Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 147

सूर्यज्ञतिप्रकाशिका टीका सू० १६ प्रथमप्राभृते पञ्चमं प्राभृतप्राभृतम्
१३५
परमापं दिनमानं रात्रिमानं चतुर्विंशतिघटिकात्मकमिति || ' एवं चोत्तीसं जोयणसयं । एवं पणतीसं जोयणस' एवं चतुस्त्रिंशतं योजनशतम्, एवं पञ्चत्रिंशतं योजनशतम् ॥ एवंपूर्वोक्तप्रकारेण चतुस्त्रिंशतं योजनशतं - चतुस्त्रिंशदधिकं योजनशतम्, अर्थात् त्रयस्त्रिंशदधिकशतयोजन परिमाणात्मकमण्डल भ्रमणपक्षे यथा दिनरात्रिव्यवस्थादर्शिता, तथैव चतुखिंशदधिकशतसंख्यक परिमाणात्मक मण्डलपरिभ्रमण क्षेत्रेऽपि, पञ्चत्रिंशदधिकशतयोजनपरिमाणमण्डलपरिभ्रमण क्षेत्रेऽपि दिनरात्रिव्यवस्था ज्ञेया । अर्थात् सर्वाभ्यन्तरमण्डले दिनमान - स्य परमत्वम्, सर्ववायमण्डले रात्रिमानस्याधिकत्वं परमत्वं भवतीति । 'पणती सेऽपि एवं चैव भाणियव्वं पञ्चत्रिंशतोऽपि एवमेव भणितव्यम् । पञ्चत्रिंशदधिकशतयोजनावगाहनक्षेत्रेऽपि सर्वाभ्यन्तरमण्डलस्थे सूर्ये दिनमानस्य परमाधिकत्वमष्टादशमुहूर्त्तमितत्वं रात्रि
1
युक्त होता है, तथा सर्व जघन्य माने सर्वाल्प रात्रिमान चोवीस घटिका प्रमाण युक्त होता है । (एवं चोत्तीसं जोयणसयं एवं पणतीसं जोयणसयं) इसी प्रकार एकसो चोत्तीस योजन के विषय में तथा एकसो पैंतीस योजन के संबंध में समझ लेवें । अर्थात् इसी प्रकार माने पूर्वोक्त प्रकार से एकसो चौतीस योजन के विषय में माने एकसो तेतीस योजन परिमाणवाले मंडलभ्रमणपक्ष में जिस प्रकार दिनरात्रि की व्यवस्था प्रगट की गई है उसी प्रकार से एकसो चोत्तीस संख्यक परिमाणवाले मंडल के परिभ्रमणक्षेत्र में भी समझ लेना । तथाच एकसो पैंतीस योजन परिमाणवाले मंडल के परिभ्रमण क्षेत्र में भी उसी प्रकार की दिनरात्री की व्यवस्था समझनी चाहिये । अर्थात् सर्वाभ्यन्तर मंडल में दिनमान परमाधिकतावाला तथा सर्वबाह्यमंडल में रात्रिमान अधिक होता है । (पणती सेऽपि एवं चैव भाणियन्वं) एकसो पैंतीस योजन की अवगाहनक्षेत्र के पक्ष में श्री सर्वाभ्यन्तर मंडलस्थ सूर्य होने पर दिनमान परमोत्कृष्ट
સ જઘન્ય એટલે કે સવથી નાનું રાત્રીમાન ચાવીસ ઘડી પ્રમાણવાળુ હોય છે, વં चोत्तीसं जोयणसयं एवं पगतीसं जोयणसयं) मान प्रमाणे मेउसो यात्रीस योजना प्रमाणु વિષે અને એકસે પાંત્રીસ ચેાજનના પ્રમાણુ સબંધમાં પણ સમજી લેવું. અર્થાત્ આ પૂર્વોક્ત પ્રકારના કથનાનુસાર એકસેા ચેત્રીસ ચેાજનના સબધમાં એટલે કે એકસાતેત્રીસ ચેાજન પ્રમાણવાળા મ`ડળ ભ્રમણના પક્ષમાં જે પ્રમાણે દિવસ રાત્રીની વ્યવસ્થા પ્રગટ કરવામાં આવી ગઈ છે. એ જ પ્રમાણે એકસેા ચેાત્રીસની સંખ્યાના પરિમાણુવાળા મંડળના પરિમાણુ ક્ષેત્રમાં પણ સમજી લેવું. તેવી જ રીતે એકસે પાંત્રીસ યેાજન પરિમાણવાળા મડળના પરિભ્રમણ ક્ષેત્રમાં પણ એજ પ્રમાણેની દિવસરાતની વ્યવસ્થા સમજવી જોઇએ. અર્થાત્ સર્વાભ્યન્તર મંડળમાં નિમાન પરમ અધિક પ્રમાણવાળા તથા સ`બાહ્યમ`ડળમાં रात्रीमान अधिक प्रभाणुवाणु होय छे, (पणती से वि एवं चैव भाणियव्यं) मेसो पांत्रीस યાજનની અવગાહના ક્ષેત્રના પક્ષમાં પણ સૂ સર્વાભ્યન્તરમ"ડળમાં આવે ત્યારે નિમાન
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૧