Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 504

सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे रूचकाद् दिशां विदिशां च प्रभवो यः सः रुचकश्चाष्टप्रदेशात्मको मेरुमध्यवर्ती प्रदेशविशेषस्तेन मेरुरपि दिगादिरित्युच्यते, तस्मिन् मेरौ खलु पर्वते सूर्यस्य लेश्या प्रतिहता भवतीति स्वशिष्येभ्य उपदिशेदित्युपसंहरति-एके एवमाहुरिति ॥१५॥ 'एगे पुण एवमाहंसु-'ता अवतससि णं पव्ययसि सूरियस्स लेस्सा पडिहया आहिय त्ति वएज्जा, एगे एवमाहंसु १६' एके पुनरेवमाहुस्तावत् अवतंसे खलु पर्वते सूर्यस्य लेश्या प्रतिहता आख्याता इति वदेत् एके एवमाहुः ॥१६॥-एके पुनः षोडशस्थानीया एवं कथयन्ति यत् अवतंसेअवतंसनामके पर्वते खलु, गिरिषु गिरीणां वा अवतंस इव तिष्ठतीत्यवतंसः, अवतंसः शिरोवेष्टनं शिरो भूषणं वा इत्युच्यते तेन सर्वेषां गिरीणा मवतंसरूपे अवतंसपर्वते खलु सूर्यस्य लेश्या प्रतिहता भवतीति स्वशिष्येभ्य उपदिशेत्-कथयेत्, एके एवमाहुरित्युपसंहारः॥१६॥ कहता है कि दिगादि नामक मेरु पर्वत में अर्थात् दिशाओं का आदि उत्पत्ति स्थान जो हो सो दिगादि माने दिगादि पर्वतमें कारण की रुचकपर्वत से दिशा एवं विदिशाओं की उत्पत्ति होती है ऐसा वह रुचक पर्वत आठ प्रदेशवाला मेरु का मध्यवर्ति प्रदेशविशेष है अतः मेरु भी दिगादि ऐसा कहा जाता है उस मेरु पर्वत में सूर्य की लेश्या प्रतिहत होती है इस प्रकार स्वशिष्यों को उपदेशकरें इस प्रकार कोइ एक पंद्रहवें मतालम्बीका कथन है ॥१५॥ 'एगे पुण एवमाहंसु-ता अवतंसंसि णं पव्वयंसि सूरियस लेस्सा पडिहया आहियत्ति वएज्जा, एगे एवमासु' ॥१६।। कोइ एक इस प्रकार कहता है कि अवतंस नामके पर्वत में सूर्य की लेश्या प्रतिहत कही है ऐसा स्वशिष्यों को कहें। अर्थात् सोलहवां मतान्तर वादी का कथन है कि अवतंस, नामवाले पर्वत में अर्थात् पर्वतों के अवतंस के समान जो हो सो अवतंस अवतंस मस्तकका वेष्टन या शिर के भूषण को कहते है अतः सभी पर्वतों के अवतंसरूप माने કે દિશાઓનું આદિ ઉત્પત્તિસ્થાન જે હોય તે દિશાદિ એ દિદિ પર્વતમાં કારણ કે રૂચક પર્વતથી દિશા અને વિદિશાઓની ઉત્પત્તિ થાય છે, એવે એ રૂચક પર્વત આઠ પ્રદેશ વાળા મેરૂની મધ્યમાં આવેલ પ્રદેશ વિશેષ છે તેથી મેરૂ પણ દિગાદિ એ પ્રમાણે કહેવાય છે, એ મેરૂ પર્વતમાં સૂર્યની વેશ્યા પ્રતિહત થાય છે. આ પ્રમાણે પોતાના શિષ્યને ઉપદેશ કરે, આ પ્રમાણે કોઈ એક પંદરમા મતાવલંબીને અભિપ્રાય છે ૧પ (m पुण एवमाहंसु ता अवतंसंसि णं पव्वयंसि सूरियस्स लेस्सा पडिया आहियत्ति वएज्जा एगे एवमासु) १६४ मेवी शते ४ छ -अवतस नामना ५तमा सूर्य नी सेश्या પ્રતિહત થતી કહેલ છે, એ પ્રમાણે શિષ્યને સમજાવવું, અર્થાત્ સોળમા મતાવલમ્બીનું કહેવું છે કે-અવતંસ નામના પર્વતમાં એટલે કે પર્વતેના અવતંસ સમાન જે હોય તે માથાના વેષ્ટન અથવા મસ્તકના આભૂષણને અવંતસ કહે છે, તેથી બધા પર્વતોના અવતંસ રૂપ અર્થાત્ ભૂષણ રૂપ જે પર્વત હોય તેવા અવતંસ નામના પર્વતમાં સૂર્યની
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧