Book Title: Agam 10 Ang 10 Prashna Vyakaran Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सुदशिनोटोका अ० १४ पृथिवीकायहिंसाकारणनिरूपणम्
६५ 'घर' गृहाः प्रसिद्धा, “सरण' शरणानि सामान्यगृहाणि, 'लयण' लयनानि पर्वतवर्ति पाषाणगृहाणि, 'आवण' आपणाः हट्टाः, 'वेइय' वेदिका परिष्कृता भूमिः, 'देवकुलानियक्षगृहाणि, 'चित्तसभा' चित्रसभा-चित्रयुक्तसमास्थानम् , 'पवा' प्रपा-पानीयशाला 'प्याऊ' इति भाषा प्रसिद्धा, 'आययण' आयतनं यज्ञशाला, 'आवसह' आवसथ:-तापसाश्रमः, 'भूमिघर' भूमिगृह-गुहारूपं पृथिवीगृहम् , 'मंडवाण' मण्डपा:=पटनिर्मितगृहास्तेषां, 'कए' कृते-एतनिमित्तमित्यर्थः । तथा 'भायण भंडोवगरणस्स' भाजनभाण्डोपकरणस्य भाजनानि=सौवर्णराजतादीनि, भाण्डानि-मृण्मयानि शरावादीनि, उपकरणानि=उदूखल मुसलादीनि एतेषां समाहारद्वन्द्वे-भाजनभाण्डोपकरणम् , तस्य च 'विविहस्स य' विविधस्य च-अनेक मकारस्य 'अट्ठाए' अर्थाय-प्रयोजनाय ‘मंदबुद्धिया' मन्दबुद्धिका स्वपरहिताहितविवेकविकलाजनाः, 'पुढवीं पृथिवीं 'हिसंति' घ्नन्ति ॥सू०१४॥ (घर) घर के निमित्त (सरण ) शरण-सामान्यगृह के निमित्त (लयण) लयन-पर्वतवति पाषाण घर के निमित्त (आवण)आपण-हाट के निमित्त (वेइय ) वेदिका-चोतरे के निमित्त (देवकुल) देवकुल-यक्षायतन के निमित्त (चित्तसभा) चित्रसभा-चित्रयुक्त सभा के निमित्त (पवा) प्रपा-प्याऊ के निमित्त "आययण" आयतन-यज्ञशाला के निमित्त ( आवसह ) अवसथ-तापसों के आश्रम के निमित्त (भूमिघर) भूमिगृह के निमित्त (मंडवाणकए) मंडप के निमित्त तथा ( भायण भंडोवगरणस्स य विविहस्स य अट्ठाए पुढविं हिंसंति मंदबुद्धिया) नाना प्रकारके भाजन भांडोपकरणके निमित्त मन्दबुद्धिजन पृथिवीकाय जीवोंकी हिंसा करतेहैं । ___भावार्थ-पृथिवी कायिक एकेन्द्रिय जीव है। इस एकेन्द्रिय जीव की हिंसा करने का निमित्त-प्रयोजन क्या होता है-इस विषय को सूत्र "घर" धरने निमित्त "सरण” १२९५-सामान्य गृहने निभित्ते “लयण" सयन. पतति पाषाण धरने निमित्त “आवण” २।५-दुानने निभित्ते “वेइय"
वा-यातशन निमित्त "देवकुल" हेवमुस-यक्षायतनने निमित्त "चित्तसभा" थिसमा-त्रियुत समान निमित्त “ पवा" अपा-५२५ निमित्त "आययण" मायतन या निमित्त "आवसह" मावसथ-तापसेना सश्रमाने निमित्त "भूमिघर" भूभिडने निमित्त 'मंडवाणकए” भ७पने निभित्त, तथा "भायण भंडोवगरणस्स य विविहरस य अदाए पुढवि हिंसंति मंदबुद्धिया” भने प्रधान ભાજન, ભાંડે પ્રકરણને નિમિત્તે મંદ બુદ્ધિવાળા લોકો પૃથ્વીકાય જીવોની હિંસા કરે છે.
ભાવાર્થ–પૃથ્વીકાયિક જીવ એક ઈન્દ્રિયવાળા હોય છે, એ એકેન્દ્રિય જીવની હિંસા કરવામાં નિમિત્તે, પ્રજને કયાં ક્યાં હોય છે, તે વિષે સૂત્ર
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર