Book Title: Agam 10 Ang 10 Prashna Vyakaran Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
३६२
प्रश्नव्याकरणसूत्रे टीका-'एवम्' अमुना प्रकारेण आत्मनः कर्मभिर्वन्धनेन 'नरगतिरियनरअमर गमण पेरंतचक्कवालं' नरकतिर्यङ्नराऽमरगमनपर्यन्तचक्रवालं तत्र 'नरकः, तिर्यङ्, नरः, अमरः,' इति चतुर्गतिषु गमनं = तदेव पर्यन्तचक्रवालं-बाह्यपरिधिमण्डलं यस्य स तथा तमेवम्भूतं संसारसागरं वसन्तीति वक्ष्यमाणेन सम्बन्धः। पुनः कथं भूतमित्याह—' जम्मजरामरणकरणगंभीरदुक्खपक्खुभियपउरसलिलं ' जन्मजरामरणकरणगम्भीरदुःखप्रक्षुभितप्रचुरसलिलं-तत्र जन्मजरामरणादिभिः करणैः= साधनभूतैर्यद्गम्भीरदुःखम्-अतिमहाक्लेशस्तदेव पक्षुभितं = अतिवेगव्याकुलितं प्रचुरं सलिलं जलं यत्र स तथा तम् , यथा समुद्रो विपुलजलराशिपूर्णो भवति तथैव समुद्ररूपः संसारोऽपि जलस्वरूपविविधदुःखब्याप्त इत्यर्थः, एवमेवाग्रेऽपि समुद्रधर्मान् रूपकाऽलङ्कारेण संसारेऽपि प्रदर्शयति पुनर्यथा-'संजोगविजोग
ये जीव ज्ञानावरण आदि अष्टविध कर्मों से बंधदशा को प्राप्त होकर संसार सागर में रहते हैं सूत्रकार अब वर्णन करते हैं
' एवं नरग' इत्यादि।
टीकार्थ-(एवं) इस प्रकार अपनी आत्माको कर्मों के साथ एक क्षेत्रावगाहरूप बंधदशा से बांधनेके कारण ये अदत्तग्राहीजन (नरगतिरियनर अमरगमणपेरंतचक्कवालं ) नरक, तिर्यञ्च, मनुष्य एवं देवगतियों में परिभ्रमण हृप बाह्य परिधिमंडल वाले, तथा (जम्मजरामरणकरणगंभीर दुक्खपक्खुभियपउरसलिलं ) जन्म, जरा, मरणजन्य अति महाक्लेशरूप प्रक्षुभित एवं प्रचुर जलवाले संसार सागर में ही चक्कर काटा करते हैं-परिभ्रमण किया करते हैं । सूत्रकार रूपकालंकार से इसी संसार
તે જ જ્ઞાનાવરણ આદિ આઠ પ્રકારના કર્મોથી બંધનની દશા પ્રાપ્ત કરીને સંસાર સાગરમાં રહે છે. હવે સૂત્રકાર તેનું વર્ણન કરે છે –
" एव नरग" छत्यादि 10-" एव" ते शते पाताना मात्माने भनी साथे से क्षेत्रा॥९३५ माथी मांधवाने ते महत्तयाडी माणसे " नरगतिरियनरअमरगमणपेरंतचक्कवालं" न२४, तिय"य, मनुष्य मने ५ पतियोमा परिप्रभा३५ मा परिधिम , तथा “ जम्मजरामरणकरणगंभीरदुक्ख पक्खुभियपउरसलिलं" म, ४२१, भ२५ भन्य अतिशय मोटा सेश३५ પ્રસુતિ અને પ્રચુર જળવાળા સંસાર સાગરમાં જ ચક્કર લગાવ્યા કરે છેપરિભ્રમણ કર્યા કરે છે, સૂત્રકાર રૂપક અલંકારથી આ સંસારસાગરનું વર્ણન
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
