Chaturvinshatika

SR No.: 004891
Original Sutra Author: N/A
Author: Hiralal R Kapadia
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Publication Year: 2006
Total Pages: 348
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 180

૭૩
જિનસ્તુતઃ]
चतुर्विशतिका.
શ્લેકાર્થ પુરૂષદત્તા દેવીની સ્તુતિ–
જે મહિષી (રૂપી વાહન વડે) મહાસાગર પર્યત (અર્થાત 'સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર સુધી) પૃથ્વી ઉપર ભમે છે, તે પુરૂષદત્તા (દેવી) કે જેણે જિનાલની શ્રેણિને વિષે જાત જાતના સુશોભિત ઉત્સવ કર્યા છે, તથા વળી જે ખર્શને કંપાવે છે, તેમજ જેના દેહની લક્ષ્મી સુવર્ણ સમાન છે, તેમજ વળી જેણે સત્વર [ અથવા એક સામટા] લાભને સાધ્યા છે તે (દેવી) આપણી માનસિક પીડાને નાશ કરે (અર્થાત તેને અંત આણ).”—૪૦
સ્પષ્ટીકરણ પદ્ય-ચમત્કાર
આ પાના પદ્ય-ચમત્કાર વિષે કંઈ નવીન જાણવા જેવું નથી, એટલું જ કહેવું બસ થશે કે આ પદ્ય પણ એ બાબતમાં પ્રથમ પદ્યને મળતું આવે છે. પુરૂષદત્તા દેવીનું સ્વરૂપ
મનુષ્યને વરદાન દેનારી દેવી તે પુરૂષ-દત્તા એમ એ નામ ઉપરથી સૂચન થાય છે. આ પુરૂષ-દત્તા એક વિદ્યા–દેવી છે. એને નરદત્તા તેમજ પુરૂષાગદત્તા એ નામથી પણ ઓળખવામાં આવે છે. એને વર્ણ સુવર્ણ સમાન છે. એને ચાર હાથ છે. જમણા બે હાથમાં એ વરદ અને ખગ રાખે છે, જ્યારે ડાબા બે હાથમાં એ બીજેરૂં અને ખેટક રાખે છે. એને ભેંસનું વાહન છે. આ વાત નિર્વાણ-કલિકા ઉપરથી જોઈ શકાય છે, કેમકે ત્યાં કહ્યું છે કે –
"तथा पुरुषदत्तां कनकावदातां महिषीवाहनां चतुर्भुजां वरदासियुक्तदक्षिणकरां मातुलिङ्ग
સાથે સાથે આચાર-દિનકરને નીચે લખેલો શ્લોક પણ જોઈ લઈએ.
"खगस्फराङ्कितकरद्वयशासमाना
मेघाभसैरिभपटुस्थितिभासमाना । जात्यार्जुनप्रभतनुः पुरुषायदत्ता । મદ્ર કચ્છતુ સતf ”-વસન્ત
– આચાર પત્રાંક ૧૬૨.
૧ આ પૃથ્વી ઉપર અનેક (અસંખ્યાત) દ્વીપો તેમજ સમુદ્રો આવેલા છે. તેમાં સૌથી મધ્યમાં જબ દીપ છે અને તેની આસપાસ લવણ સમુદ્ર છે. આ સમુદ્રની આસપાસ ગોળાકારે રહેલો ધાતકી દ્વીપ છે. તેની આસપાસ પણ વર્તુલાકારે સમુદ્ર રહેલો છે. આ પ્રમાણે સેંકડો દીપો અને સમુદ્રો છે. પરંતુ આ બધાને ગર્ભરૂપે ગણતો સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર છે. આના પછી કોઈ અન્ય દ્વીપ કે સમુદ્ર નથી, અર્થાત આ સમુદ્ર સૌથી મોટો તેમજ અન્તિમ છે.