Book Title: Agam 10 Ang 10 Prashna Vyakaran Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सुदर्शिनी टीका अ० ५ सू०१ यथा ये परिग्रहं कुर्वन्ति तन्निरूपणम् ५२१ श्चेति 'दुविहा' द्विविधाः ‘कप्पातीया' कल्वातीताः 'विमाणवासी' विमानवासीन:-अनुतरविमानवासिनः 'महडिया' महर्दिकाः 'उत्तमा' उत्तमाःश्रेष्ठाः मुखराः सर्वदेवेषु प्रधानाः, ‘एवं च ' इत्युक्तप्रकारेण 'चउबिहा' चतुर्विधाः-भवनपतिवानन्यन्तरज्योतिष्कवैमानिकरूपा, सपरिसावि' सपरि पदोऽपि न केवलमेते किन्तु एषां परिषदोऽपीत्यर्थः, देवाः ' ममायति' ममायन्ते ममत्वं कुर्वन्ति । कस्मिन् विषये ममत्वं कुर्वन्तीति तान्याह—'भवणवाहणजाणबिमाणसयणासणाणि य ' भवनवाहनयानविमानशयनासनानि च, तथा 'नाणाविह वस्थभूसणाणि य ' नानाविधवस्त्रभूषणानि च 'पवरपहरणाणि य' वासीमहड्डिया उत्तमा सुरवरा एवं चेते चउविवहा सपरिसा वि देवा ममायंति ) कल्पातीत के दो भेद है (२) ग्रैवेयक विमानवासी और (२) अनुत्तर विमानवासी इनमें जो पांच अनुत्तर विमानां में-विजय, वैजयन्त, अपराजित और सर्वार्थ सिद्ध इनमें रहने वाले देव हैं वे महद्धिक कहलाते हैं और सब देवों में उत्तम-श्रेष्ठ-एवं प्रधान माने जाते हैं। कल्पोपपन्न देवों में स्वामिसेवक भाव होता है। कल्पातीत में नहीं। ये तो सभी इन्द्रवत् होने से अहमिन्द्र कहलाते हैं । मनुष्यलोक में किसी निमित्त पर कल्पोपपन्न देव ही आते हैं-कल्पातीत नहीं । इस प्रकार भवनपति, वानन्यन्तर, ज्योतिष्क और वैमानिकरूप चारों प्रकार के देव अपनी २ परिषदासहित इन भवन आदि पदार्थों में ममत्व करते हैं। सूत्रकार अब इन्ही ममत्व के विषयभूत पदार्थों को कहते हैं - ( भवण-वाहण-जाणविमाण-सयणासणाणि ) भवन, वाहन, यान, विमान, शयन, आसन तथा- (नाणाविहवत्थभूसणणि य) सुरवरा एवं चउब्धिहा सपरिसा वि देवा ममयंति" ४८५ातीतना से छे. (१) अवेय विमानवासी मन (२) मनुत्तर विमानवासी. तेभान विय, વૈજયન્ત, જયન્ત, અપરાજિત અને સવાર્થ સિદ્ધ, એ પાંચ અનુત્તર વિમાનમાં રહેનાર જે દેવે છે તેમને મહદ્ધિક કહે છે, તે દેવ બધા દેવમાં શ્રેષ્ઠ ગણાય છે. મનુષ્યલકમાં કઈ પણ નિમિત્ત ક૯પપપન્ન દેવે જ આવે છે, કલ્પાતીત આવતા નથી. આ રીતે ભવનપતિ, વનવ્યતર, તિષ્ક અને વૈમાનિક, એ ચાર પ્રકારના દેવ પિત પિતાની પરિષદ સાથે તે ભવન આદિ પદાર્થોમાં મમત્વ રાખે છે. સૂત્રકાર હવે તે મમત્વના વિષય રૂપ પદાર્થો દર્શાવે છે– "भवण-वाइण-जाण-विमाण-सयणा-सणाणि " सपन. पाउन, यान, विमान, शयन, शासन, तथा “ नाणाविहवत्थभूसणाणि य” विविध पक्षी, माभूषणे।
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર