Chaturvinshatika

SR No.: 004891
Original Sutra Author: N/A
Author: Hiralal R Kapadia
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Publication Year: 2006
Total Pages: 348
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 77

પર
ઉપાત.
विमलतणुबुद्धि जणणी गन्भगए तेण होइ विमलजिणो । रयणविचित्तमतं दामं सुमिणे तओऽणंतो ॥ गब्भगए जं जणणी जाय सुधम्मत्ति तेण धम्मजिणो । जाओ असिवोवसमो गब्भगए तेण संतिजिणो ॥ थूहं रयणविचित्तं कुंथुं सुमिणमि तेण कुंधुजिणो । सुमिणे अरं महरिहं पासइ जणणी अरो तम्हा ॥ वरसुरहिमल्लसयणंमि डोहलो तेण होइ मल्लिजिणो । जाया जणणी जं सुव्वयत्ति मुणिसुव्यओ तम्हा ॥ पणया पञ्चंतनिव्वा दंसियमित्ते जिणंमि तेण नमी । रिट्ठरयणं च नेमिं उप्पयमाणं तओ नेमी ॥
सप्पं सयणे जणणी तं पासइ तमसि तेण पासजिणो । इ नायकुलंति अ तेण जिणो वद्धमाणुत्ति ॥ "
વ્યાકરણ–વિચાર
આ ૮૬ પદ્મના કાવ્યમાં કાઇ પણ સ્થળે વ્યાકરણના નિયમ ન સચવાયેા હોય એમ જોવામાં આવતું નથી. જોકે ૬૭ મા પદ્યમાં વાપરેલ વખારાની માં અને ૭૫ મા પધમાં વાપરેલ થનારાન્ત માં ‘ અશની' શબ્દ ઈકારાન્ત હોઇ શકે કે કેમ એ શંકા રહે છે. પરંતુ તે પણ વ્યાકરણ—સિદ્દ છે, કેમકે ‘અશનિ' શબ્દ પુસ્રીલિંગ હાવાથી હરવ ઇકારને દીધું ઈકારમાં લઇ જવાય છે.
વિશેષમાં આ કાવ્યમાંના ૭૨ મા પધમાં ‘ આરમ્ભે ’ અને ‘ત્ત્વ'ની સંધિ ‘આરÆચેવ ’ કરવામાં આવી છે તે ધ્યાનમાં રાખવા જેવી હકીકત છે, કેમકે ધણે ભાગે આવી સંધિના ભાગ્યેજ દર્શન થાય છે. વળી શ્રીરોાભન મુનીશ્વરકૃત સ્તુતિ-વિશતિકાના છઠ્ઠા પદ્યમાં જેમ ‘ વેળવઃ ’ અને ‘ સ્તુવન્તિ ’ની સંધિ કરતાં વિસર્ગના લાપ કર્યો છે, તેમ આ કાવ્યના પ૯ મા પદ્યમાં ‘તાઃ’ અને ‘સ્ત’ની સંધિ કરતાં પણ વિસર્ગના લાપ કર્યો છે. આ વાત વ્યાકરણના નિયમ અનુસાર છે ( જીએ સ્તુતિ-ચતુર્વિશતિકાનું ૩૭ નું પૃષ્ઠ ). શબ્દાલંકાર-સમીક્ષા~~~
આ કાવ્યમાં પાદાન્તમાં અમુક અક્ષરાની સમાનતારૂપી શબ્દાલંકાર પ્રધાન પદ ભગવે છે. તેમાં દ્વિતીય અને ચતુર્થ ચરણાની સમાનતારૂપ અલંકારથી વિભૂષિત પદ્યોની સંખ્યા ૨૮ ની છે ( જુએ પધો ૨૫–૨૮, ૬૯-૯૨). ૫૫મા પદ્મમાં પ્રથમનાં બે ચરણાની અંતમાં આઠ આઠ અક્ષરા સમાન છે, જ્યારે બાકીનાં બે ચરણેામાં છેવટના સાત સાત અક્ષરા સમાન છે. આવું પદ્ય આ કાવ્યમાં એકજ છે. પાદાંતસમસપ્તાક્ષરપુનરાવૃત્તિરૂપ અલંકારથી શાભતાં પદ્યોની સંખ્યા ચારની છે ( પત્રો પ૭-૬૦). પ્રથમનાં બે