________________
૩૩૬
સિથિઅન્સ અને
[ નવમ
બાદ ગુપ્તવંશી રાજાઓ થયા છે. આ પ્રમાણે મ થોભારાનું મંતવ્ય જણાવી પિતાનો અભિપ્રાય જણાવતાં લખ્યું છે કે-Sah alphabet is certainly posterior to the Sanchi inscriptions. It agrees with the period wbich I (Sir Cunningbam ) assign to it from A. D. 222 ( The begining of the Indo-Scy. thian decline) to A. D. 380, the ac cession of Samudragupta=ipal લેખોના (સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનના સમયના )૧૧ મૂળાક્ષરો કરતાં શાહ રાજાના ( શિલાલેખોના ) મૂળાક્ષરો મેડા સમયના છે. હું (સર કનિંગહામ) તેનો સમય ઈ. સ. ૨૨૨ થી (જે ઈન્ડો સિથિયનની પડતીનો સમય છે ત્યાંથી ) માંડીને સમુદ્રગુપ્તના રાજ્યાભિષેકનો સમય જે ઈ. સ. ૩૮ છે તે બેની વચ્ચેનો ઠરાવું છું. આ હકીકતને ઉપરનું કથન બરાબર મળતું થાય છે. આટલું બોલીને પોતાના મંતવ્યના સમર્થનમાં પાછી દલીલ કરે છે કે-“ From A. D. 250 I ( Sir Cunningham ) would date the independence of the Sah Kings and the issue of their silver coins, which was a direct copy in weight and partly in type from the Philo pater drachmas of Apollodotus....., The author of the Periplus of Ery. throean Sea, who lived between 117 and 180 A. D. states that ancient drachmas of Apollodotus and
(૧૧) આ મારી માન્યતા છે, કેમકે સાંચીના લેખને મુખ્ય ભાગ પ્રિયદર્શિનના સમયે ઊભે કરાવ્યાનું મેં સાબિત કર્યું છે. જુઓ તેના વૃત્તાંતે. અને તે કથન સત્ય
of Menander were then current at Barygaza. This prologed currency of the Greek drachmas points directly to the period of the Indo-Scythian rule=ઈ. સ. પૂ. ૨૫૦ થી શાહ રાજાની સ્વતંત્રતા અને તેમના રૂપેરી સિક્કાની શરૂઆત થયાનું હું લેખું છું. તે સિકાઓ એપલોડોટસના ફલોપેટર સિક્કાની કંઈક અંશે વજનમાં અને કંઈક અંશે ભાતમાં ખુલ્લી રીતે નકલરૂપે છે. ..( આટલું લખીને પછી એપેલોડેટસના સમય વિશે જણાવે છે કે, “એરીથ્રોયન સમુદ્રવાળા પરીપ્લસ” (પુસ્તક)ને કર્તા, જે . સ. ૧૧૭ અને ૧૮૦ વચ્ચે થયો છે તે લખે છે કે એપલોડોટસન અને મિનેન્ડરના જૂના સિકકાએ બેરીગાઝા(ભરૂચ બંદર)માં તે સમયે ચાલતા હતા. ગ્રીક સિકકાઓનું ચલણ જે આટલો લાંબો વખત ચાલુ રહ્યું હતું તે ખુલ્લી રીતે બતાવે છે કે (ત્યારે પણું ) ઈન્ડો સિથિયન હકુમતની અસર હતી.” એટલે ઉપરની દલીલોથી પિતે એમ સમજાવવા માંગે છે કે, આ શાહ રાજાઓના સિક્કાઓ ઘણે દરજજે મિનેન્ડરના અને એપલોડેટસના સિક્કાને મળતા આવે છે. વળી આ મિનેન્ડરના સિક્કાઓ પરીક્સના ગ્રંથકારે જાતે જોયા છે. તેને સમય ૧૧૭ થી ૧૮૦નો છે. એટલે જે સિક્કાઓ ૧૮૦ સુધી ચાલતા હતા તેની નકલના સિક્કા હેય, તે તો ઈ. સ. ૧૮૦ પછીના જ કહી શકાય.
આ ઉપરથી શાહ રાજાને સમય તે ઈ. સ. - ૨૨૨ ઠરાવે છે કે જે સમયથી ચBણ વંશની પડતીનો પ્રારંભ થયાનું ગણાવાય છે. આ ઉપછે એમ આ બંને વિદ્વાનનાં મંતવ્યથી પુરવાર થાય છે.
(૧૨) જુએ “ધી ભિલ્સા ટોપ્સ” નામનું પુસ્તક ૫. ૧૪૯.
