Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० १९ प्रथमप्राभृते सप्तमं प्राभृतप्राभृतम् १९५ विषयेणानेन ज्ञातव्यम् । अत्र ज्ञातव्यविषये नयो नाम प्रतिनियतैकवस्त्वंशविषयोऽभिप्रायविशेषो विषयः, यदाहुः-समन्तभद्रादयो-नयो ज्ञातुरभिप्राय इति । अभिप्रायविशेषेण नयेनैव सर्वेषामपि उत्तानीकृतकपित्थार्द्धसंस्थानसंस्थितत्वान्नचैवं नैव ‘णो चेव णं इतरेहिं' न चैवं खलु इतरैः । एवं पूर्वोक्तेन नयेनोपायविशेषेण खलु इति निश्चितं यथा वस्तुतत्वावगमो भवति न तथा इतर:-अन्य रुपायै वस्तुज्ञानं भवतीत्यर्थः, मण्डलानामुत्तानीकृतछत्राकारसंस्थानसंस्थितौ यथावस्तुतत्त्वावगमो भवति न तथा समचतुरस्र-विषमचतुरस्र समायतविषमायत चक्रवाल-विषमचक्रवाल-चक्राईवालसंस्थानसंस्थितौ सरलेनोपायेन वस्तुतत्त्वावगमो भवेदित्यर्थत एव सप्तानां तीर्थान्तरीयाणां मतान्तराणि युक्तिशून्यानि मिथ्याप्रलापरूपाणीत्याचार्याभिप्रायः ॥ ‘पाहुडगाहाओ भाणियवाओ' प्राभृतगाथाः भणितव्याः ॥ प्रकार से जान लेवें यहां पर ज्ञातव्य विषय संबंधी नय प्रतिनियत एक वस्तु का अंश विषयक अभिप्राय विशेष विषय है जो कहते हैं-समन्तभद्रादि नय ज्ञातव्य अभिप्राय कहा है अभिप्राय विशेष नय से ही सबका ऊंचा किया हुवा कपित्थ (कोंठ) के अर्द्ध संस्थानसंस्थित होने से इससे अन्य प्रकार से ज्ञातव्य नहिं है सोही कहते है-'णो चेव णं इतरेहिं' इस पूर्वोक्त नयरूपि उपाय विशेष से निश्चित प्रकार से यथार्थ वस्तुतत्त्व का बोध होता है उनसे भिन्न माने दूसरे उपाय से वस्तुतत्त्व का यथार्थ ज्ञान नहीं होता है । कहने का अभिप्राय यह है कि चन्द्रादि मंडलों के ऊपर ऊंचा किया छत्र के आकार वाले संस्थान की व्यवस्था में जैसा वस्तुतत्व का यथार्थ बोध होता है वैसा समचतुरस्त्र प्रकार से या विषमचतुरस्त्र प्रकार से तथा समायत अथवा विषमायत तथा चक्रवाल, विषमचक्रवाल, चक्रार्द्धवाल संस्थान से बोध नहीं होता। इस कारण से ही सातों तीर्थान्तरीयों के मतान्तर युक्तिशून्य तथा मिथ्याप्रलापरूप है ऐसा भगवानश्री લેવું. જ્ઞાનના જ્ઞાતવ્ય વિષય સંબંધી નય પ્રતિનિયત એક વસ્તુના અંશ વિષયક અભિપ્રાય વિશેષ સંબંધી છે. જે કહે છે સમન્તભદ્રાદિ નય જ્ઞાતવ્ય અભિપ્રાય કહેલ છે. અભિપ્રાય વિશેષ નયથી જ બધાનું ઉંચું કરવામાં આવેલ કઠાના અર્ધા આકારથી વ્યવસ્થિત હોવાથી भिन्न प्राथी ज्ञातव्य नथी. मे ४ छ-(णो चेव णं इतरेहि) - पूर्वरित नय ३५ ઉપાય વિશેષથી નિશ્ચિત પ્રકારથી યથાર્થ વસ્તુતત્વને બંધ થાય છે. તેનાથી ભિન્ન પ્રકારે વસ્તુતત્વનું યથાર્થ જ્ઞાન થતું નથી. કહેવાનો ભાવ એ છે કે-ચંદ્રાદિ મંડળની ઉપર ઉંચું કરવામાં આવેલ છત્રના આકારવાળા સંસ્થાનની વ્યવસ્થામાં જેમ વસ્તુતત્વનો યથાર્થ બંધ થાય છે. એવી રીતે સમચતુરસ પ્રકારથી અથવા વિષમ ચતુરસ પ્રકારથી તથા સમાયત અથવા વિષમાયત તથા સમચક્રવાલ કે વિષમ ચક્રવાલ ચકાધંવાલ સંસ્થાનની વ્યવસ્થામાં સરલ ઉપાયથી વસ્તુતત્વને બંધ થતું નથી આ કારણથી જ સાતે તીર્થાતરીના મતમતાન્તરે યુક્તિશૂન્ય તથા મિથ્યપ્રલાપ છે તેમ ભગવાનશ્રીને અભિપ્રાય છે.
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
