Book Title: Adhyatma Tattvaloka
Author(s): Nyayavijay
Publisher: Surendra Lilabhai Zaveri
Catalog link: https://jainqq.org/explore/010831/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EREUTERIOR adhyaatmtttvaalokH| nyAyavizArada-nyAyatIrthamunimahArAjazrInyAyavinaya vircitH| svopajJa gujarAtI ' prastAvanA'-vibhUpitaH / prakAzaka:zrI surendra lIlAbhAI bhaverI, bI. e. baDodarA dvitIya maskaraNam / vIra se, 2460] dharmamaMthan 12 [vikrama saM. 1990 [ me-19:4, baMgAgve ] pratisaMkhyA 10.0 mUlyaM ruu.1|| Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ geebar == A pustakaprAptinuM sthaLa - zrI lIlAvatI devIdAsa vAlakezvara roDa, vijyamahAla, naM. 1ra pahele mALe, muMbaI www=== sess 8. vaDodarA-dhI lahANamitra sIma pri presamAM abAlAla viThThalabhAI ThAkare prakAzaka mATe chApI prasiddha karyuM. tA. 1-6-17 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtAjana Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmapUtra gurudeva zrIvijacadhasUrijI mahArAja Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvandanA / yasya jJAnamanantadarzisamayAmbhorAzimanyAcalo yasya kSAntiranalpakopanajanakrodhAgnidhArAdharaH / yasya brahmatapaH sahasrakiraNo bhUmaNDalodyotako vizvAbhyarcitasaMyamo vijayate zrIdharmasUrIzvaraH // vandyante'pratimaprabhAvakamalA vizvopakAravatA durdAntaprativAdikuJjaraghaTAsantrAsakaNThIravAH / vairAgyAmRtavarSeNaprazamitaproddAmamohAnalAH sarvatrANi guNAdravyasanina' zrIdharmasUrIzvarAH // -nyAyavijayaH / Ope Ca 9506 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRtajJatA zrI. surendrabhAI lIlAbhAInA A pustakamAM prakAzaka tarIkenA ceAga mahattvapUrNa che. teo traNa bhAI che. mAya zrImAn zeTha umAbhAI ane nhAnA IndrakumAra. temanAM mAtAjI zrI. ma'jIbA dharmArAdhananI eka pavitra bhUtti che. e puNyAtmA mAtAjI jema zAsanaprabhAvanAnAM kArya mAM haMmezAM utsAhapUrNa rasa le che, tema temanI sAmAjika vicArasa`skRti paNa eTalI ja ujjavaLa che. rASTrabhakti paNa temanI ullekhanIya che. temanI zrImanta sthiti temanA zuddha khAdI paridhAnathI vadhu dIpe che. ane bIjI zrImatI vyaktione zuddha sAdagInA dAkhalA purA pADe che. paropakAravRtti ane dAnaparAyaNatA temanAM mazahUra che. temanuM kAruNika jIvana anekAne AzIrvAdarUpa thAya che. sadgata zeTha lIlAbhAi rAyaca' jhaverIne A suprasiddha yazasvI parivAra vaDAdarA zaheranA agragaNya zreSTha zrImanta gRhasthA paikI che. vaDAdarAnI jaina janatAmAM temanuM sukhya sthAna che. vAIrAnA mArA dareka caturmAsamAM A suvikhyAta zAsanaprabhAvaka parivAre dhamaprabhAvanAnAM puNya kAryoMmAM potAnA mahAna cAga ApyA che. eTaluM ja nahi, paNa mArA vaTAdarA nivAsa daramyAna sAmayika pracArakAryane AgaLa dhapAvavAmAM e dharmAMtmanI mAtAjI anetemanA prabhAvazAlI zAsanabhakta kumArAnA asAdhAraNa utsAhe jabbara kAma majAvyuM che. je jaina samAja kadI nahi bhUle. itihAsanAM pRSTha para, e mahAna parivAranI e mahAn sevA suvarNAkSaramAM ati raheze. ane sudhArAnA kArya pAchaLa utsAha, dhagaza ane zramanu javalanta udAharaNa purU' pADaze. tA. 20-534 nyAyavijaya ravivAra Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA prANImAtrane sukha joIe che. eja darekanuM parama iSTa ane parama dhyeya che. ene ja sAru AkhuM jagatuM piotapotAnI buddhi pramANe potapotAthI banatA prayatna karI rahyuM che. paraMtu zuM kAraNa che ke darekanI pravRtti sukhane sAru pravartamAna chatAM, sukhane mATe darekanI bharasaka keziza hovA chatAM jagat dukhagrasta vicAra karatAM mAlUma paDe che ke prANI sukhanI paribhASAthI ja anabhijJa che. AvI hAlatamAM sAcA mArga kayAMthI lAdhe ane dhyeya kema pAra paDe? mANasa samaje che ke viva-bhautika viSaye sApaDavAcI sukhI thavAya. paNa A eka bhrama che. hA, bhautika sAdhane puratA pramANamAM sApaDavAthI amuka hade jindagInI keTalIka muzkelIone anta AvI jAya. paNa eTalethI sukha prApya nathI. bhautika sAdhanAnI sagavaDa maLavAthI eka prakAre sukha ane Ananda anubhavAya che e vAta sAcI. paNa te sukha ne Ananda vAstavika rIte upalakIyA ane sthaLa hoya che. e mukha ne Ananda mAyAvI ane kSaNika heya che. emAM sAcuM sukha samAyelA samajavuM e gaMbhIramAM gaMbhIra bhUla thAya che. sAcA murA mATe bhautika sagavaDa basa nathI. hajAra bhotika sagavaDa hoya chatAM saMskAravarjita anakaraNa zAtivihIna sthitimAM hoya che. tamAma prakAranAM bhonika sAdhane hAvA chatAM asaMskArI hRdayamAM phaDaphaDATa kAyama rahe che. enuM Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) jIvana mahudhA santapta, vyAkula ane vyagra rahe che. nidyAna, bhautika sagavaDa para sukhanI imArata khaDI thaI zakavAnuM mAnavu' e eka bhramaSTi che ane eja mahAmithyAtva che, e jAtanA ghAra andhakAra mAM A prANI anAdi kALathI AthaDI rahyo che. ane enI ATalI phADI sthiti e mithyAtve ja karI che. e mithyAtva khasyA vagara sadRdRSTi kema prApta thAya. ' sAcuM jIvana zuM che e na samajAya tyAM lagI dariyA jeTalAM sAdhanA ne sagavaDa paNa mAnasa paritApane zamAvavA samatha na thAya. cittanA doSo, mananA vikAza ane antaHkaraNanI malinatA mANusane hajAra sagavaDabharyA sAdhanA vacce paNa herAna kare che. mAntara jIvananI malina dazAmAM dariyA jeTalI lakSmI ke akhila bhRgAlanuM sAmrAjya paNa sukha ApI zakatu nathI sukhanuM sthAna antaHkaraNa che. enA para maLanAM thara khAjhelAM hrAya tyAM lagI, cAhe game teTalAM sagavaDIyA sAdhanA vidyamAna hAya, sAcuM sukha na heAya. kADhavabharyo bhAjanamAM dUdha reDAya te e dUdha paNa kADhavaja banI jAya ne tema ahAranAM sagavaDIyAM sAdhanA dvArA nipajAvAtuM sukha paNa mAnasa rAgamAM bhaLIne zAntirUpa na rahetAM azAntimAM pariNamI jAya. A parathI khulluM thAya che ke sukhanI prApti mATe antaHkaraNanI nirdelatA apekSita che. antaHkaraNu svarA kAcanA pyAlA jevu ujvaLa thavu joie. cittanI ujjavaLa sthiti the ja sukhanuM uSasthAna Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, eja sukhanI sAcI bhUmikA che. e mATe cittanA dene khaMkheravAnI jarUra che. krodha, mada, lebha, tRSNA, ma-sara, IrSA, dveSa, asUyA e badhA cittanA doSa che. mananA e vikAne dhoyA vagara sukhanI AzA rAkhavI sarvathA asthAne che. e maLane dhoyA vagara Indra, candra, narendra ke cakravatI ke sukhI thaI zakato nathI. jeNe pitAnI Antara zuddhi sAdhI che tene bhautika sAdhananI sagavaDa kama heAya ane ethI bahAranI agavaDanA agbhavano sAmano karavo paDe to paNa tenA cittanI zAnti abAdhita rahe che. AntarazuddhidhArakanI vikasita jJAnadaSTimAM duHkhane paNa mukharUpe mAnI pitAnI AtmazAtine surakSita rAkhavAnuM sAmartha hoya che. A parathI sAcuM sukha kayAM che e spaSTa thAya che. eka ja zabdamAM sukhanI bhUmikAne ulalekha karavo hoya te kahI zakAya ke sAcuM sukha sadAcAramAM che. vicAra ane AcaraNanI zuddhi enuM nAma saTTAcAra. zuddha bhAvanA ane pavitra vartana enuM nAma sadAcAra, ahiMsA, satya, saMyama, tyAga, satoSa Adi guNothI jIvananuM saMskaraNa enuM nAma sadAcAra. A prakAranuM saMskArazAlI jIvana e ja kharI rIte jIvana che. kharekharuM DahApaNa e prakAranuM jIvana jIvavAmAMja che. vAstavika sukha ne zAti e prakAranA jIvanamAM ja vikase che. AtmA, paraka ke IzvaramAM na mAnanAra e na mAnavAne aMge "nAstika" kahevAya che. kemake e tAnA astitva para enI AsthA besatI nathI, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAmANikapaNe vicAra ane parAmarza karavA chatAM, pitAnI vicArazaktine jijJAsuvRttio upayoga karavA chatAM tenI buddhimAM te to utaratAM nathI. AvA manuSyomAM keTalAka AdarzapUjaka paNa hoya che. AvA "nAstika gaNutAo paNa nIti ane sadAcAranI upAsanAmAM tatpara hoya che. AvA manuSyo, AtmA ane Izvarane mAnIne je karavAnuM che te, tene vagara mAnya karatA hoya che. AvA, tavadaSTie nAstika" kahevAtAo paNa naitika daSTie mArga para hoya che ane potAnA jIvananuM zreyasAdhana karatA hoya che. A parathI jaNAya che ke tatvadRSTie tyAM nAstikatA hoya che tyAM paNa sadAcAranIti pitAne maMgaLa prakAza pAthare che. ane Akhare sadAcArI jIvanane mahAna prakAza prasaratAM pariNAma e Ave che ke tenA badhA bhrama bhAMgI bhUkA thAya che ane ene samyagdarzana prApta thAya che. A parathI samajAvuM joIe ke sadAcArane Adarza mANasane tatvaSTi (pakSatacvazraddhA)nI gerahAjarImAM paNuM kalyANabhUmi para caDhAve che. e paNa jovAya che ke izvarakatamAM mAnIne paNa keTalAka temAMthI preraNA meLave che. teo IzvarakatvanI zraddhAmAMthI izvarabhakti vahevaDAvI ahiMsA Adi IzvaranI AjJAnuM pAlana karavA tatpara thAya che. Ama, tatvadaSTie gerasamajavALae paNa sadAcAramArganA sAdhanathI pitAnuM zreya sAdhe che. A parathI phalita thAya che ke jIvanavidhi eja mukhya Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5). prazna che. ane sukhanI sAcI cAvI emAM ja rahelI che. AtmA, paraloka ke IzvaramAM mAnIne paNa jIvanazuddhinI sAdhanA na hoya, sadAcAranuM pAlana na hoya te tevI mAnyatA mAtrathI zu kalyANa sadhAya? nisaha, saphAcAravihIna Astika karatAM sadAcArasampasa nAstika thaze daraje uga che. AtmA ane IzvaravAdanA siddhAntanI kharI ane maheTI upayogitA jIvananI zuddhi karavAmAM che, Atma-jIvanane vikasita anAvavAmAM che, sadAcAranA patha para pragata thavAmAM che. e prakAranI jIvanavidhi kanyAM pragatizIla hoya che, tyAM tatvajJAna (Philosophy) saMbaMdhI kaIbAbatanA jama ke saMzaya je hayAtI dharAvatA hoya te te jIvanasAdhananA prakaraNamAM kazI bAdhA nAMkhavA samartha thatA nathI. te bApaDA, sadAcAranA puNaya teja AgaLa jarA paNa mAthuM uMcakavAne azakta thAya che. AdarzapUjananI vegavatI pravRtti AgaLa te bIcArAone paDayA paDayA sAcA sivAya bIjI kaI gati rahetI nathI.. 1 , A granthanA nAmanizamAM prathama prayAga adhyAtma zabdane che. ane te, granthane zuM viSaya che te jAhera kare che. adhyAtmane artha Atmahitane anukUla AcaraNa e thAya che. eTale e paNa jIvanavidhino ja niza kare che. Atmahitane anukUla AcaraNa eTale sadAcaraNa, jo ke adhyAtmanI ugra bhUmikAnuM jIvana bahu gaMbhIra, bahu gUDha, bahu sUkSama ane kalpanAtIta hoya che. tathApi te he pahoMcavA agAu sadAcAranI keTalIya sIDhIomAM Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pragati sAdhavI paDe che. atae ene mATe AtmAnI khAtrI thavA sudhI rAha jovAnI na hoya. kharI rIte te sadAcaraNa dvArA jema jema Antara maladhAte jAya che tema tema AtmazraddhAne prakAza pragaTa thAya che ane tema tema AMdhyAtmika jIvana vikase che. A parathI je zakAya che ke adhyAtmajIvana AtmavAda para javAya che ema nathI. paratuM parama kalyANanI, parama sukhanI 'bhAdhanA para athavA naitika bhAvanA para tenA utthAnanuM "avalaMbana che. atae manuSya cAhe AtmavAdI hoya ke cAhe anAtmavAdI heya, koIne paNuM mATe adhyAtma'jIvananI upAgitAmAM kazo pharaka Avato nathI. anAtmavAdInuM adhyAtmajIvana' "ajANya" paNa tenA 'AtmAnuM hitasAdhaka avazya bane che. tenA (AtmA) paranAM AvaraNa khaseDavAnuM kAma " ajAye"paNa te "avazya bajAve che. ane e rIte tenuM paramArtha kalyANa paNa sadhAya che. Ama, adhyAtmajIvana arthAt sadAcAravidhi e jIvanane sukhya, zreSTha ane maMgaLamaya Adarza che. adhyAtma zabdamAM AtmAne pracAga mukhya che. eTale adhyAtmanI vicAraNAmAM AtmAne vicAra mukhya sthAna dharAve e laoNna svAbhAvika che. purAtanakAlika bhAratIya SadazAnA sAhityamAM AtmasattAnI siddhi para puSkaLa UhApAuM karAyo che. pramANa tathA 'tathI AtmAne sAbita karavAne purAtana bhAratIya dazanakAre prayatna bahu vistRta ane kimmatI che. e bhAratIya saMskRti che ke jenI taraphathI saMsArane Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 AtmA eka svatanna tatva che? e prakAranA jJAnane vAra maLyo che. jagata bhAratIya darzanathI AtmAne jANavA lAgyuM che. chatAM Aje bhAratamAM ja eka evuM Andolana upasthita thayuM che ke je anAtmavAdanuM jorazArathI pratipAdana kare che. kamamAM kama, AtmAnA saMbadhe saMzayAlu vRtti te vartamAna yuganA buddhijIvI jagatamane bahu heTe varga dharAve che. AjanA buddhivAdanuM vAtAvaraNa evuM phelAI rahyuM che ke paramparAgata prAcIna paddhatinA tako ke pramANe parate lekAnA cittanuM samAdhAna thaI zakatuM nathI. AjanI vaijJAnika ane dArzanika AlocanA tathA zodhaka zailIthI je prakAza paDe tenI ja AjanA jaganI AMkhe kismata aMkAya che. sukha-dukhanI lAgaNI je zarIrasparza nahi, paNa antasparza che, te parathI zarIrathI alaga keAI zaktivizeSanA astitvane khyAla jarUra AvI zake che. prAcIna dIzanikAe paNa AtmarsiddhinI mImAMsA karatAM A anubhavane suMkhya Azraya lIdho che. . 'InDiyA viSayagrahaNanAM sAdhana che. paraMtu tenI madadathI viSayagrAhaka ke tava alaga che ema te jarUra vicArI zakAya. sAdhakane sAdhananI apekSA che. paNa ethI sAdhaka ane sAdhana eka na deI zake. inDiyA viSayacaheNamAM sAdhana che, atae enA dvArA je sAdhaka che te sutAM tenAthI bhinnarUpe siddha thAya. icine sAdhaka mAnIe te vAMdho Ave che. kemake Indriyo eka nathI, pAMca che. ane te eka ekathI judA judA eka eka cokkasa Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSacanuM grahaNa thAya che. tema chatAM e badhAe bhinna bhinna viSacAnA grAhaka tarIke te keI ekane ja anubhava thAya che. dAkhalA tarIke, rUpagrahaNa cakSuthI thAya che ane rasAdigrahaNa rasanAdi ikriyAthI thAya che. chatAM cakSudvArA je, rUpane grAhaka che teja, rasanAdikArA "rasAdine grAhaka che. arthAt cahna Adi badhI-Indriyo dvArA rUpAdi viSayane grAhaka eka judo anubhavAya che. daSTithI darzana thatAM draSTA tarIke daSTi nathI anubhavAtI, paNa eka anya ja zakti anubhavAya che. ane te ja zakti sparzanathI sparza thatAM spaSTa tarIke paNa anubhavAya che. te ja, rasanAthI cAkhatAM cAkhanAra ane nAkathI suMghatAM saMghanAra tarIke anubhavAya che. ane te je zravaNathI zravaNa karatAM zrotA tarIke anubhavAya che. AthI IndithI para evI kaI zakti siddha thAya che. InicAne ja viSayagrahaNanA sAdhana ane viSayagrAhaka eka mAnIe to e upara jaNAvyuM tema, anubhavathI ulaTuM jAya che. eka dAkhalAthI paNa samajI zakAze. eka mANasa je netrathI anubhava lIdhA pachI - dhaLA banyA che, tene paNa pUjelA viSayAnAM samaraNa te thAya che, have ahIM vicAravAnuM che ke A smaraNazaktine. saMghare keNe karI rAkhelo ? je anubhave te ja saMghare ane te ja smare. e eka niyama che. je jue, te ja yAda kare. daSTine jenAra (draSTA) tarIke mAnIe te dRSTi cAlI jatAM pUrvadaine koNa yAda karaze? dRSTi cAlI jatAM paNa AMdhaLAne pUrvagTanuM je smaraNa thAya te kema ghaTaze? daSTine draSTA tarIke mAnIe te Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSacAne je I smaraNazaktine saMgharanAra paNa te ja karaze, ane vakhata para thAda karanAra paNa tene ja mAnavI paDaze. ane jo evuM hoya te daSTinA anubhave lIdhA pachI AMdhaLA banelAne pUrvakanuM smaraNa kaMI paNa thaI zakaze nahi kemake enI daSTi cAlI javAthI draSTA ane samaraNazaktine saMgharanAra ene keI rahyo nathI. jyAre dRSTithI bhinna draSTA mAnIe, tyAre dRSTi cAlI jatAM paNa draSTA ane smaraNazaktine saMdharanAra vidyamAna hovAthI pUrva daTenAM smaraNa : upapana thaI zake che. ghaniSpattinAM sAdhana da, cakra vagere kuMbhAranA khelAI jAya ethI e kuMbhAranuM astitva kaMI maTI jatuM nathI. tema draSTAnI daSTi cAlI javAthI daSTAnuM astitva maTI jatuM nathI. eTaluM ja nahi, paNa sAdhananA abhAve te kuMbhAra navA ghaDA banAvI na zake, paNa agAunA banelA ghaDAone te vyavahAra karI zake tema draSTA daSTi vagarane thatAM navuM na joI zake, paNa pUrvaraTenAM smaraNa karI zake, draSTA daSTithI je je darzana kare che tenA saMskArano saMghare paNuM te rAkhe che. ane ethI ja dRSTinI gerahAjarImAM paNa agAunA celA viSayo tene yAda Ave che. A parathI daSTithI bhinna draSyAnuM astitva sAbita thAya che. A pramANe daSTinI jema bIjI IndrinuM paNa samajI levAya, pAMca IndricAraka vyakti sAMbhaLIne jue che, jaIne aDe che, aDIne zuM che ane suMghIne cAkhe che. ane e pramANe anubhava karI potAnA anubhavano ullekha Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) karatAM kahe che ke "huM kerIne joI aDa, aDIne sudhI ane suMdhIne cAkhI." A anubhavamAM jenAra, aDanAra, saMghanAra ane cAkhanAra eka ja hoya tema spaSTa anubhavAya. che. e eka keNa? e Indriya na hoI zake. kemake jevAnuM, aDavAnuM, suMghavAnuM ane cAkhavAnuM e saghaLuM kAma eka IndriyathI zakya nathI. e eka eka juduM juduM kAma eka eka IndriyathI bane che. jenAra tarIke cakSune mAnatAM te aDanAra, suMghanAra ane cAkhanAra ghaTaze nahi. aDanAra tarIke sparzanane mAnatAM te jenAra, suMghanAra ane cAkhanAra ghaTI zakaze nahi. ane suMghanAra tarIkenAsikAne mAnatAM te aDanAra, jenAra ane cAkhanAra banI zakaze nahi, temaja cAkhanAra tarIke rasanAne mAnatAM te jenAra, aDanAra ane suMghanAra ghaTaze nahi. ataH inDiyA dvArA jenAra, aDanAra, suMghanAra, cAkhanAra je eka che te InDiyAthI para che. ane te AtmA che. ' . 'pudgala (Matter)nA guNe jANItA che. keI bhautika tatvamAM caitanya nathI. aeva cetanya (jJAna) ebhinna guNa che. ane e parathI enA dhamI tarIke eka bhinna tatva sAbita thAya che. ane teja AtmA che. yadyapi vedana yA anubhava thavAmAM mastiSkane nimittakAraNa mAnI zakAya, paNa kevaLa nimittakAraNathI zuM thAya? upAdAnakAraNa te joIe ne ? ghaDA mATe mATI ja na hoya te daMDa, caka Adi zuM karaze ? jJAnaguNanA upAdAnanI zodha karatAM te kaI bhautika tatva ke pudgalane guNa siddha na thatA hovAthI ke anya svatanta dravyane guNa kare che. ane ene ja Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11). AtmA; jIva vagere zavathI kahevAmAM Ave che. aNuomAM je guNa ke zakti hoya che te ja jUnAdhika vikasitarUpe sthala drabyamAM pragaTa thAya che. AzuomAM je hAca te tenA sthala piMDamAM kayAMthI AvI zake, caitanya ke jJAna koI pudagala ke aNune guNa ja nathI, te pachI tenA sthala piMDamAM tenuM astitva kema ghaTe? AnI viruddhamAM madirAnuM udAharaNa ApI keI ema kahI zake ke madira nI alaga alaga cIjomAM mAdakatA na chatAM te badhI cIjonA saMyogathI jema mAdakatA utpanna thAya che, tema bhautika tanA viziSTa saMcAge caitanya paNa pikA thavAmAM zuM harartA che? paraMtu sAcI vAta e che ke mahirAnI alaga alaga cIjomAM paNuM kaMI ne kaMI eze mAdaktA che. eTale e saghaLI cIjonA saMcAgamAM mAtAnuM pariNamana vikase e baMdhabesatI vAta che. paraMtu acetana bhUtathI, acetana madazakti saMbhave, tema vilakSaNa cetanazakti kema saMbhave? jagatanA jeTalA bhautika padArtho che ane jeTalA yA che te badhAmAM gati, prakAza Adi je guNe ke zaktio dekhAya che te guNe ke zaktio kaI bahArathI nathI AvI. te tenA paramANuomAMthI prApta che. je paramANuothI je dravya ke candra banela che te paramANuomAM tenA guNe ke tenI zaktie maujUda che. ane tenuM vikasita rUpa te azuenA sthala dravyamAM prApta thAya che. vaLI, udAharaNathI joIe ke, InajInamAM je gatinI jhaDapa dekhAya che te, vijaLInA dIvAmAM je prakAza dekhAya che te bIjA pudagalamAM paNa Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) (bhale tenA karatAM oche aMze) dekhAya che. mAtra viziSTa cAgane lIdhe viziSTa dravyamAM te guNe ane te zakitao vizeSarUpe vikasita hoya che. gati, prakAza Adi, ke dravyamAM manda hoya che, aeva bIjA dravyamAM tenuM vikasita rUpa, baMdha bese che. tema cetanya jJAna koI pudgala dravyamAM ke sthUla skalpamAM siddha thAya che ke je ema siddha thatu hoya to te tenuM vikasita rU5 zarIramAM yA mastiSkamAM ghaTAvI zakAya. paNa jyAre gati, prakAza AdinI jema cetanya koI pudgala dravyamAM bilakula ghaTita thatuM na hoya to pachI zarIramAM ke mastiSkamAM e tatva kema ghaTI zake? ApaNe aNuo nathI joI zaktA, eTale tenA dharmo ke guNe tenA sthala dravya parathI mAluma karavAmAM Ave che. A mujaba citanya tyAre jagatanA kaI skUla yudgala dravyamAM ghaTatuM nathI, te paramANuomAM kema ghaTI zake? ane atava zarIra ke mastiSkamAM kema ja ghaTe? AtmAnI siddhi thatAM punarjanmanI siddhi enI sAthe ja thaI jAya che. kemake AtmAnI siddhi eTale cetanyarUpa eka nitya dravyanI siddhi. AtmA sAbita thAya eTale tenA pUrvajo paNa sAbita thAya ane punarjanma paNa sAbita thAya. kemake AtmAnI eka jindagI pUrI thatAM pAchI bIjI jindagI ene prApta thavAnI ja nitya AtmA eka zarIrane tyAgI kayAMya bIje sthita te thavAneja. eTale eja ene punarjanma, tene dareka janma tenA pUrva janmanI apekSAe punarjanma Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja gaNAya. punarjanmanI sAbitI mATe aneka vidhArA prApta thAya che. ane te parathI paNa AtmA (AtmAnI nityatA) siddha thAya che. eka ja mAtApitAnA santAnemAM antara mAlUma paDe che. eTaluM ja nahi, ekaja sAthe janmela yugalamAM paNa antara jovAmAM Ave che. temanAM vidyA, zikSaNa, DahApaNa, anubhava ane vartana vageremAM pharaka jovAya che. e antarane khulA rajavIrya ane vAtAvaraNanI vibhinnanA para ja paryApta nahi thAya. pUrvajanmanA saMskAranuM pariNAma paNa tyAM vicAravuM joIze. aihika kAraNe avazya pitAnI kRti dAkhave che. paraMtu eTalethI vicAraNA aTakatI nathI e kAraNe paNa pitAne hetu mAMge che. mULa kAraNanI zodha vartamAna jindagInA saMgamAM nahi jaDe. ene sAru vartamAna jindagInA sAgathI AgaLa vadhavuM paDaze. sa sAramA evA paNa mANasa jevAya che ke jeo anIti ane anAcAranuM sevana karavA chatAM dhanI ane mukhI hoya che, jyAre nIti ane dharmanA patha para cAlanArAomAM keTalAka darika ane dukhI dekhAya che. Ama thavAnuM zuM kAraNa? bakaraNa tevuM phaLa kayAM ? ane nikAla vartamAna janma sAthe pUrvajanmanuM anusandhAna vicAratAM AvI jAya che. pUrvajanmanA karma. saMskAra anusAra vartamAna jidagI ghaDAya ane vartamAna jindagInI kRti anusAra bhaviSya jindagI saya. evuM paNa bane che ke, keTalAka badamAza luTArA ane banI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) ghera aparAdha karIne evA gupta rahI jAya che ke teo gunhAnI sajAthI bacI jAya che, jyAre bIja niraparAdhIene gunhA vagara gunhAnI bhayaMkara sajA bhogavavI paDe che. keTalo anyAya karaNI tevuM phaLa kyAM? paNa e badhI guMcavaNa punarjanma ke pUrvajanmanA siddhAnta AgaLa ukelAI jAya che. pUrvajanma pArjita vicitra kRtyenAM vicitra pariNAma vartamAna janmamAM upasthita thAya che. skula, kolejanA samAna saMskRtinA vidyAthIomAM paNa kaIne kaI viSaya sugama paDe che, jyAre keIne te kaThaNa paDe che. samAna saMskRtivALAomAM paNa ekane gaNitane viSaya kaThaNa lAge che, jyAre bIjAne te saraLa paDe che. AnuM mULa kayAM zodhAya? pUrvajanmanA jJAnasaMskA para tenI nirbharatA mAnavI joIze. samAna paristhitimAM piASAyalAomAM paNa ekanI buddhi ane smaraNazakti tIvra hoya che, jayAre bIjAnI manda hoya che. atava sAdhana ane udyama samAna chatAM ekane vidA ke kaLA jaladI caDha che, jyAre bIjo emAM pAchaLa rahe che. enuM zuM kAraNa haze? pUrvajanmanA anusaMdhAna vagara ene khulAse kema thaI zake. sarakhA abhyAsavALA ane sarakhI paristhitimAM ucharelAomAM ekane kudaratI vaktava, kavitra ane saMgIta jevI zaktio vare che, tyAre bIje janmabhara te zaktithI virahita rahI jAya che. AnuM kAraNa pUrvajanmanA abhyAsasaMskAraja to! pAMca-sAta varSanA bALaka potAnI saMgItakaLA ane vAdyapragathI sahudaya janatAne mugdha karI mUke e pUrvajanmanI Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 15 ) saMskArazaktinA skuraNa vagara kema ghaTe. AvA aneka udAharaNa para vicAra karI zakAya. jAtamAtra, azikSita bALakanI stanapAna-pravRtti parathI paNa pUrvabhavIya caitanyanI anuvRtti sAbita karAya che. - pUrvajanma heAya, te te cAra kema na Ave? ema prazna thAya. paNa vartamAna jindagImAM ja eka avasthAnI ghaTanA bIjI avasthAmAM cAda nathI AvatI, te pUrva janmanI kayAM vAta karavI ? janmakrAnti, zarIraphrAnti, indriyakAnti-Ama AkhI jiMdagIne ekadama ja palaTe thAya, tyAM pachI pUrvajanmanI cAda kevI ? chatAM kaI kaI mahAnubhAvane Aje paNa pUrvajanmanAM smaraNa thAya che. enA dAkhalA paNa bahAra AvyA che. ane e bAbatanI sattAvAra vigata hindanI pratiSThita patrikAmAM pragaTa paNa thayelI che. jAtismaraNanI e ghaTanAo parathI punarjanama para vizvAsa kema na bese ? atae AtmAnI nityatA spaSTa rIte siddha thAya che. mANasanAM kRtyanI javAbadArI punarjanmathI jaLavAya che. sujana mahAnubhAvane paNa kayAreka ghera Apatti Ave che ane vinA aparAdhe rAjadaMDa bhogavavA paDe che. paraMtu te vakhate tenA mAnasa zaktimAM punarjanmano siddhAnta bahu upakAraka thAya che. vartamAna jindagInI ghaTanAonuM anusanmAnaMAgaLa na hoya te manuSya hatAza thaI jAya, AphatanA vakhatamAM tenI cAre bAju adhakAra pharI vaLe. ApaNu (manuSya) jIvanamA "akasmAta ghaTanAo kaMi ochI nathI banatI, e akasmAta (a-karamA ) Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ) ( dRSTa kAraNanA ke udyamanA yoga na heAvAthI ) bhale kahevAya, paNa te nirmUla tA kema hAi zake. tenIpAchaLa mUla tA hAvu joie. akasmAta paNa kasmAt kAnAthI zAthI? enI zeAdhanA vicAra karatAM adRSTanA- karmanA astitvanA khyAla AvI zake che. ane te ja "puNya-pApa" che. Ama kramanI sAbitI thatAM punarjanma ane AtmA paNa ApeAApa enI sAtheja sAmita thai jAya che. sa'sAramAM koI mANasa ema vicAra kare ke--AtmA vagere kaMi nathI. jeTalA divasa huM A jindagImAM maujazeAkha mArU eTalA ja divaseA mArA che. A jindagInI samApti pachI A deha pAca bhUtAmAM maLI jaze ane huM '' jevA jagatamAM vyavahAra nahi rahe. huM jIvadayA karU ke jIvahiMsA karUM, sAcu meluM ke huM khANuM, saMyamita rahe ke zrRMkhala rahuM, athavA jema manamAM Ave tema karatA temAM harakata jevuM zuM che ? kAraNa ke mArAM karela karmonA mane nru'Da ke puraskAra ApanAra kAI che ja nahi, parantu A prakAranI bhAvanA ekadama bhramapUrNa che. A jindagImAM keAI anIti, anAcAra, lUTaphATa ane hatyA karI dhanavAna thAya ane maujathI phare, paNa enAM e duSkRtyAnI ja vAkhadArI enA parathI uDI jatI nathI. sajanAnI duHkhI hAlata ane dunAnI sukhI hAlata pAchaLa aihika paristhiti uparAMta koI adRSTa kAraNu na heAya ane e hAlatanA hisAba ahIM ne ahI purI thai jAya, enu' anusanmAna AgaLa Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) na cAle te AdhyAtmika jagatamAM e ochuM aMdhera nahi gaNAya. janmAntaravAdanA siddhAntathI popakArabhAvanA puSTa thAya che ane kartavyapAlanamAM tatparatA Ave che. paropakAra ke kartavyapAlananAM laukika phaLa pratyakSa che. chatAM jindagInAM dukAne anna na Ave te ethI janmAktaravAdI hatAza thato nathI. AgAmI janmanI zraddhA tene kartavyamArga para sthira banAve che. te samaje che ke kartavya kadI niSkala na jAya. vartamAna janmamAM nahi, to AgAmI janmamAM tenAM phaLa maLaze. Ama, bhaviSya janmanI AzAthI mANasa satkarmamAM pravRtta rahe che. tene mRtyune bhaya paNa nathI rahetuM. kemake AtmAne nitya cA amara samajanAra mRtyune dehapalaTA sivAya bIju kazuM ja samajato nathI. mRtyune te eka kaTa utArI bIje keTa paheryA jevuM mAne che. satkarmazAlIne mATe te pragatimArganuM dvArabhUta bane che ema te samaje che. Ama mRtyune bhaya chatAvAthI tenI kartavyaniSThA pragatizIla bane che. AtmAnI nityatA samajanAra ema samaje che ke bIjAnuM buruM karavuM te potAnuM buruM karavuM che, temaja vairathI vera vadhe che, ane karela karmonA saMskAre aneka janmAntare sudhI paNa prANu sAthe lAgyA rahI tenAM phaLa kayAreka lAMbA vakhata sudhI paNa cakhADayA kare che. A prakAranA AtmavAdane siddhAntI badhA AtmA-. ene potAnA AtmA sarakhA samajI adhAo sAthe maitrI anu bhave che ane tenI rAgadveSanI vAsanA ochI thAya Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) che A rIte tenuM dRSTisAmya SiAya che ane tene vizvaprema khUba vikase che. deza, jAti, varNa ke sampradAyanA bhede vacce paNa tenuM daSTisAmya abAdhita rahe che. te samaje che ke, maryA pachI AgAmI janmamAM huM kayAM, kaI bhUmi para, kayA varNamAM, kaI jAtimAM, kayA sa...hAyamAM, kaI sthitimAM ane kaI paMktinA vargamAM pedA thaIza tenuM zuM kahI zakAya. mATe keI keza, jAti, varNa ke sampradAyanA temaja garIba ke utaratI paMktinA gaNAtA mANasa sAthe asadubhAva rAkhave ke dveSa kare e vyAjabI nathI. Ama, AtmavAdanA siddhAntathI niSpanna thatA dRSTisaMskAranA pariNAme AmavAlI ke parokavAdI koI prANI sAthe viSamabhAva na rAkhatAM "risAda mayi" nA mahAna Adezane pitAnA jIvanamAM utAre che ane ema karI vizvakalyANanA sAdhana sAthe pitAnA AtmahitanA sAdhanane vaNI nAMkhe che. aneka tArkika manuSyone ivara ane AtmAnA saMbadhamAM sanda rahe che. paNa jyAre temanA para Aphata Ave che athavA teo bhayaMkara vyAdhinA zikAra bane che, tyAre temanuM hRdaya ekadama narama paDI jAya che. te vakhate temanI saghaLI tALa viMkhAI jAya che ane IzvaranI skRti temanA hRdayapaTa para saheje aMkita thaI jAya che. teo Izvara tarapha jhuke che, tene smare che ane tenI AgaLa pitAnI kAyaratA, durbalatA, asahAyatA ane pApaparAyaNatA vAraMvAra pragaTa karI potAnI saMpUrNa bhIrutA jAhera kare che. ane bhaktipUrNa bhAvathI tenuM zaraNa Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9 ) mAMge che, mANasanI mAnasika kaTTaratA game teTalI hAya, paNa AphatanA vakhatamAM temAM jarUra phera paDe che. ane maraNanI nAmata e te gaMbhIramAM gabhIra paristhiti. e vakhate te kaTTara nAstikanI nAstikatA paNa gaLI jAya che. ane duHkhanA pajAmAMthI chuTavA mATe kAne vinavave, kAnu zaraNu levu enI zodhamAM enuM hRdaya atyanta vyAkuLapaNe pharyAM kare che. AtmA, punarjanma ke izvaratu' astitva svIkAravAmAM na Ave, puNya-pAyane kalpanAsabhUta mithyA samajavAmAM Ave te AdhyAtmika jagatamAM kera varatAI jAya; evI arAjakatA phelAya ke jenI hada nahi. evA vicAra karatAMnI sAthe ja ke AtmA nathI, izvara nathI" hRdayanI tamAma prasannatA lUTAi jAya che ane nairAzyanA viSama samudra tenI para pharI vaLe che. AtmA, karma (puNya pApa), punarjanma, mekSa ane izvara e pacaka evu che ke ekane mAnatAM khIjApaNu enI sAthe AvI jAya che. arthAt ekane svIkAratAM pAMce svIkArAi jAya che ane ekane uDADatAM pAMce uDI jAya che. AtmAnA svIkAra thayA ke punaHjanmanA svIkAra thaI ja gaye. ataeva puNya-pApa paNa sAthe AvI ja gayAM. AtmAnI pUrNa zuddhi eja meAkSa. eTale sAkSanA svIkAra paNa AtmAnI sAthe ja AvI jAya. ane meAkSa eja izvaratva. arthAt parama zuddha AtmA eja paramAtmA ane eja izvara. eTale IzvaravAda paNa AtmavAdamAM ja AvI jAya che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) Izrvarasiddhi mATe lAMkhA pArAyaNanI jarUra nathI. thoDAmAM ja samajI zakAya che ke, jema, jagamAM malina tRNunI hayAtI che, tema zuddha ka NunI paNa haiyAtI che. A pramANe, azuddha AtmAnI hayAtI che, te zuddha ( pUrNa zuddha ) AtmAnI vidyamAnatA paNa nyAyaghaTita che. malina ipaNa parathI zuddha dapa NunA astitvanA paNa khyAla Ave che, tema, azuddha AtmA parathI zuddha ( pUrNa zuddha ) AtmAnA astitvano paNa khyAla AvI zake che. jIvAnI azata: zuddhi jovAya che, tA pUzuddhi paNa saMbhavita che. ane jyAM e sadhAI che te ja Izrvara che. . AtmA jema jema vikAsasAdhananA abhyAsa kare che tema tema tenI unnatinA prakaSa vadhe che. AtmA mU dazAmAM hAya che tyAre ' ahirAtmA' kahevAya che. e pachI bhadrabhAvane prApta thatAM '* bhadrAtmA ', sabhyadRSTine prApta thatAM antarAtmA ', sanmA para pragati karatAM * sAtmA ', vikAsanI mahAna bhUmikA para AvatAM mahAtmA', ceAganA ucca zikhara para pahoMcatAM yAgAtmA ane parama zuddhi ( pUrNatA)ne prApta thatAM paramAtmA khane che. Ama, abhyAsanA utkarSa parAkASThAe pahoMce che tyAre AtmA paramAtmA ane che. Ama paramAtmA anavu' enu nAmaja Izvaratva. eja Izrvarapada, koI eka vyaktie je izvaratvanA IjArA lIdhe che ema nathI. kintu je kAi AtmA e punIta mArge prayANa karI peAtAnI sAdhanAne vikasAvatA AgaLa vadhe ane abhyAsanA zikhara para pahoMce te Izvara thaI zake che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 21 ) A ApaNu' dhyeya che, sAdhya che, e ApaNe samajIe. ane ene sAru sahuthI pahelAM svAdhyAyanI jarUra che. svAdhyAya (sva-adhyAya)nA kharA artha AtmAnuM adhyayana thAya che. AtmazuddhisAdhaka vAcana eja sarvottama ane klyANakAraka vAcana che. enAthI mana para bahu sundara asara thAya che. ethI cittanA kusaskArI, mananI malina vRtti para bahu phaTakA paDe che. ethI AtmAmAM zAnti patharAya che. AdhyAtmika vAcana AgaLanA satpuruSoe maheALA pramANamAM pUrU pADayuM che. paNa e mahAna viSayanu jeTaluM parizIlana karAya teTalu ochu che. judI judI rIte paNa tenuM jeTaluM anuzIlana thAya teTalu kalyANu che. A granthanuM sarjana paNa e ja abhiprAyathI thayuM che. AtmahitaiSI upadezaka ke lekhaka pApadezanI zailIthI paNa kharI rIte potAneja upadeza kare che. mArI paNu ahIM eja sthiti che. ane e vAtano ullekha granthasamAsinA vlokamAM sphuTa che. AdhyAtmika viSaya vairAgyapradhAna viSaya che. emAM lAchala vairAgya-rasa bharyAM hoya che. zaga, dveSa, mAha eja sa'sAranA sarve duHkhanI ja che. AdhyAtmika sAhityanAM sarjana tenA para kApa mUkavA mATe ja thAya che ataeva tenA mukhya viSaya AtmazAntinA pATha bhaNAvavAnA hoya che. e kema ane ? rAga, dveSa, mAhanI bhISaNatAne vAstavika khyAla ApyA vagara AtmazAntinA pATha kema bhaNAya ? saMsAranI asAratA, viSaenI nirgu NutA, bhAgAnI bhayaMkaratA, kAmanI kuTilatA, zarIranI 4 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) nazvaratA, IndriyanI mAdakanA ane cittanI cAlatA para tAdaza citAra khaDe karI vAcakanA hRdaya para nihi dazAnI bhAvanA pedA karavI eja AdhyAtmika vAcanuM kArya che. taTasthapaNe vicAra karIe te jagatane kSaNabhaMgura batAvavAmAM adhyAtmazAstra kaMI deravyAjabI kahe che? ApaNe pitAnI sagI AMkhe viSacAnI viSamatA nathI jetA? pachI bhegene bhAMDavAmAM adhyAtmazAstra zuM khoTuM kare che? kSaNabhaMgura ane sattApaparyavasAyI gAmAM lapeTAI jaI potAnA jIvananI durgati karavI ane abhizAntinA zAzvata lAbhane gumAvavo ene kaI paNa DahApaNuM kaheze khare? temAM paNa manuSyajIvana jevI ucca sAmagrI maLavA chatAM mANasa AtmavikAsanuM lakSya bhUlI jaI jaDavAdanI pUjAmAM DhaLI paDe e keTalI dukhanI vAta ! jIvananA satima Adarza para prakAza nAkhatuM A eka ja savAkya basa " prApaNAt sarvakAmAnAM parityAgo viziSyate" athata sarva kAmanI prApti karatAM tene tyAga caDhI jAya che. AnuM kAraNa zuM haze? bhAgamAM AtmAnuM mUcchane che, jyAre enAthI upara uThavAmAM AtmAne vikAsa che. tyAga e AdhyAtmika cikitsA che. enAthI, AtmAmAM anAdi kALathI ghara karI beThelA dAruNa mehareganI cikitsA thAya che. jema jema e cikitsA majabUtapaNe AgaLa vadhe che, tema tema AtmAnuM Arogya Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) vadhatuM jAya che ane saMpUrNa tyAgathI saMpUrNa Arogya prApta thAya che. adhyAtmano upadeza kare eTale hele che teTale AcAra sahelA nathI. keTalAka upadezakuzaLa evA hoya che ke bIjAne vairAgyanI rasadhAramAM vahevaDAvI zake che, paNu potAnI zuSkatA dUra karavAnuM kAma temane bahu agharuM thaI paDe che. kahevuM saraLa che, paNa karavuM kaThaNa che. saMnyAsa e AdhyAtmika jIvananI ucca kakSA che. paNa te heTAmAM vhoTe puruSArthasAdhya mANa che. e mahAna mArga para ArohaNa karavuM e mahAna vIryavAnanuM kAma che. badhAnI rAkhI cAgyatA nathI hotI. aeva adhikAra vagara lAMbuM pagaluM bharanAra nIce paDe e svAbhAvika che. uMcI kakSA grahaNa karavA mATe potAnI cogyatAnuM avalokana karavuM jarUranuM che. sumukSu ane vairAgyapriya manuSyane AdhyAtmika kathA tathA bhAvanAmAM bahu mana lAge che ane temAM te sAre rasa le che. chatAM saMsArane meha tenAthI chUTI zakato nathI. A jAtanAM udAharaNe bahu daSTigocara thAya che. enuM kAraNa mehadazA che. mahadazA hake te AgaLano mArga saraLa thaI jAya. paraMtu mahadazA haThavI e kanimAM kaThina kAma che. chatAM jaganI vyavahArabhUmi para vicaranAra saMsAravAsI vaga pazu pitAnA gRhasthAzramanA agatyanA vyavahArane bAdha na Ave tema AdhyAtmika bhAvanA khilavI zake che, AdhyAtmika vartana pASI zake che, AkyAtmika jIvana jIvI zake che, emAM sula zaka Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) nathI. teoe jIvanane sAce Adarza dhyAna para laI saMsAramAM rahevA chatAM, saMsAra vyavahAramAM evA lipta na thavuM joIe ke manuSyajIvana pAmyAne sAra na nikaLe. gRhasthAzramamAM rahIne paNa teo Atmaviveka dAkhavI zake che ane AdhyAtmika vRttine piAvI zake che. jema jema e vRtti piSAya che, tema tema gRhasthAzramanI pravRttimAM Asakti manda paDatI jAya che ane tema tema adhyAtmaroga vadhu khilate jAya che. A pramANe bhAvanAvibhUSita, daSTisampanna saMskArI AtmA cogavazAt gRhavAsa chaDI na zakavAnI hAlatamAM paNu, agArabhUmimAM rahyo rahyo pitAnI AdhyAtmika pragati sAdhe che ane jagatane AdarUpa bane che. cAhe uce na caDhI zakAya, paNa Adarza te uce he joIe. nimeha dazA para na pahoMcI zakAya, chatAM e mahAna Adarza te ApaNe ApaNI daSTisanmukha rAkhavA ja joIe. e Adarza bhale AcaraNamAM na mUkI zakAya, te enuM citana, manana bahu jarUranuM che. e divya mArganI, e IzvarIya vibhUtinI bhAvanA priya lAgavI joIe. e sambandhI tatvajJAna e uMcAmAM ucuM ane paramAvazyaka tattavajJAna che. enuM anuzIlana jeTaluM karAze teTale lAbha che. AtmA teTale haLave thaze. ane dhIre dhIre tenuM vIrya puSTa thatuM jaze. e prakArane svAdhyAya jeTalA yuSTa thatuM jaze, AtmA teTale vIryasampanna banate jaze. ane antatA gatvA enuM sundara pariNAma e Avaze ke AtmavIryano pracaMDa Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 25 ) vikAsa thatAM mahAnubhAva AmA mohanI jALane vIMkhI nAMkhI bahAra Avaze ane AdhyAtmika sAdhanAmAM AgaLa vadhI AtmajIvananI maMgaLamaya bhUmine prApta karavA samartha thaze. prastuta granthano ahI paricaya ApavA e karatAM vAcaka mahAzaya svayaM prasthamAM praveza karI avaloke e vadhAre cAgya samajuM chuM. A prakaraNamAM A grakhya pUre thAya che. paheluM prakaraNa sAmAnya che. e pachInAM cha prakaraNe cokakasa viSaya para vivecana karanArAM che. ane chelluM prakaraNa "atima uddagAra che. A saMskRta granthanuM praNayana meM vikramasaMvat 1974mAM kareluM, ane vi.saM. 176 mAM muMbaInA caturmAsamAM tenuM prathama prakAzana thayuM hatuM. tenuM A dvitIya saMskaraNa pragaTa thAya che. prathama saMskaraNamAM saMskRta grantha gujarAtI ane aMgrejI banemAM anuvAda temaja vistRta vivecana sAthe pragaTa thayA hatA jyAre prastuta saMskaraNamAM kevaLa gujarAtI anuvAda mAtra sAthe bahAra Ave che. paNa te bahu sudhArAvadhArA sAthe. granthanI zlekasaMkhyA pAMcasethI upara che. saMskRta sAthe cojAyeluM tenuM gujarAtI saMskRtanA analiza gujarAtIo agara gujarAtI jANanArAone upacAgI thaze. vAcaka vAMce, vicAre ane jIvanamAM utAravA yathAzakti prayatna kare eja zubhecchA. nyAyavijaya. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vissy-nirdeshH| - prathama-prakaraNam- AnmajAgRtiH / bitIya-prakaraNama- pUrvasevA / tRtIya-prakaraNam- aSTAGgayogaH / caturtha-prakaraNam- kaSAya-jayaH / paJcama-prakaraNam- bhyaansaamgrii|| ba-prakaraNam--- dhyAna siddhiH / sasama-prakaraNam- yogazreNI / aSTama-prakaraNam-- antima udgAraH / / 253 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyaatmtttvaalokH| Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama-prakaraNam / AtmajAgRtiH / Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [prathama adhyAtmapIyUSamanakSagamya pItvA kaNehatya virSa ninadhnu / anAdikarmapracayAtmaka ye tridhA pravande paramAtmanastAn // hata hahA / zAstravizAradatva ____ manarthahetuzca vacaHpaTutvam / vijJAnavettRtvamapArthaka ca nAsvAdito'dhyAtmasudhArasazcet / / jJAnasya bhaktestapasaH kriyAyAH prayojanaM khalvidamekameva / cetaHsamAdhau sati karmalepa vizodhanAdAtmaNaprakAzaH // dhyAna ca maunaM ca tapa. kriyA ca nAdhyAtmamArgAbhimukhIbhavecchet / na tarhi kalyANanibandhana syAd yuktA hi lakSyAmimukhI pravRttiH // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] AtmanAgRtiH / jemaNe adhyAtmarUpa atIndriya amRtanuM paripUrNa pAna karI anAdi kasamUhapa viSane haNI nAMkhyu che te parama AtmAmAne manasA vAcA karmaNA vandvana kar . jo adhyAtma-sudhAnu rasAsvAdana nathI, te sakheda kahevu joie ke, game teTaluM zAstrapAMDitya paNa haNAyala gAya ane vANIkozala anakArI ane tathA vijJAnavidyAnI vizAzvetA nirarthaka jAya, ra jJAna, bhakti, tapa ane kriyAnuM A ekaja pratyeAjana che ke, cittanI samAdhinA mArge kama lepanuM nikandana thatAM AtmaguNInA prakAza thAya. ' dhyAna, mauna, tapa, kriyA . e badhuM adhyAtmamArganI sammukha na hoya te kalyANusAdhaka na ane. lakSyasammukha ja pravRtti cAgya gaNAya. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / dvIpaM payodhau phalinaM marau ca dIpa nizAyAM zikhinaM hime ca / ! kAle karAle labhate durApamadhyAtmatattvaM bahubhAgadheyaH // jarA jarAyA maraNaM ca mRtyoH sarvApadAnAmapi rAjayakSmA / janmabInAjhirananta vidyA nidAnamadhyAtmamahodayazrIH || tespi pracaNDA maMdanasya bANArichadrAkulaM yaiH kriyate tapo'pi / adhyAtmavarmA'pihite tu citte niHsaMzayaM kuNThitatAM trajanti // 8 adhyAtmadhArAdharasannipAte manomarau puSyati yogabIjam / puNyAGkurA nirbharamullasanti sarvatra zAntiH prasarIsarIti // [ prathama Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] AtmajAgRtiH / samudramAM dvIpa, marUbhUmimAM vRkSa, rAtrimAM dIpaka ane himatumAM agnine cAga, tema karAla kalikAlamAM adhyAmane cAga durlabha che. mahAna bhAgyavAna e durlabha taravane prApta kare che. mahAlayA adhyAtma-vibhUti e jarAne mAthe jarA che, mRtyunuM mata che ane sarva roga para kSaya-yAta che. e janma-maraNanA cakarUpa vRkSanA mULamAM Aga che. ane ananta vidyAnuM udagamasthAna che. kAmadevanAM te pracaMDa jANe pazu-jeo tapane paNa chidrAkula karI mUke che adhyAtmarUpa apsarathI DhaMkAyelA citta AgaLa kharekhara buThAM paDI jAya che. manarUpa marapradezamAM adhyAtma-jaladhara vasatAM cAgabIja puSTa thAya che, puSyAMkure adhikAdhika ullasita thAya che ane sarvatra pUba zAti prasare che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [prathama adhyAtmamAnau prasaratpratApe manonaga* paribhAsamAne / kutastamaH ! zuSyati bhoga-paGkaH, kaSAyacauraH prapalAyyate ca // * AnandapUrNA ca sudhAM samAdhi vitanvate'dhyAtmasudhAkarAya / 'spRhA yadIye hRdi nAvirAsIt pazunarUpeNa sa moSajanmA // adhyAtmazastraM paTu yo dadhAti bhaved bhayaM tasya kutastrilokyAm / AtmasvatantrI vimalAtmako'nu bhavan sa zAnti viharatyanantAm // vidhAya pApAnyatimISaNAni ye'nantaduHkhAtithayo babhUvuH / etAdRzAnapyudadIdharad yat ki varNyate'dhyAtmarasAyanaM tat // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aatmjaagRtiH| manarUpa nagarImAM prasaratA pratApavALo adhyAtmasUrya tapatAM timira kema rahe! bhagapaMke te sukAI jAya ane kAtharUpa ne tyAMthI bhAgavuM paDe AnandapUrNa samAdhisudhAne prasarAvatAM evA adhyAtma-sudhAkaranI spRhA jenA hRdayamAM jAgrata nathI thaI, te nissAra nirarthaka janmadhArI mANasa mANasanA AkAramAM pazu che. jeNe adhyAtma-zaane yathAvat dhAraNa karyuM che, tene traNa jagatamAM kone bhaya hAya ! e AtmavatannA nirmaLa AtmA ananta zAti anubhavatA vihare che. mahAbhayaMkara pApa karI jeo ananta duonA atithi banelA, evAone paNa jeNe uddharyA che te adhyAtma-rasAyaNa kema varNavyuM jAya. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [prathama ' 'AtmasvarUpasthitacittavRtte bhavaprapaJceSu tttsthdRsstteH| adhyAtmarAjezvarasuprasAde kA nyUnatA siddhiSu landhiSu syAt ! / / kamerita sarvanagatprapaJca ghidana para saamymupaajgnvaan-| tiraskRto vA nitarAM stuto vA nAdhyAtmavid ruSyati modate ca // AtmAsti karmAsti paro bhavo'sti ___ mokSo'sti tatsAdhakaheturasti / ityevamantaHkaraNe vidheyA samyak pratItiH suvicAraNAmiH / / agvizAM naiva parokSamAvAH pratyakSIgocaratAM labhante / atIndriyajJAnikRtopadezaH santo yathArtha pratiyanti kintu // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravAna ] aatmjaagRtiH| 13 jenI cittavRtti AtmAnA zuddha svarUpamAM nirata che ane jenI daSTi bhavaprapaMcamAM taTastha che evA mahAna AtmAne adhyAma-rAjezvaranA vipula prasAdathI siddhio ane labdhionI zI kamI hecI 14 je akhila vizvaprapaMcane karmaprerita samajI parama samabhAvanI dazAne prApta thayela che e adhyAtmavid game teTale tiraskRta ke sammAnita thatAM rUTa ke tuSTa thatA nathI, 15 AtmA che, karma che, punarjanma che, mekSa che ane tene tamAkSane) sAdhanamArga che e prakAranI samyak pratIti antaHkaraNamAM samyak vicArapUrvaka thavI joIe. avaSTione parokSa tatta pratyakSa-gocara na thAya. chatAM sujJa jana atIndriyajJAnI mahAna AtmAonA upadezanA AdhAra para yathArtha kalyANabhUta tatvapratIti karavAmAM sahA ughukta rahe che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [prathama-- adhyaatmtttvaalokH| 17 zuddhAtmatattvaM pravighAya lakSya mamUDhadRSTyA kriyate yadeva / adhyAtmamAhurmunipuGgavAstad, cihna prabuddhAtmana etadasti // kalyANabhUtaM kimapIha tattva mano mama protsahate pravaktum / yadIcchathAdhyAtmanagAdhiroha nibodhatedaM hRdayena sujJAH ! // puNyaprabhAvAnmahato viziSTaH sampadyate maanussjnmyogH| sArthakyamena ca nayanti santaH sanjJAnataH sva caritaM vizodhya // 20 prAptAnyanantAni vapUSyanena jIvena mohAvaraNAvRtena / mohasya sattve khalu dehayogo dehe ca labdhe punareva duHkham // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmajAgRtiH / 17 zuddha Atmatatvane lakSya karI amUDha karAya tene munipu MgavA adhyAtma ' kahe AtmAnuM A lakSaNa che. ' praraLam ] dRSTithI je pramuddhe che. 18 ahIM kaIka kalyANabhUta tattva kahevAne mArUM mana utsAha dharAve che. sajjanA ! je adhyAtmaparvata para ArAhaNa karavA cAhatA haiA tA A upadeza karAtA jJAnapravAhe eka manathI sAMbhaLeA ! 19 mahAn puNyaprabhAve viziSTa manuSyajanma prApta thAya che. sujanA satya jJAna dvArA potAnA cAritranI zuddhi karI e mahAn janmane saphala manAve che. 20 mahAvaraNathI AvRta evA A jIve ananta zarIrI dhAraNa karyAM che. mAhanI hayAtImAM dehanA yAga nizcitaja che. ane dehanA cALe kuHkha paNa eTaluM ja nizcita che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 adhyAtmatattvAlokaH / [prathama zarIriNAM janma-jarA-mRtInAM duHkhAni zAstrAnubhavA vadanti / rogAdinAtAni punaH kiyanti tAni prameyAni bhavAmburAzau / 22 dehAntarAnAgamanAya tasmAd, ___ * mohaM nihantuM sudhiyo yatante / , moho hi saMsAra-mahAlayasya stambhaH samastAsukhavRkSabInam // sarve'pi doSAH prabhavanti mohAd, mohasya nAze nahi ttpcaarH| ityevamadhyAtmavacorahasya vivekinazcetasi dhArayanti // zarIramevAtmatayA vidanto vidanti naitat khalu ko'hmsmi'| ida jagat vismRtavat svameva / svasmin bhramaH sphUrnati kIdhyo'yam ! / / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALA ] aatmjaagRtiH| 21 prANunAM janma-jarA-saraNanAM dukhe jema zAstravarNita che, tema anubhavasiddha paNa che. vaLI e sivAya Adhi, vyAdhi, upAdhi, zAka-sattApanAM bIjAM duo bhavasamudramAM keTalAM gaNavAM ! 22 mATe pharI zarIrayAga na thavA devA mATe caNA jana mahine haNavA prayatna kare che. kemake moha ja saMsAramahAlayane stabha che ane e ja tamAma dukhavRkSanuM bIja che. 23 tamAma burAIo mehamAMthI udbhave che. mahine nAza thatAM kei paNa doSane avakAza maLatuM nathI. adhyAtmavANunuM A rahasya che. ane vivekI hRdayamAM e prakAze che. 24 zarIraneja jeo AtmA samaje che teo nathI samajatA ke " huM koNa chuM." A jagata pitAne ja bhUlI gayuM che. pitAne potAne ja A ke bhrama! Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 adhyAtmatattvAlokaH / [prathama aTan bhave'yaM vividhAnabhukta saMsArabhogAn bahuza. shriirii| tathApyatRpto nabuddhirepa tRptyai bhogeSu viceSTate hI! // 26 riktIkRte'pyambunighau nipIya' tRSA na yasyopazamaM prayAtA / tRNAgrabhAgasthitatoyabindu pAnena tRpti kimavApnuyAt maH / / 27 pAraM svayambhUramaNAmburAze samaznuvAnAH sumahaujaso'pi / apAstRSNAmbudhilabanAya kata prayAsa na parikSamante / 24 akhaNDabhUmaNDalazAsakatva ' na durlabhaM durlabhametadeva / tRSNAnirAsopagatAvakAzaM santoparatnaM paramaprabhAvam // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravirAma ] aatmnaagRtiH| raya saMsAramAM bhamatA dehadhArIe aneka jAtanA saMsAranA bhAgo ghaNI vAra bhagavyA che. chatAM tusa na thatAM A mUDhabuddhi haju manuSyanA bhAgamAM tuma thavAnI ceSTA karI rahyo che ! samudrane pIne khAlI karavA chatAM jenI tRSA zAnta na thai, te tRNunA agrabhAga para sthita jalabindunA pAnathI zuM tRpti meLavI zakaze? "svayambharamaNa" samudrane pAra pAmavAnI zakti dharAvanArA mahAna balavAna ejasvIe paNa apAra tuNu sAgarane oLaMgavAno prayAsa karavAmAM samartha nathI thatA. 28 akhaMDa bhUmaMDalanA zAsaka banavuM e durlabha nathI. paNa durlabha che paramaprabhAvazAlI "saoNASa" ratna, ke jenI upalabdhi tRSNAnA nirAsa para avalambita che, Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [prathama 29 na tat sukhaM bibhrati bhUmuno'pi . na tat sukhaM svargasado na cendrAH / yasmin sukhe tuSTamanaHprabhUte vivekino nirgamayanti kAlam / / kAmodbhava zarma yadasti loke divyaM ca devAlayasaGgataM yat / tRSNAkSayoddhatasukhazriyo'ye khadyotavad bhAnumatastadalpam // 31 * ihAsti ko nAma vidhAya yatra mamatvabhAvaM sukhamApnuyAma! / sarve'pi karmAzayabandhamAnaH karotu khalvAtmahitaM kutaH kA! // 32 sarve 'ca tRSNAnalatApataptAH zaknoti kasyApayituM zarma ka. / / kriyeta sambandhavidhizca kena ! na tasya hi kvApi phalAvahatvam // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] AtmajAgRtiH / 29 te sukha rAjAAnI pAse nathI, ane te sukha devatA A tathA indrone paNa nathI, ke AtmasantASajanita je sukhamAM vivekI leAkA kAlaniga mana kare che. 17 30 lAkamAM kAmaratisabhUta je sukha che ane devAlayasaMgata je divya sukha che, te tRNukSayajanita sukhanI AgaLa, sUrya AgaLa AgIyAnA sarajI tuccha che. ra saMsAramAM evA kANu che ke jenA para mamatva karI sukha pAmIe ! badhA karmavAsanAnAM anyanathI khaddha che. kANu kAnI pAsethI Atmahita sAdhI zake ? ra adhA tRSNAgninA tApamAM maLI rahyA che. kANu kane zAnti ApI zake ? sambandha konI sAthe karavA ? kemake kAMca paNa sAmanya pharavAmAM saphalatA nathI. 3 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [prathama savai parAdhInatayaiva santi / ___ kaH ke svatantraM kSamate vidhAtum / svayaM daridro hi paraM vidhAtu ___ mRddha kathaGkAramalammaviSNuH / / * sarvo janaH svArthanimagnacetAH svArthazca sambandhavidhAnadakSaH / premapradIpasya sa eva tailaM svArtha samApte khalu kaH kimIyaH // yasyAsti visaM pracura tadIyA bhavanti sarve mRdulasvabhAvam / dAridraya Apte tu sahodaro'pi premI vayasyo'pi parAGgakhaH syAt // piteti mAteti sahodareti mitreti karmasphuraNopanAtam / avAstavaM khalvapi mandamedhAH sambandhamAtmIyatayA praveti // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalAma ] AmanA tiH | 3 badhA parAdhIna che. koNu kAne svataMtra banAvI zake! pate ja daddhi hoya, te bIjAne kevI rIte samRddha banAvI zake ! 34 badhA pitAnA svArthamAM mazagUla che. svArtha ja sambandhane sarjanahAra che. e ja premarUpa dIpakanuM tela che. svArtha khatama thayo ke pachI ke kene? jenI pAse pracura dhana che, badhA namratApUrvaka tenA bane che. paNa daridra dazA prApta thatAM snehI sAdara ane premI mitra paNa parAphasukha thaI jAya che. pitA, mAtA, sahadara, mitra e badhA sambanya karmasaMskAranA virapuraNa para racAyelA che. atae te avAstavika che. chatAM mandamati e saanyane AtmAne pAramArthika sambandha samaje che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatatvAlokaH / [prathama 37 na ko'pi kasyApi samasti loke - vRthaiva mohAd vyathate nano'yam / adhyAtmadRSTyA paricintayecced nissArametannikhilaM pratIyAt // . / ' mahAlayArAmasulocanAdi yad bAhyadRSTayA paridRzyamAnam- / bhaved vimohAya tadeva vastu / vairAgyalakSmyai punarAtmadRSTayA // / duHkha vinA kiJcana zyate na . sukhasya lezo'pi bhvprpnyce| tathApyaho! vaiSayika prasaGgaM . . sukhasvarUpa bhavino vidanti // 40 marIcikAM vAritayA vilokya / mRgo'yathA dhAvati bhUritRSNaH / bhogAn sukhatvena tathA viditvA dhAvantyaho / tAn prati dehabhAnaH // . Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapa ] aatmjaagRtiH| 37 vastutaH jagatamAM koI keinuM nathI. prANuM gaTa mAhathI pIDAya che. adhyAtmadaSTithI cintana karAya te A sAluM nirasTAra jaNAya. 38 mahela, bAga ane ramaNI vagere je bAhya daSTithI jotAM moha upajAve che, te ja anataSTithI jotAM vairAgyakAraka bane che. bhavaprapaMcamAM dukha vinA kaMI sukhane leza paNu dekhAtuM nathI. chatAM prANI vaiSayika prasaMgane sukhasvarUpa samaje che. bahu tuSita yuga jhAMjhavAne pANI samajI te tarapha doDa lagAve che, tema prANI bhAgAne sukha samajI te tarapha doDe che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 adhyAtmatattvAlokaH / (prathama ' kastUrikAsaurabhalubdhacetA mRgo yathA dhAvati tannimittam / na vetti tu svodaravartinI tAM prANI tathA saukhyakRte sukhAtmA / / 42 'prabhAtakAle dinamadhyakAle sAyaM ca kAle khalu vaisadRzyam / ' . padArthasAthai paridRzyamAnaM saMsAra AsthA kSaNabhaGgure kva ! // sambandha aupAdhika eSa sarvaH / ' saMsAravAse vasatAM janAnAm / svabhAvasiddhaM paramArtharUpa cipasambandhamupekSase kim ? // nArI kimIyA' tanayaH kimIyo mitraM kimIyaM pitarau kimiiyo| gantavyamekAkina eva hItaH puNyaM ca pApaM ca para saha syAt / / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma ] AtmajAgRti karInI sugandha para lubdha thayuM che citta jenuM e mRga karI-nimitte doDAdoDa kare che, paNa nathI jANatA ke e vastu enA udaramAM ja vidyamAna che, tema prANa sukha mATe Amatema phAMphAM mAre che, paNa nathI jAte ke ene AtmA pote ja ananta Anandamaya che. prabhAtakAlamAM, madhyAhnakAlamAM ane sAyaMkAlamAM vastuonA visadaza pariNAma spaSTa dazyamAna che. kSaNabhaMgura saMsAramAM AsthA jyAM ! saMsAravAsamAM vasatA prANi-jagatane A tamAma sambandha aupAyika che. are sambandha je svabhAvasiddha che te caitanyasvarUpa che. tenI upekSA kema kare che? ja adhyAtmadaSTie vicArIe te zrI kanI, putra kene, mitra kene, mAbApa kenA, ahIMthI ekalAe ja javAnuM che. sAthe AvavAmAM phakta puNya ne pAya ja. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 adhyAtmatattvAlokaH / [prathama 15 gireguhAyAM jaladhezca madhye pAtAlabhUmau tridazAlaye vaa| kvApyetu mRtyostu bhavena guptaH ...: sa bhUrbhuvaHsvastritayaM hi zAsti / uddaNDadordaNDabalavyapAsta jagahalA duHshtenupaaH| prazAsati sma kSitimaNDalaM ye te'pi prayAtAH khalu rikahastAH // jegIyyate smendumayUkhazubhra yazo yadIyaM pRthivItale'smin / mahAbhujAste'pi hatA yamena vyAdAya vaktraM sahasA prasuptAH // mahAlayo'yaM dhanakoza eSa imAH samukhyaH parivAra eSaH / dhyAyanniti syAnmanunaH praphullo izostu sammIlitayona kindhit // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ] aatmjaagRtiH| giri-guhAmAM, samudranA madhya pradezamAM, pAtALamAM yA devanA AvAsamAM kayAMya paNa prANa cAlyo jAya, kayAMya paNa saMtAI jAya, paNa mRtyuthI chAno rahI zakatA nathI, mRtyuthI bacI zakate nathI. svarga, marca ane pAtALa e traNe lekane e zAsanakartA che. jemanuM udaMDa doDa-ala jagatanA baLane parata karavAmAM samartha hatuM evA atiugra te mUrti pRvIzAsaka rAjA-mahArAjAo paNa Akhare khAlI hAthe ja cAlatA thayA! kala jemane candaramidhavala yazavAda A bhUpITha para khUba jabaradasta gavAtuM hatuM evA mahAbhuja narapatio paNa mRtyune prahAra paDatAM ekadama moDhuM phADatA jamIna para lAMbA thayA. 48 A mahAlaya che, A dhanabhaMDAra che, A ramaNIo che, A parivAra che ema pitAnA vaibhavanuM cintana karate mANasa manamAM khuza thAya che. paNa AMkha miMcAI ke pachI kaI nathI.. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyaatmtttvaalokH| prathama .' anenaM dehena kariSyase yat , puNyaM tadanyatra bhave sahAyaH- / gamiSyataste bhavitA, na tu svAt paricchadAdekatamo'pi kazcit // . .... , asti trilokyAmapi.kaH zaraNyo jIvasya nAnAvidhaduHkhamAjaH ! / .dharmaH zaraNyo'pi na sevyate ced / . duHkhAnuSakAsya kutaH kSayaH syAt ! // / saMsAradAvAnaladAhatapta / AtmaiSa dharmopavanaM zrayeccet / kva tasya duHkhaanubhvaavkaashH| kIhak tamo bhAsvati bhAsamAne / // . mAteva puSNAti piteva pAti bhrAteva ca snihyati mitravaJca / ' prINAti dharmaH paripAlyamAno na yunyate tatra nirAdaratvam // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalArakhA ] mAtmanA ! 49 A zarIrathI je puNya karma karIza, te paralokamAM jaIza tyAM tene sahAyaka thaze. paraMtu kuTuMba parivAramAMthI koI sahAyaka thavAnuM nathI. 50 nAnAvidha dukhethI A jIvane traNa lekamAM kaI zaraNu nathI. zaraNu levA cAgya dharma che. te paNa je na ArAdhAya te dukhano nAza kema sadhAya. 51 saMsArarAvAnaLanI javALAmAM baLato AtmA je dharmanA bagIcAne Azraya le te tene duHkha anubhavavAnuM na rahe. sUrya jyAM tapato hoya tyAM alpakAra ke! para dhamanuM ArAdhana karanArane dhamamatAnI jema piSaNa kare che, pitAnI jema rakSaNa kare che. brAtAnI jema neha kare che ane mitranI jema prIti pamADe che. mATe dhama tarapha anAdara kara kekanathI. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyaatmtvaalokH| [prathama , * svAsthyaM ca Rddhi, pratimAM ca kIrti labdhvA sukhasyAnubhava karoSi / yasya prabhAveNa tameva dharma mupekSase cenna karoSi sAdhu // . .. icchanti dharmasya phalaM tu lokAH - "" kurvanti nAmu punarAdareNa | . icchanti pApasyaM phalaM tu naiva __ parAyaNAstatkaraNe tu santi / ipyanta Amrasya phalAni cen tat . saMrakSaNaM tasya vidheyameva / evaM ca saukhyAdhigamAya kAryA kurvantyavodhA nahi dharmarakSAm // 56 sukhasya mUla khalu dharma eva- . cchinne ca mUle kva phalopalambhaH / : ArUDazAkhAvinikRntanaM tad vihAya dharma sukhasevanaM yat // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aatmnaagRtiH| - 53 svAcya, ddhi, buddhi ane kIrti e badhuM jenA prabhAve meLavI sukhanI majhA bhogavI rahyo che, te ja dharma tarapha bedarakArI rakhAya e ThIka nathI. leke dharmanAM phaLa cAhe che, paNa dharmasAdhanamAM sAvara banatA nathI. pApanuM phaLa keI cAhetuM nathI, paNa pApa AcaravAmAM jagata keTaluM masta che ! AMbAnAM phaLa iSTa hoya te tenuM rakSaNuM karavuM ja joIe. eja pramANe sukhanI prApti mATe dharmarakSaNa kartavya che, je, ajJa jana karatA nathI. 59 sukhanuM mULa dharma che. mULa kapAtAM phalaprApti kevI! mane haDaselIne sukha bhogavavuM e kharekhara je zAkhA para besavuM te ja zAkhAne kApavA barAbara che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyaatmttvaalokH| prathama '' vapuH kSaNadhvaMsi vinazvarI zrI mRtyuH punaH sannihitaH sadaiva / tasmAt pramAdaM parihAya dharme / samudyataH syAt satataM sumedhAH // 68 mujhe vilAsaM vapuSaH sadaiva , . poSaM tathA'laGkaraNaM vidhaay| paraM na tasmai tvamihA''gato'si nAnIhi kartavyadizaM tvadIyAm / / ' / * muktAni bhonyAni surocakAni . pItAni peyAni rasAchutAni / ... yadA bahistAt kSipate zarIra' kIhak tadA teSu virUpamA ! // * 'rasAyanaM sevatu sarvadApi .. ." mutAM punaH pauSTikabhojanAni / tathApi no nakSyati deha-kumbha .. ' bhasmAvazeSIbhavanasvabhAvaH // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmanAkRtiH / 57 zarIra kSaNavasI che, lakSmI vinazrvara che, mRtyu sadA pAseja che. mATe samaju mANuse dhama sAdhanamAM pramAda na karatAM nirantara udyata rahevu ghaTe prathama ] 31 yu zarIrane poSI ane alakRta karI . haMmezAM vilAsa bhAgave che; paNa te mATe tu ahIM AvyA nathI. tArI pukhtavya-dizA samaja ! paha sundara rocaka bhAjana lIdhAM hoya ane adbhuta rasanAM pINAM pIlAM DAya paNa jyAre zarIra tene ahAra phUMke che tyAre temAM kevI virUpatA hoya che ! 60 haMmezAM rasAyaNa sevA ane pauSTika sAjana karI, te pazu A deha kumbhanA je bhasyAvazeSa manavAnA svabhAva che te maTavAnA nathI. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyaatmtttvaalokH| prathama . rogaiH prapUrNa bhavinAM zarIra- . . __ mantaHsthiteSveSu jano madAndhaH / yadA bahiste prakaTIbhavanti . . dInAnanaH pazyati duHkhameva / / '' zarIramohaM parihAya cetaH- . . - zuddhyai prayatnaH satataM vidheyaH / . . na dezuddhau puruSArthasiddhizcittai tu zuddha puruSArthasiddhiH // 63 anyatra mokSAnnahi vAstava zaM ' dehazca mokSazca mitho viruddhau / mumukSavastena na dehamoha kurvanti, kurvanti bumukSavastu / / .. asmAdasArAd vapuSo yathArtha sAraM samAkAMlasi yadyavAptum / paropakAreNa mahAvratena svasyopakAraM matiman ! vidhehi // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmajAgRtiH / kA dehadhArInu zarIra rAmAthI bharapUra che. meM rAgo andara haiAya tyAM sudhI mANasa mAnya che; paNa jyAre te khahAra Ave che tyAre mANusa khApaDI . dIna banI jAya che ane sarvatra dukha ja bhALe che. gajaLan ] 62 zarIramAha dUra karI cittanI zuddhi mATe prayatnazIla thavu joIe. dehazuddhimAM puruSArtha siddhi nathI, pazu cittanI zuddhimAM puruSArtha siddhi che. 13 mekSa sivAya anyatra vAstavika sukha nathI; ane DheluM tathA mAthu paraspara viruddha che. mATe mumukSu dehamehamAM nathI paDatA. paNa e mAhamAM mukSukSu ( bhAgerarlR ) paDe che. 4 A sura A asAra zarIramAMthI vAstavika sAra meLavavA icchA hoya teA pApakAranuM mahAna vrata svIkAra kara. parAkArathI AtmApAra sAya. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [prathama yenaiva dehena vivekahInAH - saMsAravIna paripoSayanti / * tenaiva dehena vivekamAnaH saMsArabInaM parizoSayanti / , miSTAnnamogaM kurutaH samAna dvau mAnuSAvekatarastu ttr-| badhnAti karmANi nihanti cAnyo mohe viveke ca vijRmmamANe // , ced dhAvato jIvavadho na jAto - jAtaH punaH pazyata eva yAtaH / * tathApi hisAphalamAdime syA nmUDhe, dvitIye na ghRtopayoge // azuddhamantaHkaraNa bhramAya vizuddhamantaHkaraNaM zivAya / manomalAnAM pratighAta eva mahattama pauruSamAmananti / / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAthami ] AmanA tiH | je zarIra vaDa vivekahIne saMsAranA bIjane puSTa kare che, te ja zarIra vaDe vivekazAlI saMsAranA bIjane sukavI nAkhe che. be mANase samAna miSTAnna jamI rahyAM che temAM eka mehavaza heI jamatAM jamatAM karma bAMdhe che, jyAre bIje viveka daSinA yoge karmane haNe che. 7 kadAca doDatA mANasathI jIvavidhanA na thaI ane joine cAlatA mANasathI jIvavirAdhanA thaI. chatAM hiMsAne doSa pahelA upacAgamUha mANasane lAge, paNa bIjA upagasampanane na lAge. 68 azuddha antaHkaraNa bhramaNa mATe che ane vizuddha antaHkaraNa kalyANa mATe che. moTAmAM maheTA puruSArtha mananA melane kApavAmAM che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 adhyAtmatattvAlokaH / [prathama rAgaM ca ropaM ca paratra kurvan / vRthA jano yApayati svajanma / sukha ca zAntiH paramArthavRttyA cittasya sAmyaM bhajato bhavetAm / / paronnatI ki parikhidyase tva / parakSatau ki vahase pramodam / / sazanti nAnyaM tava durvikalpA stvAmeva baghnanti tu karmapAzeH // - duzcintanaM yat kriyate paratra / / / pratidhvaniH svaM samupaiti tasya / / AghAtato'nyatra vighIyamAnAt pratyAhatiH svaM samupasthitA syAt / / paronnatau cet tava duSprayatnaiH - * kSatibhavet kastava tatra lAbhaH / . puSNanasUyAM viphala paratra svasyaiva hAni kathamAtanoSi 1 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmanAgRtiH / 69 bIjA para zaga ne rASa karatA mandumati pAtAnI jindagIne vRthA gumAve che. cittanI samavRtti jeNe prApta karI che tene ja sAcu sukha ane vAstavika zAnti prApta che. gam ] 27 co bIjAnI unnatimAM tu khinna thAya che ane bIjAnI hAnimAM khuza thAya che e zA mATe ? yAda rAkha ke tArA duSTa vikalpA bIjAne sparzatA nathI, paNu ulaTu taneja karmAMnA pAzAmAM jaDe che. 1 bIjAne mATe je khurU' ciMtavAya che, tenI pratidhvani potAnIja upara paDe che. mAsa khIjA para AghAta kare che, paNa tenA pratyAghAta tene pAtAneja lAge che. C tArA adhama prayatnAthI khIjAnI unnatine ko pAMca temAM tane zo lAbha ? phAgata khIjA upara asUyA poSatA zA mATe tuM tArI pAtAnIja hAni karI rahyo che Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [prathama * dharmoM mahAnasti paropakAraH parApakAro mahadasti pApam / / vihAya dhamai caraNaM ca pApe sudhAmanAdRtya viSasya pAnam // ... jAgarti puNyaM prabalaM yadIyaM ... ' pravardhamAnodayabhAgadheyam / tamanyathAkamilaM na ko'pi kasmaicidISyena viveki cetaH / / *. amyunatizcAvanatizca yat syAt ' '. puNyasya pApasya ca jRmbhita tat / kSINe ca puNye'bhyudayo vyapaiti tannazvara zarmaNi ko vimohaH / // 1 aizvaryamAlokya bhuvAM vicitraM citrIyase muhyasi vA kathaM tvam / 1- vipAka evAsti hi karmaNo'sau . . pAtAya lubyasya ca puNyabhogaH // . . Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] aatmjaagRtiH| 73 parapakara e mahAna dharma che ane parApakAra e mahAna pApa che. dharma cheDI pApa AcaravuM e amRta mUkI viSa pIvA jevuM che. jenuM prabala puya jAgatuM che tenA vRddhizAlI bhAgyeyane anyathA karavA duniyAmAM koI samartha nathI. pachI IrSyA zA mATe? vivekI hRdaya keI upara ISya na kara, pa duniyAmAM "caDhatI", "paDatIe puya, pApanuM vikraNa che. puNya khalAsa thatAM udayane anta Ave che. pachI nAzavanta sukha para mehaze ? 76 duniyAmAM vicitra prakAranA ezvaryA joi tuM kema tAjasukha thAya che? kema mAha pAme che? e kamane vipAka che. ane puNyane bhagavaTe lukhya prANIne patananuM kAraNa thAya che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 1 adhyAtmatattvAlokaH / 77 'indrAH surAzvakrabhRto narendrA mahaujasaH zrIpatayaH surUpAH / sarve'pi karmaprabhavA bhavanti kastat satAM karmaphale vimohaH / // 71 vibhAvya dhImAn kSaNikaM samagra vizvaprapaJcaM nipuNaM svadRSTyA mohAnadhInaM svamano vidhAya gacchet pathenAtmahitAvahena // 79 sadA nirIkSetaM nijaM caritraM yacchuddhimApnoti vidhIyate vA hAni ca vRddhi ca ghanasya pazyan mUDhaH svavRtte na dRzaM karoti // ra karoSi dRSTi na guNe parasya doSAn grahItuM tu sadA'si sajja' / yuktaM na te zUkaravat purISe parasya doSe ramaNaM vidhAtum // [ prathama Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALa] aatmjaagRtiH| Indro, deva, cakavatIenarendro ane mahAna vIra, dhanapatio tathA sundara rUpamUrtio e badhA karmathI sajAvelA che. pachI karmaphaLamAM sujJane mAha zA hoya? samagra vizvaprapaMcane potAnI dRSTithI barAbara kSaNika samajI ane pitAnA cittane mAhathI svatanna banAvI AtmAnA hitasAdhaka mAge pragati karavI ghaTe. tyAM ja buddhinuM sAphalya che. hamezAM manuSya pitAnA cAritranuM nirIkSaNa karavuM joIe ke te sudharatuM jAya che ke bagaDatuM jAya che. mUha mANasa potAnA dhananI hAni-vRddhi para dhyAna rAkhe che, paNa pitAnA cAritranI zI dazA che te tarapha dhyAna ApatA nathI. bIjAnA guNa para tArI daSTi jatI nathI, paNa bIjAnA doSa grahaNa karavAmAM tuM hamezAM taiyAra rahe che. jema muMDane azucimAM majA paDe che, tema tane bIjAnA mAM Ananda paDe che. paNa e ThIka nathI. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 adhyAtmatattvAlokaH / 81 doSAnubaddhaH sakalospi loko nidUSaNastvasti sa vItarAgaH / ne kiM punaH pazyasi dahyamAnamaho ! svayoreva padoradhastAt / // 82 vRthAnyacintAM kathamAtanoSi ? vRthAnyakArye kimupasthitaH syAH 1 / . kiM dhUmapunnaM yatase grahItuM vikalpanAlaM manasi pratanvan ? // Jian apAcikIrSuryadi duHkhayogaM nivAraya sva caritAvilatvam / sukhazriyaM vAnchasi vAstava cet sadA sadAcAraparAyaNaH syAH // 15 sukhasya duHkhasya na ko'pi dAtA jIvaH samutpAdayati svayaM tat / [ prA. duHkhaM samAhUya ca dUyate'jJastadeti nAmantraNamantareNa // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] AtmajAgRtiH / doSayukta AkhuM jagat che. niSa te eka mAtra vItarAga paramAtmA che. paNa tuM tArA pitAnAja paNa nIce baLatuM kema te nathI? nakAmo zA mATe pArakI cintA laI phare che? vyartha kema pArakI paMcAtamAM paDe che? mananI andara vikapALa racI dhUmADAnA bAcakA bharavA jevuM kema kare che? dukhanA sacArAne khaseDavA cAhate hoya to durAcaraNa mUkI de. sAcuM sukha meLavavuM hoya te sadA sadAcAraparAyaNa bana. sukha, duHkha ApanAra bIjuM koI nathI. jIva pote te pedA kare che. ane bolAvIne pachI AjJa prANI dukhI thAya che. kemake AmatraNa vagara hukama paNa kayAM AvavA navaruM che? Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka f 85 . sukhaM ca duHkhaM ca zarIripRSThe ujhe yathAkarmavipAkayogam / 11, 4 adhyAtmatattvAlokaH / matto na tu syAdudaye sukhasya 86 nizAvirAme divasaH sameti na vyAkulaH syAda vipadazca yoge // * dinAvasAne ca nizopayAti / evamprakAraM sukhaduHkhacakraM vijJAya sujJo na bhavedadhIraH // 87 ". * udeti rakto'stamupaiti raktaH sahastrabhAnurvidito yathaiSaH / tathA mahAnto'pi samatvamAnaH sampattiyoge ca vipattiyoge || [ prathama - 88 1 samujjvalaM syAt kanakaM yathAzau } vipattiyoge'pi mahAMstathaiva / duHkhaprasaGgaH khalu sattva- hemnaH parIkSaNe syAt kaSapaTTikeva // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javAba ] AtmajAgRtiH / karmavipAkanA cAga anusAra sukha, duHkha prANunI pAchaLa lAgelAM che. paNa sukhane lAbha thatAM unmatta na thaIe ane duHkha AvatAM vyAkuLa na thaIe. rAtrine virAma thatAM divasa uge che ane divasa asta thatAM rAta paDe che. A pramANe jagatamAM sukhaduHkhanuM cakra cAlyA kare che. Ama samajI sujJa jana adhIza na thAya, 87 jema sUrya udaya pAmatAM lAla hoya che ane asta thatAM paNa lAla hoya che tema mahAna AtmAo sampatti ane vipattinA samayamAM samabhAvazIla hoya che. agninA tApamAM suvarNa jema zuddha thAya che, tema mahAna AtmA vipattinA vakhatamAM vizeSa ujavaLa bane che. dukhaprasaMga satvarUpa suvaNanI parIkSA karavAmAM seTI jevo che Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [prathama prAptA vipattiniyamena bhogyA / dunito naiva nivAryate sA / saheta tAM zAntatayA vivekI duAnataH pratyuta karmabandhaH // mahAntamAdarzamaveyivAMsa. svarUpalAma satataM yatante / svarUpalAme sati nAsti kizcit prAptavyamityAtmamukhaH sadA syAt / / ayaM jano mAtRmukhaH zizutve tAruNyakAle taruNImukhazca / jarA''game putramukhaH punaH syAd vimUDhadhIrAtmamukhastu na syAt / / Adau bhavecchUkaravat purISe tata. punarmanmathagardabhaH syAt / jaradvaH syAjjarasaH prahAre bhavenmanuSyo na punarmanuSyaH // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saragam ] AtmajAgRtiH / 47 89 prApta vipatti avazya bhAgavavI paDe che. durdhyAnathI te nivArI zakAtI nathI. eTalA mATe zAntipUrvaka sahana karI levI rahI. kruSNanathI ulaTu kama apAya. mahAna AdanA jemane anubhava thayo che te svarUpalAsanI dizAmAM haMmezAM peAtAnA prayatna cAlu rAkhe che. AtmalAbha thatAM kaMi paNa khIjuM prApta karavAnuM rahetu" nathI. mATe AtmAbhimukha thavAmAM kalyANa che. 1 A mAlusa bAlapaNAmAM mAtAnI tarapha mhoM karI ese che, yauvanakALamAM strI tarapha mhoM pherave che ane vRddhAvasthAmAM putra sAmu. mAtu kare che. paNu mUDhamati kadI AtmA taraph sukha karatA nathI. 92 A mANasa prathama tA ( bacapaNamAM ) athucimAM bhUMDanI jema ALoTatA haiAya che; pachI ( jIvAnI AvatAM) kAmaceSTAmAM gadheDA jevA ane che; ane e pachI ghaDapaNamAM enI muDhA aLada jevI hAlata thAya che. puN manuSya manuSya manatA nathI. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [prathama lAbhArthamAdhyAtmikajIvanasya - devA apIpsanti manuSya-janma / tadeva ki tvaM malinIkaroSi pramAdapaGke hRdi ceta kincit ! // sadaihikaM sAdhoyatuM paro'si parantu kincit sahagAmi nAsti / . yadyasti kiJcit tvayi buddhitattva mAdhyAtmika cintaya tarhi zuddham // jIrNA narA ki maraNaM mRta ki rogA hatAH ki yuvatA sthirA kim / / ki sampado nizcitanityayogA yanirvizaGko viSayAnuSaGgaH // padvindriyatve manasaH sphurattve svasthe ca dehe puruSArthasiddhau / yatasva, vArdhakya upAgate tu kiJcinna kartuM prabhaviSyasi tvam / / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAm AtmajAgRtiH / 49 AdhyAtmika jIvananA lAbha mATe devA paNa manuSya. janmanI prApti Icche che. te ja manuSyajanmane tu pramAdarUpa kADhavamAM kema ragadoLI rahyo che? hRdayamAM jA vicAra kara. haMmezAM mA jindagInA bhAgA sAdhavAnI mahenatamAM tu lAgyA rahe che. pazu nakkI samaja ke kaMI paNa sAthe cAlanAra nathI. tArAmAM ne kai muddhi tattva hoya ta vizuddha AdhyAtmika cintanamAM tenA upayoga kara. pa tu jaza jINu thaI gaI che, maraNu marI gayuM che, rAze haNAI gayA che, yauvana sthira thayuM che ane zu lakSmIe zAzvata sambandha rAkhavAnA nirdhAra karyo che ke viSayabhAgamAM ni maDayo rahe che ? IndriyAnI paTTutA che, mananI skrUtti che ane zarIra svastha che e hAlatamAM puruSAtha sAdhavA prayatna karI le. pachI vRddhAvasthA AvatAM kaMi karI zakIza nahi. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [prathama * karmodbhava' nATakametadasti kSaNAd vilIna zaradabhravat syAt / - suspaSTavairasya iha prapance na buddhimAn mohavazamvadaH syAt // 1- kSutkSAmakukSiH kSitipo'pi mithu / rogairmahaunA api jarnaraH syAt / adhaH pated dAruNamunnato'pi vinazvaro'yaM bhavabhUtiyogaH // * duHkhAnyapArANyanubhUya yatra . . . zarIramAjo nanimApnuvanti / vilokya tat sthAnakameva bhUyo hRSyanti hA ! dAruNa eSa kAmaH ! / / bhavenmatizced viSayAnuSattyA zarma samAyAsyati kAmatarSaH / tadetadajJAnavijRmbhitatva vivardhate pAvakavad ghRtena // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAima ] aatmjaagRtiH| A karmasamuhaMta nATaka che. zaradunAM vAdaLanI jema kSaNavAramAM vikharAI jAya che. spaSTa virasa A prapaMcamAM buddhimAna mohavaza na thAya, rAjA paNa sudhAkSAmakukSi banI bhikSA sAra rakhaDe che ane mahAna balavAnuM paNa regathI jarjaradeha banI jAya che. unata kazAe pahelAnuM paNa zera adhaHpatana thAya che. kharekhara bhala-vibhUti vinazvara che. je sthAnamAM apAra duHkha anubhavI manuSya janma le che, te ja sthAnane pharI avaletAM mANasa khuza thAya che. ahA! gajaba kAmavAsanA! 100 viSayAnurSagathI kAmatA zAnta paDe ema che ke mAnatA hoya te te bhUlabhareluM che. ghonI AhutithI agni jema vadhe che, tema viSayogathI kAmatRNu vadhe che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52. adhyAtmatattvAlokaH / 101 pratiSThitA yatra zarIrazaktiradhiSThito yatra dhiyo vikAsaH / vyavasthitA yatra surUpa - kAntimahAvRto hanti tadeva vIryam // 102 vairAgyapIyUSarasena dhauta mapyAzu to malinaM punaH syAt / vikArahetau nikaTaM prayAte, AtmA svayaM hanti hi durbalaH svam // 103 . jagattrayIzAsanazaktito'pi manovazIkArabalaM pradhAnam / vikArahetau sati vikriyante na ye ta eva prabhavo yathArthAH // 104. dhyeyasthiraM saMvikasadvivekaM C pracaNDadhairyaM viSayAd viraktam / adhyAtmacintAritaM manazcet [ prathama kiM tasya kuryAmmadamaH zikhaNDI ! // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mavaLama ] AtmajAgRtiH / 101 jenI andara zarIranu khaLa samAyala' che, jenA para buddhivikAsanA AdhAra che ane jemAM saundraya upAvavAnI zakti che te ja vIte mahAcchanna jana haNI nAMkhe che! 102 vairAgyarUpa amRtarasathI dhAvAyalu` mana paNa vikAranu' sAdhana pAse AvatAM pharI pAchu ekdama malina thaI jAya che. kharekhara niLa AtmA pote ja potAne haNe che. 53 13 traNa jagatanuM zAsana karavAnA aLa karatAM paNu manane vaza karavAnuM aLa caDhI jAya che. vikArahetunI upasthitimAM paNa vikAravaza thatA nathI, teo ja sAcA vIra che. je - 10: mana dhyeya para sthira hAya, vivekathI vikasita haiAya, pracarDa dhyeya sampana hAya, viSayathI virakta hoya ane adhyAtmacintAnita hAya tA kalIma kAma tene zu karavAnA hatA ! P Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 - 1 adhyAtmatattvAlokaH / 105 "yathA manaHsArathirindriyAzvAn ' 'yuddhe tathA te viSayeSu yAnti / nipAtayantyAzu ca tatra jIvamato'dhikaH kaH paratantrabhAvaH ! // t vinazvaraM vizvamasArametat jJAtvA sthirIkRtya manaH svakIyam / vicArayAntaHkaraNe yathAvat kalyANasaMsAdhanamAtmanaH kva // 107 sa eva dhIro balavAn sa eva 1 ' sa eva vidvAn sa punarmahAtmA / * 'yenendriyANAmupari svasattA vistAritA mAnasaniyena // 101 'nitendriyaM zAntamanaH pratiSThitaM kaSAyamuktaM mamatAvivarjitam / " viraktibhAnaM stumahe mahAtmakaM sa eva sAraM labhate sma jIvanAt // [ prathama Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmajAgRtiH / 15 anarUpa sArathi IndriyarUpa gheADAone jema prere che tema te gheADAo viSayeAmAM jAya che ane jIvane tyAM paTake che. AthI vadhu parAdhInatA mIjI kai hAya ! maLamU ] 55 lot A badhu vinazrvara ane asAra samajI, ane potAnA manane sthira karI antaHkaraNamAM kharAkhara vicAra kara ke AtmAnuM sAcuM kalyANu zemAM che ! te te ja dhIra che, te ja alavAna che, te ja vidvAna che ane teja mahAtmA che, ke jeNe potAnA manane kAbUmAM karI pAtAnI indriyA upara peAtAnI sattA jamAvI che. 18 jitendriya, zAntamanaHpratiSThita, kaSAyamukta ane mamatAvirahita evA virakta AtmaceAgIne ane stavIe chIe. jIvananA kharA sAra eNe ja meLavyeA che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [prathama sukhaM vAJchan sarvatrijagati tadartha prayatate __ tathApi klezaughAn satatamanubomoti vividhAn / tadeva saMsAra viSayaviSaduHkhaikagahanaM viditvA niHsaGgIbhavati ramate cAtmani duSaH // pUrNAnandasvabhAvaH paramavibhurayaM zuddhacetanyarUpaH . . sarvondrAsiprakAzo'haha tadapi naDaiH karmabhiH saMvilagya / mlAni nIto nitAnta tadatha vimalatAM netumenaM yatadhva prAkta cAtra bhUyaH smarata dRDhatayA karmabhUmiH sa mohaH // 111 kRtvA. svastha hRdaya-kamalaM muktavAhyaprasaGgaM zAntyArAme samupavizatortumAtmAnamuccaiHmantraM heho ! kuruta suSiyo'nAditaH pAzabaddhaM kaH syAt svAtmopari hatadayo mUDhadhIzekharo'pi ! // ityevaM gRhiNo'pi cetasi sadA sadbhAvanAlambanAd ___ adhyAtma racayanti cArucaritAstattvaprabodhonjvalAH / etenaiva pathA ca te'pi bhavato mucyanta evAsukhAd, ityeva paribhAvitaH parimito'dhyAtmopadezo mRtuH // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aatmjaagRtiH| 109 traNa jagamAM sarva prANuo sukhane cAhe che ane te mATe prayatna kare che, chatAM hamezAM jAtajAtanAM dukhe bhagave che. Ama, saMsAra viSayarUpa viSanAM dukhatuM gahana jagala che ema samajI sujJa jana ni saMga dazA prApta karI AtmadazAmAM ramaNa kare che AtmadazAmAM ramaNa karavAnuM cAgya dhAre che. 110 pUrNa AnandasvabhAva, paramavibhu,zuddhacaitanyarUpa ane sarvaprakAzaka jyoti svarUpa evA AtmAne paNa jaDakoe vaLagIne atyaMta malina hAlatamAM mUkI dIdhA che. have ene pAcho nirmaLa sthitimAM lAvavA prayatna karo. ane, AgaLa kahevAyuM che tema, kamanI bhUmi eka mAtra meha che e vAtane smaraNamAM rAkhe. 111 sure! bahAranA prasaMge mUkI hRdaya-kamaLane svastha banAvI zAntinA bagIcAmAM upasthita thAo ! ane anAdiyAzabaddha AtmAnA uddhAra mATe mahAna parAmarza kare. pitAnA upara koNa nirdaya hAya! mUDhamAM mUTha paNa evo na hAya. 112 A pramANe, sadAcaraNasabhyana ane tatvathI ujavaLa evA gRhasthA paNa haMmezAM sadubhAvanAnuM Alambana laI potAnA citta para adhyAtmanI racanA karI zake che. ane A ja mAge teo paNa dukhapUrNa saMsArathI TI zake che. Ama adhyAtmane parimita ane sugama upadeza A prathama prakaraNamAM bhA . Page #92 -------------------------------------------------------------------------- Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya-prakaraNam / 'puurvsevaa| - - Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R 1. lAvAyalokaH / ri adhyAtmatattvAlokaH / [dvitIya yogAdhiroho na hi duSkarazcet ki duSkara tarhi jagattraye'pi / yogasya bhUmAvadhirohaNArtha mAdAvupAyaH paridazyate'yam // bhaktigurUNAM paramAtmanazcAss cArasya zuddhistapasi pravRttiH niHzreyase dveSavivarjitatva miyaM satA'dayaMta 'pUrvasevA // pitA ca mAtA ca kalAguruva jJAteyavRddhAH punaretadIyAH / dharmaprakAzapravaNAzca santaH satAM mataH zrIguruvarga eSaH // kartavya etasya sadA praNAma zcitte'pyamuSmin bahumAna eva / puro'sya samyag vinayapravRtti varNavAdasya niyodhanaM ca // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prArA ] pUrvasevA / cAzapatha para ArohaNa karavuM je duSkara na hoya te traNa jagamAM kaMIe duSkara nathI. cAganI bhUmi para ArohaNa mATe A Adi upAya batAvavAmAM Ave che. guruonI bhakti, paramAtmAnI upAsanA, AcArazuddhi, tapa, ane mokSa viSe aSa vRtti ATalI bAbate 'pUrvasevA nA nAmathI batAvavAmAM AvI che. pitA, mAtA, vidyagurU ane temanA jJAtIya vaDerA tathA dharmaprakAzaka sAdhu ane e badhA guruvargamAM gaNAyA che. A guruvane sadA namana karavuM. emane mATe cittamAM bahumAna rAkhavuM. emanI samakSa ucita vinayAcaraNa rAkhavuM. emanA viSenA avarNavAdana sAMbhaLavA. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [dvitIya ArAdhyabhAvaH prathamo'sti pitro vimAnayastau laghudhIbuMdho'pi- ' ArAdhayed dharmagurukramau ki nAbaddhamUlastareSate hi // mahopakArau pitarau 'prasiddhau kartavyamAdya hi tayoruSAstiH / mohAkulAste paritApya ye tA vicchanti dharmAcaraNaM vidhAtum // vRddhasya sevA zurulokasevA glAnasya sevA punarAtasekA |klyaannlaabhsy mahAn sa panthAH sevApradhAno hi manuSyadharmaH // - * apakSapAtAH zucitattvabodhA - mahAvrateSu sthiratAM dadhAnAH / _ ' 'asaGginaH zAnta-bhIra-dhIrA dharmopadezA puravo virakAH // / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama ] pUrvasevA ! 22 sahuthI prathama ArAdhya sthAna mAtApitAnuM che. te paMDita mANasa paNa majamati che ke je temanI sAthe anAdarabhAvathI vate che. e mANasa dharmagurunI caraNabhakita paNa zuM karaze ! jenuM mULa majabUta nathI te vRkSa zuM vadhavAnuM hatuM! mAtApitA mahAna upakArI tarIke prasiddha che. temanI bhakti e prathama kartavya che. te mANase mahAkula che ke jeo temane satApamAM baLatAM mUkI dharmasAdhana karavAnI AkAMkSA rAkhe che. vRddhanI sevA, vaDIlenI sevA, guruonI sevA, glAnanI sevA ane dukhInI sevA e kalyANuprAptine mahAna mArga che. sevA e mukhya manuSyadharma che. jeo pakSapAtarahita che, jeo zuddha tatvajJAnathI vibhUSita che, jeo mahAvratanI sAdhanavidhimAM nizcala che ane jeo zAnta, gabbIra, dhIra temaja saMgavimukta che evA virakta dharmaprakAzaka santA guru che, Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 adhyAtmatattvAlokaH / 9 tathAvidhAH zrIguravo bhavAbdhau svayaM tarItuM na para yatante / uddhartumanyAnapi dehabhAjaH, paropakArAya satAM hi yatnaH // 10 na yatra rAgAdikadoSalezo jJAnaM ca yatrAkhilatattvabhAsi / sa pUrNazuddho bhagavAn parAtmA satAM mato 'deva' padAbhidheyaH // 11 rAgeNa roSeNa vayaM prapUrNA stathaiva devo'pi hi sambhaveccet / kastatra cAsmAsu ca tarhi bhedo vivektumarhanti budhA yathAvat // 12 arAgabhAvaH puruSArthasAdhyo devasya tattva paramaM tadeva / rAgAdidoSeSvapayAtavatsu sadyaH parajyotirudeti pUrNam // [ dvitIya Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALA ] pUrvasevA ! evA gurumA vasamudramAM kevaLa piteja taravAno prayatna kare che ema nathI, paNa bIjAone uddhAra karavAmAM paNa vanavAna hoya che. sujanAno prayatna pApakAra mATe vAya che. 10 je rAgadveSAdi sarva doSAthI sarvathA vimukta che ane jenuM jJAna sakalatavaprakAzaka che e pUrNa zuddha paramAtmA deva' kahevAya che. rAga ane dveSathI ApaNo bharelA chIe. deva paNa evAja heAya te pachI temAM ne ApaNAmAM zo phera rahe? vize A viSayamAM barAbara viveka karI zake che. 12 vitarAga sthiti parama puruSArthanA dege sAdhya che. e ja devanuM mukhya tatva che. rAgAdi deSa kSINa thatAMnI vAra ja tatkAla pUrNa pa ti udita thAya che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 adhyAtmatattvAlokaH / [dvitIya 13 yo vItarAgaH paramezvaraH so' priyaM priyaM vA nahi tasya kizcit / rAgAdisattA''varaNAni nAma tadvAn na zuddho na ca sarvadarzI // . vayaM sarAgAH prabhurastarAgaH kizcintato'smAsu sa sarvavedI / so'nantavIryoM vayamalpavIryA asmAkamArAdhyatamaH sa devaH // . pramorguNAnAM smaraNAt svacetaH zodhapravINIbhavanaM hi puunaa| apAsya doSAn guNacAru vRttaM sraSTuM mataH karmavidhiH samayaH // vilAsagoSThI vividhAM vidhAtuM milet saharSaH samayaH sadApi / samprArthanAyai paramezvarasya naivA'vakAzo'haha moharogaH / / . . Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALama 1 pUrvasevA 3 13 je vItarAga che te paramezrvara che. tene kaI paNa priya ke apriya nathI. rAgAdi doSo e ja AvaraNa che. evA AvaraNavALo na zuddha heAI zake, na pUrNa tattvadezI sAI zake. 7 14 ApaNe rAgI chIe, jyAre deva vItarAga che; ApaNe alpajJa chIe, jyAre te savit che; ApaNe apavIya chIe, jyAre te anantavIya che. e ja kAraNa che ke ApaNe mATe e parama Azaya che. 15 paramAtmAnA guNAnA cintanadvArA pAtAnA cittasa MzAdhanamAM tatpara thavuM enu nAma ja pUjA che. peAtAnI andara je khurAI heAya tene dUra karI guNuAjajvala jIvana ghaDavA mATe ja samagra kriyAkAMDa, pUjAvidhi vagere cAjavAmAM AvyAM che. 11 vividha vilAse bhegavavAne haMmezAM khuzIthI vakhata maLI zake. paNa prabhuprAthanA mATe phurasada na maLe! kevA mAharAga ! Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 , adhyAtmatattvAlokaH / 17 asau yadIyaM spRhayAlu ceta Atmonnati vAstavikIM samasti / samacituM bhAgavatIM vibhUti kathaJcidApnotyavakAzameva // 18 lokApavAdaikapadInirAsaH sudakSiNatvaM ca kRtajJatA ca / sarvatra nindAparivarjanaM ca satAM svavaH prastutayogyavAktvam // 19 udAratA durvyayavarjanaM ca kRtapratijJAparipAlanaM ca / nAlasyavazyaM punarAgrahazca suyogyakAryeSu vivekabuddhacA // adainyamApadyapi, namratA ca sampatprakarSe, mahatAM va mArge - | samArurukSA''jaiva - mAve ca [ dvitIya santoSavRttiH suvicAratA ca // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANI pUrvasevA 17 jenuM citta AtmAnI vAstavika unnati sAdhavAne utsuka che te paramAtmAnI mahAna jIvana-vibhUtinA arcanane vakhata jarUra meLavI zake, kApavAnA mArgane tyAga, sudAkSiNya, kRtajJatA, nindAvana, sujananI guNastuti, samAcita vANIthavA , udAra vRtti, apavyayavana, grahaNa karela pratijJAnuM paripAlana, Alasyane tyAga, cogya kAryonA viSayamAM vivekavibhUSita Agraha, ApattinA vakhatamAM ahInabhAva, sampattinA prakamAM namra vRtti, mahAna purUSonA mArga para ArohaNa karavAnI abhilASA, bAjItA, mRdutA, santoSavRti, suvicAraNA, Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 adhyAtmatattvAlokaH / 21 siddhAntahAnirnahi lokamIteH sarvatra caucityavidhAyakatvam / evamprakAraH svayamUhanIyaH sadbhiH sadAcAra udArabuddhayA // 22 svajIvanaM kIdRzamuccanIti sampAdayed yogapathArurukSuH / tadetadetena vicArakANAM manobhuvAM spaSTamupAgataM syAt // 23 bahuprakAraM tapa Amananti [ caturbhiH kalApakam ] yuktaM yathAzakti tapo vidhAtum / dehasya zuddhihRdayoncalatva vivekatastatra vidhIyamAne // 24 kiJcid vyathAyAmapi sambhavantyA - manAdarastatra na saMvidheyaH / [ dvitIya amyAsato'gre sukaraM bhavet tat kaSTAd vinA kvAsti ca siddhikAmaH ! // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajA ] pUrvasevA 21 lokabhacathI potAnA siddhAntAthI vicalita na thavuM ane sarvatra aucityanuM Acara, A prakAranuM sadAcaraNuM e sadAcAra che. cAgamArga para ArohaNa karavAne abhilASI pitAnA jIvanane kevuM ucca nItisampanna banAve che te A parathI vicArane spaSTa samajAze. raka tapanA bahu prakAre batAvavAmAM AvyA che. pitAnI zakti pramANe tapa kara yukta che. vivekapUrvaka tapa karatAM zarIranI zuddhi thAya che ane citta utAvaLa bane che. 24. tapazcaryAmAM che ke kaMIka kaSTa thAya che, tathApi temAM anAdara na joIe. abhyAsathI sukara thAya. ane kaSTa vinA siddhi paNa kyAM che ! Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [dvitIya adhyAtmadRSTayA ca zarIradRSTacA'- ' ' . pyupoSitaM khalvapi sUpayogi / manomalAn dehamalAnapAsya bhavedadI jIvanalAbhahetuH // 26 samIpavAsa paramAtmabhUte vadanti dhIrA upavAsazabdAt / kaSAyavRtteviSayAnuSate-- styAga vinA sidhyati nopavAsaH // na vAstavo bhojanamAtmadharmoM dehasya saGgena vidhIyate tu / tasmAdanAhArapadopalavdhyai yuktaM tapo'pyamyasituM svazatyA // na yatra dunimupasthita syAd yogA na hAni samavApnuvanti / sINAni na syuH punarindriyANi kuryAt tapastat suvicArayuktam / / Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhA ] pUrvasevA adhyAtmaNie ane zArIrika dRSTie paNa upavAsa upayogI che. mananA ane dehanA malane dUra karI e jIvanane lAbha pamADanArI vastu che. tavA "upavAsa" zabdathI mahAna AdarzanI samIpamAM vAsa kara e artha jaNAve che. kaSAyavRtti ane viSayapravRttine tyAga karyA vagara upavAsa siddha thatA nathI. ra7. khAnapAna e kaI AtmAne vAstavika dharma nathI. zarIranA saze e badhuM karAya che. mATe " anAhAra" (videha) padanI prApti sAru tapane paNa svazaktianurUpa abhyAsa kare upayogI che. 28 durgAna upasthita na thAya, mana-vacana-kAyanA cogone hAni na pahoMce ane Indriyo kSINa na thAya e tapa savicArapUrvaka karIe. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 adhyAtmatattvAlokaH / [dvitIya 29 rogAdiyoge sati pAravazye kaTaM manuSyaH sahate samagram / uddeza Atmonnatisampadastu svAdhInatAyAM na tapaH karoti / // badanti santaH, pratipadyate ca dAvAgnikalso bhava eSa bhImaH / vicitrarUpAsti ca karmasRSTi stad bhogakITIbhavituM na yuktam / / tyAgena muktiH khalu bhogato na bhogAzca rogAzca bhajanti maitrIm / mokSo bhaveced viSayAnuSate bhave tadA ko mata paryaTana syAt / / antaHzarIraM pracaranti karma pratyarthino gujadanantazauryAH / annaM pravezyaM yadi poSaNIyA nAna pravezyaM yadi zoSaNIyAH / / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavAraNa ] pUrvasevA | ra9 regAdi hAlatamAM mANasa paravazapaNe badhuM dukha sahana kare che, paNa svAdhIna sthitimAM AtmakalyANunA haze tapa karatuM nathI! tatvare kahe che ane ApaNe anubhavIe chIe ke A saMsAra bhayaMkara dAvAnala samAna che. vaLI kamaSTi vicitra prakAranI che. mATe bhogakITaka banavuM e DahApaNuM nathI. 31 mukti tyAgathI che, bhegathI nathI. bhege ane regAnI paraspara maitrI che. viSayAnuNaMgathI je mokSa thatuM hAya te pachI keAInuM paNa bhavabhramaNa nahi rahe. R zarIranI (zarIrarUpa phrilAnI) andara ananta balathI garjatA karmarUpa zatruo pitAne ahe jamAvI beThA che. temane je piSavA hoya te te "kilA nI andara ane pahoMcADavuM ane je zoSI nAMkhavA heya te na pahoMcADavuM. [ lukhya vRttithI karAte bhegA karmazatruone paheca che ane ethI teo puSTa thAya che, anyathA nahi.] Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 adhyAtmatattvAlokaH / 33 sampAditazcet tapaAdareNa kaSTasya samyak sahanasvabhAvaH / bahuprasaGgeSu hitAvahaH syAd raudro na ca syAnmaraNakSaNo'pi // 34 bhuktiH sakRd vA rasavarjitA vedUnakukSirmitavastubhirvA / miSTAzanAnAmapi sAmyato vA prakIrtitA sApi tapaHsvarUpA // 35 gasya dUrIkaraNaM tapo'sti prAptaM rahasyaM tapaso'tra sarvam / dhanyA ramante'tra vivekadIpaprodbhAmitAtmonnatihetumArgAH // 36 kalyANarUpaH paramo'pavargoM bhavAbhinandA dviSate punastam / ajJAnasAmrAjyamidaM pracaNDa maho ! mahAdAruNa eSa mohaH ! // [ dvitIya Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kom] pUrvasevA / 33 tapazcaraNa dvArA je kaSTa sahanane svabhAva barAbara keLavA hAya to ghaNA prasaMgomAM te hitAvaha thAya. avasAnasamaya paNa rauddha na nivaDatAM samAdhiyukta sadhAya. 34 eka vakhata bhojana karavuM, nIrasa bhojana karavuM, peTa kaMIka uNuM rAkhIne uThavuM, parimita vastuothI santoSa kara athavA miSTa jojana paNa samabhAvathI levuM e badhuM paNa tapa che. 35 lupatA dUra karavI enuM nAma tapa. emAM tapanuM tamAma rahasya AvI jAya che. viveka-dIpanA cage Annatine mArga jemane prakA che teo dhanya che. teo tapasAdhanamAM rati anubhave che. apavaga (mokSa) parama kalyANarUpa che. paraMtu bhavAbhinandIone e arUcine viSaya hoya che. ajJAnasAmrAjya keTaluM? mohanI gati mahAbhayaMkara che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [dvitIya saMsArabhoge sukhamadvitIyaM ye manvate lupsviveknetraaH| niHzreyasa te samadhikSipanto dayAspadaM jJAnizAM purastAt // 38 susvAdumuktirmadhuraM ca pAnaM manojJavastrAbharaNAdidhAnam / itastataH paryaTanaM yatheSTa vayasyagoSThI sumukhImukha ca // ityAdikaM zarma bahuprakAra saMsAravAse prakaTapratIti / muktau kva nAmeti viSasya laDDun prasArayantyajJagaNe kubodhAH // saMsArabhogeSu sukhaM yadeva pratItimAyAti tadasti duHkham / karmodbhavatvAt kSaNabhaGguratvAd duHkhAnvitatvAdamahatvatazca // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvasevA 37 vivekarUpa netra jemanuM lupta thayuM che te mANase saMsAranA bhegamAM advitIya sukha mAnI rahyA che. evA mAkSane vaDe e banavA joga che. paraMtu jJAnInI draSTimAM evAo dayAbhAjana che. 38 svAdiSTa bhojana, madhura pAna, manahara vastrAlakAranAM prazobhana, yatra-tatra yatheSTa paryaTana, mitroSThI ane ramaNane cAga evAM aneka prakAranAM sukha saMsAramAM anubhavAya che. evAM sukha mAsamAM kayAM? AvA prakAranA jheranA lADavA kutsita matinA vidvAne ajJa janatAmAM phelAve che. 40 saMsAranA bheLAmAM je sukha anubhavAya che te vAstavamAM duHkha che. kemake te karmabhanita che, kSaNabhaMgura che, duHkhamizrita che ane tuccha che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 adhyAtmatattvAlokaH / 41 samagrakarmApagamAdanantaprakAzayuktaM sukhamadvitIyam / yatra trilokIsukhamasti bindu sutau ka icchennahi, ko dviSan syAt / // 42 evaM ca mokSApratikUlavRtti ravAdyupAyo'bhihiteSu mukhyaH / yasmin sthite'nye'pi bhavantyupAyA yatrAssthite vyartha upAyarAziH // 43 ityeva yogaprathamAdhikAri pravarttanaM kiJcidida nyagAdi / yathAvadasmin pathi saJcarantaH samyagdRzo 'granthi 'bhidA bhavanti // 44 vimalA sthitirucyate dRzaH apavargapurapravezanaM kila samyaktvapadArtha Arhate / [ dvitIya nahi mudrAma navApuSAmimAm // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvasevA I 41 samagra kamena vinAza thatAM je mukta avasthA prApta thAya che te ananta prakAzapUrNa che, ane te avasthAne AtmAnanda advitIya che, ke jenI AgaLa rilekInuM sukha bindu mAtra che. evI muktine kaNa na I! ene dveSI te keNu ja hAya! Ama mokSa tarapha pratikUla vRtti na hAvI e pUrvasevAnA nAmathI batAvelA cAge pAnI andara sukhya upAya che. jenI upasthitimAM bIjA paNa upAyo je na hoya te prApta thAya che. ane jenI anupasthitimAM saghaLA pazu upAca vyartha jAya che. A pramANe cogamArganA prathama adhikArInI jIvanadazA saMkSepamAM joI. A mArga para rItasara cAlanAra AgaLa vadhIne nyine bheda karI samyagdarzana prApta kare che, dRSTinI vimala sthiti ane samyakatva" kahevAmAM Ave che. "samyakatvanI mudrA prApta thayA vagara ekSapravezanA mArga nathI. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya-prakaraNam / assttaayogaa| - Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [tRtIya mokSaH sa duHkhAnanuviddhamevA' nantaM sukha zAzvatamasti yatra / samagrakarmakSayalakSaNo'sau nAsti muktiH sati karmaleze // svargApavargoM bhavato viminnau __ svargAd yataH syAt patanaM na mokSAt / svarga sukhazrIH punarindriyotthA jJeyA parabrahmamayI tu mokSe // sakarmakAkarmakato dvidhA''tmA'' dimastu saMsAritayA prasiddhaH / akarmako nirvata-mukta-siddha brahmAdizabdairabhidhIyate ca // mokSAptaye yogavidaH purANA yogasya panthAnamadIdRzannaH / aSTAGgamedaH sa punaH prasiddhaH prayate kicana tatsvarUpam / / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praNam aSTAyogaH / 85 * je sthitimAM milkula duHkhanA cAga nathI ane ananta zAzvata sukha che, te mekSa che. sarva karmanA kSaya e zvetu lakSaNa che. kemake lezamAtra paNa krama rahyuM hAya tyAM sudhI mukta sthiti na hAya. svarga ane mAkSa e be judA che. kemake svarga mAMthI patana nizcita che, jyAre mekSa prApta thayA pachI tyAMthI paDavAnu hAtu ja nathI. e sivAya, svattu sukha Indriyajanita che, jyAre mAnuM sukha svAbhAvika saccidAnantamaya che. 3 AtmAnA mukhya e bhedo paDe che. sakarmaka ane akama ke, sakarmaka AtmA saMsArI che ane akamaka AtmA nivRta, mukta, siddha, brahma Adi zabdothI oLakhAvavAmAM Ave che. meAkSanI prApti mATe prAcIna ceAgAcArcAe ApaNune cAganA mAga batAvyA che. te caiAganAM AThe agA prasiddha che. te ATha ma MgAnuM svarUpa ahIM koIka atAvavAmAM Ave che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / tRtIya / yamaniyamA''sanaprANA, yAmAH pratyAhRtizca dhaarnnyaa| ' 'sAdhai dhyAnasamAdhI / / / ityaSTAGgAni yogasya // / '- tatrAhisAsatyA'- / ' steyabrahmAparigrahAzca yamAH / . zaucaM toSazca tapaH ... svAdhyAyaH prabhuvicintanaM niyamAH // ekAntato'bhinnatayA, zarIra . zarIriNau sambhavato na yuktau / paro. bhavaH kasya hi jAghaTItu ___ nAze zarIrasya zarIrinAzAt 1 // nApyevamekAntapRthaktvamaGgA-" / . . jhinovicArAdhvani, saJcariSNu / , evaM hi hisA nahi sambhavitrI . . . hate zarIre'pi zarIrabhAnaH // ...' Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ san ] aSTAgayoga / cama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi e coganAM ATha aMga che, temAM ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha e came che. zauca, sopa, tapa, svAdhyAya ane IzvarapraNidhAna e niyama che. zarIra ane tadantarvatI AtmA e bannene ekAnta abhinna mAnavAmAM Ave to te yukta nathI. kemake zarIrane nAza thatAM zarIradhArI (AtmA)ne paNu nAza thavAthI paraloka kene ghaTaze? eja pramANe, zarIra ane tadantavatI AtmAne ekAnta bheda mAnava paNa yuktisaMgata nathI kemake ema mAnIe te zarIrane IjA pahoMcADatAM AtmAne vedanA na thavI joIe. ane atae hiMsakane hiMsA kema ghaTaze? Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [tRtIya medhAvinastat pratiyanti dehAd vibhinnamapyAbhRtaM kathaJcit / / saMyogato'minnamato'GgapAte bhaved vyathA tAM ca vadanti hisAm // A kITakAdA ca surASirAnAt / sarvatra jIveSu sukhAsukhasya / / priyApriyatvaM paricintya sujJo na kvApi hiMsAcaraNaM vidadhyAta // zarIriNAM vallabhavallamaM ca ___'prANAH svakIyA idamarthameva / / sAmrAnyamapyAzu janAstyajanti tat kiviSaM dAnamalaM vadhAya ! . anyasya cetaHkamalasya kheda' himodakena glapane'pi dhIrAH / . hisAvakAzaM samudIrayanti ' kathIkRtau ki punaraGgabhAnAm // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aTAnayogaH / mATe tatvavettAo, zarIra ane tadantavatI AmA vastutaH bilakula bhinna tara chatAM e banenA viziSTa sagane lIdhe amane kathaMcit abhinna paNa mAne che. Ama mAnIe te ja zarIra para AghAta thatAM AtmAmAM vedanA thavAnuM ghaTI zake. ane tene hiMsA' tarIke ghaTAvI zakAya. kIDAthI mAMDI Indra parvata tamAma chAne sukha priya che ane dukha apriya che. Ama samajanAra kayAMya paNa hiMsAnuM AcaraNa na kare, prANI ane vallabhamAM vallabha pitAnA prANu che. ene mATe manuSya rAjyane paNa tyAgI de che. te pachI karyuM evuM dAna hiMsAnI zuddhi karavAmAM samartha thaI zake ! 12 tavA bIjAnA cittarUpa kamalane khedarUpa hima vaDe rakSAni pahoMcADavAmAM paNa hiMsA batAve che. te pachI prANIne nAmAvazeSa karI devAmAM zuM kahevuM ! Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [tRtIya 13 na pApahetuH sukRtAya pApo __ cchedAya vA prANivadhaH kadApi / ki jAyate jIvitanAzahetu hAlAhalaM jIvitasampadAyai ! // 14 dUyAmahe kaNTakamAtrabhedAd duHkhI kiyAn syAnnanu hisyamAnaH / paropakAraH khalu vizvadharmaH parApakAre hanane kutaH syAt / / hisA parasyAzubhacintane'pi parApakAre punarucyate kim / / vizvAGgimaitrIratilakSaNAM yo' jAnAdahisAM sa hi veda tattvam // dharmastvahisAmavalambamAno hisAta AvirbhavitA kathaM saH / / nAmbutaH sampramavanti pAyo ruhANi vahernananaM labhante // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravAima ] assttaagyogH| 13 prANivadha pApane hetu hAI puNyane mATe ke pApanA nAza mATe kadI thaI zake ja nahi. halAhala (viSa) je jIvitane nAza karanAra che te jIvitanA lAbha mATe kema banI zake! 14 eka kAMTe mAtra pagamAM lAgavAthI ApaNe pIDAIe chIe, te vadha karAtA prANInA dukhanI zI kalpanA karavI! popakAra vizvadharma che. te hiMsAmAM heya? hiMsA te parAkAranI parAkASThA! 15 bIjAnuM buruM ciMtavavAmAM paNa hiMsA che, te buruM karavAmAM te zuM pUchavuM? ahiMsAnuM vAstavika tatva vizvabharanA prANIo sAthe maitrIbhAva anubhavavAmAM che. ahiMsAnuM A lakSaNa je samaje che te ja tattavane samaje che, te ja kharA tattvavettA che. dharmanuM sAdhana ahiMsAnA avasAna para che. pachI te hiMsAthI kema thAya! jalajAta kamaLa agnimAMthI kema pedA thaI zake.. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokA / [tRtIya parasya duHkhIkaraNaM kaSAya vikArayogena vadanti hisAm / paropakAroncalasupravattau bhavenna hiMsA janane vyathAyAH // asAvadhAnasthitirapyahisA dharmAya hisAtmakadUSaNAya / sarveSu kAryeSu dhRtopayogaH zreyo'milASI yatanAparaH syAt / / sarvaprakAraimahatImahisAM sAmarthyahInazcarituM gRhasthaH / nirAgasAM sthUlazarIramAnAM saGkalpataH savinahAtu hisAm // 20 ida para teja iyaM parA zrI ridaM paraM bhAgyamidaM mahattvam / azeSavizvezvaranamramauli namaskRta satyamahAvrataM yat // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avaLA ] assttaanggyogH| 17 krodha, lobha Adi vikArane vaza thaI bIjAne dukha apAya tyAM hiMsAne deva che, paraMtu zubhAzayasampAdita paropakAramayI satyavRtti (jevI ke oparezana ane evI bIjI) AcaratAM duHkha pahecADAya tyAM hiMsAne deSa lAgu paDatuM nathI. ahiMsA pratye sAvadhAnI na rAkhavI, upacAga na rAkhavA e paNa hiMsA che. kalyANane abhilASI dareka kAryamAM upaga rAkhI yatanA (jayaNA)-parAyaNa rahe. sapUrNa ahiMsAnuM mahAvrata pALavAmAM asamartha gRhastha niraparAdhI trasa (sthUla) prANuonI IrAdApUrvaka hiMsA na kare. ATaluM ahiMsA vrata ArAdhavAnI te tenI pharaja che. sakala vizvanA adhIzvarAnAM namra mastakAthI vandita satya mahAvrata e parama ceta che, e mahatI vibhUti che, e zreSTha saubhAgya che ane e utkRSTa mahattava che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [tRtIya ' mRSodyate yat phalamAkalayya phalasya tasyAntanAgasazca / astyantaraM kIDagavekSaNIya yuktA hi kAryeSu tulAsamA dhIH / dhanAjenaM nyAyapathena samyaga udhogato'zakyatayA ka Aha ! / / Arambhato dhIratayA tu sahyA ApadyamAnAH prtikuulyogaaH|| zAmyanti sarvANyapi dUSaNAni yathArthavAde prvijRmbhmaanne| mRgezvare krIDati vAraNAnAM sambhAvanIyo hi kutaH prcaarH|| 24 prayAtu lakSmIH svajanA arAtI bhavantvakIrtiH prsriisriitu| sadyo'thavA mRtyurupasthito'stu nAsatyamArga tu majeta vIraH // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je phalanI AzaMsAthI mRSA bolavAmAM Ave che te phala ane te mRSAvAdajanita aparAdhamAM keTaluM antara che te vicAravuM joIe.lAbhAlAbhane tulAsamAna buddhithI tola karo cagya gaNAya. 22 nyAyanA mA rItasara udyoga karavAthI dvavyApArjana zuM zakya nathI ? bezaka, zarUAtamAM AvI paDatI cukelI A dhIrajathI sahana karavI paDaze. satyavAda khilyA hoya tyAM badhA de zAnta paDI jAya che. siMhe jyAM kriIDA karatuM hoya tyAM gajavihAranI sabhAvanA zI! 24 lakSmI cAlI jAya, svajane zatru bane, apakIri patharAya athavA te turata mRtyu upasthita thAya te paNa dharmavIra asatya ke anItine sArtha grahaNa na kare. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [tRtIya 25 yataH pariklezamupaiti jantu- ' bhaSita satyAmapi tAM na vAcam / pRSTo'pi jalpena kadApi marmA-- vit karkazaM vairanibandhanaM ca // punanti te svIyapadAravindaH / pRthvItalaM sundaramAgadheyAH / yeSAM manovAkaraNAlayeSu mRSA viSaM no labhate pravezam // 27 pluSTo'pyaho / prajvalitAgninA duH sAndrIbhavet, durvacasA na lokaH / vAk sUnRtA yaM tanute pramoda na candana taM na ca ratnamAlA // vinazvarI zrAzcapalAzca bhogAH svArthaikabaddhAH svajanA samagrAH / ataH kimartha kSaNabhaGgure'smin vizve mRSAvAda upAsanIyaH / / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravINa ] aNIyo | 25 je vANathI prANane paritApa pahoMce te satya paNa vANa na bolavI joIe. pUchavA chatAM koInA marmane vIMdhI nAkhanAruM, karkaza ane vairayAdaka vacana na bolavuM joIe. te sundara bhAgyazAlIe pitAnAM caraNakamalethI pRthvItalane pavitra kare che, ke jemanA mana-vacana-kAcamAM mRSAvAdanuM viSa pravezavA pAmatuM nathI. zaka, javalanta agni vaDe baLeluM vRkSa pAchuM pharI puSakalAdithI saghana banI jAya che, paNa daSTa vacanane lA hadayamAM je paDe che te rUjhAtuM nathI. sUtRta (priya satya) vANuM je pramAda Ape che te canadana ke ratnamALA ApI zakatAM nathI. 28 lakSamI vinazvara che, bhege capaLa che ane svajane badhA pitAnA vArthasAdhanamAM mazagUla che. pachI A kSaNabhaMgura jagatamAM mRSAvAdanuM upAsana zA mATe? Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAloka / tRtIya 29 apratyayaM saMvitanoti loke durvAsanAnAM dRr3hate nivAsam / doSAn prasUte mahataH krameNa dharmapriyastanna vadatyasatyam // vratAni zeSANi vadantyahisA sarovare pAlisamAni dhiiraa.| satyasya bhaGge sati pAlibhaGgAd anargala tat khalu viplaveta // svamanyadIyaM haratA'dhamena dattaH svadharmopavane pradAhaH / hRtaM dhanaM svAsthyasukhaM na sUta tasmAt paribhraSTamitastato'pi // daridratA-durbhagatA-zarIra cchaMdAdikaM staMyaphalaM vilokya / kadApi kurvIna na natpravRtti yukto grahItuM na tRNo'pyapRSTvA // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTAGgayogaH / asatya lekamAM avizvAsa phelAve che, asatya burI vAsanAone avakAza Ape che ane asatya krame krame mahetA dene janmAve che. dharmapriya manuSya asatya kema bole ? zAstrakAre zeSa vratane ahiMsArUpa sarevaranI pALa samAna batAve che. satyane bhaMga thatAM "pALa" bhAMgavAthI ahiMsArUpa jaLa anargaLa vahI nikaLe che. 31 bIjAnA dhananuM haraNa karate adhama mANasa potAnA dharmarUpa bagIcAmAM Aga lagADe che. bIjI bAju cArela dhanathI mukha ne ArAma maLatAM nathI. eTale teya vRttine mANasa ubhayabhraSTa thAya che. 32 teyavRttinAM phaLa dAridraya, daurbhAgya ane aMgaccheda vagere samajI zakAya che. e prakAranuM varNana AcaraNIya nathI. pUchyA vagara bIjAnI tRNa sarakhI cIja paNa na laIe. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 adhyAtmatattvAlokaH / tRtIya-- ayApi no dRSTamidaM zrutaM vA yat steyamAlambitavAn manuSyaH / abhUt samarthoM draviNaM nicitya bhogAya niHzaGkatayA sukhasya // yazcauryapApadrumadhiSThito'sti __svAsthyaM paraM hAritavAn na, kintu / dhRti ca dhairya ca matiM ca samyak janmAntaraM cApi sa hInabhAgyaH // yo mAryata'sau kSaNameka eva prApnoti duHkhaM draviNe hRte tu / saputrapautrAdirupaiti yAva jIva vicintyeti nahAtu cauryam / / steyapravRttiH khalu nIcakArya masteyavRttiH puruSArthamArgaH / vizuddhahastasya ca sAbuvAda zAmyantyanAzca paratra nAkam // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAm aSTAGgayogaH | 33 101 Aja lagI e nathI joyu ke nathI sAMbhanyu ke steyavRttinA avalaana para manuSya dravyasaMcaya karI niHzaMka sukhApabhega karavAmAM samaya thaye. hAya. ha je cArIrUpa pApanA vRkSa para caDhI eThI che teNe mAtra peAtAnuM svAsthyaja gumAvyu che ema nathI, pazu te durbhAgI sthiratA, khIratA, viveka ane sadgatine paNa hArI meLe che. 35 je prANIne mAravAmAM Ave che te prANI ekaleAja ane kSaNa mAtraja duHkha lAgave che; paNa jenuM dhana tUTI levAmA Ave che te peAtAnAM mAlabaccAM ane sI vagere parivArayukta jindagIbhara duHkha bhogave che. ema samajI cArInA raste mUkI devA. 3 cArInA padhA nIca kAma che. ane prAmANika vyavasAya e puruSA nA mArga che. jenA hAtha cA che tenI duniyAmAM ijjata che, jagat tenuM sArU khAle che. ane tenA anAM TaLI jAya che temaja tenA palaka sudhare che. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 adhyAtmatatvAlokaH / [tRtIya yasmin pradIpaM zalabhanti doSA yasmin sudhAMzau paritApazAntiH / yasmin samudre guNaratnabhUti stad brahma ko na spRhayet scetaaH|| yasmin dineze, paritapyamAna upadravadhvAntamupaiti nAzam / iSTArthasampAdanakalpavRkSe tAsman vrate brahmaNi jAgRtaH syAt / / sihAsane copavizan surendraH pravandate yAn zucibhaktinamraH / te brahmacaryavratabaddhacittA manasvino martyamuvAM jayanti || phalanti mantrA vahate ca kIrti radhyAsate sannidhimapyamAH / yasmin sati prasphuritapramAve tad brahmacarya suvicAralabhyam // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ] apaanggyogH| 103 37 je bahAcaryarUpa dIpakamAM badhA deze pataMgIyAnuM anukaraNa kare che, je brahmacaryarUpa sudhAkarathI sarva satApanuM zamana thAya che ane je brahmacaryarUpa samudramAM aneka guNaratnAnI niSpatti thAya che te brahmacaryane kANu sahakaya na cAle, 38 brahmacarya e sUrya che. e tapatAM upadravarUpa sarva andhakAra nAza pAme che. brahAcarya abhISTa arthonA sampAdana mATe kalpavRkSa che. e vratanuM rakSaNa karavAmAM jAgrata rahIe. 39 jeone svarga purIne samrATu Indra potAnA siMhAsana para besavA jatAM zuddha bhaktinagna thaI vandana kare che te brahmacaryaniSTha manasvIo manuSyalokamAM jyavana che. 40 jenA mahAna prabhAve mana le che, kIni vahe che ane deve samIpe upasthita thAya che te brahmacarya vicArazuddhi para avalakhita che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 adhyAtmatattvakaH / 4 1 asthanAM prabhUtaM balamarpayantaM raktapravAhaM pravikAsayantam / mukhe pratApAruNatAM dadhAna na kaH sudhorbrahmayamaM surakSet // 42 na taM zaratparvahimAMzubhAsaH pralhAdamutpAdayitu kSameran / na ta rasaM divyaphalAni cApi hrAdaM rasaM brahma yamAtanoti // 43 yat prANabhUta caritasya hetu paraH parabrahmaNi yacca, yasmAt / niryAti medhA taTinIva zailAt tat pAlayan brahma na pUnyate kaiH // 44 iha pratiSThA ca paratra ca strayasmAdado brahma vihAya mArgam / ApAtamAtre ramaNIyamante kimpAkavad dAruNamAzrayena // [ tRtIya Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praviNa ? vayogaH | hahIomAM jabaradasta zakti uDanAra, lehIne khUba vikasita banAvanAra ane sukhAkRti para pratApanI lAlimA bharI denAra evuM brahmacarya keNa DAhyA mANasa na sAcave. zarada RtunA candranI kanyAnA te AlhAda ApavAmAM asamartha che ane divya phaLe te rasa ApavAmAM azakta che ke je AlhAda ne je rasa brahmacaryavikasita jIvanamAMthI maLI zake che. je, cAritrane prANu che, je, parabrahAnI sAdhanavidhimAM mukhya bhAga bhajave che ane jemAMthI sadasavivekazAlinI prajJA, parvatamAMthI nadInI jema nikaLe che te brahmacaryanuM saMpUrNa pAlana karanAra kenAthI na pUjAya. 44 ahIM pratiSThA ane paralokamAM mahAna gati jenAthI prApta thAya che te brahmacarya mUkI "kimpAka" phalanI jema ApAtaramaNIya ane pariNAme dAruNa evuM AcaraNa na karIe. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 adhyAtmatattvAlokaH / 45 dehe tapasyeva na tApahetuheturna vA bhaktiriva zramasya / na vittakAlavyayasaMvyapekSi brahmAmRtaM jIvanamUrdhvanetR // 46 nahi kSamante gRhamedhinastu ye sarvathA brahmamahAtratAya / te dezato brahma samAcareyuH svadAratuSTAH paradAravarjAH // 47 striyaM svasAraM jananIM sutAM vA svAM kAmadRSTayA samavekSamANe / svacittakopajvalana vicintya parasya nAya kuzaM kSipenna // 48 dUre parastrIgamanaM svapatnI yogo'pi nAsaktatayA vidheyaH / patyuzca patnyAzca suzIlatAyA sukhAzramo dampatijIvanasya // [ tRtIya Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAraLam adhAkayoH / 107 45 brahmacarya nathI tapazyAnI jema zarIramAM tApajanaka ane nathI bhaktinI jema mAtpAdaka, emAM nathI koDInA kharca ke nathI emAM vakhatanA bhAga ApavAnA. e amRta che, e jIvana che ane e upara uThAvanArI mahAna zakti che. 42 je gRhasthA prahAcaryanuM sasthA pAlana karavAmAM azakta che te svadAratuSTa ane parahArava rahI maryAdita brahmacarya pALe. 47 peAtAnI strI, hena, mAtA ane putrI tarapha kAmadRSTithI jonAra mANasa para pAtAnA cittamAM kApanI Aga bhaDake che. e para dhyAna ApI pAra para khurI dRSTi karavI nahi. ja parastrIgamana tA dUra rahyuM, pAtAnI patnI sAthe paNu Asakti na joIe. pati te patnI anainA suzIla caritra para ja dRspati-jIvananuM sukhAzrama avalammita che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 adhyAtmatattvAlokaH / [tRtIya zukra zarIrasya samasti rAjA hate punA rAjJi purasya hAniH / / rakSet tataH kAmazarebhya evaM brahmocasannAhabhRtaM vidhAya / / sarvasvanAzaH pravalaM ca vaira bandhazca dehAntabhayAkulatvam / paratra ghorasthalasaGgamazvA' nyastrIprasaGgasya phalanyamUni // zirISapuSpAdhikamArdavAGgI samucchalatsundarakAntipUrAm / / samucchavasatpaGkajagandhi-parva zaratsudhAdhAmamanoharA''sthAm // evaMvidhA prauDhakalAkalApA __ mapi tyajed yoSitamanyadIyAm / sAdhAraNasnImapi kAlakUTacallI parijJAya vivekazAlI // (yugmam) Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ assttaanggyogH| zukra zarIrane rAjA che. rAjA haNAtAM pura (zarIra yA zahera)nI hAni ja thAya. mATe e rAjAne brahAcaryarUpa bakhtara paherAvI kAmanAM bANathI bacAva joIe. sarvasvane nAza, bhayaMkara vaira, beDIbalpana tathA dehAntabhayanI upasthiti ane paralokamAM ghera durgati e parastrIgamananAM phaLa che. 51 jenuM zarIra zirISa puSpathI (sarasaDAnA phUlathI) paNa adhika kamaLa che, jeNInA zarIramAM sundara kAtinuM pUra umaTI rahyuM che, jenA mukhamAM vikasita kamalanI sugadha bharI che ane e vadanamaMDala zArada pUrNimAnA candra samAna manahara che- para paranArI athavA gaNikA AvI sundara ane mahAna kalAkuzala hoya te paNa tenA mehamAM na paDIe. viSanI velI samajI tenA saMgathI dUra rahIe. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya 110 adhyaatmtttvaalokH| 53 manaHpravRttivacasaH pravRtti dehapravRttizca mitho viruddhaaH| yAsAM na sAdhAraNayoSitastA niSevitAH syuH sukhasampadAyai // vezyAnuSaktaH parigahaNIya ___ saGgaprasaGgena vivekayogAt / tathAvidha prazyati yena mUDho zurUMzca bandhUMzca na satkaroti // dravyecchayA kuSThinamapyamatyoM pamaM parisnigdhazekSate yaa| snehonhiptA tAM sunatImasatya sneha na gacched gaNikAM kadApi // ' dehasya hAnirdeviNasya hAni vivekahAniryazasazca haaniH| eva mahAsanipadaM vicArya daurjanya-bhUmi na bhajeta vezyAm / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajAma ] sAvaliyona | 53 vayAo mAyAvinI hoya che. AvI ke jeNInA manamAM kaMi, vacanamAM kaMi ane vartanamAM kaMi hAya che. ene saMga sukhane mATe na heya. 54 vezyAsaMgI mANasa asatsaMgamAM nirata banI vivekAgathI e bhraSTa thAya che ke te mUDha guruone nathI mAnate ane badhuvane nathI mAnate. Izvarane te mAne ja zene? 15 je, dravyanI lAlasAe kahI Ane paNa nehabharI daSTithI devakumAranA je jue, evI nitteha chatAM mahArane Te sneha dekhADatI gaNikAne saMga na karIe. zarIranI hAni, dhananI hAni, vivekanI hAni ane AbarUnI hAni Ama gaNikA saMga mahAhAnionuM sthAna che. uparAMta e durAcArane, dujanatAne akhADe che. Ama samajI ethI cheTA rahIe. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 adhyAtmatattvAlokaH / [tRtIya ' rUpa yadeva pravilokya mAgheda ' . ' ___ Abhyantara tasya yadi svarUpam / vicintayet tattvazA, na tarhi janaH smarAndolitamAnasaH syAt // parAGganAsaGgamapAtakAgnau sarve guNA AhutimApnuvanti / ataH paraM kiJcana nAsti maulya mataH para nApyadharma caritram // puMsaH pratIda pratipAdyate sma . . yad brahmacarya vanitAnano'pi / tAtparyaMtastat kSamate grahItu ninasthiti cetasi lakSayitvA // zarIralAbha punarAtmalAmaM balasya lAbha guNarAzilAbham / vicintya citta ca dRDha vidhAya na zIlamArgAd vicalet kadApi // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNama ] maNAjayonA 22 57 je rUpa joI mANasa matta thAya che tenA Atarika savarUpane je te tatvadaSTithI vicAra kare che tenuM citta kAmanAM AlathI na gherAya. * parAMcanA saMgamajanita pApAnimAM badhA guNe himAI jAya che. AthI vadhIne bIjI mUrkhatA nathI. AthI vadhIne bIju adhama caritra nathI. paha je A brahmacaryane upadeza puruSa pratye karyo, te upadeza sIvargane paNa tenI sthiti pramANe lAgu paDe che. vagara paNa pitAnI sthitine lakSamAM lai te grahaNa kare. zarIralAbha ane AtmalAbhane vicAra karI, zakti, baLa, Arogya temaja guNarAzinA lAbhane khyAla karI, temaja laukika ane pAralaukika lAbha para dhyAna ApI pitAnuM mana evuM majabUta banAvavuM joIe ke zIlanA sAcI vicalita na thAya, Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 adhyAtmatattvAlokaH / parigrahAnmUccheti mUrcchanAzca karmaprabandhA iti sampravIkSya / parigrahaM sarvamapi tyajanti ! dravyAdirUpaM munayo viraktAH // 12 gRhasthavRttirmunitA ca mine parigrahI tanna munirgRhIva / parigrahAsaGgavato munitve bhavena kasmAd gRhiNo munitvam // // R parigraho'gAravato na nindyo nindyaH punastyAgapathazritasya / dravyopabhoge madanaprasakte rapi pracArasya na durvacatvam // 64 dravyagrahe lAmadRzApi mUla kSati vinA'nyanna vadanti santaH / saMsAradurvAtanirodhahetuH [ tRtIya - sunizcitaM sAdhvaparigrahatvam // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTAGgayogaH 115 parigrahathI mANasa mUcchita thAya che ane mUrathI karmabandhanamAM paDe che. ema samajI vivekazAlI jana nisaMga muni banatAM dravyAdipa sarva parigrahane tyAga kare che. gRhasthajIvana ane sunijIvana e ane bhinna avasthA che. mATe jema gRhastha suni na kahevAya, tema parigrahadhArI hoya te muni na kahevAya. parigrahadhArIne muni mAnIe te gRhastha paNa suni kema nahi kahevAya? gRhasthane parigraha nindanIya nathI, paNa je tyAganA mAge cala heya tene jarUra nindanIya che. dravyanA upabhegamAM kAmavAsanAne pracAra paNa bahu sambhavita che. kadAcita lAbhanI sambhAvanAthI dhana rakhAya, chatAM tenuM pariNAma te mUlakSati sivAya bIjuM AvatuM nathI. ema sanatAne rAta che. rAMdAtAra-mAyAnI burI havAthI aspaSTa rahevA sAru aparigraha chavana e nisaha bahuM sAruM jIvana che ane e ja sAdhujIvana che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / tRtIya gRhasthavargastvaparigrahatva* madhyAsituM na prabhaviSNurasti / ataH sa kurvIta parigrahasya pramANamAzAprasarAvarodhi / parigrahasyAnavadhaupracAre * ' ' tRSNA 'pracAra lamate nitAntam / ' 'tato janaH pota ivAmburAzI '' bhave nimajjediti veditavyam // parigrahA''saktivazIbhavantaM muSNanti caurA viSayAbhidhAnAH / dahatyanaGgo dahanaH kaSAya vyAvA nirundhanti punaH samantAt / / pApasya vallImasukhasya khAni doSAvalImAtaramAhurAzAm / Azormayastatra caranti vegAd . .. na yatra bhAsaH zazino raveza // , Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma ] aNIcora 65 gRhasthAvasthAmAM rahevuM ane saMpUrNa aparigraha sthiti bhAgavavI e na banI zake tevI bAbata che. mATe gRhastha rItasara parigrahanuM parimANa kare. parimANavratathI paNa gRhastha tRNunA vegane pitAnA kAbUmAM levA samartha thaI zake che. . parigrahapravAhanI amaryAdita sthitimAM tRSNAne vega bahu jorathI vadhe che. ane ethI mANasa, samudramAM naukA DUbI jAya tema saMsAramAM DUbI jAya che. Fe parigrahanA vyAsaMgane vaza thayela prANInI e dazA thAya che ke viSayarUpa cAre tene luTe che, kAmarUpa ane tene bALe che ane kaSAyarUpa zikArIo tene cAre bAjuthI rI le che. AzA pApanI velaDI che, duHkhanI khANa che ane deSaparamparAnI jananI che. jyAM candra ane sUryanAM kiraNo nathI jaI zakatAM tyAM paNa AzAnI Urmio pahoMce che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / tRtIya AkrAntavizvatritayo'pi lobha mahArNavastaiH prasaran niruddhaH / yamo'zato'pyeSa samAzrito ye revaMvidhAH syupahiNo'pi dhanyAH // . , ArambhabhArA bhavavRkSamUla parigrahaH kAraNamastyamISAm / tasmAdavazyaM niyatapramANaM parigrahaM saMvidadhIta gehI // 'etAnahiMsAdiyamAn svazakte rahanti sampAlayituM samayAH / dhamo'styayaM sArvajanIna eva svAbhAvikI jIvananItirepA // dhIrairahisApramukhA yamA dizA kAlAdhavacchinnatayA vivanitAH / - te sArvabhaumA uditA mahAvataM vitarkamA pratipakSacintanam // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravAhaNana ] vAcIna che 119 bhAvanuM pUra traNe jagat para AkramaNa karI ra che. jemaNe A aparigraha vrata aMzathI paNa vIkAra karyuM che teo paNa lebhasAgarane prasarate aTakAvavAmAM samartha thaI zake che. evA vratadhAraka graha bhava-vRkSanuM mULa ArAmAM che. ane enuM kAraNa parigraha che. mATe gRhastha avazya parigrahanuM parimANu kare. 71 A ahiMsA Adi yamone pitAnI zakti anusAra badhA pALI zake che. A sArvajanika dharma che. A jIvananI vAbhAvika nIti che. 72 A ahiMsA Adi yamadeza, kALa vagerenI maryAdA vagaranA sArvabhauma bane che tyAre "mahAvrata' kahevAya che. "vitaka" (hiMsA Adi-janita bAdhA AvatAM pratipakSanI bhAvanA karavI. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / tRtIya vitarkavAdhe pratipakSacintanAda * yogasya saukaryamavekSya yoginaH / / - yameSu yogasya babhASire'GgatAM . . . : ... vinApanetA prathama hi yujyate // , ..". ., hisAdayaH santi vitarkasaMjJakAH . . , pratyekamete khalu sptviNshtiH|| kRtastathA kAraNato'numodanAt krodhena lomena ca mohataH punaH // naveti medA mRdu-madhya-tIna bhaidestrimiH santi ythoktsNkhyaaH| pratyekamete mRdu-madhya-tIbAvidhA punaH syumdu-mdhy-tiinaiH|| (yugmam) anantamajJAnamanantaduHkhaM phale amISAM nitarAM vimAnye / ataH prakarSa samupeyuSAM yat phalaM yamAnAmabhidhIyate tat / / ... Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAra ma ] ajiyo 121 73 pratipakSanA cintanathI vitaka para dAba paDatAM cogabhUmi paranuM prasthAna saraLa thAya che. eTalA mATe cama-niyamane cAganAM aMga batAvavAmAM AvyAM che. kAraNa ke vighone haThAvanAranI pahelI jarUra hoya. vitarka" nAmathI saMgita thayela hiMsA, asatya vagere pratyekanA satAvIza bheda paDe che. jemake krodha, lobha ane mAhathI hiMsA karavAthI, karAvavAthI ane anumAvavAthI 5 ema nava bhede thatAM e pratyekanA mRda, madhya ane tIvra ema traNa traNa ke pAvAthI satAvIza le paDe che. Ama hiMsA Adi pratyekanA satAvIza lela paDe che. vaLI, te pratyeka satAvIza nA karI mRdu, madhya ane tIvra ema traNa ke pADIe te ekazI bhedA thAya. 76 A hiMsA Adi vitarkonuM phaLa ananta ajJAna ane ananta dukha che ema vicAravuM joIe. e prakAranuM cintana jema puSTa thAya, tema ahiMsA Adi yame puSTa thAya. unata dazAe pahoMcelA yamAnAM phaLa je darzAvyAM che te nIce pramANe che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 adhyAtmatattvAlokaH / 77 AyavratasthairyavataH puraH syunisargaverA api zAntimAnaH / satyatrataM prAptavati pratiSThAM vinodyamenApi phalasya siddhiH // 78 asteyanAmatratanizcalatve ratnAni jAyanta upasthitAni / pratiSThite brahmaNi vIryalAbho'parigrahe janmakathantvabodhaH // 79 aSTau ca yogasya vaMdanti dRSTIraSTAbhiraGgaiH saha tAH krameNa / suzraddhayA saGgata eva bodho dRSTibhASe prathamAtra mitrAH // 80 mandaM ca mitrAdRzi darzanaM syAd, ihopamAnaM ca kaNastRNAgneH / na bhaktisevAdiSu khedavRtti varttanaM dveSi punaH paratra !! [ tRtIya Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ age 1 7 ahiMsAnI pratiSThA AgaLa nisarga verI-janmasiddha vairI prANuo paNa paraspara zAnti dhAraNa kare che. satyavatanI sthiratAnuM pariNAma vacanasiddhimAM Ave che. g asteyavatanI nizcalatA thatAM sarva dizAnAM ratnanidhAne upasthita thAya che. brahmacaryanI pratiSThAmAM vIryalAbha prApta thAya che. aparigrahavatanA utkarSe pUrvajanmanuM maraNa prakaTe che. cAganI ATha daSTie batAvavAmAM AvI che. e daSTio kamazaH pUrvokta roganAM ATha aMgothI samanvita che. suzraddhAyukta je bodha tene "daSTi" kahevAmAM Ave che. emAM pahelI "mitrA" che. mitrAdaSTimAM "dazana" manda hoya che. evuM manda ke jene tuNAnikaNunI upamA apAya che. A daSTimAM bhakti ane sevA ArinAM kAryomAM kheda upaja nathI. ane bIjAnA upara DhaSavRtti letI nathI. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya-- 124 adhyAtmatattvAlokaH / 81 devAdhideve kuzalaM ca cita pravandanaM saMsmaraNaM ca tasya / yogasya bIja sumanA idaM sad gRhNAti dRSTAviha vrtmaanH|| 82 saMsAravAsAd viratA asaGgA ArAdhayantazca mahAvratAni / AdarzabhUtAH zubhasAdhanAyAM yathocita sevati tAne mumukSuH / / udvignatA cAtra bhavaprapaJcAt sAmAnyato'bhigrahapAlana ca / samAdarazconjvaladharmavAcA zraddhA pairA''tmArthanibodhane ca // evaM ca dRSTAviha vartamAnaH kRpAparo duHkhipu, bhadramUttiH / aucityasampAlanatatparazca yogAbhirUpaiH kathayAmbabhUve // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravAnI ] assttaanggyogH| 125 A dRSTimAM vartamAna citta bhagavadbhaktithI vAsita hoya che. prabhuvandana, bhagavasmaraNa A dRSTimAM pravate che. A prakAranuM zubha gabIja A daSTimAM vartamAna sujana prApta kare che. 92 prastuta daSTine sumukSu jeo saMsAravAsathI virata che, nisaMga che, tapodhana che ane mahAvratasampanna che temaja kalyANamArganI sAdhanAmAM AdabhUta che, te gurUonI yAcita sevA kare che. A daSTimAM bhavaprapaMcathI uga hoya che. sAmAnya prakAranA abhigraha, vrata-niyAmAM pravRtti heAya che. dharmanI ucca vANu tarapha Adara hoya che. ane AtmakalyANunuM sAMbhaLavAmAM bahu zraddhA hoya che. A dRSTimAM vartamAna bhadamUri sujana dukhI para kRpAlu hoya che, ane aucityanuM pAlana karavAmAM tatpara hoya che. prathamadaSTigata prANI, AvA prakArane cAgAcAo varNavyA che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 adhyAtmatattvAlokaH / [tRtIya 'duryodhadharme vipulo'mbuvAho 'durvartanadrau nizitaH kutthaarH| satsaGgatiryA vibudhainyaMgAdi tatprAptiratra pragaternidAnam // antye 'parAvarta' imAM ca dRSTi ___kalyANarUpAM lamate subhAgaH / hetuH paro bhAvamalAlpatA'tra ghane male no sati sattvaguddhiH / / yathApravRttau karaNe'ntya Ihara AsattimadanthimidaH svarUpam / apUrvA tasya yathApravRtte statastadAsanatayA vadanti // . caturdazoktAni jinAgame guNa sthAnAni' tatra prathama 'nigdyte| samAgatasya prathamAmimAM dRza . zAne tu sAmAnyata eva varNitam / / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] aSTAGgayoga / satsaMgati je dudharUpa ghAmane zamAvavAmAM vipula jaladhara samAna che ane durAcaraNaraya vRkSane kApavAmAM tIpaNu kuThAratulya che te A daSTimAM AtmAnnatinA sAdhana tarIke prApta thAya che, chellA pulaparAvarsamAM A kalyANarUpa daSTi bhAgyavAna prApta kare che. Antarika malane hAsa thatAM A sthiti prApta thAya che. ugra mala heAya tyAM sata zuM samajAya? "granthi"--bhedanuM kArya jene najIkamAM thavAnuM che evA cetanane chelalA vyathApravRttikaraNamAM A prathama daSTinuM) jIvana prApta thAya che. atae chelluM vyathApravRttikaraNa apUrvakaraNanI najIkamAM hovAthI, ene raste saraLa karI denAra hovAthI apUrvakaraNa" tarIke kahevAya che. jinAgamamAM cauda guNasthAnuM pratipAdana karyuM che. temAM paheluM guNasthAna A prathama dRSTimAM AvatAM prApta thAya che. zAstramAM te saMbadhI je anya kathana karyuM che te sAmAnya prakAre che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 adhyAtmatattvAlokaH / [tRtIya 19 yamapradhAnA prathamA zuktA * tArA dvitIyA niymprdhaanaa|' zaucasya sadbhAvanayA ca tatra viraktirane, na parAGgamohaH / / susattvasiddhiH sumanaskamAva 'ekAgramAvo naya indriyANAm / / AtmasvarUpekSaNayogyatA ca phalAnyamUni pratipAditAni // . . santoSatazcottamasaukhyalAbhaH svAdhyAyato 'devatadarzana ca / tapena kAyendriyayozca siddhiH proktA samAdhiH praNidhAnatazca // ' 92 * asyAM ca tArAdazi gomayAgni kagopama darzanamabhyadhAyi / nodvignabhAvo'tra paropakAre tattvAvabodhasya punaH samIhA // ' Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravApA] assttaanggyogH| 129 camapradhAna pahalI daSTi kahevAI. niyama pradhAna bIjI dRSTi "tArA che. temAM niyamanA zauca, soSa, tapa, savAdhyAya ane IzvarapraNidhAna e pAMca bheda che. te paikI prathama zauca. tenI bhAvanAthI potAnA deha para vairAgya pitA thAya che ane anyadeha para meha zAnta thAya che. vaLI, saravaNaLanI siddhi, mAnasika ulAsa, ekagratA, Indriyajya ane AtmasvarUpane avalokavAnI yogyatA prApta thAya che. zaucanAM ATalAM phaLa batAvyAM che. santaSathI uttama sukhano lAbha thAya che. svAdhyAyathI ISTa devatAnuM darzana thAya che. tapathI zarIra temaja IndriyonI siddhi sAMpaDe che. ane IzvarapraNidhAnathI samAdhi prApta thAya che, A "tArA" dRSTimAM chANunI aninA kaNa je baMdha hoya che. dharmakiyAmAM, hitasAdhanamAM A daSTidhArakane uga AvatuM nathI. A darine AtmA najinAmuM hoya che. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 adhyAtmatatvAlokaH / 23 prItistvavicchinnatayA'tra yogakathAsu bhaktirvimalA ca satsu / mAyogyakarmAcaraNaM ca ziSTAH pramANamityanyamateSu sAmyam // 94 assai yogatRtIyakA dRSTirbalA sA viditA - tRtIyA / dRDhaM ca kASThAgnikaNaprakAzopamaM bhaveda darzanamatra dRSTau // 96 mahAMr tasvazravaNAbhilASaH ' kSepo na yogasya pathi prayANe / asAdhutRSNAtvarayorabhAvAt sthiraM sukhaM cAsanamAvirasti // 96 ihAntarAyAH zamamApnuvanti / dvandvAbhighAto na ca sambhaviSNuH / apAyadUrIbhavanena kRtyaM bhavet samasta praNidhAnapUrvam // [ tRtIya- Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMgALa ] aSTAGgayogaH / cAgakathAmAM tene prema avicchinna thAya che. satyaruSo tarapha tene mAna hoya che. A dRSTimAM nizvita AcaraNa nathI hotuM. ane "ziSTa pramANa che!" evI bhAvanA hovAthI anya mata tarapha samabhAva hoya che. trIjI daSTi balA che. emAM cAganuM trIjuM aMga Asana prApta thAya che. A dRSTimAM je dazana hoya che te kAAgninA prakAza jevuM daDha heAya che. A daSTimAM tavazravaNanI AkAMkSA prabaLa hoya che ane "kSepaSa (cAMcalya), je cogapravAsamAM naDatara karanAra che, te TaLI jAya che. acAgya lAlasA ane vArA zAnta thaI javAthI A dRSTimAM sthira ane sukharUpa AsananI siddhi thAya che. ahIM sAdhanavidhI antarAya ThaMDA paDe che ane zItANAdi dvathI abhighAta thato nathI. je dara thavAthI A daSTimAM samasta vacce ya mana praNidhAnapUrvaka zAya che, Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 adhyAtmatattvAlokaH / 97 yUnaH sakAntasya 'vidagdhabuddhe. yathA sugeyazravaNe'bhilASaH / imAM dRzaM prAptavatastathA syAt tattvAvabodhazravaNAbhilASaH // 98 asatyamuSmin zrutamapyapArtha:-- mivoSarAyAM bhuvi bIjavApaH / sati tvamuSmin parasAdhanAni karmakSayAyA'sulabhAni na syuH // 99 turyAnvitA prANayamena dIprA dIprAtmabhAvasya balena dRSTiH / ' asyAM ca tattvazravaNapravRttidIpaprabhAsannibhadarzanAyAm // . 100 yaH zvAsaprazvAsagatiprarodhaH * sa yogibhiH prANayamo babhASe / sa recakaH pUraka kumbhakau ca [ tRtIya zvAso bahirvRttirihA''dimaH syAt // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] assttaagyogH| ramaNa sameta nipuNa yuvakane sundara saMgIta sAMbhaLavAmAM je rasavRtti hoya che teTalI rasavRti tavazravaNa mATe A daSTivALAne heya che. AvA tatvazuzraSAne guNa A draSTimAM prakaTe che, 8 jyAM zuzruSA nathI, tyAM zravaNanI zI kismata ! upara jamInamAM bIjavapananI jema te vyartha jAya. paratu jyAM zreSAnI Urmi vahe che tyAM kama sAcasAdhaka bIjA sAdhano paNa sulabha thaI jAya che. cAthI daSTi "DIprA" che. A dRSTimAM AtmabaLa vadhu vikaseluM hoya che. A daSTi prANAyAmavALI che. ahIM taravazravaNa prApta thAya che. A daSinuM darzana dipakanI prajA sarakhuM batAvavAmAM AvyuM che. zvAsa-prazvAsanI gatine vikeda karo ane * prANAyAma kahevAmAM Ave che. tenA traNa prakAre cheH vecaka, pUraka ane kumbhaka. recaka eTale bahitti zvAsa, arthAt andaranA zvAsane bahAra kADhave te recaka. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 adhyaatmtttvaalokH| tRtIya * prapUraNaM tasya ca pUrakaH syAt sthirIkRtistasya ca kumbhakaH syAt / 'ekasvabhAvA na hi yogakArAH, kecit tato yAnti parthazena // 102 syAd bhAvataH prANayamastu vAhya- . ___ bhAvasya rekAd atha pUraNana-1 / 'vivekamAvasya samujjvalasya / sthirIkRtervAstavametadaGgam // 103 , ' khIto'pi putrAdapi mitrato'pi / dharmaH priyaH syAnninakAsuto'pi / , / kSipeta dhamArthamasUnapi svAn , prANAntakapTe'pi na tu tyajet tam // ' '.. evaM bhavakSArapayonirAsAt tattvazrutisvAdunalena puNyam- / / / ' bInaM prarohapravaNaM karoti ' , samyamatiH sadgurubhUribhaktiH / / . . .. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravINa ] aTAnayogaH / 626 101 pUraka eTale antarizvAsa. arthAta bahAranA vAyune kheMcI andara pUravAnuM je kAma te pUraka. ane te pavananuM staSNana karavuM arthAta tene sthira karI rAkI rAkhave te kurakSaka, cogAbhyAsIo badhA eka sarakhA savabhAvanA nathI hotA. eTale keTalAka A jAtano mArga paNu grahaNa kare che. 102 prANAyAmanI kharI upayogitA tenA bIjA arthamAM che. vaiSathika mAmasvarUpa bAhyAbhAvatu recana karavuM te recaka, anabhavanuM pUraNa karavuM te pUraka ane tenuM sthirIkaraNa te kumbhaka, A bhAvaprANAyAma che. . 103 A daSTimAM strI, putra, mitra ane pitAnA prANathI pazu dhama priya hoya che. dhamane mATe pitAnA prANa ApavA taiyAra thAya, paraMtu prANuntakaSTamAM paNa dharmane na choDe. A daSTine jIva dharmasAdhanamAM Ave majabUta hoya che. 104 Ama zubhamatisampanna sadgurubhakta mahAzaya bhavavAsanArUpa khArA pANIne tyajI tatvazrutirUpa svAdu jaLathI puya-bIjane vRddhi mATe che, Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 adhyAtmatattvAlokaH / [tRtIya mithyAtvamasmizca zAM catuSkA vatiSThate granthyavidAraNena / anyavibhedo bhavati sthirAyAM tad hakcatuSke'tra na sUkSmabodhaH // avedyasavedyapadAmidheyo mithyAtvadoSAzaya ucyate sma / * upodaye tatra vivekahInA. . adhogati mUDhadhiyo vrajanti / mithyAtvadoSasya parAjayena saMsAraduHkhaughanibandhanasya / / . satsaGgato durgatikAraNasya kutarkarAhoH prapalAyanaM syAt // . 108 zamAmbuvAhe pratikUlavAtaM madbodhapar3he ca himopapAtam / zraddhAnazalyaM smayapoSakaM ca ninaM hitaM ghnanti kutarkametya // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravINa ] assttaanggyogH| 105 A cAra daSTie sudhI granthibheda na thatA hovAthI 'mithyAtva rahe che. grAcina bheda sthirA" (pAMcamI daSTi)mAM thAya che. atae A daSTi sudhI sUkSmabodhana abhAva hoya che. 106 mithyAtvoSanI hAlatane avedasaMvedyapada kahevAmAM Ave che. mithyAtvanA ugra udayathI mANasa mahAbhibhUta bane che ane vivekavihIna AcaraNathI pitAnI durgati kare che. 107 mithyAtvoSa saMsAranI kharAzinuM mULa che. satsaMganA coge tene parAjaya thatAM durgatikAraka eve kutarka-rAhu palAyana karI jAya che. 108 kutarkajIvanane khyAla ApatAM cogAcAryo kahe che ke kutaka prazama-jaladharane rokavAmAM pratikUlapavanatulya che ane saddha rUpa kamala para himapAta che. temaja zraddhAnamAM zalyabhUta ane garvapaSaka che. kutamArgane Azraya laI mANasa potAnA hitanuM hanana kare che, Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 adhyAtmatattvAlokaH / [tRtIya 109 samAsu vAdaprativAdajalyA vizAradAnAM vividhA bhavanti / tattvAntasiddhinahi labhyate taiISTAntabhUtastilapIlako'tra // 110 eke'miyuktA amukaM padArtha yathAnumAnaH parikalpayanti / anye'bhirUpA amumeva bhAva manyasvarUpaM pratipAdayanti // atIndriyArthA yadi hetuvAdai vinishcysyaikpdiimupeyuH| etAvata. kAlata eva te syu vinizcitA vizvavizAradeSu // 112 na vAdamAni ca tarkazAstrAt prakAzamAyAtyakRtAtmanAM dhIH / tatvasya siddheH paramastu panthA yogaH satAM sammata eka eva // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prama) 22 109 vidvAnonI sabhAomAM aneka prakAranA vAda-prativAda cAle che. paraMtu ethI navasiddhi lalya nathI. AmAM ghANanA baLadanuM udAharaNa vicArI zakAya 110 eka pakSanA vidvAne amuka padArthane takabaLe, anumAne dvArA jevA rUpamAM nirUpe che te ja padArthane bIjA vidyA bIjI rIte pratipAdana kare che. 111 atIndriya padArtho je tarkothI nizcita thayA hatA agara thaI zakatA hita te ATalA kALe jagatanA vidvAnoe te padArthone nizcaya kayAraneye karI nAMkhe hAta, 112 jyAM AtmA bhAvita nathI, tyA vAdacarcAthI ke narka paramparAnA avalaMbanathI prakAza zuM maLe ? tatvasiddhine uttama mArga eka mAtra cogasAdhana che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / 113 zAstrArthazatayA na parAbhibhUte ramyAsamAtrAnna ca zAkharAzeH / siddhi samAgacchati tattvabhUmirAlambate'sau zamazAli zIlam // 114 na zabdabhede kalaho vidheyo nAnAvidhAnAM khalu darzanAnAm / vicAraNIyaM paramArthatattva samaM hi pazyanti samekSiNastu // 115 svajIvana zodhayituM prayatna stavAvavodhAya sadA vidheyaH / samAhite cetasi zuddhibhAni samyagdRzaH sambhavitA vikAsaH // 116 dRzazvatasraH prathamAH sRjanti mArgAbhimukhyena vimuktiyogam / mithyAtvavatyo'pi tadalpabhAvAd yogyatvabhAno'ntima 'pula' sthAH // [ tRtIya Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bavarAma ] aSTAGgayoga. 113 zAstrArthabalathI bIjAne parAsta karavAthI ke zAsamUhanA abhyAsa mAtrathI tavabhUmi prApta thaI zakatI nathI. paraMtu tenI siddhi zamazAlI zIla para avalaMbita che. 114 adhikAMza, dharmanA jhaghaDA ke dArzanika kalaha bhinna bhinna darzanenI bhinna bhinna zabdaparibhASA ane bhinna bhinna pratipAdanazailIne laine thAya che. mULa vastu zuM che, paramArtha tava zuM che e vicAravuM joIe. tatvaSTAne kalaha ke? samadazI te sarvatra sama jue che. jyAM samavayazakti che tyAM samabhAva che. taravasiddhi mATe sAro upAya te e che ke pitAnA jIvanazodhanamAM sadA yatnaparAyaNa thavuM joIe. prakAzaprAptinuM mukhya sAdhana cittazuddhi che. vimala cittanI samAhita avasthAmAM samyagdarzanane prakAza thAya che. A pahelI cAra dRSTie capi mithyAtvavALI che, paNa tyAM mithyAtvanI mandatA che. eTale caramapudgalaparAvartabhAvI ane samucita yogyatA dharAvatI e daSTie mArgAlimukha hAI mokSamArgane saje che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 adhyAtmatattvAlokaH / [tRtIya zAnto vinItazca mRduH prakRtyA __ bhadrastathA caarucritrshaalii| mithyAgapyucyata eva sUtre nirvANamAk dharmitayA prazastaH // arthe 'parAvartana'nAmakAle vaziSTa utkRSTatayA bhavanti / samyagdRzo mokSapadasya lAma vilamba utkRSTatayA'yamarthAt / / samyagdRzaH santi catasra etAH sthirA ca kAntA ca pramA parA ca / pratyAhRtistatra bhavet sthirAyAM ratnaprabhA paTu darzanaM ca // samAhRtiryA'rthata indriyANAM pratyAhRtiH sA pariveditavyA / AdyAmimAM sazamAgatasya sUkSmAvavoSo bhramavarjitazca // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTAGgayogaH | 117 8 sabhyanana ' prApta na thayuM hoya tyAM sudhI jIva * mithyArdaSTi ' kahevAya. - mithyAdRSTi paNa svabhAve bhadra, zAnta, vinIta, mRdu ane cAritrasampanna hoI zake che. ane evA * mithyASTi" paNa dharmI tarIke stutya che, temaja te mAkSabhAjana che. 118 praNam ] 143 ' bhavabhramaNanA kALa vadhumAM vadhu aDadhA - pugalaparAvartta ' bAkI rahe tyAre - samyagdarzana ' prApta thAya che. arthAt samyagdaSTinemADAmAM mADI meAkSa adha pudgalaparAvate thAya. 11 A cAra sabhyaSTie cheH sthiza, kAntA, prabhA ane pA. sthirAmAM caiAgatu aMga pratyAhAra ? prApta thAya che. A dRSTimAM prakAzatA paTTu darzanane ratnaprabhAnI upamA ApavAmAM Ave che. 120 C pratyAhAra * eTale indriyAna viSacaiAthI haThAvavI. indriyA pAtAnI viSayAgavirahita sthitimA jANe cittasvarUpanu anukaraNu karatI hoya evI indriyAnI je sthiti te pratyAhAra. pratyAhArathI indriyAnI vazyatA sadhAya che. A dRSTimAM sUkSmabaMdha prakAze che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 adhyAtmatattvAlokaH / [tRtIya "121 pratyAhRtenthivimedanena sphuradvivekonnvalamAnasAnAm / saMsAraceSTA pratibhAti bAladhUlIgRhakrIDanasannimaiva // 122 tattvaM paraM nyotiriha jJarUpa vaikalpikaH sarva upplvo'nyH| ' evaM ca bhogo bhavamogibhogAssbhogasvarUpaH pratibhAsate'tra / 123 tatazca kAntAzi sampraveza stArAprabhAsanimadarzanAyAm / cittasya deze sthirabandhanaM yat tAM dhAraNAmatra vadanti santaH // . 124 yogasya SaSThAGgamihopagamya svasAdhane yAtyadhika vikAsam / sthirasvabhAvAdiha nAnyamucca svadharmaraktana bhavAya bhogAH / / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] abhAgayogaH / 145 121 pratyAhAradvArA prabheida" thatAM jemanAM mAnasa vivekaphuraNuthI ujavala banyAM che evA mahAtmAone saMsAraceSTA dhULanAM ghara banAvI ramanArA bALakanI ceSTA jevI bhAse che. 122 A daSTimAM zuddha caitanyasvarUpa jyoti e ja parama tava samajAya che. bAkI bhavaprapaca vaikalpika viplavarUpa jaNAya che. A daSTimAM saMsAranA bhAge bhavarUpa sarpanI phaNAnA ATepa sarakhA bhAse che. 123 e pachI kAntA" daSTimAM praveza thAya che. A daSTimAM pragaTa thatA darzanane tArA-prabhAnI upamA ApavAmAM AvI che. A dRSTimAM cAganuM aMga dhAraNa" prApta thAya che. kaI paNa dhyeya pradeza para cittane sthira bAMdhavuM enuM nAma "dhAraNa." 124 A dRSTimAM cAganA chaThThA aMga para ArUDha thayela mahAtmA AtmasAdhanane vikAsa adhika sAdhe che. ahIM sthira svabhAvanA cage anya pravRttimAM cittanI utsukatA thatI nathI. temaja AtmadharmamAM ramaNatA hovAthI bhegA bhavahetu thatA nathI. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 adhyAtmatattvAlokaH / tRtIya tattvena mAyAmbu yathekSamANa stanmadhyato yAtyaviSaNNa Azu / bhogAn svarUpeNa tathaiva mAyAs mbuvad vidannaskhalitaM prayAti // 126 mImAMsanA dIpikayA samAnA mohAndhakArakSapaNe'tra bhAti / nattvaprakAze ca mahonjvalatve'samaJjasasyApi kutaH prcaarH|| 127 dRSTiH prabhA'dyutitulyabodhA dhyAnaikasAga rahitA rujaan| pravartate dhyAnasamudbhavaM zaM zamapradhAnaM svavazaM gariSTham // 128 sarva bhavedanyavazaM hi duHkha sarvaM bhavedAtmavazaM hi saukhyam / sukhAsukhaM vastuta etaduktaM guNo'tra tatvapratipattirUpaH // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhavaNama ] aSTAGgayogaH / 147 125 mAyAjaLane vAstavika rIte samajanAra jema svasthapaNa enA madhyamAMthI satvara nikaLI jAya che, tema bhAgane mAyAjaLanI jema tenA kharA svarUpamAM oLakhanAra temAMthI nirliptapaNe pasAra thaI jAya che, ane pitAnA sAyane pahoMce che. A dRSTinuM AtmajIvana A prakAranuM balavAna hoya che. 16 mahAdhakArane bhedavAmAM dIpikA samAna evI tatvamImAMsA A dRSTimAM prakAze che. aeva ujavaLa tattvaprakAzanI AgaLa asaMmajasano saMbhava kema hoI zake. 127 sAtamI daSTi prabhAmAM sUryaprakAza sarakhe bedha jaLahaLe che. A nIga daSTimAM coganuM sAtamuM aMga yAna prApta thAya che. upazamapradhAna ane svAdhIna evuM yAna janita mahAna gukha ahIM anubhavAya che. 128 parAdhIna e dukha ane svAdhIna e sukha. A sukha-dukhanuM vAstavika lakSaNa che. ataova dhyAna janita gukha eja tAtvika sukha che. kemake e AtmAdhIna che. tatvamatipatti e A darane lAkSaNika guNa che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya 148 adhyAtmatattvAlokaH / 129 ' yA dhAraNAyA viSaye ca pratyayai katAnatA'ntaHkaraNasya tanmatam / dhyAnaM, samAdhiH punaretadeva hi svarUpamAtrapratibhAsanaM mataH // asaGgavRttyAkhyakasatpravRtti padaM prabhAyAM labhate mahAtmA / prazAntavAhitvamapIdameve dameva nAmAntarato'nya AhuH // dRSTiH parA nAma samAdhiniSThA' STamI tadAsaGgavivarjitA ca / sAtmIkRtA'syAM bhavati pravRttibodhaH punazcandrikayA samAnaH // 132 adhyAtmakoTi paramAmihA''gataH zrIdharmasanyAsabalena kevalam / lanthvottamaM yogamayogamantataH . prApyApavarga labhate'stakarmakaH // Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ assttaanggyogH| kahuM 19 dhAraNanA viSayamAM cittanI eka sarakhI pariNAmadhArane dhyAna" kahevAmAM Ave che. e ja dhyAna svarUpamAtranirmAsanI kakSAe pahoMce che tyAre tene samAdhi nAmathI oLakhAvavAmAM Ave che. (dhyAnamAM dhyAnAkAra vRtti paNa hoya che. te khasI jatAM te dhyAna viSadarzaka samAdhi" nAmathI oLakhAvavAmAM Ave che.) 130 A dRSTimAM asaMgAnuSThAna hoya che. jema daMDanA prayogathI pharate cakra daMDane vyApAra baMdha thaI javA pachI paNa tenA vegasaMskArane lIdhe thata vakhata pharatuM rahe che, tema dayAnAvasthA pachI paNa tenA saMskAranA pariNAme dhyAnAvasthAsazi pariNAmapravAha cAlyA kare che. Ane * asaMgAnuDAna" kahe che. AvuM "samravRttipada" prabhA daSTimAM hoya che. Ane ja keTalAka "prazAntavAhitya nAmathI ane keTalAka bIjA nAmathI oLakhAve che. 131 AThamI daSTi "para" che. emAM roganuM atima aMga "samAdhi prApta thAya che. chatAM tyAM samAdhine AsaMga nathI hotuM. A daSTinuM jIvana pUrNa AtmasparzI hoya che. A daSTinA udyotamAna ne cAddhamasI snAnI upamA ApavAmAM Ave che. 132 A daSTimAM vartamAna mahAtmA adhyAtma jIvananI utkRSTa dazAne prApta thAya che. ane 8 dhamasaMnyAsanA bale 'kevalajJAna prApta kare che. e pachI chelle, agAtmaka carama cAgadvArA saMpUrNa akarmaka manI apavagane prApta kare che. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / tRtIya-- 133 mitrAzo lakSaNamasti maitrI ___ tArAdRzo mAnasiko vikAsaH / / balAdRzaH sAdhanazaktimattva dIpAzo'ntaHkaraNasya dIptiH // 134 sthirA sthirAyAH khalu tattvabhUmiH kAntAdRzaH sAmyasamuncalatvam / dhyAnapramAbhAsuratA prabhAyAH samAdhiyogazca paraH parAyA // ___ , 135 tRNagomayakASThahavyamuk kaNadIpaprabhayopamIyate / iha ratna-ma-bhAnu-candramaH prabhayA dRSTiSu darzana kramAt // khedAdidoSA iha nirgatAstathA' dveSAdikA aSTa guNAH zritAH kramAt / / ityevamaGgASTakamaSTakaM zAM . saMkSepato'daryaMta yogisammatam // . Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] aSTAGgayogaH / 212 13 mitrAdaSTinuM lakSaNa maMtrI, tArAnuM mAnasika vikAsa, balAnuM sAdhanakhala, rImAnuM anAkaraNanI dIpti, 134 sthirAnuM sthira taravabhUmi, kAntAnuM ujavala sAmya, prabhAnuM dhyAnaprabhA ane pArAnuM parama samAdhicAga. 135 upara jaNAvyuM tema, pahelI traNa dariomAM kramazaH tuNu, chANuM ane lAkaDAMnI aninA kaNa samAna bodha hoya che. cAthImAM dIpanI prabhA samAna, pAMcamImAM ratnaprabhA samAna, chaThThImAM tArA prabhA samAna, sAtamImAM sUryaprabhA samAna ane AThamImAM candraprabhA samAna bodha hoya che. 136 upara jaNAvyuM tema, eka eka daSTimAM kramazaH eka eka deSa TaLatA jAya che. jemake pahelI daSTimAM khera, bIjImAM uga, trIjImAM zreya, cothImAM usthAna, pAMcamImAM brAnti, chaThThImAM aprAsaMgika ausukaya, sAtamImAM rega ane AThamImAM AsaMga. vaLI, upara jaNAvyuM tema, eka eka daSTimAM kramazaH eka eka guNa pragaTa thatA jAya che. jemake adveSa, jijJAsA, zuzraSA, zravaNa, bodha, mImAMsA, pratipatti ane pravRtti. Ama ATha aMge sahita ATha dRSTionuM TUMka avalokana pUruM thayuM. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha-prakaraNam / kaSAya-jayaH / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha AtmasvarUpa prathama pravedha yogapravAsotsukatAM vahadbhiH / sa eva yogasya yadasti bhUmi rAkAzacitropamamanyathA syAt / / kSetre parairAtmani kRSyamANe yogena yatnaiH satataM yathAvat / sampadyate sampadananta-nityA vijJAnavIryapramadasvarUpA // ida padArthadvitaye samasta mantavanna vyatiricyate'taH / jaDastathA cetana ityamU drau jaDena caitanyamupAvRtaM naH // prasiddhametaca jaDasya yogAt klezAn vicitrAn sahate sadA''tmA / svarUpavodhe'khilabhUtarAzeH pRthaktayA duHkhapadaM kutaH syAt / / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravAha ] laya-na:T jeo cogapravAsanA utsAhI hoya temaNe AtmasvarUpanuM parijJAna prathama meLavavuM joIe. kemake AtmA piteja gabhUmi che AtmasvarUpanA avadha vagara rogapravRtti karavI e AkAzamAM citra khIcavA barAbara che. Atmaya kSetrane cagavaDe mahAna prayatnothI barAbara kheDavAmA Ave te temAM jJAna, vIrya ane AnandasvarUpa ananta-zAzvatI sampatti niSpanna thAya che. A tamAma vizva kevala be padArthomAM ja antargata che. e bethI koI cIja alaga nathI. e be padArtho jaDa ane cetana. ApaNu caitanya jaDI AvRta che. e prasiddha che ke jaDanA coge AtmA hamezAM nAnAvidha vicitra kaleze bhegavI rahyo che. ene je akhila bhUtarAzithI bhinnarUpe pitAnuM svarUpajJAna prApta thAya te pachI dukha kema rahe? Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyaatmtttvaalokH| [caturtha avekSamANA api janma-mRtyu jarA''mayopadravaduHkhapUrNam / saMsAramalpetaramohadoSAt samudvinante na tato'GgabhAnaH // I sarvasya duHkhasya nidAnamAtmA:- / / jJAnaM budhA ekamudAharanti / tat tadbhavaM tadvilayAd vyapeyAt tapobhirupairapi nAnyathA tu // saMsAra Atmaiva nitaH kaSAye- . ndriyaiH sa evAparathA ca mokSaH / krodhAdayastatra kaSAyasaMjJA zcatvAra uktA bhavavRkSameghAH // yo vairahetuH paritApakAraNaM zamArgalA durgativattainI punaH / utpadhamAnaH prathamaM svamAzrayaM dahed dahed vanhirivApara na vA // ... Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pram | pAya ya. / 157 sasAra janma, jarA, mRtyu, roga ane upadravAdi duHkhAthI pUrNa che. prANI A vastu nihALe che, anubhave che. chatAM mahAmahane lIdhe tene sasAra parathI udvega AvatA nathI. tamAma duHkhanuM nidAna eka mAtra AtmaviSayaka ajJAna che ema tattvavettAonu kahevu che. e ajJAnamAMthI udbhavatu duHkha e ajJAnanA nAzathI ja miTAvI zakAya. e vagara teA ugra tapazcaryAMthI pazu enA nAza na thAya. kathAyA ne IndriyAthI jItAyale AtmA e poteja sasAra che ane e ja e badhAnA vijetA banatAM mAkSa che. arthAt sa MsAra ne mAkSa AtmAnI eka prakAranI sthitinAM ja nAma che. krAya, mAna, mAyA, lAbha e cAra * kaSAya " kahevAya che. bhava-vRkSanI puSTimAM te meghasamAna che. 3 dha vaira-virAnuM kAraNu che, santApane utpanna karanAra che, zAntine rokavAmAM alA (bhuMgaLa) samAna che ane hutinA mAga che; temaja jyAM te utpanna thAya che te sthAnane, potAnA Azrayane agninI jema te prathama maLe che, jyAre bIjAne pALavAmAM cokkasa nathI. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha krodhasya tasya prazame kSamA kSamA kSamA''tmasAmrAnyasamutkacetasAm / yA saMyamArAmavizAlasAraNiH kliSTAghabhUmIvarabhedanAzaniH / / (yugmam ) krodhaH kaSAyo mRdu-madhya-tIbA'' dibhiH prakArehumiH prsiddhH| yAksvarUpaH sa udeti tAha- . rasAnuviddhaM vitanoti karma // 11. yogasya panthAH paramastitikSA nato mahalyAtmavalasya pussttiH| yastAmRte'bhIpsati yogalakSmI halAhalAda vAJchati jIvitaM sH|| 12 akAraNaM vA'lpakakAraNaM vA ' __yadA tadA krudhyati nirbalAtmA / evaM ca doSAkramaNAspadIsan svajIvana duHkhitamAtanoti // , , . , Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLamU ] pAya gayA ! 159 9 e dhane zAnta karavAmAM kSamA samatha che. jenAM antaHkaraNa AtmasAmrAjyanI prApti mATe utsuka che temane e AzIrvAdarUpa che. e saMyamarUpa pagIcAmAM pANInI vizALa nIka che ane kliSTa krarUpa parvatAne sekavAmAM vaLa kalpa sAdhana che. 10 dhruva mRdu, madhya, tIvra Adi aneka prakArAthI jANItA che. jevA prakAranA te ucamAM Ave che tevA prakAranA rasavALu ka sarje che. 11 kSamA e ceAganA asAdhAraNa mArga che. enAthI Atmakhala bahu puSTa thAya che. e vagara je ceAga-lakSmI meLavavA cAhe che te viSathI jIvita Icche che. ra niLa mANusa vagara kAraNe cA najIvA kAraNe jyAre jyAre krodhane vazIbhUta thAya che Ama doSanA zikAra banatA te potAnu jIvana duHkhI banAve che. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha manaH zarIraM rudhira va yasya yathA yathA nirbalatAM brajanti / kruddhasvabhAve'dhikatAM dadhAne tathA tathA zocyadazAM sa eti // nizamya durbhASitamanyadIya muttanitatva nahi yAnti sujJAH / sampAdanIyaH sahanasvabhAvaH zAThyaM zaThAye na hi kartumarham // dhImAn kathaM krodhamupAzrayeta nodeti rogaH prdurvcobhiH| na vA yazaHzrIlabhate vilopa dravyasya hAnerapi nAsti vArtA / zamasvabhAvasya samAzrayeNa kruddhaH svayaM lajitatAmupaiti / jAyeta taccetasi cAnutApaH zamo hi kopancalane'mbuvarSaH // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLam ] yajJa: } 3 jema jema mANasanuM zarIra, mana ane lehI nikhaLa paDatAM jAya che, tema tema tenI krodha--prakRti vadhatAM tenI jIvanadazA zaiAcanIya anatI jAya che. 161 4 bIjAnAM vacano sAMbhaLI sunA uttejita thatA nathI. sahanazIlatA upayAgI che. zahenI AgaLa zahe thavu e sAdhutA nathI. 15 khIjAnAM vacanAthI yu' kaMI roga utpanna thAya che yA Ita--mAmane dhakko lAge che divA Arthika sthitine hAni pahoMce che ? nahi. tevu te karyuM che nahi. pachI doSano Azraya levAtu' kaMi kAraNu ? 16 samabhAvanA Azraya levA ca te tenI sAme krodha karanAra mANasa svaya' lajjita thaze ane pAchaLathI tene pazcAttApa thaze. zama kharekhara krodhanI Aga para jalavAM che. " 26 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha krodhena vairaM labhate'vakAza 'vaireNa durdhyAnaparamparA ca / eva skhalet saJcaramANa Atmo nateH pathA roSasamAzrayeNa / / ruSyajanaM prerayate'smadIyaM . prAcInakAya vicAraNIyam / parAzraye ruSyati vA prakopaH prayonake karmaNi vA vidheyaH 1 / / kRtAparAdhe yadi nAma kopo ... : na kama ki tahi kRtAparAdham / / . sphuTo'yamarthazca vicAryamANaH / sarvAparAdhI khalu krmyogH|| . . : trailokyacUDAmaNayo'pyadarzana vitenuSaH svopari tADanAdi / kSamAzA te paramarSipAdA kSamA tadevaM na hi ki kSamA naH // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya-nayaH 17 krodhamAMthI vaira ubhuM thAya che ane vairanA cepage duSyananI paramparA cAle che. Ama, krodhane Azraya letAM Atmonnatine pathika sAdhana-mArgathI smalita thAya che. ApaNA para rASa karatA manuSyane preranAra ApaNuM karma che. te pachI vicAra karavAnI bAbata che ke ApaNA kamathI prerita thaI ApaNu tarapha rAja karanAra mANasa para ApaNe kupita thavuM vyAjabI che, ke te roSa karatA mANasane preranAra ApaNA karma para rAja karavA vyAjabI che ? je aparAdhI para kAma karatA ho te karma zuM aparAdhI nathI? ApaNe aparAdha karanAra mANasa ApaNu kamenI preraNAthI ja ApaNe aparAdha kare che. e mATe ApaNuM karma ja aparAdhI che. kharA aparAdhI ke e tapAsatAM samajI zakAze ke tamAma aparAdha eka mAtra karmanA che. ane kamane utpanna karanAra AtmA pote hovAthI khare aparAdhI svayaM pote AtmA ja che. trilakInA ziremaNibhUta paramaRSi devAdhidevA paNa potAnI para tADanatarjana karanArane kSamAnI dRSTithI jetA. te pachI ApaNe e AdarzanuM anusaraNa kema na karIe ? Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 adhyAtmatattvAlokaH / caturtha prakampamAnauSThaka-rakanetra prasvedasaMklinnamukhAravindaH / krudhyan samAlAkya vicArazIle manyiH kRpApAtratayA nvarIva // 22 nvarAture kurvati duvacausi yathA na kopaH kriyate dayAtaH / tathA dayASTita eva zyaH krodhanvarAd durvacanAni kurvan // . vanaspatitve ca pipIlikAtve samAgato'nekaza eSa aatmaa| tadA'bhimAno galito'sya kutra na sahyate samprati durvacA yat ! // 24 AkrozazAntirmadhurairvacomi rAkroza Akrozata eti vRddhim / pradIpanasya prazamASa vAri kSepyaM na tUttenakamindhanAdi / / Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avaLama ] thAya kayeH / S 66 * 1 mAsa jyAre krodhathI gherAya che tyAre tenA hATha kAMpavA lAge che, tenI AMkho tAla banI jAya che ane tenA mukhakamala para pasInA Ave che. vAkrAntanI pazu lagabhaga AvI sthiti hAya che. mATe kAIne ApaNA para kAma karatA joIe tyAre tene jyarAkrAntanI jema thApAtra samajavA. sara jvarAtura mANasa yA tA pralApa karatA hoya, chatAM tenA para ApaNe krodha nathI karatA. balke tenA para ApaNane cA Ave che. tema je mANasa krodharUpa jvarathI jema tema lavArI karatA hoya tene paNa yAdaSTithI nihALavA joIe. 23 atyAre A jIvane kAinuM kahevu. veNu sahana thatu nathI. paNa vanaspatikAyamAM ane kIDI makoDInI gatimAM e AvelA tyAre enA maDha kayAM gayA hatA ? 24 mIThAM vacanAthI sAmAnA AkAza zAnta thAya. pazu AkrozanI sAme Akroza karavAthI te te vadhe. maLatI Agane zamAvavA sAru pANI na khAya. paNa lAkaDAM-chANAM Adi uttejaka padArthoM nAMkhavAthI te te ulaTI vadhe. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha dUrIkRtAH sampada unjhitA strI nItaH samagraH svajano'pyupekSAm / atha prakopAcaraNaM kimarthaM tathApi taceddhatabhAgateyam / / 26 nagatritayyAmapi ko'smadIyo yatrAdhikArazcarituM krudha naH / sarve'smadIyA yadi kA prakopo na karmaklapsAviha tatkSamatvam // . . sthAtavyamatrAsti kiyaddina yat kopAgninA prajvalana kSamaM syAt / yadyahikArya kSama eva kopaH pAratrikAthai prazamo na tarhi ? // 28 yamAn kurudhvaM niyamAn kurudhva ,kriyAM kurudhva ca tapaH kurudhvam / na kintu yadyasti zamAvagAhA ' sarve'pi te niSphalatAM vrajeyuH // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam jApAra-nayaH | 167 25. rahI cheDI, dhana cheDayuM ane kuTuMba parivArane paNa tyAga karyo. pachI mAdhane rAkhavAne heya? sarvatyAga karyA chatAM paNa je prAdha na chUTe te enA jevI bIjI kamanasIbI kaI! akhila jagatamAM ke amAre che ke jenA para krodha karavAne amAre adhikAra hoI zake? ane badhA je amArA che, te rAdhA sAthe prema ane sadabhAvathI vartavAnuM hoya. vaLI, vicAravAnI vAta che ke, A tamAma saMsarga karmacAgathI cojAyo che, A je samajAya te kadhAcaraNamAM keTalI bhUla thAya che te paNa samajAya. 27 vicAre ke ahIM keTaluM rahevuM che. pachI krodhAgnimAM baLavuM zA mATe? A jiMdagInA arthanI siddhi mATe je kapAcaraNa ThIka gaNAtuM hoya te pAralaukika lAbha mATe zamabhAva zuM ThIka na gaNAya? yama kare, niyama karaze, kriyA kare ane tapa karI, paNa je zamabhAvamAM avagAhana na hoya te te saghaLuM eLe jAya. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / caturtha 29 manovacaHkarmasu nirmaleSu kSamormayo yasya sadA vahanti / dhanyaH kRtArthaH sa kRtI mahAtmA kalAvapi prekSyamukhAravindaH // krAdhAndhalIbhUva yadeva kArya karoti sadyo viparItarUpam / tadeva kopopazame pAya , duHkhAya ca syAd dhigho| avidhA ! | 31 Akrozane vA sati tADane vA yogapravAhe sthitavAnRSistu / dhyAyena me kizvana nAzameti saJcitsvarUpaM mama nizcalaM yat // yathArtharUpaH prakaTo yadA syAd . - dehAtmanobhinnatayA prakAzaH / chinne ca minne ca tadA zarIre nAtmA bhavet svAtmarato vikArI // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLam ] sAya madhya G 169 29 jenA nirmaLa mana-vacana-kAyamAM kSamAnI UrmimA nirantara vahyA kare che te dhanya, kRtArtha che. te jJAnI mahAtmA che. ane kalikAlamAM paNa tenuM pavitra nAnAravinda danIya che. 30 dhAnya avasthAmAM mAsa uttAvaLathI ekadama ulaTu paTTu kAma karI nAMkhe che. ane pachI tyAre tena krodha ThaMDA paDe che tyAre tene pAtAnI e viparIta ceSTA mATe zarama ane duHkha thAya che. ahA ! dhik avidyA ! na ceALapravAhamA nimagna mahAtmA para AphrIza ke tADana thAya tyAre te e ja vicAre ke mArUM kaMi naSTa thatu nathI. mArI je saccisvarUpa e te nizcala che. ra zarIra ane tadantata AtmA e khannenI jIdAinuM sAcuM jJAna jyAre kharAkhara prakaTa thAya che tyAre svarUparata AtmAnI e unnata avasthA hAya che ke tenA zarIranu chedanodana karavAmAM Ave te ce te vikRtine prApta thatA nathI. 11 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha 33 kriyA susAdhA ca tapaH susA, __ * jJAnaM susAdha niyamAH susaadhaaH| duHsAtha ekaH sa ca koparoSaH / sa sAdhitaH sAdhitamapyazeSam // jJeyaM gRhasthairapi yatra tatra kruddhasvabhAvAcaraNa na yuktam / ' sarvatra sarveSvapi ghoSayAmo . hitAya tatsaMyamanapravRttiH // anekazAstrANi vilokitAni . : rahasyamadhyAtmagirAM ca labdham / ' tathApi labdhA 'yadi no titikSA jJeyastadA'sau hRdayena mUrkhaH // yAvana mAnAdikadUSaNAnAM pracAra AyAti niruddhabhAvam / krodho bhavet tAvadazakyarodho mAnAdidoSA api tena heyAH // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAraLavuM ) pAyAyaH 33 {{ kriyA susAdhya che, tapa susAdhya che, jJAna susAdhya che ane niyame susAdhya che; paNa eka vastu duHsAdhya che. ane te krodhanA nirAya. e kAma sadhAyuM ke adhu sadhAyu. 34 gRhasthAe paNa dhyAnamAM levu' joIe ke jyAM tyAM OMndra ravabhAvanuM AcaraNu cukta nathI. sayamanA Adarza te na bhUle. satra ane sarvane mATe ame uccArIe chIe ke koSanuM niyamana hitAvaha che. pa aneka zAstro joyAM ane adhyAtma-vAcanAM rahasya ukelyAM. chatAM jo titikSA guNa na sAMpaDaye te e mANasa hRdayathI mUrkha rahyo. 36 jyAM sudhI mAna, mAyA vagere dAmAnA pracAra adha thAya nahi tyAM sudhI krodhanA nirodha thavA zakya nathI. eTalA mATe mAna vagere doSo paNa dUra karavA joie. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha vivekanetraM haratA'smadIyaM mAnena tIvo vihito'parAdhaH / na tyanyate tacchyaNa tathApi kIhazyaho ! mUDhadhiyaH pravRttiH // viveka-dugdha yadi rakSaNIyaM tad darpa-sarpaNa na saMgataM syAt / vidyAsudhAdIdhitizItabhAso mAnAnavidhvaMsanataH spharanti / vicAryamANaM pratimAti samyak sthAnaM na mAnAcaraNasya kiJcit / pratyakSamAlokyata eva vizve kazcid dadhAno'dhikatAM kutazcit / / ananyasAdhAraNabuddhimattva * mananyasAdhAraNazaktimattvam / ananyasAdhAraNavaibhavatva kA'smAsa kuryAma yato'bhimAnam ! / / Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bajAra ] viSayayaH | amArA vivekarUpa netrane haraNa karatA mAne amAre jaba aparAdha karyo che. chatAM tene pale nathI mUkAte! kevI mUDha dazA ! 28 vivekarUpa banuM je saMrakSaNa karavuM hoya te karyuM (mada ) rU5 sarSa sAthe teno saMga na thavA devA joIe. mAnanAM vALe tyAre vikharAya che tyAre vidyArUpa sudhAkaranI zuLa cAnA prakAzamAna thAya che. vicAra karatAM sApha samajI zakAya tema che ke mAna karavA jevI koI cIja nathI. jagatamAM eka ekathI caDhIyAtA pratyakSa jevAya che. ananyasAdhAraNa buddhi, ananyasAdhAraNa zakti ane ananyasAdhAraNa vaibhava amArAmAM kayAM ke jenA para ame abhimAna karI zakIe ? Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha 'na zrIH prasannA pravikAsihagbhyAM ' na bhAratI dattavatI vara ca / mahattvapUrNa ca kRtaM na kiJcit tathApyaho ! darpasamuddhatatvam / / 42 na dhorimA vA na gabhIrimA vA na sAsahitva na paropakAraH / guNe kalAyAM na samunnatatva tathApi garvaH kimataH prahAsyam / / rUpeNa zakrapratimo'pi martyaH kAlAntare mlAnimupaiti rogaiH / rAjJo'pi raGkIbhavana sphuTa ca kastahi mAnAcaraNe mato'rthaH / // sAmAnyavargaH khalu lakSanAtha ___ masau ca koTIzamasau ca bhUpam / asau ca samrAjamasau ca deva masau ca devendramasau munIndram // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravirAma ]. pAya-thiI 175 41 nathI lAgI praphulla netrAthI prasanna thai, ke nathI sarasvatIe kaMI varadAna ApyuM. temaja mahatvapUrNa kaMI kAma bajAvyuM nathI. chatAM madonmAda! 42 nathI haiye, nathI gAMbhIrya, nathI sahiSNutA ane nathI paropakArI jIvana. kaI guNa ke kalAmAM nathI utkRSTa sthAna. chatAM garva kevI hasavA jevI sthiti ! rUpe Indra je manuSya paNa kAlAntare regAthI jarjarita bane che. ane rAjA raMka bane che. pachI garva karavAmAM zuM artha rahyo che? sAmAnya varganA mANase lakSAdhipati tarapha, lakSAdhipati keTavara tarapha, koTezvara rAjA tarake, rAjA cakravatI tarapha, cakravatI deva tarapha, deva Indra tarapha, Indra cAgIndra tarapha, Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha asau ca sarvajJatayA vimAnta __ masau ca vizvatritayezitAram / samyakprakAreNa vilokayethet kutastadA tasya madA vakAzaH / / (yugmam) yatpAdapane madhupanti sarve surezvarAste parameSThino'pi / nAhatehuMkatimAvizanti ki naH kSamastarSabhimAnamAvaH / / 17 samyak prakAreNa vicintanAyAM zAntaprakRtyA ninavartanasya / svayaM pAyA abhimAnaceSTA saMjAyate'trAnubhavaH pramANam // mahAvratAmbhoruharAtriNA ca tapaHsudhAdIdhitirAhuNA / na yo janaH saJcarate'bhimAnAs dhvanA sa dhanyaH surageyakIttaH // Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAya-jayaH / bApA] 277 45 cAgIndra sarvasa (sarvajJAnarAzisampanI tarapha ane sarvajJa jagadIzvara tarapha daSTipAta kare te madane avakAza maLe? nahi ja. jenAM caraghukamamAM sarva surendro bamarAyamaNa rahe che te parameSThI jagannAtha paramAtmAo paNa ahaMkAravaza thatA nathI, te pachI ApaNane mada kara chAje? 47 jyAre zAnta bhAve pitAnI vartaNukanA vicAra upara AvIe chIe tyAre ApaNuM abhimAnaceSTAo Apane zarama upajAve che. A bAbatamAM darekane pitAne khanubhava pramANa che. abhimAna deva mahAvratarUpa kamala mATe rAtrinA samaya samAna ane ta5rUpa candra mATe rAhu samAna che. abhimAnane raste je mUkI dIdhuM che te dhanya che ane tenA mAvAdanAM gIta suraka sudhI gavAya che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha bhavasvarUpa paricintya samyak nivAryatAM mAnabhunaGgamo'yam / nevAmRta tatsahacAritAyAM __ bhavet paraM mohahalAhalAtiH // mAyA matA yogalatAhutAzo jJAnAgalA dubhaMgatAnidAnam / AtmArthinA savayavahAralakSmI-. ssahAvatA vA parihIyatAM sA // pade pade dambhamupAsate ye kimIlitAste sukhitA dhanena / na nyAyataH ki vyavahAravRtti yaMt svAya dambhAcaraNaM kSamaM syAt 1 // nyAyapratiSTho yadi mAnava' syAd vyApArato'sau niyamAt sukhI syAt / nyAyasya mArgeNa vara bubhukSA / nAnyAyamArgeNa para prabhutvam / / Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravAsa ] jaNAya ! bhavasthitino barAbara vicAra karI mAnarUpa bhujAma (saI)ne rapheMka joIe. enI saMgatamAM "amRtanI prApti nathI ja. tyA kevaLa mAharUpa halAhalanI vyathA 50 mAyA cAgalatAne khALavAmAM AvI che, jJAnane rekanArI agalA che ane durbhAgyanI sahaka che. je AtmAthI hoya ke vyAvahArika jIvanamAM vikAsa meLavavAne athI hoya teNe mAyAne dezavaTe devuM joIe. 51 Dagale ne pagale A daMbha seve che tenA vanalAbhathI sukhI thayelA joyA vArU? zuM nyAyathI vyavahAravRtti nathI banI zakatI ke caMcaLa dhane mATe dalALa phelAvAya che? para mANasa je pitAnI nyAyaniSThAne vaLagI rahe te vepAra dhaMdhAthI Akhara jarUra sukhI thAya. paNa Adarza te e hovA joIe ke, nyAyanA raste cAlatAM bhUkhyA rahevuM paDe te bahetara che, paNa anyAyanA raste moTI sAtamI maLI hoya te paNa na joI Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha .93 ye kauzalaM vibhrati sattvayuktA nyAyapratiSThA vikasadvivekA' / pApAspada te pravidanti mAyAM vinaiva tAM svArthamupAyanti // anekazaH pazyati sarva eva kRte'pi dambhAcaraNe prabhUte / artho na siddhi labhate tadeva marthasya siddhau sa kuto nimittam // vilokya dammAcaraNena lAbha lundhA narAstatkaraNe tvarante / parantu taiH suSTha vicAraNIyaM dambhodbhava jIvanadurgatasvam // mAyA-dhanaM tiSThati no cireNa mAyA-dhanaM syAnna sukhena bhogyam / mAyA-dhanaM syAt svananopavAti mAyA-dhanAd duHkhaparamparA cha / Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamana ] pAya-jaya ! 181 53 jeo kAryakuzalatA ane sAtvika mobaLa dharAve che temaja nyAyaniSTha ane viveka vibhUSita vicArazIla che teo te mAthAne pApasthAna samaje che. ane te rAkSasIne Azraya lIdhA vagaraja svArtha sAdhana kare che. pa4 aneka vAra jovAmAM Ave che ke bahu bahu daMbhAcaraNa karavA chatAM abhISTasiddhi thatI nathI. te pachI arthasiddhimA mAyAne Azraya kAraNabhUta kema gaNAya, ane zA mATe levA joIe ? papa mAyAthI lAbha maLato mAnI lubdha mANasa sAcAjALa racavA utAvaLA thAya che. paNa temaNe sArI peThe samajI rAkhavuM joIe ke enuM pariNAma jIvananI durgatimAM Ave che. kadAca vicitra (kaluSita) "puya"coga " jALamAM phAvaTa AvI jAya, paNuM jIvananI dugati ceppI ! sukha, zAnti ane sugati para mIThuM ! 56 mAyA-dhana lAMbuM TakatuM nathI. mAyA-dhana sukhe jogavI zakAtuM nathI. mAyA-dhana svajanepaghAtaka nivaDe che. mAyA-dhana sukhaparampazane sajanAra che. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha iyaM tra mAyA jananI tadIyA yaH sarvadoSeSu purassaro'sti / AkhyA mRSAvAda itIdamIyA ma sajjanaH sevati tena mAyAm // apratyayAnAM prasavasya bhUmI mapArasantApasamarpaka c| zalyaM mahaccetasi nAzrayeta mAyApartha durgatimAvahantam // kurvanti ye duHkhi manaH parasya pratAraNAto bahumiH prakAraiH / puSNanti hisAviSavallarI te dUre dayArAmata IzaH syuH // pipIlikAdIn laghudehamAno rakSanti yatnairmanujAn punarye / prapAtayantyApadi vaJcayitvA te nirdayA dharmavicArahInAH // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalA ]. Nya-jaya- 1 pa7 mAyA enI mAtA che ke je sarva deSAmAM agresara che. tenuM nAma che mRSAvAha. sajana zA sArU mAyA sene? 18 mAyA avizvAsanI prasavabhUmi che. enI jALamAM kheda ne sattApa bharyA che. e cittagata jamarU zalya che. e durgatinA bhAge na jaIe, jeo aneka rIte ThagI bIjAnAM manane dukhI kare che teo hiMsArUpa viSalatAne puSTa kare che. evA mANase dayAnA bagIcAthI (dayA ne rAmathI) dUra hoya, 60 jeo kIDI jevA nhAnA jIvonI rakSA kare che, paNa bIjI tarapha mANasene ThagI AphatamAM nAMkhe che, garIbanI AMtaraDI kakaLAve che, temanAM lehI cUse che, AvA je mANasa che temane dharmane vicAra nathI. teo vAstavamAM niya che, Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha 61 astyekato vacanatatparatvaM devastutau gajainamanyatazca / evaMvidhA no kimapi trapante kRtena mAle viskena dhUrtAH // pravacakatvAtmakasannipAte nuSThAna-dugdhaM vikRti prayAti / utkhanya mAyAM vizadIkRtAyAM manobhuvAM bInakamaDarAya // saMsArasindhoH parilakanArtha madhyAtmapote bahumAgalamye / cecchidralezo'pi hi dambharUpo na tarhi tatyAragatistataH syAt / / vana hutAza' kalaha muhattve rogaH zarIre kamale hima c| yathA tathA dRmbha upaplavo'sti dharmAzrame dhAmani vizramasya // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma ] eka mAjI ThagAIne vyavasAya ane bIjI bAju bhagavAnanI AgaLa lAMbA lAMbA sAde stavanapATha. AvA dhutArAo potAnA kapALa para "tilaka karatAM zaramAtA nathI! 2 jyAM ThagAIrUpa "sanipAta vartamAna hoya tyAM anuSThAna (kriyAkAMDa) rUpa dUdha vikArarUpa banI jAya che, mAyAne ukheDI manebhUmine sApha karAya te ja temAM vAveluM bIja aMkurabyukha thai zake. bhavasAgarane oLaMgavA sAru adhyAtmarUpa nAva bahu bhAgyathI prApta thAya che. paraMtu temAM je daMbharUpa hAnuM paNa chidra haze te tenAthI te sAgarane pAra nahi pamAya, vanamAM Aga, mitratAmAM kalaha, zarIramAM roga ane kamala mATe hima jema upadrava che, tema daMbha dharmarUpa vizrAmadhAma Azramane upadrava samAna che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha prayojanaM ki nu munivratAnAM kriyeta dammAcaraNaM yatastaiH / / dambhAvakAzo nahi satpravRttA vanyatra pApasya ca poSaNAya // ekAntato nAnumatirjinasya na vA niSedhaH khalu dhrmshaastre| na jAtu dammAzrayaNaM kSama tad , nirmAyamArye pathi yAnti santaH // aho ! samAlambya bakapravRtti pravaJcakairvancyata eSa lokaH / parantu sammohatamo'ndhabhUtA Atanvata vaJcanamAtmanaste // niHzalyabhAvavratapAlanAya zrIdharmazAstrANi samAdizanti / eva hi yogaikapadIpraveza ___ eva hi mokSArthagatervikAsaH // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bApA ] pAthanA ! 65 sunivrata jemaNe akhatyAra karyuM che temane zuM projana hoya ke teo mAyA-prapaMca khele satyavRttimAM te daMbhane avakAzaja nathItyAre duSita pravRttimAM daMbhane levAte Azraya pApane aura vadhAre pipe che. ana devanA dharmazAstramAM kaI bAbatanI sarvathA anumati ke niSedha nathI. atae kayAre paNa mAyAcaraNa cogya na gaNAya. santa Arya pagha para nirdabhapaNe vicare che. 67 ThagArAe bagalAbhagata" banI A jagatane dhurI rahyA che ' paraMtu mahAdhakAramAM anya banelA teo kharI rIte te potAnA AtmAne ja Thage che. dharmazAstro niHzalyapaNe vrata pAlana karavAnuM pharamAve che. e ja rIte caganA mArgamAM praveza thaI zake. eja rIte mekSahetu gatine vikAsa thaI zake. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha luNTAka ekaH khalu mokSamAge samprasthitAnAM sumahAzayAnAm / sa lobhanAmnA nagati prasiddho mohasya rAjJaH prathamaH pradhAnaH // bhavasya mUlaM kila lobha eko 'mokSasya mUlaM tadabhAva ekaH / etaddhi saMsAravimuktimArga digdarzana yogabudhA akAryuH // sudurjayAnAM prathamo'sti loma stasmin jite ki na nitaM triloke / / lobhasya pAte hata eva mohaH krodhAdinAze'pyavaziSyate'sau // lobho'sti cintAlatikAmu kando rakSo guNAnAM kavalIkRtau ca / mahAMba vighnaH puruSArthasiddhau jayatyamuM sttvsmudrcetaaH|| Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAn] poyamaya: mekSanA pravAse nikaLelAone luMTanAra je eka luTAre jANIto che te jagadvikhyAta lobha che. te mAha rAjAne mukhya pradhAna che. 70 saMsAranuM mULa eka lebha ane mokSanuM mULa phakta tene abhAva. A pramANe rogavizArado saMsAra ane muktinA mArganuM digdarzana karAve che. jemane jaya meLavavA bahu muzkela che temAmAM lebhane nambara sahuthI pahela che. te chatAtAM akhila jagamAM badhuM ya chatAI jAya che. lebha haNAtAM mAha haNAI ja jAya che, jyAre krodhAdine nAza thatAM paNa mAha avazeSa rahe che. cittArUpa latAone kanda lobha che. guNene keLIyA karI janAra rAkSasa le che. puruSArthasiddhimAM mahAna viNabhUta le che. ene koNa jIte? jenuM sarva dariyA jevaDuM hoya che, jenuM citta saravane samudra hoya te. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / 73 cet sAttvikaste puruSAbhimAno yadyasti lokApadopalipsA / sphAra parisphAraya tarhi lobhavapraM prabhaGgaM puruSArthamuccaiH // 190 74 ye svecchayA pUrayituM kSamante na zAkato'pi svakukSirandhram | AndolitAntaHkaraNA vicitrAsskAMkSAsamIreNa bhavanti te'pi // 75 lobhArditaH ki sahate na kaSTaM lobhAsserH ki na karoti karma ? | karotyanarthaM pitRbAndhavAnAmapyAzu lobhacchurikAhatAkSaH || 76 saMklezya ye niSkaruNaM pranA sva tato gRhItvA pupupuH svakoSam / bhayaGkaraM bhUri vidhAya yuddha [ caturtha madIdRzan ye pralayAvabhAsam // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravINa ] zAya-gayaH 191 73 je tArA puruSAbhimAna sAvika hoya ane je tArI, lokanA agraNI pada para pahoMcavAnI utkaMThA hoya te lebharUpa kilAne bhAMgavA tAre bhAramAM bhAre puruSArtha pherava. SS jeo svecchAe zAkamAtrathI paNa pitAnuM kukSirahma puravA samartha nathI tevAonAM paNa ackAraNe lebhanA cakaDoLe caDhI kaMI kaMI AkAMkSAonI havAmAM uDatAM hoya che! ma lAbhArtA zuM kaSTa sahana nathI karatA! bhagrasta zuM karma nathI Acarate! lebharU5 charIthI jenI AMkha kapAI gaI che e mANasa potAnA bApa ane bAndhane paNa anarthanA khADAmAM utAre che, temane mArI paNa nAkhe che. jeoe prajAne nirdaya rIte rIbAvIne tenI pAsethI dhana kaDhAvI potAnA khajAnA bharelA ane mahAbhayaMkara yuddho karI jemaNe pralaya kALanA jevo dekhAva batAle, Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokA / [catu lomAditAste maraNasya kAle kiJcit kimAdAtumalambabhUvuH / / ekAkino rakamukhAstu yAtAstasmAt tyajellomavazamvadatvam / / (yugmam) kenApi sAdhaM na gatA ghareyaM lobhena tAmyanti vRthaiva lokAH / vivekamAdhAya vicAryate cet santoSa evaM pratibhAti saukhyam // kRte prayAse pracure'pi neSTa ___ saMsiddhimApnoti yadA tadAnIm / saddizyate kintu vicAraNIyaM yadasmadIyaM na hi tat pareSAm // bahuprayatnairapi nArthasiddhi. kasyApyayatnAdapi kAryasiddhiH / etanmahat karmabalaM vicAryAs niSTaprasaGge nahi khedavAn syAt // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] upAya jAya ! 77 tevA lebhAnya bhUpAle (!) zuM maraNa vakhate kaMI paNa sAthe laI javA samartha thayA? Akhare bIcArA garIbaDA mATe elA sidhAvyA! pachI zA mATe bhavaza thavuM. 78 koinI sAthe A pRthvI gaI nathI. lAke phekaTa lAbhathI pIDAya che. vivekapura sara vicAra karAya te santaSamAM ja sAcuM sukha joi zakAya. bahu prayAsa karavA chatAM jyAre abhISTanI siddhi thatI nathI tyAre mANasa duHkhI thAya che. paNa vicAravuM joIe ke je amArUM che te paratuM nathI athavA je amAruM nathI te paranuM che. " bahu bahu prayatno karavA chatAM keine athasiddhi thatI nathI, jyAre bIjAne anAyAsa kAryasiddhi thaI jAya che. A uparathI phalita thatuM kamabaLanuM mahatava je thAna para levAya te mANasa aniSTanA prasaMge dukhI thAya, 25 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194. adhyAtmatattvAlokaH / [caturtha na katuMmuyogamiyaM na vArtA ___ parantu lobhotthavikalpadhUmaH / zyAma svamantaHkaraNaM vRthaiva kArya gRhasthairapi hanta ! kasmAt // krodhasya roSasya zamo vidhAtA mAnAya zaknoti punarmUdutvam / mAyAM prahantuM prabhutA''rjavasya lomasya zatruH paritoSa ekaH // krodhAdikA''virmavanaprasaGgAn prAgeva dUreNa vicArya kuryAt / kaSAya AyAtavati prasaGgA dukkAnupAyAMstvarayA bhajeta // saJjanyeta yathA yathA'valatayA krodhAdimirdUSaNaiH sanceSTeta tathA tathA pariharan sujJaH pramAdodayam / yaH krodhAdivikArakAraNa upaprApte ca nAkSipyate tasya svAtmabalasya yogazikhara prAptuM vilambaH kutH|| Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAya?? udyoga na karavAnI A vAta nathI, nirudAmI rahevAnuM A pratipAdana nathI. paNa tAtparya e che ke gRhasthAe paNu lAbhathI uThatA vikalparUpa dhumADAthI potAnA cittane zA mATe vyartha kaluSita rAkhavuM joIe dhana rAdha zamathI thAya. mAnane haMphAvanAra marava guNa che. mAyAnuM hanana bAjunA karaze. ane lAbhane kaTTo duzmana sateja che. kedhAdi dANA pragaTavAnA saMcAgo pahelethI ja vicArI laI dUra rAkhavA agara pote tevA saMgAthI dUra rahevuM. prasaMgavazAt e dene udaya thAya tyAre tene kAbumAM tevA ukta upAcA levA. jema jema krodhAdi denabaLA paDe te te rIte sujane pramAdane dUra karI pitAnI pravRtti rAkhavI joIe. je, krodhAdi vikAranAM kAraNa upasthita thatAM paNa tenA vazamAM AvatA nathI te AtmabalasampanA mahAnubhAvane dezanA zikhare pahoMcatAM keTale vilaMba ! Page #230 -------------------------------------------------------------------------- Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pNcm-prkrnnmeN| paansaamgrii| - - Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 adhyAtmatattvAlokaH / paJcama AtmasvarUpaM khalu mokSatatva tadAtmazuddhena bhavatyabhAva / kaSAyarAhityamiyaM ca tasmAt natraiva muktiH pariveditavyA / / kapAyaroSAya jitendriyatva jitendriyatvAya manovizuddhiH / manovizuddhaya samatA punaH sAs mamatvatastat khalu bhAvanAmiH // bhImAd bhavAmbhonidhito bhayaM cet tadendriyANAM vinaye yateta / saritsahastrAparipUryasindhu madhyopamAnaM vahatAmatRptau // dehAntaduHkha gajamInabhRGga pataGgasAraGgakulaM prayAti / sasAra ekaikahRSIkadoSAt kA tarhi sarvAkSaratasya vArtA ! // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prakaraNam ] dhyAnasAmagrI / mekSa AtmAnuM svarUpa hoI Atmazuddhi vagara na hoI zake e spaSTa che. have Atmazuddhi zuM che? e kaSAyarahita sthitinuM ja nAma che. eTale vAstavamAM kaSAyamukitamAM ja mukti che. kaSAyarodha mATe Ijiyajaya, Indriyajaya sAru manazuddhi ane manazuddhi artha samatA. samatAne prAdurbhAva nirmamatvathI ane nirmamatva sadhAya bhAvanAothI. bhavAbhAdhi bhayaMkara che. tenI bhayaMkaratA anubhavAtI heya ane tenAthI mukti meLavavAnI kAmanA hoya te tene mATe sArAmAM sArA raste Ijiyajaya che. IkriyA kayAreya tRpta thatI nathI. aeva tenI sarakhAmaNI hajAra nadIethI nahi pUrAtA evA samudranA madhya bhAga sAthe karavAmAM Ave che. hAthI, mAchaluM, bhamare, pataMgIyuM ane hari eka eka IjiyanA dejathI dehAnta duHkhane prApta thAya che. te je tamAma Iktine dAsa che tenI zI vAta karavI! Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [paJcama anujnymuliy'shaail yadIndriyANAM vijayo na jAtaH / bhUmaNDalAndolanazaktimAno pyonasvinaH kiM nu valasya mUlyam // antarvalodbhAvanaheturekaH sa indriyANAM viniyantritatvam / etatkRte'ntaHkaraNasya zodha __ Avazyake yatnaparAyaNaH syAt // bhrAmyan manorakSa iha svatantra duHkhAvaTe prakSipati trilokam / arAjako niHzaraNo jano'yaM trAtA tataH ko'tra gaveSaNIyaH ! / gRhaM parityajya mahAnubhAvAn muktizriyA AcaratastapasyAm / vAtyeva cetazcapalasvabhAva manyatra kutrApi parikSiped drAk / / Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] indriyA prANIne mahAbhayaMkara mUrchAmAM paTake che. tenu jo saMcamana na thai zakayuM te pachI manuSya jIvananI vizeSatA zI ! kalpanA karI ke eka cAddho AkhA dezamAM ane AkhI pRthvI para Andolana jagADavAnI zakti dharAve che, paNa jo te pAtAnI indriyo para kAbU rAkhI zakatA na hoya te tenA khaLanuM zuM mUlya ? te sAcA vIra tarIke nahi ullekhAya. dhyAnasAmagrI / 201 Antara zakti pragaTAvavAnA eka ja mArga che, ane te peAtAnI indricAnA vijetA banavu' te. ane sAru manaHzuddhi parama Avazyaka che. eTale indriyayanA umedavAre manazuddhinA sAdhanamAM satata yatnazIla rahevu joie. 7 manarUpa rAkSasa svatantrapaNe sadA satra bhaTakatA rahe che ane AkhA jagatane duHkhanA khADAmAM nAMkhe che. jagatanI arAjaka, azaraNu jevI sthiti thaI paDI che. e rAkSasathI rakSaNu ApanAra kone zASavA g . je ghara cheDI sanyAsa lai mukti sAru tapa tapI rahyA che te mahAnubhAvAne paNa capaLa citta ekadama vAyunI mAka uDAvI kayAMya pheke che, Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 adhyAtmatattvAlokaH / [paJcama manovizodhana vinaiva yoga dharAdharArohaNamIhate yH| prahasyate paGguriva kramAbhyAM dezATanaM kartumanAH sa mUDhaH // ruddhAni karmANi manonirodhe manaHpracAra prasaranti tAni / asaMyamaH sayama eva tasya bhavasya mokSasya samasti mUlam // 11 jagattrayIvibhramaNapravINo manaHplavaGgo viniyntrnniiyH| kenApi yatnena vicAravadbhi rabhIpsitaM zAnti-sukhaM paraM cet // . 12 sarvAgamAnAM paramArthabhUta mekaM tadantaHkaraNasya zuddhiH / karmakSayapratyalamekamuktaM dhyAnaM tadantaHparizuddhimUlam // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravak] kacAnakAmagI 203 je manazuddhi vagara cAga-parvata para ArohaNa karavAnI IcchA rAkhe che, te mUDha mANasa pagathI dezATana karavA IcchatA pAMgaLA mANasanI jema upahasanIya sthitimAM mUkAya che. mananA virodhamAM karmane nirAdha che ane mananA pracAramAM karmane pracAra che. manane asaMcama bhavanuM mULa ane tene saMyama mokSanuM mULa. akhila jagatamAM bramaNazIla manarUpa vAnara kaI paNa cahnathI vazamAM karave joIe-je kharUM sukha ane zAti meLavavI hoya. sava AgamonuM paramArthe rahasya eka mAtra antaHkaraNanI zuddhi che. karmakSayanuM sAdhana zAstrakAre eka mAtra dhyAna batAve che. ane tenuM mULa attakaraNanI zuddhimAM che. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [pazcama 13 pradIpikA yogapathaprakAze yogAGkuraprodbhavakAzyapI ca / manovizuddhiH prathamaM vidheyA prayAsaveyarthyama vinA tu // cittasya zuddhiH khalu dhamatattvaM tadarthamevA'sti ca karmakANDam / yAvanmanaH zuSyati tAvadaze kriyAvidhiH sArthakatAM dadhAti // nAnAprakArA api karmayogA zcittasya zuddhi yadi sAdhayanti / sarve'pi vodhyA upayoginaste tandamAtrAt kalaho na yuktaH // nAnAvidhaH karmavidhiH praNIta zcittasya zodhAya sa veditavyaH / ekasya sAdhyasya hi sAdhanAni vahani, kastatra satAM vivAdaH / / Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravA] dhyAnamAM 209 cittazuddhi e yogamArga para prakAza nAMkhanArI dIvAdAMDI" che. veganA aMkurAone utpanna karanArI e sarvottama bhUmi che. enI prathama jarUra che. e vagara saghaLe prayAsa vyartha che. 14 cittanI zuddhi e ja dharmanuM tatva che. sarva kriyAkAMDa tene ja mATe che. kriyAthI jeTale aMze mana zuddha thAya teTale aMze te kriyA) saphaLa gaNAya. kriyAnI saphalatAnuM mApa manaHzuddhinA pramANu para aMkAya che. kriyAvidhi nAnAvidha che. ane te je cittazuddhinuM kAma bajAvatI hoya te te saghaLI upacAgI gaNAya. kriyAkAMDanA bhedamAtrathI ( kriyAdo para ) takarAra karavAnI na hAya. ziyAmArga anekavidha che. paNa te sarva cittazuddhinA udeza mATe jAyela che. eka sAdhyanAM aneka sAdhane nathI hotAM zuM ? pachI temAM (kriyA mATe) vivAda che ? Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [paJcama 17. manovizuddhayai, samatAM zrayeta __ nimajjanAt sAmyasarovare yat / rAgAdikamlAniparikSayaH syAd amanda Ananda upeyate ca // saMyamya cetaH samatA kSaNa ced niSevyate tahiM tadutthamantaH / alaukikaM zaM prasarIsarIti ki vaya'te tarhi sadA samasya / / sAmyAJjanaM pUritamasti ysyaa'| ntarlocana mohatamaHpraNAzAt / svasmin svarUpa paramezvarasya pazyatyasau niSThitasAdhyabinduH // 20 dUre, divaH zarma zivaM davIyaH sukhaM manaHsannihitaM samatvAt / zakyaM samAsvAdayituM manojJa mihaiva mokSaH samatAratasya // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] dhyaansaamgrii| 207 17 manazuddhi mATe samatAne Azraya joIe. samatAnA sAvaramAM nimana karavAthI rAgAdi mela dhovAI jAya che ane amanda Ananda pragaTa thAya che. manapasaMcamasAdhita samatAnA kSaNika anubhave paNa jyAre antaHkaraNamAM alaukika Ananda phelAya che, te pachI je AtmA samatAmAM sadA nirata che tenuM zuM pUchavuM. jenI antaSTimAM sAmyarUpa aMjana pUrAyuM che te mAharUpa timiranA nAzathI kRtArtha thayela pitAnI andara paramAtmAnuM svarUpa nihALe che. 20 svarga dUra ane mokSa te ethIye tUra, paNa samatAnA Azraya para pitAnA manamadiramAM ja apUrva svasa sukha anubhavI zakAya che. samatAratane ahIM ja mAsa che, Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 adhyAtmatattvAlokaH / [paJcama sudhAghano varSati mAmyarUpo manobhuvAM yasya mahAzayasya / saMsAradAvAnaladAhatApo'-- nubhUtimAskandati ki tadIyAm ! // 22 AtmAnamAtmA parato vibhinna yadA''smanA sAdhvanubobhavIti / prakAzate tasya tadA samatva mazakyalAbha vibudhezvarANAm // 23 adhiSThite mohamRgezvareNa __ bhayaGkare doSavane mahatyA / mamatvarUpanvalanArciSA ye dAhaM daduste pariniSThitArthAH / / nisargavega api dehamAno ___ yaddarzanAcchAntimavApnuvanti / anyatra sAmyAnna tadasti kizcit tadeva devasya parA vibhUtiH // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALa] dhyaansaamgrii| je mahAzayanI mane bhUmi para sAmyarUpa sudhAmela varase che tene bhagavAnanI tApa-vedanA zuM sparza zake. 22 jyAre AtmA pote pitA dvArA pitAne tamAma para bhAvathI bhinna rUpe anubhava kare che tyAre tene sAmya guNane sAco prakAza pragaTe che, ke je moTA maheTA zAsaka paMDita ke devendrone paNa prApta thavA azakya che. 23 moharUpa mRgAdhirAjathI adhiSThita bhayaMkara cheSavanamAM jeoe sAmyarUpa agninI jvALA pragaTAvI chesamabhAvanI Aga lagAhI che te kRtArtha thayA che. nisagavarI, janmasiddha vairI prANIo paNa jenA darzanathI pitAnAM vera bhUlI jaI paraspara zAnita dhAraNa kare che te zuM che? te samavRttine ja camatkAra che. temaja paramAtmajIvananI uMcAmAM uMcI vibhUti che. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. adhyAtmatattvAlokaH / [paJcama-- 25 ' ' anityabhAvAdikabhAvanAH smRtA / maharSibhirdAdaza tAsu santatam / vibhAvyamAnAsu mamatvalakSaNA ndhakAranAze samatAprabhA sphuret / / 26 mukhaM na nityaM karaNaM na nitya bhogA na nityA viSayA na nityaaH| vinazvaro'yaM sakalaH prapaJco na kiJcidAsthAspadamatra nAma // 27 mahIpatizcakradharaH surezvaro yogIzvaro vA bhuvanatrayezvaraH / sarve'pi mRtyorupayAnti gocaraM zarIrabhAno bhavavAsa IdRzaH / / 28 duHkhAni duSkarmavipAkakAle Dhaukanta ugrANi zarIramAnaH / amu tatastrAtumalaM na kazcid , mArgopadezAccharaNaM ca santaH // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22} 25 maharSioe anityabhAvanA vagere khAra bhAvanA upadezI che. te bhAvanA e satata cintana karavA lAyaka che. ethI mamatvarUpa andhakAra dUra thAya ane samabhAvanI rAzanI pragaTe. praNam ] dhyAnasAmagrI / 26 sukha (vaiSayika)nitya nathI, indriyA nitya nathI, bhAgA nitya nathI, viSayeA nitya nathI. arthAt A sarkala prapaMca vinazvara che. AsthA rAkhavA lAyaka koI nathI. 20 rAjA, cakravatI, surezvara, ceAgIzvara ane jagadIzrvara badhAne mRtyunA mArga para AvavuM paDe che. dehadhArIne mRtyu avazyambhAvI che. bhavavAmanI sthiti ja evI che 20 pANIne pAte upArjana karela duSkarmAM jyAre udayamAM Ave che tyAre kevAM kevAM duHkhA khamavAM paDe che. sasAra mahAviSama che. kAi kAIne rakSaNa ApavA samatha nathI. phakta santa jana mAnA upadezaka hAvAthI zaNabhUta kahI sAya. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / pacama bhavodadhijanmanarAvasAna* payaHprapUrNaH smaravADavazca / mohAtmakAvarta-vipattimatsyaH kuta. sukhaM sambhavatIzIha ! / ekAkinaH prANabhRto gatAgata kurvanti saMsAravane bhyngkre| vidhAya pApAni parArthamIyivAn eko'sumAn bhUri paratra pIsyate // vilakSaNaH sarvabahiSprapaJcataH sacinmahAnandamayo'sti cetanaH / ida zarIraM sphuTamanyadAtmanaH kastananyo bhuvana'bhyupeyate / / 32. dvAraH sravadbhirnavamiH sadaivA zucIn ghRNAyAH padamasti kAyaH / kastasya mohe kSaNabhaGgurasya nipatya dhImAn svahitaM nihanyAt / / Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyaansaamgrii| bhavarUpa samudra ke je janma, jarA ane maraNarUpa pANIthI apUrNa che ane jemAM kAmarUpa vaDavAnala prajavalita che, moharUpa vamaLa che ane vipattirUpa mAchalAM che, AvA A bhavasamudramAM sukha kayAMthI hoI zake. 30 bhayaMkara saMsAravanamAM prANI ekale atratatra gamanAgamana kare che. mohavaza parane sArU pApa karI paraloka ekala sidhAve che ane tyAM bIcAre ekalo ja pitAnAM kamaranA durvipAke bhagave che. 31 A saccidAnandarUpa AtmA nikhila bAhA jagathI, akhila jaDa jagatathI vilakSaNa che. A zarIra ja cAkhI rIte AtmAthI bhinna che, tyAre pachI bIjI kaI vastu AmAnI kahI zakAya? AtmAthI abhina mAnI zakAya? ra A zarIra kSaNabhaMgura che ane emAM nava dvArAthI azuci vahI rahI che. Ama A zarIranI sthiti dhRNA spada che. pachI enA mAhamAM paDI keNu DAho manuSya pitAnuM hitasAdhana sUke ! Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / / paJcama manovacobhUdhanakarma yogAH sa Asrava karmaniyojanena / zubhAzubha karma zubhAzubhAddhi yogAnivaghnanti zarIrabhAjaH // yathA'mbu gRhNAti hi yAnapAtraM chiTTaistathA cetana eSa karma / yogAtmarandherazubhaiH zumaivA niryAtyamuSmin sati no bhvaabdheH|| nirodhana yat punarAstravANAM sa saMvaro yogibhirucyate sma / vibhAvanAdAstrava-saMvarasya bhavAdudAsInatayA manaH syAt // syAt karmaNAM nirjaraNaM ca nirjarA dvidhA sakAmetarabhedataH punaH / / pAkaH phalAnAmiva karmaNAmapi svato'pyupAyAdapi sampranAyate // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnasAmagrI / praNam ] 33 mana, vacana ane kAyanA vyApAra te caiAga? kahevAya che. ane te kamasa anya thavAnAM dvAra hAi 8 Asava kahevAya che. jIbha yAgathI zubha karma ane azubha caiAgathI azubha kama ma thAya che. 215 > 34 jema, jalamArge cAlanArU yAnapAtra jo chidravALu' hAya tA te chidro dvArA AvatA pANIthI bhazaI jAya che, tema, ceAgarUpa chidrovarTa AvatAM karmothI AtmA bharAI jAya che. jaLathI bharAI gayeluM. yAnapAtra jema pANImAM DUkhI jAya che, tema methI bharAyale AtmA saMsAramAM DUbI jAya che. Ama Asava'nI vidyamAna dazAmAM bhavasAgarathI kema nikaLI zakAya ? ' 35 AsavanA nirApa te savara. krama 'dhAya evI je vRtti ke pravRtti te Asava ane tenA para kAbU te savara A Asrava ane savar nI bhAvanA karavI te AtmabhAvanA che. enA satata cintanathI meAkSasAdhananA upAyabhUta bhavavairAgya puSTa thAya che. : 36 . karmanA kSaya. te nirjarA kahevAya che. te be jAtanI sakAma ane akAma. prayatnapUrvaka karmaghAtana te sakAma nirjarA, ane svataeva kanu kharI paDavu' te akAma nirjarA. phulapAka paNa svataH ane upAyasAdhita ema anya rIte thAya che. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 adhyAtmatattvAlokaH / [paJcama loko'sti jIvaizca jaDaizca pUrNo yathA tathA tatparicintanaM yat / sA bhAvanA lokavicArarUpA manokzIkAraphaLapradhAnA // jagat samuddhattumanalpaduHkha __ paGkAdaho ! kIDaza eSa dharma / prAdarzi lokottarapUruSairyaniSevaNAdAtmamahodayaH syAt ! // 39 uktaH kSamA mArdavamAnava ca zaucaM ca satyaM tapasaMyamau ca / tyAgastathA'kiJcanatA tathaiva brahmeti dharmo dazadhA zubhAya // saDiSTakarmasvabalIbhavatsu jAte'pi yogye narajanmalAbhe / yathArthakalyANapathAnukUlA tattvapratItibahudurlabhatvA // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavAma] dhyaansaamgrii| 37. loka che ane jaDa padArthothI sarvatra pUrNa che. tenuM svarUpa-cintana karavuM te lekabhAvanA che. bIjI bhAvanAonI jema A bhAvanAnuM phaLa paNa manAvazIkAra che. saMsAranA gaMbhIra dukhamAMthI jagane uddhAra karavA sAru lekezvara mahAtmAoe ke dharma prakA che ke jenuM ArAdhanA karavAthI AtmA potAnuM parama zreya sAdhI zake che, dharmazAstromAM kSamA, mArdava, AjIva, zauca, satya, ta5, saMyama, tyAga, Akicanya ane brahmacarya Ama daza prakArane dhama pharamAvyuM che, ke je AtmakalyANanI siddhimAM parama sAdhanabhUta che. saMkiSTa kamI jyAre nabaLAM paDe che tyAre cogya manuSyajanma prApta thAya che. paraMtu e maLyA pachI e sAcuM kalyANa sadhAya evI tatvapratIti thavI e vadhu durlabha che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 adhyAtmatattvAlokaH / [paJcama etAzImiH khalu bhAvanAbhiH suvAsitAntaHkaraNo mumukSuH / mamatvaluNTAkaviluNTyamAnAM sAmyazriyaM rakSitumIzvaraH syAt // dhyAnaM samAlambya samatvamAzrayet sAmyaM vinA tatra kRte viDambanA / dhyAnaM samAyAti yathA yathonnati tathA tathA''tmAvaraNaM vibhidyate // dhyAnaM samatvena vinA 'bhavenna sAmyaM vinA dhyAnamapi sphurenna / parasarApekSaNato dvayaM tat prapadyate sthairyabalaprakarSam // atidAruNapApabhAriNo' pyamunA dhvastasamastakarmakAH / paramAtmadazAM prapedire paramadhyAtmamida vidurbudhAH // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virAma ] dhyaansaamgrii| A prakAranI bhAvanAothI je sumukSunuM antakaraNa suvAsita thayuM che te mamatvarUpa DAku (lUTArA)thI huMTAtI pitAnI samatArUpa lakSamIne rakSavA samartha thaI zake che. samatAnA Alakhana para dhyAna karAya che. sAmyanI siddhi vagara dhyAnane mArga viDambanArUpa bane che. jema jema dhyAnanA utkarSa thAya che tema tema AtmA paranA AvaraNe bhedAya che. samatA vagara dhyAna na thAya ane dhyAna vagara samatAnI puSTi na thAya. Ama e ane ekabIjAnA sahakArathI potAnuM svairya-baLa vadhArI zake che. atidAruNa pAparAzinA zikhara para thayelA paNa dhyAnanA cAge pitAnAM sarva karmo naSTa karI zakayA che ane paramAtmadazAne varyA che. niHsajeha, dhyAna e adhyAtmanI rImA che. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sssstt-prkrnnm| dhyaansiddhiH| Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 adhyAtmatattvAlokaH / SaSTha zuddhaM tapaH svAtmaratisvarUpaM ta jJAnayoga nigadanti santaH / sarvakriyAsAdhanasAdhyabhUta manantara kAraNameSa muktaH // kriyoccakoTIsupajagmuSAM yA nAvazyakI sA vyavahAravRttau / guNAvahA'stIti paramparAto' pavargasampAdakatAkSatA'syAm // abhyasyato'pekSyata eva samyak kriyA''tmazuddhacai apariskhalantI / yoga samArUDhavataH satastu zAmapravAhaH paramAtmabhUmau // manaH sthirIbhUtamapi prayAyAd ranobalAccaJcalabhAvamAzu / pratyAhRtestasya karoti rodha manyAsakaH svAtmani nAgarukaH // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAma ] mAja) dhyaansiddhiH| gAmayikA 115 AtmaratirUpa zuddha tapane jJAnIo jJAnAga kahe che. e sRtinuM avatara kAraNa che ane sarva kriyAonuM kendabhUta sAdhya che. uraca dazAe pahocelAone kriyAkAMDa anAvazyaka che, jyAre vyavahAragAmI nIcI bhUmikAvALA prANIone mATe te hitAvaha, guNAvaha che. eTalA mATe e paramparAe mokSanuM sAdhana che. abhyAsIne Atmazuddhi mATe zuddha kriyAmArganI akhalitapaNe jarUra che, jyAre cagArUDha santanI dazA judI che. tenuM annamukha jIvana prazamaratinimana heca che. sthira thayeluM mana vaLI pAchuM raLe caMcala banI jAya che. paNa jenuM lakSya acUka che, sAdhyabindu jenI daSTisamIpa che, Atmasiddhi mATe je sadA jAgarUka che te vIryasampana abhyAsI "pratyAhAra vaDe pitAnA calita thayela mana para pharI pitAne kabaje le che, Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 adhyAtmatattvAlokaH / paTha loleSu lolaM mana ekamasti kArya paraM nigrahaNaM ca tasya / apekSyate tatra mahAn prayatna stadarthamabhyAsaparaH sadA syAt / / cittasya doSAnapanetumeva dharmasya zAstrANi niyojitAni / kuryAdato hetuta eva samyak kriyAvidhi nirmlbhaavnaatH|| samyaktayA'bhyasya ca karmayoga samunjvalaM sAmyamupAzcito yaH / sadApyudAsInatayA sthitasya lepAvahaM tasya bhavena karma // nA''pya priyaM hRSyati nodvijecca prApyA'priyaM brahmaniviSTadRSTiH / sa syAt samekSI viSame'pi jIva nmuktaM sthira brahma tamIrayanti / Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma ] thAriddhi 229 capaLamAM capaLa eka mAtra mana che. tene nigraha karavo e jambaramAM jambara kAma che. jagatabharamAM moTAmAM moTuM kAma eja che. emAM mahAna puruSArthanI darakAra che. e mATe sadA abhyAsaparAyaNa rahevuM joIe. cittanA de jovA mATe ja jagannAM dharmazAse sarajAyAM che. aeva nirmaLa vRttithI egya rIte riyAbhyAsa karavo upacAgI che. karmayogane rUDI rIte abhyAsa karI je ujavaLa samabhAvanI dazAe pahoMcyo che evA bhavadAsInarUpe sadA sthitisampana mahAtmAne kArya karatAM lepa lAgato nathI. jenI daSTi bahAniviSTa che e sthitaprajJa santa priya saMge harSita thato nathI ane apriyanA ge udvigna thato nathI. te viSamamAM paNa samadraSTA che. te sthira brAsvarUpa jIvanmukta che. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 adhyAtmatattvAlokaH / nahIndriyArtheSu yadA'nuranyed rAgaM ca roSaM ca paro nihantum / ArUDhavAn yogamasau tadAnIM bhavet sthirAtmA zamavAhicetAH // w' nirmItiko nizcalanAsikAgra dRSTiH prasannAnanapuNDarIkaH 1 liSTaSThayugmoradane radAMzcA' spRzan susaMsthAna itapramAdaH // spRhAvimuko nijabhUSane'pi prabhUtasaMvegasaronimagnaH / amAtrakAruNyapadaM bhavazrI parAGkukho harSayitekSamANAna // 12 evavidho niSThitakarmayogaH zrIjJAnayogena samAhitAtmA / dhyAne pravezaM kurute sughora karmATavIjvAlanadAvavahau || [ paSTha (tribhirvizeSakam ) Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravepAm ] cAnasiddhi ! 227 rAgadveSahananaparAyaNa AtmA jyAre inDiyAnA viSayomAM anurakta thatuM nathI ane sthira svabhAva prApta karI zamabhAvanA sahajAnandamAM magna bane che tyAre te cega para ArUDha thayo kahevAya che. bhayarahita, nAsikAnA agra bhAga para sthiradaSTi, prasannamukha, banne haTha bhegA karela, dAMtathI dAMtane sparza nahi karate, suThuM zarIrasaMsthAnavALA, pramAda vagarane, pitAnA zarIra para paNa nispRha, prabaLa bhAvanAsampana, pracura vairAgyanimagna, karuNapUrNa ane bhavavibhUtithI pazakha temaja jene jotAM Ananda utpana thAya 12 e, karmavega samApta karI jJAnayogathI samAhita banela AtmA ghera kamaTavIne bALavAmAM dAvAnalasamAna kayAnamAM praveza kare che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 adhyAtmatattvAlokaH / 13 nArIpazuklItrakuzIlavarja sthAna viviktaM kimapi zrayeta / nAnAsanAnAmapi yat sthiraM ca sukhaM ca bhAseta tadAzrayeta // 14 dhyAnAya kAlospi mato na ko'pi yasmin samAdhiH samayaH sa zasyaH / dhyAyenniSaNNaH zayitaH sthito vAs vasthA jitA kApi matAnukUlA // 15 dhyAnasya siddhacai dRDhabhAvanAnAmAvazyakatvaM vibudhA vadanti / maitrI pramoda karuNAmupekSAM yuJjIta, tad dhyAnamupaskaroti // 16 sarve'pi jIvAH sukhino bhavantu mA ko'pi pApAcaraNAni kArSIt / eva jagajjantuSu cittavRtti kalyANabhAvAM pravadanti maitrIm // [ pacha~ Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnasiddhi: 1 13 dhyAna mATe strI, pazu, napusaka ane kuzIlanA sasathI rahita evu kAi paNa ekAnta zuddha sthAna upacegamAM levAya che. Asane aneka prakAranAM che. paNa temAM je peAtAne sthira ane sukharUpa lAge tenA Azraya levAya. prakaraNam ] 229 14 dhyAna mATe kAI khAsa vakhata niyata karavAmAM AnyA nathI. jyAre cittanI samAdhi haiAya te vakhata dhyAna mATe prazasta gaNAya. kheDA, ubhe ane mutte paNa dhyAna karI zake. je avasthA siddha thayelI jaNAya, je potAne anukULa paDe, te avasthA dhyAna mATe upacegI, 15 dhyAnanI siddhi mATe bhAvanAnI dRDhatA pUrNa AvazyakatA dharAve che. te bhAvanAo maitrI, pramAda, kAruNya ane mAdhyasthya bhAvanA che. dhyAnane saMskArita anAvavA mATe, punarjIvita karavA mATe A bhAvanA AnI cAjanA agatyanI che 16 badhA prANIo sukhI thAo, koI jIva pApAcaraNa na karI ema jaganA saghaLA jaMtuo mATe kalyANabhAvanA karavI, maMgalabhAvanA pASavI ane maitrI' bhAvanA kahevAmAM Ave che Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvavAlokaH / 17 dedIpyamAnA guNagauraveNa mahAzayA ye sujanA jagatyAm / guNa taiSAM bahumAnabhAvI yasta pramodaM parikIrtayanti // 230 18 dInapu dAridryaparAhateSu kliSTeSu bhIteSu ca rogiteSu vRtti pratIkAraparAyaNA yA kAruNyabhAvaH parikIrttitA sA // 19 jagad vicitra bhavibhirvicitre - vicitrakarmeritavRttibhAgbhiH / bhajanti mAdhyasthyamavekSya dhIrA duSTepa duSTAcaraNasya ko'rthaH // 20 dhyAnaM punaH syAd dhruvamAsuhUrtAda ekAgrasampratyayalakSaNaM tat / AjJAgapAyaM ca vipAkatattva saMsthAnamAcayatIha yogI // -- Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravIra ] thAriddhi 21 17, jagatabharamAM je kaI mahAmanA sujane guNagauravathI vibhUSita hoya, temanA guNe tarake bahumAna rAkhavuM e pramAda " bhAvanA che. - 10 18 dIna, daridra, regI, bhayabhIta ane santApita evA dukhI jInAM dukha zamAvavAnI vRttine "karuNA" bhAvanA kahe che, 19 vicitrakarmaprerita vicitra vRtti-pravRttivALA vicitra chathI jagata vicitra che. e joI vivedI jana mAdhya dhAraNa kare che. duSTa sAme duSTa AcaraNa karavAthI zuM artha ? antarmuhUrta sudhI ekAgra cittanane sthira pravAha tene dhyAna" kahevAmAM Ave che. emAM AjhA, apAya. vipAka ane saMsthAnanuM cintana nIce pramANe batAvavAmAM Ave che, Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [paSTha 232 adhyAtmatattvAlokaH / 21 Azritya lokottarapUruSANA mAjJAmavAdhAM paricintanaM yat / vastusvarUpasya yathArtharItyA dhyAnaM tadAjJAbhidhamAmananti // 22 adhyAtmamArgAzrayaNaM vinA'ya mAtmA bhave'bhrAmyadanantakAlam / rAgAdidoSakavazIbhavanto niryAnti nApAyamahATavItaH // mohAndhakArAvRtamAnasena mayA na ki kiM kaluSaM vyadhAyi / / zvabhreSu tiryakSu nareSu coga duHkhaM na ki ki pratipadyate sma / / 24 saMsAraduHkhAmbunidhau gabhIre kAlo gato'yaM bruDato'khilo me| kasyA'parAdho'tra mayA vicAryaH pramAda etasya kucetaso me ! // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAna] dhyAnasiddhiH / 21 lokettara purUnI abAdhita AjJAne Azraya laIne vastutavanuM yathArtharUpe cintana karavuM te AjJA thAna che, 22 adhyAtma mAgane Azraya na levAthI A AtmA atyAra sudhI ananakALa saMsAramAM rajhanyA che. rAgAdi doSane vaza thayelA prANuo dukhanA gahana jagalamAMthI nathI nikaLI zaktA. mAhAnyakArathI AcchAdita hAlatamAM meM zAM zAM kALA kAma nathI karyA ? ane atae naraka, tiryaMca Adi gatiomA meM kevAM kevAM dukhe bhagavyAM che! 24. mAre ATale kALa saMsAranA gaMbhIra dukhasAgaramA DubI rahevAmAM gayo che! AmAM bIjA kone vAMka kA? mArI mUDha vRttinuM ja A pariNAma che! ajJAna ane pramAde mArI A sthiti karI che ! Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [SaSTha prApyApi bodhi malinairmanovAk charIrayogaiH kudhiyA mayaiva / pracAlitaH svopari dhUmaketuH ko'trAparAdhI paribhAnyate'nyaH / / svAdhInabhAve'pi pathasya mukte ntyiA svayaM pAtita eSa AtmA / - bhikSAM yathA'TedupalabdharAnyo mokSe svatantre'pi tathA bhramo'yam / // 27 eva hi rAgAdikadUSaNebhyo nAtA apAyAH paricintanIyAH / yasminnupAyA api tatpraNAze ___dhyAnaM dvitIya tadapAyanAma / / udIritaH karmaphalaM vipAkaH zubhAzubhatvena sa ca dvibhedaH / dravyAdiyogAt sa ca citrarUpo' nubhUtimAskandati dehabhAnAm / / Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam) dhyAnasiddhiH / 235 25 odhi (samajaNa prApta thavA chatAM meM mArAM mana vacana-kAyane e durupayoga karyo ke meM mUrkha hAthe karI mArA mAthA para dhUmaketunI javALA saLagAvI! AmAM bIjA kAne aparAdha ! muktino mArga svAdhIna chatAM bhramane vaza thaI meM pite ja mArA AtmAne adhogatimAM paTaka che. jema rAjya maLavA chatAM kaI mUrkha mANasa bhikha mAgavA nikaLe, tema mokSa svAdhIna chatAM, svahastasiddha chatAM huM bhavacakamAM rajhA chuM. ra7 A prakAre rAgAdi dethI upajatA kaleze ane tenA nAzanA upAya paNa je dhyAnamAM ciMtavAya che te apAya 'dhyAna che. vipAka eTale karmanA phaLane udaya karma zubha ane azubha ema be jAtanA hoI tenA phaLa paNa zubha ane azubha ema be jAtanAM hoya che. dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhavanA vicitra saMga anusAra udayamAM AvatAM karmanAM vicitra phaLa prANi-jagatamAM anubhavAya che, Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / paMcha 29 dravyaiH pramodAspadavastunAtaiH shubho'shubhstdvipriityoge| kSetre nivAsena mahAlayAdau zubhaH zmazAnaprabhRtau tadanyaH / / 30 kAle vasantaprabhRtAvazItA nuSNe zubho'nyatra viparyayazca / manaprasAvaprabhRtau ca bhAve zubho'zubho raudravikArabhAve // sudevamAdikasadbhaveSu zubho'zubho'nyatra ca veditavya / davyAdiyogAditi citrarUpa vicintayet karmaphalaM tRtIye // AtmapratiSThaM sthitamastyanantA nantaM namaH sarvata eva ttr| loko'sti madhyasthita Urdhva-madhyA'.. voSAgato yastrigagatsvarUpa / / Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] dhyAnasiddhiH / 27 29 sukhakArI ( anukULa leAjana, pAna Adi) drabyAnA saMsa zubha karma nA zubha vipAkanuM ane pratikUla byAnA saMsaga azubha karmanA azubha vipAkanuM kAraNu mane che. (A dravyathI zubhAzubha vipAka. ) mahela, khAga vagere anukULa sthaLAnI prApti zubha vipAkanu ane zmazAna vagere pratikULa sthaLanI prApti azubha vipAkatu' kAraNa che. ( A kSetrathI zubhAzubha vipAka. ) 30 azIta-anu vasanta ane evI khIjI nukULa RtunA prasaMga zubha vipAkanu ane pratikULa RtunA prasaMga azubha vipAkanuM kAraNu khane che. ( A kALathI zubhAzubha vipAka. ) mananI prasannatA Adi sUbhAvAnA udaya zubha vipAkanu ane raudratA Adi durbhAvAnA udaya azubha vipAkanuM kAraNa ane che. (A bhAvathI zubhAzubha vipAka.) 31 * deva, manuSya Adi sukhakAraka gatinI prApti zubha vipAkanuM ane niya"ca Adi duHkhakAraka gatinI prApti azubha vipAkanuM kAraNa che. ( A bhavathI zubhAzubha vipAka.) A pramANe dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhavanA vicitra caiAge udita thatAM kramanAM vicitraphaLA A trIjA dhyAnamAM citavAya che. kara AkAza sarvatra vyApaka che. te svapratiSThita ane anantAnanta che. tenA madhyabindumA A lAka sthita che. jemAMnA Urdhva bhAga UrdhvalAka, madhyama bhAga madhyamalAka ane adheAbhAga adheAlAka kahevAya che. Ama leka traNa DhAkAmAM vibhakta thAya che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / 33 svarUpametasya vicintayanti dhyAnaM tadamyAsaparAzcaturthe | sampadyaMta vRttavatAM ca dharma - 238 dhyAne svayaMvedyamatIndriya zam // 34 dhyAnAdamuSmAcca nRjanmapUrtI maharddhikaM svargamavApnuvanti / punarnRjanma pratipadya cAru yogasya mArge pathikIbhavanti // [ 98 35 dhyAnaM zuklaM tataste paramamupagatAH prApta pUrNojjvalatvA nAzAt sarvAvRtInAM paramavikamitaM jJAnamAsAdayanti / 'va vyAkhyAnti mohAndhatamasahataye parSar3hi prasphurantyAgAyuSyata tata syuH paramapadRjupa saccidAnandarUpAH // 36 asvacchadarpaNasamA bhavacakravarttino yaH svastha zodhanavidhau yataMtaMtra cetanaH / zuddhi parAM samadhigamya bhavat sa Izvaro mohAcato bhramati moha ite sa vai zivaH // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gvarApa ] dhyaansiddhiH| 239 AvA prakAranA lokanuM svarUpa cothA sthAnamAM dhyAnAbhyAsIe ciMtave che. Ama dharmadhyAnamAM vartanArAone svasaveva atIndriya sukhanI anubhUti prApta thAya che. Ama dhyAnace jeo potAnuM manuSyajIvana mahAna uraca banAve che teo manuSyajanma pUrA karI mahaddhi devalokane prApta thAya che. pachI devalokanI jindagI pUrI thatAM teo tyAMthI pharI manuSyajanmamAM Ave che. A vakhate temanI sAdhanasampanatA vizeSa balavatI hoya che. teo cAgamAM AgaLa vadhe che. ane aghare cAga pUrNa karavA tatpara thAya che. 35 teo dhyAnamAM AgaLa vadhatAM jyAre polkaSTa zukaladhyAna para Ave che tyAre temanA AtmA paranAM sarva AvaraNa dUra thAya che. ane teo pUrNa ujavaLa banI paramavimala, paramavikasita jJAnane (kevalajJAna) prApta kare che. Ama cAganA carama zikhara para pahoMcI AtmA paramAtmapadane prApta kare che. e pachI eo (dehadhArI paramAtmA), jemanAM antaHkaraNa prabhAvita thaI rahyAM che evI lakasabhAmAM mAhAkAranA nAza mATe dharmaprakAzana kare che. ane AyuSya pUrNa thatAM saccidAnanda parabrahma svarUpa sthitine prApta thAya che, saMsAravatI prANuo malina darpaNa jevA che. temAM je AtmA potAnI zodhanavidhimAM ughukta thAya che te abhyAsakrame jyAre parama zaddhine prApta kare che tyAre paramAtmA bane che, arthAta Izvara thAya che. kemake paramAbhA thavuM eTale Izvara thavuM. mahAvRta AtmA bhavacakramAM bhame che, jyAre mehanuM AvaraNa khasatAM te AtmA pote ja zivarUpa, izvararUpa che. svarUpe zivarUpa, izvararUpa AtmA mahAze bhavamAM bhamI rahyo che. mAha jatAM e ziva ja che, Izvara ja che. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stm-prkrnnm| yogshrennii| Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 adhyAtmatattvAlokaH / [saptama mAnasavRttinirodhaM smprjnyaatetrprkaartyaa| yoga vadanti tanjJA dhyAnavizeSo'tra ca prathamaH // vRttikSayasvarUpo' samprajJAto'sti, vRttayo manasaH / kSINA bhavanti sarvAH kevalabodhastadodeti // dehasya vRttayaH khallu yadA niruddhA bhavanti tatkAlaH / yogo'samprajJAtAd na midyate nirvatidvAram / / adhyAtma bhAvanA dhyAna samatA vRttisaMkSayaH / ityevamapyanUcAnA UcAnA yogapaddhatim // Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prArA ] yogazreNI / 245 cagAcA cAganuM lakSaNa cittavRttinirodha batAve che. ane tene sasprajJAta' ane 'asabhyajJAta evA be bhedamAM vibhakta kare che. temAM prathama "samrajJAta" e eka dhyAnane prakAra che. arthAt e cintAtmaka dhyAna che. asa...jJAta ega vRttikSayasvarUpa che. "zukala' dhyAnane dvitIya pAda bAramA guNasthAnakamAM prApta thAya che tyAre cittanI sarva vRttione vilaya thAya che ane tatkAla kevalajJAna prakaTa thAya che. eTale dvAdazaguNasthAnavatI "zala" samAdhi ke jemAMthI kevalajJAna prakaTe che te cittavRttinidhanI pUrNa sthiti che. "asammAta" samAdhi tene kahI zakIe chellA guNasthAnamAM zarIranA tamAma cAga niruddha sthitine prApta thAya che. e kAyayoganirodhanI pUrNa avasthA che. "asamrajJAtamAM A rogane paNa samAveza karI zakAya. A i u ja chu e pAMca hasva akSarAnA uccAraNamAM je vakhata lAge eTale ja vakhata A rogane che. e pachI te ja kSaNe AtmA dehathI mukta thaI nirAkAra mukta avasthAne prApta thAya che. adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttikSaya e rIte paNa cogAcAryo veganI paddhati batAve che. bhajana, smaraNa, cintana ane vartana e adhyAtma che. enA phalasvarUpa vizuddha bhAvazreNuM e bhAvanA che. enA pariNAme sthiralaana zuddha citta te dhyAna che. enA utkarSe prApta thatA pUrNa samatAcAga te samatA che. ane e badhAnuM carama ane parama phaLa vRttizaya che. pUrNatA prApta karavAnI A praNAlI che. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 adhyAtmatattvAlokaH / [saptama ' cha tyepomAmilAyo khocam / / icchA ca zAstraM ca samarthatA ca tyepo'pi yogo mata Adimo'tra / - api pramattasya sato'milAyo yo dharmayoMga dhataH subodham // zraddhAna-bAghoM dadhataH prazasto pramAdavarnasya yathAtmazakti / yo dharmayogo vacanAnusArI sa zAstrayogaH pariveditavyaH / zAstrAnupAyAn viduSaH sato yaH shaastraaprsaadhyaanubhvaikgmyH| utkRSTasAmarthyatayA'bhyudeti mAmarthyayoga tamudAharanti / na middhisampAdanahetubhedAH sarve'pi shaastraaduplbhybaadhaa| sarvajJatA tacchRtito'nyathA syAt tat prAtibhajJAnagana' sa yogaH // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogazreNI / praNam ] 5 icchAyAga, zAstracega ane sAmathyAga e pramANe paNa cAganA bhAge khatAvavAmAM AvyA che. jJAnavAt ane IcchAsampannanI paNa dhamayAgamAM pramAdyajanita vikala pravRtti hAya che. tathApi antaHkaraNunI vRtti dhayAganA sAdhana mATe icchAsanna manavI e eka zubha cihna che. ane eja " icchAyAga ' che. icchA ke utsAhamAMthI ja prayatna sphure che. puruSArthanI cAvI utsAhasarpamAM ja rahelI che. IcchA ke AkAMkSA vagara sAdhavividha kema nipaje ? eTalA mATe IcchAne ceAganI prathama bhUmikA tarIke mUkavAmAM aucitya ja che. ? 245 jJAna ane zraddhAnamAM ujvala ane pramAdarahita AtmAnA yathAzakti vacanAnusArI je dharmAMcAga te ' zAstrayAga ' che. 7 zAsrAdvArA sAdhananA upAya jANyA pachI ane sAdhunAmAM AgaLa mahAna pragati karyAM pachI utkRSTa sAma khilatAMzAsrAtikAnta, zAstrothI asAdhya evA svAnubhavagAcara yAga prApta thAya che te sAmarthya cAga ' che, . mAsiddhinA sAdhanabhUta tamAma mAgeryAM kaMi zAstrathI upalabdha thai zakatA nathI. zAstrathI jo sa mArge avagata thai zakatA hAta teA zAstrAbhyAsamAtrathI sajJatA maLI jAya ane mukti paNa thai jAya. mATe te (sAmarthya yAga) prAtibha'jJAnasa gata caiAga che. arthAt AtmasavedanabhUta viziSTaanubhavasAdhya che. zAstranI maryAdA che. zAstrajJAna pachI abhyAsanI AvazyakatA rahe che. ane abhyAsa jema jema uttarottara malavAna manatA jAya che tema tema AtmAnubhava vikase che ane emAMthI je prakAza paDe che te zAstranI mahAranA haiAya che. Ama abhyAsathI prakAza ane prakAzathI abhyAsa khile che. ane e rIte e mane ekakhIjAnI puSTinAM sAdhana bane che. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 adhyaatmtttvaalokH| [saptama tat prAtima kevalabodhabhAnoH prAgvRttikaM syAdaruNodayAmam / 'RtambharA' 'tAraka' evamAdi nAmAni tasminapare vadanti // saMnyAsarUpaH smRta eSa yogo dharmastathA yoga iti dvidhaasau| tatrA''dimaH syAt kSapakAvalisthe zailezyavasthAvati ca dvitIyaH // AtmA''dimaM yogamupetya vIroDa nantaM parisphorayati svavIryam / nihatya mohAvaraNAntarAyAn / sadyaH prabhuH kevalacinmayaH syAt / / parastvayogo'pi manovaco'Gga ___ vyApArarodhAt sakalaprakAraiH / avAdi muktyA saha yojanena yogo bhavAmmonidhirodha essH|| Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praC ] yogazreNI / 247 " te prAtila ' jJAna ( kSaSakazreNi 'vI anubhavadazA ) kevalajJAnarUpa sUryanA udaya thAya te agAunA aruNAdaya' che. A utkRSTa ( sAceAmika ) jJAnadazAne vyavahAra anya cAgAcAyoe * tAraka ', evAM judA juThThA nAmathI karyAM che. " RtambhA ' 10 ' A sAmarthya yoga 'e sanyAsayoga che. ane tenA e prakAra che. dhama sanyAsa ane caiAgasanyAsa. temAM dhamasanyAsa yAga kSapakazreNImAM hAya che ane cALasanyAsa yoga zailezI' avasthAmAM (caudamA guNasthAnamAM) hAya che, sAmarthya cAganA A banne vibhAgeAmAM sa'nyAsa' nA atha tyAga thAya che. dharmAnA arthAt anAtmIya tamAma dharmAnA nirAsa te dhasanyAsa ane cAganA arthAt mana-vacana-kAyanA vyApArAnA nirAya te yAgasanyAsa. 11 vIra AtmA dhama sanyAsa para ArAheNu karI potAnu' ananta vIrya kArave che. te mAha, AvaraNA ane antarAyAne samUla haNI nAMkhe che ane tatkAla kevalantyAtimaMca paramAtmA ane che. 12 cAgasanyAsa mana-vacana-kAyanA vyApArAnA sava thA nirAdhaka hAvAthI ayAgAtmaka che ataeva antima guNasthAnanuM nAma * aAgi ' rakhAyuM che. chatAM mukti sAthe joDI ApanAra AtmAnA antima prayatnarUpa hAvAthI te ceAgAtmaka che. e carama caiAga che. antima [ sAkAra ] jindagInA chellA kSaNanA chellA caiAga che. ataeva e bhavasAgaranA taTa che. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 adhyAtmatattvAlokaH / 13 yoga gato'muM ca vikarmakIsan mokSaM kSaNAdeti vimucya dehAt / sArvajJyalAbhAvasare'vaziSTa karmANi hanti kSaNato yadeSaH // 14 UrdhvaM yathAsaraphalaM jale'dhaHsthita samAgacchati lepanAze / UrdhvaM tathA gacchati sarvakarma lepapraNAzAt parizuddha AtmA // 15 ayaM svabhAvo'pi satAM mato yad vikarmakatvAgata Urdhvameti / UrdhvaM pragacchannavatiSThate'sau kSaNena lokAgrapade parAtmA // 16 tatosa AyAti na gauravasyA' mAvAnna cAgre'pyanupagrahatvAt / na yAti tiryag virahAt prayokchu [ saptama -- kA eva sthitimAn bhavet tat // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pram ] yogazreNI / 249 13 yogasanyAsamAM vattamAna AtmA tatkALa sampUrNa kA~thI rahita ane dehathI vimukta anImAkSa prApta kare che. kemake kevalajJAna prApta karatAM je krAM (adhAtI) zeSa rahyAM hatAM tenA te ceAgasanyAsI kSaNavAramAM vinAza karI nAMkhe che. 14 jema pANImAM nIce rahelI tuMbaDI tenA paranA mATInA lepa saghaLA nikaLI jatAM ekadama upara Ave che, tema kramanA lepa tamAma nikaLI jatAM pUrNa zuddha AtmA Urdhva gati kare che. pa akamaka sthitimAM AtmAnu Urdhvagamana thavuM e tene svabhAva paNa che. ane te vidvatsammata che. sakA~ni ta parama AtmA upara jatA kSaNa mAtramAM lekanA maga bhAge avasthita thAya che. 16 temA tyAMthI ( lAkAya bhAgathI ) te nIce na Ave kemake gurutva nathI. tyAMthI vaLI AgaLa na jAya. kemake gatimAM upakAraka tattva H dharmAstikAya ' tyAthI AgaLa nathI. preraka vagara tiryaka gati paNa tenI na thAya. ataH lAkanA agra bhAga para ja te sthitimAna thAya che. R Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 adhyAtmatattvAlokaH / 17 mahezvarAste paramezvarAste svayambhuvaste puruSottamAste / pitAmahAste parameSThinaste tathAgatAsne sugatAH zivAste // 18 sa Izvaro he bahubhAgadheyA' / bhUyAd bhavanmAnasahaMsa eSaH / asAvupAyaH paramAtmalAbha mahattvapUrNaH pariveditavyaH // 19 janaH sadAcAramaya svajIvanaM bhavet kSamaH sAdhayituM pathA'munA / sRnaMzca cAritrabalaM mahonnataM nija karo tyAtmavikAsanaM param // 20 [ saptama Alambana bhavati yA zamIgAtmAsspattirnijAtmani bhavediti ko na vetti ? | Alambana paramanirmalavItarAgaH saMdhIyate yadi tadA kimapekSaNIyam | // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravAmi ] yogshrennii| 251 17 te mahezvara che, te paramezvara che, te svayambha che, te puruSottama che, te pitAmaha che, te parameSThI che, te tathAgata che, te sugata che ane te ziva che. 18 he bhAgyazAlIo! te A izvara tamArA mAnasane haMsa bane ! paramAtmapadane meLavavAne e mahatvapUrNa upAya che. A (prabhubhaktinA) mAge mANasa potAnA jIvanane sadAcAramaya banAvavA zaktimAna thAya che. ane potAnA cAritrabaLanI mahAna unnati dvArA AtmavikAsanI pakASThAe pahoMce che. jevuM Alambana hoya tevI potAnA AtmAmAM chApa paDe che. paramanimaLa vItarAga paramAtmAnuM Alambana je svIkArIe te pachI bIjA kazAnI apekSA rahe kharI! Page #286 -------------------------------------------------------------------------- Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama-prakaraNam / antima udgaar| Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 adhyAtmatattvAlokaH / / ema anantazakti dhadeSa cetanaH pravedituM ta yatata mahodayaH / prakAzite'smin sakalaM prakAzata' prakAzite'smin sakalaM tamomayam // mohapraNAzena ca tatprakAzana mohapraNAzo'pi ca tattvacintanAt / cintyaM ca ko'ha bhavavAsa epa ka' sukhAsukhaM ki kimida jagat punaH // vastusvarUpasya vicintanAto vivekabhAsaH prakaTIbhavanti / mohaprapaJcAd vinivRtya susthI bhUyAntarIkSAkaraNena cintA // tattvAvabodhapravikAsaheto yasya svabhAvo na vicAraNAyAH / yAtAnuyAtasya pRthagjanasya na tasya vairAgyamudeti sAdhu // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ antima udgaar| 255 A caitanyasvarUpa AtmAnI ananta zakti che. bhAgyavAna ene jANavAne, ene oLakhavAno prayatna kare che. e prakAzita thatAM badhuM prakAze che, ane e prakAzita nathI tyAM sudhI badhuM andhakAramaya che. enuM prakAzana mAhapraNAza para avalakhita che. ane mehamaNAza tatvacintanathI sAdhya che. cintanIya tatva svayaM pite che. huM keNu? A bhavavAsa kema? A sukha-dukha zuM? ane A vizvaracanA zI? ene zAna bhAve vicAra karavo e tatvacintana che. vivekajJAna taravacintanathI thAya. ane tatvacintana mehaprapaMcathI vegaLA thaI zAntabhAve antarmukhe nirIkSaNa karavAthI thAya. cintana e jJAnaprakAzane mArga che. je cintanazIla nathI, te gatAnugatika pAmara prANuM sAce vairAgya pAmI zakato nathI. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 adhyAtmatattvAlokaH / [aSTama na sAdhuvairAgyavivarjitatvaMs pavargamArge bhavati pravezaH / evaM ca mAnuSyamanarthakaM syAd vicAramabhyasyatu tena samyak // ekasvabhAvA nahi sarvalokA vicitrkrmaanugyogmaanH| AyuSya-dhI-zaktivicitratAyA___ marhanti sarve nahi mArgamekam // samaprasAmagryanukUlatAyA na sambhava. sarvazarIrabhAnAm / bhavanti sarve nahi tena yogyAH sAmAnyatA yogapathAdhirohe // kuyAd yathAzakti tathApi nUnaM kartavyamAtmAnnanimAdadhAnam / zanaiH zanaiH saJcaraNe'pi mAge sthAnaM cireNApyupalabhyate hi // Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] antima udgAraH / 257 ane sAcA varAgya vagara apavarga-mArgamAM praveza kema thAya. phalataH manuSyatva eLe jAya. mATe cintanazIla thaIe. darekanA kAyAdi cA bhinnabhinnakanusAra bhinna bhinna prakAranA che. atae badhA mANase, badhA jIvo eka svabhAvanA nathI, na hoI zake. darekamAM AyuSya, jJAna ane zaktinI vicitratA che. atae badhA eka mAne lAyaka na hAya. samagra sAmagrInI anukULatA badhA prANIone nathI, ane na hoya, atae badhA ja sarakhI rIte cAgamAganA adhikArI na hoya. cogapatha para caDhavAmAM badhAnI sarakhI yogyatA na hoya. te paNa dareke pitAnI zakti anusAra AtmAnnatisAdhaka kadvya jarUra bajAvavuM joIe. dhIme dhIme paNa mArga para cAlavAthI ISTa sthale mahA paNa jarUra pahoMcI zakAya. cAlanArA badhAnI kaMi eka sarakhI cAlanathI hotI. koinI cAla tIvra hoya ane koInI maja. dhIra cAlanAra paNa je mArga para cAlyA karaze to moDe paNa pitAnA sthAne jarUra pahoMcaze. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 adhyaatmtttvaalokH| [aSTama udvignamantaHkaraNaM yadIyaM __ yathArtharUpeNa bhavaprapazcAt / saMrakSaNe svasya sa jAgRtaH syAt kapAyamArAt paripUrNazakacA / manovijetA jagato vijetA vizvazriyastacaraNe luThanti / na durgatinApi ca durbhagatva manyatra khalvindriyadAsamAvAt / / hiMsAdika pApamiti prasiddha tatra pravatteta na cet kadApi / Izasya kuryAt smaraNaM ca tarhi saMsAdhitaM nizcitamAtmakAryam / / durvanairbrahma vidArayanto nAGgaM para bhAgyamapi svakIyam / vidArayantyasthiracittamAvA svajIvanaM santamase lipanti // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAm ] antima udgAraH / 259 jenuM antaHkaraNa bhavaprapoMcathI kharekhara udvigna thayu che teNe kaSAyanA mArathI peAtAnI rakSA mATe jAgatA rahevAmAM peAtAnI zaktinA purepurA upayAga karavA joie. je mananA vijetA che te jagatanA vijetA che. tenA caraNamAM akhila vizvanI lakSmI ALoTe che. indriyeAnA gulAma anavuM enA jevI koi du.ti nathI, enA jevu' kAi durbhAgya nathI. 11 hiMsA, jUTha vagere pApa che enA kAI InkAra karI zake tema nathI. e pApa tarIke AkhA jagatamAM jANItAM che. enu' AcaraNa na thAya ane izrvaraprArthanAmA parAyaNa thavAya te jarUra AtmakalyAjInI siddhi che. 12 jee kharAma cAlacalagatathI pAtAnA prAcanu vidyAraNa kare che, teo kevala peAtAnA zarIrane ja nathI haNutA, pAtAnA bhAgyane paNa haNe che. tevA asthira mananA mANaso pAtAnA jIvanane dhAra anvakAramAM paTake che. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. adhyAtmatattvAlokaH / [aSTama zakyo bhavecenna paropakAraH parApakAre tu kadApi na syAt / dharmakriyAyAM yadi na pravRttinadhirmakarmAcaraNaM tu kuryAt / / 14 prAmANikatvaM vyavahArazuddhi raucityataH saMyamana ca yasya / ' sa jIvanaM svaM sukhitaM karoti mokSAya kalpeta ca vizvabandhuH // 15 prArambha AdhyAtmikajIvanasya saMjAyate nyAyaparAyaNatvAt / mArgAnusAritvaguNeSu vije rAdau samasthApi guNaH sa eva / / svargo'pi duHkhAspadamAmayAvino nirAmayaH parNagRhe'pi khelati / ArogyamuccaiH puruSArthasAdhanaM - tadrakSaNaM saMyamataH susambhavam / Page #295 -------------------------------------------------------------------------- Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 adhyAtmatattvAlokaH / 17 zuddhaM jalaM zuddhasamIraNaM ca susaGgatiH sAvikabhojanaM ca / svacchatvayogaH zuci vAcanaM ca nirAmayatvAya parizramazca // 18 azraddhadhAno'pi parokSabhAvAn nijJAsubuddhirguNapakSapAtI / bhavet sadAcAraparAyaNazcet kalyANabhUmi niyamena gAmI // 19 daurjanyayogo yadi cAstikatve nadAstikatvaM khalu nAmamAtram / daurjanyaM pUrNAda varamAstikatvAt saujanyapUrNa bahu nAstikatvam // 20 na sampradAyAntarakAraNena kuryAnmanaH saMkucitaM paratra / marve hi bhaktAH paramezvarasya paraspara bhrAtRmano bhajeyuH // [ aSTama Page #297 -------------------------------------------------------------------------- Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmatattvAlokaH / [aSTama na nizcitaM kiJcana karmakANDa na nizcitaH kazcana sampradAyaH / mokSasya lAmAya vadanti santastatprAptimUlaM tu samatva eva / / 22 kaSAyanirghAtanakarmazIlA shcaaritrsNshodhndttcittaaH| mahAzayAH kvApi hi mampradAye niHsazayaM mokSamavApnuvanti / / dharmasya tavaM paramArthabhUta vadanti sarve samabhAvavRttim / yateta yastatra zivaM sa gAmI yuktaM na dharmAntaravaimanasyam // jJAnasya zAkhA bhuvi minnaminnA _zcAritratatvaM punarekameva / tadeva ca jJAnaphala vidheya na dharmabhede viSamAzayaH syAt // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNam ] antima udgAraH / 261 21 mAkSa mATe na kaI khAsa "karmakAMDa cokkasa karela che, temaja na kaI khAsa sampradAya" cokakasa karela che. mokSaprAptinuM mULa vAstavamAM samabhAvamAM raheluM che. eja zine Adeza che. kaSAyahanananI pravRttimAM jeo udyamazIla che ane cAritrasaMzodhanamAM dattacitta che te mahAnubhAva keI paNa sampradAyamAMnA hAya, avazya mokSane prApta kare che. 3 dhamanuM paramArtha tatva samabhAvavRtti che ema sarva santanuM kahevuM che. emAM je koI prayatnazIla thaze te mAkSane pAmaze e sandaha vagaranI vAta che. atae dharmAntara tarapha vaimanasya rAkhavuM cogya nathI. ra4 jagatamAM jJAnanI zAkhAo te bhinnabhinna che paNa cAritranuM tatra te sarvatra eka ja prakAranuM che. ane eja (cAritra) jJAnanuM phaLa che, eja jJAna vaDe meLavavAnuM che, eja jJAnano sAra che ane e ja kartavya che, je muddAnI vAta che temAM badhAne eka sarakho jhAka che. pachI anya dharma tarapha viSamabhAva rAkha kema cAgya gaNAya? sarvadharmasamabhAva e eka mahAna guNa che. ane te na visara joIe. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 adhyAtmatattvaloka. | 25 budhyeta mAmyena paro na geSAd vaireNa vaira samupaiti vRddhim / balAnyupa prema jagatyazeSe paraprabodhe'pi ca sUpayogi // 26 AlocanaM dUSitabhASitasyA'pyarakta-vidviSTatayA kriyeta / samasvabhAvA hi mahAnumAvA' sarvatra kiM nAma matAntareSu ! | 27 sampradAyo'pi kaSAyayogAt svajIvanaM duHsthitamAtanoti / asampradAyo'pi kaSAyanAzAd AtmAnamucaiH pada AdadhAti // 28 bhavanti zUdrA api vRttabhAgo dvinA api syuH kucaritrazIlAH / [ aSTama na ko'pi mAnyaH khalu jAtimAtrAd guNA hi pUjyA guNinAM bhavanti // Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pram | antima udgaarH| * maja T 25 bIjAne samajAvavuM hoya te samabhAvathI samajAvI zakAze, paNa reSathI nahi samajAvI zakAya. jagatamAM dareka jAtanA baLa karatAM premanuM baLa caDhI jAya che. ane bIjAne pratibaMdha karavAmAM paNa te bahu upacAgI nivaDe che. kaI pustaka, grantha ke mANasanuM vaktavya dUSita jaNAtuM hoya te tenI AlecanA, tenuM pratividhAna paNa araktadvikapaNe, madhyasthabhAve, samadaSTie karI zakAya che. satyanuM pratipAdana ke asatyanuM pratividhAna karavuM e to ziSTa ane upAgI kAryo che. vAta mAtra eTalI che ke te pUrNa samabhAve thavuM joIe. mahAmanA mahAnubhAve sarvatra samabhAvazIla hoya che, pachI matAtare (anya dharmo) tarapha viSamabhAva zAne? 27 sampradAyacusta mANasa paNa kapAyAge (cAhe te sampradAyanI khAtara kAM na hoya) pitAnA jIvanano durgati kare che. jyAre sampradAya vagarano mANasa paNa kaSAyavinAzanA pariNAme pitAnA AtmAne ucca pada para sthApita kare che. 28 zako paNa cAritrasampanna hoya che, ane prANa paNa stri hoya che. jAtimAtrathI kai mATe ke mAnanIya nathI guNa jananA guNanI ja pUjA che. guNa ja guNIne pUjya ane pratiSThita banAve che-pachI te cAhe te mANasamAM heya guNa ke cAritrane keIe ijA lIdhA nathI. jyAM te jhaLake che te gauravArispada bane che. , 1 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 adhyAtmatattvAlokaH / 29 jaino jayAjjIvanadUSaNAnAM brahmocyate brahmavikAsanena / kSatraH paritrANavidhe kSatAt syAd AtmArthasiddhau mananAnmanuSyaH // 30 dhyeyaM vicArya naranIvanasya vidyAnna tatsAratayA'rthakAmau / bhUtvA sthiro maGgalabhUtavRtte sampAdayed vizvahitodyataM svam || 31 navInavijJAnacamatkRtAnAM na mokSazAstreSu ghRNA vidheyA / citraprayogA bahavo bhavantu na yujyate'dhyAtmapathastu hAtum // 32 jaDe'pyanantA sammAni zaktireva ca citraprabhavA bhaveyuH / mahatya AviSkRtayo maMgatyAM [ aSTama- kiM tarhi yuktA jaDamohalIlA | // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praNam ] antima udgAraH / 269 29 jIvananI khurAIAne jItavAthI jaina thAya. brahma ( AtmajJAna )ne vikasAvavAthI brAhmaNa thAya. trasta, pIDita, bhayAttane rakSavAthI kSatriya thAya. ane AtmakalyANanI siddhinuM manana karavAthI manuSya thAya. 30 manuSyajIvananuM dhyeya zuM e vicAravuM' bahu agatyatu che e jIvananA sahuthI mhoTA ane gaMbhIra prazna che. ane e teTalA ja sundara paNa che. atha ane kAma e jIvananA sAra nathI e khAsa khyAlamAM rahe. maMgalabhUta caritramAM majabUta rahI prANImAtranA hitasAdhanamAM yathAyoga, yathAzakti ughukta thavu eja jIvananA sAra che. 31 Adhunika vijJAna'thI. camatkRta thai mAmazAstra para ghRNA karavI na ghaTe. bhale anekAneka AzcaryakAraka prayAgA mahAra Ave, ethI AdhyAtmika mArgonI kimmata ghaTI zakatI nathI. paramAtA e ekaja mArga mAtra kalyANubhUmi che e jIvana vagara AtmAnuM ma'gadyasAdhana azakya che. kara jas ( Matter)mAM paNa ananta zakti svIkArAyelI che. ataeva, enA baLa para mahAt vismacetpAdaka AviSkArA nikaLavAsa bhavita che paNa ethI AdhyAtmika maMgalabhUmine DelI. jaDavAdanA upAsaka banavu. cegya magAya. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 adhyAtmatatvAlokaH / 33 sImA na khalvasti camatkRtInAM bhUmaNDale cet kuzalaH prayoktA / paraM ca tAbhirnahi karmasRSTi St rvyAhanyate zuSyati nApi mokSaH // 34 saMsAravAse vasato'pi yogAt paristhitau kvApi vivekamAjaH / smRterbahiH syAnna tu sAdhyabindurAtmAbhimukhyaM khalu sAramante // 35 [ aSTama iti subodhasuvAsitamAzayaM kuruta kAGkSata cAtmasamunnatim ! | sati balIyasi tatra manorathe prayatanaM sulabhIbhavitA svata' // 36 upasaMhAraH--- tadeva saGkSita gaditamidamadhyAtmaviSaye mayA'lpajJenA'pi svaparidRDhasaMskAravidhaye / samAlokipyante kila sahRdayAH ke'pi guNinaH prabuddhe'smAt kasmizcana mama kRtArthatvamadhikam // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ antima udaarH| 271 33 bhUmaMDalamAM camatkArAnI sImA nathI. kuzala proktA aneka ajAyabIbharyA prAge raju karI zake che. paNa ethI karmacaSTinuM sthAna khaMDita thatuM nathI ane mane bahiSkAra thatA nathI. saMsAravAsamAM vasavA chatAM ane game te paristhitimAM paNa sAdhyabindu khyAla bahAra na rahevuM joIe. ane, AtmAbhimukha thavuM e ja sAra che. e ja vivekanuM phaLa che. sa, sujane ! Ama, tamArA Azayane subodhavAsita banAve ane AtmAnnatinI AkAMkSAne jAgRta kare! AtmasiddhinI bhAvanA balavAna thatAM tene sAru prayatnane paNa rasto nikaLaze. jyAM IcchA che tyAM raste che. 36 huM alpajJa chuM. chatAM mArA pitAnA saMskArane daDha banAvavA mATe meM A adhyAtmasammathI nirUpaNa karyuM che. AzA che ke A alpa kRti ke sahudaya guNa janenA jovAmAM paNa Avaze. AthI je keIne paNa prabodhaprApti thaze to huM vadhu kRtArtha thaIza. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustakamAM "methIvALA sonI Arthika madada 205) zA. bhAIlAla giradharalAla 101) zA. dalasukhabhAI harajIvanadAsa 35) zA. maganalAla harajIvanadAsa ra5) zA. vIracaMdabhAI harajIvanadAsa 25) zA, rAmadAsa temacaMda. 5) za. choTAlAla vardhamAna 5) sImarInA zA. motIlAla kahAnadAsa hA. chaganabhAI 41) zA. nAraNabhAI mANekacaMda, dIvera 41) zA. nAnacaMda cunIlAla che dehaNavALA sajananI Arthika madada - 71) zA. candramalajI umedamalajI hA. misarImala 71) zA. navalamalajI hIrAcaMdajI hA. dhanarAja 51) zA. kesarImalajI hIrAcaMdajI hA. caMpAlAla 51) zA. phakIracaMdajI candramalajI hA. jeThamala 41) zA. mAnamalajI vIracaMdajI hA. gulAbacaMda 21) zA. chaganalAla candramalajI hA. pote ra1) bAI zIre vara (saddagata jhumaralAlajI mulatAna malajInAM dharmapatnI) 15) zA. jimalajI moTAjI hA. rUpacaMda 200) sva. bAI tIkhAI bAraDIvALA taraphathI hA. gevaracaMda bAphaNA tathA misarImala cAraDIyA