Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ४५ दशमप्राभृतस्य दशमं प्राभृतप्राभृतम् परितना अङ्काः अन्त्येन राशिना चतुर्दशरूपेण गुण्यन्ते तदा ३१ जतानि द्वे लक्षे सप्तदशसहस्राणि सप्तशतानि चतुर्दशाधिकानि, छेदस्थाने तु तान्येव सप्तविंशत्यधिकानि चत्वारि शतानि योजनकरणार्थ छेद्यछेदकयोमिथोभागहरणार्थ द्वयोः सप्तभिरपवर्त्तने कृते जातम् ११३४ =3200 जात उपरितनो राशिरेकत्रिंशत् सहस्राणि युत्तरं शतमेकं च, छेदराशिरेकषष्टिश्चेति उभयोरंशछेदयोमिथो भागहरणेन १५०९+ लब्धानि नवोत्तराणि पश्चयोजनशतानि, एकस्य च योजनस्य त्रिपश्चाशदेकपष्टिभागाः। एतावती चन्द्रमसो विकम्पक्षेत्रकाष्ठा । सूर्यमण्डलस्य २ च परस्परमन्तरं द्वे द्वे योजने चन्द्रमण्डलस्य चन्द्रमण्डलस्य च अन्तरं परस्परं पञ्चत्रिंशद्योजनानि एकस्य च योजनस्य त्रिंशदेकषष्टिभागा एकस्य च एकषष्टि भागस्य चत्वारः सप्तभागाः ३५++इत्थं भवति । उक्तश्च जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तौ 'सूरमंडलस्स णं भंते ! सूरमंडलस्स एस णं केवइयं अबाहाए अंतरे पण्णत्ते ! गोयमा ! दो जोयणाई सूरमंडलस्स चारसो सत्तावीस होते हैं फिर ऊपर के अङ्क को अन्त्य की राशि जो चौदह है उस से गुणा करे तो २१७७१४ दो लाख सत्रह हजार सातसो चौदह तथा छेद स्थान में वही चारसो सतावीस होते हैं। इसका योजन करने के लिये छेद्य छेदक का परस्पर भाग करने के लिये दोनों का सात से अपवर्तना करे तो २१४४१४-३१३०२ इस प्रकार ऊपर की राशि इकतीस हजार एकसो दो तथा छेद राशी इकसठ होता है ये अंश एवं छेदराशि का अन्योन्य भाग करने से 3११०२=५०९+ पांचसो नव योजन तथा एक योजन का इकसठिया तिरपन भाग लब्ध होते हैं। इतनी चन्द्रमा की विकम्पन की काष्ठा होती है। सूर्यमंडल एवं सूर्य मंडल का अन्तर परस्पर में दो दो योजन का है । तथा चन्द्रमंडल चन्द्रमंडल का परस्पर में अंतर पैंतीस योजन एवं एक योजन का इकसठिया तीस भाग तथा एक इकसठिया भाग का सातिया चार भाग ३५+30x: इस प्रकार से होते हैं जंबूद्वीपप्रज्ञप्ति में कहा भी हैं-(सरमंडलस्स णं भंते ! તથા હર સ્થાનમાં ચાર સત્યાવીસ થાય છે. તે પછી ઉપરના એકને છેલી રાશી જે ચૌદ છે તેનાથી ગણવામાં આવે તે ૨૭૭૧૪ બે લાખ સત્તર હજાર સાતસો ચૌદ તથા છેદ સ્થાનમાં એનાએજ ચારસે સત્યાવીસ આવે છે. આજ યેજન બનાવવા માટે છે અથવા છેદકને પરસ્પર ભાગ કરવા માટે બનેને સાતથી અપવર્તન કરવામાં આવે તે ૨૧998૪ ૩૧૩૪ર આ રીતે ઉપરની રાશી એકત્રીસ હજાર એકસેબે તથા છેદરાશી એકસઠ થાય છે. આ અંશ રાશી અને છેદરાશીને પરસ્પર ભાગ કરવાથી ૧૧=૫૦૯ પાંચસો નવ જન તથા એક એજનના એકસઠિયા ત્રેપન ભાગ લબ્ધ થાય છે. આટલી ચંદ્રમાની વિકમ્પન કાષ્ઠા હોય છે. સૂર્યમંડળ અને સૂર્યમંડળનું અંતર પરસ્પરમાં બન્ને એજનનું છે. તથા ચંદ્રમંડળ ચંદ્રમંડળનું પરસ્પરમાં અંતર પાંત્રીસ જન અને એક એજનનું એકસઠિયા ભાગના સાતિયા ચારભાગ ૩૫+ =$ આ રીતે થાય છે. જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિમાં युं ५४ छ. (सूरमंडलस्स णं भंते ! सूरमंडलस्स केवइयं अबाहाए अंतरे पण्णत्ते ? गोयमा!
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
