Agam 10 Ang 10 Prashna Vyakaran Sutra Sthanakvasi

Book Title: Agam 10 Ang 10 Prashna Vyakaran Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 742
________________

६८४
प्रश्रव्याकरणसूत्रे
होती हो, जिनके बोलने में लज्जा की भी लाज जाती हो, लोक में जो निन्दित माने जाते हों, पर के मर्म को जो छेदते हों, दुर्दष्ट, दुःश्रुत एवं जो अज्ञात हों ऐसे सत्यवचन भी नहीं बोलना चाहिये । तथा भाषासमिति के विरोधी होने से ऐसे वचन भी नहीं कहना चाहिये कि जो दूसरों की निंदा कारक हों, कर्णकटु तथा दुःखप्रद हों, जैसेतू महामूर्ख है, मेघावी नहीं है, धर्मप्रिय नहीं है इत्यादि । तथा जो द्रव्य जैसा है, जैसे आकार का है, जिस क्षेत्र काल आदि से संबंध रखता है, ऐसा ही उसका प्रतिपादन करनेवाला अविसंवादी वचन जो होता है वह वचन द्रव्य से युक्त कहलाता है, इसी प्रकार उस द्रव्य में जो पर्यायें हो रही हों, अथवा - जिस पर्याय से वह युक्त हो उस पर्याय का प्रदर्शक वचन पर्याय से युक्त वचन कहलाता है । गुणों की अपेक्षा को लेकर जो वचन बोला जाता है वह गुण से युक्त वचन कहलाता है । कृष्यादि व्यापारों को लेकर जो वचन कहे जाते हैं वे कर्मयुक्त वचन कहलाते हैं। " ये शिल्पी है ये चित्रकार हैं " इत्यादि जो क्रियाविशेषों को लेकर जो वचन कहे जाते हैं वे बहुविधशिल्पयुक्त वचन कहलाते हैं। तथा सिद्धान्त के अनुसार जो वचन कहे जाते हैं वे सिद्धान्तयुक्त वचन कहलाते हैं । इसी तरह नाम आदि से युक्त जो
ધૃષ્ટતાનું પ્રદર્શન થતું હાય, જે ખેલવામાં લાજ લેાપાતી હાય, જગતમાં જે નિન્દાપાત્ર મનાતાં હોય, બીજાના મને જે છેદ્યતાં હાય, દુષ્ટ, દુઃશ્રુત, અને જે અજ્ઞાત હોય એવાં સત્યવચન પણ ખેાલવાં જોઇએ નહીં. તથા ભાષાસમિતિના વિરોધી હાવાથી એવાં વચના પણ ન બોલવાં જોઈએ કે જે બીજાની નિન્દાકારક હાય, કકટુ તથા દુઃખપ્રદ હાય જેમ કે “ तु महाभूर्ख छे, भेधावी नथी, धर्मप्रिय नथी " इत्यादि, तथा ने દ્રવ્ય જેવુ છે જેવા આકારનું છે, ક્ષેત્ર કાળ આદિ સાથે સબંધ રાખે છે, એવું જ તેનું પ્રતિપાદન કરનારાં અવિસવાદી જે વચનેા હોય છે તે વચના દ્રવ્યયુક્ત કહેવાય છે એ જ પ્રમાણે તે દ્રવ્યમાં જે પર્યાચા થઇ રહી છે, અથવા જે પર્યાયથી તે યુક્ત હોય, તે પર્યાયને દર્શાવનારૂ વચન પર્યાયયુક્ત વચન કહેવાય છે. ગુણાની અપેક્ષાએ જે વચન ખેલાય છે ને ગુણયુક્ત વચન કહેવાય છે, કૃષ્યાદિ વ્યાપારાની અપેક્ષાએ જે વચન ખેલાય છે તે કમ યુક્ત वयन उहेवाय छे. " तेया शिडपी छे, तेयो चित्रहार छे" इत्यादि डियाવિશેષાની અપેક્ષાએ જે વચન કહેવાય છે તે અહુવિધ શિલ્પયુક્ત વચન કહેવાય છે, એ જ પ્રમાણે નામ આદિથી યુક્ત જે વચન કહેવાય છે તે
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર


Page Navigation
1 ... 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010