________________
૩૫૪
ભિન્નમાલ નગરેપ જે હતી, તેને બદલે તે નગરેથી ફેરવીને હવે તેણે સૈારાષ્ટ્રમાં રાજગાદી કરી નાંખી. તે માટેનાં એ ત્રણ કારણુ કલ્પી શકાય છે. (૧) એક તે પાતે મેટી આશામાં તે આશામાં ઘેરથી– ભિન્નમાલથી–નીકળેલા. તેમાં વચ્ચે જ હતાશ થયા જેથી તેનું મન ખિન્ન થઈ જતાં સ્વગૃહે પાછા, ન કરતાં, પોતાની જ સત્તાના આ અન્ય પ્રાંતમાં વાસેા કરે તે પોતાના મુલક પણ કહેવાય તેમજ તાક પણ જળવાઇ રહી ગણાય. આ સામાજિક કારણ છે. (૨) ખીજું કારણ એ છે કે, માલવામાં શુ’ અને છે ? તેના ઉપર સીધી દેખરેખ રખાય અને પ્રસંગ ઉપસ્થિત થાય તા ભિન્નમાલથી અર્ વલ્લીના અને આખૂના ડુંગરાળ પ્રદેશમાંથી અવ તિમાં પહેાંચી જવુ તેના કરતાં ગુજરાતના સપાટ પ્રદેશ રસ્તે પહેાંચી જવુ તે વધારે સરલ ગણાય. આ કારણુ રાજકીય છે. (૩) જ્યારે ત્રીજી કાર વળી ધાર્મિક છે. આપણે જાણી ચૂકયા છીએ કે, ક્ષહરાટ અને હિંદીશક પ્રજા ધર્માંચૂસ્ત હતી, તેમ તે જૈનધર્મીનુયાયીઓ પણ હતા.૬ એટલે તેમના ધર્મીનુ સૌથી મેટામાં માઢુ તીર્થધામ સૌરાષ્ટ્રમાં ગિરિનગરે જ આવેલુ હાવાથી ત્યાં આત્મિક આનંદ પણ મેળવી શકાય. આવા અનેકવિધ આશયને લીધે તેણે રાજગાદી સૌરાષ્ટ્રમાં કરી હતી. એટલે શાહીવ’શના રૂષભદત્તની સત્તા રાજપૂતાના અને સૌરાષ્ટ્ર ઉપર
શકપ્રજાનાં
[ શમ
પૂર્વની પેઠે રહી જ કહેવાય; માત્ર તેમાં ફેરફાર એટલા જ થયા ગણાય કે, પૂર્વે રાજગાદી ભિન્નમાલ નગરે હતી તેને બદલે હવે ગિરિનગરે થઇ.
( ૫ ) જીએ. ઉપરની ટી, નં. ૩ ( મધ્ય દેશ સંબધી વિગતની સાક્ષી તેમાં આપી છે, તે વર્ણન હીં સાથે રાખોને વાંચવુ' )
(૬) જી ઉપરમાં, ષષ્ઠમ ખડે, ષષ્ઠેર પરિચ્છેદે તથા ધૃ. ૩૩૯ ની હકીકત.
( ૭ ) એટલે જ તેમને સૌરાષ્ટ્રના રાહી કૉંગ્ઝShahi Kings of Saurashtra તરીકે મેળખાવાય છે.
ઉપર પ્રમાણે જ્યારે રાજગાદીના સ્થળનુ પરિવર્તન થયું ત્યારે ત્યાંની વરતી પણ સ્થિત થઇને પડી રહે એમ કેમ બને ? તેથી તેણે પણ સ્થાનાંતર કર્યુ. એટલે ભિન્નમાલ નગરને સારે। પ્રતિષ્ઠિત અને ધનિક વર્ગ જે હતા તેમાંના કેટલેાક ઉઠાિંિગર કરીને સૌરાષ્ટ્રમાં આવી વસ્યા તથા કેટલાક વચ્ચે આવતા કચ્છમાં રહ્યો. તે વસ્તિમાંના પૈસાદાર અને મેાભાદાર પ્રજાજન સાથે, કેટલીક સામાન્ય વર્ગની પ્રજાએ પણ હિજરત આદરી હતી. તેમણે મોટા શહેરમાં જઇ સંકડાશ ભાગવીને પડયા રહેવા કરતાં, હિજરતના માર્ગમાં વચ્ચે આવતા કચ્છદેશની પહેાળી, બિનવસ્તીયાણુ અને ખુલ્લી જગ્યા નિહાળતાં, ત્યાં જ ધામા નાંખી દીધા; અને પોતાના મૂળ કૃષિવિષયક પશુપાલનના ધંધા ઉપાડી લીધે ૧૦, આ પ્રમાણે શાહીવ’શની સ્થાપનાની સાથે જ, ભિન્નમાલમાંની વસ્તીનુ સરણ, કચ્છ અને સૌરાષ્ટ્રમાં થયું હતું તથા ત્યાં તે સ્થિત થઇને રહેવાથી, મૂળસ્થાનમાં રહેલાં તેમનાં સગાંવહાલાં સાથે તેમનુ સામાજિક અને વ્યવહારિક સંધાણુ પણ તેમને રાજ્યે જવું પડતું હતું.
દક્ષિણ હિંદુ અથવા સામાન્ય રીતે જેને
(૮) આ સ્થાનાંતર બાબતની કેટલીક માહિતી આ પરિચ્છેદમાં આગળ આપવામાં આવરો. જીએ ગૂર્જર પ્રશ્ન વિશેની હકીકત,
(૯) સરખાવેા નીચેની ટી. નં. ૨૫.
(૧૦) અત્યારે પણ કચ્છના આ પ્રદેશની વસ્તી કૃષિના ધંધામાં પડેલ છે, આ કૃષિવગમાં એશવાળ અને શ્રીમાળ જ્ઞાતિના વર્ગ વિશેષ સ ંખ્યામાં કેમ છે તે આગળ ઉપર ગુર પ્રજાની હકીકતે જીયે,
