Book Title: Agam 10 Ang 10 Prashna Vyakaran Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
८०८
प्रश्रव्याकरणसूत्रे वास =स्थानम् तत्र या वसतिः निवासस्तद्रूपो यः समितियोगस्तेन ‘भाविओ' भावितःचासितः 'अंतरप्पा ' अन्तरात्मा-जीवः 'आरयमणा' आरतमनाःआ-समन्तात् रतं ब्रह्मचर्ये संसक्तं मनो यस्य स तथा, पुनः-विरयगामधम्मे' विरतग्रामधर्मः निवृत्तो ग्रामधर्मातू-मैथुनाद् यः स तथा, अत एव-'जिइंदिए' जितेन्द्रियः वशीकृतेन्द्रियः, 'बंभचेरगुत्ते ' ब्रह्मचर्यगुप्तः नवविध ब्रह्मचर्यसहितः दशविधव्रह्मचर्य-सगाधिस्थानयुक्तो वा ' भवइ' भवति ।।मु०६॥ वसति समिइजोगेण ) इस प्रकार स्त्री, पशु, पंडक के संसर्ग से रहित स्थान में ठहरने रूप समिति के योग से ( भाविओ अंतरप्पा) भावित अंतरात्मा-मुनि ( आरथमणा ) सर्व प्रकार से ब्रह्मचर्य व्रत में संसक्त मन वाला हो जाता हैं और-(विरयगामधम्मो) ग्रामधर्म-मैथुन से विरत हो जाता है। अतएव-वह ( जिइंदिए बंभचेरगुत्तेभवइ ) जिते. न्द्रिय बनकर नवविधब्रह्मचर्य की गुप्ति से अथवा दशविध ब्रह्मचर्य समाधी स्थान से युक्त बन जाता है।
भावार्थ-इस सूत्र द्वारा सूत्रकार ने ब्रह्मचर्य व्रत को स्थिर रखने वाली पांच भावनाओं में से प्रथम स्त्रीपशु पंडक सेवित शयनासम वर्जन रूप भावना का स्वरूप स्पष्ट किया है। साधुजन को ऐसी ही वसति-स्थान में निवास करने की प्रभु की आज्ञा है कि जो निर्दोष हो । स्त्री पशु पंडक आदि के संसर्ग से रहित हो। क्यों कि ऐसे स्थान में निवास करने से साधु के ब्रह्मचर्य व्रत का देश से भंग अथवा सर्वथा भंग हो सकता है । तथा जिस स्थान पर बैठकर स्त्रियां विविध આ રીતે રસી પશુ, અને પંડકના સંસર્ગથી રહિત સ્થાનમાં રહેવા રૂપ समितिना योगथी “भाविओ अंतरप्पा" सावित भतरात्मा-भुमि " आरयमणा" ४२४ मारे ब्रह्मय व्रतमा ४० भन! थ६ जूय छ भने "विरयगामधम्मो" अभयम-भैथुनथी भुरत थ लय छे. तेथी ते "जिइंदियबंभचेरगुत्ते भवह" જિતેન્દ્રિય થઈને નવ વિધ બ્રહ્મચર્યની ગુપ્તિથી અથવા દશવિધ બ્રહ્મચર્યસમાધિ સ્થાનથી યુક્ત બની જાય છે.
ભાવાર્થ—આ સૂત્ર દ્વારા સૂત્રકારે બ્રહ્મચર્ય વ્રતને સ્થિર રાખવાની પાંચ ભાવનાઓમાંથી સૌથી પહેલી સ્ત્રી, પશુ, પંડક સેવિત શયનાસન વજનરૂપ ભાવનાનું સ્વરૂપ સ્પષ્ટ કર્યું છે. સાધુજનોને એવા સ્થાનમાં વસવાની પ્રભુની આજ્ઞા છે કે જે નિર્દોષ હાય, સ્ત્રી, પશુ, પંડક આદિના સંસર્ગથી રહિત હિય. કારણ કે એવા સ્થાનમાં વસવાથી સાધુના બ્રહ્મચર્ય વ્રતને અંશતઃ ભંગ થાય છે અથવા સર્વથા ભંગ થઈ શકે છે. તથા જે સ્થાને બેસીને
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર