________________
૩૯૦
ગૂર્જર પ્રજાની
(એકાદશમ
પડયાં કે, કોઈ પ્રજાને સુખે બેસીને ધાન ખાવાને વારે પણ નહોતો. તેવા સમયે પછી ધર્મની તે કેને જ પડી હેય? છતાં થડે સમય આ સર્વ પ્રજાએ ખામોશી અને સબૂરી પકડી રાખી: પણ
જ્યારે કોઈ માર્ગજ ન રહ્યો અને હુણ સરદારએ ત્રાસ વર્તાવવામાં આવું પાછું ૧ જોયું જ નહીં, ત્યારે આ સર્વ ઓશવાળ, શ્રીમાલ અને પિરવાડે ત્યાંની અન્ય પ્રજા સાથે મળી જઈ તે પ્રદેશનાં અતિ પવિત્ર ગણાતા તીર્થસ્થળ આબુ ઉપર એકઠા થયા; અને યુદ્ધોચિત શુરવિરતા ગ્રહણ કરી, હથિયાર ઉપાડવાની પ્રતિ
જ્ઞા લીધી તથા હુગ પ્રજા તરફથી લદાતા સર્વ પ્રકારના ઉપસર્ગ સામે આ પટ્ટધર્મ તરીકે ક્ષત્રિય ધારણ કરી અંતિમ હદ સુધી લડી લેવા શપથ લીધા. અત્ર ઓશવાલ, શ્રીમાલ, પિરવાડ વર્ગમાંથી જેણે હથિયાર ધર્યાં તેઓ હવેથી ક્ષત્રિય તરીકે ઓળખાવા લાગ્યા.૨૪ બાકી જેમણે હથિયાર નહોતા ગ્રહણ કર્યા તે એમને એમ સાદા પ્રજાજન રહ્યા. બન્ને પ્રજાનું સામસામું યુદ્ધ મંડાયું અને અવંતિ તથા આબુની વચ્ચે આવેલા મંદસોર મુકામે ઘોર સંગ્રામ ભ. તેમાં હુણ પ્રજાને એકદમ સંહાર વળી
ગુપ્ત સં. ૧૬૦=ઈ. સ. ૪૭૦ ના અરસામાં કહેવાય. તે સમયે અવંતિ ઉપર સ્કંદગુપ્તને અમલ તપતે હતે; પણ તે વંશની પડતી થતાં જ તે વખતે આ ભટ્ટારકને જે નબીરે સત્તા ઉપર હતે તેણે મહારાજા પદ ધારણ કર્યું હતું.
(૨) આ હુણ પ્રજાની ખાસિયત વિશે ગુwવસે તરફથી છપાયેવ, હિંદને ઇતિહાસ ઉત્તરાર્ધ છપાઈને ઈ સ. ૧૯૩૫ માં બહાર પડે છે. તેના લેખક મિ. છોટાલાલ બાલકૃણુ પુરાણીએ જે વિચારે પૃ. ૫૪ માં ટાંકયા છે તે પુરતે ખ્યાલ આપે તેમ છે જેથી રપ નીચે તે સદાબરા ઉતાર્યા છે.
હિદની બધી પ્રણાલી કથાઓ મિહિરગુલને લેહી તરસ્ય અને સીતમગર તરીકે વર્ણવવામાં સંમત થાય છે. તેઓ ખેતર અને ગામડાં આગથી બાળતાં અને કોઈ પણ જાતના વિવેક વગરની કલેઆમથી લેહીથી કરેલાયેલાં જોતાં, ભયવિસ્મત થયેલા લોકોને એ હૂનોનાં સંખ્યા, બળ, ઝડપી ગતિ તથા નિવારી શકાય એવી ક્રૂરતાને અનુભવ થયો. આ બધા ખરા ભામાં તેમના તીણુ અવાજ, જંગલી ચાળા, તથા ઈસરાએ અને તેમના વિચિત્ર બેડોળપણાથી નીપજતાં વિસ્મય અને તીવ્ર અણગમાની લાગણીથી ઉમેરે થતો હતો. બાકીની મનુષ્ય જાતિથી તેઓ તેમના પહેલા ખલા, ચપટાં નાક તથા માથામાં ઊંડી ઉતરી
ગયેલી નાની કાળી આંખેથી જુદા પડતા હતા અને લગભગ નહીં જવી દાઢી હોવાથી તેમનામાં જુવાનીની મદનગી ભરી શોભા કે ઘડપણને આદરણીય દેખાવ નહતો જોવામાં આવતું.”
(૨૨) રાજપૂતના ચાર અગ્નિકુળની ઉત્પતિ આબુ પર્વત ઉપર થયાનું ઈતિહાસ જે જણાવે છે તે આ પ્રસંગ સમજો. ચાર અગ્નિકુળોનાં નામો-(૧) જોધપુરને પ્રતિહારવંશ (૨) અજમેરને ચહુઆણવંશ (૩) માળવાને પરમારવંશ (૪) અને ચોથે ચૌલુક્યવંશ ગણાય છે પણ મને શંકા થાય છે કે તેમાં આ વંશને કાંઈક વિશેષ પડતું મહત્વ અપાઈ ગયું છે (જુઓ નીચે ટીકા નં. ર૭ તથા આ પૃષ્ઠ આગળની હકીક્ત )
H. H. P. 659:-The Hindu Rishes & Brahamins make new heroes at Mount Abu. These heroes are called Agnikula or Fire dyansty.
(૨૩) મુIT વમ દોફ વષ્ન દોડ વરસો વલો મુજી ટ્રોફુ, શુદો હો વમુit to માણસ કર્મથી બ્રાહ્મણ થાય, કર્મથી ક્ષત્રિય થાય, કમથી વૈશ્ય થાય અને શુદ્ધ પણ કર્મથી-ક્રિયાથી જ થાય.
(૨૪) આ કારણથી જ ઓશવાળ શ્રીમાળને સંબંધ જે મેળવવા જશે તે રાજપૂતાનાના ક્ષત્રિય સાથે મળતો થઈ જાય છે.
