________________
-
કલ્કિ રાજા
[ તૃતીય
મેં મરકર કટિક નરકમેં જાગયા.”
(પૃ. ૬૩૧, પર લખે છે કે , “યહી કહના પડતા હૈ કિ, પૌરાણિક “કકિઅવતાર” જેનાંકા “કલ્કિરાજ' ઔર બૌદ્ધક “પુષ્ય- મિત્ર” યે તીનો એક હિ વ્યક્તિને ભિન્ન ભિન્ન નામ હૈ—” આટલું લખી, લેખક મહાશયે કલ્કિ શબ્દની ઉત્પત્તિ વિશે પોતાનું મંતવ્ય જણાવ્યું છે કે, રાજા કલ્કિનું વાહન (કદાચ અશ્વમેધ યજ્ઞને ઘોડો કહેવાનો આશય પણ હેય ) ઘેડ જે હિતે તે શ્વેત રંગનો ૨૩ “ ” સંભવે છે, અને ૪ ઉપર સ્વારી કરનાર તે ઊં; તેના ઉપરથી સંસ્કૃત “જિ” અપભ્રંશ થઈ ગયો
એટલે પુષ્યમિત્રનું બીજું નામ છે “ કહિક " થયું સમજવું–x x x “ કલ્કિ સમયમેં મથુરામેં બળદેવ ઔર કૃષ્ણકે મંદિર* ફૂટકા “ તિથૈોગાલી” મેં ઉલ્લેખ મિલતા હૈ.”
આ પ્રમાણે લેખક મહાશયે જે લખાણના ફકરાઓ ટાંકી બતાવ્યા છે તે સર્વે શ્રી ભાગવત પુરાણના વર્ણન તથા જૈન ગ્રંથોના વર્ણન સાથે સંમત પૂરવાર થયેલ છે. એટલે તે ફકરાઓ અને તેને લગતી ટીપણની નોટ સર્વેને જે સમગ્ર રીતે ગ્રહણ કરી તેનું દહન કરવામાં આવે, તે નીચે પ્રમાણેનો નિષ્કર્ષ આપણે મેળવી શકીએ છીએ કે (૧) રાજા કટિક વૈદિક ધર્મનો
(૨૩) પુરાણકાર આ વિષે કાંઈ બોલે છે કે કેમ ? તે તપાસવું જોઈએ.
(૨૪) મથુરા તે જૈન ધર્મનું પ્રાચીન સમયે એક મહાતીર્થ હતું; કંકાલીતિલા નગરીની ટેકરી ખેદતાં જે પ્રાચીન મૂર્તિઓ નીકળી આવી છે તે ઉપરથી પુરા- તવિશારદેએ આ મતને ટેકો આપ્યો છે. મથુરા
સ્વપના દરવાજને પણ જૈન હોવાનું તેઓએ જણાવ્યું છે; તેમ જૈન ગ્રંથમાં પણ, પાર્શ્વનાથના સમયે મથુરામાં સુવણને બનાવેલ દેવસ્તુપ ઊભું કરવામાં આવ્યાનું વર્ણન છે. જે સ્તૂપ કાળે કરીને પછી ઇંટને બનાવાય હતો. આ બધું જોતાં મજકુર રતૂપને ઉદ્દેશીને જ અત્ર વર્ણન કરાયેલું છે:
અહીં કૃષ્ણમંદિર જે લખ્યું છે કે, જેમ હાલની દષ્ટિએ કૃષ્ણને વૈષ્ણવધની હોવાનું માનવામાં આવે છે. તે નજરે ન લખતાં અસલ પ્રમાણે ગણવાનું છે. જૈન ધમ કૃષ્ણને તેમના પિત્રાઈ (સગા કાકાના દીકરા) ભાઈ નેમિનાથ જૈનના બાવીસમા તીર્થકરોની પેઠે જૈનધર્મી હોવાનું માને છે; તે તે ગણનાએ આ કણમંદિર તે જન મંદિર જ કહેવાય, વિશેષ અધિકાર આગળ ઉપર મથુરા નગરીના પરિશિષ્ટ જુઓ. બીજું કલિક રાજા, પિતે જ વૈદિક હોઈને (ને કૃષ્ણમંદિર વૈષ્ણવ સંપ્રદાયનું હોય તે ) કલ્કિના હાથે તૂટવાને સંભવ જ નથી અને એ વાત તે સિદ્ધ થઈ
છે કે (ઉપર જુઓ ટી. નં. ૨) રાજ કલિક તે વેદિક ધમને મહાન સંરક્ષક હતા એટલે સાબિત થાય છે કે તિલ્યગાલી ગ્રંથનું લખાણ સત્ય છે અને કૃષ્ણમંદિર તે એક જૈન મંદિર જ છે:
કૃષ્ણ તે વૈશ્નવ સંપ્રદાયના નથી લાગતા પણ ન મતના હેવા સંભવ છે. હા, એટલું ખરું કે કૃષ્ણનું બીજું નામ વિષ્ણુ હતું (એકલે વિષ્ણુના એક અવતાર તરીકે ગણાય છે) અને તેના મતને જે અનુયાયી તે વૈષ્ણવ કહેવાય. એટલે કૃષ્ણના ભક્તને વૈષ્ણવ જરૂર કહેવાય જ: પણ તેથી એમ નથી ઠરતું કે તેને વૈશ્નવ કહીને સંબેધાય: વૈશ્નવ સંપ્રદાય તે ઈ. સ.ના પંદરમા સૈકામાં ઉત્પન્ન થયે ગણાય છે. એટલે વૈષ્ણવ કૃષ્ણને ભત અને વૈશ્નવ શ્રીવલ્લભાચાર્યજીના મતને અનુયાયી. વળી આ બે શબ્દ એક જ છે એમ ઠરાવી શકાશે નહીં. ને કે વ્યાકરણના નિયમે “ન” ને “ણું” કેટલાક સંજોગેમાં થઈ શકે છે પણ તે નિયમે “ના” ની પૂર્વે “ર” આવો જોઇએ જ. તેમ “ર” અને “ન”ની વચ્ચે છે, ઉ * તે કઈ સ્વર આવ એઈએ. જ્યારે વૈશ્નવ શબ્દમાં તે આ નિયમનું કઈ રીતે પાલન જ થતું નથી એટલે વૈશ્નવ શબ્દને વૈષ્ણવના સમાનાર્થી તરીકે સ્વીકારી શકાય નહીં. ( આ ઉપર આપણે તે સંપ્રદાયના અનુયાયીને મત જાણ જરૂર ઉપયોગી થઈ પડશે)
