Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 783
________________

सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका स० ३८ दशमप्राभृतस्य षष्ठं प्राभृतप्राभृतम् ७७१ शोधनकप्रकारमाह-'बावीसं च मुहुत्ता' इत्यादि द्वाविंशति मुहूर्त्ता एकस्य च मुहूर्तस्य षट् चत्वारिंशत् द्वापष्टिभागाः २२ एतत्-एतावत् प्रमाणं पुनर्वसु नक्षत्रस्य परिपूर्ण गुणनप्रक्रियया मानं भवति तच्छोध्यमित्यर्थः कथमेवं प्रमाणस्य शोधनकस्योत्पत्तिरिति चेत अत्रोच्यते यदीह चतुर्विशत्यधिकेन पर्वशतेन पञ्चसूर्यनक्षत्रपर्यायाः लभ्यन्ते तदा एकं पर्वमतिक्रम्य कतिपयमतिक्रमपर्यायाः लभ्यन्ते । इत्थमत्र राशियस्य स्थापना क्रियते यथा १२४।५।१॥ अत्रान्त्येन राशिना एकलक्षणेन मध्यमो राशिपञ्चपकरूपो यदि गुण्यते तदैकेन गुणितेनापि तथैव-पञ्चरूप एव तिष्ठति । एकेन गुणितं तथैव भवतीति प्रमाणदर्शनात् गणितप्रक्रियया चेति । तेषां चतुर्विंशत्यधिकेन शतेन भागो ह्रियते तदा ५ : १२४ लब्धाः पञ्चचतुर्विंशत्यधिकशतभागाः ततो नक्षत्रानयनार्थमेते त्रिंशदधिक अष्टादशभिः शतैः
नक्षत्रों के शोधनक प्रकार में प्रथम पुनर्वसु नक्षत्र का शोधनक प्रकार दिखलाते हैं-(बावीसं मुहत्ता) इत्यादि बाईस मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का छियालीस बासठिया भाग २२४६ इतना प्रमाण पुनर्वसु नक्षत्र का परिपूर्ण गुणन प्रक्रिया का मान होता है, उसको शोधित करे । इस प्रकार के प्रमाण का शोधनक राशी की उत्पत्ति किस प्रकार हो इस के लिये कहते हैं-यदि यहां पर एकसो चोवीस पर्व से पांच सूर्य नक्षत्र का पर्याय प्राप्त हो तो एक पर्व को अतिक्रमण करने से कितने अतिक्रमण पर्याय प्राप्त होसके इसके लिये तीन राशि की स्थापना की जाती है जैसे कि १२४।५।१। यहां पर अन्तिम राशि जो एक संख्या विशिष्ठ है उन से मध्य की राशि पांच संख्या का गुणा करे तो एक से गुणित उसी प्रकार पांच ही होगा। कारण की एक से गुणित उसी प्रकार होता है इस प्रकार प्रमाण है एवं गणित प्रक्रिया से भी ऐसा ही होता है । उसका एकसो चोवीस से भाग करे तो ५१२४ एकसो चोवीस एवं पांच होते हैं इसको नक्षत्र लाने के लिये सडसठिया शाधन प्रा२मा पडेट पुनवसु नक्षत्रना शोधन प्रा२ मतावे छे. (बावीसं मुहुत्ता) ઇત્યાદિ બાવીસ મુહુર્ત તથા એક મુહૂર્તના બેંતાલીસ બાસડિયા ભાગ ૨૨ફ આટલું પ્રમાણ પુનર્વસુ નક્ષત્રનું પરિપૂર્ણ ગુણની પ્રક્રિયાનું મન થાય છે. તેને શોધન કરવું, આ રીતના પ્રમાણની શોધનક રાશીની ઉત્પત્તી કેવી રીતે થાય તે માટે કહે છે. જો અહીંયાં એકસે ચેવિસ પર્વથી પાંચ સૂર્ય નક્ષત્રના પર્યાય પ્રાપ્ત થાય તે એક પર્વનું અતિક્રમણ કરવાથી કેટલા અતિક્રમણ પર્યાય પ્રાપ્ત થઈ શકે? તે માટે ત્રણ રાશીની સ્થાપના કરવામાં આવે છે, જેમકે=૧૨૪=પ-૧ અહીંયાં છેલ્લી રાશી જે એક સંખ્યાવાળી છે તેમાથી વચલીરાશી પાંચની સંખ્યાનો ગુણાકાર કરતો એકથી ગુણવાથી એજ પ્રમાણે પાંચજ થશે કારણ કે એકથી ગુણવાથી એજ રીતે થાય છે. તેને એકસો વીસથી ભાગ કરે તે પn૨૪= F; એકસે વીસ અને પાંચ આવે છે, તેને નક્ષત્ર લાવવા માટે સડસઠિયા અઢારસે
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧

Loading...

Page Navigation
1 ... 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076