Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 173

सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० १८ प्रथमप्राभृते षष्ठं प्राभृतप्राभृतम् अष्टाचत्वारिंशतः सावयवो भागो यथाचैकषष्टिभागान् योजनस्य-एकषष्टिसंख्याभि विभतानेकस्य योजनस्य भागान् तैर्भाग मिश्रितान् अष्टाचत्वारिंशतो भागान् योजनस्यकपष्टिभागे कृते सति तस्य अष्टचत्वारिंशद् भागा ग्राह्याः ल एभियोजन योजनभागेश्व एकैकं मण्डलं स्वसञ्चाराय निश्चितं मण्डलम् एकैकेन रात्रिन्दिवेन-एकैकेन अहोरात्रेण विकम्प्य विकम्प्य-स्वस्वमण्डलाद बहिनिगत्य निर्गत्य अन्तः प्रविश्य प्रविश्य वा सूर्यश्चारं चरति । 'तत्थ णं को हेऊ ? इति वएज्जा' । तत्र खलु को हेतुरितिवदेत्-पूर्वोक्तस्यैव वाक्यस्य साम्प्रतं स्पष्टागमनिमित्तमुपन्यस्यति--तत्र एवंभूतविकम्पने को हेतुः-किं कारणमिति श्रीभगवान् वदेद-कथयेत् 'ताओ अयणं जंबूदीवे दीवे जाव परिक्खेवेणं पन्नत्ते' तावदयं जम्बूद्वीपो द्वीपः यावत् परिक्षेपेण प्रज्ञप्तः ॥ पूर्वोक्तवाक्यैः कृतप्रश्ने शिष्ये केवलज्ञानवान् सूर्य का विकम्पनक्षेत्र एक अहोरात्र में पूरा दो योजन तथा एक योजन का इकसठिया अडतालीस भाग अर्थात् इकसठ को संख्या से विभक्त एक योजन के भागों से मिश्रित अडतालीस भाग माने योजन के इकसठ भाग करने पर उनका अडतालीसवां भाग इतने प्रमाणवाले योजन एवं योजन के भागों से एक एक मंडल अपने संचार के लिये निश्चिय मंडल को एक एक अहोरात्र से विकम्पित करके यानी अपने मंडल से बाहर निकलकर एवं भीतर प्रविष्ट होकर सूर्य गति करता है। (तत्थ को हेऊ इति वएजा) इसमें क्या कारण है सो कहिए पूर्वोक्त वाक्य का स्पष्ट रीति से भाव जानने के हेतु से प्रश्न उपस्थित किया है कि इस प्रकार से विकम्पन होने में क्या कारण है सो हे भगवन् आप समझाइए (ताओ अयणं जंबूदीवे दीवे जाव परिक्खेवेणं पण्णत्ते) यह जम्बूद्वीप नामक द्वीप यावत् परीक्षेप से कहा है । कहने का अभिप्राय यह है कि पूर्वोक्त वाक्य से शिष्य के प्रश्न करने पर केवलज्ञानी છે. કેવળજ્ઞાનથી પ્રાપ્ત કરેલ સવરૂપ વસ્તુ તત્વને હું કહું છું તે તમે સાંભળે સૂર્યનું વિકપન ક્ષેત્ર એક રાત્રિ દિવસમાં પૂરા બે જન તથા એક એજનના એકસઠિયા અડતાલીસ ભાગ અર્થાત્ એકસઠની સંખ્યાથી વિભક્ત કરેલ એક એજનના ભાગવાળા અડતાલીસ ભાગ ૬ જેટલા પ્રમાણુના યોજના અને રોજનના ભાગેથી એક એક મંડળ પિતાના સંચરણ માટે નિશ્ચિત કરેલ મંડળોને એક એક રાત દિવસથી વિકૅપિત કરીને એટલે કે પિતપોતાના મંડળમાંથી બહાર નીકળીને અને અંદર પ્રવેશ કરીને સૂર્ય ગતિ ४२ छ. (तत्थ को हेऊ इति वएज्जा) माम थाम शु॥२९१ छ ? ते ४। पूर्वांत ४थनने સ્પષ્ટ સમજવા માટે ગૌતમસ્વામીએ આ પ્રશ્ન ઉપસ્થિત કરેલ છે. કહેવાનો ભાવ એ છે 3-20 शत विपन वाम शुरण छ ? भगवन् २५ भने ४ा. (ताओ जया णं जंबूदीवे दीवे जाव परिक्खेवेणं पण्णत्ते) 241 दी५ नभनी दी५ यावत् परीक्षेपथी કહેલ છે. કહેવાનો ભાવ એ છે કે પૂર્વોક્ત વાકયથી શિષ્ય પ્રશ્ન કરવાથી કેવલજ્ઞાનવાન
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧