Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ३१ नवमं प्राभृतम्
६४९ नीयानि किमत्र पिष्टपेषणेनेति । तत्र-छायाप्रमाणनिरूपणविषये येते वादिनः एवमाहुर्यत् तावदिति प्राग्वत् अस्ति खलु स देशो यस्मिन् देशे भ्रमन् समागतः सूर्यः षण्णवतिं पौरुषींषण्णवति पुरुषप्रमाणां कस्यापि प्रकाश्यस्य वस्तुनो षण्णवतिगुणां छायां निबर्तयति-समुत्पादयति ते-ते वादिन स्तीर्थान्तरीया एवं वदन्ति यत् सूर्यस्य खलु सर्वाधस्तनात्-कक्षाप्रदेशस्य नीम्नतरस्थानात् सूर्यप्रतिधेः-सूर्यनिवेशस्थानाद बहिः-बाह्यप्रदेशात् अभिनिःसृताःतस्मादेव प्रदेशान्निर्गताः लेश्याः-कर्मसंश्लेषद्रव्यविशेषस्वरूपाः भावविश्लेषस्वरूपा वा या स्ताभिर्लेश्यामि स्ताडयमानाः-अभिहन्यमानाः, अस्याः-पुरोवर्तमानाया रत्नप्रभायाः-रत्नप्रभासितायाः पृथिव्याः-भूमेः बहुसमरणीयात्-अधिकतरसमतलशोभनात् भूमिभागात्भूप्रदेशात् यावति-यावति दूरे सूर्यः ऊर्ध्व-उपरितनभागम् उच्चस्त्वेन-ऊर्ध्वगतत्वेन एतावद्भिः षण्णवतिभिः छायानुमानप्रमाणैः-प्रकाश्यवस्तुप्रमाणैः अवमितः-परिच्छिन्नो भवति-ताभिर्लेश्याभिरभिव्याप्तो भवति स प्रदेश इत्यर्थः ॥ एवम्-अनया रीत्या खलु इति निश्चितं स सूर्यो षण्णवति-पण्णवति पुरुषप्रमाणां-कस्यापि प्रकाश्यस्य वस्तुनो षण्णवतिपक भी स्वयं उद्भावितकर समज लेवें। विशेषपिष्टपेषण से क्या प्रयोजन ?
इस छायाप्रमाण निरूपण के विषय में जो मतान्तरवादी ऐसा कहता है कि ऐसा भी प्रदेश है कि जहां पर परिभ्रमण करता सूर्य छियानवें पुरुषप्रमाण माने कोई भी प्रकाश्य वस्तु की छियान्नु गुणी छाया को उत्पन्न करता है वे तीर्थान्तरीय इस प्रकार से मानते हैं कि-सूर्य के सबसे नीचे की कक्षा प्रदेश से माने नीचे के स्थान से माने सूर्य का निवेश स्थान से बाहर के प्रदेश से नीकली हुई लेश्या माने कर्मसंश्लेशद्रव्यरूप अथवा भावविश्लेष स्वरूप वाली लेश्या से ताडित होनेवाली इस रत्नप्रभा पृथिवी का बहुसमरमणीय भूमिभाग से माने अधिक समतल से सुशोभित भूप्रदेश से जितने दूर तक सूर्य ऊपर के भाग में स्थित रहने से इतना माने छियानवे पुरुष प्रमाण छायानुमान સમજી લે. વિશેષ પિષ્ટપેષણ કરવાથી શું લાભ ?
આ છાયાનુમાન પ્રમાણના નિરૂપણ વિષયમાં જે મતાન્તરવાદી એમ કહે છે કેએ પણ પ્રદેશ છે કે જ્યાં પરિભ્રમણ કરતા સૂર્ય નુ પુરૂષ પ્રમાણ અર્થાત્ કોઈપણ પ્રકાશ્ય વસ્તુની છાનું ગણી છાયાને ઉત્પન્ન કરે છે. તે તીર્થાન્તરીય આ પ્રમાણે માને છે. કે સૂર્યની સૌથી નીચેના સ્થાનથી એટલે કે નિમ્ન કક્ષાથી અર્થાત સૂર્યના નિવેશ સ્થાનથી બહારના પ્રદેશમાંથી નીકળેલ લેચ્છા અર્થાત્ કર્મ સંશ્લેશ દ્રવ્ય રૂપ અથવા ભાવ વિશ્લેશ સ્વરૂપવાળી લેશ્યાથી તાડિત થવાવાળી આ રતનપ્રભા પૃથ્વીના બહુ સમરમણીય ભૂમિ ભાગથી અર્થાત્ અધિક સમતલથી સુશોભિત ભૂપ્રદેશથી જેટલે દૂર સુધી સૂર્ય ઉપરના ભાગમાં સ્થિત રહીને એટલા અર્થાત્ છનુ પુરૂષ પ્રમાણની છાયાનુમાન પ્રમાણથી એટલે કે બધી પ્રકાશ્ય વસ્તુની છ— ગણી છાયા પ્રમાણથી યુક્ત થાય છે. અર્થાત્ એ લેશ્યા
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
