Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० २१ द्वितीयमाभृते प्रथम प्राभृतप्राभृतम् इमं तिरियं लोयं तिरियं करेइ, करित्ता पञ्चत्थिमंसि लोयंसि सायं सूरिए आउकार्यसि विद्धंसइ' तावत् पौरस्त्याल्लोकान्तात् प्रातः सूर्यः अप्काये उत्तिष्ठति, स खलु इमं तिर्यग्लोकं तिर्यकरोति, तिर्यक् कृत्वा पश्चिमे लोकान्ते अयं सूर्यः अप्काये विध्वंसते ॥ तावत-श्रूयतां तावत् पष्टस्य मतम्, सचैवं कथयति यथा-पौरस्त्याल्लोकान्तात्-पूर्वदिग विभागान्तात् प्रातः प्रभातसमये सूर्य:-तेजःपुञ्जः प्रकाशरूपो देवताविशिष्टः अप्काये-जलकाये-पूर्वसमुद्रे उत्तिष्ठति-उद्गच्छति-उत्पद्यते-लोकदृश्यो भवति, सचोत्पन्नः-सूर्य इम-प्रत्यक्षत उपलभ्यमानं तिर्यग्लोकं-मनुष्यलोकं-भूलोकं तिर्यकरोति-तिर्यक् परिभ्रमन् प्रकाशयति, तिर्यग्कृत्वा-भूलोकं प्रकाश्य पश्चिमे लोकान्ते-पश्चिमदिगविभागान्ते, सायं-सान्ध्ये समये सूर्योऽप्काये-जलशरीरे-पश्चिमसमुद्रे विध्वंसते-विध्वंसमुपयाति-अदृश्यतां गच्छति, इत्थं सर्वदापि । अत्रोपसंहार:-'एगे एवमाहंसुः६' एगे एवमाहुः६॥ एके-षष्ठास्तीर्थान्तरीया एवंपूर्वोक्तप्रकारकं स्वमतमाहुः-स्ववक्तव्यं कथयन्तीत्यर्थः। 'एगे पुण एवमाहंसु ७' एके पुनरेवलोयं तिरियं करेइ करित्ता पञ्चस्थिमंसि लोयंसि सायं सूरिए आउकासि विद्धंसइ) पूर्व दिशावर्ति लोकान्त से सूर्य अपूकाय में उदित होता है, वह सूर्य इस मनुष्य लोक को तिर्यक् करता है तिर्यक कर के पश्चिम दिशा के लोकान्त में यह सूर्य अपूकाय में अदृश्य होता है। छठा मतवादि पांचों अन्य मतवादीयों के मत को सुनकर के कहता है कि पूर्वदिशा के लोकान्त से प्रातः काल में सूर्य-माने तेजः पुंज प्रकाशक देव विशेष अप्काय अर्थात् समुद्र में उदित होता है और लोक को दृष्टिगोचर होता है वह उदित हुवा सूर्य यह प्रत्यक्षवर्तमान तिर्यक् लोक को माने मनुष्य लोक को तिर्यक् गति से परिभ्रमण कर के प्रकाशित करता है इस प्रकार भूलोक को प्रकाशित करके पश्चिमदिग्विभाग के अन्त में सायंकाल के समय होने पर पश्चिम समुद्र में अदृष्य हो जाता है इस प्रकार सर्व काल होता है। अब इसका उपसंहार करते हुए कहते हैं (एगे एव माहंसु) कोई एक माने छठा तीर्थान्तरीय इस पूर्वोक्त प्रकार से तिरिय लोयं तिरिय करेइ करित्ता पच्चस्थिमंसि लोयसि सायं सूरिए आउकायं स विद्धं सइ) પૂર્વ દિશાવતી લેકાન્તથી સૂર્ય અપૂકાયમાં ઉદિત થાય છે, એ સૂર્ય આ મનુષ્ય લેકને તિર્ય કરે છે. તિર્ય કરીને પશ્ચિમ દિશાના લોકાન્તમાં એ સૂર્ય અપકાયમાં અદશ્ય થાય છે. છોમતવાદી પાંચે અન્ય મતવાદીના મતને સાંભળીને કહેવા લાગે કે-પૂર્વ દિશાના લેકાતથી પ્રભાત કાળમાં સૂર્ય એટલે કે તેજપુંજ પ્રકાશક દેવ વિશેષ અપકાયમાં અર્થાત્ પૂર્વ સમુદ્રમાં ઉદિત થાય છે, અને લોકને દષ્ટિગોચર થાય છે. આ ઉદિય થયેલ સૂર્ય આ પ્રત્યક્ષમાં દશ્યમાન તિર્થંકલેકને અર્થાત્ મનુષ્યલકને તિર્થક ગતિથી પરિભ્રમણ કરીને પ્રકાશિત કરે છે, આ પ્રમાણે ભૂલકને પ્રકાશિત કરીને પશ્ચિમ દિશાના અંતમાં સાંજના સમયે પશ્ચિમ સમુદ્રમાં અદશ્ય થઈ જાય છે, આ પ્રમાણે સર્વકાળ થાય છે. હવે આ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
