Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सूर्यशतिप्रकाशिका टीका सू० २३ द्वितीयप्राभृते तृतीयं प्राभृतप्राभृतम्
३५९
:
२६७
सञ्चरणसमये, खलु - इति निश्चितम् इहगतस्येति जातावेकवचनमित्यत इहगतानां - मर्त्यaratrarti मनुष्याणां दृष्टिपथप्राप्ताता परिमाणम् ३१९१० में एकत्रिंशता योजनसह - नैः षोडशोत्तर नवभिर्योजनशतैः एकोनचत्वारिंशता च पष्टिभागै र्योजनस्य एकं च षष्टिभाग मे कषष्टिधा छत्वा - विभज्य तस्य सत्कैः षष्ट्या चूर्णिका भागैः सूर्यश्चक्षुः स्पर्श शीघ्रमागच्छति - एतावन्मित यजनै दृष्टिगोचरो भवतीति । अथात्रापि गणितप्रक्रिया यथा-अस्मिन् द्वितीयमण्डले चारं चरति सूर्ये द्वाभ्यामेकषष्टिभागाभ्यामधिको द्वादशमुहर्त्तप्रमाणो दिवसो भवति १२३ अस्यार्द्ध षट्मुहूर्त्ता एकेन मुहर्त्तकषष्टिभागेनाभ्यधिकाः, ततः सामस्त्येनैकषष्टिकारणार्थं मुहूर्त्ता एकषष्ट्या गुण्यन्ते गुणयित्वा च एकषष्टिभागस्तत्राधिकत्वात् प्रक्षिप्यते - यथा - (१२३) +२=६ = + जातानि त्रीणिशतानि सप्तषष्ट्यधिकानि एकअन्तराभिमुख पश्चात्वर्ति दूसरे मंडल के संचरण के समय में यहां पर रहे हुवे (यहां मनुष्य शब्द को एक वचन से कहने का कारण मनुष्य शब्द जातिवाचक होने से ऐसा कहा है । अतः मनुष्य लोक में रहे हुवे मनुष्यों को दृष्टिपथप्रासता का परिमाण ३१९१६ के इकतीस हजार नव सो सोलह योजन एवं एक योजन का साठिया उनचालीस भाग तथा साठ के एक भाग को इकसठ से भाग करके उसके साथ साठ चूर्णिका का भाग से सूर्य शीघ्र चक्षुगोचर हो जाता है माने इतने प्रमाण के योजनों से सूर्य द्रष्टिगोचर होता है, यहां पर भी गणित प्रक्रिया इस प्रकार से होती है - इस दूसरे मंडल में सूर्य जब गति करता है तब इकसठिया दो भाग अधिक बारह मुहूर्त प्रमाण का दिवस होता है १२६ इसका आधा छ मुहूर्त एक मुहूर्त का इकसठिया एक भाग अधिक इसको समस्त रूप से इकसठ भाग करने के लिये छहों मुहतों को इकसठ से गुणा करे इस प्रकार गुणा करने पर वहां इकसठ भाग अधिक होने से उसका प्रक्षेप करे जैसे कि १२६ - ६=+'=
એ છે કે–સવ બાહ્યમંડળની પછીના અંતરાભિમુખ પછીના બીજા મંડળના સંચરણુસમયમાં અહીયાં રહેલા મનુષ્યને (અહીયા મનુષ્ય શબ્દને એક વચનથી કહેવાનું કારણ મનુષ્ય જાતિને લઇને જાતિવાચક હેાવાથી તેમ કહેલ છે.) અર્થાત્ મનુષ્યલેાકમાં રહેલા મનુષ્યાને દૃષ્ટિપથ પ્રાપ્તતાનું પરિમાણ ૩૧૯૧૬૯- એકત્રીસ હજાર નવસેા સેાળ ચેાજન અને એક ચેાજનના સાઠિયા એગણચાલીસ ભાગ તથા સાઠના એક ભાગને એકસાઠથી ભાગીને તેની સાથે સાઠ ચૂર્ણિકા ભાગેથી શીઘ્ર દૃષ્ટિગાચર થાય છે. અહીંયાં પણ ગણિતપ્રક્રિયા આ પ્રમાણે થાય છે. આ બીજા મંડળમાં સૂર્ય જ્યારે ગતિ કરે છે. ત્યારે એકસઠયા એ ભાગ વધારે ખાર મુહૂર્ત પ્રમાણના દિવસ હોય છે. અને ૧૨ તેના અર્ધા છ મુહૂત અને એક મુહૂત ના એકડિયા એક ભાગ અધિક આને સમસ્ત રીતે એકસાઠ ભાગ કરવા માટે છએ મુહૂતાને એકસઠથી ગુણુવા આ રીતે ગુણવાથી ત્યાં એકસઠ ભાગ વધારે होवाथी तेने। उभेरे। १२ - १२/ = + = मा प्रभात्रो
इष प
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૧
