Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 938

E- meme-
EER
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे गमेनाहोरात्रपरिसमापकतया परिसणापयति, ततो द्वितीयविभागस्थान् पञ्चदश अहोरात्रान् द्वितीयं भरणीनक्षत्रं स्वयमस्तंगमेनाहोरात्रपरिसमापकतया परिपूरयति । इत्थमत्र संख्याद्वययोगो भवति एकोनत्रिंशत्समः। ततोऽवशिष्टमेकमहोरात्रं तृतीयं कृत्तिका नक्षत्रं स्वयमस्तंगमेनाहोरात्रपरिसमापकतया परिपूरयति । एवमत्र अश्विनी भरणो कृत्तिका चेति त्रीणि नक्षत्राणि कार्तिकमासं परिसमाप्तिमुपनयन्ति । अथ पौरुषिच्छाया प्रमाणं कथयति-'तंसि च णं मासंसि सोलसअंगुला पोरिसीए छायाए सूरिए अणुपरियट्टई' तस्मिंश्च खलु मासे षोडशाङ्गुलपौरुष्या छायया सूर्य अनुपरिवत्तते । तस्मिन्-विचार्यमाणे वर्षाकालस्यान्तिमे कार्तिके मासे खल्विति निश्चितं पोडशाङ्गुलपौरुष्या--पोडशाङ्गुलाधिक पौरुष्या छायया सूर्योऽनु-प्रतिदिवस परावर्त्तते, अर्थात् कार्तिकमासे प्रथमादहोरात्रादारभ्य प्रतिदिवसमन्यान्यमण्डलसंक्रान्त्या तथाकथंचिदपि परावत्तेते यथा तस्य कात्तिकअर्थात् स्वयं अस्त होकर अहोरात्र को समाप्त कर के पूरित करता है । तदनन्तर दूसरे विभाग के पंद्रह अहोरात्री को दूसरा भरणी नक्षत्र स्वयं अस्तगमन पूर्वक अहोरात्र को पूर्ण करते हैं । इस प्रकार ये दोनों संख्या मिलाने से उन्तीस अहोरात्र होते हैं, तदनन्तर अवशिष्ट एक अहोरात्र को तीसरा कृत्तिका नक्षत्र स्वयं अस्त होकर पूरित करता है। इस प्रकार यहां अश्विनी, भरणी एवं कृत्तिका ये तीन नक्षत्र कार्तिक मास को समाप्त करते हैं। ___अब पौरुषी छाया का प्रमाण कहते हैं-(तसि च णं मासंसि सोलस अंगुला पोरिसीए छायाए सरिए अणुपरियइ) विचार्यमाण वर्षाकाल के अन्तिम कार्तिकमास में सोलह अंगुल से कुछ अधिक पौरुषी छाया से सूर्य प्रतिदिन परावर्ति होता है । अर्थात् कार्तिक मास के प्रथम अहोरात्र से आरम्भ करके प्रतिदिन अन्य अन्य मंडल की संक्रान्ति से जिस किसी प्रकार परावर्तित વર્ષ કાળના ચોથા કાર્તિક માસના પ્રથમ વિભાગના ચૌદ અહોરાત્રને સમાપ્ત કરે છે અર્થાત સ્વયં અસ્ત થઈને અરાત્રને સમાપ્ત કરે છે. એટલે કે સ્વયં અસ્ત થઈને અહોરાત્રને સમાપ્ત કરીને પૂરિત કરે છે. તે પછી બીજા વિભાગના પંદર અહોરાત્રને બીજું ભરણી નક્ષત્ર સ્વયં અસ્તગમન પૂર્વક પૂર્ણ કહે છે. આ રીતે બેઉ સંખ્યાને મેળવવાથી ઓગણત્રીસ અહોરાત્ર થઈ જાય છે. તે પછી બાકીના એક અહોરાત્રતે ત્રીજું કૃત્તિકા નક્ષત્ર સ્વયં અસ્ત થઈને પૂરિત કરે છે. આ રીત અહીંયાં અશ્વિની ભરણી અને કૃતિકા એ ત્રણનક્ષત્ર કાર્તિક માસને સમાપ્ત કરે છે.
वे पौरुषी छायानु प्रभा] मतावे छे-(तसि च णं मासंसि सोलस अंगुला पोरिसीए छायाए सूरिए अणुपरियटइ) विया मान जना छाति भासमा सोग આગળની પૌરુષી છાયાથી સૂર્ય દરરોજ પરાવર્તિત થાય છે. અર્થાત્ કાર્તિક માસમાં પહેલી અહોરાત્રીથી આરંભીને દરરોજ અન્ય અન્ય મંડળના સંક્રમણથી જેમતેમ પરાવર્તિત
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧