________________
३१४
એક સરખા ત્રણ
[ દશમ
શબ્દ જોડાયાનું જણાયું છે પણ તેમાં રૂષભદત્તને નિમંત્ર્યાનું જણાયું નથી. નહીં તે, જ્યારે ભૂમક અને નહપાણને બેલાવાયા છે ત્યારે તેને જમાઈ રૂષભદત્ત વિદ્યમાન પણ હતું એટલું જ નહીં પણ એક શક્તિવંત અને મહાન વ્યક્તિ તરીકે પ્રખ્યાત પણ થઈ ચૂક્યો હતો, તો તેને કાં નિમંત્રણ ન મોકલ્યું? મતલબ કે, રૂષભદત્ત ક્ષહરાટ જાતિને નહતો.
(૩) આગળ આપણું વાંચવામાં–જાણવામાં આવશે કે, જ્યારે અવંતિની ગાદીએ ગર્દભીલ વંશનો આદિપુરૂષ રાજ દર્પણ હો અને તેણે જૈનાચાર્ય કાલિકસૂરિની બહેનને સરસ્વતી સાધ્વીને-પોતાના જનાનામાં ગાંધી રાખી, આખા જૈન સંઘનું અપમાન કર્યું હતું ત્યારે તેને પ્રતિકાર કરવા, મજકુર કાલિક રિએ હિંદ બહારની જે શક પ્રજાને સહકાર મેળવ્યો હતો. તે સર્વે પ્રથમ સૌરાષ્ટ્ર રસ્તે ઉતર્યા હતા. તેમ તે સમયે વર્ષારૂતુ બેસી ગઈ હતી, જેથી કેટલોક વખત સૌરાષ્ટ્રમાં જ સ્થિત થઈને રહ્યા હતા. પછીથી આ પ્રજાએ ગર્દભીલ રાજા ઉપર ચડાઈ લઈ જઈ અવંતિ જીતી લીધું હતું અને ત્યાંના ગાદીપતિ બની બેઠા હતા. આ પ્રમાણે એક સ્થિતિ થઈ. જ્યારે બીજી સ્થિતિ કેમ હતી તે વિચારીએ. રાજા નહપાણુ ક્ષહરાટને મરણ બાદ અવંતિની ગાદીએ ગર્દભીલ વંશ આવ્યો છે. એટલે કે ખરો હકદાર નહપાણુને જમાઈ રૂષભદત્ત હતું છતાં તેણે ગાદી બથાવી પાડી
(૫૩) જુઓ ઉપરમાં “તેમનું સરખું અને સ્થિતિ” વાળો પારિગ્રાફ.'
(૫૪) જુઓ નીચેની ટી. નં. ૭૩. (૫૫) જુએ ઉપરમાં પૃ. ૩૫૪ ની હકીકત.
(૫૬) આ સ્થિતિ એમ સૂચવે છે કે, રાજ રૂષભદત્ત એકદમ અતિ વૃદ્ધ થઈ ગયા હશે અથવા મરણ
હતી. મતલબ કે, ત્યારથી રૂષભદત્ત અને ગઈ. ભીલ બન્ને એક બીજાને વૈરી બન્યા ગણાય. ૧૪ તો પછી જ્યારે રાજા ગદંબીલને ઠેકાણે લાવવાને જરૂર પડી ત્યારે, કાલિકસૂરિએ, ગર્દભીલના જ વૈરી અને તેના જ પાડશીપ (કારણ કે ગભીલની અવંતિની હદ અને રૂષભદત્તની ગુજરાતની હદ બને અડીઅડીને હતી) રૂષભદત્તને કાં આમંત્રણ ન કર્યું ? વળી તે રૂષભદત્ત તે જૈન ધર્મ જ હતું તેમ આ કાર્ય કેઈનું અંગત નહોતું પણ ધર્મની અવહેલના થતી બચાવવા માટે હતું. એટલે કાલિકરિને તે પિતાથી બનતી સર્વે મદદ કરત જ; છતાં કાલિકસૂરિએ રૂષભદત્તની મદદને પ્રયાસ, યાચના કે સ્વીકાર કાંઈ પણ કર્યા વિના, ઠેઠ હિંદની બહારની કોઈ પ્રજા ઉપર શા માટે ધ્યાન પહોંચાડ્યું? અને તે પણ ભલે ધ્યાન પહોંચાડયું તો પહોંચાડયું પણ જ્યારે કાલિકસૂરિ તે સર્વને લઇને પાછા ફર્યા ત્યારે તેમના લાવલશ્કરને, પિતાના પ્રાંત સૌરાષ્ટ્રમાં રૂષભદત્તે શા માટે આશ્રય આપે ? આ પ્રમાણેની તથા ઉપર વર્ણવાયેલી સ્થિતિને જે સાથે વિચાર કરીશું તે સહજ માલૂમ પડશે કે કાલિકસૂરિએ આમંત્રિત પ્રજા અને આ રૂષભદત્ત એમ બંને એક બીજાના સંબંધી હોવા જોઇએ (નહીં તે પોતાના પ્રાંતમાં આશ્રય આપત નહીં.) તેમજ રૂષભદત્ત કરતાં આ બહારથી આવેલ પ્રજા વિશેષ બળવાન હોવી જોઈએ. એટલે જ્યારે રૂષભદત્તને-ઈન્ડસિથિઅન્સ-હિંદી શક તરીકે આપણે ઓળખી રહ્યા છીએ ત્યારે પથારીએ હશે. અને જે મરણ પામ્યો હોય તે તેના સ્થાને તેને યુવાન પુત્ર ગાદીએ બેઠો હોય જેનામાં રાજ ગભીલની સામે થવા જેવું સામર્થ્ય નહીં દેખાયું હોય. ઉપરની સઘળી પરિસ્થિતિને વિચાર કરતાં તે વૃદ્ધ બની જઈ પથારીવશ હેવાનું અનુમાન કરવું વધારે બંધ બેસતું ગણાશે.
