Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
७६४
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्र मार्गशीर्षमासभाविनी पौर्णमासी। पुष्ये भवा पौषी-पौषमाससम्बन्धिनी पौर्णमासी, मघायां भवा माघी-माघमासभाविनी-पौर्णमासी उत्तराफाल्गुन्यां भवा फाल्गुनी-फाल्गुनमासभाविनी पौर्णमासी, चित्रायां भवा चैत्री-चैत्रमाससम्बन्धिनी पौर्णमासी विशाखायां भवा वैशाखी वैशाखमासबोधिका पौर्णमासी, ज्येष्ठायां भवा ज्यै ठी-ज्येष्ठमासप्रतिपादिका पौर्णमासी, उत्तराषाढायां भवा आषाढी-आषाढमास भाविनी पौर्णमासीत्येवं मासक्रमेण तत्तन्नामानुरूपनक्षत्रयोगाद् अन्वर्थसंज्ञका पौर्णमास्यः प्रतिपादिताः सन्ति । सम्प्रति यै यैर्नक्षत्रैरेकै का पौर्णमासी परिसमाप्यते तानि पिपृच्छिषु भगवान् गौतम ! आह-"ता साविद्विष्णं पुण्णिमासिं कति णक्खत्ता जोएंति" तावत् श्राविष्टी पौर्णमासीं कतिनक्षत्राणि युञ्जन्ति ॥ तावत्-अन्वर्थसंज्ञावाचिकानां पौर्णमासीनां सविशेषामुपपत्ति मां बोधय तावत् श्राविष्ठीं-श्रावणमासभाविनी पौर्णमासी कति नक्षत्राणिकतिसंख्यकानि किं नामधेयानि च नक्षत्राणि युञ्जन्ति-चन्द्रेण सह संयुज्य तां पौर्णमासी पौषमास सम्बन्धी पुष्य नक्षत्र में होने वाली पौषी पूर्णिमा । मघा नक्षत्र में होनेवाली माधमासभाविनी पूर्णिमा। उत्तराफल्गुनी नक्षत्र में होनेवाली फाल्गुनमास भाविनी पूर्णिमा, चित्रा नक्षत्र में होनेवाली चैत्री पूर्णिमा, विशाखा नक्षत्र में होने वाली वैशाख मास बोधिका पूर्णिमा, ज्येष्ठा नक्षत्र में होनेवाली ज्येष्ठमास प्रतिपादिका पूर्णिमा, उत्तराषाढा नक्षत्र में होने वाली आषाढमासबोधिका पूर्णिमा इस प्रकार ये मासों के क्रम से उस उस नामानुरूप नक्षत्रों के योग से अन्वर्थ संज्ञावाली पूर्णिमायें प्रतिपादित की गई है।
अब जिन जिन नक्षत्र से एक एक पूर्णिमा समाप्त हो उनके विषय में प्रश्न करते हवे श्री गौतमीस्वामी कहते हैं-(ता साविटिणं पुण्णमासिं कति कति णक्खत्ता जोएंति) श्राविष्ठी माने श्रावण मास भाविनी पूर्णिमा कितनी संख्यावाले एवं कौन से नामवाले नक्षत्रों से युक्त होती हैं ? माने चन्द्र के साथ योग कर के पूर्णिमा को परिसमाप्त करते हैं-(ता तिण्णि ભાવિની, પૂર્ણિમા થાય છે, પુષ્ય નક્ષત્રમાં થવાવાળી પિષમાસ સંબંધી પિોષી પૂર્ણિમા મઘા નક્ષત્રમાં થવાવાળી માઘમાસમાં થવાવાળી પૂર્ણિમા, ઉત્તરાફાલ્વની નક્ષત્રમાં થવાવાળી ફાગણ માસ ભાવિની પુનમ, ચિત્રા નક્ષત્રમાં થનારી ચૈત્રી પુનમ, વિશાખા નક્ષત્રમાં થવાવાળી વૈશાખ માસ બેધિકા પૂર્ણિમા, જ્યેષ્ઠા નક્ષત્રમાં થનારી ભેચ્છમાસ પ્રતિપાદિક પુનમ, ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્રમાં થનારી અષાઢ માસને બેધ કરાવનારી પુનમ આ પ્રમાણે માસોના કમથી તે તે નામાનુંરૂપ નક્ષત્રના વેગથી યથાર્થ સંજ્ઞાવાળી પર્ણિમાઓનું પ્રતિપાદન કરેલ છે.
હવે જે જે નક્ષત્રથી એક એક પૂર્ણિમા સમાપ્ત થાય તેના વિશે પ્રશ્ન કરતાં श्री गौतभस्वामी ४ छ,-(ता सावदि णं पुण्णमासिं कतिकति णक्खत्ता जोएंति) श्रीविडी એટલે કે શ્રાવણમાસ ભાવીની પૂર્ણિમા કેટલી સંખ્યાવાળા અને કયા કયા નામેવાળા
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
