________________
૩૮૬
ગૂર્જર પ્રજાની
[ એકાદશમ
શકે તે હજુ સુધી નિશ્ચિતપણે સાબિત થયું નથી.
ગમે તેમ છે, પણ જે પ્રજા ત્યાં વસી રહી હતી તેમાંનું એક ટોળું ઈ. સ. પુ. ની છઠ્ઠી સદીની શરૂઆતમાં સિંધુ નદી ઓળંગીને તેની પૂર્વના પ્રદેશમાં વસવા માંડયું હતું. વળી ઇરાની શહેનશાહ ડેરિયસ અને તે બાદ ઝરસીઝના સમયે પણ અનેક કારણોને લીધે તે પ્રજાની આવજાવ ઘણી હતી.તેમાંયે જ્યારથી કુદરતી કેપથી સિંધુદેશની રાજધાની વીતભયપટ્ટણને નાશ થઇને જેસલમીરનું રણું બની ગયું હતું, ત્યારથી અથવા તે પછી થોડા વખતે જ પૂર્વ સમયની સર્વપ્રકારની આવજાવ ઉપર અંકુશ પડી ગયો હતો. એટલે હવે હિંદ તેમનાથી ભિન્ન જ પડી ગયો હતો? જે કે અત્યાર સુધી જે પ્રજા સિધુ નદીની પેલી પારથી હિદમાં આવી વસી હતી તેમની સંખ્યા તે ઘણુંયે હતી; છતાં પત્તો મળે છે ત્યાંસુધી, આવી પ્રજામાંની લગભગ લાખ દેઢ લાખની સંખ્યાને ઈ. સ. પૂ. ૪૫૭ થી ૪૪૭ ના
અરસામાં જૈનાચાર્ય શ્રી રત્નપ્રભસૂરિએ સ્વધર્મની દીક્ષા આપી જેન ધમ બનાવી હતી. આ પ્રજાએ ભિન્નમાલ નગર જ્યાં હાલ આવ્યું છે તે સ્થાનની આસપાસ નવી નગરી વસાવીને સંસ્થાન જમાવ્યું હતું. તે નગરીનું નામ એશિયા હતું. તે ઉપ
રથી ત્યાંના નગરજને ઓશવાળ કહેવાયા છે. આ લેકે સર્વ રીતે સુખી હોવાથી–અથવા કહો કે ત્યાં આવીને સુખી થવાથી મૂળ વતનના તેમના જાતિ ભાઈઓને આકર્ષણ થયું. એટલે બીજું એક નાનું ટોળું પચાસેક વર્ષમાં વળી આવી ચડયું હતું. આ ટોળામાં પં. ચાણક્યના બાપદાદાઓ આવ્યા હોય એમ સમજી શકાય છે. પછી સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનના રાજ્ય તેમજ તે બાદ જ્યારે સિંધુ નદીની પૂર્વ અને પશ્ચિમનો વ્યવહાર વધી પડ્યો હતા, ત્યારે નહપાના જમાઈ રૂષભદત્તના બાપદાદાનું ટોળું આવીને એશિયા નગરીના વતનીઓમાં ભળી ગયું હતું. આ પ્રમાણે વસ્તીને વધારો થવાથી તેમાંથી થોડાક પાસેના પ્રદેશમાં બીજી નગરી વસાવી રહેવા માંડયું; પણ આ બન્નેની અવરજવર અને ભેળસેળ ચાલુજ રહ્યા. આ નવી ઉમેરાયેલી પ્રજામાંથી શ્રીમાળીની ઉત્પત્તિ થઈ કહી શકાય. વળી તે પ્રદેશ ઉપર જ્યારથી ભૂમક ક્ષહરાટની રાજ્યસત્તા ચાલુ થઈ હતી ત્યારથી તે તે સના રૂપરંગ જ ફરી ગયા હતા એમ કહીએ તે પણ ચાલે; કેમકે આમે તેઓ મૂળે આ તો હતા જ, તેમાં હવે તે વળી તેઓ હિંદી જ બની ગયા હતા. ઉપરાંત સમ્રાટ પ્રિયદર્શિને પ્રસાર કરેલ ધર્મનાં સાધન પર્વતની વાયવ્ય ૫૦ માઇલ પર આવેલા ભિન્નમાલ અથવા શ્રીમાલ નગરમાં ગૂર્જર રાજપૂતની રાજધાની હતી. ભરૂચને ગૂર્જર રાજવંશ, ભિન્નમાલ રાજવંશની એક શાખા માત્ર હતી.
(૮) પુ. ૨ માં ચાણકયના જન્મસ્થાન વિશેની સર્વ હકીકત વાંચવાથી આ બાબતનું બધું અનુસંધાન મળી રહેતું સમજી શકાશે.
(૯) આ સમયને આપણે ઇ. સ. પૂ. ર૦ થી ૨૫૦ ને કહી શકીશું. (કે. હિ. ઈ. પૃ. ૧૫૬ માં જે લખ્યું છે કે મિગ્રેડેટસ બીજાના સમયે શક પ્રજામાં ખળભળાટ થયો હતો તે આ પ્રસંગ હેવા સંભવ છે)
(૬) ઇરીનીઓની સત્તા તે આ પ્રદેશ સુધી લંબાઈ હોય એમ જણાયું નથી. (જુઓ ઉપરમાં પૃ.૨૮૫)
(૭) વર્તમાન રાજપૂતાનામાંના શિરેહી રાજ્ય ગડવાલ પ્રાંતમાં તે આવેલું છે (જાલોર, બોલેતર, કંજલનેર,એરણપુરા, પાલી, લુણઈ. આખે ગડવાલ પ્રાંત જ મૂળ ગૂર્જર પ્રજાની ભૂમિરૂપે જાણુ)તેનું સ્થાન જોધ- | પરથી આબુ પર્વતની દિશામાં લગભગ ૨૮ માઈલ ઉપર કહી શકાય. ત્યાંથી જ ગુર્જર પ્રજની વિદ્વાનોના મતથી ગુર્જર રાજપૂતોની-ઉત્પત્તિ કહી શકાશે. ( આ પરિએદમાં આગળ ઉપરનું વર્ણન વાંચે )
કિં: . ( વસે ) ૫, ૬૮. આબુ
