________________
સરખામણી
પરિચ્છેદ ]
વાના ભાવાર્થ એમ છે કે, અગાનિસ્તાનમાંથી કોને હિંદુ ઉપર આક્રમણ લાવવું હાય, તેા ઉત્તર 'િના આ કાશ્મિર દેશને જરા પણ અડકવા સિવાય, પંજાબને પ્રથમ સર કરીને દીલ્હીપતિ કે મથુરાપતિ બની શકાય છે; જ્યારે ઇટલીની સ્થિતિ તેવી નથી જ. તેનુ પદ તા યુરેાપના એક અવિભાજ્ય અંગ તરીકે કાયમ જ રહે છે. યુરોપના અન્ય દેશાથી તે વિભિન્ન પડી જતું નથી. પણ જો કાશ્મિર તરફથી કાને હંંદમાં આવી દીલ્હીપતિ કે મથુરાપતિ બનવુ હોય તેા તેને પંજાબને વિધ્યા સિવાય ચાલતું જ નથી. આ પ્રમાણે રાજકીય નજરે યુરેપની દૃષ્ટિમાં કાશ્મિર કરતાં પ*જાબની અગત્યતા વિશેષ કહેવાશે. બાકી હિં'ની ઉત્તરના
૩૩૧
પ્રદેશે! અંગેની રાજકીય દૃષ્ટિએ ભલે કાશ્મિરની અગત્યતા માટી અંકાતી હોય.
કુદરતે બક્ષેલી આ સૌંદયતા તથા ખીજી નવાજેશાને લીધે હિંદુ ઉપર અનેકના ડાળા ચકરવકર થઈ રહ્યા કરે છે તે વાત પણ સાચી જણાઇ આવે છે. ત્યાં તે એક જાય તે બીજો આવીને ઉભા જ છે તેવી સ્થિતિ ખની રહી છે. ઇરાનીએ પછી યવના આવ્યા. તે ગયા તે ચેન આવ્યા. તે ગયા તે ક્ષહરાટે કબ્જે લીધા. વળી તે ગયા તા ઇન્ડેાપાર્થીઅત આવ્યા. તેમણે ઉઠાંગિરિ લીધી તા વળી ક્રુપ્રજાએ પેાતાનું ભાવી અજમાવ્યુ. એમ ઉત્તરાત્તર એક પછી એક પ્રજાનું ક્ષેત્ર તે બની રહ્યું છે.
