Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सूर्यशतिप्रकाशिका टीका सू० २३ द्वितीयप्राभृते तृतीयं प्राभृतप्राभृतम्
३७७
छम्मासे, एस णं दोच्चस्स छम्मासस्स पज्जवसाणे, एसणं आदिच्चे संवच्छरे, एस णं आदिचस्स संवच्छरस्स पज्जवसाणे' एष खलु द्वितीयः षण्मासः, एष खलु द्वितीयस्य षण्मास - स्य पर्यवसानः, एष खलु आदित्यः संवत्सरः, एष खलु आदित्यस्य संवत्सरस्य पर्यवसानः || एषः पूर्वोक्तनियमविशिष्टे दिनमानरात्रिमानयोः परमाधिकपरमाल्पत्वविशिष्टः सर्वाभ्यन्तरमण्डलस्य सञ्चरणरूपो द्वितीयः षण्मासो भवति अर्थात् द्वितीयपण्मासस्य पर्यवसानरूपे समये दिनमानस्य परमाधिकत्वं रात्रिमानस्य च परमाल्पत्वं भवतीति राद्धान्तः । यतोहिएषआदित्यः सम्वत्सरः- आदित्य संचारवसतः संवत्सरः - सायनसूर्यस्यैक भगण भोगकालरूपः संवत्सरः - सौरवर्षनामधेयः संवत्सरो भवति, तत्रापि आदित्यसंवत्सरस्य पर्यवसानभूतः संचरण दिन में रात्रि का प्रमाण परमाधिक एवं दिवस का प्रमाण परम अल्प होता है । 'एस णं दोच्चे छम्मासे, एस णं दोच्चस्स छम्मास्स पज्जवसाणे, एस णं अदिच्चे संवच्छरे, एस णं आदिचस्स संवच्छरस्स पजवसाणे' यह दूसरा छहमास कहा है यही दूसरा छहमास का पर्यवसान कहा है । इस प्रकार यही आदित्य संवत्सर है एवं यही आदित्य संवत्सर का पर्यवसान है । इस प्रकार पूर्वोक्त नियमविशिष्ट दिनमान एवं रात्रिमान परम अधिक एवं परम अल्प विशिष्ट सर्वाभ्यन्तरमंडल संचरणरूप दूसरा छह मास होता है अर्थात् दूसरे छह मास का पर्यवसानरूप समय में दिनमान परम अधिक होता है एवं रात्रिमान परम अल्प होता है । अतः यह आदित्य संचाररूप संवत्सर माने सायन सूर्य का एक भाग के भोगरूप संवत्सर सौर वर्ष नामका संवत्सर है। यही आदित्य संवत्सर का पर्यवसानभूत काल है । सौरवर्ष की समाप्ति के समय में सूर्य सायन मिथुनान्त होने पर दिनमान परम उत्कृष्ट होता है एवं रात्रिमान परम अल्प होता है । इस से इस प्रकार
વાળી હેાય છે, તથા સખાહ્યમડળના સંચરણદિનમાં રાત્રીનું પ્રમાણ પમ અધિક અને दिवस प्रभाणु परम दय होय छे, (एस णं दोच्चे छम्मासे, एस णं दोच्चस्स छम्मासस्स पज्जवसाणे, एस णं आदिच्चे संवच्छरे, एस णं आदिच्चस्स संवच्छरस्स पज्जवसाणे) या श्रील છ માસ કહેલ છે. આજ બીજા છ માસનુ પવસાન કહેલ છે, આ રીતે આજ આદિત્ય સંવત્સર છે. અને આજ આદિત્ય સંવત્સરનું પવસાન છે. આ રીતે પૂર્વોક્ત નિયમવિશિષ્ટ નિમાન અને રાત્રિમાન પરમ અધિક અને પરમ અલ્પ વિશિષ્ટ સર્વાભ્ય તરમ’ડળ સંચરણરૂપ ખીજા છ માસ થાય છે, અર્થાત્ ખીજા છ માસના પવસાનરૂપ સમયમાં દિનમાન પરમ વધારે હાય છે, અને રાત્રિમાન પરમ અલ્પ હાય છે, તેથી આ આદિત્ય સંચારરૂપ સંવત્સર અર્થાત્ સાયન સૂર્ય એક ભાગ ભોગવવારૂપ સંવત્સર સૌરવ" નામનું સંવત્સર છે. આજ આદિત્ય સંવત્સરના પવસાનરૂપ કાળ છે, સૌરવ ની સમાપ્તિના સમયમાં સૂર્ય સાયમિથુનાન્ત હેાવાથી દિનમાન પરમઉત્કૃષ્ટ હાય છે, તથા રાત્રિમાન પરમ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૧
