________________
પરિચ્છેદ ]
વિસ્તારમાં વર્તમાન કાળના કયા કયા પ્રદેશાના સમાવેશ થઇ શકે; તે માટે બહુ લખાણમાં ન ઉતરતાં નીચે આપેલ ટીપણમાં જે આંકડા ધી રાયલ ઈન્ડીયન વર્લ્ડ એટલાસમાંથી મે' ઉતાર્યાં છે ૧૫ તે જોવાથી તુરત જ અસાર કાઢી શકાશે કે જેને અત્યારે આપણે પૂર્વ ગાળા તરીકે ઓળખી રહ્યા છીએ તેનું ક્ષેત્રફળ લગભગ પ્રાચીન ગ્રંથામાં વર્ણવાયલા જમૂદ્રીપ જેટલું જ આવી રહે છે. એટલું જ નહી` પશુ ઉપરમાં જે જણાવ્યુ` છે કે, જમ્મૂદ્રીપ કરતાં તેને ક્રૂરતા વીટળેલ સમુદ્રનું માપ બમણું હતું. તે તે ખીના પણ આ પૂર્વ ગાળાની બાબતમાં સત્ય પૂરવાર થઇ જાય છે; કેમકે તેમાં આવી
( ૧૫ )
ક્ષેત્રફળ
યુરાપ
એશિયા
ઓસ્ટ્રેલીયા આફ્રિકા ૩. અમેરિકા
૬. અમેરિકા
પૃથ્વી,
જમીન=૫૨,૦૦૦,૦૦૦ પાણી=૧૪૫,૫૦૦,૦૦૦
પૂત્ર ગાળાબ્દ
જમીન=૪૪,૦૦૦,૦૦૦ પાણી=૫૫,૦૦૦,૦૦૦ પશ્ચિમ ગાળાદ્
ચા, મા.
૩, ૭૫૬, ૨૭૦
૧૭, ૨૧૨, ૬૮૦
૨, ૯૬૪, ૦૦૦
૧૧, ૫૧૪, ૭૭૦
૭, ૯૦, ૩૫૦
પણ સારી પૃથ્વીનુ' ક્ષેત્રફળ ( નીચેજીએ ) ૫૨,૦૦૦,૦૦૦ ગણાય છે એટલે બાકી જે ૧,૮૦૦,૦૦૦ ચો. મા. રહ્યા, તે છુટાછવાયા ટાપુ વિગેરેનું પ્રમાણ ગણી લેવુ.
પૃથ્વી ચા, મા.
}
તેમાં પણ
}
૬, ૮૫૪, ૧૦
૫૦, ૨૦૨, ૮૭૦
અથવા
૧ ભાગ જમીન ૨૮ ભાગ પાણી
સમજૂતિ
૧ જમીન ૧૨ ભાગ પાણી
૧૩૧
રહેલ જમીનનું પ્રમાણુ તેના પાણીના ભાગ કરતાં લગભગ અડધું જ આવે છે. એટલે કે ખે ભાગ પાણીના છે અને એક ભાગ જમીનને છે, અને જો આ હકીકત આપણે ગણિતશાસ્ત્રના હિંસામે માન્ય રાખીએ તે। પછી સાબિત થઇ ગયું કે, પ્રાચીન સાહિત્યમાં વર્ણવાયા જ ખૂદ્દીપ અને તેને ક્રૂરતા વીટળાચેલ જે પહેલેા સમુદ્ર કહ્યો છે તે સા સમાવેશ વર્તમાન કાળના પૂર્વ ગાળામાં થઈ જાય છે. આ ઉપરથી એક બીજી પરિસ્થિતિ પણ તારવી શકાય છે કે, વમાન કાળે કાંઇપણુ હિસાબના આંકડા મૂક્યા વિના અથવા તા અમુક કથનમાં તત્ત્વ શુ હાઈ શકે તેને લેશ
જમીન ૮,૦૦૦,૦૦૦ ૧ ભાગ જમીન
પાણો ૯૦,૦૦૦,૦૦૦ } ૧૧૩ ભાગ પાણી
પૂર્વ ગાળાદ્ધમાં જમીન અને પાણીનુ′ પ્રમાણ ૧ અને ૧૨ ના પ્રમાણમાં છે. આ માપ ક્ષેત્રફળની ગણત્રીએ કહેવાય; પણ પાણીના સમુદ્રની જુદી જુદી ઊંડાઈએ ધ્યાનમાં લઈને પછી સમભાગની ઊંડાઇએ તેનુ ક્ષેત્રફળ કાઢીએ તેા, ૧૦૨ કરતાં ઘણુ` વધી જશે; કેમકે દુનિયામાં સાથી ઊંડામાં ઊડા પાસિફિક મહાસાગર, તે પૂર્વ ગાળાદુ માં જ મુખ્ય ભાગે આવેલ છે; વળી ઊંડાઈનુ માપ અહીં એ માટે લેવાનું મેં સૂચવ્યું છે કે, જ્યાં પૂર્વે જમીન હેાય છે ત્યાં પાણી થાય છે અને પાણી હોય છે ત્યાં જમીન થાય છે; આ પ્રમાણે ચમત્કારી થાય છે; અને તેમ થાય એટલે સાબિત થયું કે પાણી કાંઈ ઉભરાઈને બહાર નીકળી જતું નથી પણ તેના પ્રમાણમાં ત્યાં ઊંડાઈ વધી જઇને સઘળું પાણી સમાઇ જાય છે તથા એક સરખી સપાટી ધારણ કરી લે છે, એટલે જ પાણીના ક્ષેત્રફળનો વિચાર કરતી વખતે તેની ઊંડાè પણ વિચારવી રહે છે,
[ નેટ: દ્વિ ́દન ક્ષેત્રફળ ૨૭ લાખ ચો. મા. છૅ, જ્યારે સમસ્ત પૃથ્વીની જમીનનું પર૦ લાખ ચો. મા છે; એટલે ૧૯૨ હિ...દુસ્તાન થયા. અને પૂર્વ ગાળાદ્ ૩૭૦ લાખ હાવાથી ( ૫૨૦ માંથી અને અમેરીકાના
