________________
પરિચ્છેદ ]
ઇ. સ. પૂ ૧૫૬ માં થયું હતું એમ આપણે આગળ ઉપર સાબિત કરીશું. એટલે તેનુ રાજ્ય ૨૫ વર્ષ ચાલ્યું હતું. તથા તે પોતે પ૯ વર્ષની ઉમરે મરણ પામ્યા હતા એમ કહી શકાશે.
જીવનવૃત્તાંત
તેનું નામ મિનેન્ડર હતું, પણ તેને કેટલાયે પ્રતિહાસકારોએ મિરૅન્ડર નામથી પણ સાધ્યેા છે. તેમ બૌદ્ધ સાહિત્ય ગ્રંથ મિલિન્ડ પન્હામાં તેને મિલિન્દ નામથી એળખાવ્યેા છે, જ્યારે તેનું હિંદી નામ મિલિન્ડા હતું.
તેનાં પરાક્રમ
તેનેા સત્તાકાળ ઈ. સ. પૂ. ૧૮૨ થી ૧૫૬ સુધીના ૨૬ વર્ષ ૨૩ પર્યંત ચાલુ રહ્યો હતા ડિમેટ્રીઅસના વૃત્તાંતે જષ્ણુાવાયું છે કે, પુષ્યમિત્રની સરદારી આગેવાની, રાહબરી નીચે યુવરાજ વસુમિત્ર, યવન સરદારને પુંજાઅમાંના મદ્રદેશના કાંઠે ૨૪ સખ્ત હાર આપવાથી તેઓ પોતાની આપિિત પેાતાના રાજાને કાનેકાન સંભળાવવાને સ્વદેશે ઉપડી ગયા હતા, તે પછી પુષ્યમિત્રની હાજરીમાં પતજલી મહાશયે અશ્વમેધ યજ્ઞ સંપૂર્ણ કર્યો હતા અને તે બાદ થાડાક સમયે જ ઈ. સ. પૂ. ૧૮૮ માં પુષ્યમિત્ર મરણ પામ્યા હતો. ત્યાંસુધી નથી ડિમેટ્રીસની હાજરી કે નથી મિનેન્ડરનું હિંદુની ભૂમિ ઉપર ઉતરવું: પશુ ઉપર વર્ણવેલ પરાજયના સમાચાર એકટ્રીઆમાં ફરી વળ્યા ત્યારપછી જ ડિમેટ્રીઅસ પોતાના સરદાર હૅલીઓકલ્સ અને મિનેન્ડરને લઈને હિંદમાં પ્રવેશ્યા છે. એટલે કેટલાક વિદ્વાનોનું જે
(૨૩) આ. હિ. ઇ. પૃ. ૧૨૩:- ઈ. સ. પૂ. ૧૬૦ થી ૧૪૦=૨૦ વર્ષ જણાવ્યા છે.
(૨૪) ચિનાબ અને ઝેલમ નદી વચ્ચેનો પ્રદેશ. આ પ્રાંત ડિમેટ્રીસ અને અગ્નિમિત્રની સત્તાની સીમાએ આવેલ હેાવાથી યવન સુંદરીને ડિમેટ્રીખસે યુવરાજના પ્રલેભનાર્થે છૂટી મૂકી હતી.
૨૦
૧૫૩
એમ માનવું થાય છે કે, પુષ્પમિત્ર અને મિને ન્ડર સમકાલીન હતા તે વાત અસ્વીકાય છે; તે પણ એટલું આપણે જરૂર સ્વીકારી શકીશું કે જ્યારે પુષ્યમિત્ર ઈ. સ. પૂ. ૧૮૯ માં એસી વરસની ઉમરે મરણ પામ્યા ત્યારે મિનેન્ડરને જન્મ તે થઇ ચૂકયા જ હતા. એટલા માટે તે બન્નેને તેટલે દરજ્જે સમકાલીન કહી શકાય. પણ મિનેન્ડરે પેાતાની રાજકીય જિંજંગી ઇ. સ. પૂ. ૧૮૮ ની પૂર્વે શરૂ કરેલી નહીં હૈાવાથી, તે અનેને આપણે ઇતિહાસની દૃષ્ટિથી સમકાલીન લેખવા રહેતા નથી. તેમ રાજા ડિમેટ્રીગ્મસ ભલે ગાદીપતિ બની ચૂકયા હતા અને તેથી રાજકીય જિંદગીમાં પ્રવેશી ચૂકયા હતા છતાં તેણે હિંદની ભૂમિનાં દર્શન કરેલ નહીં હાવાથી તેને પણ પુષ્યમિત્ર સાથેના યુદ્ધમાં સમેાવડિયા તરીકે લેખી શકાય નહી. મતલબ કે, પુષ્યમિત્રને અને યુવાન વસુમિત્રને યવને સાથેના પ્રથમ યુદ્ધમાં જે યશ મળ્યો છે તે, સર્વાશે. તેમની કૌશલ્યતાને લીધે જ હતા એમ ખુલ્લા દિલથી કહેવાને બદલે એમ પણ કહી શકાય કે ડિમેટ્રીઅસ અને મિનેન્ડર જેવા યુદ્ઘનિપુણુ સરદારાની ગેરહાજરીને લીધે પણ હશે. આ આપણા અનુમાનને અનેક અન્ય બનાવથી ટેકા પણ મળે છે; કેમકે પુષ્યમિત્રના મરણુ ખાદ, રાજા ડિમેટ્રીઅસ અને સરદાર મિનેન્ડરે એકટ્રીઆમાંથી આવી મદ્રદેશના કાંઠે આવેલ૨૫ સાકલની રાજધાની પ્રથમ મજબૂત કરી લીધી હતી. અને આગળ વધી ડેડ સતલજ
(૨૫) હાલનું* શિયાલકાટ : રાન્ત ડિમેટ્રીસેજ ત્યાં પ્રથમ ગાદી કરી હતી: જ્યારે કેટલાક વિદ્વાનેનુ ધારવુ થયુ છે કે તેના પિતા યુથીડીમેસે કરી હતી,
Ind. His. Quart. V; P. 404 :-Even if Merander is ignored and Demetrius, son of Euthedemos is recognised as the
