Book Title: Aramshobha Rasmala
Author(s): Jayanti Kothari, Kirtida Joshi
Publisher: Prakrit Jain Vidya Vikas Fund Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001437/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TALAAMA Osma GATAR C 100NUA jArAmazolA rAsamA saMpAdaka GridohArI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAmazobhA rAsamALA saMpAdaka jayaMta kaThArI saMpAdanasahAyaka kIrtidA jozI prakAzaka prAkRta jaina vidyA vikAsa phaka 7/375, sarasvatInagara, amadAvAda 15 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aramashobha Rasamala - Ed. Jayant Kothari Pub. Prakrit Jain Vidya Vikas Fund Ahmedabad 1989 prathama AvRtti me 1989 500 nakala kiM. rU. 90 mukhya vitaraka pAzva prakAzana nizALa, jhaverIvADa, rilIpha roDa amadAvAda 380 001 prakAzaka 3. ke. Ara. candrA - mAnada maMtrI prAkRta jaina vidyA vikAsa phaMDa 77/375, sarasvatInagara, AjhAda sosAyaTI pAse amadAvAda 380 015 mudraka bhIkhAbhAI esa. paTela bhagavatI mudraNAlaya ajaya inDasTriyala esaTeTa, dUdhezvara roDa amadAvAda 380 001 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhAra - - - A graMthanuM saMpUrNa prakAzanakhaca zreSThI zrI kastUrabhAI lAlabhAI smAraka nidhi (bI 11, nyU letha mArkeTa, amadAvAda 2) dvArA prApta thayuM che e TrasTanA sau udAramanA TrasTIo zrI aravindabhAI narottamabhAI zrI AtmArAmabhAI bhogIlAla sutariyA zrI rasikalAla mehanalAla zAha zrI kalyANubhAI puruSottamadAsa phaDiyA zrI ramezabhAI puruSottamadAsa zAha pratye ame hArdika AbhAra vyakta karIe chIe prakAzaka Awwwwwwwww - - - - 5 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArAM anya prakAzane 1. prAkRta-hindI kAza 2. lIlAvaCkahA (aMgrejI bhASAMtara) 3. ta dAsuMdarI-kahA (hindI anuvAda sAthe) (presamAM) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Liaa | | prajA Ele This site - mAM K L | | Shri 4. I HIT I' nA yo ! na to nIkaLI kaMpanI ri nA 11 nA ho nA IT kola karI zakAtI E phira pAla ,InI SHREE 1894, amadAvAdI karabhAI lAlabhAI For Privage & Personal use only - I . 19/0. amadAvAda Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeThazrI kastUrabhAI lAlabhAI (1894-1980) sva. zeThazrI kastUrabhAI lAlabhAInA AyuSyanA paTa vIsamI sadInA ATha dAyakA para eka yuganI jema vistarele hateA. amadAvAda sthapAyuM tenIya pahelAMthI gujarAtamAM mahAjananI je paraMparA cAlI AvatI hatI tenA lagabhaga chellA kahI zakAya tevA staMbha kastUrabhAI hatA. te pura'parAnA pratinidhi tarIke temaNe nIti ane prAmANikatA para maMDAyela vepAranA Adarza pUrA pADo hateA. udyogakSetre nUtana yuga pravartAvatAra agraNIemAM temanI gaNanA thayelI che. udyogamAM 'moDarnAijhezana'nI havA phUMkavA sAthe rASTranuM hita joIne vyavahAra karanAra bhAratanA alpasa`khya udyogapatiemAM temanuM sthAna hatuM. videzI peDhIenA sahakArathI bhAratamAM raMga-rasAyaNutA utpAdanane prAraMbha karanAra kastUrabhAI aneAkhI AvaDatathI bhAratIya atha nItinA AdhArastaMbha banyA hatA. AMtararASTrIya kSetre vepAra ane arthakAraNanI aneka aTapaTI AMTIghUMTIne buddhipUrvaka ukelI batAvatAra niSNAta ane vicakSaNlR viSTikAra tarIke paNa temaNe nAmanA meLavI hatI. amadAvAda ke bhAratanA ja nahIM, duniyAnA kApaDaudyoganA tihAsamAM tepanuM nAma ane kAma sudharNAkSare lakhAya tevI temanI e kSetranI sevA hatI. udyoganI mAphaka kalA ane zikSaNa paratve paNa temanI dRSTi pragatizIla hatI. rANakapura ane delavADAnAM zilpa-sthApatya, aTIrA, pI.Ara.ela. ane AI. AI.ema. jevI saMsthAe temanI pragatiabhimukha viyArazreNInAM ciraMjIva dRSTAntA che. AjhAdInA saMgrAmakALa daramyAna temaNe rASTrIya netAone ApelA sahakAra temanI hiMmata ane dezadAjhanI gavAhI pUre che. khATuM kharca eka paisAnuM paNa na thAya tenI teo cIvaTa rAkhatA paNu jarUra lAge tyAM lAkha rUpiyAnuM kharca leAkakalyANa arthe dAna rUpe karavAmAM sakAca rAkhatA nahIM. temanA udyogagRhamAM eka vAra mANusane nImyA pachI sAthemATe prasaMge tenI paDakhe UbhA rahIne madada karavAmAM temanuM udAra, mAnavatAbhayu ... vana pragaTa thatuM. dhananI mAphaka zabdonI ane samayanI paNu tema karakasara karatA. nANAM, zabda ane samaya e traNamAM temanI kaI karakasara caDe te kahevuM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muzkela che. e traNe bAbatono ce ane cakkasa hisAba rAkhavAmAM temane Agraha raheto. A badhuM teo koI paNa Adhunikane zaramAve teTalI cIvaTa ne sughaDatAthI karatA. zista ne saMyamanA teo cAhaka hatA. vajI jevA dekhAtA temanA hRdayanI nIce svajane, svadharmIo ane svadezavAsIo mATe premano jhara vaheto. temanI jAhera sevA pravRtti 1918mAM gujarAta relasaMkaTanA rAhatakAyathI zarU thayelI te morabInI honArata sudhInAM rAhatakAryo sudhI cAlelI. lokakalyANanAM vividha kSetromAM temaNe karelA dAnane pravAha amadAvAdathI gujarAtamAM phelAIne bhAratabharamAM pharI vaLela che, jenA phaLasvarUpe jaina tIrtho ane dharmasthAnane kalAdaSTipUrvakano jIrNoddhAra thayo che, gujarAta vizvavidyAlaya ane tene saMlagna vividha zikSaNa saMsthAonI sthApanA thayela che ane prAcya vidyAkalAnA saMzodhananI temaja kApaDaudyoga ane vyavasthApana (bijhanesa menejamenTanA tathA bhautikazAstra, paryAvaraNavidyA vagerenA zikSaNanI abhinava uttama sagavaDa UbhI thaI zakI che. AvI bahumukhI pratibhA dharAvatA, gujarAtanA A mahAna sapUtanA jIvananI jhalaka joIe. kastUrabhAIne janma I.sa.1894nA DiseMbaranI 1lmI tArIkhe amadAvAdamAM thayo hato. temanA pitA lAlabhAI dalapatabhAI zeTha bI.e. sudhI bhaNelA. dhanopAjananI sAthe samAja pratyenI javAbadArI adA karavAnI bhAvanA temanAmAM hatI. eTale jaina samAjanAM ane vyApaka lokahitanAM kAmomAM temane agrahisso raheto. nagarazeTha mayAbhAInA avasAna pachI zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhInuM pramukhapada temane soMpAyuM hatuM. laoNrDa karjhane mAunTa AbunI mulAkAta daramyAna delavADAnAM daherAMnAM zilpa sthApatyathI prabhAvita thaIne te maMdire sarakArI purAtattva khAtAne seMpavAne prastAva mUkelo, tyAre lAlabhAI zeThe teno virodha karelo. ane peDhI hastaka tenI surakSA supere cAle che tenI khAtarI karAvavA AThadasa varSa sudhI maMdiramAM kArIgarone kAma karatA batAvyA hatA. 1903thI 1908 sudhI jaina zvetAMbara kenpharasanA mahAmaMtrI tarIke temaNe sevAo ApI. hatI. 1908mAM sametazikhara para khAnagI baMgalA bAMdhavAnI sarakAre maMjarI ApelI tenI sAme virodha noMdhAvIne sarakAra samakSa asarakAraka rajUAta karIne lAlabhAI zeThe te maMjUrI rada karAvI hatI. teo gujarAta kolejanA TrasTI paNa hatA. zALAo, pustakAlayo ane sAmAjika saMsthAone puraskartA dAnavIra tarIke temanI suvAsa gujarAtabharamAM phelAyelI hatI. sarakAre temanI sevAonI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadara rUpe temane saradAranA khitAba ApyA hatA. 1912nA jUnanI pAMcamI tArIkhe ekAeka hRdaya baMdha paDavAthI 49 varSanI vaye temanuM avasAna thayeluM. lAlabhAIne sAta satAneA hatAM. traNa putra ane cAra putrIe. kastUra bhAInI pahelAM be bahenA, DAhIbahena ane mANekabahena ane eka bhAI, cImanabhAI janmelAM. temanI pachI janmelAM te nAttamabhAI, kAntAbahena ane lIlAvatIbahena. pitAnA kaDapa ane mAtAnA vAtsalya vacce sAte satAnAne uchera thayA hatA. kastUrabhAIe prAthamika zikSaNa traNa daravAjA pAsenI myunisipala zALA naM.8mAM lIdhuM hatuM. 1911mAM Ara. sI. hAiskUlamAMthI te meTrikayulezana parIkSAmAM khInna vargamAM UMce nakhare pAsa thayelA. te vakhate Ara. sI. hAiskUlanA heDamAstara kaiAnTrekTara tathA sAkSarazrI kezavalAla dhruvane prabhAva temanA para paDele. sva. bhalubhAI ThAkAra ane sva. jIvaNalAla dIvAne svadezInI hIlacAla zarU thatAM e sarakArI zALAmAMthI rAjInAmuM ApeluM. te vakhate kastUrabhAI aMgrejI ceAthA dhAraNamAM hatA. meTrika pAsa thayA pachI tee gujarAta kaeNlejamAM dAkhala thayA. paraMtu te pachI cha mahinAmAM pitAnuM avasAna thatAM milanA vahIvaTamAM bhAIne madada karavA sAru temane bhaNatara cheADavuM paDayuM. majhiyAruM vaheMcAtAM kuTuMbane bhAge AvelI rAyapura milanA vahIvaTa kAkAnI nigehamAnI nIce zarUAtamAM cAlatA hatA. kastUrabhAIe TAImakIparanI, sTera kIparanI ane rUnI kharIdI aMgenI kAmagIrI bajAvatAMbAvatAM kApaDa-udyoganI jANakArI meLavI lIdhI. pachI Apajha ane kunehathI milanA vahIvaTa evI suMdara rIte karyAM ke prathama prayatna ja UMcI guNavattAvALuM kApaDa utpanna karIne rAyapura milane bhAratanA nakazA para mUkI ApI. pachI te azeka mila (1921), aruNa mila (1928), araviMda mila (1931), nUtana mila (1932), anila sTArca (1937), nyUkATana mila (1937), nIlA praoNDakTsa (1944) ane e saunA ziramAra jeve! atula saMkula (1950) : ema temanA udyoganA uttarAttara vikAsa thatA gaye ane 'lAlabhAI grUpa'nI gaNanA dezanAM agragaNya udyogagRheAmAM thaI. A badhe vakhata kastUrabhAIe pitAnI mAphaka sArvajanika hitanAM kAmeAmAM paNa eTalA ja utsAhathI rasa lIdhA hatA. 1921mAM saradAra vallabhabhAI paTela amadAvAda myunisipAliTInA pramukha banelA. temanA kahevAthI kastUrabhAI ane temanA bhAIoe myunisipala prAthamika zALA mATe rUpiyA pacAsa hajAranuM Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAna ApyuM. tyArathI dAnanA zrIgaNeza maMDAyA. 1921nA DiseMbaramAM InDiyana nezanala koMgresanuM adhivezana bharAyeluM te vakhate paM. meMtIlAla neharu sAthe temane maitrIsaMbaMdha baMdhAyo. 1922mAM saradAranI salAhathI kastUrabhAI vaDI dhArAsabhAmAM milamAlika maMDaLanA pratinidhi tarIke cUMTAyA. 1923mAM svarAja pakSanI sthApanA thaI. te pakSane amadAvAda tathA muMbaInA milamAlikee pAMca lAkha rUpiyA ApyA hatA. vaDI dhArAsabhAmAM kApaDa paranI jakAta rada karavAnuM bila kastUrabhAIe mUkayuM hatuM ke sarakAra taraphathI aneka vidane AvavA chatAM te bila chevaTe pasAra thayuM hatuM. svarAja pakSanA sabhya nahIM hovA chatAM kastUrabhAIne paM. motIlAlajIe "savAI svarajisTa'nuM biruda ApyuM hatuM. 1921mAM amadAvAdamAM majUro ane milamAlike vacce benasa aMge jhagaDe thayela; 1923mAM pagAraghaTADAne kAraNe majUroe haDatALa pADelI ane 1928mAM majUronI vetanadhArAnI mAgaNI aMge gAMdhIjI ane maMgaLadAsanuM paMca nimAyeluM. 1936mAM milamAlikAe vetanakApanI jAherAta karatAM gAMdhIjI ane kastUrabhAInA paMca vacce matabheda Ubho thayelo. te badhA prasaMge kastUrabhAIe kAInI zehamAM taNAyA vagara pitAno svataMtra abhiprAya Apela. paNa A matabhedane kAraNe temaNe koInA tarapha rAga ke dveSanuM valaNa dAkhavyuM nahatuM. svarAja AvyA pahelAM majUronA pratinidhi tarIke (1928) ane bhAratanA udyogapationA pratinidhi tarIke (1934) temaNe jinIvA majura pariSadamAM bhAga lIdho hato. bhArata ane briTana vaccenA vepAra aMgenI samiti para temanI nimaNuMka thayelI (1936) temaja IjiptamAM kharIdela rUnA prazna aMge ijipta sarakAra sAthe (1943) ane briTananA TesTAIla mazInarI menyuphekcararsa sAthe (1946) vATAdhATe karelI. svarAja AvyA pachI paNa A prakAranAM pratinidhimaMDaLInI AgevAnI temaNe saMbhALelI. e badhA prasaMge dezanuM hita sarvopari gaNIne temaNe paradezIo sAthe carcA karI hatI ane kunehapUrvaka potAnI vAta temane gaLe utArI hatI. kastUrabhAInI zikSaNa ane saMskRtinA kSetranI sevA temaNe karelI lekahitanI pravRttionA zikhararUpa che. 1935nA menI 15mI tArIkhe amadAvAda ejyukezana sosAyaTInI sthApanA thaI. tenuM Ayojana kastUrabhAIe karI ApyuM hatuM. bhaviSyanA vikAsane lakSamAM rAkhIne temaNe se ekara jamIna 70 lAkha rUpiyA kharcIne saMpAdana karAvI hatI, jene lIdhe gujarAta yunivarsiTInuM bhavya ne vizALa kempasa astitvamAM AvI zakayuM che. temanA parivAra taraphathI Asa Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koleja, enjiniyariMga koleja tathA prAcyavidyAmaMdirane mATe moTAM dAna apAyAM. chellAM trIsa-pAMtrIsa varSamAM lAlabhAI dalapatabhAI parivAra TrasTa taraphathI piNA traNa karoDa rUpiyAnI ane temane hastaka cAlatAM udyogagRha taraphathI cAra karoDa rUpiyAnI sakhAvata thayelI che. kastUrabhAI zeThane zikSaNa pratye keTalI dilacaspI hatI te A parathI joI zakAze. jo tema na heta to aTIrA, pI.Ara.ela., lA. da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, InDiyana InsTiTayUTa oNpha menejamenTa, skUla opha ArkiTekacara, nezanala insTiTayUTa opha DijhAina ane vikrama sArAbhAI kamyuniTI senTara jevI AMtararASTrIya khyAti pAmelI saMsthAo amadAvAdane AMgaNe UbhI thaI zakI heta ke kema e zaMkA che. pIDha udyogapati kastUrabhAI ane juvAna vijJAnI De. vikrama sArAbhAInA saMyukta svapnanI e siddhi che. kastUrabhAInI priya AkAMkSA pAra pADanArI bIjI eka saMsthA te yunivarsiTI kempasa para chellA traNa dAyakAthI AgaboTa AkAranA rUpakaDA sthApatya rUpe UbheluM lA. da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira che. 1955mAM tenI sthApanA thayelI. tenuM udghATana javAharalAla neharue kareluM. munizrI puNyavijayajIe A saMsthAne 10,000 hastaprato ane 7000 pustakanI atyaMta mUlyavAna bheTa ApI hatI. Aje saMsthA pAse 70000 jeTalI hastaprato ekatra thayelI che, temAMthI dasa hajAra jeTalI hastapratonI yAdI kendra sarakAranI sahAyathI ane pAMca hajAra jeTalI hastapratonI yAdI gujarAta sarakAranI sahAyathI prasiddha thayelI che. Aja sudhImAM saMsthA taraphathI 100thI paNa vadhu saMzodhanagraMthe prakAzita thayelA che ane 2000 jeTalI kImatI hastapratonI mAIkrophi9ma utarAvAyelI che. A saMsthAnuM mukhya AkarSaNa sAMskRtika saMgrahAlaya che. kastUrabhAI ane temanAM kuTuMbIjano taraphathI bheTa maLelI saMkhyAbaMdha purAvastuo temAM saMgharAyelI che. suMdara citro, zilpa, vastro, AbhUSaNe, gRhazobhAnI vastuo, pithIe ane cheka bAramI sadInI citrayukta hastaprato maLIne Azare cArase namUnAo A saMgrahAlayamAM mUkelA che, je prAcIna bhAratIya jIvana ane saMskRtinI mohaka jhalaka pUrI pADe che. kastUrabhAInI kalAdaSTine junA premAbhAI helanI bAMdhaNa khUMcatI hatI. tene kAyAkalpa karAvavAnI temaNe yojanA karI. rU.papa,70,000nA kharce premAbhAI helanI navaracanA thaI temAM rU.32,15,000nuM dAna kastUrabhAI parivAra ane lAlabhAI grUpanA udyogagRhae ApeluM. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikhyAta sthapati lUI kAhe kastUrabhAIne kudaratI sUjhavALA sthapati kahyA hatA te, temaNe potAnI jAtadekharekha nIce raNakapura, delavADA, zatruMjaya ane tAraMgA tIrthanAM maMdironA zilpa-sthApatyane jIrNoddhAra karAvyo che te jotAM, sAcuM lAge che. zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhInA adhyakSa tarIke temaNe dAyakAothI jIrNa avasthAmAM paDelAM tIrthamaMdiranI ronaka sudhAravAnI yojanA ghaDI. cAre bAju TekarIonI vacce jaMgalamAM bismAra hAlatamAM upekSita rahelA rANakapura tIrtha punaruddhAra pAmatAM navI renaka dhAraNa karI che. kastUrabhAIe khUba jahemata uThAvIne jUnI kotaraNI jayAM jyAM kSata thaI hatI tyAMtyAM temAM bhaLI jAya tevI navI kataraNI ane bhAta kArIgaro pAse upasAvarAvI hatI. evuM ja delavADA, tAraMgA ane zatruMjaya tIrthanuM che. delavADAnAM daherAMnA ArasanA kuLane Arasa dAMtAnA DuMgarAmAMthI meLavatAM khUba takalIpha paDI hatI. jIrNoddhArane kharca zipIe ghanaphUTanA pacAsa rUpiyA kahele paNa zilpa taiyAra thayA pachI te pacAsane badale baso rUpiyA thayelo mAlUma paDayo, paNa eTalI suMdara pratikRti banI hatI ke kastUrabhAIne kalApremI AtmA prasanna thaI gayo ane vadhu kharcane jarA paNa raMja na thayo. zatruMjaya tIrthamAM temaNe jUnA pravezadvArone sthAne bhavya daravAjA mukAvyA che ane mukhya derAsaranI kaLAne DhAMkI detI nAnI derIo ane temAMnI mUrtione vaccethI khaseDI lIdhI che. dharmadaSTi khUlatAM jIvanadarzananI kSitijene vistAra thAya che tevuM chedvAra pAmelAM A dharmasthAne jonArane lAgavAne saMbhava che. eka amerikana mulAkAtIe eka vAra kastUrabhAIne prazna karyo, "AvatI kAle ja tamAruM avasAna thavAnuM hoya to..." "mane AnaMda thaze." aTTahAsya karatAM kastUrabhAIe kahyuM. "paNa pachI zuM ?" "pachI zuM thaze tenI mane jarAya cintA nathI." "tamAruM zuM thaze tene vicAra Ave che kharo ?" "huM punajamamAM mAnuM chuM." "eTale ?" jaina tattvajJAna pramANe Izvara jevuM kAMI nathI. huM IzvaranI sthiti payaH pahoMcI zakuM chuM. teno artha e thayo ke mAre mAruM cAritrya eTaluM UMce laI javuM joIe ke e padane mATe huM krame krame pAtra thato jAuM. A vicAra mATe mane khUba mAna che, gaurava che." Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "te sthitie zI rIte paheAMcI zakAya ?' "te paNa amArA dharmamAM rAkhavA, hiMsA na karavI, vagere. ja jovA maLaze.' 11 tAvyuM che. satya khelavuM, dhananA parigraha na A kathA tenAthI UMcA siddhAntA khIje bhAgye jaina dharma eTale zuM?'' "> kharuM pUche| . te jaina dharmAM te dharma nathI, jIvana jIvavAnI eka rIta che, jenuM anusaraNa karavAthI A jiMdagImAM ja ucca AdhyAtmika kATie paheAMcI zakAya che.' jaina dharmamAM dhananA saMcaya ta karavAnuM kahyuM che kharuM ?' "nA. temAM ema kahyuM che ke nakkI karelI maryAdAthI adhika sa`patti na rAkhavI.'' "tame enuM vrata lIdhuM che kharuM ?'' "nA. peAte meLavela dhananA amuka bhAga sAvajanika kalyANa athe kharca ve evA mAre niyama che kharA." tA. 8 jAnyuArI 1980. kastUrabhAI muMbaImAM mAMdA paDayA. DokTare temanI nAjuka tamiyata joIne paMdara divasa pathArImAM rahevAnI salAha ApI. "mane eka vAra amadAvAda bhegA kareA. pachI tyAM ArAma laIza,'' kastUrabhAIe kahyuM. DakTare pravAsanuM jokhama kheDavAnI nA pADI. paNu kastUrabhAIe amadAvAda sAthe evuM advaita sAdhyuM hatuM ke chellA divase amadAvAdamAM gALavAnI temanI tIvra IcchA hatI. temanI becenI joIne DokTare chevaTe temane amadAvAda javAnI saMmati ApI, vedanAmAM paNa temanA mukha para AnaMda chavAyeA. eNmbyulansa gADImAM temane sTezane laI gayA. khIje divase savAre amadAvAda paheAMcyA tyAre mana praphulla thayuM ane sarva darda jANe adazya thaI gayuM. te pachI, 19mI jAnyuArIe temanI priya karmabhUmi parathI vidAya laI priyatara divyadhAma javA mATenuM teDu AvyuM, jenA temaNe zAnti ne saMtASathI svIkAra karyAM. kastUrabhAI mAnatA ke mANasa mRtyu pAme tene lIdhe dezanuM utpAdana aTakavuM na joIe. kharI aMjila te tenI bhAvanA mujabanuM kAma karIne ApavI joIe. temaNe spaSTa sUcanA ApelI ke mArA avasAnanA zAkamAM eke nila budhana rahevI joIe. temanA putroe zeThanI A icchA lAlabhAI grUpanI nave milAnA kArIgarAne paheAMcADI, majUrA zeThanI adaba jALavIne kAma para caDI gayA. AkhA amadAvAdamAM jemanA zAkamAM haDatALa hatI, temanI ja milA e divase cAlI te eka apUrva ne abhinaMdanIya ghaTanA gaNAya ! dezanA kAI netAnA avasAna vakhate naheAtuM banyuM, te kastUrabhAInA avasAna vakhate banyuM, dhIrubhAI ThAkara Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Do. cimanabhAI trivedIne game to svIkAre gata samaya kerA smaraNamAM DaoN. madhusUdana pArekhane sadAye che evA prativarSa jevA Do. ramaNalAla cI. zAhane navA saMbaMdhono samaya kadIye zuM na khUTato ? Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya prAkRta hindI keza" ane "lIlAvaI-kahA' (aMgrejI bhASAMtara) pachI A trIje graMtha prakAzita karatAM ame atyaMta AnaMda anubhavIe chIe. A graMthamAM ArAmazobhAnI kathAne vaNuM letI cha jUnI gujarAtInI kRtio samAviSTa che, jenuM saMpAdana madhyakAlIna sAhityanA abhyAsI zrI jayaMtabhAI ThArInA siddha haste thayuM che. kathAsAhityamAM, mayakAlIna sAhityamAM ane tulanAtmaka sAhityamAM rasa dharAvatA saune A prakAzana ghaNuM ja upayogI jaNAze evo amane vizvAsa che. hastaprata meLavavAthI mAMDIne kRtinA saMpAdana sudhInI kaThina kAmagIrI prA. koThArIe bhAre jahemata ane daiyapUrvaka pAra pADI che ane graMthane abhyAsapUrNa bhUmikA tathA zabdakoza vagerethI samRddha karyo che e mATe emanA ame atyaMta AbhArI chIe. - zrI jayaMtibhAI koThArIne je saMsthAoe hastaprato sulabha karI ApI che ane je vyaktionI emane sahAya maLI che te saunA ame paNa kRtajJa chIe. A graMthanuM saMpAdana karatAM zrI jayaMtabhAIne UbhA thatA rahelA sarva praznomAM hai. harivallabha bhAyANI mAgadarzana ApatA rahyA che e mATe emane ame hArdika AbhAra vyakta karIe chIe. A graMthanuM suMdara mudraNa bhagavatI mudraNAlayanA mAlika zrI bhIkhAbhAI paTelanA utsAhabharyA sahakArane AbhArI che. emanA ane mudraNAlayanA sau kArIgara bhAIonA ame AbhArI chIe. A graMthanA prakAzanakharcanI pUrI jogavAI karI ApIne zreSThI zrI kastUrabhAI lAlabhAI smAraka nidhi TrasTa ne emanA TrasTIoe tathA A. prakAranAM vidyAkAryomAM UMDo rasa laIne zrI AtmArAmabhAI sutariyAe amane atyaMta upakRta karyA che. prAkRta jaina vidyA vikAsa phaMDanI zaikSaNika ane vidyAkIya pravRttiomAM paM. dalasukhabhAI mAlavaNiyA tathA Do. harivallabha bhAyANInAM preraNA, protsAhana ane mArgadarzana amane haMmezAM maLatAM rahyAM che tene mATe ame emanA AbhArI chIe. ke. A 2. candrA 27 eprila 1989 mAnada maMtrI prAkRta jaina vidyA vikAsa phaMDa amadAvAda Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya prAcIna hastapratanA vAcananI tAlIma lekhe varSo pUrve ArAmazobhAviSayaka jUnI gujarAtInI kRtio hAthamAM levAnuM banyuM ne kautukabhAvathI A viSayanI, jANavA maLelI saghaLI kRtio prApta karavA huM prayatna karato rahyo. pAlItANAnI vIrabAI pAThazALAnI rAjasiMhanI kRtinI hastaprata aprApya rahI, graMtharacanAne koI gaMbhIra uddeza manamAM Ugyo nahIM ne bIjAM kAmomAM rAkAvAnuM thayA kayu tethI A sAmagrI keTalAMka varSo ema ne ema paDI rahI. haja varSo sudhI paDI rahI hatI. e sAmagrI Aje graMtha rUpe pragaTa thAya che ene saghaLe yaza Do. harivallabha bhAyANI ane Do. ke. Ara. candrAne ghaTe che. 3. bhAyANIe sUcana karyuM ane De. candrAe prAkRta jana vidyA vikAsa phaMDa taraphathI prakAzananI vyavasthA goThavI ApI. Do. bhAyANInA te parAmazanano lAbha paNa A graMthane bharapUra maLyo che ne De. candrAe A eka uttama prakAzana bane e mATenA mArA utsAhamAM sahabhAgI banI mane sarva prakAranI anukuLatA karI ApI che. banene huM hRdayapUrvakane RNuM chuM. graMthanuM atyAre je svarUpa che te te viSaya sAthe kAma pADatAM pADatAM ja nIpajyuM che. A sAmagrI svAbhAvika rIte ja tulanAtmaka ane kathAghaTakalakSI adhyayanane viSaya bane. evA adhyayananA prayAsamAMthI vistRta bhUmikA-khaMDa racAya. arthanirNayanA keyaDAone sAmane karatAM karatAM TipaNa-zabdakoza vagere vibhAganuM kAma thayuM. madhyakAlIna kRtinA saMpAdanane lagatI aneka jhINavaTomAM javAnuM thayuM te to eka jude ja anubhava che. (AnI theDI kathA hAlamAM ja pragaTa thaI rahelA mArA pustaka "sAhityika tathyonI mAvajata'mAMnA madhyakAlIna sAhityakRtinuM saMpAdana e lekhamAM vAMcavA maLaze.) AmAMnI eka kRti "jinaharSakRta ArAmazobhArAsa' kathAmaMjUSA-zreNImAM pragaTa thaI hatI tyAre ane A pustaka prakAzana veLA kIrtidA jozIne hastapratavAcana vageremAM sahakAra maLyo che enI sAnaMda ane sAbhAra noMdha lauM chuM. A graMthaprakAzana hAtha dharI abhyAsanI eka uttama taka pUrI pADavA mATe prAta jaina vidyAvikAsa phaMDa ne enA TrasTIone huM atyaMta AbhArI chuM. hastaprato pUrI pADanAra sarva saMsthAe - lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRti vidyAmaMdira (amadAvAda), hemacaMdrAcArya jaina jJAnamaMdira (pATaNa), prAcya vidyA maMdira (vaDodarA), haMsavijayajI zAstrasaMgraha, jaina jJAnamaMdira (vaDodarA) tathA vIrabAI pAThazALA (pAlItANA) - nA TrasTIo ane adhikArIoe A vidyAkAmAM sahAyarUpa thaI mane upakRta karyo che. pATaNanI hastaprata meLavI ApavAmAM prA. azokabhAI zAha, prA. navanIta zAha, Do. semabhAI paTela vagere mitroe ghaNe rasa lIdhe ane haMsavijayajI zAstrasaMgrahanI hastaprata meLavI ApavAmAM Do. subhASa dave ane Do. devadatta jozIe khUba parizrama uThAvyo. vIrabAI pAThazALAnI hastaprata meLavavA mATe to aneka mitroe pravRtta thavuM paDayuM - pannAlAla zAha, goviMdajIbhAI DAyA, dinakara pArekha, mahendrabhAI gosara vagere. chevaTe mahendrabhAI gosaranA prayAsathI saMsthAnA TrasTI zrI devajIbhAI khenAnI mulAkAta thaI zakI ane emaNe khUba saMbhAvapUrvaka hastaprata mane maLe evI vyavasthA goThavI ApI. e saMsthAnA vyavasthApaka zrI cunIbhAI khenAe premapUrvaka savasahAya pUrI pADI. devacaMdrasUrikRti prAkRta ArAmazobhAkathAnakanA anuvAdane prathama kharaDA prA. zarada paMDitanI sahAyathI thayo ne ene De. ramaNIkabhAI zAhe tapAsI Apyo. prA. dinezabhAI kaMThArIe eka lokavArtA pUrI pADI ane zrI jorAvarasiMha jAdave keTalIka sAmagrI tarapha dhyAna doryuM. A sau snehIjane pratye tajJatA vyakta karyA vinA huM rahI zakato nathI. AvuM saMzodhana kArya keTalIbadhI vyaktionA sahakAra para avalaMbatuM hoya che enI pratIti A parathI thAya che. Do. kanubhAI zeThe hastapratavAcananI mArI tAlImanA AraMbhakALe mAgadarzana pUruM pADeluM ane e bAbatamAM zrI jesiMgabhAI nAyaka tathA zrI lakSmaNabhAI bhejakanI haMmezAM sahAya maLatI rahI ene paNa kRtajJatApUrvaka smaruM chuM. prA. kAMtibhAI zAhe praphavAcananI javAbadArI svIkArI mAro bhAra haLavo karyo e mATe emane huM RNI chuM. amadAvAda, 27 eprila 1989 jayaMta koThArI Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dditaasgnnipaadaavaadyaanmH| maramatisAmiNivAnabumAganiramala budhi kavitakAra mahAmAsAnalatArupahiyArAmAsAlAnArItalIjAMgisayalasaMsArakhaepagita iishaabaalisnaas| vicAra cUdApaziUgalanayaramAilApuranAmavApArapataDAkagatasyaDAsakalArAmatanayA sarasarasamapiradhAvaTakAra rAmAcuronidAhApAlipagArAsAdipAsAdanihAyaNAjana jiganihArataMgadhApakarazvyavahArIzAnavaraMgapatiginayararAjApravinitazatakomanimanAma / tAsutaNyAcakasAtakavisedAyamarUpatA (gAgalI livetsuvicaartijnyaaynnemaahidiiptiiN| grAmatipraznAri sutrAnta gAna sugrAma // sinAma pisiimirudhnhaakimbaaliilaa| manihAvamadhyagatamagarakriyAkalA ekarAmavicAra vinavedivodyAnakAra vaalnn| yasa jAgisAra pratimAhanInAri pira na ta sAra shnilaamaadvismaanvinmrtaa| nigAmatinImAhavarasajavate zvasaMyogimA tamazkA kAmaharigharamagAracArimizrApa rNgpiisnniliiymitpsuucrishssaamitghnnciNtaamsidaanvtaatsughnikaarlissmaataa| agnizamaratevAtajasANIpuraNAmadhijAtamAtaNAnevAgomatikAlikebAravarasamavasara 130 bAra darasanA kaimarAmagocAraNanIdigaviraitapananIyami nAgarakAvyatiNikami kamalA nikolamazAgadhArakatatranibAdAmarAmasaMcalanajAgAnArivAlAbAnAgArirayarAdhiranA kahinAgabAlabAlIsaumaharahivALigADIsArusiMsAcAraDimavaDIpUjanAnAganatAko rAjakIrtiviracita ArAmazobhAsa: prathama pRSTha munirAja zrI haMsavijayajI zAstrasaMgraha, jaina jJAnamaMdira, vaDodarA, pratikramAMka 1778 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakSaahinANAzrIrAmacaMpasa risaguNasujANa navarAsakaramatavaSANAcavidhIsaMghamAniyAlA tasupahadharasAhasAra pAvapUSAlaganAganAra paMcamahAvratapAlAcArIpaNyacagirayAgaMlA tAmupahinadayAvelasoDAraNamahimAmarusamAna (rutrAyaNahatAnidhAna zrIvijaya prasArisagraho / manApazspAsugurunAvinyapusUrihinizivadahanadhitavArarayarANAjasatrapamitAranAmiyA tikajAjJI irisavatapaya sujArSiAsauravanimahinAliguruvAripanahAipuravapUnyUtaNIkalajodhakA jogIrAjakAratitAlArAmavAlArAsajastaNi laNigaNanenaranAranavanAvilasitigharavArika zataprIyArAmatArAsasaMghapAlaSitamIjhavata jinsaanidhaatH|| - - rAjakIrtiviracita ArAmabhArAsaH atima pRSTha munirAja zrI haMsavijayajI zAstrasaMgraha, jaina jJAnamaMdira, vaDedarA, pratikramAMka 1778 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - BAROUM (INDIA) M.S. UNIVERSITY ORIENTAL INSTITUTT GRA hArdiAzrIjinazAsaninAginayanAnigarAnAdharihaMtArapAdharmanApAnAnapAnagavaMtAnipAvaranASAzrIgupacyA bAla citritapavitrAjJAnaanazvaratAvalAvasAtavamAnanAranavayajenaralahApAlaraMtanazyayAvatavizeSidetA galahaviSasaMyogAnyArabodhauhelajIvanazanagivitAmaNimAtarasaMpazsavilohinIlaratarAjANavatebhAdhA manArasalAdhAsAgAzravaNalagAyAdevatvAdhanihAnarajanmAlApadevatadhArAdhanAMghAnirmalabe vinavastavAvadhAhavAnaroznAvavirodhiAI devavihita nAvaNazakSajaneddojAgirahahahahayaMtarAsara nasava merasamAbhAvavApijimapAmiyaparimasAta managamAhAbhArAmatonAtavApragaTakiyoniganAmI garivarizmasAnalA jAtvataznapArAmaI mA vanAtiyojiviyANahiyAvivAzisvIpajaMDA bajamahimanivAsAratatevinimavivarivAdhApana ditalokamanoharaviyolaDinivAsanAmipuranisunHE E SAN vasaIvinodavivahAriyAparaupagArItaSakAriyAyata darajihAnapatinAmatihanAkonavApazmAmAcA tihAMvasabitAnalAvatiraMdhAraNAsAvadhADAraliyAmAgaDhamahamaMdirasohAmAgasanizamevAvatiko hovasarAyaNatehamarakonavihaptazatavAdAMvaravikAlAhariharamAnahiyaztyAlA kulabaTanAna dilA prmaamaamaamaanaapaalshnaamaayaaskiaaykssttkmiinishclmninirpshyvidhbhninaamshtehn| gharinArirAtehavAzvaranasisieranAratiyavatAriztehanadezAtatitivAsiniyA najArakaridhAna nAphalakAkaravAyativanalAgorakhapakanAmA vidyApapaTa venAmadhAnakamiravAzakjhiAlArAdhikA DIV: W*BAR - - - - - - vinayasamudrapirathita zAlAyais : prathama 5 prAcya vidyA maMdira, vaDodarA, pratikramAMka 173 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nI-dhArApo navApara mnishpktaaamrvinaashitihaaghaarvishNkrjaagiraataanidevbkriinaadevnaatitishiklaatitaahrisssaa| yayAnizAnAharakarAvizatAvanAtarakavitAra niNipApaprANavAtAta nikraayaaskaaraati| naralAdhavanAvalAsAvaragAvAtanAzzIdallIkAratakhata davetanavalAdAnAsArikatAvAtAhivaditajamatA pila vidhAnAsanaliyojittarAdivAsamalayapujanAnArAmailyavesalIcatizivArApAnavArA tk| risalehaMgatAdhyAkAMjAlahi mumatipurAnarAjAuvAsamakSArayAparivarihApitahakamisaMparati dAsatAsAtavAvakAziharAtamunAmimasArAtA khlaasekaauvicaaraasstthvilytpushdaarkshmnshdhny| naranArAjezatehanAsAphasalIyAsAnelahi tativapurivAtAyArAmatotAvaupazanAvadhAkapari maiMkahIviraeyAsiyanAgasiramAsAvIkAnayarihimana 3 lUsirAratiyArAmatotApapaIsamAptamA savaji lavvarSanAiparazudipralavaramadhyeliSataMpASemAyAma pttnaayii| ||anNnvtaa maaNgtpddaatu| timI - - IBRARL -- ORIENTAL INSTITUTE, M.S! UNIVERSITY, BARODA-INDIA) DEPAR - (KAL / ORIENTAL INSTITUTE M. S. UNIVERSITY. BARODA-(INDIA) ARTM - 8NIRAI - SANSKRIT DIVISION. % ROEN MENT 2123 - - vinayasamudraviracita ArAmabhApAI : atima pRSTha prAya vidyA maMdira, vaDodarA, pratikramAMka 2173 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||6|| rAmaAsA siNdhaadaalsNdhinii|| savalasumAkara pAsa lidA para mIyatAsu dara araviMda musamara ghi rizvaya nihAlA moha timiranarAgasa mANa/aJjalI baladAtA visara! mAdA haMgadA riga kesarIya saka usa 19maasuraamu22||shtaa susAika dina | vizva suvidhA salali sadiya gatAsu vicArAzra33 jimadAra vAra // 3 Di. evaragAvalA dAsa upavAsa karacA phala sahasa taNu phala nizDatA / lAla phalaka sumitagatiganAgalika ratA / phlena nAtI kara dalahana dAphala bolpAkA jina patramA he zrAzimi4 disamagadhdhasya esa mi vayarI // 6gaDamaTha maMdirapo lipagAra / 11 dAmAsaranadI | imupvaas|1raakr rAya kinAmAna ranasva divAra6123Una kazA DAla rAga kedArAm / kaha tihArA jaggahanA mAnA ki hA pacakana paha yasa thA232123majhimatA guTaupa ika krirnnaam| zralayaU mArakhamudaza 23 atikalarehanI // itigadI sarute / sAsananAyaka dArA viharatA Una hitakarU ma navasasyAvanI dii| liTala kilesa // zraka / pazu zrAgamanAvAvara zra kanaivana pA liinu paya dalAlIyamadhyAmatisa dinA li||zrapicA nigama ininamAe / bajha pika rAya dA yo nagAminI / nAsananautAya // 13ra DilamAna vala hido hila / kariva uDinavara dharma 5 pado haga De 64 13 ladIya saMpatirma // 13 // valIya vizeSa nitIre / prajApa ukA sAmanasudhitivikAravikara bare / jima Usa vishraam||32 jil|| vipasutAna33 ho ki ir| aba samayapramAdaviracita ArAmoAbhAcApAI : prathama pRSTha lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAda, pratatkramAMka 7687 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janatAphalAvAsadAyagasaMgrahArAhAyamAriMgAkaravAnagAtadhArAzrInivaratazANAnAmA samArADAsAmananAyakanAmukSadhAsumArANikaharapAnamAyAdadAztunazpakSaniyaghA raatimsaalaadshaayaa|60ann! gurUvanasahimazyAivAradIrAgaDhanAyaka(DaNavAzalA kalikAlabhAyamasAbhAsAzivArAdIpatiudivAliyarasantAmalizrIzAprakabA ruzadAna nApatisAdAUsayuetalisatanamakIrAtamyAdhikaunAdAvADaNAguru muvidharamavivArasuNIkarIlAiphatahArAU mAnisakAnAsayaDimAmaUNaitAvArA lpraavjvaaraa|6yrddnnaarkhrtrgyaamaattaaNshaanimhiulttaamaaddgaa 54dhApadagurunagadIvArodA 29kaas||66uupaaekjaataayaa hadAyarutaNArAkimayugakahAanaMtAzrIji avadasarAsaragadarurAdhiraDIdavajayadaal jizakharataragabanArasaraguNanitazrI DinavaMdasvarAsAtavAsAtihataguNAgakA hraajnyaandilaassaas||60ddiyaatsudrnnii prahAzasimarasamasahArAsamayapAmAdapuramA pArAmAsAsAsaMbaMdhakAmatAvatazrAvaNAgrasuvaMgidhaGNAsaMdahavAbANArA rasavarazarAvAkAnaramakAzirAvasiMghADasararADAparAvarAsatalatAsukArA330DaNA vizrAGinapUjAvidhAyAnArAmAsAtA | - samayapramehaviracita ArAmazobhA pAI : atima pRSTha lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAda, pratikramAMka 7687 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SED - pegArenamadhtrIsasthAnamA rihaapaarijinnesrpaaynmaashaataanemikmaaraabhaapaasvaarghunaa| smjaavdijyrkaarshyaagurugautmsmddiyaahsdsjaalaacrnnkmlguruvedikraaikrmi| kavitAvAliAyaka jayaravekAnegamanamAdezadhAra jimdaabaaphriphriyaatikaaraa| caramiravaNakaNasaMpajahAdharmazelAlavilAsAdharmasampatimilAmagazvAsadevagurudharma REET baaraadhikr| jAnamapavitrAtasaghalasuSa pAmAzaraNastaviparatavimitrAepadakAvalA paamaashpurvtvsNghdhsraavaasaandhikr| rAjaravivalAdAdhAnAvejyApatAvanAsAha mAvazalavAnAtahakAtiraNamAmATApArA masAlAnAMnAunupahIjAbArAmasotAta, nAmAkimapAmpusarasaMpadatAmAjinapUjAvA lasAhamAtaNasagativasA vikAsalagamA jabUtaratasAThAdasajihAgAmadhalAzrayavasara balAtihA jojanamAgatihInahAUsataraNA bamAmAMsahAraaganisaramavApratihAvasajAvedacyAriujAgatisazakalanasaSAta ghri| bAmagAraparvatamAhimAmAsAvikatapattAbeTAsuvinAlArUpasotpApa liisasarativarasa| yaanaavriijtlmaanomrnnaattlaavdhrinaakaamtkrogaashaashnrsoiikr|| bApanimADApotajimagAzcArinazsAmaramAsArusamavalIyAvazyarizavAlUnAtihIne - pUjARSiviracita ArAmabhAcaritra : prathama pRSTha lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAda pratakramAMka 21033 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / cava tAsasAsakaSipujokahAtapazyAmivasuSalahAzAeharAsatalimanidhanAvaravirodhamidhyA zurAma sAnA parihAsAvadhamezrAarihaMtAsidhipurApajatAtagavaMtAvipacyAriSaDara epiparikarArAcagaracA unamayuSatarApiMDitajyotpavicArAkarApArAjAta kAyAparAvaliyArAmasotAcarItracaughI paMDasamA/saMvatAvara lAvAvAdI sAmyApapustakaSTAtAhaIpalaSatamayAyardima hamaahavAmamadoSAnadAyAta // zra mAcelA dalaSitA / / - - ka 662 - EPSARASHMIRRORDARMA 11.3 . - corenimam 15 t a pUjARSiviracita ArAmazebhAcaritra : aMtima pRSTha lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAda, pratikramAMka 21033 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Marat paNanIvArapAramatamatAsmanamatAsakalakalAguNadhAgalAbAdIvaraarihaMnAnAtirAyakala siharUpaNamUtrAlagatAnAtinAdhajinasolamAbAvIsasatiNanemiApAThaviralinavimalaguNa namatAladISamaemagasiSadAyinApaMcatIrachIpaNamedivalIsArasadagurucaraNatAsa rasAlAdavivArAMmasosAjinaMdinI moTAsanyamahatAtAsacarATyavadhANAmrAjAphalagi vitisAdadhAnasahakANamanamA dharAyajagAsAuntramagupAzravaNesuepAsughalahIzanisa dirasarAlAtimApAsavaDalUemaehanakarAtyadizAsiyAvIratigAsamavasapArAjara dAyamAdAguNasilacanimunizreNisadAzudihamaramalIvegidhADasamasmaraNAsranA milIvAtiNavicirAga siMhAsanajArAtidAbazsa jinadatrANazarmikadAsavAnazca tvaaepshraamktidhmnmuutvssaannshtenirmlhovpuujghmaapaatidaavlytnkstvii| laakaasnkrtaahormshpokaaijindrrpiipaappusaahritmittrliipraannvaan| zarAgaralayasAgapaeAsAgharisyagalinavarInevisidhivAsAihalokarAjarANimarica pAmAvalIsuralokasusvAmAAmakArasagAtalahasuSatarAjatagAphalAisannApa jAnaNAlaUpariekASTAtapaTamupasatikAtagavatazrAmuSiNIyaritApazyArAmasonAva rAyamAsASAjanahApitarata vasodAdesaUsAyAtalamanamohagrAmaghalApratihAatina PHnvshlokttsphbjtgaatigaamivijhdisyojnmaadaassnntrraadhikuumaadi| pazigayAtahaekanahoijihAvimamanIsahakoI hatAtipiyAmi rAjasiMhaviracita ArAmabhAcaritra : prathama pRSTha bAI vIrabAI jaina pustakAlaya, pAlItANa, pratikramAMka 1829 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - haajmmaasmussvaasaadhaavliinmidinshtlshhottiyaaraadivshtaaphlmaasaapnnaabaaddmraanaa| ninAzanAkhamAnanAghAtabArAdhaNAsapamATimahApAsaghanazsuSadArAdhaNA bhAratAbarAjAhArANAjanarAjamariMdIbhAvijayamAnacAyAjAbhApAharacyasaSakaMTragAnadhaNaSH nittapasArasAbUdAnazANavAcakagnAnayaraMgAdhyatAmasIsavAcakatAprAvimalavinayazAtacApa manAsasAsaharAvatazhArAjasaMghamAgadAdhAehasaMbaMdhasohAmAsapAvAcyamAnAcaranadAekA |jagAvaztAvaztalaztANAjesAgaicitalAMjJatihAgharisaMghasaMpattidhapAsaNAdinasyAya pAzAzNNAtiyAyArAmasottAnApasaMtamayaghAgaviparavANyApAprAzrAvimAlanAlaya rAjasiMhaviracita ArAmazebhAcaritra : atima pRSTha bAI vIrabAI jaina pustakAlaya, pAlItANA, pratikramAMka 1829 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LAOMI yAdA nIravAdinAumalitagAdAtArAmUradhanavahitakArAgAnelaezana tehanadAranihAlAhImA kAnAkInArasAlA mAjATEReaAsustaravidyA visAvAprinasamasAramanIranAjimanalapAtimatimAranavAnA pAra samAnAmA ulanaratAlAsumatAmAkonANSTAGRAM taskaasieli tanakananahanAdhizrIjhinAjimapAnavalapa va nasatrAjinarAdhAnarama || parasapanAlavikAlikAsatira nivisa miTAtAtIrAma senAna vAsavA sAtabiMdalAjIgara kasaratamasinAmazAlA samakisimasAmakitA ramalapAlanAsamAjaudAyAmAnAzAhImAvAsAnimAvitAta egAvavizAla rAmadIdavArAcAhAnArAyalavayAe hAlAhAlaziSAmA samAjasadigAdIvAlAachalaudyAnikAhanAmA peTIhAsAnisiyAmAraganayaNa uraramazIyavANAlA surakSA padavIjatisamabanikolasenAnilivinItA avatara taditItApatiNi avasarata nAnAlArogAjalajanmanAsA nAhIdAnakamatikSAvadharalArazlejo dosojhaviSanAramArjana linakarajAta homApanabhovAragajAyAyAmabAhiriviNizvagayA 1 m amamon jinaharSaviracita ArAmazobhArAsa : prathama pRSTha hemacaMdrAcArya jaina jJAnamaMdira, pATaNa, pratikramAMka jUne nirayA 1.42, na 17590 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - || sarvasaSanaepasiMdegaguDAmanirAjanijapadamApAyajANIyogyatAtalAzaArAmottAsAdhva/gAtAra // gugAmalIpadAyasarAsaSavatitAsagatimsapIriyA phattavikajanapatibekSayAbadesamIkSA vidArAprabhAryAksarajAginazaprasA143udAsArAsazmaraNapAmAdejagAsaralokapamahAjAziAnti hAmavIraUpanArAmaragatimAdivAzAnadevAnaratnakkeIkApaDacispadarAtimakAsimanAzinI karatazaphalamAlalidityAzirAmamelAnara iMjamekaraaninavaratnakliAsaplaksara usasAramA galipAmajatisaraekasa smsurijnotikssitiijaarraassNshaakaavaaghaanirmlbaadi| bIjAvadhImazrIgajaparanastAsamatizrIsurAsajinapritispatAzkatakarajinadaramasarU ||sAgarAmanavazarisaUparaupavAsAjinaharaNapATAmAravADhAlAiekavIsAyapAsarvagAdhAma ||2vAdamala25 maMbavaNkSaptapezsadizadinezAyanamalikhitojinadANArAmAsArAsa:saMzayaH iti zrImapakAviSayeArAmasosAmadAsatIrAsa smaaptH| gaMdhAyajhokasaratApa - - - jinaharSaviracita ArAmabhArAsa : aMtima pRSTha hemacaMdrAcAya jaina jJAnamaMdira, pATaNa, pratikramAMka jUne nirayA 1.42, navo 17500 : Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama bhUmikA 1-97 ArAmazAbhAnI kathAnuM mahattva ra ArAmazAbhAviSayaka kRti 3-40 devacandrasUriviracita (prA.) 4-10; trinayacaMdrasUriviracita (sa.) 10-13 saghdhatilakasUriviracita (prA.) 13-16; jinahasUriviracita (sa.) 16-18 zubhava nagaNiviracita (prA.) 18-20; rAjakIrliMgaNiviracita (sa.) 20-22 rAjakIrti ke kItiviracita (gu.) 22-26; vinasamudravAcakaviracita (gu.) 26-30 samayaprame dRviracita (gu.) 30-32; pU'naRSiviracita (gu.) 32-35 rAjasiMhaviracita (gu.) 35-37; jinaha viracita (gu.) 3640 ArAmarAbhAkathAnakA : tulanAtmaka abhyAsa 40-60 nAmeA 40-44; maMgalAcaraNa 44; kathAprayojana 44-45 vasturacanA 45-56; prasa`ganirUpaNa 53-55; ciratra-manobhAva-citraNa 55-59 vaNa na-pratyakSIkaraNa 59-60; ciMtana-upadeza 60 kathATakAnA abhyAsa 60-68 eramAna saMtAnanA bhAgyodaya 61-64; kRtajJa prANI 64-67 khArAkanu hAnirahita thavuM 67-68; zaratama ganuM pariNAma 68 prataparicaya ane pAsa'pAdanapaddhati 68-77 pariziSTa 77-97 devacadrasUriviracita ArAmarAbhA kathAnaka 77-96 hAya mArI kANI, tu kAMca nA samANI ! 96-97 ArAmazeAlA rAsamALA 99-360 1. rAjakIrti( ke kArti)viracita ArAmazAbhArAsa 100-114 2. vinayasamudraviracita ArAmazeAbhAcApAI 115-135 3, samayapramAdaviracita ArAmazAbhAcApAI 136-160 4. pUjARSiviracita ArAmazebhAyaritra 161-187 pa. rAjasiMhaviracita ArAmazeAbhAritra 188-225 6. jinahuSa viracita ArAmazAbhArAsa 226-264 pAThAMtara 264-270; TippaNu 271-301; zabdakoza 302-344 vanaspatikAza 345-351; dezIonI sUci 352-355 saMdarbha sUci 356-358; zuddhivRddhi 359-360 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAmazobhAnI kathAnuM mahattva ArAmazobhAnI kathA e jaina paraMparAnI eka prasiddha kathA che. oramAna saMtAnane bhAgyodayanA kathAghaTakane vaNI letI A kathAnuM mUlya e daSTie dhaNuM che. A kathAghaTaka jagadravyApI che. yuropamAM pracalita sinhelAnI tathA aspaTalanI kathA ane bhAratanI digaMbara jaina paraMparAnI sugaMdhadazamInI kathAmAM A kathAghaTaka che. siDrelAnI kathA sauprathama cAlsa paroTa (I.1628-I.1703)nA kathAkeza "kebine phImAM ane aspaTalanI kathA jekaba luDavika kAla zrima (I.1785-I.1863)nA lokakathAsaMgraha "di kiMDara urDa hAusamArmena'mAM maLe che, jyAre ArAmazobhA ane sugaMdhadazamInI kathAo cheka I.11mI-12mI sadInI che. AthI oramAna saMtAnanA bhAgyodayanuM kathAghaTaka bhAratIya mULanuM hevAnI saMbhAvanA vadhu rahe che. - hIrAlAla jene sugaMdhIdazamInI kathAne prabhAva ArAmazobhAnI kathA para hevAnuM mAneluM ane tethI sugaMdhadazamInI kathAne A viSayanI sauthI prAcIna kathA mAnelI. paraMtu udayacandranI apabhraMza sugaMdhadazamIkathA I.1150nI racanA che, jyAre ArAmazobhAnI kathA pradyumnasUriviracita "mUlazuddhiprakaraNanI devacaMdrasUriviracita vRtti(ra.I.1089-90)mAM sauprathama maLI AvI che. AthI zrI jenane abhiprAya have svIkArya raheto nathI. ArAmazobhAnI kathA e, have, A viSayanI sauthI prAcIna kathA Thare che. ArAmazobhAviSayaka kRtio ArAmazobhAnAM kathAnaka saMskRta, prAkRta ane gujarAtImAM maLI Ave che. saMskRta-prAkRtamAM jANavA maLelI kRtionI yAdI samayAnukrame nIce mujaba che: 1. pradyumnasUriviracita "mUlazuddhiprakaraNa" paranI devacandrasUriviracita vRttiaMtagataH ra.I.1089-90: prAkRta. 2. vinayacandrasUriviracita munisuvratasvAmicarita aMtagataH raI.13mI sadI uttarArdha: saMskRta. 3. haribhadrasUriviracita "samyakatvasaptati' paranI saMpatilakasUriviracita vRtti-aMtargataH ra.I.1365: prAkRta. 4. jinaharSasUriviracita ArAmazobhAcaritraH ra.I.1481H saMskRta. 1. sugaMdhIdazamIthA, 1966, prastA. pR.16-18. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 3 pa. zubhavardhanagaNiviracita vardhamAnadezanA-aMtargataH ra.I.1496H prAkRta. 6. rAjakIrtigaNiviracita vardhamAnadezanA-aMtargataH ra.I.17mI sadI pUrvAdha: saMskRta, 7. malayahaMsagaNiviracita ArAmazobhAkathA : racanA samaya aprApta saMskRta. 8-9. ajJAtaviracita ArAmazobhAkathAH racanA samaya aprApta saMskRta. uparanI kRtiomAMthI malayahaMsagaNiviracita "ArAmazobhAkathA prApta thaI nathI ane ajJAtaviracita be gadyakathAomAM khAsa kazI vizeSatA hovAnuM jaNAyuM nathI tethI e sivAyanI kRtiono vIgate paricaya have pachI Ape che. anya "vadhamAnadezanAo paNa haze ja, jemAM ArAmazobhAkathA heya. anya kavionAM "munisuvratacaritra maLe che temAM badhe A kathA che ke kema te nakkI thaI zake tema nathI. ajJAtakaka anya racanAo paNa haze ja. bIjI lAMbI kRtiomAM daSTAMtakathA tarIke A kRti AvatI hoya evuM paNa bane. A abhyAsanI maryAdAne kAraNe e saMzodhanamAM javAnuM zakaya banyuM nathI, paNa saMbhava che ke A kathAnakanAM vIsa-pacIsa saMskRta-prAkRta rUpAMtara prApta thAya. e svataMtra saMzAdhanane viSaya bane. A viSayanI gujarAtI kRtio samayAnukrame nIce pramANe che: 1. rAjakIrti ke kativiracita ArAmazobhArAsa : 2.I.1479. 2. vinayasamudravAcakaviracita ArAmazobhAe pAIH 2.I.1527. 3. samayapramodaviracita ArAmazobhAcopAIH ra.I.1595. 2. jinanakoza va.1 (saMpA. hari dAdara velanakara, 1944)mAM A kRti noMdhAyelI che te uparAMta pATaNa ane chANanA jaina bhaMDAremAM enI pratA hovAnI mAhitI mArI pAse che. 3. lA. da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAdanA hastapratakramAMka (1) 99, 1933, 9174, 16015, 23919 tathA (2) 3ra60, 26838. kramAMka 9174nI prata "phalamAkartha suMdara" e zabdane kAraNe bhUlathI mANikyasuMdarane nAme noMdhAyelI che. 4. "jinaratnakoza'mAM sarvavijayakRta ane ajJAtakarUMka "vardhamAnadezanA" noMdhAyela che. 5. jaina saMskRta sAhityane itihAsa bhA. , saMpA. hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA, 1968, pR.25-26. 6. lA da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAdanI hastapratamAMka 1605 (prAkRta padya) jovA maLI nathI temaja pATaNa, chANu ane vaDodarAnA jaina bhaMDAromAM tathA amadAvAda DelAnA bhaMDAramAM A viSayanI ajJAtakartaka kRtionI hastaprato hovAnI mAhitI maLI che, je jovAnuM banI zakyuM nathI. "jina ratnakezamAM paNa ajJAtatka ArAmazobhAkathA noMdhAyelI che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 H ArAmabhA rAsamALA 4. pUjaRSiviracita ArAmazobhAcaritraH ra.I.1596. pa. rAjasiMhaviracita ArAmazobhAcaritra : ra.I.1631. 6. jinaharSaviracita ArAmazobhArAsa : ra.I.1705. dayAsArakRta "ArAmazobhApAI (ra.I.1648) nAMdhAyela maLe che paNa e mAhitI adhikRta jaNAtI nathI. "vadhamAnadezanA' ke e prakAranI kRtionAM gujarAtI rUpAMtara(bAlAvabodha vagere)nI ne anya kathAomAM aMtargata ArAmazobhAkathAnakanI mAhitI maLI nathI eTale upayukta cha kRtiono ja have pachI vIgata paricaya Apyo che. gujarAtI kRtio ahIM saMpAdita karavAmAM AvI che ke e mukhya abhyAsaviSaya che tethI e paricayamAM keTalIka vizeSa mAhitI ApavAnuM ISTa gaNyuM che. A badhI kRtionuM kathAmALakhuM to svAbhAvika rIte ekasamAna che, paNa te uparAMta abhivyakti paNa ghaNe sthAne ochIvattI maLatI Ave che. svataMtrakalpa sajana kahevAya evuM bhAgye ja che. kayAMka pAtravartananA ke prasaMgaghaTanAnA hetu kalpAya che, kyAMka bhAvanirUpaNa ke sthAnAdinAM varNana karavAnI taka levAya che. kyAMka abhivyaktimAM alaMkAra ke taLapadI vAbhaMgine lAbha levAya che. kathA jANatI hovAnuM samajIne prasaMganirUpaNa adhdhara, achaDatuM thayuM hoya evAM sthAne paNa jovA maLe che. A kRtione, have, ApaNe paricaya karIe. gujarAtI kartA-kRtio ApaNa abhyAsano mukhya viSaya heAI svAbhAvika rIte ja emanA vize keTalIka vizeSa mAhitI ane carcAne avakAza raheze. paricaya viziSTa kathAMzo ane kAvyakaLAnI dRSTie karIzuM. deve candrasUriviracita ArAmazobhAkathAnaka (ra.I.1089-90) pradyumnasUriviracita "mUlazuddhiprakaraNa" devacandrasUrinI vRtti sAthe prakAzita thayela che.8 TUla graMtha prAkRtamAM che. enA paranI vRtti saMskRtamAM che, paraMtu daSTAMta rUpe apAyelAM sarva kathAnake prAkRtamAM che. badhAM kathAnake gadyapadyamizra che. ArAmazobhAkathAnakamAM 201 gAthAo che ane lagabhaga eTale ja gadyabhAga che. mUlazuddhiprakaraNano hetu samyaktvanI zuddhi vagerenA pratipAdana dvArA svarga ( 7. rAjasthAna hasta likhita graMthasUci bhA.1, 1960, pR.9, paraMtu pR.14-15 para ApelA A kRtinA vivaraNamAM pupikAmAM "ArAmanaMdana padmAvatI copAI' evuM kRtinAma maLe che, tethI pR.9 para saratacUka thayelI jaNAya che. 8. mUlazuddhiprakaraNam, saMpA. amRtalAla mohanalAla bhAjaka, 1971, prakA. prAkRta grantha pariSada, amadAvAda. emAM ArAmazobhAkathAnaka pU.rara-34 para maLe che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 5 ane apavarga (me) saMpaDAvI zreyaskara banavAnuM che. emAM samyakatvanAM bhUSaNa vagere che kArenuM varNana che. samyaphatvanAM bhUSAmAM cothuM bhakti che. enA be prakAre che - jinabhakti ane sAdhubhakti. A jinabhakita ke tIrthaMkarabhaktinA udAharaNa tarIke ArAmazobhAnI kathA vRttikAre mUkelI che. A bhavamAM ArAmazobhAne mastake haMmezAM udyAna chavAyeluM rahe che te eNe pUrvabhavamAM karelI jinasevAnuM pariNAma che e enuM mukhya kathayitavya che. be bhavanI kathAmAMthI vartamAnabhavanI kathAmAM nIcenA ghaTake ApaNe tAravI zakIe chIe : 1. aparamAne Azare rahetI kanyAnuM duHkhabharyu jIvana2. nAgadevane eNe karelI sahAya ane enI kRpA. 3. mAthe udyAna chavAyeluM rahevuM. 4. AvI kanyA tarapha rAjAnuM AkarSAvuM ane ene rAjarANIpada maLavuM. 5. aparamAne potAnI putrI hevI, e sAmAnya hovI ane oramAna putrI pratye ene IrSA thavI. 6. oramAna putrIne eNe mArI nAkhavA keziza karavI ane ene devI ugAra thavo. 7. oramAne putrIne sthAne petAnI putrIne besADI devI. 8. A kapaTane bhaMDo aMte phUTI ja. 9. mAtAe potAnA bALakane jevA gupta rIte javuM ane emAMthI rAjAne hAthe jhaDapAI javuM. 10. kalyANa karanAranI zarata hovI ane e zarata bhaMga thatAM enuM mRtyu thavuM. pUrvabhavanI kathAmAMthI ApaNe nIce pramANe ghaTake tAravI zakIe chIe? 1. AThamI putrI tarIke janmelI nirbhAgI kanyA. 2. daridra paradezI sAthe ene paraNAvI devI. 3. patie bhAtAnA lebhathI ene sUtI tajI devI. 4. nirAdhAra strIe keI zreSThIne tyAM Azraya meLavI pitAnA vartanathI Adara prApta kara. 5. pitAne Azraya ApanAranA saMkaTamAM sahAyabhUta thavuM. 6. pitAnA tapa ne zIlaprabhAvathI sUkI vADI lIlI karAvavI. be bhavanAM vRttAMtane tALe A rIte meLavavAmAM Avyo che? Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 : ArAmazobhA rAsamALA 1. pUrvabhavamAM nibhaMgI strIe pitAgrahe kazuM dharmakArya karyuM nahotuM tethI bIjA bhavamAM ene aparamAnA AzrayavALI duHkhI kanyAne avatAra maLe. . 1. 2. pUrvabhavamAM e mANibhadra zeThane madadarUpa thaI hatI tethI A bhavamAM e ene nAgakumArane rUpe sahAya karanAra tarIke maLyo. . 3. pUrvabhavamAM eNe pAchaLathI jinadevabhakti karelI tethI A bhavamAM ene pAchaLathI rAjyanuM sukha maLyuM. 4. pUrvabhavamAM eNe jinadevane trichatra dharAveluM ane sUkI vADIne navapalavita karelI te bannene pariNAme ene A bhavamAM potAne mAthe chavAyeluM udyAna maLyuM. joI zakAya che ke baMne bhavanAM vRttAMtonA ghaNA aMzono tALo meLavavAmAM Avyo nathI. pUrvabhava mukhyAMza pUrate ja vartamAna bhavane lAgu paDe che. enuM prayajana maryAdita che. A eka daSTAMtakathA - dharmakathA che. ene vAstavikatAnI dRSTie jovAnI na hoya. tema chatAM e rIte vicArIe tyAre keTalIka bAbato dhyAna kheMcyA vinA na raheH 1. e samayanI kathAmAM ApaNe camatkArane svIkArI laIe paraMtu ahIM nAgadevatA ArAmazobhAne enA chellA saMkaTa vakhate Azraya Ape che, paraMtu enA e saMkaTane nivArI zakatA nathI temaja ArAmazobhAne pati sAthe meLavI ApI zakatA nathI. . . 2. ATha varasanI uMmare vidyubhAe mAtAne gumAvI. te pachI bAra varasa eNe duHkhamAM gALyA pachI ene jitazatru rAjAe joI. eTale ke vIsa varasanI uMmare A ghaTanA banI. e samayamAM A uMmara eka kanyA mATe kadAca moTI uMmara kahevAya. aparamAnuM duHkha veThatAM e bAra varasanI thaI ema abhipreta hoya to e svAbhAvika gaNAya. : : 3. ArAmazobhAnAM lagna pachI aparamAne dIkarI janmI. e yuvAnavaye pahoMcI, pachI aparamA ArAmazobhAne pahelI vAra bhAtuM me kalavAnuM vicAre che. eTale ke lagabhaga bAreka varSa pachI. A dekhItI rIte asvAbhAvika che. ArAmazobhA pahelI vAra sagarbhA paNa A veLA bane che. e paNa sAmAnya rIte ghaNuM moDuM kahevAya. . . . 4. aparamAne dIkarI janmelI, e dIkarIne eNe bheMyarAmAM saMtADI rAkhI - A badhuM ArAmazobhAthI chAnuM rahI gayuM eTaluM ja nahIM pitAe paNa chAnuM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 7 rAkhyuM e ghaTanA asvAbhAvika che. gAmalekane paNa kazo prazna thato nathI. A nAMdhavAnuM kAraNa e che ke pachInA kathAkAro keTalIka vAra AvI bAbatonA khulAsA yojatA hoya che ke hakIkatamAM pheraphAra paNa karatA hoya che. ArAmazobhAnI kathA paraMparAmAM AvuM kaMI bane che ke kema te have pachI ApaNe joIzuM. devacaMdrasUrinA A kathAnakamAM keTalIka bAbato ucita khulAsA sAthe mUkavAmAM AvI che tenI paNa noMdha levI joIe? 1. je nAga kharekhara deva che ane vidyu--bhA para AvI kRpA karI zake che te gADikothI to nAse che. AnuM kAraNa nAgadeva pote ema batAve che ke pote nAgakumAranA dehamAM rahelA heIne maMtradevatAnI ANa lepavA zaktimAna nathI. gAruDako ene jue to garuDamaMtrathI ene pakaDI ja zake. 2. vidhutrabhAnI sAthe haratuM pharatuM udyAna joIne maMtrIne pahelAM vahema jAya che ke e devatA to nahIM hoya! paNa pachI e jue che ke A strIe to AMkho coLI hatI. devene to AMkhanA palakArA ja na hoya. A parathI A strI devatA na hoI zake enI ene khAtarI thAya che. ArAmazobhAnI A kathAmAM sAmAjika ItihAsanI daSTie keTalAka rasaprada aMzo che te paNa joIe? 1. agnizarmA vedapAThI brAhmaNa che, paNa ene ghera godhana che - gAyo ekathI vadhu che - ane enI putrI ja gAyo carAvavA vagaDAmAM jAya che. jUnA samayanA brAhmaNakuTuMbanuM A lAkSaNika citra che. 2. vidhura agnizarmA pharIne paraNe che ane enI preraNuM putrI ja Ape che. eTale puruSane mATe pharI paraNavuM e e samAjamAM bilakula asvAbhAvika gaNAtuM nathI. 3. jitazatru ArAmazobhAthI AkarSAI ene paraNe che ne emAM saunI saMmati hoya che. rAja brAhmaNakanyAne paraNe emAM bAdha gaNAtA nathI ane rAjAne pasaMda paDelI kanyA ApavAmAM gaurava gaNAya che. 4. putrInA lagnane nirNaya pitA ja le che. 5. rAjAne mATe maMtrI e kharekhara salAha levA yogya - sAtha levA yogya vyakti che. ArAmazobhA sAthenA lagnamAM maMtrI sahAyabhUta thAya che te uparAMta azirmA jyAre brahmahatyA ApavA taiyAra thAya che tyAre rAjA maMtrInuM samarthana laIne ArAmazobhAne piyara mokale che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 : ArAmazobhA rAsamALA 6. dhAryuM karAvavA trAgAno Azraya levAya che. 7. brahmahatyAnuM pApa rAjAne rUDhibhaMga karavA prere eTaluM moTuM gaNAya che. 8. rAjarANIne mATe ejhalanI prathA che. e sUryane na joI zake. brAhmaNapitAne ghera paNuM na jaI zake. 9. putrIne khAvApIvAnuM mokalavAnI rUDhi che. 10. lADu, sUtarapheNa, mAMDA e traNa mIThAIo ahIM ullekhAya che. 11. rAjakulamAM rAjAnuM Adhipatya che. mIThAInuM mATaluM rAjA daSTi kare pachI ughADAya che. 12. rAjAnA khAdya padArtho pahelAM parIkSA mATe cArapakSIne batAvavAmAM Ave che. pachI rAja khAya che. (jheravALuM anna hoya to cakArapakSInI AMkha rAtI thaI jAya ema kahevAya che.) 13. pahelI prasUti piyaramAM thAya evo rivAja che. 14. rAjakulamAM saMtAnanAM saMbhALa ane uchera dhAtrI mAtAo pAse che. rAtre paNa e emanI pAse rahe che. 15. dezapAra karavA, nAkakAna kApavA - e prakAranI zikSA astitvamAM che. 16. kuladharakanyAnuM vRttAMta batAve che ke vadhu putrIo hevI e ISTa lekhAtuM nathI. vadhu putrIo thatAM chellI putrIne mAtapitAno sneha na maLe evuM paNa bane che. 17. saMdezAvyavahAra aMgata mANaso mokalIne karavAmAM Ave che. ArAmazobhAnuM kathAnaka ahIM eka daSTAMtakathAnaka che - aneka kathAnako mAMhenuM eka. emAM kavine nirUpaNanI mokaLAza na sAMpaDe. manuSyanA bhAva svabhAvanAM vigate varNana kavie karyA nathI, paraMtu manuSyasvabhAvanA lAkSaNika namUnAo ApaNI najare caDyA vinA rahetA nathI. azirmA strInI buddhithI cAlate Liye brAhmaNa che. enI bIjI patnI mULa svabhAve sukhavAdI che paNa ene putrI jamyA pachI putrInA svAthe enAmAM kapaTa jAge che. ArAmazobhA sarala, mRdu, vivekI, saujanyazIla strI che. patine asAdhAraNa snehAdara e prApta kare che. pUrvabhavanI kuladharakanyA paNa narama svabhAvanI, kAmagarI, saunAM dila jItI lenArI ane dharmaniSTha che.naMdana garIba paNa abhimAnI, ne garIbAIne kAraNe kSudra manane che. A kRtimAM bhAvavarNananI taka Ape evAM sthAne che ja. jitazatrune Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 9 vidyuprabhA taraphano praNayabhAva, kapaTI mAtAne kRtrima karuNabhAva, ArAmazobhAne vAtasalyabhAva - A badhAMne kavie lAghavathI nirdeza karyo che. paNa eka sthAne bhAvazabalatAnuM eka marmaspazI: rasika citra maLe che. putrane ramADavA rAjamahAlayamAM pahoMcelI ArAmazobhA palaMga para pitAnA pati ane pitAnI bahena (je kapaTathI ene sthAne gaI che)ne sUtelAM jue che. e veLA kevA vividha manobhAvonI sRSTi enA cittamAM UchaLe che! kaMIka pahelAMnI krIDAnA smaraNathI uddabhavelA kAmane lIdhe nipanna thayelA zRMgArarasathI nirbhara banIne, kaMIka pitAnA priyatamane AliMgana ApIne sutalI bhaginIne joIne utpanna thayelI IrSyApUrvaka, kaMIka mAtAnA kUvAmAM pote pheMkAyelI tenA smaraNathI uddabhavele krodha prasaravAthI, kaMIka dIkarAnA smaraNathI utpanna thayelA sneharasapUrvaka, kaMIka pitAnA sarva parijanone jovAthI janmelA harSanI adhikatAthI... patie choDI dIdhelI kuladharakanyAne paritApa paNa thoDIka tIvratAthI vyakta thayo che. emAM pati upara prahAro paNa che. manebhAvane Igita karatI ceSTAonA AlekhanamAM kavie khAsa rasa lIdho nathI. paNa evA prakAranuM eka sarasa udAharaNa maLe che. banAvaTI ArAmazobhAne rAja udyAna vize vAraMvAra pUche che, tyAre ene javAba ApavAmAM ghaNI agavaDa paDe che. e vakhate enA khUlelA - visphArita hoThane nideza kavi khAsa kare che. A saMbrAnta manedazAnuM igita che - paDI gayelA nI jema. kavie mAtra kathAkathanathI calAvyuM nathI, saMvAdone paNa upayoga karyo che paNa te khapa pUrato. paraMtu jitazatrunA nagarapraveza vakhate kavie yuvAna, vRddha, bALa, strIo vagere sarva prajAvargonA A abhutarasika ghaTanAthI udbhavelA vividha vicAre taraMgone vAcA ApI che te manoraMjaka bane che. e eka prakAranAM svabhAvacitra paNa bane che. varNanasthAne ahIM ghaNuM che- sthalAzraya, vidyubhAnuM dehasaundarya, nAgakumArane dekhAva, udyAna, paDAva, nagarazobhA, bhaginInI dehAkRti, vAsabhavana, trichatra vagere - ne kavie eno keTaloka lAbha paNa lIdhA che. paNa vaNane moTe bhAge guNalakSaNasUci jevA che. enI vIgatothI e prabhAvaka paNa bane che - jemake vAsabhavananuM varNana. emAM rAjavaibhavI ThATha barAbara Upasyo che. kavacita vaNamAM upamAdi alaMkAro gUMthAya che. paNa prauDha alaMkArachaTAthI thayeluM sthalAzraya(je mahAgrAma che)nuM varNana e prakAranuM ekamAtra varNana che. kavinA alaMkAro bahudhA paraMparAgata che. "darbhagramAM lAgelA jalabiMdu Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 : ArAmabhA rAsamALA je saMsAra" e paraMparAgata paNa baLavAna upamA che. "pANI bharelAM tAje vAdaLa jevA suMdara dhIra gaMbhIra satvavALA avAjathI"mAM paraMparAgata upamAne eka ramaNIya citramAM palaTAvI che. "kUtaruM karaDe to sAmuM karaDAya?" e taLapadu daSTAMta gamI jAya evuM che. paNa kavinI alaMkArazakti pragaTa thAya che sthalAzrayanA vanamAM. tyAM zaleSane atyaMta kSamatAbharyo viniyoga che. kaleSa sAthe joDAyela upamA alaMkAranI tyAM hAramALA che. e rIte e saMsRSTi alaMkAranuM daSTAMta bane che. devacaMdrasUrie ApelA A sarvaprathama kathAnakane ne bhAva-varNana-jagatane pachIthI kevA navA vaLAMke ne raMge maLe che te have pachI ApaNe joIzuM. vinayacaMdrasUriviracita ArAmabhAthA (ra.I.13mI sadI uttarArdha) munisuvratasvAmicarita' prakAzita che. kRtine racanA samaya prApta nathI, paNa kavinI anya kRtio saM.1325 (I.1269) ane saM.1345 (I.1289)nI maLe che. saMskRta padyabaddha A kRtinA bIja sargamAM kaleka 741thI 1059 sudhI ArAmazobhAkathA che. eTale 319 kaDInI A racanA che. kathAtatvanI daSTie kRti devacandrasUrinI kRtithI cheDo pharaka batAve che. evAM keTalAMka sthAne nIce mujaba cheH 1. ahIM dezanAma kusaddha che, gAmanAma sthaLAzaya che, naMdananA pitAnuM nAma naMda nahIM paNa gaNendrabhUti che, vasaMtadevanA nAmano ullekha nathI ane udyAnapAlakanuM nAma pAlaka ApavAmAM AvyuM che. 2. lAzaya parvatanI taLeTInI najIka Avela che, enI AjubAju ghAsa, paNa nathI, e marusthala jevo pradeza che, USarakSetra che ema kahevAmAM AvyuM che. tathI vidyu--bhA pachI sUtelI batAvAI che te paNa tRNa vagaranA pradezamAM. 3. vidyuprabhAno pitA vibhavathI eTaleke paisAthI bIjI patnI lAvyA ema kavi kahe che ane nirIkSaNa kare che ke strIo dhanane ja vaza heya che.. samAjacitraNanI daSTie A noMdhapAtra umeraNa che. 4. vidyu--bhA devatA hovAne bhrama thAya ane pachI zarIranI nizAnIo parathI ema na hovAnI khAtarI thAya evI vAta ahIM nathI. 5. gAyo bhaDakIne nAThI ema nahIM, paNa vidyu--bhA sainyanA paDAvane joIne gAyone laIne nAThI ema ahIM varNana che. 9. saMpA. vimavijayagaNi tathA muni bhAskaravijaya, 157, prakA. labdhisUrIzvara jaina graMthamAlI, chANuM. emAM pR.46thI 57 para ArAmazobhAthA che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 11 6. viSayukta khAdyane amRtamaya karI nAkhanAra ahIM nAgakumAra nahIM paNa nAgakumAranA mitra yakSa che. 7. vidyutprabhA mATe mIThAI laIne agnizamAM traNa vAra nahIM paNa e vAra jAya che. 8. devacaMdrasUrinI kathAmAM rAjA cArajIvane batAvIne lADu khAya che, ahIM spaSTa kArapakSI' zabda che. 9. pahelI vAra rAjA rAjarANI bahAra na nIkaLe evI dalIla karatA nathI, paNa unALA heAvAnuM bahAnuM kADhe che. prasUtinI vAta AvatAM, alabatta, leAkAcArathI judA evA rAjAyAranA ullekha kare che. 10. rANIne piyara meAkalavA mATe matrInuM samarthAna lIdhAnI ahIM vAta - nathI. 11. peAtAnI putrI maraNa pAmI che ema kahIne aparamAe ene bheAMyarAmAM rAkhI hatI ane brAhmaNa A kapaTathI ajJAta hatA ema ahI" kahevAyuM che. 12. ArAmazeAbhA peAtAnA putrane ramADavA ahIM e ja rAta Ave che ane khIjI rAte ja rAjA ane rAke che. . 13. ArAmazAbhAnI AramAna bahenane chevaTe rAjA sthalAzaye meAkalI Ape che ema ahIM vavAyuM che. 14. caMpApurIthI strIne laIne nIkaLelA naMdana rastAmAM mArI nagarI caMpApurI dUra che ema vicAre che e saratacUka jaNAya che. enI nagarI tA. kAsalA. . keTalAka pheraphArA tA kathA jhaDapathI calAvavA jatAM thayelA jaNAya che. e kAraNe kAMka-kAMka prasaMganirUpaNu adhara paNa rahI gayuM che. jemake ArAmazAlA sagarbhA haiAvAnuM jANavA maLe, ethI ramA mA agnizarmAne zikhavADIne meAkale evuM nirUpaNu ahIM nathI. rAjadarabAramAM gayA pachI agnizarmAna putrI sagarbhA che ema jANavA maLe che ane e jAte ja jANuM trAguM kare che. pahelI prasUti piyara thAya evI dalIlane lAbha paNa ahIM levAyelA nathI.. e ja rIte naMdana caMpApurI Ave che te pUrvenI kathA ekadama TreMkamAM kahevAmAM AvI che, aneM zrIdatta zreSThI mATe sadezeA laIne e AvyA hatA eTalA ullekha pachI kuladharakanyAne rAtArAta paraNIne e cAlyeA jAya che. vinayacandra varNanAdikamAM maryAdita rasa batAvyA che. ahI. nagarazAbhAvana nathI, chatratrayavaSNuna nathI. vAsabhavanavana nathI paNu ane sthAne putra Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 : rAmabhA rAsamALA - bhavananuM varNana che jemAM "cAre dizAmAM kadaMba vRkSe para rakSAmaMtre bAMdhelAM che" jevI lAkSaNika vIgata gUMthAya che. gAmavarNana sAduM che, vighubhAnuM rUpavarNana sva65 ane rUDha che paNa ArAmazobhAne maLelA udyAnanuM chaTAyukta varNana che ane sainya paDAvanuM paNa tAjagIbhayuM varNana che - ghoDAone durvAvanAmAM cheDI devAmAM AvyA che, sainike pAMdaDAonI pathArI karIne sUe che, rAjA AmravRkSa nIce vAravanitAothI vIMTaLAIne bese che, vagere. ArAmazobhA pitAne putrane ramADe che tenuM vIgatabhayu AsvAdya varNana to AkhI paraMparAmAM A kavi ja kare che - "vAchaDInI pAchaLa jatI gAyanI jema enI chAtImAM dhAvaNa UbharAI rahyuM che, ratnAsane besIne bALakane e hAthathI grahe che, chAtI para rAkhI ramADe che, de do da ema bole che, pitAnuM dhAvaNa dhavaDAve che, bALakane nacAve che, buddhimAna strI vividha abhinava nAmothI ene bolAve che." alaMkArAdi tarapha paNa kavinuM bahu jhAjhuM lakSa nathI. paNa kavinI pitAnI alaMkAra yojanA najare paDe che. jemake, javalanazikhAne anizarmArUpI havibhuja (ani)nI svAhA tarIke oLakhAve che (A dIya ka95nI che !). jitazatra vidyubhAnA mukhacaMdranI snAmAM potAnA netraravane prasanna kare che ema kahI kavi sAMga rUpaka yoje che. paradezI pathika naMdanA vastrane hajAra AMkha che ema kahI enA cIMtharehAla vezanuM sUcana kare che. pAtronA manebhAnuM vizeSa citraNa karavAnI kavie kaziza karI nathI, UlaTe emanAthI saMkSepa thayo haze. paraMtu ekabe sthAne sAmAjika saMdarbhane pragaTa karatA vicAra vistArathI abhivyakta thayA che te seMdhavA jevI che. jemake kRtrima vilApa karatI eparamA potAnI putrIne sAruM thAya e mATe kuladevatA tathA grAmadevatAnI pUjAnA, mahAyAtrAnA, lekIne jAtajAtanI navI vAnagIo jamADavAnA saMke kare che! aneka putrIo havAnuM duHkha kuledhara bhAre tIvratAthI vyakta kare cheH "aho ! putrIoe kevaLe amAruM ghara joyuM che? kemake zapatha laIne ame manA karI che chatAM jANakAra hoya ema AvyA kare che... putrI mUrtimAna RNa che. eka putrIe putrane hamaNAM janma Apyo che. ene tarata ja AbhUSaNa mokalavA joIze. lagna vakhate mosALuM, ne nizALe besoDatI vakhate mahotsava kare paDaze. je nehavRddhinA hetuthI eka ja gAmamAM putrI Ape che te pitAnA gharane bALIne jAte bahAra nIkaLavAnuM kare che. jyAre jyAre juo tyAre tamAre jamAI mATe bhojanotsava karavAno. yama to eka vAra ApaNane haNe che, paNa jamAI dhanahAni karIne ApaNane seMkaDo vAra Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 13 haNe che. dhanarUpI vRkSamAM lAgelA kIDAnA jevA putrIviSayaka A AcArAthI e vRkSa khavAI jAya che. putrIe kharekhara vairiNIe che," A kavinI sauthI vadhu noMdhapAtra khAsiyata teA che arthAntaranyAsI sUktienA pracura viniyAga. betraNa kaDIe AvI eka ukti hAya ja. kathAnA AraMbhamAM ja jue. vidyutprabhAnI mAtAnA mRtyunI vAta thatAM kavi kahe che-- "mRtyu teA sarvadA sanAtana che." tarata vidyutprabhAtA avirata cAlatA dharakAmane anulakSIne kahe che - "gRhadhamI ene zAMti katyAMthI ?'vidyuprabhAnA gatacetana pitA dharanI ciMtA karatA nathI, eTale vaLI kavi eka tAraNa mUke che - "kuzikSitA udaya-astane jANatA nathI." vagere. AkhI kathAmAMthI AvI se(eka jeTalI ukti tA jarUra bhegI karI zakAya. - A badhuM chatAM vinayacandrasUrinI A kRtimAM kathAkAzala ke kAvyarasanI dRSTie prabhAvita kare evuM ghaNuM chuM che ema kahevuM joIe. sautilakasUriviracita ArAmazAlAkathA (ra.I.1366) haribhadrasurriviracita samyaktvasaptati' sadhatilakasUrinI vRtti sAthe prakAzita thayela che tathA tada ta ta ArAmarAbhAkathA' svata Mtra rIte paNa prakAzita thayela che.10 mUla graMtha prAkRtamAM che, enI vRtti saMskRtamAM che ane kathAnA saMskRta temaja prAkRtamAM che. ArAmazAbhAkathA prAkRta bhASAmAM mukhyatve gadyamAM che, mAtra 25 jeTalI gAthAe emAM Ave che. satilakasUrie A kathA jinadeva ane guru mannenA vaiyAvacca(sevAmuASA)nA udAharaNa tarIke ApI che. AthI emAM kuladharakanyAe mANibhadrane ghera rahIne karelI jinabhakti uparAMta tribhuvananA guruonI aneka prakAranI sevAzuzrUSAne vizeSapaNe ullekha maLe che. sadhatilakasUrinI kRtinA AdhAra devacandrasUrinI kRti ja che ane kathAzeAmAM e enAthI bhAgye ja pharaka batAve che, e sthAne paNa mahattvanAM kahI zakAya. evAM nathI, jemake -- 1. ahIM gAmanAma sthalAzraya nahIM paNa palAzaka(balAsae) che. 2. agnizarmAnI patnInuM nAma valanazikhA nahI. paNa agnizikhA che. 3. devacandranI kRtimAM vidyutprabhA AMkhA cALatI hatI tethI devatA nathI 10. haribhadrasUriSkRta samyaktvasaptatiH, sa`ze. munizrI lalitarvijaya, 1916, devacaMdra pAlabhAI pustakASvAra kuMDa, muMbai; temAMthI uddhRta karIne - ArAmaseAhAkA, saMpA. muni yajJeyabhadravijaya, vi.sa.1917, prakA, surata vaDA cauTA zrIsa dha. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 : ArAmazobhA rAsamALA e nirNaya thayele. ahIM ene nimeSa-unmeSa thAya che evI spaSTa vAta che. 4. rAjAnA khAdya padArthanI parIkSAnI vAta ahIM nathI. 5. ArAmazobhAne piyara mokalavA mATe maMtrInuM samarthana meLavyAnI ahIM vAta nathI. paNa ArAmazobhAne maMtrInI sAthe mokalavAmAM Ave che. 6. devacandrasUrinI kathAmAM ArAmazobhA cAra vAra putrane jovA Ave che tevuM A kathAmAM paNa bane che. devacandrasUrinI kathAmAM trIjI rAtre rAjA zuM thAya che te jovA Ubho rahe che, ArAmazobhAne joI te vicAramAM paDe che ane te daramyAna ArAmazobhA jatI rahe che. jethI rAte e ArAmazobhAne roke che. saMdhatilakasUrinI kathAmAM rAjA thI rAte ja zuM thAya che te jovA Ubho rahe che ane te ja rIte ArAmazobhAne roke che. 7. zrI datta vasaMtadevane pitarAI hevAnuM ahIM jaNAvAyuM che. 8. devacandrasUrie jitazatru tathA ArAmazobhA bannene gurue pitAnA padanA pravartAvanAra eTale ke uttarAdhikArI tarIke sthApyAM ema kahyuM hatuM. ahIM jitazatrune gaNadhara pade ne ArAmazobhAne pravartAnIpade sthApyAM evo ullekha che, je vadhAre yogya che. pAtrasvabhAva to A kRtimAM kaMI badalAtA nathI, paraMtu kyAMka kyAMka ene zeDo vadhAre uThAva apAyo che. jemake "ghAsanuM taNakhaluMya toDatI nathI" ema kahI ArAmazobhAnI oramAna mAnI ALasu prakRti pratyakSa karAvI che, te ArAmazobhA prasUti mATe piyara jAya che tyAre oramAna mA pitAnuM mana aprakaTa rAkhIne dAsInI jema kArya kare che ema kahI enI kapaTaLA batAvI che ane katrima vilApa karatI mAtAne "paTakUTakapaTanATakanaTikA" jevuM bhAre biruda paNa vaLagADayuM che. | mane bhAvanirUpaNamAM sAmAnya rIte theDI vadhAre phuTatA che ane kavacita ekAda rekhA paNa umerAyelI che. dAkhalA tarIke, pati choDI gayA pachIne kuladharakanyAnA vilApamAM ahIM "pUve karelAM karmomAMthI na chuTAya" "zIla jIvana karatAM paNa adhika che" vagere vicAre gUMthAyA che ane keAI "dharmadhanika" vaNikane Azraye jaI "aniMdanIya" karmo karIne gujara karavAnI vAta Ave che. saMpatilakasUrinA kathAnakamAM je zeDa vistAra thayela che temAM suvicArAmaka ne arthAntaranyAsI subhASitAnI madada spaSTa joI zakAya che. sukhazIlA, ALasu aparamAM AvI tethI vidyu...bhAnuM duHkha UlaTuM vadhyuM. A saMdarbhamAM vivRtmabhA karmabheganI anivAryatAne ulekha kare che ne eka saMskRta ane eka Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 15 prAkRta gAthA paNa uddadhRta thAya che. aphara niyativAdane pragaTa karatI saMskRta ukti jevA jevI che - "yasmA yena ca yathA ca yadA ca ya, yAvacca yatra ca zubhAzubha Atmakarma, tasmA tena ca tathA ca tadA ca tathya tAvacca tatra ca kRtAntavazAt upati." kuladharakanyA mANibhadrano Azaro letI vakhate "svaccheda strInI dujane niMdA kare" ema kahI strIne bALapaNamAM pitAnuM. yauvanamAM patinuM ne vRddhatvamAM putranuM anuzAsana heya che e jANatA kaleka TAMke che. mANibhadrane ghera potAnA guNethI kuladharakanyA badhAnuM mana jItI le che tyAre kavi saMskRta subhASita Ape che ke "jJAtisaMbaMdhane ADaMbara nahIM paNa guNe ja gauravanuM kAraNa bane che. jaMgalanuM phUla ApaNe grahaNa karIe chIe, tyAre aMgamAMthI janmelo mela tajIe chIe." paristhitio, padArtho, bhAva, vata vagerene mata ApavAnuM, emane jarA ghUMTIne varNavavAnuM saMghatilakanuM valaNa che. ArAmazobhAne vadhyuMghaTayuM khAvA maLe che ema kahevAthI emane saMtoSa thato nathI, "arasavirasa, zItala, lUkhuM, seMkaDo mAkhI paDeluM, vadheluMghaTeluM e khAya che" ema e kahe che. "jenA caraNakamaLane aneka sAmaMta name che" evI sAdI uktine sthAne teo "namita naresanA mugaTonA amaMda makaraMdathI jenA padAgra vAsita che" evI chaTAdAra ukti e yoje che. nAga chaTakI gayo tethI gAruDakAne thayelI nirAzA ne akaLAmaNu e emanA anubhAvothI mUta kare che - "hAtha ghasatA, hoTha pIsatA, jhAMkhA mukhe pAchA pharI gayA." patie choDelI kuladharakanyAnI vyAkuLa, trasta dazAnuM kavie sAkSAtkAraka citra UbhuM karyuM che - "Amatema taralatarala dRSTi nAkhe che", "hAhAravathI gAjatA mukhavALI, AMsupravAhamAM nahAtA stanakalazayugalavALI, atyaMta vyasta hariNInA jevI te strI dInavacanathI pralApa karavA lAgI." AvI mUrtatA ApavAmAM alaMkArano upayoga paNa dhyAna kheMce evI rIte thayo che. aparamAnI kuTilatAne kavi meMDhAnA ziMgaDA jevI kahe che! aparamAnuM kapaTa jANavA maLatAM kuddha thayelA rAjAne kavi "pralayAgninI jema prajavaLatA kahe che ane enAM vacanone "vaninA skUlaga samAM ugra" kahe che. ArAmazobhAne jheranA lADuthI mAravAnA potAnA niSphaLa upakramane aparamA pote zeraDInA puSpa sAthe sarakhAve che ane rAjarANuM ArAmazobhAne tyAM khAvAnuM mokalavAnuM keTaluM kaDhaMguM che te batAvavA agnizarmA alaMkArene hAraDo kare che - "A to kalpadrumane barakeraDAnA phaLa mokalavA jevuM che, vajarone kAca Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 : ArAmazAlA rAsamALA khaDAthI vibhUSita karavA jevuM che" vagere. saghdhatilake kvacit varNananI taka cheDI che - jemake sthalAzraya gAmanuM vaNuna e ApatA nathI. paNa sAmAnya rIte vIgatA ane vaSNunA taraphanI emanI ruci jAya che. jitazatrunA Agamana veLA nagaranI je zAbhA racAya che ne AnaMde|tsavanuM vAtAvaraNa UbhuM thAya che tenuM emaNe vIgatasabhara vaNuM na ApyuM che. vAsabhavananuM vaNu na devacandrasUrie vadhAre vIgatethI kareluM paraMtu sa tilake saMkSepamAM sAmAsika padAvalinA upayAgathI vAsabhavananI bhavyatAne uThAva jarUra ApyA che. vidyutprabhAnA saundaryavaSNunamAM ahIM levAyele vyatireka alaMkArAvalinA Azraya camatkAraka che - "enAM caMcaLa nayanAnI pAse nIleAtpala kiMkara samAna che, pUrNa caMdra haMmezAM enA mukhanI nirmAlya (ucchiSTa) lIlA dhAraNa kare che, enI nAsikA pAse peApaTanA atIkSNa caMcupuTa kSaya pAme che" vagere. sa'tilakasUrie keTaluMka cheDayuM che, keTaluMka TUMkAvyuM che te keTaluMka umeyu paNa che ane e rIte kathAnakanI rasavattA jALavI rAkhI che, cAMka vadhArI pazu che. jinahaSa suriviracita ArAmazAbhAcaritra (ra.I.1481) kula 453 kaDImAM racAyelI A sa MskRta kRti aprakAzita che.11 A kRti saMpUrNa paNe saMtilakasUrinI kRtine anusare che-nAmakaraNAmAM, kathAMzAmAM, bhAvanirUpAmAM, vaNunAmAM ane uktichaTAmAM pazu. jANeke prAkRta kRtinA saMskRta anuvAda na hoya 1 jinasUrie ArabhamAM samyaktvavicAra AlekhyA che ane jinaguruvaiyAvaccanA viSayamAM A kathA daSTAMta tarIke kahI che te paNa saMdhatilakasUri emanA mULa srota che te batAve che agnizamAMnA gAmanuM nAma ahIM 'agastivilAsa' che. kusaTTa dezanA ullekha nathI, A jAtanA ullekhAmAM hastapratanI bhraSTatA paNa kAraNabhUta hAya. kavacita ahI thADI vizeSa vIgataspaSTatA maLe che. jemake vana laIne cAlatI vidyutprabhA devatA nathI evA ni yunA samarthanamAM ahI enA paga jamInane aDake che e nirIkSaNa paNa mUkavAmAM AvyuM che. vIgatapUraNI citranirUpaNu AdimAM paNa thAya che. jemake, sukhazIlA aparamAne tAMbUla khAI khesI rahetI batAvI che. kRtrima vilApa karatI veLA ene mAthuM phUTatI, kasa tADI nAkhatI, jamIna para ALATatI batAvI che. putrane ramADatI ArAmazebhA ane caMdananA lepa kare che evuM paNa A kavi noMdhe che. kuladhara pAse AvelA naMdanane 11. lA.da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAda, hastaprata kramAMka 26863, Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 17 kavi mAtra pathazrAMta nahIM, daridra, duCla, kSudhAkrAMta paNa kahe che. A kAI mahettvanI bAbatA che evuM na kahI zakAya, paNa emAM kavisvabhAvanuM sUcana te joI zakAya. - kavinI vizeSatA che te emanA vaNu narasamAM che. emaNe satilakanAM sadhaLAM vaNunA sAcavyAM che - AraMbhamAM vyatireka alaMkArathI thayeluM vidyutprabhAnuM vana jatuM karyA jevu' kahyu`' che te virala apavAda che- te uparAMta peAtAnA taraphathI vanA umeryAM che ke vanavistAra karyAM che. evuM eka atyaMta noMdhapAtra vana grISmanuM che, je A vi pahelI vAra Ape che. thiMkAne paDatA zASa ane kAdavavALAM palvaleAmAM bharAI beThelI gAyabheMsAnA ullekha, duSTa rAna jevA sUrya vasuMdharAne bALe che" jevuM cIlAcAlu upamAcitra, te "dhULarUpI nakhAthI ujharaDA pADatA saLagatA pavaneA"nuM marmasadhana rUpakacitra - A badhAMthI garamInA ekachatra sAmrAjyane sarasa uThAva maLyA che. rAjAe joyelI vidyutaprabhAnuM varNana paNa ahIM umerAyeluM che, paraMtu emAM mukhathI caMdrane jIte che" jevA paraparAgata vyatireka alakArAthI sa aMgeAnI vAta karavAmAM AvI che. putrajanma pachI kRtrima ArAmazeAbhA nagaramAM Ave che tyAre A kavie pharI vAra nagarAbhA ane svAgatAtsavane varNavavAnI taka lIdhI che. sainyanA paDAvanAM vanane kavie alaMkAramaMDita ne zabdabhaMDArabharyuM banAvyuM che, teA pahelI vAranA nagarapraveza-utsavanA varNanamAM vadhAre vIgatA dAkhala karI che. - vaccevacce ala kArAnI madadathI caritra-bhAva-vicArAdine asarakArakatA apa vAnuM paNa kavie kayu che. jemake, ArAmarAbhAe mAtra udyAna mAgyuM tethI nAgadeva vicAre che ke A te kalpadruma pAsethI kheAra ane kAmadhenu pAsethI kAMjI mAgavA jevu kahevAya, A strIne kaMI adbhuta mAgatAM na AvaDayuM. patnInI AvaDatanI prazaMsA sAMbhaLIne rAjI thayelA brAhmaNa vize kavi kahe che ke zlAdhArUpI medhadhdhati sAMbhaLIne mAranI peThe brAhmaNu prasanna thayeA. kuladharakanyAnA zIlaprabhAva vize kavi kahe che ke enA zIlayoAha'sa vizvamAnasamAM khele che, kavinI eka khIjI vizeSatA te sadaSTAMta sukheAdhavayaneAnI gUMthaNI che. aparamAnI kuTilatAne anulakSIne kavi skrIniMdAmAM sarI paDe che ane kahe cheH vaMzImUla, dAtaraDA, mRgaziMganA jevI kuTilatA strIne vidhi pAsethI ja maLI che; vidhAtAe ene zaMkhanA jevI banAvI che - aMdara viSAkAra, paNa bahAranA AkAra suMdara; bhAre kapaTaphUDI kAminInuM caritra buddhiva MtA paNa samajI Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 : ArAmazobhA rAsamALA zakatA nathI. putradarzana saMsAramAM sauthI abhISTa che ema batAvatA paurANika dAkhalAo kavi Ape che ane eka subhASita rajU kare che - jagatamAM caMdana zItaLa gaNAya che, enAthI caMdra vadhu zItaLa che ane caMdrathIya vadhu zItaLa che putrAliMgana. bhikSAne prasaMge upasthita thatAM pati patnIne karmavicAra karatAM kavie batAvyAM che. karmaprabhAve brahmA, viSNu, maheza, sUrya vagerene zuM zuM karavuM paDe che (brahmA kuMbhAranI peThe cAkaDo calAvyA kare che!) tenA kavi tyAM dAkhalA Ape che ane vasiSTha jene lagnamuhUrta ApeluM te rAmane paNa vanamAM javAnuM thayuM ema kahI grahanuM nahIM paNa karmanuM baLa che ema batAve che. paNa pachI patityakta kuladharakanyAne saMdarbhe kavi puruSArthane niravanAza karI detA vidhibaLanAM ghaNAM dRSTAMta Ape che. kevAM majAnAM daSTAMto emaNe bhegAM karyA che!- vAgurikone pAza chedIne, dAvAnaLabharelA vanamAMthI nAsI jaIne, vyAdhanA bANanI sImA kudAvI jaIne mRgale kUvAmAM jaI paDyo ! bhUkhyA karacalAe karaMDiyAmAM kANuM karyuM ane e jaI paDyo bhagnAza sApanA mukhamAM ne eNe karelA mAge sApa bahAra nIkaLI gayo ! vagere. kavie saMtamahimAnAM jANItAM subhASite paNa uddadhRta karyA che. kavacita kavie zabdacamatkRti paNa karI che. vidhutrabhAnuM pUrva nAma pheravIne ene "apUrva" nAma ApyuM ema kahevAmAM "apUrva" para zleSa che - pahelAM nahatuM evuM eTale ke bIju, ane avanavIna, asAdhAraNa. rAjA "ArAmazobhayA ArAmazobhayA saha" nagara tarapha gayo ema kahevAmAM yamakanI racanA che - "udyAna jenI zobhA che evI ArAmazobhAnI sAthe" evo tyAM atha che. ema kahI zakAya ke jinaharSacarie A kathAne kavitvane tema lekabhogyatAne cheDe pitI ke puTa Ape che. zubhavadhanagaNiviracita ArAmazobhAthA (ra.I.14:6) zubhavadhanagaNiviracita vadhamAnadezanA prakAzita che. emAM prathama ullAsamAM gAthA 55thI 369 sudhI eTale 315 kaDImAM A kathA che. ahIM samyaktvanA daSTAMta tarIke zrI mahAvIra svAmIe AnaMda zrAvakane A kathA kahelI che. pUrvaparaMparAnI koI cokkasa kRti sAthe A kRtinuM maLatA 12. prathama bhAga, vi. saM.1984, prakA. zrI jaina dharma prasAraka sabhA, bhAvanagara. emAM pR.4 thI 24 para A kathA che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 19 paNuM nizcita thaI zakatuM nathI. gAmanAma palAzaka saMghatilakasUrinI kRti sAthe saMbaMdha batAve, paNa trIjI-cothI bane rAte rAja zuM bane che te jovA Ubhe rahe che te vRttAMta devacaMdrasUrinI kRti sAthe maLatApaNuM batAve che. to vaLI, ArAmazobhAne pUrvabhava kahenAra vIrabhadrasUri, kuladharanI eka putrInuM zrIne sthAne akAtarA nAma ane ujajayinI nAmano anulekha A kRtine paraMparAthI thoDI judI tArave che. kRtimAM eka navo kathAMza che - jinAlayanuM je udyAna sukAI gayuM te rAjAe pUjAthe ApeluM hatuM, emane huM zuM javAba ApIza enI ciMtA mANibhadra kare che. eka spaSTatA paNa che. vidyu...bhAne aparamA Ave che te pachI lUkhuM sUkuM khAvA vagerenuM duHkha veThatAM enAM bAra varasa gayAM tyAre nAgakumArane bheTo thayo evuM nirUpaNa A pUrve saghaLe thayeluM che, jeno artha e paNa thAya ke ene 8+12=20 varSa thayAM che. zubhavadhana A sthaLe vidyu--bhA bAra varSanI thaI ema kahe che. Ano artha ema thAya ke aparamAnuM duHkha eNe cAra varSa veThayuM. e samayanI samAjasthiti jotAM A kadAca vadhAre vAstavika hoya. kRtimAM mukhyatve kathAkathana che. varNano ochAM, saMkSipta ane sAdI rIte thayelAM che - nagarazobhA varNana ne vAsabhavanavarNana che ja nahIM, chatrayavarNana sva95 ane paDAvavana paNa nAnakaDuM. janasvabhAvane paNa vizeSa skuTa karyA nathI. alaMkArazobhA khaDI karI nathI, subhASitadaSTAMtAdika vAraMvAra gUMthyAM nathI ne zabdazobhA tarapha paNa kavinuM lakSa nathI. Ama chatAM kavacita kaIka rekhA navI maLe che. jemake sukhazIlA aparamA paga para paga caDAvIne bese che ema kavi varNave che. kavacita kavi navuM subhASita gUMthe che. jemake vidyuprabhAnI mAtAnuM mRtyu thatAM kavi kahe che - bALakane mAtAnuM maraNa, yauvanAraMbhe patnInuM maraNa, vRddhAvasthAmAM putranuM maraNa e traNe bhAre duHkhajanaka che. kavacita taLapadAM eThAMne upayoga thayo che. jemake ArAmazobhAne mATe upahAra laI javAnI vAta AvatAM agnizarmA kahe che ke kapUre kogaLA karatI hoya tene mATe Ano zo artha? kRtrima ArAmazobhA pAsethI ISTa sukha maLatuM nathI tethI rAjA vicAre che ke cALAthI zuM ghebara bane? (A uktio pachIthI gujarAtI kRtiomAM paNa jovA maLe che.) kavinAM be khAsa valaNe tAravI zakAya che. eka, e vyaktinAmone atha karI enuM aucitya sUcave che. jemake, vidhutrabhAnI mA parapuruSa pratye agninI AMca jevI che tethI enuM nAma javalanazikhA. vidyuprabhAnI daDadIpti vidyuta Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 : ArAmabhA rAsamALA jevI che. kulAnaMdA nAma eTalA mATe ke potAnA mahAna guNathI e pitAnI kulane AnaMda Ape che. bIjuM, ghaNI ghaTanAone kavie karmavicAra sAthe joDI che. vidhutrabhAnI mAtAnuM mRtyu ka SathI thayAnuM kavi kahe che. vidyu...bhAe mAtAne gumAvI te saMbaMdhamAM paNa e zubhAzubha karmanA pariNAmanI vAta kare che. vidyuprabhAne mAthe paDelA gharakAmane anulakSIne e karmabhedano muddo AgaLa kare che - mANasa A lekanAM karmo dusaha hovA chatAM kare che, paralokanAM karmo paNa evI rIte kare to e kadI duHkhI na thAya. nAgakumAranI pAchaLa gAThiko paDayA che temAM e potAnA pApakarmane udaya jue che te vidyuprabhAne e pApakArakarma karavA prere che. ahIM paropakAra e manuSyajIvanane sAra hovAnuM kavi sadaSTAMta samajAve che. ArAmazobhA paNa pite pahelAM satkarma karyuM na hatuM ane have taka AvI che ene vicAra kare che. ene udyAnanuM varadAna maLyuM enAthI paNa e ema vicAra kare che ke ATalA thaDA paropakArathI AvuM phaLa maLe to badhAMne upakAra karanArane kevuM phaLa maLe? nAgakumAra ArAmazobhAne mArI nAkhavAnI oramAna mAnI yukti jANe che tyAre "pitA samAna huM vidyamAna hovA chatAM ene maraNaduHkha kema Apaze?" ema vicAravAnI sAthe ja "eNe pahelAM puNya upArjana kareluM che" ema kahe che. jenadharmano karmavAda to badhI kRtiomAM vAcA pAme che, paNa e mukhyatve ArAmazobhAMne be bhavane sAMdhe che. A kavie karmavAdane vAraMvAra pragaTapaNe vacce Apyo che evuM anya kaviomAM jovA maLatuM nathI. ema kahI zakAya ke zubhavadhananI kRti vizeSapaNe dharmabaMdhanI kRti banavA jAya che. rAjakItigaNiviracita ArAmabhAthA (ra.I.17mI sadI pUrvadha) rAjakIrtigaNiviracita "vardhamAnadezanA prakAzita che. 3 kRtine racanAsamaya maLatA nathI, paraMtu kavinA guru ratnalAbhanI gujarAtI kRtio I.1600166 (saM.1956-1662)nI nAMdhAyelI che. 4 tethI kavino samaya I.17mI, sadI pUrvAdha lekhI zakAya. samagra vardhamAnadezanA saMskRta gadyamAM che. - rAjakIrtie zubhavadhananA prAkRta padyane saMskRta gadyamAM mUkI ApavA jevuM ja karyuM che. mAtra zubhavadhana karatAMye emaNe kathAnirUpaNa vadhAre lAghavayukta ane 13. vIra saM.2413, prakA. hIrAlAla haMsarAja, jAmanagara. temAM pR.3thI 22 para ArAmazobhAkathA che. 14. jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti, bhA.ra, 1987, pR.ra9. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA: 21 sarala karyuM che. zubhavardhane nAmonAM arthaghaTana karyA che te emaNe jatAM karyA che ane sainyanA paDAvanuM je theDu prabhAvaka varNana zubhavardhane ApeluM tame ahIM nathI. taLapadAM oThAM zubhavadhane yojelAM che tenoye rAjakIrtie lAbha lIdho nathI. A kavi naMdananA varNanamAM "enA vALa vIkharAyelA che, enAM vastro tathA vALamAM jUnA DhagalA che" e raMga umere che e jarA vilakSaNa lAge che. bAkI zubhavadhanamAM je lAkSaNika nirUpaNa-aMzo che te rAjakIrtimAM paNa che ane bannenI zabdaracanA paNa ghaNuM samAna che. Ama chatAM zubhavardhananI kRtithI - kavacita AkhI paraMparAthI - ahIM thoDAka pheraphAro najare caDe che: 1. nAmamAM pheraphAra che. ahIM eka sthAne aparamAnuM nAma agnizikhA ApavAmAM AvyuM che je AkhI paraMparAmAM kyAMya nathI. kuladharanI putrIonAM zubhavadhananA akAtarA ne yazodevI e nAmone sthAne sarasvatI ane jamatI nAmo maLe che. zrIdattanuM ahIM nAma nathI. vasaMtadevane ghera ja saMdeza ApavAnI vAta che. 2. nAgakumAra ahIM ghaNI vAra yakSa tarIke ulekhAya che. 3. ArAmazobhAe oramAna bahenane rAjAnA mAramAMthI bacAvI paNa ene kADhI mUkavAmAM to AvI evuM ahIM varNana che. samagra paraMparAmAM ArAmazobhA ene bahena karIne rAkhe che evI vAta che. e ja rIte ahIM ArAmazobhAnA mAtapitAne dezapAra karyAnuM kahevAyuM che, je paraMparAthI taddana judI vAta che. paraMparAmAM te A badhAM para ArAmazobhA bhalAI batAve che te nimitte sajajana-durjanabheda batAvAya che. 4. zubhavadhanamAM vidyuprabhA pitAne paraNavAnuM kahe che tyAre pitA svIkAre che ke "vipula sanAthI bhareluM, so-so gekha ne sAta mALavALuM ghara paNa uttama gRhiNa vinA bhatuM nathI." dekhItI rIte ja A uttama gRhiNanI AvazyakatA batAvatI sAmAnya ukti che. rAjakIrti pitAnA mukhamAM "A ghara zobhatuM nathI" evA zabdo mUke che tethI agnizarmAnuM ghara evI samRddhivALuM che evo atha thaI jAya che. 5. ArAmazobhAnI oramAna mA ahIM "sAvakI putrIne mAravAmAM pApa nathI" ema kahe che te samAjazAstrIya daSTie noMdhapAtra muddo che. 6. ArAmazobhAne sthAne besADelI potAnI putrInA ragadega dUra karavA najara utAravAnI vidhi mA kare che e nideza ahIM che te paNa sAmAjika mAnyatAnI daSTie noMdhapAtra che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 : ArAmazAlA rAsamALA ekaMdare rAjakArtinI kRtimAM peAtAnI viziSTa chApa UbhI kare evuM bhAgye ja kaI che. rAjakIti ke kItiviracita ArAmazeAbhArAsa (ra.I.1479) A kRti ahIM pahelI vAra prakAzita thAya che. kRtinA kartAnA nAmanA kAyaDA che. jANavA maLelI be pratAmAMthI ka prata kartAnAma rAjakIrti Ape che, tyAre kha prata mAtra kIrti nAma Ape che. kaI pratane adhikRta gaNavI? kha prata kRti racAyA pachI 21 varSe ja lakhAyelI che. ka pratamAM lekhanasa vata nathI paNa DimAtrAnA upayAga vagere ema batAve che ke e prata paNa ghaNI jUnI ja che. kha prata karatAM e meADI na paNa hAya. kha pratamAM rAjakIrti'nuM 'kIrti' thaI gayuM heAya evA tarka karI zakAya, paNa kavinI guruparaMparAmAM badhAM nAma 'caMdra'a tavALAM che, tA ti' te kIticandra'nuM TUMkuM rUpa haze ? anyatrathI AnI kAI cAvI maLatI nathI eTale A kAyaDe ukelI zakAya tema nathI. kavi sAdhu-pUrNimAgacchanA jaina sAdhu che. emanI guruparaMparA ka pratamAM A pramANe maLe cheH rAmacaMdrasUri-puNyacadrasUri-vijayacaMdrasUri-vinayacaMdrasUri. kavi vinayacaMdrasUrinA ziSya che. kha pratamAM vinayacaMdrasUrinA nAmeAllekhavALI kaDI nathI, tethI kavi vijayacandrasUrinA ziSya Thare. ka pratamAM vinayacandra' te 'vijayacandra'ne sthAne thayelA lekhanadoSa hAya evA paNa vahema Aya evuM che. jaina gUjara kavio' bhA.3 pR.224ra para sAdhupUrNimAgacchanI pATapara'parAmAM rAmacaMdra-puNyacandra-vijayacandra-udayacaMdra e pramANe maLe che. eTaleke vijayacandranI pATe vinayacaMdra nathI. kavi vize vizeSa paricaya prApya nathI tema emanI anya kRtio paNa jANavA maLI nathI. vi.sa.1535 (I.1479) Ase zuda 15 ne guruvAre racAyelI A kRti keTalIka saMskRta-prAkRta kRti karatAM paNa prAcIna che. 180 kaDInI A racanA che. emAM mukhyatve duhA-cApAInA padya che, paNa e kaDI (22 ane 49)mAM vastu chaMda che ane be vAra (ahIM kaDI 50thI 54 ane kaDI 86thI 95 sudhI) dezI dha vaparAyela che. A padyabadhdha kRtinI prAcInatA sAthe sagata che. kaDI 50thI 54nA padyakhaMdha rAga AsAvarI (sAraThI siMdhuDA)nA nirdeza dharAve che. nAgadevanI kRpA thayA pachInA gAmatInA dhanyatAnA, prasannatAnA mane Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 23 bhAvo emAM vyakta thayA che ane gomatIne mukhe ja nAgadevanI aMgazobhA paNa varNavAI che. kaDI 86thI 9pane padyabaMdha rAga dhanyAsIno nirdeza dharAve che. emAM rAjAe yojelA bhejanotsavanuM varNana che. AvA prasaMge A kRtimAM bIjA nathI AvatA evuM nathI, paraMtu kavie A be prasaMgone ja dezIbaMdhanA prayogathI jarA lagAvyA che. sauthI prAcIna A gujarAtI kRtinA kavie pUrvenI kaI saMskRta-prAkRta kRtine AdhAra rUpe svIkArI che ema kahI zakAtuM nathI, kemake A kRti nAmaThAmahakIkatonA keTalAka, bhale bahu mahattvanA nahIM evA paNa, pheraphAre batAve che, je AkhI paraMparAmAM judA tarI Ave che. jemake 1. ahIM agnizarmAnA gAmanuM nAma sugrAma che ane e pATilaputra pAse AveluM che ema kahevAmAM AvyuM che. tyAM rAjA jitrazatra che ne enI rANInuM nAma zrImatI che. (eTaleke ArAmazobhA e enI anya rANI che, je pachI paTarANInuM sthAna meLave che.) 2. ArAmazobhAnuM mULa nAma ahIM gaumatI ke gamatI che. "vidyu--bhA' zabda eka vAra jANe enA vizeSaNa tarIke yojAya che. 3. pUrva paraMparAmAM kAlavilaMba sahI na zakato rAjA vidyuprabhA sAthe gAMdharva vivAha kare che evuM nirUpaNa che. ahIM rAjA sAthenA vidyu--bhAnAM lagna kulavargane pUchIne karavAmAM Ave che. kulavaga ja kanyA Ape che ane jozI pAse lagna paNa jevaDAvavAmAM Ave che. eTale ke gAMdharva vivAha thatA nathI. 4. jitazatru ArAmazobhAne paraNIne AvyA pachI AkhA nagarane jamADavAne prasaMga yoje che. 5. aparamA viSaprayoga traNa vAra nahIM paNa be vAra kare che. te pachI prasUti nimitte teDAvavAnI vAta Ave che. 6. ArAmazobhAnI sagarbhAvasthAne pAMca mAsa thAya che tyAre e samAcAra rAja pite mokale che. pahelI vAra e prasuti arthe rANIne piyara mokalavAnI nA pADe che, paNa te pachI ArAmazobhAnA pitAne Avarajavara cAlu rahe che ane sagarbhAvasthAne ATha mAsa thAya che tyAre e brahmahatyAno bhaya dekhADI putrIne ghera lAve che. 7. kathAne aMte kapaTI rANuM ane sAsu bannene rAjA zikSA karavA ughata thAya che, sasarAne nahIM. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 : ArAmazobhA rAsamALA 8. pUrvabhavanuM vRttAMta sAMbhaLI rAjArANa dhama Adare che eTaluM ja ahIM kahevAyuM che eTale ke emaNe dIkSA lIdhAnI vAta ahIM nathI. 9. paraMparAmAM A kathA jinabhakti-gurusevAnA daSTAnta rUpe che. ahIM e muddo bilakula upayogamAM levAyo nathI. kavi kevaLa puNyanA prabhAvanI vAta kare che. ArAmazobhAkathAnI samagra paraMparAmAM eka hakIkata paratve dvidhA rahI che te ahIM khullI rIte vyakta thaI che. aparamAtA gomatI sAthe jhaghaDA kare che ne ema enA duHkhabharyA bAra varSa pasAra thAya che ema kahyA pachI kavi gomatI bAra varSanI thaI hovAnuM jaNAve che. gomatIe ATha varasanI uMmare mAtA gumAvI te pachI keTaleka samaye aparamAtA AvI, enI sAthe saMtApanAM bAra varasa vItAvyAM evuM je abhipreta hoya (mAtAnI hayAtInAM ATha varSa saMtApanAM na ja gaNAya ne ?) to enI uMmara bAra varSanI nahIM, paNa vIsa varSanI ochAmAM ochI thAya. paNa A vize samagra kathA paraMparAmAM spaSTatA nathI. A saMdarbhamAM A kavie ApelI eka vizeSa hakIkata noMdhavA jevI che. aparamAtAe pitAnI dIkarI bAra varasanI thaI tyAre ene paraNAvavAnI ciMtA karI ane kapaTajanAo karavA mAMDI. bAra varasa jANe chekarIone paraNAvavAnI uMmara na hoya ! A viSayanI sarva saMskRta-prAkRta-gujarAtI kRtiomAM A kRti sauthI saMkSipta che. pUrvabhavavRttAMta te mAtra 9 kaDI reke che, jemAM vRttAMtanI jADI rUparekhA ja rajU thaI che. kathA nahIM jANanArane kaDI sAMdhavAmAM agavaDa paDe evuM e vRttAMtakathana che. mukhya kathAmAM paNa kavie kathAkathanamAM khAsa rasa batAvyo nathI, jANe kathA paricita che ema mAnIne e cAlyA che. putrane ramADavA ArAmazobhA trIjI vAra Ave che tyAre rAjA jotA rahe che ne e cAlI jAya che. ahIM e cAlI gaI ema kahevAyA vinA ja rAjAne kapaTI rANI sAthe vArtAlApa AvI jAya che (148-149), jANe e saMvAda ArAmazebhAnI upasthitimAM ja thayo na hoya ! ArAmazobhA cAlI gaI ema kahevAyA vinA ja 150mI kaDImAM ene pharI AvatI batAvAI che. A rIte prasaMgathananA aMkoDA kavacita DhIlA rahI gayA che, to pAtravatanenA hetuo vagere phuTa karavAmAM paNa kavie khAsa rasa lIdhe nathI. jemake, ArAmazobhAne lADu mokalavA mATe aparamAtA pati pAse kazA kAraNe darzAvatI nathI, sIdhuM "ArAmazobhAne maLavA jAo" ema ja kahe che. pati paNa kazI dalIla karyA vinA lADu laIne jAya che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 25 pAtrAnA manAbhAvenA nirUpaNumAM kavie jhAjheA rasa batAvyA heAvAnuM kahI zakAya tema nathI. tema chatAM A prakAranAM ekabe navIna sthAnAnA lAbha kavie lIdhA che te dhyAna kheMcyA vinA rahetuM nathI. vAsukibhAI' sAthe nagelA pUrvabhavanA snehanA gAmatIe darzAvelA umaLakA AnuM eka daSTAMta che. ethIye vadhAre tAjagIbharyuM ne ApaNane spazI jAya evuM nirUpaNu kavie potAnI gAma AvatI ArAmazAbhAnA maneAbhAvAnuM kayu` che. kavi ArAmazAbhAne pAte jyAM gAya cAratI, jyAM nAge udyAna ApyuM e sarva sthAne joI karIne ghera jatI batAvI che. khIndra kAI kavie na noMdhelI A eka svAbhAvika samucita bhAva-sUcaka va tarekhA che. lagna pachI rAjarANI nagara tarapha Aya che tyAre kavitA ane gItane AnaMda letAMletAM jAya che evuM kavi kahe che te paNa e baMnenA ciratramAM eka navA raMga bhare che, joke A vAta atyaMta lAdhavathI, mAtra ullekhathI kahevAyelI hAI jaladI lakSamAM Ave evI nathI. - AvI saMkSipta kRtimAM kavine varNanA mATe jhAjhA avakAza na rahe ema ApaNe mAnIe. paNa ahIM paristhiti thADI vilakSaNa nIpajI AvI che. eka bAjuthI kavie paraMparAmAM maLatAM varNanAnA upayAga karyAM nathI - ahIM sainyanA paDAvanuM, vAsabhavananuM, tratrayanuM vagere keTalAMka varNane nathI - paNa khIjI bAjuthI petAnI alaga vataparipATI UbhI karI che. ahIM varNAnukramika vRkSanAmasUcithI thayeluM vanavarNana che ane sAjasAmagrI ne khAdyapadArthonI vIgatAvALu bhAjanAtsavanuM varNana che. A vanA madhyakAlIna rUDhi anusAranAM che paNa ArAmazAbhAnI kathAmAM A vaNunA prayeAjanAra tA A kavi ja che. rAjanA nagarapravezanuM varNana paNa A kavie vividha vAdyonA ullekhathI mukhyatve racyuM che e rUDha vaNukAnI kavinI jaNakArI ane e mATenA emanA rasa batAve che. ArAmazAbhAne maLelA udyAnanA varNanamAM vRkSasUci uparAMta vRkSAnI ArogyapradatAnA ullekha karavA sudhI kavi gayA che, e udyAnamAM emaNe vAva-sareAvarane samAveza karyA che. ane kAyala-mAranA TahukAthI virahiNI strIone viraha vadhatA batAvyA che e batAve che ke madhyakAlIna vaNunarUDhimAM prasaMga devA mAtra nimittarUpa thaI jatA heAya che. bhAjanAtsavanA vanamAM, vaNu karUDhi anusAra, strIone ja pIrasavAnuM kAma karatI batAvI che ene e samayanA yathA sAmAjika citra tarIke svIkArI zakAya ke kema te zaMkAspada lAge che. kadAca ramaNIyatAnA khyAlathI A rUDhi UbhI thaI heAya. athavA e dAsIvaga nA upayega karatI rAjadarabArI rasama heAya. kathAnA AraMbhamAM ahIM sugrAmanuM nahIM paNa Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 : ArAmazobhA rAsamALA pATaliputra nagaranuM varNana che. e ane gomatInA saundaryanuM varNana bane paraMparAgata lakSaNasucino Azraya le che. A pahelI gujarAtI kRti kathAkathana ke kavitvanI daSTie prabhAva na pADatI hovA chatAM potAnI keTalIka vilakSaNatAo dharAve che ane ethI noMdhapAtra vinayasamukavAcakaviracita ArAmabhAcopAI (ra.I.1pa27) A kRti A pUrve prakAzita thaI che!5 paraMtu emAM ghaNA pAThadeSa rahI gayA che, te uparAMta ahIM prakAzita vAcanAmAM eka anya pratanI madada maLelI che. kavi upakezagacchanA jaina sAdhu che. emanI guruparaMparA kRtimAM A pramANe maLe che : ratnaprabhasUri-siddhasUri-varSa samudra-vinayasamudra. kavinI anya kRtiomAM siddhasUri-kakkasUri-harSa samudra evI guruparaMparA paNa maLe che. kavinI anya kaI kRti prakAzita nathI, paraMtu emane nAme A pramANe kRtio noMdhAyelI maLe che. aMbara copAI 2.saM.1599, mRgAvatI copAI 2.saM.1602, padmacaritra athavA sItANatI copAI 2.saM.16 04, citrasena padmAvatI rAsa 2.saM.1904, rohiNeya cora muni rAsa ra.saM.1905, caMdanabALA rAsa.6 kRti 83nA varSamAM mAgazara mAsamAM racAyelI hevAne nideza che, te kavinI anya kRtionA racanA saMvata ane kRtinI pratAnA lekhanasaMvatane lakSamAM letAM saM1583 (I.15ra7) hevAnuM nizcita thAya che. e rIte kavinI prApta kRtiomAM A sauthI pahelI kRti Thare. enI racanA bikAneramAM thayelI che. kRti 248 kaDImAM racAyelI che te mukhyatve duhA-copAIbaddha che. pAMca kaDImAM vastu chaMda vaparAyo che (kaDI 98-99, 22-14) ane traNa vAra dezIbaMdha vaparAyela che (kaDI 88-97, 153-71, 215-20). traNe dezabaMdha anukrame vivAhalo, bhAsa ane hAla tarIke oLakhAvAyA che. DhAlane nAme oLakhAvAyele dezIbaMdha che caraNa sudhI vistare che ane bevaDI prAsavyavasthA apekSita kare che tethI noMdhapAtra bane che. pahelo dezabaMdha prasaMgAnurUpa che, kemake emAM lagnavidhinuM ja varNana che. bIjA be dezIbaMdhamAM evI saprayojanatA batAvI zakAya tema nathI. bhAsamAM aparamAnA kRtrima vilApane bhAvamaya aMza che ne ArAmazobhAnA dehavikArane saune saMtApa 15. saMpA. navInacaMdra ena. zAha, svAdhyAya pu.15 aMdarathI 4. 16. jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti, bhA.1, 1986, pR.280-85. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 27 ApanAro prasaMga varNavAyo che, paraMtu kevaLa bhAvamaya aMza para enI racanA thaI nathI. e kathAthananI rIte ja cAle che ane ghaNI hakIkatone samAve che. e ja rIte hAlamAM paNa naMdana enI patnIne choDI jAya che te karuNa prasaMga AlekhAya che, paNa e che kathAkathana ja. AmaNatmaNa jevA keIka zabdaprayogo A kRtine saMghatilakanI prAkRta kRti sAthe saMbaMdha batAve che, to koI vIgato vinayacandranI saMskRta kRti sAthe eno saMbaMdha batAve che. sAmAnya paraMparAthI pharaka batAvatI vIgato nIce mujaba che: 1. ahIM agnizarmAne gAmanuM nAma lamInivAsa che ane tyAM bhIma bhUpati rAjya kare che ema kahevAyuM che. 2. lakSmInivAsanI AjubAjunI bhUmi ujajaDa che evI vAta ahIM nathI. vi ...bhAne vastutaH taruvaranI chAyAmAM sUtelI batAvI che. AthI dekhItI rIta, tApa veThavo paDe che enuM duHkha vyakta karavAnuM vidhutrabhAnuM rahetuM nathI ane tethI e potAne mAthe avicala chAyA mAge che enuM kazuM prayojana rahetuM nathI. 3. agnizarmAnI patnI enA ja nAmanI hovAnuM kahyuM che ("taNi nAma tenaI nAri" - 15) ane pachI vidyuprabhAne mukhe mAtAnuM nAma agnizama ja batAvavAmAM AvyuM che ("agnizama mAtA uri dharI" - 23). paraMparAmAM keTaleka sthAne agnizikhA nAma maLe che te ahIM yAda karI zakAya. 4. ahIM paNa rAjA gAMdharva lagna karatA nathI. lagnavidhinuM vistRta varNana maLe che. 5. viSaprayAga ahIM traNa vAra che. 6. rAja ArAmazobhAne piyara mokale che temAM maMtrInI salAhanI vAta ahIM paNa nathI. 7. aparamAe potAnI putrIne paraghera chupAvyAnI vAta pahelAM Ave che (145) ane pachI jANe khATalI utArIne kUvAne bhoMyarAmAMthI ene kADhavAmAM AvatI hoya evuM varNana Ave che (16 0). A virodhAbhAsane bAda karIe to bIju vana yuktinI pratIti karatA vadhAre evuM che. kUvAmAM paDelI ArAmazobhAne ja bahAra kADhavAmAM AvI evuM lokone dekhAya e A yojanAno lAbha che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 : ArAmazobhA rAsamALA 8. ArAmazobhAe putrane janma Apyo pachI brAhmaNa "beTI kyAM che ema pUche che ane patnI ene kazuM na belavA kahe che, te aparamAnI putrInA saMdarbhamAM ja saMbhave. Ano artha e thAya ke brAhmaNa putrIne saMtADavAmAM AvI che e jANatA nathI. paNa e cheka A tabakke kaMI kahe e ghaNuM vicitra lAge che. ahIM paNa kavine prasaMgane gya rIte goThavatAM phAvyuM nathI. 9. ArAmazobhA putrane ramADavA be ja vakhata jatI hoya ane bIjI ja vakhate rAjA ene pakaDI pADatA hoya evuM A kRtimAMthI samajAya che. evuM nirUpaNa vinayacaMdranI kRtimAM hatuM. 10. kuladharanI anya putrIonAM nAma nathI, ane kuladharanI patnInuM nAma kulAnaMdA nahIM, paNa kulanaMdA che. (gujarAtI kRtiomAM pachIthI sAmAnya rIte A ja nAma Ave che.) naMdananA pitAnuM nAma naMdaNa che, e ghaNuM vicitra lAge che. saMdeza mokalanAranuM vasaMtadeva nAma ahIM nathI. paNa enA pitA zrI dattane saMdezo pahoMcADavAno che. 11. A kRtimAM kathAnuM je tAtparya batAvavAmAM AvyuM che te samagra paraMparAmAM thoDuM juduM tarI Ave che. Ama to ahIM paNa kathA jinapUjAnuM phaLa batAve che. paraMtu ahIM jinapUjAnA be bheda batAvavAmAM AvyA che - dravyapUjA ane bhAvapUjA. dravyapUjA karatAM bhAvapUjA anekagaNI caDiyAtI che ema kahevAmAM AvyuM che ane jinAlaya baMdhAvanAra tathA pUjA sAmagrI pUrI pADanAra mANibhadranI dravyapUja hatI, tyAre bhakti, tapa vagerene Azraya letI kuladharakanyAnI bhAvapUjA hatI ema darzAvavAmAM AvyuM che. prathama gujarAtI kavi rAjakIrtinI kRti karatAM A kRtine vistAra vadhAre che. temAM pUrvabhavavRttAMta ahIM vyavasthita kahevAyuM hovAne phALo ghaNe che, paNa te uparAMta paNa A kavinI nirUpaNarIti theDI mokaLAzavALI jaNAya che. alabatta, AvuM ekadhArI rIte kavithI thaI zakyuM nathI, tethI keTaleka sthAne mAMDIne prasaMgolekhana thayuM che, to keTaleka sthAne prasaMga UbhaDaka-achaDatI rIte AlekhAya che. dAkhalA tarIke, ahIM pitAnA punaHlagna vizeno pitAputrIno saMvAda laMbAya che ane vAstavika vIgatabharyo banyo che: lajajAthI pitA vAta para dhyAna ApatA nathI tyAre vidyuprabhA pitAne manAvavA paDozaNane vinaMtI kare che; pitA dalIla kare che ke mane A uMmare keNa dIkarI Ape, tyAre vidyuprabhA kahe che ke koIne pakaDIne lAvo paNa mArAthI gharanuM kAma thatuM nathI; vaLI pitA kahe che ke tAruM sAla Avaze ne tane saMtApaze to mAruM mana UkaLI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : ra9 UThaze tyAre vidyu--bhA haju AgrahapUrvaka kahe che ke jevI Ave tevI paNa tame jaladI strI lAvo. (26-31) pUrvabhavakathAmAM kuladhara-kulanaMdA putra icachatAM hatAM ane AThamI putrI janmI evI vIgata kavie umerI che tethI AThamI putrI pratyenA aNagamAne eka nakkara bhUmikA maLe che. jheranA lADavA amRtanA karI nAkhatI vakhate nAgadeva theDuMka AtmaciMtana kare che (116-18), naMdana pitAnuM vRttAMta vigate kahe che (26-11) ane kuladhara-naMdana vacceno nirvAhakharca vize saMvAda khAo cAle che (214-16) te paNa mokaLAzathI kathA kahevAnAM daSTatA che. * paraMtu jitazatru vidyuprabhAthI AkarSAya che te pachInA vidyuprabhA-rAjA-- pradhAna-agnizarmAnA saMvAde TUMkamAM ane jhaDapathI cAle che ane vRttAMtakathanane abhAve ApaNe e saMvAdothI ja ghaTanAnI kaDIo meLavI levAnI rahe che (85-87). rAjA lADunI mATalI rANIne ApavAnuM kahe che pachI agnizarmA potAnI putrI pAse gayo ema kahevAnI kavine jarUra lAgatI nathI, sIdho beTI sAtheno saMvAda ja kavi mUke che (121) tema nAgadeve savAra pahelAM AvI javAnI zarata mUkI na hoya tyAM ja ArAmazobhA ema karavAnI khAtrI ApatI heya evuM nirUpaNa kavithI thaI gayuM che (180-84). putrIne saMtADavAnI bAbata kevI garabaDa bharelI rIte mukAI che te ApaNe AgaLa joI gayA chIe. A badhuM batAve che ke spaSTa, susaMgata, ekadhAruM vIgatabhayu kathAlekhana karavuM e kavinI nema nathI. kathA paricita hovAne lAbha laIne e, pitAne sUjhe tyAM vistAra karI nAkhe che, sUjhe tyAM saMkSepa karI nAkhe che. 1 caritrAlekhana tathA manobhAvacitraNanI daSTie nUtana aMze A kRtimAM lagabhaga nathI. aparamAmAM ahIM cAritryabhraSTatAnuM lakSaNa ApAyuM che ("paranara ramilAnI mati" - 32) ne aparamAne panAre paDelI vidyuprabhAno AtmasaMtApa - pitAnI bhUlano ekarAra - tIvratAthI vyakta thayo che (36-40). varNane kAM to kavie jatAM karyA che - paDAva, vAsabhavana, chatratraya vagerenAM, athavA paraMparAgata che - lakSmInivAsa gAmanuM, lagnavidhinuM vagere. vidyuprabhAnA aMgasaudaryanA varNanamAM Ama to rUDha alaMkAronI gUMthaNI che, paNa magaphaLI, . jevI AMgaLInI taLapadI upamA Ave che! A taLapado aMza A kavinI khAsiyata jaNAya che. "utAvalA ti, bAvalA" (40), "dhaDalAna pheDaI ThIkarI" (117) "jetau dhavalau tetau dUdha (128) jevI kahevato, "musA upara mAM ri" (1ra7), "phAlabhraSTa vAnara jima Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 : ArAmazobhA rAsamALA raDaI, thaDaI jalaI mAchI taDaphaDaI" (134) jevI rUDhaktio ane upamAo enAM udAharaNa che. lagnavidhine varNanamAM paNa e taLapadA jIvanano raMga che. ekaMdare vinayasamudranI kRti eka paraMparAgata kRti banI rahe che. samayaamedaviracita ArAmazobhAe pAI (ra.I.1595) A kRti ahIM pahelI vAra prakAzita thAya che. kavi kharataragacchanA jaina sAdhu che. emanI guruparaMparA kRtimAM A pramANe maLe cheH jinacaMdrasUri-jJAnavilAsa-samayapramoda. kavinI eka anya kRti jinacandrasUrinirvANurAsa" prakAzita thayela che ane bIjI be kRtio emane nAme seMdhAyelI chesAlamakuvaka para Tarbo rasa.1661, caupavI copAI ra.saM.1673.8 | kRtinA racanA saMvatane keyaDe che. ke pratane pATha "puDavI (1) bANa (5) ritu (6) rasa (6)"1566 Ape, je kavinA samaya sAthe saMgata nathI. kRti jinacaMdrasUrinA rAjyakALa (saM.16 12-1970)mAM, emane akabare yugapradhAnapada ApyuM (saM.1649) te pachI racAyelI che. kRtimAM rAyasiMhanA rAjyakALane ullekha che, je "jaina gUrjara kavionA jaNAvyA mujaba saM.1ra9thI 1967 che. eTale kRti saM.1649thI 1667 vacce ja racAyelI gaNAya. kha pratane pATha "puchavI bANa sasI rasa" che enuM athaghaTana 1516, 1561, 1615 ane 1651 thaI zake, jemAMthI 1651 (I.1595) ApaNe svIkArI zakIe. Ama karatAM, pahelAM keTalA be zabdo "sasI rasane sIdhI gatie ane pachI pahelA be zabda "pulavI bANa"ne vAmagatie vAMcavAnA thAya che paNa ene kaI upAya nathI, sivAya ke ApaNe "puhI bANa rasa sasI" ema pATha sudhArIe ane badhA zabda vAmagatie vAMcIe. kRti bikAneramAM racAyelI che. kati ra74 kaDInI che. temAM eka saMskRta zloka ane eka gujarAtI gAthAno samAveza thAya che. kha pratamAM eka vadhu gujarAtI gAthA uddhata thayela che. kRti 18 DhALamAM vaheMcAyelI che ne vacce kayAMka duhA paNa gUMthAyA che. dareka DhALane AraMbhe enA dezIbaMdha ke rAga ke bannene nirdeza che. sAtamI DhALamAM chasAta caraNa sudhI vistarato dezabaMdha vaparAyo che, jenI viziSTa 17. jainayuga pu.4 aM.1 pR.63-66 tathA etihAsika jaina kAvyasaMgraha, saMpA. agaracaMda nAhaTI, 1969, pR.79-86. 18. jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti, bA.2, 1987, pR.272-75. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 31 gAnaTA heAvAnuM samajAya che. anyatra paNa vistRta dezIbaMdhA, viziSTa prAsabadhA ane dhruvAe jovA maLe che. A badhuM kRtinI asAdhAraNa geyatAnI sAkha pUre che. A viSayanI A pahelI ja kRti che, je saLaMga DhALabaddha che. sAmAnya rIte devacaMdrasUrinI kRtine anusaratuM kathAvRttAMta ahIM jaNAya che. strI mATe nita binI' zabda vinayacaMdra ane A kavi be ja vApare che! te uparAMta, vinayacaMdra sthalAzrayanA bhUmipradeza dhAsa paNa vagaranA, USarakSetra sameA kahelA tene maLatI jANe hoya evI pa`kti ahIM maLe che - DAbha viNA khaDa DuMkhaDA re, Ugai nahIya suvAsa' (19), joke ahIM pachI vidyutprabhAne paDa vacce sUtelI batAvavAmAM Ave che. mANibhadrane jita-ArAma rAjAe ApelA hatA evI vIgata ahIM Ave che te zubhavananI vadhu mAdezanA'ne anusaratI che. mahAvIrasvAmInI dezanAnA prasa Mgasa da` paNu gujarAtImAM A kavie pahelI vAra kRtinA AraMbha ane aMtamAM upayAgamAM lIdheA che, ane ATalA vistArathI tA mAtra A kavie ja e prasaMga upasAvyA che. eTaleke kivae kathApara parAnI anya kRtiomAMthI paNa prasaMgApAtta saMskArA jhIlyA che. kathAkathana sIdhuM saraLa prAsAdika che. vastunA akADA kacAMya zithila nathI ke kAMya UbhaDaka nirUpaNu nathI. cita kathA jhaDapathI cAle che, jemake kuladhara peAtAnI abhAgI kanyA na`datane vaLagADI de che te prasa'ga ahIM jhaDapathI kahevAye che. paNa Avu kacita ja bane che. sAmAnya rIte kathAkathana meAkaLAzathI thayeluM che. kathAne khIlavavAnI ziza, alabatta, tathI. aparamAne panAre paDelI vidyuprabhAnA saMtApa (25-26) ke patie chAMDelI kuladharakanyAnA vilApa (214-17) paraMparA anusAra jarA mAMDIne kavi Alekhe che, ne ArAmazAbhAne dIkarA janme che tenA umaLakAnuM anyatra jovA na maLatuM TUMkuM varNana ahIM maLe che - putravadhAI ApanAra dAsInuM dAsIpaNuM dUra karavAmAM Ave che, kedakhAnAmAMthI kedIone cheoDI mUkavAmAM Ave che; paratu sAmAnya rIte AvI taka paNa kavie AchI lIdhI che. vinayasamudranI ja zailIe para parAgata alaMkArAthI kavie vidyutprabhAnA aMgasaundaryanuM jarA vistArathI varNana karyu che (56-60), jitazatrunA nagarapravezanA utsavanuM thADuM rasika varNana kavie kayu che (69-77), kRtinA AraMbhamAM rAjagRhI nagarInuM svalpa vaNna che ane ArAmazeAbhAne maLelA udyAnanuM TUMkI vRkSayAdIthI thayeluM vaNuna che paraMtu e sivAya vahatamAtra TALyAM che ema kahevAya. vAsabhavana, chatratraya kazAnuM ahIM lezamAtra varguna nathI. nAga Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 : ArAmazAlA rAsamALA devanA dekhAvanuMye nahIM. noMdhapAtra lAge eTaleA A rasa kavie vanamAM lIdheA che. kavinI zailImAM Ala kArikatA ochI che, tema chatAM AgalI kathApara parAthI judI paDatI keTalIka upamAo ahIM jovA maLe cheH rAjArANIne jovA mATenI nagaralekanI utsukatAne UmaTatA vAdaLa mATenI deDakAnI utsukatA sAthe kavi sarakhAve che (72); aparamA asAsa kare che ke jema rAkhamAM nAkheluM ghI nakAmuM jAya tema mArA prayatna nakAmeA gayA (112); kRtrima vilApa karatAM e kahe che ke pANI vinA vela sukAI jAya tema mArA maneAratha badhA vilAI gayA (145); kRtrima ArAmarAbhAne joI rAjAne duHkha thAya che - jema varasAda thatAM javAsAne (156). prasaMgeAcita AvA alaMkAraprayAgA prAsAdika kRtine rasavat banAve che. akabaranI vAta AvatAM 'dIna'(=dharma), hataRs', 'rAja' e phArasI ne kInI' e hiMdI zabdanA prayAga thayA che (268-69) te uparAMta 'mihira' (=mahera, 122) tathA sAmAnya rIte aANyA 'pesa' (=zrama, 63) jevA phArasI zabda paNa ahIM jovA maLe che te e bhASA sAthenA vinA paricaya batAve che, bhale enI vizeSa chAyA ahIM paDI na heAya. kathAkathana ane kavitvanA kAI viziSTa unmeSA na hovA chatAM pravAhitA, prAsAdikatA ane sugeya padyabAnI dRSTie A kRtine vIsarI zakAya tema nathI. pUjARSiviracita ArAmaroAbhAcaritra (ra.I.1596) A kRti A pUrve prakAzita thayelI che.19 paraMtu ahIM mULa hastaprata parathI ja pharIne saMpAdana karavAmAM AvyuM che. kavi vaDatapagacchanI nAgArI zAkhA eTaleke pAzva candragacchanA jaina sAdhu che. emanI guruparaMparA kRtimAM A pramANe maLe cheH sAdhuratna-pA candrasUrisamaracadrasUri-rAjacaMdrasUri-hu sacadravAcaka-pUjaRSi. (joke huMsacaMdra rAja caMdranA ziSya hAvAnuM spaSTa kahyuM nathI.) ArAmazAbhA-caritra'nA prastAvanAlekhaka lAlacaMdra gAMdhIe A ane mahAtapasvI pUnaRSi, jemane vize samayasuMdare rAsa racyA che temane eka mAnelA tathA bannenI hakIkatA judI paDatI hAI samayasuMdaranA pUjARSirAsa'nI mAhitIne adhikRta gaNelI.20 paraMtu A 19. ArAmazeAbhA-caritra, 1968, prA. zrI jaina haThIsiMhu sarasvatI sabhA amadAvAda. 20. ejana, prastA. pR.9-13. e matanA parihAra mATe jue jaina rAsa saMgraha, prathama bhAga, sapA, sAgaracandrajI mahArAja, 1930, prastA. pR.16-18. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 33 be munionI guruparaMparA ane samaya spaSTa rIte judAM paDe che. tethI "ArAmazobhA-caritranA kartA pUjARSine A ja ga7nA vimalacaMdraziSya mahAtapasvI pUjaRSithI jadA ja mAnavA joIe. A kavinI 2.saM.1658nI brahmadatta cakravatI rAsa" nAme anya eka kRti noMdhAyelI maLe che. A kavi saM.1937mAM hayAta hovAnI mAhitI maLe che. 22 A kRti saM.16para (I.1596) Aso suda 15 ne budhavAre pATaNamAM racAyelI che. A eka ja kavie kRtine cAra khaMDamAM vaheMcI che. uddhata subhASitAdi sameta kRtinI kula kaDI saMkhyA 336 thAya che. kRti mukhyatve duhAcopAIbaddha che paraMtu cAra vakhata dezIbaMdha vaparAyela che ane 5 saMskRta zloka (anuSTrapa), 1 kAvyam (zA dUlavikrIDita), 1 AryA ane 4 gAthAo samAviSTa che. cAra vAra dezIbaMdha vaparAyela che temAMthI eka(45thI 50)mAM vRkSayAdIpUrvakanuM vanavana che, bIjA(176thI 184)mAM kRtrima ArAmazobhAne jotAM rAjAne lAgelA AghAtanuM nirUpaNa che, trIjA (19thI 213)mAM ArAmazobhA putrane ramADavA jAya che te Akho prasaMga kahevAya che ane cothA(59thI 269)mAM patityaktA kuladharakanyAnA vilApanuM varNana che. Ama eka vakhata kevaLa vRttAnta mATe ane traNa vakhata varNana-bhAvanirUpaNa mATe kavie dezabaMdhane uga karyo che. kavi paraMparAgata ArAmazobhAkathAne anusare che. devacaMdrasUrinI mULa kathA emanI sAme hAtha ema paNa jaNAya che. paraMtu kathAvastumAM ahIMtahIM nAnakaDAM umera-pheraphAre najare caDe cheH (1) agnizarmA mATe ahIM "zI" zabda vAparavAmAM Avyo che (103), e "brAhmaNanA paryAya rUpe ja hoya ema samajAya che. (2) ArAmazobhA para kareluM kapaTa aparamAtA ane tenI putrI be ja jANe che e spaSTa ulekha kavi kare che (161), jeke agnizarmA ajANa kema rahI zake teno koI khulAso nathI. 21. munirAja zrI puNyavijayajI saMgrahagata gujarAtI hastaprata sUcI, saM. munirAja zrI puNyavijayajI, 1978, pR.639. 2.saM. hastapratamAMthI meLavela che. 22. jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti, bhA. 1, 1986. pR.365. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 : ArAmazobhA rAsamALA (3) kRtrima ArAmazobhAnuM zarIra joIne rAja nakkI kare che ke ene puruSa maLe nathI, e kuMvArI strI che (173-74). (4) paraMparAgata kathAmAM maMtrI je kaMI kare che te ahIM paNa kare ja che, paNa uparAMta kRtrima ArAmazobhAne joIne rAjAne thatA AghAta vakhate e AzvAsana Ape che, ane bALakanA pAraNAmAMthI phUla maLe che tenuM kAraNa - ArAmazobhA AvI haze evuM - maMtrI ja kahe che. Ama, maMtrInA pAtrane kavie vadhu kAyasAdhaka banAvyuM che. (5) rAjA putrane jovA AvelI ArAmazobhA pAse haTha pakaDe che ke tuM vAta karIza pachI ja huM pANI pIza. . (6) rAjA ArAmazobhAnA mAtapitAnA nAka-kAna kApavAnuM mAMDI vALe che, paNa temane dezavaTo to Ape ja che. (7) patie tyAga karatAM kuladharakanyA agnipravezane vicAra kare che ane keAI paMthI ene vAre che. * (8) kuladharakanyA mANibhadrane potAne pati potAno sAtha choDIne gayo ema spaSTapaNe kahe che. paraMparAgata kathAmAM pote sAthathI chUTI paDI gaI ema kahI eka Arya strInI rIte patine apavAda ApatI nathI tevuM ahIM nathI thayuM. kavie varNanemAM khAsa rUci batAvI nathI. vAsabhavana ke chatrayanuM varNana ja nathI. thalAzraya ke nAgakumAranAM varNana atyaMta saMkSipta che. vidhutrabhAnA aMgasaundaryanuM varNana kavi eka saMskRta zlokathI kare che, je anyatrathI udbhUta thayo hovAnI zakayatA che. paNa sAmAjika vyavahAranI vIgatovALAM varNana kavi kare che. rAjAnA nagarapraveza vakhate bharavI, yoginI, durgA, gaNeza kalyANa vAMche che, mAthe kuMbha dharIne kumArikA rAjAne vadhAve che te pahelAM tyAMthI vezyA pasAra thaIne zukana Ape che! rAja gAMThe zukana bAMdhIne nagaramAM praveza kare che (78-82). aparamA ArAmazobhAne sthAne pitAnI putrIne mUkI de che te pachI upacAranuM je nATaka kare che temAM paNa AvI vIgata che. mAtra vaidane ja nahIM paNa vaLagADa dUra karavA maMtra-yaMtrane Azraya levAmAM Ave che ne vAdIne bolAvavAmAM Ave che, DAkalAM paNa vagaDAvavAmAM Ave che (159-60). vyaMtaradevonI mAnyatA Ama ahIM prabaLapaNe vyakta thaI che. bhAvanirUpaNa pratye paNa kavinI vizeSa ruci che ema kahevAya evuM nathI. vighuprabhAne saMtApa ghaNuM saMkSepathI vaNavAyo che ane aparamAnA kRtrima kalpAMtane paNa bahelAvyuM nathI. paraMtu kuladharakanyAne vilApa vistArathI varNavyo Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA 35 che ne emAM pUrva bhavanAM pAponuM saMvedana gUMcyuM che. ene AtmahatyAnA vicAra sudhI jatI batAvIne enA duHkhane tIvratA apI che (259-68). paNa A kAvyamAM kavie bhAvanirUpaNanI eka navI ja taka lIdhI che. kRtrima rANIne joIne rAjane thayele AghAta ane ArAmazobhAthI thayelA virahanuM duHkha kavi tIvratAthI varNave che - enuM A dhyAna, enI mUcha, eno roSa, ene annanidrAtyAga. maMtrI ane navakAramaMtranuM smaraNa karavAne upadeza ApI Azvasta kare che (17-84). rAjAnA caritracitraNane AthI jude uThAva maLe che, joke kavie A prasaMga sivAya rAjAnI utkaTa Asaktine nirdeza karavAnI taka lIdhI nathI. A kRtinI eka bIjI lAkSaNikatA te emAM subhASitAne thayelo upayoga che. 13 jeTalAM subhASito ahIM ApaNane maLe che. bahudhA e saMskRta-prAkRta subhASita che. e anyatrathI ja udbhUta thayAM haze. uddharaNano zokha kavine eTale badho che ke vidyutrabhAnuM saundaryavarNana to e saMskRta zlokathI kare che paNa kuladharaputrIonAM nAmo paNa e saMskRta zlokamAM ja Ape che. rUDhaktie ane lokabhASAnA prayogo tarapha paNa kavinuM valaNa jaNAya che. - tatkAlIna sAmAjika raMganI daSTie pUjARSinI kRti cheDIka noMdhapAtra bane che. rAjasiMhaviracita ArAmazobhAcaritra (ra.I.1631) A kRti ahIM pahelI vAra prakAzita thAya che. kavi kharataragacchanI jinabhadrasUrizAkhAne jaina sAdhu che. emanI guruparaMparAkRtimAM vAcaka nAraMga-vAcaka vimalavinaya-rAjasiMha e pramANe ulekhAyelI che. gacchanAyaka jinarAjasUri che. kavinI anya eka kRti seMdhAyelI che. vidyAvilAsa rAsa athavA vinayacaTa rAsa, 2.saM.1679.23 A kRti bAhaDameramAM saM.1987(I.1631) jeTha suda 9nA roja racAyelI che. duhAdezIbaddha A kRti 27 DhALamAM racAyelI che ne tenI kula kIsaMkhyA 44ra thAya che. eka DhALa sivAya badhe ja dezabaMdhano nirdeza che ane koI paNa dezIbaMdhano be vAra ulekha nathI e kRtinuM DhALavaividhya batAve che. be vAra malhAra rAga nideza che te sivAya rAgane nirdeza nathI. yuvAbaMdhenuM paNa khAsuM vaividhya kRtimAM najare paDe che, AkhI kaDI dhuvA tarIke prayojAya che (jemake DhALa 2) ane dareka paMktinA pAchalA aMzane punarAvartanathI sadhAtI 23. jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti, bhA.3, 187, pR.27-28. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 : ArAmabhA rAsamALA viziSTa gAna chaTA paNa upayogamAM levAyelI che (jemake DhALa 10). ArAmazobhAnA Adra hRdayabhAvane varNavatI 16mI DhALamAM yojAyela dezIbaMdha ane rAjAnA kopane varNavatI 17mI DhALamAM yojAyela trATikAnI dezI bhAvAnurUpa dezIbaMdhanA dAkhalA che. ema kahevAya ke madhyakAlIna geya dezIbaMdhono samRddha vArase A kavie jhIlyo che. A kRti svAbhAvika rIte ja AgalI kathA paraMparA - saMskRta-prAkRta temaja gujarAtI - ne lAbha le che. ahIM samayapramoda karatAM ghaNA saMkSepathI mahAvIra svAmInA upadezane saMdarbha vaNAyo che te tathA anya keIka nirUpaNe zubhavardhananI "vardhamAnadezanA sAthe saMbaMdha batAve che, to samayapramodanAM nirUpaNa tathA zabdaprayogone paNa kyAMka lAbha levAyo che. vidyuprabhA gAyo tarapha najara rAkhIne sUtI hatI tevuM A be kavio ja kahe che, badhA gujarAtI kavio vivAhavidhinuM varNana kare che tyAre A banne kavio kazuM varNana ApatA nathI ane jhaDapathI lagna thaI gayAnuM sUcave che - eTale ke AgalI paraMparAmAM gAMdharva. vivAhanI vAta hatI tene jANe anusare che. (pachIthI jinahaSa paNa gAMdhavA vivAha thayAnuM kahe che.) "kiNa gAI" (=zI visAtamAM) e zabdaprayoga A banne kavio kare che. aparamAnI putrI kAmakumArI (=rati) hovAnuM vinayasamude kaheluM; pUjARSi paNa ene "kamalavAsinI devI" (kalama) kahe che; A kavi ene asarA jevI kahe che. saMskRtamAM vinayacaMdra paNa ene "kAmadevanA zastrAbhyAsasthAna" tarIke oLakhAvelI. anya paraMparA enA saundarya vize mauna seve che ne pachI ArAmazobhAne sthAne ene mUkavAmAM AvatAM saune AghAta lAge che tethI enAmAM kazuM lAvaNya nahIM hoya evI chApa UbhI thAya che. vastutaH cheka devacaMdra ArAmazobhAne sthAne mukAyelI aparamAputrIne thoDAka ochA lAvavALI, jarAka judI daSTivALI paNa sarakhA avayavALI kahelI. pherabadalI svAbhAvika bane te mATe AvI ja sthiti yogya kahevAya. A kavimAM kathAvastunA navA phaNagA bhAgye ja che. gAruDInA hAthamAM nAgadamanI hoya che, vidyuprabhA baMdukanA bhaDAkAthI jAge che, kuladhare je dhana ApyuM te naMdane hAthamAM lIdhuM nahIM (paraMparAmAM kayAMka to kuladhare kaMI na ApyuM tenI phariyAda karato ene batAvyo che) - vagere judI paDatI gauNa hakIkatonA dAkhalA che. kavi "vidyu--bhAne sthAne "prabhA", "ArAmazobhAne sthAne "zAbhA" ema saMkSipta nAmarUpa vApare che te paNa emanI potIkI khAsiyata che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 37 kavinuM kathAkathata meAkaLAzabharyuM che, paraMtu anya gujarAtI kavionI peThe emaNe vaNunAmAM kazI ruci batAvI nathI. vRkSayAdIvALuM phUMkuM vanavarNana maLe che (1-6pa), paDAvanuM ne nagarotsavanuM TUMkuM varcuna maLe che, paNa anya AI vanasthAnanA emaNe lAbha lIdheA nathI. paraMtu kathAprasaMga mAMDIne kahevAya che, pAtrAnA manAbhAve, vicArAne skruTa rIte mukAya che, saMvAdanA Azraya paNa cegya rIte levAya che. re manAbhAvanirUpaNa bahudhA paraparAgata che, paNa satASakAraka rIte thayeluM che. eka maneAbhAvacitra kavinI vizeSatAvALuM gaNAvI zakAya evuM che. te che ArAmazAbhAnI peAtAnA putra pratyenI prItinuM citra. ArAmazeAbhAne potAnA putrane maLavAnI khucchA thAya che te prasa`ga kavi nATayAtmaka rIte Ara Mbhe che - sIdhA "mujhanai de nayaNuM dekhAvu nAnDa he" (219) evI ArAmazebhAnI uktithI ja. anya sarva kaviee A prasaMga madhyakAlIna rUDhi anusAranI mAMDaNIthI kahyo che, tyAM A kavinI A rIta tarata dhyAna kheMce che. "dA nayaNu nAnDeDa' e lakSAprayAga paNa mUtAne pAka ane tethI bhAvapUrNa lAge che. ArAmazeAbhAnI putravirahanI vyathA kavi tIvratAthI vyakta kare che (220-22) pachIthI ArAmazAbhAe putrane kareluM vaDAla vIgate pratyakSa karAvyuM che (227-30) ane pAtAlabhavane gayA pachI putranI smRti tene kevI pIDe che te dRSTAMtamAlAthI sarasa rIte sUcavyuM che (231) - A saghaLuM nirUpaNu paraMparAmAM theADI judI bhAta pADe che. kavinI vANImAM rUDhAktio, alaMkAra-daSTAMtAdikanA viniyoga che, paraMtu e bahudhA paraMparAgata che. baMdUka', 'bakSavuM', 'hajUra', 'aksAsa' jevA thADAka phArasI zabdonA vaparAza dhyAna kheMce che. rAjasiMhanI A kRti vadhu tA, para MparAne yAgya rIte jhIlatI kRti tarIke ja ApaNI samakSa Ave che. jina kRta ArAmoAbhArAsa (2.I,1705) A kRti A pUrve prakAzita thaI che.24 e ja vAcanA svalpa sudhArA sAthe ahIM ApavAmAM AvI che. kavi kharataragacchanA jaina sAdhu che. anyatra e kSemazAkhAnA paNa nirdeza kare che. A kRtimAM teo peAtAnA guru zAMti vAcakanA ane gucchatAyaka 24. sa'pA. jayaMta kAThArI, kIrtidA zvezI, 1983, prakA. samatA prakAzana, amadAvAda (kathAma rUpA zreNI pustikA 7). Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 : ArAmazobhA rAsamALA jinacaMdrasUrine ja mAtra ullekha kare che, paraMtu anya kRtiomAM emanI vistRta guruparaMparA beMdhAyelI che: vAyanAcAya guNavadhana-gaNi samajIzAMtihaSa vAcaka-jinaha. jaina paraMparAnA zAmaLa kahI zakAya evA A kavie saMkhyAbaMdha rAsAo uparAMta vIzIe, chatrIzIo, sajhA, stavane, bAlAvabodha Adi aneka kAvyaprakAranA vipula sAhityanuM sarjana karyuM che, jemAM gujarAtI uparAMta hiMdI-rAjasthAnI bhASAno viniyoga jovA maLe che. emAMnuM ghaNuM sAhitya prakAzita paNa che. emanI kRtio saM.1704thI saM.1763nAM racanAva batAve che, paraMtu saM.1779 sudhI e hayAta hovAnI mAhitI maLe che. emanI keTalIka kRtiomAM "jasarAja' nAma maLe che te emanA pUrvAzramanuM nAma hovAnuM samajAya che. emaNe anya gacchanA sAdhuo vize kAvyo karelAM che te emanI sAMpradAyika udAratA batAve che. emane pitAne paNa chellAM vyAdhinAM varSomAM tapagacchanA vRddhivijayanI sevAo maLelI. saM.1740thI emanI lagabhaga badhI kRtio pATaNamAM racAyelI che, te jotAM teoe pATaNamAM sthiravAsa karyo jaNAya che. prastuta kRti pATaNamAM saM.1761(I.170 5) jeTha suda 3nA roja racAyelI che. A rIte A kavinA dIrgha kavanakALanA aMtabhAganI kRti che. duhAdezIbaddha A kRtinI DhALa 22 che ane kula kIsaMkhyA 4ra9 che. dareka DhALane AraMbhe tamAM vaparAyela dezIbaMdhane nirdeza che ane temAM koI dezabaMdha be vAra AvatA nathI. A parathI A kRtinA DhALavidhyane khyAla Ave che. caraNAraMbhe zabdapunarAvartanano upayoga karatI 17mI DhALa khAsa dhyAna kheMce che. dhruvAonuM paNa keTaluMka vaividhya che. keAI DhALane AraMbhe ane eka vAra DhALaaMtagata paNa rAganA nideza che. A badhuM kRtinI sugeyatAnuM paricAyaka bane che ane rAjasiMhanI kRtinI jema madhyakAlIna padyabaMdhanI samRddha paraMparAnuM udAharaNa banI rahe che. kathA paraMparA anusAranI ja che ane ekaMdare vizada rIte kahevAyelI che. rAjasiMha sudhInI paraMparAne paNa ahIMtahIM lAbha maLyo dekhAya che. paraMtu be sthAne nirUpaNa adhdhara rahI gayuM che. aparamAtAe potAnI putrIne saMtADavAnI vAta ja AvatI nathI. vaLI, ArAmazobhA potAnA putrane maLavA jAya che te prasaMganuM nirUpaNa aspaSTa rahI gayuM che. kRtrima rANI sAtheno vArtAlApa cAlato hoya che tyAM ja "ArAmazobhAnI sagalI ceSaTA re, dIThI 25. vizeSa mAhitI mATe juo. jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti, bhA. 4, 1988, pR. 82-142; jinahaSa graMthAvalI, sapA, agaracaMda nAhaTA, 1962. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 39 narapati tAma'' ema varNana Ave che tyAM phUla mUkI gayAnI ceSTA ArAmazeAbhAnI hatI ema rAja anumAna kare che evA a karave ke ArAmazAbhA bIjI vAra putrane maLavA AvI te prasaMganuM vana che ema mAnavuM ? pachI tatiNi UThaca tehanA gethI rai, caritra na jai nAri" ema pa'kti Ave che te pahelA tane Teke Ape, para`tu vaLI "prAta ArAmasebhAnI ahininai re Izu pira bhAkhai rAya" ema paMkti Ave che te khIjA tane TakA Ape (212-15). e noMdhapAtra che ke ahIM ArAmazAbhAnuM bIjI vAranuM Agamata mAnIe teH e traNa vAra ane nahIM teA be ja vAra putrane jovA AvI hatI ema jitu nirUpe che. kRtimAM eka vIgataspaSTatA che. aparamAnuM duHkha veThatAM vidyutprabhA bAra varasanI thaI ema kavi cAkhkhu kahe che. thoDIka nAnakaDI anya vIgate paNa maLe che. jitazatrune anya rANIe hevAnA be vAra nirdeza Ave che vidyutprabhAne joIne rAjA anya rANIethI enI uccatA batAve che tyAM (1869) ane ArAmazAbhA anya rANIone pAchaLa pADI deze ema nagaraleka vicAre che tyAM (94). aparamAtAnI putrIne ahIM paNa "rUpakalAguNuvAsa" kahevAmAM AvI che. ArAmaroAbhAne putra janmatAM brAhmaNapitA gALa vaheMce che evuM mAtra jina ja nirUpe che! vaNuCnAmAM A kavie bahu ochI ruci batAvI che. vidyutprabhAnuM para parAgata TUMkuM saundarya varNana-guNava na maLe che (12-13), paraMtu enA kharA mahimA tA rAjA jyAre potAnI rANIothI caDiyAtI gaNAve che tyAre thAya cheH mAre ghera dhaNI rAjakanyAe che ane te alaMkArAthI vibhUSita DAya che, paNa te AnA jevI rUpakalAguyukta lAgatI nathI; A strI vanamAM gAye! cAre che, bheAjanane svAda eNe mANyA nathI, enAM vastra paNa jevAMtavAM che chatAM e mane AhlAda upajAve che (68-69). ahIM nagaraleAkanI ukti che paNa nagara|tsavanuM varNana nathI. nAga, udyAna, paDAva vagerenAM sAmAnya vanA che ne vAsabhavana ke tratrayanA varNananA lAbha A kavie paNa uThAvyA nathI. maneAbhAvava namAM paraMparAneA cAgya lAbha kavie uThAvyA che. cita emAM rekhAe umerI che. aparamAne ghInA ghaDA DhaLI jAya teAye ciMtA na karatI beparavA ane patinuM kazuM na karanArI kahI che. aparamA jyAre ArAmazeAbhAne mIThAI mekalavAnA Agraha rAkhe che tyAre Ane sAvakI putrI pratye dveSa nathI ema agnizarmAne vicAratA batAvyA che. paNa ahIM ApaNune viziSTa lAge Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. : ArAmobhA rAsamALA che te kuladharakanyAnA vilApa ane patie cheADatAM ene AvelA vicArA (32141). pU.jARSie enA vilApamAM pApasavedana gU theluM. jitahaSe ane enA Aja sudhInA jIvananI niHsAratA ne pati pratyenA tIvra Akreza vyakta karatI batAvI che. taraNAnA tApa jevA nirguNu naranA snehane e upAla'bhA Ape che ane puruSati-strIti vaccenI viSamatA paNu e mArmika rIte batAve che: puruSa tA kanakanA kacALA jevA che, tyAre strI che rAMdhyuM. dhAna; strInI pAchaLa sau paDe, tA have kema UgaravuM ? AmAM paraparAgata sAmAjika khyAla mukAyelA che, paraMtu puruSa kanakakacALA jevA, sadAye niLa gaNAya che tenA para kaTAkSa jovA hAya tApaNu joI zakAya. pati tA AMkhe| mAnyA hatA te AkaDA nIkaLyA, bApatA ghera vagaDAnA vRkSanI peThe kazI sArasabhALa vinA ja UcharI - ema anurUpa daSTAMtAthI kuladharakanyAnI vedanA asarakAraka banI che. kAMka AvuM navuM alaMkAraprayeAjana che, paraMtu sAmAnya rIte abhivyaktimAM paraMparAnI zobhA ja che. ahIM paNa rAsiMhanI jema thADA phArasI zabda najare paDe che. kavie vIracaMdrasUrinA dharmabeAdhane tathA kuladharakanyAnI dharmasAdhanAne ne tane anuSaMge kathAnA samApanane anya sau gujarAtI kavio karatAM vistAryA che. AvuM thoDuM bAda karatAM jina nI kRti rAjjasahanI kRti karatAM vadhu vistAra nathI batAvatI, UlaTuM lAdhava batAve che, tethI e dRSTie rAjasiMhamAM gujarAtI ArAmoAbhAkathApara parAne chevaTane vikAsa jovA maLe che . ema kahI zakAya. ArAmazeAbhAkathAnakA : tulanAtmaka adhyayana ArAmazAbhAkathA bahudhA paraMparAgata rIte ja cAlatI AvI che. paraMtu svAbhAvika rIte ja kathA kahenAra badalAya enI sAthe ahIM tahIM nAnakaDA pheraphArA thatA Ave. vastunA pheraphArA smRtibhedathI, saratacUkathI ke sabhAnapaNe paNa thayA heAya. zailIbheda vaiyaktika sajjatA ane kavisvabhAvathI nIpaje. badhe ja samayasaMdarbhanI paNa ahIM tahIM chAyA paDelI hoya. paraMparA, vaiyaktikatA ane sAmayikatAnA A badhA tANAvANA tulanAtmaka nirIkSaNathI phruTa thAya. AgaLa ArAmazAbhAkathAnakAnA ApaNe je paricaya karyo emAM tulanAtmaka nirIkSaNanI dhaNI sAmagrI ApavAmAM AvI che. ahIM ApaNe keTaluMka sa'kalita karIne joIzuM. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA nAmA eka nAnakaDA paNa noMdhapAtra muddo sthaLanAmeA tathA vyaktinAmeAnA che. vamAnabhavanI tathA pUrvabhavatI - banne kathAonI ghaTatA jaMbudrIpa ane bharatakSetranI che. emAMnA kAI kAI nAmanA ullekha kAI kAI kavie nathI karyA chatAM emane e gRhIta che ema ja gaNAya. vamAnabhavanI kathAmAM dezanAma kusaTTa (kusADha), kuzala ane kuza ema traNa rIte maLe che te tattvataH eka ja nAma gaNAya, kemake kusaTTa eTale kuzAvatta - kuzapradeza (kusaTTa eTale kuzArya paNa eka dezanAma hatuM). kuza dhAsanI adhikatAvALA hevAne kAraNe e pradeza e nAme oLakhAtA hoya. ekamAtra vinayacaMdra kusadma nAma karI nAkhyuM che. te juduM tarI Ave che. vinayacaMdra ghAsa paNa nathI evA, marusthala jevA pradeza kalpyA che tethI Ama thayuM haze? jinaye (sa.)26 dezanAma ApyuM nathI. : ** gAmanAmamAM e para parA spaSTa tarI Ave che sthalAzraya (thalAya), sthalAzaya ke sthAnAzraya ane palAzaka (balAsa). ekanA mULamAM devacaMdra che, bIjAnA mULamAM satilaka. jitaSe (saM.) ApeluM agastivilAsa nAma palAzakanA vikAsa kadAca hoya. A banne para parAthI judAM paDatAM nAmeA be gujarAtI kavie Ape che- rAjakIrti sugrAma nAma Ape che(e pATalipura pAse che ema paNa kahe che) ane vinayasamudra lakSmInivAsa nAma Ape che. A dezagAmanA rAja krANu ? pachIthI badhI ja kRtiomAM pATilapuranA rAjA jitazatru A pradezamAMthI pasAra thatA vavAya che ane agnizamAM ene rAjA tarIke ja ullekhe che tethI A pradezanA paNa e ja rAjA heAvAnuM abhipreta hAya e zakayatA che. rAjakIrti(gu.) tA sugrAmane pATalipura pAsenuM ja gAmaDuM kahe che tethI ene jitazatru ja enA rAja abhipreta jaNAya che. paraMtu khe gujarAtI kavie judAM rAjavInAmA Ape che - vinayasamudra lakSmInivAsanA rAjA bhIma che ema kahe che ne samayapramAda *sADha dezanA rAna makaraMdarAya che ema kahe che. jo Ama heAya tA pachIthI pATalipuranA rAjA jitazatru sainya laIne A pradezamAMthI nirbAdhapaNe kevI rIte pasAra thaI zake e vicAra A gujarAtI kavione AvyeA jaNAtA nathI. brAhmaNanuM nAma agnizamAM AkhI paraMparAmAM samAna che. enI prathama patnInuM nAma valazikhA ke agnizikhA paNa lagabhaga sarvatra che. eka mAtra 26. e eka nAmanA kavie che tyAM kausamAM (sa'.), (gu.) ema nirdeza karIne udA pADayA che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara H ArAmazobhA rAsamALA vinayasamudramAM enuM nAma patine maLatuM eTale ke agnizama havAne ullekha che ne devacaMdranI kRtinA pAThAMtaramAM caMDarudrA nAma maLe che. ahIM paNa jvalanazikhA nAmanuM mULa devacaMdramAM che ane agnizikhA nAmanA mULamAM saMghatilaka che. brAhmaNanI kanyAnuM mULa nAma vidyuprabhA ane pachIthI ArAmazobhA samagra paraMparAmAM samAnapaNe maLe che. emAM eka mAtra apavAda rAjakIrti(gu)no che. e kanyAnuM mULa nAma gomatI Ape che ne vidyuprabhA zabda enA vizeSaNa tarIke yoje che. aparamA ne enI putrInAM nAma paraMparAmAM maLatAM nathI, e brAhmaNI ke sAvakI mAtA ane bhaginI ke kRtrima rANI tarIke ullekhAya che. emAM ekamAtra apavAda rAjakIrti(saM.) che. e agnizarmAnI pahelI patnInuM nAma javalanazikhA ane bIjI patnInuM nAma agnizikhA Ape che. pATaliputra ke pATalipura(pADalipura) ne ene rAjA jitazatru e nAme AkhI paraMparAmAM samAna che. ekamAtra rAjakIrti(gu.) jitazatrunI AgaLanI rANI zrImatI'ne nAmathI ulekha kare che. rAjyanA maMtrInuM nAma kazuM nathI. pATalipuranA udyAnanuM nAma caMdanavana ke naMdanavana paNa maLe che. pahelA nAmanuM mULa nAma devacaMdramAM che, bIjAnuM saMdhatilakamAM. tyAM padhArelA munivaranuM nAma sAmAnya rIte vIracaMdrasUri che, mAtra zubhavadhana ane rAjakIrti(saM.) vIrabhadrasUri nAma Ape che. udyAnanuM nAma keTalAka kavio ApatA nathI, paNa munivaranuM nAma to kevaLa rAjakIrti(gu.)e ja ApyuM nathI. vanapAlakanuM nAma pAlaka hovAnuM vinayacaMdra ja kahe che. jitazatru-ArAmazobhAnA putranuM nAma lagabhaga badhe malayasuMdara che, ekamAtra vinayacaMdra ene ArAmanaMdana tarIke oLakhAve che ne rAjasiMha mAtra putra tarIke ene ullekha che. rAjakIrti(gu.)mAM A vAta ja nathI AvatI. - pUrvabhavavRttAMtamAM caMpAnagarI ane kulaMdhara ke pachIthI thaI gayeluM kuladhara, zeTha e nAmo paraMparAmAM sabhAnapaNe maLe che. zeThanI patnInuM nAma badhA saMskRtaprAkRta kavio kulAnaMdA Ape che. paNa gujarAtI mAM mAtra rAjasiMha kulAnaMdA Ape che, vinayasamudra ane pUjARSi kulanaMdA Ape che to rAjakIti ane jinahaSa kAI nAma ApatA nathI. samayapramodamAM maLatA "suguNA' zabda vizeSaNa hovAnuM ghaTAvI zakAya tema e nAma havAne lAbha paNa ApI zakAya. kuladharanI sAta putrIonAM kamalazrI, kamalavatI, kamalA, lakamI, zrI, yazadevI, priyakAriNI e nAmanI vyApaka paraMparA che. saMskRta-prAkRta kRtiomAM emAM bahu ochA nAmabheda dekhAya che - zubhavardhana zrIne sthAne akAtarA nAma Ape Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 43 che ane rAjakIti zrI ane yazodevIne sthAne sarasvatI ane jamatI nAma Ape che. gujarAtImAM rAjakIti ane vinayasamudra kaI nAmo ja ApatA nathI, samayapramoda yazodevIne sthAne sujasA Ape che, pUjaRSi kamalavatIne sthAne padmAvatI Ape che, rAjasiMha zrIne sthAne aparA Ape che, te jinahaSa kamalazrI, kamalA ane zrIne sthAne kuzalazrI, padmAvatI ane guNavatI nAma Ape che. e noMdhapAtra che ke keTalAka gujarAtI kavioe kamalavatInuM kamalAvatI karyuM che ne lakSmInuM lakSmIkA karyuM che. AThamI putrInuM nAma pitAe ApyuM nathI, paNa leke ene nirbhAgI tarIke oLakhe che ema keTalAka kavioe ullekha karyo che. koIe eno anAmikA tarIke paNa ullekha karyo che. paradezI yuvAnanuM nAma naMdana AkhI paraMparAmAM samAna maLe che. e jyAMthI. Avyo che te sAmAnya rIta cauDa deza tarIke oLakhAvAyela che, mAtra be gujarAtI kRtiomAM enuM nAma gauDa deza che (ekamAM pAThAMtaramAM). samayapramoda e dezanA ayodhyAnagarane paNa ullekha kare che. naMdananuM mULa vatana sarvatra kosalAnagarI che. e kesaladezanI nagarI hovAnuM paNa saMghatilaka, vinayasamudra ane pUjARSi kahe che. naMdananA pitAnuM nAma bahudhA naMda ane kavacita naMdI che; vinayasamudra naMdaNa Ape che, je naMdanane maLatuM ja che! ekamAtra vinayacaMdra gaNendrabhUti evuM juduM ja nAma ApyuM che. mAtAnuM nAma sarvatra somA che. e jenI ciThThI laIne Avyo che tenuM nAma bahudhA vasaMtadeva ane kavacit vasaMtasena ke vasaMtadatta che. vinayasamudra kazuM nAma ApyuM nathI. jene saMdezo ApavAno che te badhe zrIdara che, mAtra rAjakIrti(saM.)mAM kAI nAma nathI. saMdhatilaka zrI datta vasaMtadevane pitarAI hovAnuM kahe che, jyAre vinayasamudra e saMdezo mokalanArane pitA hovAnuM kahe che. kuladharakanyA jyAM Azraya le che e nagara ujajayinI (avaMtI) ane zeTha mANibhadra ja sadhaLe che, mAtra zubhavardhanarAjakIrti(saM.) nagaranuM nAma ullekhatA nathI. e noMdhapAtra che ke rAjakIrti (gu)mAM pUrvabhavavRttAMta kevaLa sAra rUpe ja hAI emAM kuladharanI sAta putrIonAM tema naMdana ne enAM saMbaMdhanAM keI nAma nathI. e noMdhapAtra che ke gujarAtI kavioe ArAmabhAkathAnI svataMtra racanA karI levA chatAM emAMne bee vadhamAnadezanAno saMdarbha upayogamAM lIdhuM che. tamAMthI rAjasiMha mAtra kathAraMbhe rAjagRhImAM guNazilAka caityamAM padhArelA mahAvIrasvAmInI vAta kare che; samayaprada magadhadezanA rAjagRhI nagaranA guNazilaka cetyamAM padhArelA mahAvIra svAmInI dezanA sAMbhaLavA gayelA zreNika rAjAno. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 : ArAmazobhA rAsamALA prasaMga yoje che ne zreNikanA parivAramAM abhayakumAra e putrano paNa nAmathI nirdeza kare che. maMgalAcaraNa jinaharSanA apavAde saghaLAM saMskRta-prAkRta kathAnake koI moTI racanAnI aMtargata daSTAMtakathAnaka tarIke AvelAM che. saghaLAM gujarAtI kathAnako svataMtra racanAo che. A svataMtra racanAonAM maMgalAcaraNa kavioe kaI rIte karyo che te jovuM rasaprada che. Ama to, A badhA jena kavio che. tethI kRtinA maMgalAraMbhe iSTadeva tarIke jena tIthakanuM teo smaraNa kare e svAbhAvika che. meTA bhAganA kavio ema kare che. jinahaSa(saM) AdinAthapramukha sarva jinendronI, vinayasamudra kAI nAma vagara jinarAja arihaMtanI, samayaprada pArzvanAthanI, pUjARSi AdinAtha, zAMtinAtha, neminAtha, pAzvanAtha e cAra tIthakaronI to rAjasiMha AdinAtha, zAMtinAtha neminAtha, pAzvanAtha ane mahAvIra e pAMca tIrthakaronI graMthAraMbhe stuti kare che. AmAMthI jaina saMpradAyamAM vadhAre prabhAvaka manAtA tIthakerAnuM sUcana ApaNane maLI rahe che. pAzvanAthane savizeSa mahimA che e paNa dekhAya che. samayapramode pAzvanAthamahimA vIgata ane chaTAdAra rIte gAyo che. pUjARSi ane rAjasiMha tIrthakaramahimA uparAMta gurumahimAne paNa graMthAraMbhe vaNe che. pUjARSie potAnA guru haMsacaMdrane nAmathI ullekha karyo che ane "eka ja akSara vaMkaDuM, je guru tUSA deI, aMdhAraI jima dIvaDa3, phariphari joti kareI" (3) evA zabdothI gurUzabdanI asAdhAraNa zaktinuM manorama citra ApyuM che. AmAM madhyakAlIna saMtaparaMparAe sAdhanAmAM gurunuM je anivArya sthAna gaNeluM tene prabhAva, kadAca, joI zakAya. rAjasiMhe paMcatIthI ne saddaguru uparAMta zAradAnuM paNu graMthArabhe smaraNa karyuM che, te rAjakIti ane jinahaSe(gu.) kevaLa sarasvatInuM ja smaraNa karyuM che. jina "carama sAyaranA nIranau, jima na lahaI koI vAra, tima sarasati-bhaMDAranau nAvAI pAra apAra" ema umaLakAthI ane vistArathI (pAMca kaDI sudhI) sarasvatI mahimA gAyo che. jaina kaviomAM graMthanAmAM kevaLa sarasvatInuM ISTa devatA tarIke smaraNa karavAnI A paraMparA paNa khAsa noMdhapAtra che. kathAmayojana ArAmazobhAkathAnuM prayojana paraMparAmAM sahejasAja parivartana pAmatuM Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtrikA : 45rahyuM che te paNa eka noMdha levA jevI bAbata che. devacaMdrasUrie sabhyano eka bhUSaNu jinabhaktinA mahimA arthe A kathA prayeAjelI, jenuM anusaraNu paraMparAmAM vyApaka rIte thayuM che. vinayacaMdra, vinayasamudra, samayapramAda, rAjasiMha ane jina (gu.) jinabhakti-jinapUjAnA mahimA batAvavA A kathA kahe che. paraMtu saMdhatilake jinabhakti tathA gurubhakti(jitaguru-vaiyAvacca)nA daSTAMta tarIke A kathA ceAjI che, jenuM jinae(saM.) anusaraNa karyuM che. devacaMdrasUrie samyaktvanA bhUSaNa samI bhaktinA banne prakArA - jinabhakti ane gurubhakti - mATe judIjudI kathAo yeAjelI tyAre satilaka A eka ja kathAmAM banne pratyeAjata sAMkaLI le che. gujarAtI kavioe keTalIka vAra pUnamAhAtmya vistArathI gAyuM che ane pUbhedane paNa nirdeza karyAM che. samayapramAda vividha pUjanabhedanAM judAMjudAM kula batAve che: jinavaranAM gAtra lUvAthI se| upavAsanuM phaLa, pUjA karatAM hajAra upAsanuM phaLa, kusuma dharatAM lAkha upavAsanuM phaLa ane stuti karatAM anaMta phaLa - tIthaMkarapada - maLe che ema kahe che. AmAM aMgapUjA, atrapUja ane bhAvapUjAne caDiyAtA krama joI zakAya che. paraMtu pUjAbhedane kathAvastu sAthe joDe che te tA trinayasamudra ja. tee dravyapUjA ane bhAtrapUjIneA bheda kare che, emanI vacce sarasava ane meru jeTaluM aMtara che ema kahe che ane mANibhadranI dravyapUjA ne kuladharakanyAnI bhAvapUjA hatI ema darzAve che. ArAmazAbhAkathA rIte ahIM bhAvapUjAnA phUlanI kathA bane che. A vyApaka paraMparAthI jarA bhinna rIte zubhavana ane emane anusarI rAjakIti (saM.) samyaktva - samyagdarzana (samyak zraddhA)nA dRSTAMta tarIke ja A kathA rajU kare che. eTaleke samyaktvanA bhUSaNarUpa bhaktinA viSayamAM emaNe kathAne maryAdita karI nathI. pUjARSi paNa kevaLa jinapUjAnuM nahIM, paNa te uparAMta tapasaMyama, sAdharmika vAtsalyanuM phaLa nirdeze che ane devagurudharmanA mahimA gAya che; tA rAjakAti(gu.) tA kevaLa puNyaprabhAvanI ja vAta kare che. kathAnuM viziSTa prayAjana ahIM egaLI jAya che ema kahevuM joIe. vastucanA kathAvastunAM mukhya ghaTake AkhI paraMparAmAM ekasarakhAM ja che, paNa keTalAka vIgatabheda ne emAMthI UbhA thatA muddAo vicAravA jevA che. ethI madhyakAlIna kathAracanAnI paripATI upara thADA prakAza paDe tema che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 : ArAmazobhA rAsamALA eka muddo ArAmazobhAne devanA varadAnathI mastake chavAyelo ArAma (bagIca) maLyo tene lagatA nathI. devacaMdrasUri ema varNave che ke sthalAzrayanI sImamAM koI jhADa nahotuM, kevaLa dhAsa thatuM hatuM. sImamAM gAyo cAratI vidyutaprabhAne svAbhAvika rIte ja chAMyo maLatA nathI. chAyAne abhAve e dhAsamAM sUtelI hovAnuM kavi ullekhe paNa che. pote garamIno trAsa anubhave che tethI ja e sukhapUrvaka gAyo carAvI zakAya e mATe nAgadeva pAse chAMya mAge che ane nAgadeva ene mAthe chavAyeluM rahetuM udyAna Ape che. keTalAka kavioe zrImamAM A ghaTanA banatI batAvI ene vadhAre svAbhAvikatA apI che ne jinahaSe (saM.) to grISmanA tApanuM vIgate varNana karyuM che. vidyuprabhAne jene kAraNe ArAmazobhA nAma maLyuM e prasaMga svAbhAvika rIte kathAmAM eka mahatvane prasaMga gaNAya, paNa navAInI vAta che ke badhA kavioe prasaMganI kaDIo pUrI spaSTa tAthI batAvavAnI kALajI lIdhI nathI. koI kavi sthalAzraya vize kazuM ja kahetA nathI ane pachIthI vidyuprabhAne khaMDamAM sUtelI batAve che, te koI kavi sthalAzraya vRkSa vinAne ke mAtra ghAsavALo pradeza che ema kahe che paNa pachI vidyubhA ke sthAne sUtelI hatI te kahetA nathI. keI vana mAgavAne hetu skuTa karatA nathI. jemake rAjakIrti(gu.) AraMbhe sthalAzrayanI sImamAM vRkSa nathI ema kahe che, paNa pachI A vize kazI vAta AvatI nathI ane vidyuprabhA vana zA mATe mAge che e paNa batAvyuM nathI - suranarapanagane je priya hoya che te vana mane Ape eTaluM ja e kahe che! koI kavie parasparavirodhI gaNAya evA ullekho paNa karelA che. vinayacaMdra A pradezane ghAsa paNa nathI thatuM evA USarakSetra tarIke varNave che. vidyuprabhAne sUtelI paNa e ghAsa vagaranI bhUmimAM batAve che, paNa ene vividha prakAranA godhanavALe pradeza to kahe che! ghAsa na hoya to gAye care zuM? zubhavadhana ane ene anusarI rAjakIrti(saM.) pradeza kevo che te pahelAM kahetA nathI, pachI vidyubhAne sarasa chAMyAvALA vRkSa nIce sUtelI batAve che ne vaLI garamInA trAsathI bacAvavAnuM deva pAse mAgatI paNa batAve che. A to taddana ughADe virodha thayo. vinayasamudra paNa AvuM ja karyuM che. e A sthaLane sarovaravADIvALuM kahe che, vidyubhAne taruvarane chAMye sUtelI ne pachI deva pAse avicala chAyA mAgatI batAvI che. garamInA trAsanI vAta alabatta nathI karI. kathA paricita hoya tyAre kavio keTaluMka gRhIta karIne cAle evI madhyakAlIna paripATI jovA maLe che kharI, paNa AvAM parasparavirodhI varNano khulAso kare muzkela che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 47 khIjo eka muddo ArAmazAbhAnI uMmarane sparzItA che. jitazatrune e maLI tyAre enI uMmara keTalI ? e ATha varasanI thaI tyAre enI mAtA mRtyu pAmI. pachI gheADA samayamAM ene aparamAtA AvI. saMskRta-prAkRta kRtinA ghaNAkharA kartAoe A pramANe duHkhapUrvaka eNe bAra varSa vItAvyAM ema kahyuM che. Ane! a zeza karavA mAtAnA mRtyu pachInAM ne aparamAnA Agamana pachInAM duHkhabharyAM. bAra varSa? tA jitazatrune e maLI tyAre enI uMmara 8+12=20 varSa thAya. ke pachI Ama du:kha veThatAM e bAra varSanI uMmare paheAMcI? ema lAge che ke vAkacaracanAne saMdigdha ja gaNavI joIe. kemake pachIthI rAjakIrti (gu.) du:khe bharyA. bAra varSanA ullekhanI sAthe ja e bAra varSanI uMmare pahoMcI ema kahe che, tA zubhavana-rAjakIrtiM(saM.) ane ghaNAkharA gujarAtI kaviee spaSTa rIte e bAra varasanI thaI ema ja kahyuM che. mAtra samayapramAda ane rAjasiMha e be kaviee duHkhabharyAM varSAnA ke uMmaranA ullekha karyAM nathI. e samayanI sAmAjika sthiti vicAratAM bAra varSanI uMmara thaI e ja svAbhAvika gaNAya. e neoMdhapAtra che ke rAjakIrti(gu.)e aparamAne paNu enI putrI bAra varasanI thaI tyAre enA lagnanI ciMtA karatI batAvI che. ' vastughaTanAtA eka nAnakaDA muddo nAgadevatAne vidyutprabhAneA Azraya kema levA paDe che e vizenA che. enAmAM daivatva che e teA spaSTa che, kemake e vidyutprabhAne vata ApavA jevAM ghaNAM alaukika kAryo karI zake che. paraMtu bIjI bAjuthI e peAtAnI jAtane gAruDIethI bacAvI zakatA nathI. A bAbatamAM be khulAsA maLe che. devacaMdrasUri ane tene anusarI saMdhatilaka, jina(sa.) tathA pUnaRSi nAganA zarIramAM adhiSThita hovAthI A deva gAruDama devatAnI ANu leApI zake tema nathI ema Alekhe che, te vinayacaMdra, jina (gu.) vagere deva nAgakumAranA dehamAM adhiSThita che e vAtane mahattva ApatA nathI ane devazaktithI matrazakti caDiyAtI che ema kahe che. rAjakIrti (3.), samayapramAda ane rAjasiMhamAM A nirUpaNu thADu' saMdigdha rahe che kemake nAgakumAranA dehamAM detra adhiSThita che te vAtanI sAthe ma trazaktinI vAtane temaNe sphuTa rIte joDI nathI. tA zubhavana, rAjakIrti(saM.) tathA vinayasamudra A muddAno ullekha ja karatA nathI, eTaleke nAgadevatAne vidyutprabhAnuM zaraNuM kema levuM paDe che e prazna emane mUMjhavatA ja nathI. A sAthe ja e noMdhI zakAya ke A kivee gAruDiA zAnAthI sajja thaIne Ave che te vize paNa ekasarakhI vAta karatA nathI. maMtrazaktinI vAta kare che te devacaMdrasUri paNa Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 : ArAmazeAbhA rAsamALA gAruDiAne jaDIbuTTI laIne ja AvatA batAve che, tA jinahuSa (saM.) emane sULI laIne AvatA bhutAve che. rAjasiMha gADikAne hAthamAM nAgadamanI laIne AvatA varNave che te paNa AvuM ja kazuMka sAdhana jaNAya che. samayaprameAda ane pUjARSi jaDInI sAthe matranA nirdeza kare che, paraMtu eka mAtra vinayacaMdra emane jA-gulI (sama`tra ?) khelatA AvatA vadhu ve che. zubhavana ane rAjakI(isa.)e maMtrazaktinI vAta nathI karI, tema gAruDa kaI rIte sajja thaIne AvyA che te paNa kahyuM nathI. madhyakAlIna sAhityaparaMparAmAM vIgatAnI ceAkasAInI apekSA echI hatI te A nAnakaDA muddAnI carcA parathI dekhAI Ave che. vidyutprabhAnI sAthe vanane cAlatuM joI enA vize devatA hovAnA bhrama thAya ane pachI keTalIka nizAnIethI e devatA nathI paNa mAnuSI strI che ema nakkI karavAmAM Ave e thADIka prAkRta-saMskRta kRtiomAM ja jovA maLe che. gujarAtI kavioe tA A vIgatanA lAbha lIdheA ja nathI. je traNa prAkRtasaMskRtanA kavie A vIgata mUke che temAMthI devacaMdrasUri bhAlAe AMkhA cALI tathA, satilaka enI AMkhane palakArA che tethI, ane jinaha enI AMkhane palakArA che ne enA paga jamInane aDake che tethI e devatA na heAvAnA niNaeNya thatA batAve che. zubhavana A kanyA pAtAlasuMdarI che, devI che, lakSmI che ke khecarI che evA sa'zayA sAthe e mAnuSI heAvAnA rAjAne niNaeNya karatA batAve che paNa e mATe emaNe kazAM kAraNA nAMdhyAM nathI. jitazatru kAlavila'ba sahI zake tema na hovAthI vidyutprabhA sAthe gAMdhavivAha kare che evuM lagabhaga badhI prAkRta-saMskRta kRtionA kartA varNave che. vinayacaMdre AvuM spaSTa kahyuM nathI, para Mtu rAjAe vidyutprabhAne patnI tarIke prApta karI lIdhI evuM eka ja vAkayamAM kahyuM che temAM evA ja atha abhipreta jaNAya che. gujarAtImAM rAjasiMha ane jina e be kavie ja spaSTa rIte gAMdhava vivAhanI vAta kare che. samayapramAde e zabda nathI vAparyAM, paNa tarata lagna thaI jatAM batAvyAM che. rAjaputa, vinayasamudra ane pUjARSie A paraMparAthI judA paDI, paraMparAgata lagnavidha thatI batAvI che. eTaleke gAMdharvAvivAhanI vAta e spaSTapaNe cheADI de che. ahIM e noMdhavuM joie ke gAMdhavavAha e kevaLa premalagnanA prakAra che, emAM svajanAnI saMmati paNa apekSita nathI ne tethI koI vidhi thatI nathI, tyAre ahIM vidyutprabhAnA pitAnI samati levAmAM AvI che ne vidyutprabhAe rAjA pratye kharekhara kAI anurAga Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 49 prakaTa karyo nathI. gAMdhavAvivAhano atha ahI maryAdita thaI gayo che ne gujarAtI kavione te lagnasamAraMbha vinA paNa gAvuM nathI, ene badalAtI sAmAjika sthitinA saMketa tarIke joI zakAya. aparamAtA ArAmazobhAne mAravA mATe viSaproga traNa vAra kare che evuM nirUpaNa lagabhaga samagra paraMparAmAM maLe che. emAM be kavie jadA paDe che. vinayacaMdra be ja prayatno batAve che ane bIjI veLA ja pitA putrIne prasUti mATe laIne Ave che. rAjakIrti(gu.) be prayatno pachI sagarbhAvasthAnA samAcAra maLatAM pitA AvajAvaro kare che ema varNave che ne pachI pitA ArAmazebhAne laIne Ave paNa che, paNa trIjA viSapraganI vAta nathI karatA. paraMparAmAM moTe bhAge A traNa prayatnomAM lADu, phaNa ane mAMDA e traNa mIThAIone ullekha thayo che. svAbhAvika rIte ja vinayacaMdra ane rAjakIrtiga.)mAM trIjI mIThAIne ulekha nathI. trIjI mIThAImAM samayaprada pakavAna, khaMjaSi ghebara, rAjasiMha mIThAI ane zubhavardhana tathA jinaharSa(saM.) kaMIka khAvAnuM evo ullekha kare che. ekamAtra rAjakIti(sa.) evA kavi che je traNe vAra lADuno ja ullekha kare che. lupta thatAM mIThAInAmonuM AmAM sUcana heI zake. - rAje mIThAI caDherapakSIne batAvIne - enI pAse parIkSA karAvIne pachI khAya che evuM nirUpaNa devacaMdrasUri ane vinayacaMdra ja kare che. pachInI saMskRtaprAkata ke gujarAtI paraMparAmAM e vAta AvatI nathI. cakorapakSI vizeno kavisamaya-lokasamaya aparicita thaI gayAne saMbhava e batAve che. lagabhaga AkhI paraMparAmAM A prasaMgoe putrIne ghera laI javAnI vAta samAna rIte AlekhAyelI che. pahelI vAra agnizarmA ArAmazobhAne tyAM jAya che tyAre rAjAne vinaMtI kare che ke mAtAne maLavA ArAmazobhAne mokalo. rAja ema kahIne InakAra kare che ke rAjarANI sUyane paNa na dekhe. trIjI vAra jAya che tyAre ArAmazobhAnI sagarbhAvasthAne prasaMga hoya che tethI prasUti athe ene piyara mokalavA rAjane e vinaMtI kare che. rAjA uttara Ape che ke e na bane. keTalAka kaviomAM ahIM spaSTa rIte rAjarANInI prasUti piyaramAM na thAya e spaSTa nideza maLe che. jyAM e spaSTa nideza nathI tyAM paNa ema abhipreta hovAnuM mAnI zakAya. paraMtu traNa kavio A vyApaka paraMparAthI judA paDe che. pahelI vAra agnizama putrIne mokalavA kahe che tyAre vinayacaMdra Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 : ArAmazAlA rAsamALA rAjA pAse rAjarANI sUryane paNa na dekhe evA uttara nathI apAvatA, paraMtu ene ema kahetA batAve che ke atyAre unALA cAle che eTale nahIM, varSARtumAM meAkalIzuM. paNa A vinayacaMdra prasUti arthe ArAmazAbhAne piyara meAkalavAnI vAta Ave che tyAre leAkAcArathI judA evA rAjAcArane rAjA pAse ullekha karAve ja che. rAjakIrti(gu.) ane vinayasamudra e be kavie A rAjarUDhinA ekeya prasaMge nirdeza karatA nathI. e banne agnizamAM pahelI vAra jAya che tyAre putrIne teDavAnI vAta mukatA ja nathI. prasUtiprasaMge rAjakIrti rAjAne kazA kAraNa vinA nA pADatA batAve che, tyAre vinayasamudra rAjAne evuM kAraNa rajU karatA batAve che ke mAre tyAM A paheleA putrajanmanA prasaMga che, tethI rANIne kema meAkaluM ? AkhI prasa'gaghaTanAne rAjarUDhinI vAta eka prayojana pUruM pADe che, enA A kavie kema upayAga nathI karyA e navAIbhayu che. A kRtimAM eka mahattvanA prasaMga te ArAmazAbhAne sthAne peAtAnI putrIne mUkavAnuM kapaTa aparamAtA race che te che. meTA bhAganA kavie A ghaTanAne Ama varNave che: mAtAe gharanA vADAmAM kUvA khAdAvyA, peAtAnI putrIne bhoMyarAmAM chupAvI, pachI ArAmazeAbhAne jyAre kUvAmAM nAkhI dIdhI tyAre peAtAnI putrIne prasUtikAveza paherAvI ane sthAne palaMgamAM suvaDAvI dIdhI. AmAM thADA vIgataphera paNa maLe che. kAI kavi bhoMyarAnA nirdeza karatA nathI, jemake rAjakIrti(sa'. tathA gu.); tA kAI kavi kUvAmAM bhoMyaruM banAvyAnuM paNa kahe che, jemake satilaka, aparamAnI putrI dekhAvamAM ArAmazAbhAne maLatI hAya (paraMparAmAM AvA ullekha keTaleka ThekANe maLe che) tA ene ArAmoAbhAne sthAne mUkavAnI sagavaDa thAya che, paraMtu putrIne leAkAnI najaramAMthI dUra karI chupAvavAnuM zakaca kema bane, eka strIne sthAne khIjI strI mUkatAM leAkAne zaMkA na thAya tevI sthiti kema UbhI karI zakAya A vize kavioe vicAra karyA nathI. madhyakAlIna kathAnI avAstavikatA ema ne ema rahI che. mAtra e kavie A ghaTanAne kaMIka svIkAya banAvatAM kAraNeA pUrAM pADavAM che. vinayacaMdra pAchaLathI aparamAne ema vicAratI batAvI che ke meM putrI marI gaI che ema jaNAvI ene bhoMyarAmAM chupAvI rAkhI te sAruM karyu. putrI marI gaI hoya te leAkeA svAbhAvika rIte e vize pRcchA na kare. vinayasamudre A vAtanA lAbha lIdheA nathI paNa khIjI rIte dhaTanAne pratItikara banAvavAnA prayatna karyAM che. emaNe pahelAM putrIne katyAM rAkhI te spaSTatAthI batAvyuM nathI, paraMtu pachI ArAmazAbhAne aparamA kUvAmAM nAkhe che temAMthI ja enI putrIne bahAra kaDhAtI Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 51 hevAnuM varNavyuM che - lekanI najare jANe ArAmazobhAne ja bahAra kADhavAmAM AvI ! Ano artha e thAya ke aparamAe kUvAmAM ja bhoMyaruM karAvI putrIne rAkhI che. A ghaTanAmAM agnizarmAnI bhUmikA zI rahI e vize lagabhaga AkhI paraMparA cUpa che. mAtra vinayasamudramAM agnizarmA putrI vize kaMI pUchavA jAya che ne aparamA ene cUpa karI de che evuM nirUpaNa Ave che. eTale ke agnizarmA A kAvatarAmAM bhAgIdAra nathI, paNa sAthe sAthe ene prazna to thAya che ja, je svAbhAvika che. pUjaRSi paNa A kapaTa mAtAputra be ja jANe che evuM Alekhe che, paNa emaNe agnizarmAne kaMI prazna thato hoya evo ullekha karyo nathI. e noMdhapAtra che ke ghaTanAne thoDIka pratItikara banAvavAnI koziza thayA pachI paNa anya kavioe ene lAbha lIdhe nathI. e parathI ema samajAya ke madhyakAlIna sAhityamAM vAstavikatAnA AvA praznonuM mahattva nahotuM. ArAmazobhA nAgadevanI kRpAthI potAnA putrane ramADavA jAya che ane rAjAne hAthe jhaDapAya che e ghaTanAnI vigatomAM paNa paraMparAmAM cheDo pharaka jovA maLe che. moTe bhAge evuM nirUpaNa maLe che ke ArAmazobhA kula cAra vakhata bhaya che, temAM chellI be rAta rAjya chupAIne UbhuM rahe che. eka rAta vicAra karatA rahe che tyAM ArAmazobhA jatI rahe che. chellI rAte e ArAmazobhAne roke che. koI kavie thI rAte ja rAjAne chupAIne Ubho raheto batAvyuM che, jemake saMyatilaka ane jinahaSe (saM.); to koI kavie bIjI ja rAte ene chupAIne Ubho raheto ne ArAmazobhAne rokato batAvyo che, jemake vicaMdra ane vinayasamudra. vinayacaMdra te A mATe kAraNa paNa pUruM pADe che- rAjAne mATe eka divasa te eka varSa je banI gayo. eTale ke rAjAmAM apAra adhIrAI AvI gaI. jinaharSa (gu.)mAM nirUpaNa aspaSTa che paNa traNathI vadhAre vAra ArAmazobhA putrane jovA gaI hoya ema ghaTAvI zakAya tema nathI. bIjI vAra rAjA chupAIne rahyo hato ke kema te paNa aspaSTa che. aparamAtA ane enI putrInuM kapaTakarma jANavA maLatAM rAjA emane zikSA karavA pravRtta thAya che ane ArAmazobhAnI vinaMtIthI emAMthI rokAya che evuM paraMparAmAM vyApaka rIte AlekhAyeluM che. zikSAnI vIgatamAM ahIMtahIM cheDo pharaka maLe che te mahatvano nathI paNa eka vIgataphera noMdhapAtra che. devacaMdrasUri ema kahe che ke ArAmazobhAe bahenane pitAnI pAse ja rAkhI, to vinayacaMdra ema varNave che ke ene sthalAzraye mokalI ApavAmAM AvI. bIjA kaviomAM A hakIkata nI kazI spaSTatA nathI. paNa vadhAre noMdhapAtra pharaka to Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para H ArAmazobhA rAsamALA e che ke rAjakIti(saM.)mAM zArIrika zikSAmAMthI brAhmaNa-brAhmaNa ane sAvakI bahenane bacAvavAmAM Ave che, paraMtu sAvakI bahenane gharamAMthI ane brAhmaNa-brAhmaNane dezamAMthI kADhI mUkvAmAM Ave che. pUjaRSie paNa brAhmaNabrAhmaNIne dezavaTo ApavAmAM Ave che ema AlekhyuM che. sAvakI bahena vize evuM kahevAmAM AvyuM nathI, paNa ema abhipreta hoya e saMbhava khare. ArAmazobhAnI upakArabhAvanA ane dayAvRttino mahimA AmAM ochuM thaI jAya che. ArAmazobhAnA kuladharakanyA tarIkenA pUrvabhavavRttAMtamAM prasaMgadhaTanAnA mahatvanA pheraphAro nathI. chatAM betraNa muddAo nedhI zakAya. eka muddo naMdanane ApavAnA dhanane che. devacaMdrasUrinA kathAnakamAM kuladhara naMdanane ema kahe che ke tAruM dhana huM tane pachI maklI ApIza, paNa e dhana mekalavAne pachI koI prasaMga Avato nathI. jinaharSa(saM.), zubhavadhana, rAjakIti(saM.) vagere A prasaMganirUpaNane anusare che. saMghatilakanI kathAmAM kuladhara pahelAM mUladravya ApIne putrIne tArI sAthe mekalIza ema kahe che, paraMtu naMdana patnIne laIne javA nIkaLe che tyAre dravya pachIthI tAre gAma mokalIza ema kahe che eTale pharaka che. saMskRta-prAkRta kathAonI A paraMparAmAM eka mAtra vinayacaMdra judA paDe che. teo kuladharane pahelethI ema vicAratA batAve che ke A garIba paradezIne putrI paraNAvavAthI kazo lAgabhAga nahIM Apavo paDe. dravya ApavAnI kaMI vAta paNa pachI AvatI nathI ane naMdana potAnI patnIne tajavAno vicAra kare che tyAre ene evI phariyAda karato paNa batAvyo che ke Ane enA bApe kazuM strIdhana paNa ApyuM nathI. gujarAtI kRtionA kaviomAMthI ghaNAe dhana vizene A muddo ja uDAvI dIdho che. mAtra vinayasamudra kuladhara ane naMdana vacce saMvAda goThavyo che, jemAM kuladhara naMdananuM kharca calAvavAnI khAtarI Ape che, paraMtu pachIthI kharca mokalavAnI ke I vAta AvatI nathI. rAjasiMha paraMparAthI juduM ja nirUpaNa kare che. emAM kuladhara naMdanane kahe che ke huM tane mUladratha ApIza, enAthI tuM vepAra karaje, eTaluM ja nahIM pachIthI nIkaLatI vakhate ene dhana Ape paNa che, je naMdana hAthamAM letA nathI. joI zakAya che ke vinayacaMdra ane vinayasamudramAM naMdanamAM garIbIne kAraNe AvelI kSudratA ane lobhane uThAva maLe che, tyAre rAjasiMhamAM enA abhimAnI svabhAvane uThAva maLe che. bIjA kavioe A muddAne kazo lAbha uThAvyo nathI ema ja kahevAya. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 5 patithI tarachoDAyelI kuladharakanyA agnipraveza karavA taiyAra thAya evuM mAtra pUjARSi ja varNave che. potAne pati cAlyo gaye che evuM kuladharakanyA mANibhadrane kahetI hoya evuM mAtra vinayacaMdra ane pUjARSimAM ja che, anyatra e pitAne sAthabhraSTa thayelI ne bhUlI paDelI kahe che. vinayacaMdra ane pUjARSimAM patinA anucita karmanuM igita thAya che. mANibhadra karAvelA jinabhavanane bagIce rAjae Apelo hato ane tethI rAjAne zo javAba Apavo enI ene ciMtA thAya che evuM nirUpaNa saMskRta-prAkRta paraMparAmAM cheka zubhavardhana-rAjakIrtimAM jovA maLe che, jenuM anusaraNa samayapramodathI zarU karIne badhA gujarAtI kavioe kareluM che. prasaMgaghaTanAnI A tulanAtmaka carcA ema batAve che ke emAM cokkasa sabhAna daSTithI thayelA hoya evA pheraphAra ochA jovA maLe che ane svAbhAvika, vAstavika, tArkika vasturacanAno prayatna koI kavie susaMgata rIte karyo hoya evuM to kahI zakAya ema ja nathI. madhyakAlIna kathAo pAse A jAtanI apekSAo nahotI eTaluM ja A parathI siddha thAya che. prasaMganirUpaNa A kRtionA prasaMganirUpaNane sarakhAvatAM eka vilakSaNa tAraNa nIkaLe che. eka bAjuthI prasaMgamAM kathArasane poSaka vistaraNa-umeraNanuM valaNa dekhAya che, to bIjI taraphathI ubhaDaka-adhara prasaMgakathana thatuM hoya evA dAkhalAo paNa jaDe che, ane eka ja kavimAM kathAnA judAjudA aMzamAM AvAM bhinna valaNe jovA maLe che. te vaLI eka kavi jyAM vistAra kare tyAM bIjo saMkSepa kare ane eka saMkSepa kare tyAM bIje vistAra kare evuM paNa bane che. A parathI samajAya che ke kavioe kathAthanAdimAM potAnI prakRti anusAra rasa lIdho che ne paraMparAne AgaLa calAvI che, tema kathA jANItI hovAnI paristhitine lAbha uThAvI emaNe kathAprasaMganI yogya mAvajata karavAnuM TALyuM paNa che. saMskRta-prAkRta kathAo ghaNuMkharI tA kAI lAMbI racanAnA bhAga rUpe dRSTAMta tarIke AvelI kathAo che, paNa gujarAtI kRtio te svataMtra racanAo che. emAM vistAra avazya thayo che, paraMtu paraMparAne bharapUra lAbha laIne racAyelI keAI samRddha kRti maLatI nathI. alabatta, pAchaLanA kavione AgaLanI sarva kRtio prApya hoya evuM na paNa bane. prasaMganirUpaNa ubhaDaka-adhara ke apaSTa rahI gayAM hoya enA keTalAka dAkhalA vasturacanAnI carcAmAM AvI gayA che, to paNa eka vadhu daSTAMta joIe. pUvaparaMparAmAM dIkarIne bhAtuM mokalavA aMge pati patnI vacce saMvAda Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 : ArAmoAlA rAsamALA thatA AlekhAyA che tApaNu rAjakIrti(gu.) evA kazA saMvAda vagara dIkarIne lADu meAkalavAnI vAta mUke che. AthI e prasaMga emAM NNA ubhaDaka ane nirjIva lAge che. pachIthI vinayasamudra, samayapramAda, rAjasiMha ane jinahaSe A saMvAdane, vaLI, khIlavyA che ane emAM pAtA taraphathI keTalAka aMze dAkhala karyAM che. jemake vinayasamudramAM aparamAtA patine maheNuM mAre che ke bAra gAmanI bakSisa maLI che teAye daradrapaNuM jatuM nathI; samayaprameAdamAM aparamA evI dalIla kare che ke putrI piyaranI sukhaDI vAMche ja; tA jitahamAM agnizarmA ema vicAre che ke Ane sAvakI putrI pratye dveSa nathI. vinayasamudre A saMvAda mekaLAzathI mUko che, tema putrI pitAne paraNAvavA je prayatna kare che te prasaMga paNa khIlavyA che - paDeAzIne vacce nAkhyA che, pitA pAtAnI uMmaranA, putrIne navI mA sAlarUpa thavAnA vagere vAMdhA kADhe che ne putrI enA ceAppA javAe vALe che evuM batAvyuM che. ArAmarAbhA putrane jovA javA icche che tyAre enI ne nAgadevatA vacce thADA lAMkhe saMvAda thAya che tathA kuladhara ane naMdana vacce paNa nirvAhakharca vize carcA thAya che. paraMtu A ja kavie vidyutprabhAne rAja jue che te pachInA prasaMga jhaDapathI varNavyeA che ne vidyutprabhA, pradhAna, rAjA, amizarmAnA TUMkA udgArothI ja kathAne AgaLa calAvI che. e ja rIte kuladharakanyA tapa kare che ne e saphaLa thatAM ene je mahimA thAya che te badhuM paNa jhaDapathI AlekhyuM che. pachInA kavi samayapramAda A prasaMgane nirAMtathI varNave che, jene e pachInA kavie sAmAnya rIte anusaryA che. kayA prasaMgane khIlavavA e dareka kavinI pAtAnI pasaMdagI heAI zake che athavA A vastu Akasmika rIte nIpajI AvatI paNa hAya. samayaprameda ane jina e be kavie ja putrajanmanA prasaMganA AnaMdane varNave che ane peAtapeAtAnI rIte varNave che. samayaprameAda rAjAne vadhAmaNI thAya, rAjA vadhAmaNI ApanAranuM dAsapaNuM utAre, dIvAnAne kedakhAnAmAMthI mukta kare vagere hakIkatA gUMthe che; teA jinahuSa (gu.) brAhmaNa gALa vaheMce che. evI taLapadA jIvananI hakIkata gUMthe che. dhavalama gala, tAraNu, DhAnizAna tA hAya ja. aparamA ArAmazeAbhAne sthAne peAtAnI putrIne mUkI de che te pachI dIkarI para AveluM saMkaTa nivAravA je upAyeA yeje che tenuM nirUpaNu pAchaLanA kaviAe ThIka khIlavyuM che. saMskRta-prAkRta kRtienA kartAemAM tA kevaLa rAjakIrti najara utAravAnI kAIka vidhi karavAmAM AvI evuM nirdeze che. gujarAtI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 55 kaviemAMthI vinayasamudrane AvI jarUra paDatI nathI, kemake emAM teA ArAmazeAbhA kUvAmAM paDI jatAM ane kheADa lAgI che eve prasaMga AlekhAyA che. eTaleke A daivApa nathI. pURSi A prasa Mge mAtra vaidane nahIM, vAdIone paNa lAve che, maMtraya.trAdinA upacArAnA ne DAkaDamAlane paNa ullekha kare che, joke AnA lAbha pachInA be kavi rAjasiMha ane jinahaSe uThAvyA nathI. prasaMganirUpaNanA nAnAnAnA aparaMpAra bhede A kRtimAM paDelA che, jenI carcA karavI zakaya nathI tema Avazyaka paNa nathI. prasaMganirUpaNu paratvenI madhyakAlIna rUDhi samajavA ATaluM paryApta che. caritra-maneAbhAva-citraNa e jANItuM che ke madhyakALanA kathAsAhityamAM caritra'nI kAI custa vibhAvanA naheAtI. kathArasanuM emAM prAdhAnya rahetuM. maneAbhAvacitraNanI taka kavie avazya letA paNa prasaMgaprasa`ganI rasajamAvaTa tarapha lakSa heAIne eka ja patramAM paraspara asaMgata gaNAya evAM bhAvacitraNAnA paNa emAM bAdha gaNAtA nahAtA. ghaNI vAra tA pAtro namUnArUpa ja rahetAM. tethI maneAbhAvanI nUtanatAne paNa ghaNA eche avakAza rahetA. ArAmazAbhAviSayaka A kathAtaMkAmAM paNa caritrAlekhananI A sthiti ja jovA maLe che. sunizcita prayeAjana dharAvatI e dRSTAMtakathA hAI caritraparivanane mATe emAM kaiAI avakAza nathI. caritranirUpaNu tarapha kavinuM 'vizeSa lakSa paNa nathI, paraMtu kavie svAbhAvika rIte ja kayAreka pAtravata nanI kAI rekhA umere, pAtranA cittamAM navA vicAra mUke ke enA koI maneAbhAvanuM citraNa karavAnI taka le. kavi kayAreka AvuM jatuM paNu kare. AthI caritranirUpaNa ApyuM ke gADhuM bane, sphuTa ke asphuTa bane, prasaMgaracanAnA pheraphArA kAI vAra pAtranI rekhAne thADI Amatema kare. ArAmazAbhAnAM A kathAnakeAmAM caritracitraNa bahudhA paraMparAgata hAvA chatAM emAM AvAM dRSTAMtA tA jaDI rahe che. mukhya pAtrone anulakSIne ApaNe A vAta samajIe. agnizamAM eka bhALiyA brAhmaNa tarIke, vaijaDa brAhmaNa tarIke paraMparAmAM AlekhAyA che. aparamAtAnuM kapaTa e samajI zakatA nathI, enA caDAvyA trAguM karavA sudhI jAya che ne bIjI putrIne chupAvI che te ene jANe khabara paNa paDatI nathI. rAjAne putrI paraNAvavAnA prasaMge enI rAjabhakti paNa dekhAya che. kAI kavi enA bheALiyApaNAnI vAta saheja vaLa caDAvIne paNa mUke che, jemake jitaha (gu.) ene ema vicAratA batAve che ke A strIne enI sAvakI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 : ArAmazebhA rAsamALA putrI pratye dveSa nathI! koI kavi navAM bhAvabiMduo paNa upasAve che. jemake prathama patnInA avasAna pachI vinayacaM ke ene gatacetana banele ne tethI gharanI kazI ciMtA na karatA batAvyo che. AmAMthI enuM gharabhaMga thayAnuM duHkha to vyakta thAya che paNa sAthesAthe vibhA upara gharano badho bhAra kema AvI paDo eno khulAso paNa maLe che. bIjI patnInA Agraha pAse e jhUkI paDe che tyAre jinahaSa (gu.) kahe che ke navoDhA pAse moTI uMmarano pati kikara jevo hoya che. AmAM agnizarmAnI paristhitijanya vivazatA dekhAya che. vinayasamudramAM aparamAtA putrInA samAcAra pUchatA agnizamane mUgo karI de che teneye enI A jAtanI vivazatAnuM udAharaNa kahI zakAya. - paraMtu be ThekANe agnizarmAmAM be judAM paDatAM svabhAvalakSaNa AlekhAyAM che tenI khAsa noMdha levI joIe. putrI pitAne paraNAvavAnuM kare che tyAre, vinayasamadanI kRtimAM, pitA ene cetave che ke ethI ene Apatti UbhI thavA saMbhava che. bIjI rIte bheLiyo brAhmaNa ahIM saMsAranI samajadArIvALA dekhAya che. vinayacaMdra ane rAjAne tyAM gayA pachI putrI sagarbhA che ema jANatAM ja trAguM karato batAvyo che - patnInI caDAmaNuM vinA, e to enA saralaRju svabhAva sAthe baMdha na bese tevI vAta che. tyAM e ghelA haThIle brAhmaNa dekhAya che. ArAmazobhA paraMparAmAM kAmagarI, DAhI, sarala svabhAvanI, nirbhazva, paropakArabuddhivALI, dayAmayI strI tarIke rajU thaI che. enA kAmagarApaNAne kaI kavioe vizeSa uThAva Ape che temAM vinayasamudra khAsa noMdhapAtra che. e enI pitRsevAnuM khAsa citra Ape che - pitAne hasI bolAvI jamADe che, ene caLu karAve che vagere. AmAM enuM pitA taraphanuM vAtsalya pragaTa thAya che. pitAne e paraNAvavA Icche che te mAtra potAnA sukhane mATe nahIM, pitAnuM jIvana paNa duHkhabharyuM che eTalA mATe paNa. ethI ja pitAnA cetavyA chatAM emane paraNAvavAno Agraha e jArI rAkhe che. A prasaMge yauvana javA mAMDayAno viSAda ane mAtAnI duHkhada smRti paNa vinayasamudra ja nedhe che ne aparamA AvyA pachInA saMtApane sauthI vadhu tIvratAthI Alekhe che te paNa vinayasamudra. tethI emanI kRtimAM ArAmazobhAnuM pAtra vadhu vAstavika ne jIvaMta bhAse che. ArAmazobhAnI putramilana mATenI jhaMkhanA ne putrane eNe laDAvelAM lADa paraMparAmAM ochAMvattAM nirUpAya che. paraMtu AnuM sauthI vadhu bhAvapUrNa citraNa Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 57 rAjasiMhe kareluM che. emaNe putramilana mATenI AturatA vistArathI varNavI che, putravirahanI vyathA varNavI che, putrane eNe karelA vahAlanuM vIgate citra ApyuM che ane vaLI pAchI pusmRtinAM saMvedanone vAcA ApI che. A cUMTAyelA manebhAvacitraNamAM mAtRhRdayane manorama sAkSAtkAra ApaNane thAya che. kayAMka kavioe manabhAvacitraNa mATe viziSTa prasaMgo paNa zodhyA che. rAjakIrti (gu.)e nAgadevanI kRpA pachI ArAmazobhAnA dhanyatAnA, prasannatAnA, vAsukibhAI sAthenA pUrvajanmanA hetasaMbaMdhanA bhAvo pragaTa karyA che ne rAjarANI thayA pachI pahelI vAra gAma AvelI ArAmazobhAne atItAnurAganI lAgaNIothI dhabakatI batAvI che. sAmAnya rIte saMkSepathI cAlatA kavie A prasaMge zodhyA che e khAsa noMdhapAtra che. A kavi rAjArANune kavitA ane gItane AnaMda letAM nagara tarapha jatAM varNave che temAM e baMnenI kAvyarasikatAnuM sucana thAya che. emaNe ArAmazobhAnA paraMparAgata vanamAM cosaTha ane tira kaLA, gIta, svara vagerenI jANakArInuM lakSaNa mUkeluM te jANe sArthaka thAya che. e noMdhapAtra che ke potAnA vAsabhavanamAM ajJAta veze jatAM ArAmazobhAmAM je vividha bhAva jAge che tenuM devacandrasUrie kareluM cittaspazI citraNa pachIthI saMghatilaka ane jinahaSe (saM.) thoDuM ghaNuM sAcavyuM che, bAkInA badhA kavioe choDI dIdhuM che ! rAjA tathA bhaginIne palaMga para sUtelAM jevA jevI paristhitine kavione saMkoca thaye haze? aparamA ALasu, raMgIlI, sukhavAdI, svAthI ane kuTila strI tarIke paraMparAmAM AlekhAyelI che. enI ALasane mUta karatI vividha vanarekhAo kavioe noMdhelI cheH saMdhatilaka kahe che ke e ghAsanuM taNakhaluMye toDatI nathI; zubhavardhana ane paga para paga caDAvIne besI rahetI batAve che; jinaharSa (gu.) ghInuM kAma DhoLAI jAya toye AsanathI UThe nahIM ema kahI enI ALasane zaga caDAve che. A ja rIte enI raMgarAgI prakRti, vidyu--bhA parano ene trAsa, enI kapaTakaLA ane kuTilatAne kavioe ahIMtahIM jarA ghero raMga Apyo che. paNa tenAmAM ropAyelI ekabe rekhAo vadhAre dhyAna kheMce che: vinayasamudra enAmAM pArakA puruSa sAthe ramavAnI vRtti che eTale ke cAritryabhraSTatA che evuM Alekhe che ane jinaharSa(gu.) ene pati sAme bolatI varNave che. aparamAmAM khalapAtra tarIkenAM lakSaNe umeratA javAnuM valaNa AmAM dekhAya che. jitazatru rAjAnA caritrane vizeSa uThAva ApavAno prayatna bhAgye ja Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 : ArAmazobhA rAsamALA thayo che. saMdhatilaka ene svahaste brAhmaNane Asana Apato varNave che emAM enI mahAnubhAvatAnI eka rekhA aMkAya che, to pUjARSi ane jinaharSa(gu.) ArAmazobhA ene pitAnuM vRttAMta na kahe tyAM sudhI annapANInA tyAgano saMkalpa karatA batAve che temAM ArAmazobhA mATenI enI UMDI nisabata dekhAya che. ArAmazobhAnA virahamAM enI becenI paraMparAmAM badhe ja nirdiSTa thayelI che paNa ene mUcha AvavA sudhIno paritApa te ekamAtra pUjaRSi ja Alekhe che. A pariNAma sudhI laI jatA snehajIvananAM madhura citro to anya koIe ApyAM nathI tema pUjARSie paNa ApyAM nathI. maMtrInA pAtrane vizeSa kAryasAdhaka pUjARSie ja banAvyuM che. paraMparAmAM e rAjAnI IcchA jaI vidyuprabhA sAthenAM enAM lagna goThavI ApanAra ane agnizarmA jyAre rAjAne brahmahatyA ApavA taiyAra thAya che tyAre rAjAne ArAmazobhAne piyara mekalavA samajAvanAra sAcA hitaciMtaka maMtrI che, je ke. bIjA prasaMge vinayacaMdra, saMdhatilaka ane vinayasamudra maMtrInI madhyasthInI vAta cheDI dIdhI che. paNa pUjARSie te rAjAnA paritApamAM maMtrIne ene AzvAsana ApatA ne AzA baMdhAvatA batAvyo che ne bALakanA pAraNAmAM phUla jevA maLe che tyAre ene marma prakaTa karato paNa batAvyo che. eTale ke tyAM maMtrI rAjAne kharo mitra ne mArgadazaka che. ArAmazobhAnA pUrvajanmanI kathA ekadama paraMparAgata rIte cAlI AvI. che. emAM caritra-mabhAva-citraNanI savizeSa taka bahu ochI levAI che. vinayacaMdra kuladhara pAse ghaNI putrIo hovAnuM duHkha tIvratAthI ne vistArathI pragaTa karAvyuM che paNa e enA viziSTa manabhAva karatAM vadhu to sAmAjika mAnyatAnA ugAre bhAse che. patithI tarachoDAyelI kuladharakanyAne paritApa devacaMdrasUrie Alekhelo ane emAM naguNu pati pratyenA upAlaMbhe paNa gUMthelA. A paritApane pachIthI keTalAka gujarAtI kavioe ghUMTaDyo che. pUjARSie emAM pApasaMvedana gUdhyuM che, te jinaha(gu.) pati pratyenA Akrozane vadhu tIvra karyo che ane kuladharakanyAnI samagra jIvananI niHsAratAnI vedanAne uThAva Apyo che. naMdananA caritracitraNamAM, bheDA ghaTanApherathI, je pharaka paDe che tenI carcA ApaNe AgaLa karI gayA chIe. caritramabhAvanI A sRSTimAM asAdhAraNatA nathI, paraMtu madhyakAlIna kathAkRtine A rasaprada aMza che ane gujarAtI kaviomAM je kathAvistaraNa Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 59 dekhAya che te bahudhA A aMzane AbhArI che. gujarAtI kavisvabhAvanuM emAM sUcana joI zakAya. varNana-pratyakSIkaraNa vaNana-pratyakSIkaraNamAM gujarAtI kRtionA kartAoe ghaNe e cho rasa batAvyuM. che ne saMskRta-prAkRta kRtionA kartAoe paNa ochovatto rasa batAvyo che. saMskRta-prAkRta kRtio bahudhA lAMbI racanAnA bhAgarUpa daSTAMtakathAnake che, emAM svAbhAvika rIte ja keTaleka saMkoca naDe. tema chatAM devacaMdrasUri ane saMdhatilake varNana-pratyakSIkaraNamAM ThIkaThIka ruci batAvI che. emanAM varNana sAmAnya rIte lakSaNaruci jevAM ne kavacita AlaMkArika che, to devacaMdrasUrie zleSamUlaka upamA alaMkArathI kareluM sthalAzrayanuM varNana to AkhI paraMparAmAM juduM tarI Ave che. manobhAvone mUrta karatI ceSTAo devacaMdra paNa Alekhe che, tema chatAM padArthane mUrtatA ApavAnuM valaNa saMdhatilakamAM savizeSa che e ApaNe AgaLa joI gayA chIe. vinayacaMdra varNana-pratyakSIkaraNamAM maryAdita rasa batAvyo che - keTalAMka varNana cheDayAM che te putrabhavananAM jevAM kaIka lAkSaNika varNane umeryA paNa che. saMskRta-prAkRta paraMparAmAM varNanAdikamAM sauthI ocho rasa lenAra to zubhavadhana ane rAjakIti che, jyAre jinahaSe emAM sauthI vizeSa rasa lIdho che. grISmaRtunAM jevAM keTalAMka varNano emaNe ja ApyAM. che, emanAM varNano AlaMkArika ane chaTAdAra che, ceSTAone AlekhavAnI taka emaNe vadhAre lIdhI che ane bhAvavicArAdine mUrta karatA alaMkAre paNa emaNe vadhAre prayojyA che. jinaharSanI kRti A kAraNe mAtra kathA nahIM paNa kAvya banI che. emanI A kAvyaracanA koI lAMbI kRtinA bhAgarUpa nathI paNa svataMtra racanA che eno lAbha paNa emane maLyo hoya. gujarAtI kavionI kRtio paNa svataMtra racanAo che chatAM emAM pUrvaparAmAM maLatAM ghaNAM vaNane kAM to choDI devAmAM AvyAM che athavA saMkSepamAM ja karavAmAM AvyAM che. betraNa kavioe vidyu...bhAnA aMgasaundaryanuM varNana paraMparAgata alaMkArothI karyuM che te thoDuM dhyAna kheMce che. koI vaNane A kavioe judI ane lAkSaNika vIgate gUMthIne karyA che, jemake, rAjakItie rAjanA nagarapravezanuM varNana e vakhate vagADavAmAM AvelAM vividha vAdyonA ullekhathI karyuM che, to pUjARSie e prasaMge AzIrvAda ApatI devIone ANIne tatkAlIna sAmAjika mAnyatAone puTa Ape che. sAmAnyataH varNananI ochI ruci batAvavA A kavioe keTalAMka varNane umeryA paNa che ! jina Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 : ArAmazeAlA rAsamALA harSe jitazatru rAnta vIracaMdrasUrinAM darzane jAya che tyAre enI savArInuM tathA azvAdikanuM varNa na karyu che je paraparAmAM anyatra nathI. rAjakIrtie bhAjane - tsavanA eka navA ja prasaMga UbheA karI enuM varNana karyu che. emaNe ArAmazAbhAne maLelA vananuM vRkSayAdIthI varNana kayu` che, jene pachIthI ekabe kavie thADeka aMze anusaryA che. vinayasamudra vIgate lagnavidhinuM varguna kare che. vanAmAM gujarAtI kavionAM rasaruci judAM che te dekhAI Ave che. emAM sAmAjikatAnA rasa vadhAre prabaLa che. rAjakIrti jevAe vahu kapara paranA Azraya lIdhelA che e paNa spaSTa che, joke emanuM vanavana varNAnukramika vRkSanAmasUci AgaLa aTakI jatuM nathI, vananI anya obhA, vrukSAnA guNNA ane virahiNInI sthitinA citraNa sudhI pahoMce che! citana-upadeza Ama tA A dharmabheAdhanI kRti che tema chatAM kAI kavie emAM vistRta dhama kheAdha dAkhala karyAM nathI e khAsa noMdhapAtra che. vIracaMdrasUrinA dharmAM beAdhane jina (gu.) jevA kavi saheja vistAre che, paratu kathAnakanA pravAha avarAdhAya evI rIte dhakheAdha kaze AvatA nathI. prasaMge dharmanItinAM tAraNe gUMthavAnuM valaNa ghaNA kavimAM Achevatte aMze dekhAya che paNa ghaNI vAra tA e subhASita-vacanane rUpe ja Ave che. dharmavicAra ke anya ciMtanane rajU karavAnI keTalAka kavionI vilakSaNa rIti dhyAna kheMce che. jemake vitayacandra arthAntaranyAsI sUktionA bharacaka upayAga karyo che jemAM dharma nItibeAdha uparAMta vyavahAravicAra paNa raheleA che. satilake kama bhAganI anivAryatA, niyativAda jevA siddhAMtAne rajU karatAM subhASitA ApyAM che, te pUjARSie paNa vividha viSayanAM ghaNAM subhASita uSkRta karyA che. jinasSe`(saM.) vistArI suAdhavacanA ApyAM che - strInI kuTilatA, putradarzanano mahimA, kama`vicAra, vidhibaLane lagatAM, paNa e daSTAMtAdhArita heAI maneArama banyAM che. eka zubhava na evA kavi che jemaNe potAnI kRtimAM prasaMgeprasaMge kavicAra rajU karyA che. madhyakALanI sAhityakRtiomAM daSTAMtamUlaka ke subhASita-zailInuM dharmavyavahAraciMtana eka vyApaka ane leAkaraMjaka tattva hatuM. ArAmazAbhAkathAnA gujarAtI kavimAMthI kAI enI viziSTa kSamatA batAvatA nathI. kathAghaTakanA abhyAsa ArAmazAbhAkathAnakamAM aneka kathAghaTake vaNAyelAM che. emAMthI keTalAMka kathAghaTakA ApaNe tyAM ane anyatra vyApaka hAvAnuM jovA maLe che. ahIM evAM Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 31 kathAghaTakAnI tulanAtmaka noMdha rajU karavAmAM AvI che. rUDha leAkasaMskAre ane lAkakalpanAonI emAMthI ApaNune jhAMkhI thAya che. smAta satAnanA bhAgyeADhaya ArAmaroAbhAnI kathAnuM eka mukhya ghaTaka aparamAnI duzmanI chatAM sukha prApta karatI kanyAnuM che. aparamA vize eka sanAtana ne sarvavyApI mAnyatA che ke e AramAta saMtAnane haMmezAM trAsa ApanArI ja hAya. oramAna bALakanuM sukha e sAMkhI na zake, ane ene badale potAnA bALakane e sukha maLe evI kAziza e kare. aparamAnA trAsanuM kathAghaTaka, AthI, sarva dezakALamAM jovA maLe emAM navAI nathI. aparamAnA vidveSathI ghara cheADI vanamAM jaI tapa karatAra ane AkAzanA tAra! rUpe sthAna meLavanAra dhruvanI kathA naNItI che. A ApaNe tyAMnI atyaMta prAcIna kathA che, paNa ArAmazeAbhAkathAnuM vadhAre spaSTapaNe maLatApaNuM sugaMdhadazamIkathA sAthe che. sugaMdhadazamIkathAnA uttarabhAgamAM tilakamatInuM vRttAMta Ave che. tilakamatinI aparamA enA pratye dveSa rAkhatI. tilakamatI ne enA jevaDI ja uMmaranI enI peAtAnI putrI paraNAvavA jevaDI thaI tyAre je muratiyA AvatA te tilakamatIne ja pasaMda karatA - aparamAM peAtAnI putrIne AgaLa karatI chatAM. eka vakhate pitAnI gerahAjarImAM mAne AvelA muratiyA sAthe tilakamatIne vivAha nakkI karavA paDaco, paraMtu eNe tilakamatIne ema samajAvIne smazAnamAM meAkalI dIdhI ke kuLanA rivAja mujaba vara ene smazAnamAM AvIne paraNo, pachIthI tilakamatI nAsI gaI che ema jaNAvI ane sthAne potAnI putrIne paraNAvI dIdhI. paraMtu A bAju rAjAe potAnA mahelamAMthI smazAnamAM beThelI suMdara strIne joI ane pAte enI pAse paheAMcyA. enI hakIkata jANI peAtAne 'mahiSIpAla' tarIke eLakhAvI enI sAthe paraNyA. AmAna mAne tilakamatIe A jaNAvyuM tyAre e tA 'gAvALiyA' ja samajI ane tilakamatIne eka judA gharamAM rahevAnI vyavasthA karI ApI, jyAM rAjya rAtrie AvatA ane savAre jatA rahetA. rAjAe tilakamatIne ApelAM ratnajaDita AbhUSA jotAM aparamA gabharAI ane pati AvatAM ene vAta karI. tilakamatInI vAtanI khAtarI karavA 27. saMpA. hIrAlAla jaina, 1966. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 : ArAmazobhA rAsamALA je pejanA karavAmAM Ave che temAM tilakamatI paga parathI rAjane oLakhI kADhe che ane rAja ene jAhera rIti pitAnI rANI tarIke sthApe che. joI zakAze ke aparamAne pitAnI oramAna putrI pratye dveSa he, ene badale potAnI putrIne lAbha ApavAno prayatna karo, ane A badhuM chatAM oramAna putrInuM rAjarANI banavuM eTalAM kathAto sugaMdhIdazamakathAmAM ArAmazobhAnI kathA sAthe samAna che, joke samagra ghaTanA sAmagrImAM sAro evo pharaka che. sugaMdhIdazamakathAne vadhAre maLatuM AvatuM ane tethI ArAmazobhAkathAne keTaleka aMze maLatuM vRttAMta yuropamAM pracalita thayelI sinhelAnI phreMca lekakathAmAM ane apuTa IlanI jamIna lokakathAmAM paNa jovA maLe che. siDrelAnI kathA A pramANe che: aparamAne panAre pahelI silAne rAjakumAre goThavelA nRtyotsavamAM enI oramAna baheno sAthe javAnuM maLatuM nathI tyAre e duHkhI thAya che, paraMtu eka devInI madadathI e pitAnA rUpaparivartana sAthe nRtsavamAM jaI rAjakumArane AkarSe che. bIje divase devIe ApelI adharAtrinI samayamaryAdA cUkI javAthI e utAvaLamAM bhAge che ane enI kAcanI slIpara rAja kumAranA hAthamAM Ave che. A kAcanI slIparane kAraNe, rAjakumAra sAthe potAnI dIkarIonA saMbaMdha goThavavAnA aparamAnA prayatna niSphaLa jAya che ane sinhelA rAjakumArane pAme che.28 aspaTalanI kathAmAM paNa aparamAne trAsa bhogavatI aspaTaIla pitAnA mitra pakSInI madadathI rAjakumArIne rUpe nRtyotsavamAM jaI zake che ane rAjakumAranA hAthe jhaDapAyelI enI suvarNajaDita mojaDIne kAraNe rAjakumArane pAme che. 29 e nedhapAtra che ke siDrelAnI kathA sauprathama I.17-18mI sadImAM maLe che, tilakamatInI kathA cheka I.12mI sadImAM maLe che, jyAre ArAmazobhAnI kathA I.11mI sadImAM maLe che. AthI oramAna saMtAnanA bhAgyodayanA kathAghaTakanI bhAratIya paraMparA ghaNI jUnI che ne emAM ArAmazobhAnuM kathAnaka sauthI prAcIna che ema dekhAya che. ArAmazobhAnI kathAne AthIye vadhu maLatI lokakathAo gujarAtanA judAjudA pradezamAM pracalita hovAnuM jANavA maLe che. A nAgapAMcamanI ke nAga 28. ejana, prastA. pU. 12-13. 29. ejana, prastA. pR. 13-15. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA H 63 mahimAnI kathAo che.30 eka lekakathA (majamudAra ce.)mAM mA pitAnI sAvakI putrI suzIlA pAse gharane DhasaraDo karAve che ne ene garIba gharamAM paraNAvI de che paNa paraNyA pachI ene utkarSa thAya che. e prasUti mATe piyara Ave che tyAre putrajanma pachI enI sAvakI bahena sunaMdA ene kUvAmAM nAkhI de che, ane sunaMdAne suzIlAne sthAne sAsare mokalavAmAM Ave che. sunaMdA svabhAve judI che ne ene eka AMkha nathI paNa e suvAroganuM kAraNa batAvI tyAM rahe che. pachI nAgadevatAnI kRpAthI potAnA dIkarAne ramADavA AvatI suzIlA patine hAthe jhaDapAya che ne kharI vAta pragaTa thAya che. suzIlA sunaMdAne sanmArge vALe che. joI zakAya che. A kathA ArAmazobhAkathAnuM ja eka rUpAMtara che. AmAM sAvakI putrInI rANI banavAnI vAta AvatI nathI ane traNa ghAtanA prasaMge nathI eTalo pharaka che. bIjI, AdivAsIomAM pracalita lokakathA (AcArya)mAM sAvakI putrI rAjakuMvarane paraNe che ne ene paraNatAM pahelAM ja traNa vakhata ghAtane sAmane karavo paDe che. ArAmazobhAkathAmAM traNa ghAta jheranI che tyAre ahIM pIThInI, cUle jamADavAnI, nahAvAnI vagere vidhio vakhate khADe khAdI enA para dhAsa pAtharI sAvakI putrIne besADavAmAM Ave che paNa nAgadevanI kRpAthI e bacI jAya che. putrajanma pachInuM vRttAMta ArAmazobhAnI kathAne maLatuM ja che. trIjI lokakathA (ThArI)mAM sAvakI putrI rAjakuMvarane paraNe, ene prasUti mATe piyara belAvavAmAM Ave, putrajanma pachI ene badale potAnI putrIne rANI tarIke mokalavAmAM Ave, suvArogathI dekhAva pharI gayo hovAnuM bahAnuM kADhavAmAM Ave evuM vRttAMta che, paraMtu eka paNa dhAtanI vAta nathI ane rAja khoTI rANIne dhamakAvIne kharI vAta jANI le che. A badhAM ArAmazobhAkathAnAM rUpAMtara ja gaNavAM paDe eTaluM badhuM sAmya enI sAthe dharAve che. 30. (1) nAgapAMcama, saMpA. caitanyabALA majamudAra - guNasuMdarI ane strI hitopadeza, eprila 1926; gujarAta lokasAhityamALA maNake bIjo, 1959 tathA sUrajanI sAkhe ane tuLasImAne jyAre, saMpA. caitanyabALA majamudAra, zrImatI bALA majamudAra, 1969. (A vArtA "lokasAhityanI nAgakathAo'mAM 'nAgadevatA' e zIrSakathI maMjulAla majamudArane nAme mukAyelI che.) (2) sAsI Aya - sAcI mA, saMpA. zAMtilAla AcArya - lokasAhityanI nAgakathAo, saMpA. jorAvarasiMha jAdava, 1986. (3) hAya mArI kANI, tuM kayAMya nA samANI, saMpA. dineza koThArI - ahIM pariziSTamAM mudrita. A lokakathAono niza have pachI saMpAdanAM nAmathI karyo che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 : ArAmazobhA rAsamALA aparamAnA trAsane bhoga banelI chokarInuM bhAgya khUlI jAya e kathAghaTakanI vyApakatA mATe, A uparAMta, thompasananA anukramAMka ela 55 (sTepa DaTara hiroIna), misisa barnsanA anukramAMka 16 (hele) 31, vrajanI kathA phUlanadevI kAlanadevI31 tathA gujarAtI lokakathA "soNabAI ane rUpabAIne nirdeza karI zakAya. ArAmazobhAnI kathAmAM aparamA sAvakI dIkarInA mRtyu mATe SaDayaMtra goThave che. A jAtanuM kathAghaTaka misisa barnsanA anukramAMka 55 ( hAITa)mAM noMdhAyeluM che. 2 kRtajJa prANa ArAmazobhAkathAnuM bIjuM eka agatyanuM kathAghaTaka jene jIva ugAravAmAM Avyo che te prANI madadarUpa thAya te che. ahIM e prANI nAga che. bhAratamAM nAga e devatAI prANuM gaNAya che ne enI camatkArika kapAnI ne sahAyanI ghaNI kathAo pracalita che.33 nAgapUjAe nAgapAMcamanA vrata tarIke, paNa sthAna lIdhuM che. ArAmazobhAkathAmAM kRtajJa sapa Ave che. kRtajJa sapanuM vRttAMta cheka mahAbhAratanA "nalopAkhyAna'mAM ApaNane maLe che. dAvAnaLamAMthI nAgarAjane bacAvanAra naLane nAgarAja DaMkha daI kUbaDo banAve che, ane asala rUpe pragaTa karanAra vastro paNa Ape che. rAjya gumAvI dIdhela naLane mATe A sthiti ghaNI lAbha-- kAraka nIvaDe che. kathAsaritsAgara'mAM paNa eka zabara pAsethI sapane bacAvanAra dayALu udayanane e vAsukino bhAI vasunemi vINA, tAMbUla na karamAtI mALA vagere bheTa Ape che e kathAprasaMga Ave che. nalopAkhyAna'ne barAbara maLatA prasaMga zAmaLe "madanamohanA'mAM yojyo che. baLatA davamAMthI nAgane mehanA bacAve che ane nAga pratyupakAra tarIke ene pAMca camatkArI guNa dharAvatA maNi bheTa Ape che. pitAnA para upakAra karanAra strIne mATe saMpa Azraya ApanAra pitRjana rasamAna banI rahe evI ArAmazobhAkathAmAM maLatI prasaMgaracanA nAgapAMcamanI 31. lokasAhityavijJAna, De. satyendra, 1964, pR.229. 32. ejana, pR.39. 33. juo "lekasAhityanI nAgakathAo"mAM "nAgamagAnI kathA "simADe sApa cirANa" napUcho nAga "sUraja samovaDa zeSajI" "to ke sAle beTaDo' vagere vArtAo. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 15 gujarAtI jokakathAmAM jovA maLe che. emAM sAsariyAmAM saMtApa veThatI sagarbhA strIne zrAddhanA divasomAM ghare khIra khAvA maLatI nathI, paNa e hAMDalAmAM vaLagelA ukharaDA pATalImAM bAMdhIne pANiyArIe jAya che. tyAM eka sagarbhA nAgaNI e ukharaDA khAI jAya che ane pelI strI potAnA ukharaDA khAI janArane gALabheLa devAne badale AziSa Ape che tethI nAgaNI, jene piyaramAM kaI nathI evI e strInI dharamanI mA banI jAya che. pachI samasta nAgeleka e strInAM piyariyAM tarIke samagra vyavahAra kare che ane enuM ghara abhare bhare che. 34 khIranA ukharaDAne badale vadhelA dUdhapAkano kaTAre hoya evuM A kathAnuM rUpAMtara paNa maLe che.35 A lokakathA ghaNI prAcIna hovAnA sagaDa maLe che. rAjazekharanA "catuviMzatiprabaMdha (I.1349)mAMnI "Aryana dilaprabaMdha'nI kathA A prakAranI ja che. emAM virATavA khIrane ghaDe laIne chAnImAnI jaLAzaye jAya che ane nAgaNa e khIra pI jAya che. emAM paNa pachIthI nAgaleka vairATathAnA sarva vyavahAra kare che. 36 vairATayA" athavA "varATI' mahAvidyA (mahAdevI) I. pahelI sadI karatAMye prAcIna samayathI astitva dharAvatI hovAnI pratIti maLe che. eTale A lekakathAnAM mULa ghaNAM prAcIna hovAnuM samajAya che. ArAmazobhAnI kathAmAM duHkhiyArI vahune nahIM paNa sAvakI putrIne nAgadevatA sahAyarUpa thAya che. AvuM vRttAMta AgaLa nidezelI lokakathAomAM maLI Ave che. eka kathA (majamudAra ce.)mAM ArAmazobhAnI kathAnI jema ja nAgadevatA kuvAmAM paDatI suzIlAne jhIlI laIne pAtALalekamAM rAkhe che ane enI kRpAthI suzIlA pitAnA putrane ramADavA jaI zake che, paraMtu emAM suzIlAe nAgadevatA para pUrve keI upakAra karyAnI vAta nathI. 34. kaMkAvaTI bhA.1, saMpA. jhaveracaMda meghANa, pR.67-68. - 35. juo lokasAhityanI nAgakathAo, pR.227-34 - dukhiyArI vahu, zaMkarabhAI taDavI. 36. vigate kathA mATe jue nAgaputrI, bhogIlAla sAMDesarA, navacetana, nave - DiseM. 1974, pR.58-60. 3. jao ikonogrAphI eva dha siphaTina jaina mahAvidyAjha, De. yu. pI. zAha, jarnala evuM gha inDiana sosAyaTI evuM erienTala ArTa, oN.15, pR.114-17. (paMcadaMDa, saMpA. De. somAbhAI dhU. pArekha, pR.286 para ulikhita.) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 : ArAmazeAlA rAsamALA bIjI kathA(AcArya)mAM jenI pAchaLa madArI paDelA che evA sarpane chekarI bacAve che ane chekarIne khAvApIvAnuM du:kha che ema jANavA maLatAM nAgadevatA ene varadAna Ape che ke ene bhUkha lAgaze tyAre e mUDI kheAlaze te| emAMthI annapANI ene maLI raheze. A varadAnane kAraNe eka vakhata camatkAra bane che. e sUtI heAya che te mUThI udhADI rahI gaI haiAya che tyAre emAMthI pANInuM jharaNuM vahe che ane eka rAjakumAra e jharaNAmAMthI pANI pIe che. pANInuM mULa zeAdhavA jatAM e pelI cheAkarIne maLe che ane enA divya prabhAvathI AkarSAI enI sAthe lagna karavA taiyAra thAya che. joI zakAya che ke ArAmaroAbhAnI kathAmAM nAgadevatAnI kRpAthI mAthe chavAyelI vADI maLe che te rAjA enAthI AkarSAya che evuM ja ahIM che, mAtra camatkAranI ghaTanA judA prakAranI che. ArAmazAbhAnI kathAmAM nAgadevatA traNa vAra ArAmazAbhAne meAkalAcelI jheravALI mIThAI amRtamaya karI bacAve che tema ahIM paNa traNa vAra nAgadevatA aparamAe khAdhelA khADAmAM paDatI ene bacAve che. prasUti pachInA prasaMga tA che ja, ArAmazAbhAnI kathAne maLatA ja. pharaka eTaleke ahIM nAganI savArIe cheAkarI peAtAnA putrane dhavaDAvavA Ave che. trIjI kathA( kAThArI)mAM paNa upara mujaba chekarI nAgane bacAve che ne nAga ene varadAna Ape che. e varadAna gheADuM juduM paDe che - jamaNA hAthanI mUThThI kheAlatAM temAMthI pe'DAbaraphI vagere miSTAnna nIkaLaze, DAbA hAthanI mUThI khAlatAM temAMthI bhajiyAM vagere nIkaLaze, ceATaleA cheDatAM temAMthI mIThuM pANI nIkaLaze. kahevAtI kathAmAM caDele arvAcIna raMga ahIM joI zakAya che. ahIM UMghamAM cheAkarIne ceTalA chUTI jatAM pANI vahIne taLAvaDI thaI javAnI vAta che. pANInI zodhamAM rAja taLAvaDI pAse Ave che, paraMtu gheADAnA DAbalAnA avAjathI jAgI jatAM cheAkarI peAtAnA ceATalA saMkelI le che ne taLAvaDI aleApa thaI jAya che. ArAmaroAbhAnI kathAmAM ArAmarAbhA cAlavA mAMDatAM vADI UpaDI jAya che ane hAthIghADA vagere enI sAthe kheMcAya che enA jevI kautukabharI A ghaTanA che. rANI banelI A karIne pachIthI nAgadevatA! dhAtAmAMthI bacAve che e prasaMgeA A kathAmAM nathI, e potAnA bALakane ramADavA jAya che e prasaMga paNa nathI. kathA achaDatI rIte pUrI thaI jAya che. aMtamAM eka vinAdI prasaMga navA ja joDAya che - banAvaTI rANI kevI rIte pAchI AvI teneA. kahevAtI kathAmAM keTaluMka vIsarAya, keTaluMka anyatrathI joDAya, tevuM ahIM banyuM lAge che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 17 anya eka lekakathAmAM38 vAdIothI nAgane bacAvanAra DezIne e nAgadevatA camatkArika vIMTI Ape che e prasaMga che. emAM AvA devatAI nAgane vAdIone kema Dara hoI zake e keyaDAno khulAse paNa che. nAgadevatA DozI pAse khulAso kare che ke amAruM devata amArA devatAI mahorAmAM che, huM e mahAre ghera bhUlIne nIkaLI gayo chuM. ArAmazobhAnI kathAmAM maMtrazakti devazaktithI caDiyAtI che e khulAso Ave che. anya nAgakathAo Avo kazo khulAso ApatI nathI. kRtajJa sapane lagatA prAgya ane pAzcAtya lekakathAsAhityanA ullekha TonI-penjhara, 1, 101, pAdaTIpamAM 38 kRtajJa prANunA saMdarbhe misisa bansanA sucikramAMka 47 para temaja mRtyumAMthI bacAvanAra pratye kRtajJa prANInA saMdarbhe sinanA sUcikramAMka bI 360 para noMdhAyelA che te jotAM A kathAghaTaka paNa ghaNuM vyApaka hovAnuM pratIta thAya che. Do. satyendra paNa kRtajJa sarSanI eka lekakathA varNave che.40 rAkanuM hAnirahita thavuM ArAmazobhAnI kathAmAM aparamAe banAvIne mokalelI jheranI mIThAIo nAgadeva amRtamaya banAvI de che evuM vRttAMta che. De. sAMDesarA ArAmazobhAnI vArtA nAmaphera, saheja pheraphAra sAthe gujarAtamAM jaina jainetara strIo, bALAomAM prasiddha hovAnuM jaNAve che temAM oramAna mA rAkhanA roTalAnuM bhAtuM banAvIne dIkarIne gAyo cAravA mokale che ane gAyanuM dUdha dIkarIe rAphaDAmAM reDeluM eTale nAgadeva roTalA amRtamaya banAve che ema Ave che.' ArAmazobhAthAne ghaNI maLatI AvatI traNa lokakathAo maLe che e ApaNe AgaLa joyuM. e khAsa noMdhapAtra che ke emAM aparamAe mokalela jherayukta mIThAIne nAgadevatA amRtamaya karI nAkhe evuM kathAghaTaka sacavAyuM nathI. eka lokakathA(AcArya)mAM aparamAtA sAvakI chokarIne chANamizrita roTalA Ape che evuM vRttAMta che, paNa tyAM upara nedhI tevI roTalAne amRtamaya karI nAkhavAnI vAta nathI. khorAkanuM devakRpAthI parivartana anyatra paNa jovA maLatuM kathAghaTaka che. 38. lokasAhityanI nAgakathAo, pu.108-23 - nAganuM varadAna, jeThAlAla trivedI, 39. madanamehanA, saMpA. De. harivallabha bhAyANa, pR.49. 40. lokasAhityavijJAna, Do. satyendra, pR.239. 41. itihAsanI keDI, Do. bhegIlAla sAMDesarA, pR.182. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 : ArAmabhA rAsamALA sananA sUcikramAMka DI 1840.1.2.1 para saMtanA AzIrvAdathI jherayukta khAdya ke peya hAnirahita thaI javAnuM kathAghaTaka noMdhAyeluM che. zaratabhaMganuM pariNAma ArAmazobhAnI kathAmAM nAgadeva putrane ramADavA jatI ArAmazobhAne sUryodaya pahelAM AvI javAnI zarata mUke che ane e samayamaryAdAne bhaMga thatAM pote mRtyu pAmaze ema kahe che. siDrelAnI kathAmAM Ane maLatuM vRttAMta ApaNane maLe che. emAM silAne pAchA pharavA mATe devIe adharAtrinI samayamaryAdA mUkelI che ane e samayamaryAdA vaTI jatAM sinDelAne saghaLe vibhava jatA rahe che. samayanA baMdhana ane emAM vilaMba thavAnAM kathAghaTake zempasananA sUcikramAMka sI 713.1 (meramansa vAIpha naiTi Tu sTe Tila carca beniDiphazana), sI 713.3.1 (bIsTa hasabanDa Teiga Tre lega eNTa homa) ane sI 761 (DuIMga thiMga TU laeNga) para seMdhAyelA che. paNu ArAmazobhAkathAmAM zaratabhaMganuM pariNAma zarata mUkanAra nAgadevatA ja bhagave che. eka gujarAtI lokakathA(AcAya)mAM A ghaTaka sacavAyeluM che. phera e che ke ArAmazobhAnI kathAmAM samayanI zarata che tyAre AmAM koIne vAta na kahevAnI zarata che. rAjAnA hAthamAM AvatAM sAcI rANI banelI hakIkata kahI de che tethI nAgadevatA mRtyu pAme che. niSiddha bAbatanA bhaMganI zikSA niSedha pharamAvanAra ja bhogave evuM kathAghaTaka thomasananA sUcikramAMka sI 901.4 para ane niSiddha bAbatane bhaMga thAya tyAre madadagAra pazu adazya thaI jAya evuM kathAghaTaka ene sUcikramAMka sI 935 para noMdhAyeluM che. A rIte ArAmazobhAnI kathAnAM ghaNAM kathAghaTake jagatabharanA vArtAsAhityamAM pracalita ane lokapriya hovAnuM dekhAI Ave che. keTalAMka kathAghaTake te khAssAM prAcIna hovAnuM jaNAya che. nAgapaMcamInI gujarAtI kathAonuM pageruM to AbAda rIte ArAmazobhAthA sudhI pahoMce che. kathAghaTanA abhyAsamAM ArAmazobhAkathAnuM mahattva A parathI spaSTa thAya che. prata paricaya ane pAkasaMpAdana paddhati prataparicaya ArAmazobhAkathAnI je cha gujarAtI kRtio ahIM saMpAdita karavAmAM AvI che temAM upayogamAM levAyelI prati A pramANe che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 69 rAjakIrtike kIrtiviracita ArAmabhArAsa A kRtinI be prata jANavA maLI cheH ka: munirAja zrI haMsavijayajI zAstrasaMgraha, zrI jaina jJAnamaMdira, vaDodarA pratikramAMka 1778. ka patra, laMbAI 25 se.mi. pahelAI 12 se.mi., hAMsiyo banne bAju 33 se.mi, hastapratanI dareka bAjue 15 lITI, chelA patranI pAchalI bAjue traNa lITI. dareka lITImAM 43thI 46 akSaro. pAchaLanI bAjue jamaNI taraphanA hAMsiyAmAM nIce patrakramAMka. dareka patramAM vacce koruM khaMDuM karI emAM cAra akSara gAThavyA che. daMDane upayoga nathI, kavacita kaDI pUrI thAya che tyAM adhavirAma (9) mUkela che. akSaro sAmAnya rIte sughaDa, ekadhArA, paNa keTaleka ThekANe reLAI gayA che. "I kayAMka pAchaLathI umerAyelo che. paDimAtrAne upayoga che. anusvAra ghaNuM jhINuM che ne anusvAranuM khUba valaNa che - khAsa karIne nAsikanA saMyoge. "kha" mATe 7 ane banne cihna che, tema "Da" ane "da" mATe paNa be cihyo che. kavacita "ba"ne sthAne "va' vaparAya che, jemake "brAhmaNa. joDaNImAM ekarUpatA nathI. pratanI sthiti ekaMdare sArI che. DAbI bAjane hAMsiyo pANIthI bhIMjacelo che ane badhAM pAnAMno khUNAne keTaloka bhAga khavAyelo che. pratane lekhanasaMvata nathI. prati haMsacaMdramaNinA keI ziSya lakhelI che. paraMtu e kayA hemacaMdragaNi te nizcita thaI zake tema nathI, tethI pratane lekhanakALa paNa nizcita thaI zake tema nathI. paraMtu paDimAtrAno upayoga vagere jatAM prata A pachInI 4 pratathI bahu moDI na paNa hoya. eTale ke prata saM.16mI sadImAM lakhAyelI hovAnuM anumAna thaI zake. pratane AraMbha A mujaba che: paMDita zrI haMsacaMdragaNipAdAravaM[viM]de namaH, pratanI puSpikA A mujaba cheH iti zrI ArAmazobhArAsa saMpUrNa. lakhita zrI RSabhajinasAMnidhyAta. kha : bhogIlAla sAMDesarAe noMdhelI prata. emaNe paM. amRtalAla bhojaka pAsethI potAne maLI hovAnuM noMdhyuM che paNa pachIthI emaNe mane jaNAveluM ke emaNe e utArI nahotI (tA. 15-4-08ne patra). amRtalAla bhejakane prAcya vidyA maMdira, vaDodarAmAM ApyAnuM smaraNa che, paNa tyAM A prata jevA 42. itihAsanI keDI, 1945, pR.143. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 : ArAmabhA rAsamALA maLI nathI. eTale have De. sAMDesarAe agaracaMda nAhaTAne ApelI A kRtinA AraMbha-aMtanI noMdha ja prApya che. 43 e noMdha mujaba prata kRti racAyA pachInAM DAM varSomAM ja saM.1556mAM lakhAyelI hovAnI mAhitI maLe che. pratanI pupikA A mujaba cheH iti ArAmasabhArAsa samApta. saMvata. 1556 vaSe caitra vadi 8 bhUme lakhitaM. bhuvanavalabhagaNi vilokanAtha. capaDa vaDI pisAlanuM jaNiye sAhi 108. ka pratano pATha ahIM sAmAnya rIte svIkAryo che. paNa kha pratane jeTaluM aMza maLe che tene lAbha lIdho che. vinayasamudravAcakaviracita ArAmazobhA pAI A kRtinI be prata jANavA maLI che: ka: prAcya vidyA maMdira, vaDodarA pratikramAMka 2173. 8 patra, laMbAI ra59 se.mi. paheLAI 11.3 se.mi, hAMsiye baMne bAju ra se.mi., uparanIce karI jagyA .8 se.mi. hastapratanI dareka bAjue 14 lITI, chellI bAjue 9 lITI. dareka lITImAM Azare 50 akSare. pAchaLanI bAjue DAbI bAjunA hAMsiyAmAM mathALe "ca. ArAmazobhA kA patre 1" e rIte ane jamaNI bAjunA hAMsiyAmAM nIce mAtra patrakramAMka lakhela che. dareka patramAM vacce kare khaMDuM karI emAM madhyamAM eka akSara mUkela che. prati ekadhArA sughaDa akSaromAM lakhAyelI che. "kha" mATe 1 uparAMta va paNa vaparAyo che. "da ane "mATe be lipicihno vaparAyAM che. "bha'nuM DAbuM pAMkhiyuM atyaMta TUMkuM thaI javAthI "nane saMbhrama thAya evuM thaI gayuM che. "vane sthAne "ba" ane "ba"ne sthAne "va" paNa lakhAyela che, jemake "vADIne sthAne "bADI' ne beTIne sthAne 'veTI' maLe che. pratanI sthiti sArI che. prata saM.1607mAM eTale kRti racAyA pachI 24 vaSe lakhAyelI che. pratanI pupikA A mujaba cheH Iti ArAmazobhAcaupUI samApta . saMvata 1907 varSe bhAdrapada zudi 1 alavara madhe likhate pA[paNa]. emA AtmapaThanAtha. zubha bhavata. mAMgalya dadAtu. zubhaMmarUM. 43. jaina marU gUrjara kavi aura unakI racanAoM bhA.1, saMpA. agaracaMda nAhaTA, saM.2031, pR.12 * tathA jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti, bhA.1, 1986, pR. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 71 A pratane upayoga karIne navInacaMdra ena. zAhe A kRti saMpAdita karI svAdhyAya pu.15 aMka 2-3-4mAM pragaTa karI che. paraMtu ahIM pratane sIdho ja upayoga karavAmAM Avyo che. zrI zAhanA saMpAdanamAM ghaNuM vAcanadoSa rahI gayA che. khaH munirAja zrI haMsavijayajI zAstrasaMgraha zrI jaina jJAna maMdira, vaDodarA pratikramAMka 2008. 13 patra, laMbAI 35 se.mi. pahelAI 11 se.mi., hAMsiyo bane bAja 2 se.mi., uparanIce karI jagyA Azare 1 se.mi. hastapratanI dareka bAjue 14 lITI che. pahelA patranI pahelI bAjue 13 ane chellA patranI chellI bAjue 9 lITI che. dareka lITImAM Azare 31 akSara che. hAMsiyAmAM suzobhana kareluM che. pAchalI bAjue jamaNuM hAMsiyAmAM nIce patrakramAMka lakhela che. akSare cokhA sughaDa che, paraMtu lekhananI garabaDo ghaNI che. "dhane sthAne ba" ane "bane sthAne "va lakhAyela che te uparAMta lipicihnomAM bevaDApaNuM che - jemake che ("e'), rUi ('I'), phI ("i"). anusvAranI arAjakatA che. ghaNe sthAne nathI ane kayAMka vadhArAnA che. daMDa caraNa vacce paNa khUba Ave che. kaDIkramAMkamAM paNa goTALA che - kayAMka rahI gayA che, kayAMka bevaDAyA che. pratamAM ghaNuM chekachAka tathA sudhArAvadhArA thayela che. pATha ghaNe bhraSTa che. pratane AjubAja pANInA DAdha lAgelA che ane jamaNI bAju thoDI khavAyelI paNa che. prata saM.1651mAM lakhAyelI che. pratano AraMbha A mujaba che: zrI gurubhyAM namaH. pupikA A mujaba che : iti zrI ArAmazobhAsaticaritra saMpUraNuM. subha bhavatI. cha. saMvata 1651 vira mitI jeTha sudi 7 sukla pakhe vArisa zrI guNacaMdra tasa sISa zrIvaMtaM likhata. zrI vikAnayari madhe smaH mahiyAkaI upAsaraI mAhI likhI chaI. subha bhavatI. cha. 9. cha. ka pratano pATha ahIM sAmAnya rIte svIkAryo che. paNa A prata upayogI lAgI tyAM eno lAbha lIdhe che. samaya-medaviracita ArAmazobhAcopAI A kRtinI traNa hastaprata jANavA maLI cheH ka: lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAda, pratikramAMka 7687. 11 patra, laMbAI 26 se.mi., pahoLAI 11 se.mi. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 : ArAmazobhA rAsamALA hAMsiyo banne bAju 1.5 se.mi, uparanIce karI jagyA 15 se.mi. hastapratanI dareka bAjae 15 lITI, chelI bAjae 14 lITI. dareka lITImAM Azare 45 akSare. pAchaLanI bAjue DAbA hAMsiyAmAM mathALe "ArAmazobhA upaI" tathA patrAMka lakhela che, jamaNA hAMsiyAmAM nIce mAtra patrAMka lakhela che. dareka patramAM vacce karuM cokhaMDuM. akSare sughaDa, ekadhArA. prata cokhkhI, kyAMka ja sudhArelI. paDimAtrAno thoDoka upayoga thAya che. "khane mATe ja vaparAya che, "vane mATe keTalIka vAra ba" vaparAya che ne be prakAranA "da" maLe che. vacce koI patra thoDA akSara pUratuM khaMDita che. hastapratane lekhanasaMvata nathI, paraMtu anumAne saM.17mI sadI uttarArdha gaNI zakAya. eTale ke kRti racAyA pachI thoDAM varSomAM prati lakhAyelI hoya evA saMbhava che. pratanI pupikA A mujaba cheH Iti zrI jinapUjaviSaye. ArAmasabhA upaI. kha: lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAda, pratikramAMka 4308. 22 patra, paNa paheluM patra nathI. laMbAI 21.5 se.mi., pahoLAI 10.5 se.mi., hAMso bane bAja 2 se.mi., uparanIce korI jagyA 1 se.mi. patranI dareka bAjue 11 lITI, chellI bAjue 8 lITI. dareka lITImAM ra7thI ra9 akSare. pAchaLanI bAjue jamaNuM hAMsiyAmAM nIce patrAMka lakhela che. akSare moTA ekaMdare suvAcyuM. prata keTaleka ThekANe sudhArelI che. "kha mATe q vaparAya che ne be prakAranA "da maLe che. hastapratane lekhanasaMvata nathI, paNa anumAne saM.17mIne uttarArdha ke 18mIne pUrvAdha gaNI zakAya. pupikA A mujaba cheH iti zrI jinapUjAviSee ArAmasabhA catuSpadI saMpUrNA. paM. ranavadhana AtmakRta lipIkRta zrI jagannAraNI madhe likhatAM saMpUrNa. iti zrI vimalaprabhuprAsAdAta. zrIratu. ga: agaracaMda nAhaTAne abhaya bhaMDAra pratikramAMka 3339 9 patra. jene gUrjara kavio' (prathama AvRtti bhA.3 pR.897-99, bIjI AvRtti bhA.2 pR. 272-74)mAM A mAhitI, AraMbha-aMtanI thoDI kaDIo sAthe noMdhAyelI che. prata jovA maLI nathI. pratano AraMbha A mujaba gaMdhAyo che. zrI gauDI pArzvanAthAya namaH Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmi : 73 ka pratano pATha ahIM sAmAnya rIte svIkAryo che, paNa kha pratane Avazyaka lAbha uThAvyo che. ke pratanA khaMDita aMze pUrato kha pratane ja AdhAra lIdho che. paMjARSiviracita ArAmazobhAcaritra A kRtinI eka ja prata jANavA maLI cheH mULa sAgara pratakramAMka 349, hAla lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAda, pratikramAMka 21033.14 patra, laMbAI 14 se.mi, pahoLAI 11.5 se.mi, hAMsiyo banne bAju 2 se.mi., uparanIce karI jagyA 1.3 se.mi. patranI dareka bAjue 13 lITI, chellI bAjue 5 lITI. dareka lITImAM Azare 40 akSare. pAchalI bAjue DAbA hAMsiyAmAM mathALe "ArAmasabhA caupadha" pAchaLathI lakheluM jaNAya che, jamaNA hAMsiyAmAM nIce patrAMka. vacce keruM cokhaMDe cheDeluM che. akSaro ekadhArA sughaDa che. paDimAtrA kyAMka-kayAMka vaparAyelI che. "kha" mATe badhe 5 vaparAya che, "ja' mATe keTalIka vAra ra vaparAya che, "Da" ane "da" mATe be lipicihno jovA maLe che ne bane sthAne "va" lakhavAnuM valaNa paNa che. prata ThIkaThIka sudhArelI-vadhArelI che. kyAMka sudhArA beTA che. prata saM.16 daramAM eTale racAyA pachI daza varSe lakhAyelI che. lipikAra celA ANaMda te kadAca kartA pUjARSinA ja ziSya hoya. pratane AraMbha A mujaba che: ai namaH zrI gurubhyo namaH. pupikA A mujaba che : saMvata 16 62 varSe bhAdrava vadi 14 sepe. yAdazya pustake daSTa tAdazya lakhate mayA yadi suddhamazuddha vA mama dezo na dIyata. 1 zrI cha. celA ANaMda lakhita. zrI. che. zrI. A ja prata parathI saMpAdita thayelI vAcanA prasiddha thayelI che (mAhitI mATe juo A pUrve pU.32) paraMtu ahIM mULa prata parathI svataMtra rIte saMpA'dana karavAmAM AvyuM che. mudita pAThamAM kaIka pAThadoSa jaNAyA che ne kvacita sudhArA che te Avazyaka jaNAyA te pAThAMtaramAM noMdhyA che. rAjasiMhaviracita ArAmazobhAcaritra A kRtinI eka prata maLI cheH bAI vIrabAI jaina pustakAlaya, pAlItANA, pratikramAMka 1929, 16 patra, laMbAI Azare 25 se.mi., pahoLAI 11 se.mi., hAMsiyo banne bAju 2 se.mi., uparanIce karI jagyA 1 se.mi., patranI dareka bAjue 16 lITI, chelI lakhAyelI bAju para 7 lITI. dareka lITImAM Azare 40 akSaro. pahelA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 : ArAmazeAbhA rAsamALA patranI AgalI bAju kArI cheADI che ne chellA patranI AgalI bAju para kRti pUrI thaI jAya che. pAchalI bAjue jamaNA hAMsiyAmAM nIce patrakramAMka lakhela che. patrakramAMka 12ne sthAne 13 lakhAyela che, eTale kramAMka 13 e vakhata Ave che. akSareA ekadhArA ane sudhaDa che. DimAtrAnA upayAga thayA che. kha' mATe dda vaparAyA che, ne 'Da' tathA 'da' mATe be lipicihno maLe che. ba'ne sthAne 6, 'ja'ne sthAne (yAyA = jojo), 'e'ne sthAne lakhavAnuM valaNa che.. keTalIka DhALane AraMbhe AvatI dezIne mATe hAMsiyAmAM anya dezIne nirdeza karyAM che. pAchaLanAM keTalAMka pAnAMmAM pANI lAgavAthI kALAM dhAbAM thayAM che paNu. emAM akSarA vAMcI zakAya che. 14mA pAnAnI pAchalI bAjue be lITImAM vacce `kArI jagyA paDI che, tyAM kaMIka lakheluM chekayu heAvAnI nizAnI paNa dekhAya che. pratane! lekhana vata nathI. vArIsa tAnA ziSya vimale prata lakhI. jaNAya che, paNa e katyAre thayA te mAhitI maLatI nathI tethI pratanA samaya nizcita thaI zake tema nathI, paraMtu prata saM. 17mI sadIthI khAsa meADI hoya evuM anumAta thatuM nathI, eTale kRti racAyAnAM thADAMka varSomAM - sa'bhavataH 17mI. sadInA aMtabhAgamAM lakhAyelI hAvI joIe. - pratane AraMbha A mujaba cheH zrI vANuArIsa teA tasmai namaH. puSpikA A mujaba cheH iti zrI ArAmaseAbhA cupe saMpUrNa, prathAma 551 vA. zrI zrI zrI zrI vimalena likhitA. jitaSa viracita ArAmazAbhArAsa A kRtinI eka ja prata maLI che : hemacaMdrAcAya jaina jJAnamaMdira, pATaNa, pratakramAMka jUnA nirayA 1.4ra,, navA 17590, 18 patra, la'bhAI 23 se.mi., paheALAI 10.3 se.mi., hAMsiyA banne bAju 1.5 se.mi., uparanIce kaiArI jagyA 1 se.mi. patranI dareka bAjue 13 lITI, chellI lakhAyelI bAjue 10 lITI, dareka lITImAM 48thI 50 akSare. pahelA patranI AgalI bAju kArI cheADI che. pAchaLanI bAjue jamaNA. hAMsiyAmAM nIce patrAMka darzAvela che. akSarA ekadhArA, sughaDa che. DimAtrA kavicit vaparAyelI che. kha'ne mATe i vaparAyA che ane ba'ne sthAne paNa keTalIka vAra na lakhavAmAM AvyA che.. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 75. hIla che. da" "ja" ane "jha' be prakArane maLe che. anya lekhana paddhati paraMparA mujabanI che. kyAMka-kyAMka kALajIthI sudhArA ne umerA karelA che. prata kavie pita kRti pUrI thayAne divase saM.1761mAM lakhelI che. eTaleke A pahelI Adarza prati che. pratanI pupikA A mujaba cheH saM.1761 varSa jayeSTa sudi 3 dine zrI pattana madhye likhite jinaharSeNa ArAmabhArAsara saMpUrNa iti zrI samyaktva-pUjA-viSaye ArAmasabhA-mahAsatI-rAsaH samApta . graMthAgra kasaMkhyA pa77. saMpAdana paddhati ekathI vadhu mata maLe che tyAM AgaLa nidezyA mujaba koI paNa eka pratane mukhya rAkhI che ane enA pAThane joDaNuM sameta, sAmAnya rIte svIkAryo che. paNa keTalAka pheraphAro Avazyaka lekhyA che. 1. june "kha" karyo che, paNa jyAM tatsama praga lAgyo che tyAM "Sa" rahevA dIdho che. vane mATe "ba', vane mATe "va", ne mATe "ja" tathA tene mATe e" abhipreta jaNAyela che tyAM ema karI lIdhela che. 2. tatkAlIna lekhana paddhatinuM yathAtatha citra jALavI rAkhavA lekhananA vaikalpika prayogo sAmAnya rIte ema ne ema rAkhyA che. jemake aIe, au- au, karAI-karAI, rAkhevA-grahivA, ApIu-ApIepha, pAuM-dharU, jitasatrajitazatru vagere. paraMtu athano saMbhrama na thAya te mATe AjJArthamAM ekadhAro hasva i (kariM) ane saMbaMdhaka bhUtakRdaMta tathA bhUtakALamAM ekadhAre dIdha "I (karI) mULyo che. alabatta, pAchaLa "ne Ave tyAre saMbaMdhaka bhUtakRdaMtamAM hasva "I hoya to paNa rahevA dIdho che - "dekhinaI. kavacita vartamAnakALa trIjo puruSa ekavacanamAM dIdha "Ima maLe che te hasva karyo che - "AvI'nuM "AviAvaI karyuM che. anusvAra yatheccha rIte upayogamAM levAyA che. pracuratAnuM tema alpatAnuM ema bane valaNa jovA maLe che. nAsikayane saMge anusvAra mUkavAnuM khAsa valaNa che - "nI. A citra paNa yathAtatha rahevA dIdhuM che. mAtra jayAM athama thAya evI sthiti jaNAI ke lahiyAno spaSTa lekhanadeSa jaNAya tyAM anu. svAra kADhavA-mUkavAne sudhAre karI lIdhuM che. jemake "tuM" (tA) para anusvAra dUra karyo che, paraMtu tu' (8)mAM anusvAra na hoya te calAvI lIdhuM che. varta-. mAnakALa pahelo puruSa ekavacanamAM kavacita anusvAra nathI te mUkyo che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 : ArAmabhA rAsamALA 3. udbhUta saMskRta zloka ane prAkRta gAthAomAM sAmAnya rIte joDaNIdeSabhASAdeSa sudhArI lIdhA che. 4. caraNa te eka daMDa ane kaDIne aMte be daMDa evI virAmacihnanI vyavasthA sAmAnya rIte jovA maLe che, paNa e ekadhArI nathI hotI tema koI hastaprata virAmacihnono upayoga na kare evuM paNa bane che (jemake ahIM rAjakIrtinI kRtinI prata). ahIM alpavirAma ane pUrNavirAmanI ekadhArI vyavasthA nipajAvI, binajarUrI virAmacihno TALyAM che. 5. avataraNacihno mULamAM nathI te ahIM vAcananI saraLatA mATe umeryA che. 6. kaDIone aMte dhruvAonA saMketo Ave che te hamezAM ekasarakhA nathI hatA. ahIM ekasarakhA karI lIdhA che. 7. mULamAM ghaNI pratomAM DhALakramAMka chele che te "DhAla" pachI laI lIdhe che, jemake "DhAla biMdalInI. 1"ne sthAne "DhALa 1 : bidalInI" ema kahyuM che. 8. kaDIkramAMka dhuvAsaMketanI pahelAM che te pAchaLa lIdhe che, jemake "1 sa."ne sthAne "sa.1" karyuM che. 9. AMkaNInI paMkti ke kaDI sAmAnya rIte pahelo kaDIkramAMka mUkyA pachI Ave che, ahIM ene pahelI kaDImAM samAvI kaDIkramAMka te pachI mUkayo che. koIka vAra AMkaNanI kaDIne svataMtra kaDIkramAMka apAyo che te rahevA dIdhuM che. 10. DhALakramAMka ne kaDIkramAMka ApavAnA rahI gayA hoya, khoTA apAyA hoya te saghaLuM sudhArI lIdhuM che. jinaharSanI kRtimAM to A kAraNe pATha paNa - sudhAravAno thayo che. udbhUta kAdine keTalIka vAra svataMtra kaDIkramAMka apAyA che tene ahIM saLaMga Avato kaDIkramAMka ApI dIdho che. saLaMga kaDIkramAMka - je kRtiomAM nathI tyAM [ ] kausamAM saMpAdaka taraphathI mUkyA che. 11. uparanA prakAranA saghaLA pheraphAre khAsa AvazyakatA vinA pAThAMtaramAM darzAvyA nathI paNa DhALa-kaDI-saMkhyAnA pheraphArone nirdeza karyo che. 12. joDaNI-anusvArabhedena prakAranA gauNa pAThabheda pAThAMtaramAM samAvyA nathI, sivAya ke ethI athabheda thatA hoya. zabdabhede badhA noMdhyA che. sapaSTa lekhanadeSa ke bhraSTa pATha jaNAyA te sudhArI lIdhA che. kyAMka vikalpa rUpe sudhArela pATha [ ] kauMsamAM Apyo che. 13. mahatvanA pADabheda sAmAnya rIte pAThAMtaramAM ja noMdhyA che paNa rAjasihanI kRtimAM mULa pratamAM ja pAchaLathI hAMsiyAmAM umerelI dezIo ahIM mudrita pADamAM ja kasamAM samAvI lIdhI che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 7 3 14. mukhya pratanA pAThane choDavAnI AvazyakatA lAgI tyAM choDakyo che. mukhya pratanA pAkane pAThAMtaramAM darzAvavAmAM paNa uparanAM ja dharaNenuM anusaraNa karyuM che. pariziSTa devacaMdrasUriviracita ArAmazobhAthAnaka [A sauthI prAcIna ArAmazobhAkathAnaka hoI eka bhUmikA lekhe ena. anuvAda ahIM Apyo che. anuvAdamAM je paricchedene cheDe kramAMka che te kathAne padyabhAga che.] ahIM dvIpa ane rAmudronI vacce jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM bharata nAmanuM cha khaMDanuM suprasiddha kSetra AveluM che. ane tenA madhyama khaMDa gAyabheMsathI bharele, atiramya, dezamAM guNanidhAna, kuTTa (kuzAvartA, pA. kuzala) nAme zreSTha deza Avelo che. (1-2) ane temAM parizramathI thAkelAM strI-puruSanAM hRdaya zvAsathI bharelAM hoya ema dhanadhAnyathI bhareluM, mahAmuni saMyamathI zobhatA hoya tema keTakillA AdithI rakSita, kAminIne mAthA para seMthe hoya tema sunizcita sImAovALuM sthalAzraya nAmanuM moTuM gAma AveluM che. te gAma AnaMdakirlola karatA seMkaDe lekathI ramaNIya baneluM, duSTa rAjao ane cArene mATe dugamya, dAna-dayA-saMyamanuM sthAna ane sarva guNothI yukta che. (3) te gAma svarUpathI ja jhADa vinAnuM hatuM, ane vaLI te gAmanI cAre. dizAe paNa ghAsaphUla sivAya koI anna thatuM nahatuM. jeja sudhInA bhUmibhAga para koI paNa jhADa UbheluM nahotuM. (4) ane A gAmamAM vedAdi zAstrono abhyAsI agnizarmA nAmane brAhmaNa rahetA hatA. tene javalanazikhA (pA. caMDarudrA) nAme patnI hatI. viSayasukha bhogavatAM temane eka putrI janmI. tenuM nAma vighuprabhA pADavAmAM AvyuM. te atyaMta rUpa ane anya guNethI yukta hatI. ane vaLI - apAra rUpathI surAMganAone eNe jItI lIdhI che, gati ane vANIthI, zreSTha haMsone jItI lIdhA che, saumyatAmAM te jANe caMdralekhA hoya ema lAge. che, saubhAgyamAM te pArvatInI jema zobhe che. dakSa che, vinIta che, gurujano pratye bhaktivALI che. strIone zobhArUpa evAM kalAzAstrothI yukta che. satya, Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 : ArAmazobhA rAsamALA zauca, zIlathI alaMkRta che. sarala svabhAvanI che ane e kayAreya vakra thatI nathI. (pa-6) jyAre tenAM ATha varSa pUrAM thayAM tyAre tenI mAtA roga-jarA-kalezarUpI -dADhIvALA vikarAla mRtyunA mukhamAM pravezI. tyAra pachI teNe sAva gharakAma karavuM zarU karyuM. jema ke prabhAte UThIne gAya dehe che, te pachI chANa lIMpavuM, vALavuM vagere sarva karIne, gAyo carAvavA jAya che ane vaLI madhyAhnakALe gAyo lAvIne pharIthI gAyo dehe che. pitAne jamADIne pachI bALA pote jamIne, gAyonI rakSAne mATe jAya che. pharIne sAMje pAchI phare che. sAMjanuM badhuM kAma karIne nidrAkSa kare che. A pramANe gharakAma mATe e bALA hamezAM khaDA page rahe che. (7-10) pachI koI eka divase khUba thAkelI e bALAe zarama cheDIne pitAne kahyuM, "pitAjI, evuM kaMIka karo ke mAre mAtA hoya, kema ke huM gharakAma karatAM thAkI gayelI chuM." tyAre "sAruM kahyuM" ema mAnIne pitA koIka strIne laI AvyA. te strI paNa te chokarI upara bhAra nAkhIne snAna-vilepana-vibhUSaNa vageremAM racIpacI rahe che. tyAre vidyu--bhAe vicAryu ke "sukhane mATe meM A yu hatuM, tyAM mArA saMtApa bevaDA." te savAre bahAra jAya che ane bhojanasamaya vItyA pachI pAchI Ave che. e vakhate je kaMI vadhyuMghaTayuM hoya te khAIne te jAya che ane pharI rAtre pAchI Ave che. A pramANe khUba dukhapUrvaka bAra varSa vItAvyAM. eka divase gAyo caratI hoya che tyAre chAMyaDAnA abhAve khaDanI vacce te sUtelI hoya che. eTalAmAM te sthaLe nAga AvI pahoMcyo. jemake - khUba kALA raMgane, moTI kAyAvALo, rAtI AMkhavALe, be caMcaLa jIbhavALA, pheNa caDAvelo, tvarita gativALA, bhayabhIta bane tenI pAse Avyo. jenA dehamAM nAgakumAradeva rahela che e te manuSyavANumAM bole che ane komaLa vacanothI tene uThADe che. tene UThelI joIne have nAga A pramANe kahe che, dIkarI, bhayabhIta banelo huM tArI pAse Avyo chuM. mArI pAchaLa jama jevA duSTa gAruDike deDI rahyA che. emanA karaMDiyAmAM mAro deha dabAvIne rAkhavAmAM Ave e rIte huM duHkhI thavA mAgatA nathI. te he bALA, tArA kheALAmAM oDhaNIthI DhAMkIne mArI rakSA kara. bhaya rAkhIza nahIM, putrI. mane barAbara DhAMkI de- chupAvI de. kAraNa huM nAgakumAranA dehamAM adhiSThita hovAthI emanA (gAruDikenA) maMtradevatAnI ANa oLaMgavA zaktimAna nathI. te DarIza nahIM Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 79 ne zaMkA rAkhyA vinA mAruM kahyuM kara." tene Ama kahIne, te nAga khoLAmAM chupAya. (11-17) eTalAmAM jaDIbuTTIo hAthamAM laIne gAruDike AvI pahoMcyA. ane temaNe te chokarIne pUchyuM, "kema beTA, teM kaI eka mahAsAne A rastethI jato je ?" te bolI, "huM oDhaNI oDhIne sUtI paDI hatI. te mane kema pUche che?" tyAre temaNe kahyuM, "re, A te bAlikA che. je mahAnAgane joyo hata te ene joIne bUmo pADatI e nAsI gaI hatI. te cokkasa eNe ene joyo nathI. AgaLa tapAsa karIe." AgaLapAchaLa jaIne tene kyAMya na jotAM "are, jotAmAM ja te kevo nAsI gayo !" ema vismayathI phUlelI AMkhovALA te gAruDike jema AvyA hatA tema pAchA gayA. pachI te chokarIe te sapane kahyuM, "have bahAra nIkaLe." tyAre sapanA svarUpamAM rahelA te nAgakumAradeve pratyakSa thaIne, pitAnuM nAgarUpa AvarI laIne tathA devarUpe pragaTa karIne tene kahyuM, "beTA, huM tArA, A keI na kare evA, paropakAravRttibharelA, dheyayukta AcaraNathI prasanna chuM. te varadAna mAga, jethI huM tane e ApuM." tyAre khUlatA kuMDalAbharaNavALA devane joIne teNe kahyuM, "tAta, je ema heAya te mATe chAMyaDe kare, jethI huM sukhapUrvaka gAyo carAvuM. enA vinA dhAmathI khUba pIDAu chuM.deve vicAra karyo, "are, bicArI mugdhA! huM khuza thayo tyAre paNa AvuM ja kahe che, to enA para huM upakAra karuM." ema vicArIne tenA upara chAyelI eka moTI vADI eNe nirmita karI. je jAtajAtanAM mahatvanAM vRkSonA bhaMDAra samAna che, je sarva RtumAM phaLa Ape che, jenI badhI bAjue haMmezAM puponA parAgathI suvAsita che, je matta bhramaranA guMjAravathI bhareluM che, jemAM badhethI sUryanAM kiraNene prasara rUMdhAyelo che, je cittane atyaMta anukULa che ane uttama prakAranA varNane gaMdhathI yukta che evuM ughAna deve tene mATe nimyu. (18) ane tene kahyuM, "beTA, mArA prabhAvathI A bagIco jyAM jyAM tuM jaIza tyAMtyAM jaze ane tArA upara chAyelo raheze. ghera jaIza tyAre tArI icchAthI samAI jaIne (nAno banIne) tArA ghara upara raheze. ApattikALa AvyuM ke kAma paDaze mAruM smaraNa karaje." ema bolIne deva gaye. amRtaphaLAnA AsvAdathI jenI bhUkhatarasa chIpI gaI che evI te chokarI paNa rAta paDI tyAM sudhI tyAM ja rahI. pachI gAyone laIne ghera gaI. bagIco paNa enA ghara upara rahyo. "khAI le" ema mAtAe kahyuM tyAre "bhUkha nathI" ema uttara ApIne te tyAM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 : ArAmazobhA rAsamALA rahI. rAtanA pAchalA pahore gAyo laIne vagaDAmAM gaI. dararoja Ama karatAM keTalAka divaso vItyA. eka vakhata vagaDAmAM udyAna nIce e nirAMte sUtI hatI tyAre vijaya yAtrAmAMthI pAchA pharela pATaliputranA adhipati jitazatru nAme rAjA e tarapha AvI pahoMcyo. teNe e ughAna joyuM. maMtrIne teNe kahyuM, "ahIM ja ramya udyAna nIce paDAva nAkhIe." tyAre maMtrIe paNa "jevI AjJA" ema kahIne mukhya AmravRkSa nIce rAjanuM siMhAsana mukAvyuM. tyAM rAjA beTho ane pachI - vRkSa nIce caMcaLa gheDAonA sasa tabelAo UbhA karavAmAM AvyA. palANa, cokaDuM vagere DALIe mUkayAM. moTI DALIovALA jhADa sAthe matta hAthIone majabUta rIte bAMdhavAmAM AvyA. UMTa vagere vAhanone jema ThIka lAge tema UbhAM rAkha-- vAmAM AvyAM. (19-20) A tarapha sainyanA paDAvanA avAjathI te bALA jAgI gaI. ane teNe hAthIo vagerenA bhayathI trasta thaIne gAyone dUra gayelI joI. pachI maMtrIonAM jotAM ja te gAyone vALavAne mATe deDI gaI. tyAre tenI sAthe ghoDAo. vagerene laIne AkhuMye udyAna paNa gayuM. "A zuM, A zuM?" ema mUMjhavaNathI. cakaLavakaLa thayelI AMkhothI rAja vagere leke UbhA thaI gayA. tyAra pachI. "A indrajALa jevuM zuM jaNAya che?" ema rAjAe maMtrIne pUchayuM. maMtrIe kahyuM, "mane lAge che ke UMgha UDI jatAM jAgI UThIne baMne AMkho pitAnI hatheLIthI coLatI, bhayabhIta najarathI te bALA A pradezamAMthI cAlI nIkaLI, tenI sAthe A udyAna paNa cAlI nIkaLyuM. to e bALAno ke prabhAva jaNAya che. A koI devatA hovAno saMbhava nathI, kAraNake eNe AMkho coLI. emAM sAcuM zuM che te jouM." ema bolIne deDIne teNe sAda karyo. "zuM kaho cho?" ema belatI te bALA tyAM ja te udyAna sAthe UbhI rahI. "ahIM Ava" ema e maMtrIe sAda pADayo. teNe kahyuM, "mArI gAyo dUra cAlI gayelI che." maMtrIe paNa ame lAvI ApIe chIe" ema kahIne ghoDesavArone mokalyA. teo gAyone lAvyA. te paNa rAjAnI pAse AvI. udyAna enI sAthe ja rahyuM. pachI rAjAe tenA atizayane - devI labdhine joIne, enuM sarvAga avalokana kayu. kumArikA che evuM anumAna karIne anurAga utpanna thatAM, maMtrInA mukha tarapha joyuM. maMtrIe paNa rAjAne bhAva joIne vidhu...bhAne kahyuM ke - he bhadra, saghaLI pRthvInA svAmI, jenA caraNakamaLane aneka sAmaMto name che evA rAjAonA rAjAne uttama bhartAra tarIke svIkAra kara." (21) Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 81 tyAre teNe kahyuM, "huM svataMtra nathI." maMtrIe kahyuM, "tuM kemane adhIna che? teNe kahyuM, "mAtApitAne." maMtrIe kahyuM, "tAre pitA keNa che? ane kayAM rahe che? ane enuM nAma zuM che?" te bolI, "A ja gAmamAM agnizarmA nAme brAhmaNa vase che. tyAre rAjAe maMtrIne kahyuM, "tame tyAM jAo ane mArA mATe kanyA varI lo." pachI maMtrI gAmamAM gaye. te brAhmaNanA gharamAM te dAkhala thayo. brAhmaNe maMtrIne AvatAM je. UbhA thaIne tene Asana ApyuM ane kahyuM, "mAre zuM karavAnuM che tenI AjJA kare." teNe kahyuM, "bhAI, tAre kaI kanyA che?" tyAre brAhmaNe kahyuM, "hA." maMtrIe kahyuM, "je hoya to devane (rAjAne) ApI de." teNe kahyuM, "le ApI. amArA prANa paNa devanA che, to kanyAnI kayAM vAta?" maMtrIe kahyuM, "to devanI pAse cAla." pachI agnizarmA rAjAnI pAse cAlyo. AzIrvAda ApIne rAjAnI pAse be ThA. maMtrIe badhI vAta kahI. pachI meMDuM thavAnA bhayathI rAjAe gAMdharva vivAhathI te kanyA sAthe lagna karyA. pahelAnuM nAma badalAvIne bIju rAkhyuM ke - enA upara aneka taruvarathI zobhatuM udyAna (ArAma) virAje che, tethI tenuM nAma ArAmazobhA. (22) pachI rAja "have A mAro sasaro ema kahIne (lekamAM) oLakhAze" ema zaramAIne bAra sarasa gAme ApIne cAlyA. ArAmazobhAne uttama hAthI upara besADI. udyAna paNa samAIne tenI upara rahyuM. Ama khuzakhuza thaIne rAjA jAya che. jemake - tene meLavIne rAja pitAnuM jIvana kRtArtha thayeluM mAne che. zreSTha ratna meLavIne koNa saMtuSTa na thAya ? tenuM mukha jovAmAM lIna cittavALA te bhAgamAM gati kare che. suMdara cAlavALI strImAM daSTi khUMpelI rahe emAM zuM Azcarya? eka to ati rUpavaMtI ane bIju, devatAnA anugrahavALI. rAjane e meha pamADe emAM kahe, zuM Azcarya? (ra3-25) pachI jyAre AgaLa vadhatAM vadhatAM pATaliputra pahoMcyA tyAre rAjAe Adeza Ape ke - - "bajAro zaNaggArA, sarvatra dhajAo pharakAva, maMce ane meTA maMcathI zebhatuM AkhuM nagara banAve. vadhu ? Aje badhI sAmagrI rojanA karatAM vadhAre saje, jethI devInI sAthe nagaramAM dabadabApUrvaka praveza karuM." (26-27) rAjAnI AjJAnuM prajA dvArA sarva rIte paripAlana thatAM, jenuM kautukamaMgala Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 : ArAmazAlA rAsamALA (najara na lAge te mATenI vidhi) thayeluM che evA rAjA sthAnesthAne praveza kare che. rAjAe praveza karyA tyAre rAjArANInAM darzana mATe utsuka sau leAkeA kutU halapUrvaka gharamAMthI bahAra nIkaLI AvyAM. (28-29) puruSA rAjAnuM varNana kare che ane strIe rANInuM varNana kare che. tyAM kAI yuvAna khele che, "A naranAthe ghaNAM puNya karyA che jeNe, traNe leAkanI yuvatIenA lAvaNyane jItanAra, mahAprabhAvavALuM ane saMsArasukhanI khANu samAna AvuM strIratna prApta karyu che." (30-31) kAI vRddha paNa kahe che, "pUrve karelAM puNyanuM A pariNAma che. mATe ApaNe evuM ja karavuM joIe jethI khIjA bhavamAM ApaNe AvA thaIe." (32) bALakA paNa hAthI upara rahelAM kaLA joIne Ama kahe che, "are, are, adhadhadha, A tanatanAM phaLa amane kevI rIte maLe ?" (33) kAI strI vaLI kahe che, "alI alI, AnA atizaya tA jo." bIjIe tene kahyuM, "A sarvAMnuM kAraNa devaprabhAva che.'' khIjIe vaLI kahyuM, "AnI rUpasaMpatti jue.'' khIjIe kahyuM, "vastrAbharaNAne kAraNe ja rUpa che." (34-35) khIjIe vaLI kahyuM, "jIvaleAkamAM enA ja jaya thAe, je rAAnI sAthe eka Asane beThelI jaI rahI che." khIjIe kahyuM, "A sutanune tuM AvI kevI rIte vaNuvI rahI che, je leAkeAnI samakSa rAjAnI sAthe besatAM zaramAtI nathI ?'' (36-37) bIjI kAI ke vaLI kahyuM, "alI, jo. bhAre moTuM kautuka che ke hAthInA upara sarasa majAnuM udyAna che !' pachI bIjIe kahyuM, "A amAre mATe kautukanI vAta nathI, kAraNake devanA prabhAvathI AvuM badhuM thAya che.'' (38-39) Ama jAtajAtanuM khelatAM laoNkAnI vacce thaIne te rAjA potAnA vizALa bhavanamAM paheAMcyA ane hAthI parathI te rANI sAthe UtaryAM. A baMne aMdara gayAM tyAre te divya udyAna devakRpAthI ma MdiranI upara tarata sthira thayuM. (40-41) A rIte rANI sAthe viSayasukhA anavarata bhAgavatAM-bhAgavatAM daugu daka devanI jema samaya kayAM gaye! tenI khabara na paDI. (42) A bAju tenI sAvakI mAtAne putrI janmI. e yuvAnImAM AvI tyAre aNu vicAyu, "o kaI rIte paNa ArAmazeAbhA na hoya teA tenA guNAnurAgI rAjA mArI putrIne paNa paraNe. tethI kAI paNa rIte evuM karuM ke te na rahe." AvuM vicArIne patine eNe kahyuM ke "ArAmaroAbhAne mATe kaMI bhAtuMbAtuM kema meAkalatA nathI ?" teNe kahyuM, "priye! bhAtAthI zuM? ene zuM evuM che?" teNe kahyuM, Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 83 ene kaMI ochuM nathI e kharuM, paNa ApaNe cittane saMtoSa thAya." tyAre tenA Agrahane jANIne teNe kahyuM, "ema hoya te kaMIka banAvo.", tenI AMkho haSathI khIlI UThI ane teNe sihakesara lADu banAvyA, ghaNAbadhA masAlA nAkhyA, mIThAza nAkhI. akhaMDa mATalAmAM mUkIne patine kahyuM, tame jAte ja A lADu laI jAo. vacce koI vina na Ave." pachI te sarala svabhAvane brAhmaNa tenA duSTa bhAvane na jANato jAte ja ekale ghaDAne mudrA (sala)thI baMdha karIne mAthe mUkIne jayAre javA lAge tyAre teNe kahyuM, "A mAruM bhAtuM ArAmazobhAne ja Apaje ane dIkarIne kahejo ke tAre pote ja A khAvAnA che, bIjA koIne ApavAnA nathI, jethI AnI tucchatAne lIdhe huM rAjakuLamAM hAMsIpAtra na thAuM." bhale." ema kahIne te gayo. traNa saMdhyA ane divasa sudhI ujAgara karatA, mudrA tapAsI leta, suvAne vakhate ozikA nIce ghaDAne mUkato kALakrame pATaliputra nagaranI bahAra te pahoMcyA. tyAM thAkelo chuM ema jANI ati moTA vaDanA jhADanI nIce sUto. ane tyAM karmadharmasaMyoge vaDanA jhADamAM jeNe pitAne krIDAnivAsa karyo che tevA tenA paricita nAgakumAre vicAyu, "lAMbo rasto kApavAnA parizramathI zithila aMgavALe sUI gayelo A koNa che?" ema vicArIne jJAnathI joyuM. tenAthI teNe jANyuM ke "A pelI ArAmazobhAne pitA che. to pachI zA mATe te nagaramAM javA Icche che? vaLI, enA bhAtAmAM zuM che? ane jyAM jue che tyAM te jheranA lADune jue che. joIne eNe vicAryuM ke "are, tenI mAtAnI duSTatA ! to zuM huM vidyamAna hovA chatAM e marI jaze?" ema vicArIne te jheranA lADavA dUra karyA ane emAM bIjA amRtanA lADu mUkyA. thoDI vAramAM jAgIne te brAhmaNa nagaramAM pravezyo. rAjabhavananA dvAre pahecyo. tyAM pratihArane uddezIne eNe kahyuM, "bhAI, rAjAne nivedana kara ke ArAmazobhAnA pitA daravAje AvyA che ane devanAM darzananI icchA rAkhe che." pratihAre paNa rAjAne nivedana karyuM. rAjAe kahyuM, "jaladIthI praveza karA." tenA vacana pachI pratihAre tene praveza karAvyo. teNe paNa pAse jaIne " bhU bhuvaH svasti svAhA vaSaDU indrAya" vagere maMtra bolIne rAjAnI aDoaDa beThelI ArAmazobhAne bheTa samapI. ane kahyuM ke, "deva, chokarInI mAe vinaMtI karI che ke A bhAtuM meM mAtAnA premathI jevuM AvaDayuM tevuM karIne mokalyuM che. tethI dIkarIne ja ApavAnuM che. vadhu zuM? huM rAjakulamAM hAMsIpAtra na banuM tema Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 H ArAmazobhA rAsamALA karavuM." tyAre rAjAe rANunI sAme joyuM. teNe potAnAM dAsadAsInA hAthamAM ApIne e bheTa pitAne gRhe mokalAvI. rAjAe AbhAraNa vastra-alaMkAra vagerenA dAnathI brAhmaNane satkAra karyo. devI paNa pitAne mahele gaI. sabhA pUrI thatAM rAjA potAnA mahelamAM gayo. ArAmazobhAe sukhAsana para beThelA rAjAne vinaMtI "deva, mArA upara kRpA karo. nija daSTi kare, jethI e ghaDo atyAre ughADIe." A sAMbhaLI rAjA bole che, "devI, vicAra na karIza, A bIja paNa teM je karyuM che te amane mAnya che to tuM jaladIthI ughADa." (43-44) te pachI ArAmazobhA ghaDAne jyAM ughADe che tyAM tarata ja mRtyulokamAM durlabha evI sugaMdha prasarI rahe che. te gaMdhathI kheMcAyele rAjA amRtaphaLa jevA, supramANa divya lADuone jue che. atikautukapUrvaka cakArapakSIne44 dekhADIne rAjAe lADu khAdhA tyAre te atyaMta vismita thayo. (45-47) te pachI rAjAe kahyuM ke "devI, lADu apUva rasavaMtA che mATe eka eka tArI bahenone mokala." teNe paNa tema karyuM. tyAre tenI mAnI prazaMsA thavA lAgI ke, "bIja koInI AvI AvaData nahIM." tyAra pachI agnizarmAe dIkarIne mokalavA mATe kahyuM, "deva, dIkarIne thoDA samaya mATe mokale, pharI pAchI teDI lAvaje." rAjAe kahyuM, "bhaTTa, rAjarANI sUryathI ojhalamAM rahe che." rAjane nizcaya jANIne brAhmaNa pitAnA sthAne gayo. teNe badhuM vRttAMta pitAnI patnIne kahyuM. te vicAra karavA lAgI, "are, A kema niSphaLa gayuM? kharekhara pahelAMnI jema ja mIThuM ane vadhAre suMdara anna bIjI vAra karIza, jethI sarasa pariNAma Avaze." keTalAka divase gayA pachI phINIne karaMDiye laIne brAhmaNane mokalyo. pahelAMnI jema te vaTavRkSa pAse pahoMcyo. deve tene joye, teNe viSa dUra karyuM ane pahelAMnI jema ja tenI patnInI prazaMsA thaI. pharIthI eka vAra ArAmazobhA sagarbhA che ema sAMbhaLIne suparIkSita tAlapaTa viSathI yukta mAMDAthI bharelo karaMDiyo soMpIne kahyuM, "have evuM karavuM ke dIkarInI suvAvaDa ahIM AvIne thAya. je keme karIne rAja na mAne te brAhmaNasvarUpa dekhADavuM." "bhale" ema kabUlIne te gayo. te ja vaDanA jhADa pAse pahoMcatAM te mIThAInuM viSa deve harI lIdhuM. te ja kramathI badhuM banyuM ane brAhmaNe 44. jharavALe padArtha hoya to cara pakSInI AMkha rAtI thaI jAya. AthI rAjagRhamAM rAjAnA khAdya padArtho carapakSIne batAvavAnI eka rUDhi hatA. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 5 rAjAne vinaMtI karI ke, "he deva, A vakhate ene mokalo, jethI tyAM jaIne enI prasUti thAya." rAjAe kahyuM, "AvuM kadApi na saMbhave." tyAre brAhmaNe peTa upara charI dharIne kahyuM, "je nahIM mokale to huM tamane brahmahatyA ApIza." tyAre tene nizcaya jANIne maMtrInuM samarthana laIne ghaNubadhI sAmagrI sAthe rANune mokalI ApI. tene Avato jANIne pitAnA gharanI pAchaLa mAtAe moTo kR khodAvyo ane potAnI dIkarIne chAnI rIte bheMyarAmAM rAkhI. sainyanA moTA ThATha sAthe ArAmazobhA AvI pahoMcI. karavAnuM badhuM karI lIdhuM. prasUtine samaya Avyo tyAre ArAmazobhAe devakumAra jevA bALakane janma Apyo. pachI eka vAra devayoge aMgata paricArikA dUra hatI tevI veLAe bAjumAM rahelI mAtA ene kudaratI hAjate pAchalA dvArethI laI gaI. kUvo jeIne te belI, "are mA, A ke kyAre thayo?" teNe kahyuM, "beTA, tAruM AvavAnuM jANIne koI viSa nAkhe evA bhayathI gharamAM ja meM A khodAvyo." tyAre te jevI kautukathI kUvAmAM jovA lAgI ke tenI mAe nirdayatApUrvaka tene kUvAmAM pheMkI dIdhI ane te UMdhe mukhe paDI. paDatAMpaDatAM deve ApelA saMketanuM smaraNa karIne balavA lAgI, "tAta, have tamArAM caraNe ja zaraNa che." tyAre te nAgakumAradeve pitAnI hatheLInA saMpuTamAM tene jhIlI lIdhI. kUvAnI aMdara pAtAlabhavana nirmane tene rAkhI ane te tyAM sukhacenathI rahevA lAgI. udyAna paNa kUvAmAM peThuM. nAgakumAradeva mAtA upara gusse thayA. "mAtA che ema samajAvI teNe temane zAta karyo. mAtAe paNa tyAM palaMgamAM potAnI putrIne suvAvaDIne veza paherAvIne suvADI ane thoDI vAramAM paricArikAo AvI pahoMcI. tene tyAM joI ke - jarAka judI daSTivALI, ochA lAvaNyamaya, tanatejavALI, kaMIka ja sarakhA avayavALI tene pathArImAM paDelI joI paricArikAo bolI, "svAminI, tamAre deha kema jude dekhAya che?" teNe kahyuM, "khabara nathI paNa mAruM zarIra ThIka nathI."(48-49) te, DarI gayelI temaNe mAtAne pUchayuM, "Ane A zuM thayuM che?" tyAre e kapaTI strI paNa chAtI kUTatI bese che, "hAya, hAya, marI gaI! mArI AzA para pANI pharI vaLyuM! dIkarI, huM kharekhara kamabhAgI chuM. kemake, tArA dehanI rUpazobhA jANe judI ja dekhAya che. zuM keInI najara lAgI che? ke A vAyu UpaDavo che? ke tArA dehamAM prasUtirega thaye che?" (50-para) Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 H ArAmazobhA rAsamALA ema vilApa karatI ene paricArikAoe kahyuM, "raDe nahIM. AmAM je kaMI karavA jevuM hoya te tarata kare." temaNe Ama kahyuM tyAre vividha jAtanA nusakhA karyA. te paNa tenA zarIramAM kaMI pheraphAra na thayo. (53-54). pachI rAjAnA bhayathI paricArikAo viSAdamAM DUbI gaI. eTalAmAM rAjAe mekalele maMtrI AvI pahoMcyo ane teNe kahyuM, "deve AjJA karI che ke rANIne ane kumArane laIne jaladI Avo." pachI badhI taiyArI karavAmAM AvI. prasthAna vakhate parijanoe devIne kahyuM, "bagIce kayAM gayo ? kema e hajI cAlato dekhAtA nathI?" teNe kahyuM, "gharanA kUvAmAM pANI pIvA mATe mUkayo che, pAchaLathI Avaze. tame cAlavA mAMDe." Akho parivAra cAlyo. ema karatAM pATaliputra pahoMcyA. rAjane vadhAmaNI ApavAmAM AvI. pachI khUba ja harSapUrvaka bajArone zaNagAravAmAM AvyAM. vadhAmaNI ujavavAno rAjAe Adeza Apyo. devI ane kumArane joyAM ke tarata ja pote sAme gayo. pachI devInuM rUpa joIne rAjAe pUchayuM ke, "devI, tAruM zarIra kema mane juduM ja lAge che?" tyAre paricArikAoe kahyuM, "deva, prasUti thayA pachI koIka daSTidoSathI ke prasutirAgane lIdhe zarIra AvuM thaI gayuM che. amane barAbara khabara nathI." pachI putrajanma e pitAnA abhyadayano prasaMga - ene harSa hovA chatAM devInuM vRttAMta sAMbhaLIne rAjAnuM mukha jhAMkhuM thaI gayuM. tApaNa dhIraja dharIne te nagaramAM peTho. rANIne pUchavAmAM AvyuM, "udyAna kema dekhAtuM nathI ?" teNe kahyuM, "tene pAchaLa rAkheluM che ne te pANI pI rahyuM che. smaraNamAtrathI AvI pahoMcaze." pachI jyAre jyAre tenA zarIrane sarvA ge jatA tyAre tene saMdeha thato ke, "A e ja ke bIjI ?" ene eka vAra rAjAe kahyuM ke, "udyAna lAvI do." avasare lAvIzuM" ema eNe kahetAM e sUnI thaI gaI ane enA heDa khUlI gayA. A joIne rAjAne bheTI AzaMkA utpanna thaI. "lAge che ke A e na heya, bIjI kaI che" ema e vicArato rahyo. A bAju pelI ArAmazobhAe pelA devane kahyuM ke, "kumArane viraha mane bahu pIDI rahyo che. te evuM kaMIka kare ke huM kumArane jouM." tyAre nAgakumAradeve kahyuM, "beTA, mArI zaktithI tuM jA. pitAnA putrane joIne tarata pAchA pharavuM." teNe kahyuM, "bhale." deve kahyuM, "dIkarI, tuM tyAM sUryodaya sudhI rahIza, to pachI mAruM darzana tuM nahIM karI zake. pachI huM pharI nahIM AvuM ane marelA nAga rUpe tArA kezapAzamAMthI mArI jAtane paDatI batAvIza." teNe kahyuM, "bhale, paNa mArA putrane huM jouM." Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmi : 87 pachI deve tene mokalI dIdhI. devanA prabhAvathI kSaNamAtramAM te pATaliputra pahoMcI. vAsabhavana ughADIne te aMdara pahoMcI. vAsabhavana kevuM che? jemake - ghaNA ratnadIpo baLe che, maNimotIranathI banAvela toraNe laTakI rahyAM che. pupanI racanA karavAmAM AvelI che. madhamadhita suMdara dhUpase che. paDiyAmAM mUkela, suMdara kaMkala, elacI ane kapUrathI banAvelAM nAgaravelanAM pAnanAM bIDAM ane sopArIo che. bahu khAdyape che, sajAvelAM banAvaTI pakSIo mUkelAM che. rAja ane pitAnI bahena jemAM sUtAM che evo palaMga paDayo che. (55-56) tene joIne, kaMIka pahelAMnI krIDAnA smaraNathI uddabhavelA kAmane lIdhe niSpanna thayelA zRMgArarasathI nirbhara banIne, kaMIka pitAnA priyatamane AliMgana ApIne sutelI bhaginIne joIne utpanna thayelI IrSApUrvaka, kaMIka mAtAnA kUvAmAM pote pheMkAyelI tenA smaraNathI udbhavelo krodha prasaravAthI, kaMIka dIkarAnA smaraNathI utpanna thayelA snehapUrvaka, kaMIka potAnA savaparijanone jovAthI janmelA harSanI adhikatAthI AnaMdabiMduo paDI rahyAM che evI sthitimAM eka kSaNa UbhI rahIne je sthAne gaI tyAM, jenI bAjumAM dhAtrI mAtA Adi parijana sUtela che ane je ratnajaDita kanakamaya pAraNAmAM sUtelo che te kumAra hatA. pachI te kumArane laIne kemaLa karethI kSaNavAra ramADIne, kumAranI cAre bAju pitAnA udyAnanA phaLaphUlasamUhane mUkIne svasthAne gaI. pachI savAre kumAranI AyAe rAjane vinaMtIpUrvaka jANa karI ke, "deva, Aje koIe kumArane phaLaphUlanI arcanA karI che." te sAMbhaLIne rAjA te sthAne gaye. phaLaphUlane te samUha eNe joye. te joIne rANIne pUchayuM ke "A zuM?" teNe kahyuM, "meM smaraNa karIne Aja udyAnamAMthI A ANyAM che." rAjAe. kahyuM, "atyAre kema nathI lAvatI?" teNe kahyuM, "divase lAvavuM zakya nathI." tenA sUnA, hoTha khUlelA ane nisteja mukhakamalane joIne rAjAe vicAryuM, "khare ja, keIka durghaTanA banI hoya ema lAge che." pachI bIje divase tema ja thayeluM jeIne, trIjI rAte e sUtI hatI tyAre hAthamAM bhayaMkara talavAra rAkhIne, aMge saMkeDIne dIvAnI chAyAmAM rAja Ubho. thoDI vAramAM ArAmazobhA AvI ane tene joIne rAjAe vicAryuM, "A ja mArI priya praNayinI. pelI to kaI bIjI che. to AmAM sAcuM zuM tenI samaja paDatI nathI." ema vicArato hato tyAM pahelAM karatI hatI tevI saghaLI vidhi karIne e cAlI gaI. rAjA paNa manamAM aneka vikalpo karatAkarato sUtA. savAre rANIne kahyuM ke, "Aje tAre cokkasa udyAna lAvavAnuM che." te sAMbhaLIne rANI atyaMta nisteja banI gaI. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 : ArAmazobhA rAsamALA cothI rAte paNa ArAmazobhA jyAre badhuM patAvIne javA lAgI tyAM rAjAe ene hAtha pakaDIne kahyuM, "priye, kema saddabhAva ane sneharasathI bharelA evA mArI vaMcanA kare che?" teNe kahyuM, "nAtha, huM vaMcana karatI nathI, paNa kaMIka kAraNa che." rAjAe kahyuM, "zuM kAraNa che?" teNe kahyuM, "kAle kahIza. hamaNuM to rajA Ape." rAjAe kahyuM, "zuM kaI bALaka paNa hAthamAM AveluM amRta jatuM kare?" teNe kahyuM, "nAtha, ema karavA jatAM tamane paNa moTo pastAvo thaze." rAjAe kahyuM, "jo ema hoya to pahelAM kAraNa to taNe mULathI mAMDIne, mAtAe karela duvyavahAra kahyo. eTalAmAM aruNedaya thaye. e vakhate vIkharAIne chUTo paDI gayele eTale e vALavA lAgI tyAM taDAka karIne coTalAmAMthI marele sApa paDaze. tene joIne "hA tAta" ema sakheda kahIne e pRthvI upara mUcha khAI DhaLI paDI. pachI pavana DhALavA vagere dvArA AmanAvAsanA karIne rAjAe ene kahyuM, "priye, zA mATe Ama jAtane ATaluM badhuM duHkha Ape che?" teNe kahyuM, "nAtha, je pelA nAgakumAradeva mArI sahAyamAM hatA temaNe ja mane kahyuM hatuM ke, "je mArI AjJA viruddha sUryodaya sudhI bIje sthAne raheze te mAruM darzana tane ahIM sudhInuM ja, A pachI mAruM mRtasvarUpa tane jovA maLaze. e enI sAbitI. tame mane rajA na ApI tethI A thayuM." pachI to te tyAM ja rahI. savAre rAjAe gusse thaIne bIjI rANIne baMdhanamAM nakhAvI ane cAbUka laIne ene mAravA lAgyo tyAre pagamAM paDIne ArAmazobhAe tene vinaMtI karI ke - "deva, je mArA upara ApanI kRpA hoya te mArI bahenane choDo. prave tame mArA upara kRpA karI hatI, tema jue." rAjAe kahyuM, "AvuM karanAra A pApiNIne mATe A kharekhara yogya nathI. topaNa tAruM vacana uthApati nathI." ArAmazobhAe ene choDAvIne sajana-janane bheda batAvatI hoya tema pitAnI pAse bhaginI gaNIne rAkhI. (58-60) pachI rAjAe pitAnA mANasone bolAvIne hukama karyo, "are, bAre gAmono nAza karIne jaladI te brAhmaNanI hakAlapaTTI kare ane tenI patnIne heTha, nAka, kAna kApIne mArA dezamAMthI hAMkI kADho." A sAMbhaLIne, pagamAM paDIne ArAmazobhAe rAjAne pharIthI vinaMtI karI ke - "kadApi kUtaruM karaDe to zuM tene sAmuM karaDAya? ema jaNane deva, A mArAM mAtApitAne choDo. je karavAthI amArA cittane moTuM duHkha thAya che te Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 89 mAtApitAne daMDa ApavAnuM choDo." ema kahevAmAM AvatAM rAjAe kahyuM, "priye, jenAthI tArA manane pIDA thAya te kAya moTuM hoya to paNa ame cheDIe chIe." (61-63) Ama, mana ane indriyonAM pAMca prakAranAM viSayasukha anubhavatAM temane samaya gayo. eka vakhata rAjarANuM ekasAthe beThelAM hatAM tyAre kaMIka dharma, vicAra karatAM karatAM vAta thaI ke devIe kahyuM, "nAtha, pahelAM to huM duHkhI hatI. pachI samasta sukhane pAtra banI, to A kayAM karmothI? ApaNA nasIbajoge koI divyajJAnI ahIM hoya to jaIne pUchuM." rAjA kahe che, "je ema hoya te samasta udyAnapAlakone huM jANa karuM chuM ke mane jJAnanA AgamananI vAta kare." (64-66) Ama jyAM rAjArANIno kSaNamAtra vArtAlApa cAlI rahyo che tyAM praphula mukhavALo ughAnapAlaka AvI pahoMcyo. jamIna upara mAthuM TekavIne praNAma karIne teNe vinaMtI karI, "deva, caMdanavana udyAnamAM divyajJAnadhArI padhAryA che. hathelImAM rAkhelA vimala motInI jema je niraMtara sakala traNa lokane, sAthesAthe bhUta, vartamAna, bhAvinA bhAvone jANe che. tathA nara, vidyAdhara ane indra jemanA caraNene vaMghAM che te vIracaMdra nAmanA te zreSTha munIndra pAMcaso sAdhuo sAthe padhAryA che." (ka7-70). te sAMbhaLIne bhaktivaza thatAM jene romAMca pragaTayo che e rAja kahe che, "priye, tArA manoratha Aje ja siddha thayA. to priye, jaladIthI UbhI thA. taiyAra thA eTale jaIe. sUrine vaMdana karIne tArI zaMkA pUchIe." (71-72) ema kahevAmAM AvatAM te devI jaladI taiyAra thaI. pachI rAjA tenI sAthe tarata ja udyAne paheryo. tyAM munine jAtajAtanA lekethI bharelI sabhAmAM badhA jIvone sukha ApanAra jinadharmano upadeza ApatAM joyA. pachI muninA caraNakamalane praNAma karyA pachI munithI atinajIka nahIM tema samataLa bhUmi upara baMne beThAM. (73-75) bhagavAne paNa pachI vizeSabhAve dhamadezanA pravartAvI, "A anAdi-anaMta saMsAramAM bhamatA cha karmo dvArA mahAmahenate manuSyatvane pAme che ane temAM paNa puNyadharmathI vividha prakAranAM sukha prApta thAya che. puNyadharmathI jAti, kula, riddhi, Arogya, uttama bhogo, rU5, bala, yaza paNa prApta thAya che. sukRta adhamathI ja priyajanone meLApa ane AjJAkArI sarva sevakavarga ane bIjuM sarva sukha prApta thAya che. svargAganA sAthenuM ane mahattvanA upabhege sAdhI Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 : ArAmazAlA rAsamALA ApanAruM svarga temaja kalezathI sadaMtara mukta evA meAkSa paNa dharmAMthI ja maLe che." (76-80) eTalAmAM kapALamAM karakamalamukula aDADIne ArAmazebhAe vinaMtI karI, "bhagavAna jo badhuM vanuM phaLa hAya tA meM pUrvajanmamAM evuM zuM karyu che ke jenuM AvuM pariNAma AvyuM?'' pachI pANIbharelAM tAjA vAdaLA jevA suMdara, gaMbhIra, dhIra sattvavALA svarathI bhagavAne kahevA mAMDayuM ke - "ahIM jaMbudrIpe bharatakhaMDamAM, caMpAnagarImAM kuberanA jevA vaibhavavALA prazaMsanIya zeTha kulaMdhara hatA. tene rUpaguNavatI kulAna dA nAme strI hatI. tenI sAthe teNe bhAgalamI bhAgavatAM-bhAgavatAM rUpaguNathI bharI, ekabIjAthI judI evI sAta dIkarIe janmI. temanAM nAma A pramANe hatAM: kamalazrI, kamalavatI, kamalA, lakSmI, zrI, yaze devI, priyakAriNI. temane sa ne uttama kulamAM vidhipUrvaka paraNAvI ane e anupama viSayasukha bhogavavA lAgI. pachI kALakrame eka bIjI paNa AThamI dIkarI janmI. tenA janmathI mAtApitA niveda pAmyAM. tenuM nAma paNa teo keme pADatAM nathI. pachI anAdarapUrvaka mATI thatI te suvAvasthAne pAmI. viziSTa rUpa vagerethI yukta chatAM pitAmAtAne duHkha ApanArI te khatI, badhA leAkA ene nirbhAgI' evA nAme kheAlAvatA. mAtApitAne e jotAM ja satata 6Hkha ApanArI banI. (91-88) eka divasa leAkAe zene kahyuM, "tamArI dIkarIne kema paraNAvatA nathI ? ene lIdhe tamArI bhAre apakIti thaI rahI che.' leAkeAe Ama kahetAM zeDa manamAM ghaNuMA niveda pAmyA. na gamatuM bALaka jene hatuM evA e ghaNI ciMtAmAM masa thayA. (89-90) bIje divase vidhi para AdhAra rAkhI beThelA te citAgrasta zeThanI pAse eka musAphara AvyA. melathI rajoTAyelAM kapaDAM ne dehavALA, lAMkhe| mAga kApIne AvelA havAthI thAkelA te vizrAma mATe zeThanI dukAne beThA. zeTha paNa ene pUche che, "bhAI, tuM tyAMthI ahIM AvyA che?"" A kahe che, "samudrapArathI, cauDadezamAMthI." "tuM kANu che ? kaI jAti che? zuM nAma che? ahIM kema AvyA che?'' te kahe che, kAsalAnagarInA nivAsI taMda vepArInA sekramA nAmanI bhAthI thayelA huM naMdana nAmane putra chuM. vaibhava kSINa thatAM paisA kamAvA cauDadezamAM gayA. tyAM paNa garIbAImAM DUbele rahyo chatAM abhimAnane kAraNe. peAtAne nagara na gayeA. pArakAnI cAkarI uThAvIne AjIvikA meLavatA huM tyAM ja rahyo. ahI'thI AvelA viNuka vasaMtadeve peAtAnuM kaMIka kAma nIkaLatAM mane Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 91 ciThThI ApIne zrIdatta zeTha pAse ahIM mokalyo che. to tenuM ghara dekhADe, jethI huM tenI pAse jAuM ane A ciThThI ApuM." (91-98) tyAre kulaMdhare vicAyu, "mArI dIkarI mATe A uttama vara che. kemake paisA vinAno videzavAsI, sAmAnya mANasane dIkaro Ane laIne tyAM jaze, pharI pAchuM Avaze nahIM. pisA vagarane e. A dhare Avaze nahIM kAraNake mAnarUpI dhanavALA jaNAya che." ema vicArIne kahe che, "putra, tuM mArA ghare. cAla, kemake tArA pitA mArA ananya mitra hatA." te kahe che, "je kAma mATe Avyo chuM te pahelAM patAvuM, pachI, murabbI, tamArI pAse tarata AvIza." (9-102) zeThe potAnA mANasane zikhavADIne mokalyo ke, "bhAI, ciThThI Ape eTale Ane laI Ava." tene laIne te puruSa zrIdata zeThane tyAM gayo. ciThThI ApIne badhI vAta kahI. te pachI naMdane zrIdattane Ama kahyuM ke, "ahIM mArA pitAnA mitra je kulaMdhara zeTha che teNe mane joIne potAnA A mANasane pAchA laIne AvavA moka9yo che. te huM tyAM jauM chuM. pharIthI vaLI ahIM AvIza." (102-06). - pachI te te mANasa sAthe te zeThane ghera gayo. zeThe paNa tene navaDAvIne vastranI jeDa paherAvIne, jamADIne pachI kahyuM, "mArI dIkarIne paraNa, beTA." e kahe che, "mAre Aje ja caudeza javuM che." kuladhara vaLI kahe che, "Ane laIne ja tyAM ja. tArA mATenI milakata vagere huM tyAM ja mokalIza." (107-09) eNe svIkAryuM eTale te zeThe dIkarI paraNAvI. lagnadivasa patya eTale zrIdatta naMdanane kahyuM, "jo tuM ahIM ja rahe te tyAM huM bIjAne mokaluM, kemake amAre tyAM ghaNuM kAma che." vaMdana kahe che, "mAre tyAM javuM ja joIe. zeThane hu samajAvI daIza ane tamane vAta karIza." bIje divase teNe zeThane vinaMtI karI, "tAta, jauM chuM. kema ke mAre cauDa dezamAM mahatvanuM kAma che. pote vicAreluM te mujaba eNe paNa vicAra pragaTa karyo te sAMbhaLIne zeThe kahyuM, "je tAre nizcaya hoya to beTA, ema ja kara. paNa tArI patnIne laIne cauDadezamAM jA. kemake tArI milakata huM tyAM ja tane mokalIza." zrIdattane jyAre eNe A vAta karI ke "huM javA taiyAra chuM. tamAre kahevAnuM hoya te kahI da" tyAre teNe paNa tene pitAnI ciThThI ApI ane saMdezo kahyo. A rIte sajja thaIne strIne laIne te cAlyo. (110-17) Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara H ArAmabhA rAsamALA te ekale ja mAtra kaMIka bhAtuM laIne kyAMya rokAyA vagara ujajayinI nagarImAM pahoMcyo. tyAM eNe vicAryuM, "dhIme cAlIne A dezamAM Avyo chuM tethI bhAtuM ghaNuM kSINa thaI gayuM che. mAgathI huM thAkI gayo chuM. to sUtelI A strIne cheDIne icchita dezamAM jAuM." Ama vicArIne teNe kahyuM, "priye, bhAtuM tuM khUTI gayuM che te have zuM karuM? bhIkha mAgatAM pharavuM paDaze." te kahe che, "nAtha, sAMbhaLo. tamArI pAchaLa pAchaLa to nAtha, bhIkha paNa khare ja mane ramaNIya lAgaze." Ama bolIne rAte baMne sUI gayAM -- nagarInI bahAra kaI eka pathika zALAmAM. rAte mAtAnuM poTaluM laIne te UThaDyo. bhIkha mAgavI paDaze tenI zaramathI tene choDI dhImedhIme bIjA ja mAge bhAgI jaIne jhaDapathI cAlyo gayo. (118-24). pachI sUrya UgatAM te UThI. pitAnA svAmIne na jotAM samajI gaI ke mane choDI devAmAM AvI che." pachI bhAtuM na jatAM hRdayathI vicAyu, "mane Ama gharethI laIne ekalI choDI dIdhI te mArA svAmIe barAbara nathI karyuM." are, are, bezarama, niya, Ama navajobanamAM rahelI evI mane cheDIne, he anArya, tAruM moDhuM kone dekhADIza? kahe jaMgalI, navayauvanavatI huM kema karIne bIjane hAtha paDuM? te he nirdaya, tArA kuLa mATe e nIMdanIya thaze. athavA to A paritApa karavAthI zuM? have mArA cAritryanI rakSA karuM - kAI pitA samAna vANiyAne Azraya laIne. pitAne ghera mAre apuNyavatIne Adara nathI, to huM ahIM ja rahIne kAmakAja karIza." (15-30) Ama vicArIne hRdayamAM dhIraja dharIne daze dizAo jetI nagaramAM pravezI. pachI eka gharamAM bhalA dekhAtA puruSa pAse gaI. pagamAM paDIne manahara svarathI vinave che, "tAta, anAtha dIna vimanA evI mAruM ahIM zaraNa haze. kemake anAtha nArI jarUra lokApavAda pAme. huM caMpApurImAM rahetA kulaMdhara zreNInI putrI chuM. mArA svAmI sAthe caudezamAM pharatAM sArthathI chUTI paDelI huM A bhUmimAM AvI pahoMcI chuM. have duHkhatapta evI mArA tame pitA cho." (131-35) pachI te strInA vacanavivekathI khUba rAjI thayelA te mANibhadra zeTha kahe che, "beTI, tuM mArI dIkarI che. jevI rIte tArA pitAne ghare rahetI he tevI rIte ahIM mArA gharamAM rahe. sArthanI zodha vagere sarva huM karIza." (136-37) Ama kahIne te mANibhadra pitAnA mANasone mokalyA. paNa temane Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : EUR3: kAMyathI paNa sAnA samAcAra na maLyA. temaNe kahyuM tyAre zeThe sArI rIte zaMkAzIla banIne manamAM vicAyu, "AnuM vacana kharuM che ke khoTuM ? parIkSA karuM." Ama vicArIne mAhitI meLavavA teNe caMpA nAmanI zreSTha nagarImAM peAtAnA mANasane kuladhara zeTha pAse meAkalyA. (138-40) teNe jaIne tene pUchyuM, "tamAre kAI putrI che? ane ene kaya paraNAvI che? mane kahe! kAraNa ke mANibhadre mane tamArI sAthe saMbadha bAMdhavA mATe mekalyA che.'" te kahe che, "mArI dIkarIe ADe che. emAMthI A nagarImAM sAta paraNAvI che. he bhAI, hamaNAM paraNelI AThamI dIkarI paNa patinI sAthe cauDadezamAM gaI che. bIjI kAI kanyA nathI. tenI sAthe kevI rIte saMbadha karuM? A badhuM tyAM jaIne mANibhadrane kaheje." (141-44) teNe paNu AvIne badhuM zeThane kahyuM. teNe paNa kharI vAta jANIne tenuM viroSa gaurava karyuM . te cheAkarI paNa tenA gharamAM dIkarInI jema sArI rIte sa MtASapUrvaka rahevA lAgI. peAtAnA vinayavivekathI teNe AkhA gharane prasanna karyu. (145-46) have, te mANibhadra jita bhagavAne pharamAvelA uttama dharma pALe che. ane teNe uttuMga zreSTha jinAlaya karAvyu che. tethI te bALA jinama MdiramAM upalepanamaMDana vagere vyApArA dharmazraddhAthI bhaktipUrvaka rAjarAja kare che. sAdhusAdhvIonA sauMsa thI te sulasAnA jevI ananya zrAvikA banI rahI. AmAM vadhAre zu kahevuM? je-je dravya zeTha bhAtA vagerenA aMgata upayoga mATe Ape che, tene te sAcavIne jinAlayamAM ra74pa kare che. rAjI thaIne zeTha paNa tene bamaNuAtamaNA paisA haMmezAM Ape che. pachI teNe atizaya uttama tritra karAvyuM, (147-51) ane vaLI - katakavinirmita, mAlAethI AcchAti, vividha ratnAthI mADita, uttama. meAtIevALI jhUlatI lAMbI serathI bhita,sarpAe tajelI kAMcaLI jevA padmAMzuAthI AcchAdita, vividha maNiratnajaDita sAnAnA daDavALuM, A prakAranuM vividha vibhUtivALuM chatra banAvIne te jinamaMdiramAM Ape che. anya pazu 45. zabda cesa kA arthAMmAM che te spaSTa nathI. kAM te (1) pUgna vakhate thatI rakSApeTalInI kriyA mATe hoya athavA (2) raceAtsavanA arthamAM hoya athavA (3) racyA - mArgonI sAphasUphInA atha mAM hoya. tIya 'karAnA janmakalyANa vakhate dikumArIe emane rakSA kare che evuM varNana pUjAmAM Ave che ane ahIM pachIthI pUrjAnAM aMge sAthe ra7no ullekha thayA che tethI e a vadhu sa`bhavita lAge che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -94: ArAmazobhA rAsamALA, yathAyogya sarva prakAranAM tapa, dAna vagere kare che. satata sAdhu-sAvI-sAdharmikone ja pUje che. svAdhyAya-adhyayanamAM vizeSa udyama kare che. (152-55) have, te zeThane koI eka vAra citAsAgaramAM DUbelA joIne e parama vinayathI pUche che, "pitAjI, Aje kema ciMtArUpI pizAcathI atyaMta grasta che?' te kahe che, "putrI, mArI ciMtAnuM kAraNa sAMbhaLa. ApaNuM maMdiranI vADI phaLaphUlathI bharelI ane atiramya hatI. te koI paNa kAraNa vagara sukAI gaI, ane kaI rIte pharIthI khIlatI nathI. A kAraNathI huM khUba ciMtAtura banyo chuM," "pitAjI, A mATe tame kheda na kare," ema bAlA kahe che, "jo huM ane pharIthI mArA zIlanA parAkramathI nUtana na karuM to huM cAre prakArane hAra laIza nahIM." (156-60) te zeThanA vAravA chatAMye A pramANe nizcaya karIne zAsanadevInuM dhyAna dharIne te jinamaMdiramAM besI gaI. pachI trIje divase rAtre zAsanadevI ekAeka pratyakSa thaI ane tene kahyuM, "kheda na kara. Aje savAre A vADI pharI nUtana banI jaze - tArI zaktithI vairI vyaMtaranA upadravathI mukta thaIne." ema bolIne devI jhaDapathI potAnA sthAne gaI. tyAM rAta cAlI gaI ane sUrya Ugyo. zeThane rAtanI saghaLI vAta kahI, tyAre e paNa harSathI praphulita AMkhe jinamaMdiranI vADImAM gayA. apUrva patraphaLaphUlathI zobhita, sajala megha samAna vaNavALI e vADIne joIne te tarata te strInI pAse gayA ane kahyuM, "putrI, tArA prabhAvathI mArA manoratha pUrNa thayA che. to Tha, ghera ja. he guNavizAla, pAraNuM kara." (161-67) Ama kahIne zeTha samasta zrI maNasaMghanI sAthe tUrIninAdapUrvaka kAne pratyakSa karAvIne A strIne laI gayA tyAre leke kahevA lAgyA, "juo, AnA zIlanuM mAhAtmya ke zuSka vADI paNa kSaNamAM kevI navI ja banI gaI! puNyakamI A strI dhanya che ! enuM jIvana saphaLa thayuM che. enuM devo paNa A rIte sAnnidhya kare che ane A mANibhadra zeTha paNa dhanya che ke tenA ghare ciMtAmaNi jevI A svayaM rahe che." A rIte badhA loko tene vaNave che. ane te ghera pahoMcI. caturvidha saMghane dAna ApIne te pAraNAM kare che. (168-72) - have bIjI kaIka vAra, rAtanA pAchalA paheramAM sUIne jAgelI te pUrva vRttAMtanuM smaraNa karIne vicAre che, "A jagatamAM te dhanya che je sarva viSayasukha tyajIne niHsaMga rUpe pravajita thaIne tapasaMyamane udyama kare che. huM to adhanya chuM je A viSayasukhamAM lubdha chuM ane IcchavA chatAM muja pApIne e tapasaMyamane udyama prApta thato nathI. eTalI vaLI dhanya chuM ke saMsArasAgaramAMthI Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 5 ugAranAra naukA samAna jinendrone ananyasarIkha dharma prApta thayo che. to ene prApta karIne sarvaviratiyukta zramaNa-avasthA grahaNa karavI mAre mATe yogya che. paNa huM e karavA mATe asamartha chuM. to pitAnA gharamAM ja rahIne huM ugra tapasyA karuM." Ama vicArIne savAramAM te ema karavAno AraMbha kare che. (173-78) jyAre tapa karIne enuM zarIra sukAI gayuM tyAre vidhipUrvaka anazana karyuM ane e kAladharma pAmI. pachI sudharma devalokamAM deva banI. tyAM cavIne - anya avatAramAM jaIne e brAhmaNuputrI tuM rUpe janmI - vidyutvabhA e nAmathI, ane kaMIka duHkhabhAjana banI. mANibhadra zeTha paNa pahelAM deva thaIne, pachI cavIne pharIne A nAgakumAra banyA. mithyAtvathI mehita thaIne te pitAnA gharamAM rahIne je kaMI pApa karyuM tene vipAka pahelA duHkhanuM kAraNa thayo. mANibhadranA gharamAM rahIne te je kaMI karma karyuM tenA prabhAvathI tene ananya sadaza sukha prApta thayuM. vaLI, teM jinamaMdiranI vADI pharIne navI banAvI, tene lIdhe tArI sAthe devadIdhuM udyAna phare che. pachI teM je ananyasarakhI jinabhakti karI tenAthI samasta saMsAranAM sukha ApanAruM A rAjya te prApta karyuM. teM jinendranAthane chatratrayana moDa dharAvyo tene kAraNe he bha, tuM nitya chatrachAyA sAthe bhame che. te vakhate racha ane bahu prakAranAM pUjAnAM aMge te aryA tene lIdhe tane bhegasAmagrI maLI che. jinabhaktithI A phaLa thayuM - devatvamAM uttama sukhanuM, ane ahIM rAjyanA sukhanuM. kramazaH siddhine paNa tuM prApta karIza." (179-88) A sAMbhaLIne te ekadama mUchavaza thaI, saMpUrNa cetananaSTa thaI. badhAnAM dekhatAM dharaNInI upara dhamba daIne paDI. pavana vagere nAkhIne kSaNavAramAM ja parijanoe ene AzvAsita karI. sUrinA caraNamAM praNema karIne parama vinayathI e vijJapti kare che, "tame divyajJAnathI jANIne je A kahyuM ke atyAre pravajanmamaraNathI mane pratyakSa thayuM. tamAruM vacana sAMbhaLIne tathA pitAnuM caritra jANIne atyAre A bhavAsamAMthI mAruM citta virakta thaI gayuM che to naranAthathI chUTI thaIza eTale tamArAM caraNe saMsAranAM zata duHkhone daLI nAkhanAra pratrajyA huM svIkArIza." (189-93) | devInuM A vacana sAMbhaLIne rAjAe kahyuM, "AvuM jANyA pachI he bhagavAna, ke A saMsAramAM rahe? devInA putra malayasuMdarane rAjyamAM abhiSeka kara eTale huM paNa tamArI pAse pravrajyA svIkArIza." bhagavaMte paNa kahyuM, "bho. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 H ArAmazobhA rAsamALA bha, darbhAstramAM lAgelA jalabiMdu je caMcaLa A saMsAra che, tethI kSaNane paNa vilaMba karIza nahIM." (194-96) "bhale" ema kahIne rAjA ane rANI baMne pitAnA ghera jaIne te kumArane rAjyamAM abhiSeka kare che. kumAra rAjyAbhiSeka karIne pachI mahAvibhUtimAna guru pAse bahu parivAra sAthe baMnee dIkSA lIdhI. be prakAranuM zikSaNa laIne teo kramekrame gItArtha - jJAnI banyAM, ane gurue baMnene potAnAM pravartaka rUpe sthApyAM. bhavya jIvone bAdha ApIne, aMte anazana karIne baMne svarga gayAM. tyAMthI krame karIne AvIne manuSyatva, suratva vagere kramamAM zivasiddhi prApata. karaze. Ama jinabhaktinuM ananyasarIkhuM phala hoya che. (197-201) hAya mArI kANI, tuM kyAMya nA samANuM ! sapA. dineza koThArI [bALapaNamAM saMbhavataH mAsIne ghera rAMdhejAmAM sAMbhaLelI vArtA jevI yAda che tevI ahIM mUkI che.] keI eka gAmamAM eka kuTuMba rahe. mAtA, pitA ane dIkarI. dIkarI to rUparUpano aMbAra. have thayuM evuM ke mAtAnuM mRtyu thatAM pitAe bIjI vAra lagna karyuM. navI mA oramAna dIkarIne khUba duHkha Ape. A divasa vaitaruM karAve ane pUratuM khAvA paNa na Ape. te bicArI reIIne dahADA kADhe. vakhata jatAM navI mAe paNa eka dIkarIne janma Apyo. A dIkarI kANI ane kUbaDI nIkaLI. eka divasanI vAta che. pelI oramAna dIkarI vanavagaDAmAM chANuM vINavA gaI hatI. thAkIpAkI ane bhUkhatarasI te eka jhADa nIce beThI hatI tyAM eka nAga pUrapATa deDato Avyo. te pelI kanyAne kahe, "mArI pAchaLa madArI paDayo che, mane kyAMka saMtADI de." kanyAe nAgane TopalA nIce saMtADI dIdho ane TepalAnuM AzIkuM karIne sUI gaI. madArIe te kanyAne nAga vize pUchayuM to teNe kahyuM ke te kazuM jANatI nathI. tene nirAMte sUI gayelI joIne madArIne kaI zaMkA na gaI. te AgaLa doDI gaye. madArIne gayele joIne te kanyAe nAgadevane TopalA nIcethI bahAra kADhayA. nAgadeve kanyAnI vItakakathA sAMbhaLIne tene traNa varadAna ApyAMH jamaNe hAthanI mUThI kholatAM temAMthI paeNDAbaraphI vagere miSTAnna nIkaLaze, DAbA hAthanI mUThI kholatAM temAMthI bhajiyAM vagere nIkaLaze, eTale choDatAM temAMthI mIThuM pANI nIkaLaze. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA : 97 eka divasa pelI kanyA khAIpIne eka jhADa nIce ArAma karatI hatI tyAre UMdhamAM tene eTale chUTI jatAM pANI vahevA lAgyuM ane tyAM nAnakaDI taLAvaDI thaI gaI. have barAbara e ja vakhate zikAre nIkaLele eka rAjA rasto bhUlI gayo hato. tarasya thayelo te rAjA pANInI zodhamAM bhaTakato-bhaTakato pilI taLAvaDI pAse AvI pahoMcyo. gheDAnA DAbalA sAMbhaLIne pelI kanyA saphALI jAgI UThI ane teNe pitAne coTale saMkelI lIdho. tarata ja pelI taLAvaDI alopa thaI gaI. A camatkAra joIne rAjAe teno paricaya mAgyo. tenI kathA jANIne te tene pitAnI sAthe laI gayo ane ene pitAnI rANI banAvI. A vAta jANIne oramAna mAtA IrSyAthI baLIne khAkha thaI gaI ane dAjha olavavAnI takanI rAha jotI beThI. vakhata jatAM kanyA sagarbhA banatAM pahelI suvAvaDa to piyaramAM ja thAya tevA bahAnA nIce tene piyara bolAvI lIdhI. kanyAe rUpALA dIkarAne janma Apyo. navI mAe eka peMtare goThavya. oramAna dIkarIne badale pitAnI sagI dIkarIne dIkarA sAthe sAsare vaLAvI dIdhI. rAjA to rANInA raMgaDhaMga joIne vicAramAM ja paDI gayo. kANuM chokarIe suvA rogane kAraNe pitAnI AvI dazA thayAnuM jaNAvyuM. rAjAne zaMkA jatAM teNe DarAvI dhamakAvIne sAcI vAta jANI lIdhI. navI mAnI sAna ThekANe lAvavA rAjAe eka yukti karI. teNe bheTa tarIke sAta poTho pitAne sAsare mekalI. pahelI piThamAM anAja, bIjImAM geLa vagere. jemajema piThe AvatI jAya ane kholatI jAya tema tema navI mAtA kUdatI jAya ane bolatI jAya, "joyuM, sagI dIkarI te AnuM nAma.oramAna mAe sAtamI piTha khelIne joyuM to temAMthI potAnI kANuM dIkarI nIkaLI. mA bolI UThI : "hAya mArI kANI, tuM kyAMya nA samANI!" Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAmazobhA rAsamALA Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakItike kItiviracita ArAmazobhArAsa sarasati samiNi vinavuM, mAguM niramala buddhi, kavita karisuDAmaNuM, sAMbhaLatAM sukhavRddhi. ArAmasabhA nArI bhalI, jAMNi sayala saMsAra, puNyaI te giI hUI, lIsu tAsa vicAra. jabUdvIpa deza kuzala, nayara pADalIpura nAma, vApI phUpa taDAga gaDha, rUDAM saphala ArAma. te nayarI surapura samI, paradhi jayaNa bAra, curasI cuhuTAM jihAM, rUDAM pilipagAra. sahi prAsAda jihAM ghaNA, jana vasi tihAM uttaga, puNya karaI vyavahArIyA, uchava navanava raMga. tiNi nayara rAjA achi, jitazatra karNa jima nAma, tAsu taNuM yAcaka saMve, kavi sadA guNadhAma. rUpavaMta guNi AgalI, zIlavaMta suvicAri, tihUyaNa mAhi dIpatI, zrImati achaI nAri. tasu AsanuM gAmaDuM, sugrAma Isi nAmi, teNi sImi rUkha ja nahI, kima belIji nAma. caupaI tihAM vasaI guNavaMta apAra, kiyAkalApi karI suvicAra, cihuM vedi vidyAbhaMDAra, brAhmaNa agnisarma jagi sAra. agnizikhA chaI tehanI nAri, rUpi raMbha taNi AJsAri, beTI nirupama devi samAna, vidyuprabhA te gaumati nAma. ATha varasanI java te hUI, daivasaMgi mAtA mUI, kAjakAMma kari ghara taNAM, gorU cAri nitu ApaNuM. raMdhaNi pasaNi lIpaNi tela, pasU cAri dUkha pAMmi tela, ghaNa ciMtAvasi vanavaI tAta, "sukhani kAraNi ANu mAta." 12 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakAti ke kIrti : 101 agnizamai te vAta ja suNI, paraNI marI dvijottamAM taNI, te zrI gAmati su` kali karaI, bAra varasa Ima dukhi bharai. Ara varasanI ku'marI hui, gAcAraNa vana mAMhi gaI, bipuhura" te paDhI pAMmI, nAga eka Avyu tiNi ThAmi. kalanei kAlau ghaNuuM, raktanetra ni khIhAmaNuM, tasu saMcalite jAgI nAra, tarka elAvI nAgakumAri "rAkhi rAkhi mahaMtu' kahi, nAmeAla khAlI sAMsahui, "pUDhi Achi gArUDI, sAhasi sIMcANu jima caDI." pUchai nArI nAga, "rUpa tA [15]gu kahIM ahiMn rUpa, mAnavabhAsa melyu te kahyu," haMma pUchatA nAgi hasyuM. punaripa khAlI elai hasI, evaDI vAta ja lau kisI, paMnnaga taNuM rUpa pariharI, avara rUpa te citta mAMhiM dhari. vAsaga elai,' 'sAMbhali vAta, gAruDIma`tra na lAgai pAta, anna pAMhi samala saparNakumAra, rAkhi rAkhi ma lAisa vAra." 19 tiNi nArI patnaga rAkhI, tasa kAraNa upagAra ja kIu, abhayakrAMti tUhau nAga, cha, trituMDu ja vara mArgi" ku'marI mani vimAsI kahi, "tughna pasAi vana sarasu lahui, suranarapannagavallabha jea, aA kAraNe vana Apu te." ,, vastu nAga paNi nAga pabhaNi, 'nipuNa tuM vaSTi, tu nAMhunI ati lahuyaDI, vinayavaMta gujIbuddhijUttIya, sAhagya rUpi AgalI, madhu ravaNi AcAravatI, aNu vina chAyAM tuM vase, AhAre phUla, tihuyajamaNumeha tu, Apittu vana suratulka.'' 23pa 13 14 15 16 17 18 20 1 jiNi nei AMkhA cha AMbinnI, agara aseka AsaMdhi AmalI, araDusu akhADa anAma, araNI Auli nai abhirAMma. 23 22 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 : ArAmazAlA rAsamALA aralU "khara ni agathI, zAka kIji mana mahi prArathi, AraDI aMjaNa naI AkamadAra, umara Asa-palacI sAra. kaI kahi kanaka kevaDI, kayara keli kamalakAkaDI, kATuMbira kAsaMdhara kathera, karaNI karakaci kaTU kuri kuTaMkaNu keli kesUa kaDAha, kArelI kacanAra kakArDa, karaI gaMdha kRSNAgara taNuM, kAMdamI jAi rimala ghaNuM. kaMkoDI kamara kI[ka ba?, kayara kadA niA kahu-aba, karaTi kuThai kalcara kalhAra, kIra kahuM kazuMbha sAra. khakhai khAririka khayara khajUra, kharasaNI khajaDaphula pUra, khIrAvRkSa sadAla laI, tAsa taNA phula amRti hi bharaI, gagii gAsISa gulAla, gAlhI gale gUMdI ghaNu phAla, gUgali girimAluM gaMgera, gAraDa ga'ThAlA nAMmaphera. ghaghai ghaTAraNa ghanasAra, ghUTavRSya ghaTArA cyAri, nani nAriga nirguDI nAga, nAlerI nAgavela pannAga. nAMdIvRkSa nI[ra kasANI ghaNI, netraveli suveli ji suNI, carcaI caMdana caMpaka cAra, cINIkakhAvA cIrAI sAra. chachai chAyA taruara taNI, bruDa lIru na' chIMkaNI, jajai jUhInAI ja bIri, AsvAdi sukha hui sarIra. jAtIla jarage jIma, jamalAsI jAsUla prala'ba, ajha jhajhaNaNI nai jhIMjha, TATama TIMDUrI bahu rIjha. ThAI nAMmi na jANu koi, DaDai DAMga DAMDuMgaraDAM hArTa, DhaDhaI DhAMDhaNa Dhai DhIMbaDu, tatA tADa taNuM chaI taDataDu. tIThU tuta tagara takAri, thathai cehara thega vicAra, dadai dADama nai devadAra, damaNu drAkha sUMbakaDe phAra. dhadhaI dhava dhAmaNu dhavAla, dhAtuDI-rUkha gi rasAla 55I pADela naI prIyaga, padamakha pIpari pasta pata'ga. phaI brusa anaI pharasaNAM, khamai bIjherIphala ghaNAM, Auli khIu kheDI bahU, era baDhAMma svAdi sahU. 24 25 26 27 28 29 30 31. 32. 33 34 35 36 37 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakIrti ke kAtiH 103 bahiDAM bIju naI bakAMNi, bUabIli havi bhabhi jANi, bhAriMga bhUji bhIlima bhAMgaru, mamaI mahUe mAINi megarU. 38 malayagirI maMDAvI mahila, mahAruMkha mIMDhIAuli, mIMDhala marUu naI macakaMda, mayUrasikhA dIThaI ANaMda. raraI ratAMjaNI naI rAla, rAINi phalI dIsi sadAkAla, lalaI lIcha anaI lIMbUI, laviMga phali te bahUlI hUI. vavaI vAyama anaI viDaMga, vagadu vaNakhaDu ati caMga, veDasa vaMsa varadhAru veli, vaDavRkSa taNI avara nahI belaI. sasaI sibali sAga, savana sUyArukha siraghu teNi vani, sAlari sarasa senaDI jAI, sUkaDi saramAM naI navaha suhAya. sadAphala rAjaDAu sarala, sAMmalamalI sIMdurIla tarala, sarakhaDI bIjI sararI, sehaI siNigitarau vani karI. hahaI hIMgavRkSa hIMgUNi , haraDaI halada haraDU jANi, haththara hIraNi hIAli, e vanaspatI phalaI akAli. avara vRkSa tihAM achi ghaNuM, nAma na jANi te ja taNAM, aDhAra bhAra vanaspatI bahu, sAMbhalatAM jana rIjhaI sahu 45 jihAM vAvi sarevara ghaNuM, achi TahUkA keIli taNAM, madhUra svari merA viracaMti, virahaNihIra kha| viraha sAlaMti. 46 ciMtAmaNi sama chaI je sukha, phala AsvAdi bhAji bhUkha, kaMTha kaDhaMdara khayana je khAsa, vAta pitta viSa taNa viNasa. vaMdhyAnaI suta Api jea, rAjasubhAmana mehaI teha, vizvamAM kalA jetalI, phala mahi Avi tetalI. gaumatII vana mAgya3 IsyuM, nAgakumAri dIdha6 tiryuM, pahilA bhavanu jANi neha, ta6 nAgi vana Apyau eha. vastu teNi avasara teNi avasara nAgakumAra, aumatInaI vana ApIuM, Iya nAga caraNehi lagau, Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 104H ArAmazobhA rAsamALA zaraNAgatuM rAkhIuM, abhayadAna dIdhau samagsa, vi pahucuM chU nIya ghari, avasari samare vachi, punya prabhAvi yaje, rAya taNi ghari lachei." rAga seraThI sIMdhaDA AsAvari gautami citaI niya manihiM, "huM puNyavaMtI nAri, vAsugabhAI maI pAmIu he, pUgI mujha AsuM sAri, ki puDavi puNya jisu lahaI. e puNyaI lAbhaI e rAja, ki suranara Adhi savi pAmI, e sIjhaI e mana taNuM kAja, ki muvi puAMcalI. 51 ahiruSi vAsiga AvI che, ramatu mujha uchagi, punyaprabhAvi pragaTa ja huu he, magamadaugaTaNa aMgi. ki pavitra para kane kuMDala jhalahali e, ura ekAvalahAra, mAthie mugaTa raNamaI he, vAsiga rUpa apAra, ki puhavi0 53 pUrava bhavana nehaDaI, haIuM ulasIu majha Aja, pAyAli pannaga gaya he, deI vana sArI kAja. ki pavitra 54 eka divasa ge cAravI, putrI nija ArAmi, pAlIpuranuM rAjIuM, jitazatu Avyu tiNi Thami. dekhI saphala sucaMga vana, haya baMdhyA taruDAli, ge trAThI gaja-sArasI, pUThi cAlI bAla. teNi cAlaMti cAlIuM, vana siri chatrAkAri, nRpa dIThau dala khalabhaluM, pachi maMtri kumAra. "eha asaMbhama diTha mi, avara na pahuvi majhAri, nArI sararyuM vana gahana, maMtrI mugaTa vicAri." maMtri bhaNi, "sAMmI, suNa, eka ja buddhivinAMNa, nArI calatI vana gahana, Avesi nIyANa" Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakIrti ke kIrti H 105 maMtrI pAsi pUchAva', nArI taNuM vRttAMta, rUpa dekhI kumArI taNuM, rAjAtaNa suciMta. kaI kintari surasuMdarI, vidyAdharI chi eha, ma[3]naprIyA dIsi jisI, kukumavaraNI de. gayagamaNI mRgaloyaNI, sakala vicakSaNa vari, guNavaMtI girUI bhalI, catura cakAri gaMbhIra bahuttari casiThi savi, kalA gIta nAda jAti, amRta ve zobhi ghaNuM, tihuaNa vasi ANaMti. maMtrIsvara kumArI prati, pUchi sulalita vANi, je thAnakathI AvayAM, kahita ma kiisa kAMzi. cupaI elI bAlI suralita vAMNi, "agnizarama dvija bApa ja jANi, javalanazikhA mujha mAtA nAma, te chi vAsi eNi gAma." 65 tu belAvAI rAya pradhAna, "tasa adhikeruM dIkaI mAMna" girUka buddhi taNu nidhana, jasa tanu teji jANe bhAMNa. 66 maMtrIsvara vipraghari gayu, tasu kAraNi Asana meDalI, madhura vacane maMtri belyu tAma, "tuhari suNI kanyA abhirAma. 67 te mAgaI chaI jitasatta rAya, te tusse dI karIya pasAya, eha vara jugatI eha ja nAri, eha samavaDi viralI saMsAri." 68 je je bela maMtrI sara kahyA, agnisami te savi sAMsahyA, "kula teDI pUchi ApaNe, kahi vipra, kAraNa mana taNuM." 69vipra bhaNi, "maMtrIsara, suNuM, aA mani vara e kumarI taNa3," jesI lagana sodhAvIu jAma, kulavaSyi gaumati dIdhI tA. 70 hu harakha hIyaDi ati ghaNu, "rAja jamAI hUka ApaNuM" vivAha taNI sAmagrI karaI, sajana taNA tava hoyaDAM TharaI. 71 zuddha lagani paraNau tihAM rAya, salalekamani harakha na mAya, rAjA jANe tasu guNagrAma, ArAmazobhA ThavIu nAma. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 : ArAmabhA rAsamALA je sarisika cAlaI ArAma, punya taNuM te jANi ThAma, ahanasi jinavara guNa samAraMti, INi pari nija bhava saphala karaMti. 73 tu belAvi sasaru rAya, bAra gAmanu hUu pasAya, gaja ghoDA arathabhaMDAra, paTTaphula Api siNagAra. saMkhyA yAcakajanavRMda, nija pura prati cAlI naNaMda, zItala saphala chAyA vana taNI, mAravidhi prIta ja ghaNuM. rAjA mani ati ghaNu uchAha, ArAmazobhA jANi umAha, kavitAgIta-mAraga aNusari, I pari haiyaDuM harSa ja bhari. nija nayarI saMpatta jAma, nayaraleka vadhAvi tAMma, teraNa gUDI vanaravA[3]la, savi vAjitra vAji samakAli. bheri bhugala naI paDaha mRdaMga, kAsI vaMsI tAla sucaMga, bara Dhela taNA ninAda, jANe kinnarani daI sAda. madala pakhAlajI] naI suvaMsa, napherI saramaMDala vaMza, baMdIjana savi jaya jaya karaI, dhavalamaMgala nArI ucaraI. loka taNuM lAkha jeI ThAma, pAyaka cAli chaI abhirAma, naranArI ekacitta jayaMti, hasIhasI hIyarDa harSa bharaMti. paTTahastII biThA beu, ArAma zezi chatra jima te, chatrazamaranuM kutiga jasyauM, vana dekhIni janamana hasyuM. eka kahi, "e rAjA dhanya, pUrvabhavanuM phalIu pUnya" navayauvana gavi gahagahyA, rANInuM rUpa dekha savi rahyA. bahu bAlaka tihAM ekaThAM malyAM, dIThAM phala zukhi madhurAM gilyAM, rAjA bAlaka belAvaMti, je phala mAgi te Apati. ati uchAhi AvI, rAjA niya AvAsi, nita navanava sukha bhegavi, ArAma Thavyau guDa pAsi. rAjA maMtri bolAvI, pUchi sakala vicAra, "nagaraleka jimADavA, ahma mani harSa apAra." Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakIrti ke kIrti H 107, rAga dhanyAsI piyapAne chAhIu re, aMDapi sukaDi thaMbha, agarakapUra ja mahamahi re, jhalaki chi sevinakuMbha. jitasatu rAjA harakhI re, dekhI varNa aDhAra, paraghali mani vitta vAvari re, AgIya vinayaviveka [vinayavicAra?]. AMcalI. 87 AvyA cAuri cAkalA re, baIsaNuDAM sukamAla, rAja pramukha bisArIyA re, melyA melyA sevana thAla. ki jila0 88 hAtha dhoyaNa daI goraDI re, gahuijhihitI manaraMgi, caturapaNi citta ceratI 2, siNagAra karatI ati aMgi. jita. 89 pihilyuM phalitali suyaDI re, kelAM khAMDa khajUra, khArika drAkha sahAmaNuM re, kAle sAkaranuM pUra, jita phalihali jimatAM AvayAM re, khAjAM marakI joI, jIbha ji I AkulI re, sAMkalaDI ra heI. jita vivadha pari lADu ghaNuM re, ANuM mehAM thAla, lApasI dekhI jIbha hasI re, sAMtaNa kIdhI chi pAli. jita. 92 sAli sugaMdha suDAlaDI re, tehavu prIsyu kUra, pihiti bhalI chaI magaha taNI re, vRta ja siu saraha kapUra. jita [4 ka] gavila gerasa guNa AgalyAM re, sapari parIsaI ghela, karaMbu kapUri vAsIu re, jimatAM karaI kalela. jita niramala nIri calu haA re, baIThAM uttama ThAma. tabela deI pihirAvIyA re, harakhyA chi ArAma. 97 93 5 asarma vipraha taNa, astrI prasavI dhUya, kamimi vAdhi veli jima, bAra varasI huya. tasa mADi mani citavi, mAMDi kuDa upAya, ArAmabhA mArI karI, paraNAva6 beTI rAya. 97: Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 : ArAmazobhA rAsamALA 12 caupaI nAzi bhaNi, "tukSe karu pasAya, ArAmasabhA malavA jAya." viSamAdaka ApI sukhaDI, "vilaMba ma kara ekaI ghaDI." ghaDA mAMhi medaka ghAtIyA, vipra leI mAragi cAlIyA, vaTachAyA kIdhuM visarAma, nAga taNuM tihAM chi ThAma. nAgihi mAdaka parimala lI, "muka beTI e mAraNa kI ghaTa nAkhyuM teNi samudra majhAri, avara Thavau je durlabha saMsAri. 100 saMghakesarA te modaka jANi, parimala bAra joyaNuM parimAMNi, jaI pahutu vipra rAya-AvAsi, meda ghaTa mehi dhUya pAsi. 101 sabhA visarajI saghalI jAma, rAya aMtari pahutA tama, ArAmazobhA harakhita thaI, lADu vAta asaMbhama hUI. savi raNa rAya belAvaMti, jugAjugati medaka Apati, nayara mAMhi parimala vistari, lADU vAta vRddha bAlaka kari. 103 sasarA prati ya pUchi Ima, "e medaka nipAyA kimma, satara bhakSa bhajana aA taNi, e jamali kima" rAjA bhaNi. 104 rAya rANI mani ati ghaNa prIti, avara nA Avi bIjI citti, e rANI mehananI veli, nAgakumAra chi tehanI beli. 105 ati ghaNa bhagati ati bahamAMni, tu sasara paha, nija ThAMNi, kuzalakathA savi pUchi nAri, zyAmavarNa huI Rdaya majhAri. 106 pahiluM kAma ja kAcuM karuM, eNI vAri hIyaDuM navi TharuM, avasara bIjau hIyaDi dharAI, tAlapuTa viSa phINuM bhari. 107 lADU ghaTa jima mahiluM karu, bIjI vAra phINI I bharu, mAragi cAlya harakhi bharu, vaDachAyA vIsAmuM karu. 108 punarapi nAgi tima ja kaddha, bApi jaI beTIni daddha, savi rANarAya harSita huyA, mAMna mahatva dIdhAM jUja kha|. 109 bIjI vAra phaNI karI, paNa teha ja nAvI pAdharI, navau valI mAMDi parapaMca, te rANI garbha mAsa ja paMca. 110 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakI ke kAta: 109 rAya jaNAvI suddhi sAsari, svajanakanAM hoyaDA Thari, maMgeI java suNI e vAta, tava mani upanI trIjI ghAta. 111 vADA mAMhi khaNuvyu kUu, mana mAMhi jANi ruDu ha8, brAhmaNa mekalIu AMNA bhaNI, "hAM sUAvaDi beTTI taNI." jaI vanavaI avasara joI, zaya bhaNi, "navi ANuM hAI" AhAra-jauhAra karatA bhaTTa, garbha masavADA pUra aTha. mekalyu vipra zIkhavI karI, "tihAM dekhADe tuMDa ja charI, bIhAmaNI vAta tuM kare, nizcaI beTI AMNe ghare." kepiM caDIla bhaTTa jima kahi, te sahaI rAjA sAMsahaI, nayaraleka parivAra pradhAna, teDI pUchicha bUddhinidhAna. "vipra manAvau rUDI rIti, e ANesi adma kula chIti," pradhAna bhaNi, "e gihila Athi, rANI mokalaI eha sAthi." 116 11 3. 114 115 117 118 119 rANI rUDI ati hUI, suNatI pIhara vAta, "havi rUDI piri cAlatsyauM, pIra sAthi tAta." atighaNa sajajAI karI, rANuM ekalI rAI, hIyA harSa AvI karI, milaI mitre mAI kuzala ati sajajana taNI, pUchi ekAeka, bAlapaNanI tu vAtaDI, jaI ruDi viveka. jiNi thAnaki go cAratI, nAgi dIdha ArAma, * savi thAnaki joI karI, ghari kIdhau vizrAma. leyaNa pharaki jAmali hi, cItavi ridaya majhAri, "jima vahi lakhanau tima husaI, karma vaDuM saMsAri." caupaI tatakhiNi rANI prasavi pUtra, ijimalavelA supavitra, vadhAmaNIyA tihAM puttA ghaNa, mane ratha pugA rAyAM taNA. 120 121. 12 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 110 : ArAmazobhA rAsamALA gharidhari dhRta sIMcaI dehulI, vAjiMtra vAji atighaNu valI, vadhAmaNuM huI maMgala vAri, rAjA vitta vAvari saMsAri. 123 divasaMtari parikasI huI, sUtikA savi bAhiri gaI, sarIriciMtA rANIni hoI, avara na pAsi dekhi I. mAtA sAthi te leI karI, tu rANuM vADi sacarI, vADA mAMhi dIThau kUuM, "kahi mAtA, e kahaI hUu." 125 jevA lAgI alagI thAi, mAI nAMkhI kUyA mahi[paka, paDatAM samaru nAgakumAra, teNi rAkhI e trIjI vAra. nAgi payAlihi bhavana ji kIdha, vana sarasI tiNi thAMniki lIdha, nAga bhaNi, "huM mAru mAta." teNI prasaMsI TAlI ghAta. 127 mAtA pahiluM prapaMca karI, chAnI rAkhI nIya chekarI, ziNagAra ArAmazobhA jisiu, beTIni pihirAvi tasya. seji sUyArI viparIta jAma, savi sUyANa pahutI tAma, te rANI mukha joI save, "e devI naha ANe bhave." tatakhiNi mAtA AvI pAsi, kepi kahi, "kihAM gaItI dAsi, bahari AvI dasi mekalI, jaladevatie tihAM chalI." strI mayA- IsaleM sarUpa, vivi, "gika beTI vitarUpa," maraNa lagi manAvi leka, je belaI te sahUI pheka. ANi mekivi rAje pradhAna, brAhmaNi dIdhauM ati bahamAna, laI beTI bAlaka beu, pADalipura maMtri paha, leu. rAjA rANuM nirakhaI ghaNuu, lAvanArUpa nahI e taNuuM, suta ane pama Idra samAna, harakha-viSAda dekhI saMtAna. tava rANI prati pUchi bhUpa, kahi dhAvi tasu sayala sarUpa, "jaladevati sutavelAM chalI," tu rAjA te pUchI valI. 134 siri vari chatra jisiu ArAma, te kihAM achi kaha kiNikAma," kUI pANI pIvA kAji, vali Avasi tuTyAri rAji." 135 rAjA pUchi bela je jamyA, te te uttara Api tasyA, ArAmazobhA nahI anusAra, nizcaI e ke bIjI nAri." 136 130 S21. 132 133 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 139 140 142 rAjakati ke kIrti H 111 havi ArAma vanavaI nAga, "majha beTA upari anurAga, mani jANyuM huM beTA milaka, sAkara dUdha jima huI galau" 137 tu laI chaI nAgakumAra, "mAharI sakatihi malike kumAra, rAti mAhi savi kAma ja kare, aradaya pahilI nasare. vahilI navi tu tuM jANi, maI tuka dIThau te apramANa, INi IhinANi jANe sahI, viNatu nAga paDi sahI." zIkha suNI te vAsika taNI, cAlI beTA milavA bhaNI, Akasi rANI saMcaraI, tihAM jaI beTa uchagi dharaI. stanyapAna karAvI karI, vADInAM phala Agali dharI, vAsagasakati thAnaki jAI, kAyAvara amIya bharAya [5 kha]. 141 prabhAti dhAtrI phala leI gaI, "sAmI, vAta ja ruDI huI, A phali ApaNI vADI taNuM, seja upara AvyAM che ghaNuM." rAI pUchi kRtrima nAri, "mi AyAM e vanaDa majhAri." gamatI I valI bIjI rAti, phala mahayAM jUjUI jAti. dAsI phala leI bIjI vAra, "naphalanu tahma karu vicAra, tima ja rANI pUchi rAya, kAlavana-mukha rAmA thAya. resi caDau pUchi bharatAra, "kaDi bela majha tuM hiva sAra, phUDa pasAI hIyaDi DarI, bhUpati vAta vimAsI karI. trIjI rAti rAjA Ima karaI, vAru khaDaga te nija kari dharAI, bhUpati rahIu dIpa-AdhAri, ArAmazobhA AvI nAri. jima nita karatI tima ja kIdha, mAI beu uchagi lIdha, te AvaMtI nayaNe dITha, rAjalecani amIya paI. tu dharaNI pati Ima cItavi, "kisi piri belAvuM havi, jetali joI Avu thaI, ArAma upari mITa ja gaI. kacchI prati rAya pUchi hasI, "vADI nAvi, vAta ja kasI," risi caDau pUchi bhUpAla, valatu uttara nApi bAla. kUDAMnuM phala tuM pAMmasi, jau huM rANuM rAti lahesi." punarapi rahIu khaDaga kari dharI, ANaMdi AvI suMdarI. 143 14 145 147 148 149 150 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112: ArAmazobhA rAsamALA 156 beTA sarasI rAMmati karI, uThaI hIyaDaI harakhi ja bharI, nayara bhaNI cAlI AkulI, rUpi jANe caMpakalI. 151. "ghaNe dihADe mi tuM lahI, hivi kima jAesi hAthe grahI," paMnyaprabhAvi rAjA milau, amIyalUMTa sAkara myuM galauM. 15ra meha gAjai jima nAcaI mora, caMdrakiraNi jima huI cakora, karatUrI devaMgaha bhega, tima rANI-rAjA-saMga. 153 rAjA pUchi vAta ja eha, "kaDi mAhari mani chi saMdeDa," rANi pabhaNi, "kAraNa achi, mUka nAha, kahIsi pachi, 154 Aja jAuM thAnaki ApaNi, kAli AvasuM nizcaya bhaNi, kalpaveli kima mehalau hAthi, suratara mehalavi kima bAuli bAtha." 155. nehi bAli Ima bhUpAla, madhura vacaNi tuM vanavi bAla, "kahitA huI ucATa apAra, Agraha muki muki, bharatAra." sahu sAcu saMketa ja sahI, Agraha rAMNI vAta kahI, mUla thakI je vItaka vAta, kahitA suNatAM huu prabhAta. udayAcali ravikiraNa ja caDi, veNa huMvAsa[ka]ga paDi, mRtapannaga te dekhI karI, tu rANI haiyaDi gahibarI. 158 saMbhAratI kari vilApa, "taI kAI cheha dIdhau bApa," guNa samaraMtAM mUcha hRi, bahu upacAre biThI thaI. 159 bhUpati Agali suMdara kahiuM, "vAmI, nAgavacana havi rahe, mU pUchiu nAha tahma je marma, kahI vAta mi TAlakuM bharma." 160 kapaTI rANe sAsU beu, viNasavAni sudhI tela, vanagahana desaMtari dU, rASTravacane saMprasana hu. 161. pUrava pUnya taNi saMgi, rAja kari te suravara-joga, bhava pihili mi kIdhau kahyuM, huI nANI tu pUchauM IsyuM." 162 kevalanANI AvyA jAma, vanapAlaki rAya vInavyu tAM, harSasahIta raNa ni bhUpa, praNamI pUchi bhavaDa sarUpa 157 163 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. rAjakIrti ke kIrti : 113 duhA pUrava bhava nAMNI kahi, bharatakhetra majhAri, ca'pApura vyavahArIu, kuladhara rAjama'DAri. rUpavaMta guNi AgalI, paraNI kanyA sAta, mADhamI beTI je hU, tehanI suye vAta. dharmAMvidbhaNI dhuri gi, paraNI dharmAMvidvaNu, gauDadesa bhaNI sAMcarI, mAraga saMbalaDINu. ujeNInayarI jamala hi, sUtI mehulI nAri, mAMNibhadra vyavahArI, AvI tehanai Ara. 164 165 166 caupai ati kUkhI nArI Adari dhama, seTha huM teDunuM jANi mama, beTI bhaNInai rAkhI tea, lAdhu dhama tajju tiNi bhaiya mANibhadri caMpA sudhi karI, beTI kuladhara niva avarI, tihuAM deva puji triNi Dhi vAra, chatra AbharaNu karAvi sAra. mAMNibhadra ciMtAvasi jANi, beTI pUchi madhuM vAMNa, seDa sIdAtI vADI kaDhI, traNa divasa e anna viNu rahI. sAsanadevati suprasaMnna thai, vADI navapallava tihuAM hUrta, puNya karatI puttutI paraleAi, paddhiti sudharmai deva joI. trIjai bhavi kula brAMhmaNa taNi, tai paraNI te ucchava ghaNi, maNibhadranu jIva nAgakumAra, teNu dIdhauM vanakhaMDa ja sAra. pUrava vi paramezvara taNI, sUkatI vADI rAkhI ghaNI, te bhavanuM e phUlI karma,'' rAjArANI Adari dharma. rAjariddhi hui punyai karI, putrakalatra sapati rita bharI, punyai praNamaI suranara sahI, punyaprabhAvi nIzcala mahI. sAdhu pUnima [kha] pakSa ahinAMNu, zrI rAmaca`drasUri suguNa sujANu, nave rase kai amRta vakhANa, caturvidha zrI saMgha mAMni aNu. 175 174 8 167 168 169 170 171 172 173 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 : ArAmazeAlA rAsamALA tasu paTTadhara sAhasadhIra, pApapakhAlaNu jANe nIra, paMcamahAvrata pAlaNu vIra, zrI puNyacaMdra giruyA gabhIra. tAsu paTTi uddayAcala-bhANu, jANe mahimA meru samAMta, giruma zudgha taNu nidhAna, zrI vijayacadrasUri yugahu pradhAMna. 177 isyA suguru zrI vina(ja)yacadrasUri, addhinizi 'OM harakhita pUri, rAyarAgrA jasa praNami bhUri, nAmi pAtika jAI kRi saMvata 5`nar pAMtrIsu jANu, Asei punima ahinAMNu, guruvAri puSya nakSatra hoi, purava punya taNAM kula joi. kara joDI rAjakIrati Ni, ArAmaseAbhA rAsa je bhaNa, (pAThAMtara) kara joDI kIti prama, ArAmazebhA rAsa je suI, Ni gaNu je naranAra, navanadhi visi te gharAri. 178 180 176 179 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. vinayasamudraviracita ArAmabhAcopAI [1] zrI jinazAsani jagi u, niNarAjA arihaMta, dayAdharma bhAkhala bhalau, bhayabhaMjaNa bhagavaMta. jiNavari bhAkhyA zrImukhaI, bola trinni supavitta, jJAna anaI darisaNa valI, caraNa tatva guNajutta. ratnatraya je nara lahI, pAlaI te nara dhanya, valI vizeSi daMsaNa lahI, sukhasaMga supunya, bodha duhela jIvanaI, jagi ciMtAmaNi jema, sura-saMpAI savi hiluM, surataru jANavuM tema. samatArasa sIdhA save, suNII zravaNa sujANa, devadiva?] tatva sUdhA dharI, tihAM nara janma pramANa. devadaa] tattva ArAdhatAM, thAI nirmala bedhi, navaI tatva sUdhA dharI, jaI hoI bhAvavidhi. deva[dava caNi bhAvaccaNaI, pUjabheda deI jANa, Iha duha bhedaha aMtaraI, sarasava mera samANa bhAvaccaNi jima pAmiya, parabhAvi uttima ThAma, suNi ArAmazobhA taNau', pragaTa kiye nija nAma. e caritra maI sAMbhaLyauM, zAstra taNuI anusAra, te maI bhAI bhAsika bhaviyaNa hiyaI vicAri. caupAI jaMbuddIba bahu mahimanivAsa, bharatakSetri jima sivapuri vAsa, pramudita leka manahara tihAM, lachinivAsa nami pura ji. vasaI vinodI vivahAriyA, paraupagArI sukhakAriyA, guNasuMdara jihA bhUpati bhIma, tehanI keIna cAI sIma. vasaI ghaNuM tihAM varNavarNa, bhalA pravatti chaI AcaraNa, saravara vADI raLiyAmaNuM, gaDhamaDhamaMdira sehAmaNu. 10 11 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 116 : ArAmazobhA rAsamALA agnizarma vADava tihAM vasaI, avaguNa tehanaI ke navi hasaI, saMdhyA vAMdaI trine kAla, harihara mAnaI hiyaI dayAla. 13 kulavaTanI navi lepaI sIma, caumAsInA pAlaI nIma, airi kaSAya karai khaTrakarma, nizcala mana rAkhaI savi dharma. tiNi nAmaI tehanaI ghari nAri, tehavI avara na INi saMsAri, rUpaI raMbhArati-avatAri, tehanaI beTI saMti ti vAri. jiNa tAM jANaI kari vIjalI, jhalakA karatI ati ujalI, gorI gorI caMpaka vAni, vidyapaha ve nAma pradhAna. kamimi vAdhaI guNe vizAla, zaziva[1khayaNa mukhi lavaI rasAla, tiNi rIjhavyau kuDa bau sahU, putrInA guNa laI bahU jehavaI ATha varasanI thaI, tehavaI tehane mAyaDI muI, revaI rIMkhAI dukha na samAI, mAI taNau dukhu kema khamAI. tiNi hiva jhAlya gharanuM bhAra, karaI pitAnI bhagati apAra, praha ugamatI gAI dUhAI, vAsIdhau kari cAraNa jAI. AvaI jetaI thAI madhyAha, cU(c)u pati kamAvaI dhAna, tetaI pitA karaI jalanhANa, deva pUjAvaI ththAI dhyAna, AsaNa mAMDaI bhagatiI tisaI, jimatA pitA sthau boliI hasaI, deI calU naI ApaNa jimaI, vali cAraNe bAhiri bhamaI. 21 AvaI nija ghari saMdhyAkAli, kari nidrA UThaI tatakAli, nitanita sA IsI pari karaI, anna divasa mani ciMtA dharaI. 22 "tAta taNuI tA huM dIkarI, agnizarma mAtA uri dharI, uNi jIvaMtI sukhi| hatI, khisI havaI mujha mAthA ratI. 23 INi velAM mAtAnAM lADa, kahau kisI Diva paDIyaI khADa, mujhanaI gharanuM paDau saMtApa, ghaNauM bhalau chaI mujha siu bApa. 24 sirajayau mahAraI ehavau thayauM, e yauvana to ahilau gayauM, mAharale pitA hiva hoI dehilauM, jaI paraNaI tau thAI bhalauM." 25 eka divasa putrI kahaI tAI, ekalAM maI gharakAra na thAI, kizuM pari cArI AvuM gAI, paraNuNa cIMtavi vimAsau kAI." 26 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 2. vinayasamudra H 117 lAja vAta tAti navi suNa, huI kharI AmaNamaNI, jAI pADesaNi Agali kahi, "pitA manAvau paraNana sahI. 27 tiNi bAbhaNanaI AvI kahyo, beTInau mane bApe lahyo, "saMbhali, keI na ghaI dIkarI, mAharau vaDapaNa dekhI karI." 28 tieI jaNa beTI resi, "kuNu paraNAvaI aha INuiM vesi." dharI jaNauM karI ANuMka kAI, paNi maI gharanuM kAja na thAI." 29 pitA bhaNaI, "saMbhali sukamAli, jau AsthaI terI sAli, te tUnaI tAM saMtApisthaI, tava te mana mAharaka tApisya. kahaI te raMbhA raMbhA jisI, DhuM jANuu te hese kisI, ho tAta ti bhAvaI jisI, ANuu vegi vimAsaNa kisI." 31 tava baMbhaNi kAI mAhaNa, saMgahaNaI ka[2]dhI para taNI, pari AcaraNe chaI te burI, paranara ramilAnI mati kharI. 32 Alasa naI e ati rIsAla, sayara teNe te karaI saMbhAla, nhAvaNa jovaNu Akhau daha, mAthAgUthaNa kAjalalI. cevA caMdana aMgi lagAI, paherI uThI nIsarI jAI, eTInaI kahaI, "ghare kamAI, nahIMtari gharithI parahI jAhi." ehavA vacana kahInaI dahaI, dhaNIyANa thaI basI rahaI, lAjaI sA navi kAI kahaI, dAsI taNuM pari rulatI rahaI. 33 34 37 jevaka deva taNuM kiyA, sukhadukha sayala saMsAri, agnizarma pitA taNuI, AvI kima e nAri. huM dhaNiyANI ghara taNI, huMtI AgaI mUli, havaDAM INi sahu Apa-vasi, karI melahI dhUli. avaguNa kahiya ketanaI, dhuri dhUtArI devi, balatI gADara pArakI, maI ghari ANI levi. musiyA mANasa mATi, belI jaI te lAjIe, karatAM karI musATi, desu na kAhU dIjIe. 8 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41. 42. 43 44 45 118 6 ArAmazobhA rAsamALA vAratAM je vAta, karaI ji nara te kAhalA, ghaNuuM nivArI tAti, UtAvelA ti bAvalA." hiva UThI paraghAli, gAI save AgaI karI, jetau likhi nilADi, AvaI sAMI vani phirI. bhUkha trisa bheLavI, raDavaDatI ghari jAI, bhUkhI vAghiNinI pariI, khAvA sAhI dhAI. rakArA tUkAraDA, belaI ghaNu kubela, arasavirasa AhAra nita, letI rahaI niTola. rAti rulatI dina laI khaMDaI pIsaI dhAna, teha taNuka belyau khamaI, mani ANI vairAga. ketA kahiyA kehanA, ANijaI mana mAhi, tigni avasthA sUranaI, tu mANasa kuNa mAhiM. mUli pitAnaI navi kahuI, rakhe karaI UcATa, sirajyau lAbhaI ApaNu, mauna bhalau tasa mATa. Ima dina gamatI ApaNuM, godhana-cAraNa jAI, eka divasa khaDasAtharaI, sUtI tarUarichAI. caupAI tetalaI pragau keI bhuyaMga, kAlA kAjala sarikha aMga, aruNa netra mehaI kuMkAra, jANe kari jamanau avatAra nayaNe jANe dIvAneja, jehanaI mUli na hiyaDaI heja, seSanAga jANe avatarakharile, pAchala jevaI sAsiI bhari3. narabhASA te balaI jAma, "nAgakumara chaI mAhara nAma, mAharaI keDaI e gAruDI, dekhi-na AvaI lIdhaI jaDI. huM saraNuI Avyau tAharaI, rAkhi rAkhi mujhanaI vAgaraI, kari etau mujhanaI upagAra, Apa Apau prANAdhAra. eha dharmanI meTI vAta, bIjau sahUyaI bUTasa dhAta, saraNAgati Avyau rAkhiyaI, paraupagAra karI dAkhiyaI. 4 47 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. vinayasamudra H 119 che bhAI, anya kaMpa7 hIyA dAna vaDau je jIvatadAna, tuM dIsaI chaI trIya pradhAna." valatI balaI, "saMbhali sApa, maraNa na vAMchaI kaI Apa. 53 kahau kAga kima sUvA thAI, maddau navi sAcau UcarAI, nArInaI navi kAmasaMtesa, sarpa na IDai tima tani resa. 5 zAsi tumhArI evI sAkhi, tuM bhAkhaI tuM mujhanaI rAkhi," tharahara pUjaI kaMI hIyaI, dayA dharI sA utsagi lIyaI. papa. AvyA gAruDa ke I paDyA, "mAri mAri" mukhi rasaI caDyA, kahaI, "kihAM tuM nATha6 jAI', pUchaI kaMnyA niyaDA AI. pa6 kahi ke jAtaka dITha nAga, mahA bhUyaMgama jhAlaNa lAga, kahi kahi ahAi ma kari vilaMba, tiNi niravahiyaI eha. kuTuMba." 57 te laI, "maI ke navi dITha, bahu velA thaI IhA bAIka," karaI vAta te mATe mAhiM, "INi tehanuM bhaya kema sahAya." 58 DAbAjimaNA jetA phiraI, malAI kara mani ciMtA dharAI, "hA hA gayau huI kuNa vAta, hiva ghari cAlau cUkI ghAta." 59 vilakhA thaInaI pAchA vaLyA, nAga taNuM manavaMchita phalyA, jehavaI daSTi-agocara thayA, "nIkaLi nAga, ti gAruDa gayA. 60 tatakhiNa nAga thakI sura havau, kanyA dekhAI rUpaI jUvaluM, sisi mukaTa naI kuMDala kAni, bhAsura dIsaI sevana vAni. 61 "tAharaI sAhasi tUTha6,bhaNuI, "kuNa IchA cha mani tumsa taNuI, mAga mAga hiva ma karisi kANi" kaMnyA laI madhurI vANi. 62 "jaI tuM tUThau suravara rAu, mujha siri avicala chAyA thAu," devasakati taruvara abhirAma, pAkhali pasariu tava ArAma. puNyaI manavaMchita phalaI, sahajaI sIjhaI kAja, puya pasAI savi lai, narapati surapati rAja. deva valI be[34]laI Isau, "saMbhali vipakumAri, nAgakumAra sura mAharauM, nAma hIyaI avadhAri. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 : ArAmazeAlA rAsamALA samarisi jiNa velyA hivai, visamai saMkaTAmi, tiNi velA savi TAlisiu, kariyuM vaMchita kAma,' ema kahI suravara gayau, UThI niya ghari jAi, te vADI phUlIlI, sAthei sakhAI thAI, nija miMira sA jetalai, paiDI krIDI teNu, "e vADI sAthai lagI, ANI kihAMthI eNi,'' Avi chi AhAra kara," "hevaDA nava mujhe bhUkha", udhAMvatA vichAiyA, sUtI gyA savi duHkha. prahe ugamata" sA valI, le surahI vina jAi, pAna phUla phUla vAvarai, sUtI sukhiNI thAi. teNI sUtI Aviyau, pADalipuranau rAi, huya gaya pAika pararika, dIThau vana sacchAi. senApatinai yasu, zui ni rahIyai Aja, vana dIsai se|hAmaNuu, pachaD karIsya" kAja." hayavara gayavara taravare, bAMdhyA dhari hathiyAra, rAjA tiNi tarUara talaI, sUtI dekhi kumAra, caupaI sira vari veNI atihiM visAla, adbhumi-caMdu sirikhau bhAla, kAma-kamANu jANi bhUMhaDI, seAbhA kAraNi brahmA ghaDI. jUnimacaMda sameApama vayaNu, atihi sulakSaNa suMdara-nayaNu, sarala dIsaI nAzAdaMDa, dvIpaU dahata mukhi atiThuiM akhaMDa kramalanAla sarikhI e khADu, unnata pIna paceAdhara chADa, gUgalI sI karaaMgulI, kaDi laMkAlI uththAMchalI. zravaNe sAlA sukhakAraNI, karaNIkara ja ghA cAraNI, jadhanu jAnu pIMDI jasu cAru, kanakakUrmAM pagana AkAra. azvine apUrava aMzula sAra, nakhe aruNupaNa sAbhAkAra, kadalIdala jasu komala aMga, mukharekhA paravAlAraMga. 67 68 69 70 71 72 193 74 75 76 77 78 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. vinayasamudra : 121 idra taNI IMdrANu jisI, raMbhA rati rUpe navi isI, kaI limmI sAradA pradhAna, kuNa e kanyA rUpi nidhAna. janasaMcalite te jAgI bAla, ApaNa53 rAkhyau tatakAla, vana senAI gIgamya, gAe thAna te atikramyu. tatakSaNa UThaI te bAlikA, teNaI jANyau pAlikA, dhAI keDai gAyAM taNa, vana pAchaI lAgau tasu taNaI. [] vana jAtAM ghaDA hAthiyA, UMTa balada puNi sAthaI thayA, jAI nAThA, paDI pukAra, nRpa balaI, "e kavaNa prakAra." pUcha tava rAjA paradhAna, "e kuNa kAraNa buddhinidhAna," "svAmI, kAraNa kanyA taNau, teDI pUchau sA mukhi suNa? 83 rAI belAvI kaMnyA jisaI, "gAI jAI mAhara6 ghara vasaI," rAI aNAvaI alagI gaI, kaMnyA AvaI harakhita thaI. 84 kanyA keDaI vana puNi AI, Agali AvI sevaI [evaI?] chAI, rAI jANI tava sAcI vAta, "paraNu tujha" "mujha pUchau tAta." 85 rAjA pAThavIyA paradhAna, "mAgau kanyA mAna" -"jitazatru nAmaI AI nareza, te mAgaI kaMnyA jaI desi." 86 "dIdhI kanyA," belaI vipra, "karau sajAI thAI khiu," tehe jAI rAjA vanavyuM, "svAmI, lagna leu abhinavau." 87 vivAhalA jesI Isa joIyala e, subha lagna likhanaI Iyala e, bihuM ghari lagana kamAvII e, varamaMgala bihu ghari gAvIi e. 88 mAMDyA moTA maMca e, rAI jitazatrunau vaDa saMca e, hAthi halada liyaI caMgi e, bihuM sagA taNuI mani raMga e. 89 ulaTa mani ANu ghaNu e, thiye avasara hiva paraNuNa taNa3 e, teDaI savi parivAra e, dIya dAna adhika anivAra e. 90 gAvaI sahIya samANuDI e, je jovani aiI divAnaDI e, milI nArI dhavalamaMgala dIya e, kulavaTanA mAraga savi liyaI e. 91 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 : ArAmazobhA rAsamALA AI laganadivasi bhalaI e, rAjA jitazatru hiva paraNuNa calaI e. teraNi vara java Avila e, sAsU sAhI Avi vadhAvika e. 2. saMpuTi milyA bAri e, AbhekhAI Apau vAri e, e kaMnyA dhana saMsAri e, vara mAIgharihiM baIsAri e. 3 milIya sa tevaDavaDI e, siNagArI save sahelaDI e, sAdhaI lagna bhalI paraI e, hila sagalI sthiti caurI karaI e. 94 paMcazabda vajaI bhalA e, kautigi bahu leka save milyA e, vizvA kahi avasara lauu e, kaMnyAnau kara te vari gRhiu e. 95 vahila vihAI rAti e, ghara-sArU ApaI dAti e, beuM paraNyA uttima bhAti e, bhagatAvyA bhAti prabhAti e. 96 ralI raMgi vaulAviyA e, pADalapura bhaNI calAvIyA e, iMdraIMdrANa sohata e, pura parasiri kamikimi pahutau e. 97 vastu nayara majika]hiM nayara majhihiM hUvau utsAha, rAjA paraNI AvIu, viSNaputi rUpihiM manehara, taliyAraNa bAri hira, kaNayakalasa uleya suMdara, gUDI vannaramAla hiva akhaunne bhari thAla, narapati sAhA sAhyA AvaI bAlagopAla. hivaI praNamI hivaI praNamI rAI vaddhAvi, nayaraleka Ima vInavaI, ciraMjIva nararayaNa uttima, "taI sAdhyA ari viSama savi, tujha seva sAraI narottama, alDi sanAtha hRA save, desa nagara pura haya gayettama, e kanyA rUpe adhika, vana pAkhali abhirAma, ' tava rAjA jaI, "IsI, ArAmasabhA nAma. vipra taI kuli UpanI, aganizarmanaI gehi, kalAnivAsa puraAsanI, maI paraNuM tava eha. 10 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. vinayasamudra = 1ra3. 102 ehanaI sAnidhi sura karaI, INanI adhika vAta, ava A pahaNa jANisya, java guNa huyaI vikhyAta." 101 sumahUrati rAjA kIya3, supravesa nija gehi, te ArAmasabhA sarisa, sukhiI kAla gameI. caupAI aganizarmanaI bAraha gAma, divarAvyA nRpavara tiNa ThAma, te bhegavau sukhi jogavaI, nArI syuM nara bhava bhegAvaI. 103 tehanaI jAI beTI eka, yauvanavaya AdarIya viveka, eka divasi mAtA tiNi taNI, varanI ciMtA kIdhI ghaNI. 104 "rUpaI rUDI kAmakumAri, jANe ahiNava e avatAri, paNi jau dIkaI rUDaI kAmi, taka mUjha sIjhaI sagalA kAma. 105. te beTI pADalipura niyari, ati sukhiNI chaI priya syuM sari, paTarANI chaI vali tehanaI, kAMI vAMka nahIM jehanaI. 106 taka maI karivau tisau upAI, jima tehanaI thAnaki e thAI," mani tiNi Apyau mAraNa-dAI, vanaviyau nIya kaMta bulAI, 107 svAmI, te beTI bAlavI, tiNi paTarANI padavI lahI, paNi e paNa paI jAji na kAji, navi mokalII kipi ta lAji." 108 bhaNaI kaMta, "bhelI sahI, tehanau vAMka kisAnauM nahIM, uhanA gharanI eka eka seI, ApaNuM gharanI trAddhi na hoI." 109 bhaNaI nAri, "bhIkhArI jAti, mahuM maruM laI dinarAti, bAra gAmanau achaI pasAI, paNi e daridrapaNuuM navi jAI. 110 silpha sIrAmaNi lAgaI ddhi, tiNi tumaha heIsaI bahulI siddhi," Ima kahetAM mAnI tiNi vAta, kuNa jANaI kehanaI mani ghAta. 111 siMghakesara medaka kIyA, savi kuTuMbaI dekhaNa dIyA, bhUlyA vArU surahA vAsa, mAhe ghAlyau vi[4] prativAsa. 112 kahaI kaMtanaI le ekaMti, "mAharaI mani e UpanI bhrati, vesAsaI hoI limInAsa, navi karivau kehanau vesAsa. 113 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 : ArAmazobhA rAsamALA 114 115 117 jaI tuM ApaNu lei jAI, tau ApaNanaI rUDau thAI," te mugdha hiva cAlyau jAma, pahutau pADalapurisari tA. vaDa-tali sUtau chaI jetalaI, nAga ramali AvyuM tetalaI, sirahANaI dITha te kuMbha, mukhi mudrA dIThI thira thabha. paMthI kuNa, siluM lIdhaI jAI, jJAna dekhi mani ciMtA thAI, niSkAraNa vayarI saMsAri, suNie te e sAca vicAra. 116 saMsAra navi chadamavihaNa, hANi karavA paranaI lINa, te mAtA e tasu dIkarI, ghaDalAnaI pheDaI ThIkarI. mukhanaI kIdhau tiNi upagAra, huM kariyu tasu prati upagAra, tihAM taNau chaI dhiga avatAra, jeNa vijANuI kIdhu sAra." 118 amRta taNA tiNi modaka kiyA, UThI cAlya3 mastaki lIyA, rAja dvAri pUchaI, "kuNa jAta." "ha6 ArAmasabhAna tAta" 119 pratIhari te sAthaI lIya, nRpa Agali le Ubhau kayau, "e sIrAmaNa rANI kAji, ANyau chaI bAI dvijarAji." 120 jAI deha tehanaI saMbhAvi " beTI prati belyau tatakAli, "chAnuM kahiu tumhArI mAta, rakhe karau kuNabaI vikhyAta." 121 tetaI rAjA AvI bhaNaI, "hyuM Avi jevuM tuDa taNAM," " UghADika leI jetalaI, parimala pasaryau puri tetalaI. 122 savi kuTuMba kaliye eha, tumhanaI sabhA dila tulDi le. tiNi detAM lAdhI bahu seha, puNyAgAli navi pasaraI droha. 123 mAnyau rAI ti susarA bhaNI, kIdhI bhagati jugati tasu taNI, rAkhyau ghaNuM divasa tiNi ThAI, pAchaI baIThI jevaI mAI. 124 ghaNuu dAna deI cAlavi, kusalanemi ghari AvI lavi6, nArI pUchaI, sasau paDivuM, "kAja na koI sirAI caDika" 125 bhaNuI kaMta, "tAharI dIkarI, gADhI sukhiNa riddhiI bharI," vAta suNI tani lAgI jhAla, "mAharU cityau thayau paMpAla. 126 kaI u mahurau eTale sulyu, tiNi e kAma na mArapha phalyu," mUsA Upari jima aMjAri, tima chala tAkaI RdaI maMjhAri. 127 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. vinayasamudra H 125. 129 130 130 131. eka vAra vali belaI Isau, "beTInaI phInI mUkiyuM." baMbhaNa jANaI hiyaDaI sudha, jetau ghavalau tetau dUdha. 128 sIva karaMDI mAthaI lIdha, putrI-milaNa payANa kidha, vAI jAta dITha nAgi, e sI paka]rAmaNa mAraNa lAgi. TAlI viSa aMmRta saMcAri, te pahutau beTInaI bAri, suNa vAta rAjA Aviyau, UThI vikaI vaddhAviyau. "suNuM putrI, e sIrAmaNa, bhejI chaI mAtA tuha taNI, thaDaI lAjauM kuNabA mAhi, ulau lagAvau ma lAhi." ati rUDI dIThI phINalI, bApaI vAta suNAI bhalI, lAhI lAjaI valI suhAga, vali bhagatAvyau, lAgaka mAgi. 132 jaI ghari dhana leI milaI, vAta pUchi dehaI parajalai, jehanaI pitaI puNya agAdha, INi upAI tiNi maraNa na lAdha. 133 phAlabhraSTa vAnara jima raDai, theI jalaI mAchI taDaphaDaI, mAMDI mAMDI putrI resi, "INi pheraI huM kharI karesi." 134 tAlapuTTa ANi viSa jAI, sadya maraI je tehanaI khAI, ANI peTI bharI saMbhAli, dIdhI vipranaI gaI cAli. 135. beTInaI chaI pahila prasUti, mukhi bhAkhiI te Ima yamadUti, e deI vanavi rAI, mUka beTI karI pasAI. 136 jaI navi mUkaI taka sAhasI, thAje, takahaI hiva hasI, "ANe rakhe varAMsu paDaI, maruM ki ANu kahinaI khaDaI." 137 vATaI vahaI, nAgasura milaI, vali mAMDIthI te viSa laI, jaI beTInaI miliye jAma, puNya pasAI laI virAma. 138 laI beTI, e sIrAmaNI, mAI kahiu chai hiva tumaDa bhaNI, milavA Ave a7 sahI," cAlake bApa rAInaI kahi. 139 baMbhaNi vanaviya nararAi, "pahila prasUti su pIhari thAI "tuM bAMbhaNa lau chaI kisau', mUkau rANI belaI Isa3, 140 pahilau mAharaI putra aNathi, e sagarbha kima mehuu sAthi," tava baMbhaNa laI tatakAla, "nahIMtara peTa haNisu karavAla." 141 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 : ArAmazobhA rAsamALA rAjA jANyau marispaI eha, "jAuM jAu ghari sAthe lehu, sAthiI dIdhau nija paradhAna, cAlyA vATaI ghaNuI maMDANa. 142 samAcAra pahila mokaliuM, samahUrati te tatakSaNi caliuM, "AvaI chaI bahulaI parivAri, kariye sAmahiNI suvicAri." 143 saMbhali vAta ti hiyaDaI hasI, "hiva mArI IcchA putacasI," kUpa khaNavaI kapaTa dharavi, te na maraI jasu rAkhaI deva. 144 nija putrInaI te gopavaI, putrInaI paradhari lepavaI, AvI beTI milyau kuTuMba, rahaI raMgi, chala jovaI aMba. 145 nava masavADe beTa jayauM, "kihAM beTI" Ima baMbhaNi bhaNiu, "rahi aNabalyau re [kha] bhAvaThI, kari nija kAma ma pUchisi haThI" 146 gAI vAI maMgala sAda, beTAI jAI bhuMgalanAda, tizuI nivArya sahu parivAra, "putrInI ha8 karirUM sAra" 147 sahu ke thAnaki ApApaNuI, putrI eka divasi Ima bhaNuI, deha-sucita karavA bhaNI, te tava sAthi huI pApiNI. jaI jAI pIThokaDi jisaI, teNe dITha3 kUvau tisaI, "e kuu mA kiNI kAravyuM," "taI AvatI maI sAravyuM. tAharaI bahulau chaI parivAra, mujhanaI kapanI ciMta ti vAra, dUri nivANe jala dehilauM, tujha parivAra bhaNuM sohilauM." tava jevaI te AdhI thAI, uNi hatyArI lAu dAI, blI nAkhI kUvA paDa, samayeu nAgadeva, kari caDI. te patAlapuri leI jAI, sukha bhagavAI ti puNya pasAI, pAchali hiva te karaI pukAra, mukhi belaI hiva hAhAkAra. 148 149 150 151 15ra mukhi sevaI, hAyaDaI hasaI, vali mehuI dhAha, trADaI hAra hiyA taNAM, "hiva huI aNAha. 153 sirajyAM viNa lAbhaI nahIM, trIya rayaNa saMsAri, INi avasari kAI apaharI, pApI karatAri, sira0 AMkaNI 154 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 156 159 2, vinayasamudra 6 127 leka save pAkhali milyA, dIThI cetavihINa, pANI chAMTaI sIyalaI, khAMcaI siravINa. sira0 Ima karatAM cetana valI, balaI hiva tee, "sodhI kADhau DAcaDI, mujha jIvI de. sira0 rAjAnaI Utaru havaI, sikaM desya deva, ANI haTha etala karI, ma ma lAvau kheva, sira0 157 kahau kaI kuNa kehanau, kuNa jANaI beTa, e bAlaka vilivili karaI, kaI dharaNI leTa. sira0 158 eka naphara rAjA bhaNI, mekaliu ti vAra, "eha vAta evI thaI, rUThau karatAra." vegi karI mAMcI dharI, tihAM puruSa hoDI, UtArI kADhI navI, kahaI, "lAgI eDi" sira0 galaI lAgi jaMpAI IsuM, "are dhAyaI sIta, rUpa phiryau hUka kisauM, kuNa vItaga vita." sira0 161 parikari mili Ima vInavaI, "tumha kavaNa virAma, rU5 phiryau kima tAharau, anaI kihAM ti ArAma" sira0 162 kapaTa karInaI kelavI, "vana pANIThAmi, AvecaI vali pAlavI, e devaha kAma." sira0 163 bAlaka sAcava havaI," kaharAvyuM rAI, sUAvaDi beTA taNI, karaI harakhI mAI. sira 164 sayala sAtha asamAdhi, "mana taNi[6]ya jagIsa, hUtI vaDIya akhtA taNI, ti haNI jagadIsa." sira 165 trIya-aNAvaNa mokalyu, ApaNuu pradhAna, sAmaNI karI cAlavI, putra sahita vinANi. sira rAjA sAmhau AvIu, dIThI trIya jAma, "teha taNuu aMsaI nahIM, kuNa hUala kAma." sira0 167 putra rAI padharAvIuM, kUDI mA puNi sAthi, vAta pUchi saMsaI paDile, cIMtavaI naranAtha. sira0 168 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 : mArAmabhA rAsamALA "surataru chAMDI sevIyaI, chAyA eraMDa, ciMtAmaNi karathI gaya3, rahiu kAca khaMDa. sira0 169te DAhima tAM tehanI, navi dIsaI mUli, huM ti haji e Ima kahaI, kAMI kaI pratikUli." sira0 170 rAti divasi saMsaI paDile, putra maha apAra, e ArAmasabhA taNI, rahaI prIti saMsAra, sira0 171. caupAI pAchalI ArAmasabhA hivaI, putraviyegaI dina jAlavaI, nAgadeva Agali Ima kahaI, "mAhara deha dukhi karI dahaI. 172. jAta mAtra je mUkiu bAla, tiNi kUI nAkhI tatakAla, paDatAM samariu tAMtarau nAma, tiNi maI lAdhau uttima ThAma. 173. te jAtakanaI milauM eka vAra, tau mujhanaI haI sukha apAra, nAgadevi dIdhau Adesa, nisi nija maMdira karaI pravesa. 174 dekhI putra dhavarAvaI lei, pAnakUli pAlaNau bhareI, rAti thakI te pAchI gaI, dhAvi vAta rAjAnaI kahI. 175 phUla suvAsa phala ati hi rasAla, ulakhiyA rAjA tatakAla, ArAmasabhAnI vADI jisA, pUchI kapaTiNi, "e phala kisA." 176 kahaI hasInaI, "ahI tuhi hasa, tiNi ApyA maI saMsau kisau," kahaI rAI, "hiva tau chamisyaI, jaI e vADI te ANasthaI." 177 keDha kuDakalA kalikAli, kaha9 kima cAlaI sagalau kAla, parikari mili samajhAvika rAI, "e kapaTiNi, INi kipi na thAI." 178 rAjA pahirI sAmala vesa, rAtaI maMdiri karaI pravesa, putra pAsi dIvAnI chAMha, rahaI sadA asi usavi bAMha. 179 maniI meha ANI pAtAla, ArAmasabhA balaI sukamAla, "nAgakumAra, vacana avadhAri, putra pAsi jAuM" kahaI ti vAra. 180. vachi, ati gati chaI gADhI burI, ati UkhaDi jima bhAjaI dhurI,. ati rUpaI sItA apaharI, putra taNI mamatAni jihI." 181. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 2. vinayasamudra : 129 izui mamatA khiDiyuM saMsAra, iNu viSNu sahU[kha]I gaNuI asAra, visu vegi na lAvisu vAra, mekali" khelyau nAgakumAra. "tihAM jAIsi tuM putrasanehi, milise tu ti tAThurai gehi, tihAM rAcisi tau sAcau eha, amhe syauM thAsyai prItii cheTu." 183 kAu nAga, mAnau mAharau, vacana na lepisu puNi tAharau, jaI Ava. aNuUgai sUri, ta tU' mAne mujha zuSu bhUri' 184 bahu' paddhi kahuM kema javAi, dye mudghi sUI na cIra sIMvAi, ika mAriMga je nara hAi kharai, nAvI tuM, dirasaNa mAhurai. nahIM thAi tujhanaiM, bali gaI, putra laDAvai nija dhari jaI, rAti viThThAtI jANI jAI, jAtI khADuU khATTI rAI. " 185 186 hUMu," tU paraNI maiM, mutranaIM chaMDa, kiDu Asa mujha AjJA khaDI, ghaNA divasa mujhanaiM bheAlavyau, tADukai dukikha mujha mana zalabhyau." 187 sUka sujhanaI thAI thAia vAra, mujhanaIM ciMtA paDI apAra, jai Ugesyai sUra ki vAra, taOM asDa thAisyai maraNu ti vAra." 188 rAjA elai, "ma kaddhisi havai, phokaTa mUDhi havaiM kAMI lavajI," Ugau sUra vihANI rAti, cheDI veNI hUi prabhAti. tihuAMthI paui nAga puNi mUka, DA hA daiva, kisau e thaI acetana dharaNI DhalI, karai saceta nRpa pAkhali milI, 190 "jIvana sAcau vayarI mADu, nAgaviyAgi thayau e droha, mujha syuM hatau teDunuM kha'dha, jau ugau vitau niSpadha ma" tumhana vInavi rAi, rAjahaTha pAchau nava thAi, hiva mAharuM jAiva tiAM rahyau," tetai vana pragaTiu gagahyau. 192 ArAmaseAbhA rAi jitazatru, milyA 2gi thyA nayaNu pavitra. *paTiNi upari pAi prahAra, chaDAvIya tiNi kIya upagAra. valI rAI cara preryA, jAke, agnizammU tasu gharaNI lyAu, UdAlau jaI khAraDu gAma,'' tatra tiNuivInavI rAkhyA ThAma. da 189 191 193 194 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 : ArAmazobhA rAsamALA rAIrAnuM ati vAdhya prema, rahaI vahaI nita kuzalaDa prema, rAti divasi Ima ciMtA karaI, "karamihiM jIva ciMhu gati phiraI. 15 jaI AvaI Iha jJAnI keI, ta uri ahAra vaMchita heI, pAchilA bhavanI pUchau vAta," AvyA vIracaMdasUri vikhyAta. 196 samesaryo vani rAI suryA, ArAmasabhA prIya prati bhaNyA, "cAlau vaMdaNa hiva jAIe, saMsau \[7]chI mani dhyAIe. 197 puNya pApanau mAraga khara3, vaMdaNanaI tumiTha ratha saja karau" vaMdaI AvI zrI gururAI, ghaI upadeza sagura mana bhAI. 198 rAI pUchaI hiva, "rANI kizuM, karI puNya sukha pAmaI IsuM," valatau guru belaI, "suNi vAta, jaMbUdIpahi bharathe vikhyAta. 199 caMpAnayarI kuladhara seki, kulanaMdA tasu nAri garika, tiNi jAI kaMnyA puNi sAta, paraNAvI te sayala vikhyAta. 200 hiva beTAnI ciMtAI Asa, tetalaI tehanaI bhariyala mAsa, bihunaI kAraNi thayau uhAsa, kramikami pUgA sADhA nava mAsa. 201 jAI beTI jANI tAma, UcATe navi dIdhauM nAma, nirabhAgiNuM nAma tiNi lAu, nirAdara jANi leke kAu. 202 cUvanavelA vaya AdarI, peTa bharaI te gharidhari phirI, leka kuTuMbI kahaI ti vAra, "kuladhara, Adari, ma thA gamAra." 203 bApa taNaI mani cIMta paITha, AvI cahuI hATi baITha, lAMghI keI Avyau paradesa, jehanaI karma nahIM lavalesa. 204 caraNa bihaI chaI dhUlaI bharyA, thAkA paga pUjaI riharyA, cacari?] pUchiuM, "tAharau ghara kihAM, kiNi kAraNi Avyaka chaI IhAM." 205 "kesala desi nayari kesalA, naMdaNa seThi vasaI jasakalA, semA tasa ghari achaI kalatra, tAsu taNaI hu9 harakhi suputra. 206 te tasu naMdana huM suNi, seThi, dukhi kaI jalapUrI TreThi, mAharau pitA divaMgata thayau, tenau dhana tiNi sAthaI gayau. 207. * uhAsa lai tehanaIla vikhyAta. ciri ? ja philai bhAI karma nahI lai Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. vinayasamudra : 131 mai ci'tyau dhana ANuu jAi, dhana viSNu kahAM na Adara thAi, Ujau-UdhArau dhana lI, cauDa desi calANuOM kIu. kuMtale divase huM tihu gayau, vaNijai lAbha mUla vi thayau, punyAvahU jAI jihAM, manavaMchita navi pAmai kahAM. cana trATa mujha paiDI lAja, tau mI e mADathau laghu kAja, ehu gAmana vivAriyau, tezui majUrI kar3I preriyau, tAsu pitA chaI siradatta nAma, tasu ghara kau mujha sAruM va kAma, tuM upagArI naIM jIvaMta, sAri cADa mani ANi nibhrata. vastu tAma ciMtaya tAma ciMtaya manaDu maMjhAra, / "mujha yA paraNAviyuM, eha caiAgya chai taiya puttIya, le chAnai paraNAviyauM, appa riddhi dau' vAta Ittiya, elAgyu kuladharai, putta, pitA tatra suNa guNattama, mAhurai teDu rahyuM ati hatu neha, tAsu tuM putti uttima, hiva mAhurai ghari Aviyau, tuM tA kii viseSi, tujhana" huM bhagavA[ichakha]syu, ke kanyA navaveSa '' teu ja pai te ja pai, 'tisuNa guNavaMta, huM Avya chau kAmi jiNi, te uyArI pAchaI vimAsisa," dIdhuM sAthaI nakra nija, lekha lehu, deu vegi cAlisa,'' Avau khaisau jima havai, samAcAra lekhavI calAvisu," te khelyu, huM kuladharai, nirhutarI teDu jImI Avisu,'' te Avyu bhagatAvI, paraNAvI sA khAla, cAli havaI le khaca paNu,'' kai te tatakAla. tihuAM jAI tihuAM jAi kahuu niravAha, kema kara' e khAi karI," seTha bhaNu, "sAMbhali, tumhArau, sahUi kharaca calAvisyuM, ma ma vimAsa, e vacana mhArau," kahui, cAli hitra vegulai, huM niravAha karizuM tumhAra,'' 208 209 210 211 212 213 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra : ArAmazobhA rAsamALA 214 te bhaNA, "re mUDha, te ma ma pAtarisi gamAra", laI kAgala diva cAli tu, kuladhara jANuM sAra. DhAla karI sAmuhI cAlyau vATaI, elakhiyau seThi jamAI mATaI, ANavI Ima bhAsiyau e, e puNi tAharI laI trIya sAthaI, saMbala kari tuM ApaNa mAthaI, cAlau, tava tiNi bhAsiu e. 21 "kima niravahiroI maI e nArI," "saghalI karicyuM cIMta tumhArI, ma kari vilaMba" ti nIkalyu e, sAthavihUNa te ekalauM, sahUI pabhaNaI cala callI, * vATe avara na ke milmau e. 216 kanyA puNi mani mohavihUNI, cAlyA AvyA jisaI ujeNI, tiNi saMbala saMbhAlIu e, "Age dasa dini nija ghari jAta, hiva kaI khUTaka etalau bhAtau, che strI mujha pagabaMdhaNu milyau e. 217 vali bhAtau kau kihAMthI kIjaI," pUchiuM, "bhadra, meli grahI jaI, . nahIMtari bhIkha gaI karyuM che." ti kAyara naI karamavihUNa, khUTaI bhAI haDapha kuNuuM, tava tiNi cityau mani Isau e. 218 -sUtI mUkI sUnI sAlaI, te nAThau karI hariNA-phalaI, jAgI nArI havaI tisaI e, pahilau yau AsapAsaI, dhIrima karI mani IsuM vimAsaI, chaDI gyau kAraNi kisaI e. 219 sahI tiNi saMbala zeDa dITha9, tiNi mujhanaI te thayau uchIThaG, mehInaI nAsI gayau e." rivaI raDI nIya dukha saMbhArI, "e saMkaTa mujha Avyau bhArI, bharatAre navi niravA e. 220 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 . 2. vinayasamudra H 133 caupAI kari sAhasa, reIjaI kisau, mAharaI sirajya hUta isau" jAI nagara mAhi jetalaI, maNibhadra seThi milyau tetalaI. 221 pagi lAgI, diDI tiNi diNa, "kiDAMthI AvI tuM ghaNahINa," kuladhara-beTI sAthaha thakI, cUkI rAti rahI bhuI lukI. 222 huM AvI tA[8ka haraI AdhAri, tU samaratha duchiya saMsAri, rahi rahi va ima kari aMdeha, upari mujha putrI-meha 223 AvI seThi kahyau nija ghare, "sAtha sadhAvau ughamabhare," disodisi mekalyA tiNi vAra, kAgala anucara samAcAra kaI na lAdhau tiNi saMketa, leke kIdhau seThi saceta, keI dhUtArI AvI rahI, kuladhara-beTI tumhanaI kahI" 225 pUchAvi nAtrA-saMbaMdhi, "jaI diI take huI sanabaMdha, kIjai hiva Apa paNa mAhi" tiNaI kahI tava vAta uchAhi. 226 beTI sAta nIya nayara maMjhAri, paraNAvI chaI nIya gharibAri, AThamI cauDa desi calAvI, thayA sumAraga te paraNAvI. 227 tava jANe Adara ghaI ghaNuuM, gharmadhyAna baIDI kari ghaNuuM, "tuM amhArI beTI jisI, mani ciMtA hiva ma karisi kisI." 228 mANibhadra jinabhavana vizAla, kArAvaI pratimA causAla, jehavau hAI kari idravimAna, tiNi kanyA dIThau supradhAna. 229 "seThi, tuhe jihara kAraka, tiriyanarayadukha tuhi hAravyauM, hiva karisyau suzruSAsAra," lIMpaI mAMDaI karUNAsAra. 230 chatratrayanaI preryau seThi, bhAmaMDali sabhA jagi jeTha, tehanaI kahiI karAvaI sahU, pUjA praNamaI dinidini bahu. 231 eka divasa ciMtAtura hava, dITha kanyA seThi sudeva, mayA karIne mujhanaI kahau, evaDau cIta kAI tuhi vaha9." 232 tau tiNi kahI vAta, "suNi eki, sUkI vADI kUla visekhi, naMdanavana sarakhI dIsatI, Aja su tiNi navi dasaI ratI." 233 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 : ArAmabhA rAsamALA 235 "ma kari cita, e keDI vAta, jaI kaI mAharau sIla vikhyAta, tau polavasyuM vana tAharau, tau sAcau jANe mAharau." 234 jaI deuli baIDI jetalaI, Avila seThi tihA tetalaI, karaI mahatsava adhikaI raMgi, sAsaNadeva ti belI caMgi. kAMI vachi, karaI kaSTavizekhi, sUkau hiva pAlavise cheki, tuM sAcI devatA saMsAri, jinazAsananAM prabhAva vadhAri." 236 tava tiNi dIdhau vara Adesi, huI vihANaI seThi suvesi, Avau tAta, mane ratha phaliu," cauvita saMgha dise disi milyau. 237 paMcasabada vAjai nIsANa, milyA leka savi karaI vakhANa, jAI vanihiM baIsI jetalaI, navapallava thiu vana tetalaI." 238 vAdhyau sIla taNuka bhAga, bhaNaI seThi, "e mAhara bhAga, phalI Asa hita mAharI vaDI, paNa u sakati kanyA tAharI." 239 milyA saguru tiNi lAu dharma, karI saMlehaNa thA karma, [8khamarinaI pahutI amaravimANi, tihAMthI cavI tU huI . sujANi. 240 mANibhadra deva[davyacaNa karI, nAgadevanI gati taNi valI, te tAharaI sakhAIya thayau, tiNi tAhara saMkaTa savi gayau. 241 bhAvaNa taI kIdhau sAra, tiNi pAmyau mANasabhava cAru, taI ji karAvyA chatraprakAra, tiNi taI lAdhau vanavistAra." 242 suNI vAta naI dharaNI halI, karI sacita java cetana valI, dIThI saguri kahI je vAta, "hiva diu saMjama sayala vikhyAta." 243 saMbhaliye jitazatru vicAra, malayaputranaI dIdhau bhAra, mailyavesa lIdhau tiNi vAra, pAlaI saMjama sudhAcAra. karI saMlehaNa sAdhyA kAja, lahise mukatipurInau rAja, uvasagaccha guNe garika, zrI raNupatasUri variTaTha. 24pa tasu anukami saMI siddhasUri, tAsu sIsa vAcaka guNabhUri, harakha samudra nAmi guNasAra, tAsu sIsa e kahyau vicAra. 246 244 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. vinayasamudra H 135 vinayasamudra vAcaka Ima bhaNaI, dhanya ti naranArI je suNaI, tehanI sIjhaI saghalI Asa, puNi te lahise sivapura vAsa. 247 e ArAmasabhA caupaI, bhAvaccaNa Upari maI kahI, varasa vyAsiye mAsira mAsi, vIkAnayarihi manaullAsi. 248 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhi samasa'ga jiSNuvaragAtrAnuM vicAra, 3. samayaprAdaviracita ArAmazobhA pAI [1] DhAla 1H saMdhinI. rAga AlA siMdhu sayala sukhAkara pAsajirNoda, paNamaya tAsu caraNAraviMda, ja samaraNi ghari navayanihANa, mahatimirabharabhANa samANa. atulIbaladAtA alasara, dukhadohagadAridagaja-kesara, gauDIyamaMDaNa sakala sarUpa, praNamaI jAsu surAsura-bhUpa. tAsu pasAI kahi manaraMgi, jiNavapUja suvidhi sukhasaMga, saMbhali bhaviyaNa tAsu vicAra, pUja racaI jima vAraMvAra. 3 jiNavaragAtra luhetAM ehavau, sau upavAsa karyo phala tehavI, sahasa taNau phala jina pUjatAM, lAkha taNuku phala kusumi dharaMtAM. gItagAna prabhu Agati karatAM, phala anaMta huvaI jina ghuNatAM, tIrthaMkarapada lahaI udAra, e phala belyA sUtri apAra. sAla sUtra apAra. khetra bhArata mATe Asi prasidha, desa magadha dhaNarayaNa samidha, tihAM rAjagRha nAmA nayarI, jihAM paracaka na pahavaI vayarI. gaDha maDha maMdira pili pagAra, vana vADI sara nadIya saMbhAra, uttarapUrava majijha mahaMta, guNasila caitya achaI supavIta. rAja karaI rAya zreNika nAma, nara-naravaI jasu karaI praNAma, abhayakumAra pramukha suta suMdara, parivAraI pUrau jana sukhakara. 8 DhAla 24 kapUra havaI ati Ujalau re ehanI rAga kedAra. INi avasari jagadIsarU 2, sAsananAyaka vIra, viharaMtA janahitakarU re, samavasaryA vana dhIra. je jiNavara dAkhaI e uvaesa, ji suNi laI kilesa. AMkaNI, 9 prabhuAgamana suNAvIya re, zreNikanaI vanapAli, prabhupayavaMdaNa cAlIya re, mithyAmati savi kAli. re jiNa 10 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. samayamarAda : 137 paMcAbhigama jina namI re, baIThaka zreNikarAya, vANuM janagAminI re. bhAgaI jananau tAya. re jiNa0 11 mAnavabhava lahI dehilau re, kariva8 jinavaradharma, dukhadehaga jehathI laI re, lahaI saMpatizarma. je jiNa valIya viseSaI jina taNI re, pUjA puNyaprakAsa, manasudhi tiNi kAraNi karI re, jima pUjaI savi Asa. re jiNa0 13 viprasutAnau IhAM kizuI re, achaI [1kha saMbaMdha udAra, sAMjalivau bhAvaI karI re, saradahivau suvicAra. re jiNa0 14 khetra bhArata mATe paragaDau re, desa kusADha visAla, makaraMdarAya tihAM kizuI re, rAja karaI causAla. re jiNa0 15 gAma thalathaI tihAM kizuI re, cihuM disi joyaNa pAsi, DAbha viNAtriNa?] khaDa, rukhaDA re, UgaI nahI suvAsa. re jiNa0 16 DhAla 3 celA viSaya na gaMjIyaI ehanI. rAga gauDI vetA veda cihuM taNau re, vipra vasaI suvicAra, agnizarmA tihAM guNanilau re, jalanasikhA tasu nAri. re sirajyau kima laI, jevau jevau ridaya vicAre che. AMkaNa. 17 vidhutvabhA tasu naMdanI re, subhaga surUpa vinIta, bAlapaNuI piNa tenuM re, krodharahita subha cIte re. sira0 18 ATha varasanI te thaI re, tehavaI mAtA tAsa, maraNa lahyuM gaI karI re, mAtavijegi udAsa re. sira0 kAma karaI gharane ghaNuM re, khaMDaNapIsaNa jeha, gadhaNacAraNa dinadinaI re, vanakhaMDi jAyaI teha re. sira madhyAhnaI AvI gharaI re, godehaNa karI tAta, jamADI jamaI pachaI re, e evI tasu vAte re. sira0 bhAraI thAkI ghara taNuI re, balaI janakanaI tAma, "paraNuI jau te suMdarI re, tau jhAlaI gharakAma re." sira0 22 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 : ArAmazobhA rAsamALA 2pa tasu sukha kAraNi baMbhaNaI re, paraNuI nAri sujANa, DIlarakhI te bAMbhaNuM re, gharanaI kAmi ajANe re. sira0 dhAvaNu maMDaNa nita karAI re, basaI AsaNu pUri, nija tanurakhyA kAraNaI re, gharadhaMdhaIthI dUri re. si20 hAla 4H rAga sAmerI kumarI mana mAhi ciMtavaI, "Ima ghara-kaja kima maI havaI, nita navaI jananInaI dhaMdhaI paDI e, sukhalAlasa jananI eha, kAma na jhAlaI tiNi geha, nava nehaI, basaI siMghAsaNi caDI e. jima sau tima paMcAsU e. hiva kima thAuM udAsU e, jAsU e dini bhajana nahI suMdarU re, nisi nidrA puNi sukhi nAva, e acarija mujha mani bhAI, kima pAvaI, bhikSAcara nita sukhavarU re. yataH kaMtA jaI kuMjari caDaI, kaNayakalau hatyi, mAMgyA [2]jau metI milaI, "tau hI janma ayaW." 27 bAra varasanI te thaI, gecAraNa vanamaI gaI, tihAM jaI, sUtI khaDanaI AMtaraI e, tiNi avasari gaI vahI, pannaga ika Avyau sahI, gahagahI kumarInaI Ima UcaraI e. jAgI kumArI Ima jaMpa", nAgakumAra tuM kAM kaMpaI, kahi saMpaI, jeI jaI syuM tAharaI e," "nAgakumara huM devatA, garuDamaMtri me vasi karatA, nara vahatA, AvaI pUThaI mAharaI e. jaDI maMtra suM vasi karI, le jAsyaI karuMsI dharI, tiNi DarI, saraNaI Avyau tuha taNaI e." abhayacitti leI uchagaI, DhAMkI rAkhyau nija aMgaI, Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dao, 3. samayapramAda : 139 pagipagaI, AvyA nara tehanaI bhaNuI e. sarapa eka Avyau IDAM, bAle, dIThau taI kihAM, kima laha, suddhi tehanI dAkhIyaI e." tau valata japaI kumarI, "huM sUtI mukha AvarI, tiNi karI, aNadIThau kima bhAkhIyaI e." tasu mukhi suNI Ima AlecaI, mahemAhe Ima sacaI, kima TucaI, pannagadaMsaNa ehanaI e." disadisa je InaI thayA, hata AsA nija ghari gayA, dhari sayA, kumarI ja paI tehanaI e. "saMkA chaDInaI nAga, nIsariyA hiva te lAga, bhU bhAga, vayarI vali gayA tAharA e," nAgakumara pragaTa thaI, tasu guNa manamAM saMgraI, "satasaI, huI mAharaI vAharaI e." hAla paH caupaInI. rAga mahAra nAgakumara belaI gahagahI, "huM tUThau guNa te raI sahI, vara mAMgau hiva moraI pAsi, jima pUruM tumha solI Asa." 34 Ima suNa kumarI jaI tAma, "jau tUThau tuM merA sAmi, gAyAM paMThi phiraMta deva, tima kari jima sukha pAmuM heva. 35 anisi pIDI gharamaI ghaNuM, tiNi sAhija vAMchuM tuha taNuM" "caMdamukhI bAle, tuja siraI, e vADI rahisyaI subha paraI." 36 chaha ritu phalapuphaI suvicAra, patrasaMkula naI gaMdha apAra, sAga nAga punnAga tamAla, pADala pArijAta naI tAla. nAriMga niMbU jaMbu kadaMba, tilaMga sadAphala phephaNa aMba, agara tagara vali nAgaraveli, phaNasa bIjerI suMdara keli. 38 nAlakera rAINa subha sAya, damaNuu maruu jUI jarakhIya, sevaMtrI kevaDa macakuMda, dekhatAM huI paramANaMda. nAgakumAra japa, suNi bAla, jihAM jAIsi bAIsisi causAla, tihAM ArAma phiresTaI pUThi, eha vAtamAM nahI jaI jUTha. 40 3che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 10 : ArAmabhA rAsamALA visamaI samare me tatakAla, AvI pUrisi sukha suvisAlA" ema kahInaI pahata deva, sukha pAmaI kumarI nitameva. DhAla 6 suNi suNi naMdana vAhaha ehanI. rAga dhanyAsI harakhita kumarIya ghari gaI, manamAM dhariya uchAha, bhUkha-tirisa savi upasamI, gayau dukhadAridadAtu, jeu jela puNaha pArikha, Ima sura thAyaI chaI dAsa, rAja ramaNi sukhasaMpadA, dhaNa ghari karaI nivAsa. jou AMkaNuM. 43 anna divasi vanamaI gaI, sukhi sUtI vana heTha, vicivici jAgInaI dIyaI, gAyAM sarasIya TreThi. jeu jaya pAmI INi avasaraI, Avyau pADalIya-naresa, hayagayaratha suM parivarya, parAyaNa sAthi asesa. u0 divasa caDau ghaNu tAvaDaI, dukha pAmaI jitasatra, disidisi jevAI chAMhaDI, tihAM nahIM vanakhaMDa patra. je kumarIya siri vana dekhIla, calI Avyau savi sAtha, mADi sighAsaNa tihAM kizuI, basaI naravaranAtha. jeu0 vanasAkhaI gajaturaMgamA, bAMdhyA te savi jAma, senAkolAhali karI, surabhI nAThIya tAma. u0 phUri gayAM nirakhI karI, vAlaNa UThIya bAla, cAlIya tatabiNa vana calyau, gharami rahyau bhUyapAla. jeu DhAla 7 phAganI hAthIya gheDa tihAM kigI e, pAkhara jINasAla, savi hathIyAra taNAyatA e, nirakhaya bhUyapAla. e acarija dekhI tihAM e, rAjA Ima japa, "buddhiyAla suNi maMtrI e, kima thAyaI saM5I. aNadIThI aNasAMbhalI e, nirakhIya vAta, Ima cAlaI vana kiNa paraI e, acarija mani bhAta." maMtri bhaNaI, "suNa sAmIyA e, e kumAraprabhAva, Aja lagaI e navi suyau e, sAmI subha bhAva." Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. samayamada : 141. maMtrI kahe, "bAle, suNa e, valI Avau ThAmi, gAya tumahAraDI ANiryuM e, sagalI sukhakAmi." valI AvI kumArI tihAM e, baIThI sukhakAra, rAja taNAI Avaka]desa e, gAya ANuM asavAri. caMpAvaraNa kAya tAsu e, suMdara mRganayaNa, nAsA dIvasikhA jisI e, kephila sama vayaNI. aThami caMda taNI paraI e, bhAlasthala soI, daMta jisa dADimakulI e, dekhata mana mohaI. rAkA-caMda taNI paraI e, mukha teja virAja, pAkA geDa taNuM paraI e, adhare raMga chAjai. guNanidhi gera kapila daI e, dIsaI netra visAla, pIna padharabhari namI e, jANe apacharabAla. pANi kamala daI suMdarU e, kaTi sIha harAvaI, kadalI kemala jagha dekhi e, haMsagamani suDAvaI. ehavau kumarIrUpa rAya e, dekhI subhASaI, jANye aNaparaNI achaI e, ati prIti viseSaI. DhAla 8: rAga malhAra ati rAga dekhI rAyanau, mana dharI harakha visAla, tasu pAsi muMDatau AvIya, hIMDelaNa re, balaI vayaNa rasAla, hIMDolaNa re, "vara tuM eha bhUyapAla, hIMDelaNa re, jima pAmau sukhasAla, hIMDelaNa re, valatI balaI bAla. INi gAmi bAMbhaNa mujha pitA, guNajANa vasaI visesa, tasu pAsi pUchau tuhi jaI, hIMDola re," rAja taNuI Adesi, hIMDelaNa re, pahutake maMtri nivesa, hIMDelaNa re, Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ra : ArAmazobhA rAsamALA 63 bAMbhaNu karaI asesa, hIMDelaNa re, maMtri-bhagati ghaNu pesa. Ima kahaI muMhatau, "suNau baMbhaNa, kumarIyA tumha prema, paraNAvi jitasatu rAyanaI, hIMDalanuM re, jima hevaI tunDa ema, hIMDelaNA re, pAmau bahu sukha jema, hIMDelaNA re, ghau vali dhana dhaNa hema, hIMDelaNA re, kahIyAI jima kahau tema." Ima suNIya bAMbhaNa vInavaI, "muNi maMtri buddhinidhAna, aha prANa rAjAnA achaI, hIMDalaNa re, kumarIya keNaI gAna, hIMDelaNa che" Avyau maMtri pradhAna, hIMDolaNuM re, sAthaI vipra vidAna, hIMDelaNA re, rAjA ghaI bahumAna. AsIsa deI rAyanaI, rijarAja kaI umAha, "naranAha, kumarI e vara3, hIMDelaNuM re, manamAM dhariya uchAha, hIMDelaNA re," varatyau tihAM vivAha, hIMDelaNuM re, dAna dIya naranAha, hIMDelaNuM re, TAlaI dAridadAha. ati mAna deI vi[3]pranaI, naranA ciMtaI Ama, "hiva eha susara mujha thayauM," hIMDalaNA re, ApaI bAraha gAma, hIMDelaNa re, jima vAdhaI eha mAma, hIMDolaNa re, saMpaI bahulA dAma, hIMDalaNA re, vipra gayau nija dhAma, ArAma cAlaI ahanisaI, jasu siraI deva-umehi, ArAmasabhA tiNi guNaI, hIMDelaNA re, Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. samayapramAda : 143 naravaI cAlaI gehi, hIMDolaNa re, ANaMda adhikau dehi, hIMDola re, jima mero mana meha, hIMDelaNa re, pahucaI nagaraI teha. 'tiNi niyari mahochava maMDIyaI, siNagArIya savi hATa, gharigharaI gUDI bAMdhIyaI, hIMDalaNa re, chAMTIjaI bahu vATa, hIMDelaNA re, miliyA jananA thATa, hIDalaNA re, jaya jaya belaI bhATa, hIMDelaNA re, duriyanA mukha dATa. DhAla 9H deha asuci kari 5rIya he, bAraha bhAvanA mAhe, ehanI. rAga dhanyAzrI mizra nayaraloka harakhaI karI ha, sanamukha AvaI rAya, navanava bhaTaNa le karI ho, praNamaI naravara-pAya. balihArI jinavaradharama taNaI suvicAra, jasu parasAdaI jaya lahI che, paraNI evI nAri. AMkaNa. 70 sadhava vadhU siri behaDaI ho, dhari mila sanamukha jAI, jitasA rAya vadhAvIyaI he, bhAvaI TolaI thAya. bali0 nagarapravesaI rAyanaI he, miliyA bahulA leka, harakha dharI jevaI ghaNuM ho, jima ghana Unaya kaka. bali0 vira leka belaI Isu he, "pUrava-saMcita puNya, parabhAvaI INi rAjaya he, paraNI pramadA dhanya. bali manasuddha karayaI ghaNuM ho, Ima dekhI jinadhama, jima laDIyaI INi para bhavaI ho, vaMchita bahulA sarma. bali0 74 dhana nArI je evI ho, bhegavIsvaI vara bhUpa, taruNa puruSa Ima UcaraI che, dekhI tehanau rUpa. bali0 75 AkAzaI vana cAlatau ho, dekhI belaI bAla, "eDa taNuM phala pAmIyaI hA, tau lahIyaI sukhasAla" bali0 76 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 : ArAmazeAlA rAsamALA li Ima sAMbhalatAM da'patI hai, leAkayaNa suvicAra, gajajara cAmara vIjatAM hA, pahutA nija rikhAri. dhavalamoMgala gAI jatAM hA, pahutA maMdira [ka] mAhi, AkAsaI vana taMtra rahyau hA, nidina adhika uchAhi. khali paTarANI kira tehanai hA, rAjA adhikai prema, vividha lIlA" bhAgavai hA, kAla gamaI nija prema. ali. 77 DhAla 10 : kRpAnAtha mujha vInatI avAra eThunI. rAga gauDI iNi avasari te vipranaI jI, eTI jAI eka, bharovana AvI jisai jI, dekhI teDu viveka. 2 jaNaNI ciMta' tehanI citti, kaNa parai mujha putti, 78 2 jaNI. AMkaNI, 80 ema vimAsaI vipraNI jI, savika sutA mujha teha, kiMi upAyai jau marai jI, tarka parai nRpa eha. 2 jaNaNI 81 mAruM jiNi kiNi kAraNui jI," mane cI'tI bharatAra, elAvI ima AiSaI jI, ika vIti avadhAri re jaNI sAmI, tujha beTI bhaNI jI, asanAdika vanrI meli, saMtati sahunai vAlahI jI, e mujha vayaNu ma Teli." 2 jaNaNI0 83 tarka valata'.bhaTa Ima lalyui jI, "kasIya azrita tAsa, C ge je vaI te tatakhaNui jI, pUjai sagalI Asa." 2 jaNI0 84 valatI ja paI khAMbhaNI jI, e tau sAcI vAta, pIhiranI vila sukhaDI jI, vachai tarka hI tAta." re jaNaNI Agrahu dekhI nArinau jI, elai bhaTTa pradhAna, "je jANau tumti te karau jI, putri bhaNI bahu mAni." 82 5 siddhakaisara meArdika kIyA jI, bahu dravyaI saMjutta, viSamizrita ghaTamai dharI jI, pati teDI kahui vatta. re jaNI 80 e ghaTa laI bhalI parai jI, pahucevau tumhei Aja, 2 jaguNI 0 86 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. samayapramAda : 145 pADalipuri jitasajI sahI che, jihAM pAlaI chaI rAja. re jaNaNa. 88 Adara suM beTI bhaNuM che, kahirI morI vAca, taI ApaNAI khAIvA jI, tehanaI kahivuM sAca. re jaNa0 89 rAjakamaI hoImya jI, hAsuM adhika ajANa, grAmi vasaMtAM ehavau che, je pAsaI vinANu" re jaNaNa. DhAla 11H rAga gheraNI Ima suNi bAMbhaNa cAlIya, siri dharI kuMbha visAla, ekAkI te AvIyau, nagara samIpi rasAle re. bAMbhaNu cItavaI, "dekhIsthaI mujha bAla re." AMkaNuM. vaTavRkSa dekhI moTakau, ciMtaI [4] vipra sujANa, thAkau Avyau mAragaI, khiNi seuM INi ThANe re." bAMbhaNa0 92 Ima ciMtavI sUtau tihAM, tarutali baMbhaNa jAma, nAgakumara dekhI karI, avadhi prajjaI tAme re. bAMbhaNa0 "ArAmasabhAnau e sahI, Avyau chaI IhAM tAta, kiNi kAraNi kihAM cAlIyau, kima chaI enI vAta . bAMbhaNa0 94 jANyuM jANyuM ehanI, mAyaI medika eha, viSamizrita karinaI valI, mUkyA mAraNa tehe che. bAMbhaNa) me jIvaMtAM tehanaI, kuNa mAraI kali eNi" Ima cIratInaI lADUA, avahariyA vali teNe re. bAMbhaNu amRta medika tiNi ghaDaI, mUkyA devaprabhAvi, UThI darabAraI gayauM, baMbhaNa saralahAve . bAMbhaNa0 khaMbhaNa kahaI, "suNi piliyA, jaI vanavi naranAha, susara daMsaNa tumha taNau, dekhaNa Ayau uchA re." bAMbhaNa0 98 tumaDu daMsaNa dekhaNa taNau, alajau aMgi na mAI, susara tumha Ayau IDa, me mukhi vInati kahAI re." bAMbhaNa0 99 darabArI mukhathI suNI, teDaya3 rAya ti vAra, khaMbha AvI rAyanaI, ghaI AsIsa-ucAro che. bAMbhaNa0 100 10 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 : ArAmazobhA rAsamALA Agali kuMbha dharI karI, baIThaka narapati pAsa, rAya kahaI, "tumha ghari achaI, kusala anaI sukhavAse che." bAMbhaNa- 101 "rAyaprasAdaI ahanisaI, aha ghari kusala kalyANa, subha dagI vali rAyanI, sahu ke ghaI bahu mANe re. bAMbhaNa0 102 susara sanamAnI karI, rANImaMdiri jAI, janaki tAharaI ANaka, e ghaTa mujha mani bhAI re." bAMbhaNa0 103 rANI kahaI, "muNi rAyajI, e Upari ghau hAtha, jima e ghaTa UkhelIyaI," tau belaI naranAthe re. bAMbhaNa0 104 "adhikArI nahI huM IhAM, tuhi cha3 catura sujANa, Avyau pIhari tumha taNaI, kholau chaDI kANe re." bAMbhaNa0 105 ukhelyau jehavaI ghaDau, parimala bahula apAra, rAjakamaI vistaryauM, tihi medikasaMbhare re. bAMbhaNa) rAjakamaI ApIyA, vihacI rAya Adesi, rAjA AgaI pachaI, rANI sahita asese re. bAMbhaNa0 107 [paka rAjalaka kaDaI, "eDa taNa, jananI ati hi sujANa, gAmi vasaMtAM jehanaI eDavau chaI vinANe re." bAMbhaNa0 108 DhAla 12 rAyasabhA mAMhi bAMbhaNa AvI, belaI daI aMjana karI, "rAya, sutA mujha muMka8 pIhari, vATa jovaI jananI gharI." 109 suNi suNi baMbhaNa bhelA,"rAya kahaI, "jiNi dina phiratI ekalI, te dina vaulyA, hiva, sUrija taNa, darasana dekhaI e valI. 110 rAvaNa suNi baMbhaNa cAlyauM, pahata kusalaI nija gharaI, dharaNi, ghaNuM sabhA huI terI, vAta kahuI te subha paraI. 111 Ima suNI ciMtaI baMbhaNi niya maNi, "jAvuM viSa khoTuM thayuM, jima ghaya si bhasamaI niSkala, tima e AraMbha mujha gayuM. 112 visa bIjuM ghAlI vali adhikuM, mUkuM teDanaI sukhaDI," savila phI karI patinaI teDi, "cAlau mata lAvau ghaDI." 113 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. samayapramAda : 147 6 siri dharI cAlI AvyaOM khAMbhaNu, sUtaka vaDanaI AMtarai, nAgakumara te pariharI, amRta phINI mukI tiNi parai. rAyasabhA AvI vila 'bhaNu, bheTa dIyai te rAyanai, pUravalI pira seAbhA tyuM thaI, khAMbhaNa sanamAnya dhanai. li Avyau ghara khaMbhaLu elai, "mbrIye, vAta tumhAM taNI, rAjakaika mAMhi thAyai adhikI, semA jANapaNai ghaNI." bhaTTa taNI bhAmini ima cittai, jou daiva taNI gatI, jimajima tehane mAraNa kIjai, tima tasu thAyaI subhatratI." 117 garabhavatI rANI suNI khAMbhaNi, teDi nija pati sAdarai, "e pakavAna sutAnai devau,'' hAlADula viSe zuM karai. "pahila sUADa hAvaI pIDara, AhevI tasu dIkarI, rAya na mUkaI tatai karitra, khAMbhaNu, trAgaOM mane dharI." nAvisai te khAMbhaNu cAlya, Avyau nAga raheI jihAM, vaDa heThai sukhanidrA sUta, dekhI nAgakumara tihAM. visa avaharIyau teDhunai rAgai, trIjI vArai tiSNui valI, khAMbhaNa jAgI Avyau rAyasabhAya, tatra te manaralI. maMbhaNa kahui, su...Ni rAya sujANu, muMkau eTI amDa taNI, pa[pakha]tra prasava hui pIThuri jANuka, ANuu rAya, miDuri ghaNI." 122 rAya kahui, nArIvisa paDI, lokAcAra na jAgRhIM, jiNi rAjAnI rANI pIhira, nAva'' lili tANuDI. nArIvacanai preya khabhaNu, peTai pAlI tava dharI, brahmahatyA hitra deisu tumhanaI, jau nitra mUka dIkarI." matrivaraLa rAjAtai lai, "mUrikha krIsai e sahI, gahila khabhagu hatyA desaI, mUka rANI UbaDDI " sAmagrI meTI karI rANI, calAvI pIhira bhaNI, senAnI sAmata siga sAthaI, dAsI sAthai tasu ghaNI. ehuI mAyaI gharanaI pUchyuM, khagrAvya kUu valI, phUla ropAvyA AsaivAsai, hAsya vakti hiMva lI.' 114 115 116 118 119 120 121 123 124 125 126 127 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 : ArAmazobhA rAsamALA 13 131 harakhaI Avyau bAMbhaNa putrI, teDI nija ghari bAraNuI, "bhagatI ghaNerI karavI ehanI," nArInaI baMbhaNa bhaNaI. 128 DhAla 13 : rAga khaMbhAInI nava mAsAMnaI AMtaraI 2, subha velA suta jAya re, rANI devakumara jisau re, dekhata saba mana bhAyala re. manane koDa re dhavalamaMgala tihiM kIjaI re, gharidhari toraNa bAMdhIyaI re, saba parIvaNa pisI jaI re. AMkaNa - 129 dAsI jAI rAyanaI re, putravadhAI vadhAraI re, harakhita rAjA tehanuM re, dAsapaNuM UtAraI che. manane sAta prIyAM lagi tehanaI re, ApaI dravya akhUTa re, baMdIjana tIraI re, putrajanami te chUTa re. manane mAtraI sAthaI karI re, sarIraciMtAI jAvaI re, kUDakapaTa karI tehanaI re, kupa ArAma dikhAvaI re. manane 132 ArAmasabhA kahaI, "mAya re, kuu kiI khaNAya re," mAta kahaI, "putri tAharaI re, AgamanaI mani bhAyaka . manane 133 dUra thakI jala ANutAM re, tAharaI kAjaI dekhI re, kaI visa vayarI diI re, mata ke karaI uvekhI re." manane. 134 avatata kAya thakI jeya re, jehavaI ku[6] 5 apAra re, ba bhaNI laI tehanaI tilaI re, nAMkhI kUpa majhAre che. manane 135 rAyarANa paDatI tihAM re, samarthau nAgakumAre re, tiNi tAlaI AvI karI re, dIdhau tasu AdhAre re. manane 136 kepa karI te UparaI re, nAgakumara Ima ja paI re, sakuTuMba le karI tehanaI re, nAkhuM kubaI saMpaI che." manane 137 Ima ma kari te devatA re, te mujha jananI thAyaI re," Ima te vacane upasa re, tasu guNa citti suhAI re. manane 138 maMdira kari kUbA vicaI re, tehanaI se harI rAkhaI re, cita na karavI sAminI re," kara joDI sura bhAkhaI che. manane 139 - harakha baMbhaNi nija sutA re, sUAvesa karADI re, Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. samayapramoda : 149 144 zuMharAthI kADhI karI re, bAlaka pAsi sUbADI re. manane 140 dAsyAM khiNi AvyAM tihAM re, viSama rUpa te dIThI re, cejitakara pUchaI sahI re, kiMpi na laI dhIThI re. manane 141 bhayakaMpi kaMpi dAsI milI re, tasu jananInaI dAkhaI re, kUDabharI tasu mAyaDI re, Ima suNI tehanaI bhAkhaI che. manane 142 "sUAga hU9 achaI re, ahavA lAgI cAkhe re, vidhi dekhI caNAM taNuu re, e sAcI janabhAkhe .manane 143 yataH zazini khalu kalaMka, kaTakAH padmanAle, jaladhijalamapeya, paMDite nirdhananaM. dayitajanaviyego, durbhagataM sarUpe, dhanapatikRpaNatva, ratnadeSa kRtAMtA. "manaha mane ratha meTakA re, ciMtaviyA maI bahulA re, vilaya gayA jima nirajalaI re, sUkaI vallamAlA re. manane 145 bahu upacAra kIyA tiNuI re, beTI kAjaI mAyaI re, sonA sarasI jau karaI re, tasu rUpa navi thAyaI re. manane 146 ehavaI rAya-maMtrIsarU re, teDaNa Avyau rANuM re, sAravAra te pAThavI re, bahu ANaMda ANI re. manane mAragi dAsyAM vInavaI re, "kima ArAma na AvaI re, "pANI pIvA te gaya re," Ima rANI batalAvaI che. manane. 148 nayara samIpi AyA vahI re, rAya vadhAmaNi pAvaI re, rANa jANe AvatI re, mahUchava tihAM maMDAvaI re. manane 149 hAla 14: rAga kedAra gauDI Tkha adhika mahechava AvIyAM, rANIya ghari parivAra re, joIvA leka bahulA milaI, mani dharI harakha apAra re. 151 putra dIThaI ti AsthA phalI, jitasatta rAyanI khaMti re, rANuyarUpa dekhI karI, ciMtavaI mani dharI bhrati re. putra rUpa vicchAya kima tAharu, dIsae netra vikarAla re, dAsIyAM narapatinaI kahA, "lAgIya cAkha asarAla re." putra 15ra 147 151 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 : ArAmazebhA rAsamALA dukha dharI rAya pUchaI valI, "dIe nahAya ArAma re, mAthaI dina prati je rahaI, chaha ritu phala abhirAma re." putra. 153 kRtrimArAmasabhA bhaNaI, "sAmIya, te vanakhaMDa re, pUThi rahyau jala pIIvA, tirasIyau bahu diNa caMDa che. putra154 Avasya samaratAM tatakhiNaI," Ima suNuM ciMtavaI rAya re, mUlagI mahilIyA ehavaI na, havae Ima kima thAya che. putra 155 tehanaI daMsaNa mujha manaI, vAdhatau adhika saneha , ehanaI dekhatAM dukha havaI, jema javAsaI meha re." putra 15 ekadA rAya pUchaI valI, "ANivau vanakhaMDa Aja re, "samaya jANa karI ANirUM, ema jANau mahArAja re." putra 157 tehanA vacana Ima saMbhalI, ciMtavaI niya maNaI bhUpa re, "bIjIya eha nitaMbinI, nahI ArAma anUpa re." putra 158 Ita. ArAmasabhA bhaNaI nAganaI, "tAta, mujha sUnuviyega re, paDavaI dinadinaI, tima karavuM, thAI jima tAsu saMga re." putra119 Ima suNa nAgakumara kahaI, "jAIvuM mujha parabhAvi re, UgatA sUra mahilI tuhe, AIvuM ApaNuI bhAvi re. putra 160 na rahivau putramehaI karI, mani dharI mAdhurI vAca re, sUra UgaI pachaI navi diuM, tumaha bhaNuM daMsaNa sAca re. putra161 nAga muMu Ika nIsaraI, veNIya daMDathI tAma re, eha ahinANa taI jANivau, tuha thakI chuM tava vAma re." putra. 162 mAnIya vAca cAlI tihAM, devaparabhAvi pahUta re, nagaramAM rAyanaI mAlIyaI, paDhiIyau jihAM nija sUra re. putra163 Ulasyau neha suta dekhatAM, ura thakI dUdhanI dhAra re, vahaI anivArita vega spe, harakha rANI mani phAra re. putra164 niya kara5lavaI saMgrahI, dharIya ugi khiNa eka re, putra dha[7]varAvIyaI pAlaNaI, jevae ivIya viki che. putra165 devatAMdasa vADI taNA, mUkae phUlasaMbhAra re, Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, samayapramAda : 151 172 pAlaNe kumAranaI cihuM disaI, pahucae kupagrahabAra che. putra166 kumaranI ghAya divasoiye, acarija dekhAya te re, jAI karI rAyanaI vInavaI, Avae rAya tiNi gehi re. putra167 kRtrimArAmasabhA bhaNI, pUchae rAya suvicAra re, teha vanakhaMDathI maI sahu, ANIyA, prANaAdhAra re." putra 168 ANiva heva nizcaI karI," rANInaI rAya kaI eha re, rAtri vinA navi Avae, divasaI vanakhaMDa teha re." putra 169 tAsa vacana nRpa saMbhalI, ciMtavaI ApaNuI cIti re, eha ArAmasabhA nahI, nahI vali tehanI rIti re." putra 170 DhAla 15 bIjaI dina vali AvI, bAlaka tima dhavarAvI, pahatI kUpa majhAri, maMdira jihAM chaI tAra. 171 trIjI divasa nisAI, niya kari paNa suhAI, nizcala rAya nihAlaI, vahI AvI tiNi tAlaI. rANu kumAranaI teDaI, hIyaDAnuM dukha pheDaI, pAlaNa kumara paDhiADI, puSka leI tasu vADI. kumara thakI cihuM pAsaI, vikheraI subha vAsaI, Ima karI vAta hatI, devaprabhAvi gahagahatI. dIThI te savi karaNa, rAja ApaNuM rANI, jANuM niya maNi sAcI, bhaganI tehanI vAcI. 175 nizcaI zuM karI Aja, Avau vanarAja Ima suNu kAramI rANI, vadanaI ghaNuM kumalANI. 176 vAraMvAra cuMa Utara, ApaI rAyanaI subha pari, rAti cauthI vali AI, rAya taNuI mani bhAI. niya suta suM neha dAkhI, nIsaratI nRpa rAkhI, kara jhAlI nRpa jaMpa", "vaMcaI kAM mehi saMpaI." 178 vaMcuM kiNa pari nAhA, paNi chaI vAta agAhA." te kahivI mukha Agali" belaI rANIya, "saMbhali. 179 173 174 177 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 : ArAmoAlA rAsamALA vihAMNai kahisyu a tumhanai, Aja jAvA dyauSma ahunai,' "kuNu mUrakha nara hArarya, maNi Ayau karatAra. kahau kAraNa mujha te, vAsa vasau iNi geha,'' rANI kahei, "suNi rAya, kahisyAM tau dukha thAya." Agraha rA[75]na dekhI, nAganI vAta UvekhI, mUlathI vAtavicAra, kahetAM lAgIya vAra. uddayAcali sUra Ugau, timira taNuu bhara bhAgau, tehavaI tasu veNIyadaMDa, paDIyau bhuyaga pracaMDa, dekhI sApakalevara, vilapaI sega tai bhara, huM nirabhAgasiAmaNi, tai vIsArIya niya maNi." nAgakumara mukhi nAma, UcaratI paDI nAma, sItala caMdana vAyaI, rANI sacetana thAyache. kara joDI nRpa ja paI, "sugi, ghaNuM kAM kapai,' nAganI vAta suNAvai, saMbhali nRpa dukha pAvai. kApaI, khAMdhIya ANu, viprasutA iMDuAM tANuu," mAnI rAyavacanta, puruSe nAra adhanna AMdhI pAchalI khAMDui, veNIdaDa su' sAhI, rAya tai pAsi ANI, cAra sarIkhIya jANI. dekhI tAsa sarUpa, rANI vInavai bhUpa, bahina micArI e cheDau, eDanA aMdhana beDau,'' cheTTI nAka naI kAna, devau ati anamAna, lAMbuM nahI tujha khela," ima kahI nRpa tasu kheAlaI, dA rAjapuruSa rAjA taNui, Adesai abhirAma, UdAlI khAMbhaNa taNA, lIdhA bArahu gAma. krUrabuddhI te khAMbhaNI, khaMbhaLu suM saMjutta, rAya-AdesaI ANIyA, khAMdhI teha tura Mta. dekhI kApa naresanau, niya kara joDI TvAi, 180 181 182 183 183 185 186 187 188 189 190 191 192 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 195 198 3. samayaprada - 153 rANI kahaI, "mujha tAta muM, sema najari karI che." 193 mAtapitA te cheDIyA, rANanaI suvacana, e bhuMDa suM e bhalI, leka kahaI ghanadhana. bhegavilAsI bhegavaI, teha huM sukha suvisAla, rAjA aru rANuM gamaI, lIlA suM niya kAla. rANa kahuI, "suNi rAyajI, pUrava saMcita karma, pahilI pAmyA dukha ghaNA, hiva pAmyA bahu sarma. nyAnI gurunau jaMga jauM, milaI sahI sukhakAra, tau TAlaI saMdeha te, kaI vali karmavicAra." 197 INi avasari vanapAlakaI, vInavI6 naranAha, paMcasayAM sAdhAM taNaI, paravAraI uchAha. vIracaMda nAmaI bhalA, nyAnI guru guNavaMta, samesaryA INi vaNa majhaI, suranara jasu pUja ti" dAna daI tenaI [8]ghaNau, harakhaI gurunA pAya, vaMdaNa cAlyau rAya tava, rANI sAthaI thAya. saparivAra vaMdI karI, baIThaka gurunaI pAsa, madhura dhunaI guru upadisaI, zrI jinadharma uhAsi. "dharamaprabhAvaI jAti kula, rogarahita vali deha, pAmaI karati rUpa jasa, prIyasaMgama dhaNa geha" Ima suNI rANI vInavaI, "gurujI, karau pasAya, mUjha purava-bhava-vattaDI, kahau jima mani sukha thAya." rAga gauDI. hAla 16 nyAnI kahaI, "suNa vatta, pUrava bhava taNI, bharatakhetri caMpApurI e, vasaI jihAM bahu leka, karahita savi, hATaNi bahu dhaNa bharI e, kuladhara tihAM dhanavaMta, vasaI sukhI nita, bahu parivAra taNau dhaNuM e, suguNA tehanaI nAri, sAte dIkarI, kamalazrI prIyakAriNI e. 204 trIjI kamalA tema, lIkA sirI, chaThI te kamalAvatI e, zrI sujasA INi nAmi, nagara tiNaI mAhe, paraNAvI moI patI e, na de terAya tevaguruneI 200 hAsa 2 01 202 203 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 H ArAmazobhA rAsamALA jAmI puNyarahita, kuladharanaI valI, dIkarI dehagabharI e, tasu janamaI dukha laddha, tiNi mAtApitA, niranAmA te pariharI e. 205 na paraNAvaI tAsa, vana AvIya, dekhI parIyaNa Ima kaI e, "mitima tumhanaI eha, paraNAvI ghaTaI," Ima suNI seThI saradahaI e, "vANigapura ke Aja, rAja mUrakha taNau, paradesI AvI milaI e, niranAmA e tAsa, Adara bahulaI e, vilagADuM tehanaI gaI e." 206 INi avasari tasu hATi, paradesI Ika, kAgalIyau Avyau vahI e, kiNa nAmaI, kuNa jAti, vasaI kiNa desAI, pUchaI seDI UmahI e, "nayari-kosalAvAri, naMda-vaNigasuta, mA-kubaI Upanau e, naMdana mAruM nAma, dhana khINaI thaI, bahu upAya navi saMpanau e. 207 caDa desa saMpatta, tau piNa dArida, keDa na jhaMDaI aDu taNI e, abhimAna navi patta, nayara adhyAyaI, mAMDI sevA para taNuM e, INi kAraNi e lekha, deI pAThavyauM, vasaMtadatta vyavahArIyaI e, INinayaraI zrI datta, tehanaI devaka e, tasu ghara mujha saMbhArIyAI e." 208 kuladhara citaI citti, "beTIna[8baI vara, joItAM jugata milyau e, vaNigajAti-upanna, paradesI valI, citta abhimAni bhilyau e," suNi naMdana, tujha tAta, mitra havAI mujha, tiNi aha maMdiri Aevau e, Ima suNI deI lekha, zrIdatta bhaNI, kuladhara-guDasukha pAvau e. 209 bhojana bahalI bhakti, seThi karI parI, paraNAvI tasu dIkarI e, belaI naMdana ema, "jAevuM mujha cIDa, desi ajI phirI e, "le jAe ti desa sAthaI kAminI, kuladhara tehanaI Ima bhaNaI e, paraNI nArI sAthi leIna calyauM, cauDa desa pathaI ghaNuI e. 210 parayAI avina, cAlatau pathi AyauM, ujajeNapurI e, ciMtAI naMdana citti, "khUTuM saMbala, maI murakhi nArI varI e, sUtI chaDI eha, huM jAuM hiva, manabhAvita tiNi desaI e." sukalaNI suNi nAri, saMbala khUTuM e, jAevuM paMthaI vaDaI e. 211 Aja thakI tiNi bhIkha mAragi mAMgavI,"naMdana nAri bhaNI bhaNaI e, suNi mujha prANa-AdhAra, cAlisa te samI, gamatuM cAlau ApaNaI e." Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. samayapramAda : 155. nArivacana suNI ema, sAMjha samaI vahI, dharmasAla sUtA jaI e, sUtI nArI jAma, saMbala leInaI, cAlyau aradha nisA gaI e. 212 DhAla 17 : rAga AlA siMdhuDa nAri naMdananI jAgI jehavaI, praha samaI teha na dIThe che, pAsaI saMbala piNa nahI theDiluM, nAThau naMdana pIThe che. 213 niharahadaya mujha IDInaI gayau, dhir dhiga tehanI rIte jI, kAM paraNI taI ehavau jau hatau, nisanehI nIya rIte che. AMkaNuM. 214 mehi aparAdha vinA taI kAM tajI, niraguNa nAha niTolojI, pahilI AdarinaI cheDI kimaI, e uttama nahI bele che. ni20 215 pUrava bhavi maI pApa kisa kIyA, jiNi pari nahI mAne che, bharatAraI piNa chaDI INi paraI, vAta kahuM kisa kAne che. nikura0 216 mananI vAta kahuM kiNa AgalaI, daiva karI niradhAra che, dukhabhari sAlaI hAyaDuM mAruM, kehanaI karuM A pukAre che. nira0 217 saraNuI jAuM hipa huM kehanaI, Ima vilapI bahu vAre che, sIlarayaNa nija rakhyA kAraI, AvaI avaMtI majhAro jI. nipu20 218 [mANibhadra INi nAma vasaI tiDAM, seDI bahu parivAre che, rAja prajA mAnAM nita tehanaI, ghari lacchI-saMbhAre che. nira0 219 cAlI AvI tasu ghari bAraNuI, dekhI seTha visAle che, vinaya karI tasu pAya namI karI, dINa rahI te bole che. niSphara0 220 mANibhadra tasu dukha dekhI karI, pUchaI dharIya viSAda che, kihAMthI AvI dIna dayAmaNI," bolaI gadagada sAdo che. niku20 221 anAtha asaraNanau tuM saraNAI, suNI AvI tumha pAse che, kRpA karInaI mukha vanati suNa, saMbhali, pUrau Aso che. niSpha20 222 vivahArI caMpApuri kuladharU, teha taNI suti jANe che, cAlI niya pati sAthaI sAsaraI, bhUlI paMthi ajANe che. nikura0 223 para-upagArI paravatsala tuhe, saraNAgata-pratipAle che, ghau AdhAra kRpA karI mujha bhaNI, saMbhali dInadayAle che." niSphara0 224 mANibhadra tasu vaNe raMu, hRdaya dharI ANaMda jI, garuyaDi adhikI teDI niya gharaI, tasu TAlaI dukhaphado che. niSphara0 225 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 : ArAmabhA rAsamALA mANibhadra tasu pati jevA bhaNI, mUkyA puruSa bicAro che, disidisi joI AvyA tehanI, navi ladha vAta vicAre che. nihura0 226 puruSa eka mUkya3 caMpA bhaNI, nisaI-hetaI tAsa che, cAlI Avyau tiNi nagarI mAhe, jihAM kuladharavAse che. nidhura 227 seTha, sutA kitalI chaI tAharaI," pUchaI teha pradhAne che, kuArI paraNuM vali te kahau, kAraNa suNi sAvadhAne jI. nipura 228 mANibhadra varivAnaI kAraNaI, huM muMu tumha pAse che, jANuu jema vimAsI tima kahau, jima kahuM jAI tAse che." niSphara0 229 seTha kahaI, "kanyA sAte IhAM, paraNavI parasI che, cauDadesathI Avya vANIu, tehanaI aThami dIdhuM che. nihara0 230 hira kanyA nahI kAI mAharaI, sagapaNa kI jaI keme che. mANibhadranaI tiNi AvI kahyauM, "vAta tehanI ema ja." niku20 231 divasa tehathI savizeSaI gharaI, mAnaI seTha sujAkhi Ne che, tiNi piNa raMjyA leka valIvalI, karatI vinaya vinANe che. niku20 232 DhAla 18 : rAga jayasiri mizra INi avasari seThaI jihara ika unaMga, karAvyau bahulaI dravya niya maniraMgi, subha velA thApI jiNavara-mUrati caMga, nita pUja racAvaI adhikaI bhAvi abhaMga. kuladharanI beTI tiNi deDaraI suvicAra, upalepana maMDana mukhya karaI vyApAra, sukRtAratha Apau mAnaI dharamaprakAri, sAdhu-sAdhavI jagaI jANaI jIvavicAra. mithyAmati-viratI rattI zrI jinadharmi, subha cittaI jANaI sulatAnI pari marma, harihara jAkhalasela kuguru kudharma, jANI paraharatI vicaraI TAlaI bharma. nita seTha dIyaI tasu dravya taNau saMbhAra, tiNi dravya jigRhari vAritra koI apAra, 233 234 235 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. samayaprada : 157 236. 237 238. 239. maNisvarNamanahara chatratraya sukhakAra, prabhumastaki dhAraI bhagataI vAraMvAra. manabhAvaI tapa karI ujamaNuM bahu kIdha, saMgha-vatsalabhagataI tIratha medika dIdha, sikjhAya karaI nita dhyAvaI dhyAna atyaMta, nita bhaNuI apUrava pAlaI sIla mahaMta. eka divasa baIThau dITha seTha sacita, kara joDI pUchaI, "ciMtAtura kiNa vata," valata kahaI sehi, "suNi suti, deva-ArAma, rAjAyaI bagasyau phalapuphaI abhirAma. kiNa kAraNi sUkaG, kIdhA bahuya upAya, tauhI na thayau paNa sItala surabhi sachAya, INi kAraNi ciMtA mujha mani adhikI jANi, Ima sAMjali valatI balaI madhurI vANi. hiva kheda na karivau tAta, tuhe niya citti, vana sIlaprabhAvaI na karuM navavichitti, INi kAyaI nAhAruM huM cauhi AhAra, seThaI pAlI[vArI?]tI jaI jiNamaMdira-bAri. jinasAsanadevI samarI bhAvaI mani, kAusagga leInaI UbhI rahI tajI anna, INi avasari divasaI trIjaI sAsanadevi, vahI AvI tatakhaNa tehanaI hIyaI dharevi. sUkavIya vanakhaM[10] e miththAmati devi," jinazAsanadevI kahaI kara joDI bevi, "parabhAvaI hiva te thAsya surabhi sachAya, kevaDa ketaki naI jaI parimala jAya." ima tehanI kahInaI devI gaI niya vAsi, ArAma phalyau tava tatakhiNa divasa prakAsi, 240 241 24 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 244 245 158 : ArAmazobhA rAsamALA tasu vacanaI pAyeu kAusaga teNuI vAra, praNamAM prabhu payajuga pAmaI harakha apAra, anukami leka mukhi mANibhadra suNI vAta, tiNi velA Avyau jiNahara lekavikhyAta, te vADI dekhI navapalava navAvAsa, mana mAhe raMjyauM, guNa gAvaI mukhi tAsa. "beTI, ghari AvI kari pAraNa tuM Aja, tAharaI parabhAvaI saphala thayA akhta kAja," Ima kahata bahu jana teDI gaI riddhi, pasAraI suM tava ANuM ghari parasiddha. saMghavasUlakArI paDilAbhI munivRMda, kari pAraNa aThama tapanau tava ANaMda, lakAM mukhi suNatI nija karati causAla, jinadharmaprabhAvaI pAmaI vaMchita mAla. Ika divasaI jAgI rAti pAchalI jAma, nija vAta dharI citi pUravalI savitAma, "vayaragaI te dhana je viSayArasa chaDaI, leiInaI cArita tApI mizyAmati khaMDaI. huM bhegAI lubadhI navi pAmyA vali teha, bharatAraI tiNa mujha dAu adhikau cheha, INi kAlaI mAnuM ajI chaI pitaI puna, sukhakAraNa jinavaradharama lAu dhanadhana. dIkSA piNa na thaI tiNi tapivau tapasAra, kAyA su sAthaI sUkaI samudasaMsAra. Ima ciMtavI tapivaDe tapa mAMthau tiNi tAma, bahulake tapa karI lIdhau aNasaNa jAma. dhyAnaI navakAra maraNa lahI, avatAra, saudharamAI kalAI pAmaI surasukhasAra, 246 247 248 249 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. samayapramAda H 159 250 251 252 tihAMthI tuM cavI karI vipra taNI suti eha, hUI bharavana lAvana suMdara geha. mithyAtvaI mahita kuladharanaI ghari pApa, kIdhau taI jitalau teha taNuu e vyApa, vali mANabhadra ghara kIdhau dharama mahaMta, tiNuI parabhAI pAmyA sukha anaMta. mANibhadra marInaI pAmyau sura-avatAra, tihAMthI cavI karI lahi mAnavabhavasAra, kAMIka sukRtaI marI huu nAgakumAra, [10] je ahanisi tujhanaI vacchala ati sukhakAra. DhAla 19H rAga dhanyAsI jiNi ArAma kayau tiNi velA nava re, prabhubhagataI e devi, nita ArAma vahaI tujha mAthaI ahanisaI re, valivali sAraI seva. 253 jiNavara pUja racaMtAM e phala pAmIyAM re, lahIyaI lIlavilAsa, manasudhi liNi kAraNi bharIyAM kIjIyaI re, jiNavara pUja uhAsi. AMkaNI. 254 chatratraya prabhumAthaI bhAI je dharyA re, tasu chAyaI phala eha, upagaraNadika pUjAnA dehaI dIyA re, bhega nirogI deha. jiNa 255 rAjasirI pAmI taI vadhatI ati ghaNI re, saphala phalI jinabhatti, anukami mugati taNuM phala pAmisyaure, dhArevaka niyacitti"jiNa0 256 Ima suNi rANe mUrachAgati thaI re, sItala caMdana vAya, jala sIcaMtI khiNa Ika AMtaraI re, rANe sacetana thAya. jiNa0 257 nyAnI gurunA caraNa namI karI re, balaI vANuM mITha, "vAta kahI bhagavana, tuhi je mAharI re, nyAnaI te maI dITha. jiNa0 258 saMjama leIsu bhavathI bIhatI re, pAmI anumati rAya, tu payamUlaI kiriyAvidhi karI re, jima savi saMpa thAya." jiNa 259 rAvaNa suNInaI rAjII re, balaI vayaNa rasAla, maI Urivau appa te samau re, INi saMsAri jajali" jiNa 26 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 : ArAmazobhA rAsamALA nija suta malayasuMdaranaI ApIyala re, te nagarInau rAja, ArAmasabhA suM lIdhau saMjama rAjayaI re, te guru pAsi agAja, jiNa 261 aMga IgyAraha guru pAsaI bhaNyA re, jitasatta rAya risI, gItAratha saMvegI guri jANI karI re, thApya gacchasisI. jiNa0 262. jANI gya ArAmasabhAnaI suMdarU re, mahattaNIpada dIdha, rAyarisI zuM vicArI mahIyalaI re, bahu jana dharamI kIdha. jiNa0 263 aMtasamaya deI aNasaNa UcarI re, pAmaI surasukhasAra, tihAMthI caDI karI mAnavabhava lahI re, jAsthaI mugati majhAri. jiNa0 264 [11kajinapUjAphala ehavA bhavIyaNa saMgrahI re, hIyaDaI ANI raMga, karavI bhagati ghaNerI zrI jinavara taNI re, A bhAva abhaMga." jiNa 265 sAsananAyakanA mukhathI suNI re, zreNika harakha na mAya, vaMdI prabhunaI pahucaI niya gharaI re, tima saba leka sahAya. jiNa 266 e guru cauThimaI pATaI vIrathI re, gacchanAyaka jiNacaMda, INi kalikAlaI goyama sAmI sArikhA re, dIpaI teja diNaMda ji. ra67 babaravasanamaNi zrI zrI akabarU re, dIna dunI-patisAha, jasu guNa saMbhali saMtanamukha thakI re, teDyA adhika uchAha, jiNa 268 gurumukhi dharamavicAra suNI karI re, haphataha re ja amAri, kInI sayala jimamaI jeNaI bhAva nuM re, jalacara jIvau vAra. jiNa0 29 kharataragaccha-paraMpara moTAM gura taNI re, saMbhali manahi uhAsa, jagapradhAnapada gurunaI jeNaI dIpatI re, dIdhau pragaTa prakAsa. jiNa0 270 ekaI jIbhaI ehavA guru taNA re, kima guNa kahAI anaMta, zrI jinacaMda sUrIsara jugavarU re, cira jIvau jayavaMta. jiNa0 271 kharataragacchanaresara guNanilau re, zrI jinacaMdasUrIsa, aMtevAsI teha taNaI guNa-Agalau re, jJAnavilAsa susIsa. jiNa0 272 tasu caraNabuja ahanisi bhamara samau sahI re, samayaprada suraMga, ArAmasabhA saMbaMdha kau mana-bhAulai 2, ThANA graMtha sucaMga. jiNa 273 saMvata "havI bANu sasI rasa vacharAI re, vAkAnera majhAri, rAyasiMgha rAjesara rAjaIe racyau re, saMbhavatAM sukhakAra jiNa0 274 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. pUjAraSiviracita ArAmabhAcaritra [1] dhari dUhA Adi jiNesara pAya namI, zAMtI nemikumAra, zrI pAsa vIra eNvIsamau, vaMdiI jayajayakAra, zrI guru gautama samavaDi, zrI haMsacada sujANa, caraNakamala guru vaMdI karI, karasi kavita gha vANi. eka ja akSara vaMkaDu, je guru tUsA deI, aMdhAraI jima dIvaDau, phariphari joti kareI. dharama dhaNakaNa saMpajaI, dharmaI lIlavilAsa, dharmaI sukhasaMpati milaI, dharmadaM pUgaI Asa. deva guru dharma ArAdhI karI, kIjaI janama pavitra, te saghalaI sukha pAmII, eNaI bhavi parabhAvi mitra. puNya thakI valI pAmIi, pUrava-bhava-saMbaMdha, sura AvI sAnadhi karaI, rAjaradhi valI dIdha, tIrtha pUjyA prabhAvanA, sAhamIvatsala kIdha. teha thakI tiNi pAmIyu, ArAmasabhA nAma. cupaI kuNa ArAmasabhA te nAma, kima pAmyu surasaMpada nAma, jinapUjA vatsala sAmI taNauke, bhagatibhAvi kIdha te bhaNauM. 9 jaMbU bharata kusADha desa jihAM, gAma thalAzraya vasaI valI tihAM, je jana pramANa vRkSa tihAM nahI, kusataraNuM chaI jhAjhAM sahI. 10 aganisarama brAhmaNa tiDAM vasaI, veda cAritu jANa chaI tisaI, javalanasakhA tasu ghari brAhmaNa, rUpavaMta mAMhi sImA bhaNI. 11 11 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 : ArAmabhA rAsamALA vidhutaprabhA beTI suvinIta, rUpasebhAgyaguNiI subharati, varasa AThanI thaI jetalaI, mane maraNa hRo tetalaI. gharinAM kAma beTI te karaI, gAI dUhaI naI raseI karaI, bApa jimADI pitaI jimaI, gAI cArinaI sImaI ramaI. 13 sAMjha samaI valI AvaI gharii, vAlunI tihAM ge[1khavaDa karaI, dohI gaI naI nidrA karaI, prabhAti UThI sImaI saMcaraI. 14 Ima karatAM dina ketA gayA, kAma ghaNuuM naI bAlakaviyA, thAkI kAma thakI te bAla, tAta pratiI balaI tatakAla. beTI balaI, "nisaNuM tAta, hivaI paraNuM tuhe bIjI mAta, kAmakAja karaI te bhaNI, jima sukhaNI thAuM huM ghaNuM." hII vimAsI joyuM tAta, "beTI kahe chaI rUDI vAta," paraNuM bAMbhaNa taNuM dIkarI, rUpavaMta naI yavanabharI. mA dekhI beTI harakhata huI, mA tu AlasavaMtI bhaI, viSayavaMta naI rAmati karaI, gharane bhAra beTI sari dharaI. baIsaI paga Upari paga dharI, snAna vilepana TIlI karI, vipra sahita sukha bhegavaI, gharinu kAma beTI jogavAI eTI uvAca : zleka "anyadA ciMtita kArya, devena kRtamanyathA, rAjakanyAprasAdena, bhakSako vyAdhrabhakSita ." beTI balaI, "karamavasi, je saravuM te hoI, maI jANuM sukha pAmasuM, e mA maMgeI je. mA tu evI saMpanI, Upari valI guTola, ghari kAma bimaNuM thayu, pitA na karAvaI mela." vidyutaprabhA Ima citavaI, "e to nita abhyAsa, AvI dehilama khaMdha caDI, jima su tima paMcAsa. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. pUjA RSi : 163 rUDuM bhejana navi la, valI nidrA nahI rati, bhikSAcAra-kula-UpanI, valI brAhmaNanI jAti." Ima dukha sahutI vadhatI, varasa bArana[ni sAdhi, gau cAvaMtI sIma mAMhi, sUtI sukhi samAdhi. suI sAmavaraNa naI moTI kAya, rAtAM locana bhaya subhAya, nATha bIhata Abu sApa, kumArI [ka] sUtI chai tihAM thApa. 26 nAgakumAra adhiSThata deha, manuSyabhASA valI belaI teha, "UThiUThi kumarI tuM chaI satI," nAga laI te kAraNa vatI. ra7 kumarI jAgI teNI vAra, ahi dIThau paNa na bIhaI lagAra, nAga kahaI, "mujha saraI rAkhi, tuM laI leI DhAMkI rAkhi. 28 pApI keDai AvaI gAraDI, maMtravAdI naI valI chaI jaDI, te pApI jhAlI rAkhasiI, karaMDiI ghAlI leI jAI saI. he che, huM nAgakumAra, deva adhiSThata achuM apAra, gAruDavidyA devI taNI, ANa na lepI sa teha taNuM. teha bhaNe pApI jhAlasaI, karaMDa mAhi ghAlI rAkhasiI, saraNaI AvyuM huM tujha sAkhi, eha kaSTathI te mujha rAkhi." 31 vidyutaprabhAI belaI lIyu, nizaMkapaNuI DhAMkI mUkIyuM, etalaI AvyA garuDa tihAM, vidyutaprabhA baIThI chaI jihAM. gArDa pUchaI, "he bAlikA, nAga AvyuM tujha baIThAM thakA, jAta3 dIThau kahaI te ThAma, te jhAluM ahe vaI virAma." brAhmaNaputrI bolI visaI, "huM sUtI nidrAnaI vasiI, vAta ma pUchisi he gAruDI, IhAMthI jA ma lAIsi ghaDI." 34 vAdI laI mADamAhi, "Aghau na gayu nAga chaI tAhi" eka kahe, "e strInI jAti, pADaI bUba karAvaI ghAta." 35 AgalipAchali InaI valai, manamAM citaI, "sApa kuNa galaI," Ima cItavatAM AghA gayA, nAma prati kuri kahuI, "gayA." 36 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 H ArAmabhA rAsamALA saMkArahIta bAhira nIsara, devasarUpe pragaTa te karaI, "satyavaMta tU sAhasa dhAma, tuM samare mujha UpanaI kAma." 37 deva kahuI, "[2kha tuM UpagArI mujha, te bhaNa tuThau chuM tujha, mAgi vara me TaI maMDANa, je mAgaI te karuM pramANa." viprasutA valatuM bhaNaI, "jaI tuM tuThau deva, gAya cAruM chAhi rahuM, tuM karaje deva." deva kahaI, "mAgyuM kisauM, chAMhiyAnuM DhuM nAma, valatuM pherI mAgaje, vaMchita purauM kAma." kumarI kahaI, "tuM tAta muba, lega nilADii hoya, sUryakiraNaI tApavI, tU mujha chahiyu deje soya." deva kahaI, "e bAlikA, mAgI na jANaI soya, huM eNI pari ApaNuM, jima ehanaI sukha hoya' amoghA devatAvANI, amogha ghanagarjana, amegha rAja sanmAna, amegha jinabhASita. deva vimAsa citta cuM, sari Upari ArAma, baI sai suthaI hIMDaI jihAM, tihAMtihAM pharaI ArAma, hAla : zrI yatimAraga AdarI tathA prANajI e DhAla AMbA mAri morIA, rAyaNa keli jabIra re. nAlI bara nAraMgI bhalI, sopArI jAMbu bIjora re. koyalaDI TahUkA karaI, ketakI bhamaraguM jAra re, pADali parimala maDimahi, rUDA dvAkhabhaMDAra je. ke. AMNuM dADima amRta khajuraDA, khArekha nimaja badAma re, kauTha karamadA TIMbarU, vaDa pIpala surahI nAma re. ke. caMdana caMpaka mAlatI, jAsu lAla gulAla re, pArijAtaka bhalau magarauM, dumaNo marUu tamAla re. ke. 47 48 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. paMjARSi : 1 valasarI vAlI valI, kesu jAya sevaMta re, phUla parimala mahimahi, kuMpala patraphalavaMta re. ke phUlaphala chaha rati taNa, dekhI citta sahAvi re, [36] Isu ArAma surizuM karyuM, pUrava punyaprabhAvi re. ke. deva bhaNaI, "putrI suNau, jihAM tuM tihAM ArAma, kaSTa paDaI mujha samarije," sura pahuta niya ThAma. vanaphala te ArogI karI, sItala vAri ti pIdha, bhUkhatarasa savi upasamI, jIvI saphala taNi kIdha. cAri khaMDa caturAI karI, racIle e paribaMdha, kaI kavIyaNa bhaviyaNa suNau, jima chUTau bhavabaMdha. iti ArAmabhAcaritre prathama khaMDa. havaI bIjA khaMDaha taNI, kathA kahuM vikhAta, vidyutaprabhA sukha pAmIyAM, te saMbhaliye vAta. cupaI sAMjha samaI che cArI karI, ghari AvaI ArAma ja dharI, jimavAnuM mA kahaI te sahI, beTI kahaI, "mujha bhUkha ja nahI." papa sUtI UThaI viThANuI vAI, gAI leInaI sImaI jAI, gau cAraI naI vana mAhi ramaI, Ima karatAM dina ketA gaI. pada eka divasa sUtI vani jisaI, pADalapurane rAjA tisai, desa sAdhInaI pAchalau valya, vADI Agati thaI nIkalyau. 57 vana apUrava dIThuM tAma, kaTaka UtArau eNaI ThAma, haya gaya ratha pAyaka UtaryA, vRkhyamUla-DAlii paravaryA. jitasitu rAjA e valI nAma, sIMghAsaNa baIThau abhirAma, pAyaka paraghau saghalu milI, te baIThA ThAmaI aTakalI. vanaphala khAI rAmati karaI, hAthI ghoDA sabada UcaraI, sabada sutAM jAgI bAla, gAya trADInaI thaI vikarAla. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 H ArAmazobhA rAsamALA gAya vAlavA UjANuM jAI, vana Upari naI chAMhaDI thAI, rAjavara savi alaga paDayA, vani bAMdhyA gheDA trApaDayA. 61 rAya vimAsaI, "kAraNa [3] kisyuM, vana cAlyuM te kutika jisuM" mahite belaI, "rAjA suNi vANi, e mahimA kumarIne jANi." 62 pradhAna balaI, "he kumarI, gAya aNuva8 Adara karI," zubhaTa mekalyA karI asavAra, "ANaka gAya, ma lAu vAra." 63 viprasutA tava pAchI valI, sari Upari vana AvaI milI, rAjA hiyaI vimAsaI sahI, "e kaMthArI paraNI nahI." kAvya vAmanASTakaMtI praviralakusuma kezabhAraM kareNa, prazna cattarIya ratipatiguNa mekhalAM dakSiNena, tAMbUlaM codujhiraMtI prahasitavadanA mArutaM prArthayaMtI, biochI paripUrNacaMdravadanA gAlinI bAlikA. cupaI rAjA mani ciMtAtura thayauM, "e paraNavuM te huM jayau," mahilaI mana rAjAne laha, kanyA pratiI bela tava kahu. 66 "he suMdare sebhAgaNi nAri, e rAjAnaI kari bharatAri, kumarI laI, "suNe mujha vAta, agnisarama brAhmaNa aDuM tAta." 67 maMtrI rAjAnaI Adesi, nayara mAhi tava karaI pravesa, pUchI brAhmaNanaI ghari jAI, brAhmaNa dekha harakhita thAI. AdaramAna dIdhAM ati ghaNAM, khATapATa mehAM besaNAM, muhatau belaI madhurI vANi, "brAhmaNa, ma karasi khIMcAtANi. 69 tAharI beTI rAya paraNAvi, je joI te mAgI lAvi," kara jeDI brAhmaNa balIyu, "e beTI rAjAnaI dIyu. hivaI amhArAM sarIyA kAja, " beTI paraNu mahArAja, huM sevaka sAmI, tumha taNau, vivAhana chaI ughama ghaNau. vega karI vivAha melIyu," [4]I baMbhaNa rAja melIyu, rAjA balaI, "ma karu kANi" jesI jaI madhurI vANi. 72 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 4. pUjARSi H 167 karau sajAI vIvAha taNuM, jima sukha havaI rAjA bhaNI," lagana jevADaI paMDita jihAM, "eha ja mUhUratavelA IhAM." 73 AlenI vAMse karI, rAya para gaMbhaNadIkarI, vIvAha karyau DiI maMDANa, jANe mahIyala Ugyu bhANe. siri Upari sobhAI ArAma, e rANInauM e ja nAma, rAjAnuM manamAnyuM kIdha, ArAmasabhA nAma te dIdha. rAjA bhaNaI, "susarA bhaNuM, bAra gAma ApavuM Iha gaNI, khAI pIyaI dhana vAparaI," rAya bAMbhaNunI sabhA dharaI. rAyarANI baIThAM gajabaMdha, jAcikajana balaI parabaMdha, vana Upari chAhiMDI karaI, rANI dekhI rAya mani TharaI. tihAM thakI rAjA cAlIyu, pADalapura pAsaI AvIyu, nagaramahAchava mahitu karaI, phUlapagara mAlI tihAM bharaI. khara jimaNa DAbI bhaIravI, ude udo karI giNi lavI, nIlacAsa taraNa bAMdhIyu, rAjAnu mana ANaMdIyu. duragA gaNesa karavau milI, jimaNuM baIThAM laI velI, subha DAbAM jimaNuM belII, dUdha mAhi sAkara bhelII. ahava-suhava akSANuM laI, te AgalithI vezyA gaI, mAthaI kuMbha AvaI kuyarI, rAya vadhAvyau cekhaI karI. IsyA amUlika sukana joI, rAjA belaI avicala heI, suhaNa gAMThi bAMdhI saMcarai, purapravesa rAjA tava karaI. nagaraka jevA AvIyu, bhUpati dekhI harikhita thayuM, nAri amUlika dIThI jAsa, baIDI sahaI rAjA pAsi. [4] narapati AvyuM nayara majhAri, talIyAraNa varighari bAri, nagara mAhi cUDI UchalaI, harinaI deharaI gAgari gaI. 84 mAhajana milI Avyau tatakAla, sthavirA tarUNA adhivadhirA bAla, rAjA dekhI kaI juhAra, garaDhA kahaI te suNa vicAra. kahaI garaDhA, "parabhavanuM punya, rANa pAmI jeha ratana, dAna sIla tapa bhAva ja karau, teha thakI surasuMdari vara" Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 : ArAmazobhA rAsamALA taraNA laI te sAMbhalau, mana mAhi gADhau AmalauM, "e amUlika rANuM thaI, rAjA e bhegavasaI jaI." haviI chokara belaI te ghaNu, "phala lahII e vRkSaha taNAM, tau mIThAM atisuMdara hoya, AMbA keli bIjerAM jeya." vRkSa ane pama phala jau dIyaI, leka ghaNerA harakhita haIya, vanaphala khAya, diI AsIsa, "rAjA jIvau keDa varIsa." IsyA vacana rAjA sAMbhalaI, pAkAM phala UparithI gaI, meghADaMbara kIdhau chatra, bhUpati Agali nAcaI pAtra. dhavalaghare rajA AvIu, dIna anAtha mAgaI te dIyu, karaI mAvajana vadhAmaNa, rAya amerI ApaI ghaNuM. karI ajAcika mUkIyA, DagalA DeTI vipranaI dIyA, ahava-suhava oDhaI ghATaDI, ApaI rAjA metI-jaDI. rAjArANI vilasaI sukha, kahI tehanaI nAvaI dukha, pUrava punya taNuI pramANu, kavIyaNa kahaI te gurunI vANi. ketA dina INi pari gayA, havaI sAMbhalu varatata, agnisarama baMbhaNa gharaNi, valI bIjI beTI jarNata. anukami yauvana parivarI, kamalavAsinI devi, mA epika]hanI ciMtA dhara, vara paraNavA hevi. "ArAmasabhA ju maraI, tu e paraNaI eha rAya, ArAmasabhAnaI guNiI, mujha putrI sukhazuM thAya. DauDau kAraNa masi karI, sauki sutA mArevi" mAtA pApa Ima cIMtavI baMbhaNa pratiI bhaNevi. AryA mRgamInasajanAnAM, tRNajalasaMteSavihitavRttInAma, lubdhakadhIvarapizunA, niSkAraNariNe jagati. "sAmI, suNi muka vAtaDI, beTI ArAmasabha, Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 101 102 103 104 4. pUjanaSi : 169 Adarabhagati ghaNI karu, jima ApaNanaI bha. mAtapitA beTI valabha, e jANaI sahu keya, teha bhaNuM kAMI mokale, hiyaI vimAsI joya." "je jeII te tihAM achaI," bhaTTa bhaNaI, "suNi nAri, kapUriI kugalA karaI, dina prati daza vAra." dhUtArI bAMbhaNi dhakhI, "kara paNa mUrakha tU nAha, pIharanI vAMchA karaI, nahI aNurUM tAMha." Agraha jANa strI taNo, valI jesI bolyu teha, "jima jANaI tima tU kareha, huM navi jANuM eha." dravyaga melI karI, hiyaDaI harakha apAra, lADU kIdhA saMghakesarA, viSa bheltha taNi vAra. cupAI koI ghaDaI lADU ghAtIA, bAMbhaNanaI saMbhAlI dIyA, muha bAMdhI valI mudrA karaI, "tuM laI jA beTInaI gharii." 105 Adara karI belI tava nAri, "jesI, mAharu vacana avadhAri, jaI beTInaI kaheje sahI, tU khAje bIjAMnaI nahI. bIjA khAya te niMdA karaI, rAja mahi apajasa visataraI, e grAmINa na jANa kisyuM, eNe vAtaI mujha thAI hasU. 107 bhaTTa bhela kula cha nAri, saralapaNuM zeDU saMsAri, ekAkI bAMbhaNa cAlIka, mAthaI ghaDu leinaI dIyu. 108 dina [5] ketalaI Avyu tihAM, pADalapuranuM vana chaI jihAM, viDa ane pama dIThau jisaI, bAMbhaNa sUte nidrAvasaI tihAM pahila AvyuM te sApa, dIThau ArAmasabhAnu bApa, avadhijJAnaI joyuM amuM, "IhAM sUtu e kAraNa kizuM. jANyuM te mAtAnau kapaTa, viSa-bhelA medaka chaI ghaTa, ArAmasabhA mAraNe bhaNI, mA maMgeInaI trevaDa ghaNI. 111 nAgadeva mana ciMtA karaI, mujha thakAM ju kumArI maraI, tau mahimA mArI huI kisI, e UpanArI mujha mani vasI. 112 110 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 114 170 ? ArAmabhA rAsamALA karmadharmane mahimAguNi, huM AvyuM eha dharatI bhANa, viSa-lADU kADhI apaharyA, bIjA amRta bhelI bharyA. bhaTTa jAgI UThI cAlIyu, joI mudrA kuMbha mAthaI lIyu, anukami Abu piliyAra, jaI rAjAnaI karaI juhAra. rAya sasarau dIThau jasii, siMghAsana IsaNa diI tasiI, kuzala khema narapati pUchIyu, AsaravAda deI baIsIyu. OM bhUrbhuvaH svasti svAhA Iti UcArapUrvakama, ciraM jIva cira naMda, cira pAlaya medinI ciramazrita kAnAM, pUraya - morathAna 115 12 117 118 119 120 kuzala khema bAMbhaNa kahuI, tiI tUThaI mahArAja, "ghaNe dahADe AvIyu, beTI malavA Aja." ghau leI gharamAM gayu, beTI praNamaI pAya, "tava mAtAI vInavyaM, putrI e tU khAya." raNu rAya prati vInavaI, "nisuNu merA nAha, mudrA choDuM kuMbhanI, dagI je Aha." rAjA belaI, "he prIe, mAharale kahaNa ma joya, tuma samavaDi mujha ke nahI, tiI kIdhau tima hoya." mudrA choDi UghADIyu, gaMdha pragaTayadika]u te kuMbha, lADU kADhI ArogIu, e mRtyaki durlabha. rAjA mani harakhata bhayu, "modaka apUrava eha, saghalI rANInaI jaI Apaje, tuM lADU Ikeku eha." ArAmasabhA vatuM kahaI, sAmIvacana pramANa lADU jaI tima ApIyA, te khAtAM karaI vakhANa. "dhanadhana tava mAtA bhalI, modaka kIdhA eha." mahimA saghalaI vastarI, khAya vakhANaI teha. agnizarma bAMbhaNa kahuI, "putrI milavA kAja, ehanI mA alajau karaI, tU mekali mahArAja." 121 122. 123 124 125 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. pUjASi : 171 126 128 12. valate nRpa beltha hasI, "tuM bhaTTa abujha ayANa, sUryakiraNa jevAM nahI, te kima karaI prayANa." cupaI bhaTTa samajhAvI vulAvIyu, ghari AvI visAmu lIyu, te dekhI belI bAMbhaNI, kahI vAta saghalI te bhaNuM. ghejI pApaNi ciMtaI sahI, "thayu maratha mAhara3 nahI, valI upAya karUM ghaNuM, ArAmasabhA mAraNa taNu." tAlapaTa viSa ANya jasiI, karyA ane hara pheNa tasyAM, te mAhi java viSa bhelIyu, dhejI bAMbhaNa belAvIyu. 129 e pheNA laI jA tuhe, kumarInaI jaI kahiye jame," bhalau jesI nArI UbhaDa, anukami jaI puhatu te vaDa. 130 jANyuM viSaphINa apaharyA, nAgakumAraI bIjA bharyA, anukami Avyu rAjaduvAra, valI rAjanaI ke juhAra. pheNA leI Agali mUkIyA, naranAthaI te vahicI dIyA, bhalabhalA te saghale kahyuM, bAMbhaNa ghari AvInaI rahyu. viprI belaI, "jasI suNe, tihAM vItuM mukha Agali bhaNu, phINA taNI vAta te [kha] kahI, garbha achaI beTInaI sahI." 133 ghevara kIdhAM trIjI vAra, viSa bhelInaI harakha apAra, nArI laI, "padhAro svAmi, kumArI hivaI ANanaI kAmi." 134 ArAmasabhAnu garbha jANIyu, viSa sahita bAMbhaNa mehIyu, jaI beTInaI Ape hAthi, valI teDInaI ANe sAthi. ja na mekalaI rAjA kimaI, tau trAgAlauM karaje samaI, putrI taNI sUyAvaDi karI, dharmaI ApaNupuM UdharI." hiva pUrava rIti bAMbhaNa gayu, jaI rAjAnaI belAvIyu, mekali beTI, ma lAIsa vAra, kiI karasuM bAMbhaNa AcAra." 137 "tuM mUrakha kAM bAMbhaNa thAya, rAyadArA kima pIMhara jAya, galuM mAravA kADhI chUrI, muhataI haII vimAsaNa karI. 138 mahitu kahaI, "rAjA, suNi vAta, e bAMbhaNuM karasaI nija ghAta, 13ra. 135. 136 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 140 141 142 143 172 H ArAmazobhA rAsamALA karau sajAI ANuM taNuM, rANI saMgreDa pIhara bhaNI." sAmagrI kIdhI ati ghaNI, sAtha dAsI sazruSA bhaNI, janaka-sutA cAlyA jetalaI, ghari vadhAmaNuM dIdhI ketalaI. ghari pAchali vADI chaI jihAM, kuyu khaNavaI dhejI tihAM, nija-peTa-sutA ghAlI brUyaraI, rANI bhaNuM sAmahIyuM karaI. AvI putrI poliTuyAri, kapaTa sahita harakhI taNi vAri, mahemAhi keIi valagIyA, ghari AvInaI alaga thayAM. dina ketalaI beu janamIla, nagaramahochava dhI jaI kI, devalokathI jANi avataryuM, eka rAjabIja lakSaNaguNabharU. eka divasa dAsI kihAM gaI, sarIraciMtA UtAvali thaI, maMI sAthaI thaI jAya, [77] vADI phUyu gaI taNi DAya. rANI citaI, "mAtA suNau, ketA dina thyA kuyu khaNyA," mA belI, "tujha AvaNu bhaNI, kU khaNAvyuM kAraNa gaNI. dUra nIra viSa ghAI keya, mujhanaI te vimAsaNa hoya, dekhIsokhI huI mAhArAji, sudha nIra tujha pIvA kAji." tava beTI kUya jevA kIdha, paga jhAlInaI ThelI dIdha, paDatAM nAga samayu tatakAla, kari jhAlI rAkhI taNaI bAla. devi bhavana kuyA mAhi dharyuM, ArAmasabhA vAsa tihAM karyuM, vana saghala kUyA mAhi gayu, bIju khaMDa INi pari bhayu. 144 145 146 147 148 cAri khaMDa caturAI karI, racIyu e paribaMdha, kahaI kaviyaNa bhaviyaNa suNa, jima chUTa bhavabaMdha. Iti ArAmasabhAcaritre dvitIya khaMDa prabaMdha. 149 150 valI trIjA khaMDa taNau, kahisuM vigata vicAra, te saMbhaliye mana karI, je gurumukhi suNa vicAra. 150 cupaI ke deva te Upari jisaI, rANI kahaI, "mujha mAtA masaI," Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. pUjARSi : 173 nAga bhaNaghe, "karasuM eha lepa," te paga lAgI samAvaI kepa. 151 AvI bAMbhaNi ghari jetalaI, nija putrI kADhI tetalaI, sUyAvaDi taNau veSa te dharI, pazcaMga baUsArI te dIkarI. 15ra dAsI AvI praticArikA, nayana rUpa lAvana nahI saMkA, te pUchaI, "sAmaNi, suNa vAta, tuha sarIranI kAM e dhAta." 153 kahaI sUtikA, "huM jANuM nahI, caDaI sAsa vapu dhUjaI sahI," dUDI dAsI dhIjI bhaNI jAya, te AvI pUchaI, "kAM mAya. 154 re putrI, tujha kisa virAma, kiI bAdhA kaI citta nahI ThAma," kuI peTa vilApa ja karI, kapaTapaNuM mana mAhi gharI. 155 sU[7]yAga kaI vAtaprakopa, Ima karatAM milIyu bahu leka, bhUta preta vaMtara jhaDa valI DAkiNa sAkarNa maIlI malI. 156 dekhI loka karaI pikAra, "mujha beTi, tU boli lagAra, tujha Upari mujha AsA ghaNI, kAM dukha diI vayaraNi pApaNI." 157 Ima valavaMtI jaI te mAya, "re putrI, tUjhanaI sU thAya, kapaTa sahita belaI te Apa, "vaida teDu, putrInA bApa." vaida vAhara bhaTTa tava karI, AvyA vaIda dIThI dIkarI, narakhI DIla jeyu hAtha, "raga nahI e kAraNa, nAtha." 159 maMtra-yaMtra-vAdI teDIyA, DAkaDamAla teNaI mAMDIyA, raga nahI, kAraNa paNa nahIM, Ima kahI UThI gayA sahI. 160 gharamAM kapaTa na jANuI keya, mA beTI jAI te soya, harakha sahita hUyAM be jaNAM, "kAja ApaNu sIdhA ghaNAM." 161 158 gAthA ravicarI gahacarI, tArAcarIyaM ca rAhucarIya ca, jANuti buddhimatA, mahilAcara na jANuti. 162 dina ketalA INi pari gayA, rAya-Adeza muhitA AvIyA, ANa taNI sajAI tava karI, vulAvI mana harakha ja dharI. dAsI belaI, "sAmaNi, suNau, vana na dIsaI te ApaNuuM, dhIjI kahaI, "vana tarasuM thayuM, pANI pIvA kUyA mAMhi gayuM. 164 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 : ArAmaroAlA rAsamALA te vana keDaithI AsiU, jagadIsa IhUM tima husi"," mana mAhi ciMtaU dAsI tAma, rUpa gayu, nahIM ArAma. jaI rAjanaIM kahisyAM kasU', e tarka krutika dIsai asU,' Agali cAlai pUii rjAya, vana nAi je manamAM reya, havaI pADalapura TvITU jisai, sAhasu rAjA Avyu tasa", chava kIdhau nayara majhAra, saNagAryAM' sahU nara nai nAri. putra aneApama dekhI karI, mana [ka] harakhyu, rAjA citta dharI, ArAmasabhAnuM dIThuM rUpa, bhUpati kaDai, "e kissu sarUpa." kahuI dAsI, sUyArAga thayu, rANIne e rUpa ja gayu," putra dekhI harakha mani dharaIM, rANI dIi tava duHkha karaI. rANI rAjA mAlaI jAma, nahI aneApama te ArAMma,' "tarasa pANI pIvA rahuM, pI pANInai AvasaI vahu." dA ArAmaseAbhA dekhI karI, je UpajatA sukha, e dekhI te na UpajaI, jotAM lIvalI kha. rAjA ci'taI dukhabhari, ju calai ghevara hAya, tu DisUdhAnAM nava karae, e jANui sahu keAya." zajA khelai ekadA, te ArAma jai aNui," prastAvaI hUM ANisau," sA elai madhurI vANu. rAjA" jANyu isa, sayala sarIra narimya, ehunaI puraSa na bheTIu," kIdhI rAya parISya. e keAI nAri khIjI chai, valI kuyArI hoya, ArAmaseAlA misa thai, iddhAM AvI chai sAya" 165 166 167 168 169 170 101 102 173 174 DhAla : mRgadhajanI cauparNa, dhanadhana te sAdha namIjai, sAmerI-jaimAlA rAya manahu vimAsI elai, e ArAmaseAbhA nahI teAlai, eNi dIi dukha apAra, te dukha TAlau mujha, karatAra." Ima AratidhyAnai caDIuM, tUraMta dharaNI paDIyu, tava daDI Avai paradhAna, te cyAribuddhinidhAna. 171 176 177 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAya zItala karai upacAra, narapatinai viraDuvikAra, caMdana ghasIghasI sIMcai, valI AMkhi UghADI mIca. sIMcatA thayuM sAvadhAna, pachai elai te paradhAna, "sAmI, syuM tumhanaI kaTTa," bhUpati kahe, 'jIvU bhRSTa.'' paradhAna jaMpai, 'syA mATe", "ei khAMbhaNu pADI vATa, parabhavana e bhaTTa vayarI, ArAmaseAbhA kaNi mArI. leI bIjI strI kAI bhejI, te Upari nAvaI hejI, mahitA, kaDu havai kama kIjai, ulaMbhA daivanaI dIjai.'' [85] maMtrIsvara kahyui, suNi rAya, e rANI kui na marAya, ehanI sAdhi karatA deva, kAMi kAraNa IddhAM chai hema. sAmI, ma kau seAka lagAra, mine samara zrI navakAra, dharmai sukhasaMpanna hAsyaI, paramesvara sADhuM joyai." Ima mahatai rAya samajhAvyu, ma`trIzvara nija ghari Avyu, anna pANu nidrA na karai, naranAtha eNI pari nUraI. 4. pUjARSi : 195 kA sasanehI vahu, muu na dIThau kAya, sAlara kerAM rUkha jima, jhUrIjhUrI paMjara hAya. vAhtAM taNui viyeAgai, mU yu na suNIyu kAya; vailivihAM pAnaDAM, didina pIlAM hAya. dhruvai ArAmasAbhA taNuka, suNiyA kathAvata ta, dina jhUraMtI nIgamaI, putravirahui ekAMta. nAgakumAra valata bhai, putrI, suNi mujha vAta, tU kAM ehavI haMbalI," "mujha putraviraha, suNa tA. tAta, suNuu e vInatI, mujha suta tumhe dekhalAvi," "mAhurI sati" deva kai, putra joi tU Avi. paNi Ave tU' UtAvalI, jihAM navi Uga sUra, sUrya Ugyai taddhAM rahI, tu arhutumhe darasaNu dUra. ti vAra pachI milavu nahI, tuM valI jANe parIkSA eka, 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 : ArAmabhA rAsamALA tava mastaka muMAla thakI, muyu nAga paDaI tihAM eka" hAla: pAchalI sAmerI surane vacana karI pramANe, AkAzii cAlI vimANa, java rAjamaMdira te puhutI, suta sUte tihAM mukha jatI. 192. laI laI valI hUlarAvaI gItagAna karI saMbhalAva, teNi kAmi valI paDhAyu, phalaphUlapagara tihAM mAMDyuM. 193 Ima bAlaka ramADI nija hAmi, gaI devaprabhAvi ArAmi, dhAvi jAgi thayaI prabhAti, "phalakUla kima AvyA rAti." 194 jaI dhAvi rAjA saMbhalAvyu, rAya haraSa dharI tihAM AvyuM, phalakula dIThAM te vananAM, rANuM [ka] kahaI, "maI ApyAM tihAMnAM." 15 rAya kahaI, "te Aja vana AvaI," te belI, "divasaI nAvaI, sAmI, rAti paDaI ANeva, vizvAsa" kahaI rAya ehavau. narapati kahaI, "sAhasa eSA, e sAcuM laI kaI maraSA, havaI kautika jeII ti, tU saMtoSa huI mujha jAtiI" 197 Ima ciMtaI bIjaI dina rAya, ArAmasabhA AvI tima jAya, rAya dIThuM tama ja sarUpa, muMhate kahaI kAraNa bhUpa. 198 dina trIjaI rAjA rahaI rAti, karavAla leI ekAMti, ArAmasabhA tima AvI, bhUpiI dIThI te mani bhAvI. "aho suMdara e mujha nArI, pilI nAri koI dhUtArI," valI jeII ehanuM sarUpa, prameha thayu ati bhUpa. rANI devInI pari jAya, rAjA dekhI hAtha ghasAya, ghara mAhi AvaI mahArAja, "ArAma ANaka tuhe Aja." 201 rAya belaI haTha karI gADhiI, te kiI DIla bharANI tADhiI, ati valakhI thaI te nAri, valI bela na laI lagAri. havaI divasa cauthaI paTarANI, nija putra ramADaI jANI, valI phUlapagara bharI jAI, tava bhUpati bAhiI sAhaI. rAya nayana bharI tihAM laI, "mAharaI tujha samavaDi nahI te laI, priya, tU mujhanaI vipratAraI, miI tI duhavI nathI tuM lagAraI." 204 199 200 202 203 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 che. paMjASiH 107 tava neha dharatI rANI, valI belaI madhurI vANuM, "mujha jAvA du tuhe Aja, koI kAraNa chaI, mahArAja" ra05 tihAM kAraNa pUchaI bhUSa, "sAmI, kahisya kAli sarUpa rAjA kahaI, "hAtha na chaDuM, tujha kAli keNI pari teDU. 206 mujha hAthi caDyuM ciMtAmaNi, kima nAkhuM chuM te, kAmaNi, je kAli ka[kha]hitAM te Aja, tuhe kahiye muMkI lAja." 207 te vAta kaDitAM kaMtA, tuhu herAI moTI ciMtA." rAjA kahaI, "sAMbhavi rANI, e vAta kidhaI pIuM pANI. 208 dharamUla kahaI varatAMta, "tumahe sAMjali , morA kaMta, mujha mA maMgeII dhauM, valI dukha eNuM pari dIdhauM." Ima kahitA UgyuM sUra, tava deva gayu te dUra, mUyau Agali paDIyu sApa, "mujha chaDI gayau tuM, bApa." te vilApa karaMtI retI pachaI dharaNi paDI te DhalatI, vAya zItala karyuM upacAri, bhUpati kahe , "sAMbhali nAri. tujha darasana pAmyuM durlabha" kahaI rANI, "suNi vAlaMbha, sAmI sAnadhi karatau hava, te chAMDI gayu mujha deva." rAya laI, "te syu kI jaI, mANasabhavalAha lI jaI," Ima rotI dukhasukha dharatI, te rAya pAsiI rahi ramatI. cupaI kepiI rAya caDyu taNi vAri, thAMbhaI bAMdhI dhUrata nAri, kahaI rANe, "ehanaI mArasvaI," bahina bhaNI muMkAvaI tisii. 214 "nAka karaNa kara cheda valI, bhaTTa bhaTTANI jaI kADhau milI," kahaI rANI, "rAya, saMbhali vAta, mujha mAtA, e mujha tAta." 215 210 211 213 uttama atihiM parAbhavyau hiyaDaI na dharaI keMsa, chedya3 bhedya daMDavya, madhura3 vAjaI vaMsa. 12. 216 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 : ArAmazobhA rAsamALA 217 vAya, uraI. 220 cupaI pAya lAgI mUkAvaI valI, karaNa nAka chedanathI TalI, rAya-Adesa naphara AvIyA, gAma leInaI desapaTa kIyA. rAjArANa prema anaMta, khAI pIyaI sukha vilasaI kaMta, devakanAM sukha bhegavaI, divasanisA INi pari gaI. 218 rANI baIThI rAya samIpa, eka divasa kahaI, "saMbhali bhUpa, pahi[10]luM dhuri huM dukhaNI hatI, hivaDAM sukhanI pragaTI ratI. 219 jJAnavaMta guru AvaI jasiI, karmavipAka huM pUcha3 tisiI, rAyarANI vAta Ima karaI, AvI vanapAlaka ucaraI. "nyAnI guru AvyA mahArAja, caMdanavana ughAniI Aja, paMca saI sAdhu sahatimAM parivaryA, vIracaMdra AcArija guNabharyA." 221 rAya harakhu rANI kahaI sAra, prItadAna dIdhau siNagAra, rAjArANuM sahu parivAra, vivaMdana jAI harakha apAra. 222 RSivaMdana karI bAMThA jisaI, dharmaupadeza daI munivara tisaI, dAna sIla tapa bhAva ja dharai, svargapurinAM sukha aNusaraI. 223 leka bale rUpa yazaH kIrti, pAMDitya priyasaMgama, vapavargalamIzca, dharmoNa jAyate" 224 cupaI amRtavANi sAMbhalitA rAya, harakhiI munivara lAgaI pAya, rANI kahaI, "miI dukhasukha thayuM, parabhAvi te miI syu karma karyau." 225 munivara kahaI, "rANa, tuM sAra, parabhuvi kIdhau dharma apAra, jJAnI kahaI, rANI sAMbhalaI, trIju khaMDa INi pari milaI. ra26 cAri khaMDa caturAI karI, racIyu e parabaMdha, kahaI kaviyaNa bhaviyaNa suNa3, jima chUTo bhavabaMdha. Iti ArAmasabhAcaritre tRtIya khaMDa prabaMdha saMpUrNa 227 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. pUjARSi : 138 hA hivai cuthA kha`Da taNeA, saMbhalance artha sujANa, ArAmaseAbhA sukha pAmIyA, te parabhava punya pramANu. ehu ja bharata caMpApurI, kuladhara vaNika e nAma, gharaNI kulanaMdA bhalI, putrI sAta abhirAma. bleka nAma - kamalazrI padmAvatIra kamalA lakSmIkAparA4, 5'camI zrIpa ze devI6, saptamI pri[10kha]yakAraNI, dUhA te paraNAvI dhanADhaca-ghara, kharacI aratha apAra, valI eTI huI AThamI, te hivai suzu vicAra. teNii janmi jananI-pitA, dukhaciMtA ghaNu joya, nAma na dIdhau tehana, kamarahita te hAya. gAthA jammatIe sAgA, vuDha'tIe yuDhae ciMtA, paraNatIe DaDA, yuvaipiyA dukhIyu nicca aNagamatI te vAdhatI, puDutau yauvanabheAga, lAka kahui, sAhu, sAMbhalau, sutA pariNAvA-ceAga. viSNuparaNI eTI karai, kulakha`paNa kulalAja," te sarIkhaOM vara joivA, seTha karai vara kAja. nara dhanadaladrI abhAgIu, koI vara Avai eka, tehanai sutA paNAvivA, mana mAMhi dharai viveka. mAriMga thAku pIyu, malinavasra ne nirdhana heAya, zreSTaDAi ekadyA, AvI aiThaka kAya. seTha camakI pUchIu, '"kuNu jAti kuNa te nAma, desa kehAthI AvIyu, achai vAsa Rsii gAmi.'' naMda seTha e mujha pitA, kezala desi valI gAma, sAmA mAtA upara dharau, naMdana mAhura nAma. dhanakSINiI dhanaleAbhIyu, cAlu tiGAMthI jeDa, 218 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 : ArAmazobhA rAsamALA 246 caMDa dasa huM AvI. dalIdra na muMkaI mujha keDi. 240 abhimAna karI huM tihAM rahu, na gayu mAtapitAnaI desa, javuM paranI sevA karI, hiDAM vayuM greDa nivesa. 241 vasaMtasena IDa vANI, gayu vyApAraI taNi desa, kAgala lakhI huM kahyuM. zradatta zeTha jaI bheTasi. 24ra ghara dekhADau mujha te bhaNI, kAgala deI karUM juhAra" kuladhara saha Ima cIMtavaI, "mujha putrI vara e sAra. 243 e abhimAnI vANa3, paradesI dhanahIna, anAmikA paraNI karI, jAsaI no[117]ya desa adINa" 244 kuladhara mani cIMtavi karI, tava paMthI prati beleya, lekha deI tuM avazya karI, mujha ghari sahI Ave." 245 gharadekhADaNa jaNa karI, zrIdatta seThi ghari teya, jaI kAgala te supAyu, valI kuladhara-dhari Aya. cuI vastra UtArI ThatyAM ekata, bIjAM vastra paherAvyAM saMta, majajana karI jimADayu valI, naMdana prati belaI mani rahI. 247 mujha beTI paraNe" kuladhara kahaI, belaI naMdana, "tihAM jAvuM lahaI" "paraNI laI jAje naravANi, havaDA ma karasi khIMcAtANi." 248 naMdana tihAM valI mAnya bela, vivAha kIdhu vajAvyA DhAla, zrIdatta kahe, "naMdana rahi IhAM, bIjau keI ekalasuM tiha." 24 zradatta prati naMdana kahaI, "svAmi, leI kAla jAmyu taNi gAmi," kulavaranaI kahaI, "ghu Adeza, huM jANyuM havaI cauDa ja desa." 250 sasarau kahaI, "manavaMchita karavuM, astrI leI tumha sAMcarau." zrI datta seThanau lekha ja lauM, jayA sahita valAvI dIdhuM. 251 vATiI saMbala dIdhau graMtha, naranArI cAlaI laghu paMtha, mauDiI-maI hIMDaI strI mATi, saMbala thoDu lAMbI vATi, 252 nadana mani Ima cIMtavaI sahI, e sUtI mUkI jAuM vahI." strI prati valI belaI IsuM, "saMbala zeDU, kIjaI kikuM. 253 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 che. pUjAviSi : 181 nArI, paMtha Agali cha ghaNa3, saMbala zeDU, ihAM bhIkha mAgaNas," astrI kahaI, "manamAnyuM karau, huM keI, tuhe Agali pharau. 254 huI nAri kulavaMtI jema, mATInI gati cAlaI teya, prANanAtha, ciMtA pariharU, jima jANaka tima Agali karu." 255 paMthakazAlA AvI isI, naranArI be sUtAM nisI, strI nidrAi, puruSa jAgIyu, saMbala leI adhirAtiI gayu. 256 sUtI mehalI saMbala nahI, vi[11khANuI vAyaI jAgI sahI, nAtha na dekhaI valakhI thAya, sAlA saghalI seMdhaNa jAya. 2pa7 araIpara kaMta sadhI karI, ThAmiI AvI pAchI phirI, mani ciMtAI, "nAtha kiDuM gayu, Iha nahI tu muka chAMDI gayu" 258 rAga mArUNa sA valavaMtI vInavaI, "miI kahI na Dayu lagAra re, tuhi te chAMDI gayu, mujha prANa taNuM AdhAra re. nAha, tuM kiDAM gayu re, abalA mehI na udhArI, tiI bAMhi rahI suvicArI, mujha Upari dayA na dhArI." nAha tuM, AMkaNuM. 260 elaMbhA diI daivanaI, "miI kIdhAM karama apAra re, kuNa samaya valI huM tajI, merA nAha, tuM haII kaThora re. nAha tuM 261 paMkhI-mAlA bhAMjIyA, kiI bhAjI taruDAla re, bAla vihu miI kIyu, kaI pheDA sarapAla re. nAha tuM, 262 troDayAM phala kAcAM ghaNAM, miI valIya valurI veli re, gAyabhicchasi vAchAM taNAM, tehanA dUdha tAvyAM keli re. nADa tuM, 263 goha naula UMdara taNAM, bila pUryA jANe aneka re, kIDI-nagarA bedIyA, naha ANya hiyaI vaveka 2. nAha tuM ra64 satI saMtApI miI ghaNI, valI suhavi dIdhA sApa re, bahalI RSiniMdA karI, mujha tehaviI lAgu pApa che. nAha tuM, 265 chorU datyAM saukinAM, rIsabhara aMgula meDyA re, sajajanadroDa kIyu ghaNuu, kiI paMkhI cheDo pheDaDyAM che. nAha tuM, 266 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 : ArAmazobhA rAsamALA parabhava karama saMbhAratAM, dharaNi halI teNi vAra re, sIsa Udara kUTaI ghaNuu, tihAM kaI na rAkhaNahAra re. nAha 80 267 pIhara ThAma nahI haviI, sAsaraI keI na dIThau re, jalaNi praveza karuM bhalI, jima sIla rahaI mujha mIThuM re." nAha tuM 268 paMthI AvyA tihAM valI, "bAlA, ApahatyA na kI[12] jaI re," samajhAvI valatuM bhaNaI,"hivaI pIDAdraSTi na dIjai re" nAha tuM 269 gAthA je je vihaNa lihIyaM, tuM te pariNamiI sayala leyarsa, eya jANI le bhaLyA, vire naha kAyara huMtI. 270 272 273 zIlarakSA kAraNa bhaNI, cAlaI paMthi vicAri, dIThI UjeNI bhalI, AvI nayari majhAri. kaMtA, tihAM na jAIya, jihAM ApaNe na keya, serI-serI hIDatAM, sudhi na pUchaI koya. ghara eka suMdara bhaluM, dIThau apUrava puraSa, kara joDI pAI paDI, mehuM elaI sIraSa. "sudIna anAtha nAtha bhaNI, tumha saraNuM mujha tAta, caMpApuri kuladhara-dhUyA, tuM saMbhali morI vAta. cauDa desa jAtI huMta, pati sahita teNu vATa, mujha sAtha- vihau te thayu, huM AvI IhAM te mATe." mANibhadra vivahArII, vinayavAcana suNela, taNi vicaniI te raMjIyu, "tu putrI rahi mujha geha." 274 275 276 gAthA viralA jANaMti guNA, viralA pAlaMti nidhaNa nehA, viralA parAjajakarA, paradukavI dukhIyA viralA. 277 mANibhadra rAkhI jasiI, karaI ti gharanAM kAma, seThiI jaNa jevA mekalyA, sAtha gayu te ThAma. 278 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 280 281 283 284 4. pUjAraSi : 183 te jaNa jeI pAchA valayA, gAma sIma teNuM vATa, "sAthe saMghAta na AvIyu, sAmI, eNuI ghATi." seThi vimAsaI mani isyuM, "khe huI bhuDI nAri, leka virUdha haya pachaI, hitAM mujha gharibAri." caMpApuri kuladhara-ghare, valI jaNa makathA tihAM, teNaI tihAM jaI pUchayuM, "tuha sutA keTalI IhAM." "sAta sutA paraNuM IhAM, AThamI cauDa ja desa, te havaDAM pati sAthaI karI, vulAvI paradesa." sudha narati te karI valyA, AvyA UjeNI DAmi, mANibhadra jaI vanavaI, "sAmI, narati thaI eNi gAmi. [12] kuladharaputrI e sahI, jAti vaMza kula sudha, karmasaMgiI pativiraha, AvI tumha ghari muMdha." cupaI mANibhadra sA jANa sudha, AdaramAna ghaNA diI muMdha, anAmikA vinaya ati ghaNa, bhagatiI raMjya3 mana teha taNau. 285 mANibhadra eka dina ciMtavaI, "jinaprAsAda karauM huM hivaI," kIdhau taMgasikhara prAsAda, mUrati mAMDI tIrthaMkara Adi. anAmikA dehaI sAMcaraI, lIpaNu maMDana suzruSA karaI, cataI, "huM karatAratha dhanna," jinabhagati Upari te manna. sAdhusaMga ti thaI zrAvikA, jIvAdika navatatva bhAvika, sapAya sAvadya thakI te rahI, sulasA revaya sarakhI kahI. seTha sukhaDI bhaNuM ApaI dravya, anAmikA ekaTho karaI sarva, vAjitra jaI deharAnAM karaI, jinabhagati pUjA aNusaraI. 289 mANibhadra vacaniI raMjIyu, dravya anala eka dina dIyu, traNi mane hara chatra tiNi karyA, jinapratimA Upari jaI dharyA. ra90 aneka vidhi te tapa aNusaraI, sAtamIvacchala UjamaNAM karai, sajhAya dhyAna naukAra AcaraI, punyabhaMDAra eNI pari bharaI. 291 ekadA seTha ciMtAtura jasii, anAmikA jaI belI tasiI, 286 289 288 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 : ArAmazobhA rAsamALA Aja tAta, tumaDu ciMtA karI." "putrI, ciMtA moTI mujha mani vasI." 292 te ciMtA mujha kahu tuhe, tAta," "putrI, tuM sAMbhali mujha vAta, deva bhaNI ArAma rAyaI ApIyu, akasamAta te sUkI gayu. 293 zata sahastra upAya tihA kya, nAmI pANI kyArA miI bharyA, phalakUla pAlavaI nahI, te ciMtA putrI ghaNuM sahI." 294 anAmikA belaI manaralI, "dukha ma kara6 tAta, tuhe valI, mAharA sIlaprabhAvaI karI, e vana thAsya navaluM pharI." 25 deharA mAhi ja[13]I kAusagga karazuM, sAsanadaividhyAna mani dharaI, cAra AhAra pacakhANa ja karI, vAratAM seThi pratijJA dharI. 296 trIjaI dina rAtiI te devi AvI, balaI, "mujha sAhamaNi hevi, duSTa vyaMtara AvI AsaryuM, te hAkI miI darii karyuM. ra7 sUkA sarIkhuM e ArAma, navapalava te hRyu abhirAma, tapa-sIlaI tuM sAhamaNi vaDI, tujha dehiluM na khamuM ghaDI." 298 Ima kahI devI gaI jetalaI, prabhAti samaya thayu tetalaI, sUrajya UgaI seTha AvIyu, anAmikAI kAusagga mAMhi kahu. 299 rAti vArtA devI taNa, mANibhadra cAlyu vADI bhaNI, phaliuphUlya dITha ArAma, harakhyau seTha mani thayu abhirAma. 300 deharaI Abu pAchu valI, "tuha prasAdi vADI e phalI, pArau kAusaga putrI tahe, mahAjana teDI AvuM ahe." 301 mAhajana malI3 raNerANa, vAga tUra, vAgAM nIsANa, mahAjanavarga saMghAtiI karI, ghari ANI te UlaTa dharI. 302 zIla taNa9 mahimA vistarai, leka sahu ke stavanA karI, vana sUkauM nIluM te thAya, salaI saghala saMkaTa jAI. "dhanadhana tuM astrI kahI, tArUM jIvyuM saphaluM sahI, devatA sAMnidhi Ima ja karai, anAmikA-jasa ghaNau vistaraI. 304 mANibhadra seThi paNi dhana, ciMtAmaNi ghari AvivuM ratana, varaNuka leka INI pari karaI, saMgha jimADI pAraNuu karaI. 305 302 303 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 4. paMjARSi : 185 eka divasi te satI ciMtavaI, pachima rAti jAgI lavaI, "bAlapaNAthI mANasa te dhana, viSaya tajI laI dIkharatana. 306 huM bhUMDI lAlaci saMsAri, bAla paNa na tajya viSaya lagAra, ja huM chAMDati viSayanAM sukha, kaMta-viTaMbana na pAmati dukha 307 eka vAta[13]thI hU paNi dhana, pAmyu arihaMtadharma ratana, mujhanaI dIkSA jugatI sahI, vaDapaNa mAI na laI kahI. gRhivAsaI tapa kIjai jisu, bhavasAyara seSAI tisu." Ima jANe dukara tapa karaI, kSIrudeha aNasaNa uccaraI. pAlI aNasaNuM maraNa te karI, sugharmiI jaI deva avatarI, devaAyurkha pUraNa karI, vipraghari tU hUI dIkarI. 310 mANibhadra develekiMI gayu, tihAMthI AvI magyabhava lIyu, dharma ArAdhI thayua surakumAra, sAnadhi karatau tujha bhaNI apAra. 311 kuladhara-ghari mazyAmati hatI, sukha na pAmyu vipravari ratI, mANibhadrAri rahI jetalaI, arihaMtadharma kIdhauM tetalaI. 309 312 313 314 315 arihaMtadharma ArAdhau, te hivaDA tumha sukha, kuladhara ghari macyAmatiI, te dhI jaI dIyu dukha. vana sukau nIluM kIyu, tiI mANibhadra kIdhauM kAma, sUtAM baIThAM hIDatAM, te sari U pari ArAma. chatra traNa kIdhAM bhalA, jiNavara Upari nAma, te chAhi baIsaI sadA, jinapUjiI bhaga abhirAma. jina Upari bhagati ghaNuM, tiI pAmya surarAja, anukrami tuhe sAdhasika, valI mugatinAM kAja." Ima saMbhalI dharaNI DhalI, ArAmasabhA hevi. kSaNeka vAlI mUrachA, tava thaI baIDI devi. kara jeDI te vInavaI, je temaNe kahyuM, munirAja, jAtIsmaraNa mujha Upanau, te miI dITha sarava Aja. bhavasaMsArathI UbhagI, ju anumati dii mahArAja, 316 317 318 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 319 324 186 : ArAmazobhA rAsamALA tumha samIpi dIkSA levuM, mujha saghalAM sIdhAM kAja." rAya vaIrAga pUrIyu, nisuNI sahaguravANi, "suta thApI rAjiI sahI, cAritra levuM nirANi. 320. ArAmasabhA suta je hRyu, malayasuMdara asiI nAma, rAjabhAra saMpI karI, pachaI anumati mAguM [14] tAma" 321 sUrIsara vAdI valyA, ghari jaI dIdhuM rAja, ArAmasabhA sAthaI karI, dIkSA diI munirAja 322 sidhAMta sarva gurumukhi bhaNI, yatI AcArii pUra, guriI yogi jANa karI, nija pATii thAu sUri. 323. ArAmasabhA gItArathI, guru jANaI te suviveka, pravartanI-pada ApIyu, tapa AcaraI aneka cupAI bhavika jIva pratibaMdhI karI, cheDaI aNasaNa behU uccarI, AI ArAdhI karI, beThuM jaNa paDatAM amarApurI. 325 tihathI cavI videha avatAra, sudha jinadharma karasyaI te sAra, anukami lahaIsiI bhavana pAra, sighaI sukha anaMta apAra. 326 tapa saMyama jinapUjA karI, sAtamIvatsala bhagatiI dharI, ArAmasabhAnI e carI, saha ke suNajya Adara karI. 327 gUjara desa ane pama ThAma, pATaNa nayara achaI abhirAma, ghaNuu vAsa tihAM zrAvaka taNuu, deva gurU dharma Upari mana ghaNuu. 328 tihAM valI tIratha paMcAsarau sAmelavADI nAraMgapura, pAsa jiNesara trevIsamau, praha UThInaI bhaviyaNa namavuM. 329 selasaI bAvajaI valI, Aso mAsa pUnima niramalI, azvanI rakhi budhavArii karI, guruprasAdi karI pUraNa carI. 330 vaDatapagacha nAgurI sAkha, zrI sAdhurayaNa guru madhurI bhAkha, tAsa sIsa sadA savicAra, bhavika jIvanaI AnaMdakAra, 331 zrI pAsacaMdra sUrIsarAya, suranara praNamaI tenA pAya, tasu pATiI zrI amaracaMdrasUri, nAma leyaMta pAtika pUri. 33ra. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. paMjARSi pa7 vijayavaMta zrI rAmacaMdrasUri, saMgha sahunaI vaMchitapura, praha UThInaI samaruM nAma, nitunitu tehanaI karuM praNAma. 333 zrI zrImAlI vaMza vakhANa, zrI haMsacaMdra vAcaka guru jANa, [14] tAsa sIsa kaSi puje kahaI, bhaNaI guNaI te sivasukha lahaI. 334 eha carI saMbhali mani dharale, vaIra virodha mithyA pariharau, sAcau dharma zrI arihaMta, sidhipurI pahutA bhagavaMta. cAri khaMDa eNi pari karI, carI racI uttama guNabhArI, piMDita je vicArI karI, khoTI huI te kI kharI. 336 Iti ArAmasabhAcaritre caturtha khaMDa samApta . 335 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjasiMhaviracita ArAmazobhAcaritra [1] sakalakalAguNa. Agalu, Asvara arihaMta, nAbhirAya-kula-seha, praNam zrI bhagavaMta. zAMtinAtha jina selama, bAvIsamu jiNa nemi, pArzva vIra jina vimalaguNa, namatAM lahII ema. paMcama gati sukhadAyinI, paMcatIrathI praNamuvi, valI sArada sadagurUcaraNa, tAsa pasAI lahevi. ArAmasabhA dvijanaMdinI, meTI satI mahaMta, tAsa carIya vakhANisU, pUjAphala diThaMti. sAvadhAna sahu ke suNa, manamaI dharIya jagIsa, uttamaguNa zravaNe suNyAM, sukha lahaI nisadIsa. hAla 1H timarI pAsaI evaDaluM e gAma eDanI anya divasi zrI vIra jirNA, samavasaryA rAjagRhIya ANaMdA, guNasilaI vani munizreNisahAyu, cuviha sura malI vegi vadhAyu. 1 [6] samavasaraNa-racanA milI vANI, tiNa vici rayaNasihAsana jANI, tihAM baI saI jinavara guNakhANI, dharma kahaI bhavanaI suma vANuM. 2 [7] "samakita dharmanuM mUla vakhANa, te nirmala hevaI pUja pramANuI, ti. tulle vatana karu bhalikA, pUjA karaMtAM hevaI sahu thAkA. 3 [8] jinavara pUjathI pApa pulAI, durita miTaI valI ANaMda AvaI, rega laI dukhasoga paNa saI, ghari-aMgaNi navanidhi sidhivAsaI. 4 [9] IDaleka rAjarANima ridhi pAmI, valI suka huI surasvAmI, anukrami mugati lahaI sukhapUrA, pUja taNA phala eha sanarA. 5 [10] pUjA taNA phala Upari eka, daSTAMta eha suNa suviveka," bhagavaMta zrImukha IzuM pari bhAI, ArAmasabhAcarIya sahU sAkhaI. 6 [11] Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjisaMha : 189 jaMbudrIpi bharatakhetra sehui, desa kusAtha bhalu mana mAhui, grAma thalAzraya tihAM aticaMga, navanava leAka bharyuM bahubhaga. 7 [12] tiNu gAma cihuM krisa yeAjana mADhe, khaDatRgu bharapUra adhika UmAhe, paNi chAyAta eka na heAi, jihAM vizrAma lIi sahU keI. 8 [13] havai tiNi grAmi [raka] vasaI dvija eka, aganisaramA nAmi suviveka, veda taNu SaTkarma sulIjI, mAhuNakula-kalA viSaI pravINu. 9 [14] javalanasikhA tasa gharaNI pradhAna, sakala-kalAgagu-mahimanidhAna, kAmiNi sahu siri sehara jANe, satavaMtI guNavatI iNu ahiMnANu. 10 [15] tasa kUkhii eka putrI UpanI, nAmii vidyutprabhA varazubhavannI, subhaga sarUpa vinaya caturAi, lavaNima tasu tanai ati adhikAi. 11 [16] duhA A varasanI te thai, anukrami kalA-sujANa, mAta mUrta hui tehanI, pUravakarma pramANu. kAma karai gharanA sarve, vidyutprabhA pravINa, sArai-vArai nAnaDI, paNi mana mAhe dIchu. 1 [17] 2 [18] 1 [19] 2 [20] DhAla 2 : sImaMdhara kariyA mayA ehanI (rahe rahe vAlahA) prahi samai gAi dAhI karI, AMgaNu valIya muhAra, lIpI gupI re bahu paii, sahU gharakAja sadhAri. suNijyA bhAgyaparaMparA, bhAgya bhai gi Aya, kAMi na meTaI re bhAgyanai, ju milai surasamudAya. su gauma-carAvaNu veDimai, lei jAi parabhAti, grAma Ahira mAlA ekalI, bIju kai na saMghAta. su. valI madhyAni pAchI valai, dhari ANui ni gAi, kai rasoIya hAthasU, pahila. janaka jamAi. su0 tu pachai Apazupai jimai, kAma sahU parivAri, vaTI jAI gAi carAvivA, ekalaDI suvicAra. su. dhenu carAvI saMdhyA samai, ApaNuDai dira Ai, 3 [21] 4 [22] 5 [23] Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 : ArAmazobhA rAsamALA kAja karI sAMjhanA sahu, sUvaI rayaNa vihAI. sa. 6 [24] dinaprati IzuM pari te karaI, paNi mani bahu duHkha pAI, atighaNa bhAriI dahabu, vRSabha seI Digi jAI. su 7 [25] gharavyApAraI re havI, AkuLavyAkula thAI, Ika dina janaka bhaNI kahaI, nAnakaDI vilalAI. sa. 8 [26] "paraNuM tAtajI mAharA, jima meruM duHkha jAI, gharanu bhAra ghaNuM ghaNu, metI na khamAI." sutra 9 [7] putrIvayaNa bhaluM suNI, brAhmaNa karaI vicAra, "rUDuM bhAI re nAnaDI, huM paraNir niradhAra." su. 10 [28] tiNa mAhaNi paraNuM priyA, bAMbhaNakula-utapanna, AlasavaMtI re te ghaNuM,na karaI kAma [2] daI mana. suha 11 [29] vidhaprabhA bhaNI bAMbhaNI, gharanu bhAra bhalAI, ApazruSAI ti dehanaI, ahanisa citta lagAI. su. 12 [30] snAna vilepana mAMDaNa, magana rahaI tiNa mAhi, vidyuprabhA mani ciMtavaI, "khu karmapravAha. su. 13 [31] maI jAyuM sukha pAmasaeN, mAtreI-parasAdi, bimaNuI kaSTi paDI havaI, sU kIjaI vikhavAda. su. 14 [32] paga Upari paga cATInaI, mAta sUvaI sukhavAsa, tuM duHkha sahi jIva bApaDA, jima su tima paMcAsa." sutra 15 [33] divasa na bhajana tehavuM, sukhanidrA navi rAti, bhikSAcara-prAya te rahaI, uttama brAhmaNa jAti. su 16 [34] pari paga bApaDA, ravi ti, . 1 [35] desaI nA dIkaI avaranaI, dasa na dIjaI svAmi, desa na dIjaI mitranaI, karma taNA e kAma. hAla 3 kapUra hUvaI ati UjahUM re enI AlAnIlA khaDa caraI re, gAI sukhaI vana mAhi, nidrAvasi vipranaMdinI re, suvaI mana-uchAhi re. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjasiMha : 191 bhaviyaNa suNiye acarija eka, tame tu manamaI dharIya viveka re. AMkaNI. 1 [36] tiNa avasari eka AvIu re, kAla sara5 mahAkAya, rAtaDe nayaNe bIhAvatu re, tharahara bhaya dhUjAya che. bha0 2 [37] nAsaMtu atigati visaI re, AvyuM kanyA pAsi, narabhASA belAvInaI re, UThADI uhAsi re. bha0 3 [38] nAgakumara tanu tehanu, adhikayu tiNi heti, narabhASA belaI bhalI re, camakyuM kumarIceta re. bha0 4 [39] nidraI citaI jisaI re, tava bolyu mukhi nAga, "huM saraNAgata tAharaI re, sAMbhalaje, mahAbhAga re. bha0 5 [40] mAharaI pUThiI gAruDI re, AvaI pApI teha, gAruDImaMtraprabhAvathI re, jhAlavA me nisaMdeha re. bha0 6 [41] vidhutvabhA belI tisaI re, nAgakumara tanu tehi, adhiThayu tuM syA bhaNuM re, saraNuM vAMchaI mehi re." bha0 7 [42] nAga kahaI, "suNi bAlikA re, yadyapi sAca sabhAI, paNi gAruDI maMtrade[vatA re, tasu AnyA na miTAI re. bha0 8 [43] te mujhanaI jhAlI karI re, vegi karaMDIyA mAhi, ghAtI duHkha desiI ghaNuM re, teha bhaNI vegi chapAI re." bha0 9 [44] uDhaNa [3] sUM DhAMkI karI re, rakhiu ApaNa pAsi, paraupagArI mAnavI re, pAmaI jagi sAbAsi re. bha0 10 [5] viprasutA nirabhaya thakI re, rAkhika vastra majhAri, tehavaI AvyA gAruDI re, karatA sarapukAra re. bha0 11 [46] nAgadamani hAthaI grahI re, AvyA tatakhiNi tethi, te kanyA pUchI tIe re, "sApa Ayu IhAM kethi che.bha0 12 [47] viprasutA kahaI tehanaI re, "huM sUtIthI bhAI, teNaI kaI jANuM nahIM re, AgaI jeu jAI re." bha0 13 [48]. mAhAmAhe te kaI re, "ju dekhata e bAla, kUka pukAra karata sahI re, bIhatI bhaya vikarAla re." bha0 14 [49 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 : ArAmazobhA rAsamALA saghalaI jaI te gayA re, nirabhaya jANI tAma, paga prati pabhaNaI mudA re, viprasutA tava Ama re. bha0 15 [20] jehanu bhaya hatu te gayA re, gAruDI ApaNi ThAma, nAgadeva te nIsaryuM re, "rAkhI mAharI mAma re." bha0 16 [51] ahi phATI tatakhiNi thayu, divya deva sadabhAya, calata kuMDala AbharaNa thaku, praNamaI kumarI pAya. '1 [para "dhanya dhanya vipranaMdinI, tuM meTI satyavaMta, sahasa jIbha karI varNav, tehi nahI tuja guNa-aMta. 2 [53] tUTho vaMchita pUravuM, mAga mAga nisaMka, manamAnyA sukha zuM ghaNAM, mAharaI keI na vaMka." 3 [54] hAla 4 : pratibUdhI mRgAvatI ehanI (nAci iMdra ANaMda myuM e desI paNa bIjI) madhura vayaNa balI prabhA"sAMbhali deva, vacanejI, ja tU tUTho muba bhaNa, tu kari eka yatattejI. ma. 1 [55] huM nita gauva carAvatI, dhUpa sahU asamAne, mujha chAyA kari sAsatI, jima sukhiNa havuM re ." ma0 2 [5] nAgakumAra mani cIMtavaI, "dekhu karmavilesejI, ka9pa-mahIruha pAmInaI, vaMchaI chAyAsukha le che. mAtra 3 [57] bhelI re tU nAnaDI, saeN mAgiu sukha ehajI," teha kahaI, "je mani sucaI, jehanaI te suM nehAjI. ma0 4 [58] kanaka kapUra na mana milaI, seDagI sU tasa rAge che, uMTa kaMTelaI rati karaI, phalataru sU nahI lAgo.ma pa [59] tasa manaruci jANa karI, tiNa Upari ArAmajI, teNaI racyuM ralIyAmaNuM, bahuvidha taru-abhirAmojI ma. 6 [20] aMba kadaMba sAmaNa, kadalI kAyara nI bAjI, jaMbU nIbU nAraMgI, aseka ghaNA ani biMcha. ma 7 [1] Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. jasiMha : 193 caMpaka bulasirI sehaI, [3] pADala vaDataru tArejI, sIsavi sIbali mahuyaDA, pIpala valI devadAro che. ma0 8 [62] agara tagara dhava AMbilI, uttama vRkSa anekejI, sobhita vana rIca3 jINuI, tasa Upari suvivekojI. ma0 9 [63] sabhara vana phalaphUlabharyuM, suMdara saghana sAjI, jihAM ravikiraNa na saMcaraI, vAI sItala vAjI. ma. 10 [64] kelaDI kuhakA karaI, bhamara karaI guMjAjI, sehaI naMdanavana samu, kusumavAsa mahikAro che. mAtra 11 [5] valI belyu te devatA, "putrI, suNi eka vAta, jihAM tU baI sasi jAesi, vana AvasaI saMghAjI. ma. 12 [66] Apada paDIyAM mujha bhaNI, samare tuM sukhahetAjI" Ima kahI nAgakumara gayu, harabiu kumarIcIMtejI. ma. 13 [67] amRtaphala bhajana kIyAM, vighuprabhA tiNi velajI, bhakhatRSA TalI dukha gayA, gau cAraI gajagejI. ma. 14 [68] sAMjha samaI te bAlikA, ghare AvI leI gAjI, gagana vihaMtu AvI, te udyAna sabhAjI. ma. 15 [69] suki mAta kahaI tehanaI, "jana kari te he ," "caI nahI," kanyA bhaNuI, "Ahija mujha mani vejI. ma" 16 [70] pachima prahariI rAtrinaI, valI leI savi gAI, ima dina prati te bAlikA, gau-carAvaNa jAI. 1 [71] devaprabhAvaI ahinisiI, Uri rahaI ArAma, manavaMchita sukha mANatI, sAraI AtamakAma. - 2 [2] hAla 56 tiNa nagarInu vANIka ehanI anya divasa vipranaMdinI, sUtI ArAma heDi hejI, gAI caraI cihuM disi pharI, tiNamaI chaI tasa TreThi hojI. a. 1 [73]. 13 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 H ArAmabhA rAsamALA IzuI avasari jittasatru rAjA, pADalipuranu nAthajI, disa jIpI tihAM AvIu, sAthiI bahu sAthejI. a0 2 [74] dITha vana rilIyAmaNuM, suMdara bahula sahikA re, nAnAvidha taru mana haraI, dIThaI hoI karArujI. a. * [75] dIdhA DerA teNa vaniI, leke lahi6 sukha tAjI, sahikAra heThi sIMghAsaNaI, rAya laI vizrAmejI. a0 4 [76] hAthI ghoDA bAMdhIyA, ThAmaThAme tapuDAlajI, haya hasaI gayavara guDaI. vAjaI tAla kaMsAle che. atre 5 [77] nIsANa ghuI guDiraI saraI, huI baMdhUka bhaTAkejI, tiNa nAdiI kanyA jAgI, [4] bIhatI abalA bAlAjI. atra 6 [7] sainyakalAhala sAMbhalI, trAsa gaI dUri gAye, UThI kanyA tatakhiNuI, gAI vAlaNa jAI che. ao [79] tiNa cAlatI cAlIuM, sAthiI te ArAmojI, hAthI ghaDA karahalA, te paNi cAlyA tAjI. a. 8 [] acarija sahUnaI UpanuM, haya gaya jAtA debaIjI, vismita rAya bhaNaI tadA, maMtrIsara sahu pakhaI jI. atre 9 [1] "sU acarija eha pekhII, gagani vahaI vaNarAja." maMtrI kahaI mani aTakalI, "saMbhaliye mahArAjI. atre 10 [2] eha acarija nizcaya suNu, INa kanyApuMya pasAjI, nahItu thira vanataru sadA, INa jAtI kima jAjIa0 11 [3] saciva bhaNaI, "suNi bAlikA, tuM pharI pAchI AvyAjI, tAharI dhena ame ANis," te phirI tiNa prastAvejI. a. 12 [84] tiNa vasatI pAchuM vahyuM, te ArAma abhirAmejI, rAyavayaNe leI AvIyA, sevaka gau viNa DAmojI. a. 13 [85] suMdara rUpa sehAmaNuM, lAvaNi guNa maNibAjI , dIThI bhUpati tatakhiNi, madhura lavaI mukhi vAjI . atre 14 [6] lAgu mana narapati taNa, kanyArUpa nihAleja, nupamanabhAva likhiu sahI, maMtrI sara teNaI tAle che. atra 15 [47] Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjasiMha : 195 rAyarAga jANI karI, maMtrI kahi, "suNi bAla, jitasatru nAmiI bhUpa e, vegi varu INa tAla." 1 [8] te belI, "INa gAmamaI, pitA achaI mujha vipra, agnisaramAM nAmiI bhalu, pUcho jAI khipra. 2 [8] e vAta jANuM nahI, IhAM pitA-adhikAra, Ima suNI kRpa-AjJA laI, paha, maMtrI ti vAra. 3 [90, DhAla 6 : UlAlAnI (bIju ajiya niNaMda) maMtrI jAI tasu geha, tethu brAhmaNa teha, aganisaramA, suNi vAta, jehavI dUdha-nivAta. 1 [1] mAgai jitazatrurAya, tujha kanyA paraNAya." kahaI brAhmaNa, "mujha prANa, teha paNi rAyanA jANa 2 [2] tu kanyA kiNa gAnaI, paraNuM ja mana mAnaI," bhAkhaI maMtrI ullAsiI, "cAlu bhUpati pAsaI." 3 [3] leI sutA vipra sAtha, AvaI jihAM naranAtha, deI rAya AsIsa, Ubhe adhika jagIsa.. 4 [4] AsaNa rAya divAra, baITha vipra ti vAraI, maMtrII kahiu varatAta, bAMbhaNa bhAkhita taMta. 5 [5] kaI rAya harakha apAra, "vegi thaI niradhAra, muhaMtA, mujha paraNAI, kAlavilaMba na khamAI." karI gaMdharvavIvAhaI, ANuM adhika UmAhi, vidyutaprabhA vipraputrI, paraNya jitazatru khitrI. 7 [7] AribhakArima kIdhA, sahUnA vaMchita sIdhA, rAya[kha]rANI bhalI jaDa, pagA bihU mana-koDa. 8 [8] ehanaI Upari seDaI, ahanisa ArAma mahuI, tiruM nAma ArAmasabhA, dau rAI thira thebhA. 9 [9] dIdhA bahuvidhi dAna, dhavalamaMgala gIta gAna, cAcika jayajaya vANI, cira naMdu rAyarANuM. 10 [100 sasaru ApaNu jANa, harakha ghaNu mani ANI, Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 : ArAmazobhA rAsamALA rAya dIdhA bAra gAma, aganisaramA bhaNI tA. te pahuta nija ThAma, vadhI jaga mAhe mAma, sukha vilasaI nita brAhmaNuM, ghara mAhe sahu sAhaNa. 11 [11] 12 [102] aMbADI gaja Uparii, raNa tihAM bAisAra, cAlyu nija pura sAhay, rAjA harakha apAra, 1 [13] vighaprabhA sira UpariI, cAlyuM te ArAma, vegi vahetA AvIyA, nija pura pAsaI tA. 2 [14] DhAla : 7 sAhelyA he, milImilI Avu vegi, pekhi he rAyarANI ralI, sAva kautaka hava he apAra, te paNi jevA he valivala. sA. 1 [15] nRpa-Agamani ANi, harakha hUu nagarI ghaNuM, sAva mATe jitasavva bhUpa, subhaga sarUpa sehAmaNuM sAru 2 [16] malIya maMtrI sara leka, pusobhA viracaI ghaNI, sA gAjaI guhira nIsANa, bhUgala bheri sehAmaNI. sA. 3 [17] 4 [108] ************************* ThAmahAniI gahagATa, nagarI mAhi vadhAmaNA. sAva 5 [19]. bahU naranArI keDi, joI gukhi caDI karI, sA eka kahaI, "dhana rAya, paraNe taruNa e suMdarI." sAva 6 [11] eka kahaI, "dhanya nAri, pAmyu pati jitasatru ghaNI, sA vArU jeDi sarIkha, jANe malyAM kaMcanamaNI. sA. 7 [111] apacharanaI ahAri, e rANI bhUpati taNI, sAva e sahu dharmaprasAda, dharma karu nija hita gaNI." sA. 8 [112] sahuI acarija thAya, gagani vahaI vana DebinaI, sA. ama kadaMba nAriMga, pramukha ghaNAM phala pekhinaI. sA. 9 [113] kautaka eha mahaMta, niradhAruM gayaNe hiuM, sA dhanadhana ehanuM puNya, devadurlabha eNe lahiu" sA 10 [114] eka kahIma, jAmapati tathA 8 [16 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjasiMha : 197 11 [115] suNatA ema AlApa, vividha naranArI taNu, sArA rAyarAnuM ullAsi, pAmya maMdira ApaNu. sA. sAtabhUmi AvAsa, vAsa dIu rANI bhaNuM, sAva Upari hika ArAma, devaprabhAvi sabhA ghaNuM. sA pasaNuM jagi ja savAsa, ArAmasabhAnuM bhalu, sAva puNya pasAI saMsAri, pAmI jaI sukha niramatyuM. sA. 12 [11] 13 [117] ArAmasabhA cUM vividha pari, sukha vilasaI nararAI, kAla vatIta hrIMpakaka ghaNu, lIlAmaI nirapAya. 1 [118] pAchali aganisarmanaI, je hUMtI bIya nAri, tiNa paNi jAI ega sutA apacharanaI aNuhAri. 2 [119] anukrami vadhatI te thaI, vanavaI bharapUra, tasa mAtA citti cIMtavaI, dudhiSTa atikrUra 3 [12] DhAla 8H rAga mAra. desaNa nisuNI jagaguru vIranI re e DhAla (havaI paMcamI vADi vacAraka) "putrI mAharI ati maTI thaI re, paraNAvuM kihAM eha, suMdara ghara bhaNI re," valI citaI te Ima, mani ApaNaI re, duSTa buddhi mani ANi, chaI te pApiNI re. 1 [121] "ArAmasabhA ju, kiNa vidhi mArII re, karI keI dAI upAya, kAja karI sadhArII re, tu jittasatru bhUpati, guNaraMjIle re, paraNaI putrI mahi, sahI avadhArII ." 2 [12] Ima ciMtavI te belaI, bAMbhaNa pratiI re, vAta eka adhAri, sabhA kAraNaI re, sarasa miTAI IDa, kAI kelavI re, ArAmabhA kIji, mUko" Ima bhaNaI re. 3 [13] Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 : ArAmazAlA rAsamALA tu "putrInai mAna tAM, sAbha vAdhai ghaNI re, tiNu kAraNi nisaMdeha, DhIla na kIjI' re,'' elai khAMbhaNu, 'bhAlI, huM tuM suMdarI 2, tAsa nahI paravAha, tu ' dIjIi re. te putrI nita karai, kapUre kugalA re, rAjalIlA bharapUra, puNyai bhAgavai 2,'' valI khelI, kuTilA mAhaNI re, yadyapi sAcuM eThu, paNa pitA jogavaI re. karAra huvai ApaNunai, gADho tu sahI re, ju kAI leI jAuM,' valIvalI te kahui re, ati Agraha jANI, tenu tadA 2, bhAkhaI tatakhiNu vipra, aMtara viSNu lai 2. baiMgi kari mArdika hriva tuM, suNaje priye re,' suNi harakhI niya gAtra, saMcavaNu bhalai 2, tiNa kIdhA medika vArU, saMghakesarA 2, mAhi maDAviSa bheli ji', navi kA kalaI 2. navai kubhi ghAtyA te ti, jatanai ghaNuI re, dIdhA prItamahAthi, "Apa le jAIvA re, vATaI yatana ghaNui, rUDI pari rAkhivA re, mata ghauM kei pAsi, anivaDa AivA . rakhe karai kArya viSamizrita lADUyA re,' prItama ima samajhAtri, valI khelI tisaI 2, "tuo mutra vacane khAIna, kahiyA ghaNuM 2, Apa bhakhece sarjA, mata ui e krisai re. jiSNu kAraNa e mAdika, chai tehuvA nahI re, hAMsU tAlI deI, karisai rAulai re, ApaNu chAM grAmINa, atyaMta abUjhaNA 2, halavAI tumheM thAi, [5khamajhe tiNu milai re." 4 [124] 5 [12] 6 [126] 7 [127] 8 [118] 9 [129] 10 [130] Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, rAjasiMha : 199 Ima suNa brAhmaNa, tihAMthI cAlyu ekaluM re, sarala svabhAva apAra, carIya tasa nAM muNaI re, mudrita kIdhu kuMbha, aganisaramauM tadA re, UpADayu nija sIsa, ati harakhAI ghaNuI re. 11 [131]. anukami mAragi vahatu, te dinadina sukhaI re, Ayu pADalipura pAsi, thAku tiNa samaI re, moTo eka mahAvaData, tihAM AvIuM re, dIThI sItala chAMhA, tasa mananaI gaI re. 12 [12] deI sirahANuI kuMbha, sukhaI sUtu tisaI re, sItala AvaI vAya, ThAma suhAmaNI re, karmasaMgaI ThAma, jANa karI re, AvyuM te nAgakumAra, sahajiI sukha bhaNI re. 13 [133] nAgakumAriI dekhika tadA, aganisaramA tiNa ThAma, mana mAhe aTakala karaI, "e IhAM keNaI kAma." 1 [13] ArAmasabhA-puyaI karI, deva prajjaI nyAna, avadhi bhaluM jiNathI lahaI, saghalI vAta nidAna. 2 [135] hAla 9H eka lahari laI gerilA re ehanI "bhalaIbhalaI jAyuM sahU re, eha varatAta aseSa re, suki mAtA mAraNa bhaNI re, ArAmasabhAI dekhi re. bha0 1 [136] viSamizrita lADU kayA re, maraI INa khAta pramANa re, paNi huM sAnidhikArIuM re, tehanuM puNya-vinANa re." bha0 2 [13] Ima cItavI teNa devatA re, apaharyA medika teha re, amRtabhedaka ghaTa pUryuM re, surabhi sakemala jeha re. bha0 3 [138] jAgiu dvija tiNa avasaraI re, navi jANe koI vAta re, vegi sU gayu nupamaMdiraI re, hIyaDaI harakha na mAta re. bha0 4 [139] kahiu pratIhAra bhaNI dvijaI re, "jaI jaNAvu rAya re, Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 : ArAmaroAbhA rAsamALA te paNi vega UmAhIka re, bhUpatinai kaDui jAI re. bha0 5 [140] sAMbhila rAjana, vInatI rai, ArAmasabhA-tAta re, Ayu malavA bahu dini re, UbhA khAra vikhyAta re." bha09 [141] vegi ANu jAi tume re," kai narapati tatakAla re, Ni Apyu teDI karI re, vitra Ayu viSNu tAla re. bha0 7 [42] dIi AsIsa seAhAmaNI re, soMpyu kuMbha saMbhAlI re, aisAyu vipra Asanai re, pUI vAta bhUmAla re. bha0 8 [143] kusala ai ri tAhui re," te kahui, "rAjaprasAdii re. raMgaralI chai anna gharii re, [ka] nitanita jayajayanAda phai." bha0 9 144] sukhe vacana patnI kahiu re, ti paNi sabhya sarUpa re, Ima suNI manamaI bahugahi maiM, UTheu tartAkhaNa bhUpa re. bha0 10 [145] ArAmaseAbhA-rANI-gharii re, vegi gayu kuMbha lei re, kar3hi saMdesA vigati sU re, meArdikaghaTa tasa dei 2. bha0 11 [146] aITho rAya siMghAsaNii re, vInaI rANI tAma 2, STi dI iMDAM nAhulA re, UdhADu eha ThAma re." bha0 12 [147] @AlI, e tU sU kahuI re, aMtara nahI mujha tujha koi re, eha vimAsaNa sI kaI re, karu jima ichA hui re." bha0 13 [148] rAyavayaNe ghaTa khelIu re, mahUikayau parimalapUra re, dIThA meArdika mAhi ghaNA re, amRtakula ju` sanUra OM. bha. harakhata rAya kahuI tadA re, suNu rANI, eka vayaNu re, eka mAdaka sukinai re, dei saMtApu sayaNa re." bha. ArAmaseAbhA khusI thaI re, tima kIdhu UmADu re, svAda lei meArdika taNu re, sannalI karai sarADu re. bha0 16 [15] 14 [149] 15 [15] mahA AhA AhA mAika taNu, svAda sarasa sukhakAra re, jiSNu e nAri nIpAvIyA, tAsa tai alihAri, ArAmaseAbhA-jananI bhaTTI, jasa evaDu vijJAna, 1 [152] Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. amRtalathI atibhalA, acaraja eka asamAna." ghaNI prasaMsA tihAM thaI, pIThura vAdhI mAma, paNa aMtaraMga na ke laDui, brAhmaNI taLu virAma. DhAla 10 : kumara puraMdara cAlyu Agai ehunI aganisarama khAMbhaNa hiva elai, rAjasiMha : 201 2 [153] sAMbhila rAjana, vayaNa isau hAM, [traNa hiMsaka hAM], dasa dina mujha putrIna mUkuM, ma karu ke mane mAhi kisa hAM. mana. 1 [155] pAMca divasa pIThuranA vAMchai, sahU nArI jiita isI hAM, jaga mAtAnu dana karI Avai, mahArAya ju hui musI hAM," hui 2 [156] rAya paya paI, sAMbhali brAhmaNa, tuM bhelu mati sarala sahI hAM, sarala0 sUrya na dekhai rAyanI rANI, eha vAta taI di na laDDI hAM," kadi. 3 [154] dya 3 [117] suSTi raddhi brAhmaNu aNumelyu, rAi dIu tasa dravya ghaNu hAM, alaMkAravastrAdika ApI, dAlidra cUryuM tAsa taNu hAM. tAsa0 4 [158] vegi calyu brAhmaNa ghara Avyu, vAta kahI nAra Agai hAM, nAra te pApiNI mana mAhi~ ciMtai, "kAja na sIdhuM mutra abhAgaI hAM. mujha. 5 [19] tehavu viSa na maLyu manamAnyu, valI upAya karasU [6 kha] bIju hAM, karasu. atissi' ugra viSa kAi nIpAvuM, vegi deI vachita sIjhu hAM, china 6 [160] karI phINI pakavAna aneApama, atihiM tIvra viSe mAhi~ dharyu hAM, mAhiM vallI timahI ja mUkayu pati sAthii, timahI nAgakumara apaDyuM ha nAga0 7 [61] sAdhuvAda hU darabAIi, brAhmaNunaU sALAsi ghaNI hAM, sAkhAsi tihAMthI Avyu vipra ri ApaNai, vAta kahI sahU nAri bhaNI hAM, nAri0 8 [162] hajI hAM, kei cittasaMtApa lahiu tiSNui khabhaNI, kAja na sIdhuM koI Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 : ArAmazobhA rAsamALA garbhavatI jANa sabhAnaI, tAlapuTa viSanI vidhi sajI hAM. vidhi. 9 [163 tiNa mizrita karI sarasa miTAI, mUkadhu bAMbhaNa vegi deI hAM, vegi vali bhAkhiuM nizcaya s valatA, "ArAmasabhA Aviye leI hAM. AviyeTa 10 [164] kahiye prasava kaI ja ahu ghari, mAta karaI sathaSa bhalI hAM, samraSa0 gunAha hUu na kaI ja paraNAI, mUktA huvaI raMgarelI ha. raMga 11 [165] ja te ArAmasabhA navi mUkaI, tu brahmateja dAkhe sabala hAM," dAkhe Ima suNa bhelu brAhmaNa cAlyu, carita na jANuI tasa nibala hAM. tasa. 12 [16] deva mAyA karI nAgakumAriI, tAlapaTTa viSa dUri haryuM hAM, dUri. valI parasaMsA kIdhI saghale, brAhmaNakulanu jasa pasaryuM hatuM. jasa 13 [16] aganisaramAM chelyu valI, rAjezvara, avadhAri, mokalAvu mujha naMdinI, kaI maranaeN tuhya bAri." 1 [118] rAya kahaI, "dvija bhelaDA, kadi na huI e vAta, rAya taNI rANI karaI, prasava kabahiM ghare tAta." 2 [16] hAthi churI leI belIu, brAhmaNa ati vikarAla, "brahmahatyA desU sahI, kaI tu mUku bAla." 3 [170] muhane bhUpati vInavyu, "gahila brAhmaNa eI, rANe mUkI jeII, nahItu hatyA de." 4 [171] DhAla 11 : vIchIyAnI rAjA ima jANI re cittamaI, "brAhmaNanuM haTha atidITha re, sAmagrI melI re tatakhiNaI, rANI karIya vidA rAya nITha re. suNijya cita lAI re mAnavI, jeu je karmavinANa 2. sutra AM 1 [172 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjasiMha H 203 sAthiI parivAra re bahu dau, dAsI pramukha bhalu sukhakAra re, ArAmabhAI re cAlatI, rAgiI nirakhya bharatAra re. sutra 2 [173] hiva pUThii dvijanI re bhArijyA, teNa maMDyu eka upAya re, ApaNA ghara pUIi re TUkaDu, atimeTo kUpa khaNAya che. suo3 [17] AvAsa karAvI je atibhalu, valI gupta bhUmigRha mAhi re, ti[7]DAM prachana rakhAvI re ApaNI, putrI mani dharI uchAhi re. su. 4 [175] ArAmasabhA sUre AvIyA, sAthi AvyuM te ArAma re, mana mAhe ati harakhI re bobha, "havaI sarasaI morA kAma re." su05 [16] anukrami sukhi rahitA ? tihAM kiNa, suta nAyu ArAmasabha re, atisuMdara rUpaI re sura sam, jima sIpa muttAhala seja re. sutra 6 [177] ketalA dina aMtaI re eka dinaI, beIThI ArAmasabhA eka re, pAsaI navi hRtI re kAI tihAM, rAyanI dAsI ati cheka re. surA 7 [178] suki mAtA AvI re tatakhiNaI, vahI ArAmabhA pAsi re, sarIraciMtAI re nIsarI, be mAsa sutA ullAsi re. sutra 8 [179] ghara pUThii kUu re nirakhIu, tava pUchI bhAI mAta re, eha kabahI khaNAyu he mAtajI, teha balI kalapita vAta re. su0 9 [180] "Agamana e tAharU re jANinaI, vegi kUpa khaNAyu je re, alagathI pAchuM re ANatAM, mata tujha viSasaMkA heI re. su. 10 [181] ke eka pApI re prANIuM, pANI mADi tujhAI viSa deI re, tiNa kUpa khaNAyu re Asana, ratanAnI khyA eha re." su. 11 [182 sarala svabhAvaI re te jisaI, ArAmasabhA jevaI kUpa re, deI dhaku nAkhI re tatakhiNaI, jeu pASiNI taNuM sarUpa re. su. 12 [183] hava paDanI tiNi takhiNaI, samaryuM nAgakumAra, Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 : ArAmazobhA rAsamALA ' pUrava saMgatI AvI, vegi karI teNi vAra. 1 [184] karakamalaI paDatI grahI, ArAmasabhA tiNi deva, puNya pasAI ahanisaI, sAraI suranara seva. 2 [185] hiva tiNi brAhmaNa UparaI, kepyu deva atikrUra, "huM tasa mArI karuM sahI, pApiNinaI cakacUra." 3 [186] belaI sobhA, "mAharI, mAtA chaI INa heti, bakasi gunAha" Ima kahI tiNuI, sAMta kIka tasa cuta, 4 [17] pAtAlabhavana karI rUpamai, thApI tiNanaI tatha, ArAma huMtu te paNa gayu, kUvaImAM susamatha. pa [188] navaprasutikA-vesa karI, nija putrI ullAsi, sUyAraI brAhmaNa tada, sabhAnI cuta pAsi. 6 [189] DhAla 12 H tuM sAjaNa kaI sirajaNahArA ehanI (Ima dhanu ghaNanaI samajhAvaI). ArAmasabhA jihAM kaNi rahatI, tihuM AvI savi dAsI re, viparIta rUpa narakhI dukha pAmI, mana mAhe bhaIya udAsI, 1 [10] eha nuM rUpa thayu marI svAminI, viparIta lavaNima tAharu re, kuNu kAraNa dIsaI e sabalu, rANajI, avadhAru re." eha0 2 [11] kapaTa karInaI te have bolI, "huM navei kAI jANuM re, paNi mAhuru tanu ruDa nAhI, rega keI saparANuM re." 0 3 [192] ima su [7]gi gaI rAya-dAsI, suki mAtAnaI pAsaI re, ArAmasabhAna hUu chala keI, vegI hui, suM vimAsaI re Ima suNI te mAyA bahu karatI, kuTata chatI AvaI re, pApiNi kuTabharI cita harapamI, karuNa saraI vilalAvAI je. e[194] "hA hA ke vahi, e suM hau, kavaNa dasA taI pAmI re, arucItyuM e akhAtra suM dIsaI, ratanadoSI ThesvAmI che. eka 6 [15] lAgI najari kis kehanI, tujha, athavA vAyu prakopyuM re, sUba-re vidhAtA tAharaI, A sIri rekhuM re. e 7 [196] Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjasiMha : 205. maneratha moTA mai manei yAyA, ArAmaseAbhA nimittai 2, teDu vilIna hUyA krima kIjai, kaThina vidhAtA cittai re. e. 8 [197 jima thali UgI kamalaNI kamalAi, tima tujha tanu e dIsai re," Apa prapaMca karI te brAhmaNI, ulaMbhA dITha jagadIsa re. e. 9 [198] vAraNai kIdhI hUM tujha Upari, bhAmaNui tAhui beTI re, likhita vidhAtAnu e kiSNu vidha, paNi hU na saku maiTI re. e 10 [199] RNu pari mAyAmaMdira khAMbhaNI, bahu upacAra karAvai re, guNu kaI nava dIsaI tiSNunaI, jAgata katraNa jagAvai 2. e0 11 [20] ArAmaseAbhAnai suta hUka, jAi pADalIpura-rAyA re, aMkayu maMtrIsara, dhye [Avi], putra sahita mujha jAya! re.'' e0 12 [201] vegi Ayu tihAM maMtrI papai, aganirasaramanai gAtuM re, "rANI UtAvalI mekalAlu, jima hui nRpaura tAvuM re." e. 13 [202] kArimI ArAmasabhA mokalAvI, jo jo karmakamAi 2, saha parivArasahita ati hita dharai, kIdhI sakhala sajAi re. e. 14 [203] cAlI mAriNe ArAma na Avai, pUi dAsI sagalI 2, svAmini, kAIM vana sAthi na mAvai, eThu dIsaI vAta nikhalI re." e0 15 [204 te khetrI, pUrtithI Avasai, tRSita gayuM kUpa mAhe re, cAlu aNumenrI sakhI'" te hava, te cAlI mauna sAhI re. e. 16 [20] dahA vana aNuAvata sahu thayA, dAsI pramukha udAsa, AvyA anukrami nija riiM, pADalIpura ullAsa. tehavai jitasannu nRpa suchyu, AvI ArAmaseAbha, malavA mana UmAhI', valI nirakhaNu suta leAbha. 1 [206] 2 [207] Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 : ArAmarobhA rAsamALA DhAla 13: rAmacaMda kevA gaI ehanI karI uchava pura mAhiM, rAjA harakha dharI rI, ANI nija ghari nAri, vividha vineda puri rI. 1 [28] dITha suMdara putra, rANuM rUpa pharyuM rI, harSa [ka]lA rAI, citti dharyuM rI. 2 [29] duHkhabhari balyu rAya, "eha sU devi, thayuM rI, kiNa kAraNa viparIta, admacu rUpa bhayu rI." 3 [21] dAsI belI tAma, "ko eka desa thayu rI, daiva taNuI saMgi, mUlagu rU5 gayu rI." 4 [11]. dUtavANu atyaMta, pUchaI rAya tisaI rI, "aho prIe, ArAma, navi dasaI mu kisaI rI." 5 [12] kArimI ArAmasabhA, belaI, "ta, suNa rI, pANI pIvaNa kupa, gayuM suM kahII ghaNu rI." 6 [213] rAjA ciMtaI citti, "ArAmasabhA ki nAhI, khabari paDaI naha kAI," camakayu nija citta mAhI. 7 [214] valI citaI, "yA dekhI, harakha na UpajaI puNa, ju cule dhRtapUra, huI tu maI du grahaI kuNa." 8 [15] eka divasa valI rAya, kahaI rANunaI hita dharI, vegi ANu ArAma, sukha huI mujha mani INa pari." 9 [16] te bolI, "mahArAya, huM ANisuM avasari thI, te ArAma udAra, koI saMka ma dhari rI." 10 [117] sUcitti te jANi, cittaI rAya mane rI, ArAmasabhA na heI, nizcaI nAri anerI." 11 [118] DhAla 14 mujhanaI ho darasaNa nyAya na tuM dII ho e hAla (nAraMgapura vara pAsajI re) mujhanaI de nayaNa dekhAvu nAnhaDu he, mAha4 prANa-AdhAra," Ika divasaI ho ArAmasabhA vInavaI re, "sAMbhali nAgakumAra, mu 1 [19] Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjasiMha : 207 sutanu che viraha mujha ati pIDavaI ho, tAta, suNa cita ANI, ti6 kari he nAgakumAra merA sAmijI hai, milaI jiuM suta jIvaprANa. mu0 2 [20] vAluha janamInaI maI mUkI he, huM rahuM bhavana pAyAli, karamiI ho virahu bAluDA sU paDayu hA, TAlu tame cho dayAla. mu0 3 [21] manahU hA mAhAruM suta su 2mi rahi ho, vegi milAvuM Aja, je ghaDI jAI ho sutanaI viNa malyAM che, te tu vaDu akAja." mu. 4 [22] beltha ho nAgakumAra, "suNI naMdinI he, mujha sagati tihAM jAI, dekhu hA vadanakamala nija suta taNuM he, paNi phiri vegI AI. mu5 [223] sUriI che viNa UgaI IhAM AvavuM che, ju tihAM sUra UgAI, tenaI he tiNa dina hUtI mAMDinaI he, mujha darasaNa navi thAI. - mu. 6 [24] tihAraI he pratyaya eka taI jANivu [8] he, tAharAM kesAM huM, paDatu he mUu nAga tuM dekhIsI he, jANe putrI, taMta." mu. 7 [25] suranI he INa pari sIkha suNI tadA he, tahati karI nRpanAri, devanaI he prabhAvaI tatakhiNa te gaI che, pulyo jethi kumAra. mu. 8 [26] dIThe he maDalAM mAhe nAhaDu he, nayaNu TharyA tatakAla, kara sU he leI hAyaDa bhIDI ho, e e mehaja jAla. mu. 9 [227] tanaDu he ulhasu nayaNe jala vaha]I ha, pAnDau caDIla pUra, jevaI ho anamiSa daSTiI suta bhaNuM che, dukha TalyA savi dari. mu. 10 [28] rUDaI he ramADI hAthe ApaNe he, pUrI hIyAnI haMsa, sukhiI he sUyAyuM sigyA Uparii hai, tivA laI jAvA suMsa. mu11 [29] Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 : ArAmazobhA rAsamALA saghalaI ho phUla vikheryA cihuM disaI ho, puDhiu jihAM putrarata, cAlI ho Apa pAtAli bhavani gaI ho, tihAMI rahi tasa manna, | mutra 12 [30] bhamaru ho jema saMbhAraI ketakI he, kuMjhaDIyA suta jema, cakavI ho sUra saMbhAraI nisa samaI hA, ArAmasabhA suta tema. mutra 13 [31] phUlagara prahi dekhinaI, dhAI pramukha tihAM jAI, acarija vAta kahI karI, vegi vadhAvyuM rAI. 1 [32] AvI narakhaI navarU, pUchI rahyuM teha, eha priye, kAraNa kizuM, eTale sahu saMdeDa" 2 [33] laI rANI kArimI, "suNi prItama, sasaneha, mAM mAharA ArAmathI, ANu sahUI eha." 3 [34] DhAla 15 : madhukaranI rAya bhaNaI, "valI ANavA, bahuvidha phala naI phUla, lalanAM," nAri kahaI, "navi dina samaI, AvaI teha amUla. lalanAM. 1 [35] sAMjali prItama mAharA, rAtri ANisu valI tema" la0 Ima suNe naravara cItavaI, "kapaTa jaNAI ema. la. sA. 2 [236] ArAmasabhA nizcaI nahI, nArI anerI kAI, la0 tehanI saMgatI sadA tisI, viparIta kahII na thAI." la0 sAM3 [237] bIjaI dina paNi tima huka, phUla pramukha mahikAra, la0 acarija nupamani UpanuM, "eha kuNa devaprakAra" la0 sAM. 4 [38] trIjaI dina rAjA rahiu, rAtri prachanavRtti, la0, khaDaga rahI dIpakachAya, Ubhe nizcala citta. la0 sAM 5 [239]. A[ka]rAmasabhA AvI tisaI, devaprabhAvaI tatva, la0 ulakhI nR5 mani harakhI, "Aja janama sujyathA." la0 sAM6 [24] te hava prasuta malI nIsarI, vegi gaI nija ThAma, la0 rAjA dekhatahI 2hiu, navi sIdhu tasa kAma. la0 sAM0 7 [241] Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjasiMha H 209 prahi sama pUchI naravarai, kArimI rANu Ama, la0 "nizcaI sU taI ANivuM, Aja ghare ArAma. la0 sAM8 [24] nahI ANuI tu ceranuM, daMDa karIsa tujha mAhi" la0 Ima suNI vilakhita mana thaI, vAraMvAra Utara nAMhi la0 sAM0 9 [24] cuthI nisi AvI valI, ArAmasabhA sutaneha, la. pUravalI pari sahu karI, phirI valI jaba teha. la0 sAMva 10 [24] tAma jhaTaki 5 kari grahI, balyu madhurI vANi, la0 AhA mAharI jIvaAtamA, tuM uttama guNakhANi. la. sAM11 [245] kAI vipratAI ne bhaNuM, phokaTa daI duHkha kema, la0 huM tunDa viNa duHkhI rahuM, kAI tajI jAvaI ema. la. sAM. 12 [24] ghaNuM divasa mujhanaI hUA, dIThaI darasaNu tehi, la0 Aja sakhI, mujha prANIu, sahU mani TaLyu aMdaha" la sAM. 13[247] DhAla 16H kAjala nIku roja lAla ehanI madhura vayaNa balI hivaI re, ArAmasabha udAra, "prItama morA, he vicAri, huM vipratAruM navi kahI re, tumhanaI prANa AdhAra, prI. 1 [248] kAraNa chaI kaI IhAM re, kahis avasara pAmi," prI rAya kahaI, "havaDAM kahu re," te bolI, "suNi svAmi. prI2 [24] kAli kahisuM muku havaI re," "DhIla tu khiNa na khamAI," prI. Ima suNa prema dharI maniI re, kahivA lAgu rAya. prI. 3 [25] "ciMtAmaNi hAthiI caDayu re DhIluM mUkaI kuMNa, prI. tuM jIvana tuM AtamA re, kima karIvA ghauM guNa. prI- 4 [251] kahi kAraNa mujha vAlaDI re, mu paramAratha eha," prI. "mata kahAvu vAlaDA re, hosaI pachatAvuM che. prI. 5 [2parI rAjA haTha mUkaI nahI re, riI kahAvI vAta, prI. kahetAM vAra lAgI ghaNI re, vegi bhayu parabhAta. prI- 6 [253] ArAmasabhA vilakhI hUI re, bhaya karI kaMpI deha, prI0 kesakarala [kha] tisaI re, bAMdhivA lAgI teha. prI- 7 [25]. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra10 : ArAmazobhA rAsamALA spAma sara5 paDi kesathI re, mRtakarUpa tatakAla, prIrANI te dekhI karI re vilavaI abalA bAla. prI. 8 [255 "hA hA tAta, abhAgiNuM re, huM kAI DI ema, prIkhatA paDI menaI khamu re, chAMDaI tuM mujha kema." prI9 [25] Ima vilapaMtI atighaNuM re, mUcha laI atyaMta, prIsItala upacAraI karI re, saja karI saI kaMta. prI10 [257] pUchaI nRpa, "kAraNa kisaI re, kheda karaI mana mAhi, prI rIna hIna dukhita ghaNuM, sAca kahu uchahi" prI. 11 [58] bhUla thakI mAMDI kahiu re, rANuM sarva saMbaMdha, prInAgakumAra taNuM kathA re, jima dIu belabaMdha. prI 12 [59] kaMtAjI, kima kIjII re, sabala paDI mukanaI cUka, prIdina UgADyu maI IhAM re, jaI sakuM navi kupa." prI. 13 [60] rAya kahaI, "dukha mata karu re, lakhI lAbhaI leI, prIasaMkha keDi ja sura milaI re, haNahAra se hoI." prI. 14 [261] nAgakumara navi vIsaraI re, rANI mani vikhavAda, prI kaMtavihA duHkha Talyu re, e laghu sukhasavAda. prI. 15 [22] ArAmasabhA tihAMhI rahI, jAI sakI navi kUpa, aganisaramaviprabhAriyA, jANyuM tAsa sarUpa. 1 [263 vegi baMdhAvI kepa karI, kRtrima rANI sAI, cATIthI jhAlI karI, jehavaI tADaI rAya. 2 [26] ArAmasabhA tehavaI, cheDAvI paDI pAya, e bahini chaI mAharI, bakasu gunahu mahArAya." 3 [265 DhAla 17H trATikAnI (sAdhajI bhalaI padhAryA Aja) kapa karI belyu havaI naravara, "sAMbhali rANa, vAta, huM ehanaI kimahI navi chaDuM, desi duHkha vikhyAta, nAka kAna ehanA chedInaI, kADhisi purathI ri, eNaI karma kamAya ehavuM, mArI karUM cakacUra 1 [66] Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAsiMha : 211 2 [267] paNi ArAmaseAbhA, suNu tAharI, vANI mai na laMghAi, tuM dukhiNI dukha mAnai taNi hai, tai khiNI sukha thAI," ima kahInaI cheDI parI, valI elai naranAha, vegi jAI sevaka re, UTho, brAhmaNInai dI dukhadAha. khAra gAma uraDAM leInai, aganisaramanai [106] kADho, teha kubuddhi nArIbuddhI, mUriSa chai atigADha, mAharA desa thakI tasa kADhI, dIu mAthaI doDha, pApiNI brAhmaNI kerA chedu, nizcaya suM nAkaDATha,'' kAlakRtAMta samANA UThayA, sevaka naravara kerA, ArAmasabhA valI karavA lAgI, nRtya Agali vAravAra valI nuharA, 3 [68] 4 [26] "aha zudgha mujhanaI prIya khakasa, huM terI pAya-dAsI, mArAM mAtapitA ma ma vilaMbu, mauna karu ulhAsI.'' janaka ana jananI cheADAvyA, jou tasa upagAra, kuThAra cheI caMdananai caMdana, surabhi karai sukhadhAra, uttama nara valI agara samANA, pIDayA parimala mU'kaI, te thADA saMsAra majhArai, je avasara niva cUkai. ArAmaseAbhAnai suki mAtAi kIdhI vividha viTaMkha, piNa ArAmaseAbhA jiMga mATI, cheADAvI sakuTuMba, hivai dinadina bahu prema vadhatAM, sukha vilasaI prIU kAla vitIta hUMu lIlAmai, naravara chaI tasa hAthii. dahA anya divasi jitasannu nRpati, pAsaI khaiDI kha`ti, ArAmaseAbhA vInavai, prItamanai ekaMti. "rAjana, huM khiNI hUi, valI sukha pAmyA eThu, kavaNu karamala ehavAM, TAlu pUchI saMdeha." rAya kahui, koi nyAnadhara, Avai sAdhu mahaMta, tasa pUchInai TAlIi, saMsaya eThu ekaMta, 5 [270] sAthii, 6 [271] 1 [272] 2 [273] 3 [274] Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 : ArAmazobhA rAsamALA DhAla 18 : giridhara AvaI hu ehanI rAyarANI behu malI, mani karaI eha vicAra, vanapAlaka tehavaI Avinai, kahaI, "rAjana, avadhAri. merA sAhiba, AyA sAdhu mahAMta, guNe karI ati kaMta, nAmathI pAtaka jati. mArA AMtra 1 [275] Apa taraI tAraI valI, muni bahukhimAlaMkAra, caraNa-karaNa dharaI bhalA, vara nANa taNuM AdhAra. me, 2 [276] pAMcasaI muni sU paravaryA, valI sAthiI becaravRMda, samesaryA caMdanavana mATe, AcArija vIracaMda." mo 3 [277] suNI vayaNa bhUpati harakhIu, tasa dIdhAM vaMchita dAna, rANI bhaNI kahaI, "vegi havu, sIdhA vaMchita kAma." 0 4 [28] rAyavara aMteura-parivartha, cA[10]lyu vadivA ANaMda, vegi jaI vidhi saM tihAM, vAMdhA munivaravRMda. 0 5 [279] ati tanu maMcita tasa thayu, dukha gayuM saghaLuM dUri, traNa pradakSaNa deI karI, baITha sAdhu hajUri. mo. 6 [28] zrI vIracaMda murNida jANI, madhura vANI khaMti, dharamadesanA nRpanaI dIi, jaladharadhvani guMjata. 0 7 281] zrI dharmanaI parasAdi uttama, jAti ati Aroga, valI kusala kamalA nita navI, sahaga uttama bhega. 8 [282 balarUpa saMpati ati bhalI, jasa khyAti kIrati leka, paMDitapaNe prIyasaMgamAM, dharma taNuM phala roka. mA. 9 [283] suraka mokSa lahaI karmii, dharma taNaI parasAdi, Ima jANanaI he prANAyA, dharmaI taju paramAda." me, 10 [28] INa samaI devi ArAmasabhA, vInavyA te munirAya, sAmI, saMsaya mAharu, TAle karIya pasAya. me0 11 [285]. pUrava bhaviI maI sU kIdhU subha azubha karama-vinANa, kahi sAdhujI, karuNA karI," te kahaI nyAna-pramANa. ma. 12 [28] IzuI bharatakhetri sehAmaNI, caMpApurI aticaMga, Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjasiMha H ra13 vasaI vAsi vyavahArIyA, dhanada samA subha saMga. ma. 13 [287) nAma bhalu kuladhara tehanu, tasa nArI saguNa sarUpa, kulAnaMdA nAmiI bhalI, mahimA jAsa anUpa. ma. 14 [288] tasa sAta putrI anukamii, havaI kahuM tehanA nAma, kamalasirI, kamalAvatI, trIjI kamalA guNadhAma. ma. 15 [289] lakhimikA, aparA paMcamI, yasAdevI chaThThI jANi, sAtamI prIyakAriNI, saghalI catura sujANa, mo. 16 [20] te sAte paraNI bhale, vyavahArIe sujagIsa, valI putrI kuladhara bhaNI, AThamI deI jagadIsa. ma. 17 [21] puNyavarjita teha che, dukhIyAM thayA mAyatAya, teNI tAsa nAma na ke dauM, puNya [117] kapha sukhadAya. ma. 18 [292] anukami te maTI thaI, vara varavAnaI lAge, janaka na paraNAvaI tuhI, tajI aITho kulamAga. 1 [2ae] leka kahaI, "putrI bhaNuM, paraNavaI nahI kema, kuMArI kanyA thika, saMbha lahisi kima ema." 2 [24] lekavayaNa zravaNe suNI, kuladhara karaI vicAra, eha paraNAvI joII, rAkhaNa jana-vivahAra. 3 [25] ju kaI AvaI IhAM, vaNika putra samasIla, tasa keDaI vilADinaI, TADhuM jana-avahela. 4 [26] hAla 19H nAyakAnI vizeSAlI. rAga malhAra anya divasa koI seThinaI lAla, hATi Abu khinna deha re, paMthIDu vArU malina vastra chaI jehanA lAla, tanu lapaTANI kheha re. paMthI 1 [27] ArAmasabhA, suNi tAru lAla, pUrava bhavaparapaMca re, 50 jIva kamAI jehavu lAla, soI milaI tasa saMca re. paM0 0 2 [298 pUchAI kuladhara tehanaI lAla, kavaNa jAti kuNa nAma che. paM. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 : ArAmarAbhA rAsamALA desa vasaI kriSNu te kahiu lAla, iDuAM Ayu kiNu kAma re." 50 A0 3 [29 te kahai, suNu sephijI lAla, kAsalA nagarI vAsa re, 50 naMdI vaNikanu suta achuM lAla, sAmAkRkhi jasa vAsa re, 50 A 4 [300] naMdana nAma chaI mAhuru lAla, karmavasai dhanahINu re, 50 nijapura chAMDInaI gayu lAla, cauDadesai hU dINu re. 50 A0 5 [301] tihAM paNi dAridra-cheDuDu lAla, vi Avyu mArA tAta 2, 50 karama anai valI chAMDuDI lAla, lAra vahui vikhyAta rU. 50 0 6 [302] 7 [303] 8 [304] cataH rai dAridra vIyakhaNA, vattA ikka suNija, ahna dezAMtara calviyA, tume ghare sAra kari. paDivannA saguNA taLu, vighaTai teDu ayANu, tunne kresaMtara calliyA, ame te zaivANi. tehu ja DhAla hUM abhimAna nai dharI lAla, navi pahutu nija desa OM, 50 paranI seva sadA karu lAla, tapaNAnai vesa re. 50 A0 9 [305] cata: caMdA tuM desAurI, kavaNa bhaleru desa, saMpati hui tu ghara bhalU', nahIMtu bahu videsa. 10 [30] [115] iSNu puravAsI tihAM raheI lAla, vaNika vasaMtadeva nAma 2, 50 lekha deinaI mA bhaNI lAla, teNe mUkayu iMNu gAma re. 50 A0 11 [307] zrIdyuta sehi ghare AvIu lAla, dekhADu tasa geha lekha samepu tehanaI lAla, pRthAnu uttara ehu kuladhara seTha mina cItavaI lAla, "mujha putrI jehu bhaNI chaI vANIu lAla, lI paradesI leAka 2, 50 re.'' 50 vara-oga re, 50 rU. 50 0 12 [38] A0 13 [309] Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjasiMha : 215 paraNa paraha jAIsiI lAla, leI mujha putrI dari re, paM. bhAgyahINa putrI gayAM lAla, huM lahis sukhapUra re.' paM. A0 14 [31] ima cItavI tiNanaI kaI lAla, "suNi naMdana, morA vayaNa 3, pa0 jeha pitA haMtu tAharu lAla, te mujha sAcu saINa re, paM. A0 15 [311] tiNa kAraNi lekha sUpInaI lAla, vega Avi ghari mehi re, paM. vAta kahisU mana taNI lAla, jiNa hasiI sukha tehi re." paM0 A0 16 [312] kuladharajana sAthiI karI lAla, naMdana gayu lekha deNa re, paM. zrIdatta Adara deI kahaI lAla, "ImAM Ayu kahu keNa re." paM. A 17 [313] "cauDadesathI AvIu lAla, lI cIThI nija sAra re, 50 vegi deI pAche vaghu lAla, Ayu kulaghara-gharabAri re. paM. A0 18 [31] Adara suM Adu lIluM lAla, snAna karAvyu vega re, paM vastra bhalAM pahirAvIyAM lAla, TAlaNa putrIudega re. paM. A0 19 [315] bhagatiyugati bhejana deI lAla, kahaI kuladhara, "suNi sAha 2, 50 putrI paraNu mAharI lAla, manamaI dharI uchAha re." paM. A0 20 [316] DhAla 20 : khaTolAnI (sA bhamarulI eNa) naMdana belyu vANIuM, sohAvusuMdara, "vayaNa eka avadhAri, cauDa desa huM jANuM se0, eka vAra niradhAra. 1 [17] valI vahila IhAM AvasaeN se, kuladharajI eha vicAra, suNa vANI tasa belIe se, kuladhara kahaI ti vAra. 2 [318 "mujha putrI paraNAvinaI so, mUkisi tAharI lAra, nImI desuM te ghaNI se, tiNa tU kare vyApAra." 3 [319] Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 : ArAmazobhA rAsamALA na[12]dana mAnI vAtaDI sai, harakhika seThi apAra, paraNAvI kanyA tadA seva, kIdhA maMgalAcAra. 4 [320] zrIdatta sehi kahaI tisaI seTa, naMdanaI hitakAra, "ju tuM rahaI tu mokaluM che, bIjA sU samAcAra. 5 [21] kahaI naMdana, "huM jAIsU soha, ApaNupaI Ika vAra." AvI sasarAnaI kahaI se, "sIkha dIla sukhakAra. 6 [32] cauDa desame cAlasU" se, seThi kahaI tatakAla, "vegi sadhAvu tame ghare so, paNi leI jAu bAla. 7 [323] nArI saMghAti bhalI se, alagI karaI ja jAla, mana viNa te sAthaI lIdhI seva, citamaI bahU paMpAla. 8 324] zrIdata lekha mAgI lIla seTa, saMbala lIdhu sAthi, kuladharaI je dhana dIka so., te navi jhAlya hAthi. 9 [325] mAtapitA kanyA mala so, te cAlaNa avasari nAma, sIkha karI parivAra sU seTa, puNya vinA kuNa laI nAma. 10 [326] naMdana nArI leI calyu so., karama karaI se pramANe, ghaNI bhUmi jehavaI gayA , be jaNa karata prayANa 11 [327] tiNa avasari mana ApaNaI seva, naMdana ciMtaI Ama, halavaI halavaI nArI calaI se, kima pahucisuM nija gAmi. 12 [328] saMbala khUTe ghaNuMkharu seva, sUtI mUkisi eha, huM jAesi nija desaI seva, INI pari thayu nisane. 13 [32] 1 [30] naMdana belyu nArinaI, "he prItama, suNi ima, saMbala khUTe je hatu, nija puri jAsU kema. dIsiI bhikSA mAMgisU, mAragamaI dhanahINa," nArI bolI tiNa samaI, mana mAhe ati daNa. "tAharaI pUThi huM calI, te gati mujha piNa teha, tuM AdhAra jagi mAharaI, suM pUcha mujha eha." pathikasAlAI anyadA, rAtriI sUtAM beya, 2 [331] 3 [32] Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjasiMha H 217 nisiri pati chaDI gayuM, saMbala saghale leI. 4 [333] DhAla 21 : jevu mahArI AI ehanI jeu rUDA prANI, karma taNI gati he, jiNa sU jera nA keI he, je jaga mAhe sabalA mahIpati he, karma na chUTA soI he. 0 1 [334] prahi sama jA[12khagI abalA ekalI he, pAsi na dekhaI prIyaDu he, "saMbala leI mujha eNDI gayu he," dukhabharyuM tasa hoya je 2 [335] are deva pApI, sirajI acha he, duHkha devAnaI kAjai he, maI aparAdhyuM kahi sUM tAharu he, huM ghAtI dukhi tAja he. je. 3 [336] janama thakI mAMDI duHkhiNI karI che, mAtapitA asuhANa che, aNajANyuM pati mujha paraNAvinaI he, gharathI kADhI tANI che. jo 4 [337] gagana thakI niradhArI bhUI paDI he, kiNa AgaI duHkha jevuM che, nayaNe AdhAra hatu je nAhalu he, chaDI gayu kisa jevuM che. jo 5 [338] hIyaDu pApI phATi paDaI nahI he, ekalaDI vana mAhe che, huM abalA ati dIna dayAmaNI he, sabala paDI duHkhadAhe he. 0 6 [339] rahi rahi hoyaDA, suM nUraI achaI he, reyA rAja na lAbhaI che, te taruvaraphala kima pAmII he, jeha lAgA chaI AbhaI he." 0 7 [340] manamai vimAsaI, "hiva kihAM jAI he, janakabhavani navi jAvuM che, AdaramAna na ke tihAM mukha dII he, koI phekaTa dukha pAvuM che." 8 [31] INa pari vividha vilApa kayA ghaNuM he, kuladharaputrI vanamaI he, kuNa rAkhaI retI tiNanaI tihAM he, sahaji rahI khamI manamaI che. je. 9 [342] "kihAM jAuM kiNanaI saraNaI karuM , huM pASiNI duHkhakhANa he, kaMtavihUNa abalA chAra jisI he," duHkhabhariI vilakhANI che. je. 10 [343] citta vimAsI sIlarakSA bhaNu che, Asana niyari ujeNI he, vegi gaI vahI cakita haI ghaNuM che, yUthabhraSTa jima eNI he, je 11 [34] Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 : ArAmazobhA rAsamALA sahiji vahatI mANibhadra seThine he, ghara dITha ativArU he, tihAM paIDI dIThe gharanu dhaNI che, uttama zubha AkArU he. je. 12 [345] jAI paDI pazi tehanaI tatakhiNaI che, nayaNu jharaI asarA he, dukhabharI bahu pari chAtI phATatI he, belI abalA bAlu che. je. 13 [346] dIna anAtha achuM merA tAtajI e[13]De, huM tujha saraNuI AI he, kAraNi dukha paDI te sAMbhalu che, vAta kahuM dhura loI che. jo 14 [347] caMpApuri kuladhara nAmi vasaI he, seThi huM tenI putrI he, saMprati cAlI thI nija prIya sU he, cauDadesaI supavitrI he. je15 [348] sAthabhraSTa thaI chuM ekkI he, nAha suM paDIya vihaI he, veli sakomala niradhArI kadI he, taruvara viNa navi sehaI che. adhI ha, nADa para viNa nahi [349] uttama jANI janaka samu sahI che, sapuri-saraNuI AI he, jima jANu tima putrInI parii he, rAkhu ApaNuM vaDAI he." 0 17 [50] mANibhadra mani raMjI, suNI tasa vayaNa rasAla, vinayavacana haraDu ghaNuM, belyu, "suNi he bAla. 1 [351] to rahu ghari mAharaI, khabari karasuM tujha kaMta, mata kAI Arati karu, sukhi vartavuM nizcita." 2 [3para] DhAla 22 : citti cetana karI ehanI mANibhadraghari te rahaI re, karatI gharanAM kAja, tiNa pari varataI prANIu 2, jima sarajiu mahArAja re. 1 [3pa3] karma mahAbalI, karma taNuM gati eha re, keI navi te lakhaI, kaThina achaI INa cheha re. ka0 2 [354]. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjasiMha : 219mANibhadri sojhAvala re, cihuM disi tenu nAha, khabarina lAdhI ke kihAM re, valI ciMtaI te sAha re. kaTa 3 [35] "caMpApuri kuladhara bhaNuM re, khabari karUM mUkI dUta," tiNa mUkayu tatakhiNa tihAM re, "vegu jAI pahRta re." ka. 4 [356] tiNa jAI kuladhara bhaNuM re, pUchI saghalI vAta, "keTalI putrI tuma taNaI re, teha kahu merA tAta re. ka. 5 [357] kiDAMkihAM paraNAvI achaI re, keTalI valIya kumAri, mANibhadra vyavahArI re, mukiu eNi vicAri re. ka0 6 [358] eka kanyA mAgaI achaI re, ju AvaI tuha dAI," kuladhara seThi belyu tadA re, "merI vAta suNa cita lAI re. kaTa 7 [359] sAta kanyA paraNI IhAM re, sukhi varataI nija geha, cauDa desiI varI AThamI re, ApaNuM pati sU teha re. ka7 8 [36] saMprati te cAlI achaI re, ApaNuM sAsuragrAma, nahI anerI kanyA re, kima dIjaI tuhma svAmI [13kha che. kao 9 [361] teNa narii mANibhadranai re, AvI kahiu vanaMti, savi vicAraI nija manaI re, "INi nAri kahiu te taMta re." ka. 10 [362] ti vAra pachI tehanaI dITha re, seThi viseSaI mAna, tiNa paNi raMjya tehanaI re, kuTuMba sahu sAvadhAna re. ka0 11 [33] mANibhadra seThiI karAvIuM re, eka dina jiNahara tuMga, teraNakAraNi atibhalu re, nATAraMbha sucaMga che. ka. 12 [364] mAhe manehara mUratI re, dIThAM jAI viSAda, mahaI mana bhavIyaNa taNuM re, uttama jinaprasAde re. ka13 [365 DhAla 23 : puraMdaranI vizeSAlI DhAla. rAga mahAra tihAM kuladharaputrI sadA, pUja kara manaraMgI re, kesara caMdana bAvanAM, lAvaI dharI ucharaMga re. 1 [366]. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 : ArAmazobhA rAsamALA dhanadhana e dina mAharu," mani dharatI bahU bhAva re, saphala janama gaNuI ApaNu, pUjaI jinavara-pAyA re gha0 2 [37] dharma taNI ruci mani ghaNI, lAgu bhagavaMtadhyAna re, bIju sahU baMdha chAMDInaI dharma suNaI nita kAniI che. gha0 3 [368] sAdhu anaI valI sAdhavI, sagaI abhyAsa re, jIvAjIvAdika taNuM re, nitya karaI subha vAsa che. gha0 4 [39] suddha thaI te zrAvikA, navalI sulasA jema re, zrAvakanA vrata aNusaraI, pAlaI AkhaDI nema re. gha0 5 [37] khusI thayuM je-je daI, mANibhadra dhanarAsiI re, teNuI te tiNa dhana karI re, karAvaI ullAsi re. gha0 6 [371] vAjitra dUra sohAmaNa, bhagati ghaNI mani ANe re, teNaI karAvyA navanavA, janama kau supramANa che. gha0 7 [372] valI bahu dhana jehavaI jaDaI, chatratraya suvizAla re, vegi karAvyA kanaI, maNimaMDita teNa bAla re. gha0 8 [373] bahuvidha tapa paNa teNe kIyA, UjamaNu-saMjura re, saMghavAchatya kayA ghaNA, janama kAu supavitra che. gha0 9 [374] anya divasa mANibhadranaI, dIThe taNaI sacIta re, pUchaI kAraNa, "tAtajI, tuhma mani ciMtA-rIti re." gha0 10 [375] seThi kahi, "putrI, suNu, rAya dau ArAma re, devaadhiNita nita navuM, phalaphUle abhirAmo [14] . 10 11 [376] teha sahasA tapaNuI havaI, sUke vana kiNa meli re, upAya kIdhA tasa mAM ghaNuM, sAmagrI bahu melI re. dha. 12 [377] tuhi vana navi pAlDavyuM, kAraNa keI mahaMta re, INa kAraNa ciMtA vasI, putrI, me cita aMti re.' gha0 13 [378] 1 [379] kuladharaputrI te suNI, belI madhurI vANi, kheda ma kariye tAtajI, cIMtA nakAmani ANi. sIlaprabhAviI ja navi karuM, valI navuM ArAma, tu cAraI AhAra huM, pacakhuM eNaI ThAmi." 2 [380] Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjasiMha : 221. DhAla 24 : yAdavarAya meM raMga lAgu ehanI jIDe seThi vAratA tiNa kIuM, jIha Akaru Izu vidhi nama, jIhA puNyaprabhAviI catavyAM, jI sIjhaI kAja nisIma. 1 [381] bhavikanara sIla vaDu jagi jANi, jIha surakinnara sAnidhi karAI cho eha zrI jinavaravANi. bha0 2 [382] he mana ekAgra karI kharu, jIha sAsanadevIdhyAna, chahe jinamaMdiranaI bAraNa, jIha kIka kAusaga sAvadhAna, bha03 [383) "jI vana nIlu java heIsi, cha kAusaga tava pAresi." he kuladharaputrI siri vahAM, jaho AnyA dharamanaresa. bha0 4 [384] jIho trIjai dina pragaTI hUI, jIho tatakhiNi sAsanadevi, jIho bolI, "suNi tuM zrAvikA, jItuM kAraNa eha saMkhevi.bha0 5 [385 jIho duSTa vyaMtara e sUkavyuM, jo uttama eha vanarAya, jo hava prabhAti tujha sAnidhiI, jI huisaI mUla sabhAva." bha0 6 [38] jIho Ima kahI gaI sAsanasurI, chahe Ugu tehavaI sUra, jagaudyota kI ghaNu, chaha pragaTika teja pahUra. bha0 7 [387] jIho kAusaga pArI zrAvikA, he AvI mANibhadra pAsi, vAta kahI sahu rAtrinI, chaha mani ANI ulhAsa.bha0 8 [388] cha seThi gayu vana jeThavA, jIho harakhita vadana apAra, ho dIThe vana phalaphUle bharyuM, jIha meghaghaTA anukAra. bha0 9 [38] he sADUla bhADUla dekhinaI, jI ANaMda aMgi na mAI, he zrAvikA pAsi UtAvala, chaha A14khavI kahaI Ima tAI. bha0 10 [390] "he he putrI, tujha sAnidhiI, jIhA pUrNa manoratha eha, he vegI hUI cAlu ghare, kahe kari pAraNu sasaneha" bha0 11 [31] jo Ima kahI jana melI ghaNa, chaha vAjate bahU tUra, jIho ANI te ghari ApaNaI, chahe jya-sabada sabUra. bha0 12 [32] Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 H ArAmazobhA rAsamALA kaho dhavalamaMgala gAI geraDI, jahe e e dharmaprabhAva, cho leka sahu dhanadhana bhaNaI, ho dharma karu subha bhAva. bha0 13 [33] lekaprasaMsA sahU karaI, dekhi sIlaprabhAva, sUkuM vana nIlu thayu, khiNamaI INa prastAva 1 [394] dhanya dhanya eha kAminI, puNyavaMta jaga mAhi, deva karaI sAnidhi sadA, jehana adhika uchAha. 2 [3...] dhanya seTha mANibhadra e, ciMtAmaNi sama eha, jehanaI ghare nita A rahaI, maTI jagi jasareha." 3 [36] varNavII INa pari ghaNuM, sakala malI puraloka, hava kIdhu teNe pAraNu, sukhaI rahi subhAga. 4 [39] DhAla 25 : avalUrI (rAma vanavAsaI nIsaryAjI e DhAla) anya divasa kuladharasutAjI, sutI jAgI tAma, pAchilI rAtiI subha manAIjI, letI arihaMta-nAma. "mArA Atama, dhari bhagavaMta suM dhyAna, jehathI manavaMchita phalaIjI, lahaI jagi jasamAna." mahAra A.1 [398]. valI citaI mani ApaNaIjI, "dhanya tike saMsAri, dhura hutI viSayA tajaIjI, AdarI saMyamabhAra. mArA 2 [39] huM adhanya jagi jANivI che, je lakhadhI kAmaga, te paNi nahu pAmyA kadiIjI, pAmyA duHkha-viyoga mahArA0 3 [40] janakaI mujha paraNAvIlajI, paradesI nara keI, te paNi mujha chAMDI gayujI, mAraga mAhe vi che. mahArAva 4 [41] alapa bhegasukha kAraNuIjI, lahIya viTaMbaNa keDi, rAMka taNa pari raDavaDIjI, karma taNI e Di. mahArA. 5 [42] arihaMtabhAkhita maI lahiujI, dharma taNa adhikAra, maNuyojanamalAha lIlajI, saphala kI avatAra. mahArA0 6 [403] mAtapitA mujha kiDAM purIjI, kiDuM paradesa videsa, paNi huM dhanya hava[15] jANivajI, lAdhu dharmavise sa. mahArA0 7 [40] Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dahA ta, tihuAMthI cavI kAlaMtarii, vipasutA hUI vidyaprabhA nAmii valI, ArAmaseAbhA ehu. mANibhadra te sura thaI, valI thayuM nAgakumAra, ArAmasAbA tA bhaNI, je hUMu sAnidhikAra. 8 [40] hiMva jinadIkSA AdaruMjI, paNa te maiM na palAI, gRhasthapaNui rahetI thakIjI, karisU dharma-upAya. mhArA tapa karisa ati AkarAjI, soSisa kArimI kAya, saMsArasamudra hela" tarujI, jima lahuM sukha savAya." mhArA0 9 [406] ima cItavi te zrAvikAjI, manamai dharI subha bhAva, sadA tapaI tapa AkarAjI, chaDI mamatA sadabhAva. mhArA0 10 [407] niMdyA naI vikathA tajaIjI, pUjA karaI sukhadAi, krodha tajai kAyA thakI jI, jiSNuthI tapala jAi. mhArA0 11 [48] khINu thayu tanu tehanujI, tapa karI thADai kAli, karI mana sudha ArAdhanAjI, sUdhu aNusaNa pAli. mhArA0 12 [49] samAdhimaraNa pAmI karIjI, prathama saraMgi sura thAi, jANI tapaphala meTA kahyAjI, mahimA kahiu na jAi. mhArA 13 [410] 5. rAjasiMha : 223 DhAla 26 : karahelAnI (kahi kuraMgI haraNulA e dezI) sAM ivayaNu sAhAmaNu, ArAmaseAbhA tuM ema re, dukha lahI sukha je taI lahyAM, ta'ta kahU hava tema re. sAM1 [413] kuladharaghara rahatI thakI, tU' mAhI mithyAta re, 1 [411] 2 [412] ati ajJAnapai karI, cita na dharI dharmavAta 2. sAM02 [414] pApa kIyAM tai tihAM ghaNAM, janakabhAvina dinarAti 2, pahiluM dukha pAmyuM tii, khImA-sArU bhAti 2. sAM0 mANibhadra-ghare rahitA kIyA, tapajapa vividha prakAra hai, azDi tadharmaprabhAvathI, taI pAmyAM sukhasAra re, sAM 3 [415] 4 [46] Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 : ArAmazobhA rAsamALA jinagRha-vana relIyAmaNuM, sUkANuM devadAsa re, te taI valI nIluM kIuM, TAlyu sahu apasosa re. sAM5 [417) tiNa puI tujha UpariI, ArAma rahaI nisadIsa re, sura sAnidhi karaI tujha bhaNa, tUTho zrI jagadIsa re. sAM. 6 [18] chatratraya bhagavaMtasirii, taI caDhAvyAM dharI bhAva re, chAyAsukha nita taI lahila, mATe dharmaprabhAva che. sAMva 7 [41] pUjA-aMga ghaNuM dIyA, devagRhaI cita caMga re, bhegA vividha tiNi taI lahyA, regarahita valI aMga re. sAM8 [20] rAjyasaMpadA jinabhagatithI, valI a[15khanukami phala ekSa re, manavaMchita phala dharmathI, dinidini caDhatA sekSa re." sAM9 [21] Ima suNa tatakhiNuI, sadagurumukhanI vANI re, mUcha lahI dharaNI halI, caMpakalayA jima jANuM re. sAMva 10 [42]. sItala upacAriI karI, sajaja thaI tatakAla re, pAya namI munivara taNa, bolI abalA bAla re. sAM11 [23] pUjya, turbhe jima bhAkhIu, maI paNi jANyuM tema re, jAtIsamaraNanyAnathI, jima pAmya sukhakhema re. sAMva 12 [24] havaI saMyama lensaM sahI, anumati mAgI bhUpa re," naravara paNi saghala suNya re, rANI taNuM sarUpa re. sAMva 13 [25] mAgI anumati pati kanhaI, ArAmasabhA devi re, rAya bhaNaI, "mujha paNi havaI, saMyama levA Teva re." sAM14 [26] muni vAMdI AvyA ghare, rAja dIu suta teDI re, leka rUDI pari pAlije, rakhe daI dukha keDi re." sAMva 15 [4ra7I dhana kharacI saMyama lIu, tehaji munivara pAsi re, jitazatru nRpa rANu valI, ArAmasabhA ullAsi re. sAM19 [428] bhaNI guNI gItAratha thayAM, rAya risI guNageha, ArAmasabhA je AryA, te paNi bhaNuM che. 1 [29] Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. rAjasiha : 225 gya jANuM jitazatru bhaNu, gure thApila nija pATi, ArAmasabhA pravattinI, thApI bahu gahiMgATa. 2 [30] cira lagaI cAritra pAlInaI, pratibadhI bahU leka, svarga taNuM sukha behUM lahyAM, dharma taNuM phala reka. 3 31]. anukamiI cavI cAritra lahI, lahisi sivasukhasAra, dharma bhalu jinavara taNu, vAMchita phaladAtAra. 4 [432] DhAla 27H vaMsI vAjaI veNa ehanI. IzuM pari cariya vakhAu hAM, vakhANuu0 ArAmasabhAnu Aja, dhanya dhani bhAgya bhalaI, e meTI mahamaMDali hAM mahI, guNa gAyA sukha kAja. 10 1 [33] jinavarapUjA phalI hAM pUjA, bhavaaMtari kIya jeha, dha. caDatI padavI tiNa laDI hAM tiNa, sukhasaMpati bahu geha dha0 2 [34] tiNi he bhavIyaNa vidhi karu hAM vidhiva, jinavarapUja rasAla, dha. gIta nRtya karI nita navA ha nita, vajAvu tAla kaMsAla. dha0 3 [35] vivadha racaI aracA jike hAM aracA, te jaga mAhe mahaMta, dhava sukhasaMpati lahi sA satI hAM sAi, dinadina ati dIpata. dha 4 [36]. saMvata selaha satyAsII [16] hAM satyAsII, jeTha mAsa sukhavAsa, dha0 valI nuMmi dinaI bhalaI hAM dina, kahiu pUjAphala khAsa. dho 5 [437] bADamera nita gahagaI ho nita, zrI sumatinAtha jiSNurAI, dha , tamAM prasAdi maI e racyuM hatuM e , zrI saMghanaI sukhadAI. dho 6 [438] zrI kharataragaccha-rAu hAM rAjIu0 zrI jinarAjasUrida, dha, vijyamAna zrI pUjyajI hAM zrITa, eha racyuM sukhakaMda. dha. 7 [43] jinabhadrasuri sAkhA vaDI hAM sAkhA, vAcaka zrI nayaraMga, dha tAsa sIsa vAcakavarU hAM vAcaka, zrI vimalavinaya aticaMga. dha0 8 tAsa sIsa harakhiI bhaNuI hAM harakhiI, rAjasaMgha ANaMda, dha, eha saMbaMdha sahAmaNuM hAM sohAmaNa0, vAmAna cira naMda. dha. 9 je gAvaI bhAvaI bhalaI hAM bhAvaI, je suNaI cita lAI, tihAM ghari sukhasaMpati ghaNI hAM saMpati, dinadina adhikI thAI. dha. 10 zivama evI ji 1 saM sahAmaha bhAI jati adhika . pa00 hari sukhasaMpati hAM bhAvavAmAna = ANaMda, 15 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinaharSaviracita ArAmazobhArAsa [1] duhA zrI sArada varadAyinI, sumati taNI dAtAra, mUrakhanaI paMDita karaI, e meTa upagAra. jeha bhaNuM suprasana havaI, tehanaI karaI nihAla, hIyA thakI ajJAnanA, kADhI nAkhaI sAla. meTI mahimA mAyanI, jAsa akhUTa bhaMDAra, suranara vidyAdhara vibudha, pAmI na sakkaI pAra. carama sAyaranA nIranau, jima na laI koI pAra, tima sarasati bhaMDAranau, nAvaI pAra apAra. mAtA tujha supasAulaI, pAkuM vacana rasAla, suNatAM sahekenaI gaI, rIjhaI bAlagopAla. dharmamUla samyaktva chai, yatana karau naranAri, zrI jinapUja Adara3, jima pAmau bhavapAra. devAdika parSada vikhaI, bhAI zrI jinarAya, narasaMpada surasaMpadA, lahaI jinabhakti-pasAya. mugati taNA piNi sukha milaI, IhAM suNiye daSTAMta, satI ArAmazobhA taNa, vAru chaI vRttAMta DhAla 1H biMdalInI khetra bhArata INi nAmai, kusadesa ane pama tAmaI he, samakita citta dharau, samakita niramala pAlau, jinapUjA pAya pakhAla ha. sa. 1 [9] grAma sthAnAzraya sehaI, naranArInA mana mehaI che, satra agnizarmA vipra tiNi gAmaI, vipra zAstra bhaNyau hitakAmaI che. sa0 2 [1] Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinaharSa : 227 yajurvedI veda jANaI, zAstrAratha sayala vakhANuI he, sa javalana zikhA dhaNIyANI, jehanaI mukhi mIThI vANI che. sa0 3 [11] vidyutaprabhA tasu beTI, vidyuta suprabhA guNa peTI he, satra sisivayaNuM sAraMganayaNa, suraramaNa gayavaragamaNI he. sa4 [12] surakanyA rUpa harAvaI, bIjI te samavaDi nAvaI he, sa sobhAgiNi dakSa vinItA, aSTa vacchara tAsa vitatA hai. sa. 5 [13] tiNi avasara tehanI mAtA, gokula jamapura jAtA he, sa nAnhI bAlaka mati ceDI, gharabhAraI leI jeDI che. sa. 6 [14] ge kahaI UThI prabhAta, liMpana karaI jAtaI he, sa pachaI cAraNa jAyaI, grAma bAhiri vi[irakoI chAyaI che. sa. 7 [15] madhyAhunaI valI laI AvaI, valI bIjI vAra duhAvaI he, satra raMdhana karI janaka jamAvaI, pitaI pachaI bhejana pAvaI che. sa. 8 [16] madhyAnaI valI le jAvaI, thAkIrINuM ghari AvaI he, sa0 karaI kAma prAdeSika sagalA, viprakanyA te abalA ho. sa8 [17] viprakanyA kAma karatI, thAkI mane kheda dharatI he, sa dherI bahu bhAraI jeDa, nivahI na sakaI bala cheDathI he. . sa. 10 [18] gharanaI vyApAra bhAgI, nija janakanaI kahivA lAgI ho, sa "gharabhAra pitA, navi cAlaI, nisidina vedana mujha sAI he. sa11 [19] huM nAhI bAla kumArI, gharabhAra taNI adhikArI che, sa. mujhathI e kAma na sIjhaI," bApa Agali INi pari khIjAI che. sa. 12 [20] "bIjI ANuu mujha mAtA, jima thAyaI mujhanaI sAtA he" sa putrI rUDa taI bhAkhyau," Ima kahI tehanau mana rAkhela che. sa. 13 [21] paraNI tiNi bIjI nArI, alasA sukhalaMpaTa sArI he, satra Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 : ArAmazobhA rAsamALA jinaharakha hAla thaI pUrI, pahitI mana ciMtAtUrI che. sa. 14 [22] vidyutaprabhA mAthaI sahu, deI gharanau bhAra, karaI vilepana snAna tana, sajaI sola zaMgAra. 1 [23] AsaNathI UThaI nahI, tulaI jau vRtanau kuMbha, gharaciMtA na karaI kisI, jovau nAri acaMbha. 2 [24] kAu na karaI bharatAranau, sAmhA bola bela, brAhmaNa manamaI cIMtavaI, ANI nAri niTola. 3 [25] paga caDhAvI paga uparaI, basaI INi pari tAsa, dekhI kanyA cIMtavaI, "jima sau tima pacAsa." 4 [26] divasa na bhajana tehava, nisi nidrA nahI tAsa, thaI bhikSAcara sArikhI, brAhmaNasutA nirAsa. 5 [27] hAla 2 : bAMgarIyAnI "sAhI huM dukhiNI thai re, ANI mA sukhaAsa re, guNa joje. gADara ANI UnanaI re, bAMdhI caraI kapAsa re. gu. 1 [28] cIMtavaya thAyaI nahI re, lAkha kara budhi kaI re, guru aNahuMNu huMkhaNa nahI re, huM haI su hAI re. gu. 2 [29] mAtreI konI sagI re, kehau tehanI heja re, guru sneharahita dIvA taNau re, na havaI tehavI teja re. gu 3 [30] pitAne hAthe karI re, vIkheryA aMgAra re, gu dasa dI jaI tau kehanaI re, paga balIyaI jiNi vAra . gu4 [31]. maI paraNAvyau bApanaI re, kahI kahIM bahu vAra re, guru evI AvI jau likhyau re, duHkha mukhya bhAga majhAri re. guru 5 [32] te avasara AvaI nahI re, keha kIjaI soca re," gu. INi pari kanyA ApaNuu re, kIdhau manasaMkeca . guru 6 [33] Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinaharSa : 229 bAra varasanI te thaI re, bhagavatI Ima kalesa re, guru eka divasa go cArivA re, gaI vana bAlIsa re. guru 7 [34] gAI caraI chaI tihAM rahI re, sUtI ghAsa majhAri re, gu. nidrA AvI tehanaI re, tiNi avasara tiNi vAra re. gu. 8 [35] raktanayaNu kAla ghaNuM re, meTI kAya karAla re, guru kanyA pAsi UtAvalau re, Avyau ahi tatakAla re. guru 9 [36] nAgakumAra adhiSThIya re, deha manuSyanI vANi re, guru halaI tAsa uThADinaI re, kaI rAkhevA prANa re. gu. 10 [37] atibhayathI huM bIhata re, saraNuI Avyau tujha re, guru pApI pUThaI gAruDI re, AvaI grahivA mujha re. gu. 11 [38] he vache, surasaktithI re, maMtrasakti nahI pAra re, guru te UlaMdhI navi sakuM re, sAMbhali tuM suvicAra re. gu. 12 [39] karaMDa mAMhi mujha ghAlisthaI re, te pApI tatakAla re, guru nija aMkaI dhari mukha bhaNI re, DhAMki vastra myuM bAla re." gu. 13 [40] tiNi kanyA timahI ja kI au re, nija mana karI nisaMka re, gu rAkhyaka teha bhujaMganaI re, yatana karI nija aMka 2. gu0 14 [41] ahi keDaI te gAruDI re, AvyA tehanaI pAsi re, guru bIjI DhAla suNa sahu re, huI jinaharakha ulAsa re. gu0 15 [42] sarvagAthA 42 1 [43] pUchaI tehanaI gAruDI, kanyA, kRSNa bhujaMga, ta jAtau dITha nahI, kAyA jAsa unaMga." viprasutA valatuM kahaI, "mukha DhAM [34]kI tiNi vAra, huM tau IhAM sUtI hatI, kisI na jANuM sAra." mAhomAhe te kahaI, "pannaga dekhaI eha, tau nAsaI bhaya hanaI, karaI pukAra aha." 2 [44] 3 [45] Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 : ArAmabhA rAsamALA sagale hI joyau phirI, Agali pAchali tAsa, kyAMhI ahi dIThau nahI, valIyA thaI nirAsa. 4 [46] kahaI kanyA hivaI nAganaI, "nI sari saMkA mehI, gayA sagalA hI gAruDI, nija IcchAyai beli" 5 [47] DhAla 3H maI buDharAkuM khIra pakAi, jhAri calyau lapaTa daI, mAryau maraNa gayau buDhara3, daI mAryau maraNa gayauM, ehanI. deva pragaTa thaI INi pari bhAI, "dhana dhana tuM bAlA guNavaMtI, saraNa Aya3 mujhanaI taI rAkhyauM, saraNa Ayau mujhanaI taI rAkhyauM, saraNa Ayau. A tAraka satva adhika maI dITha, tujha dekhI kAyA ulasaMtI. sara0 1 [48] tujha upagAra hive huM tUTha6, mAgi mAgi vara je tujha bhAvaI," sa kahaI kanyA, "sura jau tuM tUThau, tau kari eka vacana dAI AvaI. satra 2 [49] gharmabAdhAI gAI carAuM, ghamabAdhA TAlau sukha pAuM', sa0 "mugadhA e mAgaI mujha pAsaI, chAyA ehanaI karuM ulAsaI sa0 3 [50] jIvitadAna dIyau INi mujhanaI, e meTI upagAraNi bAlA," sa0 Ima catavI tiNi UparikIdhau, mahArAma phalakUla rasAlA. sa0 4 [51] saghana susItala jehanI chAyA, khaTa ritunA jehamaI sukha pAyA, sa0 jehanI gaMdha sugaMdha suhAvaI, sUrajakara jehamaI navi AvaI sara pa [52] deva kahaI, "sAMbhali tuM putrI, baUsisi jAIsi tuM jiNi ThAI, satra tihAMtihAM e ArAma sahIsyuM, tAharaI sAthi husmaI sukhakAmaI. sa. 6 [53] dukha AvyaI samare tuM putrI, pratakSa thaI tAharA dukha TAlisi" sa. Ima kahI teha thayau adamya sura, amRtaphala AsvAdaI anisi. sava 7 [14] tRSNA kSudhA na lAgai tenaI, dukha svau [3kha] surata jehanaI, Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinaharSa : 231 gayuta nisi AvaI ghari kanyA, upari ArAma virAjai dhanyA. sa0 8 [55] "jana kari beTI" kahaI mAtA, "bhUkha nathI mujhAI chaI sAtA," satra rajinI pachima pAuDaraI jAgI, cAraNa ciMtA sahu bhAgI. I sa9 [56] dinadina Ima brAhmaNanI putrI, be cArI AvaI guNavaMtrI, satra ArAmatala sUtI eka dIsaI, sItala chAyA dekhI jagIsaI. sa. 10 [57] digayAtrA karI nRpa tihAM AyauM, pADalIpurapati tihAM sukha pAu, satra AMbAtala sihAMsaNa thApI, baIThau rAjA mahApratApI sa. 11 [58] jitasatru nR5 keraI desAI, gaja asvakaramAdika suvise saI, satra bAMdhyA tarasAkhAI leI, chAyA beThA sUtA keI. sa. 12 59]. kaTaka taNaI kelAhala jAgI, "e kuNa rAya" vicAraNu lAgI, satra e jinaharakha DhAla thaI trIjI, suNatAM vAta ma kariye bIjI. sa13 [60] sarvagAthA 60 1 [1] 2 [2] kuMjara Adika dekhinaI, nAThI gAI turatta, dIThI jAtI galI, ciMtaI kanyA citta. vAluM dhenu jaI karI," ucchaka dauDI tAma, asvAdika leI sahu, thayau keDaI ArAma. dekhI mana mAhe thayauM, naranAyaka saMbrAMta, nija maMtrI saranaI kahaI, "e svau kahi vRtAMta." maMtrI kahaI, "nRpa sAMbhalauM, acarajavAlI vAta, e prabhAva chaI enau, nahI ta vana kima jAta." saciva kahaI, "he bAlikA, vali pAchI mata jAI, ahe jaInaI vAlimyuM, tAharI sagalI gAI ' 3 [63] 4 [4] 5 [5] Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 : ArAmabhA rAsamALA DhAla 4H ha lakhalahaNa bAraTa rAjAjInaI rIjhavinaI ghari Aye, ehanI. rAga kAlaharI pAchI AvI kanyakA re kAMI, phiri Avyau ArAma re, gAI vAlI lyAvyA sahu re kAMI, asavAre jaI tAma re. manamehaNagArI rAjAjInaI lAgI atipyArI, mana harI [4] lIdha9 re vipranI sutA. AMTa 1 [66] rUpa adhika ralIyAmaNuu re kAMI, lAvanya aMga apAra re, atisaya dekhI tehanau re kAMI, rAjA karaI vicAra che. ma0 2 [67] "rAjakanyA mAharaI ghare re kAMI, aMga dharaI alaMkAra re, piNi te nahI INi sArikhI re kAMI, rUpakalAguNadhAra re ma0 3 [68] gAcAraI vanamaI re kAMI, nahI bhejananau svAda re, pahiraNa vastra jisAtisA re kAMI, upajAvaI AhUlAda re." ma0 4 [69] madhukara mehya ketakI re kAMI, jima revA gajarAja re, te kanyAnA rUpa myuM re kAMI, tima mehyau nararAja re. ma pa [70] turata rAjAnau mana lakhyau re kAMI maMtrI buddhinidhAna re, "chaI tuM ajI kumArikA re kAMI, kaI paraNI guNavAna re ma0 6 [71] vara kari varavarNinI re, e jitazatru bhUpAla re," lajajAnana nIcau karI re kaI, kahaI kumArI bAla re. ma0 7 [72] te kahaI, "INi gAmaI vasaI re kAMI, brAhmaNa mAharau tAta re, agnisarmA jANaI saha re kAMI, huM jANuM nahI vAta re. sa. 8 [73]. cherU paraNavaI pitA re kAMI, suMdara varaghara joI re, bhAgya pramANaI te pachaI re kAMI, sukhIyA dukhIyA hAI re." ma09 [74] vayaNa suNAvyA ehavA re kAMI, kanyA ke kilavANi re, rAjA rIjhayau sAMbhalI re kAMI, e tau guNanI khANi re. ma. 10 [7] vaya nahI piNi guNa vaDA re kAMI, guNa lahaI AdaramAna re, guNavaMtAnaI jihAM tihAM re kAMI, thAyaI sahu AsAna re. ma. 11 [76) nRpa-AjJA leI karI re kaI, saciva gayau dvijagaha re, AvI brahmasutA ghare re kAMI, godhana sAtha kare che. ma. 12 [77] Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinahaSa : 233 uttama nara dekhI karI re kAMI, brAhmaNa dIdha AsIsa re, AsaNabaIsaNa ApIeu re kAMI, baIThau dharIya jagIsa re. ma0 13 [38] "deva suNa" muhuta kahaI re kaI, "vayaNa [kha] eka mujha re, jitasavva nRpanaI tAharI re kAMI, de kanyA kahuM tujha re." ma0 14 [ 79] kahaI brAhmaNa, "e mAharA re kAMI, nRpAdhIna chaI prANa re, kanyAnau kahivau kisyuM re kAMI, prabhu Agali dharUM ANa re. ma. 15 [8] bhAgya phalyau putrI taNuu re kAMI, mAhara jAgyau bhAga 2," kahaI jinaharakha cauthI thaI re kAMi, DhAla aNuu dharI rAga re. ma. 16 [8] sarvagAthA 81 1 [2] 2 [3] 3 [84] 4 [85] sAIla nija putrikA,dvijanaI kahaI maMtrIsa, muMhuMtA sAthaI AvIyau, bheDayau tiNi avanIsa. AzIrvAda deI karI, baITha AsaNa datta, sahu vAta mUhuM taI kahI, brAhmaNa jeha ugatta. kAlavilaMba na sahI sakaI, Atura thayau naranAha, pariNI brAhmaNaputrikA, karI gAMdharvavIvAha. UMcau INi Upari sadA, sahaI adhika ArAma, dIdhau rAjA tehanau, ArAmasabhA nAma. "mAhara e sutarau thayau, huM nRpa e masakIna, tau manamaI syuM jANisaI, e syuM sagapaNa kIna." bAra gAma rAjA dIyA, sasarAnaI tiNi vAra, rAya visaryau mAna cuM, karI ehavau upagAra. DhAla 5 mahidI raMga lAgave enI kuMjarabaMdha AropinaI re, rANuM naI rAjAna, punya nihAliye, punyaI phalaI mananI Asa, putra rAyarANInaI UparaI re, sehaI re ArAma pradhAna. pu 5 [2] 6 [47] 1 [88] Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 : ArAmAlA rAsamALA 6 [3] 7 [4] nagara samIpa AvIyA raeN, vidyutaprabhA syuM rAya, pu. pura samasta seAbhA dIyau re, surapura sAha dikhAya. pu0 rANI su` rAjA hivai re, kidhau nagarapravesa, pu0 tiNi khiNi milIyA joivA re, naranArI suvisesa. pu. "pUrvakRta dharmaprabhAvathI re, eThuvI rANI rAya, pu. pAmI iMdrANI jisI re, dharma karau cita lAya. pu. dhanya rAjA dharaNI talai re, eDuvau punya visekha, pu pAmI nArI paminI re, dharma taNA phUla deMkhi. pu. [paka] bhAgavisyai sukha ehu su' re, dhanadhana e rAjAna, ehavI nArI trilokamAM re, nahI koI rUpanidhAna pu0 khIjI rANI bApaDI re, thAsyaI hivai nirAsa, pu. mAna sahunau khAsisyai re, sahunai karisyai hAsi." pu. AkAsaU vana dekhinai re, iNa pari khelaI bAla, pu0 AmranAraMgala rUDA ph, dADima dvAkha raqhAla. pu0 kautaka UpAvai rahyau re, AkAsaU ArAma, pu0 ehunA phUla jau pAmIyai re, tau vArU thAi kAma " pu sAMbhalatA ima dAMpatI re, zravaNe vividha saMlApa, pu0 parama prIti syu AvIyA re, sasabhUmi gRha Apa. pu0 devaprabhAvaU thira rahyau re, ghara Upara ArAma, pu. dharma krIyau parabhava ilyui re, jevau phula a abhirAma. pu vividha lIlA sukha bhegai re, ArAmaseAbhA yuM. rAya, 50 kAla jAta jANui nahI hai, bhAgI rahyau lapaTAi. pu. hivai agnisarma-brAhmaNapriyA re, putrI AvI tAsa, pu. anukrama ceAvana pAmIyau re, rUpakalA-guNu-vAsa. pu. tehanI mAtA cIMtai re, ArAmaseAbhA mRta hAI, pu. tehanA guNa su' mehIyau re, parazui eThunai joi. pu0 14 [11] seki mAi mana cIMtai re, "tau karuM keAI upAi, pu. 8 [5] 9 [6] 10 [7] 11 [8] 12 [9] 13 [100] pu. 2 [8] 3 [90] 4 [1] 5 [2] Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinaharSa : 235 mArUM te kanyA bhaNI ra" patinaI kahaI belAI. pu. 15 [12] "svAmI kAMIka khUMkhaDI re, ArAmabhAI kAji, putra mUkaG." DhAla thaI pAMcamI re, suNa9 jinaharakha samAja. pu16 [103] sarvagAthA 103 phrihA muMlAvyA bahu dina thayA, bAInaI merA keta, mahI nahI cAtAriNI, Ima kima lAja raheta. 1 [14] beTI jau sukhiNuM havai, uhI karaI pIharanI Asa, nija ghara sArUM mokalau, jima pAmau sAbAsa" 2 [10] brAhmaNa kahaI, "re brAhmaNI, vAta kahI taI vAha, karaI kapUre kaugalA, teDanaI sI paravAha. 3 [16] ApaNu tANI kIjIyaI, [kha] tehanaI nAvaI dAI, nibalau sabalAnaI karaI, ATArehaNa jAI. 4 [17] jehavau-tehavau tehanaI, vastu mekalIyaI kAI, AMkhyAla AvaI nahI. sAha9 hAsI thaI." 5 [108] hAla 6H naW gaI nathe gaI jANaI re balAI, AvaI lau kesarIyau mArU vyAvaI lau ghaDAI, hAMrA he kesarI lAla na de ghaDAI ehanI bhaTTaNI kahaI, "ra bhaTTa, samajhi na kAI, Ima kupaNAI karatAM sabhA kima thAI, mAharA he vAhesara nAha, vacana suNau," hiyA mAhe pAlI mukha dIvAlI dekhAI, nArInA tau avaguNa kiI na lakhAI. hA, 1 [19] Agraha dekhInaI vipra ciMtaI citta mAMhi, sauki putrI tau ehanau ASa dIsaI nAMhi, mahAheta pAkhaI etalau na Agraha karAi, putrI karI trevaDaI chaI jima sagI mAI." hA. 2 [110] brAhmaNa kahaI, "re ta tuM kAMIka nIpAI, Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 [111] 4 [11] 5 [113] 236 : ArAmazobhA rAsamALA sArI pyArI hUMDI ApuM tehanaI jAI. hA, tAharau jasa vAdhaI jima mAharau vAdhaI vAna, rAyaparivAra rIjhaI dekhI pakavAna." mahAva mAdaka baNayA siMha kesarA pradhAna, rUDArUDA dravya melI mAravAnau dhyAna. mahA mAhe vikha ghAtIyau na jANaI jima koI, eha khAdhAM prANa jAsthaI," harakhita hoI. mahA kerau eka ANI kuMbha mAMhi ghAtyA teha, nAhanaI payaMpaI ema ANI ghaNuu neha, hA mArI vacana tame mAnija pramANa, jAInaI bAInaI kAja kahiye, sujANa. mahA putrI, etale lADUo mUkyA chaI tAharI mAI, bIjAnaI ma deje bAI, pitaI tuM hI ja khAI, svA jehavA tehavA lADUA e nAI kenaI dAI, rAjakula mAMhi mAharI hasI navi thAI. mahA gAmaDAnA vAsI mAMhaI kehau viganyAna, sahuke Ima kahisyaI rahisya nahI mArI mAna." mahA kuTila praNAma tehanau jANuI nahI vipra, ghaDaI mudrA deI leI cAlyau tihAM thakI khima, myA. sUyaI tihAM ApaNuI esIsaI dha[ka]raI kuMbha, vATa mATe calyau jAyaI javatau acaMbha, hA nagara samIpa Avyau anukrami teha, parizAMta thayau jANI ravi tApya deha. hA, vaDavRkSa dekhI chAyA sItala nihAlI, tehanaI heThaI AvI baIThau vipra sukamAla, DA, nayaNAM mAhe nIMda AvI sUtau brijarAja, nAgadeva jAta jANyau putrI keraI kAja. mahA "ArAmabhAI kAji mArivA upAya, 6 [11] 7 [115] 8 [116] 9 [117]. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6, jinaharSa : 237 10 [118] 11 [118] viSamizrita siMha kesarA le jAI, mhA sauki mAtA pApi e sApaNuM samAna, mUkyau nAha ApaNuu deI ghaNuu mAna. mahA mujha vidyamAna chatAM mAraI kuNa tAsa, mAharaI putrI samAna pUrUM tehanI Asa" hA. ehavuM cita cIMtavInaI saMbala sahu leya, sAnidhikArI te jANaI sagalau beya. hA tiNi hI ja kuMbha mATe ghAtyA leI anya, amRta samAna svAda khAsyaI nara dhanya, hA medaka trika mAhe ehavA nA heI, deva kIdhA teha mAhe acaraja ke I. hAva uMgha leI vipra jAgyau rAjadvAraI jAI, pilIyAnaI vAta kahI sahu samajhAI, hA DhAla chaThI pUrI thaI suNau naranAri, punya rAkhaI kahaI jinaharakha vicArI. mahA sarvagAthA 121 12 [12] 13 [121] 1 [12] 2 [123] pratIhAraI jAI kahyau, rAjAnaI tiNi vAra, "AvA de brAhmaNa bhaNI," Avyau nRpa-darabAra. AvInaI rAjA bhaNI, dIdhI tiNi AsIsa, baITha Adara syuM tadA, AsaNu datta avanIsa. ghaTa rAjA Agali dharya, pUchayau kuzalakalyANa, supasAyaI mahArAyanaI, kuzala punya paramANa." nArIvacana sahu kahyA, ArAmasabhAnaI geha, rAyaI ghaTa pauhaucAvIyala, "tujha mAM mUkyau eha." vastra alaMkAroM karI, kIdhI bahu satakAra, rANInaI ghari AvIyau, nRpa UThI tiNi vAra, 3 [12] 4 [125] 5 [12] Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 : ArAmabhA rAsamALA [31] DhAla 7: kaI bhUlau mana samajhAvaI re [6] ehanI. rAga seraTha nRpa dekhI khusI thaI rahyuM che, bhalaI padhAryA, basau AsaNu, balaI mIThI vANI . nR0 1127] baIThala rAya, Agali re baIThI, ArAmasabhA kara joDI che, "tAta tumhAra bheTa lyAvya chaI, te jevaunaI cheDI ha." - 2 [128] rAjAvacana suNInaI rANI, tatakhiNu kuMbha UghADarAu he, gaMdha sugaMdha pragaTa thaI ghaTathI, devasagati dekhAya che." nR0 3 [129] amRtaphala sArIkha sakharA, moTA modaka dIThA che, deva bhaNI piNi milivA durlabha, mananaI gamatA mIThA he. nR0 4 [13] rAjA dekhI vismaya pAmyauM, rANInaI Ima bhAkhaI che, ekeka rANanaI muMka, jima te mAdaka cAkhaI che." mR. 5 [131] ekekau sagalI rANInaI, modaka ghari pauhaucAu ho, svAduvaMta te bhakSaNa kIdhau, sahunaI harakha upAyau he." 0 6 [132] jevau e vijJAna apUrava, ArAmasabhAnI mAnau he, svarga taNuM phala jiNe harAvyA, guNa na rahaI chAnI che. nR0 7 [133] sahu aMteuramAM jasa jehanau, bhalau bhalau belANuu he, harakhI manamaI ArAmasabhA, rAja heja bharANuu he. - 8 [134] agnisarmA rAjAnaI bhAI, vinaya karI sira nAmI he, "mAharaI ghari mujha putrI muMkaG, milaI mAInaI svAmI che. nR0 9 [135] ghaNA divasa huA choI milIyAM, mAya bhaNuM UmAhau he, cAtaka jima cAhaI jaladharanaI, tima cAhaI, thaI lAhau he." 10 [136] rAya kahaI, "sAMjali bhaTa bhelA, nRpagharirIti na jANuI he, panI rANI sUrya na dekhaI, huMsa kisI mana AI he." 0 11 [137] brAhmaNa cAlyau sIkha karInaI, vAta kahI nArInaI he, "sahu rANInaI modaka muMkyA, jasa tujha thayau apArI he." mR. 12 138] pApiNi mana mAhaI Ima ciMtaI, "mAharau kAraja na thayau ho, saprabhAva viSa nahI, e kheTala, medika mAMhe samayau he. nR0 13 [139] [ka] karU pakavAna phirInaI bIjau, viSa ghAtuM mAhiM jhAjha? hA, naI meika to, "bAhara kADha13 [139] Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinaharSa : 239 turata prANa jAyaI te khAtAM,"jahara ANya tiNi tAjauhetR014 [14] phINa kIdhA sakhara sakomala, khAMDa galephakyAM cekhI ho, sAta DhAla jinaharakhanihAlau, aparamAya thaI dAkhI ho. nR0 15 [141] sarvagAthA 141 kharau kAma kIdhau tiNaI, chAba bharI suvisAla, sveta vastra mudrita karI, pati mukayau tatakAla. 1 [142]. vaTatala valI sUtau jaI, deva haryau viSa tAsa, tima hI ja bheTayau rAyanaI, pAmyau valI sAbAsa. 2 [143 nRpakulamaI lAghA thaI, caturAI vijJAna, grAma taNuM chaI brAhmaNI, piNi vidyAkalAnidhAna. 3 [14] vipra ghare Avyau phirI, nArInaI kahI vAta, tAharI seha thaI ghaNu, ghaNuM thaI vikhyAta. 4 [14] teha vacana suNI pApiNI, hIyaDaI dukha na samAI, manamAM ciMtA UpanI, "ahalI jAI upAI." 5 [16] DhALa 8: mAMnAM darajaNanA gItanI garbhavatI tehanaI suNI re, vipravadhU tiNi kAja, viSamizrita kAMIka karyauM, mUkyau valI tihAM brijarAja re. viprInI je, vAta re sAvadhAnI ho, dhanya dhanya re aMtaramala salA . A 1 [14] sIkha dIdhI valI evI re, "putrI tyAjya nAha, thAI prasUti ApaNu ghare, tau vAdhaI manauchAha re. vi0 2 [148] tuma sAthaI muMkaI nahI re, tau thALe hasIyAra, brahmateja dekhAli, kari brAhmaNa-AcAra re." vi0 3 [14] cAlyau brAhmaNa ghara thakI re, valI harIyau viSa deva, tiNi hI ja pari sabhA thaI, vipra kahaI, "sAMbhali naradeva re. vi04150] mukalAvau putrI bhaNuM re, chaI prasUtana kAma, mAtA sUvAvaDi karaI, le jAye pachaI nija dhAma re. vi. 5 [151] Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ? ArAmazobhA rAsamALA pahilI sUAvaDi karAI re, putrI mAnaI geha, leka taNa e nIti chaI, pAlI jaIjaI teha 2." vi0 6 [15] mugdha brAhmaNa samajhaI nahI re, narapatinI je nAri, bApaghare prasavaI nahI, navi jAyaI bApanaI bAra re." vi0 7 [153) tatakhiNa piTi churI dharI, brAhmaNa kaha, "suNi rAya, brahmahatyA dehyuM tunaI, jehathI duragatimAM jAI re." vi0 8 [154] nRpanaI maMtrI vInavaI re, "pRthala dIsaI, mahArAya, brahmahatyA e ApisthaI, pApaI prabhu piMDa bharAya che. vi0 9 [15] reNuM muMkau te bhaNuM re," mAnyau rAya vacana, sAmagrI sahu saru karI, mukalAvI, harakhyau mana re. vi0 10 [15] kUpa khaNAvyau brAhmaNa re, keDaI nija ghara mAhi, Avyau vipra vibhUti rUM, putrI syuM adhika uchAhi re. vi. 11 [117] kuTilAzaya mAtA milI re, putrI hoyaDaI bhIDI, huta viyega bahu dahana, Aja bhAgI sagalI pIDire." vi0 12 [118] gharamAM zakyA pAtharI re, ArAmasabhAnaI kAji, DhAla thaI e AThamI, suNi hivaI kahaI jasarAja re. vi0 [15]. sarvagAthA 159 te bhadraka jANuI nahI, mAtA taNau viruddha, manamaI jANaI ehavuM, dhaulau tetalau duddha. 1 [160 kapaTa jAsa hAyaDaI nahI, manamAM sarala sabhAva, kapaTa na jANuI para taNuuM, na lahaI mananI bhAva. 2 [11] DhAla 9 : iMDhoNuM cerI re ehanI pUraNa divasa thayA tisaI, suta jAya re, pAmyau harakha apAra, raNuM suta jAyau re, teja tapaI ravi sArikha, suta jAyeu re, jANe devakumAra. rAva 1 [162] dhavalamaMgala gAyaI geraDI, sutra avasara kerI jANe, rA bhugala leri napherIyAM, sui vAjaI DhelanIsANarAva 2 [163] Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinaharSa: 21 bAMTAI brAhmaNa sIraNI, sugulanI bhelI ANuM, rAtra rAjAghara suta AvIya, sutra pragau jANi nihANa, rA0 3 [164] mAI hulAvaI putranaI, sutra "jIve keDi varasa, 20 thAje kula AdhAra tuM," sutra INi pari ghaI AsIsa. ra0 4 [16] jimajima dekhaI putranaI, sula timatima diya ulAsa, rA. "mujha sarikhI nArI nahI, sutra sukha lahyAM vilAsa" rAva 5 [16] sarI ciMtA ekadA, sutra apara mAta saMghAta. rA. cA[8]lI dIThau AgalaI, su kUpa, pUchaI te vAta. rAva 6 [17] pahilI kUpa hata nahI, su kadI khaNAvyau eha," rAtra kahaI tAma malakI karI, su0 mana upara laI neha. rA. 7 [168] "tuka Agama jANI karI, sutra putrI, maI ghara makjha, rAva kUpaka eha karAvIyA, sutra pANI keraI kajaja. 20 8 [16] pANI Apyau jeII, suTa dUra thakI tujha kAja, rA. visapAdikanaI bhaI, suo nRpanArI siratAja." rAtre 9 [17] sarala citta jANyau kharau, sutra mAtAvacana tahatti, rA. jevaI nIcI kUpanaI, suTa nAMkhI tAsa turatta rAva 10 [171] phUAmAM paDatI thakI, surA samarthau nAgakumAra, rA. turata AvI hAthe grahI, su mUkI phUpa majhAri. 20 11 [172] sura ke te UparaI, su, "mAruM pApiNi eha" rAtra ArAmasabhA kaDaI, "mAharI, suTa mA mA kepa kareha." rA0 12 [173] sura pAtAlabhuvana kIya, sutra kupa mADi tatakAla, 20 suMdara sajyA pAtharI, sutra tihAM thApI sukamAla 20 13 [17] vana piNi ke tehanaI. sa. kIdhau kUvesa, rAka tehanI sura sevA karaI, suTa pUra sayala visesa ra0 14 [175] jeDanaI punya pitaI huvaI, suha mArI na sakaI kaI, rAtra hAla jinaharakha navamI thaI, suva rAga elAula hAI. rAtre 15 [17] sarvagAthA 176 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24ra : ArAmabhA rAsamALA palyakaI tanayA nijA, karI prasavikAveSa, thApI tihAM praticArikA, AvI tenaI dekhi. 1 [177] bhAkhaI, "tehavau svAminI, dIsaI nahI sarIra, rUpa na dIsaI tehavau, mukha dIsaI nahI nara." 2 [178] te valatuM tehanaI kahAM, "jANuM nahI koI vAta, vastha nahI vadhu mAharala, ciMta rahaI dinarAti." 3 [179] te jaI mAya bhaNuM kahyauM, kapaTaNi mAtA tAma, AvI hoya pachADatI, sutA sUtI jiNi ThAma. 4 [18] karaI vilApa AvI karI, "hA hA myuM thayau deva, putrInI e sI dasA, akasmAta tha[8] heva." 5 [11] DhAla 10 : mArI sakhI re sahelI ehanI ANaMda mAMhi hatI te pahilI, hivaI desaI jANe gahilI re, putrI thaya e syuM, rUpa hatI tuM devakumArI, tehavI na dIsaI sArI 2. pu. 1 [182] ratana bhaNuM vidhi beDa lagADI, padamiNi nArI bigADI re, putra kaI taka najari keIkanI lAgI, vAta vedana kaI jAgI che. 50 2 [183] roga prasUti taNuu kaI jANuM, vijJa vaidya koI ANuM re, putra huM mana mAhi mane ratha karatI, putrI pahacAvisi ghara tI re. 50 3 [18] ghara-sArU deI ulAvisi, nRpakulasabhA pAIsi re, putra putra leinaI nija ghari jAsthaI, nRpanaI vAhI thAya che. pu. 4 [185] pheka manoratha sahu thayA mAharA, sUla thayA e tAharA re," putra teDI vaidya kahaI piMDyAMthI, "karau upacAra pramANa re." putra 5 [16] joI nADi tala roga na koI, dehanI ceSTA joI re, putra ehanaI oSadha keI na lAgaI, tau kima vedana bhAgaI che. putra 6 [17] pADalIpurathI rAya paThAyA, rANI levAnaI AyA re, putra putrI AbharaNe bhAI, maMtrI sAthi calAI che. putra 7 [188] "vevAhiNi, ArAma na dIsaI, te viNi mana kima hIMsaI re," Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinaharSa : 243 kUpa gayau jala pIvA kAja, trisIyau te na virAja re. pu8 [189] pAchali tumanaI AvI milisTaI, tuma cAlauM, navi khalisthaI re,"putra cAlyA tihAMthI sahu nirakhatA, piNi mana mAhi sacitA re. 50 9 [10] jetalaI nagara samIpa AyA, khabara naresara pAyA re, putra pura siNagAryau rUDI bhAMtI, ArAmasabhAnI khAMtaI re, putra 10 [11] rUpa nihAlya aMgaja kerau, rANI rUpa anerau re, putra harakhaseka Upanau mana mAi, rAjAnaI tiNi ThAhaI re. pu11 [192] rAjA pUchI madhurI vANuM, "tujhanaI syu thayau rANI re," ceTI kahaI, "devInaI aMgaI, doSa thayau kaI saMgaI re."pu12 [193] kheda ghaNau ni[ka]ja cittaI pAmI, pUchaI Ima narasvAmI re, putra "priyA, ArAma kihAM navi dIsaI, rahataka nikaTa nisidI saI re." putra 13 [194] kRtrima ArAmasabhA dhAraI, rAya bhaNuM kahaI tyAraI re, rAva "vana pANI pIvAnaI kAjaI, keDi rahyauM, bahu sAjaI re. rAtre 14 [1lpa samaya AvI Ubhau rahisyaI, pUrava sabhA lahisyAM re," rAva DhAla thaI jinaharakha e dasamI, karama taNI gati visamI re. rAva 15 [16] sarvagAthA 196 duhA vAta milaI nahI sarvathA, kAMI na basaI mana, rAjA mana saMkita thayauM, e tehi ja kaI anya. 1 [197] e rANuM mukha jevatAM, nayaNe na vadhaI neha, ArAmasabhAnau sukha hatauM, rAya na pAmaI teha. 2 [198] AMbilIe bhAjaI nahI, AMbA taNuM hADa, cavale ghevara nIpajaI, taka gehunI sI cADi. 3 [19] mana na milaI rAjA taNau, nisidina rahaI udAsa, ArAmasabhA e nahI, chaI koI kapaTavilAsa." 4 [20] eka divasa rAjA kahaI, "ANi priyA, ArAma," svAmI, avasara ANiluM, panaI bhAI Ama. 5 [201] Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 : ArAmazobhA rAsamALA hAla 11 : karamaparIkSA karaNa kumara calyau re ehanI rAya vicAraI re tehanaI dekhinaI re, "ArAmasabhA nahI eha, nizcaI kAIka bIjI kAminI re, dekhI na vadhaI ne." rAva 1 [22] hivaI ArAmasabhA kahaI devanaI, "bAlakaviraha atyaMta, mujhanaI pIDaI chaI re bApajI re, te maI khamyau re na jaMta. ra0 2 [23] bAlakanaI dekhuM nayaNeyathI re, tima kari jima sukha heI," deva kahaI, "mArI saktaI jaI re, nija aMgajanaI joI. ra0 3 [24] piNi tuM Ave bahini, UtAvalI re, viNi UgamataI sUra, jau Avisi sUraja UgA pachI re, ta6 nahI thAu hajUra. ra0 4 [25] tehanau e pratyaya tuM jANije re, tuja veNIthI nAga, paDiyaI putrI eka mUau thakau re, te dinathI tuM tyAga." rA pa [26] vacana pramANukIya brAhmaNasutA re, suraprabhAvathI tAma, turata jaI baIThI AvAsamAM re, suta sUtau jiNi dhAma. rA. 6 [207), kemala hAthe bAlaka saMgrahI re, kIDA tAsa karAI, mananI huMsa saMpUraNa sahu karI re, suvarAyau dhavarAI. rA7 [20] pyAri dise bAlakanaI mAvaDI re, pAtharIyA phalakUla, ANe pitAnA ArAmathI re, gaI nija ThAma abhUla. 20 8 [29] prAtasamaI sutadhAtrIthI suthau re, 5 dITha nayaNe, kRtrima rANInaI Ima pUchIyau re, "myuM dIsaI priyA, eha." rA0 9 [21] nRpanaI bhAkhaI re rANI kArimI re, "samayeu maI ArAma, e phalakUla ANyA maI vAlahA re, ArAmathI suta-kAma" 20 10 [211 "tau tuM sAMprati ANi sulakSaNI re," nRpanaI kahaI susaneha, "rAtraI prItama, huM ANI sakuM re, dIsaI nAvaI teha." rAva 11 [21] ArAmasabhAnI sagalI cesaTA re, dIThI narapati tAma, "prApriyA e nizcaI mAharI re, kuNa karaI te viNi kAma. rA12 [213] Talyau saMdeha nRpatinA mana taNau re, thaya pramoda apAra, tatakhiNi UTharAutehanA gehathI , caritra na jANaI nAri. rAva 13 [214] prata ArAmasabhAnI bahininaI re, INi paribhAkhaI rAya, Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinaha : 245 Aja ArAma sahItyuM ANivaka re, mIjI vAta na kAi." rA0 14 [215] ehavuM suNI vacana rAjA taNuka phai, thaI vadana vicchAya, thaI jinaharakha DhAla IgyAramI re, sahunai AvI dAya. rA0 15 [216] sarvagAthA 216 kahA kIdha, vAravAra Apai karyuM, uttara nRpanai teTha, rahI ameli mu`ka jima, pAchau kayuM na kahetuM. rANI nisi cauthai prahara, pUrva paraU sahu jAvAnaI thaI jetalai, rAjA jhAlI lIdha. rAya kahui, "sAMbhali priyA, tujha mujha neha apAra, etalA dina chAnI rahI, hivai muMku nahI lAra. syuM dukha thaI chaI sujha bhaNI, huM suMdara ekAma, rAjakAja syA kAmanA, tujha vi[10ka]Ni sUnA dhAma. ArAmaseAbhA, tajI, dukha dyaM tumanai kema, tume hrIyaDAnA hAra chauM, tumanaI thAau prema. ,, DhAla 12: meAtInA gItanI kAraNu chaI kAMIka IMDAM svAmI, tiNi AvI na saku hitakAmI, sAhimA, jAvA ghaunai sanehI prItama, jAvA ghauM jI. hivaNAM avasara nahI rahevAnau, vacana pIyAjI, sAcau mAnau.'' sA. 1 [222] rAya kahuI, "kAraNu kaThuiM rANI, viNi kaDIyAM na bhakhuM anapANI, sA. mujha Agali rAkhai syuM chAna, chAnau rAkhai tau snehu kissAnau," sA 2 [223] "kAlhi kaddhisi huM sagaluM tumanai, Divai tarka sIkha samApau amanai. sA0 mujha Upari jauhita rAkhau cho, ghaNuMghaNuM tau syuM bhAkhau chauM." sA. 3[224] zrcama suNi rAjA bAlaI vANI, "premaparAyaNa sAMbhali rANI, sA karagata ciMtAmaNi kuNu mU kai, e avasara pAmI kuNu cUkai. sA0 4[225] viSNuAM kAraNa kahi mujha Agai, prANupIyArI, jima hita jAga','' sA 1 [217] 2 [18] 3 [219] 4 [20] 5 [221] Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 : ArAmazeAbhA rAsamALA "kAraNa pUchaOM chau prabhu, sujhanai, suNi pachatAvau thAsyaI tujhanaI. sA 5 [226] sujhanai piNi svAmI, dukha thAsyai, mAharau vayaNu rasAtala jAsyai," sA vayaNa dIya taIM kehanai rANI, kahI cAhIjai ehu kahANI." sA0 6 [227] bahu pira rANI nRpa samajhAyau, paNi haTha jhAlI rAu savAyau, sA0 huuNuhAra te TAlI na Talai, keDi upAyai sabalai nikhalai, sA0 7 [28] mUla thakI dAkhavIu sagalau, aparamAyana vilasita avala, sA jetalai rANI kahivA lAgI, rive Ugau, parajA sahu jAgI. sA. 8 [29] chUTI syAmamanehara veNI, jetalai khAMdhai miragAne ii, sA tetalai khiNa ika mAhui paDIyau, sUkSma bhujaMgama nayaNe caDIyae. sA0 9 [230] dekhI hA hA tAta" kahetI, "tuma saraNuI nirbhaya huM rahatI, sA [10] huM nirabhAgiNi tai mujha cheDI, taU mujhanai dukhanai ratha joDI. sA 10 [231] hivai kehana thAyai mujha saraka, kuNu thAsyai mutra dukhanau haraNa," sA U~cai svara igni pari vilapaMtI, mUchita bhUmi paDI jIva'tI sA0 11[232] chAMTI sItala caMDhaNu vAyaIM, rANI saMjJA caita lahAyai, sA nRpa kahui, kheda karai syA mATai, tAharau kheda hIyarU mujha kATaI sA 12 [233] nAgakumAra vRtAMta suNAyau, rARR dukha mana mATe pAya, sA "I pUchya phokaTa heTha tAlu, mujhana' bahu pari vAu rANI." sA 13 [34] harakhaviSAda thaya rANInai, rahI tihAM nija mana tANInai, sA dvijakanyApari krodha sAMdhInai, kasaprahAra thai nRpa khAMdhInai sA0 14 [35] tetalai ArAmaseAbhA Ai, vInavai caraNe sIsa lagAi, sA. khAramI hAla thai sukhakArI, kahui jinaharakha sugurNa naranArI. sA0 15 [236] sarvagAthA 236 hA svAmI, bhaginI mAharI, kRpA karInai mUMki, '' Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinaharSa : 207 nArInaI mAraI nahI, ghaNI paDaI jau cUka. 1 [37] mujha Upari karuNuM karI, Apau nirbhaya-dAna, desa enau ke nahI, mAya dIya e mAna." 2 [38] rAya kahaI, "e nArinau, jugata karnAna kAna, mukI tujha vacanaI karI, te mujha jIva samAna." 3 [39] naranAyaka nija nara bhaNI, dIdhau Ima Adesa, "bAra gAma lyau apaharI, brAhmaNanA suviesa. 4 [240] kADhau mAharA desathI, pApiNi tenI nAri, hoTha kAna naI nAsikA, chede vacana vicArI." 5 [241] DhAla 13H ghari AvavuM ja bau merIyala ehanI hiva jananI janaka TUMkAvIyA, rANa rAjAnaI pAsi, ghau bhedya caMdanarU, karaI surabha kuDAranau Asa, hi01 [242] rAjArANuM sukha bhagavaI, bena jANe eka prANa, saMvacchara jaI divasa samau, dina jAya[11] ghaDI-pramANa. hi0 2 [243] vAchaDIyAM melau vAlaha3, sukha mAhi gamaI Ima kAla, keTalAka dina ma valIyA, nija parajAu pratipAla. hi0 3 [244] nRpa pAsaI baIDI anyadA, nRpapatnI avasara eNaI, "ApaNa pahilI dukhIyA thaI, hivaI sukhIyA thayA keNaI. hi0 4 [24] thayau e vipAka ki | karmana 3, pUjaI te viratAta, atisaya jJAnI AvaI kinaI, tau bhAjI jaI manabrAMta" hi0 5 [24] 5 bhAkhaI, "jau eDava huvaI, tau vArU thAI, rANI," be vAta karaI jetalaI milI, vanapAla AvI kaI vANI. hi0 6 [47] "mahArAya suNa mukha vInatI, caMdanavana nA ma udyAna, caunANI munIvara AvIyA, chatrIsa guNe supradhAna Di0 7 [48]. paMcasaya munivara syu parivaryA, nakheca pUjita pAya, varacaMdrasUrIsvara guNa, daDavaI nahI je baTakAva hi0 8 [24] paMca mahAvrata je sUdhA dhaI, paMca kiriyA dUI TAlai, Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 : ArAmaroANA rAsamALA paMca samiti gupati niti sAcavai, mukha vANI amRta khAli. hi. 9250] kAlai nija kiriyA sAcavaI, kAlai karai jeThu samAya, kAlai AhAranI khapa karai, tapa karI seSai nija kAya.' hi0 10 [251] jiNi dvIdha vadhAI ehuvI, teDhunai dei dAna apAra, 13 [254] rAjAyai visaya u mAlInai, mana mAhe karai vicAra. hi. 11 [252] cIMtavIyaOM mujha mananau thayau, hivai jAgyau adhika saneha, kuMDuMnA mAMgyA pAsA DhaLyA, valI dUdhaI vUDA mehu" hi. 12 [253] rANInai nRpa vANI kahei, thayA saphala manAratha Aja, je gurunI vATa nihAlatA, te AvyA zrI munirAja." hiM. maiMgala siNagAryA malapatAM, jANe erAvaNu avatAra, gAjatA madajharatA thakA, senAnA je siNugAra. hiM desadresanA astra suhAmaNA, sAvana sAkata supramANu, caMcala gati jhAlyA navi rahui, pUDhi metI[11ma]Dita palANu. hi. 15 [256] ratha pAyaka pAra na pAmIyai, nIsANa nagAre tAra, jinaharakha DhAla thaI teramI, sira seSa khamai nahI jora. hiM16 [57] 14 [55] sarvagAthA 257 hA rAjA cAlyau vAMdiA, aisI gayavarasIsa, mAi chatra dharAvatau, dharatau citta jagIsa. UmarAva cAkaranamra, aMteura parivAra, nagaraleka piNi atighaNA, nAvai teDhunau pAra. AcAraja jihAM UtaryAM, AvyA tiNi vana mAhi, nRpa hAthIthI Utaya u, vadhatai aMga uchAhi. chatracamara mU'kayA parA, sacita vastunau tyAga, khaDu pAnahI mukIyA, gurumukha kyuM dhau rAga. yathA sthAna khaiThA sahu, gurune caraNe lAgI, muni AraMbhI desaNA, sui tehanau bhAga. 1 [58] 2 [29] 3 [60] 4 [61] 5 [262] Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinaharSa : 249 DhAla 14H sAdhujI bhalaI padhAryA Aja enI naranAyaka nara sAMbhalaI ja, zrI gurunau upadeza, mIThau amRta sArikhau ja, tethI adhika visesa. 1 [263] jagatanA upagArI munirAya, niti namatAM pAtaka jAI, ja0 0 INi saMsAra asAramAM ja, sAra achaI jinadharma, dharma karaI je prANAyA che, tehanA tUTaI karma. ja0 2 [264] karma jIva myuM mili rahyA che, jima dhRta dUdha pramANa. verInaI karaI jajUe , jinavANune jANa. jo 3 [25] jinavANa prANI suNaI , ANa bhAva apAra, jANa khANI guNa taNuM ja, suNau lahau jima pAra. ja4 [266] sukha pAmI jaI dharmathI jI, lahIyAI uttama jAti, vidyAjJAna ArogyatA che, adabhUta rU5 vikhyAta. ja. pa [67] lakhamI lahIyaI dharamathI ja, bala sebhAgya anupa, priyasaMgama jasa nirmalau , mAnaI meTA bhUpa. ja0 6 [268] svarga anaI apavarganA jI, lahIyaI sukhya anaMta, karau jatana jinadharmane che, gyAnI je guNavaMta. jo 7 [69] utkRSTau maMgala kAu [12] , dharma eka jinarAya, sarva jIvanau pAlivahe , prathama lakSaNa kahavAya. ja0 8 [270] paMcAzavathI viramavau jI, iMdriya paMca nirodha, mana vacana kAyAnaI damaI jI, jaya kaSAya vidhi. ja0 9 [271] satara bheda saMyama taNuM jI, tapanA bAra prakAra, aNasaNa valI UdarI che, vRttisaMkhepa mana dhAri. jo 10 [72] rasatyAga karivau tathA jI, sahivA kAyakalesa, pAMce IdrI gopavaI che, e tapa bAhya visesa. ja 11 [273] AleaNu gurudatta karaI che, te kahIyAI prAyachatta, AcAryAdikanau vinaI che, vaiyAvacca pavitta, ja 12 [27] paMca prakAra sajhAyanA che, dharmadhyAna sukla dhyAna, kAra chage nizcala rahaI che, aMtaraMga tapavAnI ja 13 [275] Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 : ArAmazobhA rAsamALA triNa lakSaNa e dharmanA jI, ArAhuI cita lAI, dharma vasaI jehanaI hIyaI che, deva namaI tasu pAya." ja0 14 [276] dIdhI evI desaNA che, bUjhathA dhamAM jIva, hAla thaI e caudamI che, kaI jinaharakha sadIva. ja0 15 [277] sarvagAthA 277 duhA INi avasara pUchaI hivaI, ArAmasabhA gRpanAri, caraNa namI zrI guru taNA, "prabhu, vinati avadhAri. 1 [278] pUrava bhavamaI syA kIyAM, karma, saMsaya muja cUri," sahu sabhA suNatAM thakAM, tyaktabhUri kahaI sUri. 2 [279) bAI, sAMbhali jIvanaI, sukhadukha ApaI karma, karma taNA cAlA sahu, ma kara jANe adharma. 3 [280] te mATaluM kahuM tArI, karma taNI huM vAta, sAvadhAna thaI sAMbhalau, cheDI vikathA tAta, 4 [41 hAla 15 : sUvaTIyA re sUvaTA bhAI vAgaDa vUThA meha , pANI viNi vAha vahyau sUvaTIyA re enI suNi bahinI he bahinI morI, INi hI ja bharaMta majhAri he, caMpAnayarI ridhi bharI, merI bahinI he suNi bahinI he, bahinI morI, dhana karI dhanada samAna che, kuladhara nAmaI sumarI. mesuba 1 [282] suguNa sarUpa sujANa he, sa[12]kula AnaMdadAInA, mesuba) putrI thaI tasu sAta he, kUbi vadhArA mAInA. mAsu ba0 2 [283] prathama kusalazrI nAma he, padmAvatI kamalAvatI, mosuba0 cauthI lakhamI jANi he, zrI yazodevI guNavatI. mesuba0 3 [28] priyakAriNI e sAta he, pariNAvI sAna sutA, mesubai Ibhyaghare dhanadhAra he, bhAgya sukha pAmyAM chatA. mesuba0 4 [285] Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te che, tama vAkI che. teNe , [29] 6. jinaharSa : 251 kuladharanaI valI geha he, putrI AI AThamI, mesuba bhAgyavivarjita teha he, mAtapitAnaI navi gamI. manuba0 5 [28] jananI kanyA jAma he, mAtApitA dukha pAmIya, mesuba0 dIdhau nahIM tasu nAma che, Adara piNi kaI navi kI.mesuba0 [287 meTI thaI te bAla he, bharovana tiNi pAmIyala, mesuba) pariNavaI nahI tAta che, daivadaMDa meTala dIyau. mosuba0 7 [288] bahu putrI ne suhAI he, zeDI tima vAlhI ghaNuM, mesuba0 kuladharanaI kahaI leka he, "vIvAha karaI na karyuM e taNuM." mesuba8 [28] kanyA pariNa sAta he, dhanavaMtAM sukhIyAM ghare, mesuba) IchA viNi te seThi he, varacitA mana AdaraI. mesuba0 9 [29]. "jau AvaI nara koI he, kanyA sarikha vara banaI, mesuba) bhAgyahINa guNahINa he, galaI vilagADuM tehanaI." mo.suba0 10 [21] Ika dina seThinaI hATa, mAragazramasaMtAvIya3, mosuba0 maIlA cIvara aMga, paMthI kaIka AvIyala mesuba 11 [22] seThi pUchaI, "U nAma he, jAti kisI kahi tAharI, mesuba0 vasaI kihAM kiNi gAma, kima Avyau dAkhavi carI"mesuba 12[23] teha kahaI, "suNi seThi, kosalA nagarI huM rahuM, mesuba naMdi vaNikana pUta he, soma mujha jaNiNa kahuM. mesuba 13 [294] naMdana mAhara nAma che, dhana gharanau nAThaya [13] sahu, mesuba caDa desa gayau tAma che, dhana UpAvavA bahu masuba0 14 [25] daridra na muMkaI keDi, mana mAnaI jAvau tihA," mesuba kaI jinaharakha rasAla he, DhAla panaramI thaI IDA. mojuba0 15 [296] sarvagAthA 296 phahA dhana ta maI pAmyau nahIM, mehu piNi nahI mAna, nija janapada jAUM nahI, nirdhana mRtaka samAna. paranI sevAthI karuM, AjIvikA asesa, 1 [27] Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 : ArAmazobhA rAsamALA jau dhana huI taka ghara bhalau, nahItala bhalau videza. 2 [28] vasuM tihAM paradesamaI, peTabharAI thAI, vakhata vinA dhana navi milaI, jaI karaI kaDi upAI. 3 [29] vasaMtadeva vivahArIyau, tihAM karaI viNajavilAsa, lekha deI tiNi muMkIyau, zrIdatta seThinaI pAsi. 4 [30] dekhAu ghara tehanau, lekha jAI chuM tAsa." kuladhara manamaI cIMtavaI, "putrI e vara khAsa 5 [31] hAla 16 H kapUra havaI ati Ujalau re ehanI abhimAnI e vANIyau re, vaidesika ghanahINa, mujha putrI spe pAlisTaI re, prIti sadA layalANa re. vArUM jemAM milIyau eha, paraNAU ehanaI hivaI re, eha na desthaI cheha re." vAha 0 1 [302] Ima citavI tehanaI kahuI re, "mArA mitranaI tAta, lekha deI tujhamekalyau re, tehanaI kahaI Ima vAta re. vA0 2 [303] avazya Ave mukhya maMdira re," nara dIdha9 eka sAthi, naMdana zrIdatta seThinAI re, jaI patra dIghau hAtha re. vA0 3 [304] kuladharanaI ghari AvIyau re, tAsa karAvyau snAna, vastra bhalA pahirAvIyA re, jamAvyau pakavAna re. vA. 4 [305] pariNisi tuM mukha dIkarI re, naMdana, suNi guNavaMta." "cauDa desaI mujha jAIvau re, leI lekha udaMta re." vA. 5 [306] "mujha putrI pariNI karI re, leI jAje paradesa, mukisi bahu jatane karI re, saMbala sAthaI desi re." vAva 6 [37]. vacana mAnyau naMdana tadA re, nija kanyA paraNuI, zrIdattaI piNi pUchIyau re, "naMdana rahisi INi ThAI re. vA0 7 [308] [13] sukhaI rahaI tau raDI IhAM re, nara mukisi keI anya" naMdana kahaI, "seThi, sAMbhalau re, jAIsi chaI manna re." vA0 8 [39] sasarA pAsaI AvIya re, "mukalAvau mujha tAta, Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinaharSa : 253 cauDa desaI huM jANyuM re, mAnau mArI vAta che." vA0 9 [31] kuladhara seThi kahaI Isyu re, "sukha thAyaI kari tema, nija nArI leI calau re, dhari INi syu prema ." vA. 10 [311] lekha leI zrIdattanau re, nija nArI saMghAta, kuladhara saMbala ApIyala re, UThi calyau parabhAta re. vA0 11 [312] UjeNuM Avyau calI re, manamaI karaI vicAra, laghu pramANe cAlava re, sAthaI abalA nAri re. vA12 [313] saMbala tala tUTale ghaNuu re, kima pauhaucAsthaI geTa, sUtI mukuM ehanaI re, pUrau na paDaI neTa re. vAva 13 [31]. pagabaMdhaNu nArI taNuu re, sIgha gataI na calAI, mujha paradesaI jAIva re, strI mukyAM sukha thAI re." vATa 14 [315 ehavu cItavI cittamaI re, nadana kahaI, "suNi nAri, DhAla thaI e salamI re, kahuM jinaharakha vicAra . vALa 15 [31] sarvagAthA 316 19, saMbala taka khUTala priye, ajI jAuM dari, hivaI bhikSA karivI hasya, peTa taNuka nahI pUra." 1 [317] tujha keDaI lAgI." kahaI, "cAlisi huM tujha sAthi, mUkaI nahI bharatAranaI, kulastrInaI pati Athi." 2 [318] rAti pathikazAlA viSaI, sUtA be naranAri, saMbala sahu leI gayau, strI mUkI niradhAra.. 3 [31] prAta samaI jAgI priyA, pati dekhaI naha pAsi, saMbala piNi dekhaI nahI, jANyau pati gaya3 nAsI. 4 [20] bApaghare jau jAIthaI, ta6 Adara na dIyaI keI, hivaI mu saraNuu kehanau, baIThI sagalau khei. 5 [21] DhAla 17: araja suNIjaI rUDA rAjayA hojI, garUA bAhu jirNoda ehanI kaMtA kaMtA, cheDI gayau ekalI he rAji, nAvI mahira ligAra, Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 : ArAmazeAlA rAsamALA pariNI peAtAnI taruNI kAminI hA rAtri, tujhanai tujhanai cUka [14ka] paDI iNi vAra. kaM0 1 [322] mAherai mAhurai khApai 2 dIdhI tujha bhaNI hA rAja, rUDau rUDau vIda nihAlI, mA~ piNi mai piNi tujhanai A u heA rAji, jANI AMbAnI DAli. ka0 2 [323] AMkha AMkhau phITI thayaOM AkaDau hA rAji, sara seva' cirakAla, paDhuilI paDhuilI cAMca cacUkAi hA rAtri, UgaTIyau sevAla, ka'0 3 [324] cheDai Dai mAtapitA bhaNI hA rAja, choDai sahu parivAra, cheThu cheThu thaI jAZA Ni hA rAji, cheDai cheDai nahI piNi nArI. ka0 4 [325] devau dhAna, bhAraNa bhAraNa lAgI nAjulA hA rAji, doDhuilau dAhilI nAri saMkhADhutAM hai| rAji, galIyA galIyA phiTa 2 phiTa 2 kata kulakhyA hA rAji, phiTika phiTi niguNA nAri choDI gayau hA rAji, vArU na kIdhI vAta. nara ta nara tau Ima na karaI kaTTI hA rAji, jenai nIlaja nIlaja tau lAjai nahI hai| rAji, karatA balada samAna. ka0 6 [327] ehavau ehuvau kAyara jau hutau hA rAji, ta piraNI mujha kAMi, sUtI sUtI cheADI chala dekhinaI hA rAji, dAsa kisau mujha mAMhi. ka0 5 [32] tADurI jAti, ka0 8 [329] amalA amathA hivai huM tau syuM karU heA rAji, kima rahissai sujha lAja, ku'0 7 [328] mu DuMDai hui lAja, nikharA kAja, dukhiyA dukhiyA naI dobhAgIyAM hai rASTi, maraNu na thaI mahArAja. kuM0 9 [330 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinaharSa : 255 niguNa niguNAMnauneha triAnau tApaNuka he rAji, dIjaI sasa UtAri, tau hI ta hI na havaI ApaNuu he rAji, maI jAyau INi vAra. kaM. 10 [331] pIharamAM tau mUlathI ho rAji, Adara na hatau koI, dIdhI dIdhI paradesInaI hutI he rAji, cheDa deI gaya3 I. kaM0 11 [332]. dukhiNa bApa ghare hutI he rAji, koI na karatau sAra, vagaDA vagaDAnA vRkSa taNI paraI he rAji, Ima hI vadhI niradhAra. kaM. 12 [333] bAlA bAlApaNu kAM muI nahI he rAji, rahI dukha dekhaNa kAji, hA hA hA hA myuM viNasAthau [14kha] tAharau he raji, dukha dIdhau mahArAja.kaM0 13 [33] nayaNe sudhArA paDaI he rAji, jima pANu paranAla, hIyaDau phATAI dukhabharyau he rAji, revaI ravaI abalA bAla. kaM0 14 [335] "Avyau Avyau karama mAharaI udaI he rAji, tehanA phala e jANi" pUrI pUrI jinaharakhaI karI ho rAji, sataramI DhAla vakhANuM. kaM0 15 [336] sarvagAthA 336 1 [37] Ima vilApa kIdhA ghaNuM, valI samajhAyau mana, syA vilApa kI jaI hivaI, rAkhuM sIlaratana." Ima cItavI kIdhau tiNuI, UjeNu-parasa, piNi keI navi elakhaI, AI paDI paradesa. paradesI paradesamAM, kiNi myuM melaI dhAta, serI merI hIMDatAM, keI na pUchaI vAta. manamAM kaI vicAraNA, "mArau IhAM na koI, 2 [33] 3 [339] Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 : ArAmazelA rAsamALA kehanaI ghari jAI rahuM, kiDAM mujha Adara hoI. 4 [34] puruSa kacelA kanakanA, nArI rAMdhyau dhAna, sahuke lAgU tehanA, UgarIyAI kiNi thAna." 5 [341] DhAla 18H mahAvideha khetra suhAmaNuka ehanI keIka ghara subha dekhinaI, uttama puruSa nihAlI lAla re, caraNe lAgI teha, hAtha joDI tatakAla lAla re. ke. 1 [342) karaI vInatI tehanaI, "dIna anAtha huM nAri lAla re, huM saraNaI tujha tAtajI, AvI kari upagAra lAla re. ko0 2 [343] caMpA nagarImAM vasaI, kuladhara mAhare tAta lAla re, cauDa desa huM sAMcarI, mujha prItama saMghAta lAla je. ke3 [344] bhraSTa thaI huM sAthathI, priniu thayau viga lAla re. saraNuI AvI tAharaI, tuhe chau saraNAga lAla re. ke 4 [34] punyavaMta sirajyA tame, punya karelA kAji lAla re, upagArI cha3 seThijI, tumanaI chaI mArI lAja lAla re." kepa[34] vinayavacana rIjhayo suNI, mANibhadra nAmaI seThi lAla re, "putrI, rahi te mujha ghare, kari mujha gharinI veTha lAla re." ke 6 [347] jIbhaI mITha6 belIyaI, mIThaI belyuI guNa he I lAla re, paramAM[15]Adara pAmayaI, rAjI huI sahu keI lAla . ke7 [348] mANibhadranaI ghari rahI, karaI sahu gharakAma lAla re, gharanA mANasamAM ghaNI, vAdhI jehanI mAma lAla re koi 8 [34] seThaI cAkara mehIyA, sAthe jovAnaI kAri lAla re. sAthe kihAM dIThau nahI, suNI piNi nahI AvAja lAla re. ke. 9 [35] kuladharanaI nara kalyau, kuladharaputrI-suddhi lAla re, tihAM jaInaI pUchIyau. jehanI adhikI buddhi lAla re. ke. 10 [351] seThi, sutA tujha ketalI, pariNa kumArI bhAkhi lAla re, namaI seIi ghara, kari bhai mIThA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinaharSa : 250 variyA tujha putrI bhaNI, seThaI muMkI sahu sAkhi lAla re." ke 11 [3pa2] kuladhara kahaI, "bhAI, suNa, ATha kanyA mujha geha lAla re, sAta kanyA pariNI hAM, sahu guNavaMtI teha lAla re. ke12 [353] cauDavAsI eka vANIyau, AThamI kanyA tAsa lAla re, pariNAvI bharatAranaI, sAthi calI ulAsa lAla re. ke. 13 [354 bIjI kanyA chaI nahI, sagapaNa thAyaI kema lAla re," AvI mANibhadranaI kahya3, kuladhara bhAgau jema lAla re. ke 14 [35] ' "kuladharakanyA e sahI, patinau thayau vi cheha lAla re," kahaI jinaharakha aDhAramI, DhAlaI sahu gharaI meha lAla re. ke15 [356] sarvagAthA 356 gaurava tAsa karaI ghauM, uttama nArI jANI, bhalA bApanI dIkarI, daivaI dIdhI AMNI. 1 [357] tiNi nArI piNi rIjhavyA, gharanA sagalA leka, vinaya karI saha vasi kIyA, nija mana gamIya soka. 2 [58] mANibhadra karAvIya, jinaprAsAda uttara, kuladhara kerI dIkarI, devagRha manaraMga. 3 [35] upalepana maMDana pramukha, sat karaI vyApAra, nija kRtAratha mAnatI, dharatI harakha apAra. 4 [360] sAdhusAdhavIyogathI, jIvAjIvAhika jANI, viratI te mithyAtvathI, jainavacana sapramANa 5 [361] DhAla 19 : thAI mAthaI kasabI pAga lenAra chagalau mArUjI ehanI sudha zrAvakanau dharma pAmI thaI te [15] zrAvikA vArU jI, jinamatanA jANaI bheda sahu te ThAvako vAra , je dhana ApaI seThi jinesvaradeharaI, vALa 17. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 : ArAmazobhA rAsamALA bhAvaI tAsa karAvaI vAritra mana kharaI. vALa 1 [362] dhana pAmyau jau bhUri kanakamaNimaya tadA, vA. chatratraya jinasIsa karAvyA tiNi mudA, vAva zrI jinavaranI bhaktipUjA niti sAcavaI, vATa stavana jinarAja taNuM kari nija mana rIjhavaI. vA0 2 [363] kIdhI tiNi tapanI rAsi ulAsa dharI ghaNuuM, vATa UjamaNuka piNi bahu bhAMti kIya nija tapa taNuuM, vALa sAtamIvAchalpa kIdhala sakta suMdarI, vATa svAdhyAya vidyA abhyAsa karaI bahu guNabharI. vATa 3 [364]. eka divasa ciMtAtura dIThau seThi bhaNI tiNuI, vALa "ciMtAnau kAraNa tAta, kahau mujha" Ima bhaNaI, vATa "dilagIra kadI navi dIThA tumanaI tAta ja, vATa chAnI mananI je hAI kahau mukhya vAta che." vAva 4 [35] suNi" seThi kahaI re, putrI, ciMtA chaI ghaNuM, vATa ciMtA mAM jaI te Agali kahIyaI ApaNI, vATa Agraha karI pUchayau tAma kahaI, "suNi dIkarI, vAva nRpa arpita ArAma munaI UlaTa dharI. phalakUle karI pUrita sabhA atighaNI, vATa sUkau Aja nihAlyau maI te vana bhaNI, vAva kIdhA bhUri upAdhe phaghau-phUlya nahI, vATa INi kAraNi he putrI, mujha ciMtA chaI sahI." vAva 6 [367 ehavuM sAMbhali seThi bhaNI kahaI te IsyuM, vAva "e vAtanau kheda karau manamaI kisyuM, vATa sIlaprabhAvaI zrI jinacaitya navau karUM, vATa dIThAM heI ANaMda phaphUle bharU. vA 7 [368] ja lagi e vana Alaunalau havaI nahI, vATa tAM lagi ri AhAra na karivA maI sahI," vAva seThaI vArI ta6 piNi kIdhI AkhaDI, vAva Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinaharSa: 259 viSama pratijJA palisTa kima kahi evaDI vAva 8 [36] mana ekAgra karI nija citta mAhe dharI, vATa sAsanadevI dhyAna hIyAmAM AdarI, vATa zrI jinamaMdira dvAra jaI UbhI rahI, vATa kuladharakanyA dhanyA manamAM gahaga[16kahI. vA. 9 [370] trIjA divasaI rAtri AvI sAsanasurI, vALa kahi vache, kima taI kaNakriyA e AdarI," vATa "sUkau jina-ArAma kaha6 kiNi kAraNaI," vATa duSTa viMtarAu kRtya" surI INi pari bhaNaI. vA. 10 [371] "navapallava ArAma karau tume devatA, vArA phalakUle karI sahita paMkhItraja sevatA," vAva "tAharA sIlaprabhAvaI putrI, thAIsyuI, vATa hiMtara taNuu prakepa sahu TalI jAIsyaI. vAva 11 [37] aThama tapa kIdhau taI hivaI te tuM pArije, vAva thAsya kArajasiddhi hIyAMmaI dhArije," vAva Ima kahinaI gaI devI thAnaka ApaNuI, vATa rAti gaI parabhAta thayau harakhAI ghaNaI. vA. 12 [373 Ugau ravi, parakAsa thayau jagamAM sahu, vALa vAta kahI nisi seThi bhaNI harakhyau bahu, vATa nayaNa thayA utakulita hoyaDau gahagAu, vATa DhAla thaI ugaNIsamI jinaharakhaI kAu. vAva 13 374] sarvagAthA 374 1 [375 ArAma seThi jevA gayau, phUlya phalIyau dITha, khusI thayau manamaI ghaNuM, nayaNe amIya paITha. bAI Agali AvinaI, zreSThI bhAkhaI ema, "tujha prabhAvaI he sutA, vana phalIyau, thayau ema. UThi hivaI kari pAraNau, mujhanaI jima sukha hoI, 2 [376] Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 : ArAmazobhA sAramALA ka kha va thayau, ene vInatI gaThIcA tuM mujha ghari kuladevatA, manaI tujha sahu koI." 3 [377] leka khusI thaInaI kahaI, "jevau sIlaprabhAva, sUkau vana nIlau thayauM, ehanaI punyapasAva." 4 [378] DhAla 20 : vAhesara mukha vInatI gaDIcA ehanI leka bolaI jasa jehanau, guNavaMtI, "dhana ehanau avatAra re guNavaMtI nAri, suMdara jIvita ehanau, guru deva karaI jasu sAra re, guNavaMtI nAri. le1 [379] salasiromaNi suMdarI, gu. mukha dIThAM dukha jAI re, guru ehanaI caraNajalaI karI, gu. kAyA niramala thAI re. gugla0 2 [38] mANibhadra piNi punyAtamA, guru jehanA gharamAM eha re, guru rayacitAmaNi sArikhI, guo [16] vasaI niraMtara jeha re." guru la0 3 [381] zravaNe suNatI ApaNuu, guDa lekamukhaI jasavAsa re, guru bahu Adara myuM te gaI, guo seTha taNaI AvAsa re. guru le 4 [382]. sAdhu bhaNuM pratilAbhinaI, guru pAraNu kIdha6 tAma re, guo - seThi vicAraI, "ehathI, gu. mArI vAdhI mAma re." gu. lepa [383 sukhaI rahaI gharamAM sadA, gu. sahu karaI chachakAra re, guru keI na khaMDaI AganyA, gu. sahu thayaunija parivAra re. guleTa 6 [384] anya divasa sUtI nisA, guva jAgI aMtima rati re, guru pUrvavRtAMta saMbhArinaI, guru ciMtaI manamAM vAta re. guha le. 7 [385] dhanadhana te saMsAramAM, guTa viSaya taSA vikha jANI re, guru saMyamamAraga Adarya, guo tapa-kariyA guNa-khANa re. gu. le 0 8 [386] batrIsa koDi dhana pariharya, gu. cheDI batrIsa nAri re, guru tapa karI bhava saphala kIya, gu. dhana dhaau aNagAra re. gula 9 [37] thAvagyAsuta INi paraI, guDa dekhI maraNa-sarUpa re, guru paMca mahAvrata AdaryA, gu paDIya3 nahI bhavakUpa re. gula0 10 [388] abhigraha pAlya Akara1, gu. khaTa mAsa na milyau AhAra re, gu. vrata pAlI mugataI gayau, guru dhana ThaMDaNakumAra re. guleTa 11 [389] Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nihaSa : 201 pratyaya dekhI khUMjhIyA, gu. cyAre pratyeka yuddha 2, 30 saMyama syuM mugataU gayA, zu. pAmyA sukha viruddha re. 30 le0 12 [30] koDi nivANuM dhana tattva, gu. visa paDIya nahI nAri re, gu. carama kevalI mahAmunI, gu0 dhana dhana ja brUkumAra hai. gu0 0 13 [31] ityAdika munivara ghaNA, gu. cheADI rAjya bhaMDAra re, gu. tapa sa'yama kikriyA karI, zu. paddhatA mugati majhAra re. gule0 14 [32] jIvita dhanadhana teDhunA, gu. sala kIyau avatAra re," 30 DhAla thai e vIsamI, gu. kaDDI jinaharakha vicArI re. 30 lA0 15 [33] sarva gAthA 393 kahA Alita ehuvA thayA, moTA sAdhu mahaMta, chatI riddhi cheDI karI, kIdhau bhavana [17ka] aMta. sayama leI thaI sAdhavI, meATI meATI nAri, zreNika kRSNa mahArAyanI, pAmI bhavanaOM pAra. kAmabhoga sukha chaI nahI, paraghara Asa nivAsa, tau ii na cheDI huM sarka, madhumiM vilAsa." DhAla 21 : bahu nehabharI ehunI manamai ciMtai te nArI, sukha pAmyA nahI saMsArI re, gurU vAta kahei, e ta(r) pApa-viTaMbaNa jAu, kAmabhoga sahu dukhaTANuka 2. 30 1 [397] piNi etalai huM punyava'tI, pAmyau jinadharma bhamatI kaiM, gu0 pAlI na saku' huM dIkSA, riri mAMgevI bhIkSA re. zu 2 [38] gRhavAsa rahI dhama karisyuM, zrAvakannata sudhA dhariyuM re, gu duSkara tapa kAyA tapasyuM, valI navapada-dhyAnaIM japisyuM re. 3 [39] trasa jIva jANI na virAdhuM, Atama drI nija sAdhu re, gu sa'sArasamudra ima tarisyuM, punya karI potau bharisyu* OM." 30 4 [400] mAMDatha tapa karavA tIlui, cheADI tanamamatA jINui re, gu. adhamAsa mAsa dAimAsI, tapa karatAM mana na trimAsi re. 30 5 [401] 1 [34] 2 [35] 3 [36] Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 : bArAmazedabhA rAsamALA bAra bharI jaI pavitrI lA avinA paga 8 [404 tiraMvAra ra ra ma ma ra - mithai jAyata prabhA vipra . 0 7 [4deg anukrami tanuzrusatA kIdhI, aMtakAlaI aNasaNa lIdhau re, guru te nArI marIya samAdhaI, saudharmai surapada sAdhaI che. guru 6 [42] tihAMthI cavI thaI pavitrI, vidyutaprabhA vipraputrI re, mANibhadra thayau sura duala, pahitI cavimANa huala re. guru 7 [403] marIne thayau nAgakumAre, tujha kIdhau jiNi upagAre re, kuladhara-ghari rahI abUjhI, ajJAna mithyAtvaI maMjhI re. gu. 8 [404] suNi tAsa vipAka e bAI, pUrvaI dukhapIDA pAI re, gu. rahI mANibhadranaI gehaI, jinadharma syuM adhika sanehaI re.gu9 [45] pAmyA taI tAsa prabhAvaI, sukha uttara-uttara AvaI re, guru je taI jinagRha-ArAme re, kIdhau navapalava tAme re. gu. 10 [46] ArAma mahAsukhadAi, cAlaI tujha keDi sadAI re, gu. jinanaI triNa chatra caDAyA, ti[17kha]Ni punyaI baI saI chAyA re. gu011 [407) pUjAnA je aMga dIdhA, grahaNa pAmyA suprasIdhA re, guru jinabhakti ghaNI taI kIdhI, rAjyazrI-icchA sIdhI re. gu. 12 [48] rAjAnAM valalabha hUI, khiNi mAtra rahaI nahI jUI re, guru anukami mokSanA phala miliI, jinabhakti ghaNu tujha phalisthaI re." gu13 [49] gurunI sAMjali Ima vANI, tatakhiNi mUchaNa rANI re, caMdaNajala aMga pakhAlaI, cetana pAmI tatakAlaI re. gu. 14 [41] vInatI karaI caraNe lAgI, sUrIsaranaI manarAgI re, gu. ekavIsamI DhAla prakAsI, jinaharakha suNI sukha thAsI re. guru 15 [411] sarvagAthA 411 1 [412] rANI kara joDI kahaI, "jJAnaI karI munirAya, tame kadya te nirakhIyala, svAmI tuma supasAya. suNuM tumhArI desaNA, bhAgI mananI bhrAMti, jIva bhaI saMsAramaI, kihAM na pAmaI sAti. 2 [413] Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinahaSa : 263 sAMtisudhArasa munidharama, jehathI laI nerAMti, siddha taNuM sukha pAmavaI, jihAM jhalahalatI kAMti. 3 [14] DhAla 22: merI bahinI kahi kAI acaraja vAta ehanI saMsArathI huM UbhaMgI, hivaI leIsi dIkSA sAra, tuma caraNapaMkaja-madhukarI, yAmisi bhavanau pAra. 1 [415] prItama, sAMbhalau mAharA vAlDA prANa, tume sahu vAtanA jANa, tumanaI kahuM chuM vANi, mukha Upari hita ANi, anumati ghau supramANamAM prI. 2 [16] rANIvacana rAya sAMbhalI, saMsAra jANi asAra, "ghara mAMhi hivAI huM nava rahuM, leIsi huM vratabhAra. prI3 [17] jetalaI rANI suta bhaNI, huM malaya suMdara nAma, tehanaI rAjya deI karI, AvuM vatanaI kAma." prI. 4 [418] gururAjacaraNe lAginaI, ghara AvI sutana rAji, deI mahochava myuM tadAnuM sAdhana karivA kAja. pra. 5 [19] ArAmabhA rAginI, saMyukta gurunaI pAsa, vrata lIyau thaya? harakhita haya, pAmyau adhika ullAsa prI6 [42] siddhAMta [18] sarva mukhaI bhaNyA, saMvega-guNa-saMyukta, munirAja nija pada thApIya3, jANI gyatA-bhakta prI 7 [421] ArAmasabhA sAdhavI, gItArtha guNasaMpUrNa, pada dayau suguru pravattinI, sadguNa raMjita cUrNa. pra. 8 [42]. bahu bhavika jana pratibodhIyA, bahu desa kIdha vihAra, AcArya avasara jANinaI, aNasaNa kIdhI udAra, pra. 9 [42]. sukhamaraNa pAmI be jaNA, suraleka pAmya3 jANi, tithI cavInaI UpanA, naragati mAhi vakhANa prI. 10 [42]. Ima devanarabhava keI karI, pahucaAI mumati majhAri, Ima bhakti tIrthakara taNI, phala sAbhali cita dhArI prI. 11 [45] ArAmasabhAnI parai, tame karI jinavarabhakti, Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra44 3 ArAmazAlA rAsamALA sukha lahuu raheu saMsAramAM, Agati pAmau mukti. prI0 12 [426] satara ekasaThaI samaI, suddhi jeniI tithi trIja, e rAsa sa'pUraNa kIyau, thayau niramala edhikhIja. prI0 13 [427] zrI gaccha kharatara tAsa pati, zrI suguru jinaca'drasUri, zrI zAMtihaSa vAcaka taNuM, kaDui jinahera5 sanUra, prI0 14 [428] e rAsanI gAthA cyAra sai, Uparai guNatrIsa, jinaharakha pATaNamAM raccau, DhAla thaI bAvIsa. prI0 15 [429] sarva gAthA 429 [] Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThAMtara [mahattvanA pAThAMtara mudrita kRtinA krame noMdhyA che. saLaMga kaDIkramAMka ane ahIM chapAyAne paMktikramAMka nAM che. prataparicaya mATe juo bhUmikA pra6975 tathA pAThAMtara bAMdhavAnI paddhati mATe ja bhUmikA pR.75-77 para "saMpAdanapaddhati." saLaga kaDIkramAMkanA pheraphAra pahelAM noMdhyA che, pachI anya pAThAMtare.] 1. rAjakItiviracita ArAmazobhArAsa kaDIkramAMkaH mULamAM 23mI kaDIne kramAMka nahato te nAkhatAM eka kaDIkramAMka vadhe che. mULanI 49mI kaDI sudhI e pheraphAra cAle che. e ahIM 50mI bane che. pachI mULamAM 50 e kramAMka ja rahI gayele, tethI pa1mIthI kaDIkramAMka ekasarakho thaI jAya che. pharI mULamAM 54mI kaDIne kramAMka ApavAnuM rahI gayela tethI mULanI 95mI kaDI sudhI ahIM eka kaDI saMkhyA umerAya che. mULamAM 95 kaDIkramAMka be vAra apAyele (je ahIM 96, 97 bane che) eTale be kaDIne pharaka zarU thAya che, je cheka sudhI cAle che. eTale mULanI 178 kaDI ahIM 180 bane che. 1.2 kari. 3.2 taDAka. 5.1 vaMzi. 8.2 mAMsa. 11.1 maI. 15.1 ghaNaNuu. 24.1 manamathi. 51(mathALe) AsAri. 61.1 vidyArI. 70.2 dIdhA. 72.2 guNagAna. 78.2 tharamU. 89.1 thayaNa. 101.1 parimaMNi. 103.1 jagatajugati. 106.1 ThAmaNi. 12.1 thA. 134.2 chachalI. 139 2 varNatu. 15.2 bhaNa bAlI. 154.2 kasIsi. 155.2 mehahyuM. 164.2 phaladhara. 16 6.1 dharma vihANa 168.2 taNi bheya. 169.1 navi ArI. 178.1 vijayacaMdrasUri (pratamAM A ja pATha hovAnuM nizcita thAya che). 2. vinayasamudraviracita ArAmazebhAge pAI kaDIkramAMkaH ka prata ahIM mujaba ja kaDIkramAMka Ape che. A pratamAM kaDIkramAMkanA ghaNuM goTALA che, je ahIM noMdhavA jarUrI gaNyA nathI. 1.1 ka jiNirAja, kha jinarAja. 2.1 kha saImukhaI; ka bolaI, kha Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 : ArAmazAlA rAsamALA khAlyAu. 2.2 3 guNajatta, kha guyutta. 4.2 kha jANuM jema, 6.2 ka sudhA havai. 7.1 7 daiva triNi, kha devaccattaNuM. 8.1 3 parabhava. 8.2 kha jiSNu nAma. 13.2 kha riri samarai, 14.2 ka mani nirakha'; kha siva. 15.2 kha saMta ti vAri, 16.1 kha ANu tI jANe. 16.2 ka caMpaka nAma; 7 vidyapaeha ve, kha bijupaDA kiya. 18.1 3 jahevai. 2002 7, kha thAI; ke dhAna 21.1 kha Aja; ke jimatA pIsyu. 22.2 ka sAi isI, kha sadA isI. 25.2 kha thAi sAhila. 26.1 kha kahai jAya. 26.2 4 caMtitva mAta thAi, khacita bimAsau kAi. 30.1 kha tUM tAnai satAvisai; kha mAharau khIjasyai. 31.1 kha kai (A pATha kharA haiAvAnI sa`bhAvanA che. jue TippaNu.); kha tisI. 32.1 khasaMgrahaNI. 33.1 kha AlasaNI. 34.1 kha uDhI karI sirI. 34.ra kha ihAthI parahI, 35.2 kha lAjai tA. 38.2 kha gaDara; kha dhara dhAli. 39.1 ke, kha mAhiM. 39.2 khakachuM. 41.2 kha jetau; pha vipharI, kha ane pharI, 42.1 ke raDavaDanI, kha UThI niya; kha thAi. 44.2 kha ANu ima gyAna. 46.1 7 rAkhe. 46,2 3, kha mAta. 48(mathALaeN) kha upaI DhAla. 10.1 kha kheAlai tAma. 50.2 kha dekhinai. parara kha dekhAya. 53.1 ke jIvalAna, kha jIvIyadAna; kha A tiyaha. 54.1 kha sUvA kara. 54.2 ke nArInai mati kAmasatAsa; kha mine rAsa. 55,2 kha uTa2 gaI. 57.2 kha sahuya kuTaMba. 58.2 kaeN karahiM. 59.2 kha hiva parahI cAlau. 60.1 kha draSTi te adraSTi, 61.1 7 jU. 64.1(mathALuM) kha 'dUhA' nathI. 68.1 kha bahI. 68.2 kihA. 69.1 7 mukha bhUkha. 69.2 khaUMcAvavatA. 71.ra kha bana saI chAI. 72.1 3 iti vine. 72.2 ka sAAma. 73.1 kha khAdhyA thAhara dhiyari, 73,2 khakumArI, 77.2 kha makakaDa,77,1 ka sUvaze. 78.2 3 mukharepA kharavAlA. 792 kha kaI lakai. 80.2 kha thAnika, 82.2 kha tau nRpa khelai traNa prakAra. 83.2 kha teNI pUchau sai mukhi. 84.2 kha alagI gAI, kha thAi. 85.1 kha pAkhalI pasarI sevai. 85.2 kha paraNuM ta. 87.1 kha thIu vipra. 87.2 kha siMhA jAI. 88(mathALuM) kha vivAhalA DhAla, 88.2 kha bir3a ri; kha kamAva; kha gAtIyau. 90.2 ke dIjai; 92.2 khasAsa vila Atri. 94.2 kha thita. 96,1 kha vihAi. 97.2 ke pahatau. 98(mathALe) kha dUA. 98.3 kha suMdarI. 99 (mathALuM) kha dUA. 99.5 kha eka kanyAM. 99.6 kha IsuM kaya. 100.2 kamalAnivAsa' pATha hAvAnI zakayatA. 101.2 kha tuRsi ApaNI. 103 (mathALuM) kha caupai DhA. 103.1 + taNu ThAma, kha ii tAma. 103.2 kha Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThAMtara : 267. bhagavatAu. 105.2 ba paNi jaI. 107.2 ka ANuM u. 109.2 kha gharanI, rithi naM eka rAI. 110.1 kha dinaM naI rAti. 114.1 kha tau ApaNuMpaI. 11.2 kha suNiyaI e sAcI. 118.1 ka vasu prati. 119.2 kha rAjadhuri. 120.1 ka sAdhaI. 125.1 kha AvI mIlyau. 16.2 ke ciMtyau 127.1 kha kAna mAhira palya3. 127.2 7 jina. 128.2 kha hiyaDaI muMdha. 132.2 kha lAhI lIjai. 133.2 ka mAraNa lAdha. 134.1 kha mAchalI. 134.2 kha varI karesi. 17pa.1 kha tAlapuTTa viSa ANyau bijaI; ka tahanaI. 135.2 kha cAlI priyanaI gaI cAli. 136.1 kha taI mA yamadUta. 1392 kha cAlaka vipra. 141.2 ka haNisu tatakAla. 145.1 kha putrI jAI ghari.145.2 kha rAga. 146.2 ke aNubolI. 151.2 kha kuvaI; kha bhamasyau nAgadeva. 153(mathALe) kha DhAla. 153.2 kha huIye ANAMda. 170 khamAM nathI. 171 khamAM nathI. 171(mathALe) DhAla caupaI. 173,2 kha lIdhau. 178.1 (bIja caraNa) kha chAnauM na laI eka lagAra. 179.1 kha nisa nija maMdiri. 19.2 kha ADu tasika bi vAuM. 181.1 kha Ati UTTi. 181,2 kha mamatA tajihI. 182.1 kha maMmatAMi paDaca saMsAra; kha INa viNaI davaI gigI. 183.1 kha kaMta tivAraMI geha. 183.2 kha rahisa tuM sAcale ne. 184.2 kha tujha guNa. 185.1 kha cIvara. 185.2 kha ja mU rahaI kharaupha kha mAharala. 191.2 kha mujha hutau tehanau. 193.1 kha ArAmasabhA naI rAi. 193.2 kha choDAvI. 194.2 kha UdAlI lIyA; ka bAhira gAma. 195.1 ka svalihi khema. 197.1 kha priya pati ima. 197.2 kha dhAyaI. 201.1 kha tehavAI tehanaI. 202.1 kha teNI tA. 203.1 kha jUvanavelA cha AdarI. 203.2 kha ma thAIsi. ra04.2 kha paMthI ke AvyAuM. 207.2 ka sAdhaI. 208.2 kha paNa kiyau. 210.1 kha Da13. 21.1 kha ghara kahu. 211.2 kha nirbha ti. 212.2 ka muhya dhruvA. ra1ra.3 kha dAta. 21ra.4 kha putri pitA. 2125 nihi. 213.2 kha ta uAvi. 214. 4 ka ka. 215.3 kha tu tu mAthaI. 216.3 kha pabhaNaI e cahyau. 216.4 ka avara ke. 217.3 kha kAI; kha etalaI. 218.2 kha kihAM gai e. 218.3,4 khamAM nathI. 219.1 ke sUtI sAla. rara0.3 kha saMkaTa tau Avyau. 221(mathALa) kha "cAI nathI. 221.1 kha huva6 tiruM. ra22.2 kha mUkI rAti gayau bhu. 223.1 kha dukha chiyA sAdhAra. 224.1 ka nija kare. 228.2 kha tu hAraI. 230.2 kha sAva suSAsAra; kha kAraNasAra. 232.2 kha mAyA; kha evaDI. 236.1 kha pAlavi vi cheka. ra38.2 ka navapalla. 239.2 ka paraNau, kha "paNa u" Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 : ArAmazeAlA rAsamALA nathI. 241.1 khanAgadevapati; kha varI (A kharA pAka che). 24ra1 kha tiNi ta" pAmya mAnavasAra. 242,2 kha taba taI lAdhau dhanavistAra. 243.1 kha saceta ceta ni ralI. 243.2 khadi mujha sayama vikSAta. 244.1 kha saguru pAsI jAi cAratra lIya, nija putrInai rAjA ja dIya, 244.2 milyau vesa. 245.1 kha lahiyai. 245.2 kha guru guNugAri&; kha sUri gariSTha. 246.1 kha saMpadI. 247.2 kha Ni te. 248.1 kha bhAvathaNu, 248.2 kha virasa AsIi nai. 3. samayapramAdaviracita ArAmaroAlAcopAI DhALakaDIkramAMka : + pratamAM pahelI DhALane kramAMka Apyo nathI tethI ahIM cheka sudhI eka DhALakramAMka vadhe che. kha pratamAM DhALakamAMka nathI. ke pratamAM uddhRta gAthAo (ahIM kaDI 27, 144)ne saLaMga kramAMka ApyA nathI temaja kramAMka 146, 147 be vAra apAyela che tethI ahIM cAra kaDIkramAMkaneA krUka thayeA che ane mULanI 270ne badale 274 kaDI thayelI che. kha pratamAM 7mI DhALamAM pAMca kaDI cAra lITInI che ne ka pratanI jema be kramAMka bevaDAyA nathI tethI te ke prata karatAM 3 kaDI AchI eTale 267 kaDI batAve che. kha prata 14mI kaDInA 'prasutA' akSarAthI zarU thAya che eTale ahIM te pUrvanA pAThAMtara prApya nathI. 9.3 ka e uvae. 11.2 pha bhAsai. 17(mathALe) kha 'DhAla gauDI' eTaluM ja. 18.1 kha sarUpa. 25(mathALuM) kha DhAla chADelI. 29.1 kha kAMi. 29.2 3 hitra saMpa4. 32.4 3 ri sAyA. 34(mathALuM) kha 'DhAla caupa' eTaluM ja. 39.2 kha dekhItAM. 40.2 kha tujhe pU;i kha vAta nahI. 41.1 6 visanai. 4ra(mathALuM) kha rAga dhanyAsI' eTaluM ja. 43.1 sura u. 48,1 kha vana sAthai. 60.2 kha huM sagati bhAvai. 70(mathALuM) kha 'DhAla' eTaluM ja. 80(mathALe) kha 'rAga gauDI' eTalu' ja. 80,3 7 re mAtA ciMtai. 85.2 kha baMi te nirAti. 109.1 kha ali. 119.2 ka taOM kArava, 1293 kha tihAM, 139.1 khaseAhilI rAkhai. 143.2 ka yAM. 144 khamAM nathI. 1pa2.1 kha netra visarAla. 162.2 kha pratyaya tahanai Niva. 163.2 3 sUna. 164,1 kha stana thI, 172.1 7 suhAya. 172.2 e nii. 180,2 ka maNi hArai karatAra. 183.2 pha veNIdaDa, 19702 kha sa MdeDa sive. 199.2 kha vata sahI. 208.1 ke gaDa. 209,2 3, kha abhimAnI, 21002 7 gauDa. 210.3 kha sAthai mujha sutA. 210.4 7 gauDa. 211.2 kha pR.83 sabala, 212. 3 kha pithakasAla. 214,2 ke paraNInai, 219.1 7 mANibhadra. 223.2 kha sAthai Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThAMtara H 269 cauDanaI. 22.2 kha navi lAdhI te sAra. 2302 gauDa. 238.2 ka kiNa tAta. ra42.3 kha hiva to sAthaI. 243.3 ka kAusa. 248 pachI khamAM vadhArAnI kaDIH yataH nayaNAM ya savaNaDAM, veNI daMta muDAMha, enA Ayau raMDApaNuM, jevaNa tAi jatAM. rapa3.1 kha jina ArAma; kha kIyau taI tiNa 253.2 kha ati ArAma. 254.2 ka tuhi mArI. 591 ka leIsa bhavatI. 263.1 ka palhANI sa pa6, 26 6.2 kha pahuzu. ra72.2 kha guNaAgarU. 2732 kho manabhAva myuM. ra74.1 ga phaDavI bANa traDatu rasa; ka bANa ritu rasa. 4. pUjaSiviracita ArAmabhAcaritra kaDIkramAMkaH mULanI DI-7mI kaDInI eka-eka paMkti paDI gayelI mAnI. ahIM traNa kaDI karelI che, mULamAM 133, 160, 2pada tathA 329 kramAMka be vAra apAyA che tethI ahIM mULanI 331 kaDIne sthAne 336 kaDI thaI che. 4.1 dharamAM. 12.1 sabhyAgya. 20.2 bhakSike. 22.1 "Takela" lakhI Ta" chekelo jaNAya che. 23 pachI hAMsiyAmAM umerela cheH hA. velA viTaMbaI jana DasaI, dujaNa pahuMcaI Asa, Avi dehilama khaMdhi caDhaI, jima sau tima paMcAsa. 37. satyavaMtanaM. 43.1 gajatuM. para.ra siva. 57.1 tasaI. pa9 2 ThAma. 65.1 vAmano; pravila. 65.2 dakSana. 692 mudharI. 77.2 rA mani. 80.2 "dUdha mA sAkara bhelII hAMsiyAmAM umereluM che. 832 baIDI rAja sohaI. 92.1 TI. 98.2 vara; jugati. 109.2 sUtA drAvasaI. 116.2 jIvI; niMda; medanI. 126.2 karaNa. 146.2 pAvA. 162 "gAthAthI "cupa sudhInuM hAMsiyAmAM che. 174.1 narakhyi. 176(mathALe) "mRgadhajanIthI "namI jaI hAMsiyAmAM umerAyeluM che. 187.2 tathA 188.1 hAMsiyAmAM umerAyela che. 195. 2 "maI"nA "U" pUrve hAMsiyAmAM bhUlathI "ka" umereluM che. 197.2 lITInI upara umerelo akSara "tU' hovAno saMbhava. ra371 malina vastra te. 249.2 mULa "naMdana rahi' lakhAyeluM tene "ra" rada karIne hAsiyAmAM "nara umerela che, je khATo sudhAre che. 261.1 kara apAra. 268.2 sIla rahe. 272.1 joIyaI. 273.2 pAya. 286.1 prasAda. 294.1 sahastra upA. 313.2 dhI jai, 317.1 saMbhala. 326.2 bhavaneka. 336.2 jayojya. 5. rAjasiMhaviracita ArAmabhAcaritra 6.2 DhALano kaDIkramAMka ra. 10.2 lahuI. 14.2 tapyu. 43.2 detA. 69.1 gAyu. 105.1 pakhaI. 128.4 dhi3. 138.2 "sU yu' lakhI "sU' rada karyo che. 14pa.1 mukha vacane. 150.2 saMtapu. 162.1 ghaNuM. 169.1 ka. 190.1 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 : ArAmazobhA rAsamALA sivi. 190.2 pAmya. 219(mathALe) nyAya. rara3.2 DhALane kaDIkramAMka 4. 228.1 jala vaI. 244.2 phirI vAlI. 286.2 kahuI. ra992 kahiu. 312.1 mehe. 3ra7.1 caMdana. 363.2 pari. 6. jinaharSaviracita ArAmabhArAsa 5.2 "rIkhaI lakhI "kha" chekelo che. 15.2 DhALano kaDIkramAMka 6, pachI AkhI DhALamAM eka kramAMkanI bhUla che. 17.2 khitrAkanyA. 42(pachI) savagAthA 41. 60(pachI) savagAthA 59.72 bane paMktine krama UlaTasUlaTo che. 81(pachI) savagAthA 80. 103(pachI) sarvagAthA 102. 121(pachI) sarvagAthA 120. 124.ra spaM pasAyaI. 13ra.ra upAyau pAyale ho. 139.2 e piTau. 141 (pachI) savagAthA 140. 159(pachI) sarvagAthA 158. 1982 mulakI. 176.2 ratra velAula. 176(pachI) savagAthA 175. 182(mathALe) DhALa 9. 196(pachI) sarvagAthA 195. 214(pachI) savagAthA ra15. 247.2 DhALane kaDIkramAMka 5. 248.2 DhALane kaDIkramAMka 6. 250.2 khAla. 2532 cUThA. 257(pachI) sarvagAthA 256. ra77(pachI) savagAthA 276. 278.1 pUThaI. ra9 (pachI) savagAthA 29pa. 315.1 cahAI. 316(pachI) sarvagAthA 315. 324.1 sevyauM. 336(pachI) sarvagAthA 335. 356.1 Thayau. 3pa6(pachI) savagAthA upapa. 374.2 DhAla thaI jinaharakha aDhAraI Ima kAu. 374(pachI) sarvagAthA 373. 375.2 thayau mana manama. 377.2 duhAkramAMka 4378.2 duhAkramAMka 5. 393.ra thaI ugaNIsamI. 411.2 vIsamI e DhAla- 429.2 ekavIsa. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TipaNuM [dareka kRtimAM nirdiSTa kramAMka te saLaMga kaDIkramAMka che.] 1, rAjakIti ke kItiviracita ArAmabhArAsa 5. uttagaH uttaga eTale uttega. UMcAM prAsAdane A vizeSaNa saraLatAthI lAge, paNa emAM "ujaMga" zabdane AgalA vAkyamAM laI javo paDe, je dUrAnvaya thAya. tethI uttagIne janInA vizeSaNa tarIke laI ene UMcI koTinA evo artha kare vadhAre yogya lAge che. 9. cihu vedaH cAra veda - Rveda, yajurveda, sAmaveda ane athavaveda. 10... vigha--bha te gaumati nAma: vidyuta jevI jenI prabhA che evI te gaumatI nAme che. 16. rAkhi rAkhi bahaMtaH bhayabhIta evA mane bacAva. "khi" eTale aTaka, baMdha rAkha ema artha paNa thaI zake. te nAgakumAra gomatIne tuM bItAM aTaka, Dara nahIM" ema kahe che evo artha thAya. paraMtu bIhaMtu rU5 nAgakumArane vadhAre yogya rIte lAgu paDe te uparAMta A prasaMge anyatra nAgakumAranI pitAne bacAvavAnI ja ukti maLe che. 17. rUpa.rUpaH tamArA rUpane keNe nAganuM rUpa kahyuM? athavA tamAruM nAganuM rUpa kahyuM paNa kharekhara tamAruM rUpa kayuM che? 18. evaDI kisI evI zI vAta bole che? 20. tasa kAraNi tene kAraNe, tene mATe, tenA upara (upakAra karyo). 21. alla kAraNi amAre kAraNe, amAre mATe, amane (vana Apo). 26. karaI..taNuM : kuNagurunuM vRkSa gaMdha kare che, phelAve che. A rIte A vaNakamAM anyatra paNa vRkSalakSaNane nideza thayo che. ra7. kabaH prAsa dRSTie "kaMba" pATha ka9yo che, paNa kIba" tema "kaMba dvArA kayuM vRkSa abhipreta che te vize saMzaya rahe che. juo vanaspati keza. 31. cacai sA2: "cAra" zabda vRkSanAmonI vacce che paNa "ca" vaNavALAM nAmavALAM cAra vRkSo che ema anvaya karavAnuM che. AgalI 30mI kaDImAM paNa "ccAra" saMkhyAvAcaka zabda hatA. 44. akAliH akALe eTaleke potAnI Rtu na hovA chatAM (A badhAM vRkSo vanamAM Uge che). Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 ArAmabhA rAsamALA 4pa. aDhAra bhAra vanaspati: tamAma vanaspati. eka bhAra eTale bAra karoDa, trIsa lAkha, eka hajAra chaso ATha. 18 bhAranAM judAM judAM vagIkaraNa A pramANe che: 1. 4 bhAra puSparahita, 8 bhAra puSpasahita, 6 bhAra vallI. 2. 4 bhAra kaTu, 2 bhAra tikta, 3 bhAra amala, 3 bhAra madhura, 1 bhAra kSAra. 2 bhAra kaSAya, 1 bhAra saviSa, 2 bhAra viSarahita. 3. 6 bhAra ke TakavALI, 6 bhAra sugaMdhavALI, 6 bhAra gaMdhavagaranI. 47. kaMka.viNAsa. (A vRkSethI) kaMThamALa vagere sau gagane vinAza thAya che. para. ahiruSi vAsiga AvIu : vAsuki te nAgarAja, eno samudramaMthana vakhate doraDA tarIke upayoga thayelo. ahIM AvA nAgane rUpe devatAI nAga Avela che evuM tAtparya che. pa. pUchi maMtri kumAra : kumAra (rAjA) maMtrIne pUche che. 61. kinnarIH jaina paraMparA mujaba ATha prakAranA vyaMtaradeva (vacalI keTinA deva) - pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kinnara, kapuruSa, maheraga ane ga dharva. kinnara saMgItajJa che. vidyAdharI : camakAraka zakti dharAvanAra, parInI kakSAnAM atiprAkRtika ta. 3. bahuri casiThi kalA: cosaTha ane tira kaLA - vidyA. kauzala - nI judIjudI yAdIo maLe che. te kaLA sAmAnya rIte puruSanI manAya che. ahIM vidyuprabhAmAM badhA prakAranAM kozale che ema kahevAno Azaya che. 14. je thAnakathI AvayAM. kyAMnI - kayA gAmanI che? 66. giu.bhANaH A maMtrInuM varNana jaNAya che. 67. tasu kAraNi maMtrIne mATe (brAhmaNe Asana mUkayuM). 69. kAraNa mana taNuM: mananI vAta. A pradhAnanI ukti che. 30. josI lagana sodhAui jozI pAse lagna jAvaDAvyuM. 72. "nAmanI sAthe prAsamAM "prama" pATha ka9yo che, "gAnane atha besatA nathI. 76. jANi umAha : utkaMThA anubhave che. 79. "pakhAla kAI vAdyanuM nAma maLatuM nathI, tethI "pakhAja' (pakhavAja) pATha karyo che. 80. loka...ThAma : lokonAM lAkha ThAma jovAya che eTale ke leke TheraThera ekaThAM thayelAM che. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ti25Na : 273 87. vaNu aDhAraH hiMduonA kula aDhAra varNa - nAtajAtanA bheda gaNAya che te A pramANe cAra varNa - 1 brAhmaNa, kSatriya, 3 vaizya, 4 zudra; nava nAra - 5 kaMI, 6 kAchiyA, 7 mALI, 8 hajAma, 8 suthAra, 10 bharavADa, 11 kaDiyA, 12 taMbaLI, 13 sonI; pAMca kAru - 14 ghAMcI, 15 chIpA, 16 luhAra, 17 mocI, 18 camAra. kArU-nAru eTale kArIgara-vasavAyAM. vinayavicAra : prAsane kAraNe pATha kalA che. 91. sAMkalaDI raso hoI talasAMkaLI prakAranI vAnagIne ullekha haze? paNa vAkaya goThavAtuM nathI. 93. sAlikUra: sugaMdhI ane suMvALI zAli(DAMgara)mAMthI banAvela kura, bhAta. pihitikapUraH ghI ane kapUrayukta maganI dALa abhipreta jaNAya che. juo "varNakasamuccaya" bhA.1 pR.6 paranuM A varNana H "vRtamaya putinaI saMgi, mananaI UlaTi, maMDArA maganI dAli, bubhakSAnI kAli, tire chAMDI, halU hathIyaM khAMDI, trichaDa kIdhI, ghaNuI pANu sIdhI, vAni pIyalI, pariNAmi sayalI, jimatAM svAdiSTa, parIsaNahAra abhISTa, isI dAli parIsI." A varNakamAM "putine puSTi je atha jaNAya che. ApaNe kRtimAM "piti te "puti ja samajavuM ke anya kaMI? 95. harakhyA chi ArAma: ArAma (vana) che te joI harakhyA. 104. satara bhakSa bhejanaH bhojananA sattara prakAra kayA te jANavA maLyuM nathI. 105. avara nA Avi bIjI cittiH "avara" ane bIjI be paryAyazabdo vaparAyA che te noMdhapAtra che. 122. indrajimala velA: indrayamalavelA. jotiSane keAI zubha nakSatraga jaNAya che. indra jenA adhiSThAtA che te yeSThA nakSatra aDhAramuM che, jyAre yamala eTale azvinI nakSatra paheluM che. e bene meLa bese nahIM. eTale kharekhara zuM abhipreta haze te saMdigdha rahe che. 123. gharighari ghata sIcaI dehalI : uMbarA dUdhe dhavAnI jema uMbare ghI sIMcavuM te maMgala utsavaprasaMgane AcAra jaNAya che.. 126. alagI thAIH (mAtAthI) alagI (AghI) thaIne. eTale kUvAnI pAse jaIne. 127. teNI..ghAta: teNe nAganI prazaMsA karIne, ene vinaMtI karIne mAtAnI hatyA TALI. 18 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 : ArAmazobhA rAsamALA 133. harakha viSAda dekhI saMtAnaH vastutaH putrane joIne harSa ane mAtA(kRtrima ArAmazobhA)ne joIne viSAda. 137: "ArAmazobhA'nuM TUMkuM rU5 "ArAma' vaparAyuM che te noMdhapAtra. 139. maI...apramANu huM tane jouM e asiddha. eTale ke e banaze nahI: 155. kaha5li..hAthi : hAthamAM AvelI kalpaveli kema mUkuM ? 157, sahu sAcu saMketa ja sahI : je nakkI thayuM hoya te kharuM paDayA vinA rahetuM nathI. 164. rAjabhaDAri: rAjAnA jevA bhaMDAravALo, athavA rAjAne bhaMDArI athavA A rAjyanA bhaMDAra - mUlyavAna vastu je. 167H pahelI paMkti kuladharakanyAnA pati vize, bIjI paMkti kuladharakanyA vize. 171. sudharma: saudhama devalokamAM. e pahele devaloka che. kula 12 devalokaH saudharma, IzAna, sanakumAra, mahendra, brahmaleka, lAMtaka, mahAzukra, sahasAra, ANuta, prANata, AraNa, acuta. 175. caturvidha saMgha : sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAno banele. 176. paMcamahAvata : sAdhunAM ahiMsA, amRSAvAda, asteya, brahmacarya ane aparigraha. AmAM hiMsA vageremAMthI sarjAze virati hoya che tethI e mahAvrata kahevAya che. zrAvakenAM aNuvrata kahevAya che, kemake emAM apAze virati hoya che. 177, udayAcala: pUrva dizAno kalpita parvata. meru: sonAne sauthI moTA paurANika parvata. yugaha pradhAna: yugamAM mukhya, agraNuM. yugaprabhAvaka, A prakAranuM biruda jaina AcAryone apAtuM. - 178H "vijayacaMdra ja khare pATha che ema pachIthI nizcita thayuM che. kavi emanA ja ziSya che. 2. vinayasamudravicita ArAmazebhAge pAI 2-3H samyapha jJAna, darzana ane caraNa ke cAritra e jaina paraMparA mujaba muktinAM mukhya sAdhana che. e traNa rana tarIke oLakhAya che. dazana eTale AtmasvarUpamAM, satyamAM pratIti - enuM pratipAdana karatA jinavacanamAM zraddhA. jJAna eTale jIvAdinA svarUpa vizenI yathArtha samaja. cAritra eTale Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ti5Na : 275 AtmahitanI pravRtti, karmabaMdhanamAMthI mukta thavA tapasaMyamanuM AcaraNa. 4: jJAnathI, ciMtAmaNi ane kalpavRkSanI jema, denA jevI saMpatti vagere sava sulabha bane che. 5-6. devadava tavadhiH devatattvane kazo artha na besatAM dava(dravya)tatva' pATha kayo che (juo A pachInI kaDInuM TippaNuM). jaina paraMparA mujaba dravya cha che - jIva, pudgala, dharma, adhama, AkAza ane kALa; tatva nava che - jIva, ajIva, puSya, pApa, Asava (AtmAne vize kamanuM vahevuM), saMvara ( A ne nirAdha), nijerA (kamavirAma), baMdha ane mokSa. A badhAMnI ucita jANakArIthI AtmAnuM svarUpa oLakhI zakAya che. jinavANInAM cAra anuyege (zAstrasaMgraha) gaNAya che temAM eka dravyAnuyoga che. dravyAnuyogamAM dravya, tatve AdinA svarUpane abhyAsa hoya che. 7: devaccaNi (devArcana) e spaSTa rIte bhraSTa pATha che. e " daNi (dravyAcana) ja hovuM joIe, kemake jaina paraMparAmAM dravyapUjA ane bhAvapUjA e be bheda khUba jANItA che ane dravyapUjA karatAM bhAvapUjA caDiyAtI gaNAya che. bhAvapUjA paNa devapUjA to gaNAya ja, eTale e bannene be bheda kahevAya ja nahIM. A kRtinI ane hastapratomAM badhe ja dravya'nA arthamAM deva" zabda che te evI paNa zaMkA jagAve ke deva" zabda dravyanA arthamAM kaI rIte kharekhara Avyo haze? bhagavAnanA aMgane snAnavilepana vagere karavAM ne dhUpadIpAdi dharavAM e dravyapUja che. stuti, stavanAdi dvArA manane bhAva apa ane tapa vagere dvArA bhagavAnanA AcAranuM anukaraNa karavuM e bhAvapUje che. dravyapUjA kharekhara bhAvapUjAnuM pagathiyuM che ane bhAvapUjAthI ja kevaLajJAna thAya che. ArAmazobhAnI bhAvapUjAnA mahimA tarIke A kRti ahIM rajU thaI che. juo kaDI 8mI tathA ra41-4ramI. 8. suNitaNuuM: ArAmazobhAnuM caritra sAMbhaLe ema "caritra' zabda gRhIta mAnavo joIe. 13. avaguNa..hasaI tenA avaguNanI kaI hAMsI karatuM nathI eTale ke kAI hAMsI kare evA avaguNa tenAmAM nathI. 14. zyAri kaSAyaH krodha, mAna, mAyA, lebha e cAra cittavikAra, duvRttio. khaTrakama: brAhmaNanAM cha karma - adhyayana, adhyApana, dAna, pratigraha (dAnane svIkAra), yajana (yajJa karavo) ane yAjana (yajJa karAva). Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 : ArAmaroAlA rAsamALA 15. tiSNui..nAri : enA dharamAM enA ja nAmanI strI che. pachIthI 23mI kaDImAM strInuM nAma agnizama' ApavAmAM AvyuM che. 18, mAi taNuke dukhu : mAtAnA mRtyunuM duHkha. 24. maNi...khADa: e vakhate mAtAnAM lADa hatAM. have, kahe! kevI khADamAM paDavAnuM ? kevI Apatti veThavAnI ? 28. mana lahyo : 'mana'puMlliMgamAM ? rAjasthAnI-hiMdInA prabhAva ? ke 'laghuu*' - laghuu' - laDDo' ema mAtra lekhanakhAsiyata? 31, hui...phisI : e strIne leAkeA bhale raMbhA jevI kahe paNa te kevI haze te kema khabara paDe? kha pratanA pha' pATha svIkArIe. tA : mAM tA e strI raMbhA jevI haze ke kevI haze te kema khabara paDe? ' A rIte ukti-AraMbhe kaDI 79, 127mAM paNa vaparAyA che. 36. jovau...sa'sAri : daivanI lIlA jue. enAthI ja saMsAramAM sukhaduHkha Ave che. 36. havaDAM, dhUli : have eNe badhuM petAnA vazamAM laIne mane dhULa jevI nakAmI - halakI karI nAkhI. 38. khalatI...levi : pArakA gharanuM baLatuM uMbADiyuM huM mArA gharamAM laI AvI evA arthanI kahevata ja ahIM hAI zake. gADara' eTale dheMTI, pazu maLatI gADara' kevI rIte heAI zake? pAThAMtaramAM maLatA 'gaDara' zabdanA paNa kazA atha maLatA nathI. 39: chetarAyelA hAIe tathI khelavA jaIe tA zaramAvuM paDe (kemake ApaNI ja mUrkhAI pragaTa thAya). karatAM kAI khATA sAde thaI gaye! hAya tA khIna kAIne dASa na devA joIe. 41: paheluM, khIjuM ane ceAthuM caraNa sAthe levAM joIeH savAre UThI gAyane laIne jAya che ane sAMje vatamAM pharIne pAchI Ave che. trIju caraNu enI pAchaLanA bhAgyanA siddhAMta rajU kare che H lalATe lakhyu hAya te karavu paDe. 42: pahelI pa`kti vidyutprabhA vize che, khIjI aparamA vize. 43 : pahelI pa`kti aparamA vize, khIjI vidyutprabhA vize. 45. titri avatthA : bAlya, yauvana, vAkaya ke jAgrata, svapna, suSupti e traNa avasthAe jANItI che, paNa ene ahIM saMdarbha jaNAtA nathI. sukha, duHkha paNa e avasthA gaNAya che. ahIM sukha, du:kha, mRtyu evI dAI traNa Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNa: 277 avasthA abhipreta haze? 51. A51 prANAdhAra : prANunA AdhArarUpa jIvitadAna Apa.. para. dhUTasa dhAta: rAjasthAnamAM dhUsaTaNI= vaMsa kara ema artha che. te ahIM dhUseTa = dhvaMsa pAme evuM, nazvara ema haze. "tu27, nakAmI cIja' e atha to saMdarbhamAM spaSTa che. pa. mAri...caDayA: "mAro, mAro" ema roSapUrvaka mukhathI kahetA. 57. mahAlAga : mahAsa5ne pakaDavAne A lAga maLyo che. 69, uMdhAvatA vichAI jarA garabaDiye prayoga che, paNa vidyu...bhAne UMgha AvatAM, e sUtI hatI tyAre, ArAma (udyAna) enA para chavAyele rahyo ema artha jaNAya che. 73. dhari hathiyAra: hathiyAro jhADanI DALI para mUke che ema atha jaNAya che. 78. mukharekhA: mukha eTale samagra cahero nahIM paNa moTuM ema atha laIe eTale mukharekhA meMphADano, heTho atha Ape. rAjasthAnI keza "mukharUpa" eTale heTha evo atha neMdhe che. "mukharekhAne paNa e ja artha hovAnuM samajAya che. heThA sivAya kazAne paravALAnA raMganuM kahevAnI rUDhi nathI. 85. sevAi [khevaI ?] chAyaH mULa pAThano artha ema karavo paDe ke udyAna potAnI chAyA vaDe saunI sevA kare che. AmAM ApaNe anvaya ka9pavo paDe che. kalpita pAThamAM anvaya saraLa thaI jAya cheH udyAna potAno chAMyo nAkhe che, prasAre che. 86H bIjI paMkti brAhmaNa pAse pahoMcele pradhAna bele che. 89, rAisaca e. rAjA jitazatru mATe A moTI goThavaNa karavAmAM AvI che ke jitazatrue e goThavaNa karI che ema baMne rIte anvaya thaI zake. 93. saMpuTi milyA bAri e: be koDiyAMnAM mAM eka upara eka mUkI kaMkunA cAMdalA karI nADAchaDIthI bAMdhavAmAM Ave che te saMpuTa, vara toraNe Ave che tyAre enA para paga mUkI ene bhAMgI nAkhe che. A rivAjane ahIM achaDato nideza jaNAya che. 64. sagalI thitiH sadhaLI sthiti eTale rivAja mujabanuM saghaLuM kAya. 5. vizvA kahiH "vizvA' dvArA "vizvadevA nA ulekhavALe AzIrvAdAtmaka udgAra abhipreta jaNAya che. 100. kalAnivAsaH agnizarmAnA gAmanuM nAma pahelAM lakSmInivAsa Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 : ArAmazobhA rAsamALA ApyuM hatuM (10). tethI ahIM "kamalAnivAsa' pATha heve joIe. 108, paNilAji: ApaNAthI jhAjhuM kAja na thAya, paNa kaMI na mokalIe to zaramAvAnuM thAya. 109. uhanA...heI? ApaNA gharanI saghaLI samRddhi enA gharanI ekaeka sagavaDanI tole na Ave. 111. sivuM...traddhi : bhAtAmAM zuM samRddhi joIe? 114. pADalapurasari: pATalipuranA parisaramAM, pAse - ema abhipreta jaNAya che. pura" zabdane be bAju upayogamAM lIdho che. 115. thira thaMbha: staMbha jevI sthira, dura na thAya tevI, majabUta. 106. jJAna dekhiH jJAnathI jue che. ahIM jJAna eTale avadhijJAna samajavuM joIe. avadhijJAna mATe juo 6248nuM TippaNa. 117. ghaDalAnai keDai ThIkarI: ghaDAmAMthI janmelI ThIkarI ghaDAne phoDe che te kahevata kharekhara to dIkarI mAnuM aniSTa kare tyAM lAgu paDe. ahIM mA dIkarInuM aniSTa kare che. tethI A kahevatane ahIM mAtra sAMsArika saMbaMdhenI vyarthatA batAvanAra ja gaNavI joIe. 121 H pahelI ukti rAjAnI che, paNa beTI pratye belyo te brAhmaNa enI ukti pAchaLa bIjI paMktimAM che. 124. pAchai baiThI jevaI mAI: tyAM ghera aparamA rAha jotI beThI che. 15. kusalakhemi ghari AvI laviHi ghera AvIne kSemakuzaLanA samAcAra kahe che. 127. eTale sulyuH "sulyu' eTale ja "beTuM nIvaDayuM' (ra.). tethI ahIM punarukta prayoga che ema kahevAya. 128. bAMbhaNa jANuI hiyaDai sudhaH hRdayamAM nirmaLa brAhmaNa ema samaje che ke... 132. lAhI lAjai valI suhAgaH (pitAe nA pADI hatI chatAM) zaramane kAraNe (phaNInI) vahecaNI karI ane vaLI zobhA thaI, ema artha jaNAya che. 134. mAMDI mAMDIH mAMDI - mAMDA nAmanI mIThAI banAvI. mAMDA e paDavALI vAnagI jaNAya che. e khAMDavALA eTale mIThA ane mALA paNa banAvavAmAM AvatA haze. ghauMnA ane meMdAnA tathA patraveTiyA, karakarA, pUraNa vagere prakAranA mAMDA varNomAM noMdhAyelA che. De. sAMDesarA mAMDAne roTalInA Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TiNa : 279 prakAranI vAnagI gaNe che ne pUraNamAMDA eTale pUraNapoLI, veDhamI evo artha kare che. paNa vakomAM mAMDA pachI tarata veDhamIne alaga ulalekha Ave che. mAMDA kadAca khAjAMnA prakAranI aneka paDavALI vAnagI hoya. (juo vaNuMkasamuccaya bhA.1, pR.5 tathA 174; bhA.2, pR.13). 145. chala jevaI aMba: mAtA kapaTa karavAnI taka zodhe che. 150. duri...sAhilau. dUra jaLAzayamAMthI pANI lAvatAM muzkelI paDe, tethI tArA parivArane mATe A saraLa upAya karyo. 160 : khATalI upara caDhAvIne keI puruSane kuvAmAM utAryo ane navI - judI rANuM (potAnI sagI dIkarI)ne emAMthI kADhI. 165: pahelI paMktimAMthI bIjI paMktimAM vAkaya cAlu rahe che - amArA mananI moTI irachA hatI. 171: putra pratyenA apAra mohathI ane ArAmazobhA pratyenI apAra prItithI e saMsAramAM rahe che. 177, ahI tuhi hasa: tame amane hase che - amAro upahAsa kare che, amArI vAta gaMbhIratAthI letA nathI. 178: "koDha(kapaTa) ane "DakalA (kUTakalA) e paryAyavAcI zabdo che. ene arthanI dvirukti gaNuM zakAya. 182-83 : 18ramI kaDIne aMte "bolyau nAgakumAra' ema Ave che tethI saMbhrama thAya evuM che. e kaDImAM AgaLanI ukti ArAmazobhAnI che. nAgakumAranI ukti pachInI 183mI kaDImAM Ave che. 184. kAle nAga : nAgane ArAmazobhAe kahyuM. nAganI A pUrvenI uktimAM sUryodaya pahelAM AvI javAnI vAta nathI, paNa jANe evI vAta hoya ema ArAmazobhA ahIM kabUlAta Ape che. 185H daSTAMtanuM tAtparya e che ke putra prema ane nAgadevatAne sneha banne eka sAthe sAcavI nahIM zakAya. 185-86? vAkaya eka kaDImAMthI bIjI kaDImAM cAlu rahe che te noMdhapAtra che. tuM sUryodaya pahelAM na AvI to mAruM darzana tane nahIM thAya. 188. tau..ti vAraH (nAgadevanuM mRtyu thatAM tene viga thatAM, mAruM maraNa thaze ema ArAmazobhA kahevA mAge che. 189 mUDhiH ArAmazobhAne saMbodhana gaNIe to ene artha "abUdha, bhoLI ema karavo joIe. "mUDhi lavaI ema anvaya karIe to "AvuM mUrkhatA Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 : ArAmoAlA rAsamALA bhayuM, a`hIna khAle che' ema a karavA joIe. 191. nAgaviyAgni..droha : nAganeA viyega karAvanAra A aparAdha thayA. 192, tetai...gahagAuH vana teA ArAmarAbhAnI sAthe hatuM ja, tA pachI 'pragaTayuM' kema kahyuM che te spaSTa thatuM nathI. A pachI, nAgadevatAnI kRpA na rahetAM, vana cAlyuM gayuM ema hAI zake ? 195, ci uN gati : cAra prakAranI jIvayeAti - nArakI, tiya c, manuSya ane deva. 201 bihunai...ullAsa : A kAraNe bannene (kuladhara tathA kulana dAne) ullAsa thayA ema anvaya karavAne che. 203. yuvanavelA vaya : A prayAgamAM velA' ane vayamAM atha bevaDAyA che. 204. paradesa : paradezI. jehanaIM...lavalesa : akaramI, bhAgyahIta. 205. cara [cara ] : cara'nA ahI' kazA a thatA nathI, tethI ri' (carita -riya=kathanI) e pATha ja hAvA joIe. jue 6.293 - kima Avyau dAkhava carI,' 208, dhana ANuu jAI : dhana ApyuM jAya, ANavAmAM Ave ? ke jaIne ANuM ? 212, vAta ittIya : AvI vAta manamAM vicArI ema anvaya karavAnA rahe. dAta' pAThAMtara paNa amAM besADI zakAyaH paherAmaNImAM Ane mArI riddhi ApuM. navaleSi : 'vaiSa' eTale vayas', vaya, uMmara. navaveSa' eTale navayauvanavALI. 213. Ava...calAvisu : AvA-khesA thAya che ane samAcAra lakhAvIne tane meAkalIza (ema kahevAmAM Ave che) evA anvaya jaNAya che. teA 5ktinA uttarAdha zrIdattanI ukti gaNAya. 214, kahau...karI : kharaca Ape che te khAI (vAparI) lIdhA pachI nirvAha kema karuM te kahe. pAThAMtara khai' (kSaya) maLe che tenA paNa AvA ja atha thAya. sai...hArau badhuM kharuM pUruM pADIza e mAruM vacana che, mATe vicAra na kara - ema anvaya karavAnA che. kuladhara jANI sAra : kuladharane sAcA mAnIne. 215. elikhayau sera jamAI mATai: zeThe ene jamAI tarIke svIkAryo - jamAI banAvyA tethI. - 26. pUchAvize nAtrA-sa"badhi : sagapaNu bAMdhavA mATe kuladharane puchAvyuM. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNu : 281 rara7. thayA...paraNAthI| tene paraNAvI eTale te mArge cAlatA thayA. 29. jehava...iMdravimAna : jinabhavana te jANe indravimAna ema anvaya karavAnA che. 231. mahi: kahyuM. 233. Aja...ratI: Aja temAM te zAbhA dekhAtI nathI. 234, tau sAcau jANe mAheraH zIla' zabda adhyAhata gaNave joIeH mAruM zIla sAcu mAnaje. 237. suvaeNsi: atha tA pravezavAnA - AvavAnA ja che, suvesi' zabda e a` ApI zake? ke lekhanadoSa haze ne 'pravesi' haze ? 240. sa'lehaNu : sa`lekhanA eTale kAyAne ane kaSAyAne kRza karavAM, pAtaLAM banAvavAM. A rIte vizALa arthAMmAM e tapa' mATe vaparAtA zabda che. saMkucita arthAMmAM te AtmabhAvathI mRtyu mATenI pUrvataiyArI rUpe levAtA vrata mATe vaparAya che. e rIte e anazana' sathArA'nA arthanA zabda che. ahI A zabda A khInna amAM vaparAyA che. 241-42: mANibhadre jinAlaya baMdhAvyuM, kuladharakanyAne sadhaLI pUjAsAmagrI pUrI pADI tethI enI pUjAne dravyapUjA gaNAvI jaNAya che. kuladharakanyAe liMpana-maMDana Adi kriyAo karI je dravyapUjAmAM Ave, paNa enI peAtAnI mUDI teA aMtaranI bhaktinI hatI ne dhyAna-tapa vagere dvArA jinadevanA AcaraNanuM anukaraNa karyuM te bhAvapUjA. 243 : ahIthI rANI ArAmazAbhAnI vAta che. dIThI...vAta : gurue kahelI vAta jAtismaraNathI dIThI. 3. samayaprame viracita ArAmazeAbhAcApAI 1. navatihANu : nava nidhAna, nidhi, bhaMDAra. kuberanA - padma, mahApadma, za'kha, makara, kacchapa, mukuMda, kuMda, nIla ane kha, jaina paraMparA mujaba - naisapa, pANDaka, piMgala, saratna, mahApadma, kAla, mahAkAla, mAtraka, za'kha. seha...samAna: meharUpa timiranA bhara(jaththA)ne mATe (ene vidAranAra) sUrya samAna. 2. dukha...kesara : duHkha, durbhAgya ane dAridratyarUpI hAthIone mATe (ene haNanAra) siMha samAna. garUDI : gADI - eka tI, ene vize sa`saMmata pramANabhUta mAhitI nathI. 3. pUja vAravAraH jethI tuM vAraMvAra pUja race - pUjA kare. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 ArAmazebhA rAsamALA 11. pAbhigama: caityAdikamAM praveza karavAne vidhi, devaguru pAse jatAM pALavAnA pAMca niyamo: 1. phUlaphalAdi sacitta vastune tajavI, 2. nANuM, vastra, AbhUSaNa Adi acitta vastu na chAMDavI, 3. mananI ekAgratA rAkhavI, 4. uttarAsaMga ekavaDuM ane bane cheDA sahita rAkhavuM eTale ke upara oDhelA vastrane A rIte goThavavuM, pa. jinezvarane dUrathI joI aMjalibaddha praNAma karavA ane kahevuM ke "namo jiNANuM" (jinadevone namuM chuM). 16. cihuM...suvAsa: viNA zabdane anvayamAM besADavo muzkela jaNAya che, tethI triNa pATha kayo che. e pATha letAM Ama anvaya karI zakAya ? cAre dizAmAM je jana sudhI DAbha, taraNuM ane khaDa che. suvAsita vRkSa UgatAM nathI. DAbha ne khaDa paNa nathI ema to na ja hoI zake, kemake pachIthI 28mI kaDImAM vidyu--bhAne khaDamAM sUtelI batAvI che. 26. jima...eka kahevata - se duHkha heya temAM pacAsa vadhAre. kima ...eH bhikSAcAra(brAhmaNanA kuLamAM janmelI)ne sukha kyAMthI maLe? 27: hAthI upara caDIne sonAne kaTora hAthamAM rAkhIne mAgyAM motI maLatAM hoya toye janma nirarthaka, kemake e bhIkha che. 33. bhU...bhAga : jamIna para cAlavA mAMDa? 61. bAMbhaNa pesa: brAhmaNa ghaNuM zramapUrvaka maMtrInI khUba sevA - AgatAsvAgatA kare che. 68, ArAmasabhA tiNi guNaI te guNane lIdhe ArAmazobhA (nAma paDayuM). ANaMda...meha: jema meranA manane megha AnaMda Ape che tema (ArAmazobhA ke ene sAtha) rAjAnA manane khUba AnaMda Ape che - ema anvaya jaNAya che. 74. INi para bhavaI: A bhavamAM ne para bhavamAM. 75. dhana...bhUpaH AvI nArIne je bhogavaze te rAjAne dhanya che ema anvaya karavAnA che. 77. gajasiri cAmara vIjatAM? hAthI para besIne, cAmara vIMjhAtA hoya evI rIte. - 78. dhavalamaMgala gAI jatAM: dhavalamaMgala gavAtAM hoya evI rIte jatAM. 80. dekhI...citti: e joIne tenI mAtA pitAnA manamAM vivekapUrvaka - buddhipUrvaka vicAre che ema be paMktine bhege anvaya karavo joIe. 87. viSamizrita ghaTamaI dharI: "viSamizrita' e "dhaTanuM vizeSaNa Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ti5Na : 283 nathI, AgalI paMktimAM AvelA amerikAnuM che. 88. pAlaI chaI rAja : rAjyanuM - prajAnuM pAlana kare che, saMbhALa rAkhe che, rakSaNa kare che. 90 : jemanI pAse kauzala che te rAjakamAM khUba hAMsI thaze ke gAmaDAmAM visanArAM AvAM ajJAna heya che - ema anyava karavo joIe. 93. avadhi: avadhijJAna. juo 6.248nuM TippaNa. 98. desaNu aNu zabdazaH - darzana dekhavA. "dAna karavAnA ane A prayoga neMdhapAtra che. A kRtiomAM anyatra paNa Ave che. 109 deI aMjala karI: be hAthanI aMjali - praNAma karI. 110. jiNi...valI: jyAre ekalI pharatI ane sUryanAM darzana karatI e divase gayA. 120-21. dekhI...valIH te dekhIne nAgakumAre trIjI vAra paNa tenA (ArAmazobhA) pratyenA premathI mIThAImAMthI viSa harI lIdhuM - ema be kaDImAM vAkaya joDAya che. 130. putravadhAI vadhAraI reH "vadhAI vadhAraI e paNa "saNa dekhaNa je prAga gaNAya, kemake "vadhAraI eTale vadhAmaNI Ape." 131. sAta prIyAM lagi: sAta peDhI sudhInuM, sAta peDhI cAle teTaluM. 132. 5 ArAma dikhAvaI: kUvAnI AjubAju phUla reDAvyAM che evuM varNana AgaLa (127) AvyuM che tethI ahIM kUve ane udyAna. 143. dekhI rayaNa taNuuH ratna jevA mUlyavAna, uttama padArthomAM doSa - dUSaNa mUkanAra. 147. bahu ANuM daI ANI: maMtrIleka rANIne bahu AnaMdapUrvaka nagara tarapha lAve che ema abhipreta jaNAya che. 173-74. puSka...vAsaI: potAnI vADImAMthI sugaMdhI pupio laIne kumAranI cAre bAja vikhere che, vere che - ema be kaDImAM vAkaya cAle che. 175. rAjai : rAjAe. 180. karatAriH karatalamAM, hatheLImAM. "karatalanuM "karatAla ane prAsane kAraNe "karatAra' thayuM lAge che. athavA A bhASAvaijJAnika prakriyA hAya, sukhasAra'nuM "sukhasAla" thayuM che (76) tenAthI UlaTI.. 187-88: vAkaya eka kaDImAMthI bIjI kaDImAM jAya che. rAjapuruSoe e adhanya - pApI strIne, pAchaLa hAtha bAMdhI, coTalAthI pakaDIne rAjA pAse ANu. 190. chedI...belaH ene to huM nAkakAna chedIne apamAna ja ApuM Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 H ArAmabhA rAsamALA paraMtu tAruM vacana huM ullaMghIza nahIM. 205. meTAI patIH meTA gharanA - kuLavAna - patine. - 234, jIvavicAraH jIvAjIvAdika navatattvavicAra. juo A pUrve 2.5-6 paranuM TipaNa. 235. sulasA : bhagavAna mahAvIranA samayanI prasiddha zrAvikA. jaina paraMparAmAM jANItI seLa satIomAMnI eka. devatAe enI kSamAzIlatA, titikSA ne samyakatvadaDhatAnI parIkSA muni rUpe karI tyAre munine vaherAvavA mATe lakSapAka telanA traNa ghaDA vArApharatI tenA hAthamAMthI paDIne tUTI gayA chatAM tene krodha tho nahIM. pachIthI devanA varadAnathI maLelA batrIse , ekasAthe mRtyu pAme che tyAre aDaga dharmaniSThAthI ne haiyapUrvaka e Apatti sahI le che. bhagavAna mahAvIra aMbaDa mAraphata tene dhamalAbha kahevaDAve che tyAre aMbaDanA tapazcaryAnA pradarzanane e mahimA karatI nathI ane samyaphadaSTi sAdhutvano ja mahimA kare che. ra37. saMghavatsalabhagata tIratha medika dIdhaH saMdhavAtsala, sAdharmika - sAtamIvAtsalya eTale potAnA dharmanA loko tarapha anurAga, sevAbhAva. tIrthomAM lADu vahecavA e ene eka prakAra thayo. "sAhamIvAtsalyanuM Aje "svAmIvAtsalya" thaI gayuM che ane e zabda bahudhA saMghajamaNa mATe vaparAya che. nita bhaNaI apUrava : dhamane abhyAsa karanAre reja navI gAthA zIkhavI ne e rIte AgaLa vadhavuM evo AcAra niNata thayela che. 240. cauhi AhAra : caturvidha - cAra prakArane AhAraH khAdya, peya, leha, ceSya (svAdya) athavA azana, pAna, khAdima, svAdima. pAlI [vArI]: anya kRtiomAM ahIM zeTha kuladharakanyAne tapa karatAM vAre che ema vAta Ave che. e saMdarbhamAM "pAlI' pATha besatA nathI tethI "vArI' pATha kaye che. 246. saMghavatsala kArIH saMghavAtsalya - saMdhajamaNa karAvIne. vaMchita mAla: vaMchitonI - ISTa padArthonI mALA, maMgaLamAlA. 250. navakAra: paMca parameSThi - arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu - ne namaskArane jaina maMtra. lAvana suMdara gehaH lAvaNyanA suMdara gRha - nivAsa samAna. ra58. nyAnaIH jAtismaraNajJAnathI. 262. alaga IgyAraha : AcArAMga, sUtrakRtAMga, sthAnAMga, samavAyAMga, bhagavatIsUtra, jJAtAdharmakathA, upAsakadazA, annakUdazA, anuttaraupapAtika dazA, anapajavAyAM, Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznavyAkaraNa, vipAka - e aMga ke Agamagra thA. - 267, gAyatraH gautama svAmI - mahAvIranA pahelA gaNadhara. 268. dIna-6nI-AMtazAhaH dhArmika lakAnA agraNI. 269. hataha vAraH saptAhamAM eka divasa amAri (jIvahatyA na karavAnI gheASaNA) pravartAvI -- sadhaLI jamIna para, ane pANImAM jaLacara jIvo mATe. 4. pUjARSiviracita ArAmazeAbhAcaritra viSaNu : 285 5. iNa...samAna : deva, guru ane dharmanI ArAdhanA A bhavamAM ane parabhavamAM mitra samAna che eTaleke sAtha Ape che, sahAyarUpa thAya che. 6-7-8: mULamAM e kaDI hatI te ahIM traNa thaI che, kemake e 5ktie paDI gayelI mAnI che. Ama mAnavAnAM be kAraNa che. eka, saMbaMdha' ane dIdha' tathA kIdha' ane 'tAMma'nA prAsa maLatA nathI, vaccenA dIdha' ane dhanA ceAkhkhA prAsa maLe che. vaLI puNyanA prabhAvanA nirdeza pachI tarata sura AvI sAMnidha karai, rAjadhi valI dIdha' ema pa kti Ave che te ubhaDaka lAge che. A ArAmazAbhAnA jIvananI ghaTanAe che eTale tenuM nAma te pUrve AveluM hAvuM joIe. teha thakI tiNi pAmIya, ArAmazAbhA nAMma' e paMkti paNa enI pahelAM 'ArAmazAbhA' nAma paDavAnuM kAraNa kahevAmAM Ave enI apekSA rAkhe che. A badhuM khyAlamAM rAkhIne ApaNe paDI gayelI 5ktionI AvI kaMIka kalpanA karI zakIe chaThThI kaDInI khIjI paMkti - viprasutAna ihAM kiSNu, suNi udAra prabaMdha'; AThamI kaDInI pahelI pa`kti - viprasutA nija mastaki sadA vaheMi ArAma.' - A kRti jaina haThIsiMga sarasvatI sabhA dvArA prakAzita thaI che temAM paDI gayelI pa`ktie A pramANe kalpavAmAM AvI che: chaThThI kaDInI pahelI pa"kti - lIlAlacchI ati bhrUNI, dha i lai sukhakaMda'; AThamI kaDInI pahelI pakti - pUrava saMcaya punyanau, udaya hue abhirAma.' joI zakAya che ke A ka kaSita pUrtimAM atha saMbaMdha yogya rIte racAtA nathI ane tethI e asatASakAraka che. 7. prabhAvanAH mAhAtmya, gaurava. jaina saMpradAyamAM dharmInuM mAhAtmya vadhAravA mATe vyAkhyAnAdika prasaMge lahANI karavAmAM AvatI heAya che tene paNa prabhAvanA' kahevAmAM Ave che. ahIM prabhAvanA tathA sAmIvAtsalya karyAM ema abhipreta haiAya ke prabhAvanA arthe sAhamIvAtsalya karyA' ema paNa abhipreta hAya. prabhAvanA vizenA zAstravicAra mATe juo jinatattva' bhA.ra pR.18-35. sAhamIvatsala : juA 3.237 paranI neAMdha. 10. gAma thalAAya vasaI : sthalAzraya gAma vaseluM che. ojana pramANa Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 : ArAmazobhA rAsamALA jana jeTalA vistAramAM. 11. rUpavaMta mAMhi sImA rUpavaMtamAM sAmArUpa, aMtima koTi, zreSTha. 12. rUpasaubhAgyaguNiI subharatiH rUpasaubhAgyaguNathI saune maMgala AnaMda upajAvanArI, priya? mAne maraNa : "maraNa" zabda puMligamAM. 20 zlokamAM nirdiSTa daSTAMtakathA jANavA maLI nathI, tethI ene artha paNa aspaSTa rahe che. 22. kAma bimaNuM thayu: "kAma" puliMgamAM. juo kaDI 169nI gaMdha. 27. nAgakumAra adhiSThita deha: nAgakumAranA dehamAM adhiThita. 30. huM...apAra : nAganA dehamAM adhiSThita deva chuM. 35. e...ghAta: A to strInI jAta. bUma pADIne hatyA karAvyA vinA na rahe, eTale nAga ahIM nathI. 38. mAga vara meTa maMDANa: meTI taiyArI karIne vara mAga. eTaleke moTuM, mahatvanuM varadAna mAga. 41. lega nIlADi heyaH lalATe lakhyuM hoya te bhogavavAnuM hoya che. 44. va... ArAma: deve manamAM vicArIne enA mastaka upara rahetuM udyAna ApyuM. mULamAM vAkaya achaDatuM rahI gayuM che. 53. jima chuTa bhavabaMdha: jenAthI saMsAranA baMdhanamAMthI tame chUTa. 65: e biMba jevA hoThavALI, pUrNa caMdra jevA vadanavALI ne bhamarAonI hAra jevA vALavALI bALA DAbA hAthathI atyaMta virala kusumovALA kezabhArane bAMdhe che, jamaNA hAthe sarI paDelA uttarIyane ane kAmadevanA guNa dharAvatI mekhalAne bAMdhe che, tAMbUla yUke che tathA hasate mukhe marUtadevane prAthe che. 66. mana rAjAno lahu: "mana" puliMgamAM. jue kaDI 160nI noMdha. 74. AlenI vAMse karI? corI ke maMDapanA lIlA vAMsa. jANe... bhANaH jANe pRthvI para sUrya pragaTa thaye heya evI zobhA thaI. 79-80 : rAjAnA satkAramAM thatI kriyAonuM Alekhana che paNa aspaSTa che. 81 : vezyA sAme maLavI te prAcIna paraMparAmAM zukana gaNAtuM. 8raH A zukana avicala rahe ema vicArIne rAja zakunagAMTha bAMdhIne cAle che. zakunagAMTha eTale prApta zakuna cAlyA na jAya te mATe ene bAMdhI levA mATe vastrane cheDe bAMdhavAmAM AvatI gAMTha. A prAcIna lekarUDhi che. 84. harinaI deharA gAgari galaiH "harine sthAne hara" hoya te jaLAdhArInuM varNana ahIM che ema kahevAya. paraMtu rAjAnA nagarapravezanA utsava sAthe ene zuM saMbaMdha te spaSTa thatuM nathI. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNa: 280 86. parabhavanuM punya rANI pAmI jeha ratna: rAjA rana jevI rANI pAmyo te parabhavanuM puNya : dAna sIla ta5 bhAva : dAna, zIla, tapa ane bhAva eTale ke mananI zubha bhAvanA - e cAra mokSagatinAM sAdhaka tatta gaNAya che. 90. meghADaMbara kIdhau chatra: vane meghADaMbara jevuM chatra karyuM che. 5. kamalavAsinI devi : lakSmI. lakSamI jevI rUpazobhA thaI e tA5ya che. 98: (anukrame) tRNa, jala ane saMtoSathI jemane vyavahAra cAle che te mRga, mIna ane sajajanenA paNa A jagatamAM pAradhI, mAchImAra ane dujana e niSkAraNa verIo che. 101 kapUre kegaLA karavA e samRddhinI nizAnI. 102. pIharanI...taha? tyAM kaMI ochapa nathI, paraMtu piyara pAse abhilASA rAkhe ja.. 10. dravyo melIH melI eTale meLavI, bheguM karI. "ga"ne artha paNa e ja thAya. tethI dravyoga melI' e atharanI punaruktivALo prayoga che. 134. kumArI hiva ANanaI kamiH putrInA ANuM mATe. 137. bAMbhaNa-AcAra: brahmahaTha, trAguM. 140. vadhAmaNI dIdhI ketalaIH keTalI - ghaNubadhI vadhAmaNa ApI? ke khare pATha "tetalaI? juo kaDI 15ra. 146. sudha nIra tuja pIvA kAji: tane cembu pANuM pIvA maLe tethI A kUvo khodAvyuM che ema AkhuM vAkya samajavuM joIe. 151, mujha mAtA masai: e mArI mAtA che te kAraNe kopa na kare ema AkhuM vAkaye samajavuM joIe. 153. nayana rU5 lAvana nahI sakA: e nayana, e rU5, e lAvaNyA nathI evI zaMkA thaI. 155. kiI bAdhA kai citta nahI ThAma: aMtarAya Avyo che ke citta ThekANe nathI? AraMbhe paNa kaI ke "kiI mUkavAnI A lAkSaNika vAyaracanA che, je A kRtiomAM anyatra paNa jovA maLe che. 151. bhUta..valI : bhUtapretAdi koI duSTa tattva vaLagyuM che. 160. rAga nahI, kAraNa paNa nahI : roga nathI ane (vaLagADa jevuM) bIju koI kAraNa paNa nathI. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 : ArAmazobhA rAsamALA 169. rANIne e rUpa ja gayuH rUpa" puMlliMgamAM ke lekhananI zithilatA? 168nI kaDImAM ja (tema anyatra) e napuMsakaliMgamAM paNa che. hiMdInA prabhAva nIce liMga paratve saMbhramanI sthiti paNa heya. 17. je Upajate sukhaH sukha puliMgamAM? juo uparanI noMdha. 172. je veLAthI ghebara bane to meMdo keNu vApare? nakalI ArAmazobhAthI asaMtoSa vyakta karavA A kahevata vAparI che. 177. AratiyAna H jaina paraMparA mujaba dhyAnanA cAra prakAro mAMhene eka. Ata dhyAna eTale iSTaviyega, aniSTasaMga, roganivAraNa tathA bhaviSya vize ciMtana. anya prakAro : raudra sthAna - hiMsA Adi krara karmonuM ciMtana; dhama dhyAna - AtmAnA ke anta, siddha AdinA svarUpanuM ekAgra ciMtana; zukala dhyAna - dhyAna ane dhyeyanA vikalparahita zuddha AtmAnuM ciMtana. 177. cAri-buddhinidhAna cAre prakAranI buddhinA bhaMDArarUpa. buddhinA cAra prakAra A pramANe che: pAtikI eTale icchita padAthanuM jJAna karAvI ene vega karAvanAra, vanayikI eTale vicAra - sAra grahaNa karanArI, kArmikI eTale karma - abhyAsathI utpanna thanArI, pAriNAmikI eTale anumAnane Azraya lenArI. keTaleka ThekANe vaiyikIne badale svAbhAvikI maLe che. 185. sanehIjananA je priya tene koIe maratA joyA nathI.sAlaranI peThe e bUrImRrIne piMjara - hADakAMnA mALakhA jevA bane. sAlara eTale saMbhavataH zImaLe. ziyALAmAM enAM pAna kharI jAya che ne jovo gamato nathI. 192. surane vacana: "vacana" puliMgamAM? 14. Asi : "ArAmazobhA'nuM "ArAma" e TUMkuM rUpa, 196. te vana Aja AvaI: te vana Aje Ave evuM kara ema AkhuM vAkya samajavAnuM che. rAti paDaI : rAta paDaye Avaze - ema AgalA divasa nAvAImAMthI kriyApada umerI levAnuM che. ra03. nija putra ramADaI jANIH "NuM" eTale jANune - samajIne? jaNa" eTale jJAnI, catura? prAsa mATe pAdapUrakanI rIte jAMNuM" Avela hevAne paNa saMbhava. ra04. mAhaI tue samavaDi nahI talaIH "samavaDi" ane "talaI" e punarukti che. 23. te syu kI jaIH je thavAnuM hatuM te thaI gayuM. enuM have zuM karavAnuM? dukhasukha dharatI nAgadevane gumAvyAnuM duHkha, rAjane meLavyAnuM sukha. rara5. harakhiI munivara lAgapAya : haSapUrvaka munivarane page lAge che. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TiNa : 289 ra33: yuvatI janma eTale zoka thAya, moTI thAya tema ciMtA vadhe, paraNe tyAre daMDa bhogavavAno Ave - yuvatIne pitA nitya dukhiyo hoya che. 26. abalA meDhiha na udhArI eka vakhata teM uddhAra karyo hato, have e abaLAne choDa nahIM. ra70 : badhA lakamAM, vidhie je je lakhyuM hoya te pramANe bane che ema jANIne he bhavike, (jJAnIo) viSama sthitimAM adhIra banatA nathI. 27. sudIna tAta: he tAta, tame dIna, anAthanA nAtha heI tamAre zaraNe AvI chuM. ra85. bhagati... taNukaH anAmikAnI sevAthI mANibhadranuM mana rAjI thayuM ema abhipreta jaNAya che. anAmikAnuM jinabhakti upara mane lAge che (285) te jinaprAsAda banyA pachI. 288, jIvAdika navatatva: juo 2.5-6 paranI nedha. sapAya : rAga, dveSa, kaSAya, Azrava vagere apAye eTale hAnikAraka ta. sApAya eTale evAM hAnikAraka tattayukta vartana. sAvadya asatya vacananA eka bheda tarIke sAvadya vacana Ave che. kalaha ke hisApreraka vacana te sAvadya vacana. ahIM sAvadya zabda kadAca sAmAnya pApakarmanA arthamAM ja hoya. sulasA : juo 2.ra75 paranI nedha. revaya: bhagavAna mahAvIranA samayanI prasiddha zrAvikA revatI. gozAlakanI te jelesyAthI bhagavAnane mahAna pIDAkArI pittajavara ane atisArano roga thayelo tyAre e rogane dUra karanAra kaTu auSadha bIjorApAkanI gocarI revatIne tyAMthI karavAmAM AvI hatI ane e rIte revatIe tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM hatuM. ra1. dayAna naukAra AcaraIH navakAramaMtranuM dhyAna dhare che. 26. cAra AhA2 : juo 3.240 paranI noMdha. ra7-98: anAmikAe kAusaggamAM rAte banelI devIvALI vAta kahIe vAkya be kaDIomAM saMdhAya che. 306. bAlapaNathI. ratanaH bAlapaNathI - pahelethI ja viSaya tajIne je dIkSA le te dhanya. 335. siddhipuraH jaina paraMparAmAM siddha eTale mukta AtmAo. e jyAM rahe che te siddhipurI, mukti purI. 5. rAjasiMhaviracita ArAmazobhApAI 3. paMcama gati : cAra gati, jIva-avasthA te nArakI, tiyaca, manuSya 19 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 : ArAmaroANA rAsamALA ane deva. pAMcamI gati te e cAra avasthAmAMthI, janmamaraNanA pherAmAMthI mukti. A rIte mekSa avasthA te pAMcamI. 6. cuviha suraH cAra prakAranA deva - bhavanapati, vyaMtara, jyAtiSka ane vaimAnika. i = 7. samavasaraNu-racanA milI vANI : 'vANI' zabda aspaSTa che. rAjasthAnI bhASaNo, vA'No = bAMdhavuM thAya che. teA vANI = bAMdhI, racI, karI ema haze ? de. vAya - valayAkAra thAya che, te te zabda ahIM haze ? samavasaraNu eTale AvavuM temaja ekatra maLavuM. tI karI padhAre tyAre emanI dezanAbhUmi devA AvIne race che, e paNa samavasaraNu kahevAya che. e vartuLAkAra hAya che ane vividha chavA mATenI emAM vyavasthA heAya che. vizeSa vIgatA mATe juA jitatattva' bhAra pR. 112-26. 8. te...pramANuI : pUjAne kAraNe nirmaLa samyaktvabhAva siddha thAya che. 14. veda taNu khaTTama sulISuH vedavihita khaTakarmamAM lIna, khaTakarma mATe juA 2.14nI nedha. 20. bhAgya lai liMga Aya: jagatamAM AvIe eTale bhAgya sAme Ave che. 23. 1lI...suvicAra : 'suvicAra'nA 'vicArapUrvaka' ke vicArazIla' evA a thaI zake, paraMtu ahI" enA khAsa saMdarbha nathI. zabda prAsa mATe pAdapUrakanI rIte AvyA jAya che. 24. suvai caNI vihAI : rAta pUrI thAya, aMta pAme tyAM sudhI sUe. 46. nirabhaya thakI : niya' saMjJAnI jema, ni yatA'tA arthamAM vaparAyela jaNAya che. 49. bIhatI bhaya vikAla : A vikarAla bhaya (rUpa nAga)thI e chaLI paData. ke 'bIhatI' ane bhavikarAla' (bhayathI vikSubdha) e apunarukti ahIM che ? 55-70 : AkhI DhALamAM aMtya e'kAranA lAkSaNika prAsabadha-padyabaMdha yeAAyA che. vacanA' caitannA' asamAnA' vageremAM kharekhara zabda teA 'vacana' 'yatana' asamAna' ja samajavAnA che. 68mI kaDImAM gujagelI' (=gajagAminI)nuM 'gujagelyA' A rIte ja thayuM che. 74. krisa jIpI : dizAone jItIne, digvijaya karIne 94. AnyA : A DhALamAM paNa atya A'kAranA prAsabadha-padyaba dha che, eTale A kharekhara AjJAne Avya' Ava' zabda ja samajavAnA che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ti5Na : ra91 86. khA , vAH upara mujaba, vastutaH "khANI" "vANuM'. 91. jeThavI dUdha-nivAta : jevI dUdhamAM khAMDa tevI mIThI, subhaga. 99 : pahelI paMktimAMnA mehaIne anvaya bIjI paMkti sAthe karavAne che: rAjAe mehapUrvaka "ArAmazobhA' nAma ApyuM. 105. pekhi he rAyarANI: rAjArANIne juo. 106. gRpa-Agamani ANi, harakha huu nagarI ghaNuM: rAjAnA AgamanathI A nagarIne ghaNe harSa thayo - ema "ANine nagarI sAthe levAno che. 123sabhA: ArAmazobhAne "zabhA" tarIke ullekha A pachI paNa Ave che. 12. aMtara viNa lahaI : brAhmaNInuM aMtara (enA manamAM je kapaTa che te) jANyA vinA. 127. sacavazya bhalaIH sarasa dravyothI mizrita karIne. 130. halavAI...milaIH e badhA (ApaNI aNaAvaData) samajI jaze ane tAruM agaurava thaze. 133. ThAma suhAmaNI: "ThAma strIliMga ke prAsane prabhAva ke "ThAI suhAmaNu" (suMdara sthAnamAM)? 135H "nyAna" ane "avadhi' (avadhijJAna) be paMktimAM vaheMcAI gayela che te neAMdhapAtra. 145. mukhe...sarUpaH vAkayAnvaya aspaSTa paNa Ama jaNAya cheH patnIe potAnA mukhathI je vacana kahyuM hatuM te teNe barAbara rIte (sarva sarUpa) kahyuM. 15. aMtara...virAmaH brAhmaNanA manamAM (aMtaraMga) je pIDA (virAma) thaI te kaI jANatuM nathI. 155. ma karu ke mana mAhi kisuH kaI manamAM kazuM dhArazo nahIM, aMdezo rAkhazo nahIM -e ane prayoga lAge che. 158. muSTi...aNabelyuH "muSTi' (cUpa, khAmoza) ane "aNubeltha e punarukta prayoga che. 18ra. ratanAnI : ratna jevI putrInI. 199. uvAraNai.beTI: "ovAraNuM" ane "bhAmaNuM e pahelI daSTie punarukti lAge paNa mAthe hAtha pheravIne - bhamADIne utAravuM evI kriyA che tethI bhAmaNasI' eTale bhAmaNuM karIne - bhamADIne ema atha thaI zakeH bhAmaNuM Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22: ArAmazobhA rAsamALA karIne huM tArA para ovArI gaI, tArI pIDA laI lIdhI. - 201. le [Avi): artha, padyabaMdha bane tUTe che tethI "Avi zabda rahI gayele mAnya che. 203. ati hita dharaIH vAkyamAM Ane anvaye prema karavo e keyaDe. che. ghaNe prema, zubha bhAvanA darzAvIne ane ghaNuM sajAI karIne kRtrima ArAma-- zebhAne mokalAvI ema abhipreta jaNAya che. 208. vividha vineda pUri: vividha rIte AnaMda pUre che, manaraMjana kare che, athavA ghaNuM AnaMdapUra sAthe potAne ghera nArIne ANI). ra10. tucu : "ca" (nuM) pratyaya noMdhapAtra. 220. suta jIvaprANaH jIvanA prANarUpa putra. juo A pachI kaDI. 245mAM "jIvaAtamA. 230. tihAMI... mana tenuM mana to tyAM eTale ke putra pAse ja rahyuM. ra31. kaMjhaDIyA suta jema: kuMjaDI IMDAM mUkIne jatI rahe che tethI. kuMjaDInAM kalabalATa, cIso putrane athe che evI mAnyatAne avakAza maLyo jaNAya che. cakavIsamai : cavAcakavIne rAtre viyoga hoya che, divase saMyoga. tethI cakavI rAtre sUryane yAda kare che ema kahyuM che. 243. ceranu daMDa: cora hevAnI zikSA. 245, jIvaAtamA: juo A pUrve kaDI 220mAM "jIvaprANa". 250-51: "Ima suNI...lAgu rAya" e zabdo DhIla nu khiNa na khamAI ane ciMtAmaNi...e" e rAjAnI uktinA be bhAga vacce Ave che te noMdhapAtra che. athanI daSTie enuM sthAna "kAli kahisuM TUMku havaI re e ArAmazobhAnI ukti pachI ne "DhIla...khamAInI pUve che. ra66. desi dukha vikhyAtaH duHkha daIza e jAhera, khullI vAta che, jarUra duHkha daIza. 269. nRpa Agali vAravAra valI guharA : padyabaMdhanI daSTie kAM to "nRpa Agali" athavA "vAravAra valI e zabda vadhArAnA lAge che. athavA ema kahI zakAya ke eTale paghAMza ahIM bevaDAvyo che. 270. caMdana surabhi karaI sukhadhAra: caMdana kuhADAnI AgalI dhArane surabhita kare che. avasara navi cUkaIH (ahIM) badalo levAne avasara na cUke. ra76. caraNukaraNaH cAritra(caraNa)nA zIla vagere mULa guNe ane AhAravihAranA niyamarUpI uttara guNe. bane 70-70 gaNAvavAmAM Ave che. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNu : 293 283. jasa kIti khyAti : traNe paryAyazabdo vaparAyA che. priyasa'gamAM : priyasa'gama. padyamadhane kAraNe saMgamA thayuM ane nAsikayane sayege vadhArAne anusvAra AvyA. 302. karama...vikhyAta: kama ane paDachAyA ApaNA sAtha cheDatAM nathI e jANItI vAta che. 303-304 : 2 vicakSaNa dAridrazya, eka vAta sAMbhaLa. ame paradeza jaIe chIe. tuM ghera saMbhALa rAkhaje. (dAridraya kahe che ) aMgIkRta - jene peAtAnAM mAnyAM che tevA guNavAna sAthenA sabaMdha tADe te mUkha` kahevAya. tame paradeza cAlyA te! ame tamAro AgaLa thaIe chIe. 315. tAlaNa putrIudvega : putrInA udvega ke putrIne kAraNe peAtAne thatA udvega TALavA ? 331. dIsii : ema dekhAya che, lAge che ke. 334, pha' na chUTA seAI : karmAMnA baMdhanamAMthI e paNa chUTI zakatA nathI. 345. siThanA ghara dIThe| ativArU: dhara'puMlliMgamAM ? 363. tiNI...sAvadhAna: te satarka, jAgarUka strIe enA kuTuMbane paNa prasanna karyu" - ema abhipreta jaNAya che. kuTuMba'nI sAthe 'sAvadhAna' zabda joDavA yeAgya lAgatA nathI. WI 364, tArajI...sucaMga tAranI suMdara kAtaraNImAM nATAraMbha - nRtyamudrAnAM sarasa zilpa che. 369 subha vAsaH zubha vastro paherIne (abhyAsa kare che). 370. AkhaDI tema : bAdhAAkhaDI'nA jevA dvirukta prayega. 371-72: 371mI kaDInA karAvajInA anvaya 372mI kaDInA bAjitra tUra saiAhAmaNA' sAthe ja thaI zake, bhale e kaDImAM pharIne karAvyA' AvatuM haiAya. 390. sAThThalabhAphUla: sAphUla eTale zAla, siMha. bhADUla' 'bhadra' (=rIMcha)parathI ? ke sAphUlabhADUla dviruktaprayoga ? tAi: tAta eTale mANibhadra 400. lakhadhI...kadii : huM kAmabhAgamAM Asakti rAkhI rahI, paNa e dI bhAgavavAnA na maLyA. 410. samAdhimaraNaH dehabhAvanA tyAgapUrvaka eTale AtmabhAvapUrvaka, samatApUrvaka maraNu te samAdhimaraNa. 415. bIbA-sArU bhAti : khIMmA anusAra bhAta paDe che tema je kaI karyAM karyAM. tenAM pariNAma bhAgavyAM. 435. vidhi karu jinavarapUjaH jitavarapUjAnI vidhi karA Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 : ArAmazobhA rAsamALA 6. jinaharSaviracita ArAmabhArAsa 4. carama sAyara: aMtima samudra. jaina paraMparA mujaba A pramANe eka pachI eka sAta samudra cheH lavaNasamudra, kAledadhi, puSparAvarta, vAraNe dadhi, kSIradadhi, dhatidadhi, svayaMbhUramaNasamudra. aMtima svayaMbhUramaNasamudrane kaI aMta hoto nathI. nAvai pAra apAra : athapunarukti. 9. jinapUjA pApa pakhAlau (TuM chapAyuM che, "pAya' nahIM "pApa" joIe.) jinapUjathI pApa dhuo. 18. zerI... choDarAuH uktino artha spaSTa thato nathI. zubhavardhananI prAkRta kRtimAM A saMdarbhamAM atibhArathI calAvelo moTo baLada paNa thAkI jAya che evI ukti Ave che. ahIM e artha ja abhipreta haze paNa "bala choDarAu besatuM nathI. rAjasthAnamAM bala bAMdhaNI=jora karavuM thAya che. te bala choDarAu = kamajora bane ema haze? 20. gharabAra taNI adhikArIH gharabhAra soMpavAmAM Avyo che eTale ja artha kare joIe. 22. mana ci tAtUrI: anvaya spaSTa nathI, paNa vivu...bhAnuM mana ciMtAtUra thayuM ema haze? "ciMtAtura" zabda sAmAnya AturatA, utsukatAnA arthamAM hoya to mananI utsukatA janmAvatI pahelI DhALa pUrI thaI ema paNa artha karI zakAya. 28. gADara...kapAsa : Unane mATe gheTI lAvyA, paNa bAMdhI rAkhelI te kapAsa carI gaI. sukhane mATe je karyu te du kharUpa nIvaDayuM e athanIka hevata. 33. te...ca: game teTale vicAra karIe toye e vicArelo) avasara Ave nahIM. 35-36H 3pamI kaDInA "tiNi avasara tiNi vAra anvaya 36mI kaDI sAthe karavAno che, bhale tyAM paNa A arthane tatakAla'(=tyAre) zabda che. 43. taI jAtaka dIThau nahIH "kahI pATha hovo joIe ema lAge che. kadAca vAcanadoSa paNa hoya. to artha spaSTa bese? he kanyA, kALe nAga jato te kyAMya joyo? 57. sItala chAyA dekhI jagIsaI: zItaLa chAyA jeIne vizrAma karavAnI abhilASA kare che te pachInI kaDImAM nidezAta jitazatra rAjA. 70. jima revA gajarAja : revA - narmadA madhyapradezamAMthI pasAra thAya che. tyAMnAM vanamAM hAthIo che, je narmadAmAM krIDA kare che. te rIte A upamAnuM Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ti5Na : ra95 aucitya che. 115. kuTila praNAmaH kapaTabharI rIte namavuM te, narama thavuM te. yAda kare - dagAra dunA name. 116. parizAMta thayau jANa ravi tANyau dehaH "jANIne vAkayamAM kema goThavavuM te prazna che paNa, sUyathI deha tapatAM potAnI jAtane thAkelo samaje che - ema anvaya hoI zake. 124. ghaTa...kuzalakalyANuM: rAjA AgaLa ghaDo dharyo te agnizarmAe; kuzaLakalyANa pUchayA te rAjAe. 156. harakhyau manaH rAjAe ArAmazobhAne mokalAvI te jANIne aparamAnuM mana rAjI thayuM ema abhipreta jaNAya che, kemake pachInI kaDImAM tarata eNe kUvo khodAvyAnI vAta Ave che. 167. cAlI..vAtaH "dIThau Agali phUpa e vAkya vacce dhuvAthI khaMDita thayuM che. 175. pUra sayala visesa : sakaLa ane viziSTa bhAvathI? 182. rU5 hutI : pATha rUpaI hutI joIe. kadAca vAcanadoSa paNa hoya. 186. sula thayA e tAharA : mArA mAratha tAre mATe zaLa samAna, pIDAkAraka thayA, kemake meM tane bolAvavAnuM IchayuM tenuM A pariNAma AvyuM. 191. ArAmabhAnI khAMtamAM: ArAmazobhA mATenI hoMza - utsukatAthI. 185. dhAra: dhAre che- vicAre che ane pachI kahe che)? bahu sAIH ene anvaya pachInI kaDI sAthe karavAno cheH bahu sAja sAthe, vana AvI pahoMcaze. 212-15. ahIMnA prasaMganirUpaNanI aspaSTatA mATe juo A pUrve bhUmikA pR.38-39. ra33. rANI saMjJA ceta lahAyaH raNanuM citta sabhAnatA prApta kare che. 235. vijakanyA: aparamAnI putrI, kRtrima ArAmabhA. 238. mAya dIyau e mAna: rANI banavAnuM mAna ? 244. nija parajAnI pratipAlaH A zabdone pachInI kaDInA "nRpa zabda sAthe joDavAnA rahe. 248. caunANIH caturnAnI. jJAnanA cAra prakAra A pramANe che: 1. matijJAna eTale pAMca Inidraya ane chaThuM mana e dvArA thatuM jJAna. 2. zruta Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 : ArAma zekSA rAsamALA jJAna eTale zAstro dvArA thatuM jJAna. 3. avadhijJAna eTale rUpa dharAvatA padArthonuM atIndriya jJAna. 4. mana:paryavajJAna eTale manane sAkSAtkAra karatuM jJAna. A pachInI bhUmikA te kevaLajJAnanI, je tIrthakaronI heya che. kevaLajJAna eTale bhUta, bhAvi badhAMnuM jJAna, sarvajJatA. chatrIsa guNa: AcAryanA chatrIsa guNa A pramANe gaNAya cheH 1-5. pAMca indriyone saMyamita karanAra, 6-14. brahmacaryanI rakSA karanAra nava niSedha (strInI vastI, kathA, Asana, IndriyanirIkSaNa tathA kuDavAMtara - dIvAlanI bIjI bAju temaja pUvakrIDAnuM smaraNa, rasayukta AhAra, atiAhAra ane vibhUSaNane tyAga) pALanAra, 15-18. cAra kaSAyothI mukta, 19-23. pAMca mahAvrata pALanAra, 24-28. pAMca AcAra (jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tamAcAra ane varyAcAra) pALanAra, 29-33. pAMca samiti (juo kaDI 50nI noMdha) pALanAra, 34-36. traNa gupti (juo kaDI 250nI neMdha) pALanAra. ra49. khaTakAya : vividha prakAranI kAyA dharAvatA cha jAtanA jIvo H pRthvIkAya, apakAya, tejakAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya (ekathI vadhu IndriyavALA). 250. paMca mahAvrata: juo 1.176nI nedha. paMca kiriyA: pAMca hiMsArUpa pApakriyAH kAyikI (zarIrathI thatI), adhikaraNarUpa (zastrathI thatI), prASikI (deSarUpa), pAritApanikI (paritApajanaka), prANAtipAtarUpa (hatyA karanArI). paMca samitiH sAdhunAM pAMca mahAvratanI rakSA mATenI yanAcArapUrvakanI, pramAdarahita pravRtti te samiti. enA pAMca bheda- IrSA samiti (gamanAgamanaviSayaka viveka), bhASA samiti (belacAlaviSayaka viveka), eSaNa samiti (bhikSAcaryAviSayaka viveka)AdAnanikSepaNa samiti (vastuone levA. mUkavAviSayaka viveka), utsagapratiSThApana samiti (malamUravisarjanaviSayaka viveka). gupatiH samitinI sahAyaka gopana ke nigrahanI pravRtti te gupti. enA traNa prakAra che - mane gupti (manane vaza rAkhI dharmadhyAnamAM joDavuM), vacanagupti (mauna rAkhavuM ke zAstrokta vacana kahevuM), kAyagupti (eka Asane besavuM athavA sthAna-svAdhyAyamAM kAyA joDavI). mukha vANI amRta khAliH mukha vANIrUpa amRtanI praNAlikA - nIka che ema anvaya jaNAya che. 251. AhAranI khapa: "khapa" strIliMgamAM. ra57. sira seSa khamaI nahI jeraH sainyane bhAra roSanuM mastaka paNa sahana na karI zake e hato. 21: devagurunI pAse jatAM keTalAka niyamo pALavAnA hoya che (juo. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNa : 297 3.11nI nAMdha) temAM rAjAe chatracAmara Adi rAjatthasUcaka cihno choDIne javuM joIe, udhADe page javuM joIe, sacitta (phaLaphUlAdi sajIva padArtho) cheADIne javuM joIe. 265: jinavANInA jaNakAra jIvanI sAthe karma joDAyela che tene chUTA pADe che. 271. 5'cAAva: karmanAM pAMca pravezadvAra, karmabaMdhanAM kAraNeA - mithyAdana, aviratibhAva (atratabhAva), pramAda, kaSAya, cega (mana, vacana, kAyAnI pravRttinA kAraNarUpa aMtara`ga prayatna), jaya kaSAya virodha: virodhI kaSAyAnA jaya ema abhipreta jaNAya che. 272, satara bheda sacama taNA: pAMca AzrathI viramavuM, pAMca indriyAnA nirAdha, mana vacana kAyAnuM damana, cAra kapAyAnA jaya ema sayamanA 17 prakAra thayA. tapanA bAra prakAra: bAhya tapatA che... anazana, UAdarI, vRttisa'kSepa, rasaparityAga, kAyAkleza, salInatA (indriyagApana); abhyaMtara ke aMtaraMga tapanA cha - prAyazcita, vinaya, vaiyAnRtya (sevAcAkarI), svAdhyAya, dhyAna, kAyAtsaga . A badhA bhedI kaDI 272-75mAM ullekhAyA che. - 275. 52 prakAra sajhAyanA: svAdhyAyanA pAMca prakAra * vAcanA (graMtha bhaNavA-bhaNAvavA), gucchanA, AmnAya (zuddha zabdArtha mADhe karavA), dhamadezanA, anuprekSA (vAraMvAra abhyAsa). dha yAta sukaladhyAna : jue 4.177nI noMdha. 276, triNa lakSaNa e dhamanA: 270mI kaDImAM sajIvanA pAlanane prathama lakSaNa gaNAvyuM che. pachI vavAyelA sattarabhedI sayama ne bAra prakAranA tapa e khInna e lakSaNa jAya che. 282 subhacarI: zubha caritavALA. kuladharanuM vizeSaNa, 284-85 : kuzalazrI, padmAvatI, kamalAvatI, lakSmI, zrI, yazedevI ane priyakAriNI - e sAta nAmeA ane guNavatI' e vizeSaNu gaNavuM joIe ema lAge che (AthI bhUmikA rR.43 paranI noMdha sudhAravAnI thAya). 303. mAhA...mAlya : mArA mitranA pitAe patra ApIne tane mAkalyA che ema kuladhara kahe che tenA artha e che ke zrIdatta kuladharatA mitra che ne vasaMtadeva zrIdattanA pitA che. 316-17: be DhALamAM pAtranI ukti peAtAnI racanA vizenI ukti AvI zake che te vahecAya che ne vacce kavinI nAMdhapAtra che. 323. sara sainyau cirakAlaH mULa prAkRta gAthAmAM ema Ave che ke "sarAvarane lAMbA samaya sudhI sevIzuM ema mAnyuM hatuM'' ane A ja ta sa-gata Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 : ArAmazobhA rAsamALA nirUpaNa che. tethI ahIM prApta "sevauM" pATha sudhArIne "sevyauM' karela che. 325 : "bhaNIne ne'nA arthamAM ja ghaTAvavAne rahe. tethI arthe Ave thAya : mANasa mAtapitAne cheDe, parivArane choDe, vahAlAMo eTale sagAMone cheDe, paNa pitAnI patnIne na choDe. AvuM na karavA jevuM kAma naMdane karyuM evo AkSepa che. 3ra6H patnIne bhAra na upADI zakanAra naMdanane gaLiyA baLada sAthe sarakhAvyo che. 327. vArU na kIdhI vAtaH e vAta sArI na thaI, e te sAruM 328. chala dekhinaIH kapaTa vicArIne, kapaTa karIne - e arthane viziSTa prayoga. 346. tamanaI chaI erI lAja : tamArA hAthamAM mArI lAja che. 347. veTha: "kAmakAja" evA sAmAnyamAM ja A zabda samajavuM joIe. 358. nija mana gamIyau seka: bIjAne AnaMda Ape che, paNa potAnA manamAM e zokagrasta che. 359-60 : vAkya be kaDImAM phelAya cheH kuladharanI dIkarI devagRhamAM AnaMdathI upalepana Adi kriyA kare che. 364. sapta: zaktithI, sAmarthapUrvaka eTale khUba sarasa rIte. 374, vAta kahI nisi: rAtanI vAta kahI. 387. dhanau aNugAraH bhagavAna mahAvIranA samayamAM rAjagRhImAM vasanAra dhannA atyaMta samRddhivAna hatA. e ATha patanIne paraNyA hatA, jemane cheDIne emaNe bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA lIdhI. emanA banevI zAlibhadra paNa atyaMta samRddhivAna hatA. emane 32 patnIo hatI, jemane choDIne emaNe paNa bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA lIdhI hatI. bannee panIo choDI devI rIte dIkSA lIdhI enI rasika kathA che. ahIM dhannAne 32 patnIo hovAnuM darzAvyuM che te saratacUka gaNAya athavA dhannA-zAlibhadrano bhego ullekha abhipreta hoya. - 388. thAvAsutaH bhagavAna neminAthanA samayamAM thAvasyA eka sAthe vAhanI patnI hatI. zrImaMta uparAMta hoMziyAra hatI. ene eka ja putra hatA. te "thAvAsuta"nA nAmathI ja ulekhAya che temAM e mAtAne mahimA rahele che. thAvAputre paNa 32 patnIone tyAga karIne neminAtha bhagavAna pAse dIkSA lIdhI hatI. ahIM thAvagyAsuta bhavakRpamAM paDyA nahIM ema kahyuM che te WWW.jainelibrary.org Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ri5Na : 299 bhavakRpamAM paDayA rahyA nahIM ema samajavuM joIe, kemake e saMsAramAM te rahyA hatA. 389. DhaDhaNukumAra : kRNuvAsudevanA putra. emaNe paNa neminAtha bhagavAnanA upadezathI dIkSA lIdhI hatI. pUrvakanA aMtarAyathI tamane zuddha AhAra na maLatAM, bIjA munioe lAvelo AhAra na levAno ne potAnI labdhithI AhAra na meLave tyAM sudhI pAraNuM nahIM karavAno abhigraha dhAryo hato. A rIte cha mAsa jAya che te pachI kRSNa karelI prazastithI temane zuddha AhAra maLe che. guru dhyAna dore che ke A potAnI labdhithI meLavelo AhAra na kahevAya. AthI e AhAranuM cUrNa karI rAkhamAM nAkhI zukla dhyAnamAM rata thayA. AthI temane kevaLajJAna thayuM. 39. cyAre pratyekabuddha: pratyekabuddha eTale anityAdi-bhAvanAnA kAraNarUpa kaI eka vastu dvArA paramArthane jene baMdha thayo hoya tevA jaina muni. karaDu, dvimukha, nagati ane nami e cAra eka sAthe ja svargamAMthI cavanAra, sAthe ja dIkSA grahaNa karanAra ane sAthe ja mekSe janAra cAra pratyekabuddha che. (1) karakaMDu rAjAe eka kALanA mahAvIryavAna vRSabhanI vRddhAvasthA joIne vairAgya AvatAM, dIkSA lIdhelI. (2) pratApI dvimukha rAjAne Agale divase indravajanA staMbha tarIke pUjAyela staMbhane bIje divase viSTA, mUtra vagerethI lIMpAyela joIne vairAgya AvatAM emaNe dIkSA lIdhelI. (3) nAma rAjane eka vAra tAva Ave ne rANIe sukhaDa ghasatI hatI. patnIonA hAthanAM kaMkaNene avAja enAthI sahana thatuM nathI ane rANIe badhAM kaMkaNa utArI nAkhI eka ja rAkhe che tyAre zAMtino anubhava thAya che. AmAMthI nami rAjAne aparigrahI ane ekAkI sAdhujIvananI uttamatAne badhA thAya che ne te saMyamamAga svIkAre che. (4) vidyAdharanI putrI kanakamALAne paraNelo rAjA siMhAtha nagati nAma pApo kemake kanakamALAe ApelI. prajJaptividyAthI e vAraMvAra pitAnA nagarathI kanakamALA jyAM rahetI te parvata para jatoAvato. eka vakhata mAMgalika mATe eka addabhuta zobhAyukta AjhavRkSanI maMjarI toDIne AgaLa cAlyA ne pAchaLa sau sainike e paNa e AMbAnA patra, palava ne maMjarI toDI laI ene hUMThe karI nAkhyo. pAchA pharatAM rAjAe AMbAnuM A svarUpa joyuM ne vairAgyapUrvaka dIkSA lIdhI. karaThaMDu pitAnA zarIrane khaNavA mATe saLI rAkhatA e aMge A cAre sAdhune eka vakhata paraspara TIkAyukta saMvAda thayele paNa pachI pazcAttApa thatAM e kAyotsarga karI rahyA ane cArene chevaTe kevaLajJAna thayuM. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 : ArAmazobhA rAsamALA 31. jaMbUkumAra : prasiddha gaNadhara ne chellA kevaLI jaMbusvAmI. sudharmAsvAmInuM vyAkhyAna sAMbhaLI brahmacaryavrata laIne AvelA ja bUkumAra mAtApitA pAse dIkSAnI AjJA mAge che, paraMtu emane mATe ATha kanyAo prathamathI - nakkI karI rAkhelI hatI. mAtapitAnA AgrahathI jaMbUkumAra e ATha kanyAone paraNe che, paNa pitAne manAtha emane pahelethI jaNAvI de che. paraNyAnI pahelI rAtre ja A ATha kanyAo snehavRddhi pAme evI ATha kathAo jaMbUkamArane kahe che ne jaMbUkumAra vairAgya poSaka ATha kathAo kahe che. pAMca gere sahita AvelA prabhava ane AThe kanyAo sAthe cAritradharmanI uttamatA vize jaba kumArane carcA thAya che, jene aMte jaMbU kumAra ATha patnIo, emanAM mAtapitA, pitAnAM mAtapitA, prabhava ane enA pAMca sAthIdAra sAthe dIkSA le che. - 395 : zreNikanI nArI eTale celaNa. e vaizAlInA jainadharmI rAja ceTakanI putrI hatI. zreNikane paraNyA pachI eNe pitAne dharma na choDo ane anAtha muninA prabhAvathI zreNika jainadharmI bane. eka vAra bhagavAna mahAvIranAM dazane jatAM ziyALAnI kaDakaDatI ThaMDImAM eka nircanya munine nirvastra ava sthAmAM kAyotsarga karI rahelA I calaNAne rAtanI vadhelI ThaMDImAM emane vicAra Avyo - te zuM karatA haze?" zreNikane AthI enA cAritra vize zaMkA thaI, jenuM mahAvIra bhagavAne nirasana karyuM ane celaNane satItvanI prazaMsA karI. pachIthI celAe dIkSA laI mekSagati prApta karI. kRSNanI nArI eTale RmiNa jaNAya che. jaina paraMparAmAM enI gaNanA satI zIlavatI strIomAM thAya che ne eNe neminAtha bhagavAna pAse dIkSA lIdhAnuM vRttAMta maLe che. samiNuM vagere ATha paTarANuoe dIkSA lIdhAne ullekha paNa maLe che. 396. paraghara Asa nivAsa : pArakAnI AzAe jIvavAnuM ane pArakAne ghare rahevAnuM madhubiMduA vilAsa : madhubiMdunA je saMsArane sukhopabhoga. saMsAranA sukhanI anityatA ane asAratA batAvanAruM A jANItuM dRSTAMta che. vRkSanI DALe laTakI rahelA puruSanA memAM vRkSa paranA madhapUDAnAM madhubiMduo paDI rahyAM che, jene e svAda le che. paNa enI sthiti kevI che! nIce kUvo che jemAM cAra sApa phUMphADA mArI rahyA che, vRkSanI DALane be uMdara katarI rahyA che, vRkSanA thaDane hAthI halamalAvI rahyo che. A rUpakacitramAM vRkSa te AyuSya che, kUvo te saMsAra che, cAra sApa te cAra kaSAya che, be uMdara te rAtridivasa che ne hAthI te yama che. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNa : 301 397 : saMsAramAM sukha na pAmyA e to pApamAM aMtarAya thayo eTaleke pApa ochuM thayuM kemake kAmaga e kharekhara te duHkhanuM TANuM che. 39. navapada : arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e paMca parameSThi uparAMta jJAna, dazana, cAritra ane tapa. A nava pade ArAdhya gaNAya che. 403. mANibhadra bIjA avatAramAM deva thaye, paNa e deva-avatAra te pahele; temAMthI cavIne e nAgakumAra thayo - ema abhipreta hevA saMbhava che.. 407. basaI chAyA : chAMyAmAM bese che. 412. jJAna : jAtismaraNajJAnathI. 422. cUrNa : saddaguNarUpI cUrNathI raMjita? ke "cUrNa lekhanaSa ? tUNa' (tarata ja) ke "tUrNa" (pasaMda karela) zabda haze? Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdakoza [atyAre sAmAnya rIte na vaparAtA sadhaLA zabde saMdharI levAnuM rAkhyuM che. sAmAnya uccArabhedavALA zabdo (jemake atai, karai) lIdhA nathI, paNa vizeSa uccArabhedavALA zabdo lIdhA che ne asaMbhrama thAya evA saMbhava hAya tevAM badhAM rUpe! lIdhAM che. vividha vibhaktipratyaya ke kALaartha bhedavALAM aneka rUpe! maLatAM heAya tyAM anya kAI kAraNa na heAya tA eka ja rUpa lIdhuM che paNa saMdarbho ne arthA AvazyakatA pramANe vadhAre paNa nAMdhyA che. jemake ahIM" rUpa *kelavI' nAMkhyuM hAya, paNa je saMdarbho ApyA hoya temAM kaeNlavai' paNa hAya, alpaparicita sa`skRta zabdo ne pAribhASika zabdo paNa ahIM sAmela karyA che. zakaya banyuM tyAM sa MskRta (saM.), prAkRta (prA.), apabhraMza (apa.) ke dRzya (de.) mULanA ne hiMdI (hiM.), rAjasthAnI (rA.) ke phArasI (phrA.) bhASAne nirdeza karyo che. je zabdo vize TippaNamAM vizeSa noMdha che tyAM cheDe Ti' lakhIne darzAvyu` che. anya prayogA, kAza, vyutpatti ne taviMdanI madathI atha nizcita nathI karI zakAya tyAM praznAthathI saMbhava darzAvyA che athavA atha bAkI paNa rAkhyA che. nirdiSTa saMkhyAMka te kRtikramAMka ane saLaMga kaDIkramAMka che. eka ja kRtita kaDIkramAMka alpavirAmathI ja judA pADayA che. ] " akartya 3.27 amRtA, eLe akAja pU.222 akAya, khATu' akhatra 5.195 aniSTa (saM.akSAtra) akSANuM 4,81 zubha kArya mAM bharavAmAM AvatuM cAkhA vagere akhaMDa anAjanuM pAtra, pUjAneA upahAra. (saM. akSatavAyana) akhatra 2.98 pUjAnI sAmagrI (saM. akSatapAtra ke a pAtra) agAja 3.261 duSkara (sa.agrAhya) agAhA 3.179 agAdha, UMDI agaeNvANi pa.304 agresara, AgaLa cAlanAra. acaraja 3,51 acaraja, Azraya abha 6.24, 116 Azcaya kAraka, navatara (sa.atyadbhuta) ai 1.7, 2.91 che (sa.asti) acha pU.300, 336 dhu ahiM 1.6 che (sa.asti) aheDa 5.429, 6.45 cheDA vagaranuM, pAra vagaranuM, khUba ajAcika 4.92 ayAcaka, ajAyaka, ta mAgavuM paDe tevA ajI 3.210, 248, 6.71 hejI (sa adyApi) aTakalI 4.59, 5.82 anumAna karI, vicArI, nakkI karI aDa 1,113 ADa (sa.aSTa) Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdakoza : 303 aThama 3.246, 273 saLaMga traNa divasanA upavAsa aThami, akRmi ra.74, 3.57 AThamane (saM. aSTamI) aDhAra bhAra vanaspati 1.45 aDhAra samudAyanI - badhA prakAranI vanaspati (Ti.) aNagAra 6.387 parivrAjaka, sAdhu (saM.anAgAra) aNasaNa 3.249 anazanavrata aNahuMNI 6.29 na thanAra aNathi 2.141 daridra (saM.an + asti ) aNavaNa 2.166 aNuvavuM te, teDAvavuM te aNahi 2.157 raMka (saM.anAtha) aNusaraI 4.289, 291 anupAlana kare, kare aNuhAri pa.119-ne barAbara maLatuM (saM.anuhArI) aNurati 3.84 adhUrApaNuM, ochA paNuM (aNu-saMpUrti) aNurUM 4.102 adhUruM, ochuM (aNapUra) atikrampa 2.80 vaTAvyuM, choDayuM atisaya jJAnI ka.246 viziSTa jJAna dharAvatA, khAsa karIne anya kALanuM jJAna dharAvatA jJAnI atulI 3.2 atulya, amApa adINa 4.244 adIna, gauravavALo adhanna 3.187 adhanya, pApI adhirAtiI 4.25da adharAte, adhI rAtre adhivadhirA 4.85 adhavadharA, ochI samajavALA adhiSThata 4.27 adhiSThita, -mAM rahelA anamAna 3.190 apamAna anamiSa 5.228 animeSa, apalaka anivaDa pa.128 ekadama? sAva? | (saM.anivata?) anivAra 2.90 anivArita, apAra anukAra pa.389 jevA anusAri 1.136 jevI anu5 3.158 anupama anerI pa.361 bIjI (saM.anyatara) ane 2.22, 3.44 anya apachara 3.59 apsarA apavaga 6.29 mokSa (saM.) apasesa pa.417 aphasosa, viSAda apUrava 3.237 navuM (Ti.) - a5 2.212 ApaNI, pitAnI a53 3.260 pitAne apramANa 1.139 asiddha, nahIM bane tevo nizcaya abUjhaNuM 5.130 ajJAna abUjhI 6.404 ajJAnI abhyAsa 4.23 hamezAM banatI kriyA(rA) amaravimANi 2.24. devavimAna, deva loka, svaga amAri 3.299 hiMsAnivAraNa, chavita dAna amUlika 4.82,83 amUlya Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 : ArAmazeAlA rAsamALA ameArI 4.91 krAIka vastraprakAra avANu 4.126, pR.304 aANu, bhUkha ajJAta, araUpara' 4.258 AjubAju aracA 5.436 pUjA (saM.arcA) arahdaya 1.138 aruNeAya arasivarasa 2.43 lUkhuMsUkuM arihaMtadhamAM 4.308 jaina dhama aru 3.195 ane (hiM.) arupaNa 2.78 lAlAza alajau 3.99, AturatA, utkaMThA 4.121 abhilASA, alagI 1.126, 2.84, 5.181 AghI, dUra (rA.) alavesara 3.2 atisuMdara, alabele avasthA 2.45 avasthA avAra 2.180, 3.82 dhyAnamAM le avadhArIi 5.122 nakkI mAnIe avidha 3.93 adhijJAna, indriyAnI madada vinA dUra rahelA padAtha nuM mAna avarI 1.69 mIjI (saM.) avariyA 3.96 harI lIdhA avahIla 1.296 anAdara, avahelanA, tiraskAra achinna 3.211 avicchinna, akhaMDa asanAdika 3.83 khAvApIvAnuM (saM. azanArdika) asamAdhiyA 2.165 asvastha, Akula asamAna pa.pa6, pR.153 advitIya, bhAre, mATuM asarAla 3.1para jorAvara, bhayaMkara (rA.) bhAre; 3.346 khUba asakha 5.261 asaMkhya asabhama 1.58, 102 asaMbhavita, Aja aNuzAbhatI ke asuhANI 5.337 asukha ApanArI, aNugamatI. asuM 4110 evuM, Ama asesa 3.45, 63 azeSa, khUba ahevA 3,143 athavA astrI 1.96 strI ahanisa 1.73 ahineza, rAjerAja ahalau 6.146 aLa (sa.aphala) ahevasuhava 4.81, 92 avidhavA ane sadhavA - saubhAgyavatI strIo (hiMdukta prayAga) aNuiva ra.105 abhinava, nUtana ahinANu 3.162 eMdhANu, nizAnI (sa.abhijJAna) aliu 2.25 eLe, nakAmuM (sa akla) aMga 3.262 jaina aMgazAstro (Ti.); 408 prakArA aMzula meADavA 4.266 niMdA-tiraskAra vyakta karyAM! ajala 3.109 ajali, praNAma ati 5.378 aMdara, -mAM a takara TAcakA phADI 5.29 rANI (saM.aMtaH pura) aMtara 1.102 aMtaHpuramAM, rANI vAsamAM Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdakoza : 305 aMdeha 2.233, 5.247 ciMtA, raMja, dukha aMba 2.145 aMbA, mAtA AI ra.56 AvIne AIvuM 3.160 AvavuM AISaI 3.82 kahe (saM.AcakSati) AkhaDI 6.369 vrata, niyama pratijJA AganyA 6.384 AjJA Agama 6169 Agamana AgalI 1.7 AgaLa, agrasthAne, caDiyAtI Aghu 1.148, 2.151 AgaLa (saM. agra) AcAraja 6.26 AcArya Achi 1.16 che (saM.asti ) ATA rehaNa jAya 6.107 aTAmaNumAM jAya, nakAmuM nIvaDe aNuvI 2.215 bolAvIne ANi pa.106 A ANe 1.129 A; 2.137 A vakhate Athi 1.116, 6.318 che (saM. asti); saMpatti, mUDI (rA) (saM. asti ) Adari 2.203 sagapaNa karI AdarinaI 2.203 svIkArIne (rA.) Adaryau 2.10, 6323 Azraya lIdhe Adi 4.286 AdinAtha, pahelA tIrthakara AtyA 5.43, 384 AjJA ApaNaI 3.212 pitAne ApaNAI 2.108, 3.89, pa.23 ApaNuthI, ApaNe pote ApaNa53 2.80, 4.136 pitAnI jAta ApaNAM 1.11 pitAnA ApahaNa 2.101 AphaNiye, Apa meLe ApApaNuI 2.148 pitapotAnA ApApaNuM 2.226 ApaNA AbhokhaI 2.93 satkAra rUpe pANInuM siMcana karavuM te (saM.aspRkSaNa) AmaNukUmaNuM 2.27 nirAza, udAsa (saM.amanadurmana) Amalau 4.87 vaLa; TheSa, khAra AsuM 2.72 Adeza Apyo Arati pa.3para duHkha (saM.Arti) AratidhyAna 4.177 iSTaviyoga vagerenuM citavana (saM.A. dhyAna) (Ti.) AraMbha 3.112 prayatana (saM.) ArAI 6.276 ArAdhe ArAma 1.3, 2.63 udyAna, bagIce, vana (saM. ArAma) AribhakArima pa.98? Aga pa.282 Arogya AlaunIlauM 4.74, 5.36, 6.369 lIluMchama (saMAdranIla) Alasa 2.33 ALasu (saM.) AlaI 4.325 AlacI, prAyazcita karI Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36: ArAmabhA rAsamALA AlocaI 3.3ra vicAre AloaNa 6.274 guru pAse pitAnA de batAvI prAyazcita levuM te AvaNa 4.14pa AvavuM te Asa 6.242 mukha, kuhADAne cheDe, dhAra (saM. Asya) Asana 5.344 pAsenI (Asana) AsanI 2100 rahenArI Aryu 4.297 sAme thaye (de. Aria) Asa 1.51 AzA AsaMn 18 pAsenuM (saM. Asanna) Asi 3.6 che (saM. asti ) AsyA 3.151 AzA Aha, Ahi 4.119, 5.70 A AhArajauhAra 1.113 AvajAvaro AMgIgamyu 2.80 aMgIkRta karyuM, lIdhuM oNa 1.75 ajJA AMtaraI 3.28, 114 vacce mAM, Azraye; 3.129,257 AMtare, pachI aNu pa.187 e iNa tAla 5.88 atyAre INi 1.139, 6.68 A; 2.58 AnAthI; 1.73, 2.24 e INi upAI 2.133 ene lIdhe Ibhya .285 dhanavAna (saM.) IsI 1.8, 2.22 AvI, evI i 2.7 e; 2.196 ahIM IlAM 1.112, 2.58 ahIM ihAM kiI 3.14 ahIMyAM IhinANi 1.139 eMdhANa, nizAnI (saM. abhijJAna) ijimalabelA 1.1rara IndrayamalavelA (Ti.). u 2.127, 229 e - ugaTaNa 1.52 lepa ugara u.83 ukta, kahyuM ucchaka 661 utsuka uchA 1.84 utsAha uchAMchalI 2.76 caMcaLa, tarala, tharakatI uchava 1.5, 172 utsava ucharaMga 5.36 6 AnaMda uga 1.14kheLa (saM. ullaMga) uchAha 1.76, 2226, 3.98 utsAha, umaMga uDhaNa 5.4pa oDhaNuM uNi 2.23, 151 e uttara-uttara 406 eka pachI eka | (saM.) uttama 1.5 UMcI koTina (Ti.); 3.233 uttuMga, UMcuM; da.43 moTuM. udaI 6.336 udaya udaMta 6.306 vRttAMta, samAcAra (rA.) udAra 3.14 vizALa (saM.) udega 5,315 udvega ude uda 4.79 udaya he, jaya he udyama 4.71 khaMta, utsAha, umaMga udyamabhare 2.224 prayatnapUrvaka udhArI 4.26 0 uddhAryA pachI upagaraNa 3.rapapa upakaraNa, sAdhane Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAza : 307 upagAra 1,20, 2,218 upakAra upanI 1.111 utpana thaI upasamI 3.42, 4.para upazamI, zAMta thaI, dUra thaI upAya3 6.132, utpanna thayo ubIThau 2.220 anurAga vagarano, arucivALe (saM uddhi) umAha 1,76 3,66 umaMga, utkaMThA (de.umAhi) umehi 3.68 IcchAthI, utsAhathI, umaMgathI(de.unmAhia) . uyAri 2.213 utArI? pAra utArI ? uraha 5.268 A tarapha (rA.), ApaNuM pAse, pAchAM ulakhiyA 2.176, 5.240 oLakhyA ulabha3, ulaMbha3 2.131, 4.181 laMbha, Thapake, TIkA (saM.upAlaM ) ulaya 298 caMdare (saM. ulleca) uvaesa 2.245 upadeza, e nAmane ga7, sAdhusamudAya; 3.9 upadeza uvAraNaI 5.199 ovAraNe, sAmAnuM duHkha laI levA mATe thatI vidhi usavi 2.177 UMcI dharIne (apa. Usaviya) uhanA 2.109 enA uMdhAvatA 269 UMdha AvatA UkhaDi 2.181 bhAra lAve (rA.) UkhelIyaI 3.103 khelIe UgaTIyau 6.324 lepa thayo Ujau-udhArau ra.208 uchIudhAruM UjamaNuM 3.237, 4.291 ujavaNuM, utsava (saM.udyApana) UjANa 4.61 deDI, dhasamasI (saM. umA) UdarI 6ra72 eka tapa - ochuM khAvuM - te (saM. Una+udara). UdAlau 2.194, 3.191 chInavo,, laI le Unaya3 3.72 UMce caDelA (saM. unnata) UpAvavA 6.295 upArjana karavA, meLavavA UbhagI, UbhagI 4.319, 6.415 udvigna (saM. ubhaMju) UbhaDa 4.130 uddhata (prA. umbhaDa) mahI 3.125 umaMgathI (de. umAhia) umAhe pa.13 phelAya, chavAya (ra. UmahaNI=maDavuM, UbharAvuM) daI 1.106 hRdayamAM daya 2.127 hadaya ekaMta 4.247 eka bAju 2.113 ekAMta ekAeka 1.119 ekeeka, dareka ekAvalahAra 1.53 eka serane hAra ega 5.119 eka eNu pa.344 haraNa (kALA raMganI eka jAta) (saM.) etau 2.51, 4.30 eTale erAvaNa 6,255 iMdrane hAthI, enA jevo uttama hAthI (saM. airAvaNu) evaDI 1.18 evI Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 : ArAmabhA rAsamALA eSA a.197 A strI elakhiya3 2.215 svIkAryo, banAvyo (saM. upalakSa) laMbhA 4.261 upAlaMbha, Thapake esIsaI 6.116 esIke (saM. upa zIrSaka) kaI 4.155 ke, athavA; 1.61, 2,79, 127, 217 kAM, athavA kau 2.211 kaho kautivi 2.95 kautukathI kajaja 4.277 kAya; 6.169 kAje, mATe kaThodara 1.47 kabajiyAta (saM. kaSTadara) kaNi 4.180 kanyA, putrI (rA./saM. kanI) kadalIdala ra78 keLane gabhara kapela 3.58 gAla (saM.) kabahI 4.259 kyAreya (hi) kamalaNI 5.198 kamalinI kamalA 5.282 lakSamI, zrI, vaibhava kamalAI 5.198 karamAya kamalANI 3.176 karamANu kamANa 2.74 kamAna, paNa kamAI 2.34 kAmakAja karI kamAyu 5.266 kayuM? kamAvaI 2.20 taiyAra kare kamAvI 2.88 nI taiyArI thAya karaNa 4.215 karNa, kAna karaNIkara 2.67 hAthaNInI sUMDha (saM. kariNIkara) karapaNa 4.102 kRpaNa, lobhI karabha 6.59 Ta (saM.) karatAratha 4.287 kRtArtha karatAri 3.180 karatalamAM, hatheLImAM (Ti.) karala 5.254 vALane bAMdhela guccho | (saMkurula) karavAla 2.141 talavAra (saM.) karahalA 5.80 UMTa (saM. karabha) karaMbu 1.94 dahIM mizrita bhAta (saM. karaMba) karADI 3.140 karAvIne karAru pa.75 karAra, zAMti kari 2.229 jANe ke (saM. kila) karI 5.254, 6.282 ne laIne,thI. kaDaI 3.30 karaDiyAmAM (saMkaraMDa) karma 2.204, 4.232 bhAgya kamaravipAka 4.220 karmane paripAka, pariNAma kalatra 2.206 patnI, strI (saM.) kalAI 3.250 devalokamAM (saMkalpa) kali 3.96 kALe kali 113 jhagaDo (saM.) kavaNa 2.82 kayo (saMpunaH) kavi 16 kave, varNave kavIyaNa 4.53 kavijana kaSAya 2.14, ra71 cittavikAra, duvRtti (Ti.) kasaprahAra :235 cAbukanA prahAra (saMkazaprahAra) kasI 1-149 kevI kahaI ka.17 kayAMya Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaradaza : 309 kahaNa 4.120 kahevuM te kahI 5.248 kayAMya, kadI kahII 1.125 kayAre; 4.93 kayAMya kahI cAhI jaI 6.27 kahevI joIe ka laI 5.59 UMTane priya vanaspati, kaMTelI - kaMkeDI? Taka Te? kaMTha 1.47 kaMThamALa, e nAmano roga kaMta 2.107 kaMtha, pati; 5.75 pyArA (saM. kAnta) kaMtA 3.27 kaMtha, pati (saM.kAnta) kaMsAle pa.77 kAMsAnuM vAdya kAI 2.32 kAI kAusagga 3.241, 4.296 kA tsarga, dehathI para thavuM te, eka prakAranI jena dhyAnakriyA kANi, kANuM (prAsamAM kANA) 262, 3.105, 4.72 zarama, saMkoca (rA.) kAma, kAmaI 6.10, pa3, 211, 418 kAma, kAje, athe, mATe. kAmaNi 4.207 kAminI kAccha ka. 25 juo kAusagga kAraNi 1.20, 21, 67 mATe, tarapha, upara, ne kAraNaI 3.82 upAyathI kAramI, kArimI 3.176, 5.203, 6.211 kRtrima, banAvaTI kArima pa.98 adbhuta kAlavata 1.144 kALA varNanuM kArI 3.246 karAvIne kAsI 1.78 kAMsI, eka vAdya kAhalA 2.40 kAlA, ghelA kAhU 2.39 koIne kAMNi 1.64 zarama, saMkoca (rA.) kiMI 4.137, 155 kAM, athavA kiI 4.22 jANe ke kiNa 1.135, 2.149, 3.52, 5.99, 6.109 karyuM, keNa, keAI (rA.) kiNa gAI 5.93 kaI visAtamAM kiNa pari 2.26 kevI rIte, kaI rIte, game tema kiNa meli pa.377 kaI meLathI, keAI saMyogathI kiyA ra.36 kriyA kiriyA 3.259, 6.250 kiyA kilesa 3.9 kaleza ki vAra 2.188 kayAreya kisAnauM 2.109 kazAne kisI 1.18, 148, 2.24 kaI, zI, kevI kizuM pa.155 kaMI; pa.338 zuM kiha 2.187 kayAM kipi 2.178 kaMI paNa kIu 1.20 kI, karyo kIDInagarAM 4.264 kIDInAM dara, kIDiyArAM kIna 3.ra69, ka.86 karyuM, kIdhuM, pravartAvyuM (rA) kuu 2.149 kUve (saMkUpa) mugalA 4.101, pa.125 kogaLA Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 : ArAmazobhA rAsamALa kuTala 4.108 kuTila, kapaTI kuDabau 2.17 kuTuMba kuNa 2.83, kayA; 4.182 kaI (saMkaH punaH) kuNuuM 2.218 kUNuM, nibaLa kuNabA 2.121, 131 kuTuMba kutika, kutiga 1.81, 4.kara kautuka, navAI kumarI 4.26 kumArikA kuyu 4141 ku (saMkUpa) kulakhya/ ka.3ra7 kulakSaNavALA kulI 3.57 kaLI (saM. kalikA) kusa 4.10 kuza, eka prakAranuM ghAsa musalakhemi 2.125 kSemakuzaLa kuTuMkA 5.65 kuhu kuhu avAja musATi 2.39 khoTA sede kuMvArI 4.64 kuMvArI kUu 1.125 ku (saM phUpa) phUDakalA 2.178 chaLakapaTanI kaLA (saM. phUTakalA) kUDI 2.168 kapaTI, banAvaTI (saM. keNuM 4.206 kaI ketA 2,44, 4,15,56 keTalA, keTalAka kathi pa.47 kayAM kelavI 5.1ra3 banAvI, racanA karI; - 2.163 (vAta) banAvI,maupajAvI kesara 3.2 kesarI, siMha kehau 6.30, 33 ke ketanaI 3.217 kene kahiI 4.238 kayA koIli 1.46 keyala (saM. kila) kAka 3.72 deDako (saM.). kATi 4.142 kATe, gaLe keDi 5.261 koTi koDha 2.178 kapaTa karaNa pa.364 karavuM te, kotaraNI, zi95 karyuM 6.217, kaMI; 6.289 kema subhAya 4.26 subdha bane che khaTa 2014, 5.14 7 (sa.Sa) khaTakarma 2.14 cha kama - brAhmaNanAM (Ti.) khaTakAya .249 cha kAyanA jIva, cha prakAranA jIva (saM.TukAya) (Ti.) khAI ra.137 Ubho raheje, khaDo raheje. khaDu 6.261 cAkhaDI (hiM. khaDAu) khaNAI 1.112, 2144 khodAve khapa karaI 6251 upayoga kare khayana 1.87 kSaya khara 4.79 halakI keTinA vyaMtaradevanuM nAma kUrma ra.77 kAcabo (saM.) phUyA 1126 kUvA (saM. kUpa) kUra 193 esAvelA bhAta (saM.) kRtAMta 3.144 kALadevatA, yamadeva(saM.) kRpaNAI 6.109 kRpaNutA, lobha keI 6.59 keTalAka (saM. ke api) keNu pa.313 zA mATe, kema keNaI 5.134 kayA (rA) keNaI gAna 3.65 kaI visAtamAM Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAlasyai 6.190 skhalita thaze, cUko khaMDa 1.173 pradeza khaDai 2.44 khAMDe khaMDI 2.187 khaMDana karI, teADI khati 3.151, 5.281 khAMta, hAMza, umaga khuMdha 4.23 khabhA (saM. kaMdha) kha paNa 4.235 khAMpaNa, dASa khANI 5.86, 343 khANa, bhaMDAra (saM.ti) khAta 5.137 khAtAM khAli 6.250 tAlikA, nIka ? khAsa 1.47 khAMsI (sa. kAsa) khAMcai 2.155 kheMce (rA.) khAMtai 6.191 heAMzathI khiDiyuM 2.181 racAyeluM, para UbheluM (rA.) khiNa 3.92, 5.394, 6.230 kSaNa iiNa 6.90 kSaNe, samaye khitrI 5.97 kSatriya khipra 2.87 utAvaLa, 5.89 tarata (sa.kSipra) khimA 5.276 kSamA khisI 2.23 khasI khINui 3.207 kSINa khIMcAtANi 4.69, 248 kheMcatANu, AnAkAnI khetra 1.164, 3.6 kSetra epa 6.170 nAkhavuM te (sa .kSepa) khema 2.195, 3.64, 4.115 kSema, zabdakAza : 311. kuzaLapaNuM, sukha khela 2.157 vilaMba (sa`.kSepa) khevai 2.85 nAkhe che, prasAre che (sa'.kSepa) kheDa pu.298 dhULa kheAlai 3.190 baMdhana cheDe che khAsisyai 6.94 laI leze, lU'TI leze (rA.) gauDIya 3.2 gADI - eka tItha (Ti.) gajagelI (prAsamAM gajagelyu) 5.68 gajagAminI strI (prA. gajagaillI) gata" 6.315 gatithI gati 2.181, javuM 2.19pa jIvayeAti gamai 3.79 nigamana kare, pasAra kare gamatI 2.47 pasAra karatI gamei 2.102 niga mata kare, pasAra kare gaya 2.71 guja, hAthI gayagamaNI 1.62 hAthInA jevI cAlavALI (saM.gajagAminI) gayavara 5.77 gajavara, uttama hAthI te, gamana; garaDhA 4.85 gharaDA gariTTa, gariTha 2.200, 245 gariSTha, mahAna, mahimAvaMta garuI 3.245 meTI (sa.guru) garuDa 3.225 gauravapUrvaka galau 1.137 gaLyuM, mIThuM galIyA 6.326 kheDu UDe nahIM tevuM mAMdaluM Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 : ArAmazobhA rAsamALA gavila 194 uttama prakAranI khAMDa(de.) gaha 4.16ra graha gahaIgihitI, gahagahatI 1.89 AnaMda pAmatI, harSabharI (de) gahagahyA 1.82, 370 AnaMdita thayA (de.) gahagATa, gahiMgATa 5.109, 430 AnaMda gahibarI 1.158 gabharAI gahila 1.124, 5.171 ghelA (saM. grathila) gaMtrI 6.57 peTI (saM.) gADara ra.38 ghaMTI? (Ti.) gADhuM pA22 AgrahapUrvaka bhAra. pUrvaka (rA.) gADhA pa.68 bhAre, moTo gAraDI 4.29 gAruDI (saMgADika) gAruDavighA 4.30 savazIkaraNanI maMtravidyA girayA 1.176 gauravavaMtA (saM. guru) girUI 1.2 garavI, gauravayukta gihila 1.116 ghelo (saMgrathikala) gItAratha, gItArtha 3.ra62, 6.4ra1 dharmatattva jANanAra, jJAnI, vidvAna gukhi 5.110 gokhe (saM. gavAkSa) guDaI 5.77 jhUmatA cAle (rA.) guNattama 2212 guNottama, uttama guNavALA guNanila 3.17 guNane bhaMDAra (saM. guNaniya) guNasUri rara46 dhaNu guNavALA (saM.) guNasila 37,5.6 guNazilA nAmanuM jinamaMdira gupati 6.250 mana, vacana, kAyAnI azubha vRtti TALavI te (Ti) gure 5.430 gurue gula 3.164 goLa (saM. guDa) guhira 5.78 gaMbhIra, gherA guNa 3.rapa1 jatAM rahevuM te (saM. gamana; sarakhA hiMgavana,gaunA) gUDI 1.77, 2.98 dhajA gRthala 3.155 ghele (saMgrathila) . gelI(prAsamAM ge) pa.68 juo gajagelyo geha 4.276, 6.76 ghara (saMgraha) gotIharaI 6.131 kedakhAnuM (saM. guddhigraha) gadohaNa 3.21 gAya dehavI te gAyama 3.2 67 gautama, mahAvIranA. gaNadhara goyuta 6.55 gAya sAthe gora 3.59 gaura, ujajavala gerU 1.11 Dhera (saMgarU5) golDa 3.58 TiMDeruM (de.) gola 4.264 gha (saM. godhA) gAhuM 6.199 ghauM (saM. godhUma) gauva pa.pa6 gAya (saM. gauda) grahaNa 6.408 AdarasatkAra? AbhUSaNa (hiM. gahanA)? graMtha 4.2para bAMdheluM, bAMdhIne Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhUSaNa hiM. gahanA)? graMtha 4.2para bAMdheluM, bAMdhIne grAma 1.72 samUha (saM.) ghaDalAI 2.117 ghaDAne (saM. ghaTa) ghaNa 1.29 ghaNe (saM. ghana) ghaDI 3.113, 4.34 dhaDIvAra (saM. ghaTikA) ghana 3.72 vAdaLa (saM.). ghaya 3.112 ghI (saM. ghata) dharakaja 3.25 gharanAM kAmakAja gharaNuM 2.184, 3.111, 4.94 gRhiNuM, patnI dharamAM 3.36,49 garamI, dhAma (saM. ghama) ghara vasaI 2.84 ghara vasAya, nukasAna thAya ghara-sArU ra.96, 6.185 gharane anu sAra, anurUpa, zobhatI dhamabAdhAI 6.49 garamIthI paDatI muzkelI dhAtI 1.99, 5.336,6.112 ghAlI, nAkhI raI 5.78 ghamaghame tapUra 5.215 ghebara caunANuM 6.246 cAra prakAranA jJAnavALA (saM. caturtAnI) (Ta.) caurI 2.94 corI, eka lagnavidhi, (re.) caulaI 4.172 cALAthI cauniha 2.237, 3.240 catuviMdha, cAra prakArane zabdakeza : 313 cauThi 1.63 cosaTha (saM catura SaSTi) causAla 2.229, 3.15, 246 vizALa, vistRta, moTuM (saM. catura zAlA) cakacUra 5.186, 266 cUrecUrA cakita 5.344 gabharAyelI, bhaya kaMpita (saM.) cacUkAI 6.324 cAMca baLavA jatAM caDI 1.16 ciDI, pakSI (saM. caTikA) cara 2.205 ? (Ti.) caraNa 2.2 cAritra, saMyama (Ti.) carakaraNa 5.276 AcAra ane kriyAkAMDane parAmaza (Ti.) carama 6.4, 391 chelluM (saM.) cari, carI, carIuM 2.205,4.162, ka.293 kathanI (saMcarita) calANuu 2208 cAlavuM te, prayANa. calAvisu 2.213 mokalIzuM, ravAnA karIzuM calU 1.95 caLa, jamyA pachI pANIthI mAM cAmuM karavuM te cavale 6.19 coLAthI cavI 2,240, 6.403 devamAMthI manuSya ke tiryapha avatAramAM jaIne (saMyuta) cahuI 2.204 cauTe cADi 2.160 caDAvI (rA.) caMga 1.41, 2.89 suMdara (de.) caMDa 3.154 khUba (saM.) Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 : ArAmazobhA rAsamALA cAuri 1.88 gAdI cAkha 3.143, 15ra cakSu, najara cADa 2,211 caDAva, mokalI cADi 6199 prajana, jarUra (rA.) cADhInaI pa.33 caDAvIne cAtAriNuM 6.104 mIThAI vagerenI bheTa (rA.) cAraNa 2.19 (gAya) cAravI te cAraNI 2.77 hAlatI cAlatI (rA. cAriNuM) cAravI 1.55 carAvIne cArita 3.247 saMyama, dIkSA (saM. cAritra) cAlA 6 280 cALA, ceSTA cita lAI 5.172 citta lagADIne, dhyAnathI cihuM 1.9, 2.195 cAra cIvara 6.292 vastra (sa.) cIta (prAsamAM cIM to) 5.67 citta suthA 4.228, 5.244 thA (saM. catutha6) cule pa.15 coLA cuviha pa.6 cAra prakAranA (saM. caturvidha) cUrNa ka.4rara ? (Ti.) sUrya pa.158 daLI nAkhyuM, cUrecUrA cekhI 6.141 sarasa, sarasa rIte (rA.) covA 2.34 vividha gaMdhadravyothI banAveluM eka sugaMdhI dravya zyAri 6.369 cAra (saM catura) dama ra.117 kapaTa (saM.gha) chapAI 5.44 chupAva chalI 1.130 chetarI, kapaTa karyuM chaha 3.3, 4.50 che (saM. paTTa) IDaI 2.54 chAMDe, taje (saM. cha8) chAI 2.47, 4.39 chAMyAmAM chAra pa.343 rAkha, dhULa ( kSAra) chAuM 2.76 chAyA, zobhA chAhi 4.15 chAMye chAhIu 1.86 bhayela, DhAMkele chAMha, chahA, chAMhiyA, chAMDI .179 440,61, 5.13ra cho, paDa chIti 1.11da kSati, kalaMka cheSThi 2.236 cheka sudhI, puSkaLa, pUrepUruM cheha 2.183 cheda, bhaMga; 3.248 dago, tyAga; 5.252, 354 cheDe, aMta chehaThu pa.302 cheDA, aMta (saMda) jaI 26,86,114 je (saMyadi) jagadIsarU 3.9 jagadIzvara, bhagavAna jagIsa 2.165, 5.5, 6.5 abhilASA, IcchA jadhanuM 2.77 thApAne bhAga jaDI 2.50, 3.30 jaDIbuTTI, auSadhi jaNuNa 3.80 jananI karI nAkhyuM cUuMu 2.20 cUle (saM. yuli) ceTI 6,193 dAsI (saM.) ceta 2.155, bhAna (rA.); 5.39, 6.233 citta caitya 3.7 jinamaMdira (saM.) Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatana 5.128 kALajI (sayatna) jatana 6269 yudgha, AcaraNa jamala 1.167 sAthe (saM.yamala) janma 3.27 janma, avatAra jammutI 4.233 janmatI jammu 4,130 jame jalaNi 2.268 agnimAM (saM jvalana) jalapUrI 2.207 AMsubharI java 1,11, 2.243 jyAre jasa 1.178 jene (sa.yasya) jasavAsa pa.117, 6.382 yazAvAda, yaza khelAve! te jasi' 4,115 jyAM, jyAre jasu 2.77, 3.1 jenuM (saM.yasya) jahera 6.140 jhera dha 3.60 ja dhA, sAthaLa jAla 5.324 upAdhi jaMta 6.203 jaMtu jati 5.275 jAya che ja 54 2.213 mele joi 2,200, 3.80 janmI nakhala 3,235 yakSa jAji 2,108 jhAjhuM, ghaNuM jANu, jANI 4.11, 5.281, 6.265 jANakAra, jJAnI jAtakanai 2.174 janmelA (putra)ne jAtamAtra 2.173 janmatAMnI sAthe jAtismaraNa 4.318 pUjanmanuM smaraNa (sa.) jAnu 2.77 gAThaNu (saM.) nama 1.77, 250, 2.114 jyAre (saM.yAvata ) jAmI 3.204 janmI jaya 3.242 (saM.ti) zabdakoza : 315 naInA phUlaDa jAlavai 2.172 duHkhamAM kADhe jAvuM lahe' 4.248 javAnuM che jAsa 4.83 jenI (sa'.yasya) jAsu 3.2, 3.26 jene (saM.ya) jAmila 1.104 joDamAM, samAna; 1.121 joDamAM, banne (sa. yamala) jillR 5.20, 127 jema jiMke 5.436 je jiSNu 1.23, 2.16, 5.408 je jiSNu kAraNi pa.130 kAraNake jiha2 2.230, 3.233 jinagRha, jitamadira jiSNu 63.1 jinendra jihI 2.181 jIta jii 2.21 jame jimaNA 2.pa8, 479 jamaNA jimI 3,269 jamIna jisai 2.84, 149 je vakhate, jyAM jisiu 1.128 jevA (sa.yadaza4) jalAvai (rA.), jihAM 1.4 jyAM jINu 3.50 jIna, gheADAnA sAja jIpI 5.74 jItIne jImAvai 6.16 jamADe jhima 2.213 jamIne jIvI, jIrU 2.156, 452, 179 jIvita, jIvana, jIvatara Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 ArAmazobhA rAsamALA ja 5.156 je jaga 3.10 yugala, jeDa, be jagatau 6.239 yukta, yogya jugatA jugati 1.103 gyatA anusAra juna 2.2 yukta, vALuM juhAra 4.85 namaskAra je pa.149, jema, jevAM (hiM.javuM) jaI 6.409 judI juo 1109, 6.265 judA, judAjudA, jAtajAtanA jUrvIya 1.22 yukta,vALI juvau 2.61 de jeDa 2.240 vilaMbapUrvaka, chevaTe jeTha 2.231 jyeSTha, moTI jetaI 2.20 jyAre jetau 2.128 jeTaluM jetala 2.41 jeTaluM jethi 5.226 jyAM jeha bhaNuM 5.309 kAraNake, havAI 2.18 jyAre jeIjaI 3.28 joIye joIsa 2.88 tiSa, jeza jagaI 3.234 yogathI, saMpakathI jogavAI ra.103, 4.19 vyavasthA kare, goThavaNa kare; 4.218 pasAra kare; 5.125 bhagave 3.263 yogya, lAyaka jeti 4.3 prakAza (saM. jAti) jeyaNa 1.4, 3.16 je jana (saM. jana) jesI 4.72 brAhmaNa (rA.) jhaDa 4.156 jhoDa, pizAca jhAlaI 3.22 hAthamAM le, upADI le khUbakaDe 1.35 jhUmakhe deva pa.70, 426 abhilASA TolAI thAya 3.71 ToLe vaLe Thavyau 1.84 rahyo; 1.2,100, 4.247 mUkyo (saMsthA) ThAI 2.1ra4, 6.308 ThekANe, sthAne ThANa 1,106, 3.92 sthAna ThANuM 3.276 ThANAMga nAme jene graMtha (saMsthAnAMga) ThAi 6.192 sthAne phaMDa 4.233 daMDa (bharavAne - kariyAvara rUpe). DaMsa 4.216 deza DAkaDamAla 4.160 DAkalA vagADavA te DAbha 3.16 darbha, eka prakAranuM dhAsa DAvaDI (DAyaDI' pAThadoSa) 2.156 dIkarI DAhima 2.170 DahApaNa Digi 5.25 DagI DIlarakhI 3,23 zarIrane sAcavanArI DoTI 4.92 eka prakAranuM jADuM vastra tulaI 6.24 DhaLe, DhoLAya DhoI u 2.88 laI javAmAM AvyuM (rA.) DholI 4.147 nIce nAkhI, pheMkI PTela 4.rara nila, udaMDa, ghamaMDI, bezarama (rA.) ta 2.108, 196 tethI, to (saM. tataH) Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdakoza : 317 'taI 3.119,214 tAre; 5.267 tU' tADhiI 4202 TADhathI taData 1.34 taDataDa avAja tAThuM 5.202 TAThuM taDAga 1.3 taLAva (saM.) tANa 3.187 kheMcI lAvo taNAyatA 3.50 taNAtA tANI 2.123 tANe, Agraha kare taNuI, taNi, taNuM 4.52, 144, tati 3.85 bALaka ke saMtAnane bApA 147 te, teNe jevuM saMbodhana taNuM 160 tanu, zarIra tApisyaI .30 tapAvaze, bALaze tatakAla 4.15 tyAre, te vakhate tAma (prAsamAM tAmo) 3.93 tyAre tatakhiNa 10122, 261 tarata ja, tAmaI 6.9 tyAM thoDA vakhatamAM ja (saM.takSaNa) tAya 3.11 tApa, saMtApa; 5.292 tatya pa.188, 240 tyAM (saM. tatra) tAta, bApa tani 2.54 zarIramAMthI tAra 3.171, 5.62 dedIpyamAna, tapaNa pa.377 sUrya, tApa (saM. tapana) uttama tarau 1.43 taru, vRkSa tAla 3136 samaya, veLA (rA.) taravara, tarUara 2.73 taruvara, vRkSa (juo VNa tAla, tiNi tAla) layAtoraNa 2.88 bAraNe laTakAva- 5.77 tALa, kAMsIjeDa vAnAM khAsa prakAranAM toraNa talipaTa, tAlapaTTa, tAlapuTa 1.107, tava 1.11, 2,30,83 tyAre 4.129, 5.167 eka tIvra viSa tasiI 4.115 tyAM, tyAre tAvaDaI 3.46 tApathI tasu 1.8, 3.126 tenI (saM. tasya); tAsa 1.2, 3.1 tene (saM. tasya); 3.119 te, tethI 6.27 tene; 6.26 te tasyu 1.128 tevo (saM. tAdazakam) tAhi 4.3pa tyAM tahati, tahari pa.226, 6.171 tema - tama 1.2, 67 tyAre ja, barAbara (saMtathA+Iti) tike pa.398 tene saMta pa.95, 22pa, 362,413 kharI tiNi 1.20, 3.25, 136 teNe vAta (rA.) 1.6 temAM; 5.237 tethI tyaktasUri 6.79 ghaNe tyAga karyo tiNi tAlaI 3.172 te veLA, tyAre hoya evA sAdhu titri 2.4pa traNe tAI 2.26,pa.390 tAta, pitA tirasIyau 3.154 tarasyo tAkaI 2.127 vicAre (saMta) tiriya ra.230 matyeka (saM. tAjaI 5.336 tAjA, navA tirya) tADaI 5.264 mAre tirisa 3.42 tRSA, tarasa Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 : ArAmazobhA rAsamALA ti vAra, ti vAri 2,15, 188 trAThI 1.55,56 trasta thaI, trAsa tyAre pAmI tisaI 2.21, 149 tyAre, tyAM trApaDathA 4.61 DhasaDAyA? gabharAyA tisau, tiryuM 1.49, 2.107 te (saM. tra5)? | (saMtAdazakama) trizuM 3.16, 6.331 taraNuM tiha, tihAM 1.5, 2.209 tyAM trini 2.2, 13 traNa tihA kizuI pa.177 tyAM trisa 2.42 tarasa (saMtuSA) tihUyaNa 1.7 tribhuvana trisIyau 6.189 tarasyo tI 6.184 tenA trIya 2.53, 154 strI (viNa)tu 1.139 (veNI)mAMthI treivaDa 4.14 tajavIja, goThavaNa tula 1.22 tulya, -ne yogya 4.111 zakti, pAMca tUTau 6.314 tUTayo, ocho thayo trevaDaI 6.110 saMbhALa rAkhe tUThau 1.20, 2.6ra tuSTa thayo trATau 2.210 khUTavuM, gayuM tUsA 4.3 tuTa thayelA thakAM 4.112 hatAM (saMsthA) tetaI 2.20,122 tyAre, teTalAmAM tyAM thalAzraya 3.16 lAzraya tetau 2.128 teTaluM thala 5.198 sthaLamAM, jamInamAM tetalaI 2.48 teTalAmAM thavira 3.72 sthavira, sAdhu tathi 5.47 tyAM thaMbha 1.86 staMbha; 2.115 staMbha tavaDe tevaDI 2.94 sarakhesarakhI jevI majabUta tehava pa.205 tyAre thAkIraNa 6.16 thAkI pAkI (rA.). tehavAI 2.18 tyAre thATa 3.69 samUha (dethaTTa) tehaviI 4265 tethI, tenAthI thAna 2.80, 6.341 sthAna te 2.87 teNe thAnaki ra.107 sthAne ThekANe (saM. to 3.211, 260 tArI; 5.224 tuM sthAnaka) tAra 6257 vAghavani (saM. taurya) thApa 4.26 sthapAvuM te, rokAIne tehi pa.53 tApaNuM; 5.247 tArA rahevuM te trasa jIva 6.399 jagama, hAlatA- thAMbhaI 4.214 staMbhe, thAMbhale cAlatA jIva, ekathI vadhAre thiti 2.94, 5.156 sthiti, niyama IndriyavALA jIva (saM.) trAgau, trAgalauM 3.119, 4.136 thira 2.11pa sthira trAguM, mAgaNI mATe AtmaghAtanI thI pa.348 hatI taiyArI thaNatAM 3.5 stuti karatAM (saM. tuM Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaradakeza : 319 dIna 3.268 dharma (phA.) dIvasikhA 3.56 dIpazikhA dIsaI 6.57 divase daha 2.33, 6.158 divasa dukkara ka.399 duSkara ducizya 2.223 jupisata (apa. duuai ) duDI 4.154 bIjI zreTa 6.314 cheka (rA.) thAkA 5.8 vibhava, pratiSThA (rA.) thabha 4.99 prazaMsA (saM. staMbha) dari, 6.296 dAridraya, garIbI darisaNa 2.ra darzana dalIdra 4.240 dAridraya davya 26,7 dravya (Ti.) dabRaiNa 2.7,241 vyArcana, dravya pUja (Te.) dasi 1.130 dizAe, maLatyAga mATe daMsaNa 2.3, 3.98 dazana (Ti.); 332 deza, DaMkha (saM.dazana) dAI, dAya 2.107, 151, 5.1rara lAga, upAya; 5.359, 6.49, 107, 114, 216 marajI, mana, dhyAna (rA.) dAkhaI 3.9 batAve, kahe dATa 3069 dATa, aMkuza dAti 2.96 daheja, kariyAvara (rA. dAttadAyajedaheja) dAya juo dAI dArida 3.2 dAridraya dijarAja 3.66 dvijarAja, brAhmaNa diNa 3.154 dina, divasa diNaMda 3.ra67 dinendra, sUrya divAraI 5.95 devaDAve divasaMtari 1124 anya divase divAnaDI 2.91 dIvAnI, gAMDI dise disi 2.224 badhI dizAomAM diThati 5.4 daSTAMtamAM dIkha 4.306 dIkSA daNa 2.222, 3220 dIna, garIbaDuM dunI 3.268 duniyA, leka (hiM.) durabuddhi 3.192 dubuddhi, duSTa - duriyaNa 3.69 dujana durbhagavaM 3.144 durbhAgya durlabha 4.1ra1, 5.114 durlabha duha 2.7 be duhavI 4.204 dubhavI duhalau 2.4 durlabha dUala 6.403 bIja, pachInA (Ti.) dUu 1.161 banne dUhAI 2.19 dehe dUhaluM 5.25 duHkha pAmela dethali 2.235 devaLa (saM.devakula) dekhI 3.134 TheSI dekhina 2.50 dekhane deThi 5.73 dakiTa deNa 5.313 devAne diva 1.171 devaleka; 2.36 deva, bhAgya devaccaNa 2.7, 241 saMbhavataH dadhva caNa, dravya-arcana, dravyapUjA(Ti.) devaprakAra 5.138 devI, adbhuta ghaTanA devaMga 1.153 devanAM aMgane Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 : ArAmazobhA rAsamALA deviI 4.148 deve desapaTa 4.217 dezavaTo desaMtari 1.161 dezAMtara, dezavaTe desAurI pa.306 anya dezamAM pharanAra (saM. dezAvarI) dehalI 1.123 uMbare (saM.) dehasucita 2.148 dehaciMtA, maLatyAga dehu ra12 de, Apa dekhI 3.143 doSa - dUSaNa utpanna karanArA; 6.141 deSayukta, apa rAdhI, pApI (saM. doSI) dokhI sokhI 4.146 duHkhI ane zoka- vALo deDha 5.268 prahAra, ceTa (rA. deTa) debhAgIyA 6.330 durbhAgI dohaga 3.2, 3.205 durbhAgya dehilau 3.12 dulabha; 2.150, 6.326 agharuM, muzkela; 2.25 duHkhabharyo, duHkhI (saM. duHkha+ Ila) dahilama 4.23 dohyalApaNuM, muzkelI dohiluM 4.298 saMkaTa (saM. duHkha+ Ila) kauDI 661 deDI drazva 4.289 dravya draSThi 2.207, 3.44 daSTi droha 2.191 aparAdha dvIba 2.10 dvIpa dhaulau 6.160 dhoLu (saM.dhavala) dhakhI 4.102 gusse thaI dhaNa 3.6,43,64,200 dhana; 3.247, 4306 dhanya dhanada 5.287 kubera (saM.) dhanna 4.287 dhanya dhara, dhari 2,73, 4.76 sthApita kare, mUke, rAkhe dharevi 3.241 dhIraja baMdhAve, hiMmata Ape dhavala 1.79, 2.91 dhoLa, eka prakAranuM maMgalagIta dhaMdha 3.24, 5.368 kAmakAja dhAI 5.232 dhAva, AyA dhAta 2.para dhAtu, padArtha; 4.153 prakRti, avasthA, dazA (saM.dhAtu) dhAta melaI 6.339 prakRtino meLa kare, saMbaMdha joDe dhAtrI ka.210 dhAvamAtA, AyA dhAya 3.167 dhAvamAtA dhAryAI 2.161 caDI Avaze? utpanna thaze? dhAha 2.153 dhA, pokAra dhiSTa pa.120 dhRSTa, nilajaja dhIja 4.143 dvija, brAhmaNa dhIjI 4.313 brAhmaNa (saM. kiMja+6) dhITha 3.141, 213 dhRSTa, naphaphaTa, luyuM dhIrima 2,219 dhaMya dhunaI 3.201 vanithI dhura 5.347, 398 pahelethI dhuri, dhurI 1.166 mULa, paheluM; 2,38,4.219 pahelethI, mULamAMthI dhurI 2,181 baLada dhUTasa dhAta 2.52 dhUsaTa dhAta? nazvara tuccha padA? (Ti.) Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhUpa 5.56 taDakA ya, yA 196, 2.212 putrI (saM. duhitA) ghejI 4.128 brAhmaNI (saM. dvija+S) dhena 5.84 dhenu dhArI 6.18 baLada -nai 2.231 ne mATe * nakAra 4.291 navakAra, tamAramatra nala 4,264 neALiyA (saM. nakula) nagarAM 4.264 raheThANu, dara (de. zugara) juA ADI-nagarAM' nadhi 1.180 nidhi, bhaMDAra nara 2.159, 213 sevaka, nAkara napherI 1.78 nAnuM DhAla yara 1.3 nagara tarakhI 4.159 nIrakhI taranAha 3.66 taranAtha, rAjA narita 4.283 tapAsa (rA.) naya 2.230 tarake naravai 3.8, 68 narapati, rAjA naravANi 4.248 cAsa (saM nirvANu) navavitti 3.240 nUtana zAbhAyukta (sa'. niitti) nara6 1.75 narendra navapada 6.39 arihaMta Adi dhyAnanAM nava sthAna (Ti.) nayatihANu 3.1 nava prakAranA nidhi, bhaMDAra (Ti.) 21 zabdakAza : 321 tahu 1.129, 4.264 nahI' naMdanI 3.18 putrI (saMdinI) nAgadati 5.47 nAgane pakaDavA mATenuM sAdhana nAtrA-saMba-dhi bAMdhavA mATe 2226 sagapaNa nANu 5.276 jJAna nANI 1.162 jJAnI nApi 1.149 na Ape nAmI 4.294 zarIra namAvIne, vAMkA vaLAne nAvi 1.149 na Ave nAzAda Da 2.75 nAkanI dAMDI (sa'. nAsAdaDa) nAha 1.154, 3.66 nAtha nAhalu 5.338 nAtha, pati nAhAruM 3.240 8 AhAruM, na khAu' nikharA 6.329 kharAma (rA.) niguNNA 6.327 naguNA (sa". nirguNu) nicca 4.233 nitya niTAla 6.25 uddaMDa, dhamaDI, nirlajja jaja (rA.); 2.43,3,215 nakkI, avazyapaI niSThura 3.214 niSThura, nirvya nita binI 3,158 strI nidhanA 4.277 niyata sthitimAM nikhala 6.107 nabaLA, UtaratA; 5.166, 204 taLA, kAce, khAmIvALA, nAra Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 : AzamazAlA rAsamALA niMta 2.211 nirbhrAnti,niHzaMkatA niyaDA 2.56 nikaTa nirajalai 3.145 nirjala, pANI vagara niradhAra 3.217, 5.338, 5.349 nirAdhAra, asahAya niradhAruM pa.114 AdhAra vinA, adhvara niranAmA 3.205 nAma vagaranI nirapAya 5.118 nividma, muzkelI vagaranuM (saM.) niravahisyai 2.57 nibhAva thaze niSNa`dha 2,191 saMbaviccheda nilau 3.17, 272 nilaya, bhaMDAra nilADi 2.41 kapALe (saM. lalATa) nivahI 6.18 nirvAhaNa karI, upADI nivANu 2.150 navANu, jaLAzaya (saM.nipAna) nivAta 5.91 khAMDa, sAkara (rA.) nivAyau 2.147 Adhe karyAM nivesa 3.63 AvAsa nizcaya bhaNi 1-155 nizcayapUrvaka nisa ra.174, 5.231 nizA, rAtri nisacai 3,227 nizcaya, khAtarI nisaneha 3,214 tiHsneha, sneha vagaranuM nipuNa 122, 2.213 sAMbhaLa nihANu 6.164 bhaMDAra, khAneA (saM.nidhAna) nivRMtarIu 2.213 nAtaryA nIgamai 4.187 pasAra kare (saM. nigam ) nIDau 6.295 nAza pAmyA (sa. niSThita) nIpAvuM 1,104, 5.16, 6.111 niSpanna kare, nipajAvuM, banAvuM nImI 5.319 mUladhana (saM.) nIya 1.pa0, 2.67 nija, peAtAnuM nIyAMNa 1.59 nidAna, cAkkasa nIra 6.178 kAMti, dIpti (rA.) nIlau 5.384, 6378 lIluM nIlacAsa 4.9 cAsapa`khI jevuM lIluMchama nIlaja 6.329 tila ja nIlADiU 4.41 lalATe nIsANa 2.238, 5.78 eka prakAranuM DhAla tuharA 5.269 AjIjI, kAlAvAlA nairAMti 6.414 nirAMta sneha 1.49, 3.25 sneha nehaDai 1.54 snehathI nyAta 3.258, 5.135 jJAna nyAnI 3.197, 4.221 jJAnI nhANa 2.20 snAna pacAvIya 6.125 pahoMcADayo pukhAla 1.79 pakhAja, pakhavAja ? (Ti.) pakhAlaNu 1.176 dhAnAra (saM. prakSAlU ) pagara 4.78 samUha (saM.prakara) pagAra 1.4, 3.8 phruTa (saM.prAkAra) pugipaga' 3.30 pagalepagale, pAchaLa pAchaLa pacakhANa 4.296 tyAga karavAnI pratijJA (saMpratyAkhyAna) Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zadakeza : 323 pacakhuM pa.380 tyAgano niyama karuM pachima 6.56 pazcima, pAchale paTTa 1.81 mukhya; 1.176 pATa, gAdI paDaha 1.78 paDo (saMpaTa) paThAyA 6-188 mokalyA (saM.prasthApa) paDilAbhI 3.246 vahorAvI, dAna ApI (saM. pratilAlU) paDivannAM 5.304 svIkRta, aMgIkRta (saMpratipatra) paDigrudhA 4.172 meMdo (saM. parizuddha) paDUra 5.387 pracura, khUba (rA.) paNAI 5.9 nAza pAme (saM.anAza). patisAha 3.268 pAtazAha, bAda zAha, agraNa patta 3,208 pahoMcyA, pAcho gayo paga 3.28 nAga (saM.) padharAvIu 2.168 lAvyo, praveza karAvya pabhaNaI 1,22, 2.216 bele (saM. prabhaNa) paya 3.10, 3.243 pada, paga paryApaI 5.157 kahe (saM. prajapa) pANa3 2.129 prayANa payAli 1,127 pAtALamAM paraI 3.35 pere, rIta (saM. prakAra) paragaDa9 3.15 prakaTa, prasiddha paraghau 4.59 parijane (saM. pari paravAli 2.41 savAre (rA. para gALa; saM. prahAla) paracakra 36 pArakAnuM zAsana (saM.) parajalaI 2.133 prajaLe, baLe paraNuNa, paraNata 2.26, 27 paraNavuM - te (saM. pariNayana) paradhi 1.4 paridhi, vistAra paranAla 6.335 paranALa, nevAnAM pANIne javA mATe karelI nIka (saM.pranAla) parabaMdha 4.77 prabaMdha, kAvyaracanA parabhAI 3.73 prabhAvathI paramAratha 5.2para paramArthapaNe, kharekhara, sAcesAca parayANuI 3.211 pramANe paraleI 1.171 para ke paravaryA 4.58 gayA parivariu 2.71 vIMTaLAyele (saM. parivRtta). paravAha 5.124 darakAra, garaja (phA.) parasa 6.338 praveza parasAdi pa.32 kRpAthI (saM. prasAda) parasiri 2.97 parisaramAM, pAse parasIdhe .220 prasiddha parahI 2.34 AghI parahu pa.310 pachI (rA.); cokkasa (rA. para) parA 6.261 dUra parAbhavyau 4216 parAbhava, tira skAra, anAdara pAmyo pari 1.73, 2.2ra prakAre, rIte, peThe; 2.32 paraMtu (saM. parama) graha) paraghali mani 1.87 mokaLe mane, pUrA manathI (rA.) Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 : ArAmazAlA rAsamALA 5.363 upara (sa.... upara) parikasI 1,124 parIkSA, kaseATI paridha 4.53 prabhu dha piravAra 5.23 paravAre, pUrAM kare parI 5.267 dUra parIyaNa 3.45, 129, 206 pari jana, sevA, saMdhIe parIsai 1.94 pIrase (saM. pira+viSe) palaI 4,308 paLAya palyaMga 4.1para palaMga (sa. paMka) 56 6.7 sabhA (sa.) pasAi 1.145 -ne lIdhe; 1.21, 2.64nI kRpAthI; 1.74, 2110, 116 bakSisa (sa'. prasAda) pasAya 1.74 bakSisa (sa. prasAda) sAva .318 prasAda, kRpA pahela 3.122 pahelA pahevaI 3.6 thAya, karI zake (sa.... prabha1) pahRta 2.114, 240 pahoMcyA pahuttI 3.263 pratinI, sAdhvI Ane apAtuM pada pacazabda, paMcasamada 2.95, 238 pAMca prakAranAM vAdyone moMgala dhvani pacasayAM 3.198 pAMcA (sa.paMcazata) pA~cAbhigama 3.11 caityAdikamAM praveza karavAnA pAMca niyama (Ti.) paMcAzrava 6.271 karmanAM pAMca pravezakAra (Ti.) paMjara 4.185 piMjara, mAMsamajAdi vagaranuM mAtra mALakhu' (saM.) pRthakazAlA 4.2pa6 mAga mAMnI dharma zALA (sa.) 5 pAla 2-126 khATuM, vyartha, mithyA (rA.); 5.324 prapaMca, kapaTa (rA.) pAi 5.25, 6,405 pAme pAika 2.71 page cAlanAra sainika pAisa 6.185 pAmaze pAkhaU 6.110 vinA pAkhara 3.50 gheADAnuM bhUkhtara pAli 2.63,99, 155 Aju bAju (saM. pakSa) pAi 2.81 pAchaLa; 2.213 pAchI pADalapura 2.97 pATilapura pADalIya 3.45 pATalipura pAThavyau 2.86, 3.208 pAyeA, meAkalya pANu 4.184 pANI pAta 1.19 niSphaLatA (saM.) pArisa 2.214 chetarIza (saM. pratAr) pAtra 4.90 vArAMganA (sa.) pAnahI 6.261 pagarakhAM (saM. upAd) pAnDuu 5.228 pAnA, chAtImAM dhAvaNa bharAvuM te (sa.prastava) pAka 1.8, 4.59 pagapALA sainika pAyA 5.367 pAya, paga (sa'. pAda) pAyAli 1.54, 5221 pAtALa Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdakeza : 325 pAra 6.39 upara, AgaLa, caDiyAtuM pArikha3 3.43 pArakhuM (saM. parIkSa) pArese 5.384 pUro karIza pAyalau 3.243 pUro karyo, samApta pAlavasyuM ra.ra34 palavita karIza pAlavI 2.163 palavita thaI pAlisthaI 6.369 paLAze pAli 192 paMkti,hAra (saM;rA.) pAlI 3.124, 6.109 charI pAvaI 3.26, 149 meLave pAhavuM pa.378 palavita thayuM pAMhi 1.19 karatAM (adhikatAvAcaka) piNa 3.18, 5.33ra paNa (saM. punaH) piyA 4.233 pitA (prA.) piri 1.148 prakAre, pere pihiti 1.93? (Ti.) pihirAvIyA 1.95 paherAmaNI, bheTa ApI pihiyuM 1.90 pahelAM (saM. prathila). piDita 4.336 paMDita piMDavANuM 6.186 paMDayANa, brAhmaNI pIchakaDi 2.149 pachavADe, pAchaLa puNaha 343 puNyanuM paNi 2.82, 217 paNa; 2.2 47 vaLI (saMpunaH) putra 3,248 puNya pupha 3.238 pupa purasari 2.114 parisaramAM, pAse pulAI 5.9 paLe, dUra jAya pahacasI 2.144 pahecaze, pUrI thaze puhavi 1.51 pRthvI puhutu 1.101, 1rara pahoMcyo pUgaI 1.51, 2201 pahoMce, pUrI thAya pUjaI 3.13, 84 pUrI thAya (saM. pUrvata) pUja 5.8 pUja pUjAvAi 2.20 pUjA kare che pUThi ka. 256 pITha (saMpRSTha) pUra 6.317 pUrti, purAvuM te, bharAvuM te; pUra 1.113, 324, 4.3ra3 pUrNa, pUrepUruM, pUruM pUravalI 3.115, 247 pUrvanI, pahelAMnI, pAchalI pUravuM 5.54 pUruM, pUrNa karavuM pesa 363 udyoga, zrama (phA.) pitaI 1.133, 2.248 bhaMDAramAM, silakamAM pitau 6,400 bhaMDAra piti 2.20 piotuM kare, lIMpe pili 1.4, 3.7 daravAje (saM. pratoli) polidyAra 4.114, 142 tAraNadvAra (rA.) bhAge pIna 2.76, 3.59 puSTa (saM.) pItara 1.117, 4.102 piyara (saM. pitRgRha) pugA 10122 poMcyA, pUrA thayA puNa 4.28 paNa (saM. punaH) Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praha 2.19, 5.19 savAra (saM.) prAdeSika da.17 sAMjanuM (saM.) prAyachatta 6.274 prAryAzcata prAraMthiu1.24 IccheluM (saM. prArthita) prItadAna 4.222 rAjI thaIne ApeluM dAne prIyAM 3.131 pariyAM, peDhI, vaMza pretasvAmI pa.195 yamadeva (saM.) preriyau 2.210 moko phaNa 1.110 sutarapheNI (rA.) phulahAMla, phaladUli 1,90,91 phaLa, me vagere 326 : ArAmazobhA rAsamALA piliyA 3.98, 6.121 daravAna pisIjaI 3.1ra9 poSAya che, kaMI kaMI ApavAmAM Ave che prachana pa.175 prachanna, chAnI praju jaI 3.93, 5.135 prayukta kare, je pratikRti 2.170 avaLuM pratikSa 6.54 pratyakSa praticArikA 4,153 dAsI, sevikA (saM.) pratilAbhinaI 6.383 dAna ApIne, vahorAvIne prativAsa 2.112 sugaMdhI (saM.) pratyaya 5.225, 6.206 khAtarI (saM.) pradhAna 3.86 uttama, prasiddha (rA.) 3.228 mukhya, mahattvano mANasa (saM.) prabhA pa.55 "vighubhA nAmane saMkSepa prabhAvanA 4.7 mAhAtmya, gaurava (saM.); ene athe karavAmAM AvatI lahANuM vagere kriyA (Ti.) pramANa 4,93, 5.137 nakkI, sAcuM, siddha; pa.ra86 pratIti, khAtarI, purA; 4.38, 28, 5.3, 17 ne lIdhe (saM.) pramukha 6360 Adi, vagere (saM.) pravRttinI 6.4rara pravartinI, sAdhvI enuM eka pada prasAda 5.36pa prAsAda, maMdira prasuta 5.241 bALaka, dIkare (saM.) prastAva 4.137,5.394 prasaMga (saM.) phuda 3.225 jALa phAra 135, 3.164 pracuratA, khUba (saM. saphAra) phAla 20134 DALa; 2.219 phalaMga, kUda (saM.sphAla) phiTi 6.327 phiTakAra phirI 3,210 pharIne phINalI,phaNa phanI 1.107, 2.118, 132, 3,113 sUtarapheNuM (rA) phUlavisekhi 2.233 phUlavizeSavALI, phUlabharI pheNa 4.129 sutarapheNI (rA.) baIsaNuDAM 1.88 besaNuM, besavuM te; 4.69 Asana basa, bakatu pa.187, 265 mApha kare (phA.bI ) bagasyau 3.238 bo, A (phA.ba ) baNayA 9.112 banAvyA babara 3.68 bAbara Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdakeza: 327 bagU 1.78 baNaguM, moTethI vagADa vAnuM vAdya, raNaziMguM bala choDa13 6.18 ? (Ti.). bahuri 1.63 tera bahulaI, bahulI, bahula 2.143, 374, 5.74 baheLA, khUba baMdIjana 1.79 stutigAna karanArA (saM. vaMdijana); 3.131 kedIo (phA. baMdI+saMjana) baMdha 2.191 saMbaMdhanI gAMTha baMbhaNa 232, 4.76 brAhmaNa bAula 1.55 bAvaLa bAra 2.93, 5.141 bAraNuM (saM. ThAra) bAlahI ra.108 bAlakI bAlI 1.16 bALA bAlIsa 6.34 bALavayavALI (saM. bAlava ) bAvanAM pa.366 eka jAtanuM sukhaDa bAvalA 2.40 vyAkuLa, bahAvarA -bAha 2.76,186,4203 bAhu, hAtha bAMbhaNuM 3.63, 64 brAhmaNa bAMha 2,179, 3.188 bAhu, hAtha bi 1.14 be (saM.ddhi) bi puhure 1.14 bapore bicAra (prAsamAM bicArA) 3226 becAra bila 4.264 dara (saM.). bihu 2.185 be bihuM 2.88 baMne bIya pa.119 bIjI (saM. dvitIya) bII 4.28 bIe bIhaMtu 1.16 bItuM budhi 6.ra9 buddhi, vicAra buddhiyAla 3.51 buddhivAnA buhArI pa.19 vALI bUjhIyA 6,390 jJAna pAmyA (saM.buddha) khUba 4.35 bUma bekAma kara20 nirarthaka belaI 1.41 joDamAM, samAna belAula 6.176 bilAvala rAga beli 1.105 madadagAra bevi 3.24ra bane (saM. hiM+api) behaDaI 3.71 beDuM bodha 2.4 jJAna (saM.). bodhi 2.6 zuddha dharmaprakAzanI AdhyA tmika sthiti (saM.) bodhibIja 6.427 zuddha dharmaprakAzanuM bIjarUpa tattva, samyaktva bolabaMdha 5.259 vacanathI baMdhAvuM te bhairavI 4.79 bhairavI, eka devI bhakSa 1.104 bhakSya, khAdya bhakta 6.421 sajaja, dharAvanAra (saM.) bhakhuM 6.223 khAuM (saM. bhakSa) bhagatAvya3 2.96, 132, jamADyo, khavaDAvyuM bhagati 2.19, 3.63 bhakti, sevA bhagati-yugati pa.316 bhaktipUrvaka, AdarapUrvaka bhaganI 3.174 bhaginI, bahena bhaDaI 5-20 khUjha, laDe, sAme Ave bhaNi 1.98 kahe bhaNuM 6.122 ne; 1.112,2.150, 3.83, 4.289 -ne anulakSIne, mATe; 4,31, 73 thI Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 : ArAmaroAlA rAsamALA bhatti 3.210, 256 bhakti, Adara bhadreka 6.160 bhalA, bhoLA bhadre 2.218 bhalI bhAI (sAdhana) bhara 3.182 jaththA; 3.184 pracuratA, atizaya (saM.) bharatha 2.199 bharatakSetra bharAI 6.298 bharAvuM te (mAsa) riyala 2.201 (mahinA) rahyA bhamAM 3.235 bhrama, ajJAna bhalau 2.25 bhale, (ahIM) sArA, sukhI bhalAI 5.30 bhaLAvI bhaviSya 2.9, 4.53 bhavikajana, muktinI ceAgyatAvALA jIva bhavI 5.7 bhavya, muktinI yAgyatA vALA jIva bhaMga pa.12 bheda, prakAra, vaga (saM.) bhasamai 3.112 bhasmamAM, rAkhamAM bhAi 2.198 bhAvIne, vicArIne; 3,103 bhAve, game bhAulai 3,203 bhAvathI bhAkhara (prAsamAM bhAkhA) 3.143, 4.331 bhASA, vANI bhAkhau 2.1 bhAkhyA, kahyo bhAga 2.239, 632 bhAgya bhAgI 6.18 bhAMgI (sa.bhagna) bhAji 1.47 bhAMga, dUra kara bhADUla 5.390 ? (Ti.) bhANa 3.1 bhAnu, ya bhAta 3.52 thAya che (saM.bhAti) bhAti 2.96 bhAMti, rIte; 1.415 bhAta, AkRti bhAmaNuDai 5.199 bhAmaNAM karIne, bhamADIne (Ti.) bhAma`Dala 2.231 tejavatu La (saM.) bhAraNa 6.326 bhAraNurUpa,bhArarUpa bhArijyA 5.174 bhAryA, patnI bhAvai jisI 2.31 game tevI bhAvaNa 2.7,8,242 bhAvAna, bhAvapUna (Ti.) bhAvaThI 2.146 daridra bhAvi 3.160 bhAvathI, icchAthI lAsa 1.17 bhASA bhAsiyau 2.9, 215 kahyuM (saM.bhAN ) bhAMjaI 6246 bhAMgIe bhAM 1.66 bhAnu, sU bhAMti 6.364 prakAre bhiisi 4.263 bhesa (saM.mahiSI) bhilya 3.209 bhaLele (rA.) bhui 2.222 jamIna para bhuyaMga 2.48, 3.183 bhujaMga, nAga bhuMDurA 3.140 bhoMyarA (saM.bhUmigRha) bhU bhAga 3.33 jamIna para cAlavA mAMDa ? bhUyapAla 3.49 bhUpAla, rAj bhUri 2.184 khUba (saM.) bhUMhaDI ra.74 bhramara, bhavAM (saM.bhRkuTi) bhUyarai 4.141 bhoMyarAmAM sa.. bhUmigRha) bhagAlinI 4.65 bhamarAonI hAra jevA vALavALI (saM.) Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bheTaNa 3.70 bheTaseAgAda bheDathau 682 maLye beya 10168, 6.119 bheda, rahasya bhelI 5.377 bhegI karIne; 6.164 ravA (gALanA) (rA.) bhelyu 2.112, 4.104 bheLavyuM bheva 18169 bheda bhAgavau 2.103 bhAgavaTA bhaTTa 4.179 bhraSTa, bagaDI gayeluM; 5.344 bhraSTa, chUTI paDelI bhruti 3.151 bhrAMti, mU'jhavaNu; 2.113 zaMkA, zaMkAmA vicAra madu 5.215 me deza malI 8.156 melI, duSTa maiMgala 6,255 hAthI (saM.makala) Dii 4.25ra meADI, dhImI magamada 1.para kasturI (saM.mRgamada) magaha 1.93 maga majha 2.98, 6.169 madhye, mAM majha 1.54 muja, mAruM majhai 3.199 madhye, mAM majhAri 1,58 madhye, mAM macchu 1.22,3.112,152,175 mata maya 4.311,5.403 manuSya mathyAmati 4.312 mithyAma te, anya mithyA darzInamAM mAnanAra, jaita dharmamAM azraddAvAna madala 1.79 DhAlanA prakAranuM vAdya (sa'.mala) mau 2.54 madIle, nazAmAM che te zabdakoza : 329 madhyAti 5.22 madhyAhne manaralI 3.121 mananA AnaMda sAthe manasudhi 3.13 mananI zuddhithI mane 5.218 mAne yA 1.171 mAyA, kapaTa; 2.232 kRpA marakI 1.91 eka miSTAnna, dhALI jalekhI maraNu gi 1.131 prANAntaka pra yatnathI marA 4.197 mRSA, khATuM masai 4.151 kAraNe, (sa.miSa) masakIna 6.86 garIba (phA.miskIna) masalai 2.59 masaLe masavADA 1.113 mahinA si 4.97, 175 bahAne, rUpe (saM. miSa) mahusiMha 1.86 maghamadhe mahelAM 5.227 mahela mahaMta 3.7 uttama, zreSTha mahikAra 5.65, 238 mahekavuM te mahitA 4.62 mahetA, matrI misiMha 4.49 madhamadhe mahira 6.322 mahera, dayA mahIyalai 3.263 mahItale, pRthvImAM mahurau 2.127 jhera (saM.madhura) machava, mAva 3,149, 150, 6.419 mahAtsava mA~ri 2.127 bilADI (sa mAMjAra) Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 : ArAmaroAbhA rAsamALA majhAra 2.212 madhye, "mAM maMDaNuM 3.24 zaNagAra sajavA te (saM.muMDana) moMDANu 2.14ra sAjasaraMjAma; 4.38 taiyArI, ceAjanA maMtravI 3.51 pradhAnamaMtrI (saM. ma pati) maheMtrIsvara 164, 69 matrIzvara ma Mtrei 1.111, 4.21, 111 era mAna (mAtA) (rA.) mAidhariddhi 2.93 mAhyarAmAM (sa. matri mAtRgRha) mAtra 5.293 mAga, rIti, praNAlikA mAgI lAtri 4.70 mAgI le mAchI 2.134 mAchalI mANu (prAsamAM mANe) 3.102 mAna mAtreI 3.132,6,30 ermAna (mAtA) (rA.) mAnyau 2.124 samAnyA mAma 3.67, 5.51 gaurava mAyA 5.194, 200 kapaTa; pa.167 camatkAra mArI 4.111 hatyA mAheNu 5.14 brAhmaNa (saM.mAhana) mAhaNI 2.32, 5.125 brAhmaNI mAMcI 2.160 khATalI mAMjara 4.25 majarIthI mAMTI 4255 ma, pati mAMDI 2.138, 134 eka prakAranuM khAdya, mAMDA (Ti.) mAMDayu 4.193 goThavyu. miTAI 5.123, 144 mIThAI miragAne NI 6.230 mRganayanI mitrei 1.118 eramAna (mAtA) (21.) milI 3.71 bhegI thaIne; 4,64 bhezu, sAthe miri 3.122 mahera, kRpa mukharekhA 2.78 mAMphADa, hATha ? (Ti.) mukhya 3.234 Adi, vagere mugatai 6.389 muktimAM, meTsamAM mugadhA 6.50 bhALI mugdha 2.114 bhALA murkha 5.131 jANe (prA.) muttAhala 5.177 meAtI (saM.muktAphUla) mudrA 2.115, 6.115 dhana, sIla (sa.) muSTi pa.158 cUpa, khAmeAza (rA. mu; saM.muSTa) musiyA 2.39 chetarAyela, luMTAyela (sa'.muti) muhu 4.10pa ghaDAnuM mehu; 2.185 sAyanAM nAkAM (samukha) muMAla 4.191 meAvALA, vALa muMdha 4.284, 285 mugdhA, strI (apa.) mu hatau 3.6ra mahetA, maMtrI murhutA mAMgyA 6.253 mAMgyA, icchA mujaba maiM 1,160 mane mUkau 2.128, 136 meAkale mUhi 2.37, 49 mULamAMthI, jarA paNa mUsA 2.127 uMdara (saM.mUSaka) Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUM42 6.125 mAkalyA sUjhI 6.404 mUMjhAI, bhUlI paDI, mUDha thaI mRgaleAyaNI 1.62 mRgalecanI meTAi 5.20, 199 miTAve mera 2.7 meru paryaMta melau 6.244 maLyA, meLApa thayeA meli 3,83 mele, mekale melI 5.392 bhegA karI; 4.104, 6.112 meLavI, bheLavI, nAkhI melIyu 4.72 meLavA, nakkI karA; meLApa karyAM meha 3.156 medha, varasAda mehulau 1.155 mUkuM, cheDu mehuliva 1,155 mUkIne, cheDIne mailya vesa 2.244 maile sAdhuveza me! 3.28, 41, 5.41 mane meATaluM 3.92 meATu mAnai 5.267 mane mAla 4.22 mUlya meAli 2.218 ? mAhi 3.178, 215 mane; 5.42 mAruM me lRMtI pa.ra7 mArAthI mauna karu 5.269 zAMta thAe yatana 5.128, 641 jatana, kALajI (sayatna) yatanna(prAsamAM yutanno) 5.55 praznadha, vyavasthA (rA.) yA 5.215 jA=jene ? Ane ? mAM 1.64 ahIM yuvaI 4.233 yuvatI (prA.) zakArI : 331 yeAga 4.323 yogya, lAyaka ceAjita 3.141 joDelA rakhi 4.328 nakSatra (sa'RkSa ) rakhyA 324, 5.182 rakSA, rakSaNa rajinI 6.56 rajanI ratataSI 5.195 ratnamAM doSa mUkanAra rati 4.50 Rtu; pa.pa9 AnaMda ratI 4.312 jarA paNa; 2.23, 233, 4219 zAbhA (rA.) rattI 3.235 anurakta thaI (saM.rakta) ratnadoSI 3,144 ratnAmAM Sa-dUSaNa mUnAra radhi 4.7 riddhi ramali ra.115 ramatane mATe, krIDAne mATe 21 1.53, 299 ratna yaNa pahe 2245 ratnaprabha (e nAma) ramAM 3.133 ratnA ralI 2.97 relAIne, chalakAIne; 3.126 AnaMda, ullAsa rasAla (prAsamAM rasAle) 3.91 rasALapaNuM, rasapUrvaka, AnaMdapUrNAMka ragi 2.97 AnaMdathI 2 chau 3.225 rAjI thayA (saM. rajita) raMbhA 2.31 strI; svarganI apsarAnuM nAma rAu 263 rAja rAi 5.130 rAjakuLamAM Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 : ArAmazobhA rAsamALA rAkA 3.58 pUrNimA (saM.) rAkhaI 1.1ra6, 2.51, 6.1ra1 rakSaNa kare. rAkhi 116, 19 rakSaNa kara, bacAva; 3.178 rAkha, aTaka, baMdha rAkha, aTakAva rAginI 419 rANI rAjaI 3.175 rAjAe rAjasirI 3.25 rAjyazrI, rAjaya la9mI rAcha3 1.55 rAja rANima 5.10 rAjatva, rAjapada rANerANa 4302 samasta (rA.) rAmati 4.18 ramata, krIDA rAsi ka.364 rAzi, moTuM pramANa ritu 3.36 Rtu ridaya 3.17, 6.16 hadayamAM rINI 6.16 pIDita (rA.) rIti pa.375 sthiti, avasthA (rA.) rIMkhaI 2.18 rue, vilApa kare (rA.rIMkaNa) rIMjha 1.33 rIjha, khuzI rUkha 1.8 vRkSa rUDa 1,90, 2.105 rUDI, suMdara rulatI 2.35 raDatI hADi 6.199 IcchA, manokAmanA (rA.) jkhaDA 3.16 vRkSa , rUkha 1.5, 4.185 vRkSa . revaya 4.288 revatI, eka prasiddha zrAvikA (Ti.) * ' . . resi 2.29, 134 -ne, ne mATe revA 6.70 namadA nadI reha 5,396 rekhA reTha 5.283, 431 rokaDA, nagada roja 3.2 69 eka divasa (pha) : relavyau 2.187 roLyuM, bhAMgI nAkhyuM lakSaNa 4.147 zubha cihno (saM.) lakhAI 5.354, 6.71, 109 pAme, oLakhe, pArakhe (saM.lakSa) (dhUri) lagi 1.166 (mULa, pahelethI laghu 6.313 dhImA lachI, laNi 1.50, 2010, 3.219 lakSmI ladha 3.25 maLI (saM.labdha) labadhI pa.400 Asakta rahI (saM. lubdha) layalInuM 6302 rapo layA 5.422 latA lava 2017, 125 bele lavaNi pa.16 lAvaNya laI 121, 3.5 meLave; jue javuM laI lAM 3.31 meLavIe lahuyaDI 1.22 nAnI, nAjuka (saM. laghu) laMkAlI 2.76 lAMka, vaLAMkavALI lAIsa 1.19, 4.34 lagADIza lAu 4.63 lagADA lAga (prAsamAM lAge) 5.59 saMbaMdha, sneha lAgi 2.129 mATe lAgU 6.341 pAchaLa lAgelA Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdakoza : 333 lAji 2.108 lAjIe lADUA 3.96 lADavA lAdhau 2.24ra meLavyo (saMlabdha) lAbhaI 1.51 maLe; 2.46 prApta thAya lAra 5.319, 6,219 saMbaMdha, sAtha (rA.); 5.302 (ApaNI) sAthe lAI 5.366 lagADe lAvau 2.157, 3.113 lagADe lAvaNa pa.86 lAvaNaya lAvana 1.133, 3.250 lAvazya lAhI 2.131, 132 vaheMcI, lahANI karI (rA.) lAhu 4.ra13, 5.03 lahAvo (saM. lAbha) lAMghI 2.204 baMdhanavALo, upavAsI, bhUkhe laghu 3.190 ulaMghuM limmI 2.73, 113 lakSmI laNa 2.117 lIna lIha 2.33 rekhA (elekhA) lukI 2.222 sUtelI (deluM) badhI 3.248 lubdha lekhavi 2,213 lakhIne, lakhI ApIne leve 2.38 laIne leha ra.1ra3 le, meLava leha 2.142 laI jAva; 2,213 lyo lAI 5.261 leka loTa 2.158 loTavuM te, ALoTavuM te layaNa 1.121 lAcana, AMkha va 2,211 ane vaulAviyA 2.97, 6.185 vaLAvyA vaulIyA 6244 vaLyA, pasAra thayA vakhANa 1.175 vyAkhyAna vakhANuI 5.8 kahevAya che; 611 vyAkhyAna - vivaraNa kare che va72 3,74, 6.13 varSa vacchala 3.25 vatsala, hetALa vache, vachi, vache 1.20, 2,69, 4.30, 6.30 vase, dIkarI vaDa 2.89 vaDe, moTA vaNa 3.198 vana vaNakhaMDa 1.41 vanakhaMDa, vanapradeza, vaNarAya (prAsamAM vaNarAyo) 5.82 vanarAji vaNiga 3.ra06 vaNika (saM.vaNija) vaNijaI 2.209 vANijya, vepAra vata 3.238 vAta vatI 4.27-ne lIdhe, nathI vatIta pa.118 vyatIta vasa 3.87 vAta (saM.vArtA) vanaMti pa.36ra vRttAMta vattA pa303 vAta (saM.vArtA) vatsalabhagata 3.237 bhaktithI vadhAraI 3.130 vadhAmaNa Ape (apa. vRddhA2) (1Te.). vadhi 4.291 vidhi, prakAre vanakhaMDi 3.20 vanapradeza vanapAli 3.10 vanane rakSaka vanarAja 3.176 vanarAji, vanarAI vani 1.15 vaNe, raMge vanaramAla, vanaravAla 1,77,298 dvAra para lagADAtAM pAMdaDAMnAM maMgalasUcaka toraNa (saM.vaMdanamAlA) Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 : ArAmazobhA rAsamALA vani 1.42 vanamAM vaMcAI 3.177 chetara vanI 5.16 varNa, varNavALI ' vaMtara 4.156 vyaMtara, halakI koTinA vayaNa 2.75 vadana, mukha vayaNi, vayaNI 1.22, 3.56 vacana- vaMza 1.78 vAMsaLInA prakAranuM vAgha. vALI; 6.12 vadanI, vajanavALI vaMsa 4.126 jue vaMsI tathA vaMza varaNI 4.157 variNI vaMsI 1.78 baMsI, vAMsaLI vayarAgai 3,247 vairAgyathI vAgaraI 2.51 vAgharIthI, gAruDikethI vayarI 3.6 verI, duzmana (saM.vAgurika) varaga 4.61 vaga, samUha vAcI 3.175 kahyuM varaNa 4.305 varNana vAchA 4.263 vAcharaDAM (saMvatsa) varatAta 4.187 vRttAMta vAji 1.123 vAje, vAge varavaNinI 6.75 suMdara rUpavALI (saM.) vAchalya pa.374 vAtsalya, bhakti varAMsu 2.137 brAMti, bhUla vATa pADI 4.180 lUMTI lIdho vari 1.135.2.74 upara (saM upari) vANI 5.7 bAMdhI, racI ? (rA. varipha 2,245 variSTha, uttama bAvaNa, vANa) (Ti.) varasa 1.96, 4.89, 6.165 varasa vAdI 4.160 maMtrataMtranA upAya varNavarNa 2.12 jAtajAtanA varNa karanAra valakhI 4.202, 250 gabharAyelI vadhatI 4.25 vadhatI | (savilakSita) vAna vAdhaI 6.111 jaza vadhe valatuM pherI 4.40 bIjI vAra vAma 3.162 pratikULa, viruddha, bhinna; valavaMtI 4.158,259 vilApa karatI 3.18pa vAmAM, strI valurI 4263 khaNa, khAdI kADhI vAra 3.69 vArimAM, pANImAM valyA 3.110 cAlyA gayA ? - vAri 1.123 vAre, divase viveka 4.264 viveka, vicAra, vAlaNa 3.49 pAchI vALavA mATe vasi 1.63 vazamAM . . vAlI 3.83 vahAlI vastarI 4.124 vistarI : . vAlaMbha 4.21ra valalabha, priya vahi 1.1ra1 vahImAM, vidhAtAnA vAluha 5.221 vahAlA copaDAmAM vAl 4.14 vALu, sAMjanuM bhojana vahI 3.207 laI vAghesara 6.109 khUba vahAlA vahu 4.170 vahyuM vAvaraI 1,87, 2.70 vApare vaMka 5.54 khATa, kasara (rA.); vAsa 6.382 juo jasavAsa; vaM 4.3 bAMke, adbhuta 5.368 va8 (rA; saM.vAsa) Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsai 1.65, 5.9 vAsa kare, vase vAsaga, vAsika, vAsiga 1.19, para, 140 vAsuki, nAga vAsIdhau 2.19 vAsIdu vAsuga 1.51 vAsuki, nAga vAhara 4.159 khelAvavuM te (saM.vyAha) vAharai 3.33 vahAre, madadamAM vAMka 2.106, 109 khATa, kasara (rA.) vAMdivA 5.279 vaMdana karavA vikarAla 3.1para, 4.6, 5.49 vikSubdha, vyAkula (rA.); 5.170 vikSubdha, krodhita (rA.) vikha 6.386 vidha vikhai 6.7 vize vikhavAda 5.32, 262 duHkha, ak seAsa (2.) vikhyAta 5.141 pragaTa, prasiddha rUpe; 5.266, 302 nahera, jANItuM; 6.145 vikhyAti, prasiddhi vigata, trigati 4.150, 5.146 vIgata; spaSTatA (saMyukta) vinyAna 9.115 vijJAna, AvaData vighaTai pa.304 saMbadha tAre viiici 3.43 vaccevacce vicchAya 3.152, 6.216 nisteja, jhAMkhu (saM.) karIne, vichAiyA 2.69 vistarIne, vAIne rahyo vicheI 5.401 viyukta aLagI karIne ( de. vaya) videha 4.262, 5.349 viyeAga ( de. vicche.ha) zabdakoza : 335 viha3 4.275 viyukta, viyeAgI, cheDanAra (kevicche) vijANuI 2.118 na jANuM, bhUlI jAya vijJAna 5.153 AvaData viTaMbu 5.271 viTaMbaNA, Apatti, duHkha viTaMbana 4.307 viTabata, chetarAmaNI, tiraskAra viSNuja 6.300 vepAra (saM.vANijya) viSNusADaca 6.334 vaNusADayuM, bagADayuM (saM.vina ) viSNuAsa 1.47 vinAza viNI-tu 1,139 veNImAMthI, cATalA mAMthI vitarU5 1.131 vitta - sattva ane rUpa vitIta 5.271 vyatIta vidyA 5,172 vidAya vidAna 3.65 vidvAna videha 4.326 mahAvideha kSetramAM vidyapaha 2.16 vidyutprabhA vitA, vinAMNu, 3.90, 108 vijJAna, kauzala, AvaData; 1.59, 5.137, 172, 286 rahasya, bheda (rA.; saM.vijJAna) vinANu (prAsamAM vinANA) 3.232 caturAI (saM.vijJAna) vinANi 2.166 yuktipUrvaka (rA; sa'vijJAna) vidhi sajI 5.163 geAThavaNa karI, taiyArI karI viparIta 1.129 dUra cAlI gaI Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 ArAmazobhA rAsamALA vipAka ka.246 pariNAma, phaLa (saM.) vi5 2.6ra vipra, brAhmaNa vipraNI 3.81 brAhmaNa vipratAraI 4.204, 5.249 chetare vibhUti 6.157 sAdhanasaMpatti (saM.) vimANa 4.192 vimAna vimAsaI 2219 vicAre viratAta ka.24: vRttAMta virattI 3.235 virakta thaI, enA vagaranI thaI virAchuM 6.399 -ne aparAdha karuM virAma 2.138, 162, 4.33, 155, pa.154 kaSTa, upadrava, pIDA (rA.) viruddha 6.160 virodhI bhAva vilakhita, vilakhANI pa.243,343 gabharAyeluM (saM.vilakSita) vilagADI 5.296 vaLagADI vilalAI 5.26 udAsa thaIne (rA.) vilalAvaI pa.194 vilApa kare (rA.) vivi 1.131 vilApa kare vilivili 2.158 valavala, vala valATa vivahAriyau 2.210, 3.223 vepArI (saM.vyAvahArika) viveka 4.236 vicAra, nizcaya (saM.) vizvA 2.95 juo TippaNa visamAM 2.6 6, 3.41 viSama, vasamA, Apatti veLA visAdhi 2.6 vizuddhi vihacI 3,107 vaheMcI vihAI ra.96, 5.24 aMta pAme, pUrI thAya (saMvidhAta) 22 vihAI rara37, 4.5pha vahANuM, savAra (saM.vabhAna) vihANa 2.189 naSTa thaI (saM. vidhAta) vihotI 2186 vitI (saMvidhAta) vitara 6.371 vyaMtara, halakI koTinA deva vIchaDIyA ka.244 vikalAM, virahI vIta 2.161 vItaka vINa ra.1papa veNI, eTale viya pa.303 vicakSaNa vIda 6,323 vara (rA.) vaDhae 233 vadhe (saM. vRddha) vulAvI ka.163 vaLAvI gUThA rapa3 varasyA vRkhya 1.30, 4.58 vRkSa vRttisaMkhapa dara72 vRttisaMkSepa, bAhya tapane eka prakAra, khAvuM pIvuM vagere bhoga ochA karavA te ve 1.63 vacana, vANI (saMvacam) ne thaI 5.96 jaladIthI vegI huI 5.193 jaladI kare gulAI 2.214 vegaLa, dUra veDi .21 vIDI, bIDa, ghAsavALI veNu ra7, 189 eTale (saM.) veNadaMDa 3.183 coTale (saM.) vaiyAvacca 6.274 (sAdhuonI sevA, zuzruSA (saMviyAvRtya) verInaI u. 25 lAvIne vivAhiNi 189 vevANa veSa ra.ra12, 3.61 uMmara, yuvAnI (rA.) (saMvayasU) Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaadakeza: 337 sajajana 1.118 (ahIM) sajana, svajana (Idane kAraNe "sajana"nuM sajajana'). sajhAya 4.291, 6.251 svAdhyAya, dharmaciMtana sata 3.33 sAcuM sadabhAya 5.52 sAcesAca, kharekhara sadabhAva pa.407 rAga? satya mAnavuM visa 6.34 vaya (saMvayasa) vesAsa 2.113 vizvAsa videsika 6302 videzI, paradezI (saM.) vyavahArIla 1.167 vepArI (saM. vyAvahArika) vyApAra 6.18 kAmakAja (saM.) vraja 6.372 samudAya (saM.) zakyA 6,159 zasyA, seja zama 3.1ra sukha, AnaMda (saM.) zazivayaNI 2.17 caMdravadanI zrImukhaI 2.2 pitAne mukhe zreSTa 4.237 zreSThI, zeTha saI 4.221 zata saINa pa.311 svajana saI 3.33 sahI, kharekhara, jarUra sa3 3.4 se (saM. zata) sauki 4.97 sAvakI (saMsapanI) sakhara 6.130, 141 sarasa (rA.) sakhAI, sakhAIya 2.67, 241 sAthI dAra, madadagAra sagati pa.223 zaktithI sagalI 3,34, 5.204 saghaLI sagara 2.198 suguru sacita 2.243 saceta; 6.261 sajIva (vastu) sarachAi 2.72 chAyAvALuM sahAya (prAsamAM sahayo) 5.64 chAyA vALuM sajana 1.1 svajana, sagAM sadIva 6.ra77 sadeva, haMmezAM sadhava 3.71 pativALI, saubhAgya vatI (saM.) sadhAri pa.19 nabhAve, calAve, pAra pADe (rA.sadhANa) sadhArI pa.122 pAra pADIe sadhAvu pa.3ra3 sidhA, jAo sanabaMdha 2.226 saMbaMdha (rA.) sanarA pa.10, 149 suMdara (rA.); pa. 392, ,428 jezabharyuM', umaMga bhayuM (rA.) sAravAra 3.147 saparivAra saparANuM 5.192 sabaLa, bhAre (saM. samANa) sapari 1.94 supere, sArI rIte saparNakumAra 1.19 supaNukumAra, garuDa sapAya 4.288 hAnikAraka (saM. sApAya) (Ti.) sapurisa 5.350 supuruSa sabada 4.6 9 zabda, avAja sabala 5.2 6 bhAre Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAmabhA rAsamALA : 338 saMbhAI, sabhAya 5.43,69 kharekhara, sAcesAca sabhAva 5.386 svabhAva sama, samaI 4.136, 5.19, 242 same, samaye samau 3.24 sAthe (saM.samam) samagau 1.pa0 samagra, saMpUrNa samayau 6.139 bheLavyuM, nAkhyuM (saM.sa-aya) samavaDi 4.1ra samovaDa, sarakhI samavasaryA pada padhAryA (saM.samavayu) samavasaraNa pa.7 tIrthaMkaranI dezanA mATenuM sabhAsthAna (Ti.) samahUrati ra.143 sumu, sAre mudate samANaDI 2.91 sarakhesarakhI (saM. samAna). samAdhaI 6.402 samAdhipUrvaka samApau 6.24 Apa (saMsamapu) samiti 6.50 samyaka pravRtti, upayoga pUrvaka gamana bhASaNa vagere (Ti.) samidha 3.6 samRddhi samI 3.212 sAthe (saM.samama ) samopama 2.7pa samAna upamA jene ApI zakAya tevuM sama! pa.380 samapu, Apu samosaryA 2.97 Agamana thayuM, padhAryA (saM.samavasa) sayaNa pa.150 svajana sayA 3.3ra ? sayara 1.106, 2.33 zarIra sayala 12, 2.36 sakala saraI 5.78, 194 svare saradahaI 3.206 mAne (saM.zraddha) saradahivau 3.14 zraddhA rAkho sarapAla 4.262 sarovaranI pALa saramaMDala 1.79 svaramaMDala, eka vAdya sarasI 1.21, 127 sathe (.); 3.44 sAthe, tarapha; 3.146 jevI (saMsadaza) sarasyu 1.58 sAthe sarahu 193 sugaMdhI (rA.) sarAha pa.151 prazaMsA (saMslAdhA, prA. salAhA) sari 4.18, 44 zira upara sarisa, sarisi6 1.73, 2.102 sAthe (I.) sarIricitA 1.124, 3.132 zarIra. ciMtA, maLatyAganI vRtti sarUpa 1.131 svarUpa; 4.206, pa.ra63, 4rapa hakIkata, vRttAMta (rA.) sarma 3.74, 196 AnaMda, sukha (saM.zarma) savaki 3.81 sAvakI (saMsapatnI) savi 1.77, 2.14 sarve samRSA 4.140, pa.30, 165 zuzraSA, sevAcAkarI, sArasaMbhALa sahaguru 4320 zubhaguru sahAya 3.26 6 sAthosAtha ? Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 339 : adakeza sahAvo 3.97 svabhAvavALe sahikAra (prAsamAM sahiyAre) 5.75 AMbe (saM.sahakAra) sahI 2.20 khare, kharekhara sahAya 2.91 sakhI, sahiyara sahIsyuM 6.53 jarUra (rA.) saMkhevi pa.385 saMkSepamAM saMgahaNa 2.32 grahaNa, levuM te (rA.) saMgraI 3.33 grahaNa kare, le (rA) saMgrahI 3.165 grahaNa karIne, laIne, dharIne (rA.) saMghakesarA 1.101 sihakesarA, lADunI eka jAta saMdhavAchatya pa.374 juo sAhI vala saMdhAna 4.279, 5.324 saMgAtha, sAtha (saM.) saMca 2.89 goThavaNa, janA;5.298 saMcaya saMcAlite 2.80 halanacalanathI saMcavaNya pa.127 mizrita karyuM, taiyAra karyu (rA.) saMcAri 2013 nAkhe saMjama 2.243, 3.259 saMyama,dIkSA saMjura 3.87, pa.374 saMyukta, mizrita saMjJA 6.233 sabhAnatA, sacetatA(saM.) saMta 4.247 nimala, cekhAM, sArAM (rA.) saMtAvIya3 6.292 saMtapta, thAkela | (saM.saMtApita) saMti 2.15 che saMha 3.156 sneha saMpaI 2.247, 3.51, 178 hAlamAM, atyAre (saM.saMprati); 367 prApti thAya (saMsaMpadyate); 24 saMpatti (saMpa) saMpatta 1.77, 3.208 saMprApta, pahoMcyo saMpanau, 3.207, 4.22 maLyuM, prApta thayuM (saM.saMpanna) saMpuTa 2.93 mATInAM keDiyAMnI joDa (Ti.) saMkheDau 4.139 mekale (saM.saMpreSa) saMbala 1.166, 2.215 bhAtuM (rA) saMbaMdha 3.14 kathAprakaraNa (saM.). saMbohatAM 6.326 nibhAvatAM, saMbhALatAM (saM.saMvAha) saMbhAra 3.7, 166 samudAya, samUha | (saM.); 3.106, 219 sAmagrI, masAle (saM.) saMbhArIyAI 3.208 batAvIe (rA.) saMlehaNa 2.240, 245 saMlekhanA, anazana vratanuM anuSThAna (Ti.). saMvega 6.4ra0 vairAgya (saM.) saMvegI 3.262 vairAgI, mumukSu saMsaI, saMsau 2.125, 168 saMzaya sA 2.55, 83 te sAI 5.264 sAhI, pakaDI sAukei 6.110 sAvakI(saMsapatnI) sAkaNa 4.1pa cUDela (saM. zAkinI) sAkata 6,256 bahumUlya, sajAvaTa yukata (rA.) Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 : ArAmazobhA rAsamALA sAkhaI 3.48 zAkhAe, DALIe; pa.11 sAyamAM, hAjarImAM, samakSa sAkhi 2.55 sAya, pramANa, purAvArU5 kathana; 6.3para sAkSyamAM, jaNapUrvaka sAkhI 4.31 sAkSyamAM, sAnidhyamAM, samakSa sADUla pa.390 zAla, siMha sADhA (nava) 2.101 sADA (nava) sAtabhUmi pa.116 saptabhUmi, sAta mALavALuM sAtA 6.56 zAMti, sukha, AnaMda sAtharaI 2.4pathArImAM (saM.sastara) sAthi 6.35. sAtha sAda daI 1.78 javAba Ape, spardhA sAmahIyuM 4141 sAmayuM sAmI, sAmIyA 1.142, 3.53 svAmI sAyara 64 sAgara sAra 2.118, 5-303, 6.379 madada, sArasaMbhALa; 4222, 6-415 uttama, sarasa(saM.); 4.rara uttama? sAMbhaLa (rA.)?: 2.214 satyarUpa, sAcuM (saM.) sAraI 2.99, 3.253 kare che; 2.148 pAra pADe sAraI-vAraI pa.18 sArasaMbhALa rAkhe sArasI 1.pa6 gajanA (saM. saMrasa); 1.151 sAthe sArU pa.415 anusaratuM, jevuM; 6.105, - 185 anusaratuM, chAjatuM, yogya sAla 3.50, pharasAra, prakarSa, uttama (prA.); 2.219 zALA, dhamazALA sAlara 4.185 zImaLe? (Ti) sAli 1.93 DAMgara (saM. zAli); 2.30 zalya, kAMTA, naDatara sAlA 4.rapa dharmazALA sAvadya 8.88 niMdA karmo, pApa karmo (Ti.) sAvadhAna 5.363 sataka, jAgarUka(saM.) sAsa 2,89, 4154 zvAsa sAsatI pa.pa zAzvatI, kAyamI sAsananAyaka 3.9 jana zAsananA agraNI sAsura 5,361 zvasura sAhaNa 5.12 sAdhana, sukhasAmagrI sAdhana 6.419 sAdhanA sAdhAM 3.198 sAdhuo sAdhi 4.rapa pUrAM kare (rA.) sAdhInaI 4.57 siddha karIne, jItIne sAdhuvAda 5.162 prazaMsA (saM.) sAdhyA 2.99 jItyA mAnadhi, sAnidhi 2.101, 4.182, 212 sAnnidhya, sAtha, sahAyamAM pratyakSa hovuM te sApa 4.25 zApa sAma 4.26 zyAma, kALo sAmaNi 4.153 svAminI sAmahyA 2.88 yAra thaIne, UmaTI ne (rA.) sAmahaNa 2.143, 16 6,215 taiyArI Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhamaNa 4.297, 298 samAna dhavALI (saM.sAmiNI) sAhanI 4.9 sAdharmika, samAna dharmInA leAkeA sAhamIvatsala, sAhanIvahala, sAhamIvAya 4.7, 291, 6.364 sAdharmika vAtsalya, peAtAnA dharmanA lAkA pratye anurAga, sevAbhAva (Ti.) sAhasa 4.197 sAhasika sAhisa 1.16 pakaDaro sAhasI 2.137 sAhasika sAhI 3.188 pakaDI sAhi4 3.36 sahAya (sa sAmya) sAMkalaDI 1,91 sAMkaLI, eka khAdyaprakAra (sarakhAvA talasAMkaLI') (I.) sAMcarI 1.125, 4.251 saMcarI, gaI sAMnadhi 4.7 sAnnidhya samiNi 1.1 svAminI sAMlaNAM 1.92 mIThAmAM AthelI vastu, athANAM sAMsahui 1,16, 69, 115 sAMbhaLe sa 1.93, 2.28 sAthe (sa samam ) sijajhAya 3.237 svAdhyAya, vaci Mtana siddhipurI 4.335 muktipurI simyA 5.229 zayyA siradatta 2.211 zrIdatta (nAma) siravIN 2.155 ziranI veNI, eTale zabdakoza : 341 sirahAi 2.115, 5.133 esIda (sa .zirasthAna) sirADai 2,125 sarADe siri 1.57 zire, mAthA para sirikhau 2.74 sarakhA, jevA (saM sadakSaka) sivasukha 4.334 AtmakalyANanuM sukha sisi 2.61 mAthe (saM. zIrSa`); 6.12 zazI, caMdra sisI 3.262 zIrSa, nAyaka tarIke siMdhakaisarA 2.112 siMhakesarA, lADu nI eka jAta si ghAsaNi 3.25 siMhAsana sIkha 6.224 vidAya sIkha karI pa.326, 6.138 vidAya laI sIjhai 1.51, 2.64, 5.660 siddha thAya sIta 2.161 ThaMDI, zaradI (saM.zIta) sIdAtI 1.70 sukAtI (saM.sa sI) sIdhA, sIdhI 2.5, 4.191, 6.408 siddha thayA, pAra paDavA sIpa pR.177 chIpa (sa. zukti) sIma 2.14 sImA, hada, maryAdA sIyala 2.155 zItala sIraNI 6.164 mIThAI; bheTa (rA.) sIrSa 4.273 zI, mAthuM sIrAmaNa 2,111, 120 bhADuM sIla 3.239, 4.268 zIla sIsa 3.272 ziSya Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34ra : ArAmazobhA rAsamALA sIha 360 siMha sIMdhAsaNa 4.59 siMhAsana sIMcANuM 1.16 bAja (de.) sukaDi 1.86 sukhaDa sukamAla 1.88, 2.180 sukumAra sukyatya pa.40 saphaLa (saM. sukRtArtha) sukalINI 3.211 sukulIna suki 5.70 sAvakI (saM.sapatnI) sukhaDI 4.289 bhAtuM sukhya kAra69 sukha (saMsaukhya) sucaMgi 3.ra73 suMdara suciMta 160 sacita, asvastha suta velAM 18134 suvAvaDamAM suti 3.rara3 putrI sudeva 2.232? suddhi 1.111, 331,.351 samA cAra, khabara (saMzuddhi) sudha 2.1ra8 zuddha, nirmaLa; 4.283 zuddha, barAbara, pUrepUrI sudhAcAra 2.244 zuddha AcAravALe sudhi 1.69 tapAsa; 4.ra72 khabara (saMzuddhi) supasAya 6.124 kRpA (saMsuprasAda) supI 1.61 sepI (saMsama) supramANa 6.416 pratItipUrvaka, gyatApUrvaka subhacarI ka.282 jenuM caritra zubha che e subhavatI 3.117 kalyANatI subhA 1.48 sabhA suyAi 4.4pa jUo suratara, surataru 1.155, 2.4 ka5 vRkSa surabha ka.242 surabhi, sugaMdha surabhI 3,48 gAya (saM surabhi) muralita 1.65 AnaMdabharI surahA 2.112 surabhita surahi ra.70 gAya (saM.surabhi) suriI 4.50 deve sultha 2.127 nakAmuM nIvaDayuM (rA.) suvaMsa 1.7 vAMsaLInA prakAranuM vAdya suvesi rara37? (Ti.) susamatha pa.188 susamartha nusara3 3.67, 98 sasare (saM. zvasura) suhaNa 4.82 zakuna suhava, suhavi 4,81, 92, 265 sadhavA, saubhAgyavatI strI suhAga 2.13ra zobhA, prazaMsA, kIrti (rA.) (saM.saubhAgya) suhAlaDI 1.93 suMvALI huM 3.118 vara, thI susa 5.29 zvAsa, sUMdhavuM te (rA.) sUA 3.140 sutA, suvAvaDI strI sUAga 3.143, 5.196 suvAvaDa mAM thatA roga AvaDi 2.68 suvAvaDa daramyAna sevAcAkarI sUI 2.185 soya (saM.sUci) sutikA 4.154 suvAvaDI strI, 1124 suvAvaDI strInI pari. cArikA Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtIthI 5.48 sUtI hatI sUtri 3.5 sUtragraM'thamAM, zAstramAM sudhA 2.5, 6.250 zuddha sUnu 3.1pa9 putra (sa.) sUryArai 1.129, 5.189 suvADe tyArega 4.156 suvAvaDanA roga sUyAviDa 4.136 suvAvaDa sUryAMNI 1.129 suvAvaDI strInI paricArikAe sUra 2.188, 5.224 sU sUvA 2.54 pepaTa (saM.zuka) saMkhaDI 6.103 mIThAI sekhala 3.235 zeSanAga, nAgadevatA seva 3,253 sevA sevyau 6.324 ArAdhyuM, abhi lASA rAkhI seharu 5.1 mugaTa (saM.zekhara) sAi 2.109 sukhasagavaDa sAu 3.92 sU seki 6.142 sAvakI (saM.sapatnI) sAkhI 4.146 zAkavALA sAjhAvIu 5.355 zeAdhAnyeA, khAra kaDhAvI (saM.zuddha) sAdhaNu 4.257 zeAdhavuM te seAdhAvIu 1.70 zeAdhAvyuM, jovaDAvyuM seAbhA 5.123, 163 'ArAmazAbhA'nA saMkSepa seAbhAga 2.239 roAbhA, kIti (rA.) (saM.saubhAgya) sAma 3.192 saumya sAya 4.4ra ta zabdAza : 343 sevana, seAvina 1.88 sAnAnuM; 2.61, 6.256 se|nerI (saM sauvarNa) seAha 2.123, 6.89 zAbhA seAhaga, sAhaga 1.22, 5.282 sau bhAgya sAhagI 5.59 TaMkaNakhAra sehAvi 4.50 sukha Ape (sa. sukhAya ) sAhAvu 5.317 seAhAmaNuM (sa. zeAbhA) sAhiluM 2.4, 150 saheluM, saraLa saudharamai, saudha i 3.250,6.402 saudhama nAmanA devaleAkamAM saukSa 5.421 sukha (saM.saumya) vira 49pa vRddha (saM) syau 2.21 sAthe (sa....samam) haII 4.261 hRdayamAM haNuhAra 6.228 heAnAra hajUra 6.205 pratyakSa, sAme hAjara (phA.) haThI 2.146 heDapUrvaka, parANe hatyi 3.27 hAthamAM (sa.hasta) taha 3.269 saptAhamAM (phA.) haya 2.71 gheADA (sa.) harI rAkhai 3.139 laI jaIne rAkhe halada 2.89 haLadara (saM.haridrA) halavAI 5.130 halakApaNuM, a gaurava huvaDA 4.248 hamaNAM (saM.adhunA, prA.RsuNA) Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 : ArAmazobhA rAsamALA hasuM 4.107 mazkarI hAsi, hAsuM 3.90, 6.94 mazkarI, upahAsa hita 5.203, 216, 6.224, 416 heta, prema hiyaI, hiyaDaI 2.13, 49 hRdayamAM, huvaI 3.5 heAya, thAya huMNI 6.29 thanAra huM tu 1.158, 5.399 thI, -mAMthI; - 2.37, 5.188 hato huMsa pa.rara9,6.137 heza daMtI pa,27, 224 thI, vaDa heja (prAsamAM hajI) 2.49, 4.181 heta hiva 1.145, 2.24 have hivaINA ka.24pa have divaDA 2.69 hamaNuM hII 1.46 hRdayamAM hasaI 5.77 hesArava kare, haNahaNe hIMsaI 6.189 harSa pAme huNahAra pa.261 honAra hetai(prAsamAM heta) 3.27, pa.187 hetuthI, kAraNathI, mATe helAI 5.406 jaladI, tarata ja (de.) heva, hevi 3.169, 4.95,5.70 - have heyaje 1.40 heje, thaje Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanaspatikAza [rAjakIti ke kArtiviracita 'ArAmaroAbhArAsa'mAM vRkSanAmeAnI varNAnukramika yAdI maLe che. pachI kAIkAI kRtimAM TUMkAM vanavaNu nAmAM keTalAMka vRkSanAmeA ullekha pAmyAM che. ahIM vanaspativiSayaka graMthA ne sAmAnya zabdakaiAzAnI madadathI e vRkSanAmeAnA AjanA paryAyA ne oLakha ApavAnA prayAsa karyAM che. atyAre pracalita nAma hAya tAye ene A dezamAM batAvela che ane paryAya rUpe e ja nAma mUkayu` che. Azaya pUrI vRkSayAdI karavAnA che. vaNuM kAmAM vanaspatinAmA uparAMta phaLa-mevA AditAM ne kariyANAMnAM gaNAya evAM nAmeAnA samAveza karavAnI rUDhi jAya che. AthI kamaLakAkaDI, peAsta jevAM nAmeA ahIM dekhAya che. vaNukA paryAyanAmAnA ullekha paNa karatAM jaNAya che. vanaspatinI kharekharI eLakhanA prazna kaThina che kemake judAjudA graMthA ne vidvAneAnI mAhitI judI paDe che. pradezabhede vanaspatie judIjudI rIte oLakhAya che ne jUnA samayamAM zuM abhipreta hatuM e Aje nakkI karavuM adharuM che. eTale A prayatnanI maryAdAe spaSTa che. jyAM ALakha ApI che paNa khAtarI nathI tyAM praznArthAM mUkI zakA vyakta karI che ne jyAM ALakha ApavAnuM ja banI zakyuM nathI tyAM kevaLa praznA mUkayo che. tyAMka e eLakha ApavAnuM paNa banyuM che. darzAvelAM sa MskRta mULa keTaleka ThekANe dezya zabdonAM sa MskRtIkaraNu hAvAnA vahema jAya che. paNa prAkRta-dezya dAzAmAM jemane dezya tarIke ullekha maLyA te nAmAne ahIM dRzya ja darzAvyAM che. nirdiSTa saMkhyAMkamAM prathama kRtikramAMka ne pachI saLaMga kaDIkramAMka che. eka ja kRtinA bIjo kaDIkramAMka Ave che tyAM sAthe ja darzAvyA che.] akhADa 1.23 akharoTa (sa". akSATaka) agara 1.23, 3.38, 5.63 agaru (saM.aguru) agathIu 1.24 athiyA, segara (sa".agasti) anAma 1.23 nAma vagaranAM vRkSa ? ara su 1.23 araDUsA (sa. arag) Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 : ArAmazobhA rAsamALA araNa 1.23 araNa (saM. araNi) aralU 124 araDUsa, arala (saM.arala) asaka 1.23, 5.61 azoka, AsopAlava aMjaNa 1.24 aMjanavRkSa aMba 3.38. 5.61 AMbo (saM.Amra) Auli 1.23 AvaLa (saM.Ahulya) Aka 1.24 AkaDe (saM arka) AkamadAra 1.24 AkaDe e ja madAra ke maMdAra (saM.arkamadAra) AmalI 1.23 AmalI, AMbalI (saM.aglikA); AMbaLAnuM vRkSa (saM.AmalakI) AraThI 1.24 arIThI (saM. ariSTa) Asadu 1.24 Asada, azvattha, pIpaLo? Ada, azvagaMdhA? AsadupalacI 1.24? AsaMdhi 1.23 AsaMda (saM. azvagaMdhA) AMbA 1.23, 4.4pa AMbe (saM. Amra) AMbilI 1.23, 5.63 AMbalI (saMambikA) uMbara 1.24 uMbare (saM. udumbara) kauTha 4.47 keThI, koThuM (saMkapittha) kakAha 126 eka prakArane kapAsa (hikakahI)? kacanAri 1.26 kInAra (saM. kAMca nAra). kaci 1.25 kaciyuM, kAcakuM? kacura 127 kacUra (saM.kara) kaDUbari 1.26 koThIMbaDI, kaThImaDI (saM. karkaciTI) kaDAha 1.26 vRkSavizeSa (prA.) (saM. kaTAha) kaDu 1.25 kaDu (saMkaTu); kaDe, aMdara (saMkuTaja) kaNara 125, 5.61 karaNa (sa. karavIra, kaNavIra) kadalI pa.61 keLa (saM.) kadaMba 3.38, 5.61 kadaMba (saM.) kanaka 1.25 dhatUra; nAgakesara (saM.) kanakakevaDI 1.25 kevaDAnI mAdA jAta (saM.kanakaketakI) kamala 1.25 kamaLa (saM.) kamalakAkaDI 1.25 kamaLakAkaDI, kamaLanAM bI kayara 1.27 keraDo (saMkarIra) karaNIkara 1.25 garamALA (saMkarNi kAra) karapaTei 1.27 karapaTI, kAMkaDanuM jhADa karamadA, karmadA 1.27,4.47 karamadAnuM jhADa (saMkaramada) kahAra 1.27 dhoLuM sugaMdhI kamaLa (saM.kalAra) kasuMbhaSe 1.27 kasuMbo (saMkurukla) kaha-aMba 1.ra7 saMba, lakhanuM jhADa (saMkazAstra)? kaDI 1.27 kaMkoDAnuM - kaTAlAnuM jhADa (de. keDa) kethera 1.25 kAMTALI vanaspati | (saMkethera) kaMba 1.ra ? Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAkaDI 1.25 kAkaDI (saMkaTikA) kArelI 1.26 kArelI (dekArilI) kAlubari 1.25 eka kariyANuM; kALe uMbaro, ghularaDo (saM.kAkedumbara)? kAsaMdharau 1.25 kADhaMdara (saM. kAzama) kAMdamI jAI 1.26 jAInI koI jAta (saMkirdamI jati ) kIba 1.27 ? kIra 1.27 ? kuTha 1.27 kaDI, kaThuM (saMkapittha) kuMAri 1.25 kuMvAra, kuMvArapAThuM (saM.kumArI) kuMkaNa 1.raka rAtuM kamaLa (de.); keLAnI eka jAta sUcavatuM vizeSaNa kRSNagara 1.27 agaru (saMkuSNuguru) ketakI 4.46 kevaDe (saM.) keli 1.25, 26, 3.38, 4.4pa keLa (saM.kadalI); kandavizeSa (8) kevaDa 3.39 kevaDo (saMketakI) kevaDI 1.25 kevaDo (saM. ketakI) kesu, kesUa 1.26, 4.49 kesUDe (saM. kizuka) khajaDa 1.28 vRkSavizeSa (saM.khaja, prA.khajaja)? khajUra, khajUraDA 1.28, 4.47 khajUrI (saM.khajurikA) khayara 1.28 khera, kheriye bAvaLa (saMkhadira) kharasaNIu 1.28 kharasaNu, eka choDa? kharasANa, kharasADI, rAma. vanaspatikaza : 347 tala (saM.rAmatila)? kharasANa, eka thera (phA khurAsAnI parathI)? khAriki 1.28 khAreka (dekhArikaka) khArekha 4.47 khAreka (de.khAriSTha) khIraNa 1.28 khIraNa, khIravela (saMkSIriNI) gale 1.29 gaLo (saM guDUcI) gaMge2 1.ra9 eka auSadhIya vana spati, gaMgeDu (rA.gaMgeraNa) (saM. gAMkI); gaMgeTI, bAliyuM, nAgabalA? gaMThAlA 1.29 gaMThoDA, pIparImULa? girimAluM 129 garamALA (saMkRta mAlaka) gulAla 1.29, 4.48 gulAla, gulAlA -- gulAllA, lAla phUlane eka cheDa (rA.) (phA.)? gUgala 1.ra9 gUgaLa (saM.gujhulu) gUMdI 1.29 gUMdI geraDa1.29 gAraDa, goraDiye bAvaLa, sapheda khera ( saM ta khadira) golhI 1.ra9 giDAM, TIMDoLAne vele (da.golhA) gosaSa 1.29 gorucaMdana, caMdanane eka prakAra (saMgozISa) ghaTorA 1.30 gaTa-bAraDI, ghaTaboraDI (saMgopaghaMTA, ghuTTA, gheTA)? ghanasAra 1.30 kapUranuM jhADa (saM.) ghaMTaraNi 1.30 dUdhare (saM.gheTA ravA)? ghUMTa 1.30 lUMTa (hi) (saM.gheTA); gaTabAraDI ? Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 : ArAmazobhA rAsamALA caMdana 1.31, 4.48 caMdananuM vRkSa (saM.) caMpaka 1.31, 4,48, pa.caMpo (saM.) cIgarAI 1.31 cikA khAI? caNakabAvA 1.31 caNakabAba (phA. cinikabAlA) chalIrU 1.32 eka kariyANuM; chaDIle, zilApuSpa? chIMkaNuM 1.32 nAkachIMkaNIne choDa (saMchikkanI) chuDa 1.3ra chaDa - eka kariyANuM; dhura, gokharu (saM.gokSura)? jamalAsI 1.33 jaTAmAMsI ? jarago 1.33 jaragA, eka prakAranuM dhAsa (hi.jaragA) jarojI 1.33 jagajAM - eka me ? jaba 1.33 jAMbu (saM.ja bU)? jabIra, jabIri 1.32, 4.45 jabarI lIMbuDI (saM.) jabu, jabU, 3.38, 5.61 jabunuM vRkSa (saM.jabU) jAtIphala 133 jAyaphaLa (saM.) jAya 3.39, 4.49 jAI (saM.jAti) jAsu 4.48 jAsuda jAsUla 1.33 jAsUda jAMbu 4.45 jAMbunuM vRkSa (saM.jabU) chajaba 1.33 javo - eka ghAsa che ? jaI 3.39 jaI (saMyuthikA) jUhI 1.32 jUI (saM.yUthikA) jhajhaNaNa 1.33 jhijhiNa (.) - eka prakAranI latA ke vRkSa? jhIMjha 1.33 jhIMjhI, AAMdaro TeTama 1.33 mahUDo (de. TolaMba)? TIMDUrI 1.33 TIMDorAne velo (saM.tuDIkerI) TIMba3 4.47 TIMbaru (deTiMbaru) DAMga 1.34 DAga (de.) - eka bhAi? DAMgaraDAM 1.34 DAMgara DhAMDhaNi 1.34 eka ghAsa, kauMcAne - vela (de.DhaMDhaNI) DhIMbaDuM 1.34 DhIMbaDo - eka bhAjI DheI 1.34 hiMga (rA.Dha)? DhekI, varakhalI, kRNutamAla? takAri 1.35 araNanI eka jAta (saMkorI) tagara 1.35, 3.38,5.62 tagara (saM.) tamAla 3.37, 4.48 tamAla (saM.) tADa 1-34 tADa (saM.tAla) tAla 3.7 tADa (saM.) tilaga ("tilaMga pAThadoSa) 3.38 tilakavRkSa, ratAvalA tIDU 1.35 timira vRkSa (de. tiriDa)? tuta (pATha "tuta"?) 1.35 phaLajhADa zetUra (phA.nUta; saMtRda)? thega 1.35 thegI, eka bhAjI ke kaMda (de.) cehara 1.35 thara (re.) damaNuu 1.35, 3.39 damaNe (saM. damanaka) dADama 1.35, 4.47 dADama (saM.) damaNe 4.48 damaNe (saM. damanaka) Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadAra 1.35, 5.62 devadAra (saM. devadAru) drAkha 1.35, 4.46 drAkSa (saM. drAkSA) dhava 1.36, 5.63 dhAvaDA (saM.) dhavAla 1.36 ? dhAmaNu 1.36 dhAmaNa, dhrAmaNuM (de. dhamaNa) dhADI 1.36 dhAvaDI (sa'.dhAtakI) nAma 1.30, 3.37 nAgakesara, nAgacaMpe| (sa.) nAgaraveli 3.38 nAgaravela (sa. nAga vallI) nAgaveli 1.30 nAgaravela (sa. nAgavallI) nAraMgI 1.45, 5.61 nAraMgI (sa' tAraMga) nAgi 1.30, 3.38 nAra"gI (saM nAraMga) nAlakera 3.39 nALiyera (saM. nAla kera) nAlIara 4.45 nALiyera (sa nAlikara) nAlerI 1.30 nALiyerI (saM. nAlikara) nAMdIvRkSa 1.31 nAMdarUkhI vaDa (saM. tandivrukSa) nirguDI 1.30 nagADa (saM. nirguCDI) nimAM 4.47 eka mevA; cila gAA (phA.), saneAbara ke cIDa nirmANI 1.31 nisANI, masADI niMbU 3.38 kAgadI lI'bu (sa, niMbU ) vanaspatikAza : 349 nIba pa.41 lImaDA (sa, nimna) nIMbU 5.61 kAgadI lIMSu (saM. niMbu) maitravelI 1.31 netara (saM. vetralatA) pataMga 1.36 pataMganuM jhADa; caMdananI eka jAta (saM.) padamakha 1.36 kamaLakAkaDI (sa padmAkSa) pannAga 1.30 UMDI, raktakresara (sa. puM-nAga) pADela 1.36, 3.37, 4.46, 5.62 pADaLa - eka phUlajhADa (saM.pATala) pArijAta, pArinnatika 3.37, 4.48 pAritaka (sa.) pIpari 1.36 lIMDIpIpara (sa. pippalI) pIpala 4.47, 5.62 pIpaLA (sa. pippala) punnAga 3.37 UMDI, raktakesara (sa. puM-nAga) peAsta 1.36 aphINa - khasakhasane DADA (phA.) prIyaga 1.36 dhaulA (saM.priyaMgu) ksa 1.307, 3.38 sa (saM. panasa) krasaNA 1.37 phAlasAM (saM.puruSaka) ? phAphala 1.38 seApArI (sa....pUgala) kAMNi 1.38 bakAnalImaDA (saM.vRkkA) dAMma 1,37, 4.47 badAma (phA. bAdAma) hiDAM 1.38 baheDAM (sa'. bhiItaka) mAli 1.37 bAvaLa (de. skUla) Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 : ArAmazobhA rAsamALA biba pa.61 TIMDorAne velo (saM. bibI) bIu 1.37 bI, asana ke vijaya sAra vRkSa (saM.bIjaka) bIju 1.38 juo bIyo bIjora, bIjorI 1.37, 338, 4.45 biru (saM.bIjapUraka) bIli 1.38 bIlInuM jhADa (saM. maMDAvI 1.39 mAMDavI, magaphaLI? mAINa 1.38 iMdrAmaNI (saM. mRgAdanI)? AmaLAnuM vRkSa (de. mAiMdA)? mAlatI 4.48 mAlatI(saM.) maDhIAuli 1.39 mI DhiyAvaLa mIMDhala 139 mIMDhaLanuM jhADa (saM. madanaphala) bilDa) bulasirI pa.62 berasalI (saM. bakulazrI) khUa 1.38 mogarAnI eka jAta (saM.bUka)? beDI 1.37 ? bera 1.37 bAraDI (saMbadarI) bhAriMga 138 bhAraMgI (saM.bhAga) bhAMgaru 138 bhAMgara ( saM garAja, bhIlima 1.38 bhilAmo (saM.bhalAtaka) bhUji 1.38 bhejapatranuM jhADa (saMbhUja) macakaMda, macakuda 1939, 3.39 mucukaMda madAra 124 maMdAra, AkaDo (saM.) mayUrasikhA 1.39 mayUrazikhA maruu, marUu 1.39, 3.39, 4.48 maravA (saM.maruvaka) malayagirI 1.38 malayAgiruMpILuM caMdana mahila 1.39 mogare (saMmatilakA) mahAruM kha 1.39 thAra (saM.mahAvRkSa) mahUA, mahUyaDA 1.38, 5.62 mahUDe (saM.madhuka) magaru 1.38, 4.48 megara (saM. mugarA) ratAMjaNI 140 ratAMjaLI, rakatacaMdana) rAINa, rAINi 1.40, 3.39 rAyaNa nuM jhADa (saMrAjadanI) rAyaNa 4.45 rAyaNanuM jhADa (saM. rAjadanI) 2Ala 1.40 rALa, sAlavRkSane rasa (saM.) laviga 1.40 laviMga (saMlavaMga) lIcha 1.40 lIcI, pUrva hiMdanuM phaLajhADa? lIMbUI 1.40 lIMbuDI (saMnibuka) vaga6 1.41 vagadA, pIlUDAM? vaDa 1.41, 4.47, 5.62 vaDa (saM.vaTa) varadhAru 1.41 varadhAre, samadarazeSa (saMvRddhadAru) vaMsa 1.41 vAMsa (saMvaMza) vAyama 1.41 kaIka phaLame vAlau 4.49 suMgadhI vALe, khAsa (saM.vAlaka) viDaMga 141 vAvaDiga (saM.) vulasarI 449 borasalI (saM. bakulazrI) veDasa 14vetara, pANImAM thatA Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ netaranA prakArane choDa (prA.) veli 1.41 vicakila (prA. veIla)? nidrApreraka latA (de. velI)? sajaDIyu 1.43 sAjaDiye, sAdaDa, Aja, ajuna vRkSa (saM.sa) sadAphala 1.43, 3.38 uMbara, nALa cerI vagere keTalAMka vRkSa sadAphala kahevAya che, paraMtu varNakamAM phaLa tarIke eno ulalekha thAya. che tethI saMbhavataH nALiyera sarakhaDI 1.43 sarakaDa, sarakhaDa, muMja ghAsa (saM.zara). saratarI 1.43 surata, kalpavRkSa (rA.saratara)? saramAM 1.4ra eka kariyANuM sarala 1.43 sarala, cIDanuM jhADa (de.) sarasa 1.42 sarasaDo (saM.zirISa)? sarasa chAla -eka kariyANuM savasa 1.42 zIvaNa, saMvananuM jhADa (saM.zrIparNI) sAga 1,42, 3.37 sAga (saM. zAka) sAya 3.39 ? sAlari 1942 sAleDI, dhUpaDo (saM. salaDI)? zImaLo(saM.zAmalI)? sAMmalamalI 1.43 zImaLA (saM. zAmalI)? kALA marI (saM. zyAmala marica ke malina)? siNigitarau 1.43 kADAsiMgInuM jhADa (saMzRMgI) vanaspatiza : 351 sibali 1.42 zAmalI, zImaLe (desiMbali)? sIMbalIkaMTaka - eka kariyANuM sirayU 1.42 saragavo (saM.zizna) sIbali 5.62 juo sibali sIsavi pa.6ra sIsama (saM.rzizapA) sIMdUrIla 1.43 siMdUrI (saM. sindura) surahI 4.47 rAsnA, tulasI, caMdana, sara - sAleDu Adi vRkSamAMthI kaI (saM.surabhi); eka kariyANuM sUkaDI 1.42 sukhaDa, caMdana sUyArukha 1.42 suvA (saMzatAhuvA) sevaMta, sevaMtrI 3.39, 4.49 eka phUlajhADa sonaDI jAI 1.42 pILA phUlavALI jaI (saM.sauvarNajAti) sopArI 1.45 sopArI hacera 1.44 ? haraDaI 1.44 haraDe (saMharitakI) haraDU 1.44 haraDAM, moTI haraDe? halada 144 haLadara (saMharidrA) hIAli 1.44 tADanI eka jAta (saM.hintAla)? haravuMNi 1.44 hiravaNa nAmanI kapAsanI jAta hIMgavRkSa 1.44 hIMganuM jhADa (saM. hIMgUANi 1.44 iMgudInuM vRkSa (rA. hiMgUNa) Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezIonI sUci [ArAmazobhAviSayaka gujarAtI kRtiomAM ghaNe sthAne upayogamAM levAyelA dezabaMdhanI neMdha thayelI che, je ahIM varNAnukrame ApavAmAM Avela che. je kRtio DhALabaddha nathI temAM paNa kavacita vacce dezabaMdhane upayoga thayo che tethI badhe DhALakramAMka ApI zakAya tema nathI. A kAraNe dareka dezIne aMte kRtikramAMka ane enA je saLaMga kaDIkramAMkathI e dezI AraMbhAya che te kaDIkramAMka ApavAmAM AvyA che. sAthe pRthyAMkane paNa nideza karyo che. A uparAMta, A dezIo jaina gUrjara kavionI dezIonI anukramaNikA (prathama AvRtti, bhA.3 pR.1833-2104)mAM nirdiSTa hoya to tyAMne dezIkramAMka Apyo che. tyAM ahIMnI dezamAM mahattvano zabdaphera heya to enI neMdha lIdhI che ne be dezI eka hovAnI zaMkA lAgI tyAM praznArtha mUkyo che. rAjasiMhaviracita "ArAmazobhArAsa'nI hastapratamAM ghaNuM DhALamAM hAMsiyAmAM bIjI eTale ke vaikalpika dezIne niza thayo che. e dezIo mudrita pAThamAM kasamAM darzAvI che ne emane ahIM paNa samAveza karyo che. ahIM e dezIo paratve katikaDIkramAMka pUve kUdaDI mUkI che. e dezI kaI dezanA vikalpamAM che te kaDIkramAMkanA meLathI jaNAI Avaze.] 1. araja suNI jaI rUDA rAjIyA hAjI, garUA bahu jirNadaH 6.322/ 253; jemUka 44. 2. avalUrIH 5.398/222; jaimUka 1747 ka (lUaranI), 1748 tathA 1749 (sUrinI)? 3. Ima dhanu dhaNanaI samajhAvAIH 5.190/ra04; jaimUka 184 (Ima dhanno dhaNanaI paricAvaI). 4. IDhANa corI reH 6.162/240; jeNUka 165. 5. ulAlAnI : pa.91/195; jenka 236. 6. eka lahari laI gorilA reH 5.136/199; jaimUka 251. 7. kapUra huvaI ati Ujalau reH 38/136, pa.36/190, 9.302 252; gUka 305. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezIonI sUci H 353 8. karamaparIkSA karaNa kumara calyau reH ka. 202/244; jaiguka 319. 9. karahalAnI : pa.413/223; jaimUka 321. 10. kahi kuraMgI haraNulA : pa.413/223; jaimUka -. 11. kAjala nIku roja lAla: 5.248/209; jeka 347. 12. kumara puraMdara cAlyuM AgaI: pa.155/201; jemUka 391. 13. kRpAnAtha mujha vInatI avadhAri. 3.80/144; jaimUka 401. 14. koI bhUlau mana samajhAvaI re : 6.1ra7/238; jaimUka 415. 15. khaTolAnI : pa.317/215; jaimUka 430. 16. giridhara AvaI lu : 5.75/212; gUka 458. 17. ghari AvauM cha AMba3 morIyalaH 6.242247; jaimUka 518. 18. upaInI : 3.34139; gUma -. 19, citti cetana karI: 5.353/218; jaimUka pa76. 20. celA viSaya na gaMjIyaIH 3.17/137; jaimUka 1853 (viSaya na gaMjII). 21. jovu hArI AIH 5.334217; jeNUka -. 22. tiNa nagarInu vANuuH 5.73/193; jaimUka-. 23. timarI pAsaI evaDalU e gAma: 5.6 /188; jemUka 776. 24. tuM sAjaNuM kaI sirajaNahArA : 5.190ra04; jaimUka-. 25. trATikAnI H 5.26 /210; jeka -. 26. thAI mAthAM kasabI pAga lenArau chAgalau mArUjIH 6.362/257; jaimUka 836. ra7. desaNa nisuNI jagaguru varanI reH pa1ra1/197; jaimUka -28. deha asuci kari pUrI hA, bAraha bhAvanA mAhe : 3.7143; jaimUka -. 29. dhanadhana te sAdha namI jaIH 4.176 174, 4.192/176; jaimUka -. 30. naW gaI natya gaI jANaI re balAI, AvaI lau kesarIya3 mArU lyAvaI laI ghaDAI, hAMrA he kesarI lAla na de ghaDAIH 6.100 235; jaimUka 972. 31. nAci Indra ANaMda myuMH pa.55 19ra; mUka 1024. 32. nAyakAnI vizeSAlIH 5.297ra13, 5.30 5 214; jaimUka 1033(2). 33, nAraMgapura vara pAsajI re: 5.219/ra06; jaimUka -. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 : ArAmabhA rAsamALA 34. puraMdaranI vizeSAlIH pa.36 6 /219; jaimUka 1211 (puraMdararI). 35. pratibaMdhI mRgAvatI H 5.55/192; jaimUka36. phAganI: 3.pa0/140; jaimUka 1223(1). 37. bahu nehabharI: 6.397/261; jaimUka -. 38. bAMgarIyAnI H 6 2828; jaimUka 1248,1784 (vAgariyArI). 39. biMdalInI : ka.9/ra6; jaika 1275ka. 40. bIju ajiya jirNadaH 5.91/195; jaimUka -. 41. maI buDharAkuM khIra pakAI, jhAri calyau lapaTau deI, mAryau maraNa gayau buDhara, daI mAryau maraNa gayauH 6.48/230; jaimUka 1568 | (meM buDharAkuM...). 42. madhukaranI : 5.235/208; jaimUka 1368, 1368ka. 43. mahAvideha khetra suhAmaNuuH 6.342/256; jemUka 1454. 44. mahidI raMga lAgauH 6.88/233; jaimUka 1419. 45. mArI sakhI re sahilI: 6.182/242; jeNUka 1345 (hArI sahI re samANI), 1484 (mAharI sahI re samANI). 46. mAMnA darajaNanA gItanI: 6.147/239; jaimUka 1437. 47. mujhanaI he darasaNa nyAya(na) na tuM dII heH 5.219/ra06; jaimUka 1512. 48. mRgajanI caupaIH 4.176/174, 4.12/176; jaimUka -. 49. metInA gItanIH 6222/245; jaimUka 1575. 50. morI bahinI kahi kAI acaraja vAta H 6.415/263; jaimUka 1553 (merI.), 1586ka. 51. yAdavarAya meM raMga lAguH 5.381/221; jeNUka 1603. para. rahu rahu vAlahA: pa.19189; jemUka 1636. 53. rAmacaMdake vA(ba)gamaIH 5.208 206; jeNUka 1677. 54. rAma vanavAsaI nIsaryAjI: 5.398222; jaimUka -. 55. vaMsI vAjaI veNaH 5.433/225; jaimUka 1828 (vAMsalo vAjaI re viNuM raNajhaNe)? 56. vAhesara mujha vInatI gIcAH 6.379/260; jeka 1817. 57. vIchIyAnI? 5.172/202; jaimUka 1855(3). 58. vivAhalAH 2.88/121; jaimUka 185ra (vivAhalAnI), 1892ka. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezIonI sUci : 355 59. saMdhinI : 3.1/137; jeNUka 1991 60. sAdhajI bhalaI padhAryA Aja : 5.266/210, 6.2 63/249; gUka 2050. 61. sA bhamarulI eNaH 5.317215; jaimUka 1303 (bhamarUlIna). 62. sImaMdhara karijayo mayA ehanIH 5.19, 189; jaimUka 2116. 63. suNi suNi naMdana vAhahA H 3.42/140; jaimUka -. 64. sUvaTIyA re sUvaTA lAI vAgaDa vUThA meha re, pANI viNi vAI vahyau sUvaTIyA reH 6.282/250; jemUka 2188 (sUvaTiyA lAI). 65. havaI paMcamI vADi vacAraka : 45.121/197; jaimUka -. ka6. hAM lakhalakhaNu bAraTa rAjAjInaI rIjhavinaI ghara AjyoH 6.6 6/ 232; jaimUka 2320 (he lakhamaNa...). Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahatvanI saMdarbhasUci 1. (hemacaMdrAcAryaviracita) abhidhAnacintAmaNiza, anu.saMpA.vijya kastUrasurijI, prakA.jasavaMtalAla giradharalAla zAha, amadAvAda, vi.saM. 2013 2. (pUjARSikRta, ArAmazobhAcaritra, prakA. jaina haThIsiMha sarasvatI sabhA, amadAvAda, 1928. 3. (jinaharSakRta) ArAmazobhArAsa, saMpA. jayaMta koThArI, kIrtidA jezI, prakA. samatA prakAzana, amadAvAda, 1983 4. (saMghatilakaviracita) ArAmasohAkalA, saMpA. yazobhadravijaya, prakA. surata vaDA cauTA jaina saMgha, vi.saM.1997 5. ItihAsanI keDI, bhogIlAla sAMDesarA, prakA. padmA prakAzana, vaDedarA, 1945 6. aitihAsika jaina kAvyasaMgraha, saMpA. agaracaMda nAhaTA, prakA. munizrI hAjarImala smRti prakAzana, khyAvara, 1969 7. kaMkAvaTI bhA.1, saMpA. jhaveracaMda meghANI, prakA. gUrjara graMtharatna kAryAlaya, amadAvAda, 1927, AvRtti navamI 1955 8. guNasuMdarI ane hitipadeza, varSa 3 aMka 8, eprila 1926 - "nAgapAMcama, caitanyabAlA majamudAra 9. gujarAtI lokasAhityamALA maNake bIje, saMpA. prakA. gujarAta lokasAhitya samiti, amadAvAda, 1950 10. jinatattva bhA.1 tathA 2, ramaNalAla vI. zAha, prakA. muMbaI jana yuvaka saMdha, muMbaI, 1985 tathA 1988 11. jinaratnakoza .1, saMpA. hari dAmodara velanakara, prakA. bhAMDArakara orienTala risarca insTiTyUTa, pUnA, 1944 jinaharSa graMthAvalI, saMpA. agaracaMda nAhaTA, prakA. sAdUla rAja sthAnI risarca InsTiTayUTa, vikAnera, 1962 13. jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti, bhA.1,2,3 tathA 4, saMpra cojaka mohanalAla dalIcaMda dezAI, saMpA. jayaMta TheThArI, prakA. mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI, 1986, 1987, 1987 tathA 1988 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 357 sadabha ci 14. jaina maru gUjara kavi aura unakI racanAe' bhA.1, saMpA. agaracaMda nAhaTA, prakA. abhaya jaina graMthAlaya, bikAnera, 1975 15. jaina yuga, pu.4 aMka 1 -'jinayannasUrinirvANurAsa' 16. jainarAsasa grahaH prathamaH bhAga, saMzA, sAgaracandrajI, prA. jaina haThIsiMga sarasvatI sabhA, amadAvAda, 1930 17. jaina sa skRta sAhityanA itihAsa khaMDa 2, saMpA. hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA, prA. muktikamala jaina granthamAlA, vaDAdarA, 1968 18. dezI zabdAza, saMpA. dulaherAja, prakA. jaina vizvabhAratI, lADanU, 1988 19. navacetana, nave'-Dise. 1974 - 'nAgaputrI', bhAgIlAla sAMDesarA 20. vidha u Adarza pUrvAdha tathA uttarAdha, bApAlAla ga. vaidya, prakA. svAmI AtmAnaMda sarasvatI Ayurvedika sahakArI phAsI li.,surata, dvitIya saMskaraNa, 1965 21. pAia-sad-mahaSNuvA, haragAviMdadAsa trikamacaMda zeTha, prakA. prAkRta grantha pariSada, vArANasI, bIjI AvRtti 1963 22. bhagavadgAmaMDala bhA.1thI 9, bhagavatasiMhajI, prakA. pravINa prakAzana, rAjakrATa, punarmudraNa 1986 23. (zAmaLa bhaTakRta) madanamAhanA, saMpA. rivallabha cU. bhAyANI, prakA. bhAratIya vidyAbhavana, muMbaI, 1955 24. munirAja zrI puNyavijayajI sauMgrahagata gUjarAtI hastaprata sUcI, sa`pA. puNyavijayajI, prakA. lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAda, 1978 25. (vinayacaMdrasUriviracitam) munisuvratasvAmicaritama, sapA. vikramavijayargANu, bhAskaravijaya, prakA. labdhisUrIzvara jaina graMthamAlA, chANI, 1957 26. (pradyumnasUriviracitam ) mUlazuddhiprakaraNam, saMpA. amRtalAla meAhanalAla bhojaka, prakA. prAkRta graMtha pariSada, amadAvAda, 1971 27. rAjasthAna hastalikhita graMthasUci bhAga 1, prakA, rAjasthAna prAcya vidyA pratiSThAna, jodhapura, 1960 28. rAjasthAnI sabada krAsa 4 khaMDa 9 graMtha, sItArAma lAlasa, prakA. rAjasthAnI zeAdha sasthAna, (pachIthI) upasamiti, rAjasthAnI samada Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 359 : ArAmazAlA rAsamALA krAsa, jodhapura, 1962-1978 29. lekasAhityanI nAgakathAe, saMpA. jorAvarasiMha jAdava, prakA, pravINa pustaka bhaMDAra, rAjakreATa, khIjI AvRtti 1986 30. leAkasAhityavijJAna, satyendra, zivalAla agravAla enDa ka MpanI, AgrA, 1962 31. vanauSadhi-kArA, saMpA. kezavarAma kA. zAstrI, prakA. prAcya vidyA maMdira, mahArA sayAjIrAva vizvavidyAlaya, vaDAdarA, 1982 32. vaNu ka-samuccaya bhAga 1 tathA 2, saMpA. bheAgIlAla ja. sAMDesarA, prakA. mahArAja sayAjIrAva vizvavidyAlaya, vaDeAdarA, 1956 tathA 1959 33. (zubhava nagaNivaracita) vamAnadezanA bhAga 1, prakA. jaina dharma prasAraka sabhA, bhAvanagara, vi.saM.1984 34. (rAjakItiviracita) vadha mAnadezanA, prakA. hIrAlAla haMsarAja, jAma nagara, vIra saM2463 35. samasutta', prakA. sa-sevA-sauMdha prakAzana, vArANasI, 1975 36. (haribhadrasUrikRta) samyaktvasaptati, sa`zA. lalitavijaya, prakA devacaMda lAlabhAI pustakAhAra kuMDa, muMbaI, 1916 37. sakSipta jaina ddana, sa.pA. dinezayadra jorAvaramala medI, prA. pote, muMbaI, ceAthI AvRtti 1988 38. saMjJA darzaka kAza, ratanajI pharAmajI zeThanA, prakA. -, 1904] 39. saMskRta sAhityamAM vanaspati, bApAlAla ga. vaidya, prakA. gujarAta vidyAsabhA, amadAvAda, 1953 40. sugadhadazamI kathA, saMpA. hIrAlAla jaita, prakA. bhAratIya jJAnapITha, vArANusI, 1966 41 sUrajanI sAkhe ane tuLasImAne katyAre, sA~grA. caitanyabALA majamudvAra, zrImatIbALA majamudAra, prakA. gujarAta rAjya leAkasAhitya samiti, amadAvAda, 1969 42. svAdhyAya pu.15 aMka rathI 4 - '(vinayasamudranAcakaviracita) ArAmazAbhAcApAI', saMpA. navInacaMdra ema. zAha uparAMta anya jaNItA gujarAtI, hiMdI tathA saMskRta kArone upayAga karyo che. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhivRddhi zAdika zuddhi pU.paM. pU.paM. zuddha 1030 vikramavijayagaNi 122/27kalA [kamalA? 13/31 1997 126/5 mukhi rovAI 20/ra9 2463 127/4 DAvaDI 3026 19 138 22 joI jaI 43/26 enA 130 13 sata saI, 46/13 khaDamAM 130/23 tilaga 49ra7 "spaSTa rItarada karo 139 23 phephila 51/24 vAra e AvI tyAre rAjA 158/11 saMghavatsala kArI pada6 jinaharSa (saM.) 16421 mAMjari 59/23-24 pUrva paraMparAmAM 176 28 nathI tU 59/31 batAvatA 181/14 meha 70/29 pR.127 -28 181 22 TelI 102 ja karaNIkara kaci 1896 khaTrakarma 102/14 nA raMga 192/27 nIMbU 102/18 juhI naI 206 /1 ke bAgamaI 10223 tuMta [tuta ?] 206/24 nyAna 103/1 bua bIla 22524 8 [44] 1037 vaNakhaMDe 22526 9 [441] 103/11 sajaDIu sarala 225/28 10 [42] 104/15 Aja," 226/22 pApa pakhAla 110/7 mAMhi 242/15 rUpaI 112/6 kastUrI 310/30-31 khara 4.79 gadheDo 114pa vijayacaMdrasUri (saM.) 1179 kaI kaI] 327/18 bhairavI, cIbarI vizeSa zuddhivRddhi pR.22 . 15-21 paratve spaSTatA : ka pratamAM kharekhara vijayacandra ja pATha che, vinayacandra vAcanadeSa hato. tethI ka ane kha prata vacce Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 : ArAmazobhA rAsamALA A bAbatamAM koI pharaka raheto nathI ane kavi nizcitapaNe vijaya candranA ja ziSya Thare che. pR.43 paMpa Ama vAMcavI H kamalazrI ane kamalAne sthAne kuzalazrI ane padmAvatI nAma Ape. (kemake saMbaMdhita kAvyapaMktimAM zrIrane nAma ane "guNavatI'ne vizeSaNa tarIke vAMcavAnuM che.) pR.67 5.13 pachI umere : mastake bagIce he : A kathAghaTaka jaina paraMparAnI prasiddha abaDakathAmAM jovA maLe che. rAjakumArI caMdrayazA ane enI sakhI rAjaladevInI zivabhaktithI ane niHspRhatAthI sUryadeva khUba prasanna thayelA. emaNe candrayazAne eka tilakAbharaNa ApyuM, jenAthI aMdhakAramAM paNa divyaprakAza patharAI jato. rAjaladevIne bagIco Apyo je kAyama enA mastaka para laherAtA rahetA. aMbaDacaritra sau prathama muniratnasUrie I.13mA zatakamAM saMskRtamAM cela che. (juo aMDakathA, saMpA. kanubhAI va. zeTha, dhanavaMta ti. zAha, prakA. samatA prakAzana, amadAvAda, 1982, pR.20-21.) pR.71 5.12 "phI ("I')." pachI umere : kAne vadhArAne lakhAyeluM maLe che, jemake belyau"ne sthAne "bAlyAu", hiyaIne sthAne hiyAI, jhAlyau'ne sthAne "jhAlyAuM" vagere. pU.101, 103, 105, 107, 109, 111nI phigaralAInamAM "1. rAjakIrti ke kIrti ema karo. pR.267 paM.11 "ANaMda." pachI umeraH 1562 ka DAcaDI. pR.70 5.11 "DhALa da." pachI umerA: 182.2 25. pR.286 5.25ne sthAne Ama vAMcoH 79-80 : ahIM rAjane thayelA zubha zakunenuM varNana che. DAbI bAju gadheDo, jamaNI bAju cIbarI, yoginI "ude udA' karatI maLe e, devacakalI, tetara, kAgaDo jamaNI bAja besI bele - A badhAM zubha zakuna che. pR.308 bIjI kaeNlama 5.15 pachI umero karevau 4.80 kagaDo (2). pR.311 bIjI kalama 5.11 pachI umere H gaNeza 4.80 tetara. pR.319 bIjI kaoNlama 5.10 pachI umereH duragA 4.80 durgA, devI, devacakalI. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAmobhAnI kathA jaina paraMparAnI eka prasiddha dharmakathA che. e sauthI pahelI pradyumnasUriviracita 'mUlaguddhiprakaraNa'nI. devacandrasUriviracita vRtti (1089 90 mAM maLe che. kathAghaTakonA abhyAsamAM A kathAnuM ghaNuM mUlya che, kemake oramAna saMtAnanA bhAgyodayanA kathAdhakane vANI letI A sauthI prAcIna prApta kathA che. siMDrelAnI kathA e A viSayanI yuropanI atyaMta jANItI kathA che, 'paNa e 17mI sadI pahelAM prApta thatI nathI. jena sAhitya mAM A kathAnI sudIrdha paraMparA sAMpaDe che. ekRta, prAkRta ane gujarAtImAM aneka hAthe e kathA UtarI che. jaje tulanAtmaka abhyAsanI sAmagrI pUrI pADe che. pahelAM draSTAMta tarIke upayogamAM levAyelI A kathAnI gujarAtImAM tA svataMtra racanAo maLe che. A hakIkata enA | kyArasanA saMketa kare che. A thatAM, prApta thayelI iye gujarAtI kationI , saMpAdita vAcanA ApavAmAM AvI che. vikatRta bhUmikAmAM e gujarAtI kRtio uparAMta saMskRta ane prAkRta kathAnonA adhyAtmaka paricaya ApavAmAM AvyA che, badhI kRtionuM vastu ane nirUpaNanI daSTie vIgatabharuM tulanAtmaka adhyayana karavAmAM AvyuM che temaja A kathAmAM prApta thatA kathAghaTakanA paNa abhyAsa karavA mAM AvyA che. aMte Ti. paNa, zabda keza ane vana pati kezA ApI. gujarAtI kRtionuM Avazyaka adghATana killAmAM AvyuM che. eka mahattvanI kathA paraMparAnA A samRddha saMpAdana adhyayananI upayogitA sau pramANo .