Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
१२०
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे आदित्यस्य सम्वत्सरस्य पर्यवसानः । एपः पूर्वोक्तानेकविधलक्षणलक्षितः खलु इति निश्चित द्वितीयः षण्मास:-सूर्ययोस्तुलादि मीनान्तराशिभोगात्मकः, एष खलु द्वितीयस्य षण्मासस्य पर्यवसानः-समाप्तिकालः । एष खलु आदित्यः सम्वत्सरः--सौरवर्षः । एष खलु आदित्यस्य सम्वत्सरस्य पर्यवसानः-सौरवर्षस्यान्तिमः यः-सायनमीनान्तभोगकालः । इत्येवं क्रमेण विस्तरतोऽहोरात्रव्यवस्था प्रतिपादितास्ति, ॥ सू० १५॥
इति प्रथमस्यप्रामृतस्य चतुर्थ प्रामृतप्रामृतं समाप्तम् १-४ इति ।
॥ अथ प्रथम प्राभृतस्य पश्चमं प्राभृतप्राभृतम् ।। मूलम् --'ता केवइयं ते दीवं समुदं वा ओगाहिना सूरिए चारंचरइ आहिताति वएज्जा तत्थ खलु इमाओ पंच पडिवत्तिओ पपणत्ताओएगे एवमासु ता पगं जोयणसहस्सं एगं च तेत्तीसं जोयणसयं दीवं वा समुदं वा ओगाहित्ता सूरिए चारं चरइ, एगे एवमासु १। एगे पुण एवमासु-ता एगं जोयणसहस्सं एगं चउतीसं जोयणसयं दीवं वा समुदं वा ओगाहित्ता सूरिए चारं चरइ, एगे एव माहंसु २ । एगे दूसरा छहमास कहा है यही दूसरे छहमास का पर्यवसान होता है । यही आदित्यसंवत्सर कहा है, यही आदित्यसंवत्सर का पर्यवसान होता है। अर्थात् यह पूर्वोक्त अनेक प्रकार के लक्षणों से उपलक्षित दूसरा छ मास दोनों सूर्य के तुला राशि से मोनान्त राशि भोग रूप काल से होता है । यही दूसरे छहमास का पर्यवसान है माने समाप्तिकाल है। यही आदित्यसंवत्सर माने सौर वर्ष होता है। यही आदित्यसंवत्सर का माने सौरवर्ष का अन्तकाल है जो सायन मीनान्त भोगात्मक है। इस प्रकार के क्रम से सविस्तर अहोरात्रि की व्यवस्था प्रतिपादित की है ॥ मू० १५॥
॥ इति प्रथम प्राभृत का चौथा प्राभृतप्राभृत समाप्त ॥ છ માસ સંબંધી કથન કરેલ છે, આજ પ્રકારથી બીજા છ માસનું પર્યવસાન અર્થાત્ અંત થાય છે. આજ આદિત્યસંવત્સર કહેલ છે. આ જ રીતે આદિત્યસંવત્સરનું પર્યવસાન અર્થાત્ સમાપ્તિ થાય છે, કહેવાનો ભાવ એ છે કે-આ પૂર્વોક્ત અનેક પ્રકારના લક્ષણથી ઉપલક્ષિત બીજા છ માસ બને સૂર્યના તુલા રાશિથી મીનાન્ત રાશીના ઉપગ રૂપ કાળમાં થાય છે, આજ બીજા છ માસને અ ત છે. અર્થાત્ સમાપ્તિ કાળ છે. આજ આદિત્ય સંવત્સર અર્થાત્ સૌરસંવત્સર છે. આજ આદિત્ય સંવત્સર એટલે કે સૌરવર્ષને સમાપ્તિ કાળ છે. કે જે સાયન મીનાત ભેગાત્મક હોય છે. આ રીતના કમથી વિસ્તાર પૂર્વક અહેરાત્રિની વ્યવસ્થા પ્રતિપાદિત કહેલ છે. સૂવ ૧૫ છે
પહેલા પ્રાભૂતનું ચોથું પ્રાભૃતપ્રાભૃત સમાપ્ત ૧-૪ |
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
