Book Title: Agam 10 Ang 10 Prashna Vyakaran Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रश्रव्याकरणसूत्रे संयतेन=साधुना 'कालम्मि य' काले च-अबसरे 'वत्तव्वं' वक्तव्यम् । एवम् अनेन प्रकारेण अणुबीइ समिइजोगेण' अनुविचित्यसमितियोगेन अनुविचित्य पर्या लोच्य या समितियोगेन=भाषारूपासमितिः, तस्या योगेन 'भाविओ' भावितःअन्तरप्पा' अन्तरात्मा जीवः- संजयकरचरणनयणवयणो' संयतकरचरणनयनवदनः संयतं = सम्यग्यतनायुक्त करचरणनयनवदनं यस्य स तथोक्तःसन् समाहितेन्द्रियः सन्नित्यर्थः, 'सूरो' शूरः पराक्रमशाली, 'सच्चज्जवसंपन्नो' सत्याजैवसंपन्नः-सत्यम् अमृषा आर्जवम्-ऋजुता, ताभ्यां संपन्नो-युक्तो भवति । इत्येषाप्रथमा भावना ।। सू-४ ॥ गया हो ऐसे हों, ऐसे ही वचन साधु को अवसर आने पर-जब तब नहीं किन्तु बोलने का जब समय उपस्थित हो तब बोलना चाहिये। ( एवं ) इस प्रकार ( अणुवीइसमिइ जोगेण) अनुविचिन्त्य भाषासमिति के योग से-विचार कर बोलने रूप भाषासमिति के संबंध से (भाविओ अंतरप्पा) भावित हुआ जीव ( संजयकरचरणनयणवयणो) अच्छी तरह यतना से युक्त कर-हाथ, चरण-पैर, नयन-नेत्र एवं वदन-मुख वाला बनकर, अर्थात् समाहित इन्द्रियों वाला होकर ( सूरो ) पराक्रमशाली बन जाता है, अर्थात् सत्यमहाव्रत की आराधना में आये हुए उपसर्गों और परीषहों को जीतने में शक्तिशाली हो जाता है। तथा ( सच्चज्जवसंपन्नो भवइ ) सत्य और ऋजुता से संपन्न बन जाता है।
भावार्थ-अहिंसा व्रत की तरह सत्यव्रत की भी पांच भावनाएँ हैं। उनमें पहिली भावना अनुविचिन्त्य भाषा समिति है। विचारસારી રીતે વિચાર કરી લીધું હોય, એવાં વચને જ સાધુએ અવસરે-ગમે ત્યારે નહીં, પણ બલવાન સમય ઉપસ્થિત થાય ત્યારે બેલવાં જોઈએ. " एवं) २ : अणुवीइ समिइ जोगेण" मनुविचिन्त्य भाषा समितिना योगथी - विया२ ४रीने मालवा३५ भाषा समितिना समयथी " भाविओ अंतरप्पा" मावित मनेर ७१ “संजयकरचरणनयणबयणो ” सारी शेते યતનાયુકત હાથ, પગ, નેત્ર અને મુખવાળા થઈને, અથવા સમાહિત ઈન્દ્રિयोगा। 25ने " सूरो" ५२।भणी मनी नय छे मेटले सत्य महाવ્રતની આરાધનામાં નડેલ ઉપસર્ગો અને પરીષહોને જીતવાને સમર્થ બની જાય छ, तथा "सच्चज्जवसंपन्नो भवइ" सत्य भने यी युत मनी लय छे.
ભાવાર્થ—અહિંસાવ્રતની જેમ સત્યવ્રતની પણ પાંચ ભાવનાઓ છે. તેમાં પહેલી ભાવના અનુવિચિત્ય ભાષાસમિતિ છે. વિચારપૂર્વક બેલવું તેને અનુ
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર