Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
-
--
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ४५ दशमप्राभृतस्य एकादश प्राभृतप्राभृतम्
प्रातम ९९५ एकस्य च एकषष्टिभागस्य सत्काः पञ्चसप्तभागाः, तेऽत्रराशौ प्रक्षिप्यन्ते, ततो जाता पद चत्वारिंशदेकपष्टिभागाः, द्वौ च एकषष्टिभागस्य सत्कौ सप्तभागाः, ततोऽत्रैवं वस्तुस्वरूपमवगन्तव्यं यत् चतुर्थात् चन्द्रमण्डलात् परतो द्वादश सूर्यमार्गाः, द्वादशाच्च सूर्यमार्गात् परतो योजनद्वयातिक्रमे सूर्यमण्डलमस्तीतिज्ञेयं, तच्च पश्चमात् चन्द्रमण्डलादक अभ्यन्तरं प्रविष्टं भवेत् षट् चत्वारिंशतमेकषष्टिभागान् द्वौ च एकस्यैकपष्टिभागस्य सत्कौ सप्तभागौ भवत इति, शेषं सूर्यमण्डलस्य एकपष्टिभाग एकस्य च एकषष्टिभागस्य पञ्चसप्तभागाः, इत्येतावत् परिमाणं पञ्चमचन्द्रमण्डलसम्मिश्रं, तस्य पश्चमस्य चन्द्रमण्डलस्य सूर्यमण्डलाद् बहिर्विनिर्गतं चतुः पश्चाशत् एकषष्टिभागा एकस्य च एकपष्टिभागस्य द्वौ सप्तभागौ, तदेवं पश्च सर्वाभ्यन्तराणि चन्द्रमण्डलानि सूर्यमण्डलसम्मिश्राणि, चतुषु च चन्द्रमण्डलान्तरेषु द्वादश द्वादश सूर्यमार्गा भवन्तीति निष्कर्षार्थः, सम्प्रति षष्ठादीनि दशपर्यन्तानि पञ्चभाग तथा इकसठिया एक भाग का सातिया पांच भाग होते हैं उनको यहां की राशि में जोडे तो इकसठिया छयालीस भाग तथा इकसठिया दो भाग का सात भाग होते हैं, इस से यहां पर इसप्रकार समझना चाहिये कि चौथे चंद्रमंडल से पर बारह सूर्यमार्ग होते हैं, एवं बारह सूर्यमार्ग के पर दो योजन जाने पर सूर्यमंडल होता हैं, वह सूर्यमंडल पांचवें चंद्रमंडल के पीछे अभ्यन्तर में प्रविष्ट होता है यह इकसठिया छियालीस भाग तथा इकसठिया एक भाग का सातिया दो भाग होता है तथा सूर्यमंडल का इकसठिया भाग तथा इकसठिया एक भाग का सातिया पांच भाग शेष रहता है, इतना परिमाण पांचवां चंद्रमंडल से मिला होता है, उस पांचवें चंद्रमंडल का सूर्यमंडल से बाहर निकला हुवा इकसठिया चौपन भाग तथा इकसठिया एक भाग का सातिया दो भाग होता है, इसप्रकार पांच सर्वाभ्यन्तर चंद्रमंडल सूर्यमंडल से मिले हुवे होते हैं, चार चंद्रमंडलों में बारह बारह सूर्यमार्ग होते हैं यह એક ભાગના સાતિયા પાંચ ભાગ થાય છે, તેને અહીંની શશીમાં મેળવવામાં આવે તે એકસઠિયા બેંતાલીસ ભાગ તથા એકસઠિયા બે ભાગને સાતમે ભાગ થાય છે. આથી અહીંયાં એમ સમજવું કે-ચેથા ચંદ્રમંડળની ઉપર બાર સૂર્ય માર્ગો હોય છે. અને બાર સૂર્ય માર્ગ પર બે જન જેટલું જવાથી સૂર્યમંડળ હોય છે. એ સૂર્યમંડળ પાંચમા ચંદ્રમંડળની પછી આત્યંતરમાં પ્રવિષ્ટ થાય છે, તે એકસઠિયા બેંતાલીસ ભાગ તથા એકસઠિયા એક ભાગના સાતિયા બે ભાગ હોય છે. તથા સૂર્યમંડળને એકસઠિયા ભાગ તથા એકસડિયા એક ભાગના સાતિયા પાંચ ભાગ શેષ રહે છે. આટલું પ્રમાણ પાંચમાં ચંદ્રમંડળમાં મળેલ હોય છે. એ પાંચમા ચંદ્રમંડળને સૂર્યમંડળથી બહાર નીકળેલ એકસડિયા ચેપન ભાગ તથા એકસડિયા એક ભાગના સાતિયા બે ભાગ થાય છે, આ રીતે પાંચ સત્યંતર ચંદ્રમંડળ સૂર્યમંડળથી મળેલ હોય છે. ચાર ચંદ્રમંડળમાં બાર બાર સૂર્ય માર્ગો હોય છે. આ સારાંશ છે.
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
