________________
પરિચછેદ ]
અત.
૩૭૧
આશ્રય લીધો હતો. સૌરાષ્ટ્રમાં આ સમયે તેમના જ જાતિભાઈ અને દેશબંધુ જેને હવે આપણે હિંદીશક તરીકે ઓળખીએ છીએ તે રૂ૫ભદત્તનો કે તેના પુત્ર દેવકનો અધિકાર ચાલતે હતો, તેણે તેમને થોડા સમય (માસાના ચાર માસ ) સુધી સ્થિરતા કરવાની સગવડ કરી આપી હતી તે બાદ અનુકુળ રૂતુ થતાં, તે બન્ને પ્રજાએ (શક તથા હિંદી શકે ) એકઠા મળીને અવંતિ ઉપર ચડાઈ કરી હતી તથા ગભીલ પાસેથી અવંતિ શી ગાદી લઈ લીધી હતી પરિ. ગામે શક પ્રજાનું (શહેનશાહી શકતું ) અવં. તિમાં રાજય થયું અને હિંદીશક–દેવકનુંશાહીવંશનું સૌરાષ્ટ્રમાં રાજય મજબૂત થયું. આટલે દરજજે દેવકને ફાયદો તે છે, પણ અત્યારસુધી તેના પિતાને અથવા કહો કે તેના વારસદાર પિતાને જે માત્ર અંધપતિ-શતવહન વંશ સાથે જ વેર ચાલ્યું આવતું હતું, તેમાં ગર્દભીલ વંશી સાથે વેરનો ઉમેરો થયો. એટલે કે તેના દુશ્મન તરીકે એકને બદલે બે રાજકુટુંબો થયા.
જ્યાંસુધી શહેનશાહી શકતું જેર અતિ ઉપર હતું ત્યાં સુધી તે દેવકની ગાદી તદ્દન સહીસલામત હતી, પણ આ શક પ્રજાએ પોતાના સાત વર્ષને કારોબારમાં૭૮ એટલાં તો ત્રાસ,
લુંટફાટ કલ અને જુલ્મ અવંતિની પ્રજા ઉપર વરાવી દીધાં હતાં કે સર્વે પ્રજા ત્રાહી ત્રાહી પિકી રહી હતી અને તેમનો જીવ નાકની દાંડીએ આવી રહ્યો હતે. પણ આ સમયે કાલિકસૂરિ જેવો કોઈ તેમને હાથ ઝાલે એવું નહોતું. કેમકે તેમણે તો પ્રાયશ્ચિત કરી પુન: જૈન સાધુનો વેશ પહેરી લીધો હતો. તેમ તે કામ હવે તેમના ધર્મક્ષેત્રમર્યાદા બહારનું થઈ ગયું હતું. આ૭૯ વખતે પણ મથુરા પતિ અઝીઝ પહેલાએ જે ધાયું હેત તો અવંતિની પ્રજાને ત્રાસમુક્ત કરી ઇન્ડોર્થિઅને રાજ્યની મજબૂતી કરીને આખી હિંદ પ્રજામાં એટલે કે સારા એ હિંદમાં, પિતાને કે વગડાવી દીધો હત. પણ તેના પેટનું પાણીએ ચાલ્યું હે ય એમ દેખાતું નથી. આખરે તો પેલા ઇતિહાસપ્રસિદ્ધ શકારિ વિક્રમાદિત્યે (એટલે કે ઉપરના અવંતિપતિ ગર્દભીલના જ પુત્રે) તથા તે વખતના અંધ્રપતિએ (ઇ. સ. પૂ. ૬૪ માં જે ગાદીતિ હતો તે જ અત્યારે પણ ચાલુ હતો તે) બનેએ સાથે મળી પોતાના સામાન્ય શત્રુઓ રામે થવાને હામ ભીડીઃ જુદા જુદા ક્ષેત્રેએ લડાઈઓ થઈ. તેમાં વળી પ્રજાનો સાથ હોવા થી તેમને યશ પણું મળ્યું. આખરે હિંદી પ્રજાને શક પ્રજાને અત્યાચારોમાંથી મુક્તિ મળી
(૭૮ ) આ અધિકાર ગભીલ વંશવાળા સપ્તમ ખંડમાં આવશે ત્યાંથી જોઈ લેવું. - (૭૯) પ્રથમ વખતે ઈ. સ. પૂ. ૭૪ માં ( જુએ પ. ૩૭૦ તથા ઈ-ડે પાર્ટી અને પ્રજાના અધિકારે અઝીઝ પહેલાનું વૃત્તાંત) અને આ બીજી વખતે એટલે ઈ. સ. 1. ૬૪ માં (જુ છે. પૃ. ૩૭. તથા અઝીઝના વૃત્તાંતે) અને આ ત્રીજી વખતે એટલે ઇ. સપૂ. ૫૭ માં : આ ત્રણે તક તેણે ગુમાવી છે. તેનું રાજ્ય ઈ. સ. ૫. ૭૫ થી ૮ થી ચાલ્યું હતું, ( આ ત્રીજી વખત
સમય ભલે તેના મરણ બાદ એક વર્ષે બનવા પામ્યું છે પશુ જે સાત વરસ સુધી અવંતિમાં ત્રાસ વતી રહ્યો હવે તેમાંના પ્રથમ છ વર્ષ સુધી તે પોતે જીવંત તેજ એટલે આવેલ તકો સદુપયોગ કર્યો હેત તે સંજોગોએ તેને યારી આપી હેત એમ કહેવાને અહીં આશય છે).
(૮૦) લડાઈઓ કેટલી થઈ તે આપણે બહુ ભણવની જરૂર રહેતી નથી, પણું મારી નજરે ત્રણ ચડે છે. તેમાંની બેનું વર્ણન શકારિ વિક્રમાદિત્યના વણને અને ત્રીજીનું રણ ગોતા પુત્ર શાતકરણીના વૃત્તાંત આવશે.
