________________
પાટલિપુત્ર
૧૦૦
સમયે બનવા પામ્યા હતા. (જી) પુષ્પમિત્રના વૃત્તાંતે.)
(૨) મૌયવંશી શ્રૃદ્રશ્યને મારી નાંખી અગ્નિમિત્ર જે ગાદી પોતાના હાથમાં લીધી છે તેમાં પણ, તે નિશ્વ ક્રાય કરવામાં ભલે અગ્નિમિત્રના હાથ હતા, છતાં તે સમયે પુષ્યમિત્રનું જ અમાત્યપદ ઢાવાથી તે કામના પ્રણેતા તરીકે પણ તેનું જ નામ લેવાયુ છે. આ બનાવ મ. સ. ૩૨૩-૪. સ. પૂ. ૨૦૪ માં બન્યા છે.
( ૩ ) યવન સરદારા સાથે ખૂનખાર યુદ્ધ કરીને પાંચાલ તથા સુરસેન પ્રાંતેામાંથી તેમને જે ઢાંકી કઢાયા છે તે યુવરાજ વસુમિત્રના હાથથી જ; તેમ તે બનાવ બન્યો છે પણ રાજા અગ્નિમિત્રના રોજઅમલ દરમ્યાન જ; છતાંચે પુષ્પમિત્ર ભલે તે સમયે રાજદારી જીવનમાંથી તદ્દન નિવૃત્ત થ ગયા હતા અને લડાઈ વી રીતે રાવાય છે તેનું નિરીક્ષણુ કરવા અથવા ખજુ તે જ્યારે જરૂર પડે ત્યારે કેવળ સલાહ આપવા જેટલા જ ઉપયાગી થઇ શકે તેવી સ્થિતિમાં જ હતા તથા તે હેતુથી જ તેને લડાઇમાં સાથે મેકલવામાં આવ્યા હતા; છતાં તે સમયે તેનું કેવળ સાનિધ્ય
( ઉપરની ટીકા નં. ૫૫ જુઓ ) અને મધ્યમિકાના રા તે પુષ્પમિત્તે કરેલ અશ્વમેધના સમયના ટ્રાઈ રા નહીં, પણ તેની પહેલાં થઇ ગયા ઢોલા બે (એય કુ, પશ ઇ. સ. ૧ ૧ માં છે. જ્યારે અમેધ ઈ, સ, પૂ. ૧૪૭ માં . આ માટે નીર્ષનો પારિમ નં. ૪ જી, મતલબ કે બન્ને બનાવની વચ્ચે ૧૨-૧૫ વતું અંતર છે. તેમાં અશ્વમેધ પ્રથમ છે અને ઘેરા પછીથી થયા છે. અને તેથી જ તેના શેખર ( પચિંત જચવાલએ ) પૃ. ૩૧ ના રીપબુમાં લખ્યું છે કે, the siege of Saket ( સાત અને રાલના માટે ઉપરની ટી. નં. ૫૫ જીએ ) must have
been earlier than the horse-sacrifice.
વળ ફૂગસ પોમ્પીમ્પસ જેવા પુરાવે ગ્રીક
[ તૃતીય
પક્ષ હોવાને લીધે તે લડાઇ તાયાના મશઃકલા પણ પુરાણકારામે તેના ધારે જ ચડાવ્યા છે. આ બનાવ મ. સ. ૩૩૦=. સ. પૂ. ૧૯૭ માં બન્યો છે,
( ૪ ) તેવી જ રીતે પ્રથમ અશ્વમેધ જે કરાયા છે તે પણ ગ્નિમિત્ર સમ્રાટના રાજ્ય કાળે જ. તેમાં યે પણ્ પુષ્યમિત્રની હૈયાતિ હતી એટલે પતંજલી મહાશયે તેમજ પુરાણિક ગ્રંથકર્તાઓએ તેને પુષ્યમિત્રના સાનિધ્યમાં જ સંપૂર્ણ થયા હોવાનુ લેખાવ્યુ` છે. તેને સમય મ. સ. ૩૩૨ ઇ. સ. ૧, ૧૫ માં છે.
હવે સમખરો કે વસ્તુસ્થિતિ ખરી રીતે ભિન્ન હોવા છતાં કે શા માટે પૌરાણિક ગ્રંથોમાં કેટલાયે બનાવા પુષ્યમિત્રના નામે નોંધાઈ જવાયાં છે. અત્યાર સુધીમાં વધ્યુંવા ગયેલા અનેક
સામ્રાજ્યના અનેક પાટનગર થઇ ગયાં, છતાં કાને માટે
સ્વતંત્ર પારીયા લખીને તેનુ મહત્ત્વ દર્શાવવા પ્રયત્ન આદર્યું નથી જ્યારે દેવળ પાટલિપુત્રને જ તેના અપવાદરૂપ શા માટે બનાવાય નવા પ્રશ્ન
પાટલિપુત્રનું આયુષ્ય
ગ્રંથકર્તા પણ તે હકીકતને ટેકા આપે છે(જો કે ડૉ. સ્ટેન કાના જુદો પડે છે ખરા ) કે, હિ, ઇ. પૃ. ૪૦૪ માં જણાવ્યું કે “br, ben now ignores the statement of Trogus Pompeius, and holds without any hesitation that the Yavana king, who laid siege to Sakal " ( ઉપરની મારી ટીકા નો વધુ સરખાવા ) and Made hyamika contemporaneously with Pushyamitra's horse-sacrifice was Demetrius, son of Euthydemos (Acta Orientalia, I P. 53–ૌંકર સ્ટેન નાદ એ દુગસ પામ્પીસના કાન પ્રત્યે આંખમિ ધારણા કર્યા છે, અને નિસ્સાચપણે એમ માને છે કે, પુષ્પમિત્રના અશ્વમેધ યજ્ઞના
