________________
પરિચ્છેદ ].
લેકેપયોગી કાર્યો
૩૬૭
mentioned in other parts of these insrcriptions –(a) An Abhishek at Poshkar and a gift of 3000 cows. (b) Cave No. 10 at Nasik and the cisterns. (c) Gift of a field for the maintenance of ascetics in the cave.
નાસિકની ગુફાઓમાં તેનાં દાન૧ વિશે નીચે પ્રમાણે( ની હકીકતો ) છે –
(૧) ત્રણસો ગાયની ભેટ (૨) નાણાની બક્ષિસો તથા વાણુરસી નદી ઉપરના ઘાટની બંધાઈ (૩) દેવ અને બ્રાહ્મણોને ૧૬ ગામડાનું દાન (૪) સારૂં યે વર્ષ દરરોજ એક હજાર બ્રાહ્મણને ભોજન (૫) પ્રભાસના બ્રાહ્મણોને આઠ સ્ત્રીની બક્ષીસ એટલે આઠ બ્રાહ્મણોને મફત પરણાવી દેવા (૬) સોપારા, ભરૂચ
અને દશપુરમાં ચાર ખુણુવાળા મુસાફરખાનાની ભેટ (૭) કુવા, ટાંકા-હેજ, તથા બગીચાઓ (૮) ઈબા, પારાદા, દાપ્તિ (તાપી), કરબેણ, અને દહણુકા નદીઓના એવારાએ જવા માટે મફત મછવા હોડીઓ પૂરી પાડે તેવાં નાકાં (૯) સભામંડપ તથા આવી નદીઓ ઉપર પાણી પીવાના ઘાટ (૧૦ ) ગોવરધન, સુવર્ણ મુખ, સોપારગ, વામતીર્થ અને પિંડિતકાનડના સરકેને૪ ૩૨૦૦૦ નાળીયેરી(ને ઝાડ)ની બક્ષિસ. આ શિલાલેખે માં અન્ય સ્થળે જે તેણે બીજા દાન કર્યા છે તેની નોંધ ઉમેરીને આ લીસ્ટ આપણે સંપૂર્ણ કરીએ. (અ) પિષ્કર (પુષ્કર) ને એક અભિષેક૬૫ તથા ૩૦૦૦ ગાયની ભેટ (બ) નાસિકમાં નં. ૧૦ ની ગુફા તથા કેટલાક હેજ (૩) અને તે ગુફામાં રહેતા) સંતના
(૬૧) રૂષભદત્ત જન મતાનુયાયી હતા તે નિવિ. વાદિત છે. એટલે તેણે કરેલાં દાન પણ તે ધમની પ્રણાલિકાને અનુસરીને જ થવાં જોઈએ એમ સામાન્ય માન્યતા બાંધી શકાય ખરી, છતાં તેણે કરેલાં દાનની જે વિગતે અત્રે છે તે અત્યારની તે ધર્મની પ્રણાલિકાને અનુસરતા નથી દેખાતાં; એટલે તે બાબત અનેકને શંકા ઉદ્દભવે તે જણાવવાનું કે, કાં તે આ સર્વે દાન તેણે એક રાજા તરીકે પોતાની પ્રજાના સામાન્ય હિતને ખાતર કરેલાં છે એમ ગણવું; અથવા તે, ધર્મ કાર્યની તે વખતની પ્રણું લિકામાં ફેર હતા એમ સમજવું. (આવા ફેરફાર સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનના શિલાલેખમાંથી ઘણું તારવી શકાય તેમ છે)
(૬૨) અહીં દાન દેવા માટે બીજ કઈ વગને ખાસ યાદ ન કરતાં માત્ર દેવ અને બ્રાહ્મણ શબ્દો જ નોંધાયા છે તેને ખુલાસે મારી સમજથી આ પ્રમાણે કરી શકાય ((૧) દેવ એટલે દેવમંદિરે અને દેવસ્થાને કહેવાનો અર્થ છે એમ સમજવું જેને વર્તમાનકાળે જૈન પ્રજા દેવદ્રવ્ય તરીકે ઓળખાવે છે તેવા ભાવાર્થમાં. (૨). બ્રાહ્મણે એટલે મનુષ્ય જતિના ચાર વગમને એક વર્ગ એમ નહીં; પણ પૃ. ૨૪૯ માં જણાવાયું છે તેમ, જે
બ્રહ્મચર્ય પાળે તે બંભણ (મૂળ શબ્દ બંભર્યું જ હશે પણુલિપિ ઊકેલનારે તેને બ્રાહ્મણ તરીકે કરાવી દીધે લાગે છે. વળી સરખા પુ. ૨, પૃ. ૨૨૨; ટી. ૬૯ માં બિંદુસારે બ્રાહ્મણ જમાડવા સંબંધની હકીકત.)
(૬૩) આ શબ્દના અર્થ માટે ટી. નં. ૬૨ જુઓ.
* આ શબ્દ જ કહી આપે છે કે બ્રહાણું એટલે બ્રહ્મચર્ય પાળનારા અવિવાહિત જીંદગી ગાળનારા (સરખા ઉપરની ટીકા નં. ૬૨. )
(૬૪) આ કયા પ્રકારના લોકો કહેવાય તે સમજતું નથી; શિકા–હાલ એરિસા પ્રાંત તરફ સરાક જતિના લોકો વસે છે તેઓને વ્યવસાય પણ જંગલ,વન કે ઉદ્યાનને લગતા ઉદ્યોગે કરીને આજીવિકા ચલાવવાને દેખાય છે. આ સરાક જાતિને કેટલાક વિદ્વાને અસલમાં જૈન ધર્મીશ્રાવકૅ હોવાનું ઠરાવે છે, તે શું આ રૂષભદત્ત નિદેશેલા અને નાળિયેરીની પેદાશ ઉપર નિર્વાહ ચલાવનારા આ સરકે પણ તેના જ સ્વધર્મી-શ્રાવક બંધુઓ હશે કે?]
(૬૫) આ અભિષેકને અર્થ છે. ફલીટ એમ કહે છે કે “ And there I bathed= ત્યાં એક વખત સ્નાન કર્યું હતું: ”
