________________
જિનસ્તુતઃ ]
चतुर्विशतिका. તે, રત છે જેની સારી ફેણમાં એવા સર્પો વડે સુશોભિત એવી, તેમજ વળી શત્રુ ઓના સૈન્યને સંહાર કરવામાં કોઇથી પણ ગાંજી ન જાય એવી (તે) ધરણેન્દ્રની અ-મહિષીને (હે મુમુક્ષુ જનો!) તમે રમશે.”—૮
સ્પષ્ટીકરણ ધરણેન્દ્ર–
જૈન શાસ્ત્રમાં દેવોના (૧) ભુવનપતિ, (૨) વ્યંતર, (૩) જતિષ્ક અને (૪) માનિક એમ ચાર પ્રકારે બતાવ્યા છે. તેમાં વળી ભવનપતિના (૧) અસુર-કુમાર, (૨) નાગકુમાર, (૩) વિદ્ય-કુમાર, (૪) સુપર્ણકુમાર, (૫) અગ્નિ-કુમાર, (૬) વાયુ-કુમાર, (૭) મેઘ
(૮) ઉદધિ-કુમાર, (૯) દીપ-કુમાર અને (૧૦) દિક-કમાર એમ દશ ભેદે છે. આ ભેદમાંના નાગકુમાર દેવોના બે ઇન્દ્રો છે અને તેમને ધરણ અને ભૂતાનંદના નામથી ઓળખવામાં આવે છે. આ ઉપરથી જોઈ શકાય છે કે ધરણેન્દ્ર એ નાગકુમાર દેવોના ઈન્દ્રનું નામ છે. આ ઈન્દ્ર દક્ષિણ દિશાનો સ્વામી છે. આ ઈન્દ્રને છ અગ્ર-મહિષીઓ છે. તેનાં નામના સંબંધમાં સ્થાનાંગ-સૂત્ર (પત્રાંક ૩૬૧)માં કહ્યું છે કે– ___"धरणस्स णं नागकुमारिदस्स नागकुमाररनो छ अग्गम हिसीओ पं० तं०-(१) अला, (૨) , (૨) તેરા, (૪) સતામળા, (૬) દં, (૬) ધાવિયા”
અથત નાગકુમારના ઇન્દ્ર ધરણેન્દ્રની (૧) અલા, (૨) શકા(૩) સતેરા, (૪) સદામિની, (૫) ઇન્દ્રા અને (૬) ઘનવિદ્યુતા એમ છ પટ્ટરાણીઓ છે.
૧ “ાળા રાજકુમારે નામરરની પર અમરિકા માયા–(૧) અણા, (૨) ,
(૧) જા, () વામન, (૫) રજા, () ઘનgિar".
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
