Book Title: Chaturvinshatika
Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004891/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatakA kartA- AmArya zreSTha puSpabhaTTasUprivarya nuM preraka : pa.pU. vairAgya dezanAda# AyArca bhAvaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namaH zrI gurupremasUraye zrI bappabhaTTasUrivarya viracita pUrvamunivaryapraNItaTIkA yukta 4 caturvizatikA (zrI bappabhaTTasUrijIkRta zrI zAradA stotra tathA zrI rAjazekharasUriviracita zrI bappabhaTTasUrivaryacaritarUpa be pariziSTo sAthe) gujarAtI bhASAnuvAda - saMzodhanakAra zrI hIrAlAla rasikadAsa kApaDIyA (M.A.) prakAzanapreraka ane mArgadarzaka pa.pU.vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA ka prakAzaka zrI jinazAsana ArAghanA TrasTa Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * : divyakRpA pa. pU. siddhAMtamahodadhi AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI ma.sA. pa.pU.vardhamAnataponidhi AcAryadevazrImavijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA. da pa. pU. samatAsAgara paMnyAsapravara zrI pavavijayajI gaNivarya zubhAziSa pa. pU. siddhAMtadivAkara gacchAdhipati A. zrImad vijayajayaghoSasUrIzvarajI ma. sA. : preraNA-AziSa-mArgadarzana : pa. pu. vairAgyadezanAdala AcAryadeva zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. : prAptisthAna : (1) zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa | (2) zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa dukAna naM. 5, badriIkezvara sosAyaTI, caMdrakAnta saMghavI 82, netAjI subhASa roDa, 6/bI, azokA kompalekSa, marIna DrAIva, "I roDa, relve garanALA pAse, muMbaI - 400 002. pATaNa - uttara gujarAta. vIra saM. 2532 vi. saM. 2062 isvIsan 2006 mUlya : rU. 250-00 : kaMmpojha-prinTIMga-bAinDIMga : bharata grAphiksa : nyumArkeTa, pAMjarApoLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-1. phona : (mo.) 9925020106, (079) 22134176 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtamahodadhi suvizALagacchanirmAtA sva. AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyaviUriNa, ugra lakhI , sADhi nA0 paramI pApAthiI AjIvanAblIsI gacchAdhipati , AcArya zrImada vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya bAlabrahmacArI AcAryazreSTha zrI bappabhaTTasUrivarya viracita ane pUrvamunivarya praNItaTIkAyukta zrI 'caturvizatikA' graMtharatnane punaHprakAzita karatA atyaMta harSa ane AnaMdanI lAgaNI anubhavIe chIe. AjathI 80 varSa pUrve zrI hIrAlAla rasikadAsa kApaDIyA dvArA gurjara bhASAnuvAda viraNAdithI saMzodhita prastuta graMtha zrI veNIcaMdra suracaMdra dvArA zrI Agamodaya samiti taraphathI bahAra paDela A punarmudraNa prasaMge pUrvaprakAzaka ane pUrvasaMpAdaka pratye kRtajJatAnI lAgaNI vyakta karIe chIe. graMtha viSayaka vistRta sAmagrI upodghAtamAM kApaDIyAjIe Apela hovAthI tyAMthI joI levA anurodha. - jAvyazAstravinovena jAto prati dhImatAm| vidvAna puruSo kAvya ane zAstramAM ramaNa karI jIvanakALane sArthaka kare che. prastuta kAvyagraMtha vinoda-AnaMdanI sAthe bhaktirasathI paNa tarabatara che. adbhUta kavitvazaktithI alaMkRta ahIM bhaktibhAvonI jhaMkRtatA che. saMskRtathI anabhijJa jIvone mULa kAvyanA anvartha-zabdArtha bhASAMtara ane spaSTIkaraNAdi paNa upayogI thaI paDaze. prAMte bhaktinirbhara bhAvo vaDe bhavyajana mokSamArge AgaLa vadhe e ja zubhAbhilASA. chellA 28 varSathI pa.pU. paramazAsana prabhAvaka saumyamUrti vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNA ane AzIrvAdathI zrutarakSAnuM A kArya ame AraMbhyuM che. tadanvaye jIrNa-zIrNa aprApya graMthone suMdara-TakAu kAgaLa para ophaseTa prinTa karI bhAratabharanA 300 thI paNa adhika jJAnabhaMDArone vinAmUlye bheTa dharavAmAM Ave che. Aja sudhImAM 325 thI paNa adhika graMtho punarjIvita karavAmAM ame saphaLa banyA chIe. pUjyazrInI preraNA mujaba A kArya hajI paNa cAlu ja che. zrutadevI bhagavatI amane sahAyatA bakSe e ja zubhAbhilASA saha. TrasTIo zrI caMdrakumArabhAI jarIvAlA zrI lalitabhAI koThArI zrI puMDarikabhAI zAha Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // sUripremASTakam // racayitA -pa. pU. paMnyAsaH zrI kalyANabodhivijayajI gaNI (upajAti) siddhAntavArdhiH karuNodavAho, vAtsalyanIrAntimanIradhizca / gItArtharalo guru gacchanAthaH pAyAtsa pApAt paramarSi-premaH // 1 // miSTAnnabhojyAni phalAni yo hi, AmrapramukhANyapi bhuktavAnna / mAM jihyajihvAjaDanAgapAzAt, pAyAtsa pApAt paramarSi-premaH // 2 // AkrozasoDhA'naparAdhakArI, svarakSaNe yasya na kA'pi vAJchA / aho ! prazAnti-natamastakarSiH, pAyAtsa pApAt paramarSi-premaH // 3 // vRddhe'pi kAye bahurugnikAye, na yasya kAGkSA pratikarmaNe'ho! / anto'riyoddhA bhavabhItidhartA, pAyAtsa pApAt paramarSi-premaH // 4 // mugdhIkRtA drak caritaM nirIkSya, guNaikapazyAparikuNThitApi / yannAmato sidhyati vAJchitaM drAk, pAyAtsa pApAt paramarSi-premaH // 5 // AyuHkSayeNa cyutayogayAgaH, samAgatazcaiva gatazca seddhaM / prANAMzca dattvA jinazAsanAya, pAyAtsa pApAt paramarSi-premaH // 6 // kkAsannasiddhasya puno mayAptiH ? va tadguNAbdhe-rlavalezalabdhi ? / tathApi yAce bhavarAganAgAt, pAyAtsa pApAt paramarSi-premaH // 7 // yadIyasevA tviyameva ziSTA, yadAzayasya pratipAlanaiva / zrIhaimacandrapsitamekameva, pAyAtsa pApAt paramarSi-premaH // 8 // Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // sUribhuvanabhAnvaSTakam // racayitA - pa. pU. paMnyAsaH zrI kalyANabodhivijayajI gaNI (vasaMtatilakA) sajjJAnadIptijananaikasahasrabhAno !, saddarzanocchrayavidhau paramAdrisAno ! duSkarmabhasmakaraNaikamanaHkRzAno !, bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 1 // yo varddhamAnatapasAmativarddhamAna - bhAvena bhAvaripubhiH pratiyudhyamAnaH / krucchadmalobharahito galitAbhimAno, bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 2 // tejaH paraM paramateja ito samasti, kudaSTibhid tadamicaMdani cAmidaSTiH / / bhUtA'pi zailamanasAM nayane'zruvRSTiH,bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 3 // tubhyaM namo bhavikapaGkajabodhabhAno ! tubhyaM namo duritapaGkavizoSabhAno ! tubhyaM namo nibiDamohatamohabhAno ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 4 // guNairmahAnasi guro ! gurutAprakarSa ! pApeSvapi prakRtadraSTipiyUSavarSa ! vRttyaikapUtaparizuddhavacovimarza ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 5 // kallolakadvarakRpA bhavato vibhAti, visphurjate lasadanarghyaguNAkaro'ntaH / gambhIratA'tijaladhe ! nayanimnagAdhe! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro! bhavantam // 6 // sImAnamatra na gatA na hi sA kalA'sti, prakrAntadiksuguNasaurabhabhAgguro'si dRSTAzca doSanikarA dazamIdazAyAM, bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 7 // tvadpAdapadmabhramareNa deva / zrIhemacandroktikRtA sadaiva / bhAno! nuto'si bhUribhaktibhAvAt, tvatsaMsmRtisAzrusasambhrameNa ||8||(indrvjraa) M Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ d/ // guru guNa amRta ghuMTaDA jeo : saMsArIpaNe laMDananI oksaphorDa yunivarsiTImAM sI.e. nI samakakSa 'V bekIMganI parIkSAmAM pharsTa klAsa Avela hatA. jeo : bharayuvAnavayamAM dIkSita banyA hatA. jeo : pa. pU. gurudevazrI vijaya premasUrIzvarajI ma. nA sAnidhyamAM jIvanabhara, rahevA dvArA AjIvana aMtevAsI' banyA hatA. teonI apramattabhAve sevA karI ane teonA paramakRpApAtra' banyA hatA. ta, jeo : vardhamAna tapanI 108 oLI karavA dvArA "vardhamAna taponidhi' banyA hatA. ke jeo : nyAyadarzanano UMDo abhyAsa karI "nyAyavizArada' banyA hatA. jeo nyAya - vyAkaraNa - karmagraMtho - yogagraMtho - AgamagraMtho - sAhityagraMthonA talasparzI abhyAsa karI "mahAvidvAn" banyA hatA. jeo : padarzananA sAMgopAMga kheDANathI "tarkasamrATa' banyA hatA. jeo : 45 Agama graMthonA saMpUrNa adhyayana dvArA "AgamajJa" banyA. jeo : vidvAna - saMyamI - AcArasaMpanna evA aMdAjIta 250 ziSyonA paramatAraka gurudeva ane vijayapremasUri samudAyanA mahAna gacchAdhipati banyA hatA. jeo : bejoDa vidvAna hovAnI sAthe "paramagItArtha" hatA. jeo : aneka aMjanazalAkAo - pratiSThAo - cha'rI pAlita saMgho. upadhAno - dIkSAo - UjamaNAo vigere zAsananA kAryo karAvavA dvArA parama zAsanaprabhAvaka' banyA hatA. jeo: zAstrazuddha ane vairAgya nItaratI dezanA dvArA bhAratabharanA saMgho ane lokahRdayanA AsthAkendra banyA hatA. jeo : pU. premasUrinA aMtara AziSathI prAraMbhAyela yuvAnonI kAyApalaTa karatI "yuvA zibira"nA "Adya praNetA' hatA. jeo : paramAtmAnA parama bhakta hatA. jeo : custa "AcAra saMpana' hatA. jeo : nirdoSa jIvanacaryAnA AgrahI hatA. jeo : 40 | 40 varSathI cAlatA "divyadarzana' pAkSikanA mAdhyame zuddha - sAtvika - zAstrazuddha - mokSakalakSI tAttvika sAhityanA rasathALa pIrasavA dvArA sakaLa jaina saMghanA "mahA upakAraka banyA hatA. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeo : zAstro ane zAstrIya padArthonA arthanI rakSA mATe pUrI tAkAtathI jhajhUmI zAstranI rakSA karavA dvArA "siddhAMta saMrakSaka banyA hatA. jeo paramataja - yogadRSTi samuccaya - yazodhara caritra - amIcaMdanI amIdaSTi - sItAjInA pagale pagale jevA tAtvika - sAtvika 250 jevA graMthonAV sarjana karI "mahAna sAhitya sarjaka' banyA hatA. jeo : jJAnasthavIra hatA, vayasthavIra hatA, paryAyasthavira hatA. jeo : jIvanabhara sudhI aNizuddha "saMyamanA sAdhaka hatA. jeo : vairAgyajharatI vANI dvArA agaNita AtmAone saMsAranA sukhathI vimukha karIne mokSAbhimukha banAvavA dvArA zrIsaMghanA sAcA -. saphaLa dharmopadezaka - mArgadarzaka banyA hatA. jeo : seMkaDo yuvAnone dIkSita karI.. bhaNAvI gaNAvI, vidvAn ane saMyamI SS banAvavA dvArA "zramaNonA bhiSmapitAmaha banyA hatA. jeo dIrdhadaSTi vAparI... zAstrasApekSa rahI... saMghamAM varSothI cAlatA saMgharSo ane saMkalezono aMta lAvavAnA tanatoDa prayatnamAM potAno siMhaphALo ApavA dvArA "saMgha ekatAnA pravara zilpI" banyA hatA. je saMgha ekatAnI ThaMDaka ane mIThAM phaLo Aje zrIsaMgha mANI rahyo che. jeo : zAstrIya saMgIta ane rAga - rAgINIonA sUkSmajJAna sAthe koyala jevA madhura kaMThanA kudaratI varadAnanA svAmI hovAne kAraNe bejoDa "saMgIta ane svarasamrATa' hatA. temanA mukhethI gavAtA stavano - sajhAyo sAMbhaLI bhAviko DolI uThatA. jeozrIe saMghane 250 jevA vidvAna ane saMyamI ziSyonI bheTa dharI 250 jevA sAtvika graMthonI bheTa dharI, 40 ! 40 varSa sudhI maulika sAhityanA rasathALa samA "divyadarzana" nI bheTa dharI. saMgharSo mITAvI zrIsaMghanI ekatA karI 50 | 50 varSa sudhI bhAratabharamAM vicarI zAstrIya dezanAnI amRtadhArA varasAvI. sAcA arthamAM "zrI saMghakauzalyAdhAra' banyA hatA. evA mahAmahima gacchAdhipati pU. gurudevazrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnA caraNomAM sAdara vaMdanA.. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pgJoda ucation national zrutabhakti - anumodana prastuta graMtharatnanA prakAzanano saMpUrNa lAbha pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna pravacanakAra paMnyAsapravara zrI akSayabodhivijayajI gaNivaryazrI... tathA sAdhvIjI zrI vizuddhamAlAzrIjI ma.sA. nI preraNAthI zrI naMdurabAra jaina saMghanI zrAvikA baheno taraphathI (jJAnakhAtAmAMthI) levAmAM Avyo che jenI TrasTa bhUri bhUri anumodanA kare che. nirp -ryee 6. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa anumodana grate & Personal a librat\ Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . zraddha ziSTa SC = zratarakSA abhiyAnamAM pUjayapAda siddhAMtamahodadhi, sarvazAstravizArada, gItArthamUrdhanya, suvizALa gacchanirmAtA, kalikALakalpatarU, AcArya bhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA 68 varSanA suvizuddha ane nirmaLa cAritra jIvananI anumodanArthe teozrInA paTTAlaMkAra vardhamAna taponidhi, nyAyavizArada, saMghanA yogakSemanA kartA AcAryadeva zrImadvijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna guNagaNasAgara, piMDavADAmAM aMtima zreSTha samAdhinA ArAdhaka paMnyAsajI zrIpadravijayajI gaNivaryanA ziSyaratna AcArya zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. tathA panyAsa zrI kalyANabodhivijayajI ma. nA saMvata 2060, 2061 nA yazasvI, zAsanaprabhAvanA pUrNa cAturmAsanI smRti nimitte zrI piMDavADA jaina saMgha, kalyANacaMdajI sobhAgacaMdajI peDhI, piMDavADA, sTe. sirohI roDa (rAjasthAna) taraphathI jJAnanidhimAMthI rUA. pAMca lAkhano viziSTa sahayoga maLela che. teozrIno sahadaya AbhAra mAnIe chIe. lI. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa TrasTIgaNa zrI caMdrakumArabhAI jarIvAlA zrI puMDarikabhAI zAha zrI lalitabhAI koThArI, Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutasamuddhAraka zrutasevAnA kAryamAM sattAnA sAthIo 1) bhANabAI nAnajI gaDA, muMbaI. (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijayabhuvanabhAnusUri ma. sA.nA upadezathI) 2) nayanabALA bAbubhAi sI. jarIvALA hA. caMdrakumAra, maniSa, kalpaneza (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 3) kezarabena ratanacaMda koThArI hAla. lalitabhAI (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAthI) 4) saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta. (pUjya sAdhvI zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. tathA pUjya sAdhvI zrI svayaMprabhAzrIjI ma. tathA pU. sA. zrI divyayazAzrIjI ma.nI preraNAthI mULIbenanI ArAdhanAnI anumodanArthe) 5) bAbu amIcaMda panAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbaI-6. (pU. munirAjazrI akSayabodhivijayajI ma.sA., pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA. pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 6) ratanabena velajI gAlA parivAra, muluMDa muMbaI. (preraka pU. munizrI ratnabodhivijayajI ma. sA.) 7) zrI padmamaNi jaina zvetAMbara tIrtha peDhI - pAbala, punA - (pa. pU. paMnyAsajI zrI kalyANabodhivijayajI gaNinI vardhamAna tapanI so oLInI anumodanArthe pa. pU. paMnyAsa zrIvizvakalyANavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 8) mAtuzrI ratanabena narasI monajI sAvalA parivAra, pU. paM. zrI kalyANabodhivijayajInA ziSya munizrI bhaktivardhanavijayajI ma. sA. tathA pU. sAdhvIjI zrI jayazIlAzrIjI ma. nA saMsArI suputra rAjananI puNyasmRti nimitte ha. : suputro navInabhAi, cunilAla, dIlIpa, hiteza. 9) zeTha ANaMdajI kalyANajI, amadAvAda. 10) zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. pa. pU. tapasamrATa AcAryadeva zrImadvijaya himAMzusUri ma. sA.nI preraNAthI) Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutasamuddhAraka 11) zrI zrIpALanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakezvara, muMbai. (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya rAmacaMdrasUri ma. sA.nI divyakRpA tathA pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMda sU. ma. sA.nI preraNAthI) 12) zrI lAvaNya sosAyaTI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pa. pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 11 13) bAbu amIcaMda panAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbai-6. (pU. munirAjazrI akSayabodhivijayajI ma.sA., pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA. pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 14) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapagacchIya jaina pauSadhazALA TrasTa, dAdara, muMbai. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 15) zrI muluMDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, muluMDa muMbai, (AcAryadeva zrIhemacaMdrasUrIzvara ma. sA.nI preraNAthI) 16) zrI zAMtAkrujha zvetA. mUrti, tapAgaccha saMgha, zAMtAkrujha, muMbai, (AcAryadeva zrIhemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 17) zrIdevakaraNa mULajIbhAi jainaderAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbai. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 18) zrI zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha, muMbai. (pU. munizrI hemadarzana vi.ma. tathA pU. munizrI ramyaghoSa vi.ma.nI preraNAthI) 19) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, maMgaLa pArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda (pa. pU. AcAryadeva zrIrUcakacaMdrasUri ma.nI preraNAthI) 20) zrI pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, saMghANI esTeTa, ghATakopara, (vesTa) muMbai. (pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 21) zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbai. (pU. munirAjazrI akSayabodhi vi. ma.nI preraNAthI) 22) zrI kalyANajI saubhAgacaMda jaina peDhI, piMDavADA. (siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImadvijayapremasUrIzvarajI ma. sA.nA saMyamanI anumodanArthe) 23) zrI ghATakopara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, ghATakopara (vesTa), muMbai. (vairAgyadezanAdakSa pU. A. zrIhemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 caturvizatikA 24) zrI AMbAvADI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda, (pUjya muni zrI kalyANabodhi vijayajI ma.nI preraNAthI) 25) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda. (pU. AcAryazrI nararatnasUri ma.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pUjya tapasvIratna AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 26) zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, dharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda, (pU. gaNivarya zrIakSayabodhivijayajI ma.nI preraNAthI) 27) zrI mahAvIra jaina zvetA. mUrtipUjaka saMgha, pAlaDI, amadAvAda. zeTha kezavalAla mULacaMda jaina upAzraya. (pa. pU. AcAryazrI rAjendrasUri mahArAja sA.nI preraNAthI) 28) zrI mATuMgA jaina zvetA. mUrtipUjaka tapagaccha saMgha enDa ceriTIjha, mATuMgA, muMbaI. (pa. pU. vairAgyadezanAdala AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 29) zrI jIvIta mahAvIra svAmI jaina saMgha, nAdiyA. (rAjasthAna) (pU. gaNivarya zrI akSayabodhivi. ma. sA. tathA munizrI mahAbodhivi. ma. sA.nI preraNAthI) 30) zrI vizA ozavALa tapagaccha jaina saMgha, khaMbhAta. (vairAgyadezanAdakSa pa. pU. AcAryadevazrI hemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 31) zrI vimalanAtha jaina derAsara ArAdhaka saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara muMbaI-400 006. - (pa. pU. vairAgyadezanAdala AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 32) zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti. (pa. pU. vairAgyadezanAdala AcAryadeva - zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA saM-2053nA pAlitANA mathe cAturmAsa prasaMge) 33) zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (I), muMbaI. mu. (munizrI netrAnaMdavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 34) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda. (parama pUjya munirAjazrI saMyamabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 35) zrIkRSNanagara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda, (pa.pU.AcArya vijaya-hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA kRSNanagara madhye saMvata 205ranA cAturmAsa nimitte pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 36) zrI bAbubhAi sI. jarIvALA TrasTa, nijhAmapurA, vaDodarA-2. (pa. pU. munirAja zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 zrutasamuddhAraka 37) zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA. (pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijayajayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 38) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAMbara maMdira TrasTa, bhavAnI peTha, punA. (pU. munirAja zrI anaMtabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 39) zrI rAMdera roDa jaina saMgha, surata. (pU. zrI akSayabodhi vijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 40) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha dAdara jaina pauSadhazALA TrasTa, ArAdhanA bhavana, dAdara, muMbaI. (munizrI aparAjitavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 41) zrI javAharanagara jaina zvetA. mUrti, saMgha, goregAma, muMbaI. (pU. A. zrI rAjendrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 42) zrI kanyAzALA jaina upAzraya, khaMbhAta, (pa.pU. pra. zrI raMjanazrIjI ma. sA. pa. pU. pra. zrI iMdrazrIjI ma. sA.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pa.pU. sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma. sA., pU.pra. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. sA. tathA sAdhvIjI zrI svaMyaprabhAzrIjI ma. sA.nI preraNAthI) 43) zrI mATuMgA jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha enDa cerITIjha, mATuMgA, muMbaI. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 44) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (I.) (pU. paM. zrI varabodhivijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 45) zrI AdinAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, navasArI. (pa. pU. A. zrI guNaratnasUri ma.nA ziSya pU. paMnyAsajI zrI puNyaratnavijayajI gaNivaryanI tathA pU. 5. yazoratnavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 46) zrIkoimbatura jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, koimbatura 47) zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMgha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda. (pa. pU. A. zrI bhuvanabhAnusUri ma. sA.nI gurumUrti pratiSThA prasaMge thayela AcArya-paMnyAsa-gaNi padArohaNa, dIkSA vagere nimitte thayela jJAnanidhimAMthI.) 48) zrI mahAvIrasvAmI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbaI. (pU.munizrI rAjapAlavijayajI ma.sA. tathA pUjya paM. zrI akSayabodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 49) zrI hIrasUrIzvarajI jagadguru zvetAmbaramUrtipUjaka jaina saMgha TrasTa, malADa (pUrva), muMbaI. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 50) zrI pArzvanAtha zvetAM. mUrti pU. jaina saMgha, saMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI. (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI saMghamAM thayela gaNi padavInI anumodanArthe) Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 catuviMzatikA 51) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAM. mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda (pUjaya munizrI satyasuMdara vinI preraNAthI) para) zrI marIna DrAiva jaina ArAdhaka TrasTa muMbaI. (pa. pU. vairAgyadezanAdala AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 53) zrI sahastraphaNA pArzvanAtha jaina derAsara upAzraya TrasTa, bAbulanAtha, muMbaI (preraka| munizrI sattvabhUSaNavijayajI ma.) 51) zrI govAlIyA Teka jaina saMgha muMbaI. (preraka : gaNivaryazrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA.) 55) zrI vimalanAtha jaina derAsara ArAdhaka saMgha, bANagaMgA, muMbai, (preraka pa. pU. vairAgyadezanAdala AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.) pa6) zrI vADilAla sArAbhAI derAsara TrasTa prArthanA samAja, muMbaI (preraka : munizrI rAjapAlavijayajI tathA paMnyAsajI zrIakSayabodhivijayajI gaNivara.) pa7) zrI prinsesa sTrITa, luhAracAla jainasaMgha. (preraka : gaNivarya zrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA.) 58) zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdivalI (IsTa), muMbaI. (preraka - munizrI rAjapAlavijayajI tathA pa. zrI akSayabodhivijayajI gaNivara) pa9) zrI sUryayazAzrIjI tathA suzIlayazAzrInA pArlA(I), kRSNakuMjamAM thayela comAsAnI AvakamAMthI. 60) zrI premavardhaka devAsa the. mUrtipUjaka jaina saMgha, devAsa, amadAvAda (preraka - pUA. zrI hemacaMdrasUrijI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma.) 61) zrI pArzvanAtha jaina saMgha, samAroDa,vaDodarA (preraka-paMnyAsapravarazrI kalyANabodhivijayajI gaNivarya) 62) zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara TrasTa-kolhApura (preraka- pU. munizrI premasuMdaravijayajI ma.). 63) zrI dharmanAtha po. he. jainanagara che. mU. pU. saMgha, amadAvAda (preraka -pa. pU. paMnyAsapravara zrI punyaratnavijayajI gaNi) 64) zrI dipaka jayoti jaina saMgha, kAlAcokI, parela, muMbaI (preraka-pU.paM.zrI bhuvanasuMdaravijayajI gaNivaryatathA pU.paM.zrI guNasuMdaravijayajI gaNivarya) 65) OMkArasUrIzvarajI ArAdhanA bhavana - surata (preraka- A. guNaratnasUri ma. nA ziSya munizrI jinezaratnavijayajI ma.) 66) zrI goDI pArzvanAtha jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, nAyaDu kolonI, ghATakopara (IsTa), muMbaI. - (pa. pU. vairAgyadezanAdala AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI) 67) zrI AdIzvara zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, goregAma-muMbaI (pa. pU. vairAgyadezanAdA AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI) Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 zrutasamuddhAraka 68) zrI AdIzvara zvetAMbara TrasTa, sAlema (praraka-papU.gacchAdhipati A.zrI jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA.) 69) zrI govAliyA TeMka jaina saMgha, muMbaI (pa. pU. paMnyAsa pravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 70) zrI vilepArlA che. mU.pU. jaina saMgha enDa cerITIjha - (pa. pU. vairAgyadezanAdala AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 71) zrI nenasI sosAyaTI jaina che. mU. pU. saMgha, borIvalI (vesTa.) muMbaI. (pa. pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 72) zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (i.) muMbai (pa. pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 73) zrI dharmavardhaka je. mU. pU. jaina saMgha, kArTara roDa naM. 1, borIvalI (I.) (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA paMnyAsapravarazrI kalyANabodhi vijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 74) zrI umarA jaina saMghanI zrAvikAo (jJAnanidhimAMthI) (preraka : pa.pU. mu. zrI jinezaratnavijayajI ma.) 75) zrI kezariyA AdinAtha jaina saMgha, jhADolI, rAja. (preraka : pa.pU. mu. zrI merUcaMdra vi. ma. tathA pa.pU. zrI hiraNyabodhi vi. ma.) 76) zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdIvalI, muMbaI (preraka : pa.pU. mu. zrI hemadarzanavi. ma.). Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa dvArA prakAzita thayelA graMtho nI sUci prata vibhAga adhyAtmasAra saTIka (gaMbhIravi.) 27 uttarAdhyayana saTIka bhA.-1 (zAMti.) anekAnta vyavasthA prakaraNa | 28 uttarAdhyayana saTIka bhA.-2 (zAMti.) anuyogadvAra mULa 29 uttarAdhyayana saTIka bhA.-3 (zAMti.) anuyogadvAra saTIka (malla hemacaMdrasUri) | 30 upadeza saptati (kSemarAjamuni) anaMtanAthacaritrapUjASTaka (nemicaMdrasUri) 31 upadeza ratnAkara aSTasahasI tAtparya vivaraNa 32 upadezapada bhAga-1 (TI. municaMdrasUri) AgamIya sUkatAvalyAdi 33 upadezapada bhAga-2 (TI. municaMdrasUri) AcAra pradIpa (ratnaze 34 upadeza samatikA (somadharmagaNi) 9 AcArAMga dIpikA (ajitadevasUri) 35 upadezamALA-puSpamALA (mala hemacaMdrasU.) 10 AcArAMgadIpikA bhAga-1 (jinahaMsa.) 36 upadezamALA (TI. siddharSigaNI) 11 AcArAMgadIpikA bhAga-2 (jinahaMsar.) | 37 upamiti bhava prapaMca kathA bhA.-1 12 AcAropadezAdi (vividhakatRka) 38 kathAkoSa (rAjazekharasUri) 13 AraMbhasiddhi savArtika (vA. hemahaMsagaNi) | 39 karmaprakRti bhASAMtara 14 AvazyakasUtra saTIka bhA.-1 (hAri.) |40 kalpasUtrapradIpikA saTIka (saMghavijayaga.) 15 Avazyaka sUtra saTIka bhA.-2 (hAri.) |41 kalpasUtrakaumudI saTIka (zAMtisAgaragaNi) 16 AvazyakasUtra saTIka bhA.-3 (hAri.) |42 guruguNaSatriMzaSaDatrizikA (ratnazekhara) 17 AvazyakasUtra saTIka bhA.-4 (hAri.) 43 cetodUtam 18 Avazyaka sUtra saTIka bhA.-1 (malaya.) 44 caityavaMdanakulakavRtti 19 AvazyakasUtra saTIka bhA.-2 (malaya.) 45 caityavaMdana bhASya (saMghAcArabhAga saTIka) 20 Avazyaka sUtra saTIka bhA.-3 (malaya.) 46 caityavaMdana kulakama 21 Avazyaka niryukti dIpIkA bhA.1 47 caMdravIrazubhAdi kathA catuSTayam (mANijyazekharasUri) 48 candrakevalI caritam (siddharSigaNI) 22 Avazyaka niryukti dIpIkA bhA.2 49 jIvavicAra, daMDaka tathA kAryasthiti 23 Avazyaka niryukti dIpIkA bhA.3 stotrAbhidhAna traNeya saTIka. 24 oghaniryukti saTIka (droNAcAryajI) |50 jIvAjIvAbhigama sUtra bhA.-1 (malaya.) 25 IryApathikISatrizikA, pravrayAvidhAnAdi 51 jIvAjIvAbhigama sUtra bhA.-2 (malaya.) 9 kulaka tathA AbhANazatakam para jainakathAsaMgraha bhAga-1 (vividhakatRka) 26 utpAdAdisiddhiprakaraNa saTIka (caMdrasenasU) 53 jainakathAsaMgraha bhAga-2 (vividhakatuka) Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 pa4 jainakathAsaMgraha bhAga-3 (vividhakatRka) |86 dharmabiMdu saTIka (TI. municaMdrasUri) pa5 jainakathAsaMgraha bhAga-4 (vividhakatRka) 187 dharmaparIkSA (jinamaMDanagaNI) pa6 jainakathAsaMgraha bhAga-5 (vividhakatRka) 188 dharmaratnaprakaraNa saTIka bhA.-1 (TI.devendrasU.) pa7 jainakathAsaMgraha bhAga-6 (vividhakatRka) [89 dharmaratnaprakaraNa saTIka bhA.-2 (TI.devendrasU.) 58 jaina tattvasAra saTIka (sAnu.) bhA-1 90 dharmasaMgraha saTIka bhAga-1 (upA. mAnavi.) 59 jainadharmabhaktikaMcanamALA (sAnu.) bhA.-1 9i1 dharmasaMgraha saTIka bhAga-2 (upA. mAnavi.) 60 jainadharmabhaktikaMcanamALA (sAnu.) bhA.- 292 navapada prakaraNa saTIka bhAga-1 61 jaina rAmAyaNa gadya (TI. yazodevavi.) 62 jaMbudvIpa saMgrahaNI saTIka 93 navapada prakaraNa saTIka bhAga-2 63 jaMbUdvIpaprajJapti bhA.-1 (TI.zAMticaMdra upA.) | (TI. yazodevavi.) 64 jaMbUDhIpaprajJapti bhA.-2 (zAMticaMdraupA.) 94 navapada prakaraNa laghuvRtti (vRdevaguptasU.) 65 jaMbUsvAmi cAritra (jayazekharasUri) 95 nalAyanam (mANikyadevasUri) 66 ThANAMga saTIka bhAga-1 (abhayadevasUri) 6 niyopadeza saTIka 67 ThANAMga saTIka bhAga-2 (abhayadevasUri) 97 neminAtha mahAkAvya (kIrtirAja upA.) 68 tattvajJAna taraMgiNI (jJAnabhUSaNa ma.) 98 neminAtha caritra gadya (guNavijayagaNi) 69 tasvAmRta (savivecana) 99 naMdisUtra (mULa) 70 tasvAmRta-cetadUta+jaMbUdvIpa samAsa 100 naMdisUtra saTIka rajI AvRtti (malaya.) 71 triSaSThizalAkApuruSa caritra parva-1 | 101 naMdisUtra cUrNi saTIka (TI. hAribhadrIya) 72 triSaSThizalAkApuruSa caritra parva-2 | 102 pannavaNAsutra saTIka bhA.-1 (malaya.). 73 triSaSThizalAkApuruSa caritra parva 3/4 | 103 pannavaNAsUtra saTIka bhA.-2 (malaya.) 74 triSaSThizalAkApuruSa caritra parva pa/6 | 104 pArzvanAtha caritra (udayavIragaNi) 75 triSaSThIzalAkApuruSa ca. bhA.-1 (parva-1) 105 pArzvanAthacaritra (bhAvadevasUri) 76 triSaSThIzalAkApuruSa ca. bhA. 2 (parva-ra3) | 106 pAMDava caritra bhAga-1 (devaprabhasUri) 77 triSaSThIzalAkApuruSa caritra bhAga-3 107 pAMDava caritra bhAga-2 (devaprabhasUri) (parva-4/6) 108 piMDavizuddhisaTIka (zrIcaMdrasUri TIkA) 78 triSaSThIzalAkApuruSa ca. bhA.-4 (parva-7) 109 piMDavizuddhisAnuvAda (kajinavallabhagaNI) 79 triSaSThIzalAkApuruSa ca. bhA/pa (parva-89) / 110 piMDaniryukti saTIka (malayagiri) 80 triSaSThIzalAkApuruSa ca. bhA.-6 (parva-10) 111 paMcavastu saTIka 81 dazavaikAlika saTIka (hAribhadrIya) | 112 pRthvIcaMdra caritra (satyarAjagaNi) 82 dazavaikAlika dipIkA (samayasuMdara) 113 pramAlakSaNa 83 devadharma parIkSAdi graMtho (maho. yazovi.) 114 pravrajyAvidhAnakulaka saTIka (vR.pradyumnasUri) 84 dRSTAMtazataka (bhUpendrasUri). 115 praznottara ratnAkara (senaprazna) 85 lAtrizatkAtrizikA (siddhasenIya) | 116 praznottara pradIpa (lakSmIvijaya) Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 prazamarati saTIka 147 vyavahAra zuddhi prakAza (ratnazekharasUri) 118 prajJApanA upAMga (hAribhadrIya) | 148 zatruMjaya mAhAbhyam (paM. haMsaratna vi.) 119 baMdhahetudayatribhaMgI prakaraNAdi | 149 zAlIbhadra caritra (dharmakumAra ma.) 120 bRhat saMgrahaNI saTIka (caMdrasUri kartA.) 150 zAMtasudhArasa saTIka (gaMbhIravi.) 121 bRhat saMgrahaNI saTIka (malayagiri) | 151 zAMtinAtha caritra (bhAvacaMdrasUri) 122 bRhatyetrasamAsa saTIka (malayagiri) 15ra zrAddhaguNavivaraNa (jinamaMDanagaNi) 123 bhaktAmara stotra saTIka (TI. guNAkarasUri) | 153 zrAddhadinakRtya bhAga-1 (devendrasUrijI) 124 bhagavatI sUtra bhAga-1 (abhayadevasUrijI) 154 zrAddhadinakRtya bhAga-2 (devendrasUrijI) 125 bhagavatI sUtra bhAga-2 (abhayadevasUrijI) 155 zreyAMsanAtha caritra 126 bhagavatI sUtra bhAga-3 (abhayadevasUrijI) 156 zrAvakadharmavidhiprakaraNa (haribhadrasUri) 127 bhagavatI sUtra saTIka (dAnazekharasUrijI) | 157 papuruSacaritra (makaragaNi) 128 mallinAtha caritra (vinayacaMdrasUri.) 158 pasthAnakaprakaraNa saTIka (kajinezvarasUri) 129 mahAvIracariyuM (guNacaMdragaNi) 159 samavAyAMga saTIka (abhayadevasUri) 130 mArgakhAdvAra vivaraNa (premasUrijI) 160 samyakatva saptati (vR. saMghatilakAcArya) 131 yazodhara caritra (gadya) 161 siddhaprAbhRta saTIka (ciraMtanAcArya) 132 yuktiprabodha (maho. meghavijaya) 162 siripayaraNasaMdoha (pUrvAcArya) 133 rAjapraznIya saTIka (malayagiri) 163 siripAsanAcariyuM (devabhadrasUri) 134 RSibhASitasUtra 164 supAsanA cariyuM (lakSmaNagaNi) bhAga-1 135 laghuzAMtistava saTIka + samavasaraNa stava, 165 supAsanA cariyuM (lakSmaNagaNi) bhAga-2 sAva. te pramANaprakAza [166 subodhA sAmAcArI (zrIcaMdrasUri) 136 vardhamAnadezanA padya (bhA.-1 chAyA sAthe) 167 suvrataRSikathAnaka + saMgaThumakaMdalI (zubhavardhanagaNi) 168 sUkatamuktAvalI (pUrvAcArya) 137 vardhamAnadezanA padya (bhAga-2 chAyA sAthe) 169 sUtrakRtAMgadIpikA bhA.-2 (paM.harSakulagaNi) 138 vadArUvRtti (vR. devendrasUri) 170 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-1 (zIlAMkAcArya) 139 vAsupUjya caritra (vardhamAnasUri) 171 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-2 (zIlAMkAcArya) 140 vastupAla caritra (jinaharSagaNi) 172 sUryaprajJapti saTIka (malayagiri) 141 vicAra ratnAkara (maho. kirtivi.) 173 saMbohasittari saTIka (kajigazekharasUri) 142 vicArasaptatikA saTIka + 174 stotraratnAkara (ka. pUrvAcAryo) vicArapaMcAzikA saTika 175 sthUlabhadrasvAmI caritra (jayAnaMdasUri) 143 vimalanAtha caritra (jJAnasAgarajI) [ tathA nAbhakarAja caritra (merUtuMgasUri) 144 vizeSaNavatIcaMdana pratikramaNa avacUrI |176 hAribhadrIya Avazyaka TIppaNaka 145 vizeSAvazyakabhASya koTyacAryaTIkA bhA. 1 | (malla. hemacaMdrasUri) 146 vizeSAvazyakabhASya koTyacAryaTIkA bhA.ra/177 hIrapraznottarANi Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 3 4 5 pustaka vibhAga aDhI dvIpanA nakzAnI hakIkata anekArtha ratnamaMjUSA 29 30 abhidhAna vyutpatti prakriyA koza bhA-1 31 abhidhAna vyutpatti prakriyA koza bhA-2 (ciMtAmaNi TIkAnuM akArAdi krame saMkalana) 32 aMgusittarI sAthe tathA svopazanamaskAra |33 stavasArtha 34 35 AgamasAra (devacaMdrajI) AcAropadeza anuvAda (cAritrasuMdara) |36 ATha dRSTinI sajjhAya 6 7 8 9 AnaMdakAvya mahodadhi bhAga-1 10 AnaMda kAvya mahodadhi bhA.3 11 ApaNA jJAnamaMdiro 12 13 AbU (bhAga-1) (jayaMtavijayajI) AbU (bhAga-2) (jayaMtavijayajI) 14 AbU (bhAga-3) (jayaMtavijayajI) 15 AbU (bhAga-4) (jayaMtavijayajI) 16 AbU (bhAga-5) (jayaMtavijayajI) 17 18 19 20 uttarAdhyayana sUtra-mULa upadeza saptatikA (TIkAnuvAda) upadhAna vidhi preraka vidhi kumArapALa mahAkAvya saTIka (prAkRta dhyAzraya) 21 karmasiddhi (premasUrijI) 22 23 24 25 26 kumAravihArazatakam 27 28 karmagraMtha TabArtha (devacaMdrajI) kalyANa maMdira-laghuzAMtisaTIka kAvyasaMgraha bhAga-1 kAvyasaMgraha bhAga-2 19 kumArapALa caritra (pUrNakaLazagaNi) guru guNaratnAkara kAvyam dR ke ka guru guNaSatriMzikA devacaMdrajI gurvAvalI (munisuMdarasUri) guNavarmA caritra sAnuvAda (mANikyasuMdarajI) caturtha karmagraMtha vivecana 37 38 39 40 41 |42 43 44 45 jIvAnuzAsanam svopajJa saTIka jaina kathAratnakoSa bhAga-1 (anuvAda) jaina kyAratnakoSa bhAga-2 ( '' ) jaina kathAratnakoSa bhAga-3 ( jaina kyAratnakoSa bhAga-4 ( ) jaina kyAratnakoSa bhAga-7 ( > jaina kyAratnakoSa bhAga-8 46 47 48 49 jainakumArasaMbhavamahAkAvya (jayazekharasUri) jainagotrasaMgraha | 50 (prAcIna jaina itihAsa saha) jyotigraMthasaMgraha jaina jaina tIrthono ItihAsa jainadharmavarastotra - godhUlikArtha sabhAcamatkAreti kRtitriyatam 54 jaina dharmano prAcIna ItihAsa bhAga-1 jaina stotra saMgraha bhAga-1 53 ceiyavaMdaNa mahAbhAsa (zAMtisUri ma.) caityavaMdanAdi bhASyatrayI (vivecana) caityavaMdana bhASya sAnuvAda caityavaMdana covIsI tathA praznottara ratna ciMtAmaNI covIzI vIzI sArtha caMdraprabhasvAmi caritra (devendrasUri ma.) jagadguru kAvyam (padmasAgaragaNi) jinavANI (tulanAtmakadarzana vicAra) jIvasamAsa TIkAnuvAda Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 jaina stotra saMgraha bhAga-2 90 57 jaina stotra tathA stavanasaMgraha sArtha 58 jaMbusvAmI caritra anu. (jayazekharasU.) 91 prakaraNapuSpamAlA (ratnasiMhasUri vi.) prakaraNa saMdoha 92 59 jaMbudvIpa samAsa (anuvAda) 60. tattvArthAdhigamasUtra (savivecana) 93 94 prakaraNatrayI saTIka (jIvavicArAdi) prakaraNa dohana (pU. bhuvanabhAnusUrijI) prakaraNa saMgraha sAnu. (vairAgyazatakAdi) 95 prazamarati prakaraNa-bhAvAnuvAda pratikramaNa hetu 99 prabaMdha ciMtAmaNI (hindI bhASAMtara) pramANa paribhASA (dharmasUrijI) prameya ratnakoSa (caMdraprabhasUri) 100 pramANanayatattvAlokAlaMkAra (sAva.) 101 prAcIna koNa zvetAMbara ke digaMbara 102 prAcIna stavano (125, 150-300 61 tattvAmRta (anuvAda) damayaMtI caritra sAnuvAda dara 63 dazavaikAlika sUtra 64 65 66 67 devendranarakendraprakaraNa (TI. municaMdrasU.) 68 dravyaguNaparyAyano rAsa bhA-1 vive. 69 dravyaguNaparyAyano rAsa bhA-2 vive. 70 dvirNa ratnamAlA (puNyaratnasUri) dharmasarvasvAdhikAra tathA kastUrIprakaraNa sArtha namaskAra mahAmaMtra (nibaMdha) 73 nayacakrasAra (devacaMdrajI) 71 72 20 * * * * gAthAnA stavana - bAlAvabodha saha) 103 prAcIna zvetAMbara arvAcIna digaMbara 104 paryuSaNa parvAdika parvonI kathAo 105 bhaktAmara-kalyANamaMdira-namiNa stotratrayam saTIkam 106 bhAnucaMdragaNi carita (siddhicaMdra upA.) 107 bhuvanabhAnucaritra sAnu. (mahendrahaMsagaNi) 108 bhojaprabaMdha bhASAMtara 109 maho. zrI vIravijayajI ma. caritra 110 mAnava dharma saMhitA (zAMtivijayajI) 111 mukti mArgadarzana yAne dharma-prAptinA hetuo 112 mudrita kumudacaMdra 82 paTTAvalI samuccaya bhAga-1 83 paTTAvalI samuccaya bhAga-2 113 muhapattI carcA bhASAMtara 114 mUrtimaMDana praznottara 84 padyAvalI bhAga-1-2 (cidAnaMdamuni) 85 paryanta ArAdhanA sUtra (somacaMdrasUri) 115 mohonmulanam vAdasthAnam (ajitadevasUri) pAiyalacchI nAmamAlA (dhanapAlakavi) 116 mokSapada sopAna (14 guNa. svarUpa) 86 87 pArzvanAtha caritra (hemavimalagaNi) 117 yogadRSTisamuccaya (anu. devavijayaga.) 88 puSpamALA (mULa anuvAda) 75 74 nayamArgadarzaka yAne sAtanayanuM svarUpa nayavAda ane yuktiprakAza navasmaraNa (iMglIza sArtha sAnuvAda) navIna pUjA saMgraha nAyAdhammakahAo 76 nyAya prakAza 80 96 dAna prakAza (sAnu.) (kanakakuzalagaNi) 97 digvijaya mahAkAvya (meghavijayajI) devacaMdra stavanAvali 98 89 puSpa prakaraNa nyAyasiddhAMta muktAvalI (prabhATIkA) nyAyasaMgrahasaTIka (vyAkaraNa hemahaMsaga.) Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 yogadaSTisamuccaya (bhAvAnuvAda) (dhIru.) |141 pazciMzikA catuSka prakaraNa bhASAMtara 119 yogabiMdu saTIka 142 SaSThIzatakam sAnuvAda 120 rayaNasehara nivakahA saTIka 143 samyakatva kaumudI (bhASAMtara) tathA 121 ratnAkara-avatArikA gu. a. bhA. 1 | AdinAtha zakunAvalI (dhIrubhAI mahetA) 144 sAdhumaryAdApaTTakasaMgraha 122 ratnAkara-avatArikA gu. a. bhA. 2 145 sAmudrikazAstra bhASAM. 123 ratnAkara-avatArikA gu. a. bhA. 3 146 sAmyazataka 124 ratnazekhara ratnavatI kathA 147 sArasvata vyAkaraNa saTIka (parvatithi mAhAbhya). 148 siddhacakrArAdhana vidhi vi. saMgraha 125 RSabha paMcAzikA graMtha 149 siddhAMtaranikA vyAkaraNa saTIka 126 lIlAvatI gaNita 150 subhASita padya ratnAkara (bhAga-1) 127 vardhamAna lAviMzikA saTIka 151 subhASita padya ratnAkara (bhAga-2) 128 vimaLa maMtrIno rAsa (paM. lAvaNyasamaya) 15ra subhASita padya ratnAkara (bhAga-3) 129 vimalanAtha caritra (anuvAda) 153 subhASita padya ratnAkara (bhAga-4) 130 vicArasAra (devacaMdrajI) 154 sumati caritra sAnu. (harSakuMjara upA.) 131 vastupAla caritra bhASAntara 155 saMkramakaraNa (bhAga-1) (premasUrijI) 132 vijayaprazastibhASya (senasUrijI caritra) 156 saMkramakaraNa (bhAga-2) (premasUrijI) 133 vijayAnaMda abhyadayam mahAkAvya 157 saMkSipta samarAditya caritra (pradyumnasUri) 134 vividha praznottara bhA-1-2 158 saMskRta rUpakoza 135 vijJapti lekha saMgraha (vividhakartaka) /159 syAdvAdamuktAvalI tathA bhAvasaptatikA 136 zatruMjaya mahAtIrthoddhAra (mULa) (kakkasUri), 160 hiMgulaprakaraNa sAthe 137 zatruMjaya tIrthoddhAra (anuvAda) 161 hIrasvAdhyAya bhAga-1 138 zrImad devacaMdrajI kRtisaMgraha 162 hIrasvAdhyAya bhAga-2 139 zrutajJAna amIdhArA 163 haimadhAtupATha 140 zatakanAmA paMcama karmagraMtha (dhIrubhAI) | Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A viSayAnukramaNikA 1. prastAvanA **** ...1-3 1-22 2. upodyAta bappabhaTTasUrijInuM jIvana-vRttAnta, kAvya-mImAMsA............4-56 3. viSaya-sUcI... ........57-59 4. mULa grantha. ... 5. mULa kAvyanAM anvaya, zabdArtha, bhASAntara tathA spaSTIkaraNa.............1-164 zabda-koSa... .165-178 7. padhono akArAdi varNa-krama....... 8. zAradA-stotra temaja teno anuvAda.... 9. zrIrAjazekharasUripraNIta zrIbappabhacirita (saMskRtamAM)........18-212 10. pAThAntaro.. .....213-217 11. spaSTIkaraNamAM sAdhanarUpa granthonI sUcI.......................218-219 12. samAsa-vigraha................. *..220-239 179-180 181-185 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. prastAvanA : zrImAna bappabhadisUrikRta A catuvazatikAnA bhASAntarAdikane prArambha i. sa. 1923 nA unALAnI rajA daramyAna karavAmAM Avyo hato, joke e kArya e rajA pUrI thayA bAda paNa cAlu rAkhavAmAM AvyuM hatuM. vilsana pAThazALAmAM gaNita zIkhavavAne lagatuM mAruM kArya karavA uparAMta je samaya mane maLato hato, tene upayoga ghaNe bhAge AvA kArya paratve karavAmAM Avato hato. A granthamAM stuti-catazatikAnI jema padadAtmaka anvaya, zabdArtha, lekArtha ane zabda-koSa ApavAmAM AvyA che, tethI te vidyArthI-vargane abhyAsa karavAmAM anukULa thaI paDaze evI AzA rAkhavAmAM Ave che. vizeSamAM A kAvyanI TIkA paNa A sAthe ApavAmAM AvI che, tethI vizeSa sugamatA thavA saMbhava che. A uparAMta jayAM je viSaya saMbaMdhI spaSTIkaraNa karavuM ucita lAgyuM tema tyAM karavAmAM AvyuM che, paraMtu keTalAka viSenuM vivecana stuti-caturvizatikAmAM kareluM hevAthI punarUkti thAya teTalA mATe te atra ApavAmAM AvyuM nathI. prasaMganusAra zrIjinaprabhasUrikRti pAdhejinastotra, nyAyAcArya nyAyavizArada mahopAdhyAya zrImAna yazovijaye racela Adijinastavana ane upAdhyAya zrIvinayavijaye racela RSabhajinastavana, pUrvamunivaryakRta abikAdevI-kalpa temaja zrImaddabappabhaTTisUrikRta 'sarasvatI stotra bhASAMtara sahita ApavAmAM AvyAM che. A uparAMta A kavIzvaranuM gadyamAM racAyeluM caritra (zrIbappabhadisUricarita) paNa ApavAmAM AvyuM che, e atra vizeSatA che. 1 AnI saMskata chAyA AgamoddhAraka jainAcArya sAgarAnaMdasUrijIe taiyAra karI ApI hatI. 2 meM A stotranI prata meLavavA bahu prayAsa karyo hato. enI eka prata raoNyala eziyATika sosAyaTI (baoNmbe brAnca)nA pustakAlayamAM che evI khabara maLatAM meM tyAM tapAsa karI, paraMtu te prata tyAM che ema ullekha hovA chatAM maLI nahi. ahIMA tapAsa karI te pUrve prata mATe eka vAra jainAna-pustakAlaya (surata )nA kAryavAhaka upara zrIyuta jIvaNacaMda sAkaracaMda jhaverI dvArA patra lakhAvI pUchAvyuM hatuM, paraMtu prata jaDatI nathI evo tyAMthI pratyuttara maLyo. AthI karIne meM uparyukta sosAyaTImAM pharIthI tapAsa karAvI ane sAthe sAthe e saMbaMdhamAM AgamoddhAraka jainAcArya zrIsAgarAnaMdasUrine pUchALyuM. temanI sUcanAnusAra meM jainAnandapustakAlayanA kAryavAhakane patra lakhyo eTale te prata vinA vilaMbe mArA upara temaNe mokalI ApI. A prata maLyA bAda A tatra vAMcatAM mane yAda AvyuM ke A stotra to me jainastotrasaMgrahanA prathama bhAgamAM vAMcyuM che. tyAM e stotranuM anubhatasiddhasArasvatastava evuM nAma ApavAmAM AvyuM che, paraMtu tyAM tenA kartAnA nAmano nirdeza karavAmAM Avyo nathI e vicAraNIya che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA A cAvaMzatikA upara keie atre ApelI kartAnA nAma vinAnI TIkA uparAMta anya koI vRtti ke avacUri lakhI che ke nahi enA uttara tarIke nivedana karavAnuM ke A kAvyane lagatI eka avasUrine pUrvAdhe mane amadAvAdanA DahelAnA bhaMDAramAMthI varSA Rtu beThI tevAmAM maLI Avyo hato. paraMtu comAsA daramyAna uttarArpha nahi maLI zakavAthI huM ahiMA AnA kartAnA nAmane ullekha karI zakato nathI. A kAvyane lagatI bIjI koI avasUri hoya to te mArA jevAmAM AvI nathI. paraMtu A kAvya upara sahadeve 73pa kaleka jeTalA pramANanI eka vRtti racI che ema jainagraMthAvalI (pR. 24) uparathI joI zakAya che. meM A prata meLavavA ghaNe rathale tapAsa karAvI, paraMtu temAM mane saphaLatA maLI nathI. A granthanA saMzodhanArthe zrIjenazreyaskara maMDaLa (mahesANA) taraphathI prasiddha thayelA stuti-saMgrahane temaja jainAnandapustakAlaya taraphathI maLelI hata-likhita pratane, sarasvatI-tetrane sArU jainAnanda pustakAlayamAMthI maLelI prato, anugAcArya (50) zrIkSAtivijaye koI prata uparathI karelA utArAno ane jainastotrasaMgrahane ane zrIbappabhadisaricaritane mATe amadAvAdanA DahelA bhaMDAramAMthI maLelI "pratane upayoga karavAmAM AvyuM che. e paNa nivedana karavuM Avazyaka samajAya che ke meM A pustakanI presa-kaoNpI taiyAra karIne munirAja mANikyasAgarajI upara mokalI ApI hatI. tethI A sAnta tapAsI gayA hatA. A kArya mATe temane temaja pahelI vAranuM mupha tapAsavAmAM mane sahAya karavA badala AnandasAgarasUrijIne huM atra upakAra mAnuM chuM. vaLI bIjI vAranuM mupha joI ApavAnI udAratA panyAsa zrIkSAntivijaye darzAvI hatI, tadaMze huM temane paNa prANI chuM. vizeSamAM, joke samarata praphe huM jAte jeto hato chatAM chevaTanuM prapha joi javAnA kAryamAM mArA laghu banyu proi maNIlAla taraphathI paNa mane madada maLatI 1 atre e umeravuM Avazyaka che ke lagabhaga A pustaka pUruM thavA AvyuM hatuM tevAmAM A prata mane maLI hatI, tethI zuddhipatra taiyAra karavAmAM temaja pADAntaro ApavAmAM meM eno upayoga karyo che. A cAra patravALI paMcapATI prata che ane te saM. 1521 mAM lakhAyelI che, ema tenI nIce mujabanI "saMvat 1521 varSe prathama vaizAkha zuda. zanI dhIaNahalapurapattanavAstavyamaM0 dhanAlikhitam" -paMkti uparathI joI zakAya che. 2-4 A traNane sArUM anukrame , i ane 1 saMjJA rAkhI che. 5 A prata e tevI zabda nahi hovAthI tenI bIjI prata lIMbaDInA bhaMDAramAMthI meLavavavA meM prayAsa karyo, paraMtu hajI sudhI te mane maLI nathI. vizeSamAM A pratamAM keTaleka sthale akSaro paNa chekAI gayelA hatA eTale je sAgarAnaMdasUrijIe presa-kapInuM saMzodhana karavAmAM mane sahAya na karI hota to A kArya karavuM muzkela thaI paData. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. hatI. A uparAMta mAre e paNa umeravuM joie ke zrImAn vijayamedhasUrie A granthanuM zuddhipatra taiyAra karavAmAM mane sahAya karI che te badala huM temane paNa AbhArI chuM. A pramANe A granthamAM jema bane tema azuddhi echI rahe te sArU temaja saMskRtanA alpa abhyAsIne temaja pAca-pustaka tarIke Ane upayoga karanArane paNa anukULatA karI ApavA mATe meM banatA prayAsa karyo che. A kAryamAM huM keTale aMze phaLIbhUta thaye chuM te sUcana karavAnuM kArya mArUM nathI. ethI karIne mArA kAryamAM dRSTi doSa ke mati doSane laine je apUrNatA dRSTi-geAcara thAya, tethI A kavirAjanI kRtinI kIMmata ochI na AMkavI eTalI pAThaka-vargane aMtamAM vijJapti karatA huM viramuM chuM. bhulezvara, muMkha, vIra saMvata 2451. ASADha kRSNa ekAdazI, } hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA, 3 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A upodyatana caturvizatikAne lagatI DIka mAhitI prastAvanAmAMthI maLI zakatI hovAthI A uddhAtanA prArambhamAM prathama zeno ullekha karavo vAratavika gaNAya e prazna upasthita thAya che. AvI paristhitimAM sarasvatInA varadAnathI vibhUSita, vAdIrUpa kuMjarane parAta karavAmAM kesarInA samAna temaja khAsa karIne Ama nRpatine pratibaMdha pamADanArA tathA maMgala-mUrti evA A kAvyanA kartA zrIbappabhadrisUrinuM jIvanavRttAta raju karavAmAM Ave che. A sUrivaranA caritra upara zrIprabhAcandrasUrikRti prabhAvaka-caritramAne zrIbampabhakTi-prabandha, A granthanA atamAM ApeluM zrIbappabhadisaricarita, zrIvijayalakSmIsarikata upadeza-prAsAdano prathama vibhAga temaja zrImunisundarasUrikRta pajJa TIkAthI alaMkRta evo upadeza-ravAkara (patrAMka 55-60) e grantha e che vatto prakAza pADe che. zrIbapabhakrisUrijInuM jIvanavRttAnta zrI bappabhaTinA pitAzrInuM nAma bampa hatuM, jayAre temanI mAtuzrInuM nAma bhakTi hatuM. teo jAtanA kSatriya hatA ane paMcAla dezamAM AvelA bAudhI nagaramAM vasatA hatA. temano janma vi. saM. 800 mAM thayela hatuM. zrIpabhadrisUri cha varSanI umaranA thayA, tyAre eka evo prasaMga banyuM ke teo temanA pitAzrInA zatruone mAravA javAne taiyAra thayA; te vakhate A surijI ke jemanuM janma-nAma surapAla hatuM temane temanA pitAzrIe vAtsalyabhAvane laIne rokyA. mArA pitAzrI pite paNa zatrune saMhAra karavA taiyAra thatA nathI ane ulaTA mane reke che ema vicArI rIsAine koine paNa kahyA kahAvyA vinA sarapAla tyAMthI cAlI nIkaLyA ane maheraka gAmamAM jainAlayamAM AvyA. tyAM zrIvIra svAmIne vAMdavAne padhArelA zrasiddhasenasUrinI sAthe temane samAgama thaye. A sUrIzvare temane pUchyuM ke tuM koNa che ane ahiM kema Avyo che? AnA pratyuttaramAM temaNe satya hakIkata kahI saMbhaLAvI. temano vRttAnta sAMbhaLIne sUrijIne vicAra Ave ke kharekhara mArA 'svamAnusAra A kaI divya mUrti che ane tadanusAra temaNe tene pitAnI pAse rahevA sUcavyuM. A vAta sUrapAle svIkArI ane temaNe sarijI pAse abhyAsa kare paNa zarU 1 prabhAvaka-caritra (pR. 129)mAM Ane badale "duvAtidhI' gAmano ullekha che, jyAre upadezatrAkara (patrAMka 55)mAM "duAudhIno ullekha che. 2 sUrijIe rAtre yoga-nidrAmAM eka rUma joyuM hatuM. temAM temaNe siMhanA bALakane caityanA zikhara upara phALa mArIne ArUDha thato joyo hato. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bappabhadisUrijInuM jIvanavRttAnta karyo. teo pratidina eka hajAra kleka kaMThe karavA lAgyA. AvI temanI tIvra buddhi joine sUrijI bahu prasanna thayA. keTalAka samaya vItyA bAda temanI sAthe sUrijI vihAra karatA karatA drambAudhI nagare padhAryA ane surapAlanA mAtA-pitA pAse A temanA putranI mAMgaNI karI. A temane ekane eka putra hovAthI prathama to temaNe nA pADI; paraMtu sUrijIe temane samajAvyA ke A putra dvArA jainazAsanane ghaNo prabhAva vadhaze ane tema thatAM tamArI kIrti paNa amara thaze, A sAMbhaLIne teoe hA pADI, paraMtu eTalI sUcanA karI ke amArA putrane dIkSA Ape tyAre tenuM nAma bappa-bhadi rAkhaze. sUrijI vihAra karatAM pAchA meraka gAmamAM AvyA ane tyAM temaNe sUrapAlane vi. saM. 807 mAM vaizAkha zukla tRtIyAne dine dIkSA ApI. temane leke bhadrakIrtinA nAmathI oLakhavA lAgyA, paraMtu temanuM bappabhakTi nAma prasiddhimAM AvyuM. saMghanI prArthanAthI sUrijI catumosa tyAM rahyA. - bappabhaddhinI yogyatA joIne eka divase sUrijIe temane sarasvatI devIne maMtra Ape. temaNe Ane yathAvidhi jApa ja, tethI rAtrie gaMgA nadImAM nirvastra ranAna karatI devI temanI samIpa AvIne UbhI rahI. ene joIne temaNe mukha pheravI nAkhyuM. eTale sarasvatIe kahyuM ke te mukha kema pheravI nAMkhyuM ? tArA jApathI AkarSAIne huM tane varadAna ApavA AvI chuM, vAste tuM vara mAMga. enA pratyuttaramAM bappabhaTTajIe kahyuM ke he mAtA! tAruM visadRza rUpa hovAthI tArI sAme huM kevI rIte jouM, tuM vastra-rahita che te tarapha najara kara. sarasvatIe pitAne nirvastra joine kahyuM ke tArA matra-jApathI mane AkarSaNa thatAM huM bIjI badhI vAta bhUlI jaI ekadama tArI samIpa AvI chuM; tuM varadAna mAMgavAmAM paNa niHspRha che e jANuM vadhAre tuSTa thaI chuM. vAte tArI icchA thAya tyAre tuM mane bolAvaje, huM AvIza ema kahI te cAlI gaI. gauDavadha' nAmanA prAkRta kAvyanA kartA kavi vAkapatinA samakAlIna thI bappabhadisUrijInA jIvanane 'kAnyakunjanA adhipati Ama rAjAnA ane temanA samasAmAyika pA" vaMzIya gauDapati prasiddha dharma rAjAnA jIvana sAthe vizeSa saMbaMdha levAthI have te dizAmAM prayANa karavAmAM Ave che. eka vakhata munirAja zrIbampaTi gAma bahAra gayA hatA tevAmAM varasAda paDyo eTale teo devakula (daherA)mAM gayA; thoDIka vAramAM gopagirinA pRthvI pati zevarmAne 1 upadeza-ravAkaramAM paNa A pramANe ullekha che. 2 sarakhAvo "lArA , marsirisi putaY tatpitroH pratipanbhena, pUrvAkhyA tu prsiddhbhuuH||" -bapabhadi-baMdha, lo0 29-30. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta. putra suyazAne nandana Ama pitAnA pitAzrIe kahelAM zIkhAmaNanAM kaDavAM vacanathI kopAyamAna thaI rIsAine tyAM AvI caDyo. tyAM tene bapabhadrijIe belA ane pachI te A munijInI pAse prazaritaka kAvyo vAMcavA lAgyA. Ama kumAra kAvyarasika hovAthI tene munijInI sAthe mitratA thaI. tyAra pachI te baMne jaNA siddhasenasUrijInI pAse upAzrayamAM AvyA. eTale Ama kumArane sUrijIe tene vRttAMta pUche. temAM tene pitAnuM nAma kahevAno prasaMga AvatAM te uttama purUSa hovAne lIdhe teNe mukhathI pitAnA nAmano uccAra na karatAM khaDI vaDe pitAnuM nAma lakhI jaNAvyuM. AthI zrIsiddhasena sUri temanA upara prasanna thayA ane tene paNa zAstrano abhyAsa karAvavA lAgyA ane 7ra kalAo paNa zIkhavI. AvI rIte samaya vyatIta thato hato tevAmAM eka divasa evo prasaMga banyuM ke Ama kumAra potAnA ahI bappabhaTine kahevA lAge ke mane jyAre rAjaya maLaze tyAre te huM tamane ApIza. keTaloka kALa vItyA bAda tenA pitAzrI mAMdA paDyA eTale rAjayAbhiSekane mATe Ama kumArane bolAvI lAvavA teNe pradhAnone mokalyA. pradhAnoe tene tenA pitAnI hakIkata kahI saMbhaLAvI eTale tadanusAra sUrijInI rajA laIne Ama pitAnA pitA pAse AvI pahoMcyA. tyAM teno rAjayAbhiSeka karavAmAM AvyuM. thoDA divasa pachI tenA pitAne svargavAsa thaze tenI Ame uttara-kriyA karI. pitAne rAjaya maLyuM hovAthI teNe pitAnA mitra bapabhadine te rAjaya-grahaNa karavA mATe teDAvyA ane temanA Agamana pachI temane siMhAsana upara ArUDha thavA vijJapti karI. AnA uttara tarIke temaNe kahyuM ke mane hajI sUri-pada maLyuM nathI eTale mAro siMhAsana upara besavAno adhikAra nathI. A vAta sAMbhaLIne te nRpatie zrIsiddhasenasUrinI pAse meheraka gAmamAM bapabhadine pradhAna sahita mokalyA ane temane sUri-pada ApI pAchA mokalavA vinati karI. te vinatine svIkAra thavAthI bappabhadri sUripadathI alaMkRta thayA. A banAva vi. saM. 811 mAM vaizAkha mAsamAM kRSNa pakSamAM aSTamIne dine banyo, eTale ke ghaNI nAnI umaramAM bappabhaTi AcArya thayA. A samaye temanA gurUe temane zIkhAmaNa ApI ke tAro ghaNo rAjasakAra thanAra che ane brahmacarya pALavAmAM yauvana temaja rAja-pUjA e be anarthakArI che, vAte tAre khUba saMbhALIne vartavuM. A sAMbhaLIne zrImAna bappabhaTie evo niyama lIdhe ke jIvana paryaMta huM bhakta lekanA bhakta (AhAra ) ne ane sarva 'vikRtine AjathI 1 prabandha-keSamAM bampaTTine sUri-pa6 vi. saM. 851mAM epAyAno ullekha che. juo zatruMjayatIrthoddhAra-prabaMdha (pR0 42). 2 (1) dUdha, (2) dahIM, (3) ghI, (4) tela, (5) goLa, ane (6) kaDAvigaya (tAvaDAmAM taLAIne upara Ave tevA pakavAna) e uparyukta cha vikRti (vigaI) che. mAMsa madirA, mAkhaNa ane madha e cAra bhAvikRtio che ane teno tyAga te zrAvaka paNa kareja, Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bapabhakisUrijInuM jIvana-vRttAna, tyAga karuM chuM. tyAra pachI gurUnI AjJAnusAra vihAra karI teo Ama rAjA pAse AvI pahoMcyA. rAjAe temane ghaNe satkAra karyo ane temane siMhAsana upara besADI prArthanA karI ke A mAruM rAjaya Apa ravIkAro. tyAre sUrijIe kahyuM ke dehane viSe paNa nirapRha evA sAdhune rAjayathI zuM? A sAMbhaLIne Ama rAjA AzcaryAbita thaze. pachIthI teNe sUrijInA upadezAnusAra 101 hAtha UMce jaina prAsAda karAvyo ane temAM aDhAra bhAra suvarNanI mahAvIra prabhunI mUrti padharAvI. AnI pratiSThA bappabhadine hAthe thaI. A maMdirane mUla maSTha5 23 hAtha UMco banAvavAmAM AvyuM ane te taiyAra karavAmAM savA lAkha senaiyA (suvarNa TaMka)ne kharca tha. rAjAnA hAthI upara ArUDha thaI chatra ane cAmarathI alaMkRta banI rAjasabhAmAM AvatA evA bappabhadisarijIne rAja siMhAsana upara besatA joine keTalAka brAhmaNe nArAja thatA hatA. eka divasa temaNe rAjAne vinati karI ke A zudra zvetAmbara A siMhAsanane lAyaka nathI. vAste A siMhAsanathI nIcuM eka bIjuM siMhAsane banAvo ke jenA upara e bese. rAjAe bIje divase e pramANe karyuM. A joIne sUrijIe abhimAna karavo yukata nathI, ema tene nisa-likhita pagha dvArA samajaNa pADI. 'mardaya mAnamataGgajadarpa, vinayazarIravinAzanasarpam / / kSINo darpAd dazavadano'pi, yasya na tulyo bhuvane ko'pi // 1 // " -mAtrAmaka. arthAta vinayarUpa dehane vinAza karavAmAM rAparUpa evA abhimAnarUpI hAthInA madanuM tuM mardana kara. vizvamAM jenI samAna koI hatuM nahi e dazamukha (rAvaNa) paNa abhimAna (karavA)thI nAza pAmI gaye. A sAMbhaLIne te lajajA pAmI ne ane temanI kSamA yAcI. e vAta to ApaNe upara joi gayA chIe ke Ama rAjane zrIbappabhadisUrinI sAthe ghaNo gADha sneha baMdhAye hato. AthI karIne teo baMne vacce ghaNI ghaNI jAtanI vAta cita thatI hatI. ekadA e prasaMga bane ke Ama rAjAe potAnI patIne jJAna mukhavALI joI, tethI teNe te viSe rasurijIne nIce mujabanI samasyA pUchI - 1 sarakhAvo- " bhakta bharUsya lokasya, vikRtIzcAkhilA api / mAgarama nava moDada-manuM niyamapradaz " --bapabhakTi-prabaMdha, lo. 113. 2 sarakhAvo zrIpabhaTri-prabaMdhana nimnalikhita 14ra loka - "evamabhyarhito rAjJA, gacchan sacchanacAmaraH / rAjakuJjaramArUDho, mukhyasiMhAsanAsanaH // " Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdghAta. '"gajhavi sA ritavaka, majamuddI gattaLo mANI " arthAt te kamalamukhI adyApi peAtAnA pramAdane lIdhe paritApa pAme che. A sAlaLIne siddhasArasvata appaTTijIe kahyuM ke-- . 'dhruviyuddheLa sat, go se vAya ne ! ! // " eTale ke hai rAjan! Aje tuM prAtaHkAle tArI patnInI pahelAM jAgyA te samaye tenuM kAi aMga UdhAruM hatuM te teM DhAMkayuM, tethI te hajI sudhI mlAna mukhavALI che. A sAMbhaLIne rAjA Azcarya temaja lajjA pAmyA. vaLI krIthI eka dina pAtAnI patnIne manda mantra cAlatI joine rAjAe sUrijIne kahyuM ke~ "vAjA aMmmatI, paNa vaghu Isa Ara muzmana ? " arthAt hai mahAzaya ! te strI cAlatI vakhate pagale pagale mukha mareADe che tenuM zuM kAraNa che vArU ? sUrijIe uttara ApyA ke~ "mULa ramatte, mahiyA citra, navaMtI " / " arthAt hai nRpa ! tenA ramaNa-pradezane viSe nakha-kSata thayeluM che ane tenI sAthe tenI kaTimekhalA ( kaMdorA ) dhasAya che, tethI te cAlatI vakhate moM maraDe che. A vAta sAMbhaLatAM rAjAne kApa caDyo ane sUrijI tarapha arUci thai. A vAta sUrijI samajI gayA ane te upAzraye cAlyA gayA. pachI bahAranA dvAra upara nIce mujabane eka zleAka lakhI saMdhanI rajA lIdhA vinA te anyatra vihAra karI gayA. "yAmaH svasti tavAstu rohaNagire ! mattaH sthitipracyutA vartiSyanta ime kathaM kathamiti svame'pi maivaM kRthAH / zrImaMste maNayo vayaM yadi bhavallabdhapratiSThAstadA je zrRjJArapAcaLA: kSitimuno moTo rivyanti jJaH || | ||"zArdUla0 arthAt (hai Ama rAjan!) ame jaie chIe, tArUM kalyANa thAo. maNie rAhagirine kahe che ke--herANa parvata ! tArUM kalyANa thAo. mArAthI chUTA paDelA A maNionuM zuM thaze ema tuM ravame paNa khyAla karIza nahi, kemake huM zrImAna! jo tArA vaDe ame pratiSThA pAmelA chIe, te pachI alaMkArane viSe rakta evA keTalAye narezvarA amane mukuTa upara dhAraNa karaze. 1 adyApi sA paritapyate, kamalamukhI bhAtmanaH pramAdena / 2 pUrva viddhena vayA, yat tasyAH pracchAditamaGgam / 3 bAlA cakrAmyantI, pade pade kutaH kurute mukhabham ? 4 nUnaM ramaNapradeze mekhalikA spRzati nakhapaH / Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bapabhadisUrijInuM jIvana-vRttAnta, A pramANenI anyakti dvArA bappabhajIie Ama nRpatine uddezIne kahyuM ke pariData-priya pRthvI pati pariDatane AvakAra Apaze arthAta ahiMAthI ame anyatra jaIzuM, topaNa anya napati paNa amAruM sanmAna karaze. zrIbampaTTi vihAra karatA karatA gaDa dezamAM lakSaNAvatI nagarImAM dharma rAjA rAjaya karato hato, tyAM jaI caDyA. A rAjAnI sabhAmAM vApati nAme guNajJa kavirAja hato. teNe sUrijInA AgamananI vAta rAjAne kahI saMbhaLAvI. tethI atizaya namratApUrvaka vinati karIne dhAmadhUma karavA pUrvaka te rAjA temane potAnA nagaramAM laI gaye. te samaye sUrijIe kahyuM ke "ruciracaraNAraktAH saktAH sadaiva hi sadgatau paramakavayaH kAmyAH saumyA vayaM dhvlcchdaaH| guNaparicayoddharSAH samyag guNAtizayaspRzaH kSiti! mavatoDakhyai tU amAnasamitAH 2 -hariNI arthAta manahara caritramAM atyanta lIna, (muktirUpI) sagati (meLavavAnA vicArama) sarvadA Asakta, uttama kAvya racanAra, icchavA lAyaka, saumya, zveta vastravALA [athavA zukalapakSI , guNeno paricaya ( karavA)mAM atizaya AnandavALA, sadguNenI tIvratAne sparza karanArA ane sArA manavALA evA ame he rAjana tamArI pAse jaladI AvyA chIe.' sUrijIe atra evI pratijJA karI ke jayAM sudhI Ama rAjA pote bolAvavA Ave nahi, tyAM sudhI mAre ahiMthI vihAra kare nahi. e kahevuM Avazyaka che ke Ama nRpati ane dharma narezvara vacce duzmanAvaTa hatI. A tarapha sUrijI jayAre savAranA Ama rAjA pAse AvyA nahi, tyAre A rAjAe sarvatra tapAsa karAvI, paraMtu temane patto maLe nahi. AthI rAjAne atyaMta kheda the. evAmAM "yama" ItyAdi kAvya tenA jevAmAM AvyuM. rAjAe akSara oLakhyA ane sUrijI mane mukIne anyatra cAlyA gayA che ema te samaje. eka divasa A Ama rAjA vanamAM krIDA karavA gayo hato, tyAM teNe eka zyAma sapane che. te sapanuM mukha rAjAe pakaDI lIdhuM ane pachI te sarSane aMgarakhAnI bAMyamAM gopavIne te sabhAmAM Ave ane teNe paDitone nIce mujabanI samasyA pUchI "saghaM rAtre kRSividyA-Dacat vA ya ghera gavati " 1 A kAvyamAM bappabhadijIe potAnI sthitine haMsanI sAthe sarakhAvI che. evI paristhitimAM "caraNa' zabdathI paga, "Arakta" zabdathI thoDuM rAtuM, "sadgati'thI sundara cAla, kavi "zabdathI bolanAra, dhavalacchada'thI sapheda pAMkhavALo ane "mAnasI" zabdathI mAnasa sarovara ema artha karI zakAya che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadughAta, arthAta zastra, zAstra, khetI, vidyA athavA bIjuM kaMI ke jenA vaDe je jIve che (e badhAne zuM karavuM?). sabhAmano koI paNa paDita A samasyAne rAjanA abhiprAya pramANe pUrNa karI zakyo nahi, tethI A samarayA pUrNa karanArane rAjA eka lAkha suvarNa TaMka Apaze evo te rAjAe paTaha vagaDA. Ane lAbha eka jugArI levA taiyAra che. te dharma rAjAnA nagaramAM vasatA zrI bappabhaDhi pAse gaye eTale te sUrijI ke jenA upara sarasvatI devI prasanna hatI temaNe A samasyA nIce mujaba pUrNa karI ApI. judItaM pArtavyuM, SurmurNa yathA " arthAta jema (rAjAe) zyAma sarpanuM mukha grahaNa karyuM che tema tenuM dRDhatAthI grahaNa karavuM joIe. vizeSamAM sUrijIe te Ama rAjAnuM 'nAgAvaleka" evuM nAma pADyuM.' pelA jugArIe gopagiri AvIne Ama rAjA samakSa samasyA pUrNa karI batAvI. eka jugArIe A pramANe yatheSTa rIte pratijJA pUrNa karI te joIne rAjAne ghaNe acabe the. teNe e jugArIne dhamakI ApatAM kahyuM ke A samasyA tuM kevI rIte pUrI zake te sAce sAcuM kahe eTale teNe lakSaNAvatImAM rahelA bappabhadrijIe samasyA pUrI ApI e satya vAta kahI dIdhI. A sAMbhaLIne rAjAne vicAra AvyuM ke gurUjI ghaNe dUra hovA chatAM temane kRSNa sapanI khabara paDI, to pachI meM temanI tarapha je zaMkAnI dRSTie joyuM te ThIka karyuM nahi, kemake emanuM buddhi-bala apUrva che. A pramANe rAjAne ghaNo pazcAttApa thayo. anyadA rAjA potAnA mitra zrIbakhabhaTinA virahathI saMtapta thayele vidAthe nagaranI bahAra gaye. tyAM teNe vaDanA vRkSa nIce eka musApharanuM mRtaka (muDa6 ) temaja DALa uparathI laTakatA karapatramAMthI paDatAM jalanAM binduo tathA temaja vaLI eka viziSTa patthara upara khaDIthI lakhelI nIce mujabanI aDadhI gAthA joyAM- "terA mada nirLa, piyara thomuei s senna" A samasyA pUravAne sArU teNe aneka paDitone kahyuM, paraMtu temane koI paNa barAbara rIte te samasyA pUrI zakaze nahi. AthI rAjAe te jugArIne bappabhajIi pAse mokale eTale temaNe nIce mujaba samasyA pUrI ApI - 1 sarakhAvo zrIbampaTiprabandhano nisa-likhita 188 loka- "nAgAvaloka isyAkhyA, rAjJe tatra prbhurddo| tataH prabhUtyanenApi, nAnA vikhyAtimApa sH||" 2 chAyA tadA mama nirgamane, priyayA sthUrAzrubhiryad ruditam Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bappabhadisUrijInuM jIvanavRttAnta, "pathavijU , nivaDaLa saMga ji" AthI Ama rAjAe AturatApUrvaka gurUjIne bolAvavA mATe potAnA pradhAnane temanI pAse mokalyA. sAthe sAthe ema paNa kahevaDAvyuM ke "chAyA kAraNa zira dharyA, pattavi bhUmi paData pattaha ehu paDattaNaM, varataru kAMi karaMta." vaLI- "na gaGgAM gAGgeyaM suyuvatikapolasthalagataM na vA zuktiM muktAmaNirurasijAsvAdarasikaH / na koTIrArUDhaH smarati ca savitrI maNicaya stato maje vizva svamunirAM saeNritam che ? -zikhariNI arthAta sundara sundarIne gaDa-thala (gAla) upara raheluM suvarNa (kaDaLa) gaMgAne yAda karatuM nathI temaja stananA svAdanuM rasika evuM muktAmaNi yukti (chIpa)nuM smaraNa karatuM nathI. vaLI mukuTa upara ArUDha thayele maNione samUha pitAnI mAtAne saMbhArato nathI. tethI karIne huM ema mAnuM chuM ke jagatu potAnA sukhamAM Asakta banyuM che ane snehathI virakta thayuM che. tathA vaLI- "pAMsumalinAnijaGghaH, kArpaTiko mlAnamaulimukhazobhaH / cAri guranidhi-stathApi patha patha verAva"-AryA arthAta jenAM caraNo ane jaMghAo dhULa vaDe malina banyAM che evo temaja jenAM marataka ane mukhanI zobhA nisteja banI che evo kApaDI guNano rasAkara hoya te paNa mArgamAM te bicAro musAphara che. pradhAnae paNa kahyuM ke he nAtha ! Ama rAjA zuddha snehapUrvaka Apane vijJapti kare che ke Ape satvara padhArIne A dezane vasanta-lIlAmAM magna karavo joIe. vaLI ApanA vAkyarasanA rasika evA amane anya kavionI vANuM rUcatI nathI, kemake granthiparNane khAnArA karatUrImRgo ghAsa khAtA nathI. AnA uttaramAM sUrijIe te pradhAne kahyuM ke Ama rAjAne mArI taraphathI A patra Apazo. temAM temaNe lakhyuM hatuM ke1 chAyA ja trIjUnAmiti, nipAnera tA saMskRtama . 2 AnuM tAtparya e che ke-vRkSe musApharane chAyA maLe teTalA mATe zira para patro dharyo. te patro bhUmi upara kharI paDe, te temAM te uttama vRkSa zuM kare? Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 podaghAta. "vijheNa viNAvi gayA, nariMdabhavaNesu huMti gAraviyA / viMjho na hoi vaMjho, ehi bahue hivi gaehiM // 1 // - AryA mANasasaraha suhAI, jaivi na labbhaMti rAyahaMsehiM / tahavi na tassa teNa viNA, tIrucchaMgA na soti // 2 // -,, parisesiya haMsa ulaM-pi mANasaM mANasaM na saMdeho / annatthavi jattha gayA, haMsAvi vayA na bhannaMti // 3 // -,, haMsA jahiM gayA tahiM, gayA mahimaNDaNA havaMti / cheu tAha mahAsara-ha je haMsehiM muccanti // 4 // -,, malayau sacaMdaNucciya, naimuhahIraMta caMdaNadumoho / panbhapi hu malayA - u caMdaNaM jAi mahayagdhaM // 5 // -,, agghAyaMti mahuyarA - vikkaM kamalAyarANa mayaraMdaM / kamalAyarovidiTTho, suovi kiM mahuyaraviNo ? // 6 // --,, ike kucchuheNaM, viNAvi rayaNAyarucciya samuddo | kucchuharayaNaMpi ure, jassa ThiyaM succiya mahaggho // 7 // -,, khaMDa viNAvi akhaMDamaMDaloce puNNimAcaMdo | harasiri gayaMpi sohai, na nei vimalaM sasikkhaMDaM // 8 // -,, 1 chAyA vindhyena vinA'pi gajA narendrabhuvaneSu bhavanti gauravitAH / vindhyo na bhavati vandhyo gateSu bahukeSvapi gajeSu // 1 // mAnasasarovarasya sukhAni yadyapi na labhyante rAjahaM saiH / tathApi na tasya tairvinA tIrotsaGgA na zobhante // 2 // parizeSitahaMsakulamapi mAnasaM mAnasaM na sandehaH / anyatrApi yatra (kutra) gatA haMsA bhapi bakA na bhavyante // 3 // haMsA yatra gatAstatra gatA mahImaNDanA bhavanti / chedasteSAM mahAsarasAM yAni haMsairmucyante // 4 // malayaH sacandana evaM nadImukhahriyamANacandana tumaughaH / prabhraSTamapi ca malayAt candanaM yAti mahArghyam // 5 // AprAyanti madhukarA apyekaM kamalAkarANAM makarandam / kamalAkarospi dRSTaH zruto'pi kiM madhukaravihInaH ? // 6 // ekena kaustubhena vinApi ratnAkara eva samudraH / kaustubharalamapi urasi yasya sthitaM sa eva mahArghaH // 7 // khaNDaM vinA'pi akhaNDamaNDala evaM pUrNimAcandraH / harazirogatamapi zobhate na neti vimalaM zazikhaNDam // 8 // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bapabhadisarijInuM jIvana-vRttAnta, tai mukkANavi taruvara!, phiTTai pattattaNaM na pattANaM / suda puLa chAyA ho- vi tA tehi uttehiM 1-, jaDa savvattha ahacciya, uvariM sumaNANi savvarukkhANaM / / vAvevi rati nu pazupattija pAvA hiM 10 meje kevi pahU mahimaNDalammi te ucchudehsaaricchaa| navarA nA mo, virasA mu hAMti . zaza -, saMpai pahuNo pahuNo, pahuttaNaM kiM ciraMtaNapahUNaM? / rasaguNA kuLavorA, huM yA na du yA tehiM . 22 - arthAta vi (parvata) vinA paNa (eTale tenA upara nahi rahelA hovA chatAM paNa) hAthIo rAjAonA bhuvanamAM gauravayukta hoya che (eTale teonuM tyAM paNa sanmAna thAya che) ane aneka hAthIo jatA rahe che to paNa viSe vatha banI jato nathI.-1 ke (mAnasa sarovarathI dUra rahelA) rAjahaMsane mAnasa sarovaranAM sukho maLatAM nathI, chatAM paNa tene vinA te sarovaranAM tIra zobhatAM nathI ema nathI-2 haMsanA samudAyathI rahita baneluM evuM mAnasa (sarovara) te mAnasa che emAM kaMi saMdeha nathI. vaLI game tyAM gayelA haMso paNa bagalAo kahevAtA nathI-3 haMse jayAM gayA hoya che tyAM gayA chatAM pRthvInA bhUSaNarUpa bane che. paraMtu temAM keda to te mahAsarovarono che ke je haMsa vinAnAM bane che --4 jenAM candananAM jhADo nadInA mukhathI harAI gayelAM che te malaya (giri) candanathI yukta ja che. temaja vaLI malayathI bhraSTa thayeluM candana mahAmUlyatAne pAme che.-5 bhramaro paNa kamalAkara (kamalenI khANa)mAMnA phakta makarandane suMghe che, paraMtu zuM kamalAkara madhukara vinAno jovAmAM ke sAMbhaLavAmAM Avyo che?--6 eka kaustubha ( nAmanA) rata vinA paNa samudra ratnAkaraja che ane vaLI jenI chAtI upara karatubha rata raheluM che te paNa mahAmUlyavAna che.-7 khaDa vinA paNa pUrNimAne candra akhaDita maDaLavALo hoya che ane mahAdevanA mastaka upara rahele nirmaLa candrano kharaDa paNa atyaMta zebhe che.-8 pvayA muktAnAmapi taruvara ! bhrazyati patrasvaM na patrANAm / tava punazchAyA yadi bhavati kathamapi tAvat taiH patraiH // 9 // jaTA(jaDAH) sarvasAdha eva upari sumanAMsi sarvavRkSANAm / cApe'pi caTanti guNAH prabhupratItyA prAramvanti koTIm // 10 // ye ke'pi prabhavo mahImaNDale te ikSudehasarakSAH / karaNa karana (kAna) na viNA nu (m) tte 11 che samprati prabhavaH prabhavaH prabhutvaM kiM cirantanaprabhUNAm / doSaguNA guNadoSA emiH kRtA naiva kRtAstaH // 12 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta. he uttama vRkSa! te tyajI dIdhelAM patronuM patratva naSTa thatuM nathI. te uparAMta vaLI jo tArI chAyA koI paNa rIte thaI zake, to te patro vaDe(ja) tema thaI zake tema che-9 jaTA badhe ThekANe sarva vRkSanI nIce ja hoya che, jayAre puSpo tenI upara hoya che. dhanuSya upara derI caDe che ane te prabhunI pratItithI tenA agra bhAgane pAme che.-10 pRthvI-maDaLamAM je kaI ravAsIo zeraDInA sAMThA (4)nA jevA che, teo jema zeraDao jaTAomAM sarasa ane patromAM virasa dekhAya che, tema jaDane viSe rAgI ane pAtrone viSe nIrAgI dekhAya che.-11 hAlanA rAjAo jo svAmI che to pUrvanA rAjAonuM svAmIpaNuM kyAM? jemAM guNe ane guNAmAM doSo jema emaNe svIkAryA che, tema prAcIna rAjAoe karyuM nathI-12 chevaTamAM surijIe pradhAne sAthe ema paNa kahAvyuM ke "asmAbhiryadi kArya va-stadA dharmasya bhUpateH / sabhAyAM channamAgatya, svayamApRcchayatAM drutam // 1 // jAte pratijJAnirvAhe, yathA''yAmastavAntikam / / pradhAna praditAH pU-ti rakSApuraspara . 2 " arthata he rAjana ! je tamAre amAruM kAma hoya, te satvara dharma rAjAnI sabhAmAM gupta rIte AvIne amane AmaMtraNa ApavuM. tema thatAM amArI pratijJAno nirvAha thaze eTale ame tamArI pAse AvIzuM. A pramANenI zikSA ApIne sUrijIe pradhAnone pAchA mokalyA. eTale pradhAne e jaIne sarva hakIkata Ama rAjAne jaNAvI ane tene patra paNa Ape. A uparathI sarva vRttAnta jANIne Ama rAjA surijIne maLavAne adhIrA banI be ane keTalAka sArA manuSyane sAthe laine lakSaNAvatI tarapha javA nIkaLI paDyo. mArgamAM godAvarI nadInA tIre eka gAma AvyuM tyAM khaDa devakulamAM teNe rAtrie nivAsa karyo. te rAtrie tyAM tenI adhiSThAyikA vyaktarI AvI ane te A rAjAnuM rUpa joI mohita banI gaI; tethI bhArate jema gaMgA devIne svIkAra karyo hato, tema A rAjAe tenI prArthanAnusAra teno svIkAra karI tenI sAthe krIDA karI. savAra paDatAM tenI rajA laine UMTa upara besIne te sUrijI pAse AvI pahoMcyo ane "hajI paNa te sAMbhare che, eka rAtrino zuM sneha e arthavALI nIce mujabanI aDadhI gAthA che. kavi nA sumarina e no " 1 chAyA adyApi sA smayate kaH sneha ekarAdhyAH / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bapabhadisUrijInuM jIvana-vRttAnta, 15 AnA pratyuttaramAM "godAvarInA tIre te vAsa karyo tethI evA arthavALI surijIe nIce mujabanI aDadhI gAthA kahI - rAnarUtare sumi saMsi mitro che ?" A pramANe vAtacita thayA bAda sUrijI ane rAjA ekamekane bheTI paDyA. tyAra bAda Ama rAjAe khaDI vaDe mUtrikA baMdhamAM nIce mujabane bleka lakhe - "ati ati anmaalaM prIdharadyajadya / merAmetrA merameTuM raNasara che" A sUrijI samajI gayA eTale te nRpatie temanI nIce mujaba rasuti karavA mAMDI. "adya me saphalA prIti-radya me saphalA ratiH / 30 me sAruM garama, je sAruM kam | ? " ' arthAta Aje mArI prIti temaja rati saphaLa thaI che. mAre janma paNa kRtArtha thaye che ane Aje mAruM (AgamananuM) phaLa paNa saphaLa thayuM che. A pramANe rAtri vida-gaNImAM pasAra thaI gaI. prabhAte rAjAnI sabhA bharAI hatI tyAM sUrijI paNa gayA. pachIthI Ama rAjA paNa potAnA mANasa sAthe rathagIdharanA vezamAM hAthamAM bIrUM laIne dAkhala thaye. A pramANe Ama rAjAne sabhAmAM dAkhala thato joIne sUrijIe dviarthI bhASAmAM dharma rAjAne kahyuM ke -"te sAmagrUpanA arthata A Ama rAjAnA manuSyo ane belAvavA AvyA che. pachIthI jayAre Ama rAjA samIpa AvI pahoMce eTale gurUchIe tene kahyuM ke "sAcchIma" arthAta ame AvIe? (Ane gUDha artha e hato ke he Ama ! Ava.) rathaNIdharanA vezamAM Ama rAjA gurU samIpa beThe eTale te temanA hatamAM vijJaptipatra muka, te gurUe dharma rAjAne batA. pachI dharma nArezvare dUtane pUchyuM ke tamArA Ama rAjAnuM rUpa kevuM che? tyAre te dUte javAba Apyo ke teo A sthagIdharanA jevA che. athavA Aja Ama samaje. sUrijIe rathagIdharanA sAmuM joine tene prazna pUchayo ke A tamArA hAthamAM zuM che? teNe uttara Ape ke barA" (arthAta huM bIje rAjA chuM). tyAra bAda te pitAnAM hAthamAM rAkhelAM turanAM pAMdaDAM bahAra kADhyAM. te joine rAjAe sUrijIne pUchyuM ke A zuM che? tenA pratyuttaramAM gurUjIe rathagIdhara tarapha AMgaLI karIne kahyuM ke "tuaripatra' (Ane gUDha artha e hato ke A tArA zatrunAM pAtro che.) A pramANenI dviarthI vAtacita thaI, paraMtu saraLa hRdayavALA dharma rAjAne tenI kaMI khabara paDI nahi. aMtamAM Ama rAjA sabhA cheDI cAlato thayo. teNe svadeza jatAM 1 chAyA godAvarImadItIre zUnyadevakule yadasi cAsamittaH / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 upadughAta. pahelAM dharma rAjAnI vezyAne pitAnA nAmavALuM eka kaMkaNa ApyuM ane rAtre te tyAM rahyo. prAtaHkAle rAjadvAranA dvArapALane bIjuM kaMkaNa ApI te potAne deza javA nIkaLI paDyo. bapora thatAM sUrijIe dharma rAjAne kahyuM ke amArI pratijJA pUrNa thaI che, vAte ame have vihAra karI Ama rAjA pAse jaIzuM. tyAre dharma rAjAe kahyuM ke Ama svayaM Apane AmantaNuM ApavA Avye nathI, to pachI ApanI pratijJA kevI rIte pUrNa thaI gaNAya? AnA javAbamAM gurUjIe dharma rAjAne sarva guhya vAno dvitIya artha kahI saMbhaLAvyuM. vaLI eTalAmAM vezyAe temaja dvArapALe paNa Ama narezvaranAM nAmavALAM be kaMkaNa raju karyA. AthI dharma rAjAne khAtarI thaI ke Ama svayaM A hato. pachI dharma rAjAe sUrijIne kahyuM ke huM vAk-chaLathI chetarAyo chuM. tyAra pachI sUrijIe tenI rajA laIne vihAra karyo ane Ama rAjAne teo rastAmAM maLyA. mArgamAM Ama rAjAe eka pulinda (bhIla)ne pazunI mAphaka taLAvamAM moTuM ghAlIne jaLa pIto joye eTale teNe sUrijIne nIce mujabanA pUrvArda dvArA tenuM kAraNa pUchayuM- __"pasu jima puliMdau pIai jala paMthiu kavaNihi kAraNiNa" A sAMbhaLIne sUrijIe takSaNa tenA pratyuttaramAM nIce mujabane uttarArha kahyo - "kara bevi karaMbiya kajaliNamuddahiaMsunivAraNiNa" arthAt kAjaLathI mizrita azrunA nivAraNathI (eTale ke evAM AMsu lUchavAthI ) baMne hAtha kALA thayA che. A vAtanI khAtarI karavA mATe rAjAe te puliMdane pitAnI samakSa bolAvyo ane potAnuM vRttAnta raju karavA kahyuM. eTale zaramathI nIcuM mukha rAkhIne te puliMde kahyuM ke he nAtha ! musApharImAM tamArI putravadhUne zAMta karo cho tenAM kAjaLayukta ayuo vaDe bhIjayelA mArA hAthe kALA banyA hatA. A vRttAnta jANIne rAjA khuzI thaze ane sarijI sAthe pagiri pAse AvI pahoMcyo. tyAra bAda teNe mahotsava pUrvaka sUrijIne gAmamAM praveza karAve. vida-vArtAmAM divaso pasAra thatA hatA tevAmAM vRddhAvasthAne prApta thayelA ane anazana karavAnI abhilASA rAkhatA evA pitAnA gurU zrIsiddhasenasUrine patra laIne be gItArtha sAdhu bappabhaphijInI pAse AvyA. A patramAM ema lakhyuM hatuM ke - - meM tane bhaNAvyo che temaja sUripada paNa ApyuM che, te he bappabhaDhi! tuM have e praya kara ke jethI karIne huM anazana aMgIkAra karI svarga jAuM. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 bapabhasuirijInuM jIvana vRttAnta, prabhAvaka caritramAM to A saMbaMdhamAM evo ullekha che ke "sArIraM sayalaM balaM vigaliaM diTThIvi kadveNa me dahavvesu payaTTaI parigayappAyaM tahA Auyam / pANA pAhuNayattagantumahuNA vaTuMtti vacchA! tumaM maM rahuM chuM gathi tA 4hu du cha di(T)mikSya -zArdUla0 arthAt mAruM samasta zArIrika baLa kSINa thaI gayuM che, mArAM netro paNa jovA lAyaka padArthone viSe kaSTa karIne pravarte che, AyuSya gataprAya banyuM che, prANa hamaNa prAdhRNikatA (paroNApaNuM)ne prApta karavAnI taiyArImAM che. vAste he vatsa ! je tane mArA darzana karavAnI icchA hoya, to tuM satvara Avaje. A pramANene patra vAMcIne bappabhaTijI potAnA gurU pAse javAne taiyAra thaI gayA ane vihAra karatA karatA moDheraka gAmamAM potAnA gurU samIpa AvI pahoMcyA. gurUne vandana karI teo svarathAnake beThA eTale gurUe potAnuM mRtyu samIpa AvyuM che ema kahyuM ane tethI karIne atima ArAdhanA, catuH zaraNanuM zaraNa, pApane pazcAttApa, sukRtanI anumidanA, tIrthonI vandanA ityAdi vidhi vaDe temanuM zreya thAya tema karavA kahyuM. A badhuM bappabhaTijIe karyuM. kAlAntare temanA gurU sukhethI svarge sidhAvyA. zoka zAMta thatAM govindari temaja nannasUrine gacchano bhAra soMpIne teo pAchA Ama rAjA pAse AvyA ane pUrvanI jema tyAM te benI vacce vinoda-goSThI cAlavA lAgI. eka divasa surijI rAja-rasabhAmAM lAMbA vakhata sudhI puratakamAM draSTi rAkhIne beThA hatA. A samaye indranI apsarAone paNa lajajAspada karanArI nartakI (nAcanArI) nAca karI rahI hatI. sUrijInI AMkhe jhAMkha vaLI hatI. te dUra karavAne sArU temaNe A nAcanArInI popaTanA pIMchAnA jevI nIlavarNa kAMcaLI tarapha dRSTi pheMkI. A joIne Ama rAjAe manamAM vicAra karyo ke "siddhaMtatattapAraM-gayANa jogINa jogajuttANaM / tApa maccha, mami ta saghiya pamAnaM -AyAM 1 chAyA zArIraM sakalaM balaM vigalitaM dRSTyapi kaSTena me dRSTavyepu pravartate parigataprAyaM tathA''yuSyam / prANA prAghUrNikatvaM gantumadhunA vartante vatsa! tava mAM draSTuM yadyasti tato laghu lacicchA gamiSyasi svayam // 2 chAyA siddhAntatatvapAragatAnAM yoginAM yogayuktAnAm / yadi teSAmapi mRgAkSI manasi tataH saiva pramANam // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udavAta, arthAta je siddhAntanAM tattvane pAra pAmelA temaja gayukta evA yogIonA manamAM paNa mRgAkSI vase che, to pachI te mRgAkSIja pramANa che. te rAtre Ama rAjAe surijInI parIkSA karavA mATe A nartakIne purUSanA vezamAM temanI pAse mokalI. teNe AvIne surijIne kara-raparza karyo. sUrijI samajI gayA ke A to koI yuvati che ane pitAne mAthe Ama rAjAnI mUrNatAne lIdhe A uparArga AvI paDyo che. tarataja teo tenI sAme thavAne sajaja thaI gayA ane temaNe te nartakIne uddezIne kahyuM che ke varAki ! tuM koNa che ane kayAMthI AvI che ? amArA jevA brahmacArI pAse tAruM zuM vaLavAnuM che ? zuM pavana vaDe merU calAyamAna thayo che ke ? A sAMbhaLIne te nartakIe kahyuM ke huM Apane evo upadeza ApavA AvI chuM ke "rASTre sAraM vasudhA, vasudhAyAmapi puraM pure saudhH| che tai taje, nAganarvastram "--AryA arthAta rAjayamAM pRthvI e sAra che ane pRthvImAM zahera sAra che; evI rIte zaheramAM mahela ane mahelamAM zamyA ane zayyAmAM kaMdarpanA dhanarUpa sundara sundarI sAra che. vAste Arma rAjAe bhaktipUrvaka ApanI sevA karavA mATe mokalelI evI mane Apa svIkAro. sUrijIe e vAta upara dhyAna ApyuM nahi eTale teNe hAva-bhAva, kaTAkSapUrvaka avakana, bhujAkSepa ityAdi sarva upAyo ja joyAM ane strI-hatyAdika bhaya paNa batAve paraMtu patthara pIgaLe to surijI pIgaLe. Akhare A nartakI thAkI ane savAra paDatAM te rAjA pAse gaI ane tyAM teNe tene sarva hakIkata kahI saMbhaLAvI, sUrijInuM apUrva brahmacarya jANIne rAjA atyaMta prasanna thaye ane tenuM dhyAna dharato kahevA lAge ke "nyuJchane yAmi vAkyAya, dRgbhyAM yaamyvtaarnne| vajhiviMdhI sauhArTa-dAya hRthAya te ."--anubrupa arthAta huM tamArAM vALe upara vArI jAuM chuM, tamArI dRSTinAM ovAraNAM lauM chuM. sauhArdathI manahara evA tamArA hRdayane huM 0 bali ApuM. savAranA jyAre bappabhaTijI rAjasabhAmAM AvyA, tyAre rAjA zaramana mA eka akSara paNa bolI zakyo nahi. tyAre surijIe tene kahyuM ke zaramAvAnI kaMI jarUra nathI, kemake maharSionA dUSaNa ane bhUpaNanI tapAsa karavI e rAjAonuM kArya che. rAjAe kahyuM ke he gurUjI ! e vAta saMbhArazo nahi. ema kahIne teNe potAnuM marataka temanA caraNamAM namAvyuM. Apa brahmarUpa che. temanA AgaLa hAtha UMcA karIne huM mAna ane AzcaryapUrvaka Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "dhanyAsta eva dhavalAyatalocanAnAM tAruNyadarpadhanapInapayodharANAm / kSAmodaroparilasatrivalI latAnAM daCADaDati viSratimati mano na yeSAm |"vasantatilakA arthAt sundara temaja dIrgha leAcanavALI, yauvananA garvathI paripUrNa pRSTa payAdharavALI temaja kSAma udara upara vaLelI trivalInI zAlAvALI evI suMdarIonI AkRti joine jemanA manamAM vikAra utpanna thate nathI, temane dhanya che. eka divasa rAjA rAja-mArga thaine jate hatA. tevAmAM teNe eraMDAnAM pAMca AMgaLa jevaDAM meTAM patro vaDe DhAMkela ratanavALI hAlika-priyA ( huLa kheDanArAnI srI )ne eraMDAnAM patra vINatI joi. te vAtane uddezIne teNe nIce mujabanA gAthArdha joDI kADhyo. "taMdvi vaniyo, vaLyo sodava tamALa " arthAt yAre paNa uttama patrathI rahita banelA eraMDA vRkSonA samUhamAM zekhe che. pachIthI teNe A samasyA surijIne pUchI eTale siddhasAraravata evA temaNe tarataja kahyuM ke "tha dhare dRndriyava, mittalthI vasad / z ||'Aryo arthAt e ghera eTalA pramANanA payodharavALI hAlika-vadhU vase che. A sAMbhaLIne rAjAne acaMge thaye| . ane te vicAravA lAgyA ke ahe| sArasvata prabhAva ve che ! 1 chAyA bappabhaTTisUrijInuM jIvana-vRttAnta, anyadA rAjAe proSitabhartRkAne (arthAt jeNeA dhaNI paradeza gayeA che evI kAi strIne ) vAMkI DAka rAkhIne hAthamAM dIvA laine sAMjanA vAsa-bhavana tarapha jatI joi. teNe tyAra bAda A vAta sUrijIne nIce mujaba kahI saMbhaLAvIH~~~ ''vikA vaMda govA 4, phIvara(TrIvArA) pazciyanAyALu " sUrijIe A uttarArdhane baMdha besate| . AvA ( ane priyanA maraNathI TapakatAM AMsuonI dhArAnA paDavAnA bhayavALI' e matalabane) nIce mujabaneA pUrvArdha kathoH-"viyaMsaMmarApauSkRta-saMsudhArAnivAyamItra | 6 |"AryA 2 chAyA-- 3 chAyA 4 chAyAna va tadApi varanirgatadala eraNDaH zobhata eva tarugaNeSu / atra gRhe hAlikavadhUH etAvanmAtrastanA vasati / dRSTA vA mIvA ca dIpakarAyAH pathikajAyAyAH / prasAraNamadhArAnipAtamItAyAH / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upedghAta, A pramANe rAjA ane sUrijInA divase vyatIta thatA hatA. tevAmAM eka divase dharma rAjAe meAkalelA dUta Ama rAjA pAse Avyo ane tene kahevA lAgyA ke he rAjan! tArI vicakSaNatAthI dharma rAjA saMtuSTa thayeA che. vaLI teNe kahALyuM che ke tame amane vA--chaLathI chetaryA eTale amAre ghera AvelA evA tamArA ame eche vatto paNa satkAra karI zakayA nahi. atyAre amArA rAjyamAM bauddhadharmI mahAvAdI vardhanakuMjara Avye che. tenI sAthe vAda karI zake evA kAi vAdI haiAya te tene amAre deza meAkalA. amAre ane tamAre dhaNA kALathI duzmanAvaTa che, te jene vAdI jIte te rAjA anya rAjAnA dezane paNa svAmI ane evuM ApaNA be jaNa vacce paNa he; kemake mAnavano vadha thAya evA yuddhanA tA kANu svIkAra kare ? 20 A sAMbhaLIne Ama rAjAe tene kahyuM ke je tuM A kahe che te dharmarAje pote kahALyuM che ke tuM tArA mukhathI A pramANe lave che. amAre| vijaya thatAM jo kharekhara tArA rAja saptAMga rAjya mane Ape tema hAya, te ame vAdI laine AvIe. dUte kahyuM ke kAraNavazAt yudhiSThire paNa droNa-parvamAM asatya bhASaNa karyuM hatuM, paraMtu mArA ravAmI te kAraNavazAt paNa asaya beAlatA nathI. Ama rAjAe dUtane rajA ApI ane pAte peAtAnA taraphathI appabhaTTane vAdI tarIke ravIkArI temanI sAthe vAdane mATe ardha mArge gayA. dharma rAjA paNa vanakuMjarane sAthe laine sAme AvyA. tyAM vAda-vivAdano prAraMbha thatAM vardhanakuMjare dharma rAjAne AzIrvAda detAM kahyuM ke "zarmaLe sauto dharma, vaya vAZyamena ca / AdataH sAprayan vizva, kSaLakSaLavinazvaram ||"--anuSTup arthAt ke rAjan tuM jo. jagatane pratyeka kSaNe vinAzazIla siddha karatA evA je dharmanA munIndre svIkAra karyo che te bauddha dharma sukhane mATe thAo. tyAra bAda bappabhaTTijIe Ama rAjAne AzIvaoNda devA pUrvaka kahyuM ke~ '"hena rAmonnati vaiyA-niyAnanvapasthitaH / yadASA vinitA mithyA-vAvo jAntamAninaH ||"--anuSTup arthAt jenI vANIthI ekAntane mAnanArA mithyAvAdIe jItAyA che, te zAzvata Ananda-padamAM rahelA (arthAt . mAkSe gayelA ) evA tIrthaMkara sukhanI unnati karo. A pramANe AzIrvAdanuM kArya samApta thatAM vAdI ane prativAdI vacce vAda-vivAda zarU thayA. cha mahinA sudhI eka sarakhA vAda-vivAda cAlyA; paraMtu e bemAMthI kAi kAinA parAjaya karI zakayA nahi. Ama rAjA AthI kaMTALI gayA ane teNe sUrijIne kahyuM ke Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bappabhathrisUrijInuM jIvana-vRttAnta, rAjaya-kAryamAM AthI vinna thAya che, vAste Ape varSanajarane satvara ja joIe. surijIe tenA pratyuttaramAM kahyuM ke kAle savAre ene huM jItIza. tyAra pachI te rAtre sUrijIe manta-zakti vaDe sarasvatI devIne bolAvI. hAra, kuDala vigere AbhUSaNothI alaMkRta temaja divya kusumanA parimalathI suvAsita evI bhagavatI sarasvatInuM pratyakSa darzana thatAM temaNe tatkAla cauda leke racIne te vaDe tenI stuti karI. devIe temane kahyuM ke-he vattA ! te mane zuM karavA yAda karI che? sUrijIe kahyuM ke Aje vAda karatAM cha mahinA pUrA thaI gayA che, tethI karIne have tuM ema kara ke jethI karIne mane vijaya prApta thAya. AnA uttaramAM sarasvatI bolI ke A vadhenajare mAruM sAta bhava paryata ArAdhana karyuM che, tethI A bhavamAM meM tene akSayavacanaguTikA ApI che. tenA prabhAvathI e dujeya che. A sAMbhaLIne surijIe tene kahyuM ke zuM tuM jaina zAsananI vidhinI che ke mane jaya apAvatI nathI ? tyAre te bolI ke huM jyano upAya batAvuM chuM te sAMbhaLa. kAle savAre vAdavivAda zarU karavAmAM Ave te pUrve sarve sabhAsadone mukha-zauca karavAnuM kahevuM. tadanusAra te kArya vardhanajara karavA jatAM tenA mukhamAMthI e guTikA mArI IcchAthI nIkaLI jaze, eTale pachI tAre vijaya thaze. paraMtu mArI eka yAcanA che ke A mArI ratutirUpa cauda zleke tAre koinA AgaLa paNa prakAza karavo nahi, kemake je tenuM paThana kare tenI samIpa mAre hAjara thavuM ja paDe che Ano prabhAva che ane huM konI konI AgaLa hAjara thAuM? ema kahIne te devI vIjaLInA camakArAnI jema aMtardhAna thaI gaI. - tyAra bAda sUrijIe pitAnA eka uttama ziSyane vAkapati pAse mokalavA vicAra karyo ane tene samajaNa pADI ke tAre enI pAse jaI ema kahevuM ke he rAjana! tuM vidyAnidhi che. vaLI lakSaNAvatIpurImAM ApaNI vacce gADha paricaya thaye hato te samaye te kahyuM hatuM ke he bhagavan! tame niHrahI che, to huM tamArI zI bhakti karuM ? Ano ame uttara A hato ke samaya AvatA amArI bhakti karavAno tane avakAza ApIzuM. to Aje te samaya AvI lAge che. A pramANenI zikSA ApIne sUrijIe potAnA eka ziSyane vApati pAse mokale. vAkapati sAthe upara mujabanI vAtacIta thaI rahetAM teNe te ziSyane kahyuM ke sUrijIno zo hukama che? teo jema kahe tema karavA huM taiyAra chuM. tyAre ziSya kahyuM ke kAle savAre dharma 1 A stutirUpa kAvya teja A pustakamAM pariziSTarUpe ApeluM zAradA stotra hoya ema saMbhavatuM nathI, kemake temAM to tera loko che. vaLI tene prakAzamAM na lAvavA sArU to sarasvatIe bapabhadrijIne prArthanA karI hatI, eTale tenI yAcanAnuM ullaMghana karI rakRrijIe te stotra koIne mukhethI kahI saMbhaLAvyuM hoya ke tene lakhI lIdhuM hoya ema mAnI zakAya tema nathI. 2 atre e umeravuM Avazyaka samajAya che ke dharma rAjA vAdAthe AvyA tyAre teo potAnA sevaka paramAra vaMzI vApatirAjane sAthe lAvyA hatA. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAzcAta, ane Ama rAjanA sabhAsado hAjara thatAM tamAre ema kahevuM ke mukha-zauca karyA vinA sarasvatI prasanna thatI nathI, vArate vADIe, prativAdIe, sabhyoe temaja sabhApatie paNa mukha-zauca kara joIe. A pramANe kahyA bAda teo mukha-zauca karaze eTale amArI tame saMpUrNa bhakti karI ema ame mAnIzuM. vApatie A vAta svIkArI eTale te ziSya upAzraye jaIne gurUjIne sarva vRttAnta kahI saMbhaLAvyuM. - savAra paDatAM vAda-thilamAM sabhAsade AvavA lAgyA. banne rAjAo temaja vAdI ane prativAdI paNa tyAM AvI pahoMcyA. eTale vAkapatie temane mukha-zauca karavAnuM kahyuM. tadanusAra mukha-zauca karatAM vadhenakuMjaranA mukhamAMthI guTikA nIkaLI paDI. te bakha bhadrijInA ziSyae laine sUrijIne ApI dIdhI. tyAra bAda vAda-vivAda cAlatAM vardhanakiMjara hArI gaye ane sUrijIne jAya che. tethI banne pakSa taraphathI sUrijIne vAdikuMjarakesaranuM birUda ApavAmAM AvyuM. A tarapha satya pratijJAvALo dharma rAjA Ama rAjAne saptAMga rAjaya ApavA lAge. te Ame grahaNa karyuM. eTale sUrijIe Amane kahyuM ke e rAjaya dharma rAjAne pAchuM Apo, kemake tema karavuM tamane zobhAspada che. temanA vacanAnusAra Ame tema karyuM. tyAra pachI sau saune sthAnake javA lAgyA. sUrijI vadhenakuMjarane bheTayA ane tene temaja Ama rAjAne paNa sAthe laine teo gepagirimAM mahAvIra prabhunI pratimAnuM vaMdana karavA gayA. tyAM sUrijIe "zAna veH rAmasuvarjI" ityAdi kAvyavaDe temanI stuti karI. tyAra bAda teNe vardhanakuMjarane pratibodha pamADI jaina dharma banAvyo. eka divase vardhanajare bappabhadine rAtanA pratyeka prahare (traNa traNa kalAke) lo gotra (kAza3), rvastra (82), zrI kuMvA (zarAda6) ane vRddho jUnA (zarAba) ema cAra cAra akSaravALI cAra samasyAo pUchI. teno sUrijIe jhaTa javAba Ape ke- "eko gotre sa bhavati pumAn yaH kuTumbaM vibharti sarvasya dve sugatikugatI pUrvajanmAnubaddhe / strI puMvacca prabhavati yadA taddhi gehaM vinaSTaM vRddho pUnA ja parivayAta catte nimiH - mandAkrAntA arthAta gotramAM te eka purUSa che ke je kuTumbanuM pUruM kare che. dareka jIvane pUrva janmamAM (gatinAma karma ) bAMdhyA mujabanI sugati ane mugati (saMbha) che. je gRhamAM strI purUSanI 1 A pustakanA pariziSTamAM ApelA zrIbapabhadricaritramAM tenA kartAe karelA ullekha mujaba A kAvyanuM temanA samaya sudhI saMghamAM paThana thatuM hatuM. atyAre A kAvyanuM astitva hovA viSe zaMkA rahe che. keTaleka sthale meM e bAbata tapAsa karAvI, paraMtu e kAvyanI prati meLavavA huM bhAgyazALI thayo nathI. 2-5 A cAre pANinIya vyAkaraNanAM sUtro che. 6 "tirumatI' dRSi paTaH Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bappabhakTisarijhanuM jIvana-vRttAnta. 23 jema vAmI bane che, te gRha nAza pAme che. yuvatione yuvaka sAthe paricaya thavAthI teo vRddhane tyajI de che. abhyadA surijIe jaina temaja jainetara darzanemAnAM subhASito dvArA rAjAne pratibaMdha pamADyo ane tenI pAse madirA, mAMsa, jugAra, vezyA, zikAra, corI ane parastrIgamana e sAta vyasanane niyama levaDAvyuM. vizeSamAM tenI pAse zrAvakanA agyAra vrato paNa grahaNa karAvyAM. atithisaMvibhAga nAmanA bAramA vratane prathama ane anittama tIrthaMkaranA zAsanamAMnA nRpatione niSedha hovAthI Ama rAjA pAse te vrata grahaNa karAyuM nahi. eka divasa vardhanajare dharma rAjAne gadgad ravare kahyuM ke zrIbappabhakisUrie mane harAvyuM te kaMI mane sAlatuM nathI, kemake teo to sarasvatInA avatArarUpa che; paraMtu mane kheda to e thAya che ke tamArA sevaka vApati dvArA temaNe mArI guTikA harAvI lIdhI. A pramANe kahI teNe pika mUkI. rAjAe tene AzvAsana ApatAM kahyuM ke vAkapati amAre jUno sevaka che. vaLI teNe aneka sthale yuddhamAM jaya prApta karI pratiSThA meLavelI che temaja te prabandha-kartA kavi che. AthI teno parAbhava karavo yogya nathI. eno ATale aparAdha kSamA karo. A sAMbhaLIne te bauddha mauna rahyo. te samaya jatAM eka divasa lakSaNAvatI nagarInI samIpamAM rahetA yazadharma rAjAe dharma rAjAnI lakSaNAvatI nagarI upara caDAI karI ane yuddhamAM tene mArI nAkhe. vaLI vApatine paNa teNe keda karyo. kedakhAnAmAM rahIne vAkSatie "gauDavadha' e nAmanuM prAkRta bhASAmAM eka kAvya racyuM ane te teNe yazadharmane batAvyuM. e joIne te prasanna thayA ane tene kArAgRhamAMthI mukta karyo, kemake e to suprasiddha vAta che ke " vina sarvatra pUjya (arthAta vidvAna sarvatra pUjAya che). kedakhAnAmAMthI chUTayA bAda vAti bappabhadrijInI pAse gaye. - surijI ane vAkapati e baMne vacce Aje kaMI navIna mitratA thai hatI nahi, paraMtu junI mitratA Aje vizeSa gADha banI. vApatie mahAmahavijaya (!) nAmanuM eka mahAkAvya prAkRta bhASAmAM racyuM ane te Ama rAjAne batAvyuM. tethI khuzI thaIne rAjAe tene eka lAkha sonaiyA ApyA. 1 A agyAra vrato nIce mujaba che - () sthala mANAtipAta viramaNa. (2) thala aSAvAdaviramaNa, (3) sthala adattAdAnaviramaga, (4) sthala maithunaviramaNa, (5) parigraha-parimANuM, (6) diga-vrata, (7) gopagaparimANa, (8) anarthadaMDaviramaNa, (9) sAmAyika, (10) dezAvakAzika ane (11) poSadha. AmAM atithisaMvibhAga vrata umaratAM e zrAvakonAM bAra bato bane che. enuM varNana upAsakadazAMga nAmanA AgamamAM paNa ApyuM che. 2 A vAta vicAraNIya che, kemake zrIhemacandrAcArye kumArapAla rAjAne bAre te grahaNa karAvyAM hatAM. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdyAta, eka divasa Ama rAjAe sabhAmAM beThelA bappabhadrisUrijIne pUchyuM ke ApanA jevA vidvAna ane tapavI to ravargamAM paNa maLavA muzkela che, te pachI A bhUmaMDaLanI to vAta ja zI karavI? paraMtu ApanI sAthe alpAMze paNa barAbarI karI zake evo koI atyAre A pRthvI upara che? Ano pratyuttara ApatAM sUrijIe kahyuM ke pUrve to aneka prabhAvazALI vidvAno thaI gayA che ane teo to eka padanA so, hajAra ane lAkha atha paNa karI zakatA hatA. atyAre paNa aneka prakhara paDito che ke jenI caraNanI resamAna paNa huM nathI. nannasUri ane gevindari e be mArA gurUbhAI mArA karatAM paNa caDiyAtA che. A sAMbhaLIne rAjAe javAba Ape che ke mane ApanA vacanamAM zraddhA che, chatAM paNa kautukanI khAtara tenI tapAsa karIza. A pramANe kahIne rAjA rUpa badalIne gurjara dezamAM te sUrio pAse gaye. tyAM teNe nannasUrine vAsyAyane racelA kAma-zAstranuM vyAkhyAna karatA joyA. AthI tene kheda the ane te vicAravA lAgyo ke huM bhogI hovA chatAM AvA rAga-bhA jANato nathI, to pachI A tyAgI to kemaja jANe? vAste jarUraja A sUri brahmacaryanuM pAlana karatA nahi hoya. mATe AvA abrahmacArIne praNAma karavAthI zuM ? Ama vicArI te rAjA pAcho gopa-giri Avya. AmanA AgamananI khabara paDatAM aho! Aje ghaNe divase dekhAyA ema kahetA sUrijI tenI pAse AvyA, paraMtu ame temane satkAra karyo nahi. A pramANe keTalAka samaya vyatIta thatAM sUrijIe Amane kahyuM ke tuM pahelAM jevo bhakta hato, te atyAre nathI tenuM zuM kAraNa che? Ame javAba Ape ke Apa jevA paNa jayAre kupAtranI prazaMsA karI che, te pachI kahevuM ja zuM ? Ape prazaMsA karelA evA nannasUri to kAma-zAstra upara vyAkhyAna Ape che ane vaLI teo tapazcaryA paNa karatA nathI. leha-prastara jevA teo DUbaze ane anyane DUbAvaze. A sAMbhaLIne sUrijI mlAna vadane upAzraye AvyA ane temaNe nannasUri ane govindasUrinI pAse be sAdhuone mokalyA ane kahAvyuM ke Ama Apane praNAma karyA vinA pAcho pharyo che ane ApanI nindA kare che, tethI Ape evuM ke kArya karavuM joIe ke jethI te Apano ke anya sAdhune paNa anAdara kare nahi. A sAdhuo pAsethI A pramANenI sarva hakIkata jANIne nannasUrijI ane gevindasurijI e baMne Ama rAjA pAse AvavA taiyAra thayA. guTikA vaDe rUpa-parAvartana karIne naTano veSa dhAraNa karI teo gopagiri AvyA ane temaNe zrI kaSabhadhvajaprabaMdha' nAmane navIna nATaka racyuM. Ama rAjA pAsethI A nATaka bhajavI batAvavAnI rajA maLatAM teoe A nATaka Ama rAjA temaja anya rasajJa sabhAsado samakSa bhajavavAno prAraMbha karyo. ema karatAM bhArata ane bAhubalinA yuddhane prasaMga Ave. A vakhate temaNe nyUharacanA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bappabhaTirijInuM jIvana-vRttAnta, 25 zastrane caLakATa, vIra-varNanA, bhaTTane kolAhaLa ityAdi abhinaya pUrvaka apUrva rasa jamAvyo. AthI to Ama rAjA temaja tene subhaTe ekadama taravAra kheMcI "mA" "mAro' karatA UbhA thaI gayA. A samaye banne AcAryoe pitAnuM asala rUpa prakaTa karyuM ane rAjAne kahyuM ke A to nATaka che, kathA-yuddha che. AthI sarve zaramiMdA paDI gayA. tyAra pachI temaNe rAjAne Thapa ApatAM kahyuM ke tamArI mAnyatA mujaba ame zaMgAranA anubhavI chIe, paraMtu zuM sAthe sAthe ame yuddhanA paNa anubhavI chIe ? ame to sApha kahIe chIe ke jema zastra dekhIne haraNa kaMpe, tema ame pUjIe chIe; vaLI ame to bAlyAvasthAthI vrata grahaNa karyuM che eTale ame to zastrathI vadhAre bIe chIe. paraMtu he rAjana! sarasvatI devInI sahAyathI game te rasanuM ame evI apUrva rIte varNana karI zakIe chIe ke jANe te sAkSAta jIvato hoya tema bhAse. A banAvathI rAjA A banI gayo ane zaramane mAryo nIcuM mukha ghAlIne Ubho rahyo. teNe baMne sUrijInI kSamA yAcI ane bappabhadrijIne paNa praNAma karyo. vizeSamAM teNe baMne sUrijIne kahyuM ke mArA gurU bappabhaTTijIe jevA Apane vidvAna ane cAritravAna kahyA hatA tevAja Ape che. tyAra pachI nannasUrijI ane govindasUrijI keTaleka kALa vItyA bAda bappabhajIinI rajA laIne pAchA moDheraka gAmamAM gayA. eka vakhata e prasaMga bane ke Ama rAjAnI pAse eka gAnArAnuM ToLuM AvyuM ane te ToLAmAMnI eka suMdarI madhura svare gAvA lAgI. A suMdarInuM rUpa joIne temaja teno kinnara samAna svara sAMbhaLIne rAjA kAmAtura thaI gaye ane te bolI UThayo ke-- "vaktraM pUrNazazI sudhA'dharalatA dantA maNizreNayaH kAntiH zrIrgamanaM gajaH parimalaste pArijAtadrumaH / vANI kAmadughA kaTAkSalaharI sA kAlakUTacchaTA tat ivandamu!i ImarAdhi rupo ? "--zArdula arthata he candrasamAna vadanavALI vanitA ! tArUM mukha pUrNimAnA candra jevuM che, tArI adhara-latA amRtamaya che, tArA dAMta maNinI eNio jevA che, tArI kAnita lakSmInA jevI che, tArI cAla kuMjarane maLatI Ave che (eTale ke tuM gajagAminI che, tArA zvAsano gaMdha pArijAtakanA vRkSa jevo che, tArI vANI kAmadhenu jevI philadAyikA) che ane tArI kaTAkSa-laharI to kAlakUTa viSanI chaTAsamAna che. te he candravadane! zuM tArI khAtara dee kSIra-samudranuM maMthana karyuM hatuM vAra Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka upAdghAta. A uparAMta rAjanA mukhamAMthI e udgArA paNa nIkaLI gayA ke " janmasthAnaM na khalu vimalaM varNanIyo na varNo dUre zobhA vapuSi nihitA paGkazaGkAM tanoti / vizvaprArthyaH sakalasurabhidravyagarvApahArI no nAnImAM parimaLo tu tUriAyAH / / '-mandAkrAntA arthAt tArUM janmasthAna kharekhara nirmaLa nathI. temaja tArA varNa paNa varNana karavA lAyaka nathI. zAsA tA dUra rahI, paraMtu (ulaTI) zarIra upara lagADelI tuM (kastUrI) kAdavanI zaMkAnA vistAra kare che. jagane prArthanA karavA lAyaka tathA samasta sugaMdhI padArthonA garvane dUra karanArA evA kayA suvAsarUpI guNu kastUrImAM che te ame jANatA nathI. A pramANe rAjAnA udgAra sAMbhaLIne sUrijI vicAravA lAgyA ke ahe| mahApurUSane paNa mati-viparyAsa saMbhave che. kahyuM paNa che ke-- "bhastrA kAcana bhUrirandhavigalattattanmalakledinI sA saMskArazataiH kSaNArdhamadhurAM bAhyAmupaiti dyutim / antastattvarasormidhautamatayo'pyetAM tu kAntAdhiyAss Rti stuvate namanti = puH cAtra vRjImaMtte ? ||'-zArdUla arthAt aneka chidramAMthI gaLatA vividha maLathI kharaDAyelI evI kAika dhamaNu seMkaDo saMskAra karavAthI ardha kSaNa sudhI madhura (dekhAya) evI khAdgha zAbhA pAme che evI chatAM Antarika tattva-rasanA kallolA vaDe jemanI buddhi vaccha banI che evA jane paNa kAntAnI buddhithI tenA AzleSa kare che, tenI stuti kare che ane tene name che, teA have amAre kaiAnI AgaLa pAkAra karavA? suMdarInuM gAyana samApta thatAM sabhA visarjana karavAmAM AvI. rAjAnuM citta te te suMDharImAMja lAgI gayuM hatuM, tethI te mAtaMgInI sAthe ekAMtamAM rahevAne mATe teNe traNa divasamAM gAma bahAra eka mahela baMdhAvyeA. sUrijIne A vAtanI khakhara paDatAM temane lAgyuM ke AvuM kukarma karavAthI te! A Ama nRpati narake jaze. mArA samAgamamAM AvyA chatAM paNa Ama thAya te ThIka nahi, vAte kAi paNa prakAre mAre te rAjAne pratikSedha pamADavA joie. A pramANe vicAra karyA bAda sUrijI rAtre te mahela AgaLa gayA ane temaNe tenA bhArATI upara nIce mujabanAM cha patro lakhyAM:---- " zaityaM nAma guNastavaiva bhavati svAbhAvikI svacchatA kiM brUmaH zucitAM bha (a) jantyazucayastvatsaGgato'nye yataH / kiM vAtaH paramasti te stutipadaM tvaM jIvitaM dehinAM taM pennIvathena gati paNa ! tyAM niSenuM kSamA ? // 1 ||-zArdUla. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bapabhadisUrijInuM jIvana vRttAnta sadbhatsa ! sadguNa ! mahArghya ! mahArha ! kAnta ! kAntAghanastanataTocitacArumUrte ! / AH pAmarIkaThinakaNThavilagnabhanna ! hA hAra! hAritamaho bhavatA guNitvam ||2||-vsnttiyaa mAyaMgIsattamaNasa-ssa meiNI taha ya bhujjamANassa / AbhiDa(ujja ?)i tujjha nAyA-valoka [ya] ko bhaTTadhammassa ? // 3 // - uppahajAyAi aso-haI ya phalapupphapattarahiyAe / borIi payaM diMto, bho bho pAmara! hasijjahase // 4 ||-nnaaryaa jIyaM jalavindusamaM, saMpattIo trNglolaao| sumiNayasamaM ca pimmaM, jaM jANasi taM karijAsi ||5||nnaaryaa lajijjai jeNa jaNe, mailijjai niakulakkamo jeNa / kaMThaThievi jIe, taM na kulINehiM kAyavvaM // 6 ||"arthAta-he jaLa ! zItalatA kharekhara tAroja guNa che. vaLI tArI svacchatA svAbhAvika che. tArI nirmaLatAne sArU ame vadhAre zuM kahIe? kemake tArA saMgathI anya apavitra (vastuo) paNa pavitra bane che temaja vaLI tuM prANIonuM jIvana che eTale ethI vadhAre tArI zI stuti hoI zake? Ama chatAM paNa jo tuM nIca mArge jAya, to pachI tane aTakAvavAne kANu samartha che?-1 zre4 vRttavANA! uttama guNavAA! he madhu bhUTyavA! matizaya sAraNIya! he mane hara he priyAnA puSTa padharanA taTane evI manahara AkRtivALA ! are pAmarInA kaThera kaThuM (gaLA)ne vaLagavAthI bhagna banelA evA he hAra! tuM tAruM gaNuM5 lArI gayo.-2 1 chAyA mAtaGgIsaktamanaso medinI tathA ca bhujamAnasya / Abhrazyate (Ayujyate?) tava nyAyAvalokaH ko bhraSTadharmasya / utpathajAtAyA azobhanyAzca phalapuSpapatrarahitAyAH / badaryAH padaM dadAno bho bho pAmara ! hasiSyase / jIvitaM jalabindusama, sampattaya staraGgalolAH / masamaM ca prema yajAnAsi sathA kuru // lajyate yena jane malinIkriyate nija kulakamo yena / kaNThasthite'pi jIve tanna kulInaiH kartavyam / 2 vRttanA AcaraNa ane goLa ema be artho thAya che. 3 apanI bhIne artha hoza (6124) 5 thAya cha, Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadughAta, pRthvIne bhogavanArA (haTha karIne) mAtaMgIne viSe Asakta cittavALA ( banelA ane ethI karIne) bhraSTa dharmavALA (thayelA evA) tArA nyAyane jonAro abhaDAya che bhraSTa thAya che-3 unmArgamAM utpanna thayelI, zobhA vinAnI tathA phaLa, phula ane patrathI rahita evI beraDInA upara padane arpaNa karato (arthAta caraNa mUkato) he pAmara ! tuM hasAya che-4 jIvita jaLanA bindu jevuM che, saMpattio (jaLanA) kallola jevI capaLa che ane sneha svama jevo che. vAste tuM jema jANe che tema kara-pa je (kukarma) karavAthI lokamAM zaramAvuM paDe che ane vaLI jene lIdhe pitAnA kuLane krama malina thAya che, te kArya te kaMThe prANa Ave te paNa kulIe karavuM nahi.-6 savAranA pahoramAM Ama rAjA gAma bahAra mahela jovA gaye. tyAM teNe A po joyAM; te teNe vAMcyAM ane vicAryA. vicAra karatAM akSara tathA kavitva uparathI mAlUma paDayuM ke kharekhara bappabhadrijIeja A lakhelAM hovAM joIe. ahIM temanI mArA upara kevIkRpA che ! huM kevuM kukarma karavAne taiyAra thaI gayo . arere mArA jIvitane dhikkAra che. huM kyAM jAuM? zuM karuM ? gurUjIne zuM mukha batAvuM? zuM tapa AcaruM ke tIrtha sevuM ? pha paDuM ke zastrathI ApaghAta karuM ? nA, nA, mane ThIka yAda AvyuM. leka samakSa pApa prakaTa karI kASTabhakSaNa karuM. A pramANe TaLavaLatA te rAjAe potAnA sevakene agni prajavalita karavA AjJA karI. A vAtanI pradhAnoe sUrijIne khabara ApI eTale teo tyAM AvyA. Ama rAjA jevo agnimAM praveza karavA jAya che ke te ja sUrijIe tene hAtha pakaDI tene reDyo ane teo kahevA lAgyA ke ApaghAta karavAthI zuM phAyado che? vaLI manathI bAMdheluM pApa to manathI ja nAza pAme che. prabhAvaka-caritramAM A saMbaMdhamAM nIce mujabanI hakIkata najare paDe che. surijIe agnimAM paDavAne taiyAra thayelA rAjAne kahyuM ke pApanuM prAyazcitta paNa che. A saMbaMdhamAM tArI icchA hoya, to tuM smArta brAhmaNone bolAvIne pUchI je. rAjAe tAbaDatoba brAhmaNe bolAvyA ane pitAnA pApanuM zuM prAyazcitta che te pUchyuM. tyAre temaNe kahyuM ke - "AyaHputtalikAM vahni-mAtAM tadvarNarUpiNIm / RiSyana mu ghara, pApAcApArIsanmavAn !"--anupa kahevAnI matalaba e che ke leDhAnI putaLIne agnimAM tapAvIne tenA jevI lAlacoLa karyA bAda tene AliMgana kare, to cAnDAlIthI utpanna thayelA pApathI satvara mukta thavAya che. A pramANe prAyazcitta levA rAjA taiyAra thaI gayo eTale sUrijIe tene kahyuM ke he rAjan ! teM te saMkalpamAtrathI pApa karyuM che, te kAMI zarIra vaDe tevuM nIca karma karyuM nathI eTale Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appabhaTTisUrijInuM jIvana-vRttAnta, 29 mAtra pazcAttApa karavAthI te pApa naSTa thai jaze; vArate nakAme A daitunA zA sArU aMta lAvavA tuM taiyAra thai gayA che? have tuM dIdhe kALa paryaMta jaina dharma pALa ane tema karIne tuM tArA AtmAnuM kalyANa kara- rAjAe A vAta aMgIkAra karI. A pramANe zrIappa-bhaTTie rAjAne kukarma karatAM temaja AtmahatyA karatAM aTakAtmyo. A pachI keTalAka kALa vItyA bAda vAtirAja mathurA gaye ane tyAM te zrIpAta tridaMDI thai rahyo. e vAta rAjAe lAka pAsethI jANIne sUrijIne kahyuM ke Ape mane paNa zrAvaka banAvyA, ApanI vANI paNa divya che . ane ApanI zakti paNa aparimita che. paraMtu e badhuM huM tyAreja sAcuM mAnuM ke jyAre Apa vAtine jaina banAvA. sUrijIe uttara ApyA ke huM atyAre evI pratijJA lauM chuM ke jyAre huM ene mArA ziSya (zvetAmbara) banAvuM, tyAreja mArI vidyA sAcI; vArate vAlpita kyAM che te mane kahe. rAjAe kahyuM ke te mathurAmAM che. pachI Ama rAjAnA keTalAka Apta manuSyAne sAthe laine sUrijI mathurA javA nIkaLyA. tyAM pahoMcyA bAda temaNe varAhamihiranA maMdiramAM dhyAnastha avasthAmAM vAtine joyo. tenI pAchaLa UbhA rahIne sUrijIe UMce svare nIce mujakhanA AzIrvAda devA zarU karyoH" sandhyAM yat praNipatya lokapurato vaddhAJjaliryAcase dhatse yacca parAM vilajja ! zirasA taccApi soDhaM mayA / zrIjAmRta (mbudhi) manthanAd yadi hareH kasmAd viSaM bhakSitaM ? mA strIhasa! mAM iromihito gauthI dUra: vAstu 7 #zI-zArdUla. ekaM dhyAnanimIlanAnmukulitaM cakSurdvitIyaM punaH pArvatyA vipule nitambaphalake zRGgArabhArAlasam / anyad dUravikRSTakAmadahana krodhAnaloddIpitaM zominnaranuM samAdhisamaye netratrayaM pAtu yaH // 2 ||--zArdUla rAmo nAma vabhUva huM tadabalA sIteti huM tAM pitu rvAcA paJcavaTIvane vicaratastasyAharad rAvaNaH / nidrArtha jananIkathAmiti hare hukAriNaH zRNvataH pUrve mattuvantu jopavutigrUmadurA daaeyaH // 2 ||zArdUla. uttiSThantyA ratAnte bharamuragapatI pANinaikena kRtvA dhRtvA cAnyena vAso vigalitakabarIbhAramaMse vahantyAH / sadyastatkAyakAntidviguNitasurataprItinA zauriNA vaH zayyAmAjizaya nItaM vapurasasadAdu jAH punAnu || 4 ||"--adharA 1 sarakhAvo. " manasA mAnasaM karma, vacasA vAcikaM tathA / kAyena kAyikaM karma, nistaranti manISiNaH // " 2 idaM kAvyaM nizAnArAyaNasyetyullekhaH subhASitaratnabhANDAgAre | Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta ' arthAta-lekonA dekhatAM 0 saMdhyAne hAtha joDI namana karI tenI tuM yAcanA kare che. vaLI te bezarama ! (gaMgA rUpI) bIjI strIne tuM marataka upara dhAraNa kare che te paNa meM sahana karyuM. vaLI samudra manthanathI harine lakSmI maLI, ane te kera kema khAdhuM? mATe he zrIlaMpaTa ! tuM mane sparza karIza nahi ema jene gIrI (pArvatI)e kahyuM te hara (mahAdeva) tamAruM rakSaNa karo-1 jenuM eka locana dhyAnamAM (lIna thayeluM hovAthI) macAyeluM che, bIjuM locana pArvatInA moTA nitamba upara zRMgAra (rasanA) bhArathI namI paDeluM che ane trIjuM locana dUrathI (dhanuSya) caDAvatA kaMdane bALavAne kapAgnithI prajavalita banyuM che, evA samAdhi vakhate zaMbhu (mahAdeva)nA bhinna rasavALAM traNe lene tamAruM paripAlana kare - eka hato rAma. huM tene sItA (nAnI) panI hatI. huM tenA pitAnA vacanathI te paMcavaTI vanamAM vicarato hato tevAmAM tenI strIne rAvaNa harI gayo. huM. nidrA A pramANenI jananI-kathAne huMkArapUrvaka zravaNa karatA harinI pUrva smaraNa thavAthI kopathI kuTila banela bhamara vaDe bhaMgura thayelI dRSTie tamAruM pAlana kare-3 ratA te eka hAthe zeSanAga)nA upara bhAra mUkIne (eTale ke viSaya-sevana pachI thAkI javAthI zeSa nAganA upara eka hAtha TekavIne) ane bIje hAthe vastra laine UThatI evI temaja chuTI gayelA aMboDAnA bhArane khabhA upara vahana karatI evI tathA jenI kAyAnI kAtine jotAM ja jenAmAM surata-neha bamaNo utpanna thaye che evA viSNue jene AliMgana karI pharI zayyAmAM suvADI, te lakSmInuM ALasathI kAMika mada paDI gayelA hAthavALuM zarIra tamane pavitra karo-4 A pramANe teo ghaNuM bolyA eTale vAkapati thAna mUkIne temanI saMmukha AvI kahevA lAgyo ke he bapabha imitra ! tame mArI samakSa zRMgAra ane raudra rasathI yukta evo padya-pATha kema kare che? sUrijIe uttara Ape ke tame sAMkhya che; temAM vaLI keTalAka sAMkhe Izvarane mAnatA nathI, jayAre keTalAka Izvarane mAne che; paraMtu te sarvene 25 ta saMmata che. A badhuM dhyAnamAM laIne ame tamArI AgaLa tamArA iSTa devanI stuti karIe chIe, kemake jene jevI rUci hoya tenI AgaLa samaya te pramANe kahevuM. vApatie kahyuM ke e vAta barAbara che, paraMtu huM to mokSane arthI chuM. vizeSamAM mArUM maraNa pAse AveluM jANI brahma-dhyAnamAM lIna thavA huM ahIM Avyo chuM. sUrijIe A sAMbhaLIne kahyuM ke zuM rUdra pramukha de mukti-dAtA nathI ? je teo muktidAtA heya, to pachI A pramANe tuM dhyAna-mukta thaI khinna kema thAya che? ane je teo tevA nathI ema mAnato hai, to temane mUkIne muktine ApanArAnI sevA kema karatA nathI ? Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bappabhadisUrijInuM jIvana-vRttAnta. vAkapatie kahyuM ke teo mukti-dAtA nathI, paraMtu mukti arpaNa karavAmAM kyA deva samartha che tenI mane khabara nathI. bappabhadijIe kahyuM ke tevA deva to jina ja che, kemake devanuM nIce mujabanuM lakSaNa temanAmAMja ghaTI zake che - "arhan sarvArthavedI yadukulatilakaH kezavaH zaGkaro vA bibhraMd gaurI zarIre dadhadanavarataM padmajanmA'kSasUtram / vuddho vA'laM kRpAluH prakaTitabhavano bhAskaraH pAvako vA rAgAdyairyo na doSaiH kaluSitahRdayastaM namasyAmi devam // 1 // -1252 yatra tatra samaye yathA tathA yo'si so'syabhidhayA yayA tayA / vItadoSakalupaH sa ced bhavA neka eva bhagavan ! namo'stu te // 2||-2yotaa madena mAnena manobhavena ___ krodhena lobhena ca saMmadena / parAjitAnAM prasabhaM surANAM vRthaiva sAmrAjyarajA parepAm // 3||-3pti -agavyavadikA dvAzikA, lo25 jaM diTThI karuNAtaraMgiyapuDA eyassa somma muhaM __ AyAro pasamAyaro pariyaro santo pasannA taNU / taM manne jarajammamaJcaharaNo devAhidevo jiNo devANaM avarANa dIsai jao neyaM sarUvaM jae // 4 ||"-shaaii 50 arthAta-jenuM hRdaya rAgAdika doSothI malina thatuM nathI, te devane huM namaskAra karU chuM. pachI bhale te deva sarva padArthane jANanArA arihaMta ho ke yadu vaMzane viSe tilakasamAna 1 rAraparairnaralagai rthoddhtaa| 2 chAyA yad dRSTiH karuNAtaraGgintapuTA etasya saumyaM mukham AcAraH prazamAkaraH parikaraH zAntaH prasannA tanUH / tad manye jarAjanmamRtyuharaNo devAdhidevo jino devAnAmaparepo dRzyate yato naitat svarUpaM jagati // 3 samAvo yad dRSTiH karuNAtaraGgalaharI caitasya saumyaM mukhaM AcAraH prazamAkaraH parikaraH zAntaH prasannA tanuH / tanmanye'khilajanmamRtyuharaNo devAdhidevo jino deSeSvAyatareSu rAjati yato nedaM svarUpaM kSitau / / -jainadharmavaratotre Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 upaghAta kezava (kRSNa) he; zarIra upara (khoLAmAM) gaurI (pArvatI)ne dhAraNa karanArA zaMkara he ke niraMtara akSa-sUtrane dhAraNa karanArA padmajanmA (brahmA) huM atyaMta kRpALu evA buddha che ke jagane prakAzita karanArA sUrya ke agni he1 he prabhu! jyAM, je samaye, jevI rIte, je nAmathI tuM ho, tyAM, te samaye, tevI rIte te nAmathI prakhyAta e tuM je doSarUpa dUSaNathI rahita che, te tevA ekalA tane(ja) mArA praNAma ho.--2 madathI, mAnathI, madanathI, kopathI, lebhathI ane harSathI e badhAthI atyaMta parAjita thayelA evA anya devonI sAmrAjaya-pIDA vyartha che.--3 jethI karIne (jinanI dRSTi karUNArUpI kalolathI yukta puTa (puDiyA) jevI che, mukha saumya che, AcAra prazamanI khANa che, parikara zAnta che ane deha prasanna che tethI huM ema mAnuM chuM ke jarA (ghaDapaNa), janma ane maraNane nAza karanArA evA devAdhideva jina(ja) che, kemake anya devonuM AvuM svarUpa vizvamAM jovAmAM AvatuM nathI.-4 A pramANe sUrijIe kahyuM eTale vAkSatie pUchayuM ke te jina kyAM che? sUrijIe kahyuM ke varUpathI to te mekSamAM che, paraMtu mUrtithI te jinAlayamAM che. A sAMbhaLIne vApatie te mane batAve ema sUrijIne kahyuM. tethI sUrijI tene Ama narezvare banAvelo jinAlayamAM laI gayA ane tyAM poteja pratiSThA karelI zrI pArzvanAthanI mUrtinA darzana karAvyA. zAnta, kAnta tathA niraMjana evA svarUpane joIne prabuddha thayela vAkSati bolI Uyo ke AkAra jotAMja A deva niraMjana hoya ema jaNAya che. sUrijIe vizeSamAM tene deva, gurU ane dharmanuM yathArtha svarUpa rUDI rIte samajAvyuM tethI te prasanna thayA ane mithyAtvarUpI viSane tyajI daI te tAmbara jainarSi the. jinane vandana karatAM te bolyo ke-- "bhayanAhisurahieNaM, imiNA kiMkaraphalaM naDAle the / rUchAmi marda nivara !, viAma zikhA sivuM ? ? -AryA dovi gihatthA dhaDahaDa, vaccai ko kira kassavi patta bhaNijjai ? / sAme sAme puSa, ma vimu purU? . 2 -AryA arthAta karatUrI vaDe suvAsita evA AthI lalATamAM sevakanuM phaLa che. tethI te jinezvara ! nasarakArane malina karavAne huM kema IcchuM?-1 1 chAyA mRganAbhisurabhitena anena kilara phalaM lalATe / icchAmi ahaM jinavara ! praNAma kathaM kaluSitaM kartum / dvAvapi gRhasthAvutpathaM vrajataH kaH kila kasyApi pAnaM bhapayate / sArambhaH sArambhaM pUjayati kardamaH kardamena kiM zudhyate // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appabhaTTisUrijInuM jIvana-vRttAnta. 33 banne gRhasthA unmArge jAya che, te krANu keAnuM pAtra kahevAya? ArambhathI yukta (jana) AraMbhIne pUje che, (paraMtu) zuM kAdava kAdavathI zuddha thAya che?--2 kAlAntare vAkpatinuM maraNa pAse AvatAM mathurAnA cAre varNonI temaja Ama nRpatinA Apta janonI samakSa sUrijIe ene 'aDhAra pApa-thAnanA tyAga karAvyA, 'paMcaparameSThIrUpa namarakAra-maMtra saMbhaLAvyA, jIvAne khamAvAvyA ane cAra zaraNAnuM AlaMbana levaDAvyuM. tyAra pachI sukhethI zarIra tajIne vAti ravarSe gayA. A samaye ranethI vikala banelA sUrijIe sAmantA ane paNDitA sAMbhaLe tema gadgada svare nIce mujabanA udgAro kADhyA. var r sAmaMtarAya ! avarateo na niTTira 1 paDhamaM ciya riyapuraMtarAya sAmsa hajhjhI6 | z ||"--AryA pachIthI sUrijI Agekula-vAsa (mathurA)mAM AvelA ane naMda rAjAe taiyAra karAvelA zrIzAntinAthanA maMdiramAM gayA. tyAM zrIzAnti devInI paNa mUrti hatI. temaNe A bannenI "naMti adrabAra" ityAdi vacanapUrvaka stuti karI. pachIthI sAmantAnI sAthe sUrijI geApagiri pAchA AvyA ane temaNe vAkSitanA saMbaMdhamAM baneluM sarva vRttAnta rAjAne kahI saMbhaLAvyuM. AthI rAjA AnaMda pAmyA. A samaye teNe sUrijIne kahyuM ke-- AjIvantaH satyeva, mUyAso mArAcaH | hAvAneva tu prAvadrAvaLi maMtra | z ||"-anuSTup arthAt sUryAdika aneka (maDhA) prakAzayukta teA cheja, paraMtu pIgaLAvavAmAM samartha evA teA candraja che. pattharane eka vAra rAjAe sUrijIne kahyuM ke jaina tattva jANavA chatAM mane vacamAM vacamAM tApasadharma upara prIti udbhave che, tenuM zuM kAraNa haze ! temaNe pratyuttara ApyA ke huM A vAtane kAle uttara ApIza. tee upAzraye AvyA ane rAtre sarasvatI devIne rAjAnA pUrva bhava saMbaMdhI hakIkata pUchI lIdhI. pachI bIje divase savAramAM rAjAne kahI saMbhaLAvyuM 1 (1) prANAtipAta, (2) mRSAvAda, (3) adattAdAna, (4) maithuna, (5) parigraha, (6) krodha, (7) mAna, (8) mAyA, (9) lobha, (10) rAga, (11) dveSa, (12) kalaha, (13) abhyAkhyAna, (14) pazunya, (15) rati. arati, (16) paraparivAda, (17) mAyAmRSAvAda ane (18) mithyAtvazalya e aDhAra pAzthAno che. 2 jue zrIcarviMzatiniAnandastutinA 86mA padyanuM spaSTIkaraNa. 3 chAyA svayi svarga gate sAmantarAja ! aparatejo na spheTiSyati / prathamameva vRtapuramdarAyAH svargasya lakSmyAH // 4 ApAvi yataMte sAAira sarvamayAnam' ema A saMbaMdhamAM prabhAvaka-caritramAM ullekha che, paraMtu A stotra mArA jovAmAM hajI sudhI AvyuM nathI, 5 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta ke tuM pUrva bhavamAM tApasa hato ane te kAliMjara nAmanA giri pAse AvelA zAla vRkSanI nIce ekAMtara upavAsa karavA vaDe doDhaso varSa paryata tapazcaryA karI hatI. AyuSya pUrNa thatAM tuM rAjA thaye che. A vAtanI je tAre pratIti karavI hoya, to hajI te vRkSanI nIce tArI jaTA laTake che te maMgAvI che. rAjAe jaTA maMgAvI. te AvatAM rAjAne pratIti thaI. AthI te umaMgabhera zuddha aMtaHkaraNapUrvaka jaina dharma pALavA lAge. eka vAra mahelanI upara pharatAM pharatAM Ama rAjAe eka gharamAM bhikSA mATe munine jatA joyA. temAM eka kAminI hatI. teNe kAmA thaI parabrahmamAM eka cittavALA evA A muninI sAthe krIDA karavAnI icchAthI dvAra baMdha karyA paraMtu munie tene svIkAra karavA nA pADI, tyAre dvAra pakaDI rAkhIne teNe tene lAta mArI. tema thatAM kAkAlIya nyAyathI ke aMdhartikA nyAyathI tenuM napura (jhAMjhara) te muninA caraNamAM pesI gayuM. te joI rAjAe sUrijIne nIce mujabanI samasyA kahI - "Ama rADA vAMvALA,nmathigo gughaviyA" arthata kAmane vaza thayelI temaja yauvanane lIdhe garviSTa banelI te sundara sundarIe tenI prArthanA karI. surijIe te samasyA pUrNa karatAM kahyuM ke " mariyaM te niTivi, nero gara kare che ? -upajAti arthata te jitendriya mAnyuM nahi; te dIkSA lIdhelAno paga nUpurathI yukta thayela che. eka vAra koi proSita-bhartukAnA gRhamAM bhikSA mATe koI bhikSuka dAkhala the. pelI zrI bhikSane pAraNuM karAvavA mATe anna lAvI; paraMtu te bhikSunI dRSTi te sundarInI nAbhi upara rithara thaI gaI, jayAre te strInI dRSTi te bhikSukanA mukha-kamala upara lAgI rahI. eTalAmAM kAgaDAo te anna khAI gayA. A badhuM dRzya rAjAe mahela uparathI joyuM ane te saMbaMdhamAM teNe rijIne nIce mujabanI samasyA kahI saMbhaLAvI - ____ "bhikkhAyaro picchai nAhimaMDalaM sAvi tassa muhakamalaM" arthAt bhikSuka te strInuM nAbhimaDala jue che ane te (strI) paNa tenuM mukha-kamalA jue che. sUrijIe kahyuM ke 1 chAyA mAnujADA tharAvADanto vaujanatA 2 chAyA na mataM tema jitendriyeNa, sanUpuraH pravajitasya pAdaH // 3 jeno pati paradeza gayo che evI strI. 4 chAyA mikSAcarA pazyati mAbhimaNDalaM khA'pi takha mukhakamalam / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bappabhadisUrijInuM jIvanavRttAnta, " sura vadhArja vasughAra vinaMti che ?" arthAta baMnenA kapALa ane kaDachIne kAgaDAo bagADe che. A sAMbhaLIne Ama rAjA acaMbo pAmI gayo ane vicAravA lAgyo ke kharekhara A sarvajJaputra ja che, eka divasa citrakaLAmAM atizaya pravINa evo eka citAro rAjA pAse Avyo. teNe vividha citro AlekhyAM, paraMtu rAjAe te tarapha lakSya ApyuM nahiM. AthI teNe Akhare mahAvIrasvAmInAM cAra citro kADhIne sUrijIne batAvyAM. sUrijIe tenI kaLAnI prazaMsA karI eTale rAjAe tene eka lAkha TaMka ApyA. pachIthI teNe A cAra citrone maDherakamAM, aNahilapuramAM, gapagirimAM ane satAraka nAmanA puramAM mokalI ApyAM. tyAM teNe pratiSThA tathA prabhAvanA paNa karAvI ane vaLI bIjA paNa ghaNAM biMba karAvyAM. kAlAta Ama rAjAne tyAM sulakSaNa putrane janma thayo. rAjAe tene mahotsava karyo ane tenuM dunduka evuM nAma pADayuM. A paNa yuvAna thatAM tenA pitAnI jema sarva guNe prApta karI sArI prasiddhi pAmyuM. eka vakhata Ama bhUpAle samudrasena rAjAnA rAjagiri nAmanA durga killA)ne rU. aparimita sainya, kuddAlakAdika sAmagrI, bhairavAdi yatna-bheda vigere upAye rAjAe ajamAvI joyA, paraMtu te durga te sara karI zake nahi. AthI kheda pAmIne te rAjAe sUrijIne pUchayuM ke A gaganarapaza durga huM kyAre jItI zakIza ? sUrijIe kahyuM ke tArA putra dudukano putra bheja A durgane dRSTimAtrathI cUrNa karI nAkhaze; bAkI temAM bIjAnuM kaMI vaLavAnuM nathI. AthI Ama rAjA tyAM bAra varSa sudhI paDAva nAkhIne rahyo. tevAmAM dundukane ghera putra janmyo ane tenuM bheja evuM nAma pADavAmAM AvyuM. tene janma thatAM ja tene nAnA palaMgamAM suvADI durga AgaLa lAvavAmAM AvyuM. tenI A durga tarapha dRSTi paDatAM enA kakaDe kakaDA thaI gayA. samudrasena rAjA dharma-dvArathI bahAra nIkaLI gaye. Ama rAjAe te durga hAtha karyo, paraMtu teNe prajAne koI paNa rIte pIDA karI nahi; kemake jaina rAjarSio dayALu hoya che. - rAtri samaye tyAMnA adhiSThAyaka vyantare Ama rAjAne kahyuM ke he rAjana! jo tame ahiM raheze, to huM tamArA lokone haNI nAkhIza. Ame pratyuttara Apyo ke lokone haNavAthI tamane zo lAbha che ? je tamArI haNavAnI IcchA hoya, to tame mane ja haze. A pramANenI rAjanI nirbhayatA joIne bentara ghaNo khuzI thaze ane je icchA hoya jona kendra = = === " Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta, te mAge ema teNe rAjAne kahyuM. rAjAe javAba Apyo ke mAre koI vAtanI khoTa nathI, paraMtu mAruM mRtyu kayAre thaze te tame kahe. tyAre vyaMtare kahyuM ke AjathI cha mahinA pachI makArathI zarU thatA nAmavALA gAmamAM tamAruM mRtyu thaze ane te samaye tamane jaLamAMthI dhumADo nIkaLato jaNAze e jANaje; mATe have tame pAralaukika sAdhanA kare. ema kahIne te vyaMtara cAlyo gaye. savAra paDatAM rAjA sUrijI pAse AvyA eTale temaNe tene kahyuM ke vyaMtare tane je vAta kahI che te sAcI che, vAte tuM paraleka gamanamAM sahAyabhUta evuM dharmarUpI bhAthu grahaNa karavA taiyAra thA. sUrijIne rAtri saMbaMdhI hakIkata khabara paDI gaI e jANIne rAja AzcaryAkita che, paraMtu sAthe sAthe tene e vicAra paNa Avyo ke sUrya tejasvI, candra AnandadAyaka, gaMgAjaLa pavitra ane jaina jJAnI hoya, emAM zI navAI ? be divasa pachI prasaMga maLatAM sUrijIe rAjAnI pAse zrI neminAthanI rasutirUpa nIce mujabano AzIrvAda kahyo " lAvaNyAmRtasArasAraNisamA sA bhogabhUH snehalA ___ sA lakSmIH sa navodgamastaruNimA sA dvArikA tajjalam / te govinda-zivA-samudravijayaprAyAH priyAH prerakA tho veg nidhaLaMdhita no dvArA nemiH zive che ? -zArdula arthata lAvaNyarUpa amRtanA sAranI sAraNi samAna evI te sehavatI bhega-putrI (rAjImatI), te lakSmI, te navIna udayavALuM yauvana, te dvArikA, te jaLa, te gevinda (kRSNa), zivA (rANuM) ane samudravijaya (rAjA) pramukha priya ane jenA preraka hatA to paNa jIvone viSe karUNAnidhi evA je neminAthe) vivAha na karyo, te (tamane) kalyANane mATe thAo - tathA vaLI maHduvaMjhavA, rnivArya nojhane nata nema-venti che mRtA ? | 2"--anuchu, arthAta mithyA kAryamAM jarjarita banelA ane kuTuMbarUpI kAdavamAM magna thayelA evA je ja nemi(nAtha)ne ujajayanta (raivata) giri upara namyA nahi, temane je jIvatA gaNavAmAM Ave, te pachI muelA keNa kahevAya ? A pramANene revata girine sUrie apUrva mahimA kahyuM. te sAMbhaLIne rAjA bhUmi upara paga ThekIne kamara kasIne Ubhe thaI gaye ane teNe evI pratijJA lIdhI ke raivata giri upara neminAthanA darzana karyA vinA huM bhajana karanAra nathI. jokee tene ghaNe Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bappabhadisUrijInuM jIvana-vRttAnta, vAryo ane kahyuM ke Apa narama prakRtivALA che ane A parvata to ghaNe dUra che, vAte khoTI khecatANa na kare. paraMtu te rAjA potAnI pratijJAmAM makkama rahyo. sUrijIne sAthe laine sainya sahita te raivata giri javA nIkaLe. prayANa karato karato Ama rAjA tammana tIrthe AvI pahoMce eTalAmAM to sudhAthI te evo pIDita thaI gaye ke tenA prANa paNa saMzayamAM AvI gayA paraMtu te pratijJAthI caLe nahi. leke bhayabhIta banI gayA ane sUrijI paNa kheda pAmyA. temaNe kuSmADI (aMbikA) devIne maMtra-baLathI sAkSAt belAvI ane kahyuM ke evuM karo ke o rAjA bhajana kare ane jIve. tadanusAra te devI mastaka upara eka biMbane dhAraNa karI gagana-mAge thaIne rAjA pAse AvI ane bolI ke he vatsa ! huM aMbikA devI chuM ane tArA satvathI prasanna thaI chuM. te mane gaganathI AvatI joI che. meM raivatagiri uparathI A neminAthanuM biMba ApyuM che. tene tuM vaMdanA karI pAraNuM kara eTale tArI pratijJA jaLavAI raheze. sUrijIe paNa e vAtane Teko Ape, tethI rAjAe tyAM bhojana karyuM ane pachIthI te biMbanI tyAM sthApanA karAvI. te biMba stabsana tIrthamAM ujajayanta nAme oLakhAya che. - tyAra bAda AnandanA vAditra vagaDAvato Ama rAjA vimaLAcaLa (zatruMjaya giri) ga ane vRSabhadhvaja (RSabhadeva)nA darzana karI pavitra thaye. kAlAntare te raivata giri pahoMce tevAmAM to te tIrthane digambaroe phadhI lIdhuM. digambaroe zvetAmbara saMdhane tyAM praveza karatAM aTakAvyuM che evI khabara Ama rAjane maLatAM te temanI sAthe yuddha karavA taiyAra thaI gaye. tevAmAM digambara saMpradAyanA agyAra nRpatio paNa tyAM bhegA thaI gayA. yuddha karavA sajaja thayelA banne pakSone surijIe kahyuM ke dharmakAryamAM yuddha karavuM te ucita nathI. temaNe digambarene samajAvyA ke saurASTravAsI digambara temaja zvetAmbara pakSanI pAMca sAta varSanI se se kanyAo bolAvI sabhA bolAvavI ane temAM badhI zvetAmbara kanyAo "kintari, vilA nA niSiA kakSA. te dhamAvaThThI, maridrane namaMsA che ? ."--AryA A pramANenI gAthA bole to A tIrtha zvetAmbaronuM jANavuM, nahi to te digambaronuM che ema mAnavuM. sabhA maLatAM samagra zvetAmbaranI kanyAo upalI gAthA bolI eTale aMbikAe jetAmbara saMghanA upara puSpavRSTi karI. (A pramANe A tIrtha zvetAmbaronuM siddha thayuM ane vaLI te divasathI A gAthAne caityavaMdanamAM samAveza karavAmAM Ave. ) rAjAe 1 chAyA ujayanta zailazikhare dIkSA jJAnaM naipedhikI yasya / taM dharmacakravartinaM ariSTanemi namasyAmi / / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 upadudhAta, bhaktipUrvaka revata giri upara caDI neminAthane praNAma karI pitAnI pratijJA pUrNa karI, tyAMthI pitAne nagare AvatAM mArgamAM teNe piMDatArakamAM dAmodara harinI mUrtine, dvArakAmAM zrIkRSNanI mUrtine ane semezvara puramAM somanAthanI mUrtine praNAma karyA. A pramANe yAtrA karIne Ama rAjA sUrijI sAthe pitAne nagare pAchA AvyA. teNe saMgha-pUjAti mahotsava karyo. vizeSamAM teNe egya samaye dunkane rAjaya upara besADyo keTalAka kALa vItyA pachI tenI rajA laI prajA-varganI kSamA yAcI dezane anRNI karI te sUrijIne sAthe laI hoDImAM besI gaMgAne kAMThe AvelA mAgadha tIrthamAM javA nIkaLyA. tyAM teNe jaLamAMthI dhUmADo nIkaLato ja. vaLI pite makArathI zarU thatA magadha nagara AgaLa AvI pahoMcyuM che e vAta tarapha paNa tenuM lakSya kheMcAtAM tene vyaktaranuM vacana yAda AvyuM. pitAnuM maraNa samIpa jANIne te dharmayAna karavAmAM tatpara thai ga. sUrijIe tene temAM protsAhana ApyuM eTale Ama rAjAe temanI kSamA yAcI anazana vrata aMgIkAra karyuM. aMtamAM paMcaparameSThInuM dhyAna dharato samAdhipUrvaka maraNa pAmIne te devalokamAM utpanna the. A banAva vi. saM. 890mAM bhAdrapada (bhAdaravA)nI zukla paMcamIne dine banyuM. A vAtanI nimna-likhita pagha sAkSI pUre che - " mA bhUt saMvatsaro'sau vasuzatanavatermA ca RkSeSu citrA dhig mAsaM taM nabhasyaM kSayamapi sa khalaH zuklapakSo'pi yaatu| saGkrAntiryA ca siMhe vizatu hutabhujaM paJcamI yAtu zukra rAtorAmiNe tridivamupAto zretra 'nAvo -dharA Ama rAjAnuM maraNa thavAthI sUrijInAM netramAM paNa azru AvyA, kemake lAMbA samayane eha durjaya che. sevako paNa Akranda karavA lAgyA ke he zaraNe AvelAnuM rakSaNa karavAmAM vajakumAra! rAjaya sthApana karavAmAM rAma! indriyono nigraha karavAmAM naLa! satya vacana uccAravAmAM yudhiSThira! suvarNanuM dAna devAmAM karNa zuddha jaina tattvane aMgIkAra kara 1 sarakhAvo- "dAmodarahari tanA-bhyAgAt pinnddtaarke| tathA mAdhavadeve ca, zaGkhoddhAre ca taM sthitam / / dvArakAyAM tataH zrImAn, kRSNamUrti praNamya ca / tatra dAnAni datvA zrI-somezvarapuraM yayau // tataH zrIsomanAthasya, hemapUjApurassaram / tallokaM prINayAmAsa, vAsavo jIvanairiva" -prabhAvakacaritraaMtargata zrIbApabhaDhiprabaMdha, lo. 70-708. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appaTTisUrijInuM jIvana-vRttAnta, Ta vAmAM zreNika ! AcAyaeNnI sevA karavAmAM sammati! dezane anRNI karavAmAM vikramAditya ! vIra-vidhAne upayAga karavAmAM sAtavAhana! amane tajIne tame kayAM gayA? eka vAra amane darzana de, ekalA mUkIne na jAo. A pramANe vilApa karatA sevakAne sUrijIe bedha ApatAM kahyuM ke kharekhara duSTa daive "AlabdhA kAmadhenuH sarasa kisalayazcAndanazcUrNito hA chinno mandArazAkhI phalakusumabhRtaH khaNDitaH kalpavRkSaH / dagdhaH karpUrakhaNDo ghanahatidalitA meghamANikyamAlA minnaH vukSmaH sudhAyAH mahavanaiH jiddo dvaitoyam // 2 ||"-adharA ( arthAt ) kAmadhenune heAma karyo, sarasa pakSavavALA candana vRkSane cUrNa karyuM, phaLa ane puSpAthI paripUrNa mandAra vRkSane chedI nAkhyuM, kalpavRkSa khaNDita karyuM, kapUranA khaNDane bALI nAkhyA, medharUpI mANikaya-mAlAne dhananA prahAra vaDe daLI nAkhI, amRtanA kumbhane bhAMgI nAkhyA temaja kamaLAnA samUha vaDe keli-hAma karyAM.~~1 tathApi tame zAka na karA, kemake jue~~ "pUrvAhNe pratibodhya paGkajavanAnyutsRjya naizaM tamaH kRtvA candramasaM prakAzarahitaM nistejasaM tejasA / madhyAhne saritAM jalaM prasRmarairApIya dIptaiH karaiH sayA, ravirastameti vivAH biM nAma zodhyuM mavet ? / / " zArdUla0 arthAt savAre rAtrinA aMdhakArane dUra karI, kamala-vanAne vikasita karI, candrane (peAtAnA) teja vaDe prakAza vinAnA nisteja banAvI, madhyAhne prasaraNazIla temaja prakAzita karA (kiraNA) vaDe nadIonAM jaLanuM pAna karIne sUrya sAMjanA paravaza thai arata pAme che; te have zAka zAne karavA?--1 A pramANe upadeza ApI lAkano zAka mUkAvIne temanI sAthe sUrijI geApa-giri AvyA. Ama nRpatinA nandana dundukane pitAnA zAkathI muktAphaLa jevAM azru pADatA, himathI mlAna thai gayelA kamaLa jevA mukhane dhAraNa karatA temaja ciMtAthI cittamAM saMtapta thatA joine sUrijIe tene kahyuM ke he rAjana! tuM ATalA badhA roAka kema kare che? tArA pitAzrI teA dharmAdika cAra vargane sAdhIne kRtakRtya thai gayA che. vaLI kIrtirUpa detu vaDe tA yAvaccandradivAkarau jIvatAja che; kemake upakArI purUSanI puNya-lakSmI ane kIrti-lakSmI ema be priyAe che. temAMnI pahelI tenI sAthe jAya che, jyAre bIjI ahIMja rahe che. bIjAe paNa Ama rAjA jevAja thajo. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uSA dyAta. A pramANe kahIne sUrijIe dundukane zAMta karyo. dunduka dhIme dhIme uttama zrAvaka yeA ane trivargane sAdhavA lAgyA. 40 e pramANe samaya vyatIta thatAM eka divasa vrunduka catuthamAM ( cauTAmAM) kravA nIkaLyA. tyAM teNe udAra rUpavALI, cuvaMkarUpI mRgane sapaDAvavAmAM jALa jevI ane madana ane mAyAnI mUrtirUpa evI kaTikA nAmanI gaNikAne joi. ethI te mAhita thai gaye ane teNe tene raNavAsamAM besADI. A gaNikAe dundukane dhIre dhIre evA vaza karI lIdhe| ke te tene pUchyA vinA pANI paNa pIte nahi. kAmaNagArAM vacaneAthI teNe jema hima vRkSane khAi jAya tema samagra rAjyane khAvA mAMDayuM. gaNikAne AdhIna banelA rAjA peAtAnI padmA rANIne temaja anya kulazIlasaMpanna rANIone paNa tRNavat gaNavA lAgyA. eka divase kalArkali nAmanA jyotiSIe rAtre ekAntamAM rAjAne kahyuM ke tamArA putra bheAja mahAbhAgyazALI thaze, paraMtu te tamane mArIne rAjaya upara besaze. A sAMbhaLIne vajrapAtathI haNAya hAya tema te rAjA mauna rahyo. teNe te cetiSIne ratna ApI. jyotiSIne vidAya karI rAA kaTikA pAse gaye. rAjAne ciMtAtura joine teNe kahyuM ke he deva ! Aje ApanuM vadana-kamala kema karamAi gayuM che ? rAjAe pratyuttara ApyA ke zuM ka2e daivaja dApa pAmyA che. jJAnIe kahyuM ke mArA putrane hAthe mArUM maraNu che ane e vAta khoTI paDe tema nathI. phaTikAe javAkha ApyA ke emAM zI cintA karavI ! putrane mArI nAkheA. je rAjya-lubdha haiAya te putrane paNa gaNatA nathI. vaLI AvA putra te putra nahi paNa zatru kahevAya. AthI duka peAtAnA putrane dhATa ghaDavA taiyAra thai gayA. bheAjanI mAtA padmAnI eka dAsI thAMbhalA pachADI saMtAine UbhI hatI tenA sAMbhaLavAmAM A vAta AvI. teNe jaine peAtAnI svAminIne te vAta nivedana karI. putranA vadhanI vAta sAMbhaLatAM padmA gabharAi gai. putravadhanI rAjA ceAjanA karatA hatA tevAmAM pATalIpuramAM jeNe svayaMvara-maNDapa AraMbhyo hatA ane je raneha-pUrNa, dharmiSTa temaja zUravIra hatA evA peAtAnA bhAi upara padmA rANIe chUpA patra mAphayeA. temAM teNe ema lakhyuM hatuM ke rAjA krodhe bharAyA che ane tethI te tamArA bhANejane jAna levA taiyAra thai gayA che, vAste tame ahIM AvI . ene lai e. jIvanI peThe tame ene jALavajo, nahi te huM chate putra putra vinAnI banI jaIza. A pramANenA patra maLatAM bhAjanA mAtrA peAtAnA banevI dundukanA nagaramAM AvI tene namaskAra karI peAtAne tyAM svayaMvara-maheAtsava che ema kahI bhAjane lai gayA. peAtAnA nagaramAM rAkhIne bhaNAvI gaNAvIne teNe tene zasra-vidyAmAM paNa kuzaLa banAvyA. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bappabhadisUrijInuM jIvanavRttAnta. ema karatAM bheja mosALa (bhAnuzAla)mAM rahIne lagabhaga pAMca varSano thayo. tyAre kaNiTakAe du-kane kahyuM ke tamAre putrarUpa zatru mosALamAM vRddhi pAme che. nakha-zeghane parazu-chagha na thavA do. ene ahIM lAvIne chAnAmAnA yamarAjane svAdhIna karo. rAjAe tenI vAta aMgIkAra karI ane bhejane tenA mAmA pAsethI bolAvI lAvavA to mokalyA. bhejanA mAmAe te dUtone kahyuM ke huM tamArA rAjAne manobhAva jANuM chuM, mATe mArA bhANejane huM mokalanAra nathI. kSatriyane e uttama dharma che ke zaraNAgatanuM rakSaNa karavuM, vaLI A te mAro bhANeja che, to pachI temAM zuM kahevuM? tema chatAM baLa vAparavAnI tamArA rAjAnI marajI hoya, to tame tene kahejo ke te satvara Ave. huM paNa banevIne mAruM baLa batAvIza. A pramANenI vAtacita thayA bAda dUto dundraka pAse pAchA AvyA ane rAjAne sarva vAta kahI. AthI tene bahu gusso caDyo, paraMtu te kaMI karI zake nahi. bheja paNa pitAnA pitAnA AzayathI vAkephagAra hevAthI te jAte paNa tyAM javA taiyAra thaze nahi. AthI dandake bappabhadrijIne bhejane bolAvI lAvavA kahyuM. sUrijIe anicchAe te vAta kabUla karI ane keTalAka mANasone sAthe laine teo pATalIpura javA nIkaLyA. ardha mArge gayA bAda sUrijIe jJAna-dRSTipUrvaka vicAra karyo ke jo huM bhejane samajAvIne lAvIza, te tene pitA tene jarUra mArI nAkhaze ane je tene nahi lAvIza to e rAjA mane mArI nAkhaze. vArate A te eka tarapha duratara kinAre ane eka tarapha vAgha evo yoga Ave. vaLI mAruM have AyuSya paNa pUrNa thavA AvyuM che, phakta be divasa bAkI che; vAstu mAre anazana prahaNa karavuM eja kalyANakArI che. A pramANe nizcaya karI temaNe pitAnI sAthe rahelA yatione kahyuM ke nannasUri ane gevindasUri prati hitakArI vacana bolaje, zrAvane mithyA duSkRta ( micchAmi dukkaDaM) kaheje, paraspara amasUratA rAkho, zuddha kriyA pALajo, bAla-vRddhanuM pAlana karajo; ame tamArA nathI, tame amArA nathI, A sarva saMbaMdha kRtrima che. A pramANe upadeza ApI tribhuvanane pUjanIya evA tIrthakaranuM, aSTakarmanA bandhanathI mukta evA siddhanuM, gautama pramukha munivaranuM ane sarvajJabhASita jaina dharmanuM mana, vacana ane kAyAthI zaraNa aMgIkAra karI pAMca mahAvratane ane chaThThI rAtribhojananA niyamane aMge je virAdhanA thaI hoya tenuM mithyA duSkRta haze ema kahIne beThA beThA adInapaNe samAdhipUrvaka teoe kALa karyo. 1 chedI zakAya teva. 2 dharmavidhinA katAM najasUri te A nahi. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 upadughAta, zrIvikramAditya pachI 800 varSa bhAdrapada zukla tRtIyAne ravivAre hasta nakSatramAM janmelA ane sAta varSanI ummare dIkSA laI agyAra varSanI nAnI vayamAM sUri-padathI alaMkRta thayelA sUrijI A pramANe 85 varSanI ummare zrAvaNa zukala aSTamIne dine svAti nakSatramAM kALa karI izAna devalekamAM devapaNe utpanna thayA. A vAtanI sarasvatI devIe moDheraka gAmamAM jaIne nannasUrijIne tatkALa khabara ApI. AthI temane ghaNo zoka theye ane teo bolI UThayA ke"zAstrajJA sughoSavitA vananAdhAratAmAtA sadvattAH svaparopakAraniratA daakssinnyrtnaakraaH| sarvasyAbhimatA guNaiH parivRtA bhUmaNDanAH sajjanA patiH ! vina vRtAravA jatapiyA pAttIrdhAyu? za -zAla arthAta zAstronA jANakAra, sundara vacanothI alaMkRta, ghaNA manuSyonA AdhArabhUta, zuddha cAritravALA, sva-para upara upakAra karavAmAM tatpara, dAkSiNyanA samudra, sarvane vallabha, guNothI yukta tathA pRthvInA bhUSaNarUpa evA sajajanone he vidhAtA! te mUDhamatie ka9pAnta paryata dIrdhAyuSyavALA kema na karyA ? sarijInI sAthe AvelA manuSyoe jaIne dundakane sUrijInA detsarganI vAta kahI. AthI tene bahu kheda che. bhejane paNa potAnI khAtara sUrijIe prANa arpaNa karyA e vAtanI khabara paDatAM vajAghAta karatAM paNa vizeSa AghAta thaye. A pramANe che ke atra zrIbappabhakisUrijInuM jIvana-vRttAnta pUrNa thAya che, paraMtu cAlu hakIkata adhurI rahetI hovAthI te nIce mujaba ApavAmAM Ave che. eka vAra Ama rAjAno eka mALI videzamAM pharato phasto pATalIpuramAM bheja rAjA pAse AvI pahoMcyo. teNe kahyuM ke meM sadagurU pAsethI mAtuliMgI vidyA prApta karI che. enAthI abhimantraNa karIne mAtuliMga (bIjA) koIne mAyA hoya, to te marI jAya. A5 te vidyA le. bheje te vidyA lIdhI ane tenI khAtarI karI joI. mALIne dAnAdithI saMtethI tene rajA ApI je pitAnA mAmAne vidyA-zakti batAvI. AthI te khuzI the. teNe bhejane kahyuM ke have tane AvI zakti prApta thaI che, te pachI bhaTaNA tarIke mAIliMga laIne tuM tArA pitA pAse jA ane tene mArIne rAjaya laI le. A vAtane aMgIkAra karI bhaja gopagiri AvyuM. teNe rAjA dvAra AgaLa jaI pratihArI dvArA pitAnA pitAne kahAvyuM ke Apa pUjaya che, huM bALaka chuM Apane hAthe mAruM maraNa thAya ke mane rAjaya maLe e badhuM mAre mana sarakhuM che. A sAMbhaLIne rAjAne saMtoSa the. teNe AvA vinIta putrane pitAnI pAse AvavA rajA ApI. rAjA gaNikA sAthe ekAsane Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bappabhadisUrijInuM jIvanavRttAnta beTho hato tyAM ja mAtuliMga laIne Avyo ane teNe potAnA vicA-baLathI te baMnene mArI nAkhyA. AthI tenI mAtA pawA temaja tene mAmA khuzI thayA. prajA-varga paNa Ananda pAmyo. ekadA bheja rAjAe kRtajJatAne lIdhe nannajIinI pAse eka vinati-patra ApIne manuSyane mokalyA. A patramAM teNe A sUrijIne pitAnuM nagara pAvana karavA vijJapti karI hatI. A patra vAMcIne vidasUrijInI rajA laI nannasUrijI gopagiri AvyA. rAjAe sAmAM jaI temane atizaya Adara-satkAra karyo. temane siMhAsane besADI te temanI AjJArUpa thaI rahyo. temanA upadezAnusAra teNe agyAra vrato grahaNa karyA temaja zatruMjayAdika tIrthanI yAtrA karI tathA AkhI pRthvIne jina-cayathI maDita karI. A pramANe dharmanuM pAlana karato bheja rAjA gopagirimAM rAja karavA lAgyo. AyuSya pUrNa thatAM potAno yazavI deha ahIM tyajI daI te devaloka pAmyo. sUrIzvarano ziSya-samudAya - A sUrIzvarane keTalA ziSya hatA te jANavAmAM AvyuM nathI. paraMtu vApatirAja uparAMta temane bIjA ziSya hovA joIe ema temanA zrIrAjazekharasUrie racelA caritra uparathI temaja prabhAva caritra (pR. 179) uparathI paNa joI zakAya che. vizeSamAM temane vinayacandra nAmanA eka ziSya hatA ema jaina granthAvalI (pR. 315) uparathI joI zakAya che. A ziSya kavizikSA nAmano grantha racyo che e tyAM ullekha che. kavIzvaranI kRtio kavIzvara bappabhakisUrijIe kaI kaI bhASAmAM kayA kayA grantho racyA che e praznanA saMbaMdhamAM nivedana karavAnuM ke saMskRta bhASA sivAya anya bhASAmAM temaNe koI grantha racyo heya evo ullekha jovAmAM Avato nathI. vizeSamAM saMskRta bhASAmAM paNa A caturvizatikA nAmanuM kAvya, 13 lokapramANuka sarasvatI-stotra ane zrIbappabhadi-caritramAM sUcavyA mujaba vara-stava ane zAntistotra tathA prAsaMgika bleka uparAMta temanI ke anya kRti jANavAmAM AvI nathI. chatAM paNa e bhUlavA jevuM nathI ke temanI maLI AvatI prathama kRti uparathI paNa te eka prabhAvazALI kavirAja hatA e spaSTa rIte joi zakAya che. vIzvara saMbaMdhI ullekha- kavIzvara zrIbappabhaTTasUrinA saMbaMdhamAM vilAsavaI kahA (vilAsavatI kathA, AcAra-dinakara (5trAMka 270), upadeza-taraMgiNI ityAdi granthomAM ullekha che. temAM vilAsavatImAM antamAM je ullekha che te nIce mujaba che - Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 upara nivedana karyA mujabanI hakIkata ApavA pUrve sUrijInuM jIvana caritra pUrNa thai gayuM che, teA have prajJArUpI gaMgAnA vistAra karanArA himAlaya, sarve sAmAcArIrUpI sundarInA saubhAgyane vadhAranArA madana, rAja-sabhArUpI kumudinIne vikavara karanArA candra tathA sarasvatInA dharma-putra temaja bhadrakIrti, vAdikuMjarakesarI, brahmacArI, gajavara, rAjapUjita iyAdi birUdothI vikhyAta evA A sUrIzvarane praNAma karateA temaja temanA apUrva jIvanavRttAntanI rUparekhA AlekhavAmAM je nyUnatA rahI gai hAya te badala sujJa-samUhanI kSamA yAcate huM A prakaraNa pUrNa karUM chuM. 1 chAyA upAdghAta, " vANijjamUlakUle koDiyagaNaviDalavairasAhAe / vimalaMmi ya caMdakule vaMsaMmi ya sabakalANe // 1 // saMtAne rAyasadasi harisirivappabha (ha) TTisUrissa / jassabhaddasUrigacche mahurAde se sirohAe // 2 // " vANijyamUlakUle kauTikagaNa vipulavajrazAkhAyAm / vimale ca candrakule vaMze ca sarvakalyANe // 1 // santAne rAjasadasi hari zrIvappabhaTTisUreH / yazobhadrasUrigacche mathurAdeze zirohyAm // 24 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvya-mImAMsA vastu-- A 96 padmanA kAvyanA cAvIsa vibhAge paDI zake che, kemake te mukhyatve karIne cAvIsa jinezvarAnI stutirUpa che arthAt A kAvyamAM cAvIsa 'stuti-kadambaMkA che. pratyeka kadambakamAM amuka eka jinezvaranI, samarata jinezvarAnI, AgamanI ane zAsanAnurAgI daiva-devInI ema cAranI stuti karavAnA niyamane anusarIne A kadambaMkA racAyAM che. AvAM kadambakA pratikramaNa karatI vakhate ane caityavandana-devavantana karatI veLAe paNa belAya che, vAste temaja tenA A pUrve meM taiyAra karelI stuti-caturvizatikA temaja cavizatijinAnandarastuti sAthe paNa saMbaMdha haiAvAthI A saMbaMdhamAM vizeSa vicAra karavA asthAne nahi gaNAya. stuti-vicAra " ratuti ' zabdano artha paramezvara-tIrthaMkara Adi sadguNasaMpannonA sadbhUta guNAnuM kIrtana karavuM evA thAya che. Ane prAkRta bhASAmAM 'zui' kahevAmAM Ave che. A stutinA be bheda pADI zakAya tema che. caityamAM prabhunI mUrtti sanmukha UbhA rahIne echAmAM oche eka zlAka belIne ane vadhAremAM vadhAre 108 zlokA belIne temanA guNa gAvA te eka prakAranI stuti che. eka zlokanI paNa tuti kahI zakAya che e vAta vAdivetAla zrIzAntisUrie racelI uttarAdhyayanasUtra ( patrAMka 581 )nI TIkAmAMnA nidma-likhita ullekha uparathI joi zakAya che. 1 paMcAzakamAM Ane ' stutiyugala ' tarIke oLakhAvela che. 2 jina-gRha racavAnA kAryamAM temaja jinezvaranI pratimAnI pratiSThAdikamAM anya devothI thatA upasargAne dUra karavAmAM ane samyagdaSTi saMghane sukhI karavAmAM temaja tene zAnti arpaNa karavAmAM sArmika deva-devI samartha che, tethI tenA sanmAnArthe tenI stuti karavAmAM Ave che; kemake jaina zAsanamAM to vAstavika rIte apaguNI paNa prazaMsAne pAtra che. 3 stutio cAra che e vAtanI zrIpradyumrasUriSkRta vicArasAra-prakaraNanI nIce mujabanI 692mI gAthA sAkSI pUre cheH-- ' aritA muya sidgha, tinneva ca hoti saMtuvijJAna / jiNa ega savva pavayaNa, veyAvaccagara thuI cauro // " [ antaH zrutaM siddhAtraya eva ca bhavanti vandanIyAH / jina ekaH sarve pravacanaM vaiyAvRtyakaraH stutayazcatasraH // ] 4 yogazAstra, paMcAzaka, dharmasaMgraha vigere granthomAM A niyama Apelo che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadravAta "dunisiTona, (guru) siM gAva hRti jovA vighavA, temAM pa thavA dAMti --AryA [ gdvitrisTo (kurA) 3 vAvat bhavanti savA devendrastavAdyAstataH paraM stavA bhavanti // ] A uparathI guNotkIrtananA glaeNkonI saMkhyA je sAtathI vadhAre hoya te te "stava" kahevAya ane je te saMkhyA ochAmAM ochI ekanI ane vadhAremAM vadhAre sAtanI hoya te te "stuti' kahevAya ema joI zakAya che. vadhAremAM vadhAre stavamAM 108 zleka hoi zake e vAtanI jabUdIpaprajJapti, rAjapraznIyasatra vigere gro sAkSI pUre che. A pramANe ApaNe stutine eka prakAra che. have tenA bIjA prakArano vicAra karIe. caityavedanamAM kAusa (kAyotsarga) karyA bAda ekeka kaleka dvArA je prabhunuM guNa-gAna karavAmAM Ave che te stutine bIjo prakAra che. Ane "thaI" nAmathI oLakhavAnI rUDhi paNa che. A saMbaMdhamAM zrI pradyumrasUrie racelA vicArasAra-prakaraNa (pR. 133) mAM ApelI gAthA vicArI laIe. tyAM kahyuM che ke "arihaMtadaMDagAINa, kAussaggANa jA u aNtNmi| kinnati tA dhumo, maLiyuM vavAravunnI che ? - AryA ahaMta-daNDakAdikamAMnA kAyotsane ane je belAya che, tene vyavahAra-cUrNimAM thaI (stuti) kahI che. A uparathI joI zakAya che ke bIjA prakAranI stutirUpa A kAvya che. stuti-kadambakano kama- have ratuti-kadambakamAM je kramane nirdeza karavAmAM Avyo che tenuM zuM kAraNa che te vicArI laIe. caityavadana prasaMge "namuthuNuM' kahI UbhA thaI je jina-cayamAM caityavandana karAtuM hoya tyAM virAjamAna mULa nAyakane uddezIne "arihaMtaiA sUtrapUrvaka kAryotsarga karavAmAM te jinezvaranI prathama stuti belAya e svAbhAvika che. A uparathI stuti-kada mbakamAM prathama amuka tIrthakaranI stuti kahevAnuM zuM kAraNa che te samajI zakAya che. tyAra pachI "legarasa' sUtra ke je samasta-vase tIrthaMkaranI stutirUpa che ane "savalae' e 1 chAyA bhaI daNDakAdInAM kAyotsargANAM yaasvnte| dIyante tAH stutayo bhaNinA 'dhyavahAra'cUAm // Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvya-mImAMsA samasta lokanAM caya mATe che teno pADa AvavAthI sAta tIrthakaronI stuti karavAmAM Ave che te vyAjabI che. tevI rIte "suasa "no kAtsarga karatI veLAe karelI pratijJAnusAra zratanI yAne AgamanI stuti karavAmAM Ave che ane "yAvacca"nA kAusagna pachI jinezvaranuM vaiyAvRtya karanAra deva-devInI stuti karAya che te paNa yogya che. A uparathI joI zakAya che ke stuti-kadambakamAM je krama rAkhe che te sakAraNa che. tIrthakaranAM nAme saMbaMdhI vicAra- ApaNe joI gayA tema A kAvyanA pratyeka ratuti-kadambakanA prathama padyamAM A avasarpiNImAM thaI gayelA covIsa tIrthaMkara paikI ekekanI stuti karavAmAM AvI che. temanAM nAmano sAmAnya temaja vizeSa artha thaI zake che. sAmAnya artha to samasta tIrthaka romAM ghaTI zake che, tethI vizeSa artha paNa vicAro Avazyaka samajAya che. temAM prathama tIrthaMkaranA vRSabha nAmane sAmAnya artha to "pRpa da" uparathI samagra saMyamanA bhArane vahana karanAra te vRSabha ema thAya che. A vAta to koI paNa tIrthakarane uddezIne ghaTI zake che, tethI Ano vizeSa arthe vicArIe. prathama tIrthaMkaranI baMne jaMghAmAM vRSabha (baLada)nuM lAMchana hovAthI temaja temanI mAtAe prathama svamamAM vRSabha joyele hevAthI (anya tIrthakaronI mAtAe to prathama siMha joyele hovAthI) temane vRSabha kahevAmAM Ave che. bIjA tIrthakaranA ajita nAmane sAmAnya artha parISaha, upasarga ityAdithI nahi jItAyelA evo thAya che. A bhagavAn garbhamAM AvyA te pUrva temanA mAtA-pitA jayAre dhUta ramatA, tyAre temanA pitAja jItatA, paraMtu teo garbhamAM AvyA bAda temanA mAtA kadI paNa hAryA nahi. A kAraNane laIne temane ajita kahevAmAM Ave che. trIjA tIrthakaranuM nAma saMbhava che. cotrIsa atizayATika guNothI yukta hoya te "saMbhava kahevAya e sAmAnya artha che. prabhu garbhamAM AvatAM dezamAM dhAnyAdikane sukALa che tethI teo "saMbhava kahevAya che e vizeSa artha che. devendrAdika vaDe vanya hoya te abhinandana' kahevAya e thA tIrthaMkaranA abhinandana nAmano sAmAnya artha che. prabhu garbhamAM AvyA pachI zaka (saudharmendra) vAraMvAra temanI mAtAnI stuti karavA AvatA hatA te vAta dhyAnamAM letAM A nAmane vizeSa artha joI zakAya che. zubha che mati jenI te sumati e pAMcamA tIrthaMkaranA nAmane sAmAnya artha che. A prabhu garbhamAM AvyA bAda temanI mAtA be vidhavA strIonA kalahane nirNaya karavAmAM tIvra buddhizALI banI, vAte teone sumati kahevAmAM Ave che e atra vizeSatA che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upodaghAta, A kalahanA nirNayanI hakIkata e che ke prabhunA gAmamAM be vaNika-strIo vasatI hatI. temAM nAnIne putra hato, jayAre moTI vadhyA (vAMjhaNa) hatI. paraMtu putranuM pAlana to baMne strIo karatI hatI. evAmAM temano pati marI gaye eTale dhananI lAlace moTI kahevA lAgI ke A putra to mAro che, vAste badhuM dhana mane maLavuM joie. vaLI nAnIne te A putra hovAthI te paNa tema kahevA lAgI. e pramANe A be strIo vacce TaTa thaye, tethI teo vaDhatI vaDhatI rAjadarabAramAM gaI. te vakhate garbhanA mahimAthI rANIne cukAdo ApavAnI zubha mati utpanna thaI. tethI teNe te baMnene kahyuM ke tame baMne dhanane aDadhe aDadha vaheMcI le temaja putranA paNa be bhAga karI eka eka laI le. A sAMbhaLatAM ja nAnI strI bolI UThI ke mAre dhana joituM nathI. vaLI putranA kaMi be bhAga thAya nahi, vAsta e putra A TI strIno hoya to paNa te mATe ja che. te sAMbhaLIne rANIe cukAdo Ape ke A chokaro nAnI strIne che, kemake putranuM maraNa thavAne prasaMga AvI pahoMcatAM paNa moTI cUpa rahI. vAste A chokare temaja tamAma dhana ane havAle karavuM ane moTIne gharamAMthI kADhI mUkavI. padmanA jevI prabhA che jenI te padmaprabha evo padmaprabhane sAmAnya artha dareka tIrthaMkara paratve ghaTI zake che, vAste teno vizeSa artha joI laIe. bhagavAna garbhamAM AvyA bAda temanI mAtAne pavanI zayyAmAM suvAno dehada utpanna thaye (A dehada devoe pUrNa karyotethI temaja A chaThThA tIrthaMkara padmavarNI hevAthI temane padmaprabha kahevAmAM Ave che. sAtamA tIrthaMkaranuM nAma supArzva che. Ane audhika (sAmAnya) artha to e che ke jenI banne bAjue sundara hoya te supA" kahevAya. emanI mAtAnA banne paDakhAM rega-prati hatAM, paraMtu bhagavAna garbhamAM AvyA tyAre temanA prabhAvathI te sAra thaI gayAM ethI karIne A prabhune supArzva kahevAmAM Ave che. candranA jevI ( saumya) prale che jenI te candraprabha e AThamA tIrthaMkaranA nAmane sAmAnya artha che. bhagavAn garbhamAM AvatAM temanI mAtAne candranuM pAna karavAne dehada utpanna the, tethI temaja temano varNa candranA jevo hovAthI temanA saMbaMdhamAM A nAma vizeSataH caritArtha thAya che. sundara che vidhi (kauzalya, jenuM te suvidhi" kahevAya e vyAkhyA to samarata jinavaronA saMbaMdhamAM ghaTI zake che. paraMtu A navamA tIrthaMkaranA nAmanI vizeSatA to e che ke teo garbhamAM AvatAM temanI mAtA dareka kAryane viSe vizeSa kuzaLa banI. je datadAra temaja duzmana prati zItala gRha jevA hoya te "zItala" kahevAya e dazamA tIrthaMkaranA nAmane sAmAnya artha che. atra vizeSatA to e che ke emanA pitAne Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvya-mImAMsA, 49 dADhu-javara thayA hatA te auSadhathI maTayo nahi, paraMtu prabhu garbhamAM AvyA pachI temanI mAtAe temanA zarIra upara hAtha pheravye eTale te zAMta thai gayA. ( je trailAyane hitakara haiAya te zreyAn--zreyAMsa ' kahevAya e agyAramA tIrthaMkaranA nAmanA sAmAnya artha che. prabhu garbhamAM AvyA te pUrve temanA pitAnI kAika deva-gRha ( daherAsara )mAM rahelI ane devAdhiSThita zayyAnI pUjA thatI hatI. te zayyA upara kArTe bese ke suve, te tene te deva upadrava karatA hatA. prabhu garbhamAM AvyA bAda temanI mAtAne evA vicAra thayo ke zayyAnI pUjA teA kAi sthaLe sAMbhaLI nathI, tethI zayyA--rakSake vAryA chatAM paNa te tenA upara beThA tathA sutA. paraMtu garbhanA prabhAvathI tenA adhiSThAyaka deva temane kaMi paNa upadrava karI zakyA nahi ane te zayyA cheADI cAhyA gayA ane tyAra pachI te zayyA rAjAdike vaparAzamAM lIdhI. A pramANenA garbhane mahimA jANI agyAramA tIrthaMkaranuM zreyAMsa nAma pADavAmAM AvyuM. je daivAdikane pUjya hAya te 'vAsupUjya' kahevAya, e uparathI A nAmanA sAmAnya artha joi zakAya che. bAramA tIrthaMkara garbhamAM AvyA khAda indra vAraMvAra temanA mAtApitAnuM pUjana karavA lAgyo tethI temaja kubera paNa dhaNIkharI vAra temanA rAjakulamAM ratanI vRSTi karavA lAgyo tethI A prabhunuM vAsupUjya evuM nAma caritArtha thAya che. teramA tIrthaMkaranuM nAma vimala che. jenAM jJAna ane darzana temaja zarIra vimala (nimULa ) hoya te ' vimala ' kahevAya e A nAmanA sAmAnya artha che. prabhu garbhamAM AvyA pachIthI temanI mAtAnA deha temaja temanI mati vadhAre nirmaLa banyAM e A nAmanI vizeSatA sUcave che. temanI mAtAnI mati vadhAre nirmaLa banyAnA saMbaMdhamAM nIce mujabanI kathA rajI karavAmAM Ave che: eka vAra kAi dampatI ( vara-vahu ) deva-gRhamAM AvI utaryAM. yAM kAi yaMtara nikA canI devI rahetI hatI. te A purUSanuM sundara rUpa joi kAmAsakta banI gai, tethI te tenI patnInA jevuM peAtAnuM rUpa vikryAM tenI samIpa sutI. prabhAtamAM te purUSa jAgyo, tyAre teNe 1tAnI samIpa be samAna srIne joi. paraMtu temAM tenI kharI patnI kANa che tene te nirNaya karI zakayA nahi. AthI te rAja-darabAramAM gayo. tyAM paNa rAjA ane maMtrInI mati kAma lAgI nahi. paraMtu A prabhunI mAtAe te purUSathI banne srIJAne dUra UbhI rAkhIne te baMnene kahyuM ke A dUra UbhelA purUSane je peAtAnA prabhAvathI sparza karI zake tene A purUSa pati gaNAya. A sAMbhaLIne vyaMtarIe divya zakti vaDe hAtha laMbAvI te kArya karyuM. eTale tarataja rANIe tenA hAtha pakaDI lIdhA ane kahyuM ke tuM te vyaMtarI che, vAste tuM tAre sthAnake jA. evI rIte nyAya ApavAthI A rANIne lekA vimala mativALI kahevA lAgyA. ananta karmAzAne je jIte te athavA je ananta jJAnAdikathI yukta DhAya te ananta kahevAya e caudamA jinezvaranA nAmanA sAmAnya artha che, A prabhu garbhamAM AvatAM temanI 7 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta. mAtAe AkAzamAM jeno aMta na Ave evaDA moTA ane bhamatuM joyuM tathA aneka ronI mALA joI. vaLI teNe anaMta gAMThanA derA karI bAMyA ane ema karIne lekine tAva karyo. A badhe garbhane prabhAva jotAM ananta' nAmane vizeSa artha joI zakAya che. * durgatimAM paDatA jIne je dhAraNa kare--bacAve te dharma kahevAya e paMdaramAM tIrthakaranA nAmano sAmAnya artha che. A prabhu garbhamAM AvyA tyAra pachI temanI mAtA dAnAdika dhArmika kriyAmAM vizeSa bhAga levA lAgI e vAtane dhyAnamAM letAM dharmanAthanuM nAma caritArtha thAya che. je zAntisvarUpI hoya athavA je zAntidAyaka hoya te zAnti kahevAya e soLamA tIrthaMkaranA nAmane sAmAnya artha che. prabhu garbhamAM AvyA pachI temanA prabhAvathI tenA nagamAMthI marakIne upadrava zAnta thaye e enA nAmanI vizeSatA che. - pRthvI upara je rahe te muju e sattaramA tIrthaMkaranA nAmane sAmAnya artha che. ene vizeSa artha e che ke prabhu garbhamAM AvyA tyAre temanI mAtAe svamamAM ratana tUpa pRthvIne viSe dIThe tathA vaLI garjanA prabhAvathI tenA pitAnA zatruo junA jevA nAnA banI gayA. A uparAMta dezamAM kundu jevA nAnA jIvanI paNa jyaNA (yatanA) thavA lAgI. AthI prabhunA nAmanI vizeSatA joI zakAya che. je sarvottama mahAsattvavALA kuLamAM utpanna thaI tenI abhivRddhi kare te ara kahevAya e aDhAramA tIrthaMkaranA nAmane sAmAnya artha che. prabhu garbhamAM AvatAM temanI mAtAe svamamAM ratono mane haka temaja vizALa ara (Aro) je te uparathI prabhunA nAmanI vizeSatA sUcavAya che. parISaha temaja rAga-dveSarUpI mane jItanAra te malli kahevAya e uparathI ogaNasamA tIrthaMkaranA nAmano sAmAnya artha samajI zakAya che. prabhu garbhamAM AvyA tyAre temanI mAtAne chae tunAM puSponI mALAnI zayyAmAM suvAno dehada thaye. devoe temane A maratha pUrNa karyo. A prakArano garbhane prabhAva jANIne temanuM "madvi" evuM nAma pADavAmAM AvyuM che tenI vizeSatA che. jagatanI trikAla avasthAnuM manana kare te muni' ane jenAM te sundara heya te suvrata' kahevAya e be uparathI vIsamA tIrthaMkaranA munisuvrata nAmano sAmAnya arthe sUcita thAya che. atra vizeSatA e che ke temanI mAtA teo garbhamAM AvyA tyAra pachI vizeSatA vratanuM pAlana karavA lAgyA. parISaha temaja upasigane namAvI denArA nami kahevAya ethI ekavIsamA tIrtha karane sAmAnya artha joI zakAya che. vizeSatA to e che ke prabhu garbhamAM AvyA pachI temanA pitAnA vairI rAjAoe temanA nagarane ghero ghAle. A vakhate temanA pitA bhayabhIta banI Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvya-mImAMsA, gayA, paraMtu temanI mAtAe killA upara caDIne zatruo tarapha vAMkI dRSTie joyuM eTale teo kSobha pAmI gayA ane temane zaraNe AvI temane page lAgyA. dharmacakranI nemirUpa hoya te nemi kahevAya e uparathI bAvIsamA tIrthaMkaranA nAmano sAmAnya artha samajI zakAya che. atra vizeSatA e che ke prabhu garbhamAM AvyA tyAre temanI mAtAe ravamamAM ariSTa rasanuM cakra AkAzamAM uchaLatuM dIThuM. | sarva bhAvane je jAe te pArtha kahevAya e trevIsamA tIrthaMkaranA nAmane sAmAnya arthe che. tenI vizeSatA e che ke prabhu garbhamAM AvyA tyAra pachI eka divasa rAtre aMdhArAmAM temanI mAtAe potAnI pAse thaIne jato sarpa je. sarSanA mArgamAM patine hAtha che e jatAM teNe teno hAtha UMcakI lIdhe. AthI jAgIne teNe kahyuM ke he devI! mAro hAtha tame kema UMco karyo tyAre rANIe javAba Apyo ke ahiMA thaIne sarpa jato hato. rAjAe dI maMgAvI tapAsa karI to te vAta sAcI nIkaLI. AthI rAjAe vicAryuM ke A gabhano prabhAva che. jJAnAdika guNe karIne vRddhi pAme te vardhamAna kahevAya e covIsamA tIrthakaranA nAmane sAmAnya artha che. vizeSatA e che ke prabhu garbhamAM AvyA tyAra pachI temane mAtapitAnI addhinI vRddhi thaI. A pramANene covIse tIrthakaronAM nAmane sAmAnya temaja vizeSa artha che. temAM upasaMhArarUpe vizeSa artha upara prakAza pADanArI AvazyakasUtranI nIce mujabanI 1080 thI 1091 sudhInI gAthAo atra ApavI anAvazyaka nahi gaNAya. " urUsu usabhalaMchaNa usabhaM sumiNami teNa usabhajiNo / akkhesu jeNa ajiA jaNaNI ajio jiNo tamhA // abhisaMbhUA sAsatti saMbhavo teNa vuccaI bhayavaM / abhiNaMdaI abhikkhaM sakko abhiNaMdaNo jeNa // jaNaNI savvattha viNicchaesu sumaitti teNa sumijinno| paumasayaNami jaNaNIi Dohalo teNa paumAbho // gabbhagae jaM jaNaNI jAya supAsA tao supAsajiNo / jaNaNIeN caMdapiyaNami Dohalo teNa caMdAbho / savvavihIsu a kusalA gabbhagae teNa hoi suvihijiNo / piuNo dAhovasamo gabhagae sIyalo teNaM // maharihasijjAruhaNaMmi Dohalo teNa hoI sijNso| pUei vAsavo jaM abhikkhaNaM teNa vsupujo|| Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para upAta. vimalataNubuddhi jaNaNI ganbhagae teNa hoi vimalajiNo / rayaNavicittamataM dAmaM sumiNe tao'NaMto // gabbhagae jaM jaNaNI jAya sudhammatti teNa dhammajiNo / jAo asivovasamo gabbhagae teNa saMtijiNo // thUhaM rayaNavicittaM kuMthuM sumiNami teNa kuMdhujiNo / sumiNe araM maharihaM pAsai jaNaNI aro tamhA // varasurahimallasayaNaMmi Dohalo teNa hoi mallijiNo / jAyA jaNaNI jaM suvvayatti muNisuvyao tamhA // paNayA paJcaMtanivvA daMsiyamitte jiNaMmi teNa namI / riTTharayaNaM ca nemiM uppayamANaM tao nemI // sappaM sayaNe jaNaNI taM pAsai tamasi teNa pAsajiNo / i nAyakulaMti a teNa jiNo vaddhamANutti // " vyAkaraNa-vicAra A 86 padmanA kAvyamAM kAi paNa sthaLe vyAkaraNanA niyama na sacavAyeA hoya ema jovAmAM AvatuM nathI. joke 67 mA padyamAM vAparela vakhArAnI mAM ane 75 mA padhamAM vAparela thanArAnta mAM ' azanI' zabda IkArAnta hoi zake ke kema e zaMkA rahe che. paraMtu te paNa vyAkaraNa--sidda che, kemake 'azani' zabda pusrIliMga hAvAthI harava ikArane dIdhuM IkAramAM lai javAya che. vizeSamAM A kAvyamAMnA 72 mA padhamAM ' Arambhe ' ane 'ttva'nI saMdhi 'AraAEceva ' karavAmAM AvI che te dhyAnamAM rAkhavA jevI hakIkata che, kemake dhaNe bhAge AvI saMdhinA bhAgyeja darzana thAya che. vaLI zrIroAbhana munIzvarakRta stuti-vizatikAnA chaThThA padyamAM jema ' veLavaH ' ane ' stuvanti 'nI saMdhi karatAM visarganA lApa karyo che, tema A kAvyanA pa9 mA padyamAM 'tAH' ane 'sta'nI saMdhi karatAM paNa visarganA lApa karyo che. A vAta vyAkaraNanA niyama anusAra che ( jIe stuti-caturvizatikAnuM 37 nuM pRSTha ). zabdAlaMkAra-samIkSA~~~ A kAvyamAM pAdAntamAM amuka akSarAnI samAnatArUpI zabdAlaMkAra pradhAna pada bhagave che. temAM dvitIya ane caturtha caraNAnI samAnatArUpa alaMkArathI vibhUSita padyonI saMkhyA 28 nI che ( jue padho 25-28, 69-92). 55mA padmamAM prathamanAM be caraNAnI aMtamAM ATha ATha akSarA samAna che, jyAre bAkInAM be caraNeAmAM chevaTanA sAta sAta akSarA samAna che. AvuM padya A kAvyamAM ekaja che. pAdAMtasamasaptAkSarapunarAvRttirUpa alaMkArathI zAbhatAM padyonI saMkhyA cAranI che ( patro pa7-60). prathamanAM be Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvya-mImAMsA, 53 caraNamAM chevaTanA sAta akSaro samAna ane bAkInAM be caraNamAM chevaTanA cha akSaro samAna hoya evuM phakta eka ja 56 muM padya che. pAdAntasamaSaDakSarapunarAvRttirUpa yamakathI zobhatAM evAM cAra padho che (padya 31, 62-64). vaLI prathama be caraNa paratve A vAtane maLatAM AvatAM paraMtu bAkInAM be caraNamAM to pAMca pAMca akSaronI samAnatAthI zobhatAM evAM ponI saMkhyA paNa cAranI che (juo 5 1, 38, 40, 67). AthI viparIta lakSaNavALAM arthAta prathama ane dvitIya caraNamAM chevaTanA pAMca pAMca akSara samAna hoya evAM ane bAkInAM be caraNamAM chevaTanA cha cha akSaro samAna hoya evAM 20 mAM ane 22 mA ema be paDyo che. pAdAMtasamapaMcAkSarapunarAvRttirUpa yamakathI vibhUSita padyonI saMkhyA 12 nI che ( juo padya 2, 4, 17-18, 21,23,29,30,37,54,61 ). prathama ane dvitIya caraNamAM chevaTanA pAMca pAMca akSaro samAna hoya, jayAre bAkInAM be caraNamAM chevaTanA cAra cAra akSaro samAna hoya evAM sAta paDyo che (juo pagho 3,5,12, 24,32, 49,65). je padyanAM prathamanAM be caraNamAM chevaTanA cAra cAra akSaronI samAnatA heya ane bAkInAM be caraNamAM chevaTanA pAMca pAMca akSaranI samAnatA hoya evAM cAra padyo che (juo padho 11,13,39,43). prathamanAM be caraNamAM chevaTanA pAMca pAMca akSaro samAna hoya ane bAkInAM be caraNamAM traNa traNa akSaro samAna hoya evuM phakta eka ja 41 muM padya che. pAdAntasamacaturakSarapunarAvRttirUpa yamakathI vibhUSita padyonI saMkhyA 14 nI che (juo padyo 6-8, 14-16, 42,44, 50-53,66,68). je padhanAM pahelAM be cAra mAM chevaTanA cAra cAra akSaro sarakhA hoya ane bAkInAM caraNomAM chevaTanA traNa traNa akSaro samAna hoya evAM navamA ane dazamA ema be padyo che. A sivAyanA anya prakAranA yamakathI paNa alaMkRta bIjAM paDyo che. jemake 13 mAM ane 36 mA padyamAM pratyeka caraNamAM bIjA, trIjA ane cothA akSaronI, jayAre 34 mA ane 3pa mA padyamAM prathama sivAyanA pratyeka caraNamAM A pramANenI ane prathama caraNamAM trIjA, cethA ane pAMcamA akSaronI punarAvRtti ane 90thI 96 sudhInAM cAra paghomAM AnAthI caDiyAtI punarAvRtti arthAta pratyeka caraNamAM prathamanA be akSaranI ane sAthe chevaTanA traNa akSaronI punarAvRtti dRSTi-gocara thAya che. A uparAMta pAdAntAkSarapunarAvRttirUpa yamakathI vibhUSita eTale ke prathama caraNanA antanA akSarothI dvitIya caraNane prAraMbha ane dvitIya caraNanA antanA akSarothI tRtIya caraNano prAraMbha ane tenA antanA akSarathI cothA caraNane prAraMbha thato hoya evAM cAra padho che (juo padho 45-48). A uparathI ema siddha thAya che ke be caraNenI sadRzatArUpI yamaka pradhAna pada bhagave che, kemake tenAM paghonI saMkhyA 28 nI che. evI rIte pAdAMtAmukAkSarapunarAvRttirU5 yamakamAM pAdAntasamacaturakSarapunarAvRttirUpa yamaka vizeSataH dRSTi-gocara thAya che, kemake tevAM pagho badhAM maLIne cauda che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upodaghAta, chaMda saMbaMdhI vicAra- kavIzvara zrIbappabhadrisUrie A caturvizatikArUpI kAvya vividha prakAranA chaMdamAM racIne pitAnuM chaMda zAstranuM prAvINya siddha karI batAvyuM che. A kAvyamAM "vRttI temaja jAti" ema banne jAtanAM pagho joI zakAya che. ghaNAkharAM paze to vRttamAMja racAyelAM che. ATha ATha akSaravALA pratyeka caraNathI yukta evA anuchu, jevA nAnA vRttathI mAMDIne te sattAvIsa akSaravALA pratyeka caraNathI yukta evA sragdharA jevA moTA vRttathI A kAvya vizeSa zebhe che. ekaMdara rIte A kAvyamAM bAra jAtanA chede che -(1) anuchupa, (2) AryA-gIti, (3) IndravajA, (4) upajAti, (5) gIti, (6) kutalimbita, (7) pRthvI, (8) pramANikA, (9) mAlinI, (10) vasaMtatilakA, (11) vaitAlIya ane (12) stragdharA. A badhA chedamAM anukrupa ane pRthvI vRttimAM ghaNAM padya racAyelAM che. A vAta nIcenA kASThaka uparathI joI zakAya che. chaMdanuM nAma paDyAMka saMkhyA chaMdenuzAsana pramANe lakSaNa anuSTa 25-28, 45-48, 169-74, 76 yo lgAvanuSTub AyaMgIti 41-44, 49-para ce'STame skandhakam indravajA to jo gAvindravajrA upajAti jatajA gAvupendravajrA, etayoHpara __ yozca saGkara upjaatishcturdgIti 81-84 kriH pUrvArdha tiH [ rAdhA dratalikhita 5-8, 33-36, 77-80 nabhabhrA drutavilambitam pRthvI 9-12, 29-32, 53-56, 89-92 jasajasyalagAH pRthvI jaiH pramANikA jau lagau pramANI mAlinI 37-40,57-61,85-88 nau myau yo mAlinI visantatilakA 1-4, 21-24, 61-64 bhau jau gau vasantatilakA vaitAlIya 16-20 oje paNmAtrA rlagantA yujyaSTau na yuji SaT santataM lA na samaH pareNa go vaitAlIyam sadharA 4 prasta braoN eN ziH gham : 1-2 46 mAM padyanA prathama caraNamAM chaThThA ane sAtamAM akSaro laghu hovAthI, 48 mA padyanA prathama caraNamAM pAMca akSara gurU hovAthI, 69 mAM padyanA tRtIya caraNamAM pAMcamo akSara gurU tathA chaThThA ane sAtamA akSara laghu hovAthI, 73 mAM padyanA prathama caraNamAM A pramANe hakIkata hovAthI ane tenA vrata caraNamAM pAMcamo aphAra gurU hovAthI temaja 74 mA padyanA tRtIya caraNamAM chaThThA ane sAtamA akSaro laghu hovAthI A paghomAM "anuSTapunAM sAmAnya rIte apAtA (juo 46 muM pR4) lakSaNano bhaMga thato jovAya che. chatAM paNa tenA vitAnAdika bahu prakAro hovAthI A pagho dUSitaja che ema kahI zakAya nahi. . 3 A chaMdanuM bIjuM nAma "skaka' che. ke A traNa 5gho traNa judI judI jAtanA 'upAti' vRttamAM racAyelAM che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvyamImAMso. catazatikAnI anya stutio sAthe sarakhAmaNI- - vIsa tIrthakaronI stutirUpa aneka kAvyo che ema jaina granthAvalI (pR. 276-177) uparathI joI zakAya che, kemake tyAM A zrIbappabhakTirikRta caturvazatikA uparAMta dharmaghoSa, siddhAntasAgara, jinezvara, semadeva, padmavijaya, merUvijaya, hemavijaya, yazavijaya, zobhana pramukha maharSioe racelI rasutio saMbaMdhI ullekha che. A badhI stutionA darzana karavAne te huM bhAgyazALI thayo nathI, paraMtu AmAMnI meravijayajIe, zobhanamunijIe, 'yazavijayajIe temaja dharmaSarijIe racelI stutionA sadarzanathI mArA AtmAne huM pavitra karavA pAmyo . temAM vaLI merUvijayajIkRta "caturvizatijinAnandaratuti' ane zobhanamunIzvarakRta "stuticaturvizatikAnuM to adhyayanAthe bhASAntara karavAnuM sadbhAgya paNa mane prApta thayuM che. atra samasta rasutio saMbaMdhI vicAra na karatAM praratutamAM stuti-caturvizatikA, catuvazatijinAnandastuti ane caturvazatikA para vicAra karavAmAM Ave che, kemake A traNa rastutiomAM kathaMcit sadRzatA-visadRzatA dRSTi-gocara thAya che. prathama to e sahaja joI zakAya che ke A traNe stutiono viSaya samAna che. arthAta jema ratuti-kadambaka (dhoI-jeDA)mAM prathama ratuti amuka eka tIkaranI, bIjI samasta tIrthakaronI, trIjI AgamanI ane ethI zAsanAnurAgI deva-devInI hoya che tema A traNe rastutiomAM covIsa tuti-kadambake che. vizeSamAM A pratyeka tutimAM mukhyataH bharatakSetramAM A avasarpiNI kALamAM thaI gayelA RSabhasvAmI pramukha covIsa jinezvaronI stuti karavAmAM AvI che. bIjuM, dareka rasutimAM 96 paDyo che ane te yamakathI alaMkRta che. trIjuM A pratyeka stuti saMrakRta bhASAmAM racavAmAM AvI che. have ApaNe uparyukata traNa rastutiomAM je arasparasa viziSTatA rahelI che te joI laIe. prathama to upaleka dRSTie vicAra karatAM e joI zakAya che ke stuticatuvaMzatikA ane caturvizatinA vividha jAtanAM chaMdamAM racavAmAM AvI che, jyAre caturvizatijinAnastuti te phakta eka ja jAtanA vRttamAM racAyelI che. vizeSamAM catuvaMzatijinAnandastutimAM phakta caraNa-sadRzatArUpa yamaka che, jayAre bIjI be tutiomAM A uparAMta anya prakAranA yamako paNa najare paDe che. trIjI viziSTatA e che ke stuti-caturvizatikAmAM be sthaLe yonI ane catazatikAmAM eka sthaLe yakSanI ratuti karI che, jayAre caturghazatijinAnandastutimAM te devIonI stuti karelI che. cothI viziSTatA e che ke catazatijinAnadastuti pajJa TIkAthI alaMkRta che, jayAre bAkInI be stuti catuzatikA ane caturvizatikA tevI nathI. - 1 emaNe paNa TIkAthI vibhUSita endrastuti racI che. 2 endra-stuti stuti-caturvizatikAnI pratikRtirUpa hovAthI je bAbata stuti-caturvizatikAne mAgU paDe che, te vAta tene paNa lAgu paDe che e vAta dhyAnamAM rAkhIne atra traNa zabdano ullekha karyo che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdghAta. A bAbateAnuM sUkSma nirIkSaNa karavAthI nIce mujabanI bAbata dhyAnamAM Ave che. (1)stuti-caturvizatikAmAM 18 jAtanA chaMdo che, jyAre caturthAMvazatikAmAM 12 jAtanA chaMde che ane vizatijinAnandastutimAM ekaja jAtanA 'vasaMtatilakA' nAmanA chaMda che. (2) zeAbhanastutimAM caraNu-sadRzatArUpI camaka pradhAna pada bhAgave che (jyAre catuviMzatijinAnandastutimAM te eja yamaka che). tyAM A yamaka uparAMta bIjA be prakAranA yamaMkA paNa dRSTigAcara thAya che (jIe padho 17-20, 89-92). caturvaMzatikAmAM amuka akSarAnI punarAvRtti ane keTalIka vAra caraNAnI sadRzatArUpI yamaka vizeSataH jovAmAM Ave che. A yamaka uparAMta anya prakAranA camakA paNa tyAM najare paDe che ( jue po 45-48, 93-96). khAsa karIne 45 mAthI te 48 mA sudhInAM pomAM je yamaka vizeSa che te A sivAyanI bIjI be stutiomAM jovAmAM AvatA nathI. (3) stuti-caturvizatikAmAM temaja caturthAMzatikAmAM prathama stuti-kadambakamAM zruta-devatAnI stuti karavAmAM AvI che, jyAre A vAta me vijayakRta stutine lAgU paDatI nathI. vizeSamAM zAbhanamunIzvare ekanI eka devInI be vAra (jemake rAhiNI, kAlI ane aMbA devInI) ane appabhaTTisUrijIe zruta--devatAnI traNa vAra ane vaLI kAlI, mahAkAlI ane aMbA, devIenI babbe vAra stuti karI che, jyAre merUvijayajIe te phakta kAlI devInI bIjI vAra rastuti karI che. vaLI zAbhana munIzvare temaja appaTTi AcArye mATe bhAge vidhA-devIonI tuti karI che, jyAre mevijayajIe zAsana-devIenI stuti karI che. vizeSamAM, stuti caturthAMzatikA sivAyanI e stutimAM devIenI stuti karavAmAM je krama sAcavyeA che te prAya: sakAraNa che ema saheja samajI zakAya che, jyAre stuti-caturthAMvAtikAmAM kayA niyama anusAra e kArya karavAmAM AvyuM che te vAta dhyAnamAM AvatI nathI. 56 A pramANenA vivecana uparathI A kAvyanA saMbaMdhamAM pAThaka mahAzaye amuka prakAranA abhiprAya bAMdhyA haze. te abhiprAya anusAra jo tene A kAvya-mandiramAM praveza karavAnI tItra utkaMThA thai DhAya te tene rakhalita karavI yogya nahi gaNAya ema mAnI huM ahIMthI tenI rA lauM chuM eTale have A kAvya-mandiranI samIpa rahelI viSaya-sUcIrUpI vArTiDhAmAM thaine kAvya-mandiramAM sukhethI praveza karavAmAM tene vilaMba thaze nahi. bhagatavADI, bhulezvara, muMbai) vIra saMvata 245ra hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA, mAtra zukla saptamI. 1 A kavIzvare soLa vidyA-devIomAMthI paMdara vidyA-devIonI stuti karI che, A saMbaMdhamAM vadhAre vicAraNIya hakIkata to e che ke kAlI ane mahAkAlI nAmanI vidyA-devIonI ( temaja A kAvyanA AThamA padyamAM dharaNendranI agra mahiSIthI vereTyA samajavAmAM Ave to tenI paNa ) babbe vAra stuti karI, paraMtu sarvAsA mahAjvAlA vidyA-devInI to eka vAra paNa temaNe stuti karI nahi tenuM zuM kAraNa haze ? Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-sUcI. - 19 21 , che ja viSaya paghAM. viSaya pAka. zrInAbhinandananI stuti - jina-vANIne praNAma [ padyamImAMsA, padya-camakAra.] vajazRMkhalA devInI stuti 20 jinezvarane prArthanA [padya-camatkAra, vajazRMkhalA devInuM svarUpa ] [ sAMvatsarika dAna, suvarNano sikko, padya-camatkAra.] zrIpadmaprabhanI stuti jaina siddhAntanI prazaMsA. [ padya-camatkAra ] [ padya-camatkAra ] samasta jinezvaronI stuti zrata-devatAnI stuti 4 [ padya-camakAra ] [padya-camatkAra, zruta-devatAnuM svarU5] | jina-matano vicAra zrI ajitanAthanI stuti | [ padya-camatkAra ]. [ padya-mImAMsA ] vajAMkuzI devInI stuti jinezvaronI stuti [ padya-camatkAra, vajAMkuzI devInuM svarUpa ] [pA-camatkAra, zrIjinaprabhasUrikRta zrI pArtha , zrI supArzvanAthanuM saMkIrtana 25 - jinastetra temaja tenuM bhASAntara.] [ pA-mImAMsA ] jina-vANInI prazaMsA jinezvaronuM kIrtana dharaNendranI paTTarANInI stuti jina-vANIno vicAra [ dharaNendra] apraticakA devIne prArthanA zrI zaMbhavanAthanI stuti [ apraticakA devInuM svarUpa ] [padya-mImAMsA, padya-camatkAra ] zrIcandraprabhanI stuti sakala jinezvarone janmAbhiSeka ( [ jinezvaranAM prAtihAryo ] zrIsiddhAntano paricaya jinezvaronuM svarUpa [ padha-camatakAra ]. rohiNI devInI stuti [ parSadA-vicAra.] [ padya-camatkAra, zrI rohiNInuM svarUpa, jinAgamanuM smaraNa soLa vidyA-devIonAM nAma.] [ padya-camatkAra ] che kAlI devInI stuti zrIabhinadananAthanI stuti. [ padya-mImAMsA ] [padya-camatkAra, kAlI devInuM svarUpa ]. tIrthakaronI stuti zrIsuvidhinAthane praNAma [ padya-camatkAra ] [ zabdAlaMkAra-vicAra] jinavANInI manamohakatA jinezvarone vijJapti prajJapti devInI stuti 16 [ padya-camatkAra, tIrthaMkaranAM dehagata lakSaNe, [ prajJapti devInuM svarUpa ] kaMdarpa-mardana ] zrIsumatinAthanI stuti 17 jina-matane praNAma [ padya-camatkAra ] mAnavI devInI stuti jina-samudAyane prArthanA 18] [ padya-camatkAra, mAnavI devInuM svarU5] 33 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-sUcI. viSaya paghAMka, viSaya paghAMka. zrI zItalanAthanI stuti 37 jinezvarono vijaya [ padya-mImAMsA, rAga-rahitathI zuM samajavuM, [ padya-camatkAra, zrata-jJAna, zrata-jJAnane kopa-kadarthanA, mada-viDaMbanA ] | mahimA, jinezvaranA dehanuM varNana ] jinezvaronI sevA. 38 jina-vANInuM prAdhAnya [padya-camatkAra [ padya-camatkAra ] siddhAntanI stuti 3. mAnasI devInI stuti [ padya-camakAra] I ! [padya-camatkAra, mAnasI devInuM svarUpa ] purUSadattA devInI stuti. 40 | zrIdharmanAthanI stuti [ padya-camatkAra, purUSadattA devInuM svarUpa ]. [ padya-camatkAra ] zrIzreyAMsanAthane vandana jinezvarone vijJapti [padya-vicAra, padya-camatkAra ] jina-vacananI prazaMsA jina-patione praNAma mahAmAnI devInI stuti [ padya-camatkAra ] [ mahAmAnasI devInuM svarUpa ] jina-vANIne namana zrIzAntinAthane namaskAra [ padya-camatkAra ] [padya-camatkAra ) jinono utkarSa mahAkAlI devInI stuti [ mahAkAlI devInuM svarUpa, vAhana-vicAra, [padya-camakAra ] padya-camatkAra ]. jaina vacananI pradhAnatA kAlI devInI prArthanA zrIvAsupUjyano mahimA [ kAlI devInI stuti paratve vicAra ] [padya-camatkAra, upAdhyAyazrIyazovijayakRta zrIkaLyunAthanI stuti zrI AdinAtha-tavana, upAdhyAzrIvinayavijaya- | racita zrIvRSabha-stavana tathA tenAM bhASAMtaro] jinezvaranA darzanano prabhAva { [ padya-mImAMsA, padya-camakAra] tIrthakarone vinati 4 [ padya-mImAMsA ] [ padha-camatkAra ] jina-vANInuM mAhAtmya jeina-ndrANI saMbaMdhI vicAra 7 [ padya-mImAMsA, padya-camatkAra ] [padya-camatkAra, zrIjinaprabhasUrikRta zrI pArzva ! mahAkAlI devInI stuti jinastotra tathA teno anuvAda ] [padya-mImAMsA, padya-camakAra, upAtinA gaurI devInI stuti 48. cauda prakAro] [padya-camatkAra, gaurI devInuM svarUpa ] zraaranAthanI stuti zrIvimalanAthanuM saMstavana [ padya-camatkAra ] [ padya-camatkAra ] jina-samudAyanI stuti jinasevA 50 jina-vANInI stuti [padya-camatkAra] virodhyA devInI stuti jina-vANInI stuti | [ virodhyA devInuM svarU5] gAndhArI devInI stuti para zrImalinAthanI stuti [ gAdhArI devInuM svarUpa ] jinezvarono janma-mahimA zrIanantanAthanI stuti 53. jina-vANIno svIkAra [ tIrthaMkaranA nAma saMbaMdhI vicArI [ padya-vicAra ] 45 che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paghAMka. 86 29 88 66 viSaya mRtadevatAnI stuti [mRtadevatAnI stuti saMbaMdhI vicAra ]. zrI munisuvratanAthanI stuti samagra jinezvaronI stuti jina-matanI prazaMsA [mata-vicAra ] zrutadevatAnI stuti zrI naminAthanI stuti [padya-mImAMsA ]. jinezvarane prArthanA [ carma ane asthithI rahita eTale zuM? mahAdevanuM svarUpa ] jinazAsanane vijaya [bhA ane prabhAmAM taphAvata ] adhumA devInI stuti [ achutA devInuM svarUpa ] zrIneminAthane prArthanA viSaya-sUcI. paghAMka. viSaya 76 jinezvaronI ratuti jina-siddhAntanuM maraNa ambA devInI stuti [ akhA devInI stuti paratve vicAra, arabA devInuM svarUpa, ambikAdevIka95 tenI chAyA tathA anuvAda ] 80 zrI pArzvanAthane praNAma 81 jinapatione prArthanA jaina siddhAntanuM svarUpa 82 yakSarAjanI stuti [ yakSarAjanuM svarUpa ] [. zrIvIraprabhunI stuti 83 padya-mImAMsA, malina jJAna ] jinezvaronI stuti 84 jina-vacanane vicAra ambA devInI stuti 85 [manuSyonuM vargIkaraNa ] jinAH mAtra Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Asos Saya NA AVITE C Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrInAbheyasya stutiH - zrIbappabhaTTisUriviracitA // caturviMzatikA // 1 zrI RSabhajinastutayaH namrandramauligalitottamapArijAtamAlAcitakrama ! bhavantamapArijAta ! | 'nAbheya !' naumi bhuvanatrikapApavargadAyin ! jinAstamadanAdikapApavarga ! // 1 // - vasantatilakA jinavarANAM prArthanA jaina siddhAnta prazaMsA dAridryamadrisamavigrahatApanIya rAzi pradAnavidhinA mahatA'panIya / yairduHkhazatruriha janmavatAmaghAni nimantu te jinavarA bhavatAmaghAni // 2 // - vasanta0 yaha dopadArudahaneSu rataH kRzAnuH syAdApadurvyapi hi yat smarataH kRzA nuH / yad vRSTireva paridAhiSu meghajAlaM jainaM mataM haratu tad guru meghajAlam // 3 // casanta0 zrutadevatAsaMkIrtanam - yAM drAg bhavanti suramantrisamA namantaH santyajya mohamadhiyo'pyasamAnamantaH / Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. vAgdevatA hatakuvAdikulA bhavarNAt sA pAtu kundavikasanmukulAbhavarNA // 4 // 1||-vsnt 0 2 zrIajitajinastutayaH atha zrIajitanAthasya stutiH kusumabANacamUbhirapIDita stribhiratIva jagadbhirapIDitaH / sakalalokamavan vRjinAjitaH zamayatAd duritAni ji'nAjitaH // 1 // -drutavilambitam jinezvarANAM nutiH kRtavato'sumatAM zaraNAnvayaM - sakalatIrthakRtAM caraNAn vayam / surakRtAmbujagarbhanizAntakAn - ravisamAn praNumo'ghanizAntakAn ||2||-drut0 jinavANIprazaMsA kRtasamastajagacchabhavastutA jitakuvAdigaNA'stabhavastutA / avatu vaH paripUrNanabhA ratI maste dadatI jinabhAratI // 3 ||-ttun 0 dharaNapaTTamahilAyAH stutiH suphaNaratnasarIsRparAjitAM ..ripubalaprahatAvaparAjitAm / smarata tAM dharaNAgrimayoSitaM jinagRheSu yayA'zramayoSitam // 4||2||-drut0 1 tRtIyaturIyacaraNayoH puurvaapriibhaavo'pyuplbhyte| 2'caraNA.' ityapi pAThaH / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrIzambhavanAthasya stutiH - zrIpaTTisUrikRtam . 3 zrIzambhavajinastutayaH namo bhuvanazekharaM dadhati ! devi! te vanditAmitistutiparA'gamat tridazapAvalI vanditA / yadIyajananIM prati praNuta taM jinezaM bhavaM 'nihantumanasaH sadA'nupamavaibhavaM ' zambhavam ' // 1 // - pRthvI (8,9 ) sakala jinezvarANAM janmAbhiSekaH sumeru girimUrdhani dhvanadanekadivyAnake zrIsiddhAntaparicayaH - suraiH kRtamavekSya yaM mumudire'tibhavyA na ke | jagatritayapAvano jinavarAbhiSeko malaM sadA savidhunotu no'zubhamayaM ghanAko malam // 2 // - pRthvI apetanidhanaM dhanaM budhajanasya zAntApadaM pramANanayasaGkulaM bhRzamasadRzAM tApadam / janA ! jinavarAgamaM bhajata taM mahAsampadaM yadIpsatha sukhAtmakaM vigatakAmahAsaM padam // 3 // - pRthvI rohiNIdevyAH stutiH -- zarAkSadhanu zaGkhabhRnnijayazovalakSA matA kRtAkhilajagajjanAhitamahAbalakSAmatA / vinItajanatAvipadvipasamRddhyabhidrohiNI mamAstu surabhisthitA ripumahIbhid ' rohiNI // 4 // 3 // - pRthvI Hong Ru Hong 1 saMbodhanArthe vA / 2 'samastajagatAM kRtA'hita0' ityapi pAThaH / 3 Hong Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. 4 zrIabhinandanajinastutayaH atha zrIabhinandananAthasya stutiH abhayIkRtabhItimajanaH __surpkRtaatulbhuutimjnH| yo bhavyamano'bhinandanaH zivadaH so'stu jino'bhinandanaH // 1 // -vaitAlIyama tIrthapatInAM nutiH rakSantyacaraM trasaM ca ye kRtacaraNAH shtptrsnycye| apavargopAyazodhanAH te vaH pAntu jinA yazodhanAH // 2||-vaitaa. jinavANIvilAsaH vyAptAkhilaviSTapatrayA padacamvA nypussttptryaa| yA munibhirabhAji no ditA - sA vAgastu mude jinoditA // 3 ||-vaitaa0 prajJaptidevyAH stutiH tanvA'bjamahAdalAbhayA saha zaktyA'tulamodalAbhayA / mama bhavatu mahAzikhaNDikA 'prajJaptI' ripurAzikhaNDikA // 4 // 4 ||-vaitaa0 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrIsumatinAthasya stutiH - kurvantamuruprabhaM janaM jinasamUhasya prArthanA namramanaGgataruprabhaJjanam / bhaktyA nuta sanmahodayaM 'sumati' jinaM vikasanmahodayam // 1 // zrIbappabhaTTisUrikRtA. 5 zrIsumatijinastutayaH potatvaM vai bhavodadhau patatAM yo guruvaibhavo dadhau / vitaratu so'tAmasaM varaM jinavANyai praNAmaH - nivahastIrthakRtAmasaMvaram // 2 // - vaitA0 vajrazRGkhalAdevyAH stutiH - saMsmarata ratAM kuzezaye kenakacchaviM duritAGkuze zaye / chintte bhavavAsadAma yA jinavAk sA'tizivA sadA mayA / vinatA'bhyadhikAmasaGgatAM yacchatu ca cyutakAmasaGgatAm // 3 // - caitA0 jeI 1 'kanakaruci' ityapi pAThaH / 9 ahitAdrivajrazRGkhalAM dharamANAmiha vajrazRGkhalAm // 4 // 5 // vaitA0 OM * - vaitAlIyam AI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatikA. 6 zrIpadmaprabhajinastutayaH -or- - atha zrIpadmaprabhanAthasya stutiH varNena tulyarucisampadi vidrumANAM puSpotkaraiH suragaNena divi drumANAm / abhyarcite pramadagarbhamaje yazasye 'padmaprabhe' kuruta bhaktimajeyazasye // 1 // -vasantatilakA samasta jinezvarANAM stutiH ye majanodakapavitritamandarAgA stoSeNa yAnalamupAsata mndraagaaH| .. dharmodayAbdhipatane vanarAjinAva ste pAntu nanditasadevanarA jinA vH|| 2||-vsnt0 jinamatavicAraH zacyAdidivyavanitaughadhavastuta ! tva___ mvyaahtoditythaavidhvstutttv!| sthAnaM jinendramata ! nityamakampradehi janmAdyanantavipadAM zamakaM pradehi ||3||-vsmt0 SajrAGkuzIdevyAH stutiH adhyAsta yA kanakaruk sitavAraNezaM ____ 'vajrAGkuzI' paTutarA'hitavAraNe zam / na hyekadhaiva vijaye bahudhA tu sAraM vajrAGkuzaM dhRtavatI vidadhAtu sA'ram // 4 ||6||-vsns0 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbappabhaTTisarikRtA. 7 zrIsupArzvajinastutayaH atha zrIsupArzvanAthasya saMkIrtanam AzAste yaH stavai yuSmA-nityasau khyAtibhAjanaH / zrI supArzva!' bhavatyeva, nityasaukhyAtibhA janaH // 1 // -anuSTupa jinakadambakakIrtanam jinAMhI naumi yau juSTA-vAnatAmarasaMsadA / ArUDhau divyasauvarNA-vAnatAmarasaM sadA ||2||-anu0 jinavANIvicAra: yazo dhatte na jAtAri-zamanA vilasan na yaa| sA''rhatI bhAratI dattAM, zamanAvilasannayA ||3||-anu0 apraticakrAdevyAH prArthanA ArUDhA garuDaM hemA-bhA'samA nAzitAribhiH / pAyA'dapraticakrA' vo, bhAsamAnA zitAribhiH ||4||7||-anu0 8 zrIcandraprabhastutayaH atha zrIcandraprabhasya stutiH bhavodbhavatRSAM bhRzaM kRtazivaprapaM cAmaraiH ___ saharSamupavIjitaM vrvpuHprpnycaamraiH| prabhAvalayakAntatApahasitorucandraprabhaM praNaumi paramezvaraM vinayacAru 'candraprabham // 1 // ___-pRthvI (8, 9) jinasvarUpam avantu bhavato bhavAt kaluSavAsakAdarpakAH sukhAtizayasampadA bhuvanabhAsakAdarpakAH / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatikA. vilInamalakevalAtulavikAsabhArA jinA mudaM vidadhataH sadA suvacasA sabhArAjinA ||2||-pRthvii jinAgamasmaraNam samastabhuvanatrayaprathanasajjanAnApadaH pramocayati yaH smRtaH sapadi sajjanAnApadaH / samullasitabhaGgAkaM tamamalaM bhajai nAgamaM sphurannayanivAritAsadupalambhajainAgamam // 3 ||-pRthvii kAlIdevyAH stutiH azizriyata' yA'mbujaM dhRtagadAkSamAlA'ghavAn yayA bata vipUyate bhyshmkssmaa'laaghvaa| ghanAJjanasamaprabhA vihataghotakAlIhitaM mamAtulamasau sadA pravidadhAtu 'kAlI' hitam 4||8||-pRthvii 9 zrIsuvidhijinastutayaH ---- momenatha zrIsuvidhinAthAya praNAmaH vimalakomalakokanadacchada___ cchaviharAviha rAjabhirAmaraiH / satatanUtatanU 'suvidheH' kramau namata he'mataheThanalAlasAH! // 1 // -drutavilambitam jinezvarebhyo vijJaptiH kalazakuntazakuntavarAGkita kamatalA matalAbhakarA nRNAm / vigatarAgatarA vitarantu no hitamanantamanaGgajito jinAH ||2||-dut0 . kAzabhArA' ityapi pAThaH / 2 'dhAtukAlI0' ityapi pAdaH / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvappabhaTTisUrikRtA. jinamatAya praNAmaH avamasantamasaM tatamAnayat pralayamAlayamAgamarociSAm / bhuvanapAvanapAlanamarkavaja jinamataM nama tannayavannaho! ||3||-t0 mAnavIdevyAH stutiH jayati sAyatisAmakRdanvitA sutaruNA trunnaabjsmdyutiH| kajagatA jagatA samudA nutA natimatA'timatA bhuvi 'mAnavI' ||4||9||-dut0 Excccccco ccom 10 zrIzItalajinastutayaH atha zrIzItalanAthasya stutiH viharati bhuvi yasmin devalokopamAnaH samajani naralokaH 'zItalo'kopamAnaH / RjimasaliladhArAdhautamAyAparAgaH sa bhavatu bhavabhIteH saMzamAyAparAgaH // 1 // -mAlinI (8, 7) jinavarANAmupAsanA yamabhinavitumuccairdivyarAjIvavAra sthitacaraNasarojaM bhavyarAjI vavAra / jinavaravisaraM taM pApavidhvaMsadakSaM zaraNamita vidanto mA sma viddhvaM sadakSam ||2||-maalinii siddhAntasya stutiH paTuraritimiraughavyAhatAvaryameva pravitarati janebhyo yaH sadA varyameva / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatikA. sa hi bahuvidhajanmavAtajainaH kRtAntaH kRtakumatavighAtaH pAtu jainaH kRtAntaH // 3 ||-maalinii puruSadattAdevyAH stutiH bhramati bhuvi mahiSyA yA''mahAsindhu nAnA kRtajinagRhamAlAsanmahA'siM dhunaanaa| kanakanibhavapuHzrIraJjasA sAdhitAyA rujatu 'puruSadattA''smAsu sA saadhitaayaaH||4||10||-maalinii 11 zrIzreyAMsajinastutayaH atha zrIzreyAMsanAthAya vandanam vimalitabahutamasamalaM sphuratprabhAmaNDalAstasantamasamalam / sakalazrIzreyAMsaM praNamata bhaktyA jinezvaraM 'zreyAMsam // 1 // -AryAgItiH (skandhakam) jinapatibhyaH praNAmaH AnanditabhavyajanaM ghanAghaghartizizirazubhavyajanam / abhivande jinadeva kramayugalaM sadguNaiH sadA'jinadeva ||2||-aaryaa jinavANyai namaH jainamupamAnarahitaM vaco jagatrANakAri no punarahitam / praNamata sanmahimakaraM bhavyamahAkumudabodhajanmahimakaram // 3||-aaryaa0 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbappaTisUrikRtA. mahAkAlIdevyAH stutiH yA dyutivijitatamAlA paviphalaghaNTAkSabhRllasattatamAlA / nRsthA suSamaM tanutA dasau 'mahAkAlya'martyasAmantanutA // 4 // 11 ||-aaryaa0 12 zrIvAsupUjyajinastutayaH atha zrIvAsupUjyasya mahimA zrImate 'vAsupUjyAya', jyAyase jagatAM naman / na mando'pi kSaNAdeva, devapUjyo na jAyate? // 1 // -anuSTub tIrthakarANAmabhyarthanA ye nApitAH surucitai-rucitairdaanvaaribhiH| vAribhirvitate merau, te me raudraM harantvagham // 2 ||-anussttub jinavANIvicAraH anAdinidhanA'dInA, dhnaadiinaamtiprdaa| matipradAnamAdeyA-'namA deyAjinendravAk ||3||-anussttub gaurIdevyAH stutiH sauvarNapaTTA zrIgaurI, zrI gaurI' padmahastikA / hastikAyA mahAgodhA-''godhAmadhvastaye'stu vaH // 4 ||12||-anussttub 13 zrIvimalajinastutayaH atha zrIvimalanAthasya saMstavanam - nijamahimavijitakamalaM pramadabharAnamradevapUjitakamalam / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatikA. vimalasya dhAmayugalaM__ghanIyaguNasampadabhinuta kramayugalam // 1 // -AryAgItiH jinasevA zamitAkhilaruji nAnAM bhojodaralAlite'ticAru jinAnAm / caraNayuge divijanate __bhaktiM kuru durlabhe bhuvi janate! ||2||-aaryaa0 jinavANIstutiH vijitavatI suravaM dyA___ mApUritavantamambudaM survndyaa| vIrasya bhavAdavatAd vANI kenApi na vijitA vAdavatA // 3 // -Arya0 gAndhArIdevyAH stutiH pavimuzalakarA lAbhaM zubhaM kriyAdadhivasantyatikarAlAbham / kamalaM rAgAndhArI raNakRnnIlaprabhotkarA 'gAndhArI' // 4 // 13 ||-aaryaa0 14 zrIanantajinastutayaH atha zrIanantanAthasya stutiH nireti gadavallarIgupilajanmakAntArataH praNamya ymniipsitopntdivykaantaartH| anantajidasau jayatyabhimatAyado ghasmaraH samastajagadaMhasAM hatakRtApadoghasmaraH // 1 // -pRthvI (8,9) Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvappaSTisUrikatA. jinAnAM vijayaH bhavanti na yadAnatA varavidhAvalIkAnanAH zrutajvalanabhasmasAtkRtabhavAvalIkAnanAH / prapaJcitajagar3hahaduritakUpatArA jinA jayanti vapuSeha te'nupamarUpatArAjinA ||2||-pRthvii jinavANyAH prAdhAnyam avantyakhilaviSTapAzritasabhAjanAsUnRtA jayatyamarayogibhiH kRtasabhAjanA sUnRtA / jinendragaditA nayAdivasupA'tra gIrvANatA mitA ripuvibhedane kRtasupAtragIrvANatA // 3 ||-pRthvii mAnasIdevyAH stutiH nijAGgalatayojvalA vizadavandhujIvAbhayA sitAGgavihagA hatAnamadavandhujIvA'bhayA / jvalajjvalanahetikA haratu 'mAnasI' tApadaM zubhAtizayadhAnyavRddhyanupamAnasItA padam ||4||14||-pRthvii - 15 zrIdharmajinastutayaH / / atha zrIdharmanAthasya stutiH samavasaraNabhUmau sajjitArhodayAyAM niyatamabhidadhau yaH sajitA! dayAyAm / janayatu mudamudyadrAgasaudharmanAmArcitaha riparipUjyo drAgasau 'dharma'nAmA // 1 // -mAlinI (8, 7) jinavarANAM vijJaptiH yadudayasadhigamya mApadAnandasatra jagalupharatahiMsaM umApra dAnaM damaM ca / 10 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. dadatu padamuruzrIteji nAnAzayaM tu pratibhayamiha no'ghaM te jinA nAzayantu // 2||-maalinii jinavacanaprazaMsA parasamayaripUNAM saMsado dArahetau vihitavitatamohAsaM sdodaarhetau| jinavacasi ratA stApaddhatau satyanItau divijamanujalakSmIpaddhatI satyanItau ||3||-maalinii mahAmAnasIdevyAH stutiH asiphalakamaNizrIkuNDikAhastikA'laM _prabalaripuvanAnAM kuNDikA hastikAlam / mRgapatimadhirUDhA sA 'mahAmAnasI' mA mavatu sutaDidAbhA'sAmahA maansiimaa||4||15||-maalinii 16 zrIzAntijinastutayaH atha zrIzAntinAthAya namaH bhavyaiH kathaJcidatiduHkhagabhIravApe___ sattArako jagati samyagabhIravApe / yastaM namAmi vihitAvamahAnizAntaM 'zAnti' jinaM paramazAntimahAnizAntam // 1 // -vasantatilakA jinAnAmutkarSaH yadvAhavo varapurIparamArgalAbhAH prAptA yatazca jagatA prmaarglaabhaaH| natvA ca yAMstulitavaibudharAji nA''ste siddhau jayantyaghadavAmbudharA jinAste ||2||-bsnt0 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbappabhaTTisUrikatA. jainavacasaH pradhAnatA yacchRNvato'tra jagato'pi samA'dhikAraM buddhirbhavatyanupatApi samAdhikAram / tat pAvakaM jayati jainavaco rasAdi bhogAtilolakaraNAnavacorasAdi // 3 ||-vsnt0 kAlIdevyAH prArthanA dhatte gadAkSamiha dRkpatitAJjanasya __ kAntiM ca yA gatavatI patitAM janasya / AmodalolamukharoparipAtukAlI padmo yadAsanamasau paripAtu 'kAlI' ||4||16||-vsnt0 17 zrIkunthujinastutayaH atha zrIkunthunAthasya stutiH hantuM mahAmohatamo'kSamANA mojo nRNAM yo'kRta mokssmaannaa| yaM cAtikRcchrAjanatA''pa devaH sthApyAt sa 'kunthuH' zivatApade vaH // 1 // -indravatrA jinadarzanasya prabhAvaH saMsArarUpaH subRhannudanvA nalaci pIDAnivahaM nudan vA / yadarzanAt prApi janena nAkaH stUyAjinAMstAn bhuvane na nA kaH? // 2 ||-upjaatiH jinavANImAhAtmyam vajrAzanI duSkRtaparvatAnAM nirvANadAnAt kRtaparvatAnAm / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 caturviMzatikAH jinendravANImavadAtaniSThAM samAzrayadhvaM svavadAtaniSThAm // 3 ||-up0 mahAkAlIdevyAH stutiH ghaNTendrazastraM saphalAkSamAlaM nRsthA vahantI vimalA kSamA'lam / vareSu vaH pAtu tamAlakAntA devI 'mahAkAlya'samAlakAntA // 4 // 17 ||-up0 18 zrIarajinastutayaH atha zrIaranAthasya stutiH stuta taM yena nirvRtyA-maraJji navaraJjanAH / vihAya lakSmIrjagatA-'maraM' jinavaraM janAH! // 1 // -anuSTupa jinakadambakasya stutiH-- trilokIM phalayan pAtu, sadmanaHpAdapAM sa vH| jinaugho yasya vandyAH zrI-sadmanaH pAdapAMsavaH ||2||-anussttup jinavAkratutiH jainyavyAd vAk satAM datta-mAnanandA na vaadibhiH| jayyA stutA ca nItInA-mAnanaM daanvaadibhiH||3||-anussttup vairoThyAdevyAH stutiH zyAmA nAgAstrapatrA vo, 'vairoTyA''raM bhye'vtu| zAnto'rAtiryayA'tyugra-vairo'TyArambhayeva tu||4||18||-anussttup Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ in zrIvappaTTisUrikRtA. 19 zrImallijinastutayaH atha zrImallinAthasya stutiH karotu no 'malli'jinaH, priyaM guru ciraM hatim / dviSAM ca tanyAt siddhezca, priyaGguruciraMhatim // 1 // -anuSTup jinajanmamahimA-- jainaM janma zriyaM varga-samagrAmaM dadhAtu nH| kSaNadaM meruzirasaH, samagrAmandadhAtunaH ||2||-anussttup jinavANyAH svIkAraH jinasya bhAratI tamo-vanAgasaGghanAzanIm / upeta hetumunnatA-vanAgasaM ghanAzanIm // 3 ||-prmaannikaa zrutadevatAyAH stutiH vAgdevI varadIbhUta-pustikA''padmalakSitau / Apo'vyAd vibhratI hastau, pustikaapdmlkssitau|4|19-anussttup 20 zrImunisuvratajinastutayaH zrImunisuvratanAthasya stutiH jayasi 'suvrata !' bhavyazikhaNDinA___marahitApaghanAJjananIlatAm / dadhadalaM phalayaMzca samaM bhuvA'marahitApaghanAM jananIlatAm // 1 // __-dutavilambitam samagrajinavarANAM stutiH pratijinaM kramavAriruhANi naH sukhacitAni hitAniH navAni sm|| Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. dadhati rAntu padAni nakhaprabhA sukhacitAni hi tAni navAnizam // 2||-drut0 jinamataprazaMsA jayati tat samudAyamayaM dRzA matikavI ramate parame dhane / mahati yatra vizAlabalaprabhA matikavIramate paramedhane ||3||-dvt0 zrutadevatAyAH stutiH zrutanidhIzini ! buddhivanAvalI davamanuttamasAracitA padam / bhavabhiyAM mama devi ! harAdarA davamanut tamasA racitApadam // 4 // 20 ||-drut0 ___21 zrInamijinastutayaH atha zrInaminAthasya stutiH vipadAM zamanaM zaraNaM ___ yAmi 'narmi' dUyamAnamanujanatam / sukhakumudaughavikAze yAminamindUyamAnamanujanatam // 1 // -gItiH jinezvarANAM prArthanA yairbhavyajanaM trAtuM yete bhavato'jinAsthirahitA ye| IzA nidadhatu susthA ye te bhavato jinA sthirahitAye // 2 // -gItiH Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 zrIbappaTTisarikRtA. jinazAsanasya vijayaH jinazAsanaM vijayate vizadapratibhAnavaprabhagamavat / trijagad bhavakAntAraM vizadapratibhAnavaprabhaM gamavat // 3||-giitiH acchuptAdevyAH stutiH sA'cchatA''vyAd gaurI ha vAjinA yAti yA nmsyntii| dvaiSamasikArmukajitA''havA jinAyAtiyAnamasyantI // 4 // 21 ||-giitiH 5000000000 -mAlinI 22 zrInemijinastutayaH atha zrIneminAthAyAbhyarthanA ciraparicitalakSmI projjhya siddhau ratArA damarasadRzamAMvarjitAM dehi 'neme!'| bhavajaladhinimajjajantunirvyAjabandho ! damarasadRzamayA' varjitAM dehine me // 1 // jinavarANAM stutiH vidadhadiha yadAjJAM nivRtau zaMmaNInAM sukhaniratanutAno'nuttamAste'mahAntaH / dadatu vipulabhadrAM drAg jinendrAH zriyaM khaH sukhaniratanutA no'nuttamAste mahAntaH // 2 // -mAlinI jinasiddhAntasmaraNam kRtasumatibalarddhidhvastarugmRtyudoSaM paramamRtasamAnaM mAnasaM pAtakAntam / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatikA. prati dRDharuci kRtvA zAsanaM jainacandra paramamRtasamAnaM mAnasaM pAta kAntam ||3||-maalinii ambAdevyAH stutiH jinavacasi kRtAsthA saMzritA kamramAnaM samuditasumanaskaM divyasaudAmanIruk / dizatu satata mambA' bhUtipuSpAtmakaM naH samuditasumanaskaM divyasau dAma nIruk ||4||22||-maalinii 23 zrIpArzvajinastutayaH atha zrIpArzvanAthAya praNAmaH-- namAmi jina pArzva'! te zamitavigrahaM vigraha - mahAnighanameruke varada ! zAnta ! kRtsnApitam / zubhaistribhuvanazriyAH suravarairanIcaistarA mahAnighanameruke'varadazAntakRt ! snApitam // 1 // -pRthvI jinapatibhyaH prArthanA mukhaughajalamaNDapAM duritadharmabhRdbhyo hitAM zubhavyajanakAmitAGkuzalasatpatAkAriNaH / jinendracaraNendavaH pravitarantu lakSmI sadA'' zu bhavyajanakAmitAM kuzalasatpatAkAriNaH // 2 ||-pRthvii jinamatasvarUpam azakyanutikaM harerapi bhavAdinirdAraNe svarUpamamalanaM manasi kinnarairazcitam / nayarjinapatermataM jana ! zivaspRhazcediti svarUpamamalaM ghanaM manasi kiM na rairai citam ? ||3||-pRthvii Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yakSarAjasya stuti: - zrIpaTTisUrikRtA. I 11 jinArcanarataH zrito madakalaM na sulyasyarda dvipaM na manasA dhanai ratisamAnayakSIjanaH / jayatyakhilayakSarAT prathitakIrtiratyunnamad vipannamanasAdhanairatisamAnayakSIjanaH // 4 // 23 // - pRthvI aura 3 24 zrIvIra jinastutayaH - atha zrIvIranAthasya stutiH - navA navA'pavargapraguNaguruguNatrAtamudbhUtamud bhUhorobhavAnAM bhavati ghanabhayAbhogadAnAM gadAnAm / nantA'nantAjJamevaM vadati yamanaghaM bhAsurANAM surANAM DoI pAtA pAtAt sa ' vIraH' kRtatatamalinajJAnitAntaM nitAntam // 1 // - sragdharA (7, 7, 7 ) 21 jinezvarANAM stuti: ye'meye merumUrdhanyatulaphalavidhAsattarUpAttarUpAH satuH sanutyajIryapadi surajalaiH prAstamohAstamohAH / jAtau jAtaujasaste dyuticitijitasatkundadantA dadantAmadhyAmadhyAnagamyAH prazamamiha jinAH pApadAnAM padAnAm // g0 jinavacanavicAraH doSo doSorusindhuprataraNavidhiSu nyAyAsyA yazasyAH prAduH prAduSkRtArthAH kRtanatiSu jayaM samparAye parA ye / te zAntezAM nakhAMzucchuritasurazirorAjinAnA jinAnAmArAmA rAddhilakSmyA vacanavidhilavA vo dizantAM dizaM tAm // 3 // -srag0 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 caturviMzatikA. ambAdevyAH stuti: siMhe siM layA'laM jayati kharanakhairvItaniSThe'taniSThe zukle zukklezanAzaM dizati zubhakRtau paNDite'khaNDite kham / yAte yA tejasA''DhyA taDidiva jalade bhAti dhIrA'tidhIrApatyA''patyApanIyAnmuditasamaparAyadhamaM bAdha' mambA' ||4||24|| // iti caturviMzatikA samAptA // -srag0 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrIvappabhaTTisUriviracitA // // caturviMzatikA // ( saTIkA) assassinasan 1 zrIRSabhajinastutayaH / / REPRESERVERTERSTAR atha zrInAbheyasya stutiH namendramauligalitottamapArijAta____ mAlArcitakrama ! bhavantamapArijAta ! / 'nAbheya' ! naumi bhuvanatrikapApavargadAyin ! jinAstamadanAdikapApavarga! // 1 // -vasantatilakA (8, 6) TIkA pArijAtAH-kalpagumAsteSAM mAlAstAbhirarcitau kramau yasya tasya saMbodhanaM he pA0 / apagatamarijAtaM yasya tasyAmantraNe / bhuvanatrikaM pAtIti "kvacit DaH" (siddha-heme0 a0 5, pA0 1, sU0 171 ) "DityantyasvarAdeH" ( siddha0 a0 2, pA0 1, sU0 114) ityanenAntyasya lopaH tasyAmantraNam / he mokSadAyin ! astaH kandAdikaH pApavargo yena tasyAmantraNe // 1 // anvayaH namra-indra-mauli-galita-uttama-pArijAta-mAlA-arcita-krama! apa-ari-jAsa! bhuvanatrika-pa! apavarga-dAyin ! jina ! asta-madana-Adika-pApa-varga ! 'nAmeya'! bhapastaM maumi| Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma caturviMzatikA. zabdArtha manna"namaskAra karanArA, ph==surapati, indra mauhi=(1) mastaka ; (2) mukuTa. hita (50 50lR)=paDelI. uttama=zreSTha. parajJAta=pAriAtaka, kalpavRkSa. mAhA=mALA. cita (dhA. ( )=pUjAyelAM. ma=caraNa. namrendra mauligalitottamapArijAtamAlAcitakrama != huM namaskAra karanArA indronA mastaka (athavA mukuTa) uparathI paDelI zreSTha pArijAtakanI mAlAo vaDe pUjAyelAM che caraNo jenAM evA! (saM) mavanta (mU. mata )=tamane, Apa sAhebane Zq=vAcaka avyaya. arizatru, duzmana. nAmaya ! (mU. sAmeya )=he nAbhi (nareza)nA nandana, huM RSabhadeva! nAma (dhA. su)=huM stavuM chuM. muvana=loka, jagat. triva=traNano samudAya. [ 1 zrIRSabha pA=rakSaNa karavuM. muvanatripa !=De. trailokyanA rakSaka ! lava =mokSa, nirvANa, TrA=ApavuM. lavamaeNcina !=he mokSanA dAtAra ! ne ! (mU. bina)=he vItarAga, hai jinezvara ! satta (dhA. gam )=pheMkI dIdhela, parAsta karela. mana=madana, kAmadeva. sAhi=zarUAta. q=pApa. yA=samudAya. nAta=samUha. arijJAta ! dUra thayo che zatru-samUha jeno sattamanA pApavarSa !=parAsta karyo che kAmadevAdika pApa-samudAyane jeNe evA! (saM) evA! (saM) ( zlAkArtha zrInAbhinandananI stuti-- " namarakAra karanArA indronA mataka (athavA mukuTa ) uparathI paDelI evI uttama pArijAtaka (nAmanAM puSpA)nI mAlA vaDe pUjAyelAM che caraNA jenAM evA he (nAtha) ! naSTa thayA che zatru-samUha jeneA evA he (Iza)! hai ( varga, martya ane pAtALarUpI athavA adhelAka, tirthaMg--lAka ane Urdhva-lokarUpI) traNa bhuvananA pAlaka! huM sekSanA dAtAra! hai vItarAga ! parArata karyo che kAmadevAdika pApa-samudAyane jeNe evA huM (paramezvara)! hai'nAbhi(nareza )nA nandana ( arthAt RSabhadeva)! huM Apane tavuM chuM."--1 spaSTIkaraNa padya-mImAMsA chanduHzAstramAM padya' zabdathI cAra 'padma' yAne 'caraNa'vALo chanda samajavAmAM Ave che. A padyanA varNa ane mAtrAnA bhedane dhyAnamAM laIne vRtta ane jAti ema be prakAro pADelA 1 jaina zAstramAM saudharmapramukha 64 indro mAnavAmAM AvyA che. AnI mAhitI sArUM jIo zrIzAbhanamunIzvarakRta stuti--caturvizatikA (pR0 31 ). 2 kAmadevanA svarUpa sArU bruo uparyukta stuti-caturvizatikA (pR0 24-25 ). 3-4 nAbhi nareza ane temanA putra zrIRSabhadeva upara stuti-caturviMzatikAnuM vivecana (pR0 8, 9) prakAza pADe che, Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayA] caturvizatikA. che. arthAt je padyanAM caraNe "varNanA niyamane anusarIne racAyAM hoya, tene "vRtta kahevAmAM Ave che, jyAre jenAM caraNe "mAtrAne dhyAnamAM laIne racavAmAM AvyAM hoya, tene "jAti" kahevAmAM Ave che. A vAtanA upara nIceno zloka prakAza pADe che - " jaMtu cho, ta6 dvidhA parivartatamA mAtrathA nAthane kAMti to vRttAMzavam " -anuSum. vizeSamAM vRttanA traNa prakAre che-(1) samavRtta, (2) ardhasamavRtta ane (3) viSamavRtta. temAM "samavRttanuM lakSaNa e che ke- "aGkayo yasya ctvaarstulylkssnnlkssitaaH|| tadaHrAhmatarIte, samavRtta' pravakSate " -vRttaravAkara, zlokAMka 14. arthAt je vRttanAM cAre caraNe samAna lakSaNavALAM hoya (arthAt jenAM cAre caraNene ekaja niyama lAgu paDato hoya), tene chanda zAstranA jANakAro "samavRtta' kahe che. "ardhasamavRttanuM lakSaNa nIce mujaba che - "prathamADisamo yasya, tRtIyazcaraNo bhvet| dvitIyasturyavad vRttaM, tadardhasama'mucyate // " -vRtta lo. 15. eTale ke je vRttanAM prathama ane tRtIya caraNe samAna hoya temaja dvitIya ane caturtha caraNo paNa samAna lakSaNathI lakSita hoya, te vRtta "ardhasamavRtta" kahevAya che. viSamavRttanA saMbaMdhamAM samajavuM ke- "yasya pAdacatuSke'pi, lakSma bhinnaM parasparam / tavAdupima vRtta, chAzAstravirAvA " -vRtta zloka 16. arthAt jenAM cAre caraNonAM lakSaNe eka bIjAthI bhinna hoya, te vRttane chanda zAstramAM pravINa purU viSamavRtta' kahe che. have prathama to ApaNe A kAvyanuM prAthamika padya "vRtta che ke "jAti' che tene nirNaya karavo joIe ane te mATe "varNa" ane "mAtrA para vicAra karavo joIe. temAM varNanA hasva ane dIrgha ema be prakAze che. ( hasva varNanI eka mAtrA ane gurU varNanI be mAtrA gaNavAmAM Ave che.) vizeSamAM a, I, , traNa ane la e hasva akSaro yAne vaNe che, jyAre bAkInA A, I U, *, e, e, o ane au e svarone dIrgha vaNe kahevAmAM Ave che. A uparAMta hasva svara pachI joDAkSara ke anusvAra ke visarga hoya, to te dIrdha gaNAya che. vaLI pAdane ane je hasva svara hoya to tene vikalpa dIrdha gaNavAmAM Ave che. A vAtanI nimnalikhita zloka paNa sAkSI pUre che. "sAnusvAro visargAnto, dI? yuktaparazca sH| vA pAdAnte tvasau gvako, zeyo'nyo mAtriko lghuH||" -vRtta 0 9. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sturviMtikA. arthAt anusvAra sahitano varNa temaja jenA antamAM visarga hoya te, tathA kIdhuM temaja vaLI jenI pAchaLa saMyukta vyaMjana hoya, te varSe 'gurU' jANavo. pAkrAntAtmaka varNa mAtrAmAM vikalpe zurU gaNAya ane sthApanAmAM vadhu sthapAya, jyAre bAkIno eka mAtrika varNa laghu temaja sarala gaNAya. kviMcatA gurU vahu laghu paNa gaNAya che ane te mATe nRttaranAkaramAM kahyuM paNa che ke~ "varTAvida varSa, saMyogaH masaMzaTM; / citena tenA vAd, laghutApi vid nutteH / ' -vRtta zlo0 10. arthAt----caraNanI AdimAM rahelA varNano saMyoga krama-saMjJaka che ane te varNa AgaLa rahetAM pAchaLano varNa gurU ane che topaNa tene kvicat laghu gaNAya. have traNa varNonA samUhane gaNa' kahevAmAM Ave che ane varNanI usvatA ane dIrghatAno vicAra karatAM tenA je ATha prakAro paDe che, te tarapha daSTipAta karIe, je gaNamAM traNe vaNoM dIrgha hoya, tene ma (SS) gaNu kahevAmAM Ave che; jeno prathama varNa laghu yAne hastra ane bAkInA be gurU yAne dIrdha hoya, te ya (ISS) gaNu kahevAya che; jeno ekalo madhya varNaja hasva hoya, te 4 (55) gaNa che; jeno khAlI chevaTanoja varlDa gurU hoya, te sa (US) gaNu che; jeno chevaTanoja vahu laghu hoya te ta (kaDA) gaNu che; jeno madhyamaja vaNuM gurU hoya, te jJa (DA) gaNu che; jeno Adya varNa ekaloja gurU hoya, te ma (DA) gaNu che; ane jenA traNe varNo laghu hoya, te 7 (1) gaNu che. A hakIkata nIcenA zloka uparathI joi zakAya che: "sarvarDamAM mulAnto, yAvantAho to / madhyAdyaiau jbhau trilo no'STau bhavantyatra gaNAstrikAH // " A uparathI tAtparya e nIkaLe che ke ema ATha gaNo che. vizeSamAM amuka varNa athavA to '' '" (athavA [kavavA -vrutta zrlo 7. badhuM maLIne ma, 5, 6, sa, ta, jJa, ma ane 1 hasva che ke dIrgha che te darzAvavA 4 ane 1 ema akSarono ~' '-') cihnono ullekha karavAmAM Ave che. e vAta paNa sAthosAtha dhyAnamAM rAkhavI jarUrI che ke dareka chaMdamAM 'yati' eTale vizrAma-sthAna hoya che, arthAt amuka akSaro sAthe bolyA Ada virAma laI zAya che. A vivecana uparathI joi zakAya che ke A kAvyanuM prathama padya samavRtta'mAM racAyeluM che ane temAM ekaMdara 14 varSAM che. vaLI temAM ta, ma, jJa ane 6 ema cAra gaNo che ane pahelA ATha akSaro kholyA pachI temaja tyAra pachInA khIjA cha akSaro uccAryA bAda aTakavAnuM Ave che. arthAt A vRttamAM e yati' che. AthI vRttaranAkaramAM ApelA-- "kuttA 'vasaMtatihA' tamanA no za" chellA be varNo guru che. (ATaluM umerIne vAMcavuM) Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ! rAzi, -lakSaNa mujaba A vRtta vasaMtatilakA siddha thAya che. A vAta spaSTa samajAya teTalA mATe A padyanuM prathama pAda vicArIe. nam rendra ra / mau liNg| li tot ta / meM pAri / jA ta ta bha ja ja ga la A padyamAM pAdAnta akSara je ke hasva che, chatAM uparyukta niyamAnusAra tene dIrdha gaNI zakAya che ane ethI karIne vasaMtatilakAnA upara bAMdhelA lakSaNa sAthe virodha Avato nathI. keTalAkane gaNanA AdhAre bAMdhavAmAM AvelAM lakSaNa jhaTa gaLe utaratAM nathI, to temane sArU "nAma tevuM kAma e vAkyane caritArtha karanArA zrutabodha nAmanA chanda zAstrane AdhAre, A temaja tyAra pachInA ponAM lakSaNe vicAravAmAM Ave che. temAM vasaMtatilakAnA saMbaMdhamAM kahyuM che ke "AyaM dvitIyamapi ced guru taccaturtha __ yatrASTamaM ca dazamAntyamupAntyamantyam / aSTAbhirinduvadane ! viratizca padbhiH vAjo ! "dattati' riDha ta thanA " -muta0 lo36. arthAt he candramukhI (caturA) ! je padyamAM pahelA, bIjA, cothA, AThamA, agyAramA, teramA temaja caudamA akSaro yAne vaNe dIrgha hoya ane jyAM AThame ane cha akSare virAma levAto hoya, tene he kAntA ! (paDito) khacita "vasantatilakA' kahe che. A padya-mImAMsAnuM prakaraNa samApta karIe te pUrve A vasaMtatilakAnAM anya nAme tarapha uDatI najara pheMkI laIe. A nAma te bIjAM koI nahi paNa siMhedatA, uddharSiNa, madhumAdhavI temaja induvadanA che. padya-camatkAra- zrIba5-bhadisUrie vividha jAtanA zabdAlaMkArathI yukta padya racelAM che. temAM A prathama padya yamaka-vizeSathI zobhI rahyuM che. A paddha tarapha daSTipAta karatAM joI zakAya che ke prathama ane dvitIya caraNanA chevaTanA cha akSaro ane tRtIya ane caturtha caraNanA chevaTanA 1 A canya mahAkavi kAlidAse racyo che ema kahevAmAM Ave che. emAM indonAM lakSaNo eTalAM sarasa ApyAM che ke zravaNamAtrathI teno bodha thaI jAya. vizeSamAM A graMtha zRMgAra rasane puSTa kare che, kemake dareka chaMdanuM lakSaNa kAlidAse potAnI priyAne uddezIne bAMdhyuM che. 2 "Ama rakSitamamatAne!" ti kAntara 3 sarakhAvo-"11 "kSattisisTA' tamar si Ti 'siMhoddhate'yamuditA mumikAzyapena / 'uddharSiNI'ti gaditA munisaitadhena zrIpiGgalena phathitA 'mdhumaadhvii'ti||" - samaprakara. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA, [1 shriishippAMca akSaro samAna che. A uparathI A padya padAMtasamapaMcAkSarapunarAvRttirUpa yamakathI alaMkRta che ema kahevuM sarvathA khoTuM nahi gaNAya. jinavarANAM prArthanA dAridyamadrisamavigrahatApanIya rAzipradAnavidhinA mahatA'panIya / yairduHkhazatruriha janmavatAmaghAni nighnantu te jinavarA bhavatAmaghAni // 2 // -vasanta0 TIkA yairjinavarairiyaM apanIya-tiraskRtya duHkhazatruriha loke aghaani-htH| kena? adrisamo vigraho-deho yasya tApanIyarAzestasya pradAnavidhistena / kiMviziSTena ? mahatA vaSepramANena // 2 // anvayaH __ yaiH mahatA adri-sama-vigraha-tApanIya-rAzi-pradAna-vidhimA janmavatAMdAriyaM apanIya duHkhazatruH iha aghAni, te jina-varAH bhavatAM aghAni nighnantu / zabdArtha dAridhdhaM (mU0 dAridya )-haridratA, garImA | duHkha-5, pI. adri-parvata. zatru-duzmana, vaiza. sama-samAna. duHkhazatru: 35 huzmana. vigraha-heDa, zarI2. iha-mAgatama. tApanIya-suvarNa, sonu. janmavatAM (mU0 janmavat )-prAzImonA. rAzi-so. aghAni (dhA. han)-nTa thato vo. pradAna-tyAga, hAna. nighnantu(dhA. han)-nAzaro. vidhi-vidhAna, 42j te. te (mU. tad )-te. adrisamavigrahatApanIyarAzipradAna vidhinA-parvata- jin-paat2|1. samAna chaino sevA sonAnA pasArnu hAnAMvara-zreSTha. hevA vaDe. jinavarAH (mU0 jinavara )minezvarI, tIrtharI. mahatA (mU0 mahat)-vizANa. bhavatAM (mU0 bhavat )-tabhA. yaiH (mU0 yad)-7 43. aghAni (mU0 agha)-po. 1 jinavara' zabdanA artha sArU juo stuti-caturvizatikA (pR. 14). Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH 3 caturviMzatikA. zlokArtha jinezvarane prArthanA "parvatanA samAna zarIra che jenuM evA suvarNanA rAzinuM viratIrNa (arthAta eka varSa paryata) dAna devA vaDe karIne jemaNe prANIonA 'dArine dUra karIne temanA (te) duHkharUpa duzamanane A jagatamAM nAza karyo, te jinezvare (he bho!) tamArAM pApane sutarAM naSTa karo."--2 spaSTIkaraNa sAMvatsarika dAna dareka tIrthakara dIkSA le te pUrve arthAta gRha-vAsane tyAga kare te pahelAM eka varSa paryata dAna de che. A dAna karatAM evI uddaghoSaNa karAvavAmAM Ave che ke je jeno arthI hoya, teNe AvIne te grahaNa karavuM. A pramANenI uddaghoSaNAnuM zravaNa karyA bAda yAcako prabhu pAse dAna levA Ave che. IndranA AdezathI kubere prerelA jambhaka devatAo ghaNA samayathI bhraSTa thayeluM, samazAnAdika gUDha sthalamAM raheluM, mAlikI vinAnuM evuM rUpya (rUpuM), suvaNe, rannAdika dravya aneka sthalethI lAvIne prabhu samakSa hAjara kare che. prabhu barobara eka varSa sudhI sUryodayathI mAMDIne te bhojananA samaya sudhI dAna de che ane temAM paNa yAcakanI prArthanAnusAra tene dAna devAmAM Ave che. chatAM paNa e dhyAnamAM rAkhavuM ke prabhunA atizayane lIdhe koI paNa yAcaka asaMbhavita vastunI ke amaryAdita dAnanI yAcanA karI zakato nathI. dina-pratidina eka kroDa ane ATha lAkha suvarNanuM dAna devAmAM Ave che. A pramANe 360 divasa lekhe varSa gaNatAM eka varSamAM tIrthaMkara dIkSA le te pUrve te traNase adhyAsI koDa ane eMsI lAkha (388,8000000) suvarNanuM dAna de che. 1 dArigha ane tenAthI thatI avanati e saMbaMdhamAM juo zrI caturvizatijinAnandaskRtinA 12 mA padya uparanuM mAruM spaSTIkaraNa (pR. 25-26). 2 bhavyanA svarUpa sArU juo stuti-caturvizatikA (pR0 4-5). 3-4 kubera ane jumbhaka saMbaMdhI mAhitI mATe juo stuti-caturvizatikA (pR. 32). 5 "suvarNa e senAno sikko che. (juo mRcchakaTika) vizeSamAM Azare 175 greIna (Tra) jeTalA senAnA vajananuM nAma paNa "suvarNa che. abhidhAna-citAmaNi (kA. 3, 0 548) mAM paNa kahyuM che ke "u rN, paramo niyate samuafa gvaLatara paddha vasturmikSa u" -AryA. arthAta 80 rattI yAne 16 mASa athavA 1 karSa jeTalA sonAnA vajanane "suvarNa' kahevAmAM Ave che. A uparathI ema paNa mAnI zakAya ke suvarNa nAmanA sikakAnuM vajana paNa upara jaNAvyA mujaba hoya. vaLI eca. eca. vilsana (H. H. Wilson)nI 11mI kRti (vol.)nA 47mAM pRSTha uparathI joI zakAya che ke A sikkAnI kIMmata ochAmAM ochI Azare 9 rUpiyA jeTalI hovI joIe. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taviMzatikA. [1 zrIsa 55-yamadAra A padyanAM cAre caraNonA chevaTanA pAMca akSaro samAna che. AthI karIne A patha pAdAMtasamapaMcAkSarapunarAvRttirUpa camakathI alaMkRta che ema jaI zakAya che. sainasiddhAntaprazaMsA yad doSadArudahaneSu rataH kRzAnuH __ syAdApadurvyapi hi yat smarataH kRzA nuH| yad vRSTireva paridAhiSu meghajA'laM jainaM mataM haratu tad guru meghajAlam // 3 // -vasanta0 TIkA yammataM dopadArudahaneSu rataH kRzAnuH syAt-bhavet / nuH-puruSasya / kiMviziSTasya ? smarataH / kiM ? yat urvI api Apat kRzA-tanvI bhavati / yanmataM vRSTireva paridahanazIleSu / kiMbhUtA ? meghajA'laM, tanmataM, guru-vistIrNa, me-mama // 3 // anvayaH yad doSa-dAru-dahaneSu rataH kRzAnuH, yad smarataH nuH urvI api Apat hi kRzA syAt, yad parivAhiSu alaM megha-mA vRSTiH eva tad jainaM mataM me guru agha-jAlaM haratu / zabdArtha yad (bhU. yA ) . kRzAnuH (mU0 kRzAnu )-mali. doSa-hoSa, paNa. sthAt (dhA0 as ) yAya. dAru-14, mA. Apada-Apatti, vipatti. dahana-bhAgate. urvI (mU0 uru)-moTI. doSadAradahamepu-653pI 4ne mAyAma. api-52. rataH (mU* rata)-anu2, mAsasa. | hi-nizcayAtma avyaya. 1 A prakAranA camakathI vibhUSita kAvya jevuM hoya, te stotra-ratrAkaranA dvitIya bhAganA patraka 4Dha-tarapha draSTipAta karo. tyAM je viharamANa-viMzati-jinastava nAmanuM kAvya ApeluM che, tenuM phakta prathama paddha atra udAharaNa tarIke ApavAmAM Ave che. "sImaMdharAdhIza ! mahAvideha kSoNIvataMsaH sumahA videha ! / bhavAm bhavasAviSa! vai nate'va bhIdo'stu me sagviSadecateSa!" - ti. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaya: ] yam (mU. caT )=jene. bharataH (mU. ramarata )=yAda karanArA. rajJA (mU. rRA )=1. suH (mU. ? )=manuSyanI, sRSTi (mU. vRSTi )=vRSTi, varasAda, =ja. parivAdipu (mU. parivAhina)=saMtAne viSe. megha-megha, jaLanuM vAdaLuM, nan=utpanna thavuM. meghajJA=meghathI utpanna thanArI, caturviMzatikA. zrutadevatA-saMkIrtanam - aruM=atyaMta. jaina (mU. jaina )=jaina, jina-viSayaka, mataM ( mU. rata )=mata, darzana, siddhAnta. daratu ( dhA. 6 )=haro, nAza karo. dr (mU. tap )=te. mudda=vistIrNa. maiM (mU. sar )=mArA, anya-pAya. jJAha-samUha. lavanAruM=pApanA samUhane. blekArtha jaina siddhAntanI prazaMsA " je (sinphrAnta ) dUSaNarUpa kAne bALI nAMkhavAmAM anurakta agninA samAna hAya, temaja jenuM maraNu karanArA mAnavanI cATI Apattie paNa khaccita alpa thai jAya ( arthAt tene! aMta Ave) tathA je ( saMsAranA saMtApathI) dagdha thayelAone viSe zAMti arpaNa karavAmAM) meghathI utpanna thayelI atyaMta vRSTija che, te jaina zAsana mArA viratIrNa pApa-samUhano nAza karo. ''3 spaSTIkaraNa padya-camatkAra A padyanAM caraNo tarapha daSTipAta karatAM joI zakAya che ke tenAM prathama ane dvitIya tharaNonA chevaTanA pAMca akSaro ane bAkInAM e caraNonA chevaTanA cAra akSaro samAna che. Que da yAM drAg bhavanti suramantrisamA namantaH saMtyajya mohamadhiyo'pyasamAnamantaH / vAgdevatA hatakuvAdikulA bhavarNAt sA pAtu yuvijJamujItjhAmavAM // 2 // ? // -vRsatta TIkA sA vAgdevatA bhavarNAt pAtu / yAM adhiyo'pi janA namantaH suramantrisamA mavanti / moDhuM-ajJAna saMtsagya viviziSTa ? balamAna, basa-madhyatinaM 6 pur* vikasanmukulAnAM AbhA - chAyA yasya varNasya evaMvidho varNo yasyAH sA // 4 // 2 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA, [ 1 zrI RSabhaanvyH -samArnamata mo savaMyA cAM namarataH 1-fdhaH vi ju-ma[i1]-samA mati tA --dhAri-kuDhA, yu-virajU-mu-kAma-vaLa vAjU-vatA mA-baTI (g) zabdArtha jAM (jU tha6)=jene. | =aniSTavAcaka zabda. =satvara, jhaTa. vArikavAdI. aparigsa (pA. 5)= thAya che. 64=samUha, samudAya. H=devatA. tapuDhiA =nAza karyo che 'kavAdInA samudAyane [1]=pradhAna. jeNe evI. =devagurU(bahaspati)nA samAna. ma=saMsAra. namanaH (pUnama)=namaskAra karanArA. ==RNa, devuM, karaja. saMyuja (dhA. tyara)tyAga karIne, tyajI daIne. mAta=saMsArarUpI karajamAMthI. moTuM (pU. moda)=mehane, ajJAnane. =buddhi, mati. rA (mULa tat)=. tti =avidyamAna che buddhi jene viSe evA, jaDa. urg (dhA * TI)=rakSaNa karo, bacAvo. samAna tulya. kukamogarAnuM phUla. attama=nirUpama, asAdhAraNa visata (dha. phU )=vikAsa pAmatI, khIlatI. attara-madhyavartI, Antarika. mudakaLI, kalikA. tharUkavANI. 3mA chAyA, kAti. jevA -devatA. va=varNa, raMga, vAtA =sarasvatI, kRta-devatA. suvikaramukuDhAmeva-kundanI vikasvara thatI dUta (kA )=naSTa karela. kalikAnI chAyA jevo varNa che jeno evI. phlekArtha buta-devatAnI stuti "asAdhAraNa temaja Antarika evA ajJAnane tyajI daIne, jene namaskAra karanArA jaDa (manuSyo) paNa bRhaspatisamAna bane che, te zruta-devatA ke jeNe kuvAdIonA kulane saMhAra karyo che temaja vaLI jene varNa kunda(kusuma)nI vikasvara thatI kalikAnI kAMtine je che, te sarasvatI (he bhavya jana ! tamane) bhavarUpI karajamAMthI bacAvo."-4 spaSTIkaraNa padha-camatkAra A padanAM cAre caraNene chevaTanA pAMca akSaro samAna che. AthI karIne A padya paNa dvitIya paranI mAphaka pAdAMtasamapaMcAkSara punarAvRttirUpa yamakathI alaMkRta che. 1 khoTA tarka uThAvanAra. 2 A kAvyanA 76mA temaja 8mA zlokamAM paNa zruta-devatAnI stuti karavAmAM AvI che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastatayaH ] caturviMzatikA. zruta-devatAnuM svarUpa zrata-devatAnA saMbaMdhamAM evo ullekha che ke te zratanI adhiSThAyikA che. vaLI teno varNa candra, kSIra, hima ItyAdinA jevo dhavala che ane te kamalanA upara ArUDha thAya che. vizeSamAM tene cAra hAtha che. tenA jamaNA be hAtha pustaka ane mAlA vaDe alaMkRta che, jyAre DAbA be hAtha vaNa ane kamalathI vibhUSita che. A devInA saMbaMdhamAM nIceno zloka paNa vicAravA jevo che. "prakaTapANitale japamAlikA kmlpustkvennuvraadhraa| dhavalahaMsasamA zrutavAhinI gg kurivaM muvi mAtA " -hUtavilambita. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ehsanasarannas 5 2 zrIajitajinastutayaH / Brezsensensuur atha zrIajitanAthasya stutiH kusumabANacamUbhirapIDita stribhiratIva jagadbhirapIDitaH / sakalalokamavan vRjinAjitaH zamayatAd duritAni jinAjitaH // 5 // -drutavilambitam TIkA jinazcAsAvajitazca sa jinAjito duritAni zamayatAt / kiM0 1 kusumabANasyakandarpasya cambaH zabdAdyAstAbhiH apIDitaH / trijagadbhiH iidditH-stutH| kiM kurvan ? avan-rakSan , (kaM?) sakalalokaM, (kasmAt ?) vRjinaM-pApaM tdevaajiH-sNgraamsttH||5|| anvayaH ___ kusuma-pANa-camUbhiH a-pIDitaH, tribhiH jagadbhiH api atIva IDitaH, vRjina-Aji-taH sakala-lokaM avan jina-ajitaH' duritAni zamayatAt / zabdArtha kusuma-505, . sakala-samasta. pANa-mAe. loka-1, duniyA, vizva kusumadhANa-505 cha mAnena te, maheca. sakalalokaM-samarata bhagatane. camU-1242, senA, zena. avan (mU0 avat )-pAnA21, 26 42naa| kusumabANacamUbhiH abhavanI senAko 5. vRjina=5. pIDita (dhA0 pID)-:mI thaye. Aji-saMyAbha, sA. apIDitA nali pIyesa. vRjinAjitaH-pA535 saMgrAmathI. trimiH (mU.ni)-trae pahe. zamayatAt (dhA0 zam)-zAMta 72, nae rI. atIva-atyaMta. duritAni (mU* durita)-pApona. jagadbhiH (mu0 jagat )-sato po. ajita-patinAtha, mIna tIrtha 2. IDitaH (mU0 IDita)-stuti 42rAyesa. | jinAjitaHmati nina. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinatutayaH ] caturviMzatikA. lekArtha zrI ajitanAthanI stuti- kaMdarpanA sainya vaDe nahi pIDAyelA evA, tathA traNe jagata vaDe paNa atyaMta rastuti karAyelA, temaja pAparUpa saMcAmathI samasta vizvanuM rakSaNa karanArA evA ajita jinezvara (he bhavya--jana! tamArAM) pApane naSTa karo."--5 spaSTIkaraNa padya-mImAMsA- padya-camatkAramAM A kAvyamAMnA tRtIya padyane maLatuM AvatuM A padya (temaja tyAra pachInAM traNa po) dvatavilaMbita chaMdamAM racAyela che. A chaMdanuM lakSaNa e che ke "ayi kRzodari! yatra caturthakaM guru va saptamake dazamaM tthaa| viratijaM ca tathaiva vicakSaNaDhuMtavilambitamityupadizyate // " -zruta0 0 30. arthAta he sUkSama aMgavALI! je samavRttanA cethA, sAtamA, dazamA ane aMtya arthAt bAramA akSaro dIrgha hoya che, te vRttane pariDato "dutalikhita kahe che. A vRttamAM 4, 5, ma ane ema cAra gaNe che. AthI karIne enuM lakSaNa ema paNa bAMdhavAmAM Ave che ke "drutavilambitamAha nabhau bharauM" A vAta dhyAnamAM utare teTalA mATe A padyanA prathama caraNa prati daSTi-pAta karIe, - mamipI tiH jinezvarANAM nuti: kRtavato'sumatAM zaraNAnvayaM sakalatIrthakRtAM caraNAn vayam / surakRtAmbujagarbhanizAntakAn ravisamAn praNumo'ghanizAntakAn // 6 // -tRta 0 -1 A dvitIya jinezvara ajitanAthanA caritranuM diga-darzana karavuM hoya, to stuti-caturvizatikA (pa0 34) tarapha dRSTipAta karo. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatikA. TIkA sakalatIrthakRtAM caraNAn vayaM praNumaH / kiMvidhAn ? kRtavataH / kiM ! zaraNAnvayaMzaraNapravAha asumatAM / surakRtAmbujagarbhameva nizAntaM gRhaM yeSAM te sura0 / " zeSAdvibhASA (a)" (siddha0 40 7, 140 3, sU0 7) kRti (T) pratyayaHravisamAna-sUryasamAn / ataH apaneva nizA tathA antA-vina rAjAH || 6 | vya: 4 vayaM sAjI-tIrtharatA nu-matAM rAjA-anvayaM dhRtavata:, jI<-ta-kSamyuna-1rma-nirAntAjU, dhi-samAna, adha-nirAA-ataSThAna caraLAnlR prabhumAM | zabdArtha mRtavataH (mU. tatha7)=karelA. anu=prANa, annumatAM (mU. anuma1 )=prANIonA. rA=zaraNa, acAva. anvaya=saMtati, pravAha. gaLAvayaM=zaraNanI saMtatine tIrthaM=(1) caturvidha saMgha; (2) dvAdazAMgI; (3) pra ma gaNadhara. karanAra. tIrthaMkRta-tIrthaMkara, tIrthapati. sAtIthatAM-sarva tIrthaMkaronA. caLAv (mU. caraLa )=pAdene, caraNone. vayaM (mU. gamatU )=ame. ( [ 2 zrIajita kRta (dhA. )=karela, racela. avu-jala. anuna=jalamAM utpanna thAya te, kamala. gama=madhya bhAga. nizAta=gRha. sutAyunAmanirAntadAna-deva-racita kramalono madhya bhAga che gRha jenuM evA. vi=sUrya, sUraja. visamA=sUryasamAna. prazukSma (dhA0 3 )=stuti karIe chIe. niza=rAtri, rAta. banta=anta ANanArA, vinAza karanArA. nizAtAna=pAparUpI rAtrino aMta ANunArA, phlekArtha jitezvarAnI stuti-- " prANIonA zaraNanI saMtatine karelAM (arthAt aneka bhavya jIvA vaDe Azraya levAyelAM) evAM, tathA deva-racita kamalane madhya bhAga che gRha jenuM evAM, vaLI sUryasamAna ane ( ataeva) pApakSI rAtrinA aMta ANanArAM evAM 'samarata tIrthapatienAM caraNAne ame ratavIe chIe.'' d 1 jinezvaranAM caraNonI nIce devatAo kamala sthApe che e atra sUcavavAmAM AvyuM che. A vA tanI bhaktAmara-stAtra (zlo. 32) paNa sAkSI pUre che. A hakIkata upara stuti-caturvizatikA (pR0 102 ) paNa prakAza pADe che. 2 samasta tIrthapatiothI gata covIsInA covIsa tIrthaMkaro samajavA e to dekhItI vAta che. chatAM paNa A saMbaMdhamAM vizeSa mAhitI joitI hoya to stuti-caturvizatikAnA pR0 37-39 tarapha dRSTipAta karo. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ] caturviMzatikA. spaSTIkaraNa padya-camatkAra A temaja tyAra pachInAM be padya paNa pAdAMtasamacaturakSarapunarAvRttirUpa yamakathI zobhe che, kemake tenAM cAre caraNomAM chevaTanA cAra cAra akSaro samAna che. 1 A prakAranA yamakathI vibhUSita evuM eka ATha padyanuM zrI pArzvajina-stotra zrIjinaprabhasUrie raceluM che. te nIce mujaba che - * zrA! ghAtajArans! protsrpdemHkphmaagraaj!| satAM hRtAsatpariNAmarAgaM raya saMtunaH sthaTMAma " in 1 -upajAti. he zrIpArtha! jenAM caraNane praNAma karyo che nAgarAje (dharaNe) evA he nAtha! vadhatA jatA evA pAparUpI kapha prati (teno vinAza karavAmAM) suMTha samAna ! he janma-rahita (jinezvara )! nAza karyo che sajajanonA duSTa pariNativALA rAgane jeNe evA tathA sthiratArUpI guNamAM merUsamAna evA tane ame stavIe chIe." "ye maryadevAsuramAnanIya pazyanti te zrIbharamAnanIyam / sadyastrilokItilakAmitAni sthiti temada mitana" 2 -IndravajI. he railokyane viSe tilakasamAna (tIzvara )! mAnava, deva ane dAnavane mAnanIya evuM temaja vaLI zobhAthI bharapUra evA tArA mukhane jeo jue che, temanA aparimita manoratho atra satvara phalIbhUta thAya che."--2 "zordvayaM padmadalAnukAraM nAzidhayat te kamalAnukAram ? / kuto'nyathA svannatidIkSiteSu ravi prema tagi ?" -upajAti. padyanA patranuM anukaraNa karanArA evA tArA netra-yugala zuM lakSmInuM anukaraNa nathI karatA ? ema nahi hoya to tArA praNAmane viSe dIkSita temaja tArA netra-yugala vaDe jevAelA (arthAt tArA kupApAtra) evA (manuSyo) ne viSe samasta saMpattine prema kyAMthI (hoya) - 3 amyutiM mathavasthAnAM harSaprakarSAllasadambakAnAm / sevanti ye svAM vidhivallabhante niyaM suvejIma te" 2 -indravajA. harSanA prakarSane laIne dedIpyamAna che netro jenAM evA bhavya-samudAyone pUjya (temaja paDitone priya) evA tane jeo vidhipUrvaka bhaje che, teo paNDitone priya evuM mokSanuM sukha pAme che."--4 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 2 zrI ajita caturvizatikA, jhinavALI - - kRtasamastajagacchubhavastutA jitakuvAdigaNA'stabhavastutA / avatu vaH paripUrNanabhA ratI nRmarute dadatI jinabhAratI // 7 // -ta0. "raterahaMkRtyapanAyikAbhi vapuHzriyA te suranAyikAbhiH / nAkSobhi cetaH parabhAvalIna maNivistAra mAvajIna" ! -upajAti. " ( kaMdarpanI panI) ratinA garvane dUra karanArI evI surAMganAo potAnA dehanI saMpattidvArA, uttama bhAvane viSe lIna evA, temaja acitya, vistIrNa ane zubha evI zreNionA svAmI evA tArA cittane calita karI zakI nahi."--pa "prabho! tavAstasmararAjamAne nakhAMzujAlena virAjamAne / kramAmbuje lakSmigRhe rasena mArcanA ! tumaTe na" -upajAti. he nAtha ! he pRthvI-pationA temaja IndronA pUjya ! lamInA maMdirarUpa evAM, vaLI nakhanAM kirazonA samUha vaDe zobhatAM, temaja vaLI daLI nAMkhyo che kaMdarparAjanA garvane jeNe evAM tArAM caraNonI ame premapUrvaka stuti karIe chIe."--6 "bhAkAjisA bahuvidhaM janatAbhirAmA spRSTA mahodayapurI dhruvatAbhirAmA / apyadhvarazrutitapaHsavanArate na jDaDaje nira! tava navanardatena? " che - vasantatilakA. " loko vaDe bahu prakAre AkAMkSA (ichA) rakhAyelI evI, vyAdhi vaDe nahi sparza karAyelI (a. rthAta avyAbAdha) evI, temaja nizcayatA vaDe manohara evI mahodaya-nagarI (mukti-purI) ne (paNa) ca, kRti, tapa ane snAna karyA vinA paNa he vItarAga ! tArA stavanane viSe AdaravALo manuSya zuM pAmatuM nathI ke!"--7 " itthaM phaNIndrasatatazritapArzva ! nA'tha strI vA stavaM paThati yastava pArzvanAtha ! / tasmai spRhAmavRjinaprabhavAya ! navyA ruvimarta sumana:samavAyanA ' 8-vasantatilakA. "huM nAgendra vaDe niraMtara Azraya levAyelo che jenI bAjuno evA he (nAtha) ! he pAro ! puruSanI utpattino lAbha che jenA dvArA evA he (Izvara) ! je nara ke nArI tArA (A) stotranuM paThana kare che, tevAnI, navIna (arthAta tarUNa ) evI temaja devonA samudAyane navya (stuti karavA lAyaka) evI lakSamI IcchA rAkhe che."--8 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. jinastutaH] caturvizatikA. TIkA jinabhAratI-vAg avatu / vA-yuSmAn / zubhavastUnAM bhAvaH zubhavastutA, kRtA samastajagataH zubhavastutA yayA sA tathAvidhA / jitaH kuvAdigaNo yayA saa| asto-vikSipto bhavaH-saMsAro yaiH etAvatA sAdhavastaiH stutA ityrthH| gAmbhIryazabdena paripUrNa nabho thyaa| narazca marutazca nRmarut tasmai nRmarute / ratIH-sukhAni / dadatI-prayacchantI / yA vAg // 7 // anvayaH ti-samasta--juma-vastutA, jita-ku-ghAri-, asta-mAM-sutA, ripUrNa mA, nR-marate ratIH dadatI jina-bhAratI vaH avatu / zabdArtha patti akhila, saMpUrNa. (sa )=bacAva, rakSaNa karo. TH=duniyA. vaH (0 ) tamane. ma-zula, ripUrNa (dhA )=pUrI dIdhela. vastu- padArtha. nama=AkAza, gagana. itimattAzmaratutaHkaryuM che akhila vizvane gfpUnama =pUrI nAMkhyuM che gagana jeNe evI. zubha vastunA bhAvavALuM jeNe evI. tita (pa0 )=jItelA, parAjita karelA. tA: (kU ti)=sukhane. T=samudAya, samUha. kRmanuSya, mAnava. kitavAddhivALA=parAjaya karyo che kuvAdIonA mahaTU-deva, amara. samudAyane jeNe evI. jhUma=mAnava ane amarane. suta (pa0 su)=stuti karAyela. tat (dhA )=ApanArI. vArtAmavAtA=parAsta karyo che saMsAra jemaNe evA matat=vANI, dezanA. vaDe stuti karAyelI. | nimAtA-jina-vANI, jinezvaranI dezanA. kalekArtha jina-vANInI prazaMsA karyuM che. akhila vizvane zubha vastunA bhAvamaya jeNe evI, temaja ja che kavAdIonA samudAyane jeNe evI, tathA vaLI naSTa karyo che (coryAsI lAkha nirUpa) saMsAra jeNe evA (munivare) vaDe stuti karAyelI, ane vaLI (gAMbhIryAdika guNa karIne) pUrI nAkhyuM che gagana jeNe evI, temaja mAnava tathA devane sukha arpaNa karanArI evI jina-vANuM (te bhavyo!) tamAruM rakSaNa karo."--7 1 A saMbaMdhamAM juo nyAyakusumAMjali (pR0 301-302). Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA, [2 zrIanita dharaNapaTTamahilAyAH stutiH-- suphaNaratnasarIsRparAjitAM ripuSalaprahatAvaparAjitAm / smarata tAM dharaNAgrimayoSitaM jinagRheSu yayA'zramayoSitam // 8 // -druta0 TIkA dharaNAnimayoSitaM-paTTamahilAM smarata / kiMbhUtAM ? suphaNeSu ratnAni yeSAM te tathA vidhAH sarIsRpAH-sAstai rAjitAm / ripuvalapahato aparAjitAm / jinAlayeSu yayA zramarahitayA uSitaM-nivasitam // 8 // anvayaH yayA a-zramayA jina-gRheSu uSitaM, tAM su-phaNa-rana-sarIsRpa-rAjitA, ripu-ghala-pradatI a-parAjitAM (athavA apara-ajitAM) 'dharaNa'-agrima-yoSitaM smarata / zabdArtha su-zreSThatAvAya4 250yaya. | aparAjitA=(1) nalitAyesI; (2) anya ) phaNa-39. nahi satAyesI. rana-2la, bhali. smarata (dhA0 smR)-tabhe 25211 42. sarIsRpa-sarpa, sA5. tAM (mU. tad ) tene. rAjita (dhA0 rAj)-zobhAyamAna, suzobhita. dharaNa-52aindra, nAga-pati. suphaNaratnasarIsRparAjitAMnI sArI iyo bhArata agrima-prathama, bhuNya. che evA sarpo vaDe suzobhita. yopit-strI, panI. dharaNAnimayoSitaM-dharaNendranI 54Ine. ripu-zatru, huzmana. bala-sainya. gRha-52. jinagRheSu-jinAlayona vidhe. prahati-nAza. yayA (mU0 yadunA . ripubalaprahatau zatrunA sanyanI nAza 52vAmA. zrama-parizrama, thA. parAjita (dhA0 ji)harI gaye. azramayA-bhavidyamAna cha parizrama 2 viSa sevI, apara-satya. thA-2hita. ajita-nala tAyesa. | uSitaM (thA. vas)=2vAyuM, nivAsa 52|yo. zlokArca dharaNendranI paTTarANInI stuti avidyamAna che parizrama jene viSe evA jenAthI jinAlemAM nivAsa karo, Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ] caturvizatikA. te, rata che jenI sArI pheNamAM evA sarpo vaDe suzobhita evI, temaja vaLI zatru onA sainyane saMhAra karavAmAM koithI paNa gAMjI na jAya evI (te) dharaNendranI a-mahiSIne (he mumukSu jano!) tame ramaze."--8 spaSTIkaraNa dharaNendra- jaina zAstramAM devonA (1) bhuvanapati, (2) vyaMtara, (3) jatiSka ane (4) mAnika ema cAra prakAre batAvyA che. temAM vaLI bhavanapatinA (1) asura-kumAra, (2) nAgakumAra, (3) vidya-kumAra, (4) suparNakumAra, (5) agni-kumAra, (6) vAyu-kumAra, (7) megha (8) udadhi-kumAra, (9) dIpa-kumAra ane (10) dika-kamAra ema daza bhede che. A bhedamAMnA nAgakumAra devonA be indro che ane temane dharaNa ane bhUtAnaMdanA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. A uparathI joI zakAya che ke dharaNendra e nAgakumAra devonA IndranuM nAma che. A Indra dakSiNa dizAno svAmI che. A Indrane cha agra-mahiSIo che. tenAM nAmanA saMbaMdhamAM sthAnAMga-sUtra (patrAMka 361)mAM kahyuM che ke- ___"dharaNassa NaM nAgakumAridassa nAgakumArarano cha aggama hisIo paM0 taM0-(1) alA, (2) , (2) terA, (4) satAmaLA, (6) daM, (6) dhAviyA" athata nAgakumAranA indra dharaNendranI (1) alA, (2) zakA(3) saterA, (4) sadAminI, (5) indrA ane (6) ghanavidyutA ema cha paTTarANIo che. 1 "ALA rAjakumAre nAmararanI para amarikA mAyA-(1) aNA, (2) , (1) jA, () vAmana, (5) rajA, () ghanagiar". Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PARASTamastraamay 3 zrIzaMbhavajinastutayaH atha zrIzaMbhavanAthasya stutiH namo bhuvanazekharaM dadhati! devi! te vanditA mitistutiparA'gamat tridazapAvalI vnditaa| yadIyajananI prati praNuta taM jinezaM bhavaM nihantumanasaH sadA'nupamavaibhavaM 'zaMbhavam // 9 // -pRthvI (8,9) TIkA yadIyajananI prati tridazapAvalI-indrAvalI banderbhAvo-vanditA tAM vanditAM agamat-gatavatI itistutiparA satI he bhuvanamukuTaM putraM dadhati-dhArayamANe! he devi ! te-subhyaM namo'stu / indrAvalI kiMbhUtA? vanditA / kaiH ? devAdibhiH iti gamyate / te jinezaM bhavaM nihantumanasaH santaH praNuta yUyaM nirupamabhUtim // 9 // anvayaH (he) bhuvana-zekharaM dadhati ! devi ! te namaH iti-stuti-parA, vanditA tridaza-pa-AvalI yadIyajananI prati ghanditAM agamat, taM anupama-dhaibhavaM jina-zaM 'zaMbhaSa' bhavaM nihantu-manasaH praNuta / zabdArtha namasna ma412 na. stuti-stuti, stavana. zekhara bhuTa. para-tat52. bhuvanazekharaM-soyanA bhuTasamAnane. itistutiparAM se prabhAgenI stutimA tat52. dadhati! (mU0 dadhatI)-De ghA21 42nArI! agamat (dhA. gam )Ata thatI vI. devi! (mU* devI )=De havI! tridaza-deva, su2. te (mU0 yuSmad )-tane. tridazapa-vendra, surapati. vanditAM (mU0 banditA)-mandIpaNAne. AvalI-zreli. iti- prabhArI. tridazapAvalI-surendranI zreli. 1 saMbodhanArthe vaa| Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaya ] nitA ( pA0 var )=vandana karAyelI. yadrIyonI. samanI=mAtA. dIyajJananI=jenI mAtAne. prati=ne. prabhuta (dhA. 3)=tame stuti karo. x (mU. tax)=tene, pherA=svAmI prabhu. sinerAM=tIrthapatine, jinezvarane, caturviMzatikA. maE (mU. maLa )=saMsArane. nirmyuM (dhA.na)=nAza karavAne. mana=mana. nirdendumanala=nAza karavAnA manavALAM. savA=sarvadA, haMmezAM. anupama=asAdhAraNa, nirUpama. vaima=saMpatti. anupamayaimartha=nirUpama che saMpatti jenI evAne, rAmavuM (mU. haMma )=zaMbhava(nAtha)ne. zlokAtha zrIzaMbhavanAthanI stuti- * " 6 hai baileAkyanA mukuTa( samAna putra )ne ( kukSimAM) dhAraNa karanArI devI ! tane namarakAra hAjo" evI stuti karavAmAM tapara evI, temaja (deva ane dAnava vaDe) vandana karAyelI evI surapatinI zreNi jenI mAtA prati mandi-bhAvane dhAraNa karatI havI, te asAdhAraNa saMpattivALA (tRtIya) jinezvara 'zaMbhava(nAtha )nI ( DhuM bhavya-janA !) saMsArane nAza karavAnA manavALA (thayA thakA) tame stuti karI.'--9 spaSTIkaraNa padya-mImAMsA~ A kAvyanI paddhati-anusAra A temaja tyAra pachInAM traNa paddo paNa 'pRthvI' nAmanA samavRttamAM racavAmAM AvyAM che. enuM lakSaNa nIce mujaba cheH-- " dvitIyamalikuntale ! yadi paDaSTamaM dvAdazaM caturdazamatha priye ! guru gabhIranAbhihade ! | paJcadazamAntikaM tadanu yatra kAnte / ytifiIndraii Turmati punnu! 'pRthvI' di sA // ' -zruta0 zrlo 40. kezavALI (kAminI ) ! je vRttano tathA caudamA akSaro paNa dIrgha A uparAMta jenA paMdaramA ane kAntA ! je vRttamAM AThamA ane kahevAnuM tAtparya e che ke huM bhramaranA samAna (kRSNa) khIne akSara temaja he priyA! jenA chaThThA, AThamA, khAramA hoya ane vaLI he UMDI nAbhirUpa hadavALI (lalanA)! chevaTanA arthAt sattaramA akSaro paNa dIrgha hoya ane he tyAra pachInA nava akSaro bAda virAma-sthAna hoya, te vRtta he suzru! pRthvI' che. 1 A sattara akSaranA vRttamAM jJa, sa, jJa, sa ane ya ema pAMca gaNo che, jyAre chevaTanA be akSaro anukrame dusva ane dIrgha che. A vAta lakSyamAM Ave eTalA mATe A padhanA prathama pAda prati najara karIe. 1 zrIzaMbhavanAthanuM TuMku caritra stuti cAstikA (pRx 48-49) uparathI joi zakAze. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra yaturviMzatima. na zekha raM da / dha ti de / vite ban / ditA sa ja sa ya laga AthI karIne to 'pRthvI' nuM nIce mujabanuM lakSaNa caritArtha thAya che--" 'jasau jasayalA vasugrahayatizca pRthvI guruH' 66 "" namo bhu| ja padya-yabhAra A padyanAM cAre caraNomAM chevaTanA traNa traNa akSaro samAna che (kemake yamakamaya padyamAM bakAra ane vakAra eka gaNAya che!). A pachInuM padya paNa AvI jAtanA yamathI vibhUSita che. urdU uDeka sakalajinezvarANAM janmAbhiSekaH sumerugirimUrdhani dhvanadanekadivyAna ke suraiH kRtamavekSya yaM mumudire'tibhavyA na ke / jagatritayapAvano jinavarAbhiSeko malaM * sumeru = bhe3. giri= parvata. mUrdhana-TIya, zimara. TIkA dhvanantaH-zabdayantaH aneka ( ke ) divyAnakA - divyapaTahA yasmin / atIva bhavyAH ke na pramuditAH ? / naH - asmAkaM malaM - aSTaprakAraM karma vidhunotu - apanayatu / ghanaM ca tat akomalaM ca kaThinamityarthaH // 10 // sadA savidhunotu no'zubhamayaM ghanAkomalam // 10 // - pRthvI anvayaH dhvanat- aneka divya-Anake sumeru-giri-mUrdhani suraiH kRtaM yaM ( jina-abhiSeka) avekSya ke ati bhavyAH na mumudire ? saH jagat-tritaya-pAvanaH jina-vara-abhiSekaH naH a-zubha-mayaM, ghanaa- komalaM malaM sadA vidhunotu / zabdArtha sumerugirimUrdhani = bhe3 parvatanI Toya (52. dhvanat (dhA0 dhvan ) = zabdAyamAna. 1 saramAvo [ 3 zrIzaMbhava 3775=2475. divya = hivya, svargIya. Anaka - huhuli, vAgha-vizeSa. dhvanadanekadivyAnake= vAgI rahI che ane hivya dubhio jyAM evA. "ralayorDalayozcaiva, zasayorbavayostathA / vadanyeSAM ca sAvarNya-malaGkAravido janAH // " Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastuta ] caturvizatikA. sure (mULa pura) deva vaDe. katritapAvanAtraNe lokone pavitra karanArA. taM (mU0 d)Fkarela. ji -abhiSeka ( pa0 phukSa)=joIne. nimi=jinezvarone abhiSeka. saM (kU0 car3ha)=jene. maruM ( ma)=malane. atire (dhA kuTu)=harSita thayA, harSa pAmyA. 2 (mULa tat ) . ti=atizaya. mam=bhavya, mokSe janAra. vidhunotu (dhA pU)=naSTa karo, dUra karo. simaLA =atizaya bhavya, apasaMsArI. mA=pracuratAvAcaka zabda, taddhitAno pratyaya. ja nahi. mamayaM (kU0 azumamA ) azucithI bharapUra. de (mU0 sim)=koNa. vana-nibiDa, gahana. trita traNano samudAya. maru=mRdu, komaLa. pavina pavitra karanAra. anAjonAruM nibiDa temaja kaThaNa. blekArtha sakala jinezvarano janmAbhiSeka vAgI rahI che ane divya duMdubhio jayAM evA merU girirAjanA zikhara upara devatAo dvArA karAyela che (abhiSeka)ne joIne kyA subhagya khuzI na thayA? (arthata sarva pramudita thayA) te aikyane pavitra karanAra jinezvarane abhiSeka ApaNA azucithI bharapUra, gahana temaja kaThaNa evA (aSTa karmarUpI) malane sadA nAza kare."--10 zrIsiddhAntaparicayaH apetanidhanaM dhanaM budhajanasya zAntApadaM pramANanayasaMkulaM bhRzamasadRzAM tApadam / janA ! jinavarAgamaM bhajata taM mahAsampadaM yadIpsatha sukhAtmakaM vigatakAmahAsaM padam // 11 // -pRthvI 1 merU parvatanI mAhitI mATe juo stuti caturvizatikA (pR. 33). 2 janma-abhiSeka e tIrthakaranA pAMca kalyANako paikI "janma-kalyANaka" sAthe saMbaMdha dharAve che. enI sthala rUparekhA sArU juo stuti-caturvizatikA (pR. 30-33). 3 karmanuM yatkiMcit svarUpa stuti-caturvizatikA (pR. 6-7) mAM AlekheluM che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA, [ 3 zrIsaMbhava TIkA jinavarAgamaM bhajata yUyam / apetaM-gataM nidhanaM-paryanto yasya / zAntA Apado yena tam / pramANAni-pratyakSAdIni nayA-naigamAdayaH taiH saMkulam / asatyaH-azobhanA dRSTayo yeSAM te tathAvidhAnAM tApadam / mahatyaH sampado yasminnAgame tam / yadi Ipsatha sukharUpaM padam / kiMbhUtaM ? vigataH kAmahAso yasmin pade tat // 11 // anvayaH () nA ! ravi su-AtamAM vita-ma-daraM paraM lai, (hiM) utta-nija, sunA pAM, zAnta-pUrva prama--4, rajU-zAM mu tA-2, mata-paSe jijA-maM matA zabdArtha 34ta (dhA6)-dUra thayela, naSTa thayela. | =ApavuM. nidhana aMta, nAza. tApa (mULa (pa)=saMtApa karanArA. tinidhanaM dura thayo che aMta jeno evA. nA ! (mU0 jana)=he manuSyo ! dhanaM (mULa dhara)=dhana, dolata. uma=siddhAnta. sudha=DAhyo mANasa, paDita. vinavAmaM jinezvaranA siddhAntane. vana lIka. makara (dhAmana)=bhajo. kulanaca=paDita purUSonA. wda mahA, ghaNuM. zareta (dhA zam)=zata thayela, nAza pAmela. v=saMpatti, saMpadA. mArkaSTa. HigvaM=mahAsaMpatti che jene viSe evA. tApa-zAnta thaI che Apattio je dvArA evA, pati=je. naSTa thayAM che kacho jethI evA. (pa0 Apa) tame meLavavA Icche cho. mANa=pramANa, yathArtha jJAna. | g =sukha. Tekharekharo abhiprAya, naya. mAma7=AtmA, svarUpa. R =mizrita, vyApta. ma=sukharUpa. nAnajasadu=pramANa ane no vaDe vyApta. vigata (dhA jaP)=naSTa thayela. mRatyata. zramikadauM, kAmadeva, anaMga3ra=duSTa. =hAsya. dRSTi. vitAmasiM=naSTa thayAM che kAma ane hAsya =mithyA-draSTionA. jyAM evA. ta=saMtApa. parva (mU0 )=sthAnane. zlokAI zrIsiddhAntano paricaya- he mAnava ! jo tame sukharUpa temaja vizeSataH gayelAM che anaMga ane hAsya jayAMthI evA (arthAta viSayavAsanA ane hAsyathI vimukha evA) (mekSarUpI) Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastuta ] caturviMzatikA. 25 padanI abhilASA rAkhatA che, to to naSTa thAya che nAza jene (arthAta avinAzI) evA, vaLI paNDita purUSonA dhanarUpa, tathA vaLI zAnta thaI che Apattio je dvArA evA, temaja (pratyakSAdika) 'pramANe ane (naigamAdi) vaDe vyApta evA, temaja vaLI mithyAdRSTione atyaMta saMtApa-kAraka ane samyagdaSTione mahAsaMpattirUpa evA te jinezvaranA siddhAntane tame bhaje."--11 spaSTIkaraNa padya-camatkAra- A padyanAM prathamanAM be caraNomAMnA chevaTanA cAra cAra akSaro samAna che, jyAre bAkInA be caraNamAM to chevaTanA pAMca pAMca akSa samAna che. teramuM padya paNa AvA prakAranA camakathI vibhUSita che, paraMtu atra vizeSatA e che ke A padyanAM cAre caraNamAM chevaTanA be be akSaro samAna che. rohiNIdevyAH stutiH zarAkSadhanuzaGkhabhRnnijayazovalakSA matA __ kRtAkhilajagajanAhitamahAbalakSAmatA / vinItajanatAvipadvipasamRddhyabhidrohiNI mamAstu surabhisthitA ripumahIdhrabhid 'rohiNI' // 12 // 3 // -vRthvI TIkA surabhisthitA rohiNI devatA ripuparvatavidArikA mamAstu / kiMviziSTA ? zarAkSaM dhanuzabda ukArAnto'pyasti / zaGkhAna vibhartIti / nijayaza iva valakSA / matA-abhISTA / samastajagatAM ahitA-vairiNaH teSAM mahAbalAni teSAM kRtA kSAmatA yayA sA / vinItajanatAyA vipada eva hastinasteSAM samRddhighAtakA // 12 // anvayaH T-3-dhana-ra-mRta, jijJa-yarAn-vaphA , mAtA, ---1na- tamht-vl-kssaamtaa, vinIta-janatA-vipad-dvipa-samRddhi-abhidrohiNI surabhi-sthitA 'rohiNI' mama ripu-mahIdhra-bhid astu / / 1 pramANa saMbaMdhI sthava mAhitI nyAyavizArada nyAyatIrtha munizrI nyAyavijayajIkRta nyAkusumAMjaline tRtIya stabakamAMthI maLI zakaze. 2 A nayanA TuMka svarUpa sArU juo stuti-caturvizatikA (pR. 18-22). - 3 mithyA-draSTionA bhavya ane bhavya ema be mukhya bhedo che. A saMbaMdhamAM vizeSa mAhitI mATe juo tavArthAdhigamasUtranA 32 mA sUva uparanI TIkA. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA, [ 3 zrIzaibhavazabdArtha vinAtakavinayayukta. '=ja 5-mAlA. 1natA=jana-- samUha. dhanu=dhanuSya. vivipatti, Apatti. rAtri-zaMkha. fv=kuMjara, hAthI. mR=dhAraNa karavuM. samRddhi atyaMta saMpatti. rAdhanuSabANa, japa-mAlA, dhanuSya ane mitro ( 2 midina) droha karanArI, kSaya zaMkhane dhAraNa karanArI. karanArI. nira=potAnI. vinatanatavipaDhipaNafmoLir=vinayaca =kIrti. zIla jana-samUhanI vipattino kSaya karanArI. vara=dhavala, zvetavaNa. jama (mULa kAma )=mArA. jinavA potAnI kIrtinA jevI dhavala. 1(T[0 yasa )= thAo. matA (kUmata)=abhISTa. purama-gAya. has=samasta. zitA (mULa sthita) beThelI. sadita zatru, varI. gfmaLatA gAya upara beThelI. sAmata kSINapaNuM, durbalatA. madama=mahIdhara, parvata. sarbrijAnAtimahRkSamatA=samasta ! mi=bhAMgavuM, toDI nAMkhavuM. jagatanA manuSyanA zatruonA mahAsaMnyane kSINa ripumahImad zatrurUpI parvatane bhedanArI. karyuM che jeNe evI. * Li-rohiNI (devI). zlekArtha rahiNI devInI stuti- bANa, japamAlA, dhanuSya ane zaMkhane dhAraNa karanArI, potAnI kIrtinA jevI dhavala, vaLI durbala banAvyuM che samarata vizvanA mAnavonA mahAsainyane jeNe evI, tathA vaLI vinayazIla jana-samUhanA kaSTarUpI kuMjaranI atyaMta saMpattino kSaya karanArI, temaja gAya upara ArUDha thayelI evI rohiNI (devI) mArA duzmanarUpI parvatane bhedanArI thAo."--12 padha-camatkAra- spaSTIkaraNa A padyanA padya-camatkAranA saMbaMdhamAM eTaloja ullekha karavo basa thaze ke te trIjA ane pAMcamA padyane maLatuM Ave che. paraMtu tema mAnavAmAM vakAra ane bakArane eka gaNavA paDe che tenuM zuM evo prazna upasthita thAya che. AnA samAdhAnAthe kahevAnuM ke A vAta to ApaNe navamA padyanA spaSTIkaraNa (pR. 22 )mAM vicArI gayA chIe. chatAM paNa ema nivedana karavuM asthAne nahi gaNAya ke "yamakazlepacitreSu, bavayorDalayona bhit." e vAta stuti catuviMzatikA (50 91) mAM paNa vicAravAmAM AvI che. 1. zatruonA (ATaluM umerIne vAMcavuM) Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ] caturvizatikA. zrIrahiNInuM svarUpa puNya bIjane utpanna kare te re hiNI e rohiNI zabdano vyutpatti-artha che. hiNI devI e soLa 'vidyA-devIo paikI eka che. tene cAra hAtha che. tenA jamaNA be hAtha japamAlA ane bANathI alaMkRta che, jyAre DAbA be hAtha zaMkha ane dhanuSyathI zobhe che. vaLI te kunda, puSpa, hima ityAdikanA jevI zvetavarNa che ane gAya e enuM vAhana che. A hakIkata nirvANa-kalikA uparathI joI zakAya che, kemake tyAM kahyuM che ke - "tatrAdyAM rohiNIM dhavalavarNA surabhivAhanAM caturbhujAmakSasUtravANAnvitadakSiNapANiM zaGkhadhanuyuH savamaviLa resi." A vAtanI nimna-likhita zleka paNa sAkSI pUre che - "rAddhakSamArA vaparAtri catuSkarA kundtussaargauraa| gogAminI gItavaraprabhAvA zrI"roLi' siddhimimAM vAsu" -AcAra-dinakara, patrAMka 161 1 je devImAM vidyAnI pradhAnatA hoya tene vidyAdevI kahevAmAM Ave che. AvI vidyAdevIo ekadara soLa che-(1) rahiNI, (2) prajJapti, (3) vajazRMkhalA, (4) va zI , (5) cakrezvarI, (6) nadattA, (7) kAlI, () mahAkAlI, (9) gaurI, (10) gAMdhArI, (11) mahAvAlA, (12) mAnavI, (13) vireNyA, (14) achuptA, (15) mAnasI ane (16) mahAmAnasI. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MSTERRORSRISHdsexISTARRESS 4 zrIabhinandanajinastutayaH Mensexsunsensersas atha zrIabhinandananAthasya stutiH abhayIkRtabhItimajanaH surpkRtaatulbhuutimjnH| yo bhavyamano'bhinandanaH zivadaH so'stu jino 'bhinandanaH // 13 // -vaitAlIyam TIkA abhayIkRto bhItimajano yena saH / surapaiH-indraH kRtaM atulabhUtyA majanaM yasya sa tathAvidhaH // 13 // anvayaH yaH bhavya-manas-abhinandanaH, saH abhayIkRta-bhItimat-janaH, sura-pa-kRta-atula-bhUti-majanaH 'abhinandanaH' jinaH ziva-daH astu / zabdArtha bhaya-mI. | surapakRtAtulabhUtimaJjanA-surapatimo yo abhayIkRta-nirbhaya urela. asAdhAraNa saMpatti pUrvaka jalAbhiSeka jene evA. bhIti-kSaya. yaH (mU0 yad ). bhItimatbhayabhIta, mIdheya. abhinandanammAna yApanA2. abhayIkRtabhItimajanaHnirbhaya 4aa cha layIta bhavyamano'bhinandanaH bhavya (1) cittane raMjana manuSyone jeNe evA. 2nArA. surapa-su25ti, chandra. ziva-(1) mukti, nizu; (2) 48yA, subha. zivadaH (1) bhuti maapnaa| (2) syArI. atula-manu5bha. jinaH (mU0 jina) tIrtha:2. bhUti-saMpatti. abhinandanaH (mu0 abhinandana) asinana (nAtha), majana-nayAsiSasAna caturtha tIrthaMkara Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ] caturviMzatikA. klekArtha zrIabhinandananAthanI stuti je bhavya (jIva)nA cittane AnaMda ApanArA che, te abhinandana jina ke jeNe bhayabhIta manuSyane nirbhaya karyA che, temaja jena, surapatioe apUrva saMpattipUrvaka jalAbhiSeka karyo hato, te (jinezvara) mokSadAyaka [ athavA sukhakArI) thAo."--13 spaSTIkaraNa padya-mImAMsA padya-camatkAramAM 11mA padyane maLatuM AvatuM temaja cAre caraNanA aMtya akSaranI samAnatArUpa viziSTatAthI yukta A padya (temaja tyAra pachInAM sAta paDyo paNa) vaitAlIya nAmanA chaMdamAM racAyela che. A chaMdanuM lakSaNa vRttaranAkaramAM nIce mujaba ApyuM che - ___"Sad viSame'pTau same kalAstAzca same syurno nirntraaH| na samA'tra parAzritA kalA vaitAlIye'nte ralau guruH // " / arthAt je padyanAM prathama ane tRtIya caraNomAM cha cha mAtrA hovA uparAMta tyAra pachI ragaNuM ane tyAra pachInA be akSaro anukrame hasva ane dIrgha hoya ane bAkInAM be caraNamAM ATha ATha mAtrA hovA uparAMta upara kahyA mujaba ragaNu ane hasva ane dIrgha evA upanya ane anya akSaro hoya, te padya "vaitAlIya" chaMdamAM racAyeluM samajavuM. vizeSamAM dvitIya ane caturtha caraNamAM samasta akSaro laghu hovA na joIe temaja sama saMkhyAvALI eTale bIjI, cothI, chaThThI ane AThamI kalA trIjI, pAMcamI ane sAtamInI sAthe maLela na joIe. vaitAlIya chaMdanuM lakSaNa yathArtha rIte samajAya teTalA mATe A paghanAM prathama ane dvitIya caraNa tarapha daSTi-pAta karIe. ! ! ! ! ! - - - - - prathama caraNa. 4 me thI zu ta aa ma ta ma7 1 _| | | s \ \ - - - - - dvitIya caraNa. phu tA 4 DhAM mU ti man ! = =H 111 12 11 ra la ga tIrthapatInAM nutiH rakSantyacaraM trasaM ca ye kRtacaraNAH zatapatrasaJcaye / apavargopAyazodhanAH te vaH pAntu jinA yazodhanAH // 14 // vaitA 1 A caturtha tIrthaMkara abhinandananAthanA caritra upara stuti-caturvizatikA (50 64) cheDe ghaNe aMze prakAza pADe che, Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. [ 4 zrIabhinandana TIkA ye jinA rakSanti / acaraM-sthAvaraM trasaM ca prANinam / kamalasaJcaye kRtAzcaraNA yaiste tathAvidhAH / mokssopaayshodhnaaH| yaza eva dhanaM yeSAM te yazodhanAH // 14 // anvayaH ye a-caraM trasaM ca rakSanti, te zata-patra-saJcaye kRta-caraNAH, apavarga-upAya-zodhanA, zarA-dhana jinAH 3 pAlu zabdArtha kSati (pAsa)=rakSaNa kare che. rAtapatra=so pAMkhaDIvALuM kamaLa, zatapatra, ==hAlatuM cAlatuM. =samUha. aat (dU yara)=sthAvara, ekendriya. tapatra zatapatranA samUha upara. (mULa traNa)==sa, hAlI cAlI zake te dvIndri supara sAdhana. yAdika. rAdhana=zodha karanAra. ==ane, tathA. girSanA =mokSanAM sAdhananI zodha karanAra, je (mU0 candu) jeo. vANa=pAda, paga. pAtu (dhA 0 ghar)=rakSaNa karI, bacAvo. ta =sthApana karyA che caraNene jemaNe evA. jinA (mU0 jhina)-tIrthaMkaro. uttalso. dhana=pe. v==patra, pAMkhaDI. varodhanA =kIti che dhana jemanuM evA. blekArtha tIrthakaronI stuti - jeo 'thAvara temaja trasa (cha)nI rakSA kare che, te, zatapatranA samUha upara caraNane rathA5na karanArA, mokSa (mArca)nAM sAdhananI zodha karanArA temaja kIrtirUpI dhanavALA evA tIrthakare (he bhavya-leka !) tamAruM paripAlana kare."--14 spaSTIkaraNa padya-camakAra A temaja tyAra pachInAM be padya paNa chaTrA, sAtamA ane AThamA padyanI mAphaka pAdAMtasamacaturakSarapunarAvRttirUpa yamakathI zobhe che. 1-2 ekalI sparzana IndriyavALA ekendriya jIvane 'sthAvara' kahevAmAM Ave che, jyAre bethI pAMca IndriyavALA jIvone "sa' saMbodhavAmAM Ave che. A saMbaMdhamAM vicAro nyAyakasamAMjaline paMcama stabaDa, Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ninastutayaH] caturviMzatikA. jinavANIvilAsaH vyAptAkhilaviSTapatrayA padacamvA nypussttptryaa| yA munibhirabhAji no ditA sA vAgastu mude jinoditA // 15 // -vaitA. TIkA yA yatibhiH abhAji-sevitA / kiMbhUtA ? vyApta akhilaM viSTapatrayaM yayA sA tathAbhUtA / kayA vyAptaM ? padacamvA / kiMbhUtayA ? nayA eva puSTAni patrANi-vAhanAni yasyAH sA tayA / no ditA-akhaNDitA // 15 // anvayaH naya-puSTa-patrayA pada-camyA vyApta-akhila-viSTapa-prayA yA munibhiH abhAji, sA jina-uditA no ditA vAra mude astu / zabdArtha vyApta (dhA0 Ap)=0yAlu, pUrNa. | yA (mU0 yad )-re. viSTapa:bhuvana. munibhiH (mU0 muni)=bhuniyo 43. prayatrAzanA sabhUla. | abhAji (dhA0 bhaj ) sevAtI thI. vyAptAkhila viSTapatrayA vyAsa samasta trai lokyane jeNe evA. ditA (mUdita )[eita. pada:56, vAyano me bhAga. padacambA honA sainya pahe. vAga (mU0 vAc )=ii . puSTa (dhA. puS )-poSayu. mude (mU0 mud)pane bhATe. patra-pAIna. udita (dhA0 vad )=33, pyArela. nayapuSTapatrayA-nayo3pI puSTa pADano cha mA mevA. jinoditA-ninezvare 53pesI. zlekArtha jina-vANInI manohakatA nayarUpI pucha vAhana che jemAM evAM padenA sainya vaDe vyApta karyuM che. samasta yoyane 22 mevI 2 ( fort-4 ) bhuniyA 43 (591) sevAtI vI (arthAt jeno munivaroe paNa Azraya lIdhe), te jinezvare uccArelI temaja akhaMDita evI pAe ( sa05-na! tamA21) pane bhATe yA."-15 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 caturvizatikA. [4 zrIabhinandanaprajJaptidevyAH stutiH tanvA'bjamahAdalAbhayA saha zaktyA'tulamodalAbhayA / mama bhavatu mahAzikhaNDikA 'prajJaptI' ripurAzikhaNDikA // 16 // 4 // -vaitA0 TIkA prajJaptidevatA mama ripurAzikhaNDikA bhavatu / kiMvidhA ? tanvA-zarIreNopalakSitA / kiMviziSTayA? abjasya mahacca tad dalaM ca tadvat AbhA chAyA yasyAH sA tayA / tathA saha zatyA-sAyudhena / kIdRzA zaktyA? atulamodasya lAbho yasyAH sakAzAt sA tayA / mahAn zikhaNDI-mayUro vAhanaM yasyAH sA // 16 // anvayaH abja-mahat-dala-AbhayA tanvA, atula-moda-lAbhayA (ca) zaktyA saha (upalakSitA) mahatzikhaNDikA 'prakSaptiH' mama ripu-rAzi-khaNDikA bhavatu / zabdArtha tanvA (mU0 tanu)-he . | lAbha-sAna, yaho. apa-1. atulamodalAbhayA=anupama pano vAma cha re abjayama utpanna thAya te, maya. dvArA sevA. dala%D4. bhavatu (dhA0 bhU )=thA-mo. abjamahAdalAbhayA-bhavanA bhaDApatra vA ti cha cha zikhaNDin-mayUra, bhora. jenI evA. saha-sahita. mahAzikhaNDikA-moTo bhora cha (vAhana) renu mevI. zattayA (mU0 zakti ) ti(mAyudha-vizeSa) 43, prajJaptiH ( mU0 prajJapti )= zasi (vI). eka jAtanA annathI. khaNDikA= na 72nArI, nAza 42nArI. moda-varSa. | ripurAzikhaNDikA-zatru-sabhUlano nAza 42nArI. blekArtha prajJapti devInI stuti- kamalanA mahApatranA jevI kAMti che jenI evA deha vaDe temaja anupama harSane lAbha che je dvArA evA zakti (nAmanA asra) vaDe upalakSita tathA vaLI mahAna mayUra cha (vAhana) renu sevI prati (1) bhA21 vaiz-vani vinAza nArI thA."-16 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinaUtayaH ] caturSizatikA. spaSTIkaraNa prajJapti ravInuM svarUpa prakRNa che jJAna jene viSe te prajJapti ema prajJasi zabda uparathI joI zakAya che. A prajJapti paNa eka vidyA-devI che. tene be hAtha che. te eka hAthamAM zakti nAmanuM Ayudha rAkhe che, jyAre bIjA hAthamAM te kamala rAkhe che. enI kAMti paNa kamala-samAna che. vizeSamAM ene moranuM vAhana che. vicAro A hakIkatane sArU nIceno zleka "zaktisaroruhahastA, mayUrakRtayAnalIlayA klitaa| prazarvitti, jaLotu naH mAtrAmA " -AryA -AcA20 patrAMka 161. nirvANa-kalikAmAM to A devIne cAra hAthavALI varNavI che. ene lagato ukha nIce mujaba che - _ "tathA prApti zvetavarNA mayUravAhanAM caturbhujAM varadazaktiyuktadakSiNakarAM mAtuliGgazaktiyuktavAmahastAM ceti" ' arthAta-ajJapti devIno varNa zveta che ane mora e enuM vAhana che. vaLI ene cAra hAtha che. tenA jamaNu be hAtha varada ane zaktithI vibhUSita che, jyAre DAbA be hAtha bIjorA ane zaktithI alaMkRta che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 zrImumatijinastutayaH PARENTSERSEARSEATSERRIERSERSE: atha zrIsumatinAthasya stutiH kurvantamuruprabhaM janaM namramanaGgatarupabhaJjanam / bhaktyA nuta sanmahodayaM 'sumati jinaM vikasanmahodayam // 17 // -vaitA TIkA bhaktyA nuta-stuta sumatijinam / kiMvidhaM ? kurvantaM janaM uruprabhaM namra santam / jinaM kiMvidhaM ? anaGgataroH prabhaJjana-samIram , satyau-zobhane mahazca pUjA dayA ca mahodaye yasya taM sanmahodayam , vikasan mahAn udayaH-prAdurbhAvo yasya tam // 17 // anvayaH nanaM janaM uru-prabhaM kurvantaM, anaGga-taru-prabhaJjanaM, sat-mahas-dayaM, vikasat-mahat-udayaM 'sumati'-jinaM bhaktyA nuta / zabdArtha kurvantaM (mU0 kurvt)-42112|. nuta (dhA0 nu)=ta stuti 3. uru-vistIrNa, vizANa. sat-zobhanIya, prazaMsanIya. prabhA-nti, . mahaspUna, ana. uruprabha-mahAtapasvI. dyA-yA, 437. janaM (mU0 jana)manuSyane. nanaM (mU0 namra )-praNAmazIsa. sanmahodayaM prazaMsanIya cha pUrI sana yAnI bhavA. anaGgamaya, 765. sumati-sumatinAtha, paMyama tIrtha42. taru-vRkSa, . sumatijina-sumati sinane. prabhaJjana-pavana. udaya- ya. anaGgataruprabhaJjanaM 6535 16 prati pavana (samAna). vikasanmahodayaM-viAsa pAmato cha mahAnya bhakyA (bhU. bhakti)mati 43, zraddhApUrva.. jeno evA Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 jinastutaH ] caturviMzatikA. blekArtha zrI sumatinAthanI stuti "namanazIla narane mahAtejasvI karanArA evA, vaLI prazaMsanIya che pUjA ane dayA jenI evA, temaja vikAsa pAmato che mahadaya jene evA 'sumati jinane (he bhale!) tame bhaktipUrvaka sta."--17 spaSTIkaraNa padya-camatkAra- A temaja tyAra pachInAM be padyo paNa dvitIya paghanI mAphaka pAdAMtasamapaMcAkSarapunarAvRttirUpa yamakathI alaMkRta che. jinasamUhasya prArthanA potatvaM vai bhavodadhau patatAM yo guruvaibhavo dadhau / vitaratu so'tAmasaM varaM nivahastIrthakRtAmasaMvaram // 18 // -vaitA. dIkA yo nivahaH / vai pUraNe / bhavodadhau patatAM-nimajatA potatvaM dadhau-dhRtavAn / gurubRhatpramANaM vaibhavaM yasya sH| sa nivahaH atAmasaM-ajJAnAbhAvaM varaM asaMvaraM-niSpramANaM vitaratu che 28 che guru-vaibhava mava- patatAM tattva vaira, rA tIrtha chatAM nivA -tAmahaM vAM. - saMvaraM pitaratu / zabdArtha nakA, hoDI. vitaratu (dhA )=arpaNa kare. tatva ( patarava) naukApaNAne. 1 tAmasa ajJAnaviSayaka. zai=(1) nizcayavAcaka avyaya; (2) pAdapUAMtanI 3tAlaMajJAnanA abhAvarUpa. arthamAM. sdha-samudra. vara(mU0 vara)=varadAna. ma =saMsArarUpI samudrane viSe. | niva: (mu. niva)=samudAya. tatAM (mU0 pataz)=paDatA. tathatAM (kU0 tIrthana)=tIrthakarono. trmA =vistIrNa che saMpatti jenI evA. saMvA=rokANu, aTakAyata. tho (pApA) dhAraNa karyuM. saMva rokANa vinA, avicchinnapaNe. 1 A paMcama tIrthaMkara sumatinAthanA caritra para stuti-caturvizatikA (pR. 78)mAM vihaM gAvalokana karAvavAmAM AvyuM che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. [5 zrIsumati zlokArtha Crna-samudAyane prArthanA je mahAvaibhavazALI (samudAye) saMsAra-samudramAM paDatA (arthAta DUbI maratA jI)nA naukApaNane khacita dhAraNa karyuM ( arthAta temanuM rakSaNa karavAmAM naukAnI garaja sArI), te tIrthakarone samudAya (he bha! tamane) ajJAnanA abhAvarUpa abhISTane avichinnapaNe arko."-18 jina-vANyai praNAmaH chinte bhavavAsadAma yA jinavAk sA'tizivA sadA mayA / vinatA'bhyadhikAmasaGgAtAM yacchatu ca cyutakAmasaGgatAm // 19 // -vaitA0 TIkA bhavaH-saMsArastasmin vasanaM-vAsaH sa eva dAma-bandhanaM chinte-chinatti yA vANI sA sarvadA mayA vinamyatAmiti kriyAzaMsAyAM "bhUtavaJcetyAzaMsAyAM" (bhUtavaJcAzaMsye vA) (siddha0 a0 5, pA0 4, sU0 2) nisstthaaprtyyH| na kevalaM mayA vinamyatAM, kintu yacchatu ca-dadAtu ca asaGgatA-niHsaGgatvam / sA vAk kiMbhUtA ? atIva shivaa| kiMvidhAmasaGgatAM ? abhyadhikAm-atyanargalAm / punaH kiM0 ? cyutA-kSINA kAmasya saGgatA-samekIbhAvatA yasyAH sA tAm // 19 // anvayaH yA bhava-pAsa-dAma chinte, sA ati-zivA jina-vAk mayA sadA vinatA abhi-adhikAM cyuta-kAma-saGgatAM asaGgatAM ca yacchatu / zabdArtha chinte (dhA0 chid )= cha, chedI nAmecha. vinatA (mU0 vinata )=panhita. vAsa-nivAsa, 2 . abhyadhikAM (mU. abhyavikA)-saMpUrNa, sAya. dAman-29. asaGgatAM (mU0 asajatA)-ni:saMgapaNAne. bhavavAsadAma-saMsAra-vAsa3 124ne. yacchatu (dhA. dA)-samo. jinavAk-ni-pAlI. cyuta (dhA0 cyu)-kSI 42. ziva-yArI, bhAMgaDi. samatA-sorata, atrita, saMgati. atizivA-atizaya syArI. cyatakAmasaktAMnaTa panI saMgatibhA mayA (mU0 asmad bhaa| 3. mevI. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 minastutayaH] caturvizatikA. zlekArtha ni-pAna prAma "2 (jina-vAzI) saMsAra-pAsa35 4|2ne chahI nANe cha (patre sNsaaramanI rakhaDapaTTIno aMta lAve che, te atizaya kalyANakArI evI jina-vANI mArA vaDe vandita thAo (eTaluM ja nahi paNa) naSTa thaI che rati-patinI saMgati jemAM evI sAga saMgatA (55) (bhane) samo."-18 vajrazRGkhalAdevyAH stutiH saMsmarata ratAM kuzezaye ___ kanakacchaviM duritAGkuze shye| ahitAdrihavajrazRGkhalA dharamANAmiha vajrazRGkhalAm // 20 // 5 // -vaitA0 TIkA vajrazRGkhalAM devatAM saMsmarata / AsaktAM kuzezaye-kamale / ahitAH-zatravasta evAdrayastAn hanti yA sA ahitAdrinI, sA cAsau vajrazRGkhalA ca tAm / dharamANAM-dadhAnAm / kva ? zaye-haste / duritAnAmaGkuzabhUte // 20 // anvayaH kuzezaye ratAM, kanaka-chaviM, durita-aGkuze zaye ahita-adri-han vajrazRGkhalAM dharamANAM 'vana2GkhalAM' iha saMsarata / zabdArtha saMsmarata (dhA0 sma)-tame yA 7, 24291 . duritAze-pAnA saMza35. ratAM (mU0 ratA)-yAsata, 2sagI. zaye (mU0 zaya)-521ne viSe. kuza-ve. hana-ey, nA 42yo, mej. zI-sug. vajra-x. kuzezaye (mU0 kuzezaya)-bhasana viSe. kanaka-yana, suvarNa. balA-sAM. chavi-zIkSA, ahitAdrihavajrazRGkhalAM-mana3pI parvatane . kanakacchaviyananA samAna zolAvI . nArI 4xnI sAMgane. durita-pA5. 'dharamANAM (mU0 gharamANA)-pA295 42nArIna. aDaza-saMza, sAthIne 15 yathAvabAnI 3. vajrajalAM (mU0 vajrayajalA)-4 zRMmA ()na. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA, [ pa zrIsumati blekArtha vajazRMkhalA devInI stuti kamalane viSe Asakti dharAvanArI tathA kAMcananA jevI zobhAvALI temaja pApane kAbumAM rAkhavAmAM) aMkuzasamAna evA haratamAM zatrurUpI parvatane bhedanArI vajanI sAMkaLane dhAraNa karanArI evI vajajkhalA (devI)nuM A jagatamAM (he bhavya!) tame smaraNa kare."--20 spaSTIkaraNa pagha-camakAra A padyanAM prathamanAM be caraNomAM chevaTanA pAMca pAMca akSaro samAna che, jyAre bAkInAM be caraNamAM chevaTanA cha cha akSaro samAna che. A uparathI joI zakAya che ke atra prathama paghathI ulaTI hakIkata che. vajazRMkhalA devInuM svarUpa duSTa janonuM damana karavAne mATe vaja jevI durbhadya zaMkhalAne je hastamAM dhAraNa kare che, te vAkhalA" e va khalAne vyutpatti-artha che. A paNa eka vidyA-devI che. A devI eka hAthamAM zRMkhalAne dhAraNa kare che ane bIjA hAthamAM gadA rAkhe che. vaLI te kanakasamAna pItavaNI che ane padma e enuM Asana che. A vAtanI nIce laeNka paNa sAkSI pUre che - sasthAtA, kAna jhamavijhadA ! - pArAzA zrIgjha-IrA dRntu naH vastrAnuM !" -AcAra-dinakara, patrAMka 161. nirvANa-kalikAmAM to A devInA saMbaMdhamAM judo ullekha che. tyAM to kahyuM che ke "tathA vajrazRGkhalAM zaGkhAvadAtAM padmavAhanAM caturbhujAM varadazRGkhalAnvitadakSiNakarAM pdmshRngkhlaadhifitavAmAM ti" arthAt vazaMkhalA devI zaMkhanA jevI zuddha che ane tene padmanuM vAhana che. vizeSamAM tene cAra hAtha che. tenA jamaNA be hAtha varada ane zaMkhalAthI zobhe che, jyAre DAbA be hAtha padama ane zRMkhalAthI alaMkRta che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HTRITERARUnearest 6 zrIpadmaprabhajinastutayaH atha zrIpadmaprabhanAthasya stutiH varNena tulyarucisampadi vidrumANAM puSpotkaraiH suragaNena divi drumANAm / abhyarcite pramadagarbhamaje yazasye 'padmaprabhe' kuruta bhaktimajeyazasye // 21 // -vasanta TIkA padmaprabhe bhaktiM kuruta / pramadagarbha yathA syAt / kiMbhUte jine ? tulyA rucInAM saMpada yasya tasmin / kena samaM ? varNena / keSAM ? vidrumANAM-pravAlAnAm / punaH kiM ? abhyarcite / kaiH ? puSpotkaraiH / keSAM ? devalokadrumANAM (tarUNAm ) / saMsAre na jAyate ityajaH, tasmin aje / yazasi hito yazasyastasmin / ajeyazca ('zaMsu stutau' zaMsanIyaH zasyaH) zasyazca tasmin // 21 // anvayaH viThumANAM varNana tulya-ruci-sampadi, divi drumANAM puSpa-utkaraiH sura-gaNena abhyarcite, aje, yazasye, ajeya-zasye 'padmaprabhe' bhakti pramada-garbha kuruta / zabdArtha varNana (mU0 varNa )-varNavare, . puSpotkaraiH-sAnA sAmo 43, tulya-samAna. suragaNena-yonA samudAya dvArA. ruciti. divi (mU0 diva ) svargabhAM. tulyacisampadisabhAna cha zomAnI saMpatti menI dramANAM (mU. duma)-vRkSAnA. sevA viSa. abhyarcite (mU0 abhyarcita)-pUjayekSA. vidrumANAM (mU0 vidruma)=52vANAnA. pramada-harSa, mAnaha. puSpa-subha, sa. pramadagarbhayanI 22 sAna: 2 tema. utkara-galo, samUDa. / aje (mU0 aja)-nalima lenaa| 1 A chaMdanA lakSaNa sArU juo pR0 4-5. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 caturvizatikA, [1 zrIpAlayazasye (mU0 yazasya )-yazasvI, sIrtimAna. jeya (dhA. ji)tI zayatavA. pamaprame (mU0 padmaprabha )= 5 sane viSe. ajeya-pothI 5 nahi tAyalA. kuruta (dhA. kR tame urI.. zasya (dhA0 zaMs ) prazaMsApAtra, prazaMsanIya. bhakti (mU0 bhakti)-manti, sevA. ajeyazasyemaya tamA prazaMsanIya. zlekArtha zrI padmaprabhanI stuti paravALAnA varNanA samAna che kAMtinI saMpatti jenI evA, vaLI svargamAMnAM vRkSanAM ( arthAta pArijAtakanAM) puSpanA samUha vaDe devatAonA samudAya dvArA pUjAyelA evA, temaja vaLI janma-rahita tathA yazaravI evA, tathA ajeya ane prazaMsA-pAtra mevA 'manasa (prabhu)nI pUrva (De bhanyo ! ) tame masti / ."-21 spaSTIkaraNa 55-yabhAra A padhanAM cAre caraNomAM chevaTanA pAMca pAMca akSare samAna che arthAt A padya padAMtasamapaMcAkSarapunarAvRttirUpa yamakathI jhaLakI rahyuM che. samastajinezvarANAM stutiH ye majanodakapavitritamandarAgA___ stoSeNa yAnalamupAsata mandarAgAH / dharmodayAbdhipatane vanarAjinAva ste pAntu nanditasadevanarA jinA vaH // 22 // -vasanta0 TIkA te jinA vaH pAntu / ye jinA majjanodakena pavitrIkRto mandarAgo-meruyaiste / to. SeNa-harSeNa / yAn jinAn upAsata-sevitavantaH / ke ? mando rAgo yeSAM te, etAvatA sAdhavaH / dharmodayaH-kaSAyodayaH / adhipatanaM-saMsArapatanam / dharmodayazca saMsAra(abdhi). patanaM ca, atra samAhAradvandvo vidheyaH / dharmodaye vanarAjitulyAH, abdhipatane nAyaH(nau). kalpAH / nanditAH-samRddhiM nItAH sadevanarAH-sAmarapuruSA yaiste // 22 / / anvayaH ye majana-udaka-pavitrita-mandara-agAH, yAn ca manda-rAgAH toSeNa alaM upAsata, te dharmaudaya-labdhi-patane vana-rAji-nASaH, nandita-sa-deva-narAH jinAH vaHpAntu / 1 A chaThThA tIrthaMkara zrI padmaprabhanA saMbaMdhI TuMka hakIkata stuti-caturvizatikA (pR. 80)mAM ApavAmAM AvI che. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] caturvizatikA. zabdArtha =jala, pANI. tA=patana, paDavuM te. pavitrita-pAvana karela. gharathAdhipataneetApanA udaya ane rAmudramAMnA maLyuM='merU, patanane viSe. =parvata, giri. vana-jala. manopavitratamar:=snAnajala vaDe pAvana | vi=paMkti. karyo che merU girine jemaNe evA. nau=nAva. tor ([to)=harSabhera. thavAnanA =jalanI vRSTi ane naukA (samAna). (mU0 cuMTu)=jemane. nati (pAna)=(1) samRddha banAvela; (2) AnaMda upANata (dhA mAr)=sevA karatA havA. pamADela. madra-manDa, kamajora. sahita. CT=rAga. nara=manuSya. mA =mada paDI gayo che rAga jemane evA. tivanar =(1) samRddha banAvyA che deva ghatApa, agni. ane manuSyone jemaNe evA; (2) AnaMda pamADyo aghi =samudra. che amaraze ane mAnavone jemaNe evA. blekArtha samasta jinezvaranI stuti- je (jinavaroe) (sAna- jala vaDe merU girine pAvana karyo che temaja vaLI zAnta thaI gayo che rAga jemano evA (munivaro) jemanI harSabhera atyaMta sevA bajAvatA hatA, te ( kAyarUpI) tApane naSTa karavAmAM) jalanI vRSTisamAna ane samudra-nimajajanathI (rakSaNa karavAmAM) nikAsamAna evA, temaja samRddha banAvyA che [athavA AnaMda pamADyo che ] devone ane manuSyone jemaNe evA jina ( he bhavya jane !) tamAruM rakSaNa kare."--22 spaSTIkaraNa padya-camatkAra padya-camatkAranA saMbaMdhamAM A padya vIsamA padyane maLatuM Ave che, kemake makAdikathI alaMkRta padyamAM visargane lIdhe thatI bhinnatA lekhe gaNAtI nathI. kahyuM paNa che ke camana-va-nig, yavathoskorna mitA nAnuskhAravisargau ca citrabhaGgAya smmtau||" -vAbhadAlaMkAra, 1 A parvatanAM zAstramAM soLa nAma ApyAM che te paikI "mandara' e eka che. A vAtanI jabUdIpa-prApti (caturtha vakSaskAra) sAkSI pUre che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. [1 zrIpAlajinamatavicAraH zacyAdidivyavanitaughadhavastuta ! tva mavyAhatoditayathAvidhavastutattva ! / sthAnaM jinendramata ! nityamakampradehi janmAdyanantavipadAM zamakaM pradehi // 23 // -vasanta0 TIkA he jinendramata ! tvaM prakarSaNa dehi sthAnam |he zacyAdeH-indrANyAdeH divyavanitaughasya dhavA-bhartArastaiH stuta ! / avyAhataM-anAhataM uditaM yathAvidhaM vastutattvaM yena tasyAmantraNe / kiMvidhaM sthAnaM ? nityaM akamprA dehino yasmiMstat / janmAdayazca tA anantA vipadazca tAsAM zamakam // 23 // anvayaH zacI-Adi-divya-canitA-ogha-dhava-stuta! avyAhata-udita-yathAvidha-vastu-tattva !jinaindra-mata! tvaM nityaM a-kampra-dehi, janma-Adi-ananta-vipadAM zamakaM sthAnaM pradehi / zabdAthe zacIndrANI. temaja udayamAM Avela che yathAvidha padArtha-tatva panitAbasanA, maMganA, nArI. mAM mevA! (saM0). ogha-sabhUkha. sthAnaM (mU0 sthAna )-sthAnane, pahane. dhava-pati, ghI. indra-bhujya. zacyAdidivyavanitaughadhavastuta !-De 4ndrAzI - jinendramata ! vinezvaranA siddhAnta ! bhu5 hiyAMganAmonA sabhUlanA patimo va nityaM sahA. stuti karAyela kampra-dhrunAza. tvaM (mU0 yuSmad )-tuM. akampra-naDi dhUpanArA. avyAhata (dhA han )malita, nirmAdhita. dehin-prAlI, 75. udita (dhA. i) pAbhesa, madhyama yAsa akampradehitA nathI yo viSe sevA. yathA-bha. janma (mU. janman ) ma, utpatti. vidha-2. ananta-manta-2hita, ni:sIma. yathAvidhamadhye tebha. janmAdyanantavipadAMsamAhita anantamApattiyonA. tasva-tapa, sAra. zamakaM (mU0 zamaka)nAza nArA, zAMta nArA. bhavyAhatoditayathAvidhavastutattva-nimAdhita cha pradehi (dhA0 dA )=15. lekArtha ni-mata liyA2 he IndrANI pramukha divyAMganAonA samudAyanA patio vaDe (arthAta Indro dvArA) stuti karAyela (jaina Agama) ! (kuvAdIonI yuktiothI) akhaMDita che temaja vaLI Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] caturviMzatikA. udayamAM Avela che yathArtha varatu-tattva jene viSe evA he (jaina zAsana )! he jinezvaranA siddhAnta! kadApi dhrujatA nathI ja jayAM evA temaja janmAdika ananta Apattiono aMta ANanArA evA (mukti-rUpa) rathAnane tuM Apa."--23 spaSTIkaraNa padya-camatkAra A padyanAM cAre caraNanA chevaTanA pAMca pAMca akSaro samAna che arthAt A padya padAMtasamapaMcAkSarapunarAvRttirUpa yamakathI zobhI rahyuM che. vajrAGkuzIdevyAH stutiH adhyAsta yA kanakaruk sitavAraNezaM vajJAzI" patarAditavAra rAmU | na hyekadhaiva vijaye bahudhA tu sAraM vajrAGkuzaM dhRtavatI vidadhAtu sA'ram // 24 // 6 // -valata TIkA zaM-saukhyaM vajrAGkazI vidadhAtu / yA adhyAsta sitavAraNezaM-gajendram / yA kanakaruk / ahitA-vairiNasteSAM nivAraNe na hyekadhaiva vijaye kartavye vajrAGkuzaM dhRtavatI, kintu bahuprakAraiH / zaM kiMbhUtaM ? sAram / sA araM-zIghram // 24 // - ghA nakka-2, 3fhata-vAne du-tA, 'vadgAzI' fNata-vaLa- athANa, viSe nahi ekadhA tu eva bahudhA vajra-aGkuzaM dhRtavatI, sA sAraM zaM araM viddhAtu / zabdArtha kathAtta (dha gA)=besatI havI, ArohaNa karatI vannarajaMkazI (devI). Tu cAlAka, hoMzI Ara. 26=kAMti. pAna =kAMcana jevI kAMti che jenI evI. Tutar=vizeSa cAlAka. hitakata. vA=nivAraNa, rokI rAkhavuM te. vara=hAthI, gaja. gativALe zatruonA nivAraNane viSe. sitavArAM=zveta gajarAjanA upara. | rAM=sukhavAcaka avyaya. 1 janmAdika Apattine sArU juo stuti-caturvizatikA (pR. 15). - 2 "jaina draSTie muktinuM svarUpa' e vAta nyAyatIrtha nyAyavizArada munirAja zrInyAyavijayakRta nyAyakusumAMjali'nA paMcama stabakamAM ane tagata loko uparanA mArA spaSTIkaraNamAM vicAravAmAM AvI che. vaLI stuti-caturvizatikA (pR. 42-43)mAM paNa A saMbaMdhamAM vicAra karavAmAM Avyo che. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. [ 6 zrIpavamalanahi nahi. hA ( sAra)=sArabhUta. v =eka prakAre. vAM vaja tathA aMkuzane. vina (mU0 vinaya)=jayane vive, phatehamAM. pRtavatI (dhA I)=dhAraNa karyA. thadhA aneka prakAre. vidharg (dhA dhA)=karo. su-kintu, paNa. =zIvra, jaladI. zlokAthe vajaMkazI devInI stuti- kAMcananA samAna kAMtivALI temaja zatruonuM nivAraNa karavAmAM atizaya catura evI je vajazI (devI) zveta gajarAja upara besatI havI temaja jeNe vijayamAM ekaja rIte nahi kintu aneka prakAre vaja ane aMkuzane dhAraNa karyo, te (devI) (he bho! tamane) satvara sArabhUta sukha samarpo."--24 spaSTIkaraNa padya-camakAra- A padya padya-camatkAramAM pAMcamA ane bAramA padyane maLatuM Ave che, kemake tenA prathamanAM be caraNemAM chevaTanA pAMca pAMca akSaro samAna che, jyAre bAkInAM be caraNamAM chevaTanA cAra cAra akSaro samAna che. vandrakuzI devInuM svarUpa vajI ane aMkuzane je dhAraNa kare te "vaaMkuzI" e vAMkuzI zabdanI vyutpatti artha che. A vidyA-devInI kAMcanavarNa kAyA che ane tene hAthInuM vAhana che. vizeSamAM tene cAra hAtha che. tene jamaNu be hAthe varada ane vajathI vibhUSita che, jyAre DAbA be hAtha to mAtuliMga (bIjoruM) ane aMkuzathI alaMkRta che. A pramANeno ullekha nirvANa-kalikAmAM che. tyAM kahyuM che ke___"tthaa vajrAzI kanakavarNA gajavAhanAM caturbhujAM varadavajrayutadakSiNakarAM mAtuliGgAzayuH ktavAmahastAM ceti" A saMbaMdhamAM nIceno leka vicArI laIe. " nistriMzavajraphalakottamakuntayukta hastA sutptvilstkldhautkaantiH| unmattadantigamanA bhuvanasya vighnaM vajJA' gg vannaramAnArA che" - AcAra0. patrAMka 162. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1989sDississSt12833 7 zrIsupArzvajinastutayaH ENERERASERPRISVaste a zrIsupArzvanAthasya saMkIrtanam AzAste yaH stavai yuSmAnityasau khyaatibhaajnH| zrI'supArzva'! bhavatyeva, nityasaukhyAtibhA janaH // 25 // TIkA he nityaM saukhyaM yasya saH / yaH pumAn AzAste-icchati / kathaM ? iti ahaM stavai yuSmAn / asau saH / atIva bhA-dIptiryasyAsau atibhA jno-lokH| atra samAsAntavibhaktiH / sa khyAtibhAjano bhavatyeva ceti // 25 // ambayA zrI-'supArzva' ! nitya-saukhya ! yaH yuSmAn stabai iti AzAste, asau janaH ati-bhAH khyAti-bhAjanaH (ca) bhavati eva / zabdArtha AzAste (dhA0 zAs ) 42che che. / supArzva-supAI (nAya), sama tIrtha52. stavai (dhA0 stu) sta. zrIsupArzva != zrIsupArtha ( nAtha ) ! yuSmAn (mU0 yuSmad )-tamane. bhavati (dhA. bhU )=thAya che. asau (mU0 adas )-te. saukhya bhuma. khyAti-dhIrti, mAma3. bhAjana-pAtra. nityasaukhya !-sahA suma cha rene me||! (saM.) khyAtibhAjana:-ti-pAtra. atibhApatizayanti chanI sevA zrIbhAnArthavAya za6. janaH (mU0 jana )-do, manuSya. blekArtha zrI supArzvanAthanuM saMkIrtana- "'zrIsupArtha nAtha ) ! 8 sapA supa cha bhane sevA (2) ! tabhane stavuM e prakAranI je IcchA rAkhe che, te manuSya atizaya kAntivALA temaja kIrti-pAtra pane cha"-25 1 A sAtamA tIrthaMkaranI sthala rUparekhA stuti-caturvizatikA (pR. 99-100)mAM AlekhavAmAM AvI che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 caturvizatikA. [ 7 zrIsupArzvaspaSTIkaraNa padya-mImAMsA A temaja tyAra pachInAM paNa traNa pa "loka" yAne "anuchupa' vRttamAM racAelA che. AnuM lakSaNa ema ApavAmAM Ave che ke - trako guru jJaghaM, sarvatra Dhag vzcamam | dvivatuvgvathoDuMghaM, sAmaM Imathaka "-muta0 la0 10. arthAt "zloka" nAmanA chaMdanAM cAre caraNomAM cha akSara dIrgha ane pAMcamAM sarvatra hasva jANu, jyAre bIjA ane cothA caraNane sAtamo akSara hasva ane bAkInAM be caraNono te akSara dIrgha samajavo. padya-camatkAra- atyAra sudhImAM ApaNe je je padyo I gayA temAM te pAdAMtamAM amuka akSaro samAna hatA. atra to AkhuM bIjuM caraNa cothA caraNanI sAthe maLatuM Ave che e vAta camakanI dRSTie viziSTatA sUcave che. A pachInAM traNa padya paNa A prakAranA yamakathI zobhI rahyAM che.' jinakadambakakIrtanam jinAMhI naumi yau juSTAvAnatAmarasaMsadA / ArUDhau divyasauvarNAvAnatAmarasaM sadA // 26 // - 0 TIkA tho gu-vita vAnaM-18AnaY 26 . vaDe. jo gAnata--saMsavA nu, thi-va-pAna-ttAmari lAddho, (to) nittaaNhii naumi / zabdArtha aMkicaraNa lAnatAmarasaM=atyaMta namra evI suronI sabhA tanahA=jinonAM be caraNone. ca (kU0 caTU)=je be.. kADho (mU0 gAdaDha)=ArUDha thayela. vakakanakamaya. kucha (phUTa)=sevana karAela. 3 vA=aplAna, nahi karamAI gayela. sanata (dha nama)=atyaMta praNAma karela. tAra4rakta kamala. amara=devatA, sura. civavAnatAmaraM divya, suvarNamaya temaja saMtasabhA, pariSa. - alAna evAM rakta kamalanA upara. - 1 zrIpha vijayakata "jinAnandustuti'nAM samasta pagho AvA yamakathI zobhe che, jyAre zrIzebhana sUrIzvarakRta stuti-caturvizatikAmAMnAM ghaNAM kharAM pagho AvA yamakathI alaMkRta che. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] jinevAnuM kIrtana-- "je (be caraNeA ) atyaMta namra evA surAnI vaLI je divya, suvarNamaya temaja amlAna evAM rakta thayelAM che, te jinanAM caraNeAne huM ratavuM chuM. >" ~26 jinavANIvicAra: caturviMzatikA. zlokArtha Qi yazo dhatte na jAtAri - zamanA vilasan na yA / sA''hatI bhAratI dattAM, zamanAvilasannayA // 27 // -anu TIkA sA bhAratI zaM dadAtu / yA bhAratI yazo na dhatte ? kintu dhatta eva / saiva vishiyate--jJAtamarizamAM vasyAH sA ! vimUrta yazaH ? virud-viTTamamAMLam / avijJA-- anAkulAH zobhanA nayA yasyAM sA // 27 // tharA: ( mU. cAl )=prItine. patta (dhA. dhA )=dhAraNa kare che. nAta (dhA. gan )=karela. rAmana=vadha, nAza. jJAtArizamanA=zAMta karI dIdhA che zatruone jeNe evI. viharat ( dhA. s )=vilAsa karatuM, ullAsa pAmatuM. anvayaH yA jAta- ari- zamanA vilasat yazaH na dhatte na sA anAvila-sat-nayA AItI bhAratI zaM dattAm / zabdArtha sabhA vaDe sevAelAM che, temaja kamaleAnA upara sadA ArUDha 47 kArdI-tIrthaMkarasaMbaMdhI, ttAm (dhA. TA)=ape. mAratI ( mU. mAratI )=vANI. bAvisTa=nirmala. zlakArja kAnAvilannayA=nirmala temaja zobhanIya che nayo jemAM evI. jinavANInA vicAra--- '' zAMta karI dIdhA che zatruAne jeNe evI je ( jina-vANI ) kIrtine dhAraNa karatI nathI ema nahi (paraMtu kare cheja ), te nirmala tathA zAbhanIya (naigamAdika ) nayAthI nyAsa evI advaita-saMbaMdhinI vANI (bhavya-janAne) sukha arpe. ''--20 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA [ 7 zrIsupArzvaaprtickraadevyaaH prArthanA ArUDhA garuDaM hemA-bhA'samA nAzitAribhiH / pAyAdapraticakrA vo, bhAsamAnA zitAribhiH // 28 // 7 // -anu. TIkA hena iva AbhA yasyAH sA / nAzitA arayo yestaiH| zitAribhiH-tIkSNacakai smAnAM-thamAnA 28 anvayaH jaha6 Aar, r[ ]--gAmA, 3-rasamA, nAri-miH zita-rima mAsamAnA zabdArtha mAtA (A4)=ArUDha thayelI. pAta (dha pA) rakSaNa karo. vAhas (F0 rs)=garUDanA upara. ativa=apraticakra (devI). [7]=suvarNa. mAsanA (pa0 mA ) dedIpyamAna, prakAzatI. mAma=suvarNasamAna prabhA che jenI evI. 34 (rana) nirUpama, anupama. tietI. nAzita (pAna) nAza karela. | ni=caka. nAzitAmila=nAza karyo che zatruone jeNe evA. tirSimA=tINa cakro vaDe. blekArtha apraticaka devInI prArthanA garUDanA upara ArUDha thayelI, tathA kanakanA jevI kAMti vALI temaja vaLI saMhAra karyo che zatruono jeNe evAM tINa cakra vaDe dIpatI evI apraticakA (devI) (he bhaLe !) tamAruM paripAlana kare."--28 spaSTIkaraNa apraticakA devInuM svarUpa A devIne garUDanuM vAhana che. te dareka hAthamAM caka rAkhe che ane teno varNa suvarNasamAna che. AnuM bIjuM nAma cakadharA hoya ema lAge che. A paNa soLa vidyA-devIo pikI eka che. AnA saMbaMdhamAM AcAra-dinakaramAM kahyuM paNa che ke "tmagg marInA, kArnivalamajIvita nirvANa-kalikAmAM paNa evo ja ullekha che ane te bIjo koI nahi paNa "tathA apraticakrAM taDidvarNA garuDavAhanAM caturbhujAM cakracatuSTayabhUSitakarAM ceti / " Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrIcandraprabhasya stutiH - AANAN 8 zrIcandraprabhastutayaH sensensensen bhavodbhavatRSAM bhRzaM kRtazivaprapaM cAmaraiH saharSamupavIjitaM varavapuH prapaJcAmaraiH / prabhAvalayakAntatApahasitorucandraprabhaM praNaumi paramezvaraM vinayacAru 'candraprabham // 29 // - pRthvI TIkA bhavAdudbhavA tRD vidyate yeSAM ( teSAM ) / kRtA zivameva prapA yena sa tam / cAmaraiH saharSamupavIjitam / kaiH ? varo vapuH prapaJco vistAro yeSAM te tathAvidhAzca ( te amarAzca ) taiH / prabhAvalayasya kAntatA - kamanIyatA tayA'pahasitA uvIM vistIrNI candraprabhA yena saH (taM) / vinayena cAru - zobhanaM yathA syAt tathA praNaumi // 29 // anvayaH bhava- udbhava - tRpAM kRta- ziva-prapaM vara- vapus-prapaJca-amaraiH cAmaraiH saha - harSa bhRzaM upavIjitaM, prabhA- valaya-kAntatA - apahasita - uru-candra-prabhaM paramezvaraM 'candraprabhaM' vinaya - cAra praNaumi / zabdArtha valaya = maMDaNa. udbhava - utpatti tRp tRSA, tarasa. prabhAvalaya = bhAbhaMDaNa. bhavodbhava tRSAM=lava ( - bhramaNa ) thI utpanna yache tRpA kAntatA = manoharatA, sundaratA. apahasita (dhA0 has ) = (sI aDela. candrayandra. jemane evAne mATe. prapA=dAzaya, 525. kRta zivaprapaM= ( taiyAra ) urI che bhuti3cI prathA | candraprabhA yandranuM te, yAMhI. mevAne. cAmaraiH (mU0 cAmara) = thAmarI paDe. saharSa =mAnandhyUrva. upavIjitaM (mU0 upavIjita ) = valaye. vapus= heDa, zarIra. prapazca-vistAra. prabhAvalayakAntatApahasitorucandraprabhaM=lAmaMDajanI manoharatA vaDe hasI kADhI che vistIrNa candraprabhAne jeNe evAne. praNaumi ( ghA0 nu ) = stuti dhuM, syuM dhuM. paramezvaraM ( mU0 paramezvara ) - prabhune. vinaya-vinaya. varavapuH prapaJcAmaraiH = uttama che heDano vistAra nebhano cAru darzanIya, manohara. sevA hevo vaDe. prabhA=anti, te. 7 vinayacAru-vinaya vaDe zole tebha. | candraprabhaM (mU0 candraprabha) = yandrabhalane, AbhA tIrtha 2ne. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 caturvizatikA. [ 8 zrI candraprabha phlekArtha zrIcandraprabhanI stuti- bhava (-bramaNa)thI utpanna thaI che tRSA jemane evA (cha)ne mATe taiyAra ) karI rAkhI che muktirUpI prapA jeNe evA, vaLI uttama che dehane viratAra jemane evA vibu vaDe cAmara dvArA hapUrvaka atyaMta vIMjAyelA evA, tathA vaLI bhAmaMDaLanI manaharatA vaDe hasI kADhI che (arthAta parAsta karI che) vistIrNa caMdraprabhAne jeNe evA paramezvara candraprabhane vinaya vaDe zobhe tema huM ratavuM chuM."--29 spaSTIkaraNa jinezvaranAM prAtihAryo A "pRthvI vRttimAM racAyelA pAdAMtasamapaMcAkSara punarAvRttirUpa yamakAlaMkArathI alaMkRta padya dvArA candraprabha prabhunA cAmara ane bhAvAMDaLarUpI prAtihAryo viSe sUcana karavAmAM AvyuM che. e kahevuM asthAne nahi gaNAya ke dareka tIrthakara ATha prAtihAryo vaDe zobhe che ane te ATha prAtihAya anya koI nahi paNa nimnalikhita zlokamAM gaNavelAM- vavRtaH suragupadadivydhvnishcaamrmaasnN ca / bhAmaNDalaM dundubhirAtapatraM prAtihAryA vinezvAna " -upajAti -(1) azoka vRkSa, (2) devakRta kusumanI vRSTi, (3) digra davani, (4) cAmara, (5) siMhAsana, (6) bhAmaDaLa, (7) dubhi ane (8) chatra che. A ATha vastuone saMbaMdha tIrthakaranI sAthe pratihArInA jevo hovAthI te "prAtihArya" kahevAya che. enuM viziSTa svarUpe pravacanasAroddhAranA 39bhA dvAramAMthI tathA vicAra-sAranA 117mA dvAramAMthI joI zakAze. A saMbaMdhamAM thoDI ghaNI hakIkata to stuta-caturvizatikAnA 94mAM padya uparanA spaSTIkaraNa uparathI paNa maLI zakaze. bina-svamU- avantu bhavato bhavAt kaluSavAsakAdarpakAH __ sukhAtizayasampadAM bhuvanabhAsakAdarpakAH / vilInamalakevalAtulavikAsabhArA jinA mudaM vidadhataH sadA suvacasA sabhArAjinA // 30 // - thvI 1 A aSTama tIrthaMkara zrIcandraprabhanuM yatkiMcita svarUpa stuti-caturvizatikA (pR. 111) uparathI joI zakAze. For Private & Personal use only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para jina stutya ] caturviMzatikA. TIkA jinA mudaM viddhtH-kurvntH| kena ? shobhnvcsaa| kiMbhUtena ? sabhA rAjituM zIlaM yasya tat sabhArAji tena sabhArAjinA / avantu-rakSantu / bhavataH-saMsArAt / pApasya nivAso ya(smiM )stasmAt / bhuvanohayotakAH, na vidyate darpaka:-kAmo yeSAM te / bhuvanabhAsakAzca te'darpakAzca bhuvn| vilIno malo yasmAt tat evaMvidhasya kevalasyAtulavikAsaM vibhrati-dhArayanti ye te tathAvidhAH, bhArA dhArakA ityarthaH // 30 // gg-tirAlsAM , muna-mana-3-1, viTIna-mavaDha-tulsavikaas-bhaaraaH, sabhA-rAjinA su-vacasA sadA mudaM viddhataH jinAH bhavataH kaluSa-vAsakAt bhavAt avntu| zabdArtha vAva7 (dhA ) rakSaNa karo, bacAvo. viTIna (dha grI)=sarvathA naSTa thayela. mavataH (mULa mavat )=tamane, *ra=mela. mavA (mU0 mava)=saMsArathI. | veva kevalajJAna, sarvajJatA. =pApa. vibhA=vikAsa, khIlavaNI. vAra nivAsa, raheThANa. | mA (dhA )=dhAraNa karanAra, kasuvANA=jayAM pApano nivAsa che tyAMthI. viTInamavAtaviSamariA=sarvathA naSTa arvaH (10 ) arpaNa karanArA, ApanArI. thayo che mala jemAMthI arthAta atyaMta ni maeNla evA tirA=adhikapaNuM. kevalajJAnanA apUrva vikAsane dhAraNa karanArA. kulattirAyaNawvAM sukhanA adhikapaNurUpa saMpatti virataH (kU0 vi7)=karanArA. onA.. mAra=dyotaka, prakAza karanArA, vaca=vacana. =madana. | gvava =muvacana vaDe. =avidyamAna che madana jeneviSe evA. sama=sabhA, parSadA. maghamajA =lone prakAzita karanArA pAlana-dIpAvanAra. temaja vItarAga. maNinA sabhAne dIpAvanAra. kArca jinezvaranuM svarUpa- sukhanA atizayarUpa saMpattione arpaNa karanArA, zailekyane (jJAnarUpI prakAza vaDe) prakAzita karanArA ane vaLI vItarAga [ athavA nirabhimAnI] evA, vaLI atyaMta 1. jyAM sudhI je vyaktimAM rAga hoya (bhale ne te prazasta hoya to paNa), tyAM sudhI to sarvajJatA tenAthI daza hajAra gAu dUra rahyuM che ne draSTAnta divya prakAza pADe che. RuM che e vAta bhUlavA jevI nathI. . jI sudhI to sarvajJatA thI. e vAtanA upara zrImAna gautamasvAmInuM Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 catuviMzatikA [ 8 zrI candraprabhanirmala kevalajJAnanA apUrva vikAsane dhAraNa karanArA, temaja vaLI parSadAne dIpAvanArA evA suvacana vaDe AnaMda pamADanArA evA tIrthakaro (he bhaLe ! ) tamane pApanA nivAsathAnarUpa saMsArathI bacAve.-30 spaSTIkaraNa padA-vicAra- samavasaraNamAM je manuSyo ane deva tIrthaMkaranI dezanAnuM zravaNa karavA Ave che, tenA bAra vibhAge ka9pavAmAM AvyA che. A dareka vibhAgane "parSadA' kahevAmAM Ave che. AthI karIne ekaMdara rIte bAra parSadA che-(1) gaNadhara vagere sAdhuonI, (2) vaimAnika devIonI, (3) sAdhvIonI (A traNa parSadAo agni koNamAM hoya che); (4) jyotiSka devInI, (5) vyaMtara devInI, (6) bhuvanapati devInI (A traNa parSadA naivatya koNamAM hoya che); (7) jyotiSka devonI, (8) vyaMtara devonI, (9) bhuvanapati devonI (A traNa vAyavya koNamAM bese che); (10) vaimAnika devonI, (11) purUnI (manuSya)nI, (12) manuSyanI strIonI (A traNa IzAna koNamAM hoya che). jinAgama-smaraNam samastabhuvanatrayaprathanasajjanAnApadaH pramocayati yaH smRtaH sapadi sajjanAnApadaH / samullasitabhaGgAkaM tamamalaM bhajai nAgamaM sphurannayanivAritAsadupalambhajainAgamam // 31 // -pRthvI TIkA samastabhuvanatrayasya prakaTane sajjAni-prahANi nAnA padAni yasmin saH / yaH smRtaH san pramocayati / kAn ? sajanAn / kasyAH? ApadaH / samullasitA bhaGgayAdikA yasmin / na agamaM, kintu sugamam / sphurannayairnivAritA azobhanA upalambhAH-pratibhAsA:parasiddhAntA yena sa tataH karmadhArayaH / jainAgamaM bhajai-sevAM karavANi // 31 // anvayaH ramata-muva7-9-wthana-rasanna-nAnA-paH 4H kRta (sana) sarja nanuM kApavaH saHi pramocayati, taM samullasita-bhaGgakaM, amalaM, na a-gamaM, sphurt-ny-nivaarit-ast-uplmbhsana-AmaM mane Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ] caturviMzatikA. 13 zabdArtha thana=prakaTana, prasiddha karavuM te. musitamaf=ullAsa pAmela che bhAMgAo jemAM ===taiyAra. evA. RAnA vividha. krama (kalama)=nirmala. samasta muvatrikathanaganAnA =akhila tribhu- ma (pa0 mag)=huM bhajI. vananA praTanamAM taiyAra che vividha pado jemAM evA. gAma (mU0 gAma)=durgama, duHkhe karIne samajAya tevA. amoghatti (dhAmunna )=mukta karAve che. put (dhI )=saphurAyamAnaskRtaH (mULa mRta) yAda karela. nivarita (dhA vA) nivAraNa karelA, dUra karela. sakriekadama. H=duSTa, asatya, 354maM AkSepa. sajhanana (sana)=sapurUne, sArA manuSyone.' tena=jinasaMbaMdhI. bApaH (mU0 mApa) ApattimAMthI. #nivaritApabherainA maMtra kurAya samusita (dhA ra )=ullAsa pAmela. mAna no vaDe nivAraNa karyuM che asatya Ama=prakAra, bhAgA. kSeponuM jemAM evA jaina siddhAntane. lekArtha jinAmanuM smaraNa akhila tribhuvana upara prakAza pADavAmAM taiyAra chevividha pado jenAM e je (Agama) smaraNa karAtAM (arthAta jenuM maraNa) sajajanone ApattimAMthI satvara mukta kare che, te pharAyamAna che ('saMta-bhaMgI vigere ) bhaMgo jemAM evA, tathA nirmala temaja sugama, ane vaLI pharAyamAna na vaDe nivAraNa karyuM che asatya pratibhAnuM jemAM evA jaina Agamane huM bhajuM."--11 spaSTIkaraNa padya-camatkAra- A padyanAM cAre caraNamAM chevaTanA cha cha akSaro samAna che. arthAt A padya padAMtasamaSaDakSara punarAvRttirUpa yamakathI zobhI rahyuM che. vizeSamAM A kAvyamAM A prakArano padyacamatkAra to atraja prathama daSTigocara thAya che. 1 A saptabhaMgI saMbaMdhI sthala mAhitI te nyAya-kusumAMjali (pR. 185-192 ) tarapha dRSTipAta karavAthI maLI zakaze. ethI vizeSa mAhitI nyAyatIrtha nyAyavizArada upAdhyAya zrImaMgalavijayakata samabhaMgI-madIpamAMthI maLaze. vizeSamAM A viSayanA atyaMta jijJAsue te naya-rahasya, pramANanayatatvAkAlaMkAra (caturtha ane saptama pariccheda) saptabhaMgI-prakaraNa temaja saptabhaMgI-taraMgiNI e grantho jevA. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 caturvizatikA, [8 sAyansa kAlIdevyAH stutiH azizriyata yA'mbujaM dhRtagadAkSamAlA'ghavAn yayA bata vipUyate bhayazamakSamA'lAghavA / ghanAJjanasamaprabhA vihataghAtakAlIhitaM mamAtulamasau sadA pravidadhAtu 'kAlI' hitam // 32 // 8 // -pRthvI TIkA kAlI devatA hitaM pravidadhAtu / yA'zizriyata-zritavatI padmam / aghavAnapApavAn puruSo yayA vipUyate-pavitrIkriyate / bhayAnAM zamane kSamA-samarthA / vihataM ghAtakAnAM-hananazIlAnAM AlyA IhitaM-ceSTitaM yasmin / pravidadhAne etat kriyAvizeSaNam // 32 // anvayaH yA dhRta-gadA-akSa-mAlA ambujaM azithriyata, yayA (ca) aghabAn bata vipUyate, asau bhaya-zama-kSamA, a-lAghavA, ghana-aJjana-sama-prabhA 'kAlI' mama a-tulaM hitaM vihata-ghAtaka-Ali (AlI vA)-IhitaM sadA prviddhaatu| zabdArtha azidhiyata (dhA. dhi)-mAzraya letI havI. alAghavA-yadhutAthI 2Dita. ambujaM (mU0 ambuja)-bhajane. ghana-megha. dhRta (dhA0 dhR)-dhAra 723. aJjana-11. gadA-gA. ghanAanasamaprabhA bheSa bhane sasanA pAnti akSamAlA-bhAyA. chanIyavI. dhRtagadAkSamAlA-dhAraNa rIchaha sana 14- vihata (dhA. hannAzapuresa. mAlA jeNe evI. ghAtaka-haegunA2. aghavAn (mU0 aghavat)-pApI. Ali [lI ]=ti, li. bata-saMtApavAya sadhyaya. I hita-yaSTita. vipUyate (dhA0 pU) pavitra 42|y che. vihataghAtakAlIhitaM-nAza yo cha razanArAnI zama-zAnti, nAza. zreNinA ceNitano jemAM tevI rIte. kSama-samartha, zaktimAna pravidadhAtu (dhA. dhA)-3rI. bhayazamakSamA-bhayano nAza 12vAmA samartha. kAlI-bhAlI (devI). lAghava-vadhutA. hitaM (mU0hita)-Ditane, tyAne. blekArtha kAlI devInI stuti- dhAraNa karI che gadA ane japamAlA jeNe evI je (devI) kamalane Azraya Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayA caturviMzatikA. letI havI, temaja vaLI je dvArA pApI (paNa) pavitra thAya che, te, bhayane nAza karavAmAM samartha evI, vaLI ladhutA-rahita temaja megha ane kAjalanA jevI kAntivALI evI kAlI (devI) nAza karyo che haNanArAnI zreNinA caNitane jemAM evuM mAruM sarvadA anupama kalyANa kare."-32 spaSTIkaraNa padya-camatkAra A padyamAM tRtIya padyanI jema prathamanAM be caraNamAM chevaTanA pAMca pAMca akSaro samAna che, jyAre bAkInAM be caraNamAM cAra cAra akSaro samAna che. kAlI devInuM svarUpa duzmane prati je kALa (yamarAja) jevI che, temaja je kRSNavarNa che te "kAlI' e kAlI zabdano vyutpatti-artha che. A devI paNa eka vivA-devI che. teno varNa zyAma che ane te hAthamAM gadA rAkhe che. vizeSamAM vikasvara kamala e enuM vAhana che. A vAtanA upara nIceno zloka prakAza pADe che - "vA vudhI mulyavAnatAmatanuvRttiryAtrA vikacakamalavAhanA gadAbhRt kuzalamalakurutAt sadaiva 'kAlI' // " -AcAra patrAMka 162. paraMtu ethI vizeSa mAhitI to nirvANa-kalikA uparathI maLe che. kemake tyAM kahyuM che ke"tthaa kAlikAdevIM kRSNavarNI padmAsanAM caturbhujAmakSasUtragadAlaGkRtadakSiNakarAM vjraabhyyutvaamrata resi' arthAta A devIne cAra hAtha che; tenA jamaNA be hAtha ja5-mAlA ane nA jamaNA be hAtha japa-mAlA ane gadAthI vibhUSita che, jyAre DAbA be hAtha vajI ane 'abhayathI alaMkRta che. eka 1 zaraNAgatanA bhayanuM nivAraNa karavuM, tene kahevuM, ke bIvAnuM kaMI kAraNa nathI. nirbhaya rahe evuM sUcana karavA mATe sAmAM manuSyanI tarapha hAtha namAvI sIdhA AMgaLA rAkhavA te "abhaya" mudrA kahevAya che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Parraneareranranasan 5 9 zrIsuvidhijinastutayaH Menser Serveresegera atha zrIsuvidhinAthAya praNAmaH vimalakomalakokanadacchada cchaviharAviha rAjabhirAmaraH / satatanUtatanU 'suvidheH' kramau namata he'mataheThanalAlasAH! // 33 // -druta0 TIkA vimalaM komalaM ca tat kokanadaM-raktAmbujaM ca tasyacchadasya-patrasyacchavistasyA haraumuSNantau / rAjabhiH-svAmibhiH / kaiH? amarANAM ime AmarAH, taiH aamraiH| satataM nUtAstutA tanuH-zarIraM yayostau / amataM-pApaM tasya heThanaM-pAtanaM tasmin lAlasA-gRddhiparAH / suvidheH kramau namata // 33 // anvayaH he amata-heTana-lAlasAH! 'suvidheH' vimala-komala-kokanada-chada-chavi-harau, iha AmaraiH rAjabhiH satata-nUta-tanU kramau namata / zabdArtha vimala-nirmala. satatanUtatanU-mezA stuti 2|yesii chenA kokanada-20 ubhasa. hanImevAM. chada-patra. suvidheH (mu0 suvidhi )=suvidha( )nA. hara (dhA. ha rI nAra. kramau (mU0 krama )=22payona. vimalakomalakokanadacchadacchaviharaunimaya tama namata (dhA0 nam)=ta namana 42, nm2||2 72rI. komala evAM rakta kamalonA patranI zobhAne haranArAM. ! =saMdhanavAcaka avyaya. rAjabhiH (mU. rAjan )-svAbhImo ?. amata=(1) roga; (2) mRtyu; (3) pA5, AmaraiH (mU0 Amara ) heva-saMdhA. heThana-(1) mAghA, pI; (2) pAtana. satata-pratikSANa, niraMta2. lAlasA-abhisApA, 42. nUta (dhA0 nU)-stuti rAyasa. amataheThanalAlasAH!ze 55 athavA bhRtyune tanu-he, zarI2. mAthA 42vAnI 42ch| cha bhane sevA! (saM0). Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ] caturSizatikA. zlekArtha zrIsuvidhinAthane praNAma- he aniSTane bAdhA karavAnI icchA rAkhanArA (arthAtu rega ke pApa ke mRtyuno nAza karavAnI abhilASA dharAvanArA bhavya jano)! nirmala temaja kemala evAM rakta pAnAM patranI zobhAne haranArA tathA vaLI A jagatamAM amAronA adhipatio vaDe (arthAta Indro dvArA rastuti karAyelI che dehanI jenA evA suvidhinAtha)nAM caraNane tame namaskAra karo."--33 spaSTIkaraNa zabdAlaMkAra-vicAra A padyamAM vaLI kaI navIna prakAranoja zabdAlaMkAra daSTi-gocara thAya che. A vAta dhyAnamAM Ave teTalA mATe A padya nIce mujaba lakhavAmAM Ave che. vimalA maDha nA drArA 4 vidattA vistAmire. sA tatan tatasuvidhA mAM matadeA matadeTAlAH | A padya tarapha have daSTi-pAta karatAM joI zakAya che ke tenA pratyeka caraNamAM dvitIya, tRtIya ane caturtha akSaronI punarAvRtti che. arthAt A padya "lATAnuprAsa'nAmaka alaMkArathI zole che. A alaMkAranuM apUrva citra to stuti-caturvizatikAnA 17 thI 20 sudhInAM pamAM daSTigocara thAya che. A jinezvarebhyo vijJaptiH kalazakuntazakuntavarAGkita kramatalA matalAbhakarA nRNAm / vigatarAgatarA vitarantu no hitamanantamanaGgajito jinAH // 34 // - 0 TIkA zakuntavaro-rAjahaMsaH / mataM-sukhaM tasya lAbhakarAH / naH-asmabhyam // 34 // anvayaH phaTara-yunta-zakata-va- ta-kama-tahA, kRri ati-sTAma-kAjA, vijata- , anaGga-jitaH jinAH naH anantaM hinaM vitarantu / 1 navamA tIrthaMkara zrIsuvidhinAthanuM caritra TuMkamAM jANavuM hoya, to stuti-caviMtikAnA pU 125 tarapha dRSTipAta karo. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 caturvizatika, [ 9 zrIsuvidhizabdArtha rAkakaLaza, 6 4 ( 0 ) karanAra. tta=smalo. mataDhAmA =abhISTano lAbha karanAra, rAunaMpakSI ri (mU. 7)=manuSyonA. zaputapara=rAjahaMsa. vikatAnatA =vizeSataH naSTa thayo che rAga jemano ati (dhA maK ) cihna karela, lAMchanayukta. evA. tarataLiyuM. vitaratu (vA phU)=apa, vitaraNa karo. kADhakAntarottaratimattA =kaLaza, bhAlo : (mU0 marma)=amane. temaja rAjahaMsa vaDe lAMchita che caraNa-tala 3nanta (mU0 ananta)=ananta, apAra. jemanuM evA. nita (dhA ji)-jItanAra. mata=abhISTa. nati =kAmadevano parAjaya karanArA. zlokArdha jinezvarone vijJapti kaLaza, bhAle temaja rAjahaMsanAM lAMchanathI yukta che caraNa-tala jemanuM evA, vaLI manuSyane abhISTa (sukha)ne lAbha karI ApanArA, temaja vizeSataH naSTa thaye che rAga jemane evA tathA vaLI kaMdarpanA upara vijaya meLavanArA evA tIrthaMkara amane apAra hita ape."--34 spaSTIkaraNa padya-camatkAra- A padyanA prathama caraNamAM tRtIya, caturtha ane paMcama akSaronI punarAvRtti che, jyAre bAkInAM caraNomAM dvitIya, tRtIya ane caturtha akSaronI punarAvRtti che. arthAt A padya paNa lATAnuprAsathI zobhI rahyuM che. A vAta A pachInA padyane paNa lAgu paDe che. tIrthaMkaranAM dehagata lakSaNe-- sAdhAraNa rIte ema mAnavAmAM Ave che ke puNyazALI jIvane deha lakSaNothI lakSita hoya che. temAM tIrthaMkara temaja cakavatI 1008 lakSaNothI lakSita hoya che, jyAre baladeva temaja vAsudeva 108 lakSaNothI zobhe che. vizeSamAM batrIsa lakSaNavALA purUSanA saMbaMdhI ullekho to zAstramAM ghaNI vAra dRSTi-gocara thAya che. A batrIsa lakSaNe to vasantatilakA ane upajAtimAM racAyelAM nIcenAM padha uparathI joI zakAya che. -rvata-vA -sutapaMwitvevA-vaidya- na-cAmaif I bhujamI --makara-fauM-saMpattAvA mane-humatI-udha-tarajAni | 6 - vasanta daveH catta-vavaidha maugTU-sUpa-meghUra-maH | g-dhAra-samudra-sie drAraMvaM narakSara" 2 -upajAti. -dharma-kalpama, patrAMka che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janastutayaH ] caturviMzatikA. arthAtu-(1) prAsAda, (2) parvata, (3) popaTa, (4) aMkuza, (5) supratika, (6) padmAbhiSeka, (7) yava, (8) darpaNa, (9) cAmara, (10) kubha, (11) akSa, (12) matsya, (13) magara, (14) hAthI, (15) suMdara patAkA, (16) suMdara mALA, (17) pRthvI, (18) ratha, (19) toraNa, (20) chatra, (21) dhvajA, (22) svastika, (23) yajJa-tanma, (24) vAva, (25) kamaDa, (26) stUpa, (27) mora, (28) kAcabo, (29) aSTApada, (30) sthAla (thALI), (31) samudra ane (32) siMha e uttama purUSanAM batrIsa lakSaNa che. zrIbhadrabAsvAmiviracita kalpasUtranI upAdhyAya zrIvinayavijayakRta "subodhikAramAM A batrIsa lakSaNone saMbaMdhamAM nIce mujaba ullekha che - "jIvra taimavaM paigU thavo TUMDhirAH vApI-svastika toraNAni ca saMraH paMJcAnanaH pAdapaH / cakra zaGkha-gajo samudra-kalazau prAsAda-matsyau yevo pa-pa-majUni cAmo H -zArdUla0 ukSA paitAkA kamalAbhiSekaH / sudAma kekI ghanapuNyabhAjAm // " arthAta-(1) chatra, (2) kamaLa, (3) dhanuSya, (4) uttama ratha, (5) vA, (6) kAcabo, (7) aMkuza, (8) vAva, (9) sAthiyo, (10) toraNa, (11) sarovara, (12) siMha, (13) vRkSa, (14) caka, (15) zaMkha, (16) hAthI, (17) samudra, (18) kaLaza, (19) mahela, (20) mAchaluM, (21) yava, (22) yajJa-staSNa, (23) stUpa, (24) kamaDaLa, (25) rAjA, (26) suMdara cAmara, (27) darpaNuM, (28) baLada, (ra9) patAkA, (30) pAbhiSeka, (31) suMdara mALA ane (32) mera e atizaya puNayazALInAM batrIsa lakSaNa che.' kaMdamana- kaMdarpana saMbaMdhI A kAvyamAM vAraMvAra ullekha karavAmAM Avato hovAthI ene viSe vicAra karavo Avazyaka samajAya che. hiMdu zAstramAM kaMdarpane ratinA pati tarIke temaja vasantanA mitra tarIke oLakhAvyo che. vaLI tyAM ene aravinda, azoka, Amra, navamallikA ane nIla kamala e pAMca bANavALo temaja puSpanA dhanuSyavALo temaja makaranA cihnathI aMkita davAvALo Alekhyo che. TUMkama e zAstramAM kaMdarpanA saMbaMdhamAM te jIvatI jAgati vyakti che evo ullekha che. vaLI teNe mahAdevanI paNa khabara levAmAM pAchI pAnI karI nathI ema e zAstra uparathI joI zakAya che. A vAtanI nIceno zloka paNa sAkSI pUre che. 1 A uparathI joI zakAya che ke batrIsa lakSaNe paikI mata-bheda che. vizeSamAM bhAlo temaja rAjahaMsarUpI lakSaNone to atre ullekha ja nathI, e vicAraNIya che; paraMtu teno 1008 lakSaNomAM samAveza thato hovo joIe. 2 pahelA, pAMcamA, agyAramA tathA ogaNIsamA paghomAM ullekha che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatika, [ 9 zrIsuvidhi"sarve jenAM, va vaDhavattA rena nAM "zivo' jevo, penAra di vArita che" arthAt samasta suromAM kaMdarpa vadhAre zUravIra che, kemake mahAdeve tene bALI mUkyo chatAM paNa teNe tenI pAse vividha ve bhajavAvyAM. - vaLI A saMbaMdhamAM maharSi bhartuharikRta zRMgAra-zatakane vasantatilakA vRttamAM racAyelo nigna-likhita Adya kaloka paNa vicArI laIe. "zambhusvayambhuharayo hariNekSaNAnAM yenAkriyanta satataM gRhkrmdaasaaH| vAcAmagocaracaritravicitritAya tasmai namo bhagavate kusumAyudhAya // " arthAta--jeNe zaMbhu (mahAdeva), svayaMbhu (brahmA) ane viSNune gRhiNIonuM grahakArya karanArA kiMkaro banAvyA, te pANIthI agocara caritravALA vicitra kaMdarpane mArA praNAma ho. A uparathI kaMda jainetara devonI durdazA karavAmAM kevo agra bhAga bhajavyo che te joI zakAya che. A kaMdarpa jaina munivaronI paNa khabara lIdhI che. dAkhalA tarIke, teja bhavamAM mokSe janArA evA rathanemine paNa A kaMdarparUpI setAne sapaDAvyA hatA. e vAtanA upara nIcenI gAthA divya prakAza pADe che. karo madaENT nimAyA vadhAre rakamo rahanemI rAyamaI rAyamaI kAsI hI ! visayA // " arthAtu-cada-nandana, mahAtmA, bAvIsamA tIrthaMkara zrIne manAthanA bAMdhava, paMcamahAvratadhArI ane caramazarIrI evA rathanemi rAjImatI upara rAga buddhivALA thayA. AthI karIne kharekhara viSaya tiraskArane pAtra che. A uparathI joI zakAya che ke kaMdarpanuM mukhya baLa abalA che ane pAMce IndriyonA ane khAsa karIne sparzanendriyanA viSayo e ene pauSTika AhAra che. A kaMdarpanA paMjAmAM sapaDAyelo 1 AnI mAhitI mATe juo stuti-caturvizatikA (50 24-25). 2 sarakhAvo "hariharacaurANaNacaMdasUrakhaMdAiNo vi je devA / nArINa kiMkarataM kuNaMti bhI dhI visayatiNhA // " [hariharacaturAnanacandrasUryaskandAdayo'pi ye devAH / nArINAM kiMkaratvaM kurvanti dhira dhira viSayatRSNAm // ] 3 saMrakata-chAyA yadunandano mahAtmA jinabhrAtA vrtdhrshcrmdehii| racanemI rAjImatyAM rAgamatirakArSIt hI viSayAH // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 jinastutayaH] caturvizatikA. prANI mRtyune paNuM zaraNa thAya che. A saMbaMdhamAM rAjA bhartuharie nIcenA padya dvArA Abehuba citAra raju karyo che. " kRzaH kANaH khaJjaH zravaNarahitaH pucchavikalo praNI pUyaklinnaH kRmikulazatairAcitatanuH / kSudhAkSAmo jIrNaH piTharakakapAlAvRtagalaH zunImanveti yA hatamapi nihantyeya mdnH||"-shimrinnii. marthAt-44, yo, mAo, na vinAno, cha rano, zetAjI, 53thI vyAsa, seMkaDo kRmionA samUhathI vyApta dehavALe, sudhAthI pIDita, jIrNa, gaLAmAM kAMThalo ghAlelo evo kutaro kutarInI pAchaLa jAya che. are, kAmadeva haNAyelAne paNa haNe che. paraMtu e dhyAnamAM rAkhavuM ke A badho mohane mahimA che. e vAtanI puSTimAM upArnu : "ajAnan dAhAtmyaM patatu zalabhastIbadahane __ sa mIno'pyajJAnAd baDizayutamaznAtu pizitam / vijAnamto'pyete vayamiha vipajAlajaTilAn na muJcAmaH kAmAnahaha ! gahano mohamahimA ||"-shipri. -vaizaya-zatA arthAta-dAna-svabhAvane nahi jANanAro pataMgIo tIvra agnimAM paDe ane ajJAnavazAta masya 5Na jALamAMnuM mAMsa khAvA jAya (e banavA joga che); paraMtu kAma-vAsanAo vipattionI jALathI patharAyelI che ema jANavA chatAM paNa ApaNe tene choDatA nathI. ahA! mohano bhalibhA vo gahana che!! uparyukta 'anaMganA svarUpa uparathI tenI kuTilatA samajI zakAya che. AvI paristhitimAM 1 vilsana pAThazALA taraphathI prasiddha thatA chamAsikamAM meM eka veLA rasika-nandananA upanAmathI A anaMganuM svarUpa nIce mujaba AlekhyuM hatuM. anaGgakharUpam deho yadyapi nAsti te ratipate ! vIrastathApyadbhuta spailokye tava tIkSNabAgasahane kasyAsti zaktiryataH / / yaH puSpeSumadata te vidhirahA'sau dhanyavAdAspada yat tubhyaM kila yayadAsyata paviM prApsyat ka rakSA jnH| // 1 // jAtastvaM madana ! trilokavijayI prApyA'balAnAM balaM prApsyastvaM suparAkramaM balavatAmAsyat tadA kA dshaa|| tvAM netuM nahi ko vazaM dhruvamalaM sarve jitA hi svayA naSTaryasya phalaM dutaM svapayazaH prAmopi re nirdaya ! // 2 // vaM kandarpa ! yathA'si dRSTyaviSayo bANAstathA tAvakAH kRtvA'mRgavahanaM vinaiva vizikhAH prANAn hi prahamti te / bhAdarzo'nupamo'si yadyapi jagassaundaryasArAramano nA pApaM dviguNaM tathApi kurute tatrAnubhAvastava // 3 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 caturvizatikA, [ 9 zrIsuvidhiema jarUraja kahevuM paDaze ke je prANI A kaMdapane vaza karavAmAM phaLIbhUta thAya teja sAco zuravIra che, te ja yogIzvara che, te ja mahAdeva che, teja paramAtmA che ane teja parama prazaMsAne pAtra che. kahyuM paNa che ke - " 'g fzA sUno so va paMTiyo saM vaMsino nizaM iMdriyordi yA na duTiva 4 rAjapaf . " kahevAnI matalaba e che ke-kAminInA kaTAkSa rUpI bANavaDe je haNAyo nathI teja zaravIra che ane sAco paDita teja che ke je strIonA gahana caritrarUpI jALamAM sapaDAyo nathI. vaLI kharekhara prazaMsApAtra paNa teja che ke saMsArarUpI kAdavamAM vasavA chatAM kamalanI mAphaka nilepa rahe che. anya zabdomAM kahIe to jeNe cAritrarUpI dhananuM indriyarUpI corathI rakSaNa karyuM che, te ja zUra che, teja paDita che ane tenI ja ApaNe pratidina prazaMsA karavI joIe. A uparathI sAra e nIkaLe che ke jIvananI saphaLatA kAmane vaza karavAmAM ja che ane - kAmadevanA upara vijaya meLavyo ke tarataja apUrva sukhanI prApti thAya che. atra e dhyAnamAM rAkhavuM ke je apUrva sukha kahyuM che te kaMI atizayokti nathI. kahyuM paNa che ke vIyarAyasuhasseyaM, NaMtabhAgaM pi Na gghaI // " arthAt viSaya-vAsanAne tRpta karavAthI A lokamAM je sukha maLe che te, temaja svarganuM sukha paNa vItarAganA sukhanA anantame bhAge paNa nathI. AvuM apUrva sukha pAThaka-varga prApta karavA sadbhAgyazALI thAya eTalI abhilASA pradarzita karI A prakaraNa pUrNa karavAmAM Ave che. yaH sevAM vibudhetarasya kurute lakSmIstamAzliSyati __ vyAdhistaM na kadApi pazyati yazo bhRtyAyate sarvadA / dRSTvA kintu camatkRti tava yadA dAso bhavet kazcana prAg nAzaM samupaiti tasya vibhavaH zaurya ca kIrtistathA // 4 // rAmepurbalavattaraH sarazarAdityuktirasti bhramaH sAkArAdadhikaM balaM kila nirAkAre yato vartate / vaidehIpatisAyako nirajayallaGkAM ca laGkApati paulastyena saha striyai saradhanU rAmaM samAyodhayata // 5 // tasmai kiM na dadAsi kaSTamanizaM tvaM yena bhasmIkRta stvaM gRhNan parataH sadA pratikRti hAsAspadaM naiSi kim ? / yaduHkhAnubhavaH pradAhasamaye te'bhUt takaM vyassaro bhUtvA yena niraGkuzo bhramasi re nirlajacUDAmaNe ! // 6 // 1 sarakRta-chAyA sa eva zUraH sa caiva paNDitastaM prazaMsAmo nityam / indriyacariH sadA na luNTitaM yasya caraNadhanam // 2 saMskRta-chAyA yacca kAmasukhaM loke, yaca divyaM mahAsukham / vItarAgasukhasyedamanantabhAgamapi nArhati // 3 kaMdarpa-vijayanI sthUla rUparekhA stuti-caturvizatikA (50 14ra.)mAM AlekhavAmAM AvI che. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] jinamatAya praNAmaH - caturviMzatikA. avamasaMtamasaM tatamAnayat pralayamAlayamAgamarociSAm / bhuvanapAvanapAlanamarkavajjinamataM nama tannayavannaho ! // 35 // - druta0 TIkA aho nayavan! tvaM nama tajinamatam / avamAnyeva saMtamasaM - andhakAram / tataMvistIrNam / pralayaM - kSayaM Anayat / bhuvanasya pAvanaM ca tat pAlanaM ca / arka tulyam // 35 // avama=pApa. saMtamasa = gADha aMdhAra, ghAluM saMdhAI. avamasaMtamasaM = pApacI gADha saMvArane. tataM ( mU0 tata ) = vistIrNa. Anayat (dhA0 nI ) = ANunAI. pralayaM (mU0 pralaya ) = nAza prati AlayaM (mU0 Alaya ) = gRDa. rocis=prAza, te. AgamaseciSAM siddhAntonA te nA. pAlana=paripAlana, rakSA. anvayaH aho nayavan! arka-vat tataM avama- saMtamasaM pralayaM Anayat, Agama-rocipAM AlayaM, bhuvanapAvana - pAlanaM tad jina-mataM nama / zabdArtha bhuvana pAvana pAlanaM trailoyanI pavitratA rakhane paripA bana35. arka= sUrya. arkavat = sUryanI bhAI 4. jinamataM-jaina siddhAntane. nama ( dhA0 nam ) = tu zubha 42. tad (mU0 tad ) =te. 3 nayanIti. nayavan! = nItibhAnU ! | aho = saMgodhanAya savyaya, he ! zlokArtha jina-matane praNAma " sUryanI mAphaka siddhAntAnA prakAronA nivAsa-sthAnarUpa, vaLI vistIrNa evA pAparUpI gADha aMdhakAraneA aMta ANanArA, temaja tribhuvanane pavitra karanArA tathA tenuM saMrakSaNa karanArA evA te jaina matane huM nItimAn! tuM vandana kara "--3pa M Fa Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAvazatikA. vi. [ mAnavIdevyAH stutiH jayati sAyatisAmakRdanvitA sutaruNA taruNAjasamadyutiH / kajagatA jagatA samudA nutA natimatA'timatA bhuvi 'mAnavI' // 36 // 9 // -druta0 TIkA saha AyatyA karoti iti sAyati / suvRkSaNa yuktA / kaje-kamale gtaa| jagatA natimatA-mazIlena nutA-stutA / saharSeNa atISTA // 36 // anvayaH saha-Ayati-sAma-kRt, su-taruNA anvitA, taruNa-aja-sama-dyutiH, kaja-gatA, natimatA saha-mudA jagatA nutA, bhuvi ati-matA 'mAnavI' jayati / zabdArtha jayati (dhA0 ji)-14 pAmecha, yatI pate cha. ka-44. Ayati-bhaviSya ANa. kaja-tal, bhasa. sAma-zAnti. gata (dhA0 gam )=prAsa thayabI. kRt-2nArI. kajagatA-bhabana pAsa thayesI, sAyatisAmakRt-bhaviSya sabhA 59 zAnti 42- jagatA (mU0 jagat )-duniyA kI. nArI. samudA-upasakhita. anvitA (mU0 anvita)-yu. nutA (mU0 nuta)-stuti rAyedI. sutaruNA-sun62 vRkSa para. nati-prAma. taruNa-navIna, nUtana. natimatA (mU0 natimat) . dyuti-praza. atimatA-satyaMta malA. taruNAnjasamadyutiH-nUtana bhasanA samAna chanti bhuvi (mU. bhU)-pRthvI 52. chanIsavI. | mAnavI-bhAnavI (devI). zlekArtha mAnavI devInI stuti- "bhaviSya kAlamAM paNa (avyAbAdha paNe) rahenArI evI zAntine karanArI, tathA suvRkSathI yukta evI, vaLI nUtana kamalanA jevI kAntivALI, kamalane prApta thayelI arthAta tenA upara ArUDha thayelI che, tathA namra jagata vaDe hapUrvaka stuti karAyelI mevI temA pRthvIna vi atyaMta 24mITa sevI mAnavI (hI) jayavaMtI to."--36 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] nivedana karavuM khasa che. padma-camatkAra-~~ A padya padya-camatkAranA saMbaMdhamAM 73mA padyanI sAthe maLatuM Ave che eTaluMja atra caturviMzatikA. spaSTIkaraNa mAnavI devInuM svarUpa-- temAM 'manuSyanI mAtA tulya te mAnavI' ema mAnavI zabdathI sUcita thAya che. A paNa eka vidyA devI che. eno nIla varNa che ane eno hAtha vRkSa vaDe zobhe che. vizeSamAM kamala e enuM vAhana che. AnA saMbaMdhamAM nIceno zloka vicAravo anucita nahi gaNAya, kahyuM che ke-- PS6 'nIlAGgI nIlasarojavAhanA vRkSabhAsamAnakarA / mAnavALaya sarvatha makUruM 'mAnavI' dyAt // '~~AryAM pa AcAr. patrAMka 162. A devInuM viziSTa svarUpa te nirvANa-kalikA uparathI joi zakAya che. kemake tyAM kahyuM che ke-" tathA mAnavI thAmayI mahAlanAM caturbhunAM va5rA taNAva pAmatasUtraviTapAjapUtavAmahastAM vRtti " arthAt A devIne cAra hAtha che. tenA jamaNA be hAtha varada ane pAza vaDe zobhe che, jyAre DAbA be hAtha to japa-mAlA ane vRkSanI zAkhA vaDe zobhe che. ,, Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STORRORORSCORTS 10 zrIzItalajinastutayaH atha zrIzItalanAthasya stutiH viharati bhuvi yasmin devalokopamAnaH ___ samajani naralokaH 'zItalo'kopamAnaH / RjimasaliladhArAdhautamAyAparAgaH sa bhavatu bhavabhIteH saMzamAyAparAgaH // 37 // -mAlinI (8, 7) TIkA na vidyate kopo mAno(nazca ) yasya sH| RjimA-RjutvaM Rjimaiva saliladhArA tayA dhautaH-prakSAlito mAyAtmakaH parAgo-dhUliryena saH / saMzamAya-upazamAya bhavatu // 37 // anvayaH yasmin bhuvi viharati nara-lokaH deva-loka-upamAnaH samajani, saH a-kopa-mAnaH, Rjimansalila-dhArA-dhauta-mAyA-parAgaH, apa-rAgaH 'zItalaH' bhava-bhIteH saMzamAya bhavatu / zabdArtha viharati (mU0 viharat )-vihAra 2te chate. salila-ore. yasmin (mU0 yad ). dhArA-dhArA. deva-deva, su2. dhauta (dhA0 dhAv )-5kSAsana 42sa, dhodha nANesa. upamAna-upamA. mAyA-bhAyA, 458. devalokopamAna:-svarga-samAna. parAga-dhUNa. samajani (dhA0 jan )=manyo. RjimasaliladhArAdhautamAyAparAgaH-sa2satA3pI zItalaH (mU0 zItala )-zItalanAtha). jalanI dhArA vaDe dhoI nAMkhI che mAyArUpI dhULa kopa-Thodha, gusso. jeNe evA. mAna-malimAna, mA2. bhavabhIte saMsAranI bhInI. akopamAna: vidyamAna cha zodha ana mabhimAna saMzamAya (mU0 saMzama) zAMtina bhATa. jene viSe evA. aparAgaH (mU0 aparAga)-2 yo che rAzano Rjimana-sarasatA, lapaTIpAI. avA. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67. jinastutaH ] caturvizatikA. zlokArtha zrI zItalanAthanI stuti- je jinapati pRthvI upara viharatA hatA tyAre manuSya-loka varga-lokanI upamAne prApta karato hato, te, krodha ane abhimAnathI mukta temaja saralatArUpI jalanI dhArA vaDe mAyArUpI dhULanuM prakSAlana karanArA evA temaja rAga-rahita evA (dazamAM tIrthakara ) 'zItala(nAtha) (he bhavya ! tamArA) bhava-bhayanA vinAzane mATe thAo."-37 spaSTIkaraNa padya-mImAMsA padya-camatkAranA viSayamAM dvitIya padyane maLatuM AvatuM A padya "mAlinI" chaMdamAM racavAmAM AvyuM che ane A vAta tyAra pachInAM traNa padyane paNa lAgu paDe che. "mAlinInuM lakSaNa e che ke "thamamagurU, vire yatra vAte! ___ tadanu ca dazamaM ced , akSaraM dvAdazAntyam / karibhiratha turaGgairyatra kAnte ! virAmaH suvijhanamano, mahinA sA prati | -zrata lo. 37. aMrthI-he kAntA! je vRttanA pahelA cha akSaro temaja tyAra pachI dazamA ane teramA akSaro hasva hoya ane je te vRttamAM he kAnA! AThamA ane tyAra pachInA sAtamA akSaro upara vizrAma levAto hoya, to te vRtta sukavionA cittane manohara "mAlinI' tarIke prasiddha che. A mAlinI chaMdanuM lakSaNa "nanamayagune mATinA moniToH " ema paNa ApavAmAM Ave che. e vAta dhyAnamAM utare teTalA mATe A padyanA prathama caraNa tarapha daSTipAta karIe. vi ha ra / ti bhu vi / yas min de| va lo ko| mA naH / na na ma ya ya rAga-rahitI zuM rAmajavuM?-- A padyamAM zItalanAthane kodha, mAna ane mAyAthI mukta varNavyA bAda teo rAga-rahita che ema je kahyuM che temAM "rAga" zabdathI zuM samajavuM evo prazna upasthita thAya che. sAdhAraNa rIte vicAratAM krodha ane mAnano "DheSamAM aMtarbhAva thAya che, jyAre mAyA ane lobhana "rAga mAM samAveza thAya che. AthI karIne "rAga-rahita" eTale "lobha-rahita" evo artha kure che. paraMtu "rAga" zabdathI mAyA ane lobha uparAMta (1) hAsya, (2) rati, (3) arati, (4) zoka, (5) bhaya, (6) jugupsA, (7) purUSa-veda, (8) strI-veda ane (9) napuMsaka-veda e nava nokaSAya paikI prathamanA be ane chevaTanA traNa noSAya paNa samajI zakAya. 1 A dazamA tIrthaMkara zrI zItalanAthanuM sthala svarUpa stuti-caturvizatikA (pR. 133)mAM AlekhavAmAM AvyuM che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 cavazatikA. [10 zrI zItalakepa-kadarthanA dharmarUpI vRkSane bALI nAMkhavAmAM dAvAnalanI garaja sAranAra, nItirUpI latAne ukheDI nAkhavAmAM kuMjarasamAna, kIrtirUpI candra-kalAne parAsta karavAmAM rAhunI barobarI karanAra, svArtharUpI meghane vikherI nAMkhavAmAM vAyunA jevo ane ApattirUpI tRSNane vadhAravAmAM tApasamAna evA kopane koNa cAhe vArU?' chatAM paNa e paNa vaLI A saMsAranI vicitratA che ke kAraNa vinA paNa kopa karanArA astitva dharAve che. kahyuM paNa che ke - "taM natthi gharaM taM natthi rAula deulaM pi taM nathi / jattha akAraNakuviA do tinni khalA na dIsaMti // " artha-evuM koI ghara nathI, temaja evuM koI rAjakula ke devakula nathI, ke jyAM kAraNa vinA kopa karanArA be traNa durjane daSTigocara nahi thAya. ' are AvA durjanonI vAta to bAju upara rahI, paraMtu hoThane kaMpAvanAra, netrane lAlacaLa banAvanAra ane mukha-kamalane prasveda (pasInA)thI AA karanArA evA kopa-javaranA sapATAmAM sajajane paNa sapaDAI jAya che. vadhu vicAra karatAM e paNa vAta dhyAna-bahAra nahi rahe ke ugra tapasyA karanArA munivaronI paNa kopa durdazA kare che. A saMbaMdhamAM nIceno zloka vicAravA jevo che. temAM kahyuM che ke - " duvigha, tela pArivA jodha punaH nA, pUrva doDataM tA' arthA-eka divasa tAva AvavAthI te cha mahinAnuM zarIranuM teja nAza pAme che, jyAre koya to eka kSaNamAtramAM pUrvakoTi varSo vaDe upArjana karelI tapasyAne vinAza kare che. ' are, ATalethI paNa koi saMtRpta thato hoya, to ThIka che. paraMtu te to vaLI AnAthI paNa eka pagaluM AgaLa vadhe che ane koI koI vAra mahAtapasvI munione narakanA atithi banAve che. A vAtanI puSTimAM kahevAnuM ke- "tamirkhazamu- tapu gunA karaTotkaraTau kopAt, prayAtau narakAvanIm // " 1 sarakhAvo zrI somaprabhasUrikRta nigna-likhita padya - " yo dharma dahati duma dava ivonmadhnAti nIti latA dantIvendukalAM vidhuntuda iva kliznAti kIti nRNAm / svArtha vAyurivAmbudaM vighaTayatyullAsayatyApadaM tRri gharna TuvInitaH tajavaH roH tha? "-zArdula -sidUra-makara, paghAMka 48. 2 saMskRta-chAyA-- tamAsti gRhaM tannAsti rAjakula devakulamapi tannAsti / yatrAkAraNakupitA dvitrAH khalA na dRzyante / 3 "pUrva' e saMkhyA-vizeSa che. 1 pUrva 70560,000,000,000. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ] cAturvizatikA. artha-atyaMta ghora tapazcaryA karIne jeNe surane paNa vaza karyA hatA tevA karaTa ane utkaraTa nAmanA be munio kopane vaza thavAthI narake sidhAvyA. hiMdu zAstramAM paNa kopane vaza thavAthI munivarothI paNa anarthakArI kAryo thaI gayAnAM aneka daSTAnto maLI Ave che, temAMnAM atra be cAra vicArI laIe. (1) nArada sASie kopane vaza thaI viSNune nArI banAvI; (2) gautama RSie koSAtura banI potAnI pallI ahalyAne zilA banAvI; (3) durvAsA RSie sarasvatIne zApa ApI tene mAnuSa banAvI ane (4) vasiSTha maharSie phodhI banI trizaMku nRpatine cAhaDALa karI nAkhyo. A pramANe krodhAtura thavAthI jyAre munivaro paNa anarthanA bhAjana thaI paDyA, to pachI Itara manuSyanI to vAta ja zI? A uparathI sAra e nIkaLe che ke krodha lAbhadAyaka nathI ane ethI karIne jema bane tema kopanA AkamaNathI bacavAne mATe "kSamArUpI bakhtarathI sajaja rahevuM ISTa che. mada-viDaMbanA- jema kopa anarthakArI che, tema teno bhAI mada paNa tevo ja che. madathI paNa aneka janonI khuvArI thayelI che e vAtanI itihAsa sAkSI pUre che. vaLI e paNa nivedana karavuM vadhAre paDatuM nahi gaNAya ke madarUpI vAlAmukhImAMthI krodharUpI bhabhakato agni bahAra paDe che ane ethI karIne A mahIdharathI daza hajAra gAu dUra rahevuM zreyaskara che. A madanA zAstramAM ATha prakAro pADavAmAM AvyA che. tenuM sthUla svarUpa stuti-cataviMzatikA (pR. 53-54) mAM AlekheluM hovAthI te saMbaMdhamAM atra pharI ullekha karavAmAM Avato nathI. jinavarANAmupAsanA yamabhinavitumuccairdivyarAjIvavAra sthitacaraNasarojaM bhavyarAjI vavAra / jinavaravisaraM taM pApavidhvaMsadakSaM zaraNamita vidanto mA ma viddhvaM sadakSam // 38 // -mAlinI 1 kSamAnA saMbaMdhamAM thoDuMka vivecana stuti-caturvizatikA (pR 161-163) mAM karavAmAM AvyuM che. 2 sarakhAve - "yasmAdAvirbhavati vitatirduskharApanadInAM yasminziSTAmirucitaguNagrAmanAmA'pi nAsti / yazca vyAptaM vahati vadhadhIdhUmyayA krodhadAvaM saM nAnAE para surAri "--mandAkrAntA. -cijUra-makara, paDyAMka 49. 3 kavAya-mImAMsAnuM sthala svarUpa vIra-bhaktAmaranA 14mA padyanA spaSTIkaraNamAM AlekheluM che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. [ 10 zrI zItala TIkA jinavaravisaraM zaraNaM ita-gacchata / yaM abhinavituM-stotuM bhavyarAjI yavAra-vRtavatI / 'baMgaT varaNe' parokSA Nav / divyarAjIvAnAM-padmAnAM vAre sthitaM caraNasarojaM yasya sa tam / pApavidhvaMse dakSam / jAnantaH santaH / mA sma viddhvaM-mA sma vicArayata / 'vid vicAraNe' ityasya dhAto Ti madhyamapuruSAtmanepadam / santi-zobhanAni akSANi-indriyANi yasya ta 28 divya-rAjIva-vAra-sthita-caraNa-sarojaM yaM uccaiH abhinavituM bhavya-rAjI vavAra, taM pApavidhvaMsa-dakSaM, sat-akSaM jina-vara-visaraM zaraNaM ita, (iti) vidantaH mA sma viddhvam / zabdArtha kraminadhituma (dhA nu)=stuti karavAne mATe. navaravi=jinezvaronA samudAyane. =ucca prakAre. viSya nAza. zita (dhI cA)=rahela. rA catura, hoMziyAra. jaLIva kamala. givvidyuta pApanA vinAza prati catura. vAra samUha. za =zaraNe, Azraye. jora kamala. puta (dhA ru)=tame jAo. divyAnavavAzitaraMjanasattai=divya kamalonA vidratta (mULa vi)=jANatAM. samUha upara rahelAM che caraNa-kamala jemanAM evA. mAM nahi, nA. taLA=zreNi. mathALA=bhavya (jIva)nI zreNi. vizvam (dhA * vid) vicAro. raMvAra (dhA )=pasaMda karyuM. sakSandriya. vitara=samUha, samudAya. sarasaM=zobhanIya che indriyo jemanI evA. klekArtha jinezvarenI sevA- deva-racita kamalenA samUha upara rahelAM che caraNa-kamala jemanAM evA je ( jina-samUha) nI ucca prakAre stuti karavAnuM bhavya-zreNie pasaMda karyuM, te, pApano vinAza karavAmAM catura temaja vaLI prazaMsanIya indriyavALA evA jinezvaranA samudAyanA zaraNe jAo, ema jANatA chatAM (he bhavya !) tame vicAra na kare. "-38 spaSTIkaraNa padya-camatkAra- ApaNe prathama padyamAM je zabdAlaMkAranA darzana karyA hatA, tyAra pachI tenA bIjI vAra darzana karavAno prasaMga atra upasthita thayo che eTalo ja atre ullekha karavo basa che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] caturviMzatikA. siddhAntasya stutiH paTuraritimiraughavyAhatAvaryameva pravitarati janebhyo yaH sadA varyameva / sa hi bahuvidhajanmanAtajaina kRtAntaH kRtakumatavighAtaH pAtu jainaH kRtAntaH // 39 // -mAlinI TIkA antarAritimirasamUhavinAze paTuH sUrya iva / vayaM-pradhAnam / sa jainaH kRtAntaHsiddhAntaH pAtu / bahuvidhajanmatAtAjaM-jAtaM (jAtaM bajaM) enaH-pApaM tasya kRto'nto yena sH|| 39 // anvayaH aryamA iva ari-timira-ogha-vyAhatau paTuH yaH janebhyaH varya eva sadA hi pravitarati, saH bahu-vidha-janma [-]-bAta-ja-enas-kRta-antaH, kRta-kumata-vidhAtaH jainaH kRtAntaH pAtu / zabdAthe paTuH (mU0 paTu)-nipura. bAta-samUha, zreNi. timira-ma-ghA2. enas-pAta, pA5. vyAhati-nAza. | anta-santa, nAza. aritimiraughavyAhatau-zatru35 aNdh|2|| samUhanA | bahuvidhajanmavAtajainaHkRtAntaH | prAranA . nAzane viSe. nmonA samUhathI utpanna thayela pApano karyo che aryamA (mU0 aryamana )-sUrya. nAza jeNe evA. iva- ma. pravitarati (dhA. tR)-marSe che. kumata-duSTa siddhAnta, suzAsana. janebhyaH (mU0 jana )manuSyona. vighAta-vinAza. varya (mU0 varya )=pradhAnana. kRtakumatavighAtA=yoM che zAsananI nA ho bahu-gha, ane. sevA. vidha praznA, tanA. jainaH (mU0 jaina )-siMdhA. janma [na]01-. | kRtAntaH (mU0 kRtAnta )-siddhAnta. zlokArtha siddhAntanI stuti (Antarika) zatrurUpa aMdhakArane nAza karavAmAM sUryasamAna pravINa e je (siddhAnta) manuSyone pradhAnaja (arthAta mokSaja) sarvadA Ape che, te jaina siddhAnta ke jeNe aneka jAtanAM janmonI zreNithI utpanna thayelAM pApone naSTa karyA che temaja jeNe kuzAsanane vinAza karyo che, te siddhAnta (he bha! tamAruM bhava-bhayathI) rakSaNa 2. "-36 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA, [ 10 zrI zItala spaSTIkaraNa 55-yabharalAra A padyanA pa-camatkAranA saMbaMdhamAM eTaluM ja nivedana karavuM basa thaze ke A padya 11mA ane 13mA padyamAM darzAvelA zabdAlaMkArathI vibhUSita che. puruSadattAdevyAH stutiH bhramati bhuvi mahiSyA yA''mahAsindhu nAnA. kRtajinagRhamAlAsammahAusiM dhunAnA / kanakanibhavapuHzrIralasA sAdhitAyA rujatu 'puruSadattA''smAsu sA sAdhitAyAH // 40 // 10 // -mAlinI TIkA yA devatA mahiSyA pAhanIkRtayA pRthivyAM bhramati / AmahAsindhu-svayaMbhUramaNodarSi yAvat / nAnAkRtA jinagRhamAlAsu sanmahA:-zobhanotsavA yayA sA / asiM-khaDgaM dhunAnA-kampayantI / aJjasA-sAkalyena vazIkRtA AyA-lAbhA yayA sA / sA puruSadattA devI sAdhitAyA-manaHpIDAyA rujatu-bhaMgaM karotu // 40 // anvayaH yA mahinyA A-mahat-sindhu bhuvi bhramati, sA nAnA-kRta-jina-gRha-mAlA-sat-mahA, asiM dhunAnA, kanaka-nibha-vapus-zrIH aasA sAdhita-AyA 'puruSadattA' asmAstu sa-AdhitAyAH rajatu / zabdArtha bhramati (dhA. bhram )bhamecha. zrI-16bhI. mahigyA (mU0 mahiSI )=maDiyA dvArA, aMsa pI. kanakanibhavapuHzrI suvarNasamAna cha nI sakSmI A-bhAvAya avyaya. nI vI. simdhu-samudra, sAgara. aJjasA-(1) mIthA; (2) samasta prAre. AmahAsindhu-mahAsAgara paryata. sAdhita (dhA0 sAdh )=si rekha, sAdhela. mAlA zreli. Aya-hAla. mahatsava. sAdhitAyA-sAdhyA cha sAlo garI pI. mAmAkRtajimagRhamAlAsammahA-vividhatanA jI che jinAlayonI zreNine viSe zobhana utsava rujatu (dhA0 ) Hit namo. vI. puruSadattA-5314ttA (vI). Asa (mu0 asi)-mahagane, taravArane. asmAsu (bhU. asmad )-bhAlane vira. dhunAmA (dhAdhu)-pAtI. AdhitA-mAnasis gutt. nima-samAna, sAdhitAyA mAnasi pAne (sAmA-5 54) Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 jinastutaH] caturvizatikA. zlekArtha purUSadattA devInI stuti- je mahiSI (rUpI vAhana vaDe) mahAsAgara paryata (arthAta 'svayaMbhUramaNa samudra sudhI) pRthvI upara bhame che, te purUSadattA (devI) ke jeNe jinAlanI zreNine viSe jAta jAtanA suzobhita utsava karyA che, tathA vaLI je kharzane kaMpAve che, temaja jenA dehanI lakSmI suvarNa samAna che, temaja vaLI jeNe satvara [ athavA eka sAmaTA] lAbhane sAdhyA che te (devI) ApaNI mAnasika pIDAne nAza kare (arthAta tene aMta ANa)."--40 spaSTIkaraNa padya-camatkAra A pAnA padya-camatkAra viSe kaMI navIna jANavA jevuM nathI, eTaluM ja kahevuM basa thaze ke A padya paNa e bAbatamAM prathama padyane maLatuM Ave che. purUSadattA devInuM svarUpa manuSyane varadAna denArI devI te purUSa-dattA ema e nAma uparathI sUcana thAya che. A purUSa-dattA eka vidyA-devI che. ene naradattA temaja purUSAgadattA e nAmathI paNa oLakhavAmAM Ave che. ene varNa suvarNa samAna che. ene cAra hAtha che. jamaNA be hAthamAM e varada ane khaga rAkhe che, jyAre DAbA be hAthamAM e bIjerUM ane kheTaka rAkhe che. ene bheMsanuM vAhana che. A vAta nirvANa-kalikA uparathI joI zakAya che, kemake tyAM kahyuM che ke - "tathA puruSadattAM kanakAvadAtAM mahiSIvAhanAM caturbhujAM varadAsiyuktadakSiNakarAM mAtuliGga sAthe sAthe AcAra-dinakarane nIce lakhelo zloka paNa joI laIe. "khagaspharAGkitakaradvayazAsamAnA meghAbhasairibhapaTusthitibhAsamAnA / jAtyArjunaprabhatanuH puruSAyadattA / madra kacchatu sataf "-vasanta - AcAra patrAMka 162. 1 A pRthvI upara aneka (asaMkhyAta) dvIpo temaja samudro AvelA che. temAM sauthI madhyamAM jaba dIpa che ane tenI AsapAsa lavaNa samudra che. A samudranI AsapAsa goLAkAre rahelo dhAtakI dvIpa che. tenI AsapAsa paNa vartulAkAre samudra rahelo che. A pramANe seMkaDo dIpo ane samudro che. paraMtu A badhAne garbharUpe gaNato svayaMbhUramaNa samudra che. AnA pachI koI anya dvIpa ke samudra nathI, arthAta A samudra sauthI moTo temaja antima che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asunnnnnnnnnnnnnn 11 zrIzreyAMsajinastutayaH / atha zrIzreyAMsanAthasya vandanam - vimalitabahutamasamalaM sphuratprabhAmaNDalAstasaMtamasamalam / sakalazrIzreyAMsaM praNamata bhaktyA jinezvaraM 'zreyAMsam // 41 // -AryAgItiH TIkA vimalitA bahutamAH samalA yena sa tam / sphuratprabhAmaNDalena vikSiptaM saMtamasaMandhakAraM yena sa tam / alaM-paryAptam / sakalA cAsau zrIzca tayA zreyau-AzrayaNIyau aMsau-skandhau yasya sa tam // 41 // anvayaH vimalita-bahutama-saha-malaM, sphurat-prabhA-maNDala-asta-saMtamasaM, sakala-zrI-zreya-aMsaM jina-IzvaraM 'zreyAMsaM bhaktyA alaM praNamata / zabdArtha vimalita-nirbhara resa. aMsa-mamI. bahutama (mU. bahu)-ghA . sakalazrIzreyAMsaM-samasta sabhI paremAzraya 12vA mala-bhasa. yogya che khabhAo jenA evA. vimalitabahatamasamalaM-nirbhara aryAcha ghara bhana praNamata (dhA0 nam)-tame praNAma 42. yuktane jeNe evA. IzvaranAtha. maNDala-. sphuratprabhAmaNDalAstasaMtamasaM-212yamAna vA jinezvaraM-ni-20 ne. lAmaesa 43 62 jyoM che andhAna mevA. zreyAMsaM (mU. zreyAMsa )-zreyAMsanAtha)na, yAmA zreya (ghA. tri)mAzraya 42vA yogya. / tIrtha:2ne. blekArtha zrIzreyAMsanAthane vandana- "narbhara ryA cha 5 masa-yuta (011) sevA, panI 242||ymAna evA bhAmaDala vaDe dUra karyo che (ajJAnarUpI) gADha aMdhakAra jeNe evA Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ] caturvizatikA. 7 tathA vaLI samasta lakSmI vaDe Azraya karavA yogya che khabhAo jenA evA jinarAja zreyAMsanAtha)ne (he mumukSu ja ) tame bhaktipUrvaka atyaMta praNAma kare."-41 spaSTIkaraNa padha-vicAra A temaja tyAra pachInAM traNa padya paNa stuti-caturvizatikAnA navathI bAra sudhInAM paghanI jema "AryA-gIti'nA nAmathI oLakhAtA chaMdamAM racavAmAM AvyAM che. A chaMdanuM lakSaNa e che ke - "AryA prAgdalamante'dhikaguru tAdRk parArdhamAryAgItiH" / arthAta-je padyanAM prathama ane tRtIya caraNomAM bAra bAra mAtrAmAM hoya ane jenAM bAkInAM be caraNamAM vIsa vIsa mAtrAmAM hoya, te padya AryA-gIti nAmanA chaMdamAM racAyeluM che ema samajavuM. A vAta spaSTa samajAya teTalA mATe ApaNe A padyanI mAtrA vicArIe. _| | | | | | | | | | Da | Da | Da Da | Da | Da | | | s vi malita bahuta masa malaM, sphuratp ra bhA meM DalAs ta saMta ma sa ma lam padya-camatkAra- A padyanAM prathamanAM be caraNomAM chevaTanA pAMca pAMca akSaro ane bAkInAM be caraNomAM chevaTanA traNa traNa akSaro samAna che, e A padyanI vizeSatA che. jinapatibhyaH praNAmaH AnanditabhavyajanaM ghanAghadharmArtazizirazubhavyajanam / abhivande jinadevakramayugalaM sadguNaiH sadA'jinadeva // 42 // TIkA dhanAghameva dharmastena ArtAnAM ziziraM-zItalaM zubhaM-zobhanaM vyajanaM-tAlavRntaM yat / santazca te guNAzca taiH / sadA ajinat-hAnimagacchat / evazabdo'vadhAraNe // 42 // javA: mAnandrita-maca-1baM, ghana-gha-dha-kArta-zizira-ma-jananaM, satta-La sAma-nis vi jina-va-kama-jusAruM mitrane 1 A agyAramA tIrthaMkara zreyAMsanAthanuM TuMka caritra stuti-caturvizatikA (pR0 141-1ra)mAM ApavAmAM AvyuM che. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ? jJAnati (dhA. mantra )=harSita karela, AnaMda pamADela. JAnvitamavyananuM=AnaMda pamADyo che bhavya janone jeNe evA. Arta=pIDita. zizira=zItala. yajJana=paMkho. viMzatikA zabdArtha dhanAthadharmAMrtaviziSNumathyajJanaM-nibiDa pApapI | jhinnat-hAnine nahi prApta thatuM. klAkArtha tApathI pIDAyelA prati zItala temaja zubha paMkhAnA samAna. mivande ( dhA. vantu)=huM vandana karUM chuM. guja=yugma, benuM joDakuM. jhiva mayupathaM=jinezvaranA caraNa-yugalane. sai: (mU. sadguLa )=sadguNo vaDe. ninata =hAnine prApta thatuM. jinapatione praNAma " AnaMda pamADyo che bhavya-janAne jeNe evA, vaLI nibiDa ( arthAt atizaya gADha ) pAparUpI tApathI pIDAyelA ( eTale ke tA thayelA jIve )ne ( zAMti arpaNa karavAmAM) zItala temaja ze|bhana khAsamAna evA tathA vaLI hamezAM sadguAthI alaMkRtaja evA jinezvaranA caraNa-yugalane huM vandana karUM chuM. '-42 spaSTIkaraNa padya camatkAra-- A padya tarapha STi-pAta karatAM A caturakSarapunarAvRtti' nAmano zabdAlaMkAra yAda Ave che. jinavANyai namaH $ [ 11 zrIzreyAMsa kAvyanA chaThThA padyamAM najare paDato pAdAMtasama- jainamupamAnarahitaM vaco jagatrANakAri no punarahitam / praNamata sanmahimakaraM bhavyamahAkumudabodhajanmahimakaram // 43 // --gAryo TIkA bhavyA eva mahAkumudAni teSAM bodhaH- samullAsaH tasya janma - utpattistatra himkrNpatram // 42 // anvayaH 35mAna-rahita, nA-trALa-jAri, puna: no -dita, sat-madimana varSa, maghya-mahat-mulacodha-jJazmana-hima-t AnuM vacaH pramata / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] caturvizatikA. zabdArtha tirahita. samii-zubha mahimAne karanAra 3pamAnarahitaM upamAthI mukta, nirUpama. umucandra-kamala. vara(va )vacanane, vANIne. vadha=vikAsa, ullAsa. gIrakSaNa, paripAlana. thar =karanAra. dinakazItala. nAgAra-duniyAnuM rakSaNa karanArA. | =kiraNa. puna-vaLI. mila=zItala che kiraNo jenAM te, candra dii=ahitakArI, kalyANakArI nahi evuM. jAmana(1) mahimA, moTApaNuM; (2) eka camahAmuyodhanamaNimayA=bhUkhyarUpI mahAkumuprakAranI siddhi. ! dano vikAsa karavAmAM candra-samAna. lekArtha jina-vANune namana upamA-rahita (arthAta nirUpama), vaLI jagatanuM paripAlana karanArA, temaja vaLI ahitakArI nahi evA ( arthAta kalyANakArI), zubha mahimAne karanArA tathA vaLI bhavya (jIva)rUpI mahAkamalano vikAsa karavAmAM candranA samAna evA jinavacanane (he bhA!) tame praNAma karo."--43 spaSTIkaraNa padya-camatkAra A padyanAM prathamanAM be caraNamAM chevaTanA cAra akSaronI samAnatA daSTi-gocara thAya che, jyAre bAkInAM be caraNomAM chevaTanA pAMca akSaronI samAnatA najare paDe che. arthAt A padya padya-camatkAranA viSayamAM 11mA padyane maLatuM Ave che. mahAkAlIdevyAH stutiH yA dyutivijitatamAlA paviphalaghaNTAkSabhRllasattatamAlA / nRsthA suSamaM tanutAdasau mahAkAlyamartyasAmantanutA // 44 // 11 // - AryA TIkA tyAM nitara tamAro vRkSo thayA nA pavi-vandra, 4-masTiDhi, ghaE, 1 A saMbaMdhamAM juo caturvizatijinAnandastutinA 37mA padyanuM spaSTIkaraNa. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 caturvizatikA [ 11 zrIjhamAMsama-kamAtrA, sAna vimatIti-dharatitiA 4tI tatA mArA cayAH manu pyArUDhA / suSamaM-sukham / tanutAt / mahAkAlI devatA / amA-devAsteSAM saamntaakathipatathataiH stutA ! 44 anvayaH | mA guti-nita-tamArA, vijha-ghaTA-kSa-mRta, cala-tatta-mArA, aNI -jA, amartya-sAmanta-nutA 'mahAkAlI' suSamaM tanutAt / zabdArtha vilita (dhA vi)=harAvela. | tata (dhA tat )=vistIrNa. tama4i=tamAla (vRkSa). sattatamAra=dedIpyamAna temaja vistIrNa che rilivitatamArA kAnti vaDe parAjita karyuM che ! mAlA jenI evI. tamAla vRkSane jeNe evI. sthA rahevuM. ga vaja. ca=manuSyanA upara ArohaNa karanArI. gSama (mULa supa)=sukhane. dA-ghaMTa. mRta (gha0 )=dhAraNa karanAra, mATI=mahAkAlI (devI). pafthaIthaiTAkSamRDhavaja, phaLa, ghaMTa ane japa- samaye deva, amara. mAlAne dhAraNa karanArI. sAmanta adhipati, nAyaka. sat (dha) dedIpyamAna. | samarthanAmantanutana surapatio vaDe stuti karAyelI. zlekArtha mahAkAlI devInI stuti- ja (devIe pitAnA) teja vaDe tamAla vRkSane parAjita karyuM che (arthAta je atizaya zyAmavaNa che), tathA vaLI je (pitAnA cAra hAthamAM anukrame) vaja, ( bijorA pramukha) phaLa, ghaMTa ane japa-mAlAne dhAraNa kare che tathA jenI mAlA dedIpyamAna temaja vistIrNa che, te, manuSyanA upara ArUDha thanArI temaja sura-patio vaDe stuti karAyelI evI mahAkAlI (devI) (he bho! tamArA) sukhane vistAra karo."--44 spaSTIkaraNa mahAkAlI devInuM svarUpa atizaya zyAmavarNa ane zatruone mahAkALarUpa evI je devI te mahAkAlI ema enA nAma uparathI sUcita thAya che. A paNa eka vidyA-devI che. ene cAra hAtha che. te eka hAthamAM 5-mAlA, bIjA hAthamAM phaLa, trIjA hAthamAM ghaTa ane cothA hAthamAM vA rAkhe che. ene mAnavanuM vAhana che. A hakIkatanA upasaMhArarUpa nIcalo zloka vicAravA jevo che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH caturvizarA . "naravAhanA zazadharopalovalA hciraaksssuutrphlvisphurtkraa| zubhaghaNTikApavivareNyadhAriNI muvi trikA mA maddAttA " -'maMjubhASiNa. -AcAra patrAMka 162. nirvANa-kalikAmAM paNa A vidyA-devI viSe ullekha che. paraMtu varNa ane vAhana sivAyanI hakIkatamAM bhinnatA jaNAya che. kemake tyAM kahyuM che ke - ___" tathA mahAkAlIdevIM tamAlavarNA puruSavAhanAM caturbhujAM aksssuutrvaanvitdkssinnkraambhygvTAratavAmamu ti" arthAtu-mahAkAlI devIno vaNe tamAla vRkSanA rAmAna che ane tene purUSanuM vAhana che. vizeSamAM tenA jamaNA be hAtha japa-mAlA ane vajathI alaMkRta che, jyAre tenA DAbA be hAtha to abhaya ane ghaTathI vibhUSita che. vAhana-vicAra- uparyukta mahAkAlI nAmanI vidyA-devInuM svarUpa vicAratAM evo prazna udbhave che ke zuM svargamAM mAnava saddabhAva saMbhavI zake che? A praznanI sAthe anya praznano paNa vicAra karI laIe ane te prazna e che ke zuM svargamAM uMdara, bilADI, siMha ityAdi janAvaro temaja mara, garUDa ItyAdi pakSIo paNa che kharAM ke ? kemake deva-devIonAM vAhana tarIke to A prANaone ullekha karavAmAM Ave che. A praznanA samAdhAnamAM samajavuM ke je ke svargamAM yAne Urdha-lokamAM ekendriya ane paMcendriya jIvo (nahi ke bAkInA jIvo)no saddabhAva che ane temAM paNa paMcendriyanA nAraka, tiryaMca, manuSya ane deva ema cAra bhedo paikI phakta devoja svargamAM vase che, chatAM paNa uparyukta hakIkata nIce mujaba vicAra karatAM satya samajAya che. devonA bhavanapati, vyantara, jyotiSka ane vaimAnika ema cAra bhedo che. temAM vaLI bhavanapati ane vaimAnikanA (1) Indra, (2) sAmAnika, (3) vAyarasaMza, (4) pArija, (5) AtmarakSaka, (6) lokapAla, (7) anIka, (8) prakIrNaka, (9) Abhiyogya ane (10) kilibaSika ema daza avAntara bhedo che, jyAre vyantara ane jyotiSkanA vAyabraza ane lokapAla sivAyanA ATha bheda che. A uparathI joI zakAya che ke Abhiyogya e cAre prakAranA devonA eka piTA-vibhAganuM nAma che. A devo kiMkaranA samAna che ane tethI karIne temane temanA svAmInI sUcanAnusAra kArya karavuM paDe che. arthAt A devone temanA svAmIne potAnI pITha upara vahana karavAnuM kArya paNa karavuM paDe che ane temAM paNa te kArya karatI veLAe svAmI je prakAranuM rUpa temane grahaNa karavAnuM kahe, te rU5 teone caNa karavuM paDe che. koIka deva gAyanuM rUpa le che, te koIka moranuM, to koIka mAnavanuM ItyAdi aneka rUpa le che. A uparathI samajI zakAya che ke A kaMI devonuM mULa rUpa nathI. pAribhASika zabdomAM kahIe to A to temanuM uttara vaikiya svarUpa che. bAkI tenuM mULa rUpa to ApaNA jevuMmanuSya jevuM che. arthAt ApaNe mAphaka tene paNa be hAtha, be paga ItyAdi che. AthI samajI 1 A chaMdane sunaMdinInA nAmathI paNa oLakhavAmAM Ave che. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. [ 11 zrIzreyAMsazakAya che ke deva-devInA saMbaMdhamAM je cAra hAthe ItyAdino ullekha karavAmAM Ave che, te tenuM uttara vaikriya rUpa che. paraMtu e nivedana karavuM asthAne nahi gaNAya ke (1) temano deha ApaNuM mAphaka audArika nathI, paraMtu vaikiya che (2) temano janma ApaNI jema garbhaja nathI, kintu te aupapAtika che; (3) temane AhAra ApaNI mAphaka kAvalika nathI, paNa teo mane bhakSI hovAthI te lomaja che; (4) temanI bhASA saMskRta che ema loko mAne che, paNa kharI rIte te bhASA ardhamAgadhI (aDhAra dezI bhASAmizrita ) che (A bhASAmAM bolavAthI ahiMnA bAla, vRddha, strI vagere samajI zake ); (5) teo nirnimeSa che arthAt temanI AMkhe ApaNI mAphaka palakArA mAratI nathI; (6) teo jyAre A marca lokamAM Ave che, tyAre teo prAyaH uttara rU5 grahaNa kare che ane jamInathI kaMIka UMcA-addhara rahe che; (7) temanuM darzana amogha che; ane (8) temanuM varNana pagathI zarU karavAmAM Ave che, jyAre mAnavanuM mastakathI karavAmAM Ave che. padya-camatkAra- A padya chaThThA padyanI jema pAdAMtasamacaturakSarapunarAvRtti nAmanA zabdAlaMkArathI zobhI rahyuM che, kemake tenA pratyeka caraNamAM chevaTanA cAra akSaranI samAnatA jovAmAM Ave che. ji 1 devatAo amRtanuM bhojana kare che e kathana laukika che, paraMtu te zAstrokta nathI; chatAM paNa teo zubha pudagalo grahaNa karatA hovAthI te pudagalone amRta gaNavAmAM Ave to te harakata jevuM nathI. 2 sUrya ane candra mULa mahAvIra prabhune vandana karavA AvyA hatA, e vAtanuM sUcana karavAne mATe atra "prAyaH' zabdano prayoga karyo che. 3 sarakhAvo-"mAnavA to ghav, punaH" "vimAnamAM besIne (A umerIne vAMcavuM) Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STARASARANA 12 zrIvAsupUjyajinastutayaH atha zrIvAsupUjyasya mahimA zrImate vAsupUjyAya, jyAyase jagatAM naman / na mando'pi kSaNAdeva, devapUjyo na jAyate ? // 45 // -anuSTuba TIkA __ jyAyase-prazasyatarAya jagatAM naman san mando'pi-jaDadhIrapi devapUjya:-tridazapUjyo na na jAyate ? kintu jAyata eva // 45 // anvayaH jagatAM jyAyase zrImate vAsupUjyAya naman mandaH api kSaNAt paba deva-pUjyaH na na jAyate ? / zabdArtha zrImatti (10 zrImaMta)=zrImAna mannA (mULa manTa)=madabuddhivALe, jaDa. vAsupUrcAya (+0 vAsupU5)-vAsupUjyane, bAramA phar=eka paLamAM. tIrthakarane. pULa (dhA[s)=pUjavA yogya. cAle (mU0 thAya =atyaMta uttama. tevapUjaHdevone pUjanIya. sata (mU0 gAta)=bhuvanonA, duniyAnA. sAre (dhA )=bane che. lekArtha zrIvAsupUjya mahimA- (traNe) bhuvanane viSe atyaMta uttama (arthAta laThyavAsI jInI prazaMsAne pAtra) evA zrIvAsupUjya (vAmI)ne namarakAra karanAro mandamati paNa zuM kSaNa vAramAMja deva-pUjaya nathI nathI banI jato ? (arthAta te banI jAya che)"-45 spaSTIkaraNa padya-camatkAra- A padya to eka oraja jAtanA yamakathI zobhI rahyuM che. kemake A padyamAM te prathama caraNanA antamAM AvelA be akSarothI bIjuM caraNa zarU thAya che ane vaLI tenA antamAM 1 A bAramA tIrthaMkara zrIvAsupUjya svAmInA caritranuM digadarzana karavuM hoya, te stuti-caturvizatikA (50 153) tarapha dRSTipAta karo. 11. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 caturvizatikA, [ 12 zrIvAsupUjyaAvelA be akSarothI trIjAno prAraMbha thAya che ane enA antamAM AvelA be akSarothI cothuM caraNa zarU thAya che. A yamaka-vizeSanA A kAvyamAM atraja prathama darzana thAya che e bhUlavA jevuM nathI. AnI pachInAM traNa padya paNa AvA yamaka-vizeSathI jhaLakI rahelAM che. A padyanA yamaka-vizeSane "pratipAdAntAkSarapunarAvRtti" yamakanA nAmathI oLakhI zakAya. AvA yamaka-vizeSathI vizeSataH zobhatuM eka che padyanuM kAvya nyAya-vizArada nyAyAcArya upAdhyAyazrI yazovijayajIe raceluM che. temAM prathama jinezvara zrI RSabhadevanI stuti karavAmAM AvI che. te saMpUrNa kAvya nIce mujaba cheH--- zrIAdinAthastavanam AdijinaM vande guNasadanaM, sadanantAmalabodham / vodhakatAguNavistRtakIrti, kIrtitapathamavirodham // 1 // rodharahitavisphuradupayogaM, yogaM dadhatamabhaGgam / bhaGganayatrajapezalavAcaM, vAcaMyamasukhasaGgam // 2 // saGgatapadazucivacanataraGgaM, raGgaM jagati dadAnam / dAnasuradrumamaJjula hRdayaM, hRdayaMgamaguNabhAnam // 3 // bhAnanditasuravarapunnAgaM, nAgaramAnasahaMsam / haMsagatiM paJcamagativAsaM, vAsavavihitAzaMsam // 4 // zaMsantaM nayavacanamanavama, navamaGgaladAtAram / tArasvaramaghaghanapavamAnaM, mAnasubhaTajetAram // 5 // paJcabhiH kulakam itthaM stutaH prathamatIrthapatiH pramodAt zrImada 'yazovijaya vAcakapuGgavena / zrIpuNDarIkagirirAjavirAjamAno mAnonmukhAni vitanotu satAM sukhAni // 6 // -vasantatilakA A zabda-lAlitya temaja artha gauravathI vibhUSita kAvyane atra anuvAda Apavo anucita nahi gaNAya ema mAnIne te nIce mujaba ApavAmAM Ave che - guNenA mahelarUpa, vaLI zobhanIya, ananta temaja nirmala che jJAna jenuM evA, bodhakatA. (arthAt advitIya upadezaulI) rUpI guNathI vistAra pAmI che kIrti jenI evA, kahyo che (arthAt batAvyo che) (virodharahita mokSano) mA jeNe evA, jemAM virodha nathI evA, khalanArahita ( arthAt niraMtara) ane pharAyamAna che upayoga jene evA, bhaMgANa-rahita evA yogane dhAraNa karanArA, (saNa bhaMgIne) bhaMgo temaja (nagamAdi) nayanA samUhe karIne suMdara che vANI jenI evA, munione sukhakArI che saMgama jeno evA, baMdhabesatAM pado vaDe pavitra che vacananA kallolo jenA evA, jagamAM raMgane eTale AnaMdane arpaNa karanArA, dAnarUpI kalpavRkSathI suMdara che hRdaya jenuM evA, manoraMjaka guNoe karIne zobhatA, prabhA vaDe Ananda pamADyo che dhone ane uttama manuSyone jeNe evA, vaLI nagaranA manuSyonA mAnasa (sarovara)ne viSe haMsasamAna evA, 1 kulakasya lakSaNam "grkhyAM sumamiti , trimiH Rvirodham | vastrAva rAmaH rajU, taTUrva "ku' hamRtam " Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] caturviMzatikA. 83 haMsanA jevI cAla che jenI evA, paMcama gati ( mukti )mAM nivAsa karyAM che jeNe evA, indroe karI che prazaMsA jenI evA, pApa-rahita evA nayanAM vacanonuM kathana karanArA, nava maMgalone arpaNa karanArA, manohara che svara jeno evA, pAparUpI vAdaLane vikherI nAMkhavAmAM pavanasamAna temaja abhimAnarUpI subhaTane jItanArA evA prathama tIrthaMkara (RSabhadeva)ne huM vandu chuM."---1-5 A pramANe zrImAn vAcakavarya yovijayajI dvArA harSapUrvaka stuti karAyelA tathA zrIpuNDarIka girirAja upara virAjatA evA prathama jinezvara saMtone mAnasahita sukho samarpo. "--6. HH mahopAdhyAya yazavijayajInA samakAlIna upAdhyAyazrI vinayavijayajIe A kAvyagata zabdAlaMkArane maLatuM AvatuM tenI pratikRtirUpa eka cha pavanuM kAvya racyuM che te have ApavAmAM Ave che. A baMne kAvyonI pratyeka kaDInA antamAM re' lagADI A kAvyo gAyanarUpe gAi zakAya che. AvAM geya po zrImavinayavijayaviracita zAnta-sudhArasanA pratyeka prakAzamAM dRSTigocara thAya che ane khAsa karIne AnA antima (soLamA ) prakAzamAM to A chaMdamAMja racAyeluM geya padyAka najare paDe che. zrIvRSabhastavanam " zrImahevAtanujJanmAna, mAnavatamuddAm | TrA; sada rimiH dhRtaseva, sevananasulajAram // ? // kAraNagandhamRte'pi janAnAM, nAnAsukhadAtAram / tArasvararasajitaparapuSTaM, puSzamAkUpAram // 2 // pAraM gatamiha janmapayodhe-ryodhehitaguNadhIram / dhIrasamUhaiH saMstutacaraNaM, caraNamahIruhakIram // 3 // kIranasaM yazasA jitacandra, candrAmalaguNavAsam / vAsavahRdaya kajA himapAdaM, pAdapamiva sacchAyam // 4 // sandrAya= (5 ?) varapuradharaLI-dhA[dhavamiva Amam / kAmaM namata sulakSaNanAbhi, nAbhitanujamuddAmam // 5 // paJcabhiH kulakam itthaM tIrthapatiH stutaH zatamakhazreNIzritaH zrInadI jImUto'dbhuta bhAgyasevadhiradhikSiptaH samatrairguNaiH / zrImannAbhinarendravaMzakamalAketurbhavAmbhonidhau setuH zradyulamo vAtu vinaya svayaM sarA vAstRtam ' || 6 || -zArdUla "" arthAt-- zrImarUdevAnA putra, manuSyomAM raNasamAna, udAra, indro temaja temanI patnIo ( indrANIo) dvArA sevita, sevakajanane sukhakArI, kAraNanI gandha vinA paNa mAnavone vividha sukha arpaNa karanArA, manohara svaranA rase karIne vijaya meLavyo che kokilAnA upara jeNe evA ( arthAt divya dhvanivALA ), puSTa upazamanA samudrasamAna evA, A saMsAramAM janmasamudrano pAra pAmelA, subhaToe vAMchelA guNo vaDe dhIra, buddhizALIonA samudAya vaDe pUjAcelAM che. caraNo jenAM evA, cAritrarUpI vRkSa prati popaTasamAna, popaTanA jevI 1 juo stuti-caturviMtikA (40 90). Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. [ 12 zrIvAslRpUjjai nAsikAvALA, yaza vaDe jItyo che candrane jeNe evA, candranA jevA nirmala guNonA sthAnarUpa, indranA hRdayarUpI kamala prati sUryasamAna, (su)vRkSanI jema suMdara chAyAvALA, sulakSaNothI aMkita nAzivALA, nAbhi (nRpati)nA nandana temaja parAkramI evA (RSabhadeva )ne (hai bhavyo ! ) sukhamojamAM rahelo manuSya jema zreSTha nagaronI pAlanA karanArA pRthvIpatine name tema tame praNAma karo. "--1-5 " A pramANe stuti karAyelA, indronI zreNa vaDe Azrita, lakSmIrUpI nI prati meghasamAna, adbhuta bhAgyanA bhaMDArarUpa, samasta guNo vaDe samanvita, zrImAn nAbhi narezanA vaMzarUpI lakSmInI dhvajAsamAna tathA saMsArarUpI samudrane viSe setu ( pUla )samAna evA tIrtharAja zrIvRSabha (prabhu ) sarvadA iSTa evA potAnA vinayane ( AtmAnI nirmalatAne) arpI ( 'vinaya' zabda dvArA kavIzvare potAnA nAmano nirdeza karyo che). '~~6 tIrthaMkarANAmabhyarthanA Huo ye nApitAH surucitai, rucitairdAnavAribhiH / vAribhirvitate merau, te me raudraM harantvagham // 46 // -anuSTub TIkA ye savitAH merI / ? puruvita-muku zobhita: vAnavAnAmo-phevAstuH / bhUSita:--oyevArimiH-nare daiH / te me-mama ramavaM dantu // 46 // pitA: ( dhA. A )=stAna karAvyuM hatuM. dhruvitaH (mU. yujita )=atyaMta zobhatA, suzobhita. indritai: ( mU. upita )=yogya, yathocita. nava-dAnava, asura. vAnavarimi=dAnavonA duzmano vaDe. vAmi (mU. vAra )=jala vaDe. Hong anvayaH ye vitate mero surucitaiH dAnava-aribhiH ucitaiH vAribhiH khApitAH, te me raudraM aghaM harantu / zabdArtha vitate ( mU. vitata )=vizALa. jJa (mU. meha )=merU upara, rotraM (mU. raudra )=ghora, bhayaMkara. ri (mU. apa )=pApane. dairantu ( yA0 6 )=haro, nAza karo. zleAkAtha tIrthaMkarone vinati " vizALa merU ( parvata ) upara surobhita enA ghanavenA dumaneA (arthAt devA) Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 jinastutacaH caturvizatikA. dvArA yogya jala vaDe jemane snAna karAvavAmAM AvyuM hatuM (arthAta jemane jalAbhiSeka thaye hatI, te (jinezvare) mArA ghara pApane nAza kare."--46 spaSTIkaraNa padya-camatkAra A padya "pratipAdAntacakSarapunarAvRtti" nAmanA yamakathI vibhUSita che, kemake dareka pAdanA chevaTanA traNa akSarothI anya pAdano prAraMbha thAya che. jinavANIvicAra: anAdinidhanA'dInA, dhnaadiinaamtiprdaa| matipradAnamAdeyA-'namA deyAjinendravAk // 47 // -anuputra TIkA na vidyete Adinidhane yasyAH sA, etAvatA'nAdiparyantetyarthaH / adInA-vaikla. vyrhitaa| dhanAdInAM ati-prakarSaNa prdaa| atishbdo'tishykhyaapkH| aadeyaa-graahyaa| na namatItyanamA / jinavAk buddhipradAnaM deyAt // 47 // kanyA: 3--nidhanA, -nA, dhana-sInAM pati-vA, mAvA, jama bina-damti-prdaanN deyAt / zabdArtha anAdinidhanA=avidyamAna che Adi ane aMta jenAM mati buddhinuM dAna. evI, Adi ane aMtathI rahita. jevA (pa0 1)FgrAhya, grahaNa karavA lAyaka, anA=avidyamAna che dInatA jene viSe evI. dhanatInAM dhanAdikanA. | manamAM=nahi namanArI. malika atyaMta denArI. reta (dhA)=e. mati-buddhi, akkala. neivAjinezvaranI vANI. phlekArtha jina-vANI saMbaMdhI vicAra- Adi temaja aMtathI rahita, vaLI dInatAthI vimukha, dhana vigere (abhISTa 1 je je pavitra tIrtha, nadI vigerenuM jala janmAbhiSekamAM joIe, te te jala te yogya jala che. A saMbaMdhamAM juo triSaSTizalAkA purUSa-caritranuM prathama parva. 2 jina-vANIne atra je anAdi-ananta varNavI che te yukta che, kemake gata kAlamAM anaMta tIkaro thaI gayA che temaja AgAmi kAlamAM ananta thanAra che ane vaLI te sarvanI dezanA arthataH ekaja che, Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s caturviMzatikA, [ 12 zrIvAsupUjya arthAne) atyaMta ApanArI, grahaNa karavA yogya temaja (kAine paNa nahi namanArI evI jinezvaranI vANI ( ke mukti-maNInA rAgI ! tamane) matinuM dAna dyo. ''-47 spaSTIkaraNa pAzrcamatkAra A padya 'pratipAdAntacaturakSarapunarAvRtti' nAmanA yamaka-alaMkArathI vizeSataH zobhI rahyuM che, kemake tenA dareka pAdanA antanA cAra akSarothI anya pAda zarU thAya che. sa 1 A pramANe ApaNe pratyeka pAde akSaranI punarAvRttimAM caDiyAtA eka pachI eka traNa paDyo joyAM. A zabdAlaMkArane thoDe ghaNe aMze maLato Avato prathamatRtIyapAdAntapaMcAkSarapunarAvRttirUpa yama-alaMkAra zrAjinaprabhasUrie racelA zrIpAujinastatranAM ADe pomAM jovAya che. te stotra nIce mujaba che: "pArzva prabhuM zazvadakopamAnaM kopamAnaM bhavavahnizAntI / ArAdhatAM dattanirantarAyaM nirantarAyaM vadhumAjhumIre '' // 1 ||--upajAti. hamezane mATe nAza pAmyA che krodha ane garva jenA evA, tathA bhavarUpI agnine zAMta karavAmAM jalasamAna tathA ArAdhako (pUjako)ne ApyA che nirantara lAbho jeNe evA pArthe prabhune huM anta rAyarahita evA ( mukti) padane prApta karavAne mATe ratavuM chuM. ''--1 " vIte nakSetra ! maddAma ! catra mahAbhayatrasya tavahiyugmam / puNyaH sa evAvasarosmarAlI 56 saro marATIva niyevate cat ' / / 2 ||--upajAti. " he jagA netra! he mahAtejasvI (nAtha )! mahAbhayamAMthI rakSaNa karanArA evA tArA caraNayugala ke jene jema haMsI sarovarane seve che tevI rIte surInI zreNI seve che, te caraNa-yugalane je (samaya) daramyAna huM jou chuM teja samaya pavitra che. "--ra " praNemuSAM pUrNasamastakAmaM samasta kAmaM sakRdapyadhIza ! | bhavantamAnabhya vimAnamAyA vimAnamAyAH pramavo santi ' ! r ||~~~upendravajrA. * karanArAonI pUrNa karI che samasta abhilASAo jeNe evA temaja samantataH evA Apane ekaja vAra namaskAra karIne ( bhavya jano) mAna ane lakSmInA prabhuo ane che. ''~3 " huM Izvara ! praNAma nAza karyo che kAmadevano jeNe mAyAthI mukta anI vimAnanI "nayATyamudyaddramabhaGgamAla mabhaGgamAlakSita sarvabhAvam / kairnAma dhImadbhiramAni zAntaM ramAniyAmAM na vasavaTTIyam ' / 4 |--upati. " (naigamAdika ) nayothI vyAsa evA, vaLI udayamAM AvI che AlApako temaja (sasabhaMgI pramukha) bhaMgonI zreNi jene viSe evA, temaja nAzarahitapaNe ( arthAt koi paNa phuvAdIthI bhaMga yAne madha na karI zakAya evI rIte) dekhADyA che sarva padArtho jene viSe evA, vaLI zAntimaya ane lakSmInA maMdirarUpa evA tArA vacanane kayA muddhizALIoe pUchyuM nathI athavA mAnyuM nathI ? ''--4 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sinastutayaH] caturviMzatikA. gaurIdevyAH stutiH sauvarNapaTTA zrIgaurI, zrI gaurI' padmahastikA / hastikAyA mahAgodhA-''godhAmadhvastaye'stu vaH // 48 // 12 // -anuSTuv TIkA zrIgaurI devatA / AgasaH-pApasya dhAma-sadanaM tasya dhvastaye / vo-yuSmAkaM bhavatu / sauvarNaH paTTo yasyAH sA / zrIvad gaurI-pItavarNetyarthaH / hastikAya iva kAyo yasyAH sA hastikAyA / mahatI godhA vAhanaM yasyAH sA / padmaM haste yasyAH sA // 48 // "nityaM pramAdena vinA zitAmaM vinAzitAmaGgalamaGgamAjAm / svannAma dhanyaH saratIza! sAraM ratIzasAraGgamRgendranAdam" // 5 // - ti. "naSTa karyA che rogane jeNe evA, tathA vinAza karyo che prANIone amaMgalono jeNe evA temaja sArabhUta ane (vaLI) kAmadevarUpI sAraMgane (nasADI mUkavAmAM) siMha-nAda jevA evA tArA nAmane hu nAtha! prabhAha vinA dhanya 35 sh| smare cha."-5 "bhRtyo'pi yo'trAvRjinaprabhAve jina ! prabhAvaikarasastvayi syAt / sa rUpavAn nIrugajAzvasene! gajAzvasenezvaratAmupaiti" ||6||-pti. "I vItarA! -2hita! -2hita! he azvasena (nRpati)nA nahana ! nirbhaga cha prabhAva jeno evA tAre viSe je (manuSya ) kiMkara hoI karIne paNa tArA prabhAvamAM ekarasa bane che, te svarUpavAn thavA uparAMta hAthI, ghoDA ane sanyanI prabhutAne pAme che." " bhUyAnamo nIlatamAlakAya tamAlakAyaprabha ! tubhyameva / bhavAt tvadanyaH katamo'vitA na tamovitAnacchiduro'rka eva" // 7||-64jti. tamAla vRkSanA jevI jenI kAyAnI kAnti che evA he (jinezvara !) atyanta nIla (kRSNa) kezavALA evA taneja (mArI) namaskAra hojo. jema aMdhakAranA samUhano nAza karavAmAM sUryaja (samartha) che, tema (sabhane saMsA23pI bhAnAmAthI) manyAvanAra taa| sivAya anya jo nathI."-7 " tvaduktakRtyepvavirAmavAme virAma! vAmeya ! mayi prasIda / bhavyAn stavaH pAtu jinaprabho'yaM jinaprabho yaM vidadhe yatIndraH" // 8||-pti. __ "he vizeSataH 2mAya (jinezva2)! he pAbhA (2)n| putra! te 4thana rekhA tyo prati niraMtara pratikULa rahenArA evA mArA ( jevA pramAdI) upara tuM prasanna thA. je (A) stavanane A jinaprabha munIzvare (AcArya ) banAvyuM che, te A stavana ke jemAM vItarAganI prabhA (gugo) che te bhavya (jIro)nuM 2kSaNa 3."-8 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. [ 12 zrIvAsupUjya anvayaH lau-dA, bI-naurasa -tti, ti--kAcA, ma7-zopa zrI- ' mAdhaamn-dhvstye astu / zabdArtha 6=(1) pITha; (2) rAja-siMhAsana; (3) DhAla; (4) | ti=kuMjara, hAthI. uttarIya vastra. jA=zarIra, deha. vidA suvarNano paTTa che jene evI. tti hAthInA jevuM zarIra che jenuM evI. zira pItavarNa. yA=eka jAtane sApa, gho. bIpIkalamI (devI)ne samAna pItavarNa. mAno moTI gadhA che vAhana jenuM evI. ht=gaurI (devI.) r=Apa. thI zrIgaurI (devI). dhAma =gRha, Tw=kamaLa. jayatti vaMsa, nAza, phata hAtha. yAdava pApanA gRhanA nAzane artha. TWtti =padma che hAthamAM jenA evI. vara (mUyunat) tamArA. zlokAthe gaurI devInI stuti suvarNanA padavALI, lakSmInA jevI patavaNI, padma che haratamAM jenA evI, kuMjaranA jevA (prauDha) dehavALI tathA meTI godhA che vAhana jenuM evI zrIgaurI (devI) (he mukti-gya prANIo!) tamArA pAparUpI dhAmanA divasane mATe thAo."-48 spaSTIkaraNa padya-camatkAra A padya paNa eka prakAranA yamakathI zobhe che e dekhItI vAta che. A padyanA prathama caraNanA chevaTanA traNa akSarothI dvitIya caraNane prAraMbha thayo che ane evI ja rIte dvitIya caraNanA chevaTanA traNa akSarothI tRtIya caraNa zarU thAya che. paraMtu tRtIya caraNanA chevaTanA be akSarothI caturtha caraNane prAraMbha thAya che, e vAta bhUlavA jevI nathI. gaurI devInuM svarUpa gauravaNI hoya te gaurI" ema gaNI zabda sUcave che. A gaurI devI paNa eka vidyA-devI che. e gauravaNa che ane gadhikA e enuM vAhana che. vizeSamAM e hastamAM sahasapatrI kamala rAkhe che. enA saMbaMdhamAM kahyuM paNa che ke "godhaasnsmaasiinaa.kndkrprnirmlaa| sahasrapatrasaMyukta-pANirgaurI zriye'stu nH||" -AcAra, patrAMka 19ra. A devInA svarUpa upara viziSTa prakAza to nirvANa-kalika pADe che. tyAM kahyuM che ke - " tathA gaurIdevI kanakagaurI godhAvAhanAM caturbhujAM varadamuzalayutadakSiNakarAmakSamAlAkuva tathA mattA ti" arthAt gaurI devIne cAra hAtha che. tenA jamaNA be hAtha varada ane muzalathI vibhUSita che, jyAre DAbA be hAtha japamAlA ane kamalathI alaMkRta che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seanARARMATMaras 13 zrIvimalajinastutayaH / atha zrIvimalanAthasya saMstavanam - nijamahimavijitakamalaM pramadabharAnamradevapUjitakamalam / vimalasya dhAmayugalaMghanIyaguNasampadabhinuta kramayugalam // 49 // -AryAgItiH TIkA nijamahinA vijitaM kamalaM yena tat / harSabhareNa AnamrAzca te devAzca taiH pUjitam / dhAma-tejaH tat yunaktIti dhAmayuk / alaGghanIyA guNAnAM sampad yasya tat / abhinutaabhiSTuta // 49 // anvayaH vimalasya nija-mahiman-vijita-kamalaM, pramada-bhara-Anamra-deva-pUjitakaM alaM dhAman-yuka, a-lakhanIya-guNa-sampad krama-yugalaM abhinuta / zArtha kamala-bhaga. nijamahimavijitakamalaM potAnA mahimA 43 viya dhAmayuktene nA2, tasvI. bhagavyo che bhasanA 652 le mevA. alaGghanIya (dhA0 laGgha)-no rAmana yaza mara-samUha. tevA. pUjita (dhA0 pUj )-pUreya. guNa-guNa. pramadabharAnamradevapUjitaka-upanA samUhapUrva praNAma alakanIyaguNasampada-mAMdhanIya cha junI saMpatti karanArA devo vaDe pUjAyela. nI mevA. vimalasya (mU0 vimala)-vimara(nAtha)nA. abhinata (pA0 nu)=tabhe ratavo. dhAman-te. kramayugalaM-yaNa-yubhabane. 15 piya yuja blekArtha zrI vimalanAthanuM saMstavana- pitAnA mahimA vaDe parAjita karyuM che kamalane jeNe evA, tathA vaLI harSanA samUhapUrvaka namazakAra karanArA amare vaDe pUjAyelA evA, temaja vaLI atyaMta tejavI 12 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka caturvizatikA, [ 13 zrIvimala tathA alaMdhanIya che guNAnI saMpatti jenI evA `vimala( nAtha )nA caraNa-yugalane (hai bhay janA !) tame ( atyaMta ) tave. ''49 spaSTIkaraNa padma-camatkAra A pa padya-camatkAranA saMbaMdhamAM tRtIya padyane maLatuM Ave che, kemake AnAM prathamanAM e caraNomAM chevaTanA pAMca pAMca akSaro samAna che, jyAre khAkInAM e caraNomAM chevaTanA cAra cAra akSaro samAna che. A uparathI joi zakAya che ke A kAvyamAM je yamaka pradhAna 56 bhogave che, te yamakano A padyathI punaH prAraMbha thAya che. ma bina-sevA zamitAkhilaruji nAnAMbhojodaralAlite'ticAru jinAnAm / caraNayuge divijanate bhaktiM kuru durlabhe bhuvi janate ! // 50 // --AAryAM. TIkA hai banate ! mAtta purA varayune rAmitA gaviyA go-ronA yena tat tasmin / nAnAmbhojAnAmudaraM tasmin lAlite - vRddhiM nIte / aticAru lAlita kriyAvizeSaNaM etat / vivijJA-mevAstanata tasmin ! julena hatmya tasmin // 10 // anvayaH (de) nanate! jhanAnAM rAmita-alija-ni, aticAra nAnA-mo'-366-hAjita, divija - nate bhuvi durlabhe caraNa-yuge bhaktiM kuru / zabdArtha rAmita (dhA. rAmU )=zAMta karAyela. TH=roga, vyAdhi. rAmitAlinAi=zAMta jenA vaDe evA. sammona=kamaLa. Gar-madhya bhAga. nhAhita (pA. )vRddhine pAmela. ninAnAM (mU. bina )=tIrthaMkaronA. cunA=yugala, benuM joDakuM. karAyA che samasta rogo caZo-pAda-yugalane viSe. vivijJa-devatA. nata (dhA. namU )=praNAma karela. vivijJanate-devatAo vaDe praNAma karAyelA. nAnAmmonovhAhita=vividha kamalonA madhya 5 ( pAdeg 4 )=tuM kara. bhAgane viSe vRddhi pAmela. phutkrame (mU. Turnama )=durlabha. atiSAra=atyaMta manohara rIte, jJanate ! (mU. banatA )=he jana-samUha ! 1 A teramA tIrthaMkara zrIvimalanAthane lagatI TuMka hakIkata stuti-caturviMzatikAnA pra0 165 mAMthI maLI zakaze. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ linastutayaH] caturvizatikA. blekArtha ni-sevA zAMta karAyA che samarata rogo jenAthI evA, vaLI vividha kamalonA madhya bhAgane viSe atyaMta manohara rIte vRddhi pAmelA, temaja devatAo vaDe praNAma karAyelA tathA vaLI pRthvIne viSe durlabha evA jinonA caraNa-yugalane viSe che jana-samUha! tuM sahita 2."-50 spaSTIkaraNa 55-yama A temaja tyAra pachInAM traNa padya paNa "pAdAMtasamacaturakSarapunarAvRtti' nAmanA zabdAlaMkArathI zobhe che ane tema hovAne lIdhe A pagho chaThThA pavane camakanA viSayamAM maLatAM Ave che. jinavANIstutiH vijitavatI suravaM dyA____ mApUritavantamambudaM suravandyA / vIrasya bhavAdavatAd vANI kenApi na vijitA vAdavatA // 51 // -AryA TIkA vIrasya jinasya vANI bhavAt avatAt-rakSatAt / vijitavatI-tiraskRtavatI ambudam / zobhano ravaH-zando yasya tam / dyA-AkAzaM ApUritavantam / kiMbhUtA vAk ? surairvandyA / tathA kenApi vAdavatA-vAdinA na vijitA // 51 // anvayaH dyAM ApUritavantaM, su-ravaM ambudaM vijitavatI, sura-vandyA, kena api yAdavatA na vijitA vIrasya vANI bhavAt avatAt / zabdArtha vijitavatI (dhAji ) vinaya meNavelI. suravandyA-bona vana 12 // sAya. rava-vani, bhavAna. vIrasya (mU. vIra )pI2nI. suravaM-su.62 pani cha reno sevA. avatAt (dhA0 a ) ayApo. dyAM (mU0 div )=bhAzane. vANI-pAnI, zinA. ApUritavantaM (dhA. pUra)-pUrI hIdhesa. kena (mU0 kim )- thI. ambudaM (mU0 ambuda) medhane. vijitA (dhA. ji)=tAyelI. vandya (dhA0 vand )-4-6 42vA sAya. vAdavatA (mU0 vAdavat )-vAhI paDe. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. [ 13 zrIvimala zlekArtha Cont-pAnI tuti "AkAzane pUrI nAkhanAro tathA vaLI zobhAyamAna garjanAthI yukta evA megha upara vijaya meLavanArI temaja koI paNa vAdIthI nahi chatAyelI evI vIranI vANI (he bhanyo ! ) (tamane) (-zrama)thI payAvA."-51 gAndhArIdevyAH stutiH pavimuzalakarA lAbha zubhaM kriyAdadhivasantyatikarAlAbham / kamalaM rAgAndhArIraNakRnnIlaprabhotkarA 'gAndhArI' // 52 // 13 // -AryA TIkA pavizca muzalaM ca pavimuzale te karayoryasyAH saa| kamalaM adhivasantI / "upAnvadhyAvasaH" (si0 a0 2, pA0 2, sU0 21) ityanenAdhArasya karmatA / kamale sthitetyarthaH / kiMvidhaM padmaM ? atIva karAlA-abhaGgarA (AbhA) cchAyA yasya tat / rAgeNAgdhAzca teprayazca teSAM IraNaM-preraNaM karotIti kRt / nIlapramANAmutkaro yasyAH sA // 52 // anvayaH pavi-muzala-karA, ati-karAla-AmaM kamalaM adhiSasantI, rAga-andha-bhari-raNa-kara, nIla-prabhA-utkarA 'gAndhArI' zubhaM lAbhaM kiyAt / zabdArtha muzala-bhusa , sAme. | atikarAlAbhaM atizaya 4216 cha tinI kara-hAtha. sevA. pavimuzalakarA- mane musaguMcha bAthamA nA kamalaM (mU0 kamala )= 52. andha%mAMdhaNA. lAbha (mU0 lAbha)bAsana. IraNa-preraNa. zubhaM (mU* zubha)-zubha. rAgAndhArIraNakRt-sAMca huzmanona prernn| 12nArI. kriyAt (dhA0 ). nIla-zyAma. adhivasantI (dhA* vas)-asanArI. | nIlapramotkarA-zyAma prasAne samUha pI. karAla-ya. gAndhArI-dhArA (havI). mevI. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nistuta ] caturvizatikA. blekArtha gAndhArI devInI stuti- vA ane muzaLa che hAthamAM jenA evI, vaLI atizaya ucca (arthAta abhaMgura) che kAnti jenI evA kamala upara nivAsa karanArI, tathA vaLI rAgAMdha duzamanane preraNa karanArI temaja nIla che prabhAne samUha jene evI gAndhArI (devI) (he bhavya ! tamane) zubha lAbha karo."--para spaSTIkaraNa gAdhArI devInuM svarUpa A paNa eka vidyA-devI che. ene cAra hAtha che. enA jamaNA be hAtha varada ane muzalathI alaMkRta che, jyAre enA DAbA be hAtha abhaya ane vajIthI vibhUSita che. vaLI te nIlavaNuM che ane kamala e enuM Asana che. A vAtanI nirvANa-kalikA sAkSI pUre che, kemake tyAM kahyuM che ke___ "tathA gAndhArIdevI nIlavarNI kamalAsanAM caturbhujAM varadamuzalayutadakSiNakarAmabhayakuliza. yutavAmahastAM ceti." AcAra-dinakara paNa A vAtanuM samarthana kare che, kemake temAM kahyuM che ke - "uttapati, mutaruM ghaw = tathA AcAra patrAMka 12, Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NARARARA 14 zrI anantajinastutayaH ASASASIASTASIAS atha zrIanantanAthasya stutiH nireti gadavaharIgupilajanmakAntArataH praNamya yamanIpsitopanatadivyakAntArataH / anantajidasau jayatyabhimatAyado ghasmaraH samastajagadaMhasAM hatakRtApadoghasmaraH // 53 // - pRthvI (8, 9) TIkA asau anantajit tIrthakaro jayati / yaM praNamya jIvo nireti-nirgacchati / kasmAt ? gadA-rogA eva vallaryo-latAstAbhirgupilaM - gahanaM janma eva kAntAraM - vanaM tasmAt / kiMbhUtaH san nireti ! anIpsitameva - anAtumiSTameva upanataM - AgataM divyakAntAnAM rataM sukhaM yasya saH / abhimataM sukhaM tasya AyaH - prAptistaM dadAtIti andaH, jinavizeSaNam / ghasmaro - vinAzakaH / samastajagatAM aMhAMsi pApAni teSAm / kRta ApadAM ogho yena smareNa sa tataH ) karmadhArayaH / hataH kRtApadoghasmaro yena saH // 53 // anvayaH yaM praNamya an- Ipsita - upanata-divya- kAntA - rataH (san jIvaH ) gadavallarI-gupila - janmankAntAra-taH nireti, asau abhimata-Aya-daH, samasta jagat- aMhasAM ghasmaraH, hata-kRta- Apad - oghasmaraH 'anantajit ' jayati / zabdArtha nireti ( dhA0 i) = mahAra nIjI laya hai. gada=roga. vallarI-pesa, tA. gupila= gaDana. kAntAra = vana, maMgala. praNamya ( dhA0 nam ) = prazAbharIne. anIpsita ra chA upanata ( dhA0 nam ) = upasthita, pAbhela, kAntA=danA, strI. rata=supa. gadavallarIgupilajanmakAntArataH - zega3bhI batAo | anIpsitopanata divyakAntArataH = 112 cha vaDe gahana evA janmarUpI vanamAMthI. prApta thayuM che. divyAMganAnuM sukha jene evo, Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] anatanit=anajit, anantanAtha, mamata (dhA. mana )=abhISTa, vAMchita. amimatAyan:=abhISTa lAbhane denArA. ghasturaH (mU. vasmarI )=vinAzaka, nAza karanArA, baha=pApa. caturviMzatikA. | samastanavRiMdamAM=samasta jagatanAM pAponA, =kAmadeva, madana. tadAtAvarodhama=karyo che Apattino samUha jeNe evA kAmadevane haNyo che jeNe evA. zlekArtha zrIanantanAthanI stuti-~~ je ( tIrthaMkara )ne praNAma karIne, icchate| nathI chatAM paNa prApta thayuM che TThivyAMganAnuM sukha jene evA thayeA thakA (jIva) vyAdhirUpI veleAthI gahana evA janma (-maraNa ) rUpa jaMgalamAMthI bahAra nIkaLI jAya che, te, abhISTa lAbhane denArA, samasta jagatanAM pApAnA saMhAra karanArA tathA vaLI (utpanna) karyAM che ApattinA samUha jeNe evA madanane (pa) haNyA che jeNe evA 'anantajit (tIrthaMkara) jayavaMtA varte che."--pa tIrthaMkaranA nAma saMbaMdhI vicAra--- caudamA tIrthaMkaranuM pracalita nAma ananta' che, paraMtu A padyamAM 'anantajit'ema ApyuM che te zuM yogya che evo prazna udbhave che. A praznanA saMbaMdhamAM vicAra karIe te pUrve e paNa vAta dhyAnamAM levI Avazyaka che ke 7mA padyamAM to vIsamA tIrthaMkaranA 'munisuvrata ' nAmane badale 'sunnata'no ullekha che tenuM kema vArU? A to vadhAre ayogya vAta che ema upaleka dRSTie vicAranArane lAge, paraMtu tema nathI. e vAtanI kalikAlasarvajJa zrIhemacandrasUriSkRta abhidhAna-cintAmaNi sAkSI pUre che. tyAM tIrthaMkaronAM nAmAntaro viSe ullekha karatAM kahyuM che ke 95 " savamo rRpamaH zreyAna, zreyAMsa sAnantaniyaMttataH / suvidhistu purto, muniNuvratanuvrato tulyo | -AryA ariSTanemistu nemi - vIrazvaramatIrthakRt / mahAvIro vardhamAno, devo jJAtananaH || " -anukSub prathama kArDjha, padmAMka 29-30, arthAt 'RSabha' ane ' vRSabha', ' zreyAn' ane ' zreyAMsa ', 'anantajit' ane * ananta ', 'suvidhi' ane 'puSpadaMta' temaja ' munisuvrata' ane ' suvrata ' e samAna che. evIja rIte 'ariSTanemi' ane naimi' paNa samAna che. antima tIrthaMkaranAM vIra, mahAvIra, vardhamAna, devArya ane jJAtanandana e nAmAntaro che. ya 1 'ane tani'rAsya chupayartha: " amantakarmIzAn jayati anantairjJAnAdimirvA jayatyanantajit yadvA garbhasthite jananyA anantaranadAma dRSTaM jayati ca tribhuvane'pi ityanantajit " -abhidhAnacintAmaNisvopajJaTIkAyAm 2 A caudamA tIrthaMkaranI ztra rUparekhA stuti-caturvizatikA (pR0 175 )mAM AlekhavAmAM AvI che. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 jinAnAM vijaya: : yaturvizatiA. bhavanti na yadAnatA varavidhAvalIkAnanAH zrutajvalanabhasmasAtkRtabhavAvalIkAnanAH / prapaJcita jagadRhaduritakUpatArA jinA jayanti vapuSeha te'nupamarUpatArAjinA // 54 // - pRthvI TIkA pazcitAni jagati bRhadduritAnyeva kUpastaM tarantIti tArAH / zrutameva jvalanastena bhasmasAtkRtaM bhavAvalIkAnanaM vanaM yaiste / jinA vapuSA jayanti / yadAnatAH santo vara kartavye alIkamukhA na bhavanti / vapuSA kiMbhUtena ? anupamarUpatayA rAjinA - zobhitena // 54 // Anata ( dhA0 nam ) = nabhevA, prazAbha urelA. yadAnatAH =nene praNAma rekhA. gharavidhau = uttama arthane viSe. alIka=asatya, lahu~. Anana-bhu, vahana. anvayaH yadU - AnatAH (prANinaH ) ghara - vidhau alIka - AnanAH na bhavanti, te zruta-jvalana - bhasma - sAtkRta-maba-AvalI-kAnanAH, prapaJcita jagat- bRhat durita-kUpa- tArAH jinA: anupama-rUpatArAjinA vapuSA iha jayanti / zabdArtha alIkAnanAH=asatya che mukha kebhanuM sevA. zruta= zruta-jJAna. jvalana = abhi, bhAga. bhasma =rAma, rAmoDI. sAt = ! natno pratyaya. kAnana = vana, 2255. zrutajvalanabhasmasAtkRtabhavAvalIkAnanAH zrutazya [ 14 zrImAna agni vaDe bhasmIbhUta karyuM che bhavanI zreNirUpa vanane jemaNe evA. prapaJcita -sAvesa, vistIrNu. vRhat = bhoTu. kUpa-duva tAra ( dhA0 tR ) = tarI nAza. |prapaJcita jagaharitakUpatArAH =bhagatne viSe vistAra pAmelA mahApAparUpa kUpane tarI janArA. jayanti ( dhA0 ji ) = jaya yAme che. vapuSA (dhA0 vapus ) = zarIra paDe. rUpatA-saundarya. anupamarUpatArAjinA=asAdhAraNa saundarya vaDe zolatA. zlokArtha jinezvarAnA vijaya~~ jemane praNAma karelA (vA) uttama kAryane viSe asaya-mukha vALA thatA nathI (arthAt eka vakhata ucita kArya karavA hA pADyA pachI tevuM kArya jarUraja kare che), te Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ] caturvizatikA. ke jemaNe kutarUpa agni vaDe bhava-zreNi rUpa vanane bALIne bhasmIbhUta karyA che tathA jeo jagatamAM vistAra pAmelA evA mahApAtakarUpa kUpane tarI jAya che, te jino alaukika saundaryathI zobhatA deha vaDe atra jaya pAme che."--54 spaSTIkaraNa padya-camatkAra A paghanAM cAre caraNamAM chevaTanA pAMca akSaronI samAnatA dRSTigocara thAya che, ethI karIne A padya "pAdAMtasamapaMcAkSarapunarAvRtti" nAmanA zabdAlaMkArathI zobhI rahyuM che. zruta-jJAna jaina zAstramAM jJAnanA pAMca prakAro pADyA che (1) mati, (2) zrata, (3) avadhi, (4) mane paryaya ane (5) kevala. A pAMca prakAro paikI parokSa pramANarUpa, matipUrvaka, zAstrazravaNa athavA tenA paThana upara AdhAra rAkhanAruM, trikAlaviSayaka temaja aMgabAhya ane aMgapraviSTa ema be mukhya bhedovALuM jJAna zruta-jJAna che. zabda-zravaNathI upajato bodha yAne zabda-bodha te zrutajJAna che, jyAre zabdajanita artha-bodhathI atirikta, IndriyArthasaMbaMdhajanya bodha te matijJAna che. uparyukta pAMca jJAnonI sthaLa mAhitI adhyAtmatavAlekamAMthI maLI zakaze, jyAre tenuM viziSTa svarUpa to vizeSAvazyaka, naMdIsara vigere prauDha granthomAMthI maLaze. zruta-jJAna ne mahimA A padyamAM je ema sUcana karavAmAM AvyuM che ke zrutajJAna dvArA bhavarUpI vana bhasmIbhUta bane che (ane tema thatAM mukti maLe chete kaMI atizayokti nathI. kemake e vAta dhyAnamAM rAkhavI ke caudapUrvadhara yAne zrutakevalI je AhAra lAve te AhAra levalajJAnIne paNa kape che. vaLI je ke mRta-jJAna svaparyAyathI ke parapayArthathI kevalajJAnanA samAna nathI, paraMtu sva-para ubhaya paryAya vaDe to te tenA samAna che. kahyuM paNa che ke ___ "saMyapajApahi u kevaleNa tulaM na hoja na parehiM / sayaparapajApahi tu tulaM taM kevaleNeva // -vizeSAvazyaka, gAthAMka 293. vizeSamAM jeNe pUrepUrA daza pUrvanuM adhyayana karyuM hoya, te jIva paNa kadI paNa abhavyarUpI asabhya sabhAne sabhya banato nathI. arthAt te jIvane nirvANa-nagare javAno paravAno maLI jAya che. A uparathI zruta-jJAnano mahimA samajI zakAya che. jinezvaranA dehanuM varNana jeke jinezvaranA dehanuM yathocita varNana karavuM te azakya che, chatAM paNa kapa-sUtranI zrIvinayavijayajIe racelI subodhikA nAmanI (sU0 108 nI) vRttimAM ApelAM nisalikhita padya tarapha daSTipAta karavo asthAne nahi gaNAya. 1 A saMbaMdhamAM juo vIra-bhaktAmaranA 24mA padyanuM spaSTIkaraNa. 2 saMskRta-chAyA svakaparyAyaistu kevalena tulyaM na bhavati na praiH| svakaparaparyAyaistu tulyameva tat kevalena // 13 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA, [ 14 zrIananta raruNoSThapuTaH sitdntttiH| zitikezabharo'mbujamakaraH surabhizvasitaH prbhyollsitH||1||-tottkcchndH matimAn zrutavAn prathitAvadhiyuk pRthupUrvabhavasmaraNo gataruk / matikAntidhRtiprabhRtisvaguNe jagato'pyadhiko jagatItilakaH ||2||"-yugmm arthAt jemanuM vadana caMdra jevuM che, jemanI cAla rAvata hAthInA jevI che, jemanA hoTha rAtA che, vaLI jemanA dAMtanI paMkti dUdha jevI sapheda che, jemanA kezano samUha kALo che, jemanA hAtha kamalana jevA nAjuka che, jemane zvAsa sugaMdhathI bharapUra che tathA vaLI jeo kAMtithI dIpI rahyA che, temaja matijJAna ane zrutajJAnanA dhAraka hovA uparAMta jemanuM avadhijJAna atizaya vistRta che, vaLI jemanuM pUrvabhava-maraNa vistAravALuM che, jeo rogarahita che temaja mati, kAnti, dhRti, ItyAdi guNae karIne je jagathI caDhiyAtA che, te jinezvara jaganA tilakasamAna che. kahevAno matalaba e che ke anuttara vimAnavAsI devonuM saundarya-lAvaNya paNa tIrthakaranA deha-lAvaNya AgaLa to kazI gaNatrImAM nathI, to pachI AvA "apUrva dehanuM varNana to mArA jevo kyAMthI ja karI zake? jina-vANyAH prAdhAnyam avantyakhilaviSTapAzritasabhAjanAsUnRtA jayatyamarayogibhiH kRtasabhAjanA suunRtaa| jinendragaditA nayAdivasupA'tra gIrvANatAmitA ripuvibhedane kRtasupAtragIrvANatA // 55 // -gdhvI 1 sarakhAvo "sadhvasurA jai rUvaM, aMguThapamANayaM viubvejaa| jiNapAyaMguhaM paha, Na sohae taM jhiNgaalo||" Avazyaka-nikti, gAthAMka pa68. [sarvasurA yadi rUpamaGguSTapramANaM vikurin / jinapAdAGguSTaM prati na zobhate tad yathA'jAraH // ] arthAt samasta devo aMguThA jevaDuM rU5 divya zakti vaDe viyurve, to paNa te sUryanI saMmukha aMgArAnI jema te jinezvaranA aMguThA AgaLa zobhA pAme nahi. - 2 tIrthaMkarano deha anupama hovAthI to "dArika' zabdano artha vicAratAM "#tAre-' ema ullekha karI zakAya che. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastuta ] caturvizatikA. TIkA jinendragaditA gIH-vANI jayati / kiM kurvantI ? avantI-rakSantI / akhilaviSTape AzritA cAsau sabhA ca tasyAM janAsteSAM asUn-prANAn / RtA-adhyApanIyA / amarAzca yoginazca taiH kRtaM sabhAjanaM-AtithyaM yasyAH sA / sUnRtA-satyA / nayAdaya eva vasUni-nidhAnAni pAtIti yA / atra ripubhedane bANatAM itA-prAptA / kRtA zobhanapAtrANAM gIrvANatA-devatvaM yayA // 55 // anvayaH fu8-vidag-ti-ma-jana-gaphUra vatI, zatA, kama-jojimi tatsamAganA, sUnRtA, naya-Adi-vasu-pA, ripu-vibhedane bANatAM itA, kRta-supAtra-gIrvANatA, jina-indra-gaditA naH eka vasiT zabdArtha avanI (ghA banna)= rakSaNa karanArI. | sunidhAna. katrita (ghA jhi)=Azraya lIdhela. nAviyupannaya Adi nidhAnanuM rakSaNa karanArI. mAnava sabhya. ==ahiMA. adilipasTivalamAnAhU=samasta brahmADane jIra (60 ni )=vANI. AzrIne rahelA sabhyonA prANone. thALatAM (pU vALatA)=bANapaNAne. atat (mU ta )=abhyAsa karavA lAyaka. tA (dUta)=prApta thayelI. jinayogI, munivara. | vimena=saMhAra, nAza. amamitradevo ane munivaro vaDe. samagana=Atithya, paroNAgata. ripuSimetre zatruno saMhAra karavAmAM tamAna=karyuM che Atithya jenuM evI. | supAtra yogya pAtra. sUtA (mULa sUtRta )=satya, sAcI. janatAHdevapaNuM. nati (dhA Tu) kahelI. chataypatrakIrvAsA =karyuM che supAtronuM devapaNuM jinehitA jinavare kahelI. jeNe evI. blekArtha jinavANInuM prAdhAnya - samasta brahmADane AzrIne rahelA evA sabhya janonA (arthAta sarva prANIenA) prANanuM rakSaNa karanArI, vaLI abhyAsa karavA lAyaka, tathA devoe ane munivaroe karyuM che Atithya jenuM evI (arthAta vibudhAdikathI sevAyelI), sAcI, nayAdika nidhAnanuM paripAlana karanArI, (kAmAdika) zatrune saMhAra karavAmAM bANapaNAne prApta thayelI (arthAta bANanI garaja sAranArI, vaLI karyA che supAtrone devarUpa jeNe evI temaja jinavare kathelI evI vANI atra jaya pAme che."--15 spaSTIkaraNa padya-camatkAra A padyamAM prathamanAM be caraNomAM chevaTanA ATha ATha akSaro samAna che, jyAre bAkInAM Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 yaturviMzatima, [ 14 zrImananta e caraNomAM chevaTanA sAta sAta akSaro samAna che. A prakAranA zabdAlaMkArathI vibhUSita padya A samarata kAvyamAM ekaja che, e enI vizeSatAmAM vadhAro kare che. OM I I mAnasIdevyAH stuti: nijAGgalata yojvalA vizadabandhujIvAbhayA sitAGgavihagA hatAnamadabandhujIvA'bhayA / jvalajvalanahetikA haratu 'mAnasI' tApadaM zubhAtizayadhAnyavRddhyanupamAnasItA padam // 56 // 14 // - pRthvI TIkA sA mAnasI devatA tApadaM padaM haratu / nijAGgameva latA tayA ujvalA / vizadabandhujIvasya - bimba jIvasyeva AbhA yasyAH sA tayA / sitAGgavihago - rAjahaMso vAhanaM yasyAH sA / hatA anamantaH - anamrazIlA abandhujIvAH - zatrujIvA yayA sA / jvalaMzcAsau jvalanazca sa eva hetiH - praharaNaM yasyAH sA / zubhAtizaya eva dhAnyaM tasya vRddhiH tasyAM nirupamAnA sItA - kSetradevatA // 56 // anvayaH vizada-bandhu - jIva- AbhayA, nija-aGga-latayA ujvalA, sita aGga - vihagA, chata-anamatabandhu - jIvA, a-bhayA, jvalat-jvalana - hetikA, zubha-atizaya dhAnya- vRddhi - anupamAna -sItA 'mAnasI' tApadaM padaM haratu / zabdArtha aGga zarIra, heDa. latA=pekSa. nijAGgalatayA = potAnI heDaicI vela vaDe. ujvalA ( mU0 ujjavala ) = 700 015. vizada-nirbhasa. Ming yandhujIva =japorIyuM, puSpa - vizeSa. vizadabandhujIvAbhayA -nirbhasa mandhulavanA kAMti che jenI evI. vihaga = pakSI. sitAGgavihaga zveta zarIravANu pakSI, rAjahaMsa. sitAGgavihagA = 20nahaMsa che nenI pAse vI. namat ( dhA0 nam ) = nabhanArA. bandhu-bhitra 14=09, 2141. |hatAnamadabandhujIvA = hI nAMcyA che nahi nabhanArA zatrunone bhage mevI. abhayA ( mU0 abhaya ) = nirbhaya. |jvalat ( dhA0 jval ) = Nato, lavasyamAna. heti-zastra, hathiyAra. jvalajvalana hetikA=manvayamAna ani che zastra jenuM evI. samAna mAnasI = bhAnasI (hevI ). | atizaya = atizaya utsRSTatA. dhAnya = sanAna. vRddhi = vRddhi. anupamAna- upabhA-rahita, nizyabha. sItA kSetra-hevatA. zubhAtizayadhAnyavRddhyanupamAnasItA-zubha atizaya3pI dhAnyanI vRddhi prati niyama kSetra - devatA (devI). Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janastutayaH] caturviMzatikA. blekArtha mAnasI devInI stuti nirmala banyujIva (nAmanA puSpa)ne samAna kAMti che jenI evI pitAnI deha-latA vaDe ujajavala, vaLI rAjahaMsa che (vAhana) jenI pAse evI, vaLI haNI nAMkhyAM che nahi namanArA zatru-janane jeNe evI, nirbhaya, tathA vaLI jAjavalyamAna agni che zastra jenuM evI temaja vaLI zubha atizayarUpI dhAnyanI vRddhi karavAmAM nirUpama kSetra-devatAnA samAna evI mAnasI (devI) (he bho! tamArA) saMtApakAraka padane haro."--pa6 spaSTIkaraNa padya-camatkAra- A padyamAM prathamanAM be caraNamAM chevaTanA sAta sAta akSaronI punarAvRtti najare paDe che, jyAre bAkInAM be caraNomAM chevaTanA cha cha akSaronI punarAvRtti jovAya che. mAnasI devInuM svarUpa- dhyAna dharanArAnA manane sAnnidhya kare te mAnasI" e mAnasI zabdanI vyutpatti-artha che. A eka vidyA-devI che. A devI haMsanA upara ArUDha thAya che. e devIne cAra hAtha che. enA jamaNA be hAtha varada ane vajathI zobhe che, jyAre DAbA be hAtha to japamAlA ane vAthI zobhe che. vizeSamAM te dhavalavaNuM che. A vAta nirvANu-kalikA uparathI joI zakAya che, kemake tyAM kahyuM che ke - tathA mAnasI dhaSalavarNI haMsavAhanAM caturbhujAM varadavaghrAlaGkRtadakSiNakarAmakSavalayAzaniyukavAmakarAM ceti|" - AcAra-dinakaramAM paNa A pramANe A devInuM svarUpa varNavyuM che, paraMtu tyAM eno varNa kanakasamAna batAvyo che. A rahyo te zloka- " haMsAsanasamAsInA, varadendrAyudhAnvitA / mAnasI mAnasIM pIDAM, hantu jaambuundcchviH||" -AcAra patrAMka 16ra. 8. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RAHaashaantarARTHREE 15 zrIdharmajinastutayaH DeusSeaSERSPSSURS atha zrIdharmanAthasya stutiH samavasaraNabhUmau sajitA!dayAyAM niyatamabhidadhau yaH sajitA) dayAyAm / janayatu mudamudyadrAgasaudharmanAmAciMtahariparipUjyo drAgasau 'dharma'nAmA // 57 // -mAlinI (8, 7) TIkA asau dharmanAmA mudaM janayatu / samavasaraNapRthvyAM sajitaH-prahvIkRtaH pUjAyA udayaHprAdurbhAvo yasyAM sA tasyAm / niyataM-nizcitaM abhidadhau-rakSitavAn / yaH satA-zobhanena jitA'rcA-zarIraM yena saH / kasyAmabhidadhau ? dayAyAm / udyadrAgo yasmin sa udyadrAgazcAsau saudharmazca-Adyakalpastasya nAma:-praNAmaH / "tAtsthyAt tadvyapadeza" iti nyAyAt saudharmadevAnAM nAmastena arcitazcAsau harizca tasya pripuujyH|| 57 // andhayaH yaH sat-jita-arcaH sajita-arcA-udayAyAM samavasaraNa-bhUmau dayAyAM niyataM abhidadhau, asau udyat-rAga-saudharma-nAma-arcita-hari-paripUjyaH 'dharma'-nAmA drAk mudaM janayatu / zArtha samavasaraNa-dharma-zanAnuM sthAna, samaksa2. mudaM (mU0 mud )=pana. bhUmi-sthasa12yA. udyat (dhA. i) pAmato. samavasaraNabhUmau-samavasarazunI bhUbhibhA. saudharma-saudharma vayo, prathama paTo. sajita-taiyAra thaye. nAma-praNAma. arcA-pUla. hari-ndra. sajitA!dayAyAM taiyAra thayo cha sano jene viSe evA.. paripUjya-pUjanIya. niyataM=5242. | udyadrAgasaudharmanAmArcitahariparipUjya:GL pA. abhidadhau (dhA0 dhA) tA utA. mato che sneha jene viSe evA saudharma (vAsI deva) arcA-zarI2. nA praNAma vaDe pUjAyela evA IndranA pUjanIya, sajitArca: zolana 43 satyu cha zarIra ho vA dharma-dharma(nAtha), 52mA tIrtha:2. dayAyAM (mU. dayA) yAne viSa. nAman-nAma, amidhAna. janayatu (dhA. jana )SAAR . dharmanAmA-dharma(nAtha) che nAma . Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 jinastutaH | caturvizatikA. zlekArtha zrIdharmanAthanI stuti- saMyama vaDe vaza karyuM che zarIrane jeNe evA jeNe, sajaja karavAmAM Ave che pUjAne prAdurbhAva jene viSe evI samavasaraNabhUmimAM dayA viSe hamezAM kathana karyuM chedezanA dIdhI che, te, udaya pAmate che sneha jene viSe evA saudharma (vAsI devInA praNAma vaDe pUjAyela evA (za4) Indrane pUjanIya dharma nAmanA (tIrthaMkara) (ApaNane) satvara AnaMda Ape."--pa7 spaSTIkaraNa padya-camatkAra- AmAM temaja tyAra pachInAM traNa padyamAM paNa eka ja prakArano zabdAlaMkAra dRSTi-gecara thAya che ane te e che ke prathama ane dvitIya caraNamAM temaja bAkInAM be caraNomAM paNa sAta sAta akSaranI punarAvRtti najare paDe che. arthAta A padya padAMtasamasatAkSarapurAvRtti" nAmane yamaka-vizeSathI jhaLakI uThe che. AvA prakAranA yamaka-vizeSanA darzana A padyamAM ja prathama thAya che ane vaLI A yamaka-vizeSathI vibhUSita padyonI saMkhyA cAranI ja che. jinavarANAM vijJaptiH yadudayamadhigamya vyApadAnandamazca. ___ jagaduparatahiMsaM vyApa dAnaM damaM ca / dadatu padamuruzrIteji nAnAzayaM tu pratimamida noDyuM te vinA nArA 7 58 -mAlinI TIkA te jinAH padaM-avasthAnaM prayacchantu / kiMvidhaM ? uruzriyA tejayati yat , yeSAmudayamadhigamya-prApya jagadevaMvidhaM bhavati / vyApat-vigatA Apad yasmAt tat / AnandaM-harSa aJcat-gacchat / uparatA-gatA hiMsA yasmAt tat evaMvidhaM sat vyApa-vyAptavat / kiM ? dAnaM damaM ca (etaduktaM bhavati) / nAnAprakArA AzayAH-cittavizeSA yasmiMstat / tuzabdazcArthe / pratibhayaM-bhayadaM iha-loke nAzayantu-apanayantu // 58 // tvatha yat-udayaM adhigamya jagat vi-Apat, AnandaM azvat, uparata-hiMsaM (sat) dAnaM damaM ca vyApa, te jinAH uru-zrI-teji, nAnA-AzayaM padaM tu dadatu, naH iha pratibhayaM aghaM nAzayantu / 1 o paMdaramA tIrthaMkaranI sthala rUparekhA stuti-caturvizatikA (50 183)mAM AlekhavAmAM AvI che. 2 bhayaM dhanucihito bhaagcintniiyH| Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 caturvizatikA. [15 shriidhrmzabdArtha yadudayaM manA yana. dAnaM (mU0 dAna )nane. adhigamya (dhA. gam)%DIA 3rIna. | dama (mU0 dam )36zabhane, zamana. vi-viyogasUpasarga. dadatu (dhA0 dA)-apo. vyApattI hI cha mApahanemAMthA me, | tejin-zobhAyA. vipattithI mukta. uruzrIteji-vizAla sabhI ko zomatuM. AnandaM (mU0 Ananda )pana. Azaya-mAzaya. azvat (dhA0 ac ) Asa thanAI. nAnAzaya-vividha mAzaya cha rena va mevA jagat (mU0 jagat )-duniyA. uparata (dhA. ram )naTa thayesI. tu-vizeSatAsUya 2105ya. hiMsA-hiMsA, pI. pratibhayaM (mU0 pratibhaya) mayaM42, saya 55 52naa2|. uparatahiMsa-naSTa cha hisAranAthI me. naH (mU0 asmad ) abhAsa. vyApa (dhA. Apa ) vistAra yo, vistAyoM. nAzayantu (dhA. naz )-nAza 72. blekArtha jinezvarane vijJapti jemano udaya thatAM jagata vipattithI mukta bane che tathA AnaMda pAme che temaja hiMsAthI rahita bane che ane vaLI dAna ane upazamane viratAra thAya che, te tIrthakara (ApaNane) vizALa lakSmI vaDe suzobhita temaja vividha jAtanA AzayathI yukta evuM pada a temaja ApaNuM A saMsArane viSe bhayaMkara pApane nAza karo."--18 jinavacanaprazaMsA parasamayaripUNAM saMsado dArahetau vihitavitatamohAsaM sadodArahetau / jinavacasi ratA stApaddhatau satyanItI divijamanujalakSmIpaddhatau satyanItau // 59 // -mAlinI TIkA jinavacasi ratAH sta-ratA bhavata / kiMbhUte vacasi ? parAzca te samayAzca eva ripavasteSAm / saMsat-pariSat tasyAH saMsadaH / dAraNaM-vidAraNaM tasmin hetiH-zastraM yadvacaH tasmin / vihitaH-kRto vitatamohasya asaH-kSepo yasmiMstat kriyAvizeSaNam / udArA-guravo hetavo yasmin / ApadA hatiH-vinAzastasmin / satyA-avitathA nItiryadvacasaH tat satyanIti tasmin satyanItau / divijA-devA manujA-manuSyAsteSAM lakSmyAH paddhatiH-mArgo yat tasmin / na vidyante Itayo yasmin tat tasmin / sati-zobhane vidhamAne vA // 9 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastuta:] caturvizatikA. 15 anvayaH -jamavA-ripUi saMta -detau, vihata-vitara-mo- sa 34-deta, pattaraca-nIta rivijha-nukra-mI-pato, rAtti, 3-to bina-veca tA zabdArtha v=anya. | vinavavari-jinanA vacanamAM. sama=siddhAnta, Agama. tA: (kU rata)=rAgI, anurAgI. patramagior=para siddhAntarUpa zatruonI. ta (dhA)=thAo. saMsada (mULa saMsa)=sabhAnA. tti vinAza. tAra=vidAraNa. Apatiau=vipattinA vinAzaka, rAta=vidAraNa karavAmAM zastra athavA sAdhananA nAti-nIti. samAna evA. | nIti satya che nIti jene viSe evA. vidita (dhArA dhA)=karela. manuSa=mAnava. vitA (ghA tana) vistIrNa. hRH=dhana, rAMpatti. mohUkamoha, ajJAna. paddhati mArga. kAkSepa, dUra pheMkI devuM te. rivijhamanuDhapatau deva ane mAnavanI laviditAvitatamodInaM karyo che vistIrNa mohana kSepa mInA mArgarUpa. jemAM tenI mAphaka. sati (mULa 1 )=(1) zobhanIya; (2) vidyamAna. 3 =pradhAna, mukhya. tti=Iti, upadrava. detu=kAraNa. 3natau=avidyamAna che Itio jene viSe evA. jA -pradhAna che yuktio jemAM evA. plekArtha jina-vacananI prazaMsA para siddhAnta (arthAta jainetara Agama)rUpI zatruonI sabhAnuM vidAraNa karavAmAM zastrasamAna (athavA kAraNabhUta), vistIrNa ajJAnane nAza thaI zake tevI rIte sarvadA uttama yuktiothI yukta, vaLI vipattinA vinAzaka, tathA vaLI satya che nIti jene viSe evA, temaja deva ane mAnavonI lakSmIne mArgarUpa, zobhAyamAna ane ItithI rahita evA jina-vacananA (he vItarAga mArganA sAcA sevake !) tame rAgI thAo."--58 1 Iti cha che - (1) ativRSTi, (2) anAvRSTi, (3) udara, (4) tIDa, (5) popaTa ane (6) pararAjayanAM AkramaNo. kahyuM paNa che ke "ativRSTinAvRSTi-phUpavA mare is kAlAhya rAgAra, phelA IMta Rtati " 14. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15 zrIdharma 106 caturvizatika, mahAmAnasIdevyAH stutiH asiphalakamaNizrIkuNDikAhastikA'laM prabalaripuvanAnAM kuNDikA hastikAlam / mRgapatimadhirUDho sA 'mahAmAnasI' mA mavatu sutaDidAbhA'sAmahA mAnasImA // 60 // 15 // -mAlinI TIkA asiphalakamaNizrIkuNDikAH haste yasyAH sA / pravalAzca te ripavazca ta eva vanAni teSAM kuNDikA-dAhikA / yA hastinAM kAlaM-kRtAntaM mRgapati-siMhamadhirUDhA / (mahA)mAnasI devI / sutaDitaH-vidyuta iva AbhA-dIptiryasyAH sA / na vidyate sAma-rAjadharmo yeSAM te'sAmAno-vairiNastAna hantIti a0hA sA / mAnasya sImA / / 60 // anvayaH (yA) asi-phalaka-maNi-zrI-kuNDikA-hastikA, prabala-ripu-vanAnAM kuNDikA, hasti-kAlaM mRga-patiM adhirUDhA, sA a-sAman-hA, su-taDit-AbhA, mAna-sImA 'mahAmAnasI' mAM alaM avtu| zabdArtha asi531, t21||2. mRgapati ( mU0 bhRgapati )-siMDana352. phalaka-DhAsa. adhirUDhA (dhA0 ruha ) =34 thayesI, svAra yesI. maNi-rala. mahAmAnasI-mahAbhAnasI (devI). kuNDikA-bha974, saMnyAsI virenuM 15-pAtra. mAM (mU0 asmad )=bhane. asiphlkmnnishriikunnddikaahstikaa-t21|2, dAsa, taDit saudAminI, vIrl. 20 bhane zrImache hAthabhAnA mevI. sutaDidAbhA-sahAbhinInA yozanI pravala masavAn, 52|4bhii. pI. vanagasa. sAman-zatrune vaza 42vAno natano 6pAya. prblripuvnaanaaN52|4bhii zatru35 vanonI. asAmahAvidyamAna cha sAbha (nIti)ne viSa kuNDikA nArI. savAna nArI. kAla-yama21. mAna-sanmAna. hastikAlaM-hAthI prati yamasamAna. sImanma ha , &6. mRga-5zu. mAnasImA-sanmAnanI 6635. ...DhA'sAmahA mAnasI mA-' ityapi pAThaH / 20bhA sA mahAmAnasImA' ityapi pAThaH / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ] caturviMzatikA. 107 zlekArtha mahAmAnasI TavInI stuti- "je (devI) kharza, DhAla, rata ane zrIkamaDaLane hAthamAM dhAraNa kare che, vaLI je parAkramI zatrurUpI vanone bALanArI che, temaja kuMjara prati yamarAjarUpI evA siMhanA upara vArI karanArI che, te, 'sAma (nIti)no nahi svIkAra karanArA evA (zatruo) no saMhAra karanArI, tathA saudAminInA jevI prakAzamAna, temaja mAnanI maryAdArUpa (arthAt sauthI vadhAre mAna pAmelI) evI mahAmAnasI (devI) mArI khUba saMbhALa le."--60 spaSTIkaraNa mahAmAnasI devInuM svarUpa- dhyAnArUDha manuSyonA manane vizeSataH sAnnidhya kare te mahAmAsI e mahAmAnasI zabdane vyutpatti-artha che. A paNa eka vidyAdevI che. enuM svarUpa nirvANa-kalikAmAM nIce mujaba ApyuM che - "tathA mahAmAnasIM dhavalavarNA siMhavAhanAM caturbhujAM varadAsiyuktadakSiNakarAM kuNDikAphalaka. cutavAmAM ceriarthA-tyAM kahyuM che ke A devIne varNa zveta che ane ene siMhanuM vAhana che. vaLI ene cAra hAtha che. enA jamaNe be hAtha varada ane taravArathI zobhe che, jyAre DAbA be hAtha kuDikA ane phalaka(DhAla)thI zobhe che. A uparathI joI zakAya che ke mahAmAnasI devIne siMhanuM vAhana che temaja te eka hastamAM taravAra dhAraNa kare che e vAtane nirvANa-kalikA paNa Teko Ape che. paraMtu te bIjA hastamAM ratna dhAraNa kare che, e vAta nirvANa-kalikAmAM najare paDatI nathI e vizeSatA che, jo ke stuti-caturvizatikA (padyAMka 28) tathA AcAra-dinakara e vAtanI sAkSI pUre che, kintu AcAra-dinakara (patrAMka 162)mAM A devInuM vAhana makara che ema kahyuM che. A rahyuM te padya. "kara(phala?)khaDgaratnavaradA-TyapANibhRcchazinibhA makaragamanA / saFNa rakSaff, nathati mAnasI sevA "--AryA 1 zAstramAM nItinA (1) sAma, (2) dAma, (3) daMDa ane (4) bheda ema cAra prakAro batAvyA che, te pachI A eka che. vizeSamAM anya janane samajAvavAno-tenI prati latA dUra karavAno A prAthamika temaja sarvottama upAya che. A vAtanI puSTimAM upAdhyAya zrIyazovijayajI paNa zrI vinayavijayajIkRta zrIpAla rAjAnA rAsanA caturtha khaMDanI dvitIya DhAla pachInA deharAmAM kahe che ke -"sAma hoya to daMDa zyo, sAkare paNa pitta jAya." Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 16 zrIzAntijinastutayaH atha zrIzAntinAthAya namaH bhavyaiH kathaJcidatiduHkhagabhIravApe ruttArako jagati samyagabhIravApe / yastaM namAmi vihitAvamahAnizAntaM 'zAnti' jinaM paramazAntimahAnizAntam // 61 // --vasantatilakA TIkA kathaJcid-duHkhena bhavyairyaH avApe-prAptaH vizva samyak yathA syAt ( tathA ) kriyAvizeSaNam / (ati) duHkhAnyeva gabhIravApistasyA uttArakaH / vihitA'vamasya-pApasya hAniryana sa cAsau zAntazca, ayaM krmdhaaryH| paramA zAntiH-mokSastasyAM mahAnizAntaMmahAgRhaM yasya sa tam // 61 // anvayaH yaH a-bhIH ati-duHkha-gabhIra-cApeH uttArakaH kathaJcit bhavyaiH jagati samyak avApe, taM vihita-avaman-hAni-zAntaM, parama-zAnti-mahat-nizAntaM 'zAnti' jinaM namAmi / zabdArtha bhavyaiH ( mU0 bhavya )=bhayo 43. namAmi (dhA0 nam)= na, chu. kathaJcit bhI mahenate. hAni-nAza, gabhIra-in. zAnta zAnta, 5-2Dita. vApi-vAya. vihitAvamahAnizAntaM-yo cha 5|5no vinAza atidaHkhagabhIravApematizaya 6:53 // sa mevAtamana zAnta sevA. vAbhAMthI. zAnti (mU0 zAnti )-zAnti(nAtha)ne. uttArakaH (mU0 uttAraka )-taarnaa|. jagati (mU0 jagat )=duniyAbhAM. jinaM (mU0 jina )ninane. samyac-3 zata, yathArthapaNe. parama-GTa, uttama. bhI-bhaya. zAnti-zAnti, mokSa. abhI: avidyamAna cha sayana viSa sevA, nirmaya. paramazAntimahAnizAntaM mokSane viSa mahA avApe (dhA. Ap)-prAsa cyA. mahi235. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH 1 zrIzAntinAthane namaskAr-- " je `nirbhaya ( jina ) vAvamAMthI tAranArA tarIke keAi pApanA vinAzaka temaja zAnta zAntijinane huM namuM chuM. '' caturviMzatikA. zleAAthe jagamAM bhanya ( janA )ne prakAre (arthAt mahA mahenate tathA vaLI uttama meAkSane viSe ) -61 spaSTIkaraNa padya-camatkAre A padyamAMnAM cAre caraNomAM chevaTanA pAMca akSaronI punarAvRtti jovAmAM Ave che. AthI karIne A padya padya-camatkAranA viSayamAM dvitIya padyane maLatuM Ave che. vizeSamAM have pachI A kAvyamAM A pAdAMtasamapaMcAkSarapunarAvRtti nAmanA yamakathI alaMkRta padya koi racavAmAM AvyuM nathI, arthAt A jAtanA yamakanA atra antima darzana thAya che, e dhyAnamAM rAkhavuM. Jin Yan Yao jinAnAmutkarSa:-- yAhavo varapurIparamArgalAbhAH 109 atizaya pIDArUpI UMDI yathArthapaNe prApta thayA, te mahAmaMdiranA samAna evA prAptA yatazca jagatA paramArgalAbhAH / natvA ca yAMstulita budharAja nA''ste siddhau jayantyaghadavAmbudharA jinAste // 62 // vasanta TIkA yeSAM vA varapuryA argalAtulyAH / yatazca-yebhyo jagatA prAptAH / ke ? prmaanasya-mokSaya hAmA-gAyAH / navA Sa yArnanAr na-puruSaH siddho vAste-naMtaiti| tulitaH - tiraskRto vaibudharAT - indro yayA siddhyA sA tasyAm / aghameva davastasmin anuparA-medhAH / te ninA nayanti 5 62 // anvayaH cak-vAva: vara-purI-ma-mahA-gAmA, casaH 25-mArga-jAmA lagatA prApta: cAn A navA nA hita-vaidudha-ni siddho Araste, te gha-va-avrudharAH ninAH nayati / 1 sarvathA nirbhayatA paNa sarvajJatAnuM lakSaNa che, e vAta bhUlavA jevI nathI. A saMbaMdhamAM juo stuti-caturvizatikA (pR. para ). 2 A soLamA tIrthaMkara zrIzAntinAthanA jIvana paratve TuMka hakIkata stuti-caturvizatikA (pR0 189 ) uparathI maLI zakaze. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 caturvizatikA. [ 16 zrIzAnti zabdArtha vaghu hai, hAtha. nA (10 namU)=praNAma karIne diva:=jenA haste. tuti (dha tu)=tiraskAra karela. nagarI. vaidhe devasaMbaMdhI. 34=AgaLIo, bhegaLa. TI7-rAja. TH=upavA. vaidhA =sura-pati, indra. agrgrmArAma =uttama nagarIne bhagaLanI suDhitavaikudhara tiraskAra karyo che indrano jeNe evI. upamA (ghaTe) che jene evA. na (0 )=manuSya. H: (mULa prApta)=pAmela. arete (dha 0 3 )=sthiti kare che, vase che. cataH (0 )=jenA taraphathI. tti (mULa siddhi )=muktine viSe. Fra-uttama. ra=dAvAnala.. mA=rasto. hudhA -megha. pAmarfDhAma =uttama mArganA lAbho. laghavAdhudharA =pAparUpI dAvAnala prati megha samAna. blekArtha jinono u&- che jemanA hAthe uttama nagaranA bhagaLanA samAna che, vaLI jemanI pAsethI duniyAe sarvotkRSTa mArganA ( arthAta mokSanA) lAbho meLavyA che temaja vaLI jemane praNAma karIne (arthata karavAthI manuSya tirarakAra karyo che IndranI sukha-saMpattino) jeNe evI muktimAM vase che, te pAparUpa dAvAnalane (zAMta karavAmAM) meghasamAna jino jayavaMtA varte che. "-62 spaSTIkaraNa pA-camatkAra A padyamAM jema prathamanAM be caraNomAM chevaTanA cha akSaranI punarAvRtti jovAmAM Ave che, tema bAkInAM be caraNamAM paNa tevI punarAvRtti najare paDe che. vizeSamAM A pachInAM bIjAM be padyo paNa uparyukta yamaka-vizeSathI alaMkRta che. vaLI 31mA padyamAM A prakAranA zabdAlaMkAranuM prathama darzana thayuM hatuM ane tenuM aMtima darzana A pachIne 64 mA padyamAM thaze eTaluM nivedana karavuM anna ucita samajAya che. jainavasaH dhanA- yacchRNvato'tra jagato'pi samA'dhikA'raM buddhirbhavatyanupatApi samAdhikAram / tat pAvakaM jayati jainavaco rasAdi bhogAtilolakaraNAnavacorasAdi // 63 // -vasanta Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nistutayaH ] caturviMzatikA. 111 TIkA yad vacaH zRNvataH-AkarNayato jagataH samA'pi-anutkRSTA'pi buddhiH adhikA araM bhavati / tad vacaH anupatApi-upatApasya akAri / samAdheH kartR / pAvaka-pavitram / jayati jainavacaH / rasAdayo the bhogA-viSayAsteSvatilampaTAni karaNAni-indriyANi tAnyeva anavAH-ciraMtanAzcorAstAn sAdituM-vidhvaMsituM zIlaM yasya tat // 63 // anvayaH yad atra zRNvataH jagataH samA api buddhiH adhikA araM bhavati, tad an-upatApi, samAdhikAraM, pAvakaM, rasa-Adi-bhoga-ati-lola-karaNa-a-nava-cora-sAdi jaina-vacaH jayati / zahAtha zRNvataH (mU0 Zzvat )-zravAra 42 // 2, samAnA2. jainavacaH-ninuM vayana, ana mAma. jagataH (mU0 jagat )-haniyAnI. rasa-2sa. samA (mU0 sm)-saadhaa2|1. bhoga-viSaya. adhikA-adhi. lola-tRSvANu, saM58. buddhiH ( mU0 buddhi )=mati. karaNa-bhAndraya. nava-navIna. upatApasaMtA5. cora-thora, lUTAro. anupatApina isaMtApa zabanAI. sAda-nAza. samAdhi-dhandriyono nizedha, samAdhi. rasAdibhogAtilolakaraNAnavacorasAdi-21, vi. samAdhikAra-samAdhi 42nAI. gere viSayane viSe atyaMta laMpaTa evI indriyapaavkN (mU. pAvaka) pavitra 2nAI. / 35 tUnA yorono nAza 42 // 3. blekArtha jaina vacananI pradhAnatA- "je (vacana)nuM zravaNa karanArA jaganI sAdhAraNa buddhi paNa satvara adhika (utkRSTa ) bane che (arthAt je vacananuM zravaNa karavAthI duniyAnA matimanda manuSpo paNa ekadama buddhizALI banI jAya che), te, saMtApa nahi karAvanAruM, samAdhi ApanAruM, pavitra karanAruM tathA rasAdika 'viSayane viSe atizaya laMpaTa evI indrirUpI lAMbA samayanA yozanI naa|| 42nAI ni-yana 5 pAme the.".--13 kAlIdevyAH prArthanA dhatte gadAkSamiha dRkpatitAJjanasya kAnti ca yA gatavatI patitAM janasya / AmodalolamukharoparipAtukAlI padmo yadAsanamasau paripAtu 'kAlI' // 64 // 16 // -vasanta 1 A viSaya saMbaMdhI mAhitI mATe juo caturvizatijinAnastutinA 85 mA padyanuM spaSTIkaraNa. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 caturvizatikA, [ 16 zrIzAnti TIkA yA dhatte gadAkSaM dRga-dRSTistasyAM patitaM ca tadaJjanaM ca tasya kAntiM ca yA dhatte / gata vatI-pAsavatI che ? patitAM-svAmita jJanA panna -mahuM avAranuM vartatA gAmodlolaashc te mukharA-dhvanantazca upari patanazIlA-uparipAtukA alino-bhramarA yatra pa sa. 64 che. anvayaH yA gadA-akSaM dRz-patita-aJjanasya kAnti ca dhatte, iha janasya patitAM (ca) gatavatI, ydphAsa kAmo-sTosTa-muNa-3ra-pAtu- pannA, vArI' paripAtu. zabdArtho garAsaM gadA ane japa-mAlAne. 3pari=upara. suvA netra, dRSTi. v=paDavuM. patita (vA patta)=paDelA. zani =bhramara, bhamaro. patitasanaM paDela kAjalanI. gAmorakuvoupAtuzrI suvAsane viSe laMvArjita (mULa ti)=prabhAne. paTa temaja guMjArava karanArA tathA vaLI upara jatavata (dha )=prApta karyuM. paDavAnA svabhAvavALA bhramaro che jene viSe evA. sitAM svAmitvane, svAmI paNAne. pannaH (mULa pa%) kamala. sattA (dU0 kana)=lekanA. cAlanaM=jenuM Asana. mAma=suvAsa, sugaMdha. uo (mU0 sa )=e. muva=zabdAyamAna, guMjArava karanArA. paripAtu (pa0 pA)=paripAlana karo. zlekArtha kAlI devIne prArthanA je (devI) gadA ane japa-mAlAne (haratamAM) rAkhe che tathA netramAM paDelA (arthAt AMjelA) kAjalanI kAntine dhAraNa kare che (arthAta je kAjalasamAna zyAma che) temaja vaLI jeNe A jagatamAM manuSyanuM svAmitva prApta karyuM, tathA vaLI suvAsane viSe Asakta temaja ( ethI karIne te ) guMjArava karanArA tathA vaLI (eka ekanA ) upara paDavAnA svabhAvavALA evA bhramaro che jene viSe evuM kamala jenuM Asana che, te kAlI (devI) (he mokSAbhilASI ja ! tamAruM ) paripAlana kare."--64 spaSTIkaraNa kAlI devInI stuti para vicAra A devInuM svarUpa to ApaNe 32mA padyane spaSTIkaraNamAM joI gayA chIe, eTale e saMbaMdhI pharI ullekha karavAno bAkI raheto nathI. paraMtu ekanI eka devInI pharIthI kema stuti karI e prazna upasthita thAya che. phakta A kavirAje tema karyuM che ema nathI, paraMtu temanA pachI thayelA zrIzobhana munIzvare temaja muni zrImerUvijaya kavirAje tathA vaLI upAdhyAya zrIyazavijaya kavIzvare paNa tema karyuM che (A vAtanI temaNe racelI stuti-catuveza Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ] caturviMzatikA. 213 tikAnAM, caturvizatijinAnandastutinAM ane endrastutinAM 20 ane 84mAM pa sAkSI pUre che). AthI karIne zuM ema mAnavuM ke A gatAnugatika prathA che ke emAM kaMI sabaLa kAraNa raheluM che? A saMbaMdhamAM ema nivedana karavAmAM Ave ke keTalIka vAra vidyA-devIonAM temaja zAsanadevIonAM nAmo eka hoya che (jemake kAlI, mahAkAlI, gAdhArI, virATayA ane acchamA), tema atra banavAjoga che, to te vAta paNa yukti-yukta nathI. enuM kAraNa e che ke AThamAM temaja soLamAM jinezvaranI zAsana-devInAM nAma to vAlA-bhrakuTI ane nirvANI che evI ja rIte ekavIsamA jinezvaranI zAsana-devInuM nAma gAdhArI che). A saMbaMdhamAM ema paNa kahI zakAya tema nathI ke jema A kavirAje vidyA-devInI ratuti kama vAra karI nathI, tema zAsana-devInA saMbaMdhamAM paNa banyuM hoya; kAraNa ke je jinezvaranI je zAsana-devI hoya, te devInI stutine teja jinezvaranA stuti-kadambakamAM sthAna maLI zake e dekhItI vAta che. vaLI ekaja devInI pharIthI stuti karavArUpa apavAda A kAvyamAM caturvizati-jinAnanda-stutinI jema eka ja vAra daSTigocara thato hota, to te pramAdane lIdhe ema banyuM hoya ema kadAca manAta. paraMtu have pachInA 69mA padyamAM mahAkAlInI bIjI vAra stuti karyAnI ane zruta-devatAnI 76mA ane 80mA padyamAM bIjI ane trIjI vAra stuti karyAnI temaja aMbA devInI 88mA ane 96mA padyamAM ema be vAra stuti kyanI vAta paNa bhUlI javA jevI nathI. A uparathI joI zakAya che ke A kaMI pramAdane lIdhe banyuM hoya ema nathI, tyAre zuM ema mAnavuM ke kAlI ane mahAkAlI e be vidyA-devIo kavirAjanI ISTa devIo ke parama upakAraka haze tethI ema banyuM hoya? paraMtu ema vAta aMgIkAra karavAmAM Ave to paNa zrIbhana sUrijIe, zrImerUvijaya munijIe temaja zrIyazavijaya upAdhyAyajIe paNa kAlI devInI pharIthI stuti karI che tenuM kema e prazna ubho rahe che. sAthe sAthe A traNe vidva-roe kAraNa vinA A pramANe stuti karI ema paNa mAnavuM saheluM nathI. atra ema nivedana karavAmAM Ave ke "sUri-maMtramAM kAlI ane mahAkAlI e be devIonA saMbaMdhamAM vadhAre vAra ullekha Avato hovAthI e devIonI bIjI vAra stuti karavAmAM AvI che to kema? A praznano khulAso pAThaka-mahAzayane pUchato huM viramuM chuM. 1 zruta-devatAnI stuti ekathI vadhAre vAra karavAmAM Ave temAM aDacaNa nahi hoya, kemake zrIpAlarAjAnA rAsamAM paNa prathama temaja dvitIya khaDanA prAraMbhamAM ema banyuM che. 15 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astraRUARIANTamrakashan ru 17 zrIkunthujinastutayaH Beastas ASBASERSERSORS atha zrIkunthunAthasya stutiH hantuM mahAmohatamo'kSamANA___ mojo nRNAM yo'kRta mokSamANA / yaM cAtikRcchrAjjanatA''pa devaH sthApyAt sa 'kunthuH zivatApade vH||65|| -indravanA TIkA mahAmoha eva tamastat hantuM akSamANAM-asamarthAnAmojo-balaM yo'kRta-kRtavAn / mokSamANA-moktukAmA janatA yaM kunthu Apa-prAptavatI atikRcchrAt-atiduHkhAt / sa sthApyAt zivatAyAH pade // 65 // anvayaH yaH mahat-moha-tamaH hantuM a-kSamANAM nRNAM ojaH akRta, mokSamANA janatA yaM ca atikRcchrAt Apa, sa 'kunthuH' devaH zivatA-pade vaH sthApyAt / zabdAthe hantuM (dhA. hanzu pAne, nAza 42vAne. | atikRcchAtmA mahenate. tamas-aMdhAra. Apa (dhA0 Ap )-prA . mahAmohatamA mahAbho 35 aMdhArana. devaH (mU0 deva )zva2. akSamANAM (mU0 akSama ) asamartha. sthApyAt (dhA0 sthA)-sthApo. ojasa-masa, 2. kunthuH (mU0 kunthu )hunthu (nAtha). akRta (dhA0 )2tA 7vA. zivatA-tyA. mokSamANA-mokSanI malivASA rAmanArI, bhubhukSa. pada-sthAna. kRcchra=saM52, 44. | zivatApade-48yAnA sthAnamA. zlokAthe zrIkunthanAthanI stuti je mahAmoharUpI aMdhakArano nAza karavAmAM asamartha evA janone bala ApatA havA, temaja mumukSu lekane mahA mahenate jene meLApa thayo, te 'kuntha(nAtha) (he bhAvika ja !) tamane kalyANanA rathAnamAM sthApe."-65 1 A tIrthakaranA saMbaMdhI bhUla mAhitI mATe juo stuti-caturvizatikA (pR 198). Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ minastutayaH] caturvizatikA. spaSTIkaraNa 50-bhImAMsA A padya "Indravaja" vRttamAM racAyeluM che ane enuM lakSaNa nIce mujaba ApavAmAM bhAva cha: " yasyAM triSaTsaptamamakSaraM syAd hasvaM sujace ! navamaM ca tadvat / gatyA vilajIkRtahaMsakAnte ! ___tAmindravajrAM bruvate kviindraaH||"--shrut yo0 20 Ano artha e che ke he sundara jaMghAvALI (amadA)! je vRttamAM trIjA, chaThThA ane sAtamA akSaro hasva hoya ane tenI mAphaka navo akSara paNa hasva hoya, tene he gati vaDe lajajAspada karI che haMsanI prajAne jeNe evI (pavinI)! kavIzvaro "IndravajA kahe che. A vRttanA dareka caraNamAM 11 akSaro hoya che ane vaLI tenA pAMcamA temaja tyAra pachInA chaThThA akSara upara vizrAma laI zakAya che. emAM ra, ta ane 4 ema traNa gaNo hoya che ane chevaTanA be akSaro dIrgha hoya che. A vAta dhyAnamAM Ave teTalA mATe A padyanuM prathama caraNa vicArIe. - ~ ~ - ~ - - hA moh| ta mo'ka Sa / mANA ta ja ga ga / padha-yama A padyamAM kaMI navIna prakAranA yamanA darzana thatA nathI. paraMtu tRtIya padyamAM je camaka AraMbha karavAmAM Avyo hato, tene atra atima darzana thAya che. jinadarzanasya prabhAvaH saMsArarUpaH subRhannudanvA nalachi pIDAnivahaM nudan vA / yadarzanAt prApi janena nAkaH stUyAjinAMstAn bhuvane na nA kaH? // 66 // -upajAtiH TIkA saMsAro rUpaM yasya sa saMsArarUpaH subRhan-sumahAn udanvAna-samudro'lakchi / yadarzanAt pIDaughaM nudan-prerayan / vA cazabdArthe / nudan svargavizeSaNam / evaMvidhA [san ] nAkaH-svargaH prApi-prAptavAn (ptaH) janena / tAn jinAn ko nA-puruSo na stUyAt ? kintu stUyAdeva // 66 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 caturvizattikA, [ 17 zrIkunduanvyH yad-darzanAt janena sasAra-rUpaH su-bRhan udanvAn alavi, pIDA-nivahaM nudana nAkaH vA prApi, tAna jinAna bhuvane kAnA na stUyAt / zabdArtha saMe= (1) coryAsI lAkha jIva-yonimAM paribhra-| vA=ane. maNa karavuM te; (2) coryAsI lAkha jIva-yoni, radarzana, jovuM te. (3) karmabaddha avasthA. jadanAta-jenA darzanathI. hav=rUpa. bapi (pa0 ga )=prApta karAyuM. saMlag =saMsArarUpI. kanaina (mULa jhara)=manuSyathI. junuM (kU0 muThuddata)=atizaya moNe. 3~ (mU0 kanva7)=dariyo, sAgara. nAvA (mULa nA)=svarga. ahi (pa0 )=ullaMghana karAyo. tthAta (pa0 3)=stave, stuti kare. vaDAduHkha. nijAna (mU0 sina)=tIrthaMkarone. nivaghu samUha. tAr (kU0 (TTu ) temane. nivasaMtApanA samUhane. muje (mULa muvana)=jagatane viSe, nuna(mULa gu)=preraNA karato, nAza karato. ' vara (mULa ji) ka. zlekArtha jinezvarenA darzanano prabhAva- jenA darzana (mAtra)thI manuSya saMsArarUpI 'mahAsAgara oLaMgI jatA havA temaja saMtApanA samUhane dUra karanAra evA vargane (paNa) prApta karatA hatA, te tIrthakarenI jagatamAM kaye mAnava ratuti nahi kare ? (arthAt sarva jana kareja.) -66 spaSTIkaraNa padya-mImAMsA pAdAMtasamacaturakSarapunarAvRtti" nAmanA yamakathI vibhUSita evA A padyanAM dvitIya sivAyanAM samasta caraNo "IndravAmAM racAyelAM che, jyAre dvitIya caraNa upendravaja'mAM racavAmAM AvyuM che. AvA saMmizrita vRttane "upajAti' tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. IndravAnuM lakSaNa to ApaNe gata zlokamAM jaI gayA chIe. vAstu atra upendravajA ane upajAti paratve vicAra karavAmAM Ave che. " yadIndravajrAcaraNeSu pUrva bhavanti varNA laghavaH suvrnne!| amandamAdyanmadane ! tadAnI superavA zatA vIjai -mRta zlo- 21 1 saMsArane mahAsAgara kahevo te yogya che, e vAta upara stuti-caturvizatikA (pR. 147) prakAza pADe che. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ] caturviMzatikA. 117 artha- sundara varNavALI (vanitA)! je IndravajanAM cAre caraNano prathama varNa sva hoya, to te vRttane, vipula temaja harSakArI che kaMdarpa jene evI he (yuvati)! kavIzvaro upendravajI kahe che. upajAtinA saMbaMdhamAM ema kahevAmAM Ave che ke "yatra dvayorapyanayostu pAdA ntiri ! jAjo ! vidvadbhirAdyaiH parikIrtitA sA pucariyupajJAtivA -kRta zloka 22 arthAtu-"he sImatinI (uttama saMthAvALI sundarI)! je vRttamAM IndravajAnAM temaja upendravajanAM caraNe hoya, tene he candranA jevI prabhAvALI (amadA)! prAcIna vidvAnoe upajAti' tarIke oLakhAvela che, ema tuM jANa." A uparathI joi zakAya che ke IndravajI ane upendravajI maLIne "upajAti' chaMda thAya che. IndravajImAM kayA kyA gaNe che, te vAta ApaNe gata zlokamAM vicArI gayA chIe, eTale atra upendravajI saMbaMdhI vicAra karavo bAkI rahe che. "upendravajAnA saMbaMdhamAM kahyuM che ke " kannA nAtato nau" - arthAta-upendravaja chaMdamAM , 4 ane 4 ema traNa gaNe che ane chevaTanA be akSaro dIrgha che. A vAta spaSTa rIte dhyAnamAM Ave eTalA mATe A padyanuM dvitIya caraNa vicArIe. - - - - - - - - - - alaghi / pI DA ni / va haM nu / dan vaa| ta ja ga ga jinavANImAhAtmyam vajAzanI duSkRtaparvatAnAM nirvANadAnAt kRtaparvatAnAm / jinendravANImavadAtaniSThAM samAzrayadhvaM svavadAtaniSThAm // 67 // 350 TIkA duSkRtAnyeva parvatAsteSAM vidAraNe vannAzanIm / nirvANadAnAt-mokSadAnAt kRtaM parvaNAM-gurUtsavAnAM tAno-vistAro yayA sA tAm / nAsyAM vadanti paravAdina ityavadA, Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 catutikA, [ 17 zrIkunduavdaa cAsau ataniSThA-bRhatpramANA ca / suSTu avadAtaH-zobhano niSThaH-paryanto yasyAH sat . 67 che. anvayaH suta- vana vanna-3nI, nirvANa-nAs ta-pardha-tAnAM ma-ra-34-tanigi -rsdAta-niSThAM jina-indra-vANI samAzrayadhvam / zabdArtha THzana (mU0 vajhArAnI )=indranA vaja (Aya) | vALI dezanA. chata-pApa. vivALIjinavaranI vANIne. parvata parvata, pahADa. ava nahi bolanArA che (vAdIo) jene viSe kutaparvatAnAM=zAparUpa parvatonA. evI. nirvA=mokSa, mukti. 34tanig=ana95, atizaya vistArayukta, rAna=ApavuM te. avalatanigi=(vAdIone) mauna dhAraNa karAvanArI nirvAinA mokSanA dAnathI. temaja atizaya vistAravALI. =mahotsava. samAva6 (dha %i) tame Azraya karaze. tAra=vistAra. ujavAta nirmala. pardhatAnAM karyo che mahotsavano vistAra jeNe niEA=anta, chevaTa. evI. avavAnag=munirmala che anta jeno evI. blekArtha jina-vANInuM mAhAsya pAparUpa parvatonuM ( vidAraNa karavAmAM) IndranA vajatulya evI, tathA vaLI muktinuM dAna daIne karyo che mahotsavone viratAra jeNe evI, (vAdIone) mIna dhAraNa karAvanArI temaja atizaya pramANavALI temaja vaLI sunirmala che anta jene evI jinavaranI vANIno (he santo !) tame Azraya le."--67 spaSTIkaraNa padya-mImAMsA A padyanAM prathamanAM be caraNe "IndravajI' vRttamAM racAyelAM che, jyAre aMtima be caraNo to "upendravajI vRttimAM racavAmAM AvyAM che. AthI karIne A pada paNa "upajAti' vRttamAM racAyeluM che, ema kahI zakAya. padya-camatkAra- A padyamAM prathama daSTi-gocara thato yamaka najare paDe che. vizeSamAM have pachI A prakAranA yamanA A kAvyamAM darzana thatA nathI, e vAtane atre ullekha karavo anAvazyaka nahi gaNAya. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ binastutayaH ] mahAkAlIdevyAH stutiH - ghaNTendrazastraM saphalAkSamAlaM caturviMzatikA. nRsthA vahantI vimalA kSamA'lam / vareSu vaH pAtu tamAlakAntA devI ' mahAkAlya' samAlakAntA // 68 // 17 // - upa0 TIkA ghaNTA ca indrazastraM vajraM ca tataH samAhAraH / phalaM ca akSamAlA ca tAbhyAM sahasahitaM yat ghaNTendrazastraM ( tat ) vahantI - dhArayantI / manuSye sthitA / vigatamalA / kSamA-samarthA / vareSu kartavyeSu / tamAlasyeva kAntA - manojJA / alakAH - kezAH / / 68 / anvayaH saha-phala- akSa-mAlaM ghaNTa-indra-zastraM vahantI, nR-sthA, vimalA, vareSu alaM kSamA, tamAlakAntA, a-sama- alaka - antA 'mahAkAlI' devI vaH pAtu / zabdArtha zastra = Ayudha, hathiyAra. indrazastra=dhandranuM khAyudha, ghaNTendrazakhaM ghaeTa nepa saphalAkSamAla isa mane ya-bhASAthI yukta. vahantI ( dhA. vah )=baDhuna uranArI, dhAraNa puranArI, vimalA ( mU0 bimala )=to rahyo che bhaja nemAMthI sevI, nirbhasa kSamA ( mU0 kSama) = samartha. vareSu ( mU0 vara ) = uttama (ayane viSe ). mahAkAlI devInI stuti-- kAnta =bhanojJa, bhanoDa2. tamAlakAntA=tabhA (vRkSa)nA nevI manohara. devI-devatA. 119 asama (1) saramA nahi te 14; (2) asAdhAraNa. alaka preza, vAja. anta= cheye. asamAlakAntA = athavA asAdhAraNa che dezanA anta jenA evI. zlokAryuM 66 kula temaja japa-mAlAthI yukta evAM dhaSTa ane vajAne dhAraNa karanArI, manuvynaa upara mAiTa thanArI, nirbhaya, tathA vaNI uttama ( ayane viSe ) sarvathA samartha, tamAla ( vRkSa )nA jevI manehara ane vakra [athavA anupama] che dezanA anta jenA khevI bhahADAsI hevI ( he lavyo ! ) tabhAI rakSaNu za. 168 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 caturvizatikA [17 zrIkunduspaSTIkaraNa padya-mImAMsA- ApaNe joI gayA tema 65muM padya Indravaja vRttamAM ane tyAra pachInAM be padya upajAti' vRttamAM racavAmAM AvyAM che, paraMtu temAM kaMIka pharaka che. evI ja rIte A padyanA saMbaMdhamAM paNa samajavuM. arthAta A padyanAM prathama, dvitIya ane caturtha caraNe IndravAmAM ane tRtIya caraNa "upendravajamAM racAyela che. AthI karIne A padya paNa 'upajAti' vRttamAM racAyeluM che ema kahevuM khoTuM nahi gaNAya. atre e dhyAnamAM rAkhavuM ke ekaMdara rIte "upajAtinA cauda prakAro che. A prakAro Indravaja ke upendravajInA ekaja vRttamAM keTalAM caraNe che ane te prathama, dvitIya, tRtIya ke caturtha caraNarUpa che tene lakSyamAM rAkhI pADavAmAM AvyA che. A cauda prakAromAMnA traNa prakAro to A temaja tenI pUrvenAM be paLe uparathI joI zakAya che. pA-camakAra A padyanA padya-camatkAranA saMbaMdhamAM eTaluM ja nivedana karavuM basa che ke chaThThA padyamAM je pAdAMtasamacaturakSarapunarAvRtti nAmano yamaka prathamataH daSTi-gocara thayo hato, tenA atra antima darzana thAya che. 1 traNa caraNa IndravajAnAM hoya ane eka caraNa upendravajAnuM hoya evA upajAti chaMdanA temaja traNa caraNo upendravajAnAM zreya ane bAkInuM eka caraNa IndravajAnuM hoya evA paNa upajAti chaMdanA cAra prakAro paDe che. be caraNo indravajAnAM ane be caraNo upendravajAnAM hoya evA upajAti chaMdanA cha prakAro paDe che. A uparathI joI zakAya che ke upajAtinA badhA maLIne 4+4+=14 prakAro paDe che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S 68 banatutaH ? BEISPASERJERSERSLAS atha zrIaranAthasya stutiH stuta taM yena nirvatyA-maraJji nvrnyjnaaH| vihAra jatA-"ra nivAM nanAH! . che. ___TIkA stuta tam / yena nivRtyAM-mokSe'raJji-raktam / nava-vividhaprakAraM rnyjnN-cittaakvana yAra tAviA-hitya che ? H gAtA . 61 . avazya sArA ja-rasanA traNa vidAya lena nityAM a, te 'rt' jinava (9) mAM ! sutA zabdArtho suta (jAhaju tame stuti karI, stavo. javAnA =navanavAM che cittAkarSaNa jemAM evI. na (60 2)=je. vira (dha aa) tyajI daIne. nityAM (kU niti)=muktimAM, siddhimAM. kSmI (mULa )=dhanane, dolatane. 3fka (dha0 ( Frata banyA, rAgI thayA, latAM (kU =T4) duniyAonI. nava=nUtana, navanavA. lAM (kUla bara)=ara(nAtha)ne. ra=prIti utpanna karanAra, cittAkarSaNa. | jinavaraM (60 lina)=jinezvarane. lekArtha zrIaranAthanI stuti navanavAM citta-AkarSaNe che jemAM evI duniyAnI saMpattione tyAga karIne (arthAta 'cakravatInI lakSmIne paNa jalAMjali ApIne) je mukti( rUpI ramaNa)nA rAgI banyA, te "ara (nAmanA) jinezvarane te manuSya ! tame te."--69 1 cakravartInI sthaya rUparekhA stuti-caturvizatikA (pR. 199-200, 29-117)mAM AlekhavAmAM AvI che. e saMbaMdhI viziSTa mAhitI mATe te juo ja pa-prajJapti, tRtIya vakSaskAra. 2 A aDhAramA tIrthaMkara zrIaranAtha ke jeo soLamA ane sattaramA tIrthaMkaronI jema cakravartInI lakSmI paNa prApta karavAne bhAgyazALI banyA hatA, temanA jIvananI kaMIka rUparekhA stuti-virAtikA (pR0 208) uparathI joI zakAze. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 caturvizatikA. [ 18 zrIaraspaSTIkaraNa padya-camatkAra- 25mA padyamAM jema dvitIya ane caturtha caraNonI samAnatA daSTi-gocara thaI hatI, tema A padyamAM temaja tyAra pachI paNa cheka 90mA padya paryata caraNonI samAnatArUpI padya-camatkAra najare paDe che. A saMpUrNa kAvyamAM A prakArano padya-camakAra pradhAna pada bhogave che, kemake AvA camatkArathI alaMkRta padyonI saMkhyA 28nI che, jyAre anya prakAranA camatkArathI vibhUSita padyonI saMkhyA vadhAremAM vadhAre 12nI jovAmAM Ave che. ja % % % jinakadambakasya stutiH trilokIM phalayan pAtu, sadmanaHpAdapAM sa vH| jinaugho yasya vandyAH zrI-sadmanaH pAdapAMsavaH // 70 // -baTTa kI sa jinaugho vaH pAtu / trilokIM yaH phalayan-phalavatI kurvan santi-zobhanAni manAMsi yeSAM ta eva pAdapA-vRkSA yasyAM sA, trilokIvizeSaNam / tathA yasya pAdAnAM paaNsvo-rennvH|vndyaa-vndniiyaaH|shriisdmnH-shriigRhsy, yasya(syetyasya) vizeSaNam // 7 // yasya zrI-sadmanaH pAda-pAMsavaH vandyAH , sa jina-oghaH sat-manasa-pAdapAM tri-lokI phalayana vaH pagiI zabdArtha trio (mULa trivedI )=mailokyane. | vanyA (mULa vanya)=pUjanIya, vandanIya. ya=LavAna karato thako. | =gRha. pav=vRkSa, jhADa. hanA paripatrasAra manavALA manuSyo)rUpI vo | jana =lakSamI che gRha jenuM evAnA. che jene viSe evA. pAcaraNa. niauH (mULa ninI) jinone samudAya. pazu-raja. yaNa (mU0 )=jene. TuparavA=caraNanI raje. blekArtha jina-samudAyanI stuti- lakSmI che gRha jenuM evA je te jina-samUha)nAM caraNanI raje (rAjarAjezvarone paNa) vadanIya che, te, zubha citta(vALA manuSya)rUpa vRkSa che jene viSe evA kailekyane phaLavAna karato thako jinone samudAya (he bhavika !) tamAruM paripAlana Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 sanastuta] caturviMzatikA. jinavAkstutiH jainyavyAd vAk satAM datta-mAnanandA na vaadibhiH| jayyA stutA ca nItInA-mAnanaM dAnavAdibhiH // 71 // -anuSTup TIkA jainI vAk avyAt-rakSatAt / satAM dattau mAnanandau-pUjAsamRddhI yayA saa| na vAdibhiH jayyA-jetuM zakyA / dAnavapramukhairdevaiH stutA ca / nItInAM AnanaM-mukhaM yaa||71|| anvayaH satAM datta-mAna-nandA, vAdibhiH na jayyA, dAnava-AdibhiH stutA, nItInAM ca AnanaM jainI cAra anyaat| zabdArtha jainI-nina-viSaya / vAdibhiH (mU0 vAdina )-pADIyo 43. avyAt (dhA. av )=2kSa ro. jayyA (mU* jayya )-satIzaya tavI. satAM (mU0 sat) sanona. datta (dhA0 dA)-apaera 728. stutA ( dhA0 stu )=stuti dI. mAna%yon. nItInAM (mU0 nIti )=nItimonA. nanda-(1) 84; (2) samRddhi dattamAnanandA-marpa yo cha pUla bhane bhAna AnanaM (mU0 Anana )=bhuma. mele mevI. dAnavAdibhiH 14 re // 21. zlekArtha ME-pInI stuti " sajajane arpaNa karyA che pUjA ane Ananda jeNe evI, vAdIo vaDe nahi jItI zakAya tevI, dAnava (mAnava, sura ) ityAdika vaDe stuti karAyelI temaja nItimaanaa bhu535 mevI ginezvara-viSaya pI ( sa0yo ! tamA3) 2kSaya 421."-71 vairovyAdevyAH stutiH zyAmA nAgAstrapatrA vo, 'vairoTyA''raM bhaye'vatu / zAnto'rAtiryayA'tyugra-vairo'dhyArambhayeva tu // 72 // 18 // -anuSTupa TIkA zyAmavarNA yA / nAgAH-sarpA eva astraM patraM-vAhanaM ca yasyAH sA / vairoLyA devii| Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijha caturvizatikA. [18 khibhye utpanne avatu vaH / zAntaH-prazAnto'rAtiH-vairI yayA sA / atyugraM vairaM yasya sH| vyAnemane ta mAtmA prava vadhAre che ana sariti che 72 che. ghaNA 3fsa-3-dhera ratiH sarathA- 'vairoTayA' bhareSaH araM avatu / va tu rAta, (4) zyAmA, nAja-chA-vatra zabdArtha dayAmA (50 rUma)kRSNavarNa, 3 tIvra nAnsarpa, sApa. ra=duzmanAvaTa, adAvata. kahA=anna. yu =atyaMta tIvra vera che jene viSe evo. nAsapatra sarSe che anna temaja vAhana jenAM evI.. to vairocyA (devI). maTyA=gamana. maLe (mU0maya ) bhayane viSe. ma=zarUAta. uttara (mULa rAta)=zAMta karela. saragamananI zarUAtamAM. tiH (0 varAti)=zatru. * tu vizeSatAvAcaka avyaya. blekArtha verAdhyA devInI stuti- atyaMta tIvra varane dhAraNa karanAro e duzamana (paNa) jenA vaDe gamananI zarUAtamAMja (athaoNt jene AvatI joine ja) zAMta thaI gaye, te zyAmavarNa temaja vaLI sarpa che Ayudha temaja vAhana jenAM evI verATacA (devI) (he !) tAruM bhayamAMthI satvara rakSaNa kare."--72 spaSTIkaraNa vadhyA devInuM svarUpa - anyonyanA varanI zAnti mATe Agamana che jenuM te virocyA e dhAraNA sadana sutpatti-artha che. A paNa eka vivA-devI che. enA saMbaMdhamAM nirvANu-kalikAmAM nIce mujaba ullekha che-- "tathA vairoTyAM zyAmavarNAmajagaravAhanAM caturbhujAM khagoragAlaGkatadakSiNakarAM khettkaahiyutvaamai ti" arthA-vATathA devIno varNa zyAma che ane ajagara e enuM vAhana che. vaLI tene cAra hAtha che. tenA jamaNA be hAtho khajJa ane sarpathI vibhUSita che, jyAre tenA DAbA be hAtha DhAla ane sarSathI alaMkRta che. AcAra-dinakaramAM to A devInuM svarUpa nIce mujaba ApyuM che - "khagasphurasphuritavIryavadUrvahastA sahandasUkavaradAparahastayugmA / siMhAsanA'namudatAratuSAragIrA vairovAiDyafmadhayA tu rivAja -vasantatilakA -patrAMka 163 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AseaseaseantanaPARANA 19 zrImallijinastutayaH / BenSUSESUASaastast atha zrImallinAthasya stutiH karotu no 'mallijinaH, priyaM guru ciraM itim / dviSAM ca tanyAt siddhezca, priyaguruciraMhatim // 7 // -anuSTup TIkA karotu naH-asmAkam / priyam-iSTam / guru-bRhat / ciraM-prabhUtakAlam / dviSAM harti-vinAzaM ca karotu / siddhezca aMhati-dAnaM tanyAt / priyazoriva ruciH-kAntiryasya saH // 73 // anvayaH priyaGgu-ruciH 'malli'-jinaH naH guru ciraM priyaM karotu, viSAM hati ca nigadicayAt / zabdArtha karotu (dhA* kR) . dviSAM (mU0 dviS )-zatrusonA. jina-tIrtha2. tanyAt (dhA* tan) . mallijinA mahimina. siddhaH (mU0 siddhi)-bhutirnu. priyaM (mU. priya) . | priyaGga-vRkSa-vizeSa. ciraM (mU. cira) sAMmA samaya payatana. priyaGgaci: priyaMkAvantiI . harSi (mU0 havi )-vinAzane. aMharti (sU. aMhati)hAnane. zlokAI zrImadhinAyanI stuti priyaMgunA jevI che kAnti jenI evA malli jina amArUM lAMbA kAla paryaMta atizaya abhISTa kare, amArA duzmanone vinAza karo ane amane muktinuM hAna ho."-73 A ogaNIsamA tIrthaMkaranuM sthUla svarUpa stuti-mataviMtikA (40 227)mAM ApavAmAM bhAvyuM che. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 caturvizatikA, [19 zrImalijinajanmamahimA jainaM janma zriyaM kharga-samagrAmaM dadhAtu naH / kSaNadaM meruzirasaH, samagrAmandadhAtunaH // 74 // -anuSTupa TIkA jainaM janma zriyaM dadhAtu naH / svargasya samA grAmA yasmin janmani tat / kSaNadamutsavadam / meruzirasaH / samagrAH-saMpUrNA amandAH-spaSTA dhAtavo-hiMgulAdayo yasmin, meru(zirasaH)vizeSaNam // 74 // anvayaH samana-a-manda-dhAtunaH meru-zirasaHkSaNa-daM, svarga-sama-grAmaM jainaM janma naH zriyaM dadhAtu / zabdArtha janma (mULa janman)bhanmatpatti, zirasu-zimara. dhiyaM (mU0 zrI)sabhIna. meru bhe3 (parvata). svarga-svarga. meruzirasA me3nA zimaranA. grAma-gAma. svargasamagrAma svargasamAna thAya ke sAmAna viSa samagra-saMpUrNa. sevA. amanda-254. dadhAtu (dhA0 dhA)=dhA291 22. dhAtu-dhAtu. kSaNabhatsava. samanAmandadhAtuna saMpUrNa tamA 25Ta cha ghAmo kSaNadaM (mU0 kSaNada )maratsava-hAya. rana viSa sevA. blekArtha minezvazana -mahimA "saMpUrNa temaja spaSTa (hiMgula vigere) dhAtuo che jene viSe evA merU-zikharane utsava-dAyaka evo temaja svargasamAna bane che gAmo jene viSe (arthAta jene udaya thatAM) menina-viSaya ma abhAI 48yAya re."-74 jinavANyAH svIkAraH jinasya bhAratI tamo-vanAgasaGanAzanIm / upeta hetumunnatA-vanAgasaM ghanAzanIm // 75 // -pramANikA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jivastutaH ] caturviMzatikA. 127 TIkA mArI -jIrA rama vanaM tavameva ajA-patAstava -saMkudaaystsy nAzanIm / unnatiH-samRddhistasyAM hetuM-kAraNam / na vidyate AgaH-aparAdho yasyAH sA, vAgvizeSaNam / tamovanAganAzakatvAt ghanAzanIm // 75 // anvayaH rinA taja-una-3-44-jApAna, (ata ga) ghara-gAnI, mata detuM - bhAratI upet| zabdArtha jina (pUjana-tIrthaMkaranI. [veta (dhA 6)=tame prApta karo. mata (mU0 mAratI)=vANIne. detuM (mULa hetu)=kAraNa(rU5). tama=ajJAna. R (mU0 3mti)=samRddhine viSe. sansamudAya. nIrSa avidyamAna che pApa jene viSe evI, nAnI (mULa nArAja)=nAza karanArI. | doSarahita. tamovanAranAra=ajJAnarUpI vana te rUpI vanAnAM (gharanI )=(1) vajamAna; (2) parvatonA samudAyano vinAza karanArI. meghAgni( samAna). zlekArtha jina-vANIne svIkAra- aMdhakArarUpI vana te rUpI parvatanA [ athavA aMdhakArarUpa vane che. jemAM evA parvatanA ] samudAyane vinAza karanArI, ane (ethI karIne to) vajanA samAna, vaLI unnatinA kAraNabhUta tathA vaLI doSarahita evI tIrthaMkaranI vANIno (he bho !) tame svIkAra kare."--75 spaSTIkaraNa padya-vicAra- A padya pramANikA' chaMdamAM racavAmAM AvyuM che. vRttaranAkara pramANe enuM lakSaNa nIce mujaba che - arthAt A padyamAM ja ane ra ema be gaNe che ane chevaTanA be akSaro anukrame laghu ane gurU che. A vAta dhyAnamAM Ave teTalA mATe A padyanuM prathama caraNa vicArIe. - - - - - - - - ni nan 2 mA taf ta aa . ja ra la ga - - - 1 Avo chaMda AcAra-dinakara (pR 164) mAM paNa dRSTi-gocara thAya che. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 catuviratikA, [19 zrImalishrutdevtaayaaH stutiH vAgdevI vrdiibhuut-pustikaa''pprlkssitau| Apo'vyAd binatI hastI, pustikApanalakSitau // 76 // 19 // - TIkA varadIbhUtaM pustaka-lepya pratimA yasyAH sA / Apadeva malaM tasya kSitau-vinAze bhApa:-pAnIyaM yA / pustikA ca padmaM ca tAbhyAM lakSitau hastau bibhratI yA // 76 // jImUtra-stuti kAjU-4-zita A pusta--kSita rasto vitI vA-levI adhyAt / zabdArtha tAro mRtadevatA, sarasvatI, | mApakSita vipattirUpa malano nAza karavAmAM. varadAna. 5 (pU0 mAr)=jala. jImUtravaradAna devuM e che svarU5 jenuM te. vitA (pa0 5) dhAraNa karanArI. putidhAtu, kASTa vigerenI banAvelI vastu, lekha, pratimA. sustI (jU0 rRtta)=hAthane. parImUtastikA varadAna denArI che pratimA jenI pustikSA-pothI, pustaka. evI. | Rlita cihita. pustaka ane patra vaDe lahita. zlekArtha zruta-devatAnI stuti * " varadAna denArI che pratimA jenI evI, vaLI vipattirUpa malane nAza karavAmAM (arthAta tenuM prakSAlana karavAmAM) jalasamAna tathA vaLI pustaka ane pa vaDe lakSita evA hAthane dhAraNa karanArI zruta-devatA (he bho! tamAruM ) rakSaNa kare."---76 spaSTIkaraNa zu davatAnI stuti saMbaMdhI vicAra- jema cothA pathamAM zrata-devatAnI stuti karavAmAM AvI hatI tema A padyamAM paNa (temaja vaLI have pachInA 80mA padyamAM paNa) tenI kavirAje stuti karI che, e vAta dhyAnamAM levA jevI che. A pramANe eka kAvyamAM traNa vAra zA mATe zruta-devatAnI stuti ka2vAmAM AvI haze, evo atra prazna udbhave che. enA uttara tarIke ema nivedana karI zakAya ke jAdA jUdA tIrthakaronI dvAdazAMgIrUpa zrutanI adhiSThAyikA devI eka na hovAthI Ama vAraMvAra tuta karavAmAM AvI haze. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Barras GRASAS 20 zrImunisuvratajinastutayaH BersuaseASIRSASLAR zrImunisuvratanAthasya stutiH jayasi 'suvrata !' bhavyazikhaNDinA marahitApaghanAJjananIlatAm / dadhadalaM phalayaMzca samaM bhuvA___'marahitApaghanAM jananIlatAm // 77 // -drutavilambitama TIkA bhavyA eva zikhaNDino-mayUrAsteSAm / arahitApazcAsau ghanazca tasyAmantraNam / aJjanamiva nIlatAM dadhat tvaM jayasi / bhuvA-pRthvyA samam / jananIlatAM phalavatI kurvan / amarebhyo hitAni apaghanAni-aGgAni yasyAH sA tAm // 77 // anvayaH (he) 'suvrata' bhavya-zikhaNDinAM a-rahita-Apa-dhana ! aJjana-nIlatAM dadhat, bhuSA samaM amara-hita-apaghanAM jananI-latAM alaM phalayan ca (tvaM) jayasi / zabdArtha jayasi (ghA. ji)- 04 pAme the. | dadhat (dhA0 dhA)=dhA23 42to thI. suvata ! (mU0 suvrata)= sunata (nAtha), he sama-sAtha sAthe, maga mate. sunata! 'bhuvA (mU. bhUpRzvIthI. bhavyazikhaNDinAM-vya3pI mayUrInA. apaghana-avayava. Apaveno samUha arahitApadhana!-nathI 2Dita banA sabhaDathA sevA hita-pyArI. bheSasabhAna! (saM0) amarahitApaghanAMvona dii apana nIlatA-pazatA, kAza. bhavI. aJjananIlatAMsanA kI AgAzane. |jananIlatAM-bhAtApI khane. 1 A saMbaMdhamAM juo pR0 95. 17 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 catuvaMzatikA. [ 20 zrImunisunata blekArtha zrImunisuvratanAthanI stuti- " sunata (nAya)! 7 sa05 (4)35 mayUrane (mAna bhAvAbhAM) jalathI paripUrNa evA meghasamAna ! kAjalanA jevI kRSNatAne dhAraNa karo temaja pRthvI (uparanA jIvo)nI sAthe sAthe devone (paNa) hitakArI che avayavo jenAM mevI mAtApI vasane satyaMta savatI urte| 54 / tuM 15 pAme cha."-77 samagrajinavarANAM stutiH pratijinaM kramavAriruhANi naH sukhacitAni hitAni navAni zam / dadhati rAntu padAni nakhaprabhAsukhacitAni hi tAni navAnizam // 78 // -druta0 TIkA jinaM jinaM prati kramANAmadho vAriruhANi anizaM zaM-sukhaM rAntu-dadatu / sukhena citAni hitAni-pathyAni navAni-pratyagrANi dadhati-dhArayamANAni / kAni ? padAni / kiMbhUtAni ? nakhAnAM prabhayA suSTha-atIva khacitAni-raJjitAni / hiH pUraNe / tAni kiyatpramANAni ? nava // 78 // anvayaH sukha-citAni hitAni nakha-prabhA-su-khacitAni padAni dadhati tAni navAni nava prati-jinaM krama-vAriruhANi naH hi anizaM zaM rAntu / zabdArtha pratijinaM pratye: niti, 624 tIrtha42 prati. rAntu (dhA0 rA)-po. vAri . | padAni (mU0 pada)-5i rahU~ga. nakha-ma. ghAriruha-bhara. khacita-vyAta. kramavAriruhANi yonI (ye bhUsA) mo. nakhaprabhAsukhacitAni-namanI antima satyaMta vyAsa Sita (dhA. ci)-govela. hi pAhapUrtivAya anyaya. sukhacitAni subhe govevA. hitAni (mU0 hita )-ddit4|24. tAni (mU0 tad )-te. navAni (mU. nava)-pratyaya, tali. nava (mU0 navan)-nava. dadhati (mU0 dadhat )-dhAra 42nA2i. anizaM pratihina, sarvaha. 1 A vIsamA tIrthaMkaranI dhUla rUparekhA stuticaturvizatikA (pR. 239)mAM AlekhavAmAM bhAvI che. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sinastutayaH] caturviMzatikA. 2.31 kalokArtha samagra jinezvaranI stuti "sukhe goThavelAM, tathA hitakAraka temaja nakhanI kAtivaDe atyaMta vyAsa evAM pagalAne dhAraNa karanArAM te dareka jinanAM caraNanI nIce (thApana karAtAM) navIna nava bhne| Apane sahI su5 samo. "..-78 jinamataprazaMsA jayati tat samudAyamayaM dRzA___ matikavI ramate parame dhane / mahati yatra vizAlavalaprabhAmatikavIramate paramedhane // 79 // -druta0 TIkA tanmataM jayati sarvamatAnAM nipAtAt samu0 / atikaviH ramate / matameva dhanaM tasmin / vizAlA valaprabhAmatayo yasya evaMvidhazcAsau vIrazca tasya mate / param-atyartha edhane-vardhane jJAnAdibhiH // 79 // anvayaH yatra parame dhane mahati paraM edhane vizAla-bala-pramA-mati-ka-vIra-mate ati-kaviH ramate, tat dazAM samudAya-mayaM (mataM) jayati / zabdArtha samudAyasaMga. | yatra-armi, viSa. samudAyamayaM-saMya35. vizAla-vistIrNa. dRzAM (mU* dR)-dRSTimInA, zanonA, bhatInA. bala-5214ma. kaviH-(1) vi, Aya zyanAra; (2) pati . atikaviH (1) bhAva, pIzvara; (2) mAya mati-muddhi ti . mata-zana. ramate (dhA0 ram )2me che. vizAlabalaprabhAmatikavIramate-vizANache 52|bh, parame (mU0 parama)-kRSTa. teja ane buddhi jenAM evA jinanA matane viSe dhane (mU0 dhana)sabhIna viSa. paraM-atyaMta. mahati ( mU0 mahat )=vizANa, moTara prabhAzupANA. edhane (mU0 edhana )=vRddhine vaya. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. [20 zrI munisuvrata blekArtha jina-matanI prazaMsA - tkRSTa lakSmIrUpa tathA mahAna evA, tathA vaLI (jJAnAdika vaDe) atyaMta vRddhi pAmavArUpa temaja vaLI vizALa che parAkrama, teja ane buddhi jenAM evA je jinanA matane viSe kavirAja rame che, te (vividha) matonA saMgraharUpa mata jayavaMte varte che."---79 spaSTIkaraNa mata-vicAra A padyamAM paNa 51mA padyanI jema vara-matano ullekha karavAmAM Avyo che. AthI e prazna udbhave che ke sAdhAraNa rIte siddhAntanI stuti karatI veLAe amuka tIrthaMkarano siddhAnta (mata ke vacana) evo nirdeza karavAmAM Avato nathI ane kadAca tema thatuM hoya to paNa je tIrthaMkaraviSayaka stuti-kadambaka hoya te tIrthaMkaranuM nAma ApavuM joIe ane nahi ke anyanuM to atra zuM kAraNa che? AnA samAdhAnamAM nivedana karavAnuM ke atra temaja pa1mAM paghamAM "vIra" zabdane "covIsamA tIrthaMkara' evo artha na karatAM te zabdanI "vaphAti gha7 vAra" ItyAdi nirUkta vicArI tene tIrthaMkara, jina evo artha karavo. A athe pa1mAM panI TIkAmAM paNa daSTi-gocara thAya che. zrutadevatAyAH stutiH zrutanidhIzini! buddhivanAvalI davamanuttamasAracitA padam / bhavabhiyAM mama devi! harAdarA davamanut tamasA racitApadam // 80 // 20 // TIkA tamasA-ajJAnena racitApadam / bhavabhiyAM padam / buddhaya eva vanaM tasya Avala tasyAM davaM yat / anuttamaM-pradhAnaM sAraM-utkarSastAbhyAM citA-vyAptA satI / apmNpApa guvatIti-suta / 80 | (2) zruta-dhi-riri ! hi! nutamansa-jitA vama-nuta yunivana-jAvathI, tamasA racita-ApadaM bhava-bhiyAM padaM AdarAt hara / 1 juo vIrabhaktAmara (pR. 10). Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 jinastutaH] caturvizatikA. zabdArtha ji -bhaMDAra. ami=bhava (-bhramaNa)nA bhayonA. rAnA svAminI. (0)=ii le, nAza kara. nija! he kRtanA bhaMDAranI svAminI ! (sara)khaMtathI. pumiti. kurivAjavayaM matirUpa vananA zreNi prati preraNA karavI. dAvAnala( samAna ).. 3navInu-pApane dUra karanArI. nuttamaH jenAthI koI zreSTha nathI te, sarvottama. | tamaet (mULa tame aMdhakAra vaDe. hA=sAra, utkarSa jita (pA , utpanna karela. anumAvatA=sarvottama sAra vaDe vyAsa. ' ritApacaMkhaDI karI che Apattio jeNe evA. blekArtha zruta-devatAnI stuti he zrutanA bhaMDAranI svAminI ! he (sarasvatI devI! sarvottama sAra vaDe vyAsa, tathA pApane hAMkI kADhanArI evI tuM, matirUpa araNyanI zreNine (bALIne bhasmIbhUta karavAmAM) dAvAnalasamAna evA temaja (ajJAnarUpI aMdhakAra vaDe khaDI karI che ApadAo jeNe evA bhava (-bramaNIrUpa bhayonA sthAnane AdarapUrvaka harI le."-80 kaDa kat: S 5 .5 : Sche. ' , ' ' Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R-HassantastrasTROPRIES ra 21 zrInamijinastutayaH MessengerSERIERCESUnti atha zrInaminAthasya stutiH vipadAM zamanaM zaraNaM yAmi 'nami' dUyamAnamanujanatam / sukhakumudaughavikAze yAminamindUyamAnamanujanatam // 81 // -gItiH TIkA zaraNaM yAmi-gacchAmi / dUyamAnAzca te manujAzca tairnatam / sukhAnyeva kumudAni teSAM (oghastasya) vikAze indUyamAnaM-candrAyamANam / yAmA-niyamA asya santIti (taM) yAminam / janatAyA yogyaM anujanatam // 81 // anvayaH vipadAM zamanaM, dUyamAna-manuja-nataM, sukha-kumuda-ogha-vikAze indUyamAnaM, yAminaM anujanataM 'narmi' zaraNaM yaami| zabdArtha vipadAM (mU0 vipad ) vipattimonA, TonA. sukhakumudaughavikAze-supa35 munA sAyano zamanaM (mU0 zamana)-nAza (35). vikAsa karavAmAM yAmi (dhA. yA) hu~ chu. yAminaM (mU0 yAmin )-prata-niyamadhArI prati. narmi (mU0 nami)-nabhi (nAtha)na. indu-yandra. dUyamAna (dhA0 du)-pADato. manuja-mAnava, manuSya. indUyamAnaM (mU0 indUyamAna )=yandranAma mAya251 nata (dhA0 nam) namana rAyesa. 2naa2|. duyamAnamanujanataM-pItA manuSyo nabhana zayesA. anu-yogyatAvAya avyaya. vikAza- visa, bhAlI. | anujanataM-na-samAnane yogya. zlokArca zrI naminAthanI stuti- vipattionA vinAzaka, 'duHkhI jane vaDe namana karAyelA, sukharUpa kumudanA 1. saramAyo-"subhama sonI, sabhI rAma." Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaya: ] caturviMzatikA. 135 samudAyane vikarara karavAmAM candratulya, vrata-niyamane dhAraNa karanArA temaja janasamAjane( sevavA ) yogya evA 'nami( nAtha )ne huM zaraNe jAuM chuM. ''~~81 spaSTIkaraNa padya-mImAMsA- A temaja tyAra pachInAM traNa padyono paNa 'jAti 'nI koTimAM aMtarbhAva thAya che, kemake enAM caraNonI racanA mAtrA upara AdhAra rAkhe che. AryonI mAphaka A padyanAM prathama temaja tRtIya caraNamAM khAra khAra (12) mAtrAo che, jyAre AnAM dvitIya ane caturtha caraNomAM aDhAra aDhAra (18) mAtrAo che. AthI karIne A padya gItinA nAmathI oLakhAya che. A vAta dhyAnamAM utare teTalA mATe A padyanAM pahelAM e caraNo vicArIe. ' / S ' S ' 1 S S 1 S S ' S , / / ' / S vipadAM zamanaMza ra NaM, yA mi ma miM dU ya mA na ma nu ja na tam zruta-bAdhamAM 'gIti'nuM lakSaNa nIce mujaba ApavAmAM AvyuM cheH-- "jJA pUrvArdhasama, dvitIyapi catra maLata TUMpaLane ! I inphovistAnI, nIti sAmamrutayALa ! Avate // " arthAt he haMsagAminI ! je padyanA pUrvArdha temaja uttarArdha AryAnA pUrvArdhanA samAna hoya, te padyane huM amRtasamAna ( madhura ) vANIvALI ( vinitA ) ! chandaHzAsranA jANakAro 8 gIti kahe che. jinezvarANAM prArthanA - Jian Jian yairbhavyajanaM trAtuM yete bhavato'jinAsthirahitA ye / IzA nidadhatu susthA ye te mavato ninA cihitAye // 82 // -jJatiH TIkA saMsArAt bhavyajanaM trAtuM yete- prayatnaH kRtaH / ye jinA ajinaM-carma asthi ca tAbhyAM rahitA vartate / susthAye - zobhanasthAne nidadhatu - sthApayantu / sthirahita aayorAmo rasmin ! 82 // anvayaH caimavataH madhya-jJanuM prAtuM cete, ye (2) abina-ci-ditA phUM, te binaH cihna dita-AAthe su-sthAye mavataH nidhatu I 1 A ekavIsamA tIrthaMkaranA saMbaMdhI sthUla mAhitI stuti-caturvizatikA ( pR. 248)mAMthI maLaze. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13) virAtikA. zabdArtha manyajJana=bhavya janane thAtuM ( dhA. trA )=macAvavAna cete ( yA. cat )=prayatna karAyo, bhavataH (mU. mava)=saMsArathI, aninacarma, gAmaDuM. erfeer=613. aniAsthi visara=gAmaDA ane hADakAMthI rahita. rak (mU. phela)-Izvaro, mahAdevo, nidhatu (dhA. dhA)=sthApo. sthAya=sthAna. puNyArthe-zubha sthAnamAM. vi=nizcaLa, kAyama vihitAce kAyamane kalyANano lAbha che jene viSe evA. blekAthe jinezvarAne prArthanA 66 jemaNe bhavya janAnuM bhava (-bhramaNa )thI rakSaNa karavAne prayala karyAM, tathA vaLI *e carma ane asthithI rahita che temaja ailAkyanA svAmI che, te tIrthaMkaro kAyamanA kalyANanA lAbha che jene viSe evA ( muktirUpI ) zubha sthAnamAM ( hai lakhyuM !) tamane sthApeA. '~82 spaSTIkaraNa carma ane asthithI rahita eTale zuM?-- Iza' zabdano artha 'mahAdeva' paNa thAya che. AthI karIne vRSabhanA vAhanavALA, pArvatI nAmanI ardhAMganAne DAbA aMkamAM ane gaNapatine jamaNA aMkamAM besADanArA, hAthamAM khAMga, trizUla ane pinAka rAkhanArA, gaLAmAM rUDa (dheDa) mAlA paheranArA, bhasma lagAvelA dehane vyAghra carmathI AcchAdita karanArA, pAMca mukhavALA, traNa locanothI cukta, lalATane viSe candra rAkhanArA, mastaka upara gaMgAne dhAraNa karanArA, vividha bhUta-gaNone vivita karanArA tathA digambarasvarUpI temaja sRSTino saMhAra karI potAnA dna' e nAmane caritArtha karanArA evA mahAdevathI vRSa (dharma)nA prarUpaka, samyak darzana, jJAna ane cAritrarUpI traNa locanothI yukta, bhAmaMDalathI vibhUSita, gaNadharothI alaMkRta tathA trailokyano uddhAra karanArA nahi ke saMhAra karanArA evA vanezvaranI bhinnatA sUcavavA 'carma ane asthithI rahita temaja bhavya jIvonuM bhavathI rakSaNa karanArA' ema kahevAmAM AvyuM che. nirvANa prApta karyAM khAda jinezvaro deha-rahita ane ethI karIne carma ane asthithI paNa rahita bane che tethI Ama kahyuM che ema mAnavuM vadhAre yukti-yukta hoya ema lAgatuM nathI, Hong Yue Cai 1 - iza zabdanA artha sArU temaja mahAdeva'nA svarUpa sArU vicAro A zloka: " bibhrat pAthaH kaparde suranagaranadImindulekhAM lalATe [ 21 zrInami netrAntaH kAlavahiM garalamapi na vyAghracarmAGgabhAge / pAvai trinetroM vRSabhagatiratirvAmabhAgArbhavAmaH saMvizAt sampanuM ca: sad sAhaberajI sAvara za" 5-aA subhASitaravasALuDAgAra, 40 9. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nistuta caturvizatikA. 137 jinazAsanasya vijayaH jinazAsanaM vijayate vizadapratibhAnavaprabhaGgamavat / trijagad bhavakAntAraM vizadapratibhAnavaprabhaM gamavat // 83 // -gItiH TIkA vizadapratibhAnAnAM-buddhi vizeSANAM vaprAH-kedArA bhaGgAzca basmin / avat trijagat / vizat-pravizat / kiM ? saMsArAraNyam / apratispardhinI bhA-dIptiryasya navA prabhA yasya tat, smaahaarH| gamAH sahazapAThA vidyante yasmin tat // 83 // anvayaH vizada-pratibhAna-vapra-bhaGgaM, bhava-kAntAraM vizat tri-jaMgat avat , aprati-bhA-nava-prabhaM, gama-vat jina-zAsana vijayate / zabdArtha zAsana-zAsana, mAjJA trijagat-soyane. jinazAsana-jana zAsana. bhavakAntAraM-saMsA23pI banane. vijayate (dhA. jiyavaMtu te. vizat (dhA0 viz)praveza 72tu. pratimAna-niraMtara nUtana vikAsa pAmatI bhu prati-pratiyatApAya avyaya. pratibhA. vapra-dhyAro. bhA-te. bhAsanirgabha, naDe2. apratibhAnavaprabhaM-pratisatADita che te tebhA vizadapratimAnavaprabhaGganirbhara pratibhAnA yA navIna prabhA jenI me. temaja nahero che jene viSe evuM. |gama-bhAsA54, sadRza pA8, AkhAyo. avat (dhA0 av)-2kSa 42nAI, mayAbanAI. gamavat-mAtA54thI yu. blekArtha Cort-sanA vinya nirmala pratibhAnA kyArAo ane nahere che jene viSe evA saMsArarUpI araNyamAM praveza karatA tribhuvananuM rakSaNa karanAruM, tathA vaLI asAdhAraNa che teja temaja nutana prabhA jenI evuM tathA vaLI AlApakethI yukta evuM jaina zAsana jayavaMtuM varte che."--83 bhayaM vigrahabintanIyaH / mAca navaprabhA cetyamayoH samAhAro bhASAbhaM, apratisparzibhApavamarma yasyeti samAsaH, anyathA bhAzabdasya isvatApattiH / 2 A saMbaMdhamAM juo stuti caturvizatikA (pR. 41). Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 caturviMzatima. spaSTIkaraNa bhA ane prabhAmAM zuM phera !~~ evo sahaja prazna upasthita thAya che ke zuM bhA ane prabhAmAM kaMi phera che ke bhUlathIja Avo ullekha thai gayo che? A praznano vicAra karIe te pUrve e nivedana karavuM asthAne nahi gAya ke smRdvIpa-prajJaptimA 43bhA sUtrabhAMnA ' japaNaM vijapaNaM' yA uparathI 'nya ane vijayamAM bhinnatAnuM sUcana thAya che. A uparathI joI zakAya che ke bhA ane prabhAmAM pharaka hovo joie ane gokhalIvarda' nyAya prabhAte the che 'lA' bheTale 'te' bhane 'lA' seTale 'viziSTa te.' mai acchuptAdevyAH stutiH - sA'cchruptA'vyAd gaurI OM dvaipamasikArmukajitA * ha vAjinA yAti yA namasyantI / [ 21 zrInabhi ssevA jinAyAtiyAnamasyantI // 84 // 21 // - gItiH TIkA 1 gaurI gharNena / vAjinA - azvena yAti - gacchati / yA namasyantI - namaskurvANA jinAya / dvaiSaM atiyAnaM - atiprayANaM yA asyantI - kSipantI / asikArmukAbhyAM jitaH saGgrAmo yayA sA // 84 // anvayaH yA asi - kArmuka-jita-AhavA dvaipaM ati-yAnaM asyantI jinAya namasyantI graha vAjinA yAti, sA gaurI ' acchuptA' adhyAt / zabdArtha | asikArmukajitAhavA = SaDga zAne dhanuSya par3e jItyAM che yuddho jeNe evI. jinAya ( mU0 jina )= tIrthaMkarane. acchuptA=22chupA ( hevI) . vAjinA ( mU0 vAjin ) = va vaDe, ghoDA paDe. yAti ( dhA0 yA ) =laya che. namasyantI ( ghA0 nam ) = yUktI, nabhatI. dvaiSaM ( mU0 dvaiSa ) = zatrunA saMbaMdhI. kArmuka=dhanuSya. Ahava= saMgrAma, yuddha. 1 jaya ane vijaya vacce rahelA taphAvatanA saMbaMdhamAM jambudbIpa-prajJaptinI zrIhIrasUriSkRta vRttimAM nIce mujaba ullekha maLI Ave cheH-- " jayaH sAmAnyata upadravAdiviSayaH, vijayaH sa eva viziSTataraH prabalapara dalamardanasamudbhavaH. " yAna=prayAzu. atiyAnaM=bhoTA praya. zune. | asyantI ( dhA0 as ) =62 iMtI. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] caturviMzatikA. zlAkArya azrusA devInI stuti-- " jeNe khaDga ane dhanuSya vaDe yuddhomAM jIta meLavI che temaja zatru---viSayaka mahAprayANane dUra pheMkatI (arthAt tene nAza karI tene rata%0 karatI ) thakI jinane namatI evI je ( devI ) A jagamAM azva upara ravArI kare che, te gauravarNAM andhusA (daivI ) ( he bhavyeA ! tamAruM ) rakSaNa karo. ''-84 spaSTIkaraNa acchumA devInuM svarUpa pApano sparza nathI jene te'acchA' evA vyutpatti-arthavALI A azrusA paNa eka vidyA-devI che. acyutA enuM nAmAntara hoya ema lAge che. A acchumA devIno varNa suvarNasamAna che. tenA hAthamAM dhanuSya, -khANu, khaDga ane DhAla ( athavA bhAtho) e cAra Ayudho che. vizeSamAM ene azrvanuM vAhana che. tenuM svarUpa AcAradinakara pramANe nIce mujaba cheH-- 66 " savyapANighRtakArmukaspharAnyasphura vizikhakhaGgadhAriNI / vidyudAmatanurazvavAhanA DajjuliyA mAvatI rAtu rAm |"-rathoddhatA --patrAMka 162. nirvANu-kalikAmAM paNa A vidyA-devI viSe ullekha che. tyAM kahyuM che ke " tathA acchuptAM taDidvarNI turagavAhnAM caturbhujAM khaGgavANayutadakSiNakarAM dhanuH khettkaantivaamdastAM ceti" arthAt acchumA devIno varNa vIjaLAnA jevo che ane ghoDo e enuM vAhana che. vaLI tene cAra hAtha che. temAM te jamaNA be hAthamAM khaDga ane mANu rAkhe che, jyAre DAkha! be hAthamAM dhanuSya ane kheTaka dhAraNa kare che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 22 zrInemijinastutayaH / eesSnSEKSI Sersus atha zrIneminAthAyAbhyarthanA ciraparicitalakSmI projjhya siddhau ratArA damarasadRzamAvarjitAM dehi 'neme! / bhavajaladhinimajjajantunirvyAjabandho! damarasadRzamA varjitAM dehine me // 85 // -mAlinI TIkA deho vidyate yasyAsau dehI tasmai / me-mahyam / dame-indriyadame rasA-pradhAnA dRgdRSTiH samyagdarzanaM tAM dehi / tAM ciraparicitAM lakSmI projjhya-tyaktvA mokSe rata ! AmatraNam / ArAt-dUravartinIm / amaraiH sadRzAH-tulyAH / ke ? vAsudevAdayo mAste AvarjitA-anukUlIkRtA yayA sA tAm / bhavajaladhinimajjajjantUnAM nirvyAjo-mAyArahito bandhuH he0 / ayA varjitAM-duHkhavarjitAM, dRSTevizeSaNam // 85 // anvayaH ArAt amara-sadRza-martya-AvarjitAM cira-paricita-lakSmI projjhya siddhaurata ! 'neme'! bhavamatAdhi-vimana-jantu-nirvyAja-vandhI / dehine me aA varjitAM dama-rasa-razaM dehi / zabdAthe cira-sAMyA samayanI. | nimajat (dhA. masj )matA. paricita (dhA. ci) pariyaya pAmesI. jantu-7, prANI. ciraparicitalakSmI-bamA sabhayanA pazyiya vANI niramamAvavAya sadhyaya. bhAna. vyAja-58. projjhya(dhA0 ujjh) ya dhane, sAsarIne. nirvyAja nipaTI, sAyA. rata!(mU. rata)I bhAsata! bhavajaladhinimajajjantunirvyAjabandhosaMsA235 ArAt-sthI. samudramAM DUbI jatA jIvonA niSkapaTI mitra! sadRza-tulya, vA. martya-mAnava. mandriya-mana, saMyama. Avarjita ( dhA0 va )=sanupa rekha. rasa-pradhAna. amarasarazamAvarjitAMvitulya mAnavAne manusa damarasadRzaM hamanana vive pradhAna dRSTine, samyaktpane. karela che jeNe evI. aA (mU0 arti )=13thI. dehi (dhA0 dA)- apaMgu 42. varjitAM (mU0 varjita)=2Dita. neme ! (mU0 nemi )-De mi(nAtha)! dehine (mU0 dehin ) zarIradhArI. jaladhisabhu. | me (mU0 asmad )bhane. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PRETRI] caturvizatikA. blekArtha zrI neminAthane prArthanA "tulya mAnavAne (arthAt 'pAsuvAsina) tuDUsa 31 sIdhA cha bala evI temaja lAMbA samayanA paricayavALI lakSmIne dUrathI tyajI daIne muktine viSe mAsa panesA (mAvIsabhA tIrtha72)! De nimi(nA5)! he saMsAra-samudramA mI jatA jene (sahAya karavAmAM) niSkapaTI mitra(samAna) ! dehadhArI evA mane pIDAthI rahita evI (indriya- ) damanane viSe pradhAna evI dRSTi (arthAt samyaktva) tuM apae 2."-85 jinavarANAM stutiH vidadhadiha yadAjJAM nirvRtau zaMmaNInAM sukhnirtnutaano'nuttmaaste'mhaantH| dadatu vipulabhadrAM drAg jinendrAH zriyaM svaH sukhaniratanutA no'nuttamAste mhaantH|| 86 // -mAlinI TIkA yeSAmAjJAM vidadhat-kurvan nirvRtau-mokSe zaM-sukhaM tadeva mammasamleSAM sukhavilobhanakhaniH san / atanuH-mahAn tAno yasya sa vRhatpramANaH san Aste-tiSThati / kathaM ? anuttaM-apreritam / mahAnAM-utsavAnAM anto na vidyate yasya saH / svargasukheSu niratAAsaktA indrAdayastairnutAH / anuttamAH-pradhAnAH / mahAnto-mahApuruSAste jinendraaH| na:-asmabhyam // 86 // anvayaH yad-AzAM iha vidadhat (prANI) zaM-maNInAM su-khaniH (san ) a-tanu-tAnaH (san ) nirghadau a- du kha, a-maha-abbA (vartate 3), te svar-mukha-lirata-nutAH anuttamAH mahAntaH jinendrAH naH vipula-bhadrAM zriyaM drAk dadatu / 1 A saMbaMdhamAM juo vIra-bhaktAmara (pR. 5). 2 A tIrthaMkaranI sthUla rUparekhA stuti-catuviMzatikA (pR. 258)mAM AlekhavAmAM AvI che. , Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 viSar ( dhA.dhA )=AcaraNa karanAro. zata=zAsana, hukama, cAjJAM-jenI AjJAne. nivRto (mU. nivRtti )=mokSane viSe. saMmaLInAM (mU. zaM+Li )=sukharUpa rabhonI. ni=khANa. suni=zobhanIya khANuM. tanu=a5. atanutAnaH=analpa che vistAra jeno evo. anu=a preritapaNe. amadRAntaH=avidyamAna che utsavono aMta jene viSe anuttamAH (mU. anuttama )=sarvottama, maddAntaH (mU. mata )=moTA. evA. zlokArtha viMzatikA zabdArtha jinasiddhAntasmaraNam - vipulha=vizALa. madra-kalyANa, vipumaTrAM=vizALa che kalyANa jemAM evI. ninendrAH (mU. ginendra )=jinavaro. sva-svarga. nA=atyaMtavAcaka avyaya. [ 22 zrInemi jinezvaranI stuti-- " jemanI AjJAnuM atra AcaraNa karanArA (arthAt jemanA Adeza pramANe vartana karanArA prANI ) sukharUpa ratnonI suzeAbhita khANa thayA thakA meATA vistAravALe (arthAt echAmAM ochI khatrIsa AMgaLanI avagAhanAvALA) khanI mekSamAM ameritapaNe rahe che temaja akhaMDita mahAtsavane bhagave che, te, svarganA sukhamAM racI pacI rahenArA (surA) vaDe stuti karAyelA evA, vaLI sarvottama, temaja mahattvazALI evA jinavarA amane atyaMta kalyANakArI lakSmI satvara arpo. ''--86 Hao rata=sakta. suta ( dhA. 30 )=stuti karAyela, svaHmulanitanutAH-svarganA sukhamAM atyaMta A sakta evA (devo) vaDe stuti karAyelA. kRtasumaticalarddhidhvasta rugmRtyudoSaM paramamRtasamAnaM mAnasaM pAtakAntam / prati ruci kRtvA zAsanaM jainacandraM paramamRtasamAnaM mAnasaM pAta kAntam // 87 // - mAlinI TIkA zAsanaM mAnasaM pAta- rakSata iti kriyA / kiM kRtvA ? mAnasaM cittaM prati dRDhA ruciryasya tat tItrecchaM kRtvA kRtAH zobhanA matibalaRddhayo yena tat evaMvidhaM ca tat dhvastarumRtyudoSaM ca tataH karmadhArayaH / paramaM pradhAnaM RtaM satyaM ca tat paramatyartha paatkaanaamanto bhijJat // 87 // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] caturvizatikA 143 anvayaH mAnavaM prati daDha-tti kRtvA, jIta-humatti-va-ddhi-ghatA-har-mRtyu-ro, 31mRta-samA, paraM pAtaka-antaM, paramaM Rta-sa-mAnaM kAntaM jainacandra zAsanaM mAnasaM pAta / zabdArtha tti=saMpatti. duHtI. dara (gha0 davaM )=naSTa karela. ni=abhilASA, IcchA. mRtyu-maraNa. dRDhavi=tIvra abhilASAvALuM. sAttivavattakRtyu (apeNa) kayAM | jha (pA ) karIne. che subuddhi, suparAkrama ane susaMpatti jeNe evA zAsanaM (0 zAsana)=zAsanane. temaja nAza kyo che roga ane maraNarUpa doSono jeNe evA. nira-jina-candranA saMbaMdhI. amRtasudhA, amRta. mAna=sahakAra, saMmAna. amRtasamAnaM amRtanA jevA. tratAmAnaM=satya temaja saMmAnayukta. maniNaM (mU0 mAnasa)-mana. mAnavuM (mULa mAnasa )=mAnasa (sarovara). patA=pApa. pata (pA1) tame rakSaNa karo. tAtaM pApano anta che jene viSe evA. | kAnta (mULa atta)=manohara. jina-siddhAntanuM smaraNa- (arpaNa) karyA che subuddhi, suparAkrama, ane susaMpatti jeNe evA, temaja vinAza karyo che rega ane maraNarUpa dena [ athavA roga, maraNa ane aparAdhano ] jeNe evA, vaLI sudhAsamAna (prItikara ), tathA vaLI pApane atyaMta aMta ANanArA, temaja utkRSTa, 'satya tathA saMmAnayukta ane vaLI manohara evA jinacandraviSayaka zAsanarUpI mAnasa sarovaranuM (he bhavya jano !) tame manamAM tIvra utkaMThA dhAraNa karIne ( arthAta tIvra abhilASApUrvaka) rakSaNa kare-87 ambAdevyAH stutiH jinavacasi kRtAsthA saMzritA kamramAnaM samuditasumanaskaM divyasaudAmanIruk / dizatu satata mambA' bhUtipuSpAtmakaM naH namudritayumana drivya rAma nI | 8 | rara . -mAlinI 1 satyanA saMbaMdhI mAhitI mATe juo stuti-caturvizatikA (pR. 69-70) Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 caturvizatikA [ 22 zrInemittiikaa aso ambA devatA divi-devaloke / bhUtayaH samRddhaya eva puSpANi AtmA yasya tannA rAma-stra - pArtha hisadu vayaM-manAthe gADhaM-jUrta saMzritA A samuditAekiibhuutaaH sumanasaH-puSpANi yasmin dAgni tat / divyA saudAmanI-vidyut tadvat rukdIptiryasyAH sA / samuditAH-saharSAH sumanasaH-samyagdRSTayo yasmin dAmadAne tat , idaM kriyAvizeSaNam / apagatA rujo-rogA yasmAd dAmnastat / / 88 // nira-vaghara chAta-gAthA, vra vANaM vaMtritA, diva-rAmanI , 3 "udmA' kutisumnskN, divi bhUti-puSpa-AtmakaM, nir-ruga dAma sa-mudita-su-manaskaM naH satasaM dizatu / zabdArtha nivaritIrthakaranA vacanamAM. viza7 (ghAi hiMsa )=e. mAthA=zraddhA, AkIna. satataM sarvadA, hamezAM. tAsthA karI che. zraddhA jeNe evI. thA=akhA (devI). saMpratA (dhA a)=Azraya karelI, AzrIne rahelI mUtigqtama-AbAdIrUpa le che jenuM. #dhra (mU0 %) manamohaka, kamanIya. evI. sANaM (mULa mAtra)=Amrane, AMbAne. naH (0 samad ) amane. samudrita (dhA0 rU)=ekatrita karela. murita harSa. sumapuSpa, kusuma. samudrita harSita. samudritakuma =ekatrita karela che. kusuma jene sumana samyagadraSTi. viSe evI. samudratamanagarAmyaga draSTi harSa pAme tevI rIte. minara=vidyuta, vIjaLI. | mANo (mU )=. caNAmanI divya vIjaLInA jevI prabhA rAma (pUrAmana )=mAlA. che jenI evI. niH naSTa thayo che roga jenAthI evI. blekArtha ambA devInI stuti- "jina-vacanane viSe zraddhALu evI tathA manamohaka Amane Azraya lIdhelI, divya vidhatunA jevI prabhA che jenI evI A ambA (devI) ekatrita thayelAM che jemAM evI, temaja ravargaviSyaka abhyadayarUpa kusuma che ravarUpa jenuM evI tathA vaLI naSTa thayA che rogo jenAthI evI mAlA samyagadRSTi AnaMda pAme tevI rIte amane sarvadA samarpo."--88 spaSTIkaraNa ambA devInI stuti paratve vicAra- atyAra sudhI to kavirAje zrata-devatA ane vidyA-devIonI stuti karI che, paraMtu A padamAM to temaNe zAsana-devInI stuti karI che, kemake "ambA" e to bAvIsamA tIrthaMkara Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] caturviMzatikA. 145 zrIneminAthanI zAsana-devInuM nAma che. atra prazna e upasthita thAya che ke A kAvyamAM seLe soLa vidyA-devIonI stuti pUrNa karavAnI vAta to kore mUkI ekAeka kavIzvare zAsana devatAnI kema stuti karI che? ambA devInuM svarUpa- ambA devInA saMbaMdhamAM ghaNe sthale ullekha maLI Ave che. ujajayanta-stavamAM enA saMbaMdhamAM kahyuM che ke "siMhayAnA hemavarNA, siddhabuddhasutAnvitA / -13 muM padya. AcAra-dinakaramAM nIce mujaba ullekha che - "siMhArUDhA kanakatanuruga vedabAhuzca vAme hastadvandve'kuzatanubhuvau bibhrati dakSiNe'tra / pAzAmrAlI sakalajagatAM rakSaNaikA cittA seca naH prakriANu mattAvivaMsamajI " nirvANu-kalikAmAMthI paNa A devInA saMbaMdhI mAhitI maLI zake che, paraMtu tyAM A devInuM nAma "kUSmADI" hovAno ullekha che. A rahyo te ullekha - "tasminneva tIrthe samutpannAM kUSmANDI devI kanakavarNA siMhavAhanAM mAtuliGgapAzayuktadakSiNakarAM putrAGkazAnvitavAmakarAM ceti." ' arthA-teja (bAvIsamA tIrthaMkaranA) tIrthane viSe utpanna thayelI mAcchI devIne varNa suvarNanA samAna che ane siMha e enuM vAhana che. ene cAra hAtha che. ene jamaNuM be hAtha bIjerA ane pAzathI alaMkRta che, jyAre ene DAbA be hAtha putra ane aMkuza vaDe vibhUSita che. A devInA pUrva bhavanI mAhitI ambikAdevIkalpamAMthI maLI zake tema hovAthI atra e ka95 anuvAda sahita nIce mujaba ApavAmAM Ave che: ambikAdevIkalpaH siriujjayaMta(giri)siharaseharaM paNamiUNa nemijiNaM / kohaMDidevikappaM, lihAmi vuDDovaesAo ||-ajjaa asthi 'surahA'visaye dhaNakaNayasaMpayajaNasamiddhaM 'koDInAraM' nAma nayaraM / tattha 'somo' nAma riddhisamiddho chakkammaparAyaNo veyAgamapAragamo baMbhaNo hutthA / tassa pariNI 'aMbiNI' nAma mahagghasIlAlaMkA 1 A nAmAntara che e vAtanI astikAdevIkalpa paNa sAkSI pUre che. 2 chAyA dhIrUnatta'(ra)viroghare ghA re'ninA 'kohaNDi' devIkalpaM likhAmi vRddhopadezAt // bhasti 'saurASTra'viSaye dhanakanakasampadAjanasamRddhaM 'koDInAraM' nAma nagaram / tatra 'somo' nAma RddhisamRdaH badakarmaparAyaNo vedAgamapAragamo brAhmaNaH bhAsIt / tasya gRhiNI 'ambikA' nAma mahArghazIlAlaGkArabhUSitazarIrA. 19 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 caturvizatika, [ 22 zrInamirabhUsiyasarIrA Asi / tesi visayasuhamaNuhavaMtANaM utpannA duve puttA-paDhamo siddho vIo vuddhatti / annayA samAgae piarapakkhe bhaTTasomeNaM nimaMtiA baMbhaNA saddhadiNe / katthavi te veyamuzcAranti, katthavi ADhavanti piNDapayANaM, katthavi homaM kariti daisadevaM ca / sampADiA sAli-dAli-vaMjaNa-pakkAna-bheakhIra-khaNDapamuhA jemaNA / avi (aMbi)NIe a sAsuA NhANaM kAuM payaTTA / tammi avasare ego sAhU mAsozvAsapAraNae bhikkhaTThA saMpatto / taM paloittA harisabharanibharapulaiaMgI uThThiA aMbiNI / paDilAbhio tIe muNivaro bhattibahumAgapuvaM ahApavittehiM bhattapANehiM / jAva gahiabhikkho sAhU vali. o tAva sAsuAvi vhAUNa rsviitthaannmaagyaa| na picchai paDhamasihaM / tao tIe kuviAe puTThA vhuaa| tIe jaTThie vutte aMbADiA sA ajUe-hA pAve kimeyaM tae kayaM ? ajavi devayA na pUiA, ajavi na bhuMjAviA vippA, ajavi na bhariAI piMDAI, aggasihA tae kimatthaM sAhuNo dinnA ? / tao tIe bhaNio savvovi vaiaro somabhaTTassa / teNa saMraTeNa appachaMdiatti nikAliA gihAo / sA paribhavadUmiA siddhaM karaMgulIe dharittA buddhaM ca kaDIe caDAvittA caliA nayarAo bAhiM / paMthe tisAbhibhUehiM dAraehiM jalaM maggiA / jAva sA aMsujalapunnaloaNA saMvuttA tAva purao ThiaM sukkasarovaraM tissA aNaggheNaM sIlamAhappeNaM takkhaNaM jalapUriaM jAyaM / pAiA donni sIalaM nIraM / tao chuhiehiM bhoaNaM maggiA bAlaehiM / purao sukkasahayAratarU takkhaNaM phlio| dinnAI phalAiM aMbiNIe tesiM, jAyA te sutthA / jAva sA cUacchAyAe vIsamai tAva jaM jAyaM taM nisAmeha-jaM tIe bAlayAI paDhamaM jemAviA tesiM bhuttutaraM pattalIo tIe vAhiM ujjhiAo Asi tAo sIlamAhappAkaMpiamaNAe sAsaNadevayAe sovanakazolayaruvAo kyaao| je a ucchidRsisthakaNA bhUmIe paDiA te muttiAI saMpAiAI / aggasihA ya siharesu taheva dNsiaa| eamaJcabbhu sAsue dahNa niveiaM soma'vippassa / siddhaM(8) ca jahA-baccha ! sulakkhaNA pahavvayA bhAsIt / tayoviSayasukhamanubhavatoH utpannau dvau putrau-prathamaH 'siddhaH' dvitIyo 'buddha' iti / bhanyadA samAgate pitRpakSe 'soma'bhaTTena nimantritAH brAhmaNAH zrAddhadine / kuvacit te cedamuccArayanti, kutracit bhArabhante piNDapradAnaM, kucit homaM kurvanti vaizvadevaM ca / sampAditAni zAli dAli vyaJjana-pakvAnna-bheda-kSIra khaNDapamukhAni jemanAni / 'ambikA'. yAzca zvadhUH sAnaM kartuM pravRttA / tasminnavasare ekaH sAdhuH mAsopavAsapAraNake bhikSArtha saMprAsaH / taM pralokya harSabhara. nirbharapulakitAGgI utthitA 'bhambikApratilA mitastayA munivaro bhaktibahumAna pUrva yathApravRttabhaktapAnaiH / yAvad gRhIta. bhikSaH sAdhuH valitaH tAvat zvazrUrapi nAtvA rasavatI sthAnamAgatA / na prekSate prathama zikhAm / tatastayA kupitayA pRSTA vadhUH / tayA yathAsthite ukta tiraskRtA sA AryayA (zvazvA)-hA pApe ! kimetat tvayA kRtaM ? adyApi devatA na pUjitA, adyApi na bhojitA viprAH, adyApi na bharitAH piNDAH, aprazikhA tvayA kimartha sAdhaye dttaa| tatastayA bhAgitaH sarvo'pi vyatikaraH 'soma'bhahasya / tena saMruSTena bhAramacchaMdiketi niSkAsitA gRhAt, sA paribhavanA 'sicaM, karAGgasyAM tvA 'buddha' ca kaThyAM Aropya dhalitA nagarAd bhiH| pathi tRSAmibhUtAbhyAM dArakAbhyAM jalaM maargitaa| yAvat sA azrujalapUrNalocanA saMvRttA, tAvat purataH sthitaM zuSkasarovaraM tasyAH anagheNa zIlamAhAtmyena tarakSaNaM jalapUritaM jAtam / pAyitI dvau zItalaM nIram / tataH kSudhitAbhyAM bhojanaM mAgitA bAlakAbhyAm / purataH zuSkasahakArataruH tat. kSaNaM phalitaH / dattAni phalAni ambikayA tayoH, jAtI to susthau / yAvat sA cUttacchAyAyAM vizrAmyati tAvad yad jAtaM tad nizAmayata-yat tayA bAlakAdayaH prathama jemitAH, teSAM bhuktottaraM patrAlyaH tayA bahiH ujjhitAH AsIran , tAH zIlamAhANyAkampitamanasA zAsanadevatayA sauvarNakacolakarUpAH kRtAH, (ye) ucchiSTasikthakaNAH bhUmau patitAH te mauktikAni saMpAditAni aprazikhA ca zikhareSu darzitA / etadadbhutaM zvabhvA havA niveditaM 'soma'viprasya, miSTaM Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ minastutayaH] caturvizatikA. 147 ya esA vahU, tA paJcANehi eaM kulaharaMti jaNaNIperio pacchAyAvAnalaDajhatamANaso gao vahuyaM vAle uM 'soma'bhaTTo / tIe piTTao AgacchantaM diabaraM niavaraM daddUNa disAo ploiaao| diTThao aggao maggakUvao / tao jiNavaraM maNe aNusariUNa supattadANaM aNumoaMtIe appA kUvaMmi jhNpaavio| suhajjhavasANeNa pANe caiUNa utpannA kohaMDavimANe sohammakappahiDhe cauhiM joaNehiM aMbIadevI nAma mahaDiA devI / vimANanAmeNaM kohaMDIvi bhannai / 'soma'bhaTTeNavi tIse mahAsaIe kUve paDaNaM dardu appA tattheva jhaMpAvio / so a mariUNa tattheva jAo devo / AbhiogiakammuNA siMharUvaM viuvittA tIe ceva vAhaNaM jaao| anne bhaNaMti-'aMbiNI' revaya'siharAo appANaM jhaMpAvittA tappiDao 'soma'bhaTTovi taheva mao / sesaM taM ceva / sA ya bhagavaI / caubhuA dAhiNahatyesu aMbalubi pAsaM ca dhArei, vAmahatthesu puNa puttaM aMkusaM ca dhArei / uttattakaNayasavaNNaM ca vaNNasubahai sriire| siri nemi'nAhassa sAsaNadevayatti nivasai 'revaIgirisihare / mauDa-kuMDala-muttAhalahAra-rayaNakaMkaNa-neurAisabaMgINAbharaNaramaNijjA pUrei samma diTTINa maNorahe, nivArei vigyasaMghAyaM / tIe maMtamaMDalAINi ArohittANaM bhaviANaM dIsaMti aNegarUvAo riddhisiddhIo, na pahavaMti bhUa-pisAya-sAiNI-visamagagahA, saMpajaMti putta-kalatta-mitta dhaNa-dhanna-raja-sirio tti / aMbiAmaMtA ime vyviiaskulkul-jlhriyakNtpeaaii| paNaiNivAyAvasio, aMbiadevIi ahamaMto // 1 ||-ajaa dhuvabhuvaNadevi sNbuddhipaasaNkustiloapNcsraa| Nahasi hikulakalaajjhAsiyamAyaparapaNAmapayaM // 2 // , vAgumbhavaM tiloaM, pAsasiNIhAu taiavanassa | kUhaMDaaMbiAe, namu tti ArAhaNAmaMto // 3 // , yathA-varasa! sulakSaNA pativratA ca epA vadhUH, tasmAt pratyAnaya etAM kulagRhaM iti jananIpreritaH pazcAttApAnaladasamAnamAnaso gato vadhUkA vAlayituM 'soma'bhaTTaH / tayA pRSThataH AgacchantaM dvijavaraM nijavaraM dRSTA dizaH pralokitAH, KSTaH aprataH mArgakUpakaH, tato jinavaraM manasi anusmRtya supAtra dAnaM anumodayantyA AtmA kUpe prakSiptaH / zubhAdhyavasAnena prANAn tyaktvA utpannA 'kohaNDa'vimAne saudharmakarUpasyAdhastAt caturbhiryojanaH 'ambikA devI nAma mahaddhikA devI / vimAnanAmnA kohaNDI api bhaNyate / 'soma'bhaTTenApi tasyA mahAsatyAH kUpe patanaM haptA AramA tatraiva saMkSiptaH / sa ca mRtvA tatraiva jAto devaH, AbhiyogikakarmaNA siMharUpaM vikuLa tasyA eva vAhanaM jAtaH / anye bhaNanti-ambikA' raivata'zikharAt AramAnaM kSiptavA tatpRSTataH 'soma'bhaTTo'pi tathaiva mRtaH, zeSa sadeva / sA ca bhagavatI caturbhujA dakSiNahastayoH bhAmralumbi pAzaM ca dhArayati, cAmahastayoH punaH putraM aMkuzaM ca dhArayati, uttaptakanakasavaNaM ca varNamudahati zarIre, zrI neminAthasya zAsanadevatA iti nivasati 'revata'girizi. khare, mukuTa-kuNDala-mukkAphalahAra-ratnakaNa-nUpurAdisAGgINAbharaNaramaNIyA pUrayati samyagdRSTInAM manorathAn, nivArayati vighnasaMghAtam / tayA manamaNDalAdIni ArA bhavyAnAM dIyante anekarUpA praddhisiGkhyaH, na prabhavanti bhUtapizAcazAkinIviSamagrahAH, saMpadyante putrakalanamitradhanadhAnya rAjyaniya iti / ambikAmanA ime (bhAnnAyAbhAvAt manvapratyabhAvAcana prtisNskRtaaH)| Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 caturvizatikA [ 22 zrInemi___ evaM anne'vi aMbAdevImaMtA appapararakkhAvisayA sumaraNAjuggA maggakhemAigoarA ya bahavo ciTThati / te a tahA maMDalANi a ittha na bhaNiANi gaMthavittharabhaeNaMti gurumuhAo nAyabvANi / eaM aMbiyadevI-kappaM aviappacittavittINaM / vAyaMtasuNatANaM, pujaMti samIhiA atthA // 1 // | ti vikAvI: . ambikAdevIkalpano anuvAda, zrIjiyanta (giranAra) girinA zikhara upara mukuTasamAna neminAtha tIrthaMkarane praNAma karIne vRddhanA upadezathI kehariDa (aMbA) devIne kaha5 lakhuM chuM. saurASTra dezamAM dhana, su varNa ItyAdi saMpatti temaja jano vaDe samRddha evuM koDInAra nAmanuM nagara che. tyAM RddhizALI, cha karmamAM tatpara ane veda-zAstrano jANakAra evo soma nAmano brAhmaNa raheto hato. mahAmUlyavALA zIlarUpI alaMkArathI alaMkRta evA dehavALI tene aMbikA nAmanI patrI hatI. A daMpatIne viSayasukha bhogavatAM anukrame siddha ane buddha e nAmanA be putro thayA. anyadA 'pitR-pakSa AvyuM eTale zrAddhane dine samabhaTTe brAhmaNone AmantraNa ApyuM. koIka sthale teo vedanuM uccAraNa karatA hatA, to koIka sthale teo piDa ApavAno AraMbha karatA hatA, to koIka sthale homa temaja agni karatA hatA. zAli (bhAta), dALa, zAka, aneka jAtanAM pakavA, khIra, khAMDa vigere jamaNe taiyAra karavAmAM AvyAM hatAM. rasoI taiyAra thaI eTale aMbikAnI sAsu Ana karavA gaI. e samaye eka sAdhu eka mahinAnA upavAsanA pAraNa mATe bhikSArthe tyAM AvI pahoMcyA. tene joIne harSanA samUha vaDe romAMcita thayelA dehavALI aMbikA UbhI thaI ane teNe bhakti ane bahumAnapUrvaka zuddha bhojana ane pAna vaDe te munivarane pratilAbhita karyA. bhikSA grahaNa karIne te sAdhu cAlyA gayA, eTale A aMbikAnI sAsu brAna karIne rasoDAmAM AvI pahoMcI, paraMtu tyAM (bhajananA uparanI tarI35) agrazikhA tenA jovAmAM AvI nahi. tethI te gusse thaIne potAnI vahune tenuM kAraNa pUchavA lAgI. kharI hakIkata teNe tene kahI eTale tenI sAsue teno tiraskAra karatAM kahyuM ke-"are pApiNa! A teM zuM karyuM? hajI devonI pUjA to thaI nathI, brAhmaNane bhojana paNa karAvyuM nathI, piDo paNa bharyA nathI, to pachI te agrazikhA sAdhune kema ApI?" tyAra bAda teNe A sarva vRttAnta potAnA putra samabhaTTane navedana karyo. te kopAyamAna thayo ane potAnI patnIne svara chaMdI mAnIne tene gharamAMthI kADhI mUkI. A strI parAbhavathI pIDita thatAM te potAnA siddha putrane AMgaLIe laIne ane bIjA putra buddhane keDe besADIne nagaranI bahAra cAlI nIkaLI. mArgamAM tenA be putro tRSAtura thayA eTale temaNe jala mAMgyuM. A sAMbhaLIne te strInI AMkhamAM pANI bharAI AvyA. paraMtu tatkAla tenI sAme raheluM sukuM sarovara tenA amUlya zIlanA prabhAvathI jalapUrNa banI gayuM. evaM anye'pi ambikAdevImaghrA AtmapararakSAviSayAH smaraNayogyAH mArgakSemAdigocarAzca bahavaH tiSThanti (santi) te ca tathA maNDalAni ca anna na bhaNitAni granthavistArabhayeneti gurumukhAd jJAtavyAni / etaM ambikAdevIkarUpaM bhavikalpacittavRttInAM / thAvattat () avata ryane mahitA ae . 1 w // iti ambikaadeviiklpH|| 1 "pitRpakSa' eTale bhAdrapada (bhAdaravA) mAsano kRSNa pakSa, lokomAM Ane sarAdhiyA' kahevAmAM Ave che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] caturviMzatikA. eTale teNe potAnA putrone tenA zItala jalanuM pAna karAvyuM. tyAra bAda kSudhAtura thayelA evA te bALakoe bhojana mAMgyuM, eTale tatkAla sAme rahelA sukA AMbAnA jhADa upara phaLa AvyAM. aMbakAe te phaLo laIne bALakone ApyAM eTale teo svastha thayA. tyAra pachI teo AMbAnA jhADanI chAyA nIce ArAma levA lAgyAM. eTalAmAM tyAM (sAsarAmAM) evo banAva banyo ke A strIe potAnA bALakone prathama jamADI tenuM ucchiSTa temaja patrAvalI je bahAra pheMkI dIdhAM hatAM, tenA A strInA zIlanA prabhAvathI AzcaryAMkita banelA zAsana-devatAe suvarNanA kacoLA banAvI dIdhA ane je ucchiSTa sitha kaNe bhUmi upara paDelA hatA, tenA muktAphaLa banAvI dIdhAM ane agrazikhA te zikharo jevI dekhAya tema vikuvI. A pramANeno addabhuta banAva aMbikAnI sAsue joyo eTale teNe potAnA putra samabhaTTane te vAta nivedana karI ane kahyuM ke-"he vatsa!A vaha to sulakSaNI ane pativratA che, vAste tuM ene ApaNe ghera pAchI laI Ava." A pramANe potAnI mAtAnA vacanathI prerAyelo temaja pazcAttAparUpI agnithI saMtapta manavALo te semabhaTTa potAnI patnIne pAchI vALavA nIkaLyo. potAnA vara semabhaTTa brAhmaNane pAchaLa Avato joIne aMbikAe dizA tarapha najara pheMkI. tema karatAM agre eka mArga-kUpa tenA jevAmAM Avyo. jinezvaranuM manamAM dhyAna dharIne supAtra-dAnanuM anumodana karatI teNe te kUpa (kuvA)mAM pRpApAta karyo. zubha adhyavasAyapUrvaka maraNa pAmIne te sIdharma ka5thI cAra yojana nIce AvelA keha3 vimAnamAM aMbikA nAmanI mahartikA devI tarIke utpanna thaI. e vimAnanuM nAma "kohaDI hovAthI ene kehaDa paNa kahevAmAM Ave che. semabhaTTe potAnI patnI mahAsatIne kUvAmAM paDelI jaIne pote paNa temAM paDatuM melyuM. te paNa marIne te vimAnamAM Abhiyogika deva tarIke utpanna thayo. potAnA karmAnusAra siMharUpa vikuvIne te aMbikA devIno I rahyo ( A saMbaMdhamAM mata-bheda che. kemake keTalAka kahe che ke paivata (giranAra) giri uparathI aMbikAe jhaMpalAvyuM hatuM ane tenI pAchaLa tenA patie paNa tema karyuM hatuM). * A bhagavatI aMbikA devIne cAra hAtha che. te jamaNu be hAthamAM AMbAnI laTakatI DALa ane pAza dhAraNa kare che, jyAre DAbA be hAthamAM putra ane aMkuza rAkhe che. tenA zarIrano varNa tapAvelA suvarNanA jevo che. vaLI te neminAthanI zAsana-devI thaIne giranAra girinA zikhara upara vase che. mukuTa, kuDaLa, motIno hAra, ratanAM kaMkaNa, jhAMjhara ItyAdi AbhUSaNathI vibhUSita te devI samyagadaSTionA manorathone pUrNa kare che, vinna-samudAyane vinAza kare che ane vaLI maMtra-maMDalAdikanuM ArohaNa karIne bhavya prANIone te aneka prakAranI trAddhi temaja siddhi samarpe che. enA prabhAvathI bhUta, pizAca, zAkinI temaja duSTa graha upadrava karI zakatA nathI eTaluM ja nahi, paNa putra, palI, mitra, dhana, dhAnya ane rAjya-lakSmI prApta thAya che. aMbikA devInA manca mULamAM ApyA mujaba che (zuddha prata na maLavAthI temaja AmnAya na hovAthI maMtrano uddhAra karyo nathI. ) A pramANe bIjA paNa aMbikA devInA maMtro che ane te paNa Atma-rakSA tathA para-rakSA karavAmAM samartha che temaja smaraNa karavA lAyaka che temaja mArgamAM zAntidAyaka che. e manTo temaja maDalo grantha-garavanA bhayathI atra ApyAM nathI, paraMtu te gurUmukhathI jANI levAM. A aMbikAdevIka95ne sthira cittapUrvaka vAMcanArAnA temaja sAMbhaLanArAnA manoratho pUrNa thAya che. ambikAdevIkalpa samApta. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5225 RS. 50 23 zrIpArzvajinastuta yaH atha zrIpArzvanAthAya praNAmaH namAmi jina pArzva' ! te zamitavigrahaM vigrahaM ___ mahAnighanameruke varada ! zAnta ! kRtsnApitam / zubhaistribhuvanazriyAH suravarairanIcaistarAmahAnighanameruke'varadazAntakRt ! nApitam // 89 // -pRthvI TIkA te-tava vigrahaM namAmi / zamaM nItA vigrahAH-kalahA yena tat / mahAnto nighAHsamArohapariNAhA nameravo-vRkSavizeSA yatra tasmin / meroH ke-zirasi / ahAnayo-hAnirahitA ghanA yatra tasmin snApitam / kaiH ? suravaraiH-indraiH / anIcaistarAm / trijagallakSmyAH zubhaiH-puNyaiH ApitaM-labdham / avarA-azobhanA dazA-avasthA tasyA antaM karotIti kRt tasyAmantraNam // 89 // anvayaH (he) jina-'pArzva' ! varada ! zAnta ! kasna ! a-vara-dazA-anta-kRt ! te zamita-vipraha, mahAnigha-nameruke, a-hAni-ghana-meru-ke a-nIcaiH-tarAM sura-dharaiH nApitaM, tri-bhuvana-zriyAH zubha: ApitaM vigrahaM namAmi / zabdArtha pArzvayArtha (nAtha), nevIsamA tIrtha:2. zubhaiH (mU0 zubha )=Yyo 5. jinapArzva !=De pArtha nina! tritraya. te (mU* yuSmad )-tArA. tribhuvanazriyAH trailoyanI sabhInA. vigraha-baDa, . suravaraiH (mU. suravara )-ndro dvArA. samitavigraha:zAMta thayA cha usanAthI sevA. nIca-ayama. vigrahaM (mU0 vigraha )-ne, zarIrane. anIcaistarAM zre4. nighonI yA, saMmArA sabhI loya te. hAni-hAni. nameru- tanuM , hiya vRkSa. ka-bha , zi52. mahAnidhanameruke atyaMta nigha cha nabhe3 vRkSo ne ahAnidhanameruke-hAnikA 2lita cha bhegha 22 vara viSa sevA evA merUnA zikhara upara. varada !(mU0 varada )-De 126na nA! dazA-masthA. zAnta ! (mU0 zAnta)-De zAnta ! avaradazAntakRt ! 3 nIya 255sthAno saMta 2kRtsna! (mU0 kRtsna)-De saMpUrNa! naa2|! ApitaM (mU0 Ap )-prAsa thayesA. mApitaM (mU0 sApita )-24Ana 72rApekSA. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bistRtayaH caturdizatikA. plekArtha pArzvanAthane praNAma___ " he pArthanevara ! 4 124Anane hainaa| (vAmA-nandana)! 2 zAnta (tIrtha12)! he (sarva guNA rI ) saMpUrNa (svAmina)! 9 25zubha sthaan| saMta ANanArA (girAja ) ! zAMta thayA che kalaha jenAthI evA, tathA vaLI sarvathA sarakhI UMcAI laMbAIvALA namerU vRkSo che jene viSe evA temaja (jalanI) hAnithI rahita (arthAta jalathI paripUrNa) evA megha che jene viSe evA merU parvatanA zikhara upara atyuttama Indro dvArA snAna karAvelA (arthAta jalAbhiSeka karAyelA) temaja aikyanI jamIna purU vaDe prApta thayelA evA tArA dehane huM praNAma karuM chuM."--89 jinapatibhyaH prArthanA sukhoghajalamaNDapAM duritadharmabhRdbhyo hitAM __ zubhavyajanakAmitAkuzalasatpatAkAriNaH / jinendracaraNendavaH pravitarantu lakSmI sadA's zu bhavyajanakAmitAM kuzalasatpatAkAriNaH // 90 // -pRthvI TIkA lakSmI dadatu / Azu-zIghram / sukhaudha eva jalamaNDapo-majanamaNDapo yasyAH sA tAm / duritAnyeva dharmastaM dhArayanti ye tebhyo hitA-zreyaskarIm / zobhanaM vyajanaka-tAlavRntaM yasyAH sA / itAni-prAptAni akuzalasatpatAkA arINi-cakrANi yaiste caraNavizeSaNam / bhavyajanaiH kAmitAM-vAJchitAM lakSmIm / kuzalAH-sAdhavastAn satA-zobhanaprakAreNa pAnti-rakSanti ye te kuzalasatpAH, teSAM bhAvaH ku0 satpatA, tAM kurvanti ye te // 90 // anvayaH sta-aza-lasat-patAkA-ariNaH, kuzala-sat-pa-tA-kAriNaH jina-indra-caraNa-indavaH sukha-ogha-jala-maNDapAM, durita-dharma-bhRdbhyaH hitAM, zuma-vyajanakA, bhavya-jana-kAmitAM lakSmI sadA Azu praditarantu / 1 25 // vAsamA tiirth32|| saMbaMdhI 25 mAhitI bhATe yo stuti-nyataziti / (40 270), Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 caturvizatikA, [23 zrIpArtha zabdArtha maNDapa-bhAMDavo. | jinendrcrnnendvaaminprn|| 525535ii yandramAmao. jala-pI. pravitarantu (dhA0 4) mo, vita21 ze. mukhaughajalamaNDapAMsubha-sabhU35 sabha75 che reno sevI. lakSmI (mU0 lakSmI)sabhIna. duritadharmabhRdbhyaH 5535 tApane dhAraNa 2nArAne. Azu%vel. hitAM (mU0 hitA)hitArI, syAhArI. kAmita-qilchata, mamITa. zubhavyajanaka-suzobhita paMjAvAjI. bhavyajanakAmitAM-savya banoge pAMchelI. ita (dhAi)=pAsa thaye. patAkA , pAvaTI. kuzala-Har11, sAdhu. itAzalasatpatAkAriNa:=prAsa thayAM che maMza, kuzalasatpatAkAriNaH=HOMnonu 3 rIta 225 dedIpyamAna dhvajA temaja cakra jemane evA. | karavA rUpa bhAvane utpanna karanArA. artha jinapatione prArthanA prApta thayAM che aMkuza, dedIpyamAna dhvajA ane ca% jemane evA tathA sajajanenuM rUDI rIte rakSaNa karanArA evA jinavaranAM caraNarUpa candro sukha-samUharUpa jala-Dapa (arthAt sAna-) pANI devI, ane vaNI (methI rIne tA) pA535 tAthI tapta thayelAne hitakArI temaja suzobhita paMkhAvALI evI temaja vaLI bhavya-janoe pAMdI vI sabhA (savyotabhane) sahazIra samo."-80 jinamatasvarUpam azakyanutikaM harerapi bhavAdrinirdhA( )raNe svarUpamamalavanaM manasi kinnarairazcitam / nayairjinapatermataM jana ! zivaspRhazceditisvarUpamamalaM dhanaM manasi kiM na rairaM citam ? // 91 // -pRthvI TIkA he jana ! zivaspRhazcet tvamasi tato jinamataM kiM na manasi ?-kiM nAbhyasa( sya) si? / harerapi-indrasyApi azakyA nutiH-stutiryasya tat / bhavAdrinirdhA(do)raNe-vidrAvaNe / svarUpama-vajropamam / naiva lavituM zakyate paravAdibhiH tadalaGghanam / manasi kinarairvyantaravizeSairazcitam / nayaizcitaM-vyAptam / itisvarUpaM yasya anantaroktarUpaM dhanaMgupilaM pratyakSAdibhiH rA-dravyaM tad dadAtIti rairam // 91 // Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ] caturviMzatikA. 153 anvayaH (de) ! cenna (jaM) ziva-4 (zi), (PS) H je -za kuti, mA-drinirinne svaru-upamaM, a-laGghanaM, rai-raM, nayaiH citaM, amalaM, dhanaM, kinnaraiH manasi aJcitaM iti-svarUpaM ni-pale matta vi ja manasi? zabdArtha karavaca=asaMbhavita. | gtti svAmI, nA. kuti-stuti. nipajo (mUtra nijAti) jinezvaranA karAvavuti =asaMbhavita che stuti jenI evA. sara ! (mULa jhana)=he loka! (jU ra )=indrane. skR=IcchA, abhilASA. nipA=bhedavuM. mAjinijo saMsArarUpa parvatane bhedavAmAM. zivapUchuM: mokSanI abhilASA che jene evo. sva=ndranuM vaja. je-je. 3pamA-upamAna, sarakhApaNuM. hAsvabhAva. havmaM=IndranA vajanI upamA che jene evA. tidharapa=A pramANenuM svarUpa che jenuM evA. na oLaMgavuM te. manatti (dhA na )=8 abhyAsa kare che. anaM-alaMghanIya. =kema. manasi (mU mana ) cittamAM, manamAM. re lakSmI. zika (mULa jira )=kinnaro vaDe. =ApavuM. zita (mULa ajita)=pUjita. ra4 (pUra) lakSmIne samarpaNa karanArA. na (mU0 nA )=nayo vaDe. 1 cite (dhA )=vyA. blekArtha jaina siddhAntanuM svarUpa- "he mAnava! je tuM mekSanI abhilASA rAkhatA hoya, te Indrane paNa azakya che stuti (karavI) jenI evA, vaLI saMsArarUpa parvatanuM vidyAraNa karavAmAM IndranA vajanA samAna, tathA vaLI (kavAdIone paNa) alaMghanIya, lakSmIne samarpaNa karanArA, (naigama Adi vividha) na vaDe vyApa, (paraspara virodhAdi doSa nahi hevAne lIdhe) nimela, (pratyakSAdi pramANe vaDe ) gahana temaja vaLI 'kinnare vaDe manamAM vandana karAyelA evA varUpavALA jinezvaranA siddhAntane tuM kema abhyAsa karatI nathI ? -91 ja che A ti - calaragaNya jinArcanarataH zrito madakalaM na tulyasyadaM dvipaM na manasA dhanai rtismaanykssiijnH| jayatyakhilayakSarAT prathitakIrtiratyunnamadvipannamanasAdhanairatisamAnayakSIjanaH // 92 // 23 // -vRthvIH 1 "kinnara' e vyatara jAtinA devono eka peTA-vibhAga che. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA, ( 23 zrIpAttiikaa dhito dvipaM-hastinam / madena kalaM-manoharam / manasA-cetasA na naiva tulyasyadaM ? kintu manasA tulyaH syado-vego yasya tam / atyunnamantyo-mahatyo vipadastAsAM namane sAdhanaiH-samarthaH dhanaiH prathitA-vistRtA kIrtiryasya saH / ratisamAno yakSIjano yasya sH| atikrAntAni samAH-tulyA devA anayAH kSIjanAni-avyaktazavdA yena saH // 92 // anvayaH nina-arcana-tA, jIruM, manasA ra tuca-8 drivaM zitA, rati-samAja-jI-kana, ati-unnamat-vipad-namana-sAdhanaiH dhanaiH prathita-kIrtiH, ati-sama-anaya-kSIjanaH akhila-yakSarAT jayati / zabdArtha ana=pUjana, pRA. uDhiyakSarA samasta yakSe rAja. 7 (10 ra6)=rAgI, prati (dhA adhu )= (1) prasiddha thayela; (2) vistAra nirjanattA=jina-pUjAne rAgI. pAmela. tiH (0 fa)=Azraya lIdhela. rti yaza, AbarU. =mada, hAthInA kuMbhasthala pAsethI jharatuM jaLa. pratiti =prasiddha thaye che athavA vistAra pAmyo =manohara. che yaza jene evo. ma =mada vaDe manohara. stha-vega. 3nnama (dhAM nam)=udaya pAmatI. tuca=samAna che vega jeno evA. nanana namAvI devuM te. fi (jU fag)=jara, hAthI. sAna upAya. manasa (mULa mana )=mananI sAthe. laghuttamapinnamanalAi=atizaya udaya pAmatI dhaH (jU ghana)=1mI vaDe, dolata vaDe. Apattione nAza karavAmAM sAdhanabhUta, tti-kaMdapenI patnI. tti ullaMghanavAcaka avyaya. pakSI yakSanI panI. =anIti. cInana =jyakSano strI-varga. ===avyakta zabda. ratimAnapAna =tinA rasamAna che yakSano strI saminAkSInanA=atikramaNa karyuM che. samAna varga jeno evo. (devatAo)nuM, anItionuM ane avyakta zabdonuM cA eka jAtano vyantara deva. ! jeNe evo. zlokAI yakSarAjanI stuti jina-pUjAno rAgI, vaLI madathI manahara temaja vaLI mananI sAthe barobarI karanAra vegane nahi dhAraNa karanAre ema nahi (arthAta cittanA jevA vegavALA) evA kuMjara upara ArUDha thanAro, tathA vaLI ratisamAna che yakSIjana jene e, temaja ati ugra Apattione vinAza karavAmAM sAdhanabhUta evI lakSmI vaDe prasiddha thaye Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinatutaH ] caturvizatikA. che [ athavA vistAra pAmyo che] yaza jene e temaja atikramaNa karyuM che samAna (devanuM), anItionuM ane avyakta zabdanuM jeNe e samarata yakSane rAjA vijayI varte che."--92 spaSTIkaraNa yakSarAjanuM svarUpa A yakSarAja kaMI zrI pArzvanAthanA zAsana-deva hoya tema lAgatuM nathI. kemake te yakSane to pArtha athavA vAmananA nAmathI oLakhavAmAM Ave che ane tenuM vAhana to karma (kAcabo) che. anya koI tIrthakaranA yakSanA saMbaMdhI atra stuti karavAmAM AvI hoya, e vAta to banavA joga nathI. to pachI tuti-caturvizatikAnA 76mA padyanI kavivara dhanapAla pramukha vidvAnoe lakhelI TIkAnusAra A yakSarAjanuM nAma 'kapadI hovuM joIe. 1 A yakSarAjanA svarUpa sArU juo stuti-caviMzatikA (pR. 235-237). Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PARITYashas5ESSESEART pra 24 zrIvIrajinastutayaH atha zrIvIranAthasya stutiHna tvA natvA'pavargapraguNaguruguNavAtamudbhUtamud bhU. raMhoraMhobhavAnAM bhavati dhanabhayAbhogadAnAM gadAnAm / nantA'nantAjJamevaM vadati yamaghanaM bhAsurANAM surANAM pAtA pAtAt sa 'vIraH kRtatatamalinajJAnitAntaM nitAntam // 13 // -sragdharA (7, 7, 7) TIkA sa vIraH pAtAt / bhAsurANAM surANAM pAtA-indro yaM vIraM evaM vadati / kathaM ? tvA-bhavantaM natvA nantA-namrazIlaH puruSaH gadAnAM-rogANAM bhUH-avasthAnaM na bhavati / apavarga prati RjUnAM guruguNAnAM bAto yasya tam / udbhUtA mud-harSo yasya saH, nantAvizeSaNam / aMhaH-pApaM tasya raho-vegastasmin bhavAnAM-utpannAnAm / ghanabhayasyAbhogo-vistAraH taM dadatIti gha0dAH teSAm / anantA AjJA yasya sa tam / kRtastatamalinajJAnitAyAH antaH-paryanto yasmin kSaNe tat kriyAvizeSaNam // 93 // anvayaH apavarga-praguNa-guru-guNa-vAtaM, ananta-AzaM an-aghaM tvA natvA udbhUta-mud nantA aMhashas-bhavAnAM ghana-bhaya-Abhoga-dAnAM gadAnAM bhUH na bhavati evaM yaM (vIra) bhAsurANAM surANAM pAtA vadati sa 'vIraH' kRta-tata-malina-zAnitA-antaM nitAntaM pAtAta / zabdAthe sthA (mU0 yuSmad )-tane. raMhasa-ve. praguNa-sa2tAvANu, sa25. bhava-utpatti. vAta-samUDa. aMhoraMhomavAnAM 5535 zana vit5na yesA. apavargapraguNaguruguNavAtaM-mokSa prati sa28 te Abhoga-vistAra. mahAna evA guNonA samUharUpa. ghanabhayAbhogadAnAM atyaMta layanA vistArana mAvA udbhUta (dhA0 bhU)-utpanna thayesa. pANA. mud-harSa. gadAnAM (mU. gada)-zegonA. udbhUtamud=tpana thayo cha 46 ne viSa pI. nantA (mU0 nantR )-namana 2nA2. bhUH (mU0 bhU)-sthAna, bhUmi. ananta-ni:sIma, apAra. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] caturvizatikA. 157 jA -Adeza. tA (mU0 3)=pAlaka. anannAlaM=ananta che AjJAo jenI evA. gar (dhA gr)=rakSaNa karo. vuiM A prakAre. | Hi (mULa va)=vIra (bhagavAna). thavati (vAva vat =kahe che. marina meluM. kara=avidyamAna che pApa jene viSe evA, pApa- zanivA=jJAni paNuM. rahita. tatatAmanizAnitAnti karyo che vistAravALA te margini (jU0 mAmura)=dedIpyamAna. maja malina jJAnIpaNAno nAza jemAM evI rIte. got (mULa mura)-devatAono. nitAtaM=atyanta. lekArtha zrIvIraprabhunI stuti- mokSa (meLavavAmAM sAdhanabhUta evA) sarala temaja mahAna guNanA samudAyarUpa, vaLI ananta che AjJA jenI evA (arthAta zraddhA karavA yogya ananta padArthonuM jJAna karAvanArA) temaja pApa-rahita evA tane namarakAra karavAthI, utpanna thAya che harSa jene evo namana karanAro (prANI) pAparUpa vegane viSe utpanna thayelA temaja atyaMta bhayane viratAra karanArA evA rogonuM sthAna thato nathI, ema jene uddezIne dedIpyamAna devone pAlaka bole che, te 'vIra (bhagavAna) viratAravALA malina jJAnIpane nAza karavA pUrvaka (he bhavya ! tamAruM) atyanuM rakSaNa kare."-93 spaSTIkaraNa padya-mImAMsA A temaja tyAra pachInAM traNa padya sAdhAraNa rIte moTA gaNAtAM ane A kAvyanAM bIjAM 5ghonI apekSAe to sauthI moTA ga zakAya tevA samparA" vRttamAM racAyelAM che. A vRttanuM lakSaNa e che ke " catvAro yatra varNAH prathamamalaghavaH paSTakaH saptamo'pi dvau tadvat SoDazAdyau mRgamadamudite! poDazAntyau tathA'ntyau / rambhAstambhorukAnte ! munimunimunibhidRzyate ced virAmo vAle ! vandyaiH kavIndraH sutanu ! nigaditA sragdharA sA prsiddhaa||" -zruta lo. 42 A uparathI joI zakAya che ke-he kastUrInI suvAsathI prasanna thayelI (pramadA)! je vRttamAM prathamanA cAra varSe temaja chaThThA ane sAtamA varSe ane tevI rIte soLamAnI pUrvenA be (arthAt caudamA ane paMdarama) vaNa tathA soLamAnI pachInA be (arthAt sattaramA ane aDhAramA) vaNe temaja chevaTanA be ( arthAt vIsamA ane ekavIsama) vaNe dIrgha hoya ane je temAM kadalInA stabhanA samAna jaMghAvALI (tarUNI)! sAtame, caudame ane ekavIsame akSare yati yAne vizrAma-sthAna hoya, to te bAlA! he sundarI! te vRttane pUjanIya kavirAje "sagdharA evA prasiddha nAmathI oLakhAve che. 1 A prabhunA TuMka garitra mATe juo vIra-bhaktAmara, tathA stuti-caturvizatikA (pR.285). Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. [ 24 zrIvIraA ekavIsa akSaranA samavRttimAM , , , 7, 8, 2 ane 4 ema sAta gaNo che. AthI karIne to enuM lakSaNa vRttarabhAkaramAM ema paNa bAMdhavAmAM AvyuM che ke "mranairyAnAM trayeNa trimuniyatiyutA snagdharA kIrtiteyam" A vAta dhyAnamAM Ave teTalA mATe A padyanA prathama caraNa tarapha daSTipAta karavo ucita samajAya che. nat vA nat / pApa vara / gap ra gu| Na gur| guNav rA / ta mud bhuu| ta mud bhuu| bha na ya ya ya padya-camakAra A padyamAMnA prathama caraNamAM jema prathamanA be akSaronI temaja antanA traNa akSaronI punarAvRtti daSTi-gocara thAya che, te hakIkata bAkInAM caraNo paikI paNa joI zakAya che. vizeSamAM A pachInAM traNa padya paNa A prakAranA zabdAlaMkArathI zobhe che e vAta bhUlavA jevI nathI. spaSTIkaraNa malina jJAna A padyamAM "malina jJAnIpaNAno nAza" ema je ullekha karavAmAM Avyo che temAM malina jJAnathI zuM samajavuM evo prazna upasthita thAya che. A praznano uttara be rIte saMbhavI zake che, kemake eka to malina jJAnano artha ajJAna thAya che ane bIjo artha chadmasthanuM jJAna thAya che. temAM ajJAnanA traNa prakAro che-(1) matyajJAna, (2) zrutajJAna ane (3) vibhAgajJAna sAmAnya rIte evo koI saMsArI jIva nathI ke jene mati ane zrata na hoya. mati ane zruta jJAna paratvenI viparItatA te atyajJAna ane zrutajJAna kahevAya che. avadhijJAnano asatya prakAza te vibhaMgajJAna che. e dhyAnamAM rAkhavuM ke samyakatva prApta na thAya tyAM sudhInuM jJAna te kharuM jJAna nathI paNa tene zAstrakAra ajJAna kahe che. malina jJAnano artha chavAnuM jJAna (arthAt vadhAremAM vadhAre bAramAM guNasthAnaka sudhI ArUDha thayelAnuM nahi ke e guNasthAnakathI AgaLa vadhelAnuM jJAna) ema karavAthI e samajI zakAya che ke malina jJAnathI mati-jJAna, zruta-jJAna, avadhijJAna ane mana paryayajJAna samajavAM, kemake A jJAnano prAdurbhAva jJAnAvaraNIya karmane yopazamathI nahi ke A tyantika kSayathI thato hovAthI te jJAnavALo jIva jJAnAvaraNIya karmarUpI malathI yukta hovAne lIdhe tenuM jJAna malina che. nirmala jJAna to kevalajJAna ja che, kemake te jJAna prApta thAya 1 chAtIti chaw-mapitta, runi tigtIti dha: 2 narakamAM paNa keTalAka jIvone zuddha avadhijJAna hoI zake che ane A hakIkata upAtya bhavamAM je tIrthaMkara pahelI, bIjI ke trIjI narakamAM (A sivAyanI bAkInI cAra narakamAM Agaleja bha tIrthakara tarIke utpanna thanAra jIva hoI zake nahi) hoya, tene to lAgu paDe cheja. 3 "guNasthAnaka" e jainono pAribhASika zabda che. "guNasthAna" eTale Atmika "guNonA vikAsanuM sthala." Avo vikAsa kramazaH thAya che. AtmAno saMpUrNa vikAsa caudame sthAnake thAya che. A caMda sthAnakanI mAhitI mATe juo zrImAna ranazekharakata "guNasthAna-*mAroha,' zrIharibhasUrikata "yogadraSTisamacaya,' zrIvinayavijayajIkata lokaprakAza ane zrInemicandrasUrikata "pravacana-sArIdAra.' Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 jinastuta: ] caturviMzatikA. te pUrve AtmA svapradezamAMthI potAnA anAdikALanA zatrurUpa jJAnAvaraNIya karmane sadAne mATe dezavaTo de che ane A pramANe A zatru dezapAra thatAM AtmA sarvajJa bane che. A uparathI to ema sUcana thAya che ke kevalajJAna prApta thayA bAda matijJAnAdika cAra jJAnano saddabhAva saMbhavato nathI. A vAtane vAcakavarya zrIumAsvAti paNa Teko Ape che, kemake tattvArthadhiMgAmasUtranA prathama adhyAyanA 31mAM sUtra dvArA teo kahe che ke - "grIni mA cAni gurAvAminA caturthya" A saMbaMdhamAM mata-bheda jovAmAM Ave che ane te e che ke jema sUryano prakAza thatAM tArA nakSatrAdikanI prabhA temAM samAI jAya che, paraMtu tethI kaMI teno nAza thayelo gaNAya nahi, tevI rIte athavA te jema sarvajJa thayA bAda pAMca dravyendriyo rahevA chatAM paNa jema sarva bhAvendriyathI sarva kArya kare che tema kevalajJAna prApta thayA bAda paNa bAkInAM cAra jJAna saMbhave che; pachI bhale te akiMcikara rahe. jo ke A pramANe vicAra karatAM pAMca jJAnano sadubhAva saMbhavI zake che chatAM paNa e bhUlI javuM joIe nahi ke kSAyikabhAvamAM vicaranArA sarvajJane kSAyopathamika bhAvathI utpanna thatAM jJAna kema saMbhave e prazna jevo ne tevoja khaDo rahe che tenuM zuM? A saMbaMdhamAM atra vizeSa uhApoha na karatAM tenA jijJAsune uparyukta sUtra uparanA bhANa ane TIkA temaja vizeSAvazyaka vigere grantha tarapha daSTipAta karavA bhalAmaNa karavAmAM Ave che. A A A A jinezvarANAM stutiHye'meye merumUrdhanyatulaphalavidhAsattarUpAttarUpAH sasnuH samutyajIryadRSadi surajalaiH praastmohaastmohaaH| jAtau jAtaujasaste dyuticitijitasatkundadantA dadantAmadhyAmadhyAnagamyAHprazamamiha jinAH pApadAnAM pdaanaam||94|| -30 TIkA ye jinA jAtau-janmani merumUrdhani surajalaiH sasnuH-snapitavantaH / pApadAnAM padAnAM-sthAnAnAM prazamaM dadatu-prayacchantu / ameye-niSpramANe / kiMbhUtA jinAH ? atulaphalAnAM vidhAnaM vidhA tasyAM sattarUNAM-zobhanatarUNAM saMbandhi upAttaM-prAptaM rUpaM yaiste / sasnutyo-jalaiH prasravaNAH ajIryantyaH pratyagrAH dRSadaH-zilA yasmin merau / prAsto moho yaiste / tamo jahati ye te samohAH / jAtaM ojo-balaM yeSAM te / dhuteH citiH (dyuti0) Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 . 160 caturvizatikA. [ 24 zrIvIdyuticityaa dantAnAM saMbandhinyA jitAni satkundAni yadantaiste / adhyAma-spaSTaM ca tad dhyAnaM ca tena gamyA-gamanIyA ye te // 94 // andhayaH je vAto - -ati-3-vAryatna-pari me-jUni - , te tu4-4vidhA-TU--354-5, prAsta-mo, tama-ra, nAra-monasa, zuti-citi-nitakund-dntaaH adhyAma-dhyAna-gamyAH jinAH pApadAnAM padAnAM prazamaM iha dadantAm / zabdArtha ame (pUmeya)=mApa-rahita, atyaMta moTA. tamottA (tamo ) aMdhakArano nAza karanArA. e ni =merUnA zikhara upara. nAta (mU0 nAti) janmane viSe. vidhA=vidhAna. vAta.(dhA jhana) =utpanna thayela. 35ra (0 yA)=prApta karela, meLavela. kAnana ==utpanna thayuM che bala jemane evA. ravidhAsattapApA =anupama phalanuM vi. jiti=samudAya, kalApa. dhAna karavAmAM uttama vRkSa saMbaMdhI prApta karyuM che kranta-dAMta. rUpa jemaNe evA. vinitinatanA tejanA samUha vaDe (aa tra)=snAna karyuM. jItyo chesArA kundane jeNe evA dAMtavALA. murti jharavuM te. sattAmu ( ra )=ape. nI =nahi khavAI gayelA. dhyAma=spaSTa. dapa=patthara. dhyAna dhyAna, eka tAna. sAyanIti -jaLanA dhodha vaDe nathI khavAI java=prAya, maLI zake tevA. gayelA pattharo jene viSe evA. jaththAmaganajasthA: spaNa dhyAna vaDe prAya. suraDha =devanA jalo vaDe. prama (mULa rAma) nAza. kAtta (dhomam)=dUra pheMkI dIdhela. [pavAnat (mULa pApa)=pApa denArA, pApa-janaka. pratimA =dUra pheMkI dIdho che meha jemaNe evA. pavAnA (mULa pada)=sthAnonI. zlekArtha jinezvaranI stuti- jemaNe mApa-rahita temaja jalanA jharavA vaDe nathI khavAI gayelA patharo jene viSe evA merU (parvata)nA zikhara upara suroe (lAla) jala vaDe pitAnA janma samaye nAna karyuM, te tIrthaMkaro ke jemaNe anupama phala arpaNa karanArA evA uttama vRkSanA rUpane prApta karyuM che, tathA vaLI jemaNe mohane parAsta karyo che temaja (ajJAnarUpI aMdhakArane vinAza karyo che, tathA vaLI jemaNe anaMta vIryarU5) parAkrama prApta karyuM che, temaja jemaNe daMtanI kAntinA kalApa vaDe uttama kuda (kusuma)ne (paNa) parAjita karyA che temaja jeo spaSTa (arthAta hInatA athavA zyAmatAthI rahita evA) dhyAna vaDe labhya che, te tIrthapatio pApa-janaka rasthAnano vinAza karo."--94 zrI ddha che A Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatikA. 161 ginastutayaH ] jinavacanavicAraHdoSo doSorusindhuprataraNavidhiSu nyAyazasyA yazasyAH prAduH prAduSkRtArthAH kRtanatiSu jayaM samparAye parA ye| te zAntezAM nakhAMzuccharitasurazirorAjinAnAjinAnAmArAmA rAddhilakSmyA vacanavidhilavA vo dizantAM dizaM tAm 95 -saga. TIkA vo-yuSmabhyaM vacanavidhilavA dizaM-avasthAM dadatAm / doSA eva urusindhuH-bRhanadI tasyAH prataraNavidhayasteSu doSo-vAhavo ye, vacanavidhilavavizeSaNam / nyAyena zasyAH-stutyAH / yazasi hitA yazasyA ye / kRtA natiryaiste teSu / prAduH-dhRtavanto ve / kaM ? jayam / kva ? samparAye-saGgrAme / prAduSkRtAH-prakAzIkRtAH arthA yaiste / parA:-pradhAnA ye / zAntA IzA-jinAdayo yasyAM dizi sA tAm / nakhAnAM aMzavo-dIptayastaiH churitAH-citAH surazirorAjayaH-paGgayo yaste evaMvidhAzca nAnAjinAzca teSAm / vacanavidhilavAH nivRtilakSmyA ArAmA ityarthaH // 95 // anvayaH ye doSa-uru-sindhu-prataraNa-vidhiSu doSaH, nyAya-zasyAH, yazasyAH, kRta-natiSu samparAye jayaM prAduH, te prAduSkRta-arthAH parAH rAddhi-lakSmyAH ArAmAH, nakha-aMzu-churita-sura-zirasa-rAjinAnA-jinAnAM vacana-vidhi-lavAH vaH tAM zAnta-IzA dizaM dizantAm / zabdArtha doSaH (mU0 dos)-sto. prAduSkRtArthAH=zita yA cha 5oN nebhAre mevA. sindhu-nahI. kRtanatiSu (mU0 kRtanati )-jyoM che alAma bhale prataraNa-taraQte. mevAna viSa, vidhi-liyA. jayaM (mU0 jaya)-vinayane, itane. doSorusindhuprataraNavidhiSu-152153pI vizANa samparAye (mU0 samparAya)-saMyAbhana vidhe. nadIne tarI javAnI kriyAmAM. parAH (mU0 para)-uttama. nyAya-nyAya, nIti. zAnta (dhA0 zam )-zAMta. nyAyazasyA nyAya urIna prazaMsA-pAtra. Iza-zva2, tIrtha2. yazasyAH (mU0 kAsya )=ItinA sAdhana35. zAntezAM-zAnta cha ezvarI nyote. prAduH (dhA. dA)-dhAraNa yo. aMzu-hie. prAduSkRta (dhA. kR)=zita aresa. churita-vyAta. artha-pahA. ziras-zIrSa, bharata. 21 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra caturvizatikA. [24 zrIvIjina-tIrtha2. rAddhilakSmyAH si3i5I saMpattidI. nakhAMzucchuritasurazirorAjinAnAjinAnAMnamanAM vacana-vayana, pI. rizothI vyAsa jarIvAnA mastInI zreNine lava-seza, sAga. jemaNe evA vividha tIrthaMkaronA. vacanavidhilavA-bayananI vidhinA saMzo. ArAmAH (mU0 ArAma)-dhAno, pATimA, magAyAmo. dizantAM (mU0 diz )-sayoM, matApo. rAddhi-siddhi, vRti. dizaM (mU0 diz hizAne. blekArtha jina-vacanane vicAra- " (vAjyo) 2052 / 535 mahAnahIne tarI vAmAMta (samAna) cha (4thata te kAryamAM avalambanarUpa che), vaLI je nyAye karIne prazaMsanIya che temaja kIrtinA sAdhanarUpa che, tathA vaLI praNAma karyo che jemaNe evA (ja)ne saMgrAmamAM jeNe vijya arpaNa karyo che, te, prakAzita karyA che padArtho jeNe evA tathA uttama temaja nivRtirUpI lakSmInI vATikArUpa evA, nakhanI yuti vaDe vyApta karI che jemaNe surAnA zIrSanI zreNine evA vividha tIrthakaronA vacananI vidhinA aMze te dizA ke jayAM dhire| zAMta (viit2|21) cha ta matA."-85 ampAdevyAH stutiHsiMhe'siM helayA'laM jayati kharanakhairvItaniSThe'taniSThe zukle zukklezanAzaM dizati zubhakRtau paNDite'khaNDite kham / yAte yA tejasA''DhyA taDidiva jalade bhAti dhIrA'tidhIrApatyA''patyApanIyAnmuditasamaparAyAdhamaM baadh'mmbaa||96||24|| -srag0 bAdhaM-pIDAM ambA devatA apanIyAt / samA-madhyamAH parAyA-uttamA adhamA-nikRSTAH, muditAH samaparAyAdhamA yasmin bAdhApanayane tat , kriyAvizeSaNamidam / yA siMhe bhArUDhA / asiM-khaDga helayA jayati-abhibhavati / kaiH ? kharanakhaiH / vItA niSThAH-kezAH yasya sa tasmin / atnisstthe-bRhtprmaanne| zukta-dhavale / zucaH-zokAzca klezAzca teSAM nAzaM yA dizati / kasyAM? zubhakRtau / paNDite-nipuNe kenacidaNyakhaNDite / khaM-AkAzaM yAte / evaMviziSTe siMhe'vasthitA bhAti tejasA''nyA / kathaM ? taDidiva jalade-vidyudiva meghe / dhiiraa-sttvvtii| atIva dhIre apatye yasyAH sA / Apatya-Agatya / bAdhamapanIyAditi saMbandhaH // 96 // // iti bappabhadisUrikRtacaturviMzatikATIkA // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sutrazoka. jinastutaH ] caturviMzatikA. 163 anvayaH yA tejasA ADhyA pIta-niSThe atamiSThe zukle paNDite a-khaNDite khaM yAte siMha (apasthitA) jalade taDit iva bhAti, khara-nakhaiH asiM helayA alaM jayati, zubha-kRtau zuc-kleza-nAzaM dizati, sA dhIrA ati-dhIra-apatyA 'ambA' Apatya bAdhaM mudita-sama-parArdha-adharma apanIyAt / zabdAthe lide ()sihanA upara. vA (mULa cAta)=gayela. detrA (pU derA)lIlApUrvaka. teraNA (pU tena) teja vaDe. harakatIkSNa. zA (50 lAhya) yukta, viziSTa, unapleHstINa nakho vaDe. | tarivIjaLI. vIta (dhA 8)=vizeSataH gayela. na (mULa 46 ) meghane viSe. ji=kaleza. mati (dhA0mAM)=zobhe che. vItani naSTa thayo che kaleza jeno evI. dhIjI (mULa para)=baLavALI. janiDe (60 tanika)=moTA mApavALA. agya bALaka. yuke (pU zuka)=zveta, dhavala. atipatyA atyaMta dhIra che bALaka jenAM evI. rAkheda. ApA (pa0 patta)=AvIne. zAnA=zoka ane khedanA vinAzane. anItA (pAna)=dUra karo. lirAti (dhA ja vira )=Ape che. urja zreSTha, utkRSTa, ti=kArya. dhana=nIca, nikRSTa. zumatI zubha kAryamAM. mudrita (dhA mudde )=harSita. pattei (10 gosa)=cAlAka, vitarakagradhaMdhasAdhAraNa, uttama temaja alla i (mU0 303)=akhaDita. adhama (vaga) khuzI thAya tevI rIte. (kUla 8)=AkAza. vAdha (mULa vApa)=pIDAne. zlekArtha aA devInI stuti- je teja vaDe yukta che tathA vaLI naSTa thaye che kaleza jeno evA tathA mahAna (atyaMta aiDha) temaja zveta ane catura tathA koIthI paNa parAbhava nahi pAmela evA AkAzamAM gayelA siMha upara, jema meghane viSe saudAminI zebhe che, tema je zebhe che, temaja vaLI je tIrNa nakha vaDe taravArane lIlApUrvaka sarvathA parAjita kare che, tathA vaLI zubha kAryane viSe je zoka ane khedane vinAza kare che, te sattvavALI temaja atyaMta dhIra bALakavALI abbA (devI) (atra) AvIne (he bha! tamArI) pIDAne madhyama, uttama temaja adhama (vage) rAjI thAya tevI rIte dUra kare."-96 spaSTIkaraNa manuSyanuM vargIkaraNa- jaina zAstramAM je adhamatama, adhama, vimadhyama, madhyama, uttama ane uttamottama ema manuSyanA cha prakAra pADavAmAM AvyA che (A saMbaMdhI mAhitI mATe juo mahAnizItha, Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 caturvizatikA, [24 zrIvIratatvArthAdhigamasUtranI saMbaMdhakArikA ane zrI kSemakarakRta SapurUSacaritra, teno sAmAnyataH uparyukta traNa prakAramAM aMtarbhAva thaI zakato hovAthI anna tevo nirdeza karavAmAM Avyo che. A vAtanI zrImAna cavijayajIe racelI mArgadrAviMzikAnAM nigna-likhita padya sAkSI pUre che eTaluM ja nahi, paraMtu tenA svarUpa upara paNa prakAza pADe che. "guNI ca guNarAgI ca, guNadveSI ca sAdhuSu / zrUyante vyktmutkRsstt-mdhymaadhmbuddhyH|| teca caaritrsmyktv-mithyaadrshnbhuumyH| ato dvayoH prakRtyaiva, vartitavyaM yathAvalam // " arthA-(1) guNavAna, (2) guNAnurAgI ane (3) sAdhu janonA guNanA dveSI evA traNa prakAranA manuSyo spaSTa rIte saMbhaLAya che. A traNane "uttama" "madhyama" ane "adhama " samajavA. vaLI teo cAritra, samyakRtva ane mithyAdarzananI bhUmi upara rahelA che (arthAta teo anukrame cAritravAna, samyakatvadhArI ane mithyAdRSTi che). vAste vivekI jane prathamanA be prakAranA paMthamAM yathAzakti vartana karavuM (eTale ke guNa prApta karavA kamara kasavI ane vaLI anyonA guNenuM anumodana to avazya karavuMja). caturviMzatikA savivecanA samAptA daASS OMGS IN Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rA-jovaH ujhu (kuM.) kiraNa. sa (60)-kho. yaMti (strI )=dAna. (10)=pApa. jasa (10 )=indriya. akSa (60) rUdrAkSa. kSama (vi. )=asamartha. ati (vi. )=saMpUrNa. adhi4 vi)=samasta, sarva. ar (60) parvata. jAma (vi)durgama. brija (vi.)=mukhya. lagha (10)=pApa. ati vi.)=lakSita. 4 (60)=hAthIne ThIka calAvavAnI AMkaDa. (20)=deha. ahi (uM)=caraNa. lava (vi. )=sthAvara, sthira rahenAra. chuptA (strI)=achuptA (vidyA-devI). as (vi.)=janma-rahita. sanata ()=jainanA dvitIya tIrthakara. anita (vi.) nahi jItela. avina (10)=cAmaDuM. mane (vi.) nahi chatAya evo. gna (10, 30 ati gayo )(1)javuM; (2) pUjavuM. annana (10)=kAjaLa. jalasA (740 )=satvara, jaladI. sahya (strI)=gamana. ati (30)=1) atizayavAcaka avyaya; (2) ullaMghanavAcaka avyaya. ttirAi (uM. )=adhikapaNuM. taka (30)=atyaMta, ghaNuMja. aC4 (vi.) puSkaLa. 34 (0 )=AhiMA. 36 (20)=e. di (60)-parvata. dhana (vi.) nIca. dhira (vi.)=adhika. madhyama (vi. )= spaSTa. mana (60)-kAmadeva. 3nanta (vi. )=pAra vinAnA. natanita (kuM.) jainonA caudamA tIrthakara. anar (vi.) aparAdha vinAnuM. 3nAvisTa (vi.)=nirmaLa. anirAkU (30)=sarvadA. 3manu (30) yogyatAvAcaka avyaya. nuttama (vi.)=savoMttama. 3nAma (vi.)=asAdhAraNa, nirUpama. aneka (vi. )=eka karatAM vadhAre. Jta (60)-(1) nAza; (2) cheDo. manta (vi.)=vinAzaka. karatA (vi.)=Antarika, 35 (vi.)=AMdhaLo. 3vara (kuM.)=saMtati, pravAha. 3Y (zrI * )=jaLa. (30)=dUravAcaka avyaya. dhana (kuM.)=avayava. 30 ()=bALaka. gr ( vi. ) anya. 3pa (kuM.)=mokSa, nirvANa. kavi (30)=paNa. prativA (strI)=apraticakA (vidyA-devI). 3 (na. ) kamaLa. didha (60)=samudra. mitro (60)=apakAra. 3 minara ()=jainonA cothA tIrthaMkara. amirana (vi.)=AnaMda ApanAra. mire (60)=abhiSeka. (vi0)=saMpUrNa. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatikA. amata (vi.)nahi mAnesa. as ( 2, pa0 bhuvi )-Do, thayuM. amanda (vi0)spaSTa. as (4, 50 kSepaNe)-3 . amara (puM0) . asa (puM0 )-34 te. amartya (puM0) . asat (vi0)-52rAma. amala (vi.)-mela garnu. asama (vi0)-ni35ma. amRta (na0)amRta. asamAna (vi0)-ni35ma. ameya (vi.)nahi bhApI zAyayo. asaGgatA (strI.)-ni:saMgatA. ambA (strI0)-mayA (zAsana-hevI). asi (puM0)-taravAra. ambu (na0)-11. asu (puM0)-prA. ambuja (na.)bhaNa. asumat (vi.)-prI . ambuda (puM0)medha. astra (na.)-satra. ambudhara (puM0 )-bhedha. asthi (na0 )=3. ambhoja (na0)maNa. asmada (sa.)-prathama pu35vAya sarvanAma. ara (puM0)nonA madAramA tIrtha62. ahita (puM.) zatru. aram (a.)-sahI. aho (a.)aho. arAti (puM0)-zatru, huzmana. ari (puM0)-(1) 62mana; (2) pai9. A arka (puM0)-sUrya. A (a.)-bhAvAya avyaya, argala (na0) loNa. Agama (puM0)-siddhAnta. arca (10, U0 pUjAyAm )-pUwg. Agas (na0)-pApa. arcana (na0)-yon. Aji (strI0 )-10. arcA (strI.)-(1) pUla; (2) zarI2. AjJA (strI0)-mAheza. arti (strI0)pI. Avya (vi.)=yuta. artha-pArtha. Atman (puM0 )-4. arpaka (vi.)-ApanA2. Adara (puM0)maMta. aryaman (puM0)-sUrya. Adi (vi.)-za3mAta. alaka (puM0)-pAna, za. Adhi (strI.)mAnasi pI. alam (a.)-satyaMtatAvAya 20yaya. Anaka (puM0) li, nagAI. alahuna (vi.)naliogavAsAya Anana (na.)bhuma. alin (puM0)sabharI. Ananda (puM0)mAnanhaharSa. alIka (vi.)=masatya. Apa (5, pa0 vyAptI)-megag. ava (1, pa0 rakSaNa-gati-kAnti-prIti vRddhiSu)-2kSa Apa (na0)-sano sabhU. 42. Apad (strI.)44. avadAta (vi.)nibhaNa. Apas (na0) . avana (na0)2kSaNa, manyAta. AbhA (strI)-(1) Anti; (2) bhagatApa. avama (na.)=5. Abhoga (puM0)-vistAra. avAna (vi.)naharamA gayeDaM, dlaj. Amara (vi.)-va-saMmaMdhI. avyAhata (vi.)nidhita. Amoda (puM0)sugaMdha. azakya (vi.) asaMbhAvita. Amra (puM0)-mAmA. azubha (vi.)-52ma. Aya (0)-vAsa. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabda-koSaH Ayati (strI0) bhaviSyA . Arambha (puM0)-23sAta. ArAt (a.)-2thI.. ArAma (puM0)-bhAga. Arta (strI0) pArita. AhatI (strI.)-tIrtha42nA saMmaMdhI. Alaya (puM0)-gRha Ali (strI.)-zrezi, 2. AvalI (strI)-paMti Azaya (puM0)Azraya, mAdhAra. Azu (a.) hI. As (2, A0 upavezane)-mesa. Asana (na.)-Asana. AsthA (strI0 )-zrA, sAdhIna. Ahava (na.) utkara (puM0)-gayo. uttama (vi.)zreSTha. uttAraka (vi.)-tAranA2. udaka (na.)-1. udadhi (puM0) samudra udanvat (puM0)hariyo. udaya (puM0) ya. udara (na.)-madhya sAga. udita-(1) sa; (2) thesa. udAra (vi.)-bhuNya. udbhava (puM0 )-utpatti. unnati (strI.)-samRddhi upatApa (puM0 )=saMtApa.. upamA (strI0 )-sa2malI. upamAna (na0)pamA. upari (a.)-642. upalambha (puM0)mAkSe5. upAya (puM.)-pAya. uru (vi.)vizA. ha (2, 50 gatau)-g; udi=6Ig. iti (a.) ma. indu (puM0)vyAdra. indra (puM0)-(1) surapati; (2) bhuNya. iva (a.) . iha (a.)-mami . Rjima-sarasatA. RNa (na0)-he. Rta (na0)-satya. Rta (vi.)salyAsa 421 // sAya. Rddhi (svI.)-saMpatti, bhava. IkSa (1, A0 darzane ) . IDa (2, A* stutau )stuti 42vI. Iti (strI.)-75. Ipsita (vi.)-bhegakA 42chesa. IraNa (na0 )=321. Iza (puM0)=(1) svAmI; (2) bharAyA (3) tIrtha2. IzinI (strI0)svAminI. Izvara (puM0)-nAtha. Ihita (na0) yeSTita. ekadhA (a.)- zata. edhana (na0)-vRddhi enas (na0)=55. eva (a.) . evam (a0)AvIrIta. o ogha (puM0)-samUha. ojas (na0) . ka ka (na0 )=(1) 14; (2) bharata. kaja (na0)mA. kaNa (puM0 )-maza. kathaJcit (a.)mahA mahenate. umra (vi.)-tIna. ucita (vi.)-yogya. uccais (a.)-324 Ara. ujvala (vi.)Grj.. ujya (6, pa0 utsarge)-chorI . Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 caturviMzatikA. kanaka (na0)-sonu. kuzala (vi.)-yatu2. kamala (na0)-bhaNa. kuzezaya ( na0 )-bhaNa. kampa (vi.)-masthira. kusuma (na0)pu05, kha. kamra (vi0) manohara. kusumavANa (pu.)bhava. kara (puM0 )=27. kUpa (puM0 ) yo. kara (vi.)2nAra. kR (8, U. karaNe )2j. karaNa (na.)dhandriya. kRcchra ( na0) 7. karAla (vi.) yA. kRt (vi.)2nA2. kala (vi.)bhanohara. kRtAnta (puM0 )=(1) yama; (2) siddhAnta. kalaza (puM0 )- za. kRti (strI.) Arya kaluSa (na0 )[5. kRtsna (vi.)saMpUrNa kavi ( puM0 )=(1) vya 22yanA2; (2) paMDita.. kRza (vi.)=85. kas ( 1, pa0 gatau )-vgvikas-vi4Asa pAmag. kRzAnu (puM0 )=A. kAnana ( na0)vana. kevala (na0)-vivajJAna. kAnta (vi.) manohara. kokanada (puM0 ) ubhaga, rAtuM pAyA. kAntA (strI0)-strI. kopa (puM0)odha, gusso. kAntAra (na0)pana. komala (vi0 )homaga. kAnti ( strI0 )-alA, te. krama (puM0)=22e. kAma (puM0 )=EL, bhahana. kleza (puM0)me. kAmita (vi.)-vAMchita, 42so. kSaNa (puM0)(1) bhotsava (2) paNa. kAya (puM0, na0)he. kSama (vi.)samartha. kAra (vi.)=2nA2. kSamA ( strI0 )-mA. kArin (vi.)-2nAra. kSaya (puM0)-nAza. kArmuka (na0 )-dhanuSya. kSAmatA (strI.)-kSI pA. kSiti ( strI.)-nAza. kAla (puM0)=yama. kAlI (strI.)AdI (vidyA-hevI), kSIjana ( na0 )200yAta za6. kinnara (puM0 ) tano vyaMtarava. kha kim ( sa0 )=zA bhATa. kha (na0)mAza. kim ( sa0)o. khacita (vi.)-yA. kIrti (strI.)mAma3. khaNDikA ( strI0)nAza nArI. ku (a.)=2mavAyaOM za6. khani (strI0 )=bhAra. kuNDikA (strI0 )(1) 1974; (2) 7 52nArI. khara (vi.)-tI391. kunta (puM0 )-mAyo. khyAti (strI.)Iti, 2053. kunthu (puM0)nonA sattaramA tIrtha72. kunda (na0) mogarAnusa. gaNa (puM0)-samudAya. kumata (na0) siddhAnta. gad (1,50 vyaktAyAM vAci ) . kumuda (na0)-ya-draviDosI bhasa. gada (puM0)zega. kula (na0)-samuhAya. gadA (strI0 )TEL. kuvAdina (vi.)moTA tAnA2. gabhIra (vi.)I . kuza (na.) gam (1, pa0 gatau ) . Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabda-kopaH 168 ciram (a0)samA sudhA. cet ( a0) . cetas (na0)bhana. cora (puM0 ) yo2. cyu (1, A0 gatau) 43. gama (puM0)-samAna pAra, mAsA54. gamya (vi.)-bhegavI zaya tavo. garuDa (puM0 )-33. garbha (puM0 )-madhya mAga. gal (1, pa0 bhakSaNe srAve ca )=43. gAndhArI (strI)-dhArI (vidyA-hevI). gir (strI0)pAegI. giri (puM0)-parvata. gIrvANatA (strI0)-15j. guNa (puM0 )-gupa. gupila (vi.)-gana. guru (vi.)-moTuM. gRha (na.)-52. go (strI.)-vAzI. godhA (strI.) me natano 2 // 5, gho. gaura ( vi0 )-dhoj. gaurI (strI.) gaurI (vidyA-vI). grAma (puM0)-gAmA chada (puM0)patra, pa . chavi (strI.)-zolA. chid ( 7, U. dvaidhIkaraNe )[5j. churita ( vi0 )-0yAsa. ghaNTA (strI0 )=qTa. ghana (puM0 ) bheSa. ghana (vi.)gAda. ghanAzanI (strI0)-5. dharma (puM0)-tA5. ghassara (vi.)-sakSazAsa. ghAtaka (vi.)-hurAnA2. jagat (strI0 )-duniyA. jan (4, A0 prAdurbhAve )-34 thaj. jana (puM0)=I. janatA ( strI0 ) yo. jananI ( strI0 )=bhAta. janma (na0) ma. janman (na0) ma. jantu (puM0)=04. jaya (puM0 )-201. jayya (vi.)%D9tI zakaya sevo. jala (na0)-pAzI. jalada (puM0 )-bhedha. jaladhi (puM0)samudra jAta (na0)-samUDa. jAti (strI0) ma. jAla (na0)samUha ji ( 1, 50 jaye) ta. jina (puM0 )-(1) tIrtha:2; (2) sAmAnya sI. jIva (puM0 )-04, Hil. juS ( 6, A0 prItisevanayoH )seva. jeya (vi.)30tavA sAya. jaina (vi.)-bhina-saMmaMdhA. jyAyas (vi.)-dhAre moTu. jvala ( 1, 50 dIptau )=maNa. jvalana (na.) mi. zAnitA (strI.)-zAnipa. gha (a)sane. candra (puM0)-yandra candraprabha (pu.)nonA mAmA tIrtha72. camU ( strI0)=242, zega. cara (vi.)-DAtuM yAvatuM. caraNa (na0)=4l. cAmara (puM0, na.)-yAbha2. cAru (vi.)manohara. ci (5, U0 cayane)- 2q. citi (strI.)-samudAya. citta (na.)-mana. cira (vi.)dA agarnu. 22 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 caturvizatikA. tritaya ( na0) no samudAya, tridaza (puM0 )su2. tridazapa (puM0)-sura-pati. tribhuvana (na0)-toya. trilokI (strI0 ) tribhuvana trai (1, A0 pAlane )-2ksse| 42j. taDit (strI.)-vIsajI. tata (vi0 )vistIrNa tatva (na0)sAra. tada (sa.)-ta. tan (8, U. vistAre )-vistAra vo. taniSTha (vi.) atyanta 2585. tanu (strI.) . tanu (vi.)-85. tamas ( na. )-(1) sNgh|2; (2) jJAna. tamAla (na.)-tabhAra vRkSa. taru (puM0 )-vRkSa, 3. taruNa (vi.)-nUtana. tala (na.)-taNiyu. tAna (na0)vistAra. tApa (puM0 )-saMtA5. tApanIya (na.)sonu. tAmarasa (na. )bha. tAmasa (vi.)-mahAna saMbaMdhI. tAra (vi0 ) tarI manA2. timira (na0)-saMgha2. tIrtha (na0 )=(1) yaturvidha saMgha; (2) (3) prathama 52. tIrthakRt (puM0 )-tIrtha42. tu (a0) ; (2) vizeSatAsUya zam. tula (10, U. unmAne)-to. tulya (vi.)-samAna. tRS (strI0)-tarasa. tRSA (strI.)tarasa. sU (1, pa0 plavanataraNayoH)-tara. 2. tejas ( na0)-lA, tara. tejin (vi.)-tejasvI. toSa (puM.) .. tya ( 1, 50 hAnau )-ta he. praya (na0)trAno samudAya. prasa (puM0)dvIndriyAhi yo. trANa (na0)2kSaNa. tri (vi.) . trika (na.)rAno samudAya, in; dakSa (vi.)yatu2. dad (1, A0 dAne)= . danta (puM0 )=in. dama (puM0)-upazama, thandriya-saMyama. dayA (strii0)-433|| darpaka (puM-)mahana. darzana (na. )rzana, avasAna. dala (na0) patra. dava (puM0)-vAnasa. dazA (strI0 )-sthiti, avasthA, daha (1, 50 bhasmIkaraNe)-maNa. dahana (na.)-bhAgate. dA (1, pa0 dAne )=5g. dA ( 3, U0 dAne )mA5g. dAna (na0)dAna. dAnava (puM0 )asu2. dAman (na.)=(1) 29; (2) mAsA. dAra (puM0 )=nArI, strI. dAridya (na0) haridratA, garImA. dAru (na.) 4, sA . divija (puM0) va. diva ( strI0)svarga. divya (vi.)-svarNa saMdhI, svargIya. diz (6, U. atisarjane ) Apa. diza ( strI.)-hizA. dIna (vi.)-garIma. du (5, pa0 uptaape)=pii| 12vI. duHkha (na0)pI. durita (na.)-pA5. durlabha (vi.)ma. duSkRta (na0) 55. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabda-koSaH ra72 raDha (vi. )=majabUta. [ (trI )=(1) dRSTi; (2) nena; (3) mata. ruSa (strI )=patthara,. seva {vuM )=(1) amara, sura; (2) paramezvara. devatA (strI)-(1) devI; (2) deva. jevo ()=devI. dina (60 )=prANI. kaii (vi. ) rAtru sabaMdhI. ao (4, 50 mavazvane)=khaNDana karavuM. to (10)=hAtha. roSa (60)-dUSaNa. zuti (strI 0 =prakAza. drA ( ma 0 =jhaTa. tuma (60)-jhADa. nnig (60)-hAthI. bri6 ()=zatru. dhana (10 )=paiso. dhanu (60 )=dhanuSya. dharA (60)-dakSiNa dizAmAM vasatA nAgakumAre indra. paf (60 )=jainonA paMdaramAM tIrthakara. ghara (pu.)=pati. dhar ( 2, 40 dhArApognayone ) dhAraNa karavuM. dhAtu (0 )=dhAtu. dhAnya (10)=anAja. dhAma (0 ) gRha. ghaTI ( strI )=dhArA. dhI (strI )=mati. (vi.)=baLavAna. g (5, 0 1 )=halAvavuM. chuM (1, 40 dhAro)=dhAraNa karavuM. dhota (vi. )=dhoyaluM. sthAna (0 )=dhyAna. vaMta (1, 0 35vadaMne jatI 2)=nAza karavo. vana (1, 10 rAH)=avAja thavo. datta (strI)=nAza, nati (strI)=praNAma. rajhU (vi)=namana karanAra, na (1, 50 samRddha)=khuzI thavuM. nara (60 )(1) harSa; (2) samRddhi nama (R0 )=AkAza. (1, 50 praha : 1)=praNAma karavo. nama( 10 )=namAvI devuM te. nanna (50)=namaskAra. nami (kuM.)=jainonA ekavIsamA tIrthaMkara. nada (60) eka jAtanuM divya vRkSa. nag (vi. ) namaskAra karanArA. Ri (uM. )=(1) ekadezIya yathArtha abhiprAya; (2) nIti. (60)=manuSya. nava (vi. )=navIna. nava7 (0 )=nava. ja (4, 10 3 )=nAza thavo. nahiM ()=nahi. nA (50)=svarga. nA (60)=sApa. nAnA (vi.)=vividha. rAjeza (3)=nAbhi (nareza)nA nandana, jainonA prathama tIrthaMkara. nAma (60)=praNAma. nAmana (10)=nAma. nArA (60)=aMta, vinAza. nArAja ( 4 ) nAza karanAra, ni (30)=atyaMtatAvAcaka avyaya. nika (vi)=sarakhI UMcAI ane laMbAIvALuM. niSa (vi.) potAnuM. nityam (30)=sarvadA. niyana (10)=nAza. nijAri (60)=bhaMDAra. nima (vi.)=samAna. niyata6 (ma.)=kharekhara. nir (8)=abhAvavAcaka avyaya. niur ()=bhedavuM te. nirvANa (10)=(1) mokSa; (2) vinAza. nivRti (strI)=1) mukti, siddhi; (2) nAza. nirarthaka (vi.)=niSkapaTI. R (30) nahi. na (6, 10 )=nakha. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 caturviMzatikA. niva6 (60)=samudAya. grr (60 )=dhULa. nir (strI)=rAtri. grdvayaM ( vi0 )=uttama. nirAnta (10 )=gRha, jita vi)=paricayavALuM. niE (trI )=(1) chevaTa; (2) leza. pAdika (vi)=bALanAra. na (1, 40 prApa) deravavuM, laI javuM. ripUrA (vi.) pUjavA lAyaka. nava (vi.)=adhama. paripUrNa (vi.) pUrI dIdhela. tti (strI)=nIti. parvata (60 )=pahADa. nIsTa (vi.)=zyAma. parvana(10)=motsava. narutA (strI)=kALAza. pavi (60)=vaja. 3 (2, 50 sutI ) stuti karavI. pavitra (vi)=pAvana. suti (strI)=stuti. urg (60 )=2ja. 7( 6, 40 vero )=preraNA karavI. (2, 50 rakSa)=rakSaNa karavuM. - (6, 50 sutaM )=stuti karavI. guta (pu.)=patana, paDavuM te. jhu (60)=manuSya. grta ( 7 ) pApa. naimi (huM )=jainonA bAvIsamA tIrthaMkara. pata ( )=patanazIla. no (.)=nahi. viz ( vi. )=pALanAra, rakSaka. nau (strI)=vahANa. gr ( 6 )=caraNa. cAi (paM)nIti. palA (pu. )=jhADa. 6 urg (10 )=pApa. v (0 )=cAlAka. pArtha (60)=jainonA trevIsamA tIrthaMkara. paTTa (10)=(1) pITha; (2) rAja-siMhAsana; (3) gvaja (vi. )=pavitra karanAra. DhAla; (4) uttarIya vastra. uratta 60 )=pArijAtaka, eka jAtanuM kalpavRkSa. bita (6)=hoMzIyAra. grTana (0 )=rakSaNa. na (1, 10 jAta)=paDavuM. gvana (vi)= pavitra karanAra. pat (10, 10 ratI)=javuM. ur (10, 30 avane duHkhI thavuM. patana (10)=paDavuM te. phir (trI )=duHkha. utAva (strI)=dhvaja, vAvaTo. juna (0 ) vaLI. patti (60) svAmI, nAtha. (strI )=nagarI. paritA (strI )=svAmIpaNuM. puruSattA ( vI )=purUSadanA (vidyA-devI). patra (10)= (1) pAMkhaDI; (2) vAhana. pustikA (strI)=(1) pratimA (2) pustaka. (1)(1) sthAna; (2) vAkyano eka bhAga; puq (4, 50 puSTI )=popaNa karavuM. (3) caraNe. gst (70)-kula. Tddhati (strI)=mArga. pU (1, AT0 pavane)=pavitra karavuM. Tw (uM. 70)=kamaLa. pUjJa (10, 60 phUgAyAm)=pUjavuM. pawsma (pu.)=jainonA chaThThA tIrthakara. pUja (vi. )=pUjavA yogya. para (vi)=(1) tatpara; (2) anya; (3) uttama. | pota (60)-naukA, DI. (50 )=atyaMta. grow ()=saraLatAvALuM. Frma (vi. ) uttama. prati (strI)=prajJapti (vidyA-devI). paramezvara (60 )=Izvara, prata (10 )taravuM te. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prati ( a. )=( 1 ) pratye; ( 2 ) pratikUlavAcaka 24044. pratimAna ( na. )=pratibhA, nUtana vikAsa pAmatI buddhi. pratibhaya ( vi0 ) = ayaM 52. pratha ( 10, U0 prakhyAne ) = prasiddha thayuM, vistAra pAmavo. pratha7 ( 7. )=prasiddha karavuM te. pradAna ( na0 ) = tyAga. prapaJcita ( vi0 ) = vistAresuM. prA (zrI. )=jalAzaya, paa. prabala ( vi0 ) = parAbhI. pramalana (puM. )=pavana. prabhA ( strI0 ) = anti. pramar (kuM. )=Ananda. pramALa (40 )=pramANa, yathArtha jJAna, mahava (puM. )=nAza. prarAma (puM. )=nAza. prahati ( strI0 ) = nAza. pravrukSu ( 10 )=prakAzavAcaka avyaya, priya (vi0 )= 68. priyag (hrI~. )=eka jAtanuM jhADa. pha phaNa (puM0 ) = 3. phala (na0 )=31. phalaka (na0 ) = dAsa. ba caita ( 10 )=saMtoSavAcaka avyaya, bandin (puM0 ) = lATa. vantu (huM. )=mitra. zabda-koSaH vantunIva (puM. )=eka AtanuM puSpa, aporIyuM, yaha (10)=(1) sainya; (2) parAkrama. bahu (vi0 )=dhA. vahudhA ( 40 )=ghaNI rIte. (I)=. (I)=1. cAdu (huM )=hAtha. dudha (kuM. )=paNDita. gft (to)=d. bRhat (vi0 )= bho. koSa (huM. )=vikAsa. bha bhakti (strI0 ) = sevA. (J)=12. bhaj (1, U0 sevAyAm ) = Movj. madra (10 )=kalyANa. bhaya (na0 ) = zrI. maTM ( j. )=samUha. mava (kuM. )=(1) saMsAra; (2) utpatti. bhavat (sa0 ) = yAya. marca (vi. )=mokSe janAra. bhasman (na0 ) = rAma. HT (a)=AY. bhA (2, pa0 dIptau ) = prAza. mAr (vi. )=bhAgavanAra. bhAjana ( na0 ) = pAtra. magara (kuM. )=dhAraNa karanAra. bhAratI ( strI0 ) = vAzI. (t)=Hell, sifa. bhAs (1, A0 dIptau ) = prAzatruM. mAlagna (puM. )=prakAzaka, bhAsura ( vi0 ) = hehI dhyamAna. bhid (7, U0 vidAraNe ) = lehaj. bhI (strI0 ) = laya. fa (to)=4, s. bhuvana (na0 ) - ga. bhU (1, 10 sattAyAm ) = DIvu, dhadhuM. maiM ( strI. )=pRthvI; (ra) sthAna. bhUti (strI0 )= saMpatti mUmi (strI. )=(1) sthala; (ra) pRthvI, bhR ( 3, U0 dhAraNapoSaNayoH ) = dhArA 42. mRta (vi. )=dhAraNa karanAra. rRrAm (zra. )=atyaMta. moT ( kuM. )=viSaya. bhram (1, pa0 calane ) = labha . ma mannana ( 10 )=sAna, jalAbhiSeka. maNi (puM0 ) = 2. 173 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 caturviMzatikA. mavgu (60 40)-mAMDavo. muva (vi. )=zabdAyamAna. ve4 (10 =cakra. mu (6, 30 mokSane )=choDavuM. mata (R0)-(1) dazena; (2) siddhAnta. mu ( 1, A0 )=harSa pAmavo. mala (vi.)=abhISTa, Ieela. mus (strI)=harSa, Ananda. mati (strI)=buddhi. mudrita (10) harSa. nara (60)-hAthInA kubhasthalamAMthI jharate pravAhI mudrita (vi.)-khuzI. padArtha. muni (kuM.)=sAdhu. mana (60)-kAmadeva. murAru (7)=musavuM, sAMbeluM. manas (10)=mana, citta. kUrNana (10)=mastaka. manuMs ()=mAnava. mRr (60)=haraNa. ifjha (60)=pradhAna. pati (60)=siMha. Hbana (60)=pradhAna. mRtyu (60)=maraNa. maH (vi)=maEUR. (60)-vaoNda chuM. auda (kuM.)=merU (parvata). ()=merU (parvata). mokSa (60)=nirvANa. maka (vi.) pracuratAvAcaka pratyaya. mahat (60)-deva. mora (kuM)=harSa. moda (60) ajJAna. marja (kuM.)=mAnava. maTi (60)=(1) mastaka; (2) mukuTa. masTa(60)-mela. mahira ( vi0)=meluM. manna ( 6, 50 zuddha)=bavuM. pakSa (60)=eka jAtano vyaMtara deva. magi (uM)=jainenA ogaNIsamA tIrthaMkara. pakSI (strI) yakSanI patI. mada (60)-utsava. vat (1, A0 prazno prayatna karavo. ma (vi*)=vizALa. vataH (30)=jethI. tra ( (10)=pUjA. 0 )= jyAM. ma marrTI (strI)=mahAkAlI (vivA-devI). thar (320 )=jema. cak (20)=je. mag/mAnasI (strI)=mahAmAnasI (vidyA-devI). Dhi (10)=jo. mamina (60 )=mahimA. tharIya (20) jenuM. mahilI (strI)=bheMsa. mahI (strI)=pRthvI. mina (vi0) niyamavALuM. daw ()=mahIdhara, parvata. tharA (10)=kIrti. carAjI (vi.)=kIrtivALuM. mA (50)nahi. ( 2, 50 grALa)=javuM. mana (kuM.) (1) abhimAna, ahaMkAra; (2) pUjA. cAra () prayANa. mAnavI (strI)=mAnavI (vidyA-devI). yAma (pu.)=bata. mAnasa (7)-(1) mana; (2) mAnasa (sarovara). (10)=benuM joDakuM mAnasa (strI)=mAnasI (vidyA-devI). gujara (na) benuM joDakuM. mA (strI)=kapaTa. zujha (7, 0 co) joDavuM. mA (60)=rasto. guma (40)=dvitIya purUSavAcaka sarvanAma, mara (strI)=(1) mALA; (2) hAra. () yogI. (60, 10)=kaLI, khIlyA vinAnuM kula. (strI)=strI. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabda-kopaH 175 rohiNI ( strI0 )-2lie (vidyA-devI ). rahas (na0 ) vega. raudra (vi.)-bo2. rakSa (1,50 pAlane )-265 72. rac (10, U0 pratiyatne )-2ya. lakSa (10, U0 darzanAGkanayoH )-(1) madhu; (2) B. raJ (1, U. rAge )=100 thaj. zAna karavuM. raJjana (na0 ) . lakSmI (strI.)- bhI, ghana. rata (vi.)-mAsata, sagI. laGa (10, U0,1, 50 bhASAyAM dIptau sImAteikrame ca) rata ( na0 )-suma. ___ yoga. rati ( strI0 )-(1) suma; (2) ma. palI.. lavana (na0)oNata. ratna (na0)2la. latA (strI.)-ve. ram (1, A0 kIDAyAm )-2ma. lava (puM0)saMza. rava (puM0 ) pani. las (1, pa. dIptau )-zomag. ravi (puM0)sUrya. lAghava (na0)AdhutA. rasa (puM0)-2sa. lAbha (puM0 )-vAsa. rahita (vi0 )=2Dita. lAlasA (strI0)-5271. lAlita (vi.)-snehapUrva pANela. rA ( 2, 50 dAne )-Apay. lI (9, pa0 zleSaNe ) mogajInag. rAga (puM0)2. rAja (puM0)-201. loka (puM0 )-duniyA. rAja (1, U. dIptI )- za. lola (vi.)-saMghaTa. rAjan (puM0)-20. rAji (strI0) zrezi. vacana (na0)-payana. rAjin (vi.)-dIpAvanA2. vacas (na0)-yayana. rAjI (strI.) zreNi, 2. caja (na.)-4x. rAjIva (na.)-bha. vajrazRMkhalA (strI0)4/zaMsA (vidyA-vI). rAddhi (strI0 )-nirmANa bajrAMkuzI ( strI0 )- 1zI (vidhA-havI). rAzi (puM0)galA. bajrAzanI (strI0 )-4. ripu (puM0)zmana. vad (1, 50 vyaktAyAM vAci)-moraj. ruc (strI0)anti. vana (na0)=(1) ; (2) gala. vanitA (strI0)-nArI. ruci ( strI0)-(1) zobhA; (2) abhisApA, 4aa . vandu (1, A0 abhivAdanastuyoH)-namana 42j. ruc ( 1, A. dIptAvamiprItI ca )- rA. vandya (vi.)-pUrA sAya. haj (6, pa0 bho )-mAMgag. vapusa (na0) . ruj (strI0)roga. vapra (puM.)-poTa. ruha (1, pa. bIjajanmani prAdurbhAve ca)-gavaM. adhi vara (puM0)-52hAna. ___ ruha-30 . Aruha-mA38 . vara ( vi0 )-zreSTha. rUpa (na0 )-2135. varada (vi.)-yAsI thI mApanA2. rUpatA (strI0)saunhaya. varga (puM.)-samudAya, sabhUla. rai (puM0 )=(1) suvarNa; (2) dhana, varjita(vi.)-choTIdhesa. rocis (na.) . varNa (puM0)-raMga Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 caturvizatikA. varya (vi.)-pradhAna, bhujya. viza (6, 50 pravezane)-praveza 42. valakSa (vi.)-ghasa, sahe. vizada (vi.)-nirbha. valaya ( na0 )-maM . vizAla (vi0 )-vistArI. vallarI (strI0)sa. visara (puM0)-samUDa. vas (1, pa0 nivAse)-2j. viSTapa (na.)-bhuvana. vasu (na0)-nidhAna, dhana. vihaga (puM0 )pakSI. vastu (na.)=4hArtha. vIja (10, U. vyajane )=bho nAmayo. vaha (1,U. prApaNe)-dhAraNa 42. vIta (vi.)gayesa. vA (a.)- ne. vIra (puM0 )-(1) tIrtha42; (2) bamonA yovIsabhA vAca (strI0)-ANI. tIrtha42. vAjin (puM0)-ghe. vR (5, U, varaNe)-5saM6 42. vANI (strI0)-dezanA. vRjina (na0)-pApa. vAdin (vi0 )vAhI. vRddhi (strI0)-padhAro. vApI (strI0)-pAya. vRSTi (strI.)-12sAha. vAra (pu.)-sabhU. vai (a.)-(1) nizcayavAya 20yaya; (2) pAhavAraNa (puM0)-(1) hAthI; (2) ze te. pUrtinA arthamAM vaparAto avyaya. vAri (na.) . vaibudha (vi.)vanA saMgaMdhI. vAsa (puM0)-24Ae. vaibhava (na.)-saMpatti. vAsupUjya (puM0)nAnA mAramA tIrtha72. vaira (na0 )-6zmanAvaTa. vi (a.)-viyogasUya bhavyaya. vairoTyA (strI.)-vaizecyA (vidhA-hevI). vikAsa (puM0)=langI. vyajana (na0) mo. vighAta (puM0)-nAza. vyAja (puM0)-458. vigraha (puM0)-(1) 17, zarIra; (2) 419, 30. vyApta ( vi0)cyApekSA vijaya (puM0 )-sata. vyAhati (strI0)-nAza. vid ( 2, 50 jJAne)=ot]g; vrAta (na0)-sabhU. vid (7, A0 vicAraNe)-viyAraj. vidruma (puM0 )-52vAguM. zaMsa ( 1, pa0 sutau durgatau ca)-pamA 42vA. vidha (puM0) Ara. zakunta (puM0 )=56ii. vidhA (strI0)vidhAna, Arya, zakti (strI.)- tanuM Ayudha. vidhi (puM0) Arya. zaGkha (puM0 )-zaMbha. vidhvaMsa (puM0)-nAza. zacI (strI0)-ndrAzI. vinaya (puM.)-vinaya. zata (na0)-so. vinIta (vi.)-vinayayuja. zatapatra (na. )-sopAMgavANu bhaya. vipad (strI0 ). zatru (puM0)zmana. vipula (vi.)-vizANa. zam (a.)-bhubhavAyaOM avyaya. vimedana (na.)-nAza. zam (4, pa0 upazame )-zAMta thaq. vimala (puM0)aunInA teramA tIrtha52. zama (puM0 )-zAMta. vimala (vi0 ) nirmaga. zamaka (puM0)zAMta 42nA2. vimalita (vi.)-nirmaga aresa.. zamana (na.)-zAMti. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 zabda-koSaH zambhava (puM0 )aunonA zrIna tIrtha 2. sakala (vi.)-samasta. zaya (puM0 )-hAtha. saGkula ( vi0 )-vyAta. zara (puM. mA. saGgatA (bI.)-somata. zaraNa (na.)-zara. saGgha (puM0 )-samudAya. zastra (na0)-hathiyAra. saja (vi0 )-taiyAra. zasya (vi.)-prazaMsA-pAtra. sajana (puM0)sana, sAro bhAsa. zAnta (vi.)-zAnta. saJcaya ( puM0)-samUDa. zAnti (puM0 ) nonA sogamA tIrtha:2. sat (vi.) zAlanIya. zAnti (strI0)-bhAkSa. satata (vi0 )-pratikSA. zAsana (na0 )-AjJA. satatam (a.)mahAniza, sahA. zikhaNDin (puM0)-mo2. satya (vi0 ) sAyaM. zita (vi.)-tI. sada ( 1, pa. vizaraNagatyavasAdaneSu )ing. zirasa (na0)-masta. sadA (a.)-hamezA. ziva (puM0 ) mokSa. sadRza (vi0 )-samAna, tukSya. ziva (na0)-48yA. sahaNa ( puM0 ) sAro gupa. ziva (vi.)syArI. sadman (na0)-gRha, zizira (vi.)-zItala. saMtamasa (na.)-gATa gaMdhA2. zI ( 2, A0 svapne )-suj. sapadi (a0 ) mehama. zItala ( puM.)ononA hazamA tIrtha2. sabhA (strI.) sabhA. zukla (vi.)-zveta. sabhAjana ( puM0 )-satya, samAno mANusa. zuc ( strI0 )-zo. sabhAjana ( na0)-parozAgata. zubha (vi.)-zubha. sama (vi.)=(1) tujhya; (2) sAdhAraNa zulalA (strI0 )-saim. samana (vi.)-samasta. zekhara (puM0 )-bhugaTa. samam ( a0) sAye. zodhana (puM0)-zodha 42nA2. samaya (puM0) siddhAnta. zyAma (vi0)go. samavasaraNa (na.)dharma-zanAnuM sthala. zrama (puM0)-thA. samasta (vi.)-sa. zri (1, U. sevAyAm )-Azraya sato. samAdhi (strI.)-samAdhi. zrI (strI.)=(1) mAnavAyA za6; (2) 13bhI. samAna (vi.)-tujhya. zrImat (vi.)-zrIyuta, dhani. samudAya (puM0 )-sa. zru ( 1, pa0 zravaNe ) sAMga samRddhi (strI0)saMpatti, vaibhava. zruta ( na0)-zruta-zAna. sampad (strI0)3 , " zreya (vi.)-mAzraya 421 / sAya. samparAya (puM0 )-38. zreyAMsa (puM0)-onInA agyAramA tIrtha :2. samyaga (a.)-3 rIte. sarIsRpa (puM0)-sa. saMvara (puM0 ) 0 . saroja (na0 )-bhaga. saMzaya (puM0)-saMzaya. salila (na0) . saMsad (strI0=salA. sasj ( 1, U0 gatau )sa 2g. saMsAra (puM0)maI sasthA . saha (a0)sahita. 23 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ge sAdhU (5, pa0 saMsiddhau ) = sAdha, siddha 2. (7)=3414. sAmana (10)=(1) eka jAtanI nIti; (2) zAnti. sAmanta (puM0 ) = nAya. ARC (70)=@csd. sAra ( vi. )=sArabhUta, zreSTha. fire (jo)=fe. fa (f)=n, siddhi ( bI0 ) = bhokSa. sindhu (huM )=samudra. sindhu (strI0 ) = nahI. sItA (zrI. )=kSetra-devatA. sIman (strI0 ) =76. 6 ( 10 )=zreSThatAvAcaka zabda sukha (na0 )= su. supAtra (na. )=yeAgya pAtra. supArzva (kuM )=jainonA sAtamA tIrthaMkara. sumati (huM )=jainonA pAMcamA tIrthaMkara. sumanas ( na0 ) = puSpa. sumanas (vi0 ) = sundara bhanavAjA. imera ( puM. )=merU ( parvata ). sura (puM0 ) = va. surapa (puM0 )=U-dra. surabhI (strI0 ) gAya. suvidhi ( puM. )=jainonA navamA tIrthaMkara. suvrata ( guM. )=jainonA vIsamA tIrthaMkara. suSama ( na0 ) = sukha. sUnRta ( na0 ) - satya. saukhya ( na0 ) = suma. starfire (si)=dlovall. dharma ( chuM )=saudharma ( prathama devaloka ) sauvarNa ( vi0 ) = nabhaya stava (puM. )=stuti. stu ( 2, U0 stutau ) = stuti 52vI. stuti ( strI. )=stavana, prazaMsA. sthA ( 1, pa0 gatinivRttau ) = 2. sthAna (na0 ) = 56. sthAya (na0 ) = sthAna. caturviMzatikA. fet (fao)=3147. snA ( 2, pa0 zauce ) - snAna 42. (t)= a. spRhA ( strI0 ) = 424. sphur ( 6, pa0 sphuraNe ) = 2. smR ( 1, 50 cintAyAm ) = yA 42. marI (huM )=kAmadeva. syada (puM0 ) = vega. (7)=2909. svaT (huM )=indranuM vajra, UFC ( 7. )=svabhAva. svarga (na0 )=svarga. ha hati (strI0 ) = nAza. han (2, pa0 hiMsAgatyoH ) = hiMsA 2vI, bhAra hari (puM0 ) = ndra. i ( kuM. )=harakha. hasU ( 1, pa0 hasane ) = (sa. rmta (puM. )=hAtha. hastin (puM0 ) = hAthI. hA ( 3, pa0 tyAge ) =tya hetuM . Erfa ( at )=-121. dAtta ( kuM. )=hAsya. hiMsA ( strI0 ) = hiMsA. di ( 10 )=(1) nizcayAtmaka avyaya; (ra) pAdapUrtinA arthamAM vaparAto avyaya. dita (60 )=kalyANa. hita ( vi0 ) = dayAluarI. f()=2014. ha (1, 50 haraNe ) -2. hai ( z. )=saMbodhanavAcaka avyaya (F)=. daiti ( hrI. )=zastra, hathiyAra. hetu ( kuM. )=kAraNa. phrema ( 6 ) =suvarNa. (F). ghejA ( hrI~. )=tiraskAra. heli (puM0 )= sUrya, Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikApadyAnAmakArAdivarNakramaH padyAGkaH padyapratIkam 83 jinazAsanaM vijayate 75 jinasya bhAratI tamo26 jinAMhI naumi yo juSTA92 jinArcanarataH zrito madakalaM na tulyasyada 74 jaina janma dhiyaM varga43 jainamupamAnarahitaM 71 jainyavyAd vAk satAM datta ta (2) 16 tanvA'jamahAdalAbhayA 70 trilokIM phalayan pAtu tAsa) paghAGkaH padyapratIkam a (10) 24 adhyAsta yA kanakaruk sitavAraNezaM 47 anAdinidhanA'dInA 11 apetanidhanaM dhanaM budhajanasya zAntApadaM 13 abhayIkRtabhItimajjanaH 30 avantu bhavato bhavAt kaluSadhAsakAdarpakAH 55 avantyakhilaviSTapAzritasabhAjanAsUmRtA 35 avamasaMtamasaM tatamAnayat 91 azakyanutikaM harerapi bhavAdinirdhA(do)raNe 32 azizriyata yA'mbujaM dhRtagadAkSamAlA'pavAn 6. bhasiphalakamaNizrIkuNDikAstikA'laM A (3) 42 AnanditabhavyajanaM 28 ArUDhA garuDaM hemA25 AzAste yaH stavai yuSmA __ ka (7) 73 karotu no malijinaH 34 kalazakuntazakuntavarAGkita17 kurvantamuruprabhaM janaM 5 kusumabANacamUbhirapIDita6 kRtavato'sumatAM zaraNAnvayaM 7 kRtasamastajagacchubhavastutA 87 kRtasumatibalarddhidhvastarugmRtyudoSaM gha (1) 68 ghaNTendrazastraM saphalAkSamAlaM ca (1) 85 ciraparicitalakSmI projya siddhau ratArA 2 dAridyamadrisamavigrahatApanIya95 doSo doporusindhuprataraNavidhiSu nyAyazasyA yazasyAH dha (1) 64 dhatte gadAkSamiha patitAjanasya 93 na tvA nakhA'pavargapraguNaguruguNavAtamudbhUtamubhU89 namAmi jinapArzva! te zamitavigrahaM vigrahaM 9 namo bhuvanazekharaM dadhati devi ! te banditA1 namendramauligalitottamapArijAta49 nijamahimavijitakamalaM 56 nijAGgalatayojvalA vizadabandhujIvAbhayA 53 nireti gadavallarIgupilajanmakAntArataH 39 paTuritimiraughavyAhatAvaryameva 59 parasamayaripUNAM saMsado dArahetau 52 pavimuzalakarA lAbha 18 potatvaM vai bhavodadhau 78 pratijinaM kramavArisahANi naH 19 chinte bhavavAsarAma yA ja (11) 79 jayati tat samudAyamayaM dRzA36 jayati sAyatisAmakRdanvitA 77 jayasi suvrt| bhavyazikhaNDinA88 jinavacasi kRtAsthA saMzritA kamramAnaM 54 bhavanti na yadAnatA varavidhAvalIkAnanAH 29 bhavodbhavatRSAM bhRzaM kRtazivaprapaM cAmaraiH 61 bhavyaiH kathaJcidatiduHkhagabhIravApe| 4. bhramati bhuvi mahiNyA yA''mahAsindhu nAnA Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 padhAGkaH padyapratIkam ya (12) 63 yacchRNvato'tra jagato'pi samA'dhikA'raM 58 yadudayamadhigamya vyApadAnandamaca 3 yaddoSadArudaddaneSu rataH kRzAnuH 62 yadvAhavo varapurIparamArgalAbhAH 38 yamabhinavitumucairdivyarAjIvavAra27 yazo dhatte na jAtAri 44 yA dyutivijitatamAlA 4 yAM drAg bhavanti suramantrisamA namantaH 22 ye majjanodakapavitritamandarAgA94 ye meye merumUrdhanyatulaphala vidhAsattarUpAttarUpAH 46 ye nApitAH surucitai82 yairbhavyajanaM trAtuM ra (1) 14 rakSantyacaraM saM ca ye ca (10) 67 vajrAzana duSkRtaparvatAnAM 21 varNena tulyarucisampadi vidrumANAM 76 vAgdevI varadIbhUta 51 vijitavatI surakhaM dyA 86 vidadhadiha yadAjJAM nirvRtau zaMmaNInAM 81 vipadAM zamanaM zaraNaM 33 vimalakomalakokanadacchada 41 vimalitabahuta masamalaM caturviMzatikA. padyAGkaH padyapratIkam 37 viharati bhuvi yasmin devalokopamAnaH 15 vyAptA khilaviSTapatrayA za (6) 23 zacyAdidivyavanitaughadhavastuta ! - 50 zamitAkhilaruji nAnAM 12 zarAkSadhanuzaGkhabhRnijayazovalakSA matA 72 zyAmA nAgAnapatrA vo 45 zrImate vAsupUjyAya 80 zrutanidhIzini / buddhivanAvalI sa (11) 66 saMsArarUpaH subRhannudanvA 20 saMsmarata ratAM kuzezaye 57 samavasaraNabhUmau sajjitAryodayAyAM 31 samastabhuvanatraya prathana sajjanAnApadaH 84 sA'cchuptA'vyAd gaurI 96 siMhe'rsi helayA'laM jayati kharanakhairvIta niSThe'ta niSThe 90 sukhadhajalamaNDapa duritadharmabhRdbhyo hitAM 8 suphaNaratnasarIsRparAjitAM 10 sumerugirimUrdhani dhvanadanekadivyAna ke 48 sauvarNapaTTA zrIgaurI 69 stuta taM yena nirvRtyA ha (1) 65 hantuM mahAmohatamo'kSamANA Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka-pariziSTam zrIbappabhaTisUribhirviracitaM ||shaardaa-stotrm // kalamarAlavihaGgamavAhanA sitdukuulvibhuussnnlepnaa| praNatabhUmiruhAmRtasAriNI pravaradehavibhAbharadhAriNI // -drutavilamdhitam amRtapUrNakamaNDaluhAriNI tridazadAnavamAnavasevitA / bhagavatI paramaiva sarasvatI mama punAtu sadA nayanAmbujam // 1-2 // ,, -yugmam manahara haMsa pakSIrUpa vAhanavALI, zveta vastra, alaMkAra ane lepa (sugaMdhI dra0ya )thI yuta, praNAma rezA (mAyA) 35ii vRkSArnu (siMthana 421mA) amRtanI nIka jevI, uttama zarIranI kAtinA samUhane dhAraNa karanArI, amRtathI bharelA evA kamaDaLa vaDe manohara temaja deva, dAnava ane mAnavo vaDe sevita evI uttama bhagavatI sarasvatI mArA netra-kamalane sarvadA pavitra karo (arthAta mane darzana sApo). "-1-2 jinapatiprathitAkhilavAGmayI gnndhraannmnnddpnrtkii| gurumukhAmbujakhelanahaMsikA vijayate jagati zrutadevatA // 3 // -duta0 ja jinezvare prasiddha karelA samasta sAhityarUpa, vaLI gaNadharanA mukharUpa maDapane viSe nRtya karanArI temaja gurUnA vadana-kamalane viSe kaDA karanArI haMsikA evI zruta-devatA (sa22vatI) vizvamA vinayI varte cha."-3 1 dhAriNI' iti kha-ga-pAThaH / Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 caturviMzatikA. amRtadIdhitivimbasamAnanAM trijagatIjananirmitamAnanAm / navarasAmRtavIcisarasvatI premuditaH praNamAmi sarasvatIm // 4 ||-dut0 candra-maNDalanA samAna mukhavALI, traNa jagatanA leke vaDe sanmAna pAmelI temaja nava rasarUpI amRtanA kolethI (majaothI) paripUrNa evI nadInA samAna evI sarasvatIne huM harSapUrvaka praNAma karuM chuM." vitataketakapatravilocane ! viditaiphaitikRtamone ! dhavalapakSavihaGgamalAJchite! jaya sarasvati ! pUritavAJchite! // 5||-dut0 he vistRta ketaka (kevaDA)nA patra jevAM netravALI (zAradA)! karAvyuM che saMsArarUpI pApane tyAga jeNe evI he (vAgIzvarI)! he ta pAMkhavALA pakSIthI aMkita (arthAt he haMsarUpa vAhanavALI zruta-devatA) ! pUrNa karyA che anerone jeNe evI he (bhAratI) ! he sarasvatI tuM! jayavaMtI varta."--pa bhavadanugrahalezataraGgitA staducitaM pravadanti vipshcitH| nRpasabhAsu yataH kamalAbalA kucakalAlelanAni vitanvate ||6||-drut0 ApanI kRpAnA aMzathI caMcaLa banelA paDita rAja-sabhAmAM evuM ucita bele che ke jethI karIne teo lakSmIrUpI lalanAnA ratananI kalAnI krIDAne vistAra kare che (arthAt rAjasabhAmAM lakSmI prApta kare che)."---6 1 A padya zabdAlaMkArathI zobhI rahyuM che, kemake enAM prathamanAM be caraNomAM chevaTanA traNa akSaro samAna che, jyAre bAkInAM be caraNomAM chevaTanA cAra akSaro samAna che.. 2 "kamaphatara si -. 3 jema A padyanAM prathamanAM be caraNomAM chevaTane be akSaronI samAnatA najare paDe che, tevI vAta bAkInAM be caraNonA saMbaMdhamAM paNa joI zakAya che. che "saMtaku' pati -pATA 6 "tamAkuratA' si 4-: I 6 "' si -pAThA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 zAradA-stotram. gatadhanA api hi tvadanugrahAt __ kalitakomalavAkyasudhormayaH / cakitavAlakuraGgavilocanA janamanAMsi harantitarAM narAH // 7 // -druta0 " ( zAra!!) narthana vA chatAM 55 tArI pAthI bhRkSa (maNa) vacanAmRtanI Urmio (mojAMo)thI alaMkRta (thayelA) temaja vismaya pAmelA yuganA mAnAvA netravANA (anesA) manudhyo mAnavAnA bhanane atyaMta cha."-7 karasaroruhakhelanacaJcalA ___ tava vibhAti varA japamAlikA / zrutapayonidhimadhyavikasvaro jvalataraGgakailAgrahasAgrahA // 8 // -Tuta0 haratarUpI kamalane viSe krIDA karavAmAM capaLa evI, tathA zruta-sAgaranA madhyanA vikasvara temaja nirmala evA taraMgonI kalAne grahaNa karavAmAM AgrahavALI temaja zreSTha sevI tArI 5-bhAsA vizeSa zole cha."-8 dviradakesarimAribhujaGgamA sahanataskararAjarujAM bhayam / tava guNAvaligAnataraGgiNAM na bhavinAM bhavati zrutadevate! // 9 // -[ta0 "he sarasvatI ! tArA guNonI zreNinA gAnane viSe capaLa evA bhavya (janone hAthI siMDa, bha24I, s||5, huzmana, yA2, 2 tathA ne| bhaya (sAga) nathI. "-8 OM hrIM klIM blA~ tataH zrI tadanu hasakalahImatho e~ namo'nte lakSaM sAkSAjaped yaH karasamavidhinA sattapA brahmacArI / niryAntI candravimbAt kalayati manasA tvAM jagaccandrikAbhAM so'tyarthaM vahnikuNDe vihitaghRtahutiH syAd dazAMzena vidvAn / / 10 / / -srag0 'kAmaH' iti g-paatthH| 2 'jvalanataskararAjirujAM' iti k-paatthH| bhavate' iti k-paatthH| 4 '' iti kh-paatthH| 5 niryAmtI' iti kh-g-paatthH| 6 'vimbA' iti k-paatthH| Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 caturvizatikA. OM PS dahIM tyAra pachI strI ane vaLI tyAra bAda dR, sa, za, 4 ane ? tathA vaLI tyAra bAda zuM ane atamAM namaH (arthAta vastra che namaH) e jApa je brahmacaryapUrvaka uttama tapa karIne hasta-samAna (arthAta naMdAvarta yA zaMkhAvarta) vidhi vaDe sAkSAta lAkha vAra jape temaja candra-maDalamAMthI bahAra nIkaLI AvatI tathA vizvane viSe candra-prabhA (cAMdaNa) jevI evI tane manathI dekhe, te manuSya dazAMza (daza hajAra jApa) pUrvaka agni-kuDamAM ghI homa karIne prakhara paDita bane."--10 re re lakSaNa-kAvya-nATaka-kathA-campUsamAlokane kvAyAsaM vitanoSi vAliza ! mudhA kiM namravakrAmbujaH ? / bhaktayA''rAdhaya mantrarAjamahaso'nenAnizaM bhAratI yena tvaM kavitAvitAnasavito'dvaitaprabuddhAyase // 11 // --zArdUla0 he bALaka! namra vadana-kamalavALe thaIne tuM lakSaNa, kAvya, nATaka, kathA ane caMnyU jovAmAM zA mATe phogaTa prayAsa kare che ? A maMtra rAjarUpa mahuthI bhaktipUrvaka tuM pratidina sarasvatInuM ArAdhana kara ke jethI tuM kavitA karavAmAM sUryanA samAna pratApI thaI asAdhAraNa paNDita thAya."--11 cazcaJcandramukhI prasiddhamahimA vAcchandyarAjyapradA __ nAyAsena surAsurezvaragaNairabhyarcitA bhktitH| devI saMstutavaibhavA malayajAlepAraGgayutiH rajA mAM pAtu sarasvatI bhagavatI grosaMjIvanIrA -sALaMDha0 hAlatA candranA jevA vadanavALI, prasiddha prabhAvavALI, svataMtratArUpI rAjaya arpaNa karanArI, deva ane dAnavonA svAmIonA samUho vaDe bhaktipUrvaka anAyAse ratuti karAyelI, prazaMsA pAmelI saMpattivALI, malayaja (candana)nA leparUpI aMganA raMganI prabhAvALI temaja (svarga, maryAM ane pAtAlarUpI) tribhuvanane sajIvana karanArI evI suprasiddha te bhagavatI devI sarasvatI mAruM rakSaNa kare."--12 ta prag0 rRti va-jA | 1 "Ama' sUti -Fr. 2 "sa tenA" ti vana-vATakA 3 "aa che "vahutiH' hari -pATaHT Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAradAstotram stavanametadanekaguNAnvitaM ___ paThati yo bhavikaH pramainAH prge| sa sahasA madhurairvacanAmRtai nUpagaNAnapi raJjayati sphuTam // 13 // -druta0 "je bhavya prANa prallita cittapUrvaka A aneka guNothI yukta stotra savAranA paheramAM bhaNe che, te madhura vacanarUpa amRta vaDe nRpationA samUhane paNa ekadama 25 zata puzI 3 cha. "-13 // iti zrIzAradAstotraM vappabhaTTisUribhirviracitam // 10manAt prage' iti kh-paatthH| 2 'mahasA' iti ka-pAThaH / 24 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha-pariziSTam e~ OM namo jinAya / // zrIvappamaTTisaricaritam // gurjaradeze pATalipure jitazatru rAjA rAjyaM karoti sma / tatra zrIsiddhasenanAmA sUrI. zvaro'sti sma / sa moDherakapuramahAsthAne zrImahAvIranamaskAra karaNAya AgataH, zrImahAvIraM natvA tIrthopavAsaM kRtvA cAtmArAmarato yoganidrayA sthitaH san svapnaM dadarza, yathAkezarikizorako devagRhopari krIDati / svapnaM labdhvA'jAgarIt / maGgalyastavanAmyapAThIt / prabhAte ca caityaM gataH / tatra pavArSiko bAla eko bAlAMzumAlisamadyutirAjagAma / sUriNA pRSTaH-bho arbhaka! kastvam ? kuta AgataH / tenoktam-paJcAladeze dra(du?) mbAudhIgrAme pappAkhyaH kSatriyaH, tasya bhaTi ma sadharmacAriNI, tayoH sUrapAlanAmA putro'ham / mattAtasya bahavo bhujabalagarvitAH saparicchadAH zatravaH santi, tAn sarvAn hantuM sannA calannAsam, pitrA niSiddhaH-vatsa! bAlastvaM nAsmai karmaNe pragalbhase, alamudyogena / tato'haM kruddhaH-kimanena nirabhimAnena pitrA'pi, yaH svayamarIn na nihanti mAmapi nantaM nivArayati ? apamAnena maataapitraavnaapRcchyaatraagtH| sUriNA cintitamaho divyaM ratnam ! na mAnavamAtro'yam / "tejasAM hi na vayaH samIkSyate" iti vimRzya bAla AlApitaH-vatsa! asmAkaM pArzva tiSTha nijagRhAdhikasukhena / bAlenoktam-mahAn prasAdaH, (sa) svasthAnamAnItaH, saGgho hRSTaH / tadrUpavilokanena dRSTayastuSTiM na manyante, pAThayitvA vilokitaH, ekAhena zlokasahasramadhyagISTa / guravastuSTuvuH / ratnAni puNyapra. karaprApyAni / dhanyA vayam / tena bAlakenApyalpadinairlakSaNasAhityAdIni bhUyAMsi zAstrANi paryazIlipata, tato guravo drambAudhIgrAme jagmuH, vAlasya pitarau Agato vandituM, gurubhirAlApitau-putrA bhavanti bhUyAMso'pi, kiM taiH saMsArAvakarakRmibhiH? / ayaM tu yuvayoH putro vratamIhate / dIyatAM naH, gRhyatAM dharmam(maH), naSTaM mRtaM sahanti(nte) hi pitaro nijatanayam , zlAghyo'yaM bhavatitIrghaH / pitRbhyAM uktam-bhagavan ! ayameka eva matkulatantuH kathaM dAtuM zakyate ? / tAvatA savidhasthena sUrapAlena uditam-ahaM cAritraM gRhAmyeva / yataH "sA buddhiH pralayaM prayAtu kulizaM tasmin zrute pAtyatAM valgantaH pravizantu te hutabhuji jyAlAkarAle guNAH / yaiH sarvaiH zaradindukundavizadaiH prAptairapi prApyate bhUyo'pyatra purandhrirandhranarakakroDAdhivAsavyathA // 1||"-shaarduul. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 caturvizatikA. tato jJAtatannizcayAbhyAM mAtApitRbhyAM jalpitam-bhagavan ! gRhANa pAtrametat / paraM vappabhaTTiriti nAma asya kartavyam / gurubhibhaNitam-astu ko dopaH?, puNyavantau yuvAm , yuvayorayaM lAbhaH sampannaH / bappaM bhaTiM ca ApRcchaya sUrapAlaM gRhItvA siddhasenAcAryAH moDherakaM gtaaH| zaMtASTake vatsarANAM, gate vikrmkaaltH| saptAdhike rAdhazukla-tRtIyAdivase gurau // 1||-anussttup dIkSA dattA / vappabhaTiriti nAma vizvavallabhaM jughuSe / saGghaprArthanayA tatra cAturmAsikaM kRtam // bahirbhUmigatasya bappabhamahatI vRSTimataniSTa ghanaH / kvApi devakule sthitaH saH, tatra devakule mahAbauddhaH ko'pi pumAnAgataH / atra devakule prazastikAvyAni rasADhyAni gambhIrArthAni tena bappabhaTTipArthAt vyAkhyApitAni / tataH sa bappabhaTinA samaM vasatimAyAtaH, gurubhirAzIbhirabhinanditaH, AmnAyaM pRssttH| tato'sau jagAda-bhagavan ! kAnyakujadeze gopAlagiridurganagare yazodharmanRpateH suyazAdevIkukSijanmA nandano'haM, yauvane nirargalo dhanaM lIlayA vyayan pitrA kupitena zikSitaH-vatsa! dhanArjakasya kRcchramasthA. navyayI putro na vetti, tatastvaM mitavyayo bhava / tato'haM kopAdihAgamam / guravo'pyUcuHkiM te nAma? / khaTikayA bhuvi likhitvA darzitaM Ama iti / "mahAjanAcAraparamparedazI ___ svanAmAdi (ma sAkSAt) truvate na sAdhavaH / ato'bhidhAtuM na tadutsahe puna __ jainaH kilAcAramucaM vigAyati ||1||"-upendrvtraa tasyAzritatvena guravo hRSTAH / cintitaM ca taiH-- pUrva zrIrAmasainye'sau, dRSTaH pANmAsikaH zizuH / pIluvRkSamahAjAlyAM, vstraandolkmaasthitH||1||-anu0 acalacchAyayA ca puNyapuruSo nirNItaH / tatastajananI vanyaphalAni vicinvAnA'smAbhirbhaNitA-vatse ! kA tvam ? kiM vA tava kulam ? / sA'vAdIni kulam-ahaM rAjaputrI kanyakubjezayazodharmapatnI suyazAnAmA'haM / asmin sute garbhasthite sati dRDhakArmaNavazIkRtadhavayA bakulapramANayA kRtyayeva krUrayA sapatnyA mithyA parapuruSadoSamAropya gRhAniSkAzitA / apamAnena zvazurakulapitRkule hitvA bhramantIha samAgatA vanavRttyA jIvAmi bAlaM ca pAlayAmi / idaM zrutvA'smAbhiH proktA-vatse!. asmaJcaityaM samAgaccha, vatsaM 1 idaM payaM prabhAvakacaritre (pR. 129) bhapi dRzyate / 2 asyollekhaH prabhAvakacaritre (pR. 13.) api, parantu tatra zizusthAne kileti pAThaH / Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvappabhaTTisUricaritam 189 pravardhaya / tayA tathA kRtam / sapatyapi bahusapatnIkRtamaraNaprayogairmamAra / tato viziSTapuruSaiH kanyakubje yazodharmA vijJaptaH-deva! suyazA rAjJI nirdoSA'pi (tvayA nirvAsitA, saputrA samAnIyatA, rAjJA tussttvaa''niitaa)| kadAcid viharanto vayaM tasyA dezaM gtaaH| tayA pUrvapratipannaM smarantyA vayaM vanditAH, anenAmanAmnA tatsutena bhAvyam / evaM ciraM vibhAvya sUrayastamUcuH-vatsa! vasa nizcinto nijena suhRdA bappamahinA samaM asmatsannidhau tvam / gRhANa kalA:-likhitaM 1 gaNitaM 2 gItaM 3 nRtyaM 4 vAdyaM 5 paThitaM 6 vyAkaraNaM 7 chando 8 jyotiSaM 9 zikSA 10niruktaM 11 kAtyAyanaM 12 nighaNTuH 13 patracchedyaM 14 nakhacchedyaM 15 ratnaparIkSA 16 AyudhAbhyAsaH 17 gajArohaNa 18 turagArohaNaM 19 tayoH zikSA 20 mantravAdaH 21 yantravAdaH 22 rasavAdaH 23 khanyavAdaH 24 rasAyanaM 25 vijJAnaM 26 tarkavAdaH 27 siddhAntaM 28 viSavAdaH 29 gAruDavAdaH 30 zakunavAdaH 31 vaidyakavAdaH 32 AcArya vidyA 33 AgamaH 34 prAsAdalakSaNaM 35 sAmudrikaM 36 smRtiH 37 purANaM 38 itihAsaH 39 vedaH 40 vidhiH 41 vidyAnandavAdaH 42 darzanasaMskAraH 43 khecarIkalA 44 amarIkalA 45 indrajAlaM 46 pAtAlasiddhiH 47 dhUrtazambalaM 48 gandharvavAdaH 49 vRkSacikitsA 50 kRtrimamaNikarma 51 sarvakaraNI 52 vazIkarma 53 paNakarma 54 citrakarma 55 kASThaghaTanaM 56 pApANakarma 57 lepyakarma 58 camakarma 59 yantrakarasavatI 60 kAvyaM 61 alaMkAraH 62 hasitaM 63 saMskRtaM 64 prAkRtaM 65 paizAcikaM 66 apabhraMzaH 67 kapaTaM 68 dezabhASA 69 dhAtukarma 70 prayogopAyaH 71 kevalIvidhiH 72 / etAH sakalAH kalAH zikSitavAn, lakSaNatarkAdi paricitavAn, bappabhaTinA sAkamasthimajAnyAyena prItiM vaddhavAn / yataH "ApAtaguvIM kSayiNI krameNa ___ hrasvA puro vRddhimatI ca pazcAt / dinasya pUrvAdhaparArdhabhinnA __chAyeva maitrI khalasajjanAnAm // 1||"--upjaatiH kiyatyapi gate kAle yazodharmanRpeNAsAdhyavyAdhibAdhitena paTTAbhiSekArthaM AmakumArA''kAraNAya pradhAnapuruSAH prahitAH / anicchannapi taistatra niitH| piturmilitaH, pitrA''liGgitaH, savASpagadgadaM upAlabdhazca "dhig vRttatAM samucitAM dhiganAvilatvaM dhik kundasundaraguNagrahaNAgrahatvam / cakraikasImni tava mauktika ! yena vRddhi rvArdhana tasya kathamabhyupayujyase yat ? // 1||"-bsnttilkaa 1 dvAsaptatikalAnAM prabhAvakacaritre'pi nAmollekhaH, kintu tatra kacit kacid minnatA vartate / Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 caturvizatikA. abhiSiktazca rAjye / zikSitazca prajApAlanAdau / etat kRtvA yazodharmA''hataM tridhA zuddhyA zaraNaM zrayan dyAM gataH / Amo rAjA pituraurSadehikaM kRtavAn, dvijAtidInalokAya vittaM dattavAn / lakSadvayamazvAnAM, hastinAM rathAnAM ca pratyekaM caturdazazatI, ekA koTI padAtInAM, evaM rAjyazrI zrIAmasya nyAyArAmasya / tathA(pi) bappa(bhaTTi)mitraM vinA palAlapUlaprAyaM manyate sma sH| tato mitrAnayanAya pradhAnapuruSAnapreSIt / taistatra gatvA vijJaptam -zrIbappabho! AmarAjaH samatkaNThayA''hayati, AgamyatAm / bappamahinA gurUNAM vadanakamalamavalokitaM, taiH saGghAnumatyA gItArthayatibhiH samaM bappa(bhaTTi)muniHprahitaH, Amasya puraM gopAlagiri prApa / rAjA sabalavAhanaH sammukhamagAt / pravizya(veza?) mahamakApIt, saudhamanaipIt, avocat-bhagavan ! ardharAjyaM gRhANa / tenoktam-asmAkaM nimranthAnAM sAvadhena rAjyena kiM prayojanam ? / yataH "anekayonisampAtA-nantabAdhAvidhAyinI / __ abhimAnaphalaiveyaM, rAjyazrIH sA'pi nazvarI ||1||"-anu0 tato rAjJA'sau tuGgagRhe sthApitaH / prAtaH samAgatAya bappabhaye nRpeNa siMhAsanaM bhaNDApitam / tena gaditam-urvIpate! AcAryapadaM vinA siMhAsanaM na yuktam / gurvAzAtanA bhavet / tato rAjJA bappAH pradhAnasacivaiH saha gurvantike prahitaH, vijJaptikA ca dattA-yadi prANaiH kArya tadA prasadya sadyo'yaM maharSiH sUripade sthApyaH, (yataH) "yogyaM sutaM ca ziSyaM ca, nayanti guravaH zriyam", sthApitamAtrazcAtra zIghraM preSaNIyaH, anyathA'haM na bhavAmi, mA vilambatAm / akhaNDaprayANakarmoDherakaM prAptaH / prabho! rAjJo vijJaptyarthI anusAyoH, ucitajJA hi bhavAdRzAH // ___ atha zrIsiddhasenAcAryappabhaTTiH sUripade sthApitaH / tadaGge zrIH sAkSAdiva saGkAmantI dRSTA / rahasi zikSA dattA-vatsa! tava rAjasatkAro bhRzaM bhAvI / tatazca lakSmIH pravasya'ti / tatra indriyajayo duSkaraH / tvaM brahmacArI mahAn bhaveH / "vikArahetau sati vikriyante, yeSAM na cetAMsi ta eva dhIrAH" anena mahAvratena mahattaraH sphuriSyasi / ___ "ekAdaze'dhike tatra, jAte vrssshtaassttke|| vikramAkhye'bhavat sUriH, kRSNacaitrASTamIdine // 1||"-anu0 guruNA AmarAjasamIpe preSitaH / tatra prAptaH gopAlagireH prAsuke vanoddeze sthitH| rAjA abhyAgatya mahAmahena taM purIM prAvIvizat / zrIbappabhaTTisUriNA tatra dezanA klezanAzinI kRtA1 tacchrutvA zrIvappabhaTTisUriryadakarot tat kathyate "bhaktaM bhaktasya lokasya, vikRtIzcAkhilA api / Ajanma naiva bhokSyeha-mamuM niyamamagrahIt ||"-prbhaavk0 (pR. 135) 2 'vikramAt so'bhavat' iti pAThaH prabhAvakacaritre (pR0 115) / Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 zrIvappabhaTTisaricarita "zrIriyaM prAyazaH puMsA-mupaskAraikakAraNam / tAmupaskurvate ye tu, ratnasUstairasau rasA // 1||"-anu0 _ Amena gurUpadezAdekottarazatahastapramANaH prAsAdaH kAritoH gopagirI, aSTAdazabhArapramANaM zrIvardhamAna vimbaM tatra nivezayAMbabhUva, pratiSThA vibhAvayAMcake / tatra caitye mUlamaNDapaH sapAdalakSasauvarNaTaGkakairnippannaH iti vRddhAH prAhuH / AmaH kuJjarArUDhaH sarvA caityavandanAya yAti, mithyAdRzAM dRzau saindhavena pUryete, samyagdRzAmamRtenaiva / evaM prabhAvavAn prAtarnRpo'mUlyamanarthya siMhAsanaM sUraye nivezApayati / tad dRSTvA vipraiH krudhA jvaladbhiH bhUpo vijJaptaH-deva! zvetAmbarA amI zUdrAH, ebhyaH siMhAsanaM kim ? adhastAt paraM hrasIyo bhavatu / muhurmuhustairitthaM vijJaptyA kadarthyamAnaH pArthivo mUlasiMhAsanaM kozagaM kArayitvA'nyat ladhvAropayat , pratyUSe sUrIndreNa dRSTvA ruSTeneva rAjJo'gre paThitam "mardaya mAnamataGgajadarpa, vinayazarIravinAzanasarpam / kSINo darpAd dazavadano'pi, yasya na tulyo bhuvane ko'pi // 1 // ' idaM zrutvA rAjJA hINena sadA bhUyo mUlasiMhAsanamanujJAtam / aparAdhaH kSAmitaH // ekadA sapAdakoTI heno dattA gurubhyaH / tairnirIhaiH sA jIrNoddhAre RddhiyuktazrAvakapAH vyyitaa|| anyadA zuddhAnte pramlAnavadanAM vallabhAM dRSTvA prabhoH puro gAthAdha rAjA prAha___ "ajavi sA paritappai, kamalamuhI appaNo pamAeNaM / " "suttaviuddheNa tae, jIse pacchAiyaM aMgaM ||1||"-aaryaa uttarArdhana prabhuNA pratyuttaraM dattam / rAjA AtmasaMvAdAt camatkRtaH // anyadA priyAM pade pade mandaM saJcarantIM dRSTvA gAthAdhaM rAjA jagAda "bAlA caMkammaMtI, pae pae kIsa kuNai muhabhaMgaM ? / " __ "nUNaM ramaNapaese, mehaliyA chivai nahapaMtI ||1||"-aaryaa etadUrdhva samasyayA pUritaM guruNA / idaM zrutvA rAjA mukhaM nizvAsAhatadarpaNasamaM dadhe amI madantaHpure kRtaviplavA iti dhiyA, taccAcAryaiH kSaNArdhanAvagatam, cintitaM ca-aho! vidyAguNo'pi doSatAM gataH "jaladherapi kallolA-zcApalAni kaperapi / zakyante yatnato rorbu, na punHprbhucetsH||1||"-anu0 rAtrau sUriH saGghamanApRcchaya rAjadvArakapATasampuTataTe kAvyamekaM likhitvA purAd bahiryayo / tadyathA 1 adyApi sA paritapati, kamalamukhI AtmanaH pramAdena / suptavibuddhena tvayA, yasyAH pracchAditamaGgam // 1 // 2 bAlA cakrAmyantI, pade pade kutaH kurute mukhbhnggm|| nUnaM ramaNapradeze, mekhalayA spRzyate nakhapatiH // 1 // Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 caturviMzatikA. "yAmaH svasti tavAstu rohaNagire! mattaH sthitiM pracyutA vartiSyanta ime kathaM kathamiti svapne'pi maivaM kRthAH / zrImaMste maNayo vayaM yadi bhavallabdhrapratiSThAstadA te' zRGgAraparAyaNAH kSitibhujo maulau kariSyanti nH||1||-shaarduul. ruciracaraNAraktAH saktAH sadaiva hi sadgatI paramakavayaH kAmyAH saumyA vayaM dhavalacchadAH / guNaparicayoddharSAH samyag guNAtizayaspRzaH kSitipa! tava bho'bhyarNa tUrNa su~mAnasamAzritAH ||2||"-hrinnii dinaiH katipayairgoMDadezAntarviharan lakSaNAvatInAmnyAH puro bahirArAme samavAsArSIt / tatra pure dharmo nAma rAjA / sa ca guNajJaH / tasya sabhAyo vAkpatinAmA kviraajo'sti| tena sUrINAmAgamanaM lokAdavagatam / jJApitazca rAjA |raajnyaa pravezamahaH kAritaH / pUrmadhye saudhopAnte gurustuGgagRhe sthitaH / rAjA nityaM vandate / kavayo raJjitAzca / prabhAvanA praidhate sma yazazca kundazubhram // itazca yadA bappabhaTiH kRtavihAraH prAtaH zrIAmapArzva nAyAtaH, tadA tena sarvatrAvalokitaH, na lbdhH| jAto vilakSita AmaH, 'yAmaH svasti tava0' ityAdikAvyaM dRSTam / varNA upalakSitAH / dhruvaM sa mAM muktvA'pagata eveti nirNItam // anyadA bahirgatena rAjJA mahAbhujaGgamo dRSTaH / taM mukhe dhRtvA vAsasA''cchAdya saudhaM gataH, kavivRndAya samasyAmarpitavAn __"zastra zAstraM kRSividyA, anyo yo yena jIvati / " pUritA sarvairapi, na tu nRpazcamaccakAra hRdayAbhiprAyAkathanAt / tadA bappabhahiM bADhaM smR. tavAn / sA hRdayasaMvAdinI gIstatraiva / atha paTahamavIvadat / tatredamajUghuSat-yo mama hRdgatA samasyAM pUrayati tasmai suvarNaTaGkakalakSaM dadAmi / tadA gopagire takAraH kazcid gauDadezaM gataH, sa vappabhaTisUrINAmane tatsamasyApAdadvayaM kathitavAn / sUriNA pazcimArdha peThe "sugRhItaM ca kartavyaM, kRSNasarpamukhaM yathA // 1||"-anu0 sa hi bhagavAn SavikRtityAgI siddhasArasvato gaganagamanazattyA vividhatIrthavandanazaktiyuktaH tasya kiyadetat ? / sa dyUtakArastasya pAdadvayaM gopagirau zrIAmAya nivedita1 'mAma!' ityapi paatthH| 2 'ke' iti pAThAntaram / 3 asya pamasyedaM sthAnaM na samIcInaM, kAvyamekaM likhitvetyulekhAt, asya prastAvastu dharmanRpadezanAsamaya iti prabhAvakacaritrAt (pR. 139) pratibhAti / 4 'sumAnasasaMmitAH' iti pAThaH prabhAvakacaritre (pR0 139) / Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIeppaTisUricaritam 193 vAn / rAjA dadhyo-aho ! sughaTitatvamarthasya / taM papraccha-kena keyaM pUritA samasyA? / dyUtakRdAha-lakSaNAvatyAM bappabhaddisUriNA jJAnabhUriNA prApUri / tasyocitaM dAnaM cakre // anyadA rAjA nagaryA bahirniryayo / nyagrodhadumAdhaH pAndhaM mRtaM dadarza, zAkhAyAM lambamAnaM karapatramekaM vigrupAM vyUha sravantaM gAthArdhaM ca viziSTe grANi likhitaM khaTinyA'. pazyat "taiyA maha niggamaNe, piyAi thoraMsuehiM jaM runnaM / " tadapi samasyApAdadvayaM rAjJA kavibhyaH kathitaM, ( kintu) na kenApi suSTu prapUritam / rAjA cintayati sma "vezyAnAmiva vidyAnAM, mukhaM kaiH kairna cumbitam ? / __ hRdayagrAhiNastAsAM, dvitrAH santi na santi vA // 1||"-anu0 hRdayagrAhI sa eva mama mitraM sUrivaraH, sa eva daurodariko nRpeNa upasUri praipi / sUriNA akSinimiSamAtreNa pUritA samasyA "karaMpattayaviMdU iya, nivaDaNeNa taM aja saMbhariyaM // 1 // " tat puna takArAt zrutvA rAjJA dRDhotkaNThitena sUrerAhAnAya vAgminaH sacivAH prahitAH / upAlambhasahitA vijJaptizca dade / prAptAste tatra / dRSTAstaistatra sUrayaH, upalakSya vanditAH, rAjavijJaptirdattA / tatra likhitaM vAcitaM gurubhiH "na gaGgAM gAGgeyaM suyuvatikapolasthalagataM na vA zuktiM muktAmaNirurasijaisyAtra rasikaH / na koTIrArUDhaH smarati ca savitrI maNicaya stato manye vizvaM svasukhanirataM snehaviratam // 1||"-shikhrinnii "chAyAkAraNi siri dhariya ajavi bhUmi pddNti| pattaM iha patattaNa taruvara! kAiM karaMti // 2 // " sacivA apyUcuH-svAmin ! AmarAjA nirvyAjaprItirvijJapayati-samAgamyatAM shiighrm| ayaM dezo vasantavataMsitodyAnalIlAM lambhanIyaH, bhagavadvAgrasalubdhAnAmasmAkaM itarakavivAga na rocate / ( yataH) 1 tadA mama nirgamane, priyayA sthUrAzrumiryad ruditam / 2 karapatrakaSindUnAmiti, nipatanena tadadya saMsmRtam // 1 // 3 'jAsvAdarasikaH' iti pAThAntaraM prabhAvakacaritre (pR0 141) / 4 'rArUDhaM smarati ca savitrI ca subhuvaM' iti prabhAvaka-caritra-pAThaH / 5 chAyAkAraNAt zirasi etAni adyApi bhUmau patati / patramiha patanazIlaM taruvara ! kimu karoSi ? // 6 'pattaha pahu pattattaNaM, varataru ! kAiM.' iti pAThaH upadeza-ratnAkare (57 ptraa)| 25 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 caturviMzatikA. "kathAsu ye labdharasAH kavInAM te nAnurajyanti kathAntareSu / na granthiparNapraNayAzcaranti kastUrikAgandhamRgAstRNeSu // 1||"-upjaatiH tadAkarNya snehaM dadhau, sUribhiH sacivAzcocire-zrIAmo nRpa uttamamajJa evaM bhASaNIyaH "asmAbhiryadi vaH kArya, tadA dharmasya bhuupteH| sabhAyAM channamAgamya, svayamApRcchayatAM drutam // 1||"-anu0 asmAkamiti hi pratijJA'sti dharmeNa rAjJA saha-svayamAmaH sametya tvatsamakSaM yadA 'smAnAkArayati kila tadA tatra yAmaH, nAnyatheti-pratijJAlopazca nocitaH satyavAdinAM pratiSThAvatAm / tato mantriNa upakanyakubjezamAjagmuH / sUriNA yaduktamuktam, lekhazcAdarzi / tatra likhitaM yathA-- "vijheNa viNAvi gayA, nariMdabhavaNesu hu~ti gAraviyA / viMjho na hoi vaMjho, gaehi vahuehivi gaehiM // 1||-aaryaa mANasasaraha suhAI, jaivi na labhaMti rAyahaMsehiM / tahavi na tassa teNa viNA, tIrucchaMgA na sohaMti // 2 // -, parisesiyahaMsaulaM-pi mANasaM mANasaM na saMdeho / annatthavi jattha gayA, haMsA vivayA na bhannaMti // 3 // -, haMsA jahiM gayA tahiM, gayA mahimaNDaNA havaMti / chehau tAha mahAsara-ha je haMsehiM muccanti // 4 // -,, malayau sacaMdaNucciya, naimuhahIraMtacaMdaNadumoho / panbhaTThapi hu malayA-u caMdaNaM jAi mahayagdhaM // 5 // -,, 1 vindhyena vinA'pi gajA narendrabhuvaneSu bhavanti gauravitAH / vindhyo na bhavati vandhyo gateSu bahukeSvapi gajepu // 1 // mAnasasarovarasya sukhAni yadyapi na labhyante raajhNsaiH| tathApi na tasya tairvinA tIrotsaGgA na zobhante // 2 // parizeSitahaMsakulamapi mAnasaM mAnasaM na sandehaH / anyatrApi yatra (kutra) gatA haMsA vivayaso na bhaNyante // 3 // haMsA yantra gatAstatra gatA mahImaNDanA bhavanti / chedasteSAM mahAsarasAM yAni haMsairmucyante // 4 // malayaH sacandana eva nadImukhahiyamANacandanadumAghaH / prabhAmapi ca malayAt candanaM yAti mahAya'm // 5 // Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvappabhaTTisUricaritam agghAyaMti mahuyarA-'vikaM kamalAyarANa mayaraMdaM / kamalAyarovi diTTho, suovi kiM mahuyaravihuNo? // 6 // ikkeNa kucchuheNaM, viNAvi rayaNAyarucciya smuddo| kucchuharayaNaMpi ure, jassa ThiyaM succiya mahagyo // 7 // tai mukkANavi taruvara!, phiTTai pattattaNaM na pattANaM / tuha puNa chAyA jai hoI kahavi tA tehi pattehiM // 8 // " je kevi pahU mahima-Dalammi te ucchudehasAricchA / sarasA jaDANa manbhe, virasA pattesu dIsaMti // 9 // saMpaiDa pahuNo pahuNo, pattaNaM kiM ciraMtaNapahUNaM? / dosaguNA guNadosA, ehiM kayA na hu kayA tehiM // 10 // " etad vAcayitvA sotkaNThaM nRpaH sArakatipayapuruSAvRto'cAlIt, godAvarItIragrAmamekamagamat , tatra khaNDadevakule vAsamakArSIt / devakulAdhiSThAtrI vyantarI saubhAgyamohitA ganeva bharataM bheje|prbhaate karabhamAruhya tAM devImApRcchaya prabhupAdAntaM prApa, gAthA papATha bhAghrAyanti madhukarA bhapyekaM kamalAkarANAM makarandam / kamalAkaro'pi dRSTaH zruto'pi kiM madhukaravihIna: ? // 6 // ekena kaustubhena vinApi ratnAkara eva samudraH / / kaustubharamamapi urasi yasya sthitaM sa eva mahArghaH // 7 // svayA muktAnAmapi taruvara! bhrazyati patratvaM na patrANAm / tava punazchAyA yadi bhavati kathamapi tAvat taiH patraiH // 8 // ye ke'pi prabhavo mahImaNDale te ithudehasahakSAH / sarasA jaTAnAM (jaDAnAM) madhye virasA: patreSu (pAtreSu ) dRzyante // 9 // samprati prabhavaH prabhavaH prabhutvaM kiM cirantanaprabhUNAm ? / doSaguNA guNadoSA ebhiH kRtA naiva kRtAstaiH // 10 // prabhAvakacaritre'pi imAH sapta gAthA dRzyante, parantu tatrAzuddhatvAdU bahudhA pAThabhinnatA iti pratibhAti bhayaM suvizeSo yada nimnalikhitA gAthA tannAdhikAH / tatreyaM tu prAthamikA gamayamANasucaMdaNu bhamarurayaNAyaU seri khaMDu / jaDaucchayu bappabhaTTi kiu strupgaahaasNddu|| khaMDaviNAdi akhaMDa maMDalocceva pussinnmaacNdo| harasirigayapi sohaha nanei vimalaM sasirakaMDam // jaDa samvacchamahacciya uvari sumaNANi savvarukkhANaM / dAveviva uti guNA yahu pattiyA pAvae koDim // bhanayogAthayorekA tu 'tai mukAvi0' iti gAthAyAH purataH, anyA tu tduttrtH| 2 patasthAne vina-likhitA gAthA prabhAvakacaritre iya ujuyasIlAlaM kiyANa yAyapaDiyavayaNa sohaannaa| guNavaMta ghANa pahuNo pahuNo guNavaMtayA dulahA // Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 caturviMzatikA. "aMjavi sA sumarijjai ko neho egraaiie|" sUrihiM prAha "golAnaitIre sunnadeulaMmi jaMsi vAsamio // 1 // " ityanyonyaM gADhamAliliGgaturubho / tata Ama Aha sma "adya me saphalA prIti-radya me saphalA rtiH| .. adya me saphalaM janma, adya me saphalaM phalam // 1 // " rAtrau iSTagoSThI vavRte madhumadhurA / tataH prabhAte sUri(NA) dharmAya Amasya viziSTapuruSA drshitaaH| ete AmanRpanarAH kilAsmAnAhvAtumAyAtA iti / sUribhiruktam-Ama! AgamyatAm / dharmeNa rAjJA pRSTaM viziSTajanapArzva-bho AmapradhAnanarAH! sa bhavatAM svAmI kIdRgrUpaH ? / tairnigaditam-yAdRgayaM sthagIdharastAdRzo'sti / prathamaM mAtuliGgaM kare dhRtvA Ama AnIto'sti / sUriNA pRSTam-bhoH sthagIdhara ! tava kare kimetat ? / sthagIdharabhUtena Amenoktam-bIjaurA (dvitIyo rAT ) iti / kSaNArdhena vAtAmadhye sUribhiH sUktamavatAritam"tattIsIyalImelAvA kehA, dhaNauttAvalI piumNdsinnehaa| virahiM mANasu je marai tasu kavaNa nihorA kanni e vattaDI jaNu jANai dorA // 1 // "" ityAdi goSThayAM vartamAnAyAM sthagIdhara zrIAmarAjazcidrUpako melApakAnniHsRtya purAd vahiH sthAne sthAne sthApitairvAhanaiH kiyatI bhuvaM pratyAkrAmat tAvatA (sUribhirdharmanRpo gopagirigamanAya pRSTaH, dharmeNa pratijJA smAritA, sUribhiH tatpUrtiH sthagIdhararUpeNAmAgamanenoktA, pradhAnajanaH) pRssttH| tenoktam-satyaM suurivcH| hastau darzitau, rAjA tena vAksaMvAdena prItaH, "ajavi sA paritappaI" ityAdi sarva sArasvatavilasitamiti niracaiSIt / zIghraM zIghraM gopAlagiriM gataH, patAkAtoraNamaJcapratimaJcAdimahAstatrAsan , divasAH katyapi atikrAntAH / tataH zrIsiddhasena sUrayo vArdhakena pIDitA anazanaM grahItukAmAH zrIyappabhaTisUrINAmAkAraNAya gItArthayugalaM preSiSuH, taM gurorlekhmdiidRsht| tatra likhitaM yathA "adhyApito'si padavImadhiropito'si tat kiMcanApi kuru bappabhaTTe(Te)! prayatnAt / prAyopavezanarathe vinivezya yena saMpreSayasyamaradhAma nitAntamasmAn ||1||"-bsnt 1 adyApi sA smaryate kaH sneha ekraayaa| 2 godAvarInadItIre zUnyadevakule yadasi vAsamitaH // 1 // 3 taptazItalayormelApakaH kIdRzaH? dhanaputravalinoH priyamandasnehayoH / virahe manuSyo yo mriyate tasya kiM niSkrayaNaM? karNe eSA vArtA jano jAnAti durlabham // 1 // 4 tacchIsI bhalAmelAvA kehA jaNa uttAvalI priyamaMdasiNehAvirahihiM / mANasujaM marai tasu kavaNa nihorA kalipavittaDI juNu jANai dorA // ' iti pAThaHprabhAvaka-caritre (pR0144)| 5 etaddAthAyA arthAnAM sASTakaM zataM vyAkhyAtaM bappabhaTrisUribhiH, parantu na ca sarve'dhunA kamyante, arthacatuSTayaM tu prabhASakacaritre shyte| Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbappaTTisaricaritam 197 tad dRSTvA AmabhUpatimApRcchaya moDherakaM puraM brahmazAntisthApitavIrajinamahotsa. vADhyaM prApuH, te gurUn vavandire / guravo'pi tAn bADhamAliGgaya AlApayAMbabhUvuHvatsa! gADhamutkaNThitamasmAkaM hRdayaM, mukhakamalakamapi vismRtaM, rAjAnugamanamasmAkaM duHkhAyAsIt , kAraya sAdhanaM, anRNIbhava / tato'ntyArAdhanA catuHzaraNagamanaduSkRtagarhAsukRtAnumodinA)dinA tIrthamAlAvandanAdividhinA vidhApitA, devalokalalanAnayanatribhAgapAtrata maanjhuH| zoka ucchalitaH / tato bappabhahiH zrImadgovindasUraye zrInannasUraye ca gacchabhAraM samarpya zrIAmapArzva samAgataH, pUrvavat samasyAdigoSThayaH sphuranti / / __ ekadA sUrinRpasabhAyAM ciraM pustakAkSaradattadRk tasthau / tatraikA nartakI nRtyantI AsId ruupdaasiikRtaapsraaH| sUriIgnIlanivAraNAya tasyAH zukapicchanIlavarNAyAM nIlakaJca. likAyAM dRzaM nivezayAmAsa / AmastathA dRSTvA manasi papATha __ "siddhaMtatattapAraM-gayANa jogINa jogajuttANaM / jai tANaMpi mayacchI, maNami tA sacciya pamANaM ||1||"-aaryaa Amo rAtrau puMveSitAM nartakIM sUrivasatau praiSIt / tayA sUrINAM vizrAmaNA''rabdhA / karasparzena jJAtA yuvatiH / sUriNA'bhihitA-kA tvam ? kasmAdihAgatA? asmAsu brahmavratanibiDeSu varAki ! bhavatyAH ko'vakAzaH ? vAtyAbhirna calati kAJcanAcalaH / tayoktam-bhavadbhyaH upadeSTumAgatA "rASTre sAraM vasudhA, vasudhAyAmapi puraM pure saudhH| saudhe talpaM talpe, varAGganA'naGgasarvasvam ||1||"-aaryaa iti / kiJca "priyAdarzanamevAstu, kimanyairdarzanAntaraiH / / prApyate yena nirvANaM, sarAgeNApi cetasA ||2||"-anu0 zrIAmena preSitA'haM bhavatAM prANavallabhA zuzrUSArtham / tataH sUrizako vadati smaasmAkaM jJAnadRkprAptadravyANAM naiva vyAmohAya pragalbhase "malamUtrAdipAtreSu, gAtreSu mRgacakSuSAm / - ratiM karoti ko nAma, sudhIrva!gRheSviva ? ||1||"-anu0 __sA'pi nirvikAraM sUrivaraM nizcitya dhvanaccatA prAtarnRpatisamIpaM gtaa| pRcchate rAje rAtrIyaH sUrivRttAntaH kthitstyaa| pASANaghaTitA iva tava guravaH / navanItapiNDamayo'zeSo varAko lokaH / yAvantaH kapaTaprapaJcA hAva-bhAva-kaTAkSakSepa-bhujAkSepa-cumbana-nakhadantakSatAdivilAsAste sarve AjanmazikSitAstatra prayuktAH, punastilatuSatribhAgamapi mano'sya nAcAlIt / anurAga-balAtkAra-phUtkAra-bhIdarzana-hatyAdAnAdibhirvibhISikAbhirapi nAkSubhat / tadeSa manye mahAvajramayo na devakanyAbhirna vidyAdharI bhirmanAgaGganAbhizcAlyeta, mAnuSINAM siddhAntataravapAragatAnAM yoginAM yogayuktAnAm / yadi teSAmapi mRgAkSI mamasi tataH saiva pramANam // 1 // Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 caturvizatikA. tu kA kathA ? / asmin sUrau dharmasthairyayute nRpo vismayAnandAbhyAM kadambamukulasthUlaromAJcakaJcakitagAtraH sNvRttH| dadhyau ca guruM dhyAne pratyakSaM kRtvA "nyuJchane yAmi vAkyAnAM, dRzoyAmyavatAraNam / balikriyeha sauhArda, hRdyAya hRdayAya te // 1||"-anu0 prAtarguravaH smaajgmuH| rAjA hINo na vadati kiJcit / sUribhirvarNitam-rAjan ! mA lajjiSThAH, maharSINAM dUSaNabhUSaNAnveSaNaM rAjJA kAryam , na dossH| rAjJoktam-alamatItavRttAntacaryayA / etadahamuttambhitabhujo bruve yuSmAn brahmadhanAn samavalokya "dhanyAsta eva dhavalAyatalocanAnAM tAruNyadarpadhanapInapayodharANAm / kSAmodaroparilasatrivalIlatAnAM dRSTvA''kRti vikRtimeti manoM na yeSAm // 1||"-vsnt0 ityuktvA daNDapraNAmena praNanAma AmaH // anyedyuH rAjA rAjapathena saJcaramANo hAlikapriyAM eraNDabRhatpatrasaMvRttastanavistarAM eraNDapatrANi vicinvatI gRhapA.tyabhAge dRSTvA gAthArdhaM yojitavAn ___taivi varaniggayadalo eraNDo sohai va trugnnaannN|" tat sUrINAM puraH samasyAtvena samarthitavAn / sUraya UcuH "ittha ghare haliyavahU iddahamittatthaNI vsi|" rAjA vismitaH-aho sAraM sArasvatam // anyadA sAyaM propitabhartRkAM vAsabhavanaM yAntIM vakragrIvAM dIpakarAM dadarza / gAthArdha proce "diTThA vaMkaggIvA adIvaupahiyajAyAe / " sUryagre papATha / sUrirgAthApUrvArdhamuvAca "piyaMsaMbharaNapaluTTatuaMsudhArAnivAyabhIyAe // 1 // " iti / sUribhUpo sukhena kAlaM gamayato dharmaparI // anyadA dharmanRpeNa prahitaH AmanRpasya pArzve dUta etyAvocat-rAjan ! tava vicakSaNatayA dharmanRpaH saMtuSTaH, punaH sa Aha-bhavadbhirvayaM chalitAH, yato bhavadbhyo gRhamAgatebhyo nAsmAbhirmahAnalpo'pi satkAraH kRtH| adhunA zRNuta-asmadrAjye vardhanakuJjaro nAma mahAvAdI bauddhadarzano videzAdAgatastena saha saMvAdaM jighRkSuH yaH ko'pi vo rAjye 1 vAkyAya dRgbhyAM yAmyavatAraNe' iti pAThaH prabhAvaka-caritre (pR. 152) / 2 'balividhIye sauhArdahRdyAya hRdayAya ca' iti pAThAntaraM prabhAvaka-caritre (pR. 152) / 3 tadApi varanirgatadala eraNDaH zobhate eva tarugaNeSu / 4 atra (pAt) gRhe hAlikavadhUH etAvanmAtrastanA vasati / 5 dRSTAvakragrIvA...... 6 priyasmaraNapraluThitAzrudhArAnipAta bhItyA / Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIyappabhaTThisUricaritam vAdI bhavati sa AnIyatAm / asmAkaM bhavadbhiH saha ciraM vairam / yaH ko'pi vAdI jayI bhaviSyati tatprabhuraparasya rAjyaM grahISyati / mama vAdinA yadA jitaM tadA tvadIyaM rAjyaM mayA grAhyam / yadi tava vAdinA jitaM tadA madIyaM rAjyaM tvayA grAhyam / ayaM paNaH vAgyuddhamevAstu, kiM mAnavakadarthanena ? / Amenoktam-dUta ! tvayA yaduktaM tad dharmeNa kathApitaM athavA svatuNDakaNDanimAtreNoktam ? / yadi me tava prabhuH saptAGgaM rAjyaM vAde jite samarpayiSyati idaM satyaM tadA vayaM vaadinmaambyaagcchaamH| dUtenoktam-kAraNavazAt yudhiSThireNApi droNaparvaNyasatyaM bhASitam / matprabhustu kAraNe'pi na mithyA bhASate / Amena dUtaH praipi, uktadinopari bappabhaDiM gRhItvA ardhapathe uktasthAne agamat / dharmabhUpatirapi vardhanakuJjaraM vAdIndramAdAya tatrAjagAma / paramAravaMzanarendramahAkavivAkpatinAmAnaM svasevakaM sahAdAya samAninye / ucitapradeze AvAsAn dApayAmAsa / tato vAdiprativAdinI pakSapratipakSaparigraheNa vAdamArebhAte / sabhyAH kautukAkSiptAH pazyanti / dvAyapyasAmAnyapratibhI jJau ca / vAde SaNmAsA gatAH / dvayormadhye ko'pi na hArayati, ko'pi na jyte| Amena sUrayaH proktAH-sarvAGgarAjakAryANAM pratyUhaH syAt (tasmAt ) nirjIyatAmasI zIghram / sUriNA bhaNitam-prabhAte nigrahISyAmi, mA sma vo bhrAntirabhUt / rAtrI sUrIzvareNa mantrazaktyA maNDale hArArdhahAramaNikuNDalamaNDi. tAGgI dIptAGgarAgavasanA divyakusumaparimalalulitabhavanodarA bhagavatI bhAratI sAkSAdAgatA caturdazabhiH kAvyaiH sAdyaskairdivyaiH stutaa| devyA uktam-vatsa! kena kAraNena smRtA? / sUrivareNa bhaNitam-paNmAsA vAde lagnAH, tathA kuru yathA vAde niruttarIbhavati / vAgdevyA gaditam-vatsa! ahaM anena prAk saptabhavAnArAdhitA, mayA'tra bhave'smai akSayavacanA guTikA dttaa| tatprabhAvAccakrinidhidhanamiva nAsya vaco hiiyte(?)| sUriNoktam-tvaM devi ! jainazAsanavirodhinI yena me jayazriyaM na datse ? / bhAratyUce-vatsa ! jayopAyaM bruve, tvayA prAtarvAdArambhe sarve vadanazaucaM kAraNIyAH pArpadyAH, gaNDUpaM kurvatastasya vadanAcca guTikA mamecchayA patiSyati, tadA tvayA jeSyati(te), ekaMtu yAce-me stuteH caturdazaM kAvyaM kasyApyagrena prakAzyam , tatpaThane hi mayA dhruvaM pratyakSayA bhAvyam , kiyatAM pratyakSA bhavAmi ? klezenAlam / evamuktvA devI vidyujhAGkAralIlayA tirodadhe / sUribhirnizi paramAptaH ziSya eko vAkpatirAjasamIpe pratihityoditam , yathA sUrayo vadanti-tvaM rAjan ! vidyAnidhiH, asmAkaM lakSaNAvatIpurIparicitacaraH, tadA'vAdIH-bhagavan ! nirIhA bhavantaH, kAM bhavadbhaktiM darzayAmi ? / tadA vayaM avocAmaH-avasare kAmapi bhaktiM kaaryissyaamH| bhavadbhibhaNitaM tathA'stu / idAnIM so'vasaro'tra smaayaatH| vAkpatinA sUriziSyaH (bhaNitaH)kiM sUrayaH samAdizanti me ? AdiSTaM karavai dhruvam / ziSyo nyavedayat-rAjan ! guravaH samAdizanti-prAtaH dharmAmayoH sadaHsthayoH satostvayA vAcyaM yathA vadanazaucaM vinA bhAratI na prasIdati, tasmAd vAdiprativAdisabhyasabhyezAH sarve zaucaM kurvantu, etAvati kRte Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 caturviMzatikA. bhavatAM naH sarvasnehaH kRta eva / vAkpatinA tdnggiikRtm| ziSyeNopaguruM gatvA tat satpratijJAtaM kathitam / tuSTA guravaH / pratyUpaM udayati bhagavati gabhastimAlini lAkSAlipta iva prAcImukhe rAjAnI sabhAyAmagAtAm / vAkpatinA sarve vadanazaucaM kAritAH, bauddhavAdIndro'pi, tasya vadanakamalAd vigalitA guTikA patagRhe, cappabhaTiziSyaiH patanaho janaiH dUre kAritaH / guTikA sUrIndrasAt jaataa| bauddho guTikAhInaH sUriNA pArthena karNa iva divyazaktimukto niHzaGkaM vAkpRSaktairhatoH niruttarIkRto rAhugrastazcandra iva himAnIviluptastarupaNDa iva bhRzaM nastejasaM bheje| tadA zrIvappabhaTenirvivAdaM vAdikuJjarakesarIti birudaM svaiH paraizca dattam / dharmeNa saptAGgaM rAjyaM AmAya dattam / lAhIdaM, dharmAddhi rAjyaM labhate, kA carcA ? Amena gRhItaM, tadA sUriNA AmaH proktaH-rAjan ! punA rAjyaM dharmAya dehi / mahIdAnamidaM zobhate ca te / rAjasthApanAcAryAzca yUyam / pAramparyeNa zrIrAmeNa vanasthenApi sugrIvavibhISaNoM rAjIkRtau / tvamapyaidaMyugInanRpeSu tattulyaH / etadvacanasamakAlameva Amena gAmbhIyaudAryadhAnnA dharmAya tadrAjyaM pratyarpi, sa paridhApitaH / mattA ye dantinaste zataM, tuGgAsturaGgAH sahasraM sadrathA (plavAH ) rathAH zataM vAditrANi iti prAdAyi / tataH svaM svaM sthAnaM gatAH srve| sUribhUpI yazodhavalitasaptabhuvanau gopagirI mahAvIramavandiSAtAm / tadA sUrikRtaM vIrastavanam-"zAnto veSaH zamasukhaphalI"tyAdikAvyaikadezamayaM, adyApi sadde paThyate / saGghana prabhurvavande tuSTuve ca "raverevodayaH zlAdhyaH, ko'nyepAmudayagrahaH / na tamAMsi na tejAMsi, yasminnabhyudite sati // 1 // " anyadA svaparasamayasUktaiH prabodhya rAjA prabhubhirmadyamAMsAdisaptavyasananiyamaM grAhitaH, samyaktvamUlaikAdazavrataniratazca zrAvakaH kRtH| dvAdazaM vrataM cAtithisaMvibhAgarUpaM prathamacaramajinanRpANAM niSiddhaM siddhAnte // ekadA lakSaNAvatyAM bauddho vardhanakuJjaro dharmanRpamAha sagadgadam-ahaM bappabhahinA jitastanme na dUSaNam / bappabhaddirhi bhAratI nararUpA prajJAmayapiNDaH gIHputraH, tanna dunoti, tat tu dunoti yat tava sabhyenAsau vAkpatirAjena sUrikRtabhedAt mama mukhazaucopAyena guTIM hArayAmAsa / etAvadabhidhAya sa tAraM tAraM ruroda, sa nivAritaH kSamApena rodanAt / uktaM ca-yena nazcirasevako'nekasamarAGgaNalabdhajayapratiSTho mahAprabandhakaviH parAbhavituM na rocate / kSamasvedamasyAgaH / tato bauddho jopaM sthitH|| itaredhuryazodharmanAmnA samIpadezasthena balavatA bhUpena lakSaNAvatImetya raNe dharmanRpo vyA. pAditaH, rAjyaM jagRhe / bAkpatirapi vandIkRtaH / tena kArAgRhasthena gauDavadhasaMjJaM prAkRtaM mahAkAvyaM racayitvA yazodharmAya rAjendrAya darzitam / tena guNavizeSavidA sasatkAraM bandimuktaH kSamitazca (yataH) "vidvAn sarvatra puujyte"| tato vAkpatirbappabhaTisamIpaM gtH| Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvappabhaTTisaricaritam 201 dvayostayomaitrI pUrvamevAsIt , tadAnIM vizeSato'vRdhat / tena vAkpatinA saha mahavijayAkhyaM prAkRtaM mahAkAvyaM vaddham , AmAya darzitam / Amo haimaTaGkakaM lakSamasmai vya(zi)zriyat / "kiyatI paJcasahasrI, kiyatI lakSA ca koTirapi kiyatI ? / __ audAryonnatamanasAM, ratnavatI vasumatI kiyatI ? // 1||"-aaryaa aparedhuH prabhuH zrIAmena pRSTaH-bhagavan ! yUyaM vidyayA tapasA ca loke labdhaparamalekhAH, kimanyo'pi ko'pi kvApyAste yo bhavatastulAlezamavApnoti ? / yappabhaTTirabhANIt-avanipate ! mama guruvAndhavau govindAcAryanannasUrI sarvaiguNairmadadhiko gurjaradharAyAM, (zrutvA rAjA tatra sUripArzve gataH pracchannaH, sUrizca prasaMgAgatAn ) kAmAktAn rAgavAdAn pallavayannAsIt / rAjJA zrutaM tat sarva, arucirutpannA / aho ! vayaM kAmino'pi naitAn bhAvAn vidmaH, ayaM tu vetti samyak, tasmAdavazyaM nityaM yopitsaGgI, kimasya praNAmena ? / akRtanatireva utthAya rAjA gopagirimagAt / cirAd dRSTaH kSamApa iti raNaraNakAkrAnta svAntA guravo vndaapyitumaiyruH| rAjA nirAdaro na vandate tathA / evaM katipayAni dinAni gatAni / ekadA gurubhiH papracche-rAjan ! yathA purA'bhUstvaM tathedAnI bhakto nAsi, kimasmAkaM dopaH ko'pi ? / rAjA smAha-sRrivara! bhavAdRzA api kupAtrazlAghAM kurvate, kimucyate? / sUrirUce-katham ? AmaH prAha-yo bhavadbhiH svau guruvAndhavau stutI tatra gatvA eko nannasUrinAmA dRSTaH zRGgArakathAvyAkhyAnalampaTastapohIno lohataraNDatulyo gajayati ca bhavAbdhI, tasmAnna kiJcidetat / sUrayo mapImalinavadanAH svAM vasatimaguH / tatropavizya dvau sAdhU moDhera(ka)puraM prahitau tatpAce, tatra kathApitam-AmaH akRtapraNAmo bhavatpAAdAgataH, evamevaM yuvAM nindati, tat kartavyaM yenAsau bhavatsvanyeSvapi zravaNeSvavajJAvAnna jAyeta / sarva tatratyaM jJAtvA tau dvAvapi guTikayA varNasvaraparAvarta kRtvA veSadharau gopgirimiiytuH| zrIRpabhadhvajapravandhanATakaM navaM vavandhatuH / naTAn zikSayAmAsatuH / AmarAjaM avasaraM yayAcatuH / rAjJA avasaro dattaH / militAH sAmAjikAH tatra tadrasabhAvajJAH / tAbhyAM tannATakaM darzayitumArebhe / bharatavAhubalisamarAvasaro'bhidhIyate, tadA vyUharacanAzastraDa(jha?)lakkAravIravarNanAbhaTTakolAhalAzvotthApanajhallarijhaNajhaNakArAdi tAbhyAM varNitumArabdhaM dhArArUDhazca raso'vAtArIt , atrAntare nannasUrigovindAcAyau~ svarUpamudre prakAzya AhatuH-rAjan ! bhaTTA bhaTTAH! zRNuta kathAyuddhamidaM, na tu sAkSAt , alaM sambhrameNa, ityuktvA lajjitA vismitAzca te rAjAdyAH saMvRtyAkAramasthuH / . 'madamahIvijaH' iti pAThaH prabhAvaka-caritre (pR0 161) / 2 tasya varNanaM prabhAvaka-caritre (pR0 162) "tayAnaikamanIbhUya, cakarSa kSurikAM nijAm / mArimArIti zabdena, nadana siMha iva krudhA // 1 // " Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 caturvizatikA. tadA govindAcAryanannasUribhyAM bhUyo'pyabhANi-kila zRGgArAnubhavino vayaM iti taM samyak vyAkhyAtuM vidmaH, kiM samarAjiramapi bhavadvat praviSTAH smaH? kuraGgA iva zastre dRSTe'pi bibhimaH, AvAlyAd gRhItavratAH pare bhIravaH smaH, paraM bhAratIprabhAvavacanazaktyA rasAn sarvAn jIvadrU(pA)niva darzayAmaH / moDherake ye te vAtsyAyanabhAvavyAkhyAtA(ra): te vayaM nannasUrayaH, ime ca govindAcAryAH, bhavatAM tadA mRpA vikalpaH smjni| rAjA sadyo lalajje, tau sUrI kSamayAmAsa, Anarca bappabhaDiM ca / tau katicid dinAni uparAja sthitvA bappabhayanujJayA punarmoDherakapuramagAtAm / gataH samayaH kiyAnapi // anyadA gAthakavRndamAgataM tanmadhye bAlikaikA satAlaM nIlotpalalocanA mRgAGkamukhI kinnarasvarA viduSI gAyati / tAM dRSTvA madanazarajarja(raH sma)rotkaTajvaro galitaviveko gataprAyazaucadharmAbhinivezaH kAnyakubjezaH padyadvayaM prabhupratyakSamapAThIt "vakraM pUrNazazI sudhA'dharalatA dantA maNizreNayaH kAntiH zrIgamanaM gajaH parimalaste paarijaatdrumaaH| vANI kAmadughA kaTAkSalaharI sA kAlakUTacchaTA tat kiM candramukhi ! tvadarthamamarairAmanthi dugdhAmbudhiH ? ||1||-shaarduul. janmasthAnaM na khalu vimalaM varNanIyo na varNo dUre zobhA vapupi nihitA paGkazaGkAM tanoti / vizvaprArthyaH sakalasurabhidravyagarvApahArI no jAnImaH parimalaguNo vastukastUrikAyAH ||2||"-mndaakraantaa sUribhizcintitam-aho ! mahatAmapi kIdRg mativiparyAsaH"bhastrA kAcana bhUrirandhravigalattattanmalakledinI sA saMskArazataiH kSaNArdhamadhurAM vAhyAmupaiti dyutim / antastattvarasormidhautamatayo'pyetAM tu kAntAdhiyA'' zliSyanti stavane namanti caturAH kasyAtra pUtkurmahe ? ||1||"-shaarduul0 utthitA ca sabhA / tribhirdinairbhUpena puryA bahiH saudhaM kAritaM mAtaGgIsahito'tra vatsyAmi iti dhiyA / tadavagataM bppbhttisuuribhiH| dhyAnapratyakSaM hi teSAM jagadvRttam / tato'sau kukarmaNA narakaM mA yAsIditi kRpayA tairniSpadyamAne saudhe bhArapaTTe nizi khaTikayA bodhidAni padyAni likhitAni / yathA vat kAlakUTaM viSaM' iti pAThaH prabhAvaka-caritre (pR0 164) / . 'dugdhodadhiH' iti prbhaavk-critr-paatthH| 3 'kastu kastu0' iti pATha upadeza-ratnAkare (patraM 57) / .' ' iti updesh-rkssaakr-paatthH| Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvappabhaTTisUricaritam 203 "zaucaM('zaityaM) nAma guNastavaiva tadanu svAbhAvikI svacchatA kiM brUmaH zucitAM bhavantya(nti)zucayaH saGgena yasyApare / kizcAtaH paramucyate stutipadaM tvaM jIvitaM dehinAM tvaM cennIcapathena gacchasi payaH! kastvAM niroddhaM kSamaH ||1||-shaarduul. sadvattasadguNamahAya'mahAhakAnta ! kaantaadhnstntttocitcaarumuurte!| AH pAmarIkaThinakaNThavilagnabhagna ! ___ hA hAra! hAritamaho bhavatA guNitvam // 2||-vsnttilkaa mAyaMgIsattamaNasassa meyaNI tahaya bhujamANassa / / AmiDai tujjha nAyAvaloka ! ya ko bhaTTadhammassa ? // 3 ||-aaryaa uppahajAyAi asohaI ya phalapupphapattarahiyAe / vorIi payaM dito bho bho pAmara ! hasijahase // 4 // jIyaM jalabindusamaM, saMpattIo trNglolaao| sumiNayasamaM ca pimmaM, jaM jANaha taM karijjAsu // 5 // lajijjai jeNa jaNe, mayalijjai niyakulakkamo jeNa / kaMThaThievi jIve, na hu taM kAriMti sappurisA // 6 // prAtaramUni padyAni svayaM Amo dadarza, varNAn kavitvagati copalakSayAmAsa / aho! gurUNAM mayi kRpaa| aho mama pApAbhimukhateti lalajja, dadhyau ca sAMkalpikaM mada(ha)janagamIsaMgamAspadaM pApaM mayA''caritam / bhArito'haM, ka yAmi ? karomi kiM? kathaM gurormukhaM darzayAmi ? kiM kiM tapaH samAcarAmi? kiM tIrtha seve? UrdhvamukhaM gRhItvA gacchAmi, zastre. 'zaityaM' iti prbhaavk-critre| 2'bajanti zucayaH' iti pAThaH prabhAvaka-caritre, upadeza-ratAkare tu 'bhavanti zucayastvatsaGgatA'nye yataH' iti paatthH| 3 'kiM vA'taH paramasti te' iti pAThaH prbhaavk-critr| 4 'niSedhuM' iti pAThaH prabhAvaka-caritre / 5 'mUrtiH' iti pAThastu prbhaavk-critre| 6 chAyA mAtaGgIsaktamanaso medanIM tathA ca bhujamAnasya / Abhrazyate tava 'nAgAvaloka!' ca ko bhraSTadharmasya // 3 // utpathajAtAyA azobhantyAzva phlpusspptrrhitaayaaH| badaryAH padaM dadAno bho bho pAmara ! hasiSyase // 4 // jIvitaM jalabindusama, sampattayastaraGgAlolAH / svamasamaM ca prema, yat jAnAsi tathA kuru // 5 // lajyate yena jane, malinIkriyate nijakulakramo yena / kaNThasthite'pi jIve, na hi tat kurvanti satpuruSAH // 6 // 7 idaM padyapadakaM prabhAvaka-caritre zrIbappabhaDiprabandhe dRzyate, parantu tanna tRtIyacaturthayoH payorvinimayA paatthaantrbhivtaac| Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 caturviMzatikA. NAtmAnaM ghaatyaami| evaM pla(Tala?)valAyamAno'nucarAnAdideza-agniM praguNayata / prgunnitstairgniH| samAgatAH zrIvappabhaTisUrayaH / militaM cAturvarNyam , uktaM tadagham / yAvat sahasA kRzAnuM pravizatyAmastAvad bAhU dhRtvA sUribhiruktaH-rAjan ! zuddho'si, mA sma khidyethaaH| tvayA hi saMkalpamAtreNa tat pApaM kRtaM na sAkSAt , saMkalpenAgnimapi praviSTo'si, ciraM dharma kuru| "manasA mAnasaM karma, vacasA vAcikaM tathA / kAyena kAyikaM karma, nistaranti manISiNaH ||1||"-anu0 iti vacanAt / visRSTo'gniH / jIvito rAjA / tuSTo lokaH / prItaH suuriH|| samayAntare vAkpatirAjo mathurAM yayau / tatra zrIpAdastridaNDI jajJe, sa tallokAdavagamya AmaH sUrIn babhASe-bhavadbhirahamapi zrAvakaH kRtaH / divyA vANI vaH prasannaiva / jAnAmi vaH zaktiM pareSAM(ramAM?) yadi vAkpatimapi AhatI dIkSAM graahythaaH| AcAryaiH pratijJA cakre-tadA me vidyA pramANaM yadi vAkpatiM svaziSyaM zvetAmbaraM kurve / vAkpatistu kAstItyugyatAm , rAjJoktam-mathurAyAM vidyte| sUrayo mathurAyAM gatA bahubhiH zrIAmAptanaraiH saha, varAhamihirAkhye prAsAde dhyAnasthaM vAkpatimadrAkSuH / gatvA tatpRSThasthaiH sUribhiH bhUrisvareNa AzIrvAdAH paThitumArebhire "sandhyAM yat praNipatya lokapurato vaddhAJjaliryAcase dhatse yacca nadI vilajja ! zirasA taccApi soDhaM mayA / zrIrjAtA'mbudhimanthane yadi hareH kasmAd viSaM bhakSitaM ? mA strIlampaTa ! mA spRzetyabhihito gauryA haraH pAtu vaH ||11||-shaarduul. ekaM dhyAnanimIlanAnmukulitaM cakSurdvitIyaM punaH / pArvatyA vipule nitambaphalake zRGgArabhArAlasam / anyad dUravikRSTakAmadahanakrodhAnaloddIpitaM zambhobhinnarasaM samAdhisamaye netratrayaM pAtu vaH ||2||-shaarduul. rAmo nAma babhUva huM tadabalA sIteti huM tAM pitu ryAcA paJcavaTIvane vicaratastasyAharad raavnnH| nidrArthaM jananIkathAmiti harehuMkAriNaH zRNvataH pUrva smarturavantu kopakuTilabhrUbhaGgarA dRSTayaH // 3 ||-shaarduul. uttiSThantyA ratAnte bharamuragapatau pANinaikena dhR(kR)tvA kR(dhRtvA cAnyena vAso vigalitakabarIbhAramaMse vahantyAH / sadyastatkAyakAntidviguNitasurataprItinA zauriNA vaH zayyAmAliGgaya nItaM vapuralasalasadvAhu lakSmyAH punAtu // 4||"-srgdhraa , 'tA'mRtamanthane' iti pAThaH prabhAvaka-caritre (pR0 167) / Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbappabhaTTisUricaritam 205 evaM bahu peThe / vAkpatirdhyAnaM visRjya saMmukhIbhUya sUrInAha - he bappabhaTTimizrAH ! yUyaM kimasmatpuraH zRGgAraraudrAGgaM padyapAThaM kurudhvam ? | bappabhayaH prAhuH / bhavantaH (sAMkhyAH) "sAMkhyA nirIzvarAH kecit kecidIzvaradevatAH / " sarveSAmapi teSAM syAt, tattvAnAM paJcaviMzatiH // 1 // " - anu0 iti jJAtvA tvadabhimatadevAziSaH paThantaH sma, (aparaJca ) bappa bhayo jagaduH kiM tarhi rudrAdayo muktidAtAro na bhavantIti manudhve ? vAkpatiH prAha evaM saMbhAvyate, bappabhaTTayo babhASire - yo muktidAnakSamastaM zRNu paThAmi - " madena mAnena manobhavena ( ayogavyavacchedadvAtriMzikAyAM zra0 25 ) diTThI karuNAtaraMgiyapu (phu) DA eyassa somaM (maM) muhaM AyAro pasamAyaro pariyaro santo pasannA taNU / taM manne jarajammanijjaraharo ( macuharaNo ) devAhidevo jiNo devANa avarANa dI sai jao neyaM sarUvaM jae // 2 // " - zArdUla0 ityAdi bahu peThe / vAkpatirAha - sa jinaH kvAste ? / sUriH - svarUpato muktau, mUrti (ta) stu jinAyatane / vAkpatirbrUte prabho ! darzaya / tataH prabhurapi AmanarendrakAritaprAsAde taM ninAya, svayaM pratiSThitaM zrI pArzvanAtha mdiidRsht| zAntaM kAntaM niraJjanarUpaM dRSTvA prabuddho vabhANa - " ayaM niraJjano deva AkAreNaiva lakSyate" / tadA bappabhaTTisUribhirdevagurudharmatattvAnyuktAni / raJjitaH sa midhyAtvavipamutsRjya jainarpiH zvetAmbaro'bhavat jinamavandiSTa, apAThIcca"mainA hi surahiNaM, imiNA kiMkaraphalaM naDAle NaM / " icchAmi ahaM jiNavara !, paNAma kiNa kalusiyaM kAUM ? // 1 // - AryA krodhena lobhena ca saMmadena / parAjitAnAM prasabhaM surANAM vRthaiva sAmrAjyarujA pareSAm // 1 // - upajAtiH 1 bhavantaH sAMkhyA iti bhavadabhimata devAziSaH paThantaH smaH, yathAruci hi zrotuH puraH paThanIyaM, vAkpatiH- yadyapyevaM tathApi mumukSavo vayamAsannaM nidhanaM jJAlA iha paramabrahmadhyAtumAyAtAH sma iti upadezaratnAkare (patraM 59 ) 2 chAyA- 3 chAyA yad dRSTiH karuNA taraGgitapu (sphu)TA etasya saumyaM mukham AkAraH prazamAkaraH parikaraH zAntaH prasannA tanUH / tad manye jarAjanmanirjarahara : ( mRtyuharaNaH ) devAdhidevo jino devAnAmapareSAM dRzyate yato naitat svarUpaM jagati // mRganAbhisurabhitena anena kiGkaraphalaM lalATe | icchAmi ahaM jinavara ! praNAmaM kathaM kaluSitaM kartum ? // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA. dovi gihatthA dhaDahaDa, vaJcai ko kira kassavi patta bhaNijai? / sAraMbhe sAraMbhaM pujai, kaddama kaddameNa kimu subbha(jjha)i ? ||2||"-aaryaa atyAsanne AyuSi mathurAcAturvarNyasya AmanRpasacivalokasya ca pratyakSaM aSTAdaza pApasthAnAni tyAjito namaskAraM paJcaparameSThimayaM zrAvito jIveSu kSAmaNAM kArito vAkpatiH sukhena tyaktatanurdivamagamat / tat sarva pradhAnairapi anyairapi prathamaM jJApito nRpaH, pazcAd bappabhahirgopagiriM gtH| rAjA tuSTuve / sUribhiruktam "AlokavantaH santyeva, bhUyAMso bhAskarAdayaH / phalAvAneva tuGgAdrA-varkakarmaNi krmtthH||1||"--anu0 ekadA ca rAjJA sUriH pRSTaH-kiM kAraNaM yenAhaM jJAtajainatattvo'pyantarAntarA tApasadharme rati babhAmi / sUrirAha-prAtarvakSyAmaH, prAtarAyAtAH procuH-rAjan ! asmAbhiH bhAratIvaghasA prAgbhavo jJAtaH, tvaM kAliJjaragirestIre zAlinAmA tapasvI zAlagumAdhobhAge dvayupavAsAntaritabhojanarUpo bahUni varSANi tasthau / sa mRtvA tvamutpannaH, tasyAtidIrghatarA jaTAstatraiva latAntaritA adyApi santi / tadAkarNya svanarAstatra prahitA rAjJA, tairjaTA aaniitaaH| sUrivAksaMvAdo dRSTaH, bhUpatiH sUrINAM pAdau vilagya tasthau, paramAhato babhUva // ___ anyadA saudhoparitalasthenAmena kvApi gRhe bhikSArtha praviSTo munidRssttH| tatra yuvatirekA kAmAto gRhAgataM muni parabrahmaikacittaM riramayipuH kapATasaMpuTaM dadau (bahuprArthane'pi na kSubdha. stadA nUpure tatpadorvabandha, tad dRSTvA sUraye samasyA dattA) "kaimADasAsajja (kAmAurAe'jja) varaMgaNAe, abbhatthio judhnngviyaae|" sUri puraH prAha "na manniyaM teNa jiiMdieNaM, saneuro pavvaiyassa pAo // 1||"-up0 anyadine propitabhartRkAyA gRhe bhikSuH kazcid bhikSArthI praviSTaH / rAjJA saudhAgrasthena dRSTaH, tayA bhikSoH pAraNAyAnnamAnItaM upari kAkairbhakSitam / munikasya dRSTistasyA nAbhau sthitA, tasyAstu dRSTistanmukhakamale sthitA / AmaH sUraye samasyAmArpayat "bhikkhAro picchai nAhimaNDalaM sAvi tassa muhakamalaM" chAyA dvAvapi gRhasthau nirapekSau bajataH kaH kila kasyApi pAtra bhaNyate / sArambhaH sArambhaM pUjayati kardamaH kardamena kiM shudhyte|| 2chAyA kAmAturayA'dya varAGgAnayA'bhyarthito yauvanagarvitayA / na mataM tena jitendriyeNa, sanapuraH pravajitasya pAdaH // 3hAyA bhikSAcaraH pazyati nAbhimaNDalaM sA'pi tasya mukhakamalam / Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 zrIbappabhaTTisUricaritam sUrirAha "duNDaMpi kavAlacaDuyaM ca kAyA vilumpaMti // 1 // " iti / AmaH zrutvA camatkRtaH / aho ! sarvajJaputrakA ete // anyadA ko'pi citrakRd bhUparUpaM likhitvopabhUpaM gtH| bappamahinA zlAdhitA tatkalA / nRpAt tena TaGkakalakSaM lebhe / lepyamayabimbacatuSTayaM kAritam / ekaM mathurAyAM eka moDherakavasatikAyAM [aNahilapure ] ekaM gopagirau ekaM satArakAkhyapure / tatra tatra pratiSThAbhAvanAH kAritAH / anyadapi vahvakAri // __ athAmagRhe putro jAtaH sulakSaNaH / sotsavaM tasya dunduka iti nAma pratiSThitam / so'pi yuvatve testairguNaH paprathe / ekadA samudrasenabhUpAdhiSThitaM rAjagirinAmakaM durga Amo rurodha / amitaM sainyaM kuddAlAdisAmagrI bhairavAdayo yantrabhedAH kRtAH / prAkAro'tibalena prapAtayitumArebhe, nApatat / AmaH khinnaH, tena sUrayaH pRSTAH / ayama_lihaH prAkAraH kadA'smAbhihISyate ? / sUrirbabhANa-tava putraputro bhojanAmA amuM prAkAraM dRkpAtamAtreNa pAtayiSyati, anyo naiva / AmastyaktArambhaH prAkArAd bahidvAdazAbdImasthAt / zatrudezamAtmasAccake / dundukagRhe putro jAtastasya bhoja iti nAma dadau / sa jAtamAtro paryaGkikAnyasto durgadvArApamAnItaH pradhAnaiH, tadRkprapAtamAtreNa prAkAraH khaNDazo vizIrNaH / samudrasenabhUpo dharmadvAreNa niHsRtaH / Amo rAjagirimavizat, prajAbhAro nAropitaH / akrUrA hi jainarAjarSayaH dayAparAste, rAtrau AmAya rAjagiryadhiSThAyakena AbhaNitam-rAjan ! yadi tvamatra sthAsyasi tadA tava lokaM hnissyaami| AmaH pratyUce-lokena hatena kiM te phalaM ? yadi haniSyasi tadA mAmeva ghAtaya / etannirbhayamAmavacaH zrutvA tuSTo vyantara uvAca-prIto'smi te sattvena, yAcasva kiMcit , rAjJoce-na kimapi nyUnaM, kevalaM kadA me mRtyuH ? bRhIdam / vyantara uvAca-paNmAsAvazeSe AyuSi vakSyAmi, punarAyayau saH, rAjJoktaM kiyanme AyuH, vyantaro vadati-deva ! "gaGgAntAgadhe tIrthe, nAvA vai tarataH sataH / makArAdyakSaragrAmo-pakaNThe mRtyurasti te ||1||"-anu0 / paNmAsAnta iti vidyAH, pAnIyAnnirgacchantaM dhUmaM yadA drakSyasi tadA mRtyurjnyaatvyH| sAdhanA ca kAryA pAralaukikI iti gaditvA tato devo gataH / rAjA prAtaH sUripAcaM gtH| sUriruvAca-rAjan ! yad vyantareNa tavAgre kathitaM AyuHpramANaM tat tathaiva, dharmapAtheyaM gRhnniiyaaH| tadAkaNya bhUpastutoSa visiSmiye ca / aho jJAnamathavA vismayaH eva kA? zUraH tejasvI, indurAhlAdakaH, gaGgAmbhaH pAvanaM, jainA jJAnina iti // dinadvaye gate sUriH zrIAmasya puraH prasaGgena zrIneminAthasyAzIrvAdaM papATha 1 chAyA dvayorapi kapAlacATukaM ca kAkA vilumpanti / Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 caturvizatikA. "lAvaNyAmRtasArasAraNisamA sA bhogabhUH snehalA sA lakSmIH sa navodgamastaruNimA sA dvArikA tajjalam / te govinda-zivA-samudravijayaprAyAH priyAH prerakAH yo jIveSu kRpAnidhiyaMdhita nodvAhaH sa nemiH zriyai // 1||-shaarduul0 bhUyaH magnaiH kuTumbajambAle, yaimithyaakaaryjjrH| nojayante nato nemi-ste cenjIvanti ke mRtAH? ||2||"-anu0 raivatakatIrthamahimA sUribhiyAkhyAya tathA pallavito yathA bhUmimAhatyotthAya parikaraM baddhA sarabhasaM bhUpaH pratizuzrAva-raivatake nemimavanditvA mayA na bhoktavyaM iti, lokaniSiddhaH, mA mA, dUre raivatako giriH, mRdavo bhavAdazAH / rAjA''ha-pratijJAtaM me na calati / tataH saha sUriNA AmaH sArasainyo revatakAyAcAlIt / sa ratambhatIrtha yAvad gataH tatra hRttApena vyAkulito'pi prANasandehaM prApto'pi nAhAramagrahIt / bhIto lokaH khinnaH sUriH, mantrazattyA kUSmANDI zaktiM sAkSAdAninAya, tadane kathayAmAsa-tat kuru yena rAjA jemati jIvati / tadvacanAt kUSmANDI vimbamekaM mahat zirasA vibhratI gaganenAmasavidhaM gatA / Uce cavatsa ! ahamambikA tava sattvena tuSTA / gagane AgacchantIM mAM tvaM sAkSAdadrAkSIH, mayedaM raivasakadezabhUtadevalokazikharAnneminAyavimbamAnItaM, idaM vandasva, asmin vandite mUlanemiH vandita eveti kuru pAraNakam / sUribhirapi tat samarthitam , lokena sthApitaM tad bimba vandisvA rAjJA grAsagrahaNaM (kRtam) / adyApi tad vimbaM stambhatIrthe pUjyate / ujjayanta iti prasiddhaM tat tIrtha, hRdyAtodyAni dhyAnayanAmo vimalagiri RSabhadhvajaM sotsAho vanditvA yAvad raivatAdriM gataH tAvat tIrtha digambare ruddham , zvetAmbarasaGghaH praveSTuM na labhate / Amena tat jJAtvA Uce-yuddhaM kRtvA nippaTAn hatvA nami namiSyAmi, tAvat taddigambarabhaktA ekAdaza rAjAnastatra militAH, sarve yuddhakatAnAH / tadA cappabhaTTiH-sthiraiH stheyaM, evaM bhUpaM pratibodhya bappasahirupadigambaraM upatadbhUpaM ca naraM prahityAvabhANa-idaM tIrtha sadyo'mbikA datte yasya tasya pakSasya satkamiti manye, tairuktaM-yuktaM yuktametat / tato bappabhaTinA surASTravAstavyAnAM zvetAmbarIyANAM digambarIyANAM ca zrAvakANAM zatazaH kanyA melitAH paJcasaptavArSikAH, militAH sabhyAH, vAbhaTTinA ambAdevIpArthAt kathApitaM-yadi sarvAH zvetAmbarazrAvakakanyakA "ujintaselasihare" iti gAthAM paThiSyanti tadA zvetAmbarIyaM tIrthaM, pakSAntare tu daigambarIyaM iti / tad AnItA zvetAmbarabAlikAH, sarvAbhiH zvetAmbarapakSazrAvakabAlikAbhiH paThitA sA gAthA, aparAsu tu naikayA'pi; tato jAtaM zvetAmbarasAd raivatakaM tIrtham / ambikayA khasthayA puSpavRSTiH zvetAmvareSu kRtA / tato dikpaTA naMSvA mahArASTrAdidakSiNadezAnagaman / rAjJA'nyairapi sarvasaGghazcirAt tatra militairnemistatra neme, 1 ambiketyaparanAmnI devI / 2 ujjayantazailazikhare / Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbappaTTisaricaritam 209 vittaM dade, prabhAse candraprabhaH praNeme, vandimokSaH sarvatrApi kAritaH, Amasya bhuktau tadA gurjarAdidezAH, tIrthAdInAM ciraM pUjopayogino hudA(haTTA)dyAghATAH prkRptaaH| evaM kAryANi kRtvA sUrinRpo gopagiriM prAvizatAm / saGghapUjAdimahAstatra navanavAH / prAptaprAye kAle dunduko rAjye pratiSThitaH, ApRSTaH saH, loko'pi kSamitaH, anRNo dezaH kRtaH / saha sUriNA nAghArUDho gaGgAsarittIre tIrthaM mAgadhaM gataH / tatra jale dhUmaM dRSTavAn tadA sUrIndraM kSamayan saMsAramasAraM vidannanazanamagRhIta samAdhisthaH / zrIvikramakAlAd aSTazatavarSeSu navatyadhikeSu vyatIteSu bhAdrapadazuklapaJcamyAM paJcaparameSThinaH smaran rAjA divamadhyaSThAt / sUrayastattvajJA api tadA ruruduH| ciraprItimoho durjaya ev| sevakAstu cakranduH-hA zaraNAgatarakSAvajrakumAra! hA rAjasthApanAdAzarathe ! hA azvadamananala! hA satyavAgyudhiSThira ! hA mahA(hema)dAnakarNa ! hA majjajjainatattvazreNika! hA sUrisevAsamprate! hA anRNIkaraNavikramAditya ! hA vIravidyAsAtavAhana ! asmAn vihAya va gato'si ? darzayaikadA'smabhyamAtmAnaM, maikAkino muzca / evaM vilapantaste sUribhiH pratibodhitAH-bho bho satyaM devena pApena "AlabdhA kAmadhenuH sarasakisalayazcAndanazcUrNito hA chinno mandArazAkhI phalakusumabhRtaH khaNDitaH kalpavRkSaH / dagdhaH karpUrakhaNDo ghanahatidalitA meghamANikyamAlA bhinnaH kumbhaH sudhAyAH kamalakuvalayaiH kelihomaH kRto'yam ||1||"-srg0 tathA mA zocata zocata, yataH "pUrvAhne pratibodhya paGkajavanAnyutsRjya naizaM tamaH __kRtvA candramasaM prakAzarahitaM nistejasaM tejasA / madhyAhne saritAM jalaM prasRmarairApIya dIptaiH karaiH sAyAhne ravirastameti vivazaH kiM nAma zocyaM bhavet ? ||1||"-shaarduul. iti lokaM niHzokaM kRtvA lokena saha sUrirgopagirimagAt / sUribhiH dunduko nAma rAjA Amazokena jAtyamuktAphalasthUlAni azrUNi samudgiran himamlAnadInavadanaH samullasaccintAcAntasvAnto vabhApe-rAjan ! ko'yaM mahatastava pitRzokaH ? sa hi caturvarga saMsAdhya kRtakRtyo babhUva, yazomayena dehena ca AcandrArka jiivnnev(aaste)| supuNyalakSmIkIrtilakSmyau ceti dve narasyopakAriNyau vllbhe| "puNyalakSmyAzca kIrtezca, vicArayata cArutAm / svAminA saha yAtyekA, parA tiSThati pRSThataH // 1||"-anu0 anyo'pi ko'pyevaMvidho bhavatu ityevaMvidhAbhirvAgbhirdundukarAjaM sUrirAjo nizokamakArSIt / dundukaH zanaiH zanaiH paramAhato'bhUt / rAjakAryANyakArSIt / trivarga samAseviSTa / evaM vartamAne kAle dundukazcatuSpathe'gacchat , kaNTikAM nAma gaNikAmudArarUpAM [cidrUpAM] 27 , Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatikA. yuvajanamRgavAgurAM madanamAyAmayImAlokiSTa, tAM zuddhAntastrImakApIt / tayA dundukastathA vazIkRto yathA yadeva sA vadati tat satyam, yadeva sA karoti tadeva hitaM manute / sA tu kArmaNakAriNI vAkpaTuH sarvaM rAjyaM grasati himAnIva citraM, bhojamAtaraM padmAM nAma anyA api rAjJIranvayavatIrvinayavatI lAvaNyavatIstRNAya manute // 10 , ekadA kalAkelirnAma jyotiSiko nizi visRSTe sevakajane dundukarAjyaM vijanaM vAvAdIt deva! vayaM bhavatsevakatvena sukhinaH zrIzAH, ato yathAtathaM brUmaH / ayaM bhojanAmA yo bhAgyAdhikastvAM hatvA tava rAjye nivekSyate, yathArha svayaM kurvIthAH / rAjA tadavadhArya vajrAhata iva kSaNaM maunI tasthau / jyautipikaM visasarja / sA vArtA bhojajananIsahacaryA dAsyaikayA vipulastambhAntaritayA zrutA bhojamAtre ca uktA, sA putramAraNAd bibhAya | rAjA'pi kaNTikA gRhamagAt / sA'pi rAjAnaM sacintamAlokyAbhANIt - deva! adya kathaM mlAnavadanaH / / rAjA''ha sma - kiM kriyate ? vidhiH kupitaH, putrAnme mRtyurjJAninA dRSTapratyayazatenoktaH / kaNTikA vadati sma kA cintA ? mAraya putram / sutamapi nirdalayanti rAjyalubdhAH, suto na sutaH, sutarUpeNa zatrureva saH / tadvacanAt dundukaH sutaM jighAMsayAmAsa / yAvatA ghAtayiSyati tAvatA bhojamAtrA pATalIpure svabhrAtRRNAM zUrANAM rAjyazrIsvayaMvara maNDapAnAM snehalAnAM dharmajJAnAmagre pracchannalekhena jJApitaM yathA - evaM evaM bhavatAM bhAgineyo vinaMkSyati, rAjA ruSTaH, Agatya enaM gRhItvA gacchata, rakSata jIvavat mA smAhaM bhavatsu jIvatsu niSputrA'bhUvamiti / te'pyAgacchan, dundukamanaman, utsavamiSeNa bhAgineyaM bhojaM gRhItvA pATalipuramagaman tatra tamapIpaThan, alIlalan, zastrAbhyAsamacIkaran / yAvannavamaM varSaM tatra tasya paJcASTadinaiH katibhirapyUnamatikrAmati sma, kaNTikA dundukaM vijJapayati sma - - deva ! putrarUpaH zatruste mAtRzAle vardhate, nakhacchedyaM parazucchedyaM mA kuru, atrAnIya channaM yamasadanaM naya / rAjA''ha - satyametat / tato dUtamukhena dunduko bhojaM tanmAtulapArzve'yAcIt / te bhojaM nArpayanti / punaH punaH prAha dUtAn dundukaH prahiNoti / bhojamAtulAH prAhuH - rAjan ! vayaM tava bhAvaM vidmaH / nArpayAmaH / vidharmapAtramasau / anyo'pi zaraNAgato rakSyaH kSatriyaiH, kiM punarIha bhaginIputraH ? balAtkAraM brUpe ced yuddhAya praguNIbhUyAH / vayaM bhaginIpataye camakAraM darzayiSyAmaH / taddUtairAgatyoktaH dundukaH kupito'pi tAn hantuM na kSamaH / bhojo'pi taiH piturduSTatvaM jJApitaH kavacahara upapitR naiti / tato dundukena bappabhaTTisUrayaH prArthitAH - yUyaM gatvA bhojaM sutamanunIyAnayata, mAnayata mAm / anicchanto'pi tatsainikaiH saha pATalIputraM celuH / ardhamArga saMprAptAH / sthitvA vimRSTaM jJAnadRzA-bhojastAvanmama vacasA nRpasamIpaM naiSyati, AnIyate vA yathA tathA tadA''nIto'pi pitrA hanyeta, vAglaGghane rAjA'pi kruddho mAM hanti, tasmAd 'ito vyAghra ito dustadI'ti nyAyaH prAptaH, sAmprataM ca 1 'jIvanadamaMsata / tatra tasya paJcAbdI dinaiH' iti pAThAntaram / 2 'nAtikra0' iti pAThaH / Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIyappabhaTTisUricaritam 211. mamAyuH dinadvayamavaziSyate, tasmAdanazanaM zaraNamiti vimRzyAsannasthA yatayo bhASitA:nannasUrigovindAcAryo prati hitaM brUyAta / zrAvakebhyo'pi mithyA duSkRtaM brUyAta / parasparamamatsaratAmAdriyadhvam , kriyAH pAlayata, vAlavRddhAn lAlayata / na vayaM yuSmadIyAH, na yUyamasmadIyAH / sambandhAH kRtrimAH sarve / iti zikSayitvA'nazanasthAH zamatAprapannAH / "arhatastrijagadvandyAn , siddhAn vidhvastavandhanAn / sAdhUMzca jainadharma ca, prapadye zaraNaM tridhA // 1||-anu0 mahAvratAni pazcaiva, paSThakaM rAtribhojanam / virAdhitAni yat tatra, mithyAdupkRtamastu me ||2||"-anu0 iti buvANA AsInA adInAH kAlamakAryuH / zrIvappabhadisUrINAM zrIvikramAdityAdaSTazatavarSeSu ( saM0 800) gateSu bhAdrapadazuklatRtIyAyAM ravidine hastaH janma, paJcanavatyadhikeSu( saM0 895 ) gateSu svargArohaNaM, tadaiva moDherake nannasUrINAmagre bhAratyoktaMbhaghadgurava (rubAndhavA? ) IzAnadevalokaM gatAH / tatra bADhaM zokaH prasasAra / "zAstrajJAH suvaco'nvitA bahujanasyAdhAratAmAgatAH __ saddhattAH svaparopakAraniratA daakssinnyrtnaakraaH| sarvasyAbhimatA guNaiH parivRtA bhUmaNDanAH sajjanAH dhAtaH! kiM na kRtAstvayA gatadhiyA kalpAntadIrghAyuSaH? ||1||"-shaarduul. vRddhastu prabodho dattaH "hitvA jIrNaM navaM dehaM, labhate bho punarnavam / kRtapuNyasya maya'sya, mRtyureva rasAyanam // 1||"-anu0 iti // dundukena sUribhiH saha prahitAH sainikAste vyAvRtya dundukapArzva gatAH / so'pi pazcAttApAnalena dandahyate sma / bhojenApi samAtulena sUriziSyANAmanyeSAmapi lokAnAM mukhAdavagataM yat sUraya evamarthaM tava pArtha nAjagmuH-mA smAyamasmaduparodhazaGkAkSubdhacittaH pituH pArzvagato mateti kRpAM dadhuH / tadetadAkarNya bhojastathA pIDito yathA vajrapAtenApIDyate, piturantikaM nAgAdasau / ekadA mAlikaH kazcit pUrvamAmarAjabhRtyo videze bhramitvA bhojAntikamAyayo pATalIpure / tenoktam-deva! tvamasmatsvAmikulapradIpaH, mayA videze sadguromukhAd vidyaikA labdhA mAtuliGgI nAma, yayA'bhimantritena mAtuliGgena hatAH karihariprAyA api valino niyante, mAnavAnAM tu kA kathA? deva ! gRhANa tvam / bhojena sA tasmAdAdattA, pramANitA, satyA, cintitakRt / mAliko dAnamAnAbhyAM bhojena raJjitaH / mAtulAH sarve bhojena vidyAzaktiM prakAzya topitaaH| te UcuH-yadIyaM te zaktistadA prAbhRtamipeNa mAtuliGgAni gRhItvA asmAbhiH saha pituH samIpaM vraja / pitaraM nipAtya rAjyaM gRhANa / tad ruruce bhojAya, calito bahumAtuliGgazAlI san , gataH pitu Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 caturvizatikA. raM, kathApitaM ca-tAta ! tvaM pUjyo'haM zizuH, tvatto maraNaM vA rAjyaM vA sarva ramyaM me / rAjA saMtuSTaH, aho vinItaH suta AyAtu iti vimRzya AhUto bhojaH, so'pi tato madhyamAgataH, ekAsanasthau kaNTikArAjau mAtuliGgena jaghAna, samyag vidyA nAnyathA / upaviSTo dundukarAjye bhojH| tanmAtulA atulyaM toSaM dadhuH / mAtA padmA prasasAda / dundukena dhanaharaNagrAsoddAlAdinA dUnacarA rAjanyakAH punarjAtamAtmAnaM menire / mahAjano jijIva, varNAH sarve unmeduH / saMsArasaro'mbhoja bhoja kamalA bheje / dorbalAt paricchadabalAcca jagajigAya // atha kRtajJatayA moDhera(ka)pure nannasUraye vijJaptiM dattvA uttamanarAnapraiSIt / te gatAstatra, vijJaptirdarzitA, taistatra vAcitA nannasUrigovindAcAryAdhairyadhA-svasti zrImoDhere paramaguruzrInannasUrigovindasUripAdAn gopagiridurgAt zrIbhojaH paramajaino vijJApayati yathAiha tAvat prajJAgaGgAhimAdrayaH sAmAcArInArIsaubhAgyavardhanamakaradhvajAH kSitipatisadaHkumudinIzvetadIdhitayo bhAratIdharmaputrAH zrIvappabhadisUrayastridivalokalocanalehyalalitapuNyalAvaNyatAmAdadhire, tatsthAne samprati dIrghAyuSo yUyaM stha / dRSTvaitAM vijJapti pramANenAtra pAdA avadhAryAH, (tad) dRSTvA bhaktirahasyaM sUrayaH sasaGghAH sutarAM jaharSaH, saGghAnumatyA govindAcArya moDherake muktvA zrInannasUrayo gopagirimasaran / bhojaH pAdacAreNa sasainyaH saMmukhamAyAtaH, guroH pAdodakaM papau / ullasattRSNo giraM zuzrAva / sthAnasthAnamilitajanahRdayasaMghaTTacUritahArihAramauktikadhavalitarAjapathaM puraM ninAya, siMhAsane nivezayAmAsa (tAn) / tataH maGgalaM cakAra nAndIdhvaniH utsavAH nartanaM AnandaH tadAnandamayo babhUva, tadAdezAn zuzrAva, tadbhaktAnAtmavad adarzat , mantuyuktAn viSavadIkSAMcake / tadupadezAjinamaNDitAM medinIM vidadhe / dundukasya tAdRg maraNaM smRtvA kupatheSu na reme / mathurAzatruJjayAdiSu yAtrAM cakAra / ekAdazavatAnucaraNapUrva rAjarSeryazAMsi uddadhAra, ciraM rAjyaM cakAra / ityevaM gopagirau bhojo dharma lAlayAmAsa, prajAH pAlayAmAsa, udiyAya ca / anyairapi puNyapuruSairevaM bhAvyam ? // // iti zrIvappa bhaTTisUricaritraM samAptam // 1 pratiprAnte'yamullekhaH mahopAdhyAyazrIsakalacandraziSyamahopAdhyAyazrIzAnticandra ziSyagaNiraticandreNa lipIkRtaM (udepurAt sArdhakoze) devaaliingre| granthAnaM 559 bappabhaTicaritram // ||shubhN bhavatu // saMvat 1651 vRpe (vrsse)|| 2 idaM caritraM zrIrAjazekharasUripraNItacaturviMzatiprabandhasyaikatamaH prabandha iti mudritapustakadarzanena tadanuvAdAvalokanena ca pratibhAti / Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThAntarANi pRSTham patiH mUlapAThaH pAThAntaram 1 14 tasyAmazraNe tasyAmazraNam 1 14 kacit DaH kacit DapratyayaH 16 0nAntyasya lopaH nAnyasvaralopaH 16 0dikaH pApavargoM dikavargoM tasyAmapaNe tasyAmazraNam 6 11 navarai 8 12 rataH rata:-saktaH 9 30 bhavarNAt pAtu bhavarNAt nuH-puruSasya pAtu 9 31 madhyavartinaM madhye vartinaM 12 5-6 tRtIyacaturthacaraNayoH pUrvAparIbhAvaH 12 9 sa jinAjitaH jinAjitaH saH 12 10 trijagadbhiH trijagadvirapi 13 25 zaraNA0 caraNA0 2 kiMvidhAna kiviziSTAn zeSAdvibhASA zeSAdvA yayA sA zramarahitayA azramayA-zramarahitayA 2 zAntA vidvajjanasya dhanaM, zAntA 25 15 kRtAkhilajagajjanAhita. samastajagatAM kRtA'hita0 20 surabhisthitA surabhisthitA-gosthitA bibhartIti bibhratI 34 10 samIram vAyum 35 18 nivahaH nivahastIrthakRtAm bhavodadhau bhavodadhau-saMsArasamudre vitaratu vitaratu-vistArayatu 18 atIva zivA atizayena zivA-kalyANI zivahetutvAt 10 kanakacchaviM kanakaruciM 43 17 ahitA-vairiNaH ahitA eva vairiNaH yayA 21 liSA bh sh ur 9mm d Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 caturviMzatikA pRSTham patiH mUlapAThaH pAThAntaram 43 18 bahuprakAraiH bahudhA-bahuprakAraiH 45 7 nityaM saukhyaM atisaukhyaM 45 9 bhavatyeva ceti bhavatyeveti 52 23 yasmin yasmiMstam ghAtakA ghAtukA ghAtakAnAM ghAtukAnAM atISTA abhISTA 87 7 padmaM haste yasyAH sA asya sthAnaM 'hastikAya'padasya pUrve 92 16 yasyAH yasyAM 94 13 ghasmaraH sa eva viziSTo ghasmaraH 6 yayA yayA sA 100 10 sA 103 27 tuzabdazcArthe tuzabdaH punaHzabdArthe 109 21 jagatA bAhubhyo jagatA 117 30 gurUtsavAnAM utsavAnAM 129 9 arahitApazcAsau arahitA atyaktA Apo-jalaM yena so'rahitApazcAsau 131 16 vardhane vardhamAne 132 25 TIkAntaram-zrutaM-jJAnaM tasya nidhiH tadviSayaM IzituM zIlaM yasyAH sA tathoktA tatsaMbodhanaM he zrutanidhIzini svAmini ! buddhireva vanAvalI tasyA davo buddhivanAvalIdavastaM buddhivanAvalIdavaM ajJAnalakSaNam / tathA bhava:-saMsArastasmAd bhiyo-bhayAni tAsAM padaM-sthAnaM he devi ! AdarAt-prayatnAt mamaitat sarvaM haraapanayeti sambandhaH / tathA avamaM-pApaM nudati-prerayati yA sA tatsaMbodhanaM avamanut / kiMbhUtaM padam ? 'racitApadaM' racitA-vihitA Apad yena tat tathoktam / kena hetubhUtena ? tamasA-ajJAnena / kiMviziSTena tamasA ? 'anuttamasAracitA' anuttamaM-anikRSTaM pArAhikaM yad vastu tasya sAraH anuttamasArastaM cinoti-vRddhiM nayatIti anuttamasAracit tena / kadAcididaM vizepaNaM bhagavatyAH kriyate / he devi! kiMviziSTA tvam ? / na vidyate uttamA utkRSTA yasyAH sA 'anuttamA' / sAro-balaM tena citA-vyAptA sAracitA / sA anuttamA sAraciteti gatArtham / / 80 / / Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThAntarANi 215 142 pRSTham patiH mUlapAThaH pAThAntaram 137 avata avat-rakSat 140 10 tAM 141 20 nutAH nutAH-stutAH 30 pAta-rakSata iti kriyA pAta-apitu pibata 150 10 yatra tasmin yasmin avarA ahAnayo-hAnirahitA ghanA yatra / avarA 152 20 nirdhA(dA)raNe nirdAraNe spaSTaM nirmalam 162 23 kAvyAnte'yamullekhaH __ iti zrIcaturviMzatijinastutayaH kRtA bappabhaTTisUribhiH // 187 5 pATalipure pATalApuranagare 187 6 namaskArakaraNAya namaskaraNAya , 7 moDherakapura0 moDherapura0 7 cAtmArAma0 rAtrAvAtmArAma0 9 prabhAte ca prAtaH 10 dra(dru) 12 saparicchadAH pracuraparicchadAH 12 hantuM hantumahaM 15 trAgataH 0tra samAgataH 17 AlApita:-vatsa! Alepe-vatsaka! 18 0yastuSTiM na manyante yastRptiM na tanvate 19 karaprApyAni cayaprApyAni 19 lakSaNasAhityAdIni lakSaNatarkasAhityAdIni , 20 Agatau vanditumAgato 23 bhavatitIrghaH bhavaM titIrghaH 24 matkulatantu: naH kulatantu: 24 uditama gaditam * ekasminneva pRSTha iyanti pAThAntarANi mayopalabdhAni zrIhemacandrAcAryagranthAvalyAM viMzatitamAGke pranye muditAda zrIrAjazekharasUrikRptacaturvizatimadhandhAt / matadaM kArya kiyatparizramajanyaM tajjAnAti tato'taH paraM prAyaH saMdigdhatyaleSu pAmatasaNi mayA diiynte| aheimacanvArthamanyAvayAM viMzatitamA banne Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yazovarma 216 caturviMzatikA pRSTham patiH mUlapAThaH pAThAntaram 187 26 buddhiH pralayaM buddhirvilayaM 188 13 yazodharma 188 18 svanAmAdi (ma sAkSAt ) svanAma nAmAdadate avate 189-90 (tvayA nirvAsitA, sa- tadA devena sapatnIvacasA niSkAsitA sA pratyAnIyata / putrA samAnIyatAM, rAjJA rAjJA sA svasaudhamAnAyitA saputrA gauravitA ca / tuSvA''nItA) 19616-18 ( sUribhirdharmanRpo gopa- sUrIzvaro vilambAya praharadvayaM kAmapi kathAmacIkathat / girigamanAya pRSTaH, dha- rasAvatAraH sa ko'pi jAto yo rambhAtilottamAprekSaNIyamaNa pratijJA smAritA, ke'pi durlabhaH / Amo rAjA'mUlyaM kaGkaNaM grahaNake muktvA sUribhistatpUrtiH sthagIdha- vezyAgRhe upita AsIt / sA tu lakSaNApatervArastrI / rarUpeNAmAgamanenoktA, ekaM kaGkaNamAmo rAjadvAre muJcannagAt / aparAhne rAjJaH pradhAnajana:) pArthAd bappabhaTTisUribhirmutkalApitam-deva! gopagirAvAmapArzve yAmaH, anujJA dIyatAm / dharmeNa bhaNitam-bhavatAmapi vANI vighaTate, bhavadbhirbhaNitamabhUt-yadA tava dRSTau AmaH sametyAsmAnAhvayati, tadA yAmo nArvAk / tat kiM vismRtam ? / jihve ki vo dve sta: ? / AcAryA jagaduH-zrIdharmadeva ! mama pratijJA pUrNA / rAjA''ha-katham ? / sUrirvadati-Amo rAjA'tra svayamAgatastava dRSTau / rAjA''ha-kathaM jJAyate ? / sUriH-yadA bhavadbhiH pRSTaMbhavatAM svAmI kIdRzaH ? viziSTaistadA bhaNitam-sthagikAdhararUpaH, tathA 'bIjaurA' zabdo'pi vimRzyatAm , 'dorA' zabdo'pi yo mayokto'bhUt , tasmAt pratijJA pUrNA me / atrAntare kenApi rAjadvArAdAmakaGkaNaM nRpadharmahaste dattamAmanAmAGkitam / dvitIyaM vezyayA dattam / tad dRSTvA naSTasarvasvastaha(?)na iva zuzoca-dhika mAM yanmayA zatruH svagRhamAyAto nArcito na ca sAdhitaH / dharmeNa mutkalitAH sUrayaH puraH kApi sthitenAmena saha jagmuH / mArge gacchatA Amena pulIndra eko jalAzayamadhye jalaM chagalavanmukhena piban dRSTaH / AmarAjena sUrINAmane etyoktam"pasu jima puliMdau pa3 pIyai paMthiu kavaNiNa kAraNiNa" Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThAntarANi 217 pRSTham paziH mUlapAThaH pAThAntaram sUribhiramANi--"kara bevi karaMbiya kajjha liNa mudvahu aMsu nivAraNiNa" / rAjJA pratyayArtha sa samAkArya0 / 196 24 bappabhaTTe (Te)! prayatnAt vatsaka! bappabhaTTe! 199 29 (bhaNita:) pRSTaH 13 sadrathA (ptavAH) savarUthA 201 3 vyazi(zri)yat vyazizraNat 201 8-9 (zrutvA0 prasaGgagatAn) moDherakapure staH / guNotkaNThayA'mitasainya Amastatra gtH| kAmAktAn rAgavAdAn tadA nannasUrirvyAkhyAne'vasarAyAtAn vAtsyAyanoktAna kAmAGgabhAvAn 201 25 zastraDa(jha?) zastrajhA0 203 18 sAMkalpikaM mada(ha)janaM- sAMkalpikamidaM janaM204 1 ghAtayAmi / evaM pla(Tala) athavA jJAtam-sarvajanasamakSaM pApamudgIrya kASThAni bhakSa yAmi / evaM Tala 204 10 pareSAM (ramAM) paramarekhAM 206 16-17 ( bahuprArthane'pi0 dattA) munirnecchati tAm / tayA munaye pAdatalaprahAre dIyamAne nUpuraM munivaracaraNe praviSTaM kAkatAlIyanyAyena andhavarta. kInyAyAJca / rAjA tad dRSTvA sUraye samasyAM dadau 206 18 kamADasAsajja kavADamAsajja 208 18 (kRtam) cake Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainamandhAH siddhahemazabdAnuzAsanam abhidhAnacintAmaNiH triSaSTizalAkApuruSacaritram ayogavyavacchedadvAtriMzikA bhaktAmara stotram nyAya kusumAJjaliH adhyAtmatattvAlokaH stuticaturviMzatikA zrIcaturviMzati jinAnandastutayaH stotraratnAkarasya dvitIyo vibhAgaH sthAnAGgam tattvArthAdhigamasUtram AcAradinakaraH nirvANakalikA jambUdvIpaprajJapti: jambUdvIpaprajJaptivRttiH pravacanasAroddhAraH vicArasAraprakaraNam nayarahasyam spaSTIkaraNa sAdhanIbhUtagranthAnAM sUcI saptabhaGgItaraGgiNI saptabhaGgIprakaraNam dharmakalpadrumaH ( spaSTIkaraNamAM sAdhanarUpa granthonI sUcI ) kartAraH kalikAla sarvajJazrIhemacandrasUriH aindrastuti: mArgadvAtriMzadvAtriMzikA pramANanayatattvAlokAlaGkAraH 35 93 37 zrIzobhana munIzvaraH munivarya zrImeruvijayaH prakAzayitrI - zrIyazovijaya jainapranthamAlA zrImAnatuGgasUriH nyAyavizArad-nyAyatIrtha - munizrInyAyavijayaH 79 gaNadhara: vAcakavarya zrI umAsvAtiH zrIvardhamAnasUriH zrIpAdaliptasUriH gaNadharaH jagadguruzrI vijayahIrasUri : zrInemicandrasUriH zrI pradyumna sUriH nyAyavizArada - nyAyAcArya mahAmahopAdhyAyazrIyazovijayaH 33 11 zrIvAdidevasUriH zrIvimaladAsaH Agami zrIudayadharmagaNiH Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 218 spaSTIkaraNasAdhanIbhUtagranthAnAM sUcI kartAraH upAdhyAyazrIvinayavijayaH jainagranthAH subodhikA ( kalpasUtravRttiH) zAntasudhArasaH lokaprakAzaH indriyaparAjayazatakam sindUraprakaraH vIrabhaktAmaram vizeSAvazyakam nandIsUtram ujjayantastavaH guNasthAnakamArohaH yogadRSTisamuccayaH mahAnizItham SaTapuruSacaritram prabhAvakacaritram upadezaratnAkaraH zrIsomaprabhasUriH upAdhyAyazrIdharmavardhanagaNiH kSamAzramaNazrIjinabhadragaNiH kSamAzramaNazrIdevavAcakasUriH zrIratnazekharasUriH zrIharibhadrasUriH gaNadharaH zrIkSemakarasUriH zrIcandraprabhasUriH zrImunisundarasUriH upAdhyAya vinayavijayajI zrIpAla rAjAne rAsa ajainasaMskRtagranthAH vRttaratnAkaraH zrutabodhaH mRcchakaTikam vairAgyazatakam kartAraH zrIbhaTTakedAraH mahAkavizrIkAlidAsaH zrIzUdrakakaviH maharpizrIbhartRhariH Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsavigrahaH / 1-namrAzca te indrAzca narondrAH 'karmadhArayaH', nandrANAM maulayaH narde0 'tatpuruSaH', namendramaulibhyo galitA namre0 'tatpuruSaH', pArijAtAnAM mAlAH pArijAtamAlAH 'tatpuruSaH', uttamAzca tAH pArijAtamAlAzca uttama0 'karmadhArayaH', nanendramauligalitAzca tA uttamapArijAtamAlAzca na0 'karmadhArayaH', namendramauligalitottamapArijAtamAlAbhirarcitau kramau yasya sa name0 'bahuvrIhiH', tatsaMbodhanaM name0 / arINAM jAtaM arijAtaM 'tatpuruSaH', apagataM arijAtaM yasya sa apAri0 'bahuvrIhiH', tatsaM0 apA0 / nAbherapatyaM pumAn nAbheyaH, tatsaM0 nAbheya ! / bhuvanAnAM trikaM bhuvana0 'tatpuruSaH', bhuvanatrikaM pAtIti bhuvana0 'upapada'samAsaH, tatsaM0 bhuvana0 / apavarga datte iti apavargadAyI 'upapada'samAsaH, tatsaM0 apa0 / jayatIti jinaH, tatsaM0 jina! / madana Adau yasya sa madanAdikaH 'bahuvrIhiH', pApAnAM vargaH pApavargaH 'tatpuruSaH', madanAdikazcAsau pApavargaH madanA. 'karmadhArayaH', asto madanAdikapApavargo yena saH asta0 'bahuvrIhiH', tatsaM0 ast0|| 2-adriNA samaH adri0, 'tatpuruSaH', adrisamo vigraho yasya saH adri0 'bahubrIhiH', tApanIyasya rAziH tApanIyarAziH 'tatpuruSaH', adrisamavigrahazcAsau tApanIyarAziH adri0 'karmadhArayaH', pradAnasya vidhiH pradAnavidhiH 'tatpuruSaH', adrisamavigrahatApanIyarAzeH pradAnavidhiH adri0 'tatpuruSaH', tena adri0 / duHkhameva zatruH duHkha0 'krmdhaaryH'| janmAsti yeSAM te janmavantaH, teSAM janma / jineSu varAH jinavarAH 'tatpuruSaH // 3-doSA eva dArUNi doSadArUNi 'karmadhArayaH', doSadArUNAM dahanAni dopa0 'tatpuruSaH', teSu doSa0 / meghAjjAyate iti meghajA 'upapada'samAsaH / jinasya idaM jainaM, tat jainam / aghAnAM jAlaM agha0 'tatpuruSaH', tat agha0 // 4-surANAM mantriNaH suramantriNaH 'tatpuruSaH', suramantribhiH samAH sura0 'tatpuruSaH / nAsti dhIryeSAM te adhiyaH 'bahuvrIhiH' / nAsti samAno yasya saH asamAnaH 'bahuvrIhiH', taM asamAnam / vAco devatA vAgdevatA 'ttpurussH'| kutsitA vAdinaH kuvAdinaH 'karmadhArayaH', kuvAdinAM kulaM kuvAdi0 'tatpuruSaH', hataM kuvAdikulaM yayA sA hata0 'bahuvrIhiH' / bhava eva RNaM bhavarNa 'karmadhArayaH', tasmAd bhavarNAt / vikasanti ca tAni mukulAni ca vikasanmukulAni 'karmadhArayaH', kundAnAM vikasanmukulAni kunda0 'tatpuruSaH', kundavikasanmukulAnAM AbhA yasya sa kunda0 'karmadhArayaH', kundavikasanmukulAbho varNo yasyAH sA kunda0 'vhuvriihiH|| 1 dAruzabdaH puMliGgo'pi vrtte| 2 matrizabda ikArAnto'pi / 3 mukulazabdaH puMliGgo'pi / Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaasvigrhH| 221 5-kusumaM vANo yasya sa kusuma0 'bahuvrIhiH', kusumabANasya camvaH kusuma0 'tatpuruSaH', tAbhiH kusuma0 / na pIDitaH apIDitaH 'naJtatpuruSaH' / sakalazcAsau lokaH sakala0 'karmadhArayaH', taM sakala0 / vRjinaM eva AjiH vRjinA0 'karmadhArayaH', tasyAH vRjinA0 / na jitaH ajitaH, jinazcAsau ajitazca jinAjitaH 'karmadhArayaH // 6-zaraNAnAmanvayaH zaraNA0 'tatpuruSaH', taM zaraNA0 / tIrthaM kurvantIti tIrthakRtaH 'upapada'samAsaH, sakalAzca te tIrthakRtazca sakala0 'karmadhArayaH', teSAM sakala0 / suraiH kRtaM surakRtaM 'tatpuruSaH', ambujAni eva garbha ambuja0 'karmadhArayaH', surakRtaM ca tad ambujagarbha ca sura0 'karmadhArayaH', surakRtAmbujagarbhameva nizAntaM yeSAM te sura0 'bahuvrIhiH', tAn sura0 / raviNA samA ravi0 'tatpuruSaH', tAn ravi0 / aghaM eva nizA agha0 'karmadhArayaH', aghanizAyA antakAH agha0 'tatpuruSaH', tAn agh0|| 7-samastaM ca tad jagat ca samasta0 'karmadhArayaH', zubhA cAsau vastutA ca zubha0 'karmadhArayaH', samastajagataH zubhavastutA samasta0 'tatpuruSaH', kRtA samastajagacchubhavastutA yayA sA kRta0 'vahuvrIhiH' / kuvAdinAM gaNaH kuvAdi0 'tatpuruSaH', jitaH kuvAdigaNo yayA sA jita0 'vahuvrIhiH' / asto bhavo yaiste asta0 'vahuvrIhiH', astabhavaiH stutA asta0 'tatpuruSaH' / paripUrNa nabho yayA sA paripUrNanabhAH 'vahuvrIhiH' / narazca marutazca nRmarut 'samAhAradvandvaH', tasmai nRmarute / jinasya bhAratI jinabhAratI 'tatpuruSaH' / 8-zubhAzca te phaNAzca suphaNAH 'prAdi'samAsaH, suphaNeSu ratnAni yeSAM te suphaNaratnAH 'bahuvrIhiH', suphaNaratnAzca te sarIsRpAzca suphaNa0 'karmadhArayaH', suphaNaratnasarIsRpaiH rAjitA suphaNa0 'tatpurupaH', tAM suphaNa / ripUNAM valaM ripuvalaM 'tatpuruSaH', ripuvalasya prahatiH ripu0 'tatpurupaH', tasyAM ripu0 / na parAjitA aparAjitA 'naJtatpuruSaH', tAM aparA0, athavA aparaiH ajitA aparAjitA 'tatpuruSaH', tAM aparA0 / agrimA cAsau yopicca agrima0 'karmadhArayaH', dharaNasya agrimayopit dharaNA0 'tatpuruSaH', tAM dharaNA0 / jinAnAM gRhANi jinagRhANi 'tatpuruSaH', teSu jina / nAsti zramo yasyAH sA azramA 'bahuprIti:', tayA azramayA // 9-bhuvanAnAM zekharaH bhuvanazekharaH 'tatpuruSaH', taM bhuvana0 / canderbhAvo vanditA, tAM vanditAm / itizcAsau stutizca itistutiH 'karmadhArayaH', itistutyAM parA itistutiparA 'tatpuruSaH' / tridazAn pAntIti tridaza0 'upapada'samAsaH, tridazapAnAM AvalI tridaza0 'tatpuruSaH' / yasyAyaM yadIyaH, yadIyasya jananI yadIyajananI 'tatpuruSaH', tAM yadIyaH / jinAnAM IzaH jinezaH 'tatpuruSaH', taM jinezam / nihantuM mano yeSAM te niha Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 smaasvigrhH| ntumanasaH 'bahuvrIhiH' / nAsti upamA yasya tad anupamaM 'bahuvrIhiH', anupamaM vaibhavaM yasya saH anupama0 'bahuvrIhiH', taM anupama0 / zaM bhavati aneneti zambhavaH, taM zambhavam // 10-zubhazcAsau meruzca sumeruH 'prAdi samAsaH, sumeruzcAsau girizca sumeru0 'karmadhArayA', sumerugiremUrdhA sumeru0 'tatpuruSaH', tasmin sumeru0 / divyAzca te AnakAzca divyA0 'karmadhArayaH', aneke ca te divyAnakAzca aneka0 'karmadhArayaH', dhvanantaH anekadivyAnakA yasmin sa dhvanada0 'bahuvrIhiH', tasmin dhvanada0 / atizayitA bhavyA atibhavyAH 'prAdi'samAsaH / jagatAM tritayaM jaga0 'tatpuruSaH', jagannitayasya pAvano jaga0 'ttpurussH'| jineSu varA jinavarAH 'tatpuruSaH', jinavarANAM abhiSeko jina0 / na komalaM akomalaM 'naJtatpuruSaH', ghanaM ca tad akomalaM ca ghanAkomalaM 'karmadhArayaH', tad ghanA0 // 11-apetaM nidhanaM yasya saH apeta. 'bahuvrIhiH', taM apetaH / vudhazcAsau janazca budha0 'karmadhArayaH', tasya budha0 |shaantaa Apado yena sa zAntA0 'vahuvrIhiH', taM shaantaa| pramANAni ca nayAzca pramANanayAH 'itaretaradvandvaH', pramANanayaiH saGkalaH pramANa0 'tatpuruSaH', taM pramANa / na sat asat 'najatatpuruSaH', asad dRz yeSAM te asadRzaH 'vahuvrIhiH', teSAM asa0 / tApaM dadAtIti tApadaH 'upapada'samAsaH, taM tApadam / jineSu varA jinavarAH 'tatpuruSaH', jinavarANAM AgamaH jinavarAgamaH 'tatpurupaH', taM jina0 / mahatI sampad yasmin sa mahAsampat 'bahuvrIhiH', taM mahA0 / sukhaM AtmA yasya tat sukhAtmakaM 'vahuvrIhiH', tat sukhA0 / kAmazca hAsazca kAmahAsau 'itaretaradvandvaH', vigatau kAmahAsau yasmin tad vigata0 'bahuvrIhiH', tad vigata0 // 12-zarazca akSazca dhanuzca zaGkhazca zarA0 'itaretaradvandvaH', zarAkSadhanuzaGkhAna vibhatIti zarA0 'upapada'samAsaH / nijaM ca tad yazazca nijayazaH 'karmadhArayaH', nijayaza iva valakSA nija0 'madhyamapadalopi'samAsaH / akhilaM ca tad jagat ca akhila. 'karmadhArayaH', akhilajagato janA akhila0 'tatpuruSaH', na hitAH ahitAH 'naJtatpuruSaH', akhilajagajjanAnAM ahitA akhila. 'tatpurupaH', mahAnti ca tAni balAni ca mahAbalAni 'karmadhArayaH', akhilajagajjanAhitAnAM mahAvalAni akhila0 'tatpuruSaH', akhilajagajjanAhitamahAvalAnAM kSAmatA akhila. 'tatpuruSaH', kRtA akhilajagajjanAhitamahAbalakSAmatA yayA sA kRtAkhila0 'bahuvrIhiH' / vinItA cAso janatA ca vinIta 'karmadhArayaH', vipada eva dvipAH vipadvipAH 'karmadhArayaH' vinItajanatAyA vipadvipAH vinIta. 'tatpuruSaH', vinItajanatAvipadvipAnAM samRddhiH vinIta. 'tatpuruSaH', vinItajanatAvipadvipasamRddheH abhidrohiNI vinIta. 'tatpuruSaH' / surabhI sthitA surabhi0 'tatpuruSaH' / mahIM dhArayantIti 1 TIkAyAM tu vigataH kAmahAso yasmin inyulekhH| , Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsavigrahaH / 223 mahIdhAH 'upapada' samAsaH, ripava eva mahIghrAH ripu0 'karmadhArayaH', ripumahIdhAn bhinattIti ripu0 'upapada' samAsaH // 13 - bhItimAMzcAsau janazca bhIti0 'karmadhArayaH', abhayIkRto bhItimajjano yena saH abhayI. 'bahuvrIhiH' / surAn pAntIti surapAH 'upapada' samAsaH, surapaiH kRtaM sura0 'tatpuruSaH', na tulA atulA 'naJtatpuruSaH', atulA cAsau bhUtizca atula0 'karmadhArayaH', atulabhUtyA majjanaM atula0 'tatpuruSaH', surapakRtaM atulabhUtimajjanaM yasya sa surapa0 'bahutrIhiH' / bhavyAnAM manAMsi bhavya0 'tatpuruSaH', bhavyamanasAM abhinandanaH bhavya0 'tatpuruSaH' / zivaM dadAtIti zivadaH 'upapada' samAsaH // 14 - na caratIti acaraH 'naJtatpuruSaH', taM acaram / kRtAH caraNA yai te kRta0 'bahuvrIhiH' / zatapatrANAM saJcayaH zata0 'tatpuruSaH', tasmin zata0 / apavargasya upAyaH apa0 ' tatpuruSaH', apavargopAyasya zodhanAH apa0 ' tatpuruSaH ' / yaza eva dhanaM yeSAM te yazodhanAH 'vahuvrIhiH' // 15 - viSTapAnAM trayaM viSTapa0 'tatpuruSaH', akhilaM ca tad viSTapatrayaM ca akhila 0 'karmadhArayaH', vyAptaM akhilaviSTapatrayaM yayA sA vyAptA0 'bahuvrIhiH' | padAnAM camUH pada0 'tatpuruSaH', tathA pada0 / puSTAni ca tAni patrANi ca puSTa0 'karmadhArayaH', nayA eva puSTapatrANi yasyAH sA naya0 'bahuvrIhiH', tayA naya0 / jinaiH uditA jinoditA ' tatpuruSaH // 16 - mahacca tad dalaM ca mahAdalaM 'karmadhArayaH', abjasya mahAdalaM abja0 'tatpuruSaH', ajamahAdalavad AbhA yasyAH sA abja 0 ' bahuvrIhiH, tayA abja0 / na tulaH atulaH 'najtatpuruSaH', modasya lAbho moda0 'tatpuruSaH', atulo modalAbho yayA sA atula0 'bahuvrIhiH', tayA atula0 / mahAn zikhaNDI yasyAH sA mahA0 ' bahuvrIhi:' / ripUNAM rAziH ripu0 ' tatpuruSaH', ripurAzeH khaNDikA ripu0 'tatpuruSaH ' // 17 - uruH prabhA yasya sa uru0 'bahuvrIhiH', taM uru0 / anaGga eva taruH anaGga0 'karmadhArayaH', anaGgataroH prabhaJjanaH anaGgaH 'tatpuruSaH', taM anaGga0 / mahazca dayA ca mahodaye 'itaretaradvandvaH', satyau mahodaye yasya sa sanma0 'bahuvrIhiH', taM sanma0 / zobhanA matiryasya sa sumatiH, sumatizcAsau jinazca sumati 0 'karmadhArayaH', taM sumati0 / mahAMzcAsau udayazca mahodayaH 'karmadhArayaH', vikasan mahodayo yasya sa vikasa0 'bahuvrIhiH', taM viks0|| 18- bhava eva udadhiH bhavodadhiH 'karmadhArayaH', tasmin bhavo0 / guru vaibhavaM yasya sa guru0 'bahuvrIhiH' / tamaso'yaM tAmasaH, na tAmasaH atAmasaH 'naJtatpuruSaH', taM atAmasam / tIrthaM kurvantIti tIrtha 0 ' upapada' samAsaH, teSAM tIrtha0 / na saMvaro yasya saH asaM 0 'bahuvrIhiH', taM asaM0 // 19 - bhave vAso bhava0 'tatpuruSaH', bhavavAsa eva dAma bhava0 'karmadhArayaH', tad bhava0 / jinAnAM vAg jina0 ' tatpuruSaH' / atizAyinI zivA atizivA 'prAdi sa Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 smaasvigrhH| mAsaH / na saGgatA asa0 'naJtatpuruSaH', tAM asa0 / kAmasya saGgatA kAma0 'tatpuruSaH', cyutA kAmasaGgatA yasyAH sA cyuta0 'bahuvrIhiH', tAM cyuta0 // 20-kuze zete iti kuzezayaM 'upapada'samAsaH, tasmin kuze0 / kanakavat chaviyasyAH sA kanaka0 'bahuvrIhiH', tAM kanaka0 / duritAnAM (aGkuza iva) aGkuzaH duri0 'tatpuruSaH', tasmin duri0 / ahitA eva adrayaH ahitA0 'karmadhArayaH', ahitAdIn hantIti ahi0 'upapada'samAsaH, vajrasya zRGkhalA vana0 'tatpuruSaH', ahitAdrinI cAsau vajrazRGkhalA ca ahitA0 'karmadhArayaH', tAM ahitA0 / vajramayI zRGkhalA yasyAH sA vjr0|| 21-rucInAM sampad ruci0 'tatpuruSaH', tulyA rucisampad yasya sa tulya0 'bahuvrIhiH', tasmin tulya0 / puSpANAM utkarAH puSpo0 'tatpuruSaH', taiH puSpo0 / surANAM gaNaH sura0 'tatpuruSaH', tena sura0 / pramado garbha yathA syAt tathA pramada0 'avyayIbhAvaH' / na jAyate iti ajaH 'naJtatpuruSaH', tasmin aje / yazasi hito yazasyaH, tasmin yazasye / padmasyeva prabhA yasya sa padma0 'bahuvrIhiH', tasmin pdm| na jeyaH ajeyaH 'naJtatpuruSaH', ajeyazcAsau zasyazca ajeyazasyaH 'karmadhArayaH', tasmin ajeyH|| 22-majanasya udakaM majja0 'tatpuruSaH', majanodakena pavitritaH maja0 'tatpuruSaH', mandarazcAsau agazca manda0 'karmadhArayaH', majjanodakapavitritaH mandarAgo yaiste maja0 'bahuvrIhiH' / mando rAgo yeSAM te manda0 'bahuvrIhiH' / dharmasya udayaH dharmo0 'tatpuruSaH', abdhau patanaM abdhi0 'tatpuruSaH', dharmodayazca adhipatanaM ca dharmo0 'samAhAradvandvaH', tasmin dhrmo0|vnsy rAjiH vana0 'tatpuruSaH', vanarAjizca nAvazca vanarAjinAvaH 'itretrdvndvH'| devaiH sahitAH sadevAH 'vahuvrIhiH', sadevAzca narAzca sadeva0 'itaretaradvandvaH' nanditAH sadevanarA yaiste nandita. 'bahuvrIhiH' // 23-zacI AdI yAsAM tAHzacyAdayaH 'bahuvrIhiH', divyAzca tA vanitAzca divya0 'karmadhArayaH', zacyAdayazca tA divyavanitAzca zacyA0 'karmadhArayaH', zacyAdidivyavanitAnAM oghaH zacyA0 'tatpuruSaH', zacyAdidivyavanitIghasya dhavAH zacyAdi0 'tatpuruSaH', zacyAdidivyavanitauSadhavaiH stutaH zacyAdi0 'tatpuruSaH', tatsaM0 zacyAdiH / na vyAhataM avyA0 'naJtatpuruSaH', avyAhataM ca tad uditaM ca avyA0 'karmadhArayaH', vidhAM anatikramya yathA0 'avyayIbhAvaH', vastUnAM tattvaM vastutattvaM 'tatpuruSaH', yathAvidhaM ca tad vastutattvaM yathAvidha0 'karmadhArayaH', avyAhatoditaM yathAvidhavastutattvaM yena tad avyA0 'bahuvrIhiH', tatsaM0 avyA0 / jineSu jinAnAM vA indrAH jinendrAH 'tatpuruSaH', jinendrANAM mataM jine0 'tatpuruSaH', tatsaM0 jine / na kamprAH akamprAH 'naJtatpuruSaH', nityaM akampA dehino yasmin tat nitya0 'bahuvrIhiH', tat nitya0 / janma Adau yAsAM tA janmA0 'bahuvrIhiH', anantAzca tA vipadazca ananta0 'karmadhArayaH', janmAdayazca tA anantavipadazca janmA0 'karmadhArayaH', tAsAM jnmaa0|| 1 TIkAyAM tvanyathA sUcitamasti / Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaasvigrhH| 225 24-kanakavad rug yasyAH sA kanakaruk 'bahuvrIhiH' / vAraNAnAM IzaH vAraNezaH 'tatpuruSaH', sitazcAsau vAraNezazca sita. 'karmadhArayaH', taM sit| vajramayaM aGkazaM yasyAH sA vajrAGkuzI / na hitAH ahitAH 'naJtatpuruSaH', ahitAnAM vAraNaM ahita0 'tatpuruSaH', tasmin ahita0 / vajraM ca aGkuzazca vajrAGkuzaM samAhAradvandvaH', tad vjraa0|| 25-khyAteH bhAjanaM yaH sa khyAti0 'vahuvrIhiH' / zobhanI pAcauM yasya sa supArzvaH, zriyA yuktaH supArzvaH zrIsupArzvaH 'madhyamapadalopI'samAsaH, tatsaM0 zrI0 / nityaM saukhyaM yasya sa nitya0 'bahuvrIhiH', tatsaM0 nitya0 / atizAyinI bhA yasya saH atibhAH 'bhuvriihiH|| ___ 26-jinAnAM aMhI jinAMhI 'tatpuruSaH, to jinAMhI / amarANAM saMsad amara0 'tatpuruSaH', AnatA cAso amarasaMsacca AnatA0 'karmadhArayaH', tayA AnatA0 / divyaM ca tat sauvarNaM ca divya0 'karmadhArayaH', avAnaM ca tat tAmarasaM ca avAna0 'karmadhArayaH', divyasauvarNaM ca tad avAnatAmarasaM ca divya0 'karmadhArayaH', tad divya0 // 27-arINAM zamanaM ari0 'tatpuruSaH', jAtaM arizamanaM yasyAH sA jAtA0 'bahuvrIhiH / na AvilAH anAvilAH 'naJtatpuruSaH', santazca te nayAzca sannayAH 'karmadhArayaH', anAvilAH sannayA yasyAM sA anA0 'bahuvrIhiH // ___ 28-hena iva AbhA yasyAH sA hemAmA 'bhuvriihiH'|n samA asamA 'nnyttpurussH'| nAzitA arayo yaistAni nAzitA0 'bahuvrIhiH', taiH nAzitA / zitAni ca tAni arINi ca zitA0 'karmadhArayaH', taiH shitaa0|| 29--bhavAd udbhavA bhavodbhavA 'tatpurupaH', bhavodbhavA tRDU yeSAM te bhavo0 'vahuvrIhiH', teSAM bhavo / zivameva prapA ziva0 'karmadhArayaH', kRtA zivaprapA yena sa kRta 'bahuvrIhiH', te kRtaH / harSeNa sahitaM yathA syAt tathA saharSa 'avyayIbhAvaH' / vapuSaH prapaJcaH vapuHprapaJcaH 'tatpuruSaH', varo vapuHprapaJco yeSAM te ghara0 'bahuvrIhiH', varavapuHprapaJcAzca te amarAzca vara0 'karmadhArayaH', taiH ghara0 / prabhAyA valayaM prabhA0 'tatpuruSaH', prabhAvalayasya kAntatA prabhA0 'tatpuruSaH', prabhAvalayakAntatayA apahasitA prabhA0 'tatpuruSaH', candrasya prabhA candra0 'tatpuruSaH', uIM cAsau candraprabhA ca uru0 'karmadhArayaH', prabhAvalayakAntatApahasitA urucandraprabhA yena sa prabhA0 'bahuvrIhiH', taM prabhA0 / paramazcAsau Izvarazca parame0 'karmadhArayaH', taM parame0 / vinayena cAru yathA syAt tathA vinaya0 'avyayIbhAvaH' / candrasyeva prabhA yasya sa candraprabhaH, taM candra0 // 30-kaluSasya vAso yasmin sa kaluSavAsakaH 'vahuvrIhiH', tasmAt kaluSa0 / sukhAnAM atizayaH sukhA0 'tatpuruSaH', sukhAtizaya eva sampadaH sukhA0 'karmadhArayaH', tAsAM sukhaa| 1 akArAnto'pi hemazabdaH / 29 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 smaasvigrhH| bhuvanAnAM bhAsakAH bhuvana0 'tatpuruSaH', na vidyate darpako yeSAM te adarpakAH 'bahuvrIhiH', bhuvanabhAsakAzca te adarpakAzca bhuvana0 'karmadhArayaH / vilIno malo yasmAt tad vilIna 'bahuvrIhiH', vilInamalaM ca tat kevalaM ca vilIna karmadhArayaH', na tulaH atulaH 'natatpuruSaH', atulazcAsau vikAsazca atula0 'karmadhArayaH', vilInamala kevalasya atulavikAsaH vilIna0 'tatpuruSaH', vilInamalakevalAtulavikAsaM vibhrati te vilIna0 'upapada'samAsaH / zobhanaM ca tad vacazca suvacaH 'karmadhArayaH', tena suvacasA / sabhAM rAjituM zIlaM yasya tat sabhA0 'bahuvrIhiH', tena sbhaa0|| ____31-bhuvanAnAM trayaM bhuvana0 'tatpuruSaH', samastaM ca tad bhuvanatrayaM ca samasta0 'karmadhArayaH', samastabhuvanatrayasya prathanaM samasta0 'tatpuruSaH', samastabhuvanatrayaprathane sajjAni samasta0 'tatpuruSaH', nAnA ca tAni padAni ca nAnApadAni 'karmadhArayaH', samastabhuvanatrayaprathanasajAni nAnApadAni yasmin sa samasta0 'bahuvrIhiH' / santazca te janAzca sajjanAH 'karmadhArayaH', tAn sajjanAn / samullasitA bhaGgA yasmin sa samu0 'bahuvrIhiH', taM smuH| na vidyate malo yasmin saH amalaH 'bahuvrIhiH', taM amalam / na gamyate iti agamaH, taM agamam / sphurantazca te nayAzca sphura0 'karmadhArayaH', sphurannayaiH nivAritAH sphura0 'tatpuruSaH', na santaH asantaH 'naJtatpuruSaH', asantazca te upalambhAzca asadu0 'karmadhArayaH', sphurannayanivAritA asadupAlambhA yasya sa sphura0 'bahuvrIhiH', jainazcAsau Agamazca jainA0 'karmadhArayaH', sphurannayanivAritAsadupAlambhazcAsau jainAgamazca sphura0 'karmadhArayaH', taM sphur0|| 32-gadA ca akSamAlA ca gadA0 'itaretaraddhandvaH', dhRte gadAkSamAle yayA sA dhRta0 'bahuvrIhiH' / bhayAnAM zamaH bhaya0 'tatpuruSaH', bhayazame kSamA bhaya0 'tatpuruSaH / na vidyate lAghavaM yasyAH sA alAghavA 'bahuvrIhiH' / dhanaM ca tad aJjanaM ca ghanA0 'karmadhArayaH', ghanAJjanena samA ghanA0 'tatpuruSaH', ghanAJjanasamA prabhA yasyAH sA ghanA0 / ghAtakAnAM AlI ghAta. 'tatpuruSaH', ghAtakAlyAH IhitaM ghAta. 'tatpuruSaH', vihataM ghAtakAlIhitaM yasmin tad vihata. 'bahuvrIhiH', tad vihataH / na vidyate tulA yasya tad atulaM 'bahuvrIhiH', tad atulam // ____33-vimalaM ca tat komalaM ca vimala0 'karmadhArayaH', vimalakomalaM ca tat kokanadaM ca vimala. 'karmadhArayaH', vimalakomalakokanadasya cchadaH vimala. 'tatpuruSaH', vimalakomalakokanadacchadasya cchaviH vimala0 'tatpuruSaH', vimalakomalakokanadacchadacchaviM haratIti vimala0 'upapada' samAsaH, to vimala0 / amarANAM ime AmarAH, taiH aamraiH| satataM nUtA satatanUtA 'prAdi'samAsaH, satatanUtA tanuryayoH to satata0 'bahuvrIhiH', tau satata / amatasya heThanaM amata0 'tatpuruSaH', amataheTane lAlasAH amata. 'tatpuruSaH', satsaM0 amt0|| 1 ghanazca aJjanaM ca dhanAJjane 'itaretaradvandvaH' ityapi saMbhavati / 2 aaliyaa| Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaasvigrhH| 227 34-zakunteSu varaH zaku0 'tatpuruSaH', kalazazca kuntazca zakuntavarazca kalaza. 'itaretaradvandvaH', kalazakuntazakuntavaraiH aGkitAni kalaza0 'tatpuruSaH', kramANAM talAni krama0 'tatpuruSaH', kala zakuntazakuntavarAGkitAni kramatalAni yeSAM te kalaza. 'vahuvrIhiH' / matasya lAbhaH mata0 'tatpuruSaH', matalAbhaM kurvantIti mata0 'upapada'samAsaH / vizeSeNa gataH vigataH 'pAdi'samAsaH, vigato rAgo yeSAM te vigata 'bahuvrIhiH', atizayena vigatarAgA: vigata / na vidyate anto yasya tad anantaM 'bahuvrIhiH', tad anantam / na vidyate aGgaM yasya saH anaGgaH 'bahuvrIhiH', anaGgaM jayantIti anaGga 'uppd'smaasH|| 35-avamAni eva santamasaM ava0 'karmadhArayaH', tad ava0 / AgamAnAM rociSaH Agama0 'tatpuruSaH', teSAM Agama0 / pAvanaM ca pAlanaM ca pAvana0 'samAhAradvandvaH', bhuvanasya pAvanapAlanaM bhuvana0 'tatpurupaH', tad bhuvana0 / jinAnAM mataM jina0 'tatpuruSaH', tat jin0|| 36-AyatyA sahitaM sAyati 'bahuvrIhiH', sAyati ca tat sAma ca sAyati0 'karmadhArayaH', sAyatisAma karotIti sAyati0 'upapada'samAsaH / zobhanazcAsau taruzca sutaruH 'karmadhArayaH', tena sutaruNA / taruNaM ca tad abjaM ca taruNA0 'karmadhArayaH', taruNAbjena samA taruNA0 'tatpuruSaH', taruNAjasamA ghutiryasyAH sA taruNA0 'bahuvrIhiH' / kaje gatA kajaH 'tatpuruSaH' / mudA sahitaM samud 'bahuvrIhiH' tena samudA / atizayena matA ati0 'praadi'smaasH|| 37-devAnAM lokaH deva0 'tatpuruSaH', devalokasya upamAnaM yasya sa deva0 'bhuvriihiH'| narANAM lokaH nara0 'tatpuruSaH' / kopazca mAnazca kopamAnau 'itaretaradvandvaH', na vidyate kopamAnau yasya saH akopa0 'bahuvrIhiH' / salilAnAM dhArA salila. 'tatpuruSaH', Rjimaiva saliladhArA Rjima0 'karmadhArayaH', RjimasaliladhArayA dhautaH Rjima0 'tatpuruSaH', mAyaiva parAgaH mAyA0 'karmadhArayaH', RjimasaliladhautaH mAyAparAgo yasya sa Rjima 'bahuvrIhiH / bhavasya bhItiH bhava0 'tatpuruSaH', tasyAH bhava0 / apagato rAgo yasya saH apa0 'bahuvrIhiH // 38-divyAni ca tAni rAjIvAni ca divya0 'karmadhArayaH', divyarAjIvAnAM vAraH divya0 'tatpuruSaH', caraNameva sarojaM caraNa 'karmadhArayaH', divyarAjIvavAre sthitaM divya0 'tatpuruSaH', divyarAjIvavArasthitaM caraNasarojaM yasya sa divya0 'bahuvrIhiH', taM divy| bhavyAnAM rAjI bhavya0 'tatpuruSaH' / jineSu varA jina0 'tatpuruSaH', jinavarANAM visaraH jina0 'tatpuruSaH', taM jina / pApAnAM vidhvaMsaH pApa0 'tatpuruSaH', pApavidhvaMse dakSaH pApa0 'tatpuruSaH', taM pApa0 / santi akSANi yasya sa sadakSaH 'bahuvrIhiH', taM sadakSam // __39-araya eva timirANi ari0 'karmadhArayaH', aritimirANAM oghaH ari0 'tatpuruSaH', aritimiraughasya vyAhatiH ari0 'tatpuruSaH', tasyAM ari0 / bahavo vidhA yesAM Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 smaasvigrhH| tAni bahuvidhAni 'bahuvrIhiH', bahuvidhAni ca tAni janmAni ca bahu0 'karmadhArayaH', bahuvidhajanmanAM vrAtaH bahu0 'tatpuruSaH', bahuvidhajanmavAtAjjAyate iti bahu0 'upapada'samAsaH, bahuvidhajanmavAtajaM ca tad enazca bahu0 'karmadhArayaH', bahuvidhajanmajAtajainasaH kRto'nto yena sa bahu0 'bahuvrIhiH' / kutsitaM ca tad mataM ca kumataM 'karmadhArayaH', kumatasya vighAtaH kumata. 'tatpuruSaH', kRtaH kumatavighAto yena sa kRta0 'bahuvrIhiH // 40-mahAMzcAsau sindhuzca mahA0 'karmadhArayaH', mahAsindhuM maryAdIkRtya AmahA0 'avyayIbhAvaH' / nAnA ca te kRtAzca nAnA0 'karmadhArayaH', jinAnAM gRhANi jina0 'tatpuruSaH', jinagRhANAM mAlAH jina 'tatpuruSaH', santazca mahAzca sanmahAH 'karmadhArayaH', jinagRhamAlAsu sanmahAH jina 'tatpuruSaH', nAnAkRtA jinagRhamAlAsanmahA yayA sA nAnA0 'bahubrIhiH' kanakasyeva nibhA yasyAH sA kanaka0 'bahuvrIhiH', vapuSaH zrIH vapuHzrIH 'tatpuruSaH, kanakanibhA vapuHzrIryasyAH sA knk0| sAdhitA AyA yayA sA sAdhi0 'bhuvriihiH'| puruSeSu dattaM yasyAH sA purussdttaa| AdherbhAvaH AdhitA, AdhitayA sahitA sAdhitA 'bahubrIhiH', tasyAH sAdhi0 // 41-malena sahitAH samalAH 'bahuvrIhiH', bahutamAzca samalAzca bahu0 'karmadhArayaH', vimalitA bahutamasamalA yena sa vimalita0 'bahuvrIhiH', taM vimalita0 / prabhANAM maNDalaM prabhA0 'tatpuruSaH', sphurat ca tat prabhAmaNDalaM ca sphura0 'karmadhArayaH', sphuratprabhAmaNDalena astaM sphura. 'tatpuruSaH', sphuratprabhAmaNDalAstaM santamasaM yena sa sphura0 'bahuvrIhiH', taM sphura0 / sakalA cAsau zrIzca sakala0 'karmadhArayaH', sakalazriyA zreyau sakala. 'tatpuruSaH', sakalazrIzreyau aMsau yasya sa sakala0 "bahuvrIhiH', taM sakala / jinAnAM IzvaraH jine0 'tatpuruSaH', taM jine // 42-bhavyAzca te janAH bhavya0 'karmadhArayaH', AnanditA bhavyajanA yena tad Ana0 'bahuvrIhiH', tad Ana0 / dhanaM ca tad adhaM ca dhanA. 'karmadhArayaH', ghanAghameva dharmaH ghanA0 'karmadhArayaH', ghanAghadharmeNa ArtAH ghanA0 'tatpuruSaH', ziziraM ca tat zubhaM ca zizira0 'karmadhArayaH', zizirazubhaM ca tad vyajanaM ca zizira0 'karmadhArayaH', ghanAghadharmAtAnAM zizirazubhavyajanaM ghanA0 'tatpuruSaH', tad ghanA0 / jinAzca te devAzca jina0 'karmadhArayaH', kramayoH yugalaM krama0 'tatpuruSaH', jinadevAnAM kramayugalaM jina0 'tatpuruSaH', tat jina0 / santazca te guNAzca sad0 'karmadhArayaH', taiH sadguNaiH / na jinat ajinat 'naJtatpuruSaH', tad aji0 // ___43-jinasya idaM jaina, tat jainam / upamAnena rahitaM upamAna0 'tatpuruSaH', tad upamAna / jagataH trANaM jaga0 'tatpuruSaH', jagatrANasya kAri jaga. 'tatpuruSaH', tat jaga0 / na hitaM ahitaM 'naJtatpuruSaH', tad ahitam / san cAsau mahimA ca sanma0 'karmadhArayaH' sanmahimAnaM karotIti sanma0 'upapada'samAsaH tat sanma0 / mahAnti ca tAni kumudAni Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsavigrahaH / ca mahA0 'karmadhArayaH', bhavyA eva mahAkumudAni bhavya 0 'karmadhArayaH', bhavya mahAkumudAnAM bodhaH bhavya0 'tatpuruSaH', bhavyamahAkumudabodhasya janma bhavya 0 ' tatpuruSaH', himAH karA yasya sa hima0 'bahuvrIhiH', bhavya mahAkumudabodhajanmani himakaraH bhavya 0 ' tatpuruSaH ', taM bhavya0 // 44 - dyutyA vijitaH dyuti0 'tatpuruSaH', dyutivijitaH tamAlo yayA sA dyuti0 / vizva phalaM ca ghaNTA ca akSazca pavi0 'itaretaradvandvaH', paviphalaghaNTAkSAn vibha pavi0 ' upapada 'samAsaH / lasantI cAsau tatA ca lasa0 'karmadhArayaH', lasattatA mAlA yasyAH sA usa0 'bahuvrIhiH' / nari tiSThatIti nRsthA 'upapada' samAsaH / na martyA amartyAH 'naJtatpuruSaH', amartyAnAM sAmantA amartya0 'tatpuruSaH', amartya sAmantaiH nutA amartya0 'tatpuruSaH' // 45 - devAnAM pUjyaH deva0 tatpuruSaH // 46 -- suSThu rucitAni surucitAni 'prAdisamAsaH, taiH suru0 / dAnavAnAM arayaH dAna0 'tatpuruSaH', taiH dAna0 // -68 - Adizca nidhanaM ca Adi0 'itaretaradvandvaH', na vidyete Adinidhane yasyAH sA anAdi 0 'bahuvrIhi:' / na dInA adInA 'naJtatpuruSaH' / atizayena pradadAtIti ati0 'upapada' samAsaH / mateH pradAnaM mati0 'tatpuruSaH', tat mati 0 / na namatIti anamA 'nastatpuruSaH' / jinAnAM indrAH jinendrAH 'tatpuruSaH', jinendrANAM vAk jine0 // 48 - suvarNasya ayaM sauvarNaH, sauvarNaH paTTo yasyAH sA sauvarNa 0 'bahuvrIhiH' / zrIvad gaurI zrI gaurI 'karmadhArayaH / zriyA sahitA gaurI zrIgaurI 'madhyamapadalopI' samAsaH / padmaM haste yasyAH sA padmahastikA, athavA padmavad hastau yasyAH sA padma0 'bahuvrIhi:' / hastinaH itra kAyo yasyAH sA hasti0 'bahuvrIhiH' / mahatI godhA ( vAhanaM ) yasyAH sA mahAgodhA 'bahuvrIhiH' / AgasaH dhAma Ago 0 ' tatpuruSaH', AgodhAmnaH dhvastiH Ago0 'tatpuruSaH', tasyai Ago0 // 229 49 - nijazcAsau mahimA ca nija0 'karmadhArayaH', nijamahimnA vijitaM kamalaM yena tat nija0 'bahuvrIhiH', tat nija0 / pramadasya bharaH pramada0 ' tatpuruSaH', pramadabhareNa AnamrAH pramada0 ' tatpuruSaH', pramadabharAnamrAzca te devAzca pramada0 'karmadhArayaH', pramadabha namra devaiH pUjitakaM pramada0 'tatpuruSaH', tat pramada0 / dhAma yunaktIti dhAma0 'upapada'samAsaH, tat dhAma0 / na laGghanIyA alaGgha0 'naJtatpuruSaH', guNAnAM sampad guNa0 'tatpurupaH', alaGghanIyA guNasampad yasya tat alaGgha0 'bahuvrIhiH', tat alaGgha0 / kramayoryugalaM krama0 'tatpuruSaH, tat krama0 // 50 * akhilAzca tA rujazca akhila0 'karmadhArayaH', zamitA akhilarujo yena 1 bhanna napuMsakaliMgo'pi AdizabdaH / 2 nidhanazabdaH puMliGgo'pi vartate / Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 smaasvigrhH| tat zamitA0 'bahuvrIhiH', tasmin zamitA0 / nAnA ca tAni ambhojAni ca nAnA0 'karmadhArayaH', nAnAmbhojAnAM udaraM nAnA0 'tatpuruSaH', nAnAmmojodare lAlitaM nAnA0 'tatpuruSaH', tasmin nAnA0 / atizayena cAru yathA syAt tathA ati. 'avyayIbhAvaH' / caraNayoyugaM caraNa 'tatpuruSaH', tasmin caraNa / divi jAyante iti divi. 'upapada'samAsaH, divijaiH nataM divi0 'tatpuruSaH', tasmin divi0 / duHkhena labhyate iti durlabhaM, tasmin durlabhe // 51-zobhano ravo yasya sa suravaH 'bahuvrIhiH', taM su0 / ambu dadAtIti ambudaH 'upapada samAsaH taM ambu0 / suraiH vandyA sura0 'tatpuruSaH' / / 52-pavizca muzalaM ca pavi0 'itaretaradvandvaH', pavimuzale karayoryasyAH sA pavi0 'bahuvrIhiH, / atizayena karAlA ati. 'prAdi'samAsaH, atikarAlA AmA yasya tat ati. 'vahuvrIhiH', tat ati / rAgeNa andhAH rAgA0 'tatpuruSaH', rAgAndhAzca te arayazca rAgA0 'karmadhArayaH', rAgAndhArINAM IraNaM rAgA0 'tatpuruSaH', rAgAndhArIraNaM karotIti rAgA0 'uppd'smaasH| nIlA cAsau prabhA ca nIla0 'karmadhArayaH', nIlaprabhANAM utkaro nIla. 'tatpuruSaH,' nIlaprabhotkaro yasyAM sA nIla. 'vhuvriihiH|| 53-gadA eva vallayaH gadA0 'karmadhArayaH', gadAvallarIbhiH gupilaM gadA0 'tatpuruSaH', gadAvallarIgupilaM ca tat janma ca gadA0 'karmadhArayaH', gadAvallarIgupilajanma eva kAntAraM gadA0 'karmadhArayaH', tasmAd gadA0 / na IpsitaM anI0 aJtatpuruSaH', anIpsitaM ca tad upanataM ca anI 'karmadhArayaH', divyAzca tAH kAntAzca divya0 'karmadhArayaH', divyakAntAnAM rataM divya. 'tatpuruSaH', anIpsitopanataM divyakAntArataM yasya sa anI0 / anantAn (kAzAn ) jayatIti anantajit / abhimatasya AyaH abhi0 'tatpuruSaH', abhimatAyaM dadAtIti abhi0 'upapada'samAsaH / samastAni ca tAni jaganti ca samasta0 'karmadhArayaH', samastajagatAM aMhAMsi samasta. 'tatpuruSaH', teSAM samasta / ApadA oghaH Apa 'tatpuruSaH', kRtaH Apadogho yena sa kRta0 'vahuvrIhiH', kRtApadoghazcAsau smarazca kRtA0 'karmadhArayaH', hataH kRtApadoghasmaro yena sa hata0 'bahuvrIhiH // 54-yAn AnatAH yadAnatAH 'tatpuruSaH' / varazcAsau vidhizca vara0 'karmadhArayaH', tasmin vara0 / alIkaM Anane yeSAM te alIkA0 'bahuvrIhiH' / zrutaM eva jvalanaH zruta0 'karmadhArayaH', zrutajvalanena bhasmasAtkRtaM zruta0 'tatpuruSaH', bhavAnAM AvalI bhavA0 'tatpu. ruSa', bhavAvalI eva kAnanaM bhavA0 'karmadhArayaH', zrutajvalanabhasmasAtkRtaM bhavAvalIkAnanaM yaiH te zruta0 'bahuvrIhiH' / bRhanti ca tAni duritAni ca bRha0 'karmadhArayaH', jagati bRhahuritAni jaga0 'tatpuruSaH', prapaJcitAni ca tAni jagabRhaduritAni ca prapaJcita0 'karmadhArayaH',prapaJcitajagadbahaduritAni eva kUpaH prapaJcita0 karmadhArayaH', prapaJcitajagadbahaduritakUpaM tarantIti prapaJcita 'upapada'samAsaH / na vidyate upamA yasyAH sA anu0 'bahuvrIhiH', Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaasvigrhH| 231 anupamA cAsau rUpatA ca anu0 'karmadhArayaH', anupamarUpatayA rAjate iti anu0 'upapada'samAsaH, tena anu0|| 55-akhilaM ca tad viSTapaM ca akhila0 'karmadhArayaH', akhilaviSTape AzritA akhila0 'tatpuruSaH', akhilaviSTapAzritA cAsau sabhA ca akhila0 'karmadhArayaH', akhilaviSTapAzritasabhAyAM janAH akhila. 'tatpuruSaH', akhilaviSTapAzritasabhAjanAnAM asavaH akhila. 'tatpuruSaH,' tAn aMkhila0 / amarAzca yoginazca amara0 'itaretaradvandvaH,' taiH amara0 / kRtaM sabhAjanaM yasyAH sA kRta0 'bahuvrIhiH' / jineSu indrAH jine0 'tatpuruSaH', jinendraH gaditA jine0 'tatpuruSaH' / nayAH Adau yeSAM te nayA* 'bahuvrIhiH', nayAdayaH eva vasUni nayA0 'karmadhArayaH,' nayAdivasUni pAtIti nayA0 'upapada'samAsaH / ripUNAM vibhedanaM ripu0 'tatpuruSaH', tasmin ripuH / zobhanAni ca tAni pAtrANi supAtrANi 'karmadhArayaH,' supAtrANAM gIvoNatA supAtra. 'tatpuruSaH kRtA supAtragIvANatA yayA sA kRta0 'bhuvriihiH|| 56-jijaM ca tad aGgaM ca nijA0 'karmadhArayaH', nijAGgaM eva latA nijA. 'tatpuruSaH', tayA nijA0 / vizadazcAsau vandhujIvazca vizada0 'karmadhArayaH', vizadabandhujIvasyeva AbhA yasyAH sA vizada0 'bahuvrIhiH', tayA vizada / sitaM aGgaM yasya sa sitA. 'vahuvrIhiH', sitAGgo vihago yasyAH sA sitA0 'bahuvrIhiH' / na namantaH anamantaH 'naJtatpuruSaH', anamantazca te avandhujIvAzca anama0 'karmadhArayaH', hatAH anamadabandhujIvAH yayA sA hatA0 'bahuvrIhiH / na vidyate bhayaM yasyAH sA abhayA 'bahuvrIhiH / jvalan cAsau jvalanazca jvala. 'karmadhArayaH', jvalajjvalana eva hetiH yasyAH sA jvala. 'bahuvrIhiH' / tApaM dadAtIti tApa0 'upapada'samAsaH, taM tApa0 / zubhazcAsau atizayazca zubhA0 'karmadhArayaH', zubhAtizaya eva dhAnyaM zubhA0'tatpuruSaH', zubhAtizayadhAnyasya vRddhiH zubhA0 'tatpuruSaH', na vidyate upamAnaM yasyAH sA anu0 'bahuvrIhiH', anupamAnA cAso sItA ca anu0 'karmadhArayaH', zubhAtizayadhAnyavRddhau anupamAnasItA zubhA* 'tatpuruSaH // 57-samavasaraNasya bhUmiH sama0 'tatpuruSaH', tasyAM sama0 / arcAyAH udayaH ardhe0 'tatpuruSaH', sajjitaH arthodayo yasyAM sA saji0 'bahuvrIhiH', tasyAM saji0 / satA jitA sajitA 'tatpuruSaH', sajjitA arcA yasya sa0 saji0 'bahuvrIhiH' / udyad rAgo yasmin sa udya0 'bahuvrIhiH', udyadrAgazcAsau saudharmazca udya0 'karmadhArayaH', udyadrAgasaudharmasya nAmaH udya0 'tatpuruSaH', udyadrAgasaudharmanAmena arcitaH udya0 'tatpuruSaH', udya. drAgasaudharmanAmArcitazcAsau harizca udya0 'karmadhArayaH', udyadrAgasaudharmanAmArcitahareH paripUjyaH udya0 'tatpuruSaH // 58-yeSAM udayaH yadu0 'tatpuruSaH', taM ydu| vigatA Apad yasmAt tat vyA0 'bahuvrIhiH' / uparatA hiMsA yasmAt tat upa0 / uruzcAsau zrIzca uru0 'karmadhArayA', Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 samAsa vigrahaH / uruzriyA teja uru0 ' tatpuruSaH', tat uru0 / nAnA AzayA yasmin tat nAnA0 'bahuvrIhiH', tat nAnA0 / pratigataM bhayaM yasmAt sa prati0 'bahuvrIhiH', taM prati0 // 59-parAzca samayAzca para0 'karmadhArayaH', parasamayA eva ripavaH para0 'tatpuruSaH', teSAM para0 / dAre hetuH dAra0 'tatpuruSaH', tasmin dAra0 / vitatazcAsau mohazca vitata 'karmadhArayaH', vitatamohasya asaH vitata0 'tatpuruSaH', vihito vitatamohAso yasmin tat yathA syAt tathA vihita0 'avyayIbhAvaH / udArA hetavo yasmin tat udAra0 'bahuvrIhiH', tasmin udAra0 / jinAnAM vacaH jina0 ' tatpuruSaH ', tasmin jina0 / ApadAM hatiH Apa0 'tatpuruSaH', tasyAM Apa0 / satyA nItiryasya tat satya0 'bahuvrIhiH', tasmin satya0 / divijAzca manujAzca divijamanujAH 'itaretaradvandvaH', divijamanujAnAM lakSmIH divija0 'tatpuruSaH', divijamanujalakSmyAH paddhatiryasmin tad divija 0 'bahuvrIhiH', tasmin divija / na vidyante Itayo yasmin tat anIti 'bahuvrIhiH', tasmin anItau // 60 - zriyA yuktA kuNDikA zrI0 'madhyamapadalopI' samAsaH, asizca phalakaM ca maNizca zrIkuNDikA ca asi0 ' itaretaradvandvaH', asiphalakamaNizrIkuNDikAH hasteSu yasyAH sA asi0 'bahuvrIhiH' / prabalAzca te ripavazca prabala0 'karmadhArayaH', prabalaripava eva vanAni prabala 0 ' tatpuruSaH, teSAM prabala0 / hastinAM kAlaH hasti0 'tatpuruSaH', taM hasti0 / zobhanA taDit sutaDit 'prAdi' samAsaH sutaDitaH iva AbhA yasyAH sA sutaDi0 'bahuvrIhi:', na vidyate sAma yeSAM te asAmAnaH 'bahuvrIhiH', asAmnaH hantIti asAmahA 'upapada'samAsaH / mAnasya sImA mAna0 'tatpuruSaH // 61 - atizAyIni duHkhAni ati0 'prAdi'samAsaH, gabhIrA cAsau vApizca gabhIra 0 'karmadhArayaH', ati duHkhAni eva gabhIravApiH ati0 'tatpuruSaH', atiduHkhagabhIravApyAH uttArakaH ati0 ' tatpuruSaH ' / na vidyate bhIryasya saH abhI: 'bahuvrIhiH' / avamasya hAniH avama0 'tatpuruSaH', vihitA avamahAniryena sa vihitAvama0 'bahuvrIhiH', vihitAva mahAnizvAsau zAntazca vihitA0 'karmadhArayaH', taM vihitA0 / paramA cAsau zAntizca parama0 'karmadhArayaH', mahacca tat nizAntaM ca mahA0 'karmadhArayaH', paramazAntau mahAnizAntaM yasya sa parama 0 'bahuvrIhiH', taM parama0 // 62 - yeSAM bAhavo yadvA0 ' tatpuruSaH' / varA cAsau purI ca vara0 'karmadhArayaH', paramaM ca tad argalaM ca paramA0 'karmadhArayaH', varapuryAH paramArgalaM vara0 ' tatpuruSaH', varapurIMparamArgalena AbhAH vara0 'tatpuruSaH' / parazcAsau mArgazca para0 'karmadhArayaH', paramArgasya lAbhAH para0 ' tatpuruSaH ' / vibudhasya ayaM vaibudhaH, vaibudhazvAsau rATra ca vaibudha0 'karmadhArayaH', tulito vaibudharATra yayA sA tulita0 'bahubrIhiH', tasyAM tulita0 / aghaM eva davaH agha0 ' tatpuruSaH', ambu dharantIti ambu0 ' upapada' samAsaH, aghadave ambudharAH agha0 'tatpuruSaH' // Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaasvigrhH| 233 63-na upatApi anu0 'njttpurussH'| samAdhiM karotIti samAdhi0 'upapada'samAsaH / jinasya idaM jainaM, jainaM ca tad vacaH jaina0 'karmadhArayaH' / rasA Adau yeSAM te rasA0 'bahuvrIhiH', rasAdayazca te bhogAzca rasA0 'karmadhArayaH', atizAyitAni lolAni ati0 'prAdi'samAsaH, rasAdibhogeSu atilolAni rasA. 'tatpuruSaH', rasAdibhogAtilolAni ca tAni karaNAni ca rasA0 'karmadhArayaH', na navA anavAH 'naJtatpuruSaH', anavAzca te corAzca anava0 'karmadhArayaH', rasAdibhogAtilolakaraNAni eva anavacorAH rasA0 'karmadhArayaH', rasAdibhogAtilolakaraNAnAM sAdi rasA. 'tatpuruSaH // 64-gadA ca akSazca gadA0 'samAhAradvandvaH', tad gadA0 / dRzi patitaM dRk0 'tatpuruSaH', dRkpatitaM ca tad aJjanaM ca dRk0 'karmadhArayaH', tasya dRk / Amodena lolAH Amoda0 'tatpuruSaH', mukharAzca te uparipAtukAzca mukharo0 'karmadhArayaH', AmodalolAzca te mukharoparipAtukAzca Amoda0 'karmadhArayaH', AmodalolamukharoparipAtukA alino yasmin sa Amoda0 / yasyAH AsanaM yadA0 'tatpuruSaH // 65-mahAn cAso mohazca mahA0 'karmadhArayaH', mahAmoha eva tamaH mahA0 'karmadhArayaH', tat mahA0 / na kSamAH akSamAH 'naJtatpuruSaH', teSAM akSa0 / atizAyi kRcchaM ati. 'prAdi'samAsaH, tasmAt ati / zivatAyAH padaM zivatA0 'tatpuruSaH', tasmin zivatA0 // 66-saMsAro rUpaM yasya sa saMsAra 'bahuvrIhiH' / suSchu bRhan subRhan 'praadi'smaasH| pIDAnAM nivahaH pIDA0 'tatpuruSaH', taM piiddaa0| yeSAM darzanaM yada0 'tatpuruSaH', tasmAd ydd0|| 67-duSkRtAni eva parvatAH duSkRta0 'karmadhArayaH', teSAM duSkRta0 / nirvANasya dAnaM nirvANa 'tatpuruSaH', tasmAt nirvANa / parvaNAM tAnaH parva0 'tatpuruSaH', kRtaH parvatAno yayA sA kRta0 'bahuvrIhiH', tAM kRta0 / jineSu indrAH jine0 'tatpuruSaH', jinendrANAM vANI jine0 'tatpuruSaH', tAM jine / na vadanti (paravAdinaH) yasyAM sA avadA 'bahuvrIhiH', na taniSThA ataniSThA 'naJtatpuruSaH', avadA cAsau ataniSThA ca avadA0 'karmadhArayaH', tAM avadA0 / suThu avadAtA svava0 'prAdisamAsaH, svavadAto niSTho yasyAH sA svava0 'bhuvriihiH|| 68-indrasya zastraM indra0 'tatpuruSaH', ghaNTA ca indrazastraM ca ghaNTe0 'samAhAradvandvaH', tad ghaNTe / phalaM ca akSamAlA ca phalA0 'itaretaradvandvaH', phalAkSamAlAbhyAM sahitaM saphalA0 'bahuvrIhiH', tat saphalA0 / nari tiSThatIti nRsthA 'upapada'samAsaH / tamAlasya iva kAntA tamAla0 'madhyamapadalopi'samAsaH / na samAH asamAH 'naJtatpuruSaH', alakAnAM antAH alakA0 'tatpuruSaH', asamA alakAntA yasyAH sA asamA0 'bhuvriihiH|| 69-navaM raJjanaM yAsAM tAH nava0 'bahuvrIhiH', tAH nava0 / jineSu varaH jina 'tatpuruSaH', taM jina0 // 70-santi manAMsi yeSAM te sadmanasaH 'bahuvrIhiH', sadmanasaH eva pAdapA yasyAM sA 30 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 samAsa vigrhH| sadma0 'bahuvrIhiH', tAM sadma0 / jinAnAM ogho jinaughaH 'tatpuruSaH' / zrIH sadma yasya sa zrI. 'bahuvrIhiH', tasya zrI0 / pAdAnAM pAMsavaH pAda0 'tatpuruSaH // 71-mAnazca nandazca mAna. 'itaretaradvandvaH', datto mAnanandau yayA sA dattaka 'bahuvrIhiH' / dAnavA Adau yeSAM te dAnavA0 'bahuvrIhiH', taiH daan0|| 72-astraM ca patraM ca astra0 'itaretaradvandvaH', nAgA eva astrapatre yasyAH sA nAgA. 'bahuvrIhiH' / atizayena ugraM atyugraM 'prAdi'samAsaH, atyugraM vairaM yasya saH atyu0 'bhuvriihiH'| avyAyAH ArambhaH aTyA0 'tatpuruSaH', tasyAM aTyA0 // 73-~malizcAsau jinazca malli. 'karmadhArayaH' / priyaGgoriva ruciryasya sa priyaGga. 'bhuvriihiH|| 74-svargasya samAH svarga0 'tatpuruSaH', svargasamA grAmA yasmin tat svarga0 'bahuvrIhiH' / kSaNAn dadAtIti kSaNadaM 'upapada'samAsaH / meroH ziraH meru0 'tatpuruSaH', tasya meru0 / na mandA amandAH 'naJtatpuruSaH', samagrAzca amandAzca samagrA0 'karmadhArayaH', samagrAmandA dhAtavo yasmin tat samagrA0 'bahuvrIhiH', tasya smgraa0|| 75-tama eva vanaM tamo0 'karmadhArayaH', tamovana eva agAH tamo0 'karmadhArayaH', tamovanAgAnAM saGghaH tamo0 'tatpuruSaH', tamovanAgasaGghasya nAzanI tamo0 'tatpuruSaH', tAM tamo0 / na vidyate AgaH yasyAH sA anAgAH 'bahuvrIhiH', tAM anaa0|| 76-vAcaH (adhiSThAyikA ) devI vAg0 'tatpuruSaH' / varadIbhUtA pustikA yasyAH sA varadI0 'bahuvrIhiH' / Apad eva malaM Apa0 'karmadhArayaH', Apadmalasya kSitiH Apa0 'tatpuruSaH', tasyAM Apa0 / pustikA ca padmaM ca pustikApadma 'itaretaradvandvaH', pustikApamAbhyAM lakSitau pustikA. 'tatpuruSaH', tau pustikA0 // 77-zobhanaM vrataM yasya sa suvrataH 'bahuvrIhiH', tatsaM0 suvrt!| bhavyA eva zikhaNDinaH bhavya0 'karmadhArayaH', teSAM bhavya na rahitaM arahitaM 'naJtatpuruSaH', arahitaM ApaM yasmin saH arahitA0 'bahuvrIhiH', arahitApazcAsau ghanazca arahitA0 'karmadhArayaH', tatsaM0 arahitA0 / aJjanasya iva nIlatA aJjana0 'madhyamapadalopi'samAsaH, tAM aJjana0 / amarebhyo hitAni amara0 'tatpuruSaH', amarahitAni apaghanAni yasyAH sA amara0 'bahuvrIhiH', tAM amara0 / jananI eva latA jananI. 'karmadhArayaH' / tAM jnnii0|| 78-jine jine pratijinaM 'avyayIbhAvaH' / vAriNi ruhantIti vAriruhANi 'upa. pada'samAsaH, kramANAM adho vAriruhANi kramavAri0 'madhyamapadalopi'samAsaH / sukhena citAni sukha0 'tatpuruSaH' / nakhAnAM prabhA nakha. 'tatpuruSaH', suSTu khacitAni sukha0 'prAdi'samAsaH, nakhaprabhayA sukhacitAni nakha0 'tatpuruSaH', // 79-atikrAntaH kaviM atikaviH 'prAdi'samAsaH / balaM ca prabhA ca matizca bala Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsavigrahaH / 235 prabhA0 'itaretaradvandvaH', vizAlA balaprabhAmatayo yasya sa vizAla. 'bahuvrIhiH', vizAlabalaprabhAmatikazcAsau vIrazca vizAla. 'karmadhArayaH', vizAlabalamatikavIrasya mataM vizAla0 'tatpuruSaH', tasmin vishaal0|| 80-zrutAnAM nidhiH zruta0 'tatpuruSaH', zrutanidheH IzinI zruta0 'tatpuruSaH', tatsaM0 zruta0 / buddhaya eva vanAni buddhi0 'karmadhArayaH', buddhivanAnAM AvalI buddhi0 'tatpuruSaH', buddhivanAvalyAM dava iva buddhi0 'karmadhArayaH', tad buddhi0 / na vidyate uttamaM yasmAt tat anu0 'bahuvrIhiH', anuttamaM ca tat sAraM ca anu0 'karmadhArayaH', anuttamasAreNa citA anu0 'tatpuruSaH' / bhavAnAM bhiyaH bhava0 'tatpuruSaH', tAsAM bhava0 / avamaM nudatIti avama0 'upapada'samAsaH / racitA Apado yena tad racitA0 'bahuvrIhiH', tad rcitaa0|| 81-dUyamAnAzca te manujAzca dUya karmadhArayaH', dUyamAnamanujaiH nataH dUya0 'tatpuruSaH', taM dUya0 / sukhAni eva kumudAni sukha0 'karmadhArayaH', sukhakumudAnAM oghaH sukha0 'tatpuruSaH', sukhakumudaughasya vikAzaH sukha0 'tatpuruSaH', tasmin sukha0 / janatAyAH anu anujanatam 'avyayIbhAvaH // 82-bhavyazcAsau janazca bhavya0 'karmadhArayaH', taM bhavya0 / ajinaM ca asthi ca ajinA0 'itaretaradvandvaH', ajinAsthibhyAM rahitAH ajinA0 'bahuvrIhiH' / zobhanaH sthAyaH (?) susthAyaH 'prAdi'samAsaH' tasmin susthAye / sthiraM hitaM yasmin sa sthira0 'bahuvrIhiH' sthirahita Ayo yasmin sa sthira0 'bahuvrIhiH', tasmin sthira0 // 83-jinasya zAsanaM jina0 'tatpuruSaH' / vizadAni ca tAni pratibhAnAni ca vizada0 'karmadhArayaH', vaprAzca bhaGgAzca vapra0 'itaretaradvandvaH', vizadapratibhAnAnAM vaprabhaGgA yasmin tad vizada0 'bahuvrIhiH' / trayANAM jagatAM samAhAraH trijagat 'dvigu samAsaH, tat trijagat / bhava eva kAntAraM bhava0 'karmadhArayaH', tad bhava0 / navA cAsau prabhA ca nava0 'karmadhArayaH', bhA ca navaprabhA ca bhAnavaprabhaM 'samAhAradvandvaH', apratispardhi bhAnavaprabhaM yasya tad aprati0 'bahuvrIhiH // 84-asizca kArmukaM ca asi. 'itaretaradvandvaH', asikArmukAbhyAM jitaM asi0 'tatpuruSaH', asikArmukajitaM AhavaM yayA sA asi0 'bahuvrIhiH' / atizayitaM yAnaM ati. 'prAdi'samAsaH, tad ati0|| 85-ciraM paricitA cira0 'prAdi'samAsaH, ciraparicitA cAsau lakSmIzca cira0 'karmadhArayaH', tAM cira0 / amaraiH sadRzAH amara0 'tatpuruSaH', amarasadRzAzca te mAzca amara0 'karmadhArayaH', amarasadRzamA AvarjitA yayA sA amara0 'bahuvrIhiH', tAM amara / bhava eva jaladhiH bhava0 'karmadhArayaH', bhavajaladhau nimajantaH bhava0 'tatpuruSaH', bhavajaladhinimajantazca te jantavazca bhava0 'karmadhArayaH', nirgato vyAjo yasmAt sa niyAjaH 'bahu Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 samAsavigrahaH / brIhiH', nirvyAjazcAsau bandhuzca nirvyAja0 'karmadhArayaH', bhavajaladhinimajajantUnAM nirvyAjabandhuH bhava0 'tatpuruSaH', tatsaM0 bhava0 / rasA cAsau dRk ca rasa0 'karmadhArayaH', dame rasahara dama0 'tatpuruSaH', tAM dama0 // 86-yeSAM AjJA yadA. 'tatpuruSaH', tAM yadA0 / zaM eva maNayaH zaMma0 'karmadhArayaH', teSAM zaMma0 / zobhanA khaniH su0 'prAdi samAsaH / na tanuH atanuH 'naJtatpuruSaH', atanuH tAno yasya saH atanu0 'bahuvrIhiH' / na nuttaM yathA syAt tathA anuttaM 'avyayIbhAvaH' / mahAnAM anto mahA0 'tatpuruSaH', na vidyate mahAnto yasya saH amahA0 'bahuvrIhiH' / vipulaM bhadraM yasmin sA vipula0 'bahuvrIhiH', tAM vipula / jineSu indrAH jine. 'tatpuruSaH' / svaraH sukhAni svaHsu0 'tatpuruSaH', svaHsukheSu niratAH svaHsu0 'tatpuruSaH', svaHsukhanirataiH nutAH svaHsu0 'tatpuruSaH / na uttamA yebhyaH te anu0 'bhuvriihiH|| 87-matizca balaM ca Rddhizca mati0 'itaretaradvandvaH', zobhanA matibalarddhayaH sumati0 'prAdi'samAsaH, kRtAH sumatibalarddhayaH yena tat kRta0 'bahuvrIhiH', mRtyoH doSaH mRtyu0 'tatpuruSaH', ruk ca mRtyudoSazca rug0 'itaretaradvandvaH', dhvastau rugamRtyudoSau yena tad dhvasta0 'bahuvrIhiH', kRtasumatibalarddhi ca dhvastarugmRtyudoSaM ca kRta0 'karmadhArayaH', tat kRtaH / amRtena samAnaM amRta. 'tatpuruSaH', tad amRtaH / pAtakAnAM anto yasmin tat pAtakA0 'bahuvrIhiH', tat pAtakA0 / dRDhA ruciryasya tad dRDha0 'bahuvrIhiH', tad dRDha0 / jineSu candraH jina0 'tatpuruSaH', jinacandrasya idaM jaina0, tat jaina0 / mAnena sahitaM samAnaM 'bahuvrIhiH', RtaM ca tat samAnaM ca Rta. 'karmadhArayaH', tad Rt0|| 88-jinAnAM vacaH jina0 'tatpuruSaH', tasmin jina0 / kRtA AsthA yayA sA kRtA0 'bahuvrIhiH' / samuditAni sumanAMsi yasmin tat samu0 'bahuvrIhiH', tat samu0 / divyA cAsau saudAmanI ca divya0 'karmadhArayaH', divyasaudAmanyA iva rug yasyAH sA divya. 'bahuvrIhiH' / bhUtaya eva puSpANi bhUti0 'karmadhArayaH', bhUtipuSpANi AtmA yasya tad bhUti0 'bahuvrIhiH', tad bhUtiH / zobhanaM mano yeSAM te sumanasaH 'bahuvrIhiH', samuditAH sumanaso yasmin tad yathA syAt tathA samudita. 'avyayIbhAvaH' / nirgatA rug yasmAt tat nIruk 'bahuvrIhiH', tat nIruk // 89-jinazcAsau pArzvazca jina0 'karmadhArayaH', tatsaM0 jina / zamitA vigrahA yena sa zamita0 'bahuvrIhiH', taM zamita0 / mahAntazca nighAzca mahA0 'karmadhArayaH', mahAnighA nameravA yasmin tat mahA0 'bahuvrIhiH', tasmin mahA0 / varaM dadAtIti varadaH 'upapada'samAsaH, tatsaM0 vara0 / trayANAM bhuvanAnAM samAhAraH tribhuvanaM dvigu'samAsaH, tribhuvanasya zrIH tribhu0 'tatpuruSaH', tasyAH tribhu0 / sureSu varAH sura0 'tatpuruSaH', taiH sura0 / na vidyate hAniryeSu te ahA. 'bahuvrIhiH', ahAnayo ghanA yasmin tat ahAni0 'bahuvrIhiH', meroH Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsavigrahaH / 237 kaM meru0 ' tatpuruSaH', ahAnighanaM ca tad merukaM ca ahAni0 'karmadhArayaH', tasmin ahAni0 / na varA avarA 'naJtatpuruSaH', avarA cAsau dazA ca avara0 'karmadhArayaH', avaradazAyAH antaH avara0 'tatpuruSaH', karotIti kRt, avaradazAntasya kRt avara0 'tatpuruSaH', tatsaM0 avara0 // 90 - sukhAnAM oghaH sukhaughaH 'tatpuruSaH', jalAnAM maNDapaH jala0 'tatpuruSaH', sukhau eva jalamaNDapo yasyAH sA sukhau 0 'bahuvrIhiH', tAM sukhau0 / duritAni eva dharmaH durita 'karmadhArayaH', duritadharmaM vibhratIti durita0 'upapada 'samAsaH, tebhyo durita0 / zubhaM vyajanaM yasyAH sA zubha0 'bahuvrIhiH', tAM zubha0 / lasantI cAsau patAkA ca lasat0 'karmadhArayaH', aGkuzazca lasatpatAkA ca ari ca aGkuza0 'itaretaradvandvaH', itAni aGkuzalasatpatAkArINi yaiH te itA0 'bahuvrIhiH' / jineSu indrAH jine0 'tatpuruSaH', jinendrANAM caraNA jine0 'tatpuruSaH', jinendracaraNA eva indavaH jine0 'karmadhArayaH' / bhavyAzca te janAzca bhavya 0 'karmadhArayaH', bhavyajanaiH kAmitA bhavya 0 ' tatpuruSaH', tAM bhavya0 / satA pAtIti satpaH 'upapada 'samAsaH, satpasya bhAvaH satpatA ' tatpuruSaH', kuzalAnAM satpatA kuzala 0 ' tatpuruSaH', kuzalasatpatAM kurvantIti kuzala0 'upapada' samAsaH // 91 - na zakyA aza0 'naJtatpuruSaH', azakyA nutiryasya tad aza0 'bahuvrIhiH', tad aza0 / bhava eva adriH bhavA0 'karmadhArayaH', bhavAdreH nirdAraNaM bhavA0 'tatpuruSaH', tasmin bhavA0 / svaroH upamA yasya tat svarU0 'bahuvrIhiH', tat svarU0 / na vidyate laGghanaM yasya tad ala0 'bahuvrIhiH', tad ala0 / jinAnAM patiH jina0 ' tatpuruSaH ', tasya jina0 / zivasya spRhA yasyAsti sa ziva0 ' bahuvrIhi:' / iti svarUpaM yasya tad iti0 'bahuvrIhiH', tad iti / na vidyate malo yasmin tad amalaM 'bahuvrIhiH', tad amalam / rAyaM dadAtIti rairaM 'upapada 'samAsaH, tad rairam // 92 - jinAnAM arcanaM jinA0 'tatpuruSaH', jinArcane rataH jinA0 ' tatpuruSaH ' / madena kalaH mada0 ' tatpuruSaH', taM mada0 / tulyaH syado yasya sa tulya0 'bahuvrIhiH', taM tulya0 / ratinA samAno rati0 'tatpuruSaH', yakSINAM janaH yakSI0 ' tatpuruSaH', ratisamAno yakSIjano yasya sa rati0 'bahuvrIhi:' / akhilAzca te yakSAzca akhila0 'karmadhArayaH', akhilayakSANAM rATra akhila 0 ' tatpuruSaH' / prathitA kIrtiryasya sa prathita0 'bahuvrIhi ' / atizayena unnamantyaH atyu0 'prAdi' samAsaH, atyunnamantyazca tA vipadazca atyu0 'karmadhArayaH', atyunnamadvipadAM namanaM atyu0 'tatpuruSaH', atyunnamadvipannamane sAdhanAni atyu0 'tatpuruSaH', taiH atyu0 / na vidyante nayA yeSu te anayAH 'bahuvrIhiH', samAzca anayAzca kSIjanAni ca samA0 'itaretaradvandvaH', atikrAntAni samAnayakSIjanAni yena saH ati0 'bahuvrIhiH ' // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 samAsa vigrhH| 93-praguNAzca guravazca praguNa0 'karmadhArayaH', praguNaguravazva te guNAzca praguNa0 'karmadhArayaH', praguNaguruguNAnAM vrAtaH praguNa. 'tatpuruSaH', apavarga prati praguNaguruguNajAto yasya saH apa0 'bahuvrIhiH', taM apa0 / udbhUtA mud yasya sa udbhUta 'bhuvriihiH'| aMhaso raMhaH aMho0 'tatpuruSaH', aMhorahasi bhavAH aMho. 'tatpuruSaH', teSAM aMho / dhanaM ca tad bhayaM ca ghana0 'karmadhArayaH', ghanabhayasya AbhogaH ghana0 'tatpuruSaH', ghanabhayAbhogaM dadatIti ghana0 'upapada'samAsaH, teSAM ghana0 / anantA AjJA yasya saH ananta0 'bahuvrIhiH', taM anantA0 / na vidyate agho yasya saH anaghaH 'bahuvrIhiH', taM ana0 / tatA cAsau malinA ca tata0 'karmadhArayaH, tatamalinA cAsau jJAnitA ca tata0 'karmadhArayaH', tatamalinajJAnitAyA antaH tata0 'tatpuruSaH', kRtaH tatamalinajJAnitAnto yasmin tad yathA syAt tathA kRta0 'avyayIbhAvaH // 94-na meyaH ameyaH 'naJtatpuruSaH', tasmin ameye / meroH mUrdhA meru0 'tatpurupaH', tasmin meru0 / na vidyate tulA yeSAM tAni atulAni 'bahuvrIhiH', atulAni ca phalAni ca atula0 'karmadhArayaH', atulaphalAnAM vidhA atula0 'tatpuruSaH', santazca te taravazca sattaravaH 'karmadhArayaH', sattarUNAM upAttaM rUpaM yaiste sattarU0 'bahuvrIhiH', atulaphalavidhAyAM sattarUpAttarUpAH atula0 'bahuvrIhiH' / snutyA sahitAH sasnu0 'bahuvrIhiH', na jIryantyaH ajI0 'naJtatpuruSaH', sasnutyazca ajIryantyazca sasnu0 'karmadhArayaH', sastutyajIyantyo dRSado yasmin sa sasnu0 'bahuvrIhiH', tasmin / surANAM jalAni sura0 'tatpuruSaH', tai0 sura0 / prAstA mohA yaiste prAsta. 'bahuvrIhiH / tamo ghnantIti tamo0 'uppd'smaasH| jAtaM ojaH yeSu te jAto. 'bahuvrIhiH' / dhuteH citiH dyuti. 'tatpuruSaH', sat ca tat kundaM ca satkundaM 'karmadhArayaH', dyuticityA jitaM satkundaM yaiH te dyuti. 'bahuvrIhiH', dyuticitijitasatkundA dantA yeSAM te dyuti0 'bahuvrIhiH' / adhyAmaM ca tad dhyAnaM ca adhyAma0 'karmadhArayaH', adhyAmadhyAnena gamyA adhyAma0 'bahuvrIhiH' / pApaM dadatIti pApa0 'upapada'samAsaH, teSAM pApa0 // ____95-uruzcAsau sindhuzca uru0 'karmadhArayaH', doSA eva urusindhuH doSo0 'karmadhArayaH', doSorusindhoH prataraNaM doSo0 'tatpuruSaH', doSorusindhuprataraNasya vidhayaH doSo. 'tatpuruSaH', teSu doSo0 / nyAyena zasyAH nyAya0 'tatpuruSaH' / prAduSkRtAH arthAH yaiste prAdu0 / kRtA natiyeste kRta0 'bahuvrIhiH', teSu kRtaH / zAntA IzA yasyAM sA zAnte0 'bahuvrIhiH', tAM zAntenakhAnAM aMzavaH nakhAM0 'tatpuruSaH', nakhAMzubhiH churitAH nakhAM0 'tarapuruSaH' / surANAM zirAMsi sura0 'tatpuruSaH', surazirasAM rAjayaH sura0 'tatpuruSaH', nakhAMzucchuritAH surazirorAjayaH yaiste nakhAM0 'vahuvrIhiH', nAnA ca jinAzca nAnA0 'karmadhArayaH', nakhAMzucchuritasurazirorAjayazca nAnAjinAzca nakhAM0 'karmadhArayaH', teSAM nkhaaN0| rAddheH lakSmIH rAddhi0 'tatpuruSaH', tasyAH rAddhi / vacanAnAM vidhayaH vacana0 'tatpuruSaH', vacanavidhInAM lavAH vacana0 'tatpuruSaH // Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsavigrahaH / 239 96-kharAzca te nakhAzca khara0 'karmadhArayaH', taiH khara0 / vItA niSThA yasya sa vIta. 'bahuvrIhiH', tasmin vIta / na taniSThaH ata0 'naJtatpuruSaH', tasmin ataH / zucazca klezAzca zuk0 'itaretaradvandvaH', zukklezAnAM nAzaH zuk0 'tatpuruSaH', taM zuk / zubhA cAsau kRtizca zubha0 'karmadhArayaH', tasyAM zubha0 / atIva dhIre ati. 'prAdi'samAsaH, atidhIre apatye yasyAH sA ati0 'bahuvrIhiH' / samAzca parAddhayozca adhamAzca sama0 'itaretaradvandvaH', muditAH samaparAryAdhamA yathA syAt tathA 'avyayIbhAvaH' // CUR Q 1 nakhazabdo napuMsakaliGgo'pi samasti / Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athaH prazasti K . (zArdUlavikrIDitam) pAdAGgaSThasucAlitAmaragiri-hastAstadevasmayaH jihvAkhaNDitazakrasaMzayacayo, vaangnsstthaalaahlH| sarvAGgINamahopasargadakRpA-netrAmbudattAJjaliH dADhAdAritadivyayutsamavatAt-zrI vardhamAno jinH||1|| (vasaMtatilakA) zrIvIra-gautama-sudharmagaNeza-jambUsvAmyAdipaTTadharasUrigaNaH punAtu / zrI hemacandrayaticandrajagatsucandrazrIhIrasUriyazasazca zivaM dizantu // 2 // etanmaharSizucipaTTaparaMparAjAnAnandasUrikamalAbhidhasUripAdAn / saMvijJasaMtatisadIzapAdAn praNamya zrIvIradAnacaraNAMzca gurun staviSye // 3 // zrIdAnasUrivaraziSyamatallikA sa zrIpremasUriraniziM zamamagnayogI siddhAntavArivaravArinidhiH punAtu cArItracandanasugandhizarIrazAlI // 4 // (zArdUlavikrIDitam ) pratyagratrizatarSisantatisarit-sraSTA kSamAbhRdmahAn gItArthapravaro varazrutayutaH sarvAgamAnAM gRham tarke tarkavizuddhabuddhivibhavaH, so'bhUt svakIye'pyaho gacche saMyamazuddhitatparamatiH, prajJAvatAmagraNIH // 5 // HUANIAKAHIK LAT Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatkAlInakaragrahagrahavidhAvabde hyabhUd vaikrame / tithyArAdhanakAraNena karuNo bhedastapAgacchajaH / kAruNyaikarasena tena guruNA satpaTTakAhyAdAtmano bahvaDazena nivAritaH khakarakho - SThe'bde'pavAdadhvanA // 6 // (vasantatilakA) tatpaTTake buvanabhAnvabhidhazca sUriH zrIvardhamAnasutaponidhikIrtidhAma / nyAye vizArada itIha jagatpasiddho jAto'tivAkpatimati - matimaccharaNyaH // 7 // tasyAdyaziSyalaghubandhurathAbjabandhutejAstapaH zrutasamarpaNatejasA saH / paMnyAsapadmavijayo gaNirAT zriye'stu ... kSAntyesAyakavidIrNamahopasargaH // 8 // H ziSyo'sya dhIjaladhibodhanabaddhakakSaH vairAgyadezanavidhau paripUrNadakSaH sImandharaprabhukRpAparapAtramastu zrI hemacandrabhagavAn satataM prasannaH // 9 // kAruNyakamrAlayAnAM mahanIyamukhyAnAM mahomAlinAM lokopakAracaturANAM vairAgyadezanAdakSAcAryadevazrImadvijayahemacandrasUrIzvarANAM sadupadezena zrI-jinazAsana ArAdhanA TrasTa vihite zrutasamuddhArakAryAnvaye prakAzitamidaM grantharatnaM zrutabhaktitaH // vi. saM. 2061 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka zrI. jinazAsana ArAdhanA TrasTa