Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ४३ दशमप्राभृतस्य दशमं प्राभृतप्राभृतम्
९२५
अत्रैतदुक्तं भवति - परिपूर्णानि त्रीणि पदानि पौरुषी भवतीति । पुनर्गोतमः पृच्छति - 'ता वासाणं चउत्थं मासं कइ णक्खत्ता त्ति' तावत् वर्षाणां चतुर्थ मासं कति नक्षत्राणि नयन्ति । तावदिति पूर्ववत् वर्षाणां वर्षाकालस्य चतुर्थ वर्षाकालस्यान्तिमं कार्त्तिकमासलक्षणं कतिसंख्यकानि किंनामधेयानि च नक्षत्राणि नयन्ति - स्वस्वस्यास्तंगमेनाहोरात्र परिसमापकतया परिपूरयन्तीति गौतमस्य प्रश्नं श्रुत्वा भगवान् प्रत्युत्तरयति - 'ता तिणि णक्खत्ता तितं जहा - अस्सिणी भरणी कत्तिया' तावत् त्रीणि नक्षत्राणि नयन्ति तद्यथा अश्विनी भरणी कृत्तिका । तावदिति प्राग्वत् अश्विनी भरणी कृत्तिका चेति त्रीणि नक्षत्राणि कार्त्तिकमासं नयन्ति - स्वस्वस्यास्तंगमे नाहोरात्रपरिसमापकतया परिपूरयन्तीत्यर्थः । अमुमेवार्थ विस्तृतं विवृण्वन्नाह - ' अस्सिणी चउद्दस अहोरते णेति भरणी पण्णरस अहोरते णेइ, कत्तिया एग अहोरतं णे' अश्विनी चतुर्द्दश अहोरात्रान् नयति, भरणी पञ्चदश अहोरात्रान् नयति, कृत्तिका एकमहोरात्रं नयति । तत्रोक्तेषु त्रिषु नक्षत्रेषु प्रथममश्विनी नक्षत्रं तस्य चतुर्थमासस्य कार्त्तिकमासलक्षणस्य मासस्य प्रथमविभागस्थान चतुर्द्दश अहोरात्रान् नयति-स्वस्यास्तं होती है। श्री गौतमस्वामी फिर से पूछते हैं - (ता वासाणं चउत्थं मासं कह णक्खत्ता ति ) वर्षाकाल का चतुर्थ अर्थात् वर्षाकाल का सर्वान्तिम कार्तिक मास को किस नामवाले एवं कितनी संख्यावाले नक्षत्र स्वयं अस्त होकर अहोरात्र को समाप्त करके मास को पूरित करते हैं ? इस प्रकार श्री गौतमस्वामी के प्रश्न को सुनकर उत्तर में श्री भगवान् कहते हैं - ( ता तिण्णी णक्खत्ता ति तं जहा - अस्सिणी, भरणी, कन्तिया) अश्विनी भरणी, एवं कृत्तिका ये तीन नक्षत्र कार्तिक मासको स्वयं अस्त होकर अहोरात्र को समाप्त करके पूरित करता है । इसी अर्थ को विस्तार पूर्वक कहते है(अस्सिणी चउद्दस अहोरते णेंति, भरणी पण्णरस अहोर से पेंति, कत्तिया एवं अहोरन्तं णेइ) इन उक्त तीन नक्षत्रों में पहला अश्विनी नक्षत्र वर्षाकाल के चौथा कार्तिक मास के प्रथम विभाग के चौदह अहोरात्र को समाप्त करता है,
પાતંત્રય અર્થાત્ ત્રણપગલા પ્રમાણની પૌરુષી હોય છે, અર્થાત્ પૂરેપૂરા ત્રણ ડગલાની पौरुषी छाया थाय छे. श्रीगौतमस्वाभी इरीथी पूछे छे - ( ता वासाणं चत्थं मासं कइ क्खत्ताणें ति) वर्षाअजना सर्वान्तिम यथा अति भासने डेंटली संख्यावाणा भने प्रया નામવાળા નક્ષત્રો સ્વયં અસ્ત થઇને અહેારાત્રીને સમાપ્ત કરીને માસને પૂતિ કરે છે ? આ પ્રમાણે શ્રી ગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને સાંભળીને ઉત્તરમાં શ્રી ભગવાન કહે છે. (તા तिणिण णक्खता ति तं जहा अस्सिणी भरणो कत्तिया) अश्विनी भरणी भने वृत्ति मे ત્રણ નક્ષત્ર કાર્તિક માસને પેાતાના અસ્તગમન પૂર્વક અહારાત્રિને સમાપ્ત કરીને પૂરિત अरे छे. या उथनने विस्तार पूर्व उड़े छे. ( अस्सिणी चउदस अहोरत्ते णें ति, भरणी पण्णरस अहोरत्ते णेइ, कत्तिया एगं अहोरतं णेइ) मा उडेल नक्षत्रोभां पडेड अश्विनी नक्षत्र
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૧
