Agam 10 Ang 10 Prashna Vyakaran Sutra Sthanakvasi

Book Title: Agam 10 Ang 10 Prashna Vyakaran Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 760
________________

% 3D
७०२
____ प्रश्रव्याकरणसूत्रे असद्भूतार्थानि वचनानि 'जंपंति' जल्पन्ति-ब्रुवते । हास्यकारिणो द्वितीयमहाव्रतनाशका भवन्तीत्यर्थः । कीदृशं हास्यम् ? इत्याह-' परपरिभवकारणं-परापमानहेतुकं च हास्यं भवति । तथा-'परपरिवायप्पियं' परपरिवादप्रियं-परपरिवादः =अन्यदूषणाविधानं प्रिय इष्टो यस्मिंस्तत्तादृशं च हास्यं भवति। तथा-' परपीलाकारगं' परपीडाकारकं च हास्यं भवति । तथा-'भेयविमुत्तिकारगं' भेदविमूर्तिकारकं भेदः चारित्रभङ्गः: विमूत्तिः विकृतनयनवदनादित्वेन विकृतशरीराकृतिस्तयोः कारकं च हास्यम् । 'अण्णोण्णजणियं च होज्ज हासं' अन्योन्यअर्थको गोपन करने वाले एवं असद्भूत अर्थ को प्रकट करने वाले वचनों को बोला करते हैं । सत्यमहाव्रत में सद्भूत अर्थका प्रकाशन
और असद्भुत अर्थ का प्रकट करना हेय कहा है, अतःहास्य में जब इस प्रकार की परिस्थिति रहती हैं कि उसमें असदभूत अर्थ का प्रकटन और सद्भूत अर्थ का गोपन होता है, तो द्वितीय महाव्रत का संरक्षण इस अवस्था में कैसे हो सकता है नहीं हो सकता, इसलिये हास्य का त्याग कहा गया है। (परपरिभवकारणं च हासं) हास्य पर के अपमान का कारण होता है। (परपरिवायप्पियं च हास) हास्य में पर के दूषण का कथन करना प्रीय लगता है। (परपीलाकारगं च हासं) हास्य में इस बातका भी ध्यान नहीं रहता है कि इस हास्य से अन्य को कष्ट हो रहा है। (भेयविमुत्तिकारगं च हास) हास्य चारित्र के भंग का हेतु हो जाता है। इसमें नयन वदन आदि शारीरिक अवयव विकृत बन जाते हैं । ( अण्णोण्णजणिय च होज्ज हासं) हास्य અસદ્દભૂત અર્થને પ્રગટ કરનારાં વચને બેલ્યા કરે છે. સત્યમહાવ્રતમાં સદ્ભૂત અર્થનું ગેપન તથા અસદ્દભૂત અર્થનું પ્રકાશન હેય ગણવેલ છે. તે હાસ્યમાં જ્યારે એવા પ્રકારની પરિસ્થિતિ રહે છે કે તેમાં અસદ્દભૂત અર્થ પ્રગટ કરાય છે અને સદભૂત અર્થનું ગેપન કરાય છે, તો એ પરિસ્થિતિમાં દ્વિતીય મહાવ્રતનું રક્ષણ કેવી રીતે થઈ શકે ? થઈ શકે જ નહીં માટે હાસ્યને પરિત્યાગ ४२वो . सम सूत्री मताव्यु छ. “ परपरिभवकारणं च हास" हास्य सन्याना २५५मान- ४१२९५ मने छ. " परपरिवायप्पिय च हासं” स्यमा अन्यन पोर्नु ४थन ४२y प्रिय सागे छ. “ परपीलाकारगं च हासं" હાસ્યમાં તે વાતનું પણ ભાન રહેતું નથી કે તે હાસ્યથી કોઈ બીજાને કષ્ટ थ६ २धुं छे. “ भेयविमुत्तिकारगं च हास" स्यने सीधे यात्रिी सोय થાય છે. તેમાં નયન, વદન આદિ શરીરના અવયવે વિકૃત થઈ જાય છે. " अण्णोण्णजणियं च होज्ज हास” १२५ पधारे माणुस मन्योन्य भण
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર


Page Navigation
1 ... 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010