________________
પરિચ્છેદ ] કુટુંબ
૧૯ રાજ્ય નહપાણુ ક્ષત્રપના રાજકીય જીવનને લગતા શિલાલેખ જેવા નાફેર પુરાવા હોવાથી તે સર્વ કોઈક ને કોઈક બનાવનો ઉલ્લેખ મળી આવે છે હકીકતને તદન સત્ય જ હોવાનું આપણે સ્વીતેમ તેને પણ જે પુત્ર હોત તે તેના રાજત્વ- કારવું રહે છે. વળી તેના મરણ બાદ તેની કાળમાં કાઈક ક્ષત્રપ તરીકે તેના પુત્રનું નામ ગાદી તેના વંશમાં પણ નથી રહી તેમ તેના કયાંક માલૂમ પડી જાત જ; પણ જ્યાં ને ત્યાં જમાઈને ભાગ્યે પણ નથી આવી, પણ બીજા જ જમાઈ રૂષભદત્ત નામની વ્યક્તિ જ તરી આવે વંશના હસ્તકે ગઈ છે તે હકીકત પણ એમ જ છે. એટલે સહજ કલ્પના કરી શકાય છે કે, સૂચવે છે કે, તેના મરણ સમયે તેને કોઈ પુત્ર જ નહપાણુના આખાયે-ક્ષત્રપ, મહાક્ષત્રપ અને રાજા નહોતે. તરીકેના-જીવનકાળમાં જે કોઈ પણ પ્રધાન
ઉપર કહી ગયા છીએ કે ૪૦ વર્ષનું વ્યક્તિ હોય તે તે તેને જમાઈ રૂષભદત્ત જ હત; રાજ્ય ભોગવ્યા બાદ તેનું ભરણું કુદરતી સંયો. કે જેણે મુખ્યતાએ, નહપાણુ ગાદીએ આવ્યો તે ગામાં નીપજયું હતું; જ્યારે ઈન્ડીઅન હિસ્ટોરીપહેલાં અનેક જીત મેળવીને, નાસિક શહેરની કલ કોર્ટલ નામના ત્રિમાસિકમાં ૧૯૨૯. પુ. આસપાસના પ્રદેશમાં નહપાણુ ક્ષત્રપના નામે જ ૫. પૃ. ૫૭૬ ઉપર “ શ્રાવતાર કથા' નામે અનેક પ્રકારનાં દાન દીધાં છે; જે તેણે જ કેત- એક પુસ્તકનો જે ઉતારો આપ્યો છે? રાવેલ શિલાલેખે ઉપરથી જોઈ શકાય છે. અને તેમાંથી વળી જુદી જ સ્થિતિ તરી આવે છે, પણ
benefactions at various places-નહપાણની પુત્રી દક્ષમિત્રાને શક ઉષવદાર વેરે પરણાવી હતી. કાલો અને નાસિકના શિલાલેખોમાં તેણે ભિન્ન ભિન્ન સ્થળે દાન કર્યાને ઉલ્લેખ કરેલ છે.
- જ્યારે કે. હિ, ઇ. પૃ. ૫૭૭માં રૂષભદત્તને નહપાણના જમાઈને બદલે, તેને બનેવી કે સાળો હોવાનું જણાવ્યું છે. (Brother-in-law to Nahapana.).
(૧૭) તે ઉતારો સદાબર આ નીચે ઉતારું છું. મજકુર પુસ્તક વિબુધ શ્રીધર રચિત “ કૃતાવતાર કથા ” નામે દિગંબર સંપ્રદાયનો ગ્રંથ છે.
અત્ર ભરતક્ષેત્રે વામિદેશે વસુધા નગરી ભવિષ્યતિ તત્ર નરવાહને રાજા તસ્ય સુ પા રાજ્ઞી તસ્યાં પુત્રમલભમાન રાજા હદિ ખેદ' કરિષ્યતિ અત્રે પ્રસ્તાવે સુબુદ્ધિનામા શ્રેષ્ઠિ તસ્ય નૃપસ્યપદેશ દાસ્યતિ ! યદિ દેવ પદ્માવતી પદારવિંદ પૂનં કરિષ્યતિ તતઃ પુત્રે ભવિષ્યતિ તસ્ય પુત્રસ્ય પદ્મ ઇતિ નામ વિધાસ્યતિ રાજ તતÁત્યાલયં કરિષ્યતિ સહસ્રરૂઢ દશસહસ્ત્રઅંબેધૃત ચતુઃશાલ વર્ષે વર્ષે યાત્રા કરિષ્યતિ વસંતમાસે શ્રેષ્ઠાપિ રાજપ્રસાદાત્મપદે જિનમંદિરે મંડિતાં મહીં કરિષ્યતિ | અન્નાંતરે મ પ્રત્યે સમ•
સ્તષિ સંઘશ્વામિષતિ રાજ શ્રેષ્ઠિના સહ જિનસ્તવન વિધાય પૂજં ચ નગરીમથે મહામહેન રથ ભ્રામયિતા તો જિનપ્રાંગણે સ્થાયિષ્યતિ નિજ મિત્ર મગધસ્વામિન મુનીંદ્ર દવા વૈરાગભાવના ભાવિ નરવાહનોડપિ શ્રેષ્ટિના સુબુદ્ધિના—ા સહ જૈન દીક્ષાં કરિષ્યતિ
આ પ્રમાણે જણાવીને આગળ જતાં લખ્યું છે કે, He studied the Jain Siddhhanta from one Dharsenacharya and composed a new work on the Jaina philosophy-otherwise the Angas, which was quite extinct at the time-તેણે ધરસેનાચાર્ય પાસે સૂત્રને અભ્યાસ કર્યો અને જેનતત્ત્વ ઉપર (અંગસૂત્ર સિવાય કે જેને તે સમયે લોપ થઈ ગયો હતો.) એક નવીન જ ગ્રંથ રચી કાઢશે.
[મારૂં ટીપણુ-પાછળ ભાગ સત્ય નથી લાગતું, કેમકે અનેક પુરાવાથી આપણે સાબિત કરી ચૂક્યા છીએ કે તેની ઉમર ૧૦૦ આસપાસ તે હતી જ; તે શું તેવડી મોટી ઉમરે, રાજભવને ત્યાગ કરી તેમણે જૈન પ્રવ્રજપા લીધી હતી ? બીજુ વળી લખે છે કે, સિદ્ધાંતને નાશ થઈ ગયો હતો, તે તે પણ એ
