Book Title: Mithi Mithi Lage Che Mahavir ni Deshna Part 8
Author(s): Trilokmuni
Publisher: ZZZ Unknown
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004931/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainAgama navanIta mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA pariziSTa-anubhava arka [saMvAda,nibaMdha,ItihAsa] | Jain Education Inter 11 any St munithI SHRI TRILOK MUNIJI Aradhana Bhavan, Chandraprabhu Ants org 6/10,Vaishali Nagar, RAJKOT-360007 (Guj) Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemanI preraNAthI lIMbaDI ajarAmara saMpradAyamAM aneka munivarI tathA mahAsatIjIoe dIkSA lIdhI che tevA parama kRpALu gurudeva zrI navalacaMdrajI ravAmI svargavAsa saMvata 2034 Aso vada 8 janma saM. 1973, aSADha sada-13 dIkSA saM. 1886, mAgasara suda-3 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ You gra zrAvaka-zikSA Ag 1. puNyathI prApta thayelI Rddhino garva na karavo. 2. game teTalI samRddhi athavA pravRtti hoya to paNa zrAvakanAM 12 vrata svIkAravAmAM pramAda na karavo. 3. mahinAmAM cha pauSadha vrata aMgIkAra karavAnA lakSya, tenI zarUAta bhale mahinAmAM be pauSadha vratathI thAya, paraMtu cha pauSadha vrata aMgIkAra karavAnuM lakSya rAkhavuM. 4. gharanA pratyeka sadasyo - mAtA, pitA, pati, patnI Adine paNa yogya preraNA ApI bAra vratadhArI zrAvaka bane tevA samyak prayatno karavA. 5. sAMsArika javAbadArI game teTalI vizALa hoya to paNa yogya samaye tenAthI nivRtti laI, viziSTa sAdhanAnuM lakSa rAkhavuM. 6. motanI ghaDI sudhI sAMsArika vyavahAromAM pratibaddha na rahevuM. 7. duHsahya paristhiti ane saMkaTanA samaye paNa dharmazraddhA ane dharmAcaraNamAM dRDha zraddhA jALavI rAkhavI. 8. camatkAromAM phasAvuM nahi. 9. koIpaNa dharmI vyakti para saMkaTa Ave to paNa dharma-zAsananI zraddhA, prarUpaNAmAM pUrNa viveka rAkhavo. koI prakAranA nirAzA bharyA vAkyo na bolavA. camatkAra thavo te koI paNa dharmanuM jarUrI phaLa nathI. samabhAvanI prApti ja dharmanuM sAcuM phaLa che. 10. jIvanamAM pUrNa dhArmika(saMvara, tapomaya) jIvana jIvavAnI vaya-maryAdA nakkI karI levI. 11. guNAnurAgI banavuM, doSo jovAthI aLagA rahevuM. 12. guNa vikAsa, tapa vikAsa, jJAna vikAsa, sAthe vinaya vivekamAM paNa vRddhi karavI. LA LA S 1 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattara varSathI Agama kAryamAM apramattayoge tallIna nizIthasUtra MS CO thAnaga prayyAnuyoga avyAnuyoga INDICARIN Agama manISI zrI trilokamunijI dIkSAnA sADatrIsa cAturmAsa :- (1) pAlI (2) indora (3) pAlI (4) gaDhasivAnA (5) jayapura (6) pAlI (7) khIcana (8) maMdasaura (9) nAthadvArA (10) jodhapura (11) bAlotarA (1ra) rAyapura (ema.pI.) (13) Agara (14) jodhapura (15) mahAmaMdira (16) jodhapura (17) byAvara (18) bAlotarA (19) jodhapura (20) amadAvAda (ra1) Abu parvata (22) sirohI (23) Abu parvata (24) masUdA (25) kheDabrahmA (26) Abu parvata (27) madanagaMja (28) mANasA (29) prAgapara(kaccha) (30) surendranagara (31-35) royala pArka, rAjakoTa. (36-37) ArAdhanA bhavana, vaizAlInagara, rAjakoTa. Wednes kula : cAra madhyapradezamAM, bAra gujarAtamAM, ekavIsa rAjasthAnamAM vartamAnamAM- ArAdhanA bhavana, vaizAlInagara..... mArca 2004 2 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainAgama navanIta - 8 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA pariziSTa H anubhava arka (1) itihAsa vibhAga (ra) Avazyaka sUtra vibhAga Agama manISI zrI trilokamunijI ma. sA. gujarAtI bhASAMtara (itihAsa vibhAga) IzitAbena ravIndrakumAra zAha, surendranagara : noMdha H Avazyaka sUtra vibhAganA bhASAMtara kartAnA nAma te vibhAganA prAraMbhe Apela che. 3 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. : pradhAna saMpAdakaH Agama manISI zrI trilokamunijI prakAzakaH jainAgama navanIta prakAzana samiti, surendranagara prakAzana sahayogI: (1) zrI navala sAhitya prakAzana cerI. TrasTa su nagara (ra) DaoN. bharatabhAI cImanabhAI mahetA - rAjakoTa disahasaMpAdaka (1) pU.gulAbabAI mahAsatIjInA suziSyA-kuMdanabAIma.sa. (2) pU.prANakuMvarabAI mahAsatIjInA suziSyA-zailAbAI ma.sa. (3)zrI mukuMdabhAII. pArekha, goMDala (4)zrI maNIbhAIzAha (5) jayavaMtabhAIzAha, sUrata (6) zrI bhAnubena. DrAphaTa/M.O.: lalitacaMdramaNIbhAI zeTha prApti sthAnaH patra saMparka pustaka prApti sthAna lalitacaMdra maNIlAlazeTha | ramaNikalAla nAgajIdeDhiyA zaMkhezvaranagara, ratanapara, durgATekSaTAIlsa, 10-hiMdamAtA posTa jorAvaranagara-363020 klotha mArkeTa, hoTela zAMtidUta nIce, jillo surendranagara (gujarAta) | dAdara, muMbaI-400014 prakAzana tArIkha: 19-4-2004 prata saMkhyAH 1500 mUlyaH50/ agrima grAhaka (saMpUrNa seTa) AThapustakomAM 3raAgama sArAMza-rUA.400- (ekamAtra) TAIpaseTIMga siddhArtha grAphiksa (nehala mahetA), rAjakoTa. phonaH245136o phorakalaraTAITala mIDIyA eksakoma, rAjakoTa. phonaH rara34585 mudraka InDiyA ophaseTa-rAjakoTa. phonaH 2364796 bAIDaraH jayabAInDIMga enDa pholDIMga varkasa-rAjakoTa. phonaH 2381796 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jenAgama navanIta mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA ATha bhAgono paricaya mAMkanuM pustaka nAma pustakamAM zuM che? (1) kathAzAstra 1. jJAtA sUtra 2. upAsaka dazA sUtra 3. aMtagaDa dazA sUtra (ATha Agamo) |4. anuttaropapAtika sUtra 5. vipAka sUtra 6. rAjaprazrIya | sUtra 7. upAMga(nirayAvalikA) sUtra 8.naMdI sUtranI kathAo. i (2) |upadeza zAstra | uttarAdhyayana sUtra 2. AcArAMga sUtra(prathama zruta skaMdha) || (traNa Agamo) 3. sUtrakRtAMga sUtra saMpUrNa, 1ra vrata, 14 niyama, mahAvrata | svarUpa, samiti gupti, saMjayA niyaMThA, vaMdana vyavahAra, pAsatkAdi, aupadezika saMgraha. . (3) AcAra zAstra 1. Avazyaka sUtra tetrIsa bola sahita 2. dazavaikAlika sUtra | (cha Agamo) 3. AcArAMga sUtra (bIjo zruta skaMdha) 4. ThANAMga sUtra | pa.samavAyAMga sUtra 6. prazna vyAkaraNa sUtra. gaucarInA vidhi,li niyama ane doSa tathA viveka jJAna (4) cheda zAstra 1. nizItha sUtra ra. dazAzruta skaMdha sUtra 3. bRhatkalpa sUtra (cAra Agamo) 4. vyavahAra sUtra cheda sUtra pariziSTa. | (5) tatvazAstra-1 |1. bhagavatI sUtra saMpUrNa, aneka koSTaka, gAMgeya aNagAranA | (bhagavatI sUtra) bhAMgAonuM spaSTIkaraNa ane vidhio. I () tatvazAstra-2 |1. jIvAbhigama sUtra ra.prajJApanA sUtra, guNasthAna,karmagraMtha | (7) tatva zAstra-3 naMdI sUtra, anuyogadvAra sUtra, aupapAtika sUtra, jaMbudvIpa (pAMca Agamo) prajJapti sUtra, jyotiSagaNa rAja prajJapti sUtra, vaijJAnika vicAraNAo. (8) pariziSTa carcA-vicAraNAo, aitihAsika saMvAda ane nibaMdha | (anubhava aka) |Avazyaka sUtra ciMtano. vizeSa:- nirayAvalikAdi pAMca zAstrane eka gaNatAM ane sUrya-candra prajJapti baMnene eka gaNatAM pAMca ochA thAya, temAMnaMdI ane AcArAMga sUtra be pustakomAM che, tethI | traNa ja ochA thAya A rIte 3ra-3 = 29 saMkhyA maLI jAya che. 5. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIsa Agamano sArAMza(ATha pustako) zubha saujanya yojanA (1) nAma sahita phoTA (eka pustakamAM) (2) nAma sahita phoTA (ATha pustakamAM) rUA. 5,000/ rU|. 40,000/ rUA. 40,000/ rUA. 1,000/ [dareka dAtAne rasIdamAM saMkhyA lakhAvyA pramANe tenA phoTAvALA pustako vagara kiMmate maLaze.] [A sarva dAtAone saMpUrNa seTa posTa kharca vinA maLaze.] [dareka pustakamAM dAnadAtA sUcimAM nAma prakAzita thaze.] agrima grAhaka yojanA (3) mukhya dAtA (paricaya pRSTa) (4) ATha pustakamAM nAma (1) saMpUrNaseTa(ATha pustako) (2)dareka pustakanI kiMmata saranAmAM sAthe bheTanoorDara ApatAM saMpUrNa bheTa *** vizeSa sUcanA : ATha pustakonA agrima bukiMga mATe-- (1) jainAgama navanIta prakAzana samitinI rasIda prApta karavI. (2) potAno grAhaka naMbara prApta karavo. (3) koIpaNa phariyAda ke sUcanA phonathI ane maukhika na karavI, patra vyavahAra dvArA rAjakoTa sUcanA karavAnuM khAsa dhyAna rAkhavuM. rUA.400/ rUA.50/ 31.380/ : DrAphaTa mATe nAma : lalitacandra maNilAla zeTha, surendranagara *** : patra saMparka ane M.O. : nehala hasamukhabhAI mahetA ArAdhanA bhavana, caMdraprabhu epArTamenTa, grAunDa phalora, 610 vaizAlInagara, rAjakoTa-360001(gujarAta) 6 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya Agama sArAMza rUpe mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA' nAme ATha pustakonA Agama seTamAM A aMtima ane AThamuM pustaka che. e pustakanA prakAzana sAthe AgamonuM gujarAtI sArAMza prakAzana kArya pUrNa thAya che. A aMtima pustakanuM guNa saMpanna nAma "pariziSTa : anubhava arka" rAkhavAmAM AvyuM che. jemAM Agama manISI munirAjazrInA jIvanabharanA adhyayanathI saMkalana thayelA ciMtana-manana, anubhavo, saMgraho(noTsa)ne saMpAdita karavAmAM AvyA che. jenA mukhya viSayo che- (1) Agamo saMbaMdhI aitihAsika jANakArI (2) jinazAsana saMbaMdhI aitihAsika jANakArI (3) paraMparAo tathA AcAra-vicAro saMbaMdhI jANakArI ane (4) Avazyaka sUtra saMbaMdhI ciMtana-anubhava. A pustakanA anuvAdathI laI prakAzana kArya sudhI je koI mumukSuo tana, mana ke dhanathI sahayogI thayA che, te sarvane nAma sUcana karyA vagara AbhAra saha dhanyavAda pAThavIe chIe. zrI jainAgama navanIta prakAzana samiti vatI lalitacaMdra maNilAla zeTha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM vAMco pachI AgaLa vadho dharmanI saMkSipta rucivALA ane AgamAM sAhityanA alpa abhyAsI temaja potAnI paraMparAone ja anusaranAra zraddhALu janoe A pustaka vAMcavA mATe vicArIne ja hAtha dharavuM. paraMtu kaMIka vizeSa jANavA mATenI utkaMThAvALA udAra dila, udAra vicAravALA, buddhizALI, adhyayanazIla, bahu Agama sAhityanA abhyAsIo mATe A pustaka jANe jJAna anubhavano khajAno ja kema na maLyo hoya tema phaLadAyI thaze. Agama manISI triloka muni Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saMpAdakIya | 5 tattvajJAnamAM itihAsano viSaya paNa eka mahatvapUrNa sthAna dharAve che. IF Aje sAhityano saMgraha Aje vizALarUpe upalabdha che. jemAM maulika Agama! sAhitya AcArAMga Adi aneka sUtra che. je tIrthaMkara-gaNadharathI mAMDIne paraMparAthI kramazaH Aja dina sudhI prApta thatuM rahyuM che. anya sAhitya paNa vibhinnanA rUpe pAchaLathI AcAryoe saMkalita saMpAdita karela che. maulika AgamomAMthI IitihAsano mukhya viSaya daSTivAda nAmanA bAramA aMgamAM hoya che tathA truTakaIE rUpamAM aneka AgamomAM paNa chUTuM chavAyo jovA maLe che. I. daSTivAdano viccheda vIra nirvANanA 1000 varSa pachI lagabhaga thaI gayo! hato. Agama AdinA lekhananI praNAlI paNa lagabhaga eja samaya AsapAsa zarU thaI hatI. jIvana vRttAMta lakhavAnI ke AcAryonI (gurunI) paraMparAgata A paTTAvalI Adi lakhavAnI, vagere kAryonI e vakhate zarUAta thaI na hatI. e Iupakrama teramI zatAbdI AsapAsa zarU thayela. II. Aje naMdIsUtramAM je prAcIna zramaNonA nAma guNa vagere jovA maLe che tene paNa prasiddha thaI gayela kAlika zrutAnuyoga dhAraNa karanArA mahApuruSonA ! || smaraNa kirtana, vaMdana mAtra che, kramika ItihAsa paraMparA nathI. kalpasUtramAM je kaMI paTTAvalInuM rUpa maLe che te paNa vikRta rUpamAM che ane svayaM e sUtra tathA tenA badhA viSayo maulika ke pramANika nathI. A sUtranI racanA tathA tenA} racanAkALanI paNa keTalIya kalpanAo che. A to bAramI-teramI zatAbdInuM jema-tema karIne joDIne temaja saMkalita karela eka kalpitasUtra che. eTale temAM prApta thatI paTTAvalIonuM paNa vAstavika mahatva nathI. bAramI-teramI zatAbdImAM itihAsa paraMparA paTTAvalI vagere viSayo para IBgraMtha taiyAra thavA lAgyA. tyAre temAM keTalAya tattva AgamomAMthI, graMthomAMthI, kathAnakothI, kiMvadaMtiomAMthI, paraMparAthI tathA vikRta paraMparAthI prApta thayA ane temAMthI ja itihAsanA graMtho taiyAra karavAmAM AvyA. kema ke teTalA samaya sudhImAM vIra nirvANane sattaraso, aDhAraso varSathaI cUkyA hatA. AnA kAraNe arthAt ghaTanAo tathA tenA lekhana kALa vacce seMkaDo varSonuM aMtara paDavAthI, vikRta smRtio ane vikRta paraMparAonuM tathA bhramita paraMparAonuM temaja mana kalpita kalpanAonuM saMkalana, lekhana-guMthaNa thaI javuM, svAbhAvika che IchatAMya kAlAMtare AvA graMtho ke AvI racanAo prati aMdhazraddhA ane Agraha -~~-thI! Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - vRttioe sthAna laI lIdhuM che. | tyAra bAda keTalAya ciMtaka vidvAna A itihAso tathA virodhI upalabdhall itihAsano samanvaya karavA mATe potAnuM tArkika ciMtana prastuta kare che. paraMtu IAma karavA jatAM te ciMtaka pote Agama AdhAranI pramukhatA na letAM, vaikalpikaIR I prApta itihAsanI ja anuprekSA kare che. jethI karIne temanuM te navuM ciMtana paNa eka navo asatya-galata itihAsa ane eka navI paraMparA banI jAya che. A prakAre | jaina sAhityano ItihAsa vibhAga AvA aneka dUSaNothI dUSita banyo che, jenA vividha sthaLe Agama tattvonuM kathana karavAmAM bAdhaka bane che ane buddhijIvio.IN mATe dvighAjanaka paNa bane che. ke A Agama sArAMzanA lekhana kAryamAM paNa keTalIka jagyAe AvA prasaMga Iupasthita thayA che, tyAre tyAM itihAsa viSayano vistAra karavAne badale svataMtra pariziSTa ApavAno saMkta mAtra karela che. e ja saMketonA phaLasvarUpe A saMkalana IR aitihAsika pariziSTanA rUpamAM prastuta che. A khaMDamAM prathama saMvAda zailIelk viSaya vastunuM spaSTIkaraNa karavAmAM Avela che ane pachI saMkalanAtmaka nibaMdho Apela che. je nibaMdhonuM sUcana paNa saMvAdamAM keTalIka jagyAe karela che. namra nivedana e ja che ke svAdhyAyI ciMtanazIla pAThaka A saMkalanathI AzA-nirAzAnA utAra-caDAvathI dUra rahIne taTastha buddhi rAkhIne pUrvApara I kathita vArtAonuM tathA sUcita sthAnonuM gaMbhIra adhyayana manana karIne satya prApta karavAnI koziza kare. paraMtu paraMparAonA durAgraha cakramAM phasAIneB vismita na bane ane viSamabhAvI paNa na bane. arthAta A pariziSTanA adhyayanathI camake paNa nahIM ane damake paNa nahIM. II e vAta khAsa kahevAnI che ke koIpaNa pAThakane pUrNa samanvaya buddhithI IIkasoTI karyA pachI paNa jo koI tattva spaSTa rIte ja Agama viparIta ke takaIB viparIta lAge to khaMta rAkhI pustakamAM darzAvela saMparkasUtranA sthAne avazyapaNe potAnA maMtavyo lakhI jaNAvavAno anugraha karazo. temaja mAtra bhASA saMbaMdhI doSo jaNAya to svayaM sudhArIne zAMti dharazo, tenI carcA karazo nahI, paNa IkSamA karazo ane kSamA bhAva rAkhI Atma kalyANa sAdhazo. // iti zubhaM bhavatu sarva jIvAnAm; utkarSa bhavatu prajJAmatAnAM // Agama manISI tilokamuni 10 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASA viveka zuM che ?? khoTA mArga ane khoTA AcaraNa karanArAone zikSita karavA mATe bhASAnI ekAMta mRdutAnI vAto karavI bhUla bhareluM kartavya che. AgamamAM juo-- (1) AhAra saMgraha karanAra zramaNa gRhastha che, pravajita nathI.-- dazavai. 6. (2) je zramaNa pratilekhanAmAM pramAda kare, vigayonuM sevana karI tapa na kare, te pApI zramaNa che.- uttarA0 17. (3) mithyArdaSTi phuliMgionI samakSa ja teNe tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM- mahAnizItha sUtra. A zabdo maMdira mUrtipUjako mATe sUtrakartAe lagAvyA che. (4) dhikkAra che tane, he apayazakAmI !-- dazavaikAlisUtra. A zabdo mokSagAmI sAdhu mATe prayojyA che. (5) mArM micchATTiI, micchATTiI akhAriyA Adi zabdo; zAstromAM ghaNe ThekANe Ave che. (6) tuM te ja gozAlaka che, tuM te ja chAyA che.- bhagavatI sUtra. (7) gozAlakanA bhAvI pRcchA samaye gautama svAmI ane bhagavAna baMnee tene mATe pluptisse, mama vhelisse; zabda prayoga karyo che. (7) patni revatine bhaviSya kahetA mahAzataka zrAvakane prAyazcitta saMdeza mATe prabhue gautama svAmIne mokalyA hatA, chatAM gauzAlakane svayaM prabhue kahyuM- tuM sAta divasamAM marI jaze. sAra e che ke bhASA vivekamAM paNa jinazAsanamAM ekAMtikatA nathI paraMtu anekAMtikatA che. mATe kyAMka tIkSNa bhASA prayoga paNa anucita thato nathI, e satya paNa samajavAnI jarUrata che. zAstromAMthI tevA sekaDo dRSTAMta meLavI zakAya che. A kAraNe khoTI paraMparAo, khoTA dharma mArga, khoTA itihAsa, khoTA AcAraDhoMga, khoTI prarUpaNAo ane AgamamAM prakSepa sAthe hoziyArI, A prasaMgo mATe jo bhASAmAM tIkSNatA thaI jAya to tene gauNa karI, vaktA ke lekhakanA jinazAsana pratyenA bhAvone ane zodhapUrvakanA jJAnazramane ja Adara devAnuM mukhya kartavya thAya che, te bhUlavuM joIe nahIM. sujJeyu vi vahunA / maMdira-mUrti A pustakanA saMvAda prakaraNamAM maMdira-mUrti saMbaMdhI je prakaraNa che, te hiMdI pustakamAMthI anuvAda karela che. hiMdI pustakamAM e paNa jaNAvyuM che ke mUrtipUjaka keTalAka zramaNa-zrAvaka varge varSo-varSa azAMtivardhaka gumanAmI peMpaleTa, pustako, sTIkara Adi chapAvI, sthAnakavAsIonI kaDavI TIkA karela che. pratyakSa ane parokSa samajAvavA ane sUcita karavA chatAM temanA taraphathI darakAra na karatAM A racanA taiyAra karavAmAM AvI hatI. te hiMdI pustakamAM A saMbaMdhI saMpUrNa hakIkata te lokonA nAma sahita spaSTa karI che ane e paNa lakhyuM che ke A prakAzanathI koIne kaMIpaNa nukasAna-azAMti thaze tenA javAbadAra te loko thaze jeoe gumanAmI peMpaleTa, pustakono pracAra karela che. vizeSa mAhitI mATe te maulika hiMdI bhASAnA pustako vAMcavA joIe. mu. I. pArekha : prApti sthAna : ArAdhanA bhavana, grAunDa phlora,vaizAlI nagara 6/10, rAjakoTa. 11 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta-sAhitya : paricaya Agama H- sarvajJa tIrthaMkara bhagavaMtonI vANI jemAM saMgrahita hoya ane je pUrvadhArI pramANika puruSo dvArA racAyelA hoya te Agama kahevAya che. sthAnakavAsI tathA zvetAMbara mUrtipUjaka baMne paraMparAomAM kramazaH 32 ane 45 Agama che. aMga Agama H- gaNadharo dvArA racita 12 aMga sUtra aMga Agama kahevAya che. aMga bAhya Agama H- - gaNadhara sivAya anya bahuzruta pramANika puruSo dvArA racita Agama aMga bAhya Agama kahevAya che. tenA- (1) upAMga sUtra (2) chaMda sUtra ane (3) mULa sUtra, evA nAma devardhigaNi pachI pracalita thayA che. A traNe ya nAma prAcIna kAlamAM na hatAM ane AgamomAM paNa evA nAma nathI. upAMga sUtra :- bAra aMga saMkhyAne lakSyamAM rAkhatA aMga bAhya zAstromAMthI bAra zAstrone upAMga saMjJA ApavAmAM AvI che. svIkArela 12 upAMga sUtromAM nirayAvalikAdi pAMcanuM sammilita sUtranAma upAMga sUtra che, te sUtra je Agama saMpuTa sAthe che te badhA Agama paNa upAMga sUtra saMjJA(nAma)vALA thayA che. cheda sUtra H- bahulatA karIne sAdhvAcAranA autsargika ane ApavAdika niyamaupaniyama temaja saMgha vyavasthA tathA prAyazcitta Adi viSayothI paripUrNa zAstrone chedasUtra saMjJA ApavAmAM AvI che. te cAra che- (1) nizItha sUtra (2) dazAzruta skaMdha sUtra (3) bRhatkalpa sUtra (4) vyavahAra sUtra. mULa sUtra H- mULabhUta zAstrone mULa Agama kahevAmAM AvyA che. te cAra che- (1) dazavaikAlika sUtra- temAM maulika sAdhvAcAranA vidhi vidhAna che. (2) uttarAdhyayana sUtra- vinaya, vairAgya Adi aneka maulika guNo ane tattvone samAviSTa karatuM A zAstra che. (3) naMdI sUtra- samasta kriyAomAM mULabhUta jJAna che. te jJAnanA bheda-prabheda yukta vistRta varNanavALuM A zAstra che. (4) anuyoga dvAra sUtra- koIpaNa viSayanuM vistRta varNana karanArI anuyoga paddhati maulika rUpamAM A zAstramAM surakSita karavAmAM AvI che. A rIte potapotAnI viziSTa apekSAe A cAra zAstrone mULa sUtra rUpe mAnela che. Avazyaka sUtra :- A maulika zAstra paNa che tethI mULa sUtra kahI zakAya ane zikharastha paNa che tethI cUlikA zAstra paNa kahI zakAya che. A sarva AgamonA racayitA vize aitihAsika saMvAda pariziSTanA pahelA ja pAnAmAM spaSTIkaraNa che, tyAM juo. Agama-vyAkhyAo : niryukti :- devardhigaNi kSamAzramaNa dvArA Agama lipibaddha thayA pachI tenA 12 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara vyAkhyAo lakhavAmAM AvI. maukhika vyAkhyAo vAcanA rUpamAM guru ziSyomAM te-te rUpamAM cAlatI ja hatI. sarva prathama Agamo para je vyAkhyA lekhita thaI tenuM nAma "niryukti" rAkhavAmAM AvyuM. AmAM mukhyatve zabdonA nirukta artha saMkSipta rIte darzAvavAmAM AvyA che. te vyAkhyA 10 zAstro para thaI ane tenA kartA bIjA bhadrabAhusvAmI, devardhigaNi kSamAzramaNathI 50-60 varSa pachI thayA. te daza zAstra A pramANe che- (1-4) cAra cheda sUtra (5-6) dazavaikAlika-uttarAdhyayana (7-8) AcArAMga-sUyagaDAMga (9) sUryaprajJapti (10) Avazyaka sUtra. A dasamAMthI Aje nava prakAzita upalabdha thAya che. eka sUryaprajJaptinI niyukti upalabdha rahI nathI, lupta thaI gaI che. A niyukti vyAkhyA prAkRta--ardhamAgadhI bhASAmAM che ane zloka baddha che, gadya rUpe nathI. teno samaya vIranirvANa agiyAramI zatAbdI che. bhASya - Agamo para bIjA naMbare je vyAkhyAo lakhavAmAM AvI tenuM nAma bhASya rAkhavAmAM AvyuM che. jinabhadragaNi kSamAzramaNa ane AcAryasiddhasenaNa A be mahApuruSa bhASyakartA rUpe prasiddha thayA che. niryukti upara ja bhASya vyAkhyAnI racanA thaI che, mATe te ja 10 Agama upara bhASya racAyA haze; jemAM sUryaprajJaptinuM bhASya ajJAta che, tenA saMbaMdhI jANakArI anupalabdha che. zeSa 9 AgamanI niyukti vyAkhyA sAthe bhASya vyAkhyA upalabdha che. bhASya paNa prAkRta zlokabaddha hovAthI te baMne vyAkhyAonuM astitva kyAMka svataMtra kyAMka mizra ema upalabdha che. A vyAkhyAono samaya vIranirvANa bAramI zatAbdI che. cUrNi : :- bhASya pachI Agamo upara je prAkRta--saMskRta mizra gadhamaya vyAkhyA thaI, tenuM nAma cUrNi rAkhavAmAM AvyuM che. tenA kartA jinadAsagaNi, agastyasiMha sUri Adi thayA che. A vyAkhyAo thavAno samaya vIranirvANa teramI zatAbdi che. cUrNi vyAkhyA uparokta 10 Agama sivAyanA bhagavatI, prajJApanA, / anuyogadvAra, naMdI Adi zAstro upara paNa lakhAI che. I TIkA H -- cothA naMbare agAmo para je vyAkhyAo thaI tenuM nAma TIkA rAkhavAmAM AvyuM che. TIkAo zuddha saMskRta bhASAmAM racAI che. prAraMbhika TIkAkAra koyAcArya, haribhadrasUri Adi thayA. tyArapachI zIlAMkAcArya, abhayadevasUri, malayagiri, kSemakIrti, zAMti caMdrAcArya vagere aneka vidvAna thayA. TIkAono samaya vIranirvANa teramI zatAbdithI soLamI-sattaramI zatAbdI sudhI che. koIka Agamo para mAtra cUrNi che, TIkA nathI. zeSa sarva Agamo para TIkA vyAkhyA che. **** ** 13 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama khaMDa vibhAga khaMDa 1 aitihAsika saMvAda pariziSTa 2 | aitihAsika nibaMdha pariziSTa 3 Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa viSaya zikSA-vAkya + zabdone na juo, bhAvone juo. avaguNanI carcA na karo, guNa grahaNa karo. + paraMparAonA durAgrahamAM na phasAo. udAra hRdayI banIne nUtana tattvonuM anuprekSaNa karo. samabhAva ane samAdhibhAvone na gumAvo. Agama AdhAra rahita hAnikAraka paraMparAone pakaDI rAkhavI e ucita nathI. pRSTAMka 17-118 119-199 200-268 + Agama viparIta paraMparAono durAgraha rAkhavo e anucita che. utkRSTa tyAgamAM paNa dharma viveka rAkhavo Avazyaka che. + anukaMpA e samakitanuM mukhya lakSaNa che. eno niSedha karAya nahIM. hiMsA ane ADaMbaranI pravRttio dharma nathI paNa dharmanI vikRta paraMparAo che. te tajavA yogya che. akhUTa samabhAvanI upalabdhi thavI te ja dharma sAdhanAonI sAcI saphaLatA che. - kyAM ya paNa, koI sAthe karma baMdha na karavo, samabhAvone jALavI rAkhavA, e ja jJAnano sAra che. krodha ane ghamaMDane sarvathA tilAMjali detA raho. - bhAvonI zuddhi tathA hRdayanI pavitratA eja sAdhanAno prANa che. 14 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na ja A 5 ra che 5 5 aitihAsika saMvAda : khaMDa-1 A viSaya-sUci viSaya pAnA naM. zAstronI vArtA vyAkhyA graMtha vArtA paTTAvalI graMtha vArtA anya graMtha vArtA kathA graMtha vArtA prakSepa vArtA mAMsa prakSepa vArtA mUrtinamotthaNaM prakSepavArtA dazAzruta skaMdha prakSepa vArtA sthavirAvalI vArtA pramANikaapramANika vArtA viveka buddhivArtA niyukti racanA vArtA prAcIna bhadrabAhu vArtA mahAvidehathI cUlikAlAvavAnI vArtA zAstronI bhASa zelInI vArtA ThANAMga samavAyAMga vArtA sUtromAM parivartana adhikAra vArtA anadhikAraceSTA(dUSita parivartana) vArtA pUrvAcAryonI AzAtanA vArtA AryarakSita vArtA kutsita kalpanAonI vArtA nizItha sUtra racanA vArtA prazna vyAkaraNa sUtraviccheda vArtA jaya pAhuDavArtA praznavyAkaraNa vArtA Avazyaka sUtra vArtA uttarAdhyayanasUtra vArtA 28 | dazavaikAlika sUtra vArtA naMdI sUtranI pacAsa gAthA saMbaMdhI vArtA graMthonA vAMcana-avAMcananI vArtA digaMbaramata vArtA mUrtipUjakadharmavArtA mukhavastrikA vArtA temAM pAzcAtya vidvAnonI pramANa vArtA 34 15. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9s maMdira mUrtipUjA saMbaMdhI pramANa vAto temAM pAzcAtya vidvAna pramANa vArtA pItAMbara jaina vArtA rAtre pANI rAkhavA saMbaMdhI vArtA zAstra pAThamAM corIonI vArtA bAvIsa abhakSya vArtA anaMtakAya vArtA vAsakSepa vArtA thavatinI vArtA ekala vihArI vArtA parvatithI(saMvatsarI) vArtA dhAtu rAkhavA saMbaMdhI vArtA posTeja rAkhavAsaMbaMdhI vArtA sUryaprajJapti vArtA logassapratikramaNa vArtA mastaka DhAMkavA saMbaMdhI vArtA nitya gocarI javA saMbaMdhI vArtA kapaDAnA mApa saMbaMdhI vArtA chedasUtra adhyayana vArtA dhovaNanA pANInI vArtA terApaMtha dharmavArtA dayAdAna vArtA sthAnakavAsI dharmanI vArtA vikRta pravRttionI vArtA maMjana-snAnavibhUSA vArtA dainika samAcArapatra vArtA zithilAcArapravRttionI vArtA saMjayAniyaMThA vArtA svagacchIya samAcArI pAlana vArtA aMtima upasaMhAra vArtA jJAnagoSThI : Agama vicAraNA jJAnagoSThI maMdiramUrti vicAraNA jJAnagoSThI: upakaraNa parimANa vicAraNA jJAnagoSThI zrAvakonuM Agama adhyayana vicAraNA jJAnagoSThI mukhavastrikA vicAraNA jJAnagoSThI mAsikadharmamAMdharmAnuSThAna vicAraNA digaMbaramAnyatA vicAraNA maMdira mUrti ane AgamamAM prakSepa vicAraNA 73 | saMvatsarI parvavicAraNA saMvAda ja che ! $ $ $ $ $ $ che ke 8 8 8 9 Da Da Da Da Da 84 85 Da che S $ $ $ $ $ $ $ 8 8 8 1OO 1/4 1os 16 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa 17 aitihAsika saMvAda : pariziSTa khaMDa-1 zAstronI vArtA jijJeza H- zAstro kyAre banyA, koNe racyAM ? jJAnacaMda : jinazAsanamAM tIrthaMkara bhagavaMto dvArA prApta jJAna vaDe, temanA pramukha ziSya gaNadhara bhagavaMta bAra aMga zAstra tathA Avazyaka sUtranI racanA kare che. jijJeza -- te sivAyanAM zAstra kyAre ane koNe racyA? jJAnacaMda H te sivAya arthAt aMgabAhya zAstranI racanA badhA gaNadharonA nirvANa thayA bAda, jyAre paNa jarUra paDI tyAre bahuzruta gItArtha zramaNoe te aMga zAstranA jJAnanA AdhAre upazAstronI racanA karI. jijJeza H AvA kula keTalA zAstra banyAM ? jJAnacaMda : naMdIsUtramAM AvA kula 72 sUtranA nAma upalabdha che, je vAstavamAM phakta 59 ja che. jijJeza :- 59mAMthI gaNadhara kRta keTalA che ane anya zramaNa dhRta keTalA che? 13 gaNadharakRta che. bAkInA 59-13 = = jJAnacaMda : 12 aMga + 1 Avazyaka 46 Agama anya zramaNakRta che. jijJeza :- anya zramaNakRta 46 AgamonA kartAnA nAma zuM che ? jJAnacaMda :- (1) dazavaikAlika sUtranA kartA zayyabhavAcArya (2) naMdIsUtranA kartAdevardhigaNi kSamAzramaNa (devavAcaka) (3) anuyogadvAra sUtranA kartA--AryarakSita (4) prajJApanA sUtranA kartA- zyAmAcArya (5 thI 7) dazAzrutaskaMdha sUtra, bRhatkalpa sUtra, vyavahAra sUtra, A traNa sUtranA kartA- prathama bhadrabAhu svAmI che. (89) Atura pratyAkhyAna tathA devendra stava prakIrNakanA kartA- vIrabhadra AcArya che. A sivAya 37 AgamonA kartAnA nAmo aprasiddha che, ajJAta che. te sivAya nizItha sUtra, AcArAMga sUtrano vibhAga hovAthI gaNadhara kRta samajavo yogya che. jijJeza :- naMdIsUtramAM nAma sAthe AvatA 72 Agamone vAstavamAM 59 Agama che tema kahevAnuM zuM tAtparya che ? - jJAnacaMda :- sthAnAMga sUtramAM saMkSepikadazA sUtranA dasa adhyayana kahyAM che, te ja dasa adhyayananAM nAma naMdI sUtramAM judA-judA zAstra rUpe lakhyAM che. e ja prakAre niriyAvalikA sUtramAM tenA pAMca varga kahyA che, e ja pAMca nAma naMdIsUtramAM pAMca sUtra rUpamAM lakhelA maLe che. A rIte AgamAdhArathI ja 7ramAM lipi doSa Adi mAnI 59 kahyAM che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanItA jiza :- AjakAla AgamonI saMkhyA 3ra ke 45 mAnavAmAM Ave che je nadI sUtranI A saMkhyAthI bhinna che, evuM kema? jJAnacaMda - bhinna-bhinna samaye apekSA vizeSathI 45 ke ura AgamanI mAnyatA pracalita thaI che. vAstavamAM baMne mAnyatAo kasoTIe kharI nathI utaratI eTale baMne ja azuddha mAnyatAo che. A viSaya para anya carcA, pramANa sahita, jANakArI mATe Agama sArAMzanA khaMDa-4, cheda zAstranuM dhyAnapUrvaka adhyayana karavuM joIe. vyAkhyA graMtha vArtA jigneza - A sUtro para vyAkhyAo kyAre banI ane te kyAre lakhavAmAM AvI? jJAnacaMdaH- sUtronA artha, paramArtha ane vyAkhyAo paNa paraMparAthI maukhikarUpe to te sutronI sAthe ja zarUAtathI ja cAlatAM AvyAM che. AgamonuM jyAre vyavasthita lakhANa devardhvigaNi kSamAzramaNanA samayamAM thaI gayuM, tyArabAda TUMka samayamAM ja vyAkhyAonI lekhita racanAo pustakarUpe karavAmAM AvI. arthAt vIra nirvANa dasamI zatAbdInA aMtamAM Agamo lipibaddha thayA ane vIra nirvANa agyAramI zatAbdInA pUrvArdhamAM dvitIya bhadrabAhu dvArA keTalAMka sUtronI niyukti nAmanI vyAkhyAo lekhita rUpamAM racAIne pustakArUDha karavAmAM AvI. tyArapachI kramazaH keTalAMka sUtronA bhASya lekhita banyAM. te pachI cUrNio Adi vyAkhyAo paNa lekhita rUpamAM taiyAra thaI arthAt badhA sUtronI vyAkhyAo eka sAthe na racAtAM, judA-judA AcAryo athavA bahuzruto dvArA judA-judA samaye racavAmAM AvI; te vikramanI bAramI-teramI zatAbdi ane vIra nirvANanI soLamI sattaramI zatAbdimAM malayagiri AcAryanA samayamAM pUrNa thaI. paraMtu tyAM sudhImAM 7ra AgamomAMthI keTalAya Agamo anupalabdha thaI gayA! ane Ama keTalAka sUtra para eka, to keTalAka sUtro para aneka AcAryonI vyAkhyAo lakhAIne upalabdha thavA lAgI. ' pAvalI graMtha vArtA | jijJeza :- ItihAsa ane pAvalio kyAre banyA? jJAnacaMda - ukta AgamomAM tathA vyAkhyAomAM vikharAyelA itihAsanI sAmagrI ahIM-tahIM jovA maLe che arthAta temAM je koI ghaTanA ke cAritra vagere darzAvyA che, temAMthI ja ghaNAM itihAsanA tattvo jANavA maLe che. tema chatAM aitihAsika svataMtra graMtha tathA paTTAvalio bAramI-teramI zatAbdimAM tathA tyArapachInA samayamAM lekhita rUpamAM racAvA lAgI. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa jijJeza H- naMdIsUtra tathA kalpasUtramAM to ghaNA vakhata pahelAthI ja hatI ne ? jJAnacaMda :- kalpasUtranuM A prAraMbhika rUpa, A ja bAramI-teramI vikrama zatAbdImAM taiyAra karAyeluM che. mATe temAM upalabdha paTTAvalIo paNa e ja yuganuM saMkalana che, te spaSTa jaNAya che. A saMbaMdhI carcAnI mAhitI mATe cheda zAstra sArAMza khaMDa-4 juo. naMdI sUtramAM paTTAvalIo nathI, phakta prasiddha ke smRti prApta anuyogadhara bahuzrutonuM guNa-kIrtana che. A viSayanI vistRta carcA A ja pustakanA AgaLanA pariziSTa khaMDa-ranA viSaya naMbara-22mAM juo. anya graMtha vArtA jijJeza :- anya jaina sAhitya tathA graMthonI racanA kyAre thaI ? jJAnacaMda - niryukti racanA pachI, bhASya racanAkALamAM zarU thaIne Aja sudhI aneka graMtha tathA sAhityanI racanAo thaI che ane thaI rahI che. : 19 jijJeza H- tIrthaMkaronA samayamAM ke devaddhigaNi kSamAzramaNa paryanta zu koI paNa zramaNa kazuM lakhatA na hatA ? jJAnacaMda :- vyaktigata apekSAe koIpaNa zramaNa potAnI pAse noMdhanA rUpamAM game te lakhI zakatA hatA. temAM te potAnA mATe athavA ziSyo mATe AvazyakatAnusAra koIpaNa viSaya tattva ke ciMtananuM saMkalana karI zakatA hatA. eTalA mATe ja naMdI sUtramAM kahevAmAM AvyuM che ke jeTalA zramaNa thayAM teTalAM ja prakIrNaka sUtro paNa saMbhavI zake che. tema chatAM AjanA samaye lekhanakAryanI jeTalI AvazyakatA jaNAya che teTalI te kALe jaNAtI nahotI. vepArI varga paNa AjanI apekSAe prAcIna samayamAM ke AjathI 50-100 varSe pahelAM paNa lekhanakArya ochuM karato hato. AgamonuM vyavasthita kramabaddha lekhana to eka sAthe devarkiMgaNinA samaye ja thayuM. kathA graMtha vArtA jijJeza H- kathA graMtha kyAre banyA ? jJAnacaMda :- sUtro ane vyAkhyAomAM paNa aneka kathAo chavAyelI che. e sivAya svataMtra kathA graMtha 'prabaMdha'nA nAme Agama lekhana pachI graMtha racanAonI sAthe ja lakhAvA lAgyA. jijJeza :-- A kathA graMtha ke bIjA graMtha ane vyAkhyA graMtha AgamanI jema ja mAnya karavA joIe ? jJAnacaMda :- AgamonuM sthAna sarvocca che e svataH pramANita che. jenAM nAma naMdIsUtramAM che. te sivAyanI racanAo parataH(Agama kasoTIthI) pramANita che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta arthAt Agama kathita tattva ane siddhAMtone puSTa karanArA tathA AgamathI aviruddha tattva ja pramANabhUta che, Agama viruddha tattva apramANika hoya che. jijJeza HnaMdI sUtra kathita AgamomAM badhA tattvo pUrNa pramANika che ? aviruddha che ? 20 - jJAnacaMda :- lipi doSa, paraMparA doSa tathA vivakSA bheda to, A sUtromAM paNa saMbhavI zake che, jene paraspara sUtro tathA siddhAMto sAthe samanvaya karIne samajI zakAya che, jema ke- (1) lipidoSa- eka sUtranI aneka pratio jovAthI khyAla AvI jAya che ane tenI vyAkhyAo jovAthI paNa lipi doSanA anubhava thaI jAya che. koI-koI vAra to je pAThanI cUrNi TIkAkAre vyAkhyA karI che, tevo pATha koIpaNa pratamAM nathI maLato ! arthAt TIkAkAra vagerenI sAme je pATha (zabda) hato te have nathI rahyo paraMtu bIjo ja pATha jovA maLe che. (2) paraMparA doSa- keTalAka sUtromAM pAThAMtara lakhelA hoya che jema ke o va AIsu, ghe pukha / ane maLatti, ane pati, pAdata vagere zabdonA prayogo AgamomAM maLe che. (3) vivakSA bheda- keTalAka sUtramAM aNAhAraka be samayano kahyo che, keTalAkamAM traNa samayano kahyo che. AcAra prakalpa kyAMka pAMca kahela che to kyAMka 28 kahyA che. AvA ghaNAM daSTAMto che. ataH viveka tathA samanvaya buddhi rAkhavI e to sarvatra jarUrI che tathA ahiMsA vagere maulika siddhAMtonI kasoTI paNa sarvatra Avazyaka che. prakSepa vArtA jijJeza HA uparokta traNa vikalpa sivAya zAstromAM kyAMya prakSepa parivartana paNa thayA che ? jJAnacaMda :- lekhana kALamAM kyAMka kyAMka asadguddhithI lahiyAo dvArA tathA svArthavaza paNa kyAreka zramaNo dvArA prakSepa tathA parivartana thayA che. jema ke-- AcArAMga Adi zAstromAM mAMsa matsya Adi AmiSa bhojana saMbaMdhI pATha, rAjapraznIya sUtramAM mUrtio ane cAra tIrthaMkaronA nAma saMbaMdhI pATha, jJAtAsUtramAM namotthAMno pATha, dazA zrutaskaMdha sUtranI AThamI dazA samAcArI varNanamAM anya varNana joDIne tathA te samAcArIne vadhArIne karela kalpasUtra vagere keTalAMya udAharaNo che. mahAnizItha sUtra paNa AvA ja doSono bhaMDAra che !! mAMsa prakSepa vArtA auMsa paraka zabdono to anya artha thaI jAya che ?w.jainelibrary.org Jain EjijJezabha Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 21. jJAnacaMda -A eka bhramita pravAha che. sUtra racanAkAra gaNadharo ane bahuzrutoe paNa mAMsa ane matsya zabdano "AmiSa" arthamAM, AgamomAM prayoga karyo che. mAMsanA AhArane narakanuM kAraNa batAvyuM che, tyAM paNa mAMsa' no ja zabda prayoga che. AvA spaSTa ane pracalita arthavALA mAMsa zabdano prayoga AcArazAstromAM sAdhunI gocarInA prakaraNamAM gaNadhara prabhu kare, e saMbhavI paNa na zake. zuM te vanaspati mATe temane anya zabda na maLyo hoya? jenA kAraNe temane AcArAMgamAM evo pATha Apavo paDyo ke makkA masa monnA, TTiyADuM rA ya nahAyA artha : matsya ane mAMsane khAIne temAM rahelA kAMTA ane hADakAne sAdhu ekAMtamAM laI jaIne paraTha ! AvA bhrAmaka ane prasiddha zabdano prayoga gaNadharakRta mAnavAmAM koI samajadArI nathI ! jo Agama racanAkALamAM mAMsa ane matsya vanaspati rUpamAM ja prayukta hoya ane tyAre AmiSa bhojana arthamAM prayukta na hoya to te dezakALano pracalita zabda prayoga haze tema mAnI paNa zakAya. paraMtu AvuM na hatuM, e vAta to AgamathI ja spaSTa thaI jAya che. kAraNa ke e AgamomAM "saMsa-maccha" zabda mAMsa ane mAchalIne mATe prayukta thayA che. ataH AvA pATha kyAreka koI virodhI mAnasavALAe prakSipta karI pracAramAM lAvyA haze, tema mAnavuM ja hitAvaha che. mUtiH nAmotthaNa prakSepa vArtA | jijJeza - mUrti, mUrtinAma tathA molyuAM prakSepa kathanano zo artha (bhAva) thAya che? jJAnacaMda - rAjapraznIya sUtramAM 108 zAzvata mUrtiono pATha yathAsthAna che. temAM koIpaNa vyaktinuM nAma kahyuM nathI. paraMtu stUpa varNana pachI tenI cAre tarapha mUrtionuM kathana ane tenA mukha stUpanI tarapha che tema kahevuM arthAt dakSiNa ane pazcimamAM paNa mUrtinA mukha che tema kahevuM ane tenA RSabha tathA vardhamAna Adi nAmo paNa kahI devA, A badhuM spaSTa rIte prakSipta che. kema ke zAzvata mUrtio koI vyakti ke tIrthakaranI hotI nathI. mUrtinuM mukha paNa pUrva ke uttaramAM ja hoya che. durAgraha buddhithI tIrthakaronI mUrti siddha karavAne mATe rAmottharNano pATha paNa dharAra rAkhI devAyo che. kema ke zAzvata mUrti, koI guNavAnanI ke vyakti vizeSanI hoI ja na zake, to pachI tenI tIrthakaronA guNothI stuti karavAnuM koI prayojana nathI. jJAtAsUtranI prAcIna pratamAM to e NamotthaNano pATha maLato ja nathI. vAstavamAM to NamottharNanA guNavALI e 108 zAzvata mUrtio hotI ja nathI ! anya jANakArI mATe rAjapraznIya sUtrano sArAMza, Agama sArAMza khaMDa-1 kathA zAstramAM juo. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' rara mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgamanavanItA 'dazAzrutaskaMdha prakSepa vArtA | jigneza - dazAzrutaskaMdha tathA mahAnizIthasUtra saMbaMdhamAM zI vAta che? jJAnacaMda :- dazAzrutaskaMdha sUtra eka chedasUtra che. jemAM nAnA-nAnA adhyayana (dazA) che; AvuM svayaM niryuktikAra zrI bhadrabAhusvAmIe kahyuM che. tema chatAM 1200 zloka jeTaluM moTuM kalpasUtra racIne kahI dIdhuM ke A dazAzrutaskaMdha sUtranuM AThamuM adhyayana ja che! ane moko joIne koI sAdhue koI hasta pratamAM AThamI dazAmAM te AkhuM sUtra lakhI paNa nAkhyuM! paraMtu A sUtra upara bhASya, niryukti cUrNi upasthita che. temAM to AvA pAThonI vyAkhyA karavAmAM AvI nathI. ghaNI pratomAM Avo pATha maLato paNa nathI. AviSayanI vizeSa jANakArI dazAzrutaskaMdha sUtra Agama sArAMza khaMDa-4mAM joI levuM joIe. mahAnizItha sUtramAM paNa koIke keTalIka svacchaMdI ane banAvaTI vAto bharIne e sUtrane paNa hAsyane pAtra banAvyuM che. A saMbaMdhamAM eka saMkalana A ja pustakanA aitihAsika pariziSTa khaMDa-ramAM juo. sthavirAvalI vArtA jijJeza - himavata sthavirAvalI kaI sadInI racanA che? tenA kartA koNa che? jJAnacaMda - itihAsavetA zvetAMbara mUrtipUjaka vidvAna kalpasUtra ane naMdIsUtra pachI trIjA naMbare yuga pradhAna paTTAvalI dusamAta sama saMvaM ne kahe che je vikramanI teramI sadInI racanA che ane jenA racanAkAra dharmaghoSa sUri che. himavaMta virAvalIno naMbara prAcInatAmAM trIjA naMbare mAnavAmAM Avato nathI, ataH durbhamAna samA saMsthAnI pachInI racanA che, te suspaSTa che. jethI teno racanAkALa teramI sadInI pahelAno to hoya ja nahIM, evuM paNa nizcitarUpe kahI zakAya che. vAstavikatA paNa e ja che ke paTTAvalio vagerenI racanAno yuga paNa teramI sadImAM prAraMbha thayo che. te pahelAM AvI racanAono prAdurbhAva thayo na hato. jijJeza:- kalpasUtra sthavirAvalI to vIra nirvANanI trIjI sadInI racanA gaNAya che? jJAnacaMda :- A kathana to svataH khoTuM sAbita thaI jAya che kemake kalpasUtra virAvalImAM vIra nirvANa dasamI sadI sudhInA mahApuruSonA vaMdana guNagrAma yukta nAma che. svayaM kalpasUtra paNa prasiddha TIkAkAra zrImalayagiri AcArya pachInI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa racanA che. vAstavamAM A kalpasUtra ahIM-tahIMthI saMkalana karIne lakhAyeluM eka kalpita sUtra ja che ! tema chatAM tenuM mahatva vadhAre darzAvavA khoTI prAcInatA kalpita karela che. kema ke 32 ke 45 athavA 72 ke 84 mAMnI koIpaNa Agama gaNanAmAM A kalpasUtranI gaNatarI ja nathI karAI !! A kalpasUtranuM svataMtra nAma koIpaNa niryukti, cUrNi, TIkA ke malayagiri AcAryanA pUrva racita koIpaNa graMthamAM upalabdha thatuM nathI. ra3 ataH A kalpasUtramAM varNita sthavirAvalIne vIra nirvANanI trIjI sadInI racanA kahevI ke mAnavI e kevaLa aMdhazraddhA ja che. pramANika apramANika vArtA jijJeza :-- to pachI himavaMta sthavirAvalIne ekAMta apramANika mAnavI joIe ke pramANika ? jJAnacaMda :- gaNadhara tathA caudapUrvI ke 10 pUrvI sivAya koInI paNa racanAne pUrNa ekAMta pramANika mAnI zakAya nahIM. Aja vAta naMdIsUtramAM A prakAre kahela chemineSu mayaLA arthAt 10 pUrvathI ochA jJAnavALAnI racanA bhajanAthI prAmANika che, ekAMtathI nahIM; tema mAnavuM joIe. kemake temAM kathita tattvo samyak ane asamyak baMne prakAranA hoI zake. eTale pUrNa rUpathI ke ekAMta rUpathI apramANika to koI paNa jaina sAhityane kahI na zakAya. vartamAna yuganA AcArya, upAghyAya ke zramaNa Adi sAmAnya jJAnI puruSonI racanA ke vaktavyane paNa ekAMta ke pUrNa apramANika kahI na zakAya. pUrNa pramANikatA sarvajJonA tathA dasa athavA caudapUrvadhArIonA kathita vacanomAM ja hoI zake. jyAre sarvajJonA vacanomAM zraddhA ke apekSA rAkhanArA koIpaNa chadmasthanA vacano pUrNa apramANika ke pUrNa heya nathI hotA te to parataH prAmANika hoya che, pachI bhale te koI nibaMdha graMtha rUpa hoya ke pachI vyAkhyAna rUpe hoya ! mATe daza pUrvathI ochA jJAnavALA chadmasthonI racanAmAM aMdhazraddhAnI Agraha buddhi na rAkhatAM viveka buddhi rAkhavI ja yogya che. anya AgamomAM paNa mizraNa doSa, prakSepadoSa, parivartana doSa, paraMparA doSa tathA lipidoSa vagere saMbhavI zake che. mATe te aMge paNa viveka sahita vicAraNA karavAnuM jarUrI che. jijJeza H- zuM badhA ja Agamo apramANika ane kasoTI karavA yukta saMdehazIla thaI gayA che ? jJAnacaMda :- pUrvokta kathanano artha ema nathI ke 'badhAM ja Agamo saMdehayukta Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta . ane sarvathA apramANika thaI gayA che, temAM kathita badhA ja tattva saMdehazIla thaI gayA.' paraMtu upalabdha Agamone upalabdha anya Agamo sAthe samanvaya karIne tathA maulika siddhAMto sAthe samanvaya karIne vivekabuddhithI samajavAnI koziza karavAmAM ja taTasthatA rahelI che. koIpaNa vyAkhyA graMtha ke vivecana, bhASAMtara, nibaMdha, itihAsanA graMtho para rAga-dveSa na rAkhatA tenI pratye AdarabhAva rAkhavo, avasare te vAMcavA, samajavA, svaviveka anusAra tenuM ciMtana karavuM, anya AgamajJAnanA (siddhAMta jJAnanA) anubhavathI tulanA karI vicAravuM, navanIta prApta karatA rahevuM te jJAna ArAdhanAnuM ja eka aMga che. AvuM karavuM te 'koIpaNa pUrvAcArya ke guru prati azraddhA abhakti che' tema kahevuM te zAstrajJAnanI aNasamajanuM sUcaka che. ra4 kema ke zAstra bRhatkalpa sUtramAM kahyuM che ke gItArtha guru AcAryae ApeluM prAyazcitta paNa jo Agamokta hoya to te grahaNa karavuM joIe ane jo te Agamokta na hoya to grahaNa karavuM joIe nahIM. vyavahAra sUtramAM kahyuM che ke kALa karatA samaye AcAryae jo jaNAvyuM hoya ke mArA sthAne amuka sAdhune AcArya banAvajo; chatAM paNa te AcAryanA kALadharma pAmyA bAda te sAdhu yogya hoya to ja tene AcArya pada ApavuM anyathA bIjA yogya sAdhune AcArya banAvavA. Ama cheda sUtromAM paNa guru tathA AcAryanI AjJAnuM pAlana karavAmAM paNa viveka buddhine pramukhatA ApavAmAM AvI che. sArAMza eTalo ja che ke badhA chadmasthonI vAkya racanAo, vicAraNAo ciMtana karavA yogya che. ukta baMne Agama pramANothI zAstrAjJA paNa AvI rIte spaSTa che. mATe AvuM karavAthI koInI AzAtanA thAya tevI kalpanAne koI sthAna nathI ! jijJAsA tathA satyanI zodha karavAnI dRSTithI nyAya buddhithI koI aparAdha thato nathI. sarvajJono paricaya na thatAM nirNaya karavAne mATe temanI paNa parIkSA karanAra bhagavatI sUtra varNita gAMgeya aNagAra Adi ArAdhaka banyA che. vartamAnamAM upalabdha mAnya AgamomAM paNa lipi doSa, presa doSa, paraMparA doSa, prakSepa doSa, mizraNa doSa, hrAsa doSa vigere aneka nAnA-moTA kSamya doSo che. je sarvavidita ane sarvamAnya tattva che. tethI vidvAno mATe satyanI zodha, vivekapUrNa taTastha vRtithI AgamanA mULa pAThono, arthono, paraMparAono nirNaya karavo te anupayukta to na ja kahI zakAya. je prakAre gALeluM pANI tathA zuddha bhojana paNa grahaNa karatI vakhate joIne khAvuM-pIvuM joIe tathA temAMnI azuddhine kADhI nAkhavI joIe, te viveka che ane temAM mAkhI ke jherI jaMtuno aMza hoya to choDI devA te paNa viveka che; pachI bhale Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa tenA banAvanAra game teTalA hoziyAra hoya; te ja prakAre Agama vyAkhyAo, graMtha, sAhitya badhAmAM ukta doSa saMbhava hovAthI viveka rAkhavo zreyaskara che. 25 eka vAtanuM atre khAsa dhyAna rAkhavAnuM che ke ukta saMpUrNa viveka--buddhimAna, zAstronA gahana abhyAsIo, anubhavIo tathA bahuzruta vidvAno mATe che, paraMtu sAmAnya samajaNavALAo mATe nahIM ! temaNe to gItArtha bahuzruta guruonA nirdeza tathA AjJAnusAra ja kArya karavuM joIe ke samajavuM joIe. viveka buddhi vArtA jijJeza :- zAstro mATe viveka buddhi kathana anya bIjA koI vidvAne paNa kyAMya kyAreya kahyuM che ? ke pachI Ape ja badhI Agama sattA potAnA ane vidvAnonA hAthamAM laI lIdhI che ? jJAnacaMda :- jI hAM ! zve. mUrtipUjaka vidvAna zrI puNyavijayajI e A aMge tevA ja potAnA vicAro paNa eka jagyAe jaNAvyA che jema ke-- "ahIM eka vAta khAsa dhyAnamAM rAkhavA jevI che ke AjanA jaina AgamomAM maulika aMzo ghaNA ghaNA che emAM zaMkA nathI. paraMtu jeTaluM ane je kAMI che e badhuM ya maulika ja che ema mAnavA manAvavAno prayatna karavo e sarvajJa bhagavaMtone dUSita ja karavA jevI vAta che.'' "AjanA jaina AgamonAM evA evA ghaNA ghaNA aMzo che, je jaina Agamone pustakArUDha karavAmAM AvyA tyAre, ke te AsapAsa umerAyelA ke pUrti karAyelA che. keTalAka aMzo evA paNa che je jainetara zAstrone AdhAre umerAyelA ane jaina dRSTithI dUra paNa jAya che. ityAdi aneka bAbato jaina AgamanA abhyAsI gItArtha gaMbhIra jaina munigaNe vivekathI dhyAna rAkhavA jevI che." [bRhatkalpa sUtra bhASya bhAga . prastAvanAza.] A prakAre mUrtipUjaka prasiddha vidvAna zAstrodvAraka pada vibhUSita pUjya zrI puNyavijayajI ma.sA. e maulika AgamomAM paNa gItArtha munione viveka buddhi rAkhavAno nirdeza karyo che. AvI sthitimAM AgamAtirikta graMtho, vyAkhyAo tathA kalpita kathAgraMtho, itihAsa graMtho ane kalpasUtra ke mahAnizItha athavA paTTAvalio mATe Agraha ane viveka buddhino niSedha koI paNa dvArA karavo, e kadApi ucita hoI zake nahIM. eTalA mATe anubhava tathA ciMtanapUrvaka ja Agamo mATe lipi doSa, dRSTi doSa, paraMparA doSa, prakSepa doSa, parivartana doSa saMbhava hoI zake tevuM kahevAmAM AvyuM che ane A ja mukhya kAraNone dhyAnamAM rAkhIne viveka tritAno saMketa karyo che. je anya Agama manISIo dvArA saMmata hovAthI eka narAdha Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ra 26 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgamanavanIta satya saMketa che. Ano Azaya samajyA vinA upekSA ane AkSepa karavA te samajadArI nathI. ' niryukti racanA vArtA jigneza :- vIra nirvANa dasamI zatAbdi pachI niyukti bhASya vagere banyA evuM kathana kaI rIte yogya che? kemake niyuktionI racanA to bhadrabAhu svAmIe vIra nirvANa trIjI sadImAM ja karI dIdhI hatI? jJAnacaMda - eka sarakhA nAmanI samAnatAne kAraNe Avo bhrama thayo che. pUrve prasiddha be bhadrabAhu svAmI thaI gayA che. lAMbA samayanA AMtarAnA kAraNe baMnenA jIvana saMbaMdhI keTalAka varNano mizrita thaI gayA che. varAhamihiranA bhAI bhadrabAhusvAmI vIra nirvANa dasamI sadImAM thaI gayA, jyAre 14 pUrva bhadrabAhusvAmI vIra nirvANa trIjI sadImAM thayA hatA. niryuktionI racanA tathA bhadrabAhusaMhitAnI racanA varAha mihiranA bhAI bIjA bhadrabAhu svAmInI che, jyAre traNa chedasUtranI racanA prathama bhadrabAhu svAmIe karI che. kemake varAhamihire varAhI saMhitA banAvI che ane temAM je racanAkALa upalabdha che te dasamI sadIno che tathA niyuktionA kartA bhadrabAhusvAmI, varAhamihiranA bhAI che. chedasUtranI niryuktimAM prAraMbhanI maMgalagAthAmAM traNa chedasUtronI racanA karanArA prAcIna bhadrabAhu svAmIne vaMdana karyA che. A viSayamAM sapramANa vistRta carcA. maMdiramArgI vidvAnamuni zrI puNyavijayajIe sabhA bahatkalpasUtranA chaThThA bhAganI prastAvanAmAM karI che. ukta maMtavya e ja carcAno eka bhAga che. vadhAre jANakArI mATe A ja pustakamAM aitihAsika pariziSTa khaMDa-ramAM te saMkalana jema che temaja ApyuM che. mATe te joI levA vinaMtI. | prAcIna bhadrabAhu vArtA] jigneza :- prAcIna bhadrabAhu svAmIe mahAprANa sAdhanA karI hatI? te sAdhanA zuM che? kayA sUtramAM che? jJAnacaMda - A paNa eka kalpita kathA ane kalpita itihAsa che. zrAvako ane zramaNonI aneka sAdhanAo, abhigraha, jinakalpa ke paDikAonA varNana AgamomAM che. mahAprANa sAdhanA nAmanI koI cIja AgamomAM nathI. gaccha mukta bAra bhikSu-paDimAo paNa alpa samaya mATe hoya che. jinakalpa Adi gaccha mukta sAdhanAo paNa 14 pUrvIoe dhAraNa karavAnI AvazyakatA nathI hotI. parihAra vizuddha cAritra paNa 14 pUrvIoe dhAraNa karavAnI AvazyakatA hotI nathI. teo gacchamAM rahIne ja viziSTa nirjarA karI le che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa | racha | ra jinazAsananI Avazyaka sevA choDIne 14 pUrvI dvArA 12 varSanI ekalavihArI vALI sAdhanA karavI, AvA utkRSTabahuzruta jJAnI vicakSaNa mahAna zramaNa dvArA saMghanI AjJAnI avahelanA upekSA karAvavI, gotI gotIne judA tAravIne yogya 500 sAdhuone saMgha dvArA mokalavA, temAMthI paNa 499 sAdhuonuM vaccethI ja choDIne pAchA pharavuM, bAra varSano dukALa paDavo, ItyAdi je aNaghaDa bAbatonuM varNana che, te kalpita che. temAM paNa amuka bAbato vicAravA lAyaka che. jevI ke- (1) cauda pUrva jJAnI evA bhadrabAhusvAmI pote nahIM samajatA hoya ke jinazAsanamAM jJAna ApavuM mAre Avazyaka che (2) AvI mahAprANa sAdhanAnuM varNana koI AgamamAM tapanA bhedomAM nathI (3) 500 yogya sAdhu tAravanArA paNa mUrkha hatA zuM? (4) vaLI temanI evI kevI yogyatA hatI ke jeo tyAM rokAyA nahIM ane temane choDIne vaccethI pAchA pharyA (pa) upAlaMbha daIne temane pharI pAchA kema na mokalyA? (6) zuM pAchA pharanArA AjJA mAnIne pharI jaI nahotA zakatA? (7) to te ja 499 ne AjJA bahAra kema na karyA? (8) bAra varSanA dukALa pahelAM ja bhadrabAhu mahAprANa sAdhanA karavA nIkaLyAM ke pachI? (9) pahelAM nIkaLyA hoya to 12 varSanI mahAprANa sAdhanA pUrNa thaI javI joItI hatI ane jo dukALa pachI gayA hoya to teo mahAna avivekI che tema gaNAya ! kema ke AvA bhayaMkara dukALanI saMkaTamaya saMghanI sthitimAM temanuM ekalA javuM eja vicAraNA mAMgI le tevuM che. temaNe konI AjJA lIdhI? tevA samaye AjJA denAruM koNa hatuM? (10) bAra varSanA dukALanI kalpanA AvA kathAnako sAthe kema joDI devAya che? (11) bhadrabAhu svAmInI kathA mATe ke skaMdilAcAryanA samaye tathA devardhigaNinA Agama lekhana mATe, 1ra varSanA dukALanI kalpanA mAtra che. AvA dukALa, AvI badhI ghaTanA sAthe joDI devAyA che. vAstavamAM vicAravAmAM Ave to ajJAta sudUra e vIra nirvANanA 1000 varSamAM keTalAya 12 varSIya dukALa thaI gayA hoya to pachI have 1500 varSomAM AvA dukALo kema nathI paDyA? AnuM kAraNa spaSTa che ke A 1500 varSamAM lekhana yuga cAlI gayo hato, jenA mATe evA vyApaka viSayanI kalpanAo cAlavI saMbhava rahI nathI ane e 1000 varSone mATe jene je mana phAvyuM te kalpanA karI hota to te paNa cAlyu jAta. vAstavamAM-4 varSano ke eka varSano paNa mahA dukALa paDe to loko trAhItrAhI pokArI uThe che. to bAra varSano dukALa ane te paNa vAraMvAra paDyA kare ityAdi kathana yogya nathI. e to te te ghaTanAo temaja kalpanAone jamAvavA mATe karavAmAM AvelI eka kalpanA mAtra che. vAstaviktA e ja che ke koIpaNa vizeSa ghaTanAne siddha karavA samajAvavA mATe 1ra varSanA duSkALa batAvavAno jANe Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta eka pravAha banI gayo. jema ke- (1) sthUli bhadranI vizeSatA kahevI hoya to 12 varSano dukALa joDI dIdho (2) digaMbara-zvetAMbara vaccenA bheda batAvavA hoya to 12 varSano dukALa joDI dIdho (3) mUrtionI sthApanA batAvavI hoya to temAMya bAra varSanA dukALane joDI devAyo (4) skaMdilAcAryanA samayamAM zAstrodvAra batAvavo hoya to tyAMya bAra varSanA dukALane joDI dIdho (5) devardrigaNinA samayamAM zAstralekhana thavAnuM che topaNa bAra varSanA dukALane joDI dIdho. to pharI A ja rIte itihAsakAromAM keTalAya pravAha cAle che. sudUravartI kALanuM aMtara hovAthI temanI zodha paNa koNa karI zake ? ane Ama te pravAha cAlatAM rahe che. mahAvidehathI cUlikA lAvavAnI vArtA 200 jijJeza :- zuM sphUlibhadranI bahena sAghvI mahAvideha kSetrathI cUlikA HlAvI hatI ? jJAnacaMda :- cUlikA to sUtranuM eka aMga che. tenI racanA to sUtranI sAthe ja karavAmAM Ave che. jema ke- bAramuM aMga dRSTivAda che, temAM cUlikA paNa eka vibhAga che. jema merU parvatanI cUlikA tenI sAthe ja che tevI ja rIte ghaNA AgamomAM paNa tenI sAthe cUlikAnI racanA thaI jAya che. keTalIye kalpita vArtAo samaye-samaye koI ekAMgI daSTikoNathI racavAmAM Ave che. pahelA koI graMthamAM be cUlikA lAvavAnI vAta karI che, pachInA graMthomAM cAra cUlikA lAvavAnI vAta karavAmAM AvI. A badhI graMtha kathAo ghaNA samaya pachI banelI tathA vikRtiothI bharapUra che. dazavaikAlika cUrNinA kartA AcAryazrI agastyasiMhasUrinA samaya sudhI AvI kalpanAo ja nahotI UThI, eTale temaNe cUlikAnI vyAkhyA karatI vakhate spaSTa kahyuM che ke dazavaikAlika racanAkAra zrI svayaMbhavAcArye prathama cUlikAmAM A viSayanuM kathana karyuM che. arthAt temanI dRSTimAM dazavaikAlikanA tathA pahelI-bIjI baMne cUlikAnA kartA svayaMbhavAcArya ja hatA. mahAvidehathI cUlikA lAvavA saMbaMdhI kalpita kathA dazavaikAlika cUrNithI ghaNAM vakhata pachInA graMthomAM ullekhita che. ataH AvI asatya kalpanAo koI koI yugamAM thayA kare che. paraMtu te jANavA yogya ja che. mATe teno Agraha rAkhavo e aviveka che. zAstronI bhASA zailInI vArtA jijJeza H- gaNadharo dvArA racita AcArAMga sUtra vagerenI bhASAmAM ATalo phera kema che ? bhASA vidvAna anveSaka, bhASAnA AdhAre sUtrano vibhinna racanA kALa batAve che. tadanusAra prathama AcArAMga sivAya aneka aMga Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 29 Agama kAlAMtaramAM racAyelA pratIta thAya che to tene gaNadhara kRta kema kahevAya? jJAnacaMda -bhASAno tarka karIne AgamonA utpatti kALanA vibhAjananI kalpanA karavI te eka nirarthaka prayatna che. AjakAlanA kalAkAro-lekhaka paNa saMskRta, prAkRta, hindI, gujarAtI, mAravADI ke sAhityika bhASA ke saraLa bhASA ke gUDha bhASAmAM tathA gadya, padya, muktaka, DhALa, copAI, eka dezIya ke aneka rAgovALI, saMkSipta ke vistRta vividha rUpomAM racanA karavAnI kSamatA rAkhe che ane evI vaividhyapUrNa racanAo race che. eka vaktA paNa A rIte vibhinna rUpomAM vaktavya ApI zake che ane eTale ja AvI vibhinna racanAonA AdhAre vyakti bheda ke kALabhedanI kalpanA karavI e koI prAmANika satya ciMtana kahI na zakAya. ApaNA gaNadhara prabhu tathA zAstrakAra bahuzruta pUrvadhara zuM AjanA vidvAnothI nimna hatA? ke teo judA judA prakAranI racanA nahotA karI zakatA? zuM gaNadhara bhagavaMto agiyAra aMgone ke Avazyaka sUtrane ke daSTivAdane vibhinna paddhatithI judI judI zailImAM guMthI na zake? vAstavamAM gaNadhara prabhu upalabdha prathama AcArAMga paNa AvI rIte banAvI zakatA hatA. AcArAMgano bIjo zrutaskaMdha temaja sUyagaDAMga paNa padyamaya gadhamaya banAvI zakatA hatA; ThANAMga, samavAyAMga, bhagavatInI paddhatinI gUMthaNI paNa teo karI zake tema hatA ja ane jJAtA Adi dharma zAstronI gUMthaNI paNa karI zake tema hatA paraMtu temane je zailI ke paddhati upayukta lAgI te mujaba sUtronuM kathana alaga-alaga prakAre karyuM. AmAM kazuM ja asaMbhava ke zaMkA karavA jevuM nathI. ataH bhASAzailIne AdhAre AgamonA racanAkALano vicAra karavo te vidvAnonI ekAMgI daSTi che, tenA pravAhamAM taNAI javuM te narI bhAvukatAno atireka mAtra samajavo joIe. 'ThANAMga: samavAyAMga vAta jijJeza :- ThANAMga, samavAyAMga sUtromAM to saMkhyA saMbaMdhI keTalAya varNano gaNadharonI pachInA che, to tene kema samajavA? jJAnacaMda - A bane sUtro saMkhyA saMbaMdhI saMkalana sUtra che. temAM upayogI keTalAya tattvo, samaye-samaye saMpAdanakartA pUrvadhara bahuzrutoe pharI sthApita karyA che, tema mAnavAmAM koI zaMkA nathI. anya sUtromAM paNa kSetrakALanI apekSAne Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta dhyAnamAM rAkhIne bahuzruto pUrvadharoe temAM hInAdhika karavAnuM, pheraphAra karavAnuM kArya adhikAra pUrvaka karyuM che evuM mAnavAmAM koI vAMdho nathI. te parivartana svacchaMda buddhithI nahIM paraMtu anya bahuzrutonI salAha tathA vivekapUrvaka karavAmAM AvyuM che. sUtrono UMDo abhyAsa karanAra, A anubhavathI ajANa nathI, eTale teone A vAta sahaja mAnya hoya che. jema ke- (1) AcArAMga sUtranuM sAtamuM adhyayana viccheda javuM, (2) nizItha adhyayana alaga thaIne bhAvanA ane vimukti adhyayananuM saMlagna thavuM (3) ThANAMga, samavAyAMgamAM aneka bolo saMlagna thavA (4) bhagavatI Adi sUtromAM pAThAMtara, vaikalpika pATha rAkhavA (5) sUtrone saMkSipta karavA gAva lagAvavuM ke anya sUtranI bhalAmaNa karavI (6) bAramA aMgamAMthI judA kADhIne navA navA sUtro banAvavA (7) praznavyAkaraNa sUtramAM pUrNa rIte parivartana karI nAkhavuM (8) ane temAMthI alaga kADhelA sUtro aghyayanomAMthI uttarAdhyayana ane RRSibhASita sUtra svataMtra banAvI devA vigere vigere... sUtromAM parivartana adhikAra vArtA jijJeza H-- A saMpAdananA adhikAro kyAM sudhI rahyA ? ane zuM Aje paNa che? 30 jJAnacaMda zAstra lipibaddha karavAnA samaye Avazyaka saMpAdana pUrvadharonI sAkSIe karavAmAM Avela, tyArabAda A adhikAra koIne paNa na rahyo. temaja pUrva jJAnano paNa viccheda thaI gayo. tyArapachI lipidoSa, prakSepadoSa vagere doSone vivekapUrvaka sudhAravAno adhikAra to AgamonA gahana abhyAsI vivekavAna bahuzrutone ja che. temAM jarA paNa saMdeha karavo joIe nahIM. paraMtu svacchaMda matithI vyaktigata ke bahumatathI AgamamAM vadha-ghaTa karavI ke parivartana karavuM athavA prakSepa karavAno adhikAra koIne paNa nathI. -: dUSita parivartana vArtA jijJeza H- lekhanakALa ke devarkiMgaNinA saMpAdana pachI AgamomAM koIe paNa kAMI parivartana, prakSepa ke vadha-ghaTa karavAnuM kartavya nathI karyuM ? jJAnacaMda :- adhikAra na hovA chatAM paNa svArthathI ke svacchaMda matithI samayesamaye jaina vidvAnoe AgamomAM hastakSepa karela che. durmAnasavALA keTalAMka zAstra lekhakoe paNa vikRta prakSepa ke vattuM ochuM parivartana karyuM che. sAthe thoDo lipi doSa, daSTi doSa tathA bhUlathI paNa parivartana thayuM che. jema ke (1) keTalIka jagyAe sUtromAM madhamAMsa sevananuM kathAnaka ke AcAra vidhAna karatA zabdono prakSepa thayo che (2) kyAMka mUrtionA pATho umerAyA che (3) kyAMka NamotthaNanA Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 31 pAThano prakSepa karavAmAM Avyo che (4) kyAMka dorA sAthe muhapatino vAkyAMza joDavAmAM Avyo che (5) kyAMka mela-pariSaha ke moya-samAcaraNa saMbaMdhI pATha ja kADhI nAkhavAmAM Avyo che (6) dazAzruta skaMdhamAM AThamI dazAmAM samAcArInA pAThone vadhAre ochAM ane vikRta karI devAmAM AvyA che. bhagavAnanA mukhethI koI adhyayanane vAraMvAra pariSadamAM kahevAyAnA upasaMhAra pATha paNa joDI devAmAM Avela che. paryuSaNa saMbaMdhI pAThane paNa aTapaTI ane manamAnI rIte banAvIne rAkhI dIdhA che (7) cullakalpa ane mahAkalpa sUtra ane vyaktigata samAcArIo, paTTAvalIone joDIne navuM ja kalpasUtra banAvIne, tene AThamI dazAnuM nAma ApIne prasiddha karI devAyuM che; vaLI e 1200 zloka pramANa kalpasUtrane bhadrabAhusvAmIe gUMcyuM che tathA bhagavAna mahAvIre pariSadamAM vAraMvAra saMbhaLAvyuM che evuM paNa lakhI nAkhyuM che! to koIke vaLI hiMmata karIne AThamI dazAmAM ja tene pUruM lakhI nAkhyuM che. te hasta likhita prata amadAvAdanI ela.DI. InsTITayuTamAM upalabdha che (8) koIke khaMDita mahAnizIthane asaMgata vAtothI paripUrNa karIne rAkhI dIdhuM che (9) Avazyaka sUtranI bAbatamAM to jANe badhAe potapotAnA hAthamAM parivartana parivardhana karavAno pUrepUro adhikAra laI rAkhyo che. e badhA Agama aMgenA anadhikAranA kartavyo che. nizItha sUtranI cUrNinA aMte koI digaMbarAcAryanI sUtrakartAnA rUpamAM chApa paNa lagADI dIdhI che ! A anadhikRta rIte karela parivartana ke lipidoSa athavA bhUla doSathI thayela parivartanone viveka ane anveSaNa pUrvaka sudhArIne sAcuM saMpAdana karavAno adhikAra to AgamonA gahana abhyAsI gItArtha munione Aje paNa che ja, e samajI levuM joIe. Ano svIkAra nahIM karIe to "makSikA sthAne makSikA pAtra" vALI ukti caritArtha thaze. ataH lakIranA phakIra paNa nathI banavAnuM, ekAMta rUpe paraMparAono AgrahavAda paNa nathI rAkhavAno, sAthe sAthe nakalamAM vivekayukta akkala paNa rAkhavI jarUrI che. OOL pUrvAcAryonI AzAtanA vAtaOOD jijJeza - pUrvAcAryoe banAvelA graMtho ane sUtra vyAkhyAone vAMcavA paNa kharA ane mAnavA paNa kharA tathA potAne yogya na lAge to tene khoTuM che tema kahI devuM A to sarva sattA potAnA hAthamAM rAkhavAnI vAta che ane zuM A pUrvAcAryone potAnAthI alpajJa samajavAnI vAta nathI? jJAnacaMdaH- koI paNa pUrvAcArya ke vartamAna vidvAnonA sAhityanuM vAMcana zraddhApUrvaka karavA chatAM jo temAM kaMIpaNa AgamathI viparIta hoya ke pApavardhaka hoya te kathanane Agama AdhArathI kasoTI karIne nirNaya karavuM, te Agama sanmAna che Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jenAgama navanIta temAM koInI paNa AzAtanAnI kalpanA karavI ja ayogya che. A kAraNe pUrvAcAryone alpajJa samajavAnI kalpanA karavI te paNa ajJAna dazA ja che. sUtranA Adeza pramANe to AcArya pradatta koIpaNa prAyazcitta zAstrAnukuLa na hoya to te prAyazcitta levAnI nA kahevAno adhikAra paNa zAstrajJa ziSyane che, evI spaSTa zAstrAjJA che. AvI ja anya aneka zAstrAjJAothI e spaSTa thAya che ke Agama sApekSa nyAya yukta nirNaya levAmAM tenA vipakSamAM rahelAM koIpaNa moTA vidvAno ke AcAryo athavA guru ke sAhityakAranI AzAtanA thAya tevuM AgamakAra mAnatA nathI. CCC AryarakSita vArtA ] OOD jigneza :- zuM Arya rakSita AcAryo chedasUtra sAdhvIone vAMcavA vaMcAvavAno niSedha karyo hato? Agama anuyogano viccheda karyo? mAtraka rAkhavAnI chUTa ApI? jJAnacaMdaH- (1) naMdIsUtramAM jaNAvyA anusAra Arya rakSite anuyoganI rakSA karI che paraMtu viccheda karavAnI vAta tyAM jaNAvI nathI. ulyuM tyAM to ema jaNAvyuM che ke AryarakSita pachI paNa aneka anuyoganA dhAraka tathA pravartaka zramaNo thaI gayA. naMdIkartAe eka gAthAmAM ema paNa jaNAvyuM che ke Aje paNa ardha bharatakSetramAM anuyoganuM pravartana cAlu che. arthAt Arya rakSite anuyogano viccheda nahoto karyo paNa artha vyAkhyAnanA kathananI je paddhati hatI, tene teoe anuyogadvAra sUtranI racanA karIne temAM surakSita karI dIdhI hatI. A pramANe AryarakSite anuyoganI surakSA karI hatI paraMtu viccheda nahoto karyo. vizeSa mAhitI mATe Agama sArAMza khaMDa-7mAM anuyogadvAra sUtranuM saMpAdakIya joI levuM (ra) chedasUtra ane pAtra saMbaMdhI kalpanA asatya che tathA vyartha rIte Arya rakSitanA nAme pracalita karavAmAM AvI che. enuM kAraNa e che ke Arya rakSitanI pUrvenA je Agamo upalabdha che temAM aneka pAtra rAkhavAnuM tathA mAtraka rAkhavAnuM spaSTa vidhAna che. A viSayaka vizeSa mAhitI Agama sArAMzanA chedazAstra khaMDa-4mAM che te joI levuM joIe. A ja rIte sAdhvIone Avazyaka rUpe chedasUtra(nizItha sUtra) kaMThastha karavA tathA dhAraNA karavAnuM vidhAna paNa AryarakSitathI pUrve racita AgamomAM Aje paNa jovA maLe che. enI carcA paNa chedazAstra khaMDa-4mAM karavAmAM AvI che te sthAnethI adhyayana karIne vizeSa jANakArI meLavI levI joIe. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 33 Arya rakSitanA nAme AvI kAlpanika vAto itihAsanA pAnAomAM thaI che, je spaSTarUpe Agama viruddha prarUpaNA che. tema chatAM aMdhazraddhA tathA gADarIyA pravAhavALA loko tene calAvatA rahyA che. eka mAnyatA pramANe AcArya bhadrabAhukRta zAstramAM sAdhvI mATe chedasUtra vAMcavA aMge vidhAna karavAmAM Avela che. tethI tenAthI viparIta vidhAna AgamamAM AryarakSita AcArya na karI zakyA. paraMtu temaNe maukhika rUpe to paraMparAmAM tene cAlu karI ja dIdhuM je Aja sudhI cAlu che. AvI mAnyatA karavAvALA vidvAno dvArA paNa AryarakSita jevA mahAna AcAryanI pratiSThAne paNa hAni pahoMce che ! pAtra bAbata paNa evuM lakhI nAkhyuM ke pahelAM eka ja pAtra sAdhuo rAkhatA hatA, temAM ja khAtA hatA tathA anya kArya karatA hatA. pachI Arya rakSite mAtraka rAkhavAnI maukhika chUTa ApI. paraMtu teno akAraNa upayoga karavAnI manAI paNa karI hatI. jyAre vyavahAra sUtramAM sAdhuone aneka pAtra hovAnuM tathA temAM ane karapAtramAM khAvA-pIvAnuM spaSTa vidhAna Aje paNa upalabdha che. A rIte AryarakSitanA nAme keTalIka vAto calAvavAmAM AvI ane Aje paNa e cAlI rahI che, te to jANe buddhimAnonI AzcaryakArI prarUpaNAo tathA pravRttio che. QOOL kutsita kalpanAonI vArtA ]OOD jigneza :- pahelAM sAdhuo jaMgalomAM vasatA hatA, pachI bagIcAomAM ane kramazaH zahero ane gAmaDAonI aMdara rahevA lAgyA. pahelAM sAdhuo nagna athavA phakta laMgoTadhArI ke nAnakaDuM vastra lajajA DhAMkavA pUratuM bAMdhatAM hatAM, pachIthI vastradhArI banI gayA. samaye samaye jarUrato ane paristhitio badalAtI gaI, jene kAraNe zAstronA vidhAnomAM paNa parivartana karavAnuM jarUrI banavA lAgyuM. eka yuganI apekSAe banAvelA niyamo AgaLa nA bIjA yugamAM na cAlI zakyA. eTalA mATe bRhatkalpa ane vyavahArasUtramAM paNa pheraphAra karavA paDyA ane nizIthasUtranI eTalI prAyazcitta saMkalanA paNa banAvavI paDI; AvA badhAM kathano kyAM sudhI sAcA che? jJAnacaMda :- sarvajJa sarvadarzI vItarAga bhagavAnanA zAsanamAM AcAra-zAstro eka yuganI AvazyakatAne dhyAnamAM rAkhIne banyA, A anucita kalpanA che. saMpUrNa zAsana kALane daSTipatha para rAkhyA vinA ja zAstra tathA AcAra vidhAna banAvyAno Avo ajJAna bharyo AkSepa sarvajJo ane gaNadharo tathA 14 pUrvI AcAryo para jAya che. ataH svacchaMda mati yukta AvI kalpanAo jina zAsana premIo tathA Agama anubhavIone jarA paNa gaLe utare tema nathI lAgatI. AviSaya para vistRta carcA A ja pustakamAM AgaLanA nibaMdha prakaraNamAM juo. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgamanavanIta sAdhuonI raheNI-karaNI paNa pahelAM ke pachIthI koI ekAMtika na hatI. AvA ekAMtavAdanA kathanonI ucita anucitatA paNa A pustakamAM AgaLa svataMtra nibaMdha dvArA vicAravAmAM Avela che. F GF nizItha sUtra racanA vArtA I TO jigneza - nizItha sUtranI kyAre ane koNe racanA karI? jJAnacaMda - dazAzruta skaMdhanI niyuktinI prathama gAthAthI e vAta spaSTa thAya che ke AcArya bhadrabAhu svAmIe traNa cheda sUtronI racanA karI hatI. nizItha sUtra, AcArAMga sUtranuM ja eka adhyayana che. tenuM ja pRthaka kareluM A sUtra che, jenuM prAraMbhika nAma AcArAMgathI pRthaka karela hovAthI, "AcAra-prakalpa' kahevAyuM. pAchaLathI tenA maulika nizItha adhyayana rUpa nAmathI, nizIthasUtra evuM nAma nizcita karAyuM. arthAt "AcArya bhadrabAhu svAmIe jyAre traNa cheda sUtronI racanA karI, tyAre te AcAra-prakalpanA nAme ja prasiddha hatuM. tyArapachI naMdI sUtra racanAnA samaya sudhImAM tenuM nizItha sUtra evuM nAmakaraNa sthira thaI gayuM. eTale traNa cheda sUtronA pAThomAM tenuM nizItha nAma upalabdha nathI ane naMdI sUtramAM tenuM AcAra-prakalpa nAma nathI. A viSayanA vikalpo ane mAnyatAonI vistRta jANakArI mATe cheda zAstra khaMDa-4mAM nizItha sUtrano sArAMza juo tathA A pustakamAM AgaLa svataMtra nibaMdha paNa che, te joI levo. - A F prajJavyAkaraNa sUtra vArtA | H IS jijJeza - upalabdha prazna vyAkaraNa sUtra zuM gaNadhara racita che? jJAnacaMda - nadI sUtra ane samavAyAMga sUtramAM praznavyAkaraNa sUtranA viSaya vastuno paricaya Apyo che; ThANAMga sUtramAM tenA dasa adhyayana hovAnuM kathana karavAmAM AvyuM che. jemAM trIjA adhyayananuM nAma RSi bhASita che, cothuM AcArya bhASita tathA pAMcamuM mahAvIra bhASita che. bAkInA pAMca adhyayana vibhinna prazna vidyA saMbaMdhI batAvyAM che. e pAchalA pAMca adhyayananA kAraNe praznavyAkaraNa sUtranuM mULathI parivartana karavAmAM AvyuM che tevuM manAya che. RSi bhASita adhyayananA nAme alaga sUtra banI gayuM tathA AcArya bhASita ane mahAvIra bhASita zreSTha adhyayanomAMthI uttarAdhyayana sUtra banAvavAmAM AvyuM. naMdIsUtramAM A baMne sUtrono ullekha sUtra sUcimAM karavAmAM Avyo che. paraMtu praznavyAkaraNanA upalabdha Azrava tathA saMvara varNanano kiMcita paNa nirdeza naMdI sUtramAM karavAmAM Avyo nathI. tyAre A eka asamAdhita prazna rahI jAya che ke naMdI kartAnI samakSa jo praznavyAkaraNanuM vartamAna upalabdha rUpa hatuM to te stranA viSaya Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka aitihAsika saMvAda pariziSTa paricayamAM Azrava-saMvaranA varNananuM kathana paNa karavuM joItuM hatuM, jo AzravasaMvaranuM varNana hatuM nahI, ne naMdI kathita viSaya varNana ja hatuM to RSi bhASita ane uttarAdhyayananA nAmo naMdI sUtramAM kevI rIte AvyA ? AnuM samAdhAna e che ke naMdI sUtrano racanAkALa ane Agama lekhanakALamAM thoDA samayanuM ja aMtara rahyuM hatuM. arthAt devardrigaNie vAcaka pada avasthAmAM naMdI sUtranI racanA karI hatI. tyArabAda kALAMtare jyAre temane gaNipada ane kSamAzramaNa padathI vibhUSita karavAmAM AvyA tyAre temaNe Agama lekhana kAryamAM sakriyapaNe bhAga lIdho hato. lekhana prasaMgamAM camatkArika varNanone dUra karavAnI jarUrIyAta lAgavI buddhigamya paNa che. ataH Agama lekhana prasaMgamAM ja AcArAMganA sAtamA adhyayanane lipi baddha nathI karyuM ane prazna vyAkaraNa sUtramAM vadhAre paDatAM camatkArika varNano hovAthI saMpUrNa viSaya ja navo banAvI dIdho. jenAthI 10 adhyayananA pharI 10 adhyayana ja rahI gayA. prAcIna prazna vyAkaraNa sUtranA pAMca adhyayana to upadezI viSayothI bharelA hatAM tene be sUtromAM vibhAjana karIne, 1-uttarAdhyayana sUtra ane 2-RSi bhASita sUtra karyuM. 35 A baMne navA sUtra banyA eTale enA nAmo naMdI sUtramAM te samaye lakhI nAkhavAmAM AvyA paraMtu prazna vyAkaraNa sUtranA paricayamAM AvuM parivartana karavAnuM rahI gayuM ane AcArAMga sUtranA paricayamAM paNa 25 adhyayananA sthAne 24 adhyayana karavAnuM rahI gayuM. prazna vyAkaraNa sUtranA A parivartana saMbaMdhI jANakArI tathA AcArAMga sUtranA sAtamA adhyayana saMbaMdhI maulika jANakArI A sUtronA TIkAkAroe paNa nathI ApI. Ane kAraNe A viSaya uparanA nirNayo khUba ja samasyAo bharyA rahyAM che. tema chatAM ahIM yathAzakya ciMtana sAra prastuta karyo che. A paNa eka kalpanA mAtra che. bIjI kalpanA evI paNa saMbhavI zake ke zAstra lekhana kALa pachI prazna vyAkaraNa saMbaMdhI parivartana thayA haze ane tene koIe naMdI sUtramAM sthAna paNa ApI dIdhuM haze. AvI sthitithI evo paNa eka niSkarSa nIkaLe che ke vIra nirvANa pachInI e sadIomAM aitihAsika jANakArIo lakhavAno krama calaNamAM nahIM hoya. jethI karIne keTalAMka aitihAsika tattvo samasyAvALA tathA kalpita ane vikRta thaIne pracalita thayA che. Hi | jayapAhuDa: praznavyAkaraNa vArtA jijJeza :-- uttarAdhyayana sUtra ane RSi bhASita sUtra sivAya paNa anya koI sUtra prAcIna prazna vyAkaraNa sUtranA vibhAgarUpamAM upalabdha che ? Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta jJAnacaMda - devardhvigaNi kSamAzramaNanA samayamAM athavA to temanA pachI jyAre paNa prAcIna prazna vyAkaraNamAMthI prazna vidyAone kADhI nAkhavAmAM AvI tyAre paNa keTalAka zramaNo dvArA te kaMThastha paraMparAmAM paNa thoDI ghaNI cAlu rahI haze. kALAMtare koI zramaNe smRti anusAra yathAvizeSa te prazna vyAkaraNa sUtranA vibhAgane lipibaddha karyo haze. je svataMtra graMthanA rUpamAM lipibaddha thatAM thatAM paraMparA vaDe bhaMDAromAM surakSita rahI gayo haze. tenA phaLa svarUpe graMtha bhaMDAromAM tenI prato upalabdha thAya che. jesalameranA kharataragacchanI AcArya zAkhAnA bhaMDAramAM "jayapAhuDa praznavyAkaraNa" nAmanA graMthanI eka tADapatrIya prata hatI je saMvata 1336 nI caitra vada 1nI lakhelI hatI. muni zrI jinavijayajIe tene saMzodhita saMpAdita karIne saMvata 201pamAM siMdhI jaina graMthamAlA'nA graMthAMka43nA rUpamAM prakAzita karAvyuM. tenI prastAvanAmAM temaNe Avo bhAvAMza lakhyo che. prastuta graMtha ajJAta tattva ane bhAvonuM jJAna prApta karavA-karAvavAnuM vizeSa rahasyamaya zAstra che. A zAstra jo koI manISI ke vidvAnane sArI rIte AvaDatuM hoya to te tenA AdhAre koI paNa praznakartAnA lAbhAlAbha ke, zubhaazubha ke sukha duHkha ane jIvana-maraNanI vAtonA saMbaMdhamAM ghaNuM ja nizcita ane tathyapUrNa jJAna prApta karI zake che." mULa graMthakAre to A graMthanuM "jaya-pAhuDa'nAma rAkhyuM che ane aMtamAM temaNe praznavyAkaraNa samAptam lakhyuM che. vyAkhyAkAre prAraMbhamAM A pramANe lakhyuM che- mahAvIra zirasA prakhya praznavyAja zAstra vyodhyAmAM ane aMtamAM lakhyuM che-ti jinendra zata prazna cUDAmaNi sAra zAstraM samAptam // jina ratnakoSa'nA pR. 173mAM paNa Aja nAmavALI pratano ullekha che tathA tyAM e paNa sUcita karyuM che ke khaMbhAtanA zAMtinAtha bhaMDAramAM A (jayapAhuDapraznavyAkaraNa) zAstranI keTalIka prato che. A badhA ullekho tathA vicAraNAono e niSkarSa nIkaLe che ke prAcIna prazna vyAkaraNa zAstra judA-judA bhAgomAM vecAIne pRthaka pRthak nAmovALA zAstromAM pheravAI gayuM. AjanuM upalabdha praznavyAkaraNa sUtra paNa eno ja eka vibhAga hoya evuM saMbhavI zake che. A pramANe prAcIna praznavyAkaraNa zAstranA sthAne Aje cAra zAstra avazeSa che- (mudrita paNa che) (1) Azrava saMvaramaya praznavyAkaraNa sUtra (2) uttarAdhyayana sUtra (3) RSi bhASita sUtra (4) jayapAhuDa prazna vyAkaraNa. praznottaramaya racanAonA nAmanA sAmyathI paNa prazna vyAkaraNano bhrama thavo ane saMbaMdhita thaI javuM, evI saMbhAvanA paNa hoI zake. vAstavamAM gaNadhara racita prazna vyAkaraNa eka judI ja kRti rahI haze, je dharmakathAmaya viSayothI paripUrNa hatI. anya viSayo sAthe te koI saMbaMdha nahIM Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa hoya. A maMtavya mATe juo AcAra zAstra khaMDa-3, prazna vyAkaraNa sUtranI prastAvanA. $ $ $ Avazyaka sUtra vArtA jijJeza H- Avazyaka sUtranI racanA koNe karI ? tene naMdI sUtramAM zuM aMgabAhya sUtra kahevAmAM AvyuM che ? jJAnacaMda H- Avazyaka sUtranA sAmAyika Adi chae adhyayana bhagavAnanA zAsananA badhA sAdhu-sAdhvIne ubhaya kALe karavAnA jarUrI hovAthI kaMThastha hovA paNa ghaNA ja Avazyaka hatA. AmAM sheja mAtra paNa saMdeha karI zakAya tema nathI. eTale prAraMbhathI ja gaNadhara dvArA A sUtranI gUMthaNI thaI haze, e svataH spaSTa siddha thaI jAya che. tenA racanAkALa aMge koI paNa tarka-vitarkane sthAna nathI. aMtagaDa sUtramAM aNagAronA Agama adhyayananuM varNana che temAM paNa aMgasUtro nI pUrve ja Avazyaka sUtranA adhyayanano saMketa karavAmAM Avyo che. ataH aMga bAhya hovA chatAM paNa A sUtrane gaNadhara kRta ja mAnavuM Agama sammata che. prAcIna tathA arvAcIna badhA AcAryoe A sUtranuM parimANa 200 zloka pramANa ja mAnyuM che. vAstavamAM je paNa maulika pATho che, tenI akSara saMkhyA gaNIne hisAba karavAthI, A parimANa satya sAbita thAya che. AjakAla tenI sAthe hindI, gujarAtI pATha gadya padya Adi joDIne tene vizALa banAvI devAyuM che. koIe tene eka hajAra zloka pramANa banAvyuM che, to koIe 5000 zloka pramANa banAvI dIdhuM che. vaLI koIe pAkSika sUtra juduM banAvI rAkhyuM che. koIe be pratikramaNa ane koIe pAMca pratikramaNa banAvI dIdhA che. AvA badhAM pratikramaNa karatAM koIne eka kalAka to koIne 3-4 kalAka paNa lAge che. 30 Zhi uttarAdhyayana sUtra vArtA jijJeza :- uttarAdhyayana sUtra to bhagavAna mahAvIranI aMtima dezanA che. ene praznavyAkaraNanuM pRthak thayeluM aMga kema kahevAmAM AvyuM che ? jJAnacaMda :- vIra nirvANa pachI sudharmA gaNadhare eka sAthe sUtromAM upayogI parivartana karyA hoya evuM mAnavuM ucita che, to ja bhagavAnanA zAsanakALamAM thayelAM zramaNopAsaka ke zramaNa zramaNIonA jIvana varNano A aMga zAstromAM AvI zakyAM hoya. AvuM na karyuM hota ane dIkSA lIdhAM pachI gaNadharoe eka vAra je dvAdazAMgInI racanA karI te sthAI rahI hota, to arjunamALI, AnaMda vagere zrAvako, gautama gaNadharanA mitra khaMdhaka sanyAsI, sUryAbhadeva dvArA batAvelA nATako, gautamasvAmI dvArA karavAmAM Avela hajAro prazna, koNika, zreNika rAjA Adi $ $ $$ Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 38T T jIvI mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgamanavanIta saMbaMdhI ghaTanAo ItyAdi varNano A zAstromAM na AvyAM hota !! kema ke A badhI ghaTanAo dvAdazAMgInI racanA pachI ja ghaTita thaI hatI. eTale evuM svIkAravAmAM jarA paNa khacakATa na hoI zake ke sudharmA gaNadhare sUtromAM puna:saMpAdana jarUra kareluM che. eja punaHsaMpAdanamAM bhagavAnanI dezanArUpa keTalAMka viSayone temaNe praznavyAkaraNa sUtramAM gUMthita karI dIdhAM ane te adhyayananuM nAma "mahAvIrabhASita" evuM rAkhyuM. sAthe-sAthe tyAM "Ayariya bhASita" ane "RSi bhASita" nAmanA adhyayana paNa racavAmAM AvyA hatA. A nAmo ThANAMga sUtranA dasamA ThANAmAM, praznavyAkaraNa sUtranA adhyayanarUpe gaNAvyA che. tethI praznavyAkaraNa sUtranA viccheda karyA pachI te ja adhyayanomAMthI A uttarAdhyayana sUtranI saMkalanA karavAmAM AvI che. jemAM zreSTha adhyayanonuM saMkalana paNa che ane bhagavAna mahAvIra bhASita adhyayanothI saMbaMdhita hovAthI temanI aMtima dezanA sAthe ene joDI devAmAM AvelA che. A rIte uttarAdhyayana sUtra paNa paraMparAthI gaNadhara racita ja che. je prakAre nizIthasUtra AcArAMga sUtrathI juduM pADeluM adhyayana hovAthI gaNadhara racita ja che, tevI ja rIte uttarAdhyayana sUtra paNa praznavyAkaraNa sUtrathI kADhIne jUduM vyavasthita racAyeluM sUtra che. - @ @|| dazavaikAlika sUtra vArtA] 6 che ) jijJeza - dazavaikAlika sUtranI racanA zabyabhava svAmIe potAnA putra "manaka' mATe karI hatI? jJAnacaMda - kahevAya che ke potAnA putranuM cha mahinAnuM alpa AyuSya jANIne zaabhavAcArye dazavaikAlika sUtranI racanA karI ane tenA divaMgata thayA pachI punaH te sUtrane vilIna karavAno saMkalpa karyo. tyAre saMghe atyaMta Agraha karyo ke teo tene svataMtra sUtra rUpe rAkhe ane tene vilIna na kare. saMgha dvArA karAyela e AgrahanA svIkAranA phaLa svarUpe A dazavaikAlika sUtra upalabdha rahyuM che. A ghaTanAkramamAM paNa aitihAsika kalpita kalpanAono prabhAva ja vadhAre jaNAya che, vAstavikatA hovA jevuM lAgatuM nathI. sUtra banAvavuM ane tene vilIna karavuM e to bALakonA khela jevuM kahevAya. rathanemi ane rAjamatinI ghaTanAyukta viSaya tathA madhasevana karanArA kapaTI sAdhuonuM vistRta kathana, vagere varNano " manaka mATe hoya tevuM aprAsaMgika ja lAge che. ataH A manaka saMbaMdhI kathAnaka tathA sthUlibhadranI bahenanuM mahAvidehamAM jaIne cUlikA lAvavA saMbaMdhI kathAnako vagere seMkaDo varSa pachI itihAsanI kalpanAo karanArA vidvAnonI potAnI buddhinI upaja hoya tevuM jaNAya che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 39 dazavaikAlika ane uttarAdhyayana sUtranuM ja svarUpa ane mahatva Aje upalabdha che te niyukti bhASyakAranA samaye paNa hatuM. te vyAkhyA graMthomAM jyAM sAdhunA adhyayana krama saMbaMdhI kathana karavAmAM AvyuM che, tyAM vyAkhyAkAroe batAvyuM che ke AcArAMga nizIthanA adhyayana pUrve dazavaikAlika ane uttarAdhyayana sUtrano adhyayana krama che ane tenAthI pUrve Avazyaka sUtrano. tethI A vAta spaSTa che ke A baMne sUtro navadIkSita kedIkSArthInA prAraMbhika adhyayananA upayogI sUtro che ane vyAkhyAkAroe tene adhyayana kramamAM niyukta paNa karelA che. bhadrabAhusvAmI dvArA vyavahAra sUtramAM je adhyayana krama sUcavelo che temAM A upayogI ke ati upayogI sUtronuM kathana karavAmAM AvyuM nathI. tenuM kAraNa e ja hoI zake ke A baMne sUtra vyavahAra sUtranI racanA pUrve nahIM banyAM hoya. emAM uttarAdhyayananI nahIM banyAnI vAta to samajAI gaI che ke ene mATe koI sUtrakartA AcAryano nirdeza itihAsamAM paNa nathI. paraMtu dazavaikAlika sUtranA racanAkAranA rUpamAM zaAbhavAcAryanuM nAma maLe che ke je bhadrabAhu svAmI karatAM ghaNAM samaya pahelAM thaI gayA hatAM. A prakAre upalabdha varNana dhAraNA anusAra dazavaikAlika sUtra bhadrabAhunA samaye upalabdha hatuM. tema chatAM ATalA upayogI ane pracalita sUtrano temaNe adhyayana kramamAM ullekha nathI karyo, jyAre potAnA banAvelA dazAzruta skaMdha, bRhatkalpa ane vyavahAra sUtrane adhyayana kramamAM rAkhI dIdhAM. arthAt potAnA pUrvaja prAmANya puruSo dvArA racita A mahatvazIla upayogI tathA pracalita dazavaikAlika sUtrane adhyayana kramamAM niyukta na karavA pAchaLa temano Azaya zo hoI zake te vicAraNIya prazna che. AnI vicAraNAthI ja e phalita thAya che ke uttarAdhyayana sUtranI jemaja dazavaikAlika sUtra paNa bhadrabAhu svAmI dvArA vyavahAra sUtranI racanA karyA pachI ja koIke banAvyuM haze paraMtu kathAomAM kyAreka koIke zayyabhavAcAryanI sAthe saMbaMdha joDI dIdho haze athavA to bhadrabAhu pachI zaabhava nAmanA anya koI zramaNa thayA hoya jeNe dazavaikAlikanI racanA karI hoya ane te bhadrabAhunI pUrve thayelA prasiddha zayyAvAcAryanA nAma sAthe joDAI gaI hoya. tema thavuM asaMbhava paNa nathI kemake vIra nirvANa agiyAramI sadImAM racAyelI niyuktio ane teja sadImAM thaI gayela varAha mihira ane bhadrabAhunI kathA vIra nirvANanI trIjI sadImAM thayela bhadrabAhunA varNana sAthe mizrita thaIne pracArita thaI gaI ane aMte durAgrahamAM paDI gaI. jene AgamoddhAraka dhuraMdhara vidvAna zrI puNyavijayajI maMdira mArgI anveSaka zramaNe potAnI bRhatkalpa bhASyanI prastAvanAmAM svIkAra karela che ke A rIte nAmanI samAnatAnA kAraNe ahIM-tahIMnA kathAnaka varNana ghaTanA mizrita thaI gayAM che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta vAstavamAM prathama bhadrabAhu svAmI traNa cheda sUtronA kartA alaga che. te 14 pUrvI hatAM ane varAhamihiranA bhAI niyukti kartA tathA bhadrabAhu saMhitA banAvanArA jyotiSa vettA bhadrabAhu alaga che, je vIra nirvANa agiyAramI sadImAM thaI gayA. tethI aitihAsika keTalIya kathAo kalpita che, keTalIka bhramita tathA kALa doSa ane nAma sAmyatAne kAraNe vikRta banI gaI che. eTale tenA saMbaMdhamAM ciMtana anuprekSaNanuM haMmezAM sthAna rAkhavuM joIe. paraMtu koI paNa ghaTanAnA viSayamAM atyaMta Agraha ke durAgraha rAkhavo joIe nahIM. sAra e che ke uttarAdhyayana sUtra tathA dazavaikAlika sUtra 14 pUrvI zrI prAcIna bhadrabAhunA samaye tathA vyavahAra sUtranI racanAnA samaye upalabdha na hatA paNa pAchaLathI temanI racanA thaI che. e ja vadhAre saMgata lAge che. 0 0 0 naMdIsUtranI gAthA saMbaMdhI vArtA | 0 2 jiza - nadI sUtranI 50 gAthAo koNe banAvI che ? jJAnacaMda -e gAthAomAM je pacAsamI gAthA che temAM spaSTa ullekha che ke A huM kAlikazrutanA anuyogadharone namaskAra karIne have jJAnanI prarUpaNA karIza. A vAkyathI e phalita thAya che ke naMdI sutranA jJAna viSayanI gUMthaNI karanArA zratadhara ja A pa0 gAthAonA racanAkAra che. kema ke pacAsamI gAthAnI A prakAre guMthaNI anya koI na karI zake. tethI A pa0 gAthA paNa maulika nadI sUtranuM ja eka aMga che ema samajavuM joIe. jijJeza:- keTalIka paraMparAomAM akALe ane asajhAyanA samaye paNa naMdI sUtranI A 50 gAthAono tathA dazavaikAlikanI baMne cUlikAono svAdhyAya karavAmAM Ave che, te ucita che? jJAnacaMda:- A viSayamAM ema kahevAya che ke ukta gAthAo ane cUlikAo maulika nathI. racanAkAra sivAya koInA dvArA banAvIne joDI devAmAM AvI che. paNa AvI mAnyatA bhramita ane anucita che. naMdIsUtra tathA 50 gAthAnA kartA dUSyagaNinA ziSya devavAcaka zrI devardhvigaNi kSamAzramaNa che ane dazavaikAlika sUtra ane baMne cUlikAnA kartA AcArya zaabhava che, evuM dazavaikAlika cUrNi kartA zrI agatsyasiMha sUrie mAnya karela che. paraMtu mahAvidehathI tene lAvavA saMbaMdhI kalpanAno leza mAtra izAro paNa temAM karyo nathI. pariziSTa parva ane Avazyaka cUrNi Adi graMthomAM mahAvidehathI cUlikA 2 athavA 4 lAvavAno ullekha che, je ukta agatsyacUrNi pachI ghaNA samaya bAda racAyelAM graMtha che. A rIte maulika sUtranuM aMga hovAthI svAdhyAyanA niyama naMdIsUtranI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 41 gAthAo ane cUlikAone mATe samAna ja che. eTale asvAdhyAya ke akALamAM teno svAdhyAya karavo te sarvathA anucita ja che ane evuM karavAthI, nizItha u. 19 nA anusAra prAyazcitta Ave che. vizeSa mATe juo- agatsya cUrNi. che graMthonA vAMcananI vAta che che - jigneza - graMthomAM ItihAsamAM amAnya ke asatya tattvo Ave che mATe tenuM adhyayana karavuM joIe nahIM ane te graMthomAnI koIpaNa vAtano svIkAra karavo joIe nahIM. phakta Agamo ja vAMcavA joIe ane temAM AvatA tattvone ja mAnavA joIe. tyAre to devartigaNinA sAnidhyamAM zAstronuM vyavasthita lekhana karavAmAM AvyuM hatuM tema paNa na mAnavuM joIe kema ke te paNa ItihAsanA graMthonuM ja varNana che !! jJAnacaMda - sAmAnya sAdhunuM pratyeka adhyayana guru AjJA tathA guru nizrAthI thAya che. viziSTa prajJAvAna vicakSaNa viveka buddhivALA zramaNa pratyeka Agama graMtha, vyAkhyA, nibaMdha ItihAsa vagerenA adhyayanathI jJAna prApta karI zake che. koI vyaktinA badhA vacano, badhI racanAo pUrNa apramANika nathI hotI ane koIpaNa graMthanA badhA vAkyo, badhA tattvo asatya thaI jatAM nathI. pUrNa pramANikatA to sarvajJonI ja che. tema chatAM chavAsthonI saMgati, sevA, pravacana zravaNa tathA dharmalAbha potAnA kSayopazama anusAra levAno niSedha nathI karI zakAto ke Ato pUrNa pramANika puruSa nathI! evuM mAnavAthI to tIrthakaronuM zAsana kyAranuMya chinna-bhinna thaI gayuM hota ke chAsthonI saMgati ja na karavI paraMtu evuM thatuM nathI. eTale koI paNa jaina sAhityamAMthI jJAna prApta karavAnuM ke chAstha zramaNo pAsethI jJAnopadeza prApta karavAnuM ke pachI vizeSa pramANika AgamonA AdhAre ciMtana karavAnuM, satya tattvano svIkAra karavAnuM vagere kyAreya anucita hoI zake nahIM. eTale je paNa pUrvAcAryonuM saMkalana, saMgraha, itihAsa Adi koI paNa Agama siddhAMta tarka ke vyavahAra AdithI virUddha na hoya to tene na mAnavAnI preraNA karavI kadApi ucita nathI. eTale devaddhigaNinA sAnidhyamAM AgamonuM vyavasthita lekhana thayuM. A saMgata ane aviruddha tattvane na mAnavAno koIpaNa hetu nathI. AvA vyartha kutarka - paNa na karavA joIe. i | digambara mata vArtA che ? jijJoza - digambara jaina dharma ane zvetAbaMra jaina dharmamAM sAco ane Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanItA prAcIna dharma kayo che? jJAnacaMda :- ApaNA aneka AgamomAM zvetAMbara(vastradhArI) ane digaMbara (nirvastra) zramaNa, tema baMne prakAranA zramaNo thayA hoya tevuM spaSTa varNana keTalIka jagyAe Ave che. eTale ApaNA zvetAMbara Agama anusAra to baMne prakArano dharma tathA sAdhu jIvana tIrthakara prabhunI AjJAmAM che. paraMtu vartamAnamAM digaMbara kahevAtAM keTalAka ekAMtika Agraho acita che ane te kasoTI para kharA utaratA nathI. te keTalAka ekAMtika Agraho A pramANe che- (1) vastra sahitano mokSa thato nathI, te paNa eTale sudhI ke sUtarano eka tAra paNa koI pAse hoya to te mukta thato nathI (2) Agamo badhA viccheda gayA che (3) bhojana saMbaMdhI keTalAya prakAranA zuci dharmIpaNAnA AgrahonA spaSTIkaraNa AgaLa A ja prakaraNamAM che (4) strIne saMyama ke mokSa prApta nathI thato. vicAraNA :- (1) digambaronA mAnya graMthamAM 15 bhede siddhamAM "strI liMga siddhA" mAnya karela che. te strIliMga tyAre ja hoya zake- kAM to strInuM zarIra hoya athavA strI vezanA kapaDA paheryA hoya. A baMne avasthAmAM siddha thavA para ukta Agraha naM.-1 ane 4nuM svataH khaMDana thaI jAya che. A pramANe navA Agama banAvyA pachI paNa teo potAnA durAgrahanI rakSA karI zakyA nathI; A ja chagha doSanuM pariNAma che. (2) eka hajAra varSa sudhI pUrvajJAna tathA ekavIsa hajAra varSa sudhI bIjA Agama jJAna raheze tevuM bhagavatI sUtramAM jaNAvyuM che, mATe Agama vicchedavAnI vAta paNa asaMgata che. tarka- upalabdha bhagavatI Adi badhA Agama navA banAvela che, gaNadhara racita to badhA naSTa thaI gayA che, to temAM kahela vAtanI pramANikatA zuM? samAdhAna- pahelI vAta e ke kaMThastha paraMparAmAM ATaluM jaldI badhA Agama jJAnanuM naSTa thavuM saMbhava ja nathI. tema chatAM je samaye badhA Agama naSTa thaI gayA hatAM to bacyuM zuM hatuM? kAMI nahIM ! to e samayanA badhA zramaNa-zramaNIo ajJAnI thaI gayAM hatAM? agiyAra aMga ke daSTivAda kAMI bacyuM nahotuM? to e samaye jeNe paNa digaMbara hovAno Agraha calAvyo athavA digaMbaranA navA zAstro racyAM te zramaNa zuM Agama jJAna rahita ajJAnI hatAM? to pachI e ajJAnIe banAvela graMtha ke calAvela dharmano zo vizvAsa? vaLI jo ema kahIe ke e digaMbara saMtane pUrvonuM jJAna hatuM to e paNa asaMgata kathana che. kema ke AcArAMga vagere badhA ja maukhika aMga zAstra jJAnano viccheda thaI jAya to pUrvajJAna rahevAno savAla ja nathI thato. pahelAM pUrva jJAna ja naSTa thAya pachI aMgonuM jJAna to ghaNAM samaya sudhI cAle che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka aitihAsika saMvAda pariziSTa digaMbara dharmano ekAMtika Agraha karanArAoe navA zAstro banAvyA e to nizcita ja che mATe teo jJAnI to hatAM ja. eTale saMpUrNa Agama jJAnano viccheda thayo e kathana to nirarthaka ja sAbita thAya che. jethI upalabdha bhagavatI AcArAMga vagere Agamokta tattva pramANika ja rahyAM che. 43 zaMkA-- have tulanA evI karavI joIe ke zvetAMbara Agama vastranA AgrahamAM paDavAthI banyA che ke digaMbara Agama ? ane konA Agama svAbhAvika rIte ja pahelAMthI cAlatAM AvyAM che ? samAdhAna- A eka svAbhAvika tathya che ke je vyakti potAnA ekAMtika durAgrahathI koI zAstranI racanA kare to temAM (1) te pratipakSanuM maMDana nahIM ja kare (2) pratipakSanuM khaMDana avazya karaze. A baMne dUSaNa zvetAMbara mAnya AgamomAM hajAra vAra zodhavAthI paNa maLaze nahIM. zvetAMbara Agama AcArAMga vageremAM digaMbara arthAt sAdhunA vastra rahita rahevAno kyAMya niSedha nathI ke khaMDana paNa karyuM nathI. enAthI ulaTuM A AgamomAM ghaNI jagyAe acela nirvastra rahevAnI preraNA maLe che athavA nirvastra rahevuM zreSTha che evo spaSTa ullekha maLe che. AthI koIpaNa sAmAnya buddhivALA ke viveka rAkhanArA e samajI zake che ke A zvetAMbara mAnya Agamo, digaMbara ke zvetAMbara rUpa be bheda hovAthI digaMbaronA virodhamAM ke zvetAMbaronA AgrahamAM nathI banyA. A AgamonuM aMtara nirIkSaNa karatAM ema spaSTa samajAya che ke A Agamo digaMbaramAMthI zvetAMbara banelA durAgraha prerita sAdhuoe nathI banAvyAM paraMtu baMne prakAranA dharmane mAnya syAdvAdamaya avasthAmAM banelA che. arthAt vItarAga prarUpita gaNadhara racita ja A Agamo che; A zvetAMbara AgamomAM acela nirvastra rahevAnI ghaNI ja prazaMsA karavAmAM AvI che ane tenA mahAna lAbho paNa darzAvyA che. A AgamomAM sarcalakalpa ane acelakalpa baMnenuM spaSTa mizrita varNana che. te jovAthI e sahaja anumAna thAya che ke A Agamo niSpakSa anAgraha avasthAmAM banyA hatAM, jemAM pakSa ke vipakSa avasthAnI sheja paNa gaMdha nathI. eTale digaMbara dharmamAMthI zvetAMbara dharmanA AgrahamAM paDavAvALA kyAreya AvI niSpakSa AgamonI racanA karI na zake. teo ema ja kahe che ke anete lAdhaviyaM Agama mALe pasanthe mavad arthAt nirvastra rahevAthI dravya bhAvathI laghutAnI upalabdhi thAya che mATe nirvastra rahevuM uttama, zreSTha che ! A rIte vicAraNA, samIkSA, tulanA karavAthI e spaSTa thAya che ke A zvetAMbara Agama navA kalpita banyAM nathI paraMtu gaNadhara paraMparAthI prApta prAcIna Agama ja che. eTale bhagavatI sUtrokta tathya sAcuM che ke ekavIsa hajAra varSa Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 44 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jainAgama navanIta sudhI Agama jJAna ane jina zAsana cAlaze ane eka hajAra varSa sudhI pUrvanuM jJAna cAlyuM hatuM. jyAre digaMbara to vIra nirvANanA thoDA samaya pachI ja saMpUrNa Agamo viccheda gayA tevuM kahe che! digaMbara AgamomAM strI muktino niSedha tathA khaMDana maLe che. vastra rAkhavAno niSedha maLe che, vastrathI ke strItvathI mukti na maLe, saMyama paNa na AvI zake evA Agraha bharyA tattva digaMbara graMthomAM ja maLaze. jethI spaSTa samajAya che ke vAstavamAM temanA Agamo AvA ja koI durAgrahamAM paDavAthI potAnA durAgrahane puSTa karavAnA lakSyathI banAvyAM che. (3) digaMbara sAdhuoe potAnA AhAra grahaNamAM abhigrahonA evA DhaMga apanAvI rAkhyA che ane zuci dharmapaNAnA kAyadA pakaDI rAkhyA che ke jethI teone haMmezAM mahAna AraMbha, samAraMbha, hiMsAnA preraka, anumodaka banavuM paDe che. eSaNA samitinA maulika saiddhAMtika niyamono to temaNe khAtmo bolAvI dIdho che. A rIte temanuM AhAramaya jIvana bhagavaAjJAthI, ahiMsA siddhAMtathI ane prathama mahAvratathI koso dUra bhAge che tathA te AhAra aneka kaDhaMgA kaSTaprada niyamothI saMkalita thaI gayo che. jethI karIne bhakta loko te kaSTaprada kaThinatAnA cakkarathI prabhAvita banIne maulika doSa tathA saMyama, samitithI viparIta, siddhAMtathI viparIta tathA bhagavada AjJAthI viparIta, AcaraNane samajI zakatA nathI ke potAnA sAdhu traNa karaNa, traNa yogathI ahiMsA mahAvratathI keTalA patita thaI rahyA che? ane pote paNa ajJAna tathA mohadazAmAM paDIne potAnA sAdhuone keTalA patita karAvatA jAya che !! vAstavamAM jovA jaIe to A digaMbara sAdhuo mATe kyAreka eka gharamAM to kyAreka pa-10 gharomAM agni pANI vanaspatinuM vividha prakAre pApa karavAmAM Ave che, tyAre koI gharamAM temanuM khAvAnuM bane che. A sAdhuo mATe ja kUvA AdimAMthI pANI lAvavuM, anAja daLAvavuM, badhA vAsaNa Adi dhovA, svataMtra cUlA saLagAvavA, dUdha vagere sAmAna temanA mATe ja spezyala lAvavo, phaLo lAvavA, temanA mATe ja sudhAravuM, vaLI temanA niyamone yogya strIo ja tyAM snAnAdi karIne hAjara rahe, makAnanI jagyA ghoIne svaccha rAkhe vagere ghaNI hiMsAmaya pravRtti prakriyAo karavAmAM Ave che. AvI taiyArI aneka gharomAM karI rAkhavI paDe che. vaLI temanA abhigraha mATe cAlatI keTalIka prathA gRhastho kare che, jema ke pANI bharelo kaLaza lAvo, temAM gulAbanuM phUla nAkho, zrIphaLa lAvo vagere zuM zuM nathI karatAM! eTaluM badhuM kare tyAre teonA abhigrahapUrNa thAya che. AvA prakAranA abhigraho rAkhavA ane lokomAM teno pracAra karavo, vaLI te abhigrahonI pUrti mATe loko ATalI badhI pravRtio kare, e koI jinAjJA nathI. abhigraha to Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa nirvadha hoya ane jyAre saMyoga svAbhAvika rIte maLe tyAre pUrNa thAya to ja te bhagavadAjJA gaNAya che. 45 A prakAre digaMbara sAdhuonI AhAra vidhi, eSaNAnA AdhAkarmI, auddezika, krIta, abhihaDa Adi aneka doSono bhaMDAra banI gaI che. jyAre dazavaikAlika sUtramAM batAvyuM che ke 'aho ! mokSanA sAdhana bhUta dehane dhAraNa karavA mATe bhagavAne kevI nirvadha pApa rahita AhAra vidhi batAvI che.' AhAra karatI vakhate bhikSue A prakAre ciMtana manana karavuM joIe. jyAre AnAthI bilakula viparIta ja digaMbara munionI AhAra vidhi banelI che. A vikRtinuM kAraNa paNa temanI ekAMtika durAgraha vRtti ja che arthAt A lokoe zucimUlakatAno Agraha vadhAre vizeSa rUpathI pakaDI rAkhyo che. abhigraho ane ghaNA anAvazyaka tathA jAte ghaDelA niyamo, abhigraho kAyama karI nAkhyA che. A kAraNothI digaMbaronI kaSTamaya sAdhanA paNa saphaLIbhUta nathI thatI. kemake aneka saiddhAMtika dUSaNa temAM ghusI gayAM che ane teo durAgrahamAM paDI gayA che. eTale uttarAdhyayana sUtramAM kahevAmAM AvyuM che ke-- koI mAsa-mAsakhamaNanI vikaTa tapasyA kare, pAraNAmAM phakta kaNa mAtrano AhAra kare, AvI kaSTamaya sAdhanA kare to paNa te jinokta dharmarUpa pUnamanI sAme amAsanI barobara paNa nathI. tethI phakta kaThinatA ja kalyANa mArga nathI banI zakatI paraMtu tenI sAthe saiddhAMtika surakSA hovI nitAMta jarUrI che. sAdhu jIvanamAM saiddhAMtika tattva, ahiMsA ane eSaNA samiti paNa pramukha aMga rUpa che. jeno atyadhika bhaMga digaMbara saMtonI AhAra vidhimAM thAya che. eTale temanA AhAra saMbaMdhI kaThina niyamo tathA zuci dharmIpaNAno Agraha jinAjJAthI bahAra che, jyAre teone to temAM ja prabhunI AjJA hovAno khyAla che. A vicAradhArAthI pAThaka svayaM samajavAno prayatna kare ke digaMbara ane zvetAMbara dharmamAM prAcIna ane samIcIna(satya) dharma karyo che !! jijJeza :- A digaMbara dharma koNe ane kema calAvyo ? jJAnacaMda :-- Ama to bhagavAnanA zAsanamAM vastra yukta ane vastra rahita baMne prakAranA sAdhako hatA. paraMtu eka vakhata(vIra nirvANa saMvat 09mAM) 'zivabhUti' nAmanA eka zramaNane rAjAnI prasannatAthI eka ratnakaMbala maLI. te zramaNane emAM atyaMta moha thaI gayo. jenuM nivAraNa karavA gurue tenA aneka TukaDA karI ne badhA sAdhuomAM vaheMcI dIdhA, e khabara jyAre zivabhUtine paDI tyAre ekadama azAMta banI teNe badhAne spaSTa jaNAvI dIdhuM ke 'vastra che tyAM ja Asakti che Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta mATe sAdhue vastra rAkhavA joIe nahIM', Ama kahI temaNe potAnA tamAma vastro utArI nAkhyA ane nagna avasthAmAM cAlavA mAMDyA. A rIte dharmamAM ekAMta nagnatvanI prarUpaNA zarU karI. temanI sAdhvI banela bahena paNa temanA pakSamAM AvIne nagna rahevA lAgI paraMtu te lAMbA samaya sudhI nirvastra na rahI zakI. eTale zivabhUtie be prarUpaNA zarU karI- (1) vastra sahita mukti nathI ane (ra) strIne saMyama ane mokSa nathI maLato ane jyAre AgAmomAMthI A siddhAMtonuM khaMDana thavA lAgyuM ane potAno Agraha apramANika thavA lAgyo tyAre A zAstrone ja khoTA ane kalpita gaNAvIne zivabhUtie navA ja graMthonI racanA potAnI marajI pramANe karI nAkhI. A rIte digaMbara dharmanI zarUAta thaI. te samaye graMthonI racanA maukhika ja ziSya praziSyomAM cAlatI hatI. zvetAMbara Agama lekhana pachI vIra nirvANa saMvat 1000mAM kuMdakuMdAcArye digaMbara graMthonI likhita racanA karI. chichachachu mUrtipUjaka dharma vArtA @i(r)(r)Di, jijJeza - jaina dharmamAM maMdira ane mUrtipUjA keTalA prAcIna che? zuM tIrthakaronA samayamAM paNa temanA maMdira tathA temanI pUjA karavAmAM AvatI hatI? jJAnacaMda - koI paNa vyaktinA mAtA-pitA hayAta hoya ane paraspara bahuja prema bhakti hoya to paNa putra-pitAnI mUrti banAvI roja temanI pUjA nathI karato ane pitA paNa putrane kahetA nathI ke dikarA roja uThIne pahelA mArI mUrtinI pUjA karI vAstavamAM AvuM saMbhavI zake nahIM. eTale bhagavAnanI upasthitimAM to temanuM maMdira ane tenI mUrti pUjA hatAM ja nahi arthAt amUrtipUjaka dharma ja tyAre hato. AgamomAM koNikanI bhagavAna mahAvIra pratyenI atyadhika bhaktinuM varNana che, tenA keTalAya saMdezavAhaka hatA, je bhagavAnanI nitya khabara laI teno saMdezo koNikane pahoMcADatA hatA. A bhakti varNananI sAthe kyAMya paNa evuM varNana nathI maLatuM ke te nitya bhagavAnanI mUrtinI pUjA karatA hatA. koNikanuM gharamAM beThA beThA prabhune vaMdana karavAnuM varNana che paNa tyAMya mUrtinuM nAmanizAna nathI ! koNikanI apAra rAjyaRddhi saMpadAnuM vistRta varNana AgamamAM che paraMtu tyAM kyAMya maMdira ke seMkaDo jinAlaya teNe baMdhAvyA evuM varNana nathI. upAsakadazAsUtramAM dasa zrAvakonI gRhasaMpadAnuM vistRta varNana che. zrAvakanA aneka guNo, kartavyo, kriyA kalAponuM varNana che, niyama vratonuM varNana che, teonI Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 4 vyaktigata pauSadhazALAonuM varNana che, paraMtu kyAMya paNa temAM mUrti pUjana karavAnA niyamanuM ke mUrti pUjA roja karatA hatA tevuM athavA teoe maMdira bAMdhyA ke tenA pUrvajoe baMdhAvyA ane temaNe jIrNoddhAra karAvyo vagere koIpaNa bAbatonuM varNana nathI. anya AgamomAM paNa aneka zrAvako ane bhagavAnanA upAsakonuM varNana che. temAM paNa kyAMya tIrthakaronI mUrti pUjananuM varNana nathI. paraMtu mUrtipUjakone koIpaNa Agama varNita zrAvaka jIvanamAM AvuM varNana na maLatAM; bhoganA niyANA karela ane te niyANAthI abhibhUta banela mithyAdaSTi avasthAmAM rahelI draupadI dvArA lagnanA prasaMge kAmadevanI mUrti pUjA karatA hovAno pATha AgaLa dharIne saMtoSa mAnavo paDe che. paNa koI saMpattizALI zrAvakanA ke jenI rAjAnA maMdira ke mUrtionA DhagalA che tevA varNano AgamamAMthI teo batAvI na zake ! bhagavAnanA samayamAM ke gautama svAmInA upadezamAM ATalA gAmomAM ATalA jinamaMdiro banyA, ATalAno jIrNoddhAra thayo, evo Acho izAro paNa AgamomAM jyAre A lokone na maLI zakyo tyAre A mUrtipUjaka loko zAzvata sthAno, parvato ane devalokanA varNanane AgaLa karIne saMtoSa mAne che, jyAre zAzvata mUrtio koI vyakti vizeSanI hoI zake kema ke vyakti to azAzvata che ane te mUrtio zAzvata che, vaLI vyaktinI mUrti to kyAreya paNa banI zake jyAre zAzvata mUrtio koIe banAvela nathI tema sUtramAM kahyuM che. to jo koIe A mUrtio banAvI nathI, koI vyakti vizeSanI nathI to te tIrthakaranI mUrti hoI ja na zake! ane jo tIrthakaranI mUrti na hoya to tenI tathA mUrtinI pUjA karavAthI jaina dharmano koI saMbaMdha ja na hoI zake ane jyAM tIrthakara ane jaina dharma saMbaMdhI koI vAta ja na hoya tyAM tIrthakaronA guNovALA NamotthaNanA pAThanI zI levA devA? arthAt e zAzvata mUrtiono tIrthakara, ke tIrthakara dharma tathA NamoNathI koI saMbaMdha na hoI zake. tethI e mUrtionuM pUjana janma samaye karavAno devono jItAcAra-laukikakRtya ja che. e laukika kRtyamAM te devo zAzvata mUrtio sivAya devalokanA badhA sthAno, divAlo, daravAjAo, vAvo vagerenI paNa pUjana vidhi kare che. pachI te samyam daSTi hoya ke mithyAdaSTi! laukika kRtya karavAmAM teo svataMtra che, jyAM sudhI ke te loka vyavahAramAM hoya che. yathA- ahevaka zrAvakanI dharma zraddhAne devo paNa vicalita nhotA karI zakyA tema chatAM laukika kRtyanA sthAne te aInaka zrAvake paNa yAtrAnI pUrve vahANanI pUjana vidhi karI hatI, evuM jJAtA sUtramAM varNana che. A prakAre AgamomAM zrAvakonA ghaNA badhA varNanomAM kyAMya paNa maMdira banAvavA saMbaMdhI ane tIrthakaranI mUrtinI pUjA karavA vagere bAbatonuM varNana nathI maLatuM tethI A mUrtipUjakone mithyASTi draupadI ane devonA jItAcArano pATha Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta : = ja hAthamAM Avyo che. pachI zuM joIe ? jANe ke-- mila gayA cAlu LA toDA, ghaTe phira lagAma aura ghor3A / mUrtipUjA dharma jaina siddhAMtothI viparIta dharma che. temAM anAvazyaka hiMsA kRtyonI dharmanA nAme preraNA maLe che. paryuSaNa jevA ane saMvatsarI jevA, mahAna dhArmika, ahiMsaka parvanA divasomAM paNa hajAro lAkho phUlothI anaMta jIvonI ghAta phakta dharmanA nAme ja thAya che. seMkaDo hajAro balba, dipaka jalAvIne agnikAyanI tathA macchara, pataMgiyA vi. jIvonI hiMsA karavAmAM Ave che. hajAro lAkho ghaDA pANI DhoLavAmAM paNa dharma mAnavAmAM Ave che. sAthe sAthe nRtya, gAna, vAdana vagere indriyonA poSaNa ane jIva jaMtuonA ghamasANa karIne dharma mAnavAmAM Ave che ! ane tema chatAM ya tyAM ahiMsA paramo dharmanI jaya bolAya che. mUrtipUjaka sAdhu paNa te pApa kAryanA preraka tathA anumodaka hoya che. tyAre vicAro ke temanA traNa karaNa, traNa yogavALA pahelA mahAvratanuM zuM ? A loko atizayoktivaza ema paNa vicAryA vagara lakhI nAkhe che ke eka maMdira bAMdhanArAne ke eka maMdirano pAyo ke temAM eka IMTa nAkhanArAne athavA amuka parvata para caDhanArAne eka bhavamAM mokSa maLe che.' AvI prarUpaNA karanArAne pUchavAmAM Ave ke ATalo sasto mokSa maLe to paisAvALA ke rAjA mahArAjA ATalo kaSTadAyaka saMyama zA mATe svIkAre ? tenA badale ekAda maMdira baMdhAvI mokSa kema na meLavI le ! ane je garIba hoya te derAsaranA pAyAmAM ekAdI ITa rAkhI eka bhavamAM mokSa prApta karI le. pachI to ATalI badhI kriyAo ke niyamomAM, vratonI ke te nimitte thanArA kaSTonI zI jarUra che ? paraMtu evuM saMbhava nathI; A to phakta bhoLA lokone bhramita karavA mATe karAyelI khoTI prarUpaNA che. sAra eTalo ja che ke AcArAMga sUtranA prathama adhyayanamAM evuM spaSTa kahevAmAM AvyuM che ke A saMsAramAM keTalAya loko dharma ane mokSane mATe chakAyanA jIvonI hiMsA karyA kare che. paraMtu e hiMsA temanA mATe ahitakAraka hoya che ane temane bodhi prApti durlabha thAya che. arthAt koIpaNa prakAre, koIpaNa uddezyathI karavAmAM Avela hiMsA ahitakAraka to hoya che paraMtu dharma ane mokSa hoya tevI buddhithI je hiMsAnI pravRttionI vRddhi kare to bhaviSyamAM temane mATe dharmanI prApti thavI paNa durlabha bane che. AvuM kathana aneka vakhata alaga-alaga prasaMgomAM AcArAMga sUtranA eka ja adhyayanamAM karavAmAM AvyuM che. A pramANe jaina dharmamAM maMdira ane mUrtipUjAno dharma prAcIna Agama kAlathI ke Agama sammata nathI paraMtu Agama viruddha, dharma viruddha ane saMyama viruddha tathA ahiMsA siddhAMtanI viruddhamAM che. sAthe sAthe sAdhuonA ahiMsA Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 49 mahAvratano nAzaka che. jigneza - upAzraya ke sthAnaka banAvavAmAM paNa pApa to thAya che temaja sAdhuonI gamanAgamana vagere kriyAomAM paNa pApa to thAya ja che ne? jJAnacaMda - upAzraya ane sthAnaka bAMdhavAmAM pApa che ane tene pApa ja samajavAmAM Ave che, tenAthI mokSa maLe tema na kahI zakAya ane upAzrayanuM varNana to Agamokta zrAvakonA jIvananI sAthe AgamomAM paNa maLe che. jema ke Adarza zrAvaka potAnI pauSadhazALAmAM jaIne pauSadha karatA hatA. aneka zrAvakonI vyaktigata pauSadha-zALAnuM zAstrokta varNana paNa che ane e to potAnA makAnanI jema rahevAnuM Avazyaka aMga mAnavAmAM AvyuM che. paraMtu te Adarza zrAvakonA pauSadha ke dharma karavA mATe maMdira hatA ane teo tyAM jaI pUjA karatA, tevuM varNana koIpaNa zAstromAM nathI. eTale pauSadhazALA kaho ke upAzraya athavA sthAnaka badhA ekArtha paryAyavAcaka zabdo che. maMdira sAthe tenI tulanA karavI ke joDavuM e mahatvapUrNa nathI. - sAdhuonI gamanAgamana vagere kriyA paNa jyAM sudhI jIvana che tyAM sudhI e Avazyaka kriyAo che. teno AgamamAM ekAMta niSedha nathI. tema chatAM te kriyA karatA zramaNo pApa karmono baMdha karatA nathI, evuM spaSTIkaraNa dazavaikAlika sUtramAM karavAmAM AvyuM che. AthI spaSTa siddha thAya che ke gamanAgamana vagere kriyAo sAdhuoe yatanApUrvaka karavI joIe, tevI bhagavada AjJA che. tenI atyAvazyaka ane atyalpa vAyukAyika hiMsAne mUrtipUjAnA ane maMdiranA anAvazyaka pApanI samakakSa joDavuM te samajadArI nathI. A prakAre AgamothI ane siddhAMtothI mUrtipUjA ane maMdira dharmanI satyatA ane prAcInatA siddha thatI nathI. evI sthitimAM mUrtipUjako dvArA potAnA abhiniveSane puSTa karavA mATe keTalIya kalpita kathAo joDavAmAM AvI, itihAsanA bahAne DhaMga-ghaDA vagaranI maMdira ane mUrtionI joDI-joDIne vAto lakhavAmAM AvI. evI joDI kADhelI vAtamAM satya mahAvratanuM paNa devALuM kADhavAmAM AvyuM arthAt je zreNika rAjA vagere keTalIya vyaktiono zAstramAM varNana mujaba maMdira mUrti vagere sAthe saMbaMdha nathI, tyAM gaNi gaNAya nahIM eTalI mUrti saMbaMdhI vAto joDI devAmAM AvI. keTalAya khoTA zilAlekha banAvavAnuM pApa paNa karavuM paDyuM ane tene khodI khodIne bahAra kADhayAnuM batAvI potAnA manane khoTA itihAsothI ja saMtuSTa karavA lAgyA. jijJeza - Avo khoTo jaina dharma kyAre cAlyo koNe calAvyo? jJAnacaMda :- uparokta digaMbara dharmanI jema koI vyaktie koI Agraha vaza A maMdirano dharma nathI calAvyo. paraMtu dhIme dhIme dekhAdekhI-gADariyA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta pravAhanI jema A dharmanI vikRtinuM bIja vadhIne vaTavRkSa thaI gayuM. pachI vyApaka banIne sAdhu sAdhvIomAM ane zrAvaka-zrAvikAomAM vyApta banI gayuM. jiza - khoTo dharma hovA chatAM ATalo adhika vyApaka kema banI gayo? jJAnacaMda - maMdira mArgIoe ahIM-tahIMthI joDI joDAIne eka kalpasUtra banAvyuM che ane tene teo bhagavada bhASita mAne che. temanA priya te zAstramAM ja lakhyuM che ke bhagavAnanA nirvANanA samaye temane bhasmagrahano saMyoga hato, jenA kAraNe bhagavAnanuM zAsana 2000 varSa sudhI vadhumAM vadhu avanati thatuM cAlyA karaze, pachI punaH tenI unnati thaze. A kAraNe temanA te zAstrathI paNa te loko khoTA ane avanata dharmanA bhAgI banyA che. kharekhara jyAre 2000varSabhagavAnanA zAsanane pUrA thayA tyAre unnatirUpe sthAnakavAsI dharmarUpa jaina dharmanuM punarutthAna thayuM. eTale maMdira mUrtinuM ukta badhuM kArya te bhasmagrahanA pratApe thayuM evuM maMdira mArgI lokonA pelA kalpasUtrathI siddha thAya che ane A ja bhasmagrahanA prabhAve madhyakALamAM A maMdiranA kAryane pApakArI mAnanArA koI sAdhu hoya kharA, chatAM paNa temanuM pracAra-prasArarUpe kaMI cAlatuM na hatuM. jijJeza :- evuM koI udAharaNa che ke sthAnakavAsIonA lokAzAhanI pUrve paNa koI sAdhu madira mUrtine nahotA IcchatA? jJAnacaMda - A maMdiramArgI lokoe je pIstAlIsa Agamo mAnya gaNyAM che temAM vicitra tattvothI bharyuM eka zAstra che, jenuM nAma "mahAnizItha sUtra" che. jenuM thoDuM digdarzana A pustakamAM ja AgaLa eka saMkalita nibaMdhanA rUpamAM ApavAmAM Avaze. A mahAnizItha sUtranA pAMcamA adhyayananA 129mAM sUtramAM A prakAre kathana che ke eka samaye AcArya kuvalayaprabha vihAra karatAM-karatAM caityavAsIo maMdiravAsIonA kSetramAM pahoMcI gayA. te maMdiravAsIoe temane vaMdana satkAra karI, utAro Apyo ane yathAsamaye nivedana karyuM ke "Apa atre comAsuM karo, ApanA upadezathI suMdara caityamaMdira banaze ane ghaNo ja lAbha thaze. tyAre te AcArye A prakAre javAba Apyo ke he priyaMvada! bhale A jina maMdiranuM kArya hoya, tema chatAM A pApakArI kRtya che, eTale huM temAM eka zabda paNa nahIM kahuM." A rIte yathAyogya sArapUrNa siddhAMtika vacana niDaratApUrvaka te mithyAdaSTi kuliMgI, sAdhunA liMga mAtranA veSane dhAraNa karanArA sAdhuonI sAme kahyA. AvA hiMmatapUrNa satya siddhAMta kahevAnA kAraNe te AcArya kuvalayaprabhe te samayanA zuddha zreSTha pariNAmo vaDe tIrthakara nAma karma bAMdhI lIdhuM ane saMsArane paritta karI ekabhavAvatArI banyA. arthAt ekabhava devano ane eka bhava manuSyano karIne aMte te AcArya mokSagAmI banaze. A pAchalA aMzano mULa pATha A mujaba che- Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa pa1 tAhe bhaNiyaM teNa mahANubhAgeNa goyamA jahA bho bho piyaMvae ! jai vi jiNAlaye, tahA vi sAvajjamiNaM NAhaM vAyAmitteNa evaM AyarijjA. eyaM ca samaya sArayaraM tattaM jahATThiyaM, avivirIyaM, NIssaMka bhaNamANeNaM tesi micchadiTThI kuliMgINaM sAhuvesadhArINaM majjhe goyamA ! AsaMkaliyaM titthayara nAmakamma goyaM temAM valayAmeLa AriNa, pAmavAva sIko mohiA - mahAnizItha sUtra, adhyayana-pa, sUtra-1ra9. A sUtra haribhadra sUrinA samakAlamAM banyuM haze. kema ke A sUtramAM haribhadrasUrino nAmollekha paNa che. A sUtrane maMdira mArgIo potAnuM Agama mAne che. jyAre sthAnakavAsIo potAnA ura AgamomAM A sUtrane mAnya nathI gaNatA eTale dezavAsIonuM A vyaktigata mAnyatAvALuM sUtra che, je sthAnakavAsIonA lokAzAhanA seMkaDo varSo pahelAM banI gayeluM hatuM. jyAre derAvAsI dharma bhasmagrahane kAraNe vyApaka banela hato tyAre paNa AvA zAstronA pATha banyA che ane AvuM nirbhaya rIte kahevAvALA AcAryonI ja potAnA sUtramAM prazaMsA, guNagrAma karIne tenA dvArA tIrthakara gotra bAMdhIne eka bhava karIne mokSa javAnuM batAve che. eTalA mATe ja upara kahevAmAM AvyuM che ke dekhAdekhI gADariyA pravAhathI aMkurita thaI vaTavRkSa banela A maMdiramArgI dharma che. A sUtramAM eka bIjI mahatvapUrNa vAta paNa che, jema ke- prazra- he bhagavAn ! kuguru kyAre thaze? uttara- he gautama! sADA bAraso varSa vItyA pachI kuguru thaze. A praznottaramAM bhagavAne ema kahayuM che ke temanA zAsananA 1250 varSa vItyA pachI A zAsanamAM kuguru eTale ke khoTA sAdhu thaze arthAt teo khoTuM AcaraNa AcarIne khoTo dharma calAvaze. - have pAThaka ema vicAre ke sthAnakavAsI ane vIra lokAzAha to vIra nirvANanA 2000 varSa pachI thayAM, eTale kuguru ane temano kudharma to te pahelAM ja pragaTa thaI cUkyo hato. kalpasUtra anusAra bhasmagrahanA prabhAvathI avanativALo dharma to A maMdira mArgI dharmane ja kahevAyo che ane 2000 varSa pachI, bhasmagraha dUra thayA pachI dharma unnata thavAnuM je kahyuM che te samaye ja sthAnakavAsI dharma pragaTa thayo che. arthAt maMdira mArgInA vyaktigata A be zAstro (kalpasUtra ane mahAnizItha sUtra) mAMthI je siddha thAya che, te mujaba to temano potAno ja dharma avanativALo ane khoTo dharma che evuM sAbita thAya che ane temanA sAdhu ja kugurunI saMjJAmAM upalakSita karavAmAM AvyA che, temanA ja A zAstromAM !! Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta mATe bahumata ke vyApakatAnA cakkaramAM paDayA vagara UMDA Agama anubhavathI ja dharmanuM mUlyAMkana karavuM joIe. para maMdira mArgIonA A be sUtro sivAya bIjA ghaNA evA graMtho che, jemAM evI aneka zikSAnI ane bIjI paNa mahatvapUrNa vAto karavAmAM AvI che, yathA-- dharmadAsagaNinI 'upadezamAlA' tathA haribhadrasUrinA keTalAka graMtho vagere vagere. jijJeza :-- 'caitya' zabda to zAstramAM keTalIye jagyAe Ave che, teno artha to mUrti maMdira ja thAya che ne ? jJAnacaMda :- eka zabdanA aneka artha paNa thAya che. jema ke seMdhava' zabdano artha ghoDo ane namaka baMne thAya che. eja rIte caitya' zabdanA paNa so thI vadhAre artha zabdakoSamAM batAvyA che ane jainAgamomAM paNa 'caitya' zabdanA ghaNAM artha upalabdha che. jema ke badhA tIrthaMkaronA caityavRkSa kahyAM che, je kevaLajJAna utpatti thayAnA vRkSa che. jyAre tIrthaMkarone tikSuttonA pAThathI vaMdana karavAmAM Ave che tyAre tyAM guNagrAma karatA kahevAya che ke Apa caityavAna cho arthAt jJAnavAna athavA saMyamavAna cho, ahIM jJAna athavA saMyama arthamAM caitya zabdano prayoga thayo che. ema ja, kyAMka bagIcA mATe paNa zAstromAM caitya zabda vaparAyo che. upAsakadazAmAM tIrthaMkaronA sAdhuo mATe caitya zabdano upayoga thayo che. tyAM kahevAyuM che ke AnaMda zrAvaka pratijJA kare che ke anyatIrthionA dharmane aMgIkAra karanArA bhUtapUrva jaina caityone eTala ke sAdhuone paNa huM Adara ke vaMdanAdi nahIM karuM tathA temanI sAthe vArtAlApa paNa nahIM karuM. A rIte 'caitya' zabda aneka arthomAM AgamomAM prayukta thayo che ane ghaNI jagyAe svArthavaza maMdira dharmavALAoe kaMika prakSipta karIne caitya zabdavALA pAThone vikRta banAvI dIdhA che. jUnI prato sAthe meLavavAM jaIe to keTalIye jagyAe temanA AvA kukRtyono pardAphAza thaI jAya che. tema chatAM A loko khUba zAnathI kahyAM kare che ke zAstramAM eka akSara paNa Agho-pAcho karavAmAM mahApApa che, je anaMta saMsArane vadhAre che. paraMtu A vAta phakta bIjAne zikhAmaNa devA mATe ja che. te paNa eTalA mATe ke jethI temanA vikRta karAyelA pAThone koI sudhAre nahIM. jijJeza H- rAjapraznIya sUtranA sUryAbha varNanamAM devalokamAM bhagavAna mahAvIra ane RRSabhadeva bhagavAnanI mUrtio che ne ? jJAnacaMda :- upara batAvI devAyuM che ke devalokanI mUrtio anAdi che, je kyAreya koInA paNa dvArA banAvela nathI hotI ane te koIpaNa vyakti ke tIrthaMkaranI na hoI zake. RSabha ane mahAvIra to A avasarpiNImAM thayA che. jyAre devaloka ane tenI mUrtio to anaMta-anaMta utsarpiNI avasarpiNI kALacakrathI zAzvata banela che. to temAM bhagavAna mahAvIra ke RSabha kevI rIte pravezI zake. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa pa3 rAjapraznIya sUtramAM 108 mUrtionuM varNana che paNa tenA nAmonuM koI varNana nathI ApyuM. paraMtu temAM eka stUpanI cAre tarapha cAra mUrtiono je praznagata pATha che te evI ja corIono pATha che ane temAM ja vartamAnanA cAra tIrthakaronAM nAma joDI devAmAM AvyA che. A vAtanuM spaSTIkaraNa rAyapUsaNIya sUtranA sArAMzanA zikSA ane jJAtavya vibhAganA kramAMka naM.13 para che. juo kathAzAstra khaMDa-1. jillaza :- devalokanI A mUrtionA sthAnane jinAlaya kema kahevAmAM AvyuM che ? jJAnacaMdaH- je rIte caitya zabdanA ghaNAM artho thAya che eja rIte jina zabdanA paNa aneka artha thAya che. jethI jina zabdamAM aneka jAtinA devatAono paNa samAveza thaI jAya che. mukhya vAta to e che ke A zAzvata sthAnone jinAlaya kaho ke siddhAyatana kaho, A koI vyakti vizeSanA hotA nathI athavA kyAreya koInA dvArA banAvelA nathI hotA, eTale A sthAnone saMsAranA koIpaNa muktagAmI tIrthakara Adi sAthe joDavAmAM ajJAnatA ja bhAse che. jigneza :- "jina"nA aneka artha thAya che. paraMtu siddha nA to aneka artha na hoI zake. to e aneka zAzvata sthAnomAM siddhAyatanonuM varNana kema Ave che? jema kedevalokamAM, parvata para, kUTo para ane tichalokamAM aneka jagyA! jJAnacaMda - je saMpUrNa karma kSaya karIne mukta thaI gayA che, tene siddha kahevAmAM Ave che, AvA badhA siddha sAdi anaMta hoya che. pratyeka siddhanI Adi-zarUAta hoya che. jyAre siddhAyatanomAM varNavela mUrtio to anAdi che. eTale te koIpaNa siddha thayela vyaktinI na hoI zake te nizcita che. eTale zAzvata sthAnomAM mUrtio ke sidvAyatananuM hovuM asaMgata che. arthAt zAzvata sthAnomAM koIpaNa vyaktinI mUrti ane tenuM maMdira to hoI ja na zake. kema ke koIpaNa prasiddha vyakti anAdi na hoI zake jyAre mUrtio ane siddhAyatana anAdi che eTale vyakti vagaranI mUrti ane siddhAyatane e to AkAza kusumavat ja, nirarthaka Thare che. vAstavamAM zAzvata sthAno ane siddhAyatanano paraspara koI tAlamela nathI besato. eTale A badhA siddhAyatana ane tenA dekhADelA ADaMbara, pUjA vagere varNano kyAreka madhyakALamAM sUtromAM prakSipta karavAmAM Avela che. vizeSa jJAna mATe Agama sArAMza khaMDa-7mAM jaMbUDhIpa prajJapti sUtranA sArAMza pachI pariziSTa-1 joI levuM. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta mukha vastrikA vArtA jijJeza Hmukha vastikAne bAMdhavI ane hAthamAM rAkhavI A viSayamAM Agama Azaya zuM che tathA prAcIna paddhati kaI hatI ? jJAnacaMdaH- A viSayanuM varNana Agama sArAMzanA cheda zAstra khaMDa-4mAM kareluM ja che. vistRta jANakArI tenA adhyayanathI prApta karavI joIe. mukhya tattva e che ke..... (1) ughADA moMe bolavuM, mukhavastrikAthI mukhane DhAMkayA vinA bolavuM, e sAvadha bhASA che. A prakAre bolavuM koIpaNa sAdhu sAdhvIne kalpe nahIM. A tattvamAM maMdira mArgIo tathA sthAnakavAsIo eka mata che. (2) mukhavastrikA e sAdhunuM Avazyaka upakaraNa che, jenuM prayojana jIva rakSA karavAnuM mukhyapaNe che ane munipaNAnuM paNa A Avazyaka aMga gaNAya che. acela vastra rahita rahenArA sAdhuone mATe paNa mukhavastrikA ane rajoharaNa Avazyaka mAnavAmAM AvyA che. mukhavastrikA bAMdhanArA sAdhuonI mukhavastrikA munirliMganA rUpamAM spaSTa upayogamAM Ave che ane munirliMga rUpamAM dekhAya paNa che. paraMtu mukha para na bAMdhIne hAthamAM rAkhanArAne mATe e rUmAla jevI lAge che athavA colapaTTakamAM laTakAvI devAthI to ghaNIvAra te dekhAtI paNa nathI ane ghaNI vakhata sAdhuone te zodhavA jAya toya kyAMya potAnI muhapatti jaDatI nathI, te vakhate teo cAdaranA pAlavane(pallAne) mukhavastrikA banAvI le che ane derAvAsI sAdhvIo to ghaNe bhAge cAdaranA pAlavane ja mukhavastikAnA sthAne moDhA sAme DhAMkIne bole che, je spaSTapaNe sAdhupaNAnI upekSAnuM kartavya che je mukhavastrikA moM para na bAMdhavAthI thAya che. (3) jIvarakSAno tathA ughADA moDhe nahIM bolavAno je bhagavatI sUtrano sarvamAnya eka mata siddhAMta che, tenuM pAlana paNa mukhavastikAne hAthamAM rAkhIne thatuM nathI. pramANa mATe A eka satya vAta che ke Aje lagabhaga 6000 sAdhu sAdhvI evA che, je mukha para muhapatti bAMdhavAnA badale hAthamAM rAkhe che ane temAMthI kadAca eka paNa sAdhu ke sAdhvI evA nahI hoya jemaNe potAnA pUrA dIkSAkALamAM kyAre ya khullA mhoMe vAta na karI hoya ane Ama bhagavatInA e sarvamAnya siddhAMtanuM ullaMghana na karyuM hoya. basa A ja pariNAma puravAra kare che ke mukhavastrikA mhoM para bAMdhavAthI ja siddhAMtanI sAcI rakSA saMbhavI zake. eTale mukhavastrikA ne mhoM para bAMdhavI e Agama saMmata tathA Agama AjJApoSaka paddhati che ane Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 5 hAthamAM rAkhavI e Agama AjJA viruddha pravRtti che, A ukta pariNAmathI svataH siddha thAya che. Aja paNa seMkaDo derAvAsI sAdhu ane keTalAya AcAryo ughADA mhoM e na bolavuM" e vAta svIkAre che ane tenuM pAlana na thaI zakavAne te potAnI kamajorI che, tema svIkAre paNa che. tema chatAMya keTalAMka rIDhA tarkabAja loko ema paNa kahevA lAge che ke ughADA mhoMe vAta karavAmAM pApa che to khullA nAke zvAsa levAya che tene kema rokazo? A kevaLa kutarka che, kema ke viSaya che khullA moDhe na bolavAno, jene prAcIna maMdira mArge AcAryoe aneka graMthomAM svIkArela che ane Aje paNa pratyakSa seMkaDo sAdhu svIkAre che. (4) mukhavastrikA bAMdhavAthI saMmUrchAima jIvonI hiMsAnuM kathana paNa asaMgata che. kema ke A maMdira mArgI loko ghUMka ane parasevAmAM saMmUrchAima jIvonI utpatti thAya che, tema potAnA manathI mAne che. tema chatAM temane jyAre pUchavAmAM Ave ke 4-5 kalAka sudhI garmImAM vihAra karavAthI tamArA zarIranA parasevAthI cAdara colapaTTA vagere vastro lathapatha thaI jAya che tyAre zuM temAM saMmUrchAima jIvo utpanna nathI thatA? tyAre javAbamAM teo kahe che ke te vastro zarIra para hovAthI zarIranI uSmAmAM saMlagna rahevAthI saMmacchima jIvo utpanna thatA nathI. jyAre te vastrone zarIra parathI kADhIne judA rAkhavAmAM Ave tyAre tenA eka muhUrta pachI ja temAM saMmUrchAima jIvo utpanna thaI zake che, paNa jyAre te zarIra para hoya tyAre saMmUrchAima jIva utpanna thatA nathI. AthI temane kahevAmAM AvyuM ke juo amArI muhapatti to tamArI cAdara ke colapaTTAnI sarakhAmaNIe amArA zarIranI vadhAre nIkaTa che, to temAM lAganArA ghUMkamAM zarIranI uSmAne kAraNe jIva utpatti thAya ke kema? to javAba maLe ke nA, paNa te kholIne rAkho to eka muhUrta pachI emAM saMmUrNima jIva utpanna thAya, to te vakhate temane samajAvAya che ke juo amArI muhapatti bAMdhavAthI Agama siddhAMtanuM pAlana paNa thAya che ane saMmUrchAima jIva paNa utpanna thatA nathI; kema ke te muhapatti haMmezAM moDhA para bAMdhelI ja rahe che. zarIranI uSmAthI jo cAdaracolapaTTAmAM parasevAnAM paNa saMmUrchAima jIva utpanna na thAya to, teja pramANe zarIranI uSmAne kAraNe muhapattimAM paNa thaMka vagerenA saMmUrchAima jIva utpanna na thAya tema mAnavuM Avazyaka thaI gayuM. paraMtu muhapatti divasa bhara hAthamAM rAkhavAmAM saMmUrchAima jIvo utpanna thavAno bhaya paNa nirarthaka ja rahyo ane bedhaDaka ughADA mukhe bolyA karavAmAM jinAjJAno bhaMga thAya te vAta spaSTapaNe svIkAravI ja paDe arthAt muhapatti na bAMdhIne chevaTe to nukasAnImAM ja rahyA. phAyado to temAM kazo ya thayo nahIM. urdu vAraMvAra hAthane UMcA-nIcA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pas mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta | karavAmAM kaSTa paDyuM te vadhAre !! jemAM hAtha halAvavAnI vyartha ajatanA vadhI ane ughADA moDhe na bolavAnI jatanA paNa pUrI na thaI !! (5) AnuM mukhavastrikA ke muhapatti e nAma ja spaSTa rUpe jaNAve che ke te mukha para rAkhavAnuM vastra che. (6) vAstavamAM mukhavastrikA hAthamAM rAkhavI ke moDhA para bAMdhavI evo spaSTa ullekha koIpaNa AgamamAM nathI, tema chatAM A liMganA upakaraNanA upayoganI prAcIna paddhati moDhA para bAMdhavAnI hatI e prAcIna pramANothI siddha che ane zAstrAjJA pAlananA pariNAmathI paNa siddha che. zAstrAjJA pAlananA pariNAmanI siddha thayela bAbato upara kahevAI gaI che. have prAcIna pramANothI siddha thayela vAta A prakAre che- (1) Avazyaka sUtra upara haribhadrasUrinI rara hajAra zloka pramANa TIkA che, temAM lakhyuM che ke liMga vAte mRta sAdhunA mukha para navI muhapatti bAMdhavI. pAThaka vicAre ke marela sAdhu to bolI zakavAnA nathI, na to moDhuM kholI zakavAnA ke na to zvAsa laI zakavAnA, to paNa mukhavastrikA bAMdhavAnuM dhuraMdhara maMdiramArgI AcArya haribhadrasUrie ja lakhyuM che. (2) yoga zAstra pR. 260mAM lakhyuM che ke mukhanI uSNa havAthI vAukAyanA jIvonI virAdhanA thAya che mATe tenI rakSA karavAnA hetuthI muhapatti che. AvuM mahAna AcArya zrI hemacaMdrAcAryanA racela graMthamAM jaNAvyuM che. (3) eziyATIka sosAyaTI kalakattAnA netA misTara harnala sAheba upAsakadazA sUtranI aMgrejI TIkA karatA, gautamasvAmInI mukhavastrikAnA varNana upara ema GUES- A small piece of cloth suspended over the mouth to protect against entrance of any living thing. artha : eka nAno kapaDAno TukaDo moDhA para TIMgADAto hato jethI koI saceta jIva moMmA pravezI na zake, tenI rakSAne mATe. (4) maMdiramArgI devasUrIjI potAnA samAcAra prakaraNa graMthamAM lakhe che kemukhvstrikaa pratilekhya mukhe badhvA pratilekhayaMti rajoharaNaM / artha- mukhavastrikAnI pratilekhanA karIne te pharI mukha para bAMdhIne pachI rajoharaNanI pratilekhanA kare. (5) derAvAsI vijayasenasUri potAnI "hita zikSA pR.38mAM lakhe che ke mukha bAMdhe te mukhapati, heThe pATo dhAra, ati heThe dADhI thaI, jotara gale nivAra. 1ll Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa || pa7 "eka kAne" dhvaja sama kahI, khAMdhe pachevaDI dhAra, keDe khosI kothaLI, nA Ave puNya ne kAma. kerI Ano sAra to e ja che ke muhapatti moDhA para bAMdhavI joIe, bAkI to badhA vividha dUSita prakAro che, jemAM koI puNya arthAt dharma nathI. (6) maMdiramArge AcArya zrI labdhivijayajI harIbala macchI ke rAsa' pR. 73 mAM lakhe che ke sulabha bodhi jIvaDA, mAMDe nija SaTa karma, sAdhu jana mukha muhapatti, bAMdhI kahe jina dharma. 1 ahIM paNa moDhA para muhapatti bAMdhIne jina dharma-jinopadeza karavAnuM kathana che. (7) "sAdhuvidhi prakAzamAM kahyuM che-sAdhu pratilekhanA karatI samaye muhapatti bAMdhI le. (8) maMdira mArgI prabhasUrikRta yatidinacaryA saTIkImAM kahyuM che ke sAdhu zaucAdi jAya tyAre paNa muhapatti bAMdhI le. (9) hemacaMdrAcArya kRta yoga zAstranI kRtimAM kahyuM che ke bhaNatI vakhate ane prazna vagere pUchatI vakhate muhapatti bAMdhIne prazna pUche athavA bhaNAve. (10) maMdira mArga dvArA banAvela "zatapadI' graMthamAM kahyuM che ke upadeza detI vakhate paNa sAdhuoe muhapatti bAMdhavI. (11) "AcAra dinakara maMdira mArgIonA banAvela graMthamAM lakheluM che ke makAnanuM pramArjana karatI vakhate ane vAMcanAdi kAryomAM paNa mAM para muhapatti bAdhe. (12) maMdira-mArgI AcAryoe banAvela bRhatkalpa bhASyamAM kahyuM che ke gaNadhara mahArAja paNa vyAkhyAna vAMcatI vakhate muhapatti bAMdhatA hatA. (13) maMdira mArgIo dvArA banAvela nizItha cUrNimAM lakhyuM che ke koInI sAthe vArtAlApa karatI vakhate sAdhue muhapatti bAMdhI levI joIe. (14) pratikramaNa karatI vakhate muhapatti bAMdhavAnuM to keTalAya maMdiramArgI AcAryoe pratikramaNanA vividha graMthonA prAraMbhamAM ja lakhyuM che. (15) maMdira mArgIo dvArA racela "pravacana sAroddhAra' graMthamAM lakhyuM che ke muhapatti saMpAtima jIvonI rakSAne mATe che. (saMpAtima jIvonI rakSA mukha para bAMdhavAthI ja thAya, hAthamAM rAkhavAthI ke kamara para laTakAvavAthI nahIM). (16) maMdira mArgI buddhi vijayajIe potAnA vRddha saMtone prazna karyo ke ghaDIe ghaDIe Ama mukha para muhapatti kema bAMdho cho ? tyAre vRddha saMtoe javAba Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa8 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jenAgama navanIta Apyo ke zAstromAM muhapatti bAMdhavAnuM kahyuM che ane paraMparAthI bAMdhatA AvyA chIe, ema ApaNe paNa Ama vAraMvAra bAMdhI laIe chIe. (17) zivapurANa adhyAya 21mAM jaina sAdhuno paricaya A pramANe Apyo che datte pAtra thAnAva, turve(mud) vastra dhArA __ malinAnyeva vAsAMsi, dhArayati alpa bhASiNaH // 24 // ahIM mukha para vastra dhAraNa karavAvALA arthAt bAMdhavAvALAne jaina sAdhu kahela che. arthAt zivapurANa racanArAne potAnA samayamAM AvA mukhavastrikA bAMdhanArA sAdhuo daSTigocara thayA haze. (18) maMdira mArge AcArya zrI buddhivijayajIe potAnI lakhelI "muhapatti carcA' pustakamAM pRSTa 30 para lakhyuM che ke- meM lAlA moharasiMhajI pAse muhapatti bAMdhavAnI saMmati mAgI to temaNe jaNAvyuM ke have tame Ama karazo to tame hAMsIne pAtra Tharazo. pRSTa 3 para Aja pustakamAM lakhyuM che ke mArA sivAya badhA saMvegI sAdhuo muhapatti bAMdhatA hatA. A buddhivijayajInA vaDIloe temanA praznano je javAba Apela te upara poInTa naM. 16mAM lakhyo che. pRSTa-pacAsathI bAvana sudhI teo lakhe che ke dasamA accherAmAM asaMyationI pUjA thaI che, te A prakAre che- savegI nAma dharAvaze jJAnanA nAme bhaMDAra bharAvaze vagere vagere. aMtamAM saMvegIono mata zAstra viruddha che, tema kahyuM che. pRSTa 45 upara lakhyuM che ke A pAMcamA ArAmAM mane saMyamI guru nathI maLyA e mArA pApano udaya che ane eTale mAro saMyama paNa sAco nathI. pRSpa 44 para lakhyuM che ke huM paNa nAma mAtrano (saMvegI) tapAgacchI chuM. A buddhivijayajI bIjA koI nahIM paNa sthAnakavAsI dharma tyajIne javAvALA AtmArAmajI ma. sAhebe jemane potAnA guru banAvyA hatA ane gurue jemanuM nAma vallabhavijaya rAkhyuM hatuM. (mukha vatrikAmAM pAzcAtya vidvAnonI pramANa vAta) 1. Chamber's Encyclopoedia Volume VI London 1906, Page 268. "The Yati has to lead a life of continence and abstinence; he should wear a thin cloth over his mouth to ja rAjaka? : ka kAkAra karavA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa prevent insects from flying into it and he should carry a brush to sweep the place on which he is about to sit" artha : cembara enasAIklopIDIyA bhAga-6. laMDana-1906 pR. 268. 59 jaina yati nivRtti mArga ane tyAga parAyaNatAthI Ayu vyatIta kare che ane te potAnA mukha para uDatA jIvonI rakSA kAje eka kapaDuM dhAraNa kare che arthAt bAMdhe che ane pratilekhanAne mATe jyAM teo bese che te jamInane pahelA sApha karavA eka guccho(ogho) pAse rAkhe che. 2. The religions of the world by John Murdoch. L.L. D. 1902 Page-128. "The Yati has to lead a life of continence, he should wear a thin cloth over his mouth to prevent insects from flying into it; he should strain water through a cloth before drinking and he should carry a broom (ougha) to sweep the place on which he is `about to sit to remove every living creatures out of the way of danger. artha : dha rIlIjansa opha dha varlDa kartA jona mArDa ela. ela. DI. 1902, pRSTa-128 jaina muni potAnuM dhArmika jIvana evI rIte vyatIta kare che- teo vAyumAM uDavAvALA jIvonI rakSAne mATe potAnA mukha para eka pAtaLo kapaDAno TukaDo dhAraNa kare che, pANIne pItA pahelAM eka kapaDAthI gALI le che ane je sthAna para te besavAnI icchA rAkhe te sthAnane pahelA sApha karavA mATe ane rastAmAM paDelA jIvajaMtuonI rakSA karavA mATe hAthamAM eka guccho (ogho) rAkhe che. 3. The religions of India by A Burth London 1891. Page 145. "Not only do the Jains abstain from all kinds of flesh, but the more figid of them drink only filtered water, breathe only through veil and go sweeping the ground. artha : hinda (bhArata varSa)nA dharma kartA- e bartha laMDana 1891 pRSTa-145. jainI kevaLa mAMsa bhakSaNanI ja ghRNA kare che eTaluM ja nahIM paNa teo pANI gALIne pIve che mATe tathA mukha para zvAsozvAsa levA mATe (jethI sUkSma Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta jIvonI paNa hiMsA na thAya) vastra dhAraNa karatA rahe che tathA bhUmine pahelAMthI sApha (paDilehana) karyA vinA cAlavAnI atizikSA (niSedha) paNa kare che. 4. 60 Indian Wisdom by moviler williams M.A. London-1875 Page 131. "Do not kill or injure, which Jains carry to a preposterous an extreme that they strain water before drinking it, sweep the ground with a brush before treading upon it, never eat or drink in the dark, and wear muslin before their mouthes to prevent the risk of swollowing minute insects. artha : IMDiyana vijhaDama kartA movila viliyamsa ema. e. laMDana-1875 pRSTa-131. koIne paNa IjA na karo ane koInA prANa na lo; je jainIomAM sauthI adhika che ane teo pANI paNa pItAM pahelAM gALI le che, cAlatI vakhate AgaLanI jamInane eka gucchA(oghA)thI sApha karI le che ane rAtrInA bhojana kyAreya nathI karatA temaja pANI pItA nathI tathA sUkSma jaMtu je haMmezAM uDatA rahetAM hoya tenI rakSA nimitte, jIvajaMtu vagere mukhamAM na jAya te mATe potAnA mukha para haMmezAM pAtaLuM kapaDuM bAMdhI rAkhe che.' A rIte pAzcAtya vidvAnoe jaina muninA mukhya vyavahAromAM muhapatti moDhA para bAMdhavAnuM, rajoharaNathI jamIna pUMjavAnuM, pANI gALIne pIvAnA upayogamAM levAnuM, rAtrinA khAvApIvAnuM baMdha rAkhavA jevI aneka bAbatonuM vivaraNa lakhI paricaya karAvyo che. paraMtu tyAM kyAMya DaMDo ke tarpaNI ane hathapatti(hasta-vastra) vagere kahela nathI. jijJeza :- muhapattinA mukhya guNa kayA che ? jJAnacaMda :- mukhyatayA traNa guNa A prakAre che- trividhA guNA saMyuktA, lokeMdaM mukhavastrikA | prathamaM jaina cinhaM syAt, rakSaNaM jIvasUtrayo // 1 // artha : (1) mukhavastrikA jainanuM cihna che (2) sUtra para, pustaka para thUMka uDavAthI rakSA kare che. (3) vAyukAya tathA trasa-saMpAtima jIvonI rakSA karavAvALI che. A sivAya zrAvakAcAramAM muni darzana karavAnA pAMca niyama(abhigama) zAstramAM ghaNI jagyAe batAvyA che, temAM paNa munionI sevAmAM upasthita rahetI vakhate zrAvake ughADA mukhe rahevAnI manAI karI che. arthAt moDhA para kapaDuM lagADIne ja muninI sImAmAM praveza karavAnuM jaNAvyuM che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 61 IT MANNING IN suisits : moTA-moTA zeTha, senApati, rAjA vagere je koI paNa zrAvaka hoya teo zAstrAjJAnuM pAlana karatA tathA vastra lagADIne ja muninI sevAmAM praveza karatA hatA. tethI eka guNa to spaSTa thAya che ja ke muhapatti bAMdhavAthI, pAse ubhelA zramaNonI sAthe vAtacIta karatI vakhate potAnuM ghUMka temanA para uDe nahIM. ughADA moe dhRSTatA pUrvaka nirlajjapaNe bolanArA ane jinAjJAnI maryAdAno lopa karanArA sAdhu ane zrAvakonA mukhamAMthI ghUMka uchaLIne keTalIkavAra bIjA zramaNo para uDe che! jethI gurunI AzAtanA thAya che. derAvAsIo niprANa mUrtinI AzAtanAthI bacavA moDhA para vastra bAMdhI maunapUrvaka ja pUjA kare che paraMtu zAstrAjJA bhaMga karIne paNa guruonI sAme Ave tyAre moMe vastra bAMdhatA zaramano anubhava kare che ane keTalAka sthAnakavAsI loko paNa ALasane kAraNe muhapatti bAMdhatA nathI te paNa ThIka nathI. potAnA niyamo ane vidhi vidhAnonuM dareka kSetramAM dhyAna rAkhavuM ja joIe. () maMdira-mUrtipUjA saMbaMdhI pramANa vArtA che jijJeza - mukhavastrikAnI jema mUrtimaMdiranA saMbaMdhamAM paNa kaMIka jaNAvo. jJAnacaMda - nigraMtha pravacana ahiMsA pradhAna tathA dayA pradhAna che, emAM koI paNa prANInI hiMsA karavAnuM ke hiMsA kAryane dharma kahevAnuM, kadApi saMbhavI na zake. A dharmanA dhArakazramaNa, gaNadhara, tIrthakara vagere badhA sAdhaka, hiMsA karavI, karAvavI ke anumodana karavAnI arthAt tevI preraNA karavAnI tathA te hiMsAne bhalI jANavI te bAbatanA pUrNa tyAgI hoya che. A tyAga temanA mATe jIvanabharano tyAga hoya che ane ene ja jIvanabharanI sAmAyika kahevAya che. AvA jaina zramaNa nigraMtha hiMsAmAM dharma che tema na kahI zake, na to koI paNa prakAranI hiMsAkArI pravRttinI preraNA karI zake. ataH maMdira-mUrti banAvavAnuM ke phUla-pANI agninA AraMbha(pApakAya)thI dravya pUjA karavAnuM, koIpaNa jaina zramaNa to kahI na zake ane AvuM kahenArA ke preraNA karanArA mahAvratadhArI jaina zramaNa na rahI zake ! teo phakta dravya vezadhArI jinAjJAnI avajJA karanArA ane saMyama maryAdAnA bhaMjaka ja rahI jAya che ! (1) dazavaikAlika sUtra adhyayana-6mAM kahyuM che ke savve jIvA vi icchati, jIviThaM na marijjiuM / tamhA pANivahaM ghoraM, niggaMthA vajjayaMti NaM // artha: saMsAranA nAnA moTA badhAya jIvo jIvavA cAhe che, maravAnuM koIpaNa Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta : cAhatuM nathI. eTalA mATe koI paNa jIvanI hiMsA karavI te ghora pApa che. zramaNa nigraMtha A hiMsAno pUrNa rIte tyAga kare che. (2) AcArAMga sUtramAM kahyuM che ke bhUta bhaviSyanA badhA tIrthaMkaro e ja nirUpaNa kare che ke- savva pALA, sabve zUyA, savva nauvA, savva sattA na hataA, ga ajjAveyavvA, Na parighetavvA, Na paritAveyavvA Na kilAmeyavvA, Na uddaveyavvA, esa dhamme dhuve, suddhe, nitiye sAsae, sammicca loyaM kheyannehiM paveie / bhAvArtha : pRthvI, pANI, vAyu, agni, vanaspati tathA trasa jIva vagere samasta sAMsArika jIvomAMthI koIne paNa kaSTa vagere pahoMcADavuM nahIM tathA prANathI rahita karavA joIe nahIM. eja ahiMsA pradhAna zudgha zAzvata dharma sarvajJoe jIvonA kheda-du:khane jANIne batAvyo che. (3) prazna vyAkaraNa sUtramAM kahyuM che- savva nA nIva ravavaLa yakAr mAvayA niggaMthaM pAvayaNaM sukahiyaM / artha : bhagavAne dharmopadeza zA mATe Apyo ? e vAtanuM ahIM samAdhAna che ke sarva jagatanA carAcara jIvonI rakSA tathA dayA anukaMpAne mATe ja bhagavAne nigraMtha pravacananI prarUpaNA karI. (4) AcArAMga sUtramAM kahyuM che ke upasthita pariSadane zramaNa evo upadeza Ape jema ke- sati, virati, vasama, nivvALa, soya, ajgaviya, maviya, lAdhaviyuM, aNaivattiyaM / artha : (1) Atma zAMtinI prApti (2) vairAgya (3) upazAMti (4) mukti (5) hRdayanI pavitratA (6) saraLatA (7) namratA (8) AzravathI ane parigrahathI ke ahaMbhAvathI haLavApaNuM (9) ahiMsA dharma. AvA AtmavikAsanA viSayo para upadeza devo joIe. paraMtu ahIM maMdira mUrti banAvavAno ke pApa pravRttiyukta dravya pUjAno upadeza devAnuM kyAMya paNa kahyuM nathI. (5) praznavyAkaraNa sUtramAM prathama Azrava dvAramAM kahyuM che ke caitya ane devAlaya arthAt maMdira banAvavAmAM je pRthvI, pANI, agni vagere jIvonI hiMsA kare che te maMda buddhivALA che arthAt ajJAnI, bhoLA, mUrkha prANI che. je jItAcAra mATe ane dharmane mATe hiMsA kare che ke karAvaDAve che, temane te hiMsA kaTuka phaLadAyI thAya che. (6) sUyagaDAMga sUtranA bIjA adhyayanamAM kahyuM che ke-- tiviheNa vi pANa mA haNe, Ayahie aNiyANa saMvuDe / evaM siddhA anaMtaso, saMpai je ya aNAgayAvare // ' bhAvArtha : Atmahita gaveSaka saMvRta, anidAna aNagAra traNa karaNa traNa yogathI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka: aitihAsika saMvAda pariziSTa 63 paNa prANInI hiMsA na kare, evuM zuddha ahiMsaka AcaraNa karavAthI ja traNe kALamAM mokSa prApta kare che arthAt hiMsaka kAryovALI mUrtipUjA vagere karavA, karAvavAthI mukti nathI maLatI ! (7) uttarAdhyana sUtra adhyayana AThamAM kahyuM che ke na hu pANavaha aNujANe, muccejja kayAi vi savvadukkhANaM / artha : prANIhiMsAnuM anumodana paNa karanArA arthAt hiMsAjanya kAryone bhaluM jANanArA, kyAreya arthAt traNa kALamAM mokSe na jaI zake, samasta karmothI mukta na thaI zake, te saMsAramAM ja bhramaNa karatA rahe che(8) bhadrabAhu svAmIe caMdragupta rAjAne soLa svapnonA phaLamAM cothA pAMcamAM svapnonuM phaLa A pramANe batAvyuM che ke duvAlasa vAsa parimANo dukAlo bhavissai / tattha kAliya suya pamuhA vocchijjissai / ceiyAi ThavvAvai / davvAhAriNo muNi bhvissi| lobheNa mAlArohaNa devala uvahANa ujjamaNa, jiNa bimba paiTThAvaNa vihI umaaiyehi| bahave tavabhAvA payAissaMti aviya paMthe paDissai / artha : A svapnanuM phaLa e che ke bAra varSano dukALa paDaze, jyAre sUtra jJAna vicchedajaze, tyAre jaina sAdhu saMyama mArganI bhagavadAjJAne choDIne maMdira banAvaze dhana bheguM karavA, karAvanArA banaze; ati dhana lobhI thaIne mAlArohaNa vagere mahotsava karaze, upadhAna tapanuM ujamaNuM karaze. jinezvaranI mUrtio pratiSThita karAvaze. AvA ghaNAM badhAM kAryo karIne aneka sAdhu tapa saMyamathI bhraSTa thaIne dharmathI viparIta mArgamAM paDI jaze arthAt badhA sAdhu evuM nahIM kare. keTalAMka AtmArthI muni AvI pravRttiothI nirapekSa paNa banyA raheze. A svapna phaLathI bhadrabAhu svAmInI bhASAthI ja spaSTa thaI jAya che ke te samayamAM jinezvaronI maMdira mUrti na hatI. tethI ja kahyuM ke svapnanA saMketa mujaba samayanA kuprabhAvathI AvuM karIne te sAdhu kumArgamAM paDaze. A 16 svapnono graMtha paNa mUrtipUjaka zramaNa zraddhAthI bhadrabAhu svAmIno mAne che. AnAthI spaSTa thAya che ke bhadrabAhu svAmInA samayamAM paNa mUrtipUjaka dharmanahoto, sthAnakavAsI mAnya satya Agamika dharmaja pahelAM hato. maMdiramArgI dharma pAchaLathI zarU thayo, jene paNa bhadrabAhue kumArga gaNAvI dIdho ane tapa-saMyamathI bhraSTa thavArUpa jaNAvI dIdho. ahIM mUrtipUjakanA ja graMtha tathA temanA mahApUjanIya bhadrabAhu svAmI e banAvelA tene ja(mUrtipUjakone ja) kumArga batAve che, svapna phaLanA nAmathI. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |14| 64 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgamanavanIta bhadrabAhunA zabdono Azaya spaSTa che ke AgaLa kyAreka bAra varSano dukALa paDaze jyAre maMdira mUrtinI sthApanA thaze ane tyAre mUrti pUjA cAlaze. eTale e maMdiramArgIo keTalA khoTA zilAlekho lakhAvIne dATI de ane lAkho varSa jUnI pUrANI zaMkhezvara pArzvanAthanI mUrtino DhoMga racI de athavA to mahAvIra svAmInI jIvita avasthAnI mUrti ane maMdira hovA upara kAvya tuka racIne teno pracAra karI de, tenAthI kAMI paNa artha saravAno nathI. have AgaLa te ja maMdiranA pujArIonuM pharI eka sUtranuM pramANa joIe ke rU lapeTI Aga kyAM sudhI rokI zakAya che? ane keTalI phelAya che te Aga? e ja rIte emanuM potAnAmAMja khoTA pramANothI sAcA banavAnuM temanA zAstronA zabdothI ja temane bhAre paDI rahyuM che. phakta khoTI zekhI karavA jevuM ja thaI rahyuM che. (9) mahAnizItha sUtramAM mUrtipUjA karanArAone anaMta saMsAramAM bhramaNa karavAvALA jaNAvyA che. te pATha A pramANe che etthaM ca goyamA kei amuNI samayappabhAve usaNNavihArI NiiyavAsiNo adiTTha-paraloya-pacca-vAe sayaM maI iDDi-rasa-gAravAi mucchie rAga dosa moha ahaMkAra mamIkArAi sapaDibaddhA kasiNa saMjama saddhamme parammuhA niddaya nittaMsa nigghiNa akaluNa nikkiva egateNaM pAvAyaraNa abhiniviThTha-buddhi aicaMDarodda kUrAbhigAhie micchadiTThI kaya-savva-sAvajja-joga-paccakkhANa-vippamukkA se saMghAraMbha pariggAhe tiviheNa paDivannA sAmAiye ya davvattAe, na bhAvattAe, nAmameva muMDA aNagArA mahavvayadhArI samaNe vibhavitANA evaM maNNamANA ya savvahA ummaggaM pavvataMti / tahA kila amhe arihaMtANaM bhagavaMtANaM gaMdha-mallapadIva-sammajjaNa-uvalevaNa, vicita vattha bali dhUvAiyehiM pUyAsakkArehiM aNudiyA-mahabhavaNa pakuvvamANA titthathavaNaM karei / taM No NaM tahatti goyamA samaNujANejjA / se bhayavaM keNaTThaNaM evaM vuccai jahANaM taM ca No NaM tahatti samaNujANejjA? goyamA ! tadavatthaNusAreNaM asaMjama bahuleNaM ca mUla kampAsavaM, mUlakammAsavAo ya ajjhavasAya paDucca mahoyara-suhAsuha-kammapayaDibaMdho, savva-sAvajjANaM virayANaM vayabhaMgo, vayabhaMgeNa ca ANAikkama, ANAikammeNaM tu ummagga-gAmItaM, ummaggagAmiteNaM ca samaggApalAyaNaM ummagagA pavattaNaM, samaggA viloyaNeNa mahati AsAyaNA, tao anaMta saMsAra hiMDaNaM / eeNa adveNaM goyamA ! evaM vuccai jahA NaM goyamA ! No NaM tahatti samaNujANejjA / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 65 bhAvArtha :- A jinazAsanamAM he gautama! keTalAya zramaNa, kALanA prabhAvathI zithilAcArI thaI jaze! teo paralokanA duHkhone bhUlI jaze. vartamAna sukhomAM ja Asakta raheze! kalpa maryAdAnuM pAlana nahIM kare ! rAgadveSa moha ahaMkAra ane mAruM mAruM(mamatva) karavA lAgaze! saMpUrNa saMyama dharmathI mukha pheravI leze. teo dayA rahita, pApanI dhRNA rahita, kRpA karuNA rahita ekAMta pApamAMja jenI buddhi rahI jaze, tevA caMDa-raudra krUra kartavya karavAvALA, mithyASTi, asAdhu thaze. teo sAvadha yogo(pApakAryo)nA paccakhANa karIne paNa tene choDI denArA thaze. saMgha kADhavArUpa AraMbhane grahaNa karI leze athavA aneka prakArano AraMbha parigraha karanArA thaze. traNa karaNa traNa yogathI pApa tyAga rUpe pratijJA grahaNa karIne paNa bhAva sAmAyika cAritramAM Takaze nahIM, phakta dravya sAmAyikamAM raheze. teo phakta nAma mAtranA muMDita aNagAra ke mahAvratadhArI banI raheze. poteja potAne, ame sAdhu chIe evuM mAnaze ane tema mAnatA hovA chatAM unmArgamAM paDI jaze ! ema karatAM karatAM teo amArI tIrthakaronI caMdana AdithI, mALAothI, dipa pragaTAvIne, vicitra vastra bali, dhUpa vagerethI pUjA karaze, UMcA UMcA maMdiro banAvIne tIrtha sthAna banAvaze, AvA te lokonA kartavyonI he gautama, anumodanA paNa na karavI ke temanA kartavyone rUDA paNa jANavA joIe nahIM. prazna- he bhate! evuM kema kahyuM ke temanA kartavyone rUDA paNa jANavA nahIM? uttara:- he gautama! te prakAranAM asaMyama pramukha kartavyothI saMsAra mUlaka karmono Azrava thAya che. te Avo tathA azubha adhyavasAyothI zubhAzubha mahAna karmono baMdha thAya che. e ja rIte saMpUrNa sAvadha yoganA tyAgIonA vrata bhaMga thAya che. vratabhaMga thavAthI bhagavadAjJAnuM ullaMghana thAya che ane teo unmArgagAmI banIne sanmArgathI bhraSTa thAya che, jene kAraNe teo mahAna AzAtanAnA bhAgI banIne anaMta saMsAramAM paribhramaNa kare che. mATe he gautama! ema kahyuM ke e asAdhuonI pravRttione rUDI jANavI joIe nahIM. A prakAre maMdira mArgInA mAnelA 45 AgamomAMthI, A mahAnizItha sUtramAM temanI tathA temanA khoTA matanI keTalI durdazA batAvI che e sahaja rIte samajI zakAya che. hA, eTaluM kharuM ke teoe(maMdiramArgIoe) A sUtrane potAnI zraddhAnuM kendra banAvI rAkhyuM che. tema chatAM AvI sacoTa ane temanuM satyAnAza kare tevI Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 66 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanItA - vAto A sUtramAM hovAthI tene chupAvI rAkhavAnI hoziyArI kare che, A kAraNe ja Aja sudhI A sUtranI vyAkhyA anuvAda karIne koI tene prakAzita karatA nathI, kema ke polaMpola to Ama ja cAlI zake ne !! teo bhaktirasanA bahAne bhoLAM loko dvArA yaza kIrti sanmAna pAmIne phUlyAM kare che. jyAre temanA ja priya ane managamatAM zAstro temanI ja pola khole che. paraMtu temaNe eka hoMziyArI jarUra dAkhavI che ke bhakto tathA zrAvakone zAstranuM vAMcana karavA ke tene jovAthI mahAna pApa che (bhaya che) tema jaNAvI, zAstra vAMcanathI vaMcita ja rAkhyA che. mATe e aMdhazraddhALu bhakto zAstrone joI ke vAMcI na zake to temanI hoziyArI kevI rIte pakaDI zake! (10) maMdira mArgIonA pUrvAcArya kalikAla sarvajJa hemacaMdra AcAryajIe yoga zAstra" pRSTa-287 upara lakhyuM che ke- snAna mUrtipUjA vagere sAvadha kAryono upadeza sUtrakArono upadeza nathI ane bhadrabAhu svAmIe to svapna phaLomAM kahI ja dIdhuM che ke bAra varSIya dukALanA samayathI mUrtipUjAnI zarUAta thaze. A durAgrahI maMdiramArthIo potAnA ja pUrvAcAryo ane potAnA ja zAstro tathA graMthonI vAta hajama karIne, zaramahIna thaIne kahAM kare che ke jenA dharmamAM mUrti pUjA anAdikALathI che. (11) maMdira mArgIonA pAMca pratikramaNa sUtranA pRSTa-4papamAM lakhyuM che ke jema tIrthakaronA thaI gayA pachI ame jinezvara devanI mUrtinI sthApanA karI tevI ja rIte gurunI anupasthitine mATe temanI sthApanA paNa karI levI joIe arthAt sthApanAcArya lAkaDInA DaMDAnuM ke koDIonuM banAvIne temAM AcAryanI sthApanA karI levI joIe. A rIte A maMdiramArgIo para karuNA thAya che ke jANIbUjhIne teo patthara ane dhAtuomAM bhagavAnane tathA lAkaDIo ane koDIomAM gurune besADI saMtoSa mAne che. jarUrI to e hatuM ke hRdayamAMja bhagavAna ane gurune sthApavAnA hatA. to A lAkaDIo, koDIonA saMgrahanI ane paththaronA pApa kAryonI jarUra na raheta. (12) prazna vyAkaraNa sUtramAM sAdhunA upakaraNonA nAma kahyAM che, te viSayamAM A maMdira mArge AcAryoe "samyakatva sabhyoddhAra' graMthamAM te upakaraNonA nAma lakhyAM bAda kahyuM che ke- "je sAdhu pAse A upakaraNa na hoya ane bIjA koI paNa upakaraNo hoya te jaina sAdhu nathI." A upakaraNonA nAmomAM DaMDA, DaMDAsaNa, tarpaNI, hatnapattI(rUmAla), Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa sthApanAcArya vi. nathI jaNAvyAM, to paNa A maMdiramArgI sAdhu sAdhvI A upakaraNone marajI pramANe rAkhavAnI paraMparA calAvIne paNa potAne jaina sAdhu gaNAve che; eja ajJAna dazA ane bhavitavyatA che. ukta pustakane lakhanArA mahAzaya che sthAnakavAsIthI maMdiramArgI AcArya bananArA zrI AtmArAmajI. jeo dhuraMdhara vidvAna manAtA ane pUjAtA hatA. (13) bhadrabAhu svAmIe AThamA svapnanA phaLamAM kahyuM che ke-gatya natya bhUmi, paMca jinakalyANaM tattha tattha dese dese dhamma hANi bhavissati / artha : je-je sthAno para jinezvara devonA nirvANa vagere thayAM che, te sthAno pahADo vagere para dharmanI hAni thaze. arthAt tyAM saMyamathI patita banela zithilAcArI sAdhu loko maMdira mUrtio banAvIne, mahAna pApanuM kArya cha kAyanA jIvonI hiMsA karAvaze. pachI pUjA pratiSThA ADaMbarathI hiMsAnI vRddhi karAvaze. Ama A nirvANa jagyAomAM hiMsA karIne tene dharma mAnavAmAM Avaze. A apekSAe jaina dharmanA siddhAMtonI ane ahiMsA bhagavatInI avahelanA thavAthI dharmanI hAnI thavAnI bhaviSyavANI rUpa svapnaphaLa je bhadrabAhu svAmI e batAvyuM, te sAkAra thaI rahyuM che. tema chatAM e maMdira mArgI loko A hAnithI paNa dharmanI vRddhi mAnI rahyAM che, eja temanI ajJAnatA ane mithyAtvapaNuM che tathA niraMtara A durAgraha jALa mAM vadhAre ne vadhAre phasAtA ja jAya che! (14) maMdiramArgIoe banAvela jaina tattvAdarza graMthamAM pRSTa-387 para lakhyuM che ke-pUrA kroTi sama stotra | arthAt karoDa pUjA karavAthI je phaLa maLe teTaluM ja phaLa ekavAra stotra vAMcavAthI maLe! vAMcaka atre jarA vicAra kare ke eka derAvAsIbhAI divasamAM be vakhata pUjA kare to varSamAM 3042 = 720 pUjA thaze ane 100 varSa sudhI pUjA kare to 7204100 = 72000 pUjA thaze. arthAt jIMdagIbhara paNa koI Aja pUjA kare to paNa te eka stotra phaLanI barAbara nathI ! tyAre koNa evuM mUrkha hoya ke pANI, phUla, agninA vividha AraMbha vALI pApa kriyAothI otaprota maMdira mUrti pUjA karIne AtmAne vadhAre doSita banAve? tenA karatAM eka vakhata stotra vAMcavAno tenAthI karoDa gaNo lAbha koIpaNa buddhimAna choDaze nahIM! ane choDe to tenI buddhi uttarAdhyayana sUtranA prathama adhyayananI pAMcamI gAthAmAM jaNAvyA anusAra sUvaranI samAna vikRta thaI gaI che, je ucca zAli bhojana choDIne viSTA tarapha(azuci tarapha) jAya che !! Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta A rIte jaina tattvAdarza mUrtipUjaka lekhake ja mUrtipUjAne ati mahatvahIna gaNAvI che. te mATe ja temanA kathanathI paNa mUrtipUjAna karanArA sthAnakavAsIo ja lAbhamAM rahyA che ke mUrtipUjAnA vividha pApa anuSThAnothI paNa bacI jAya ane stotra vagere vAMcIne ke navakAra maMtrano jApa karIne mUrtipUjAthI karoDa gaNo ane kroDAkroDa gaNo lAbha prApta karI le che. 6. maMdiramArgI bhakta loko to nukasAnIno sodo karIne potAnA ja AcAryonA kathanAnusAra mahAmUrkha ja bane che. eka dasa miniTanA navakAramaMtranA jApathI kroDAkroDa gaNi pUjA jeTalo lAbha choDIne phakta ekAMza jeTalo lAbha ane temAM paNa jIva hiMsAthI vividha pAponA bhAgI paNa bane che. (15) 'ajJAna timira bhAskara' graMtha maMdira mArgIoe banAvela che, temAM lakhyuM che ke-- "murti pUjA zAstrokta nathI, eja kAraNe ame graMthonA nAma lakhIe chIe zAstronA nahIM." (16) A rIte maMdira mArgI sAdhu potAnA graMthomAM AdhAkarmI doSanA sevanane gAyanuM mAMsa khAvA jeTaluM kahI de che, tema chatAM gAme gAma AdhAkarmI AhAra phaLo ane garama pANI laIne niDara thaIne khAtA-pItAM rahe che, gomAMsanI upamAnI vAtane lakhanArA svayaM e vAta bhUlI jAya che. mUrtipUjA hetu pAzcAtya vidvAna pramANa vArtA eka pAzcAtya vidvAna AcArAMga sUtranA aMgrejI anuvAdanA pustakanI prastAvanAmAM lakhe che ke jainomAM mUrtipUjA nathI kemake temanA tIrthaMkarono evo upadeza nathI. paraMtu temanA thaI gayA bAda temanA anuyAyIomAM bIjA dharmonI dekhA dekhIne lIdhe AvelI vikRti che, tevA vAkya A mujaba che-- Mr. Lesson says, "I believe that this worship had nothing to do with original Buddhisim or Jainisim that it did not originate with monks, but with the lay community while the people in general felt the want of a higher call than that of their rude deities and demons, and when the religious development of India found in the Bhakti the supreme means of salvation. Therefore, instead of seeing in the Budhists the original, and in the jains the immitators, with regard to the erection of temples and worship of statues, I assume that both sets Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 69 were, independent from each other brought to adopt this practice by the perpetual and irresistable influence of the religious development of the people in India." bhAvArtha : misTara lesana pratijJA pUrvaka lakhe che ke- e vAta para mane pUro vizvAsa che ke boddho ane jenomAM pahelA mUrtipUjA nahotI ane enA praNetA paNa sAdha loko nahotA thayAM.(arthAta guhasthoe calAvI ke tene calAvavAvALA sAdhu paNa gRhastha jevA ja gaNAvyA che.) kema ke jyAre lokone prAyaH pattharo tathA bIjA devatAothI sahAyatA levAnI AvazyakatA paDI che arthAt jayAre hindustAnanA anya dharmothI e vizeSa rUpathI prakaTa thavA lAgyuM ke bhaktirasa paNa eka nirvANa muktino mArga che. tyArathI A loko (jeno ane bauddho)mAM mUrtipUjAnI zarUAta thavA lAgI. paraMtu je loko ema kahe che ke jenomAM, bauddhonI nakalathI mUrtipUjA AvI e asatya che. A baMne dharmovALA upara anya mUrtipUjakono prabhAva vizeSa paDavAthI A lokoe paNa mUrtipUjA pracalita karI! sAra : ukta vividha pramANothI e vAta spaSTa thaI jAya che ke mUrtipUjA jaina dharmathI viparIta ane bhadrabAhu svAmI vagere viziSTa jJAnIonA ghaNA vakhata bAda anya dharmonI dekhAdekhI gADariyA pravAhanI jema ghusI gayelI eka vikRta traNa sthAvara jIvonI hiMsA rUpa pApathI yukta sAvadha pravRtti che. pitAMbara jaina vArtA | jijJeza - pitAMbara dharma jainomAM kyAre thayo? jJAnacaMda - A koI dharma ke siddhAMta ke navo mata nathI. kyAreka koI vyaktigata paristhitivaza, pravRtti rahI haze. jenI keTalAka buddhivihIna lokoe nakala cAlu rAkhI dIdhI che. jema ke- eka ghaNI moTI bhUla keTalAka prAcIna maMdiramArgI sAdhuoe karI hatI, te e hatI ke- koI eka rAjAe koI vizeSa paristhitimAM eka jainAcAryane pAMcamanI saMvatsarI karavA mATe maMjUrI ApI nahIM ane bIjA koIdivase saMvatsarI karavAno Agraha karyo jethI cothanA divase saMvatsarI ujavI. te pachI ghaNAe Agama AjJAnI darakAra karyA vinA eja paraMparAne pakaDI rAkhI. AvA loko para khubaja dayA Ave che ke jeo jANI-bUjhIne bhagavad AjJAnI bilakula viparIta pravRtti koInI khoTI nakala karIne karyA kare che ane pachI tene paraMparA banAvI de che. AgaLa jatAM tene siddhAMta mAnavAno durAgraha karI bese che ane marajI pramANe tene zAstranA pAThamAM joDI paNa de che! pachI bhalene te pATha DhaMgadhaDA vagarano ja kema na lAge !! sAra eTalo ja che ke A pitAMbara koI saiddhAMtika svataMtra dharma nathI paraMtu vikRta nakala mAtra che. pramANa Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta :: mATe- 'jaina tattvAdarza' nAmanA graMthamAM pitAMbarI AtmArAmajI lakhe che ke-- mahAvIra prabhunA sAdhuonA vastro to sapheda ja hatA paraMtu gaNi satyavijayajIe koI vizeSa kAraNavazAt vastrone pILA raMgathI raMgI nAkhyA hatAM. A rIte raMgavAnuM zarU thayuM ane cAlatuM rahyuM. joke ApaNAM vRddha guruonI evI zraddhA nahotI ke sAdhuo raMgIna vastra dhAraNa kare. A rIte pAMcamanA badale cothanI saMvatsarI ujavavAnI nakala paNa Aja maMdira mArgIonA graMthonI vyAkhyAomAM lakhelI maLe che. A rIte nakala dvArA AvA jJAnI jaina samAjamAM gADariyA pravAhanI jema keTalIka paraMparAo cAlI rahI che, je mahAna Azcarya che. vaLI AvI paraMparAono durAgraha eTalo badho phelAyelo che ke keTalAya pramANo athavA AgamothI sAcI vAta samajAvavAmAM Ave to paNa AjanA A loko e jUnI ane khoTI paraMparAone choDavA taiyAra ja thatA nathI. ulaTAnuM jema tema karIne khoTI vAto tathA khoTI rajUAtone hoziyArIthI satya, zAstrokta tathA kalyANakArI siddha karavAnI hoMziyArI paNa kare che. sAthe-sAthe sAcI Agamokta ciMtana hakIkata prakaTa karanArAno A loko sakhata virodha paNa kare che. A spaSTa rUpe vyakti tathA samAjanA patananI eka dazA che. kema ke Agama zraddhA ane bauddhika vikAsa yukta samAja hovA chatAM paNa loko AvI paraMparAonA mohamAM phasAtA jAya che. 'caturtha stuti nirNaya zaMkodvAra' nAmanA graMthamAM tathA 'jaina mata vRkSa' nAmanA graMthamAM paNa lakhyuM che ke pahelAM sAdhu sapheda raMganA vastra ja paheratA hatA ane sapheda vastranI ja dhAraNA hatI. gacchAcAra paINNA'mAM raMgavALA vastra athavA raMgaberaMgI vastranA upayoga karanArA vize lakhyuM che ke, 'te jaina sAdhu nathI paraMtu pAkhaMDI che ane gaccha maryAdAnI bahAra che.' 'yoga zAstra' pR. 263mAM raMgIna vastra dhAraNa karanArAone 'kupAtra' che, tema lakhyuM che. Ama A maMdira mArgI samasta sAdhu-sAdhvI rajoharaNa para lagADavAnA nizIthiyAmAM paNa aMdara eka raMga-beraMgI citrAmaNayukta bharata-gUMthaNanI kArIgarIvALuM kapaDuM rAkhe che. jene bIjA kapaDAothI DhAMkIne rAkhe che. A rIte A loko gaNadharonA zAstronI, tenA vidhAnonI upekSA to kare ja che, sAthe-sAthe potAnA vaDIla guruonA kathanonI paNa upekSA karIne, koI paNa pravRti calAve che arthAt ThaMDo, tarpaNI, sthApanAcArya, vAsakSepanI poTalI, daMDAsaNa Adi ane nizIthiyAnI nIce bharata guMthaNI yukta vastra rAkhI le che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | anubhava arka: aitihAsika saMvAda pariziSTa I J 01] 'rAtre pANI rAkhavA saMbaMdhI vAta jijJoza:- rAtrimAM sAdhuone pANI rAkhavAnI paraMparA kevI rIte zarU thaI? jJAnacaMda - gaNadharonA racita AgamomAM ane A maMdira mArgI graMthomAM, rAjendra sUrinA saMpAdita rAjendra koSamAM paNa jaina sAdhu sAdhvIo mATe rAtre pANI ke AhAra rAkhavAno pUrNa niSedha che ane spaSTarUpathI nizItha sUtranA dasamA uddezakamAM tenuM prAyazcitta vidhAna paNa che eTale kvacita koI sAdhue koI apavAdarUpa paristhitimAM pANI rAkhI lIdhuM hoya ane pachIthI tenuM prAyazcitta laI lIdhuM haze tema banyuM paNa hoya! eTale nakala karavAvALA zithilAcArIoe tenuM paNa anukaraNa karIne enI navI paddhati zarU karI dIdhI che. jyAre A mATenI manAI Aje paNa zAstra pramANarUpa jovA maLe che. jijJeza - te loko to ema paNa kahe che ke pANInA abhAve rAtrinA sAdhuo zauca nivRttinA samaye zuddhi zenAthI kare? jJAnacaMda - svamUtra zarIrano eka niSkAsita padArtha che tema chatAM tene loko ekAMta azuci mAnIne vyavahAra karatAM nathI. prasaMge prasaMge loko bALakone svayaMnuM mUtra pIvaDAve che. koI ghA ke cIro paDe to mUtra lagADavAno prayoga thAya che. Ayurvedika graMthomAM Ane "sarvoSadhi gaNine keTalAya rogonA upacAramAM pIvA tathA lepa ke mAlisa karavAno nirdeza karavAmAM Avyo che. jenAgomAM AcArAMgamAM "moya samAyAre" zabda vaDe sAdhune samaye samaye teno upayoga karanArA kahyA che. mUrtipUjaka zrI rAjendrasUrinA banAvela abhidhAna rAjendra koSanA bilakha zabdamAM paNa tenA mATe azuci nivAraNa AdinA upayogamAM AvavAnuM kathana che tathA jainAgama vyavahAra sUtranA mULapAThamAM sAta divasanA cauvihAra tapasyAvALI viziSTa paDikAmAM divase potAnuM nirdoSa mUtrapAna karavAnuM kahyuM che. tenI vyAkhyAmAM maMdiramArge AcAryoe te mUtrano guNAnuvAda karatAM jaNAvyuM che ke tenAthI zarIra svastha tathA kyana varNa banI jAya che. arthAt pANInA abhAvamAM sAdhuo rAtrimAM potAnI ruci anusAra vivekapUrvaka zuci-zuddhi karI zake che. yadyapi Agama "vyavahAra sUtra'nA mULapAThamAM rAtrimAM mUtra pIvAno spaSTa niSedha karavAmAM Avyo che. tema chatAM ApaNA A mUrtipUjaka potAnA ja saMskRta graMthomAM koSomAM to lakhe che paNa sAmAnya janatA mATe upayogamAM levAtA paMca pratikramaNa sUtranI copaDImAM paNa chapAve che ! prAcIna paMca pratikramaNanA pustakanA pR. 479mAM lakhyuM che ke cauvihAranA niyamavALAo rAtrimAM koI vastu khAtA pItA nathI, tema chatAM sarva padArthomAM aniSTa samAna mUtra jo rAtre pI le to koI vAMdho nathI ! Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgamanavanIta A vAkyane jyAre nAbhAnI rAjasabhAmAM sapramANa batAvavAmAM AvyuM to te pachI teoe evuM vAkya paMca pratikramaNanA pustakamAMthI kADhI tenI jagyAe bIjuM pAnuM chApIne joDI dIdhuM, paraMtu temanA koSa ane graMthomAM Aje paNa tevuM kathana jovA maLe che. mATe ja A lokone vyartha niMdA karavAno koI adhikAra nathI tema chatAM teo pote potAnA kAryomAM khoTA puravAra thaIne potAnA hAthe potAnI jAtane ughADI pADIne jinadharmane niMdAne pAtra banAve che ane Ama khuda poteja bezarama puravAra thatAM rahe che. 'zAstra pAThamAM corIonI vArtA jijJeza :- zuM upara kahyA mujaba zAstromAM pAnAo ke zabdo vagerene paNa jaina sAdhu loko badalatA rahe che? jJAnacaMda :- eka aMgreja upAsaka dazAzrutano aMgrejI anuvAda karatA hatA. tyAre koI pAThamAM temane zaMkA upajatA, teoe aneka prato joI-vAMcIne pachI nizcaya karIne lakhyuM ke- saMvata 1ra1 ane saMvata 1745 tathA saMvata 1824mAM lakhAyelI pratomAM phakta "ceIyAI eTalo ja zabda che ane saMvata 1916 ane 1933mAM lakhAyelI pratomAM "arihaMta ceIyAI evo zabda che. AthI evuM spaSTa jaNAya che ke saMvata 18ra4 pachInI pratomAM koIke A zabda prakSipta karela che. pramANane mATe sana 1888mAM arthAt saMvata 194pamAM chapAyelI aMgrejInA upAsakadazAnA pustakanA pu. 23mAM noTa naM. 9 joI zakAya che. A pustakanA anuvAdaka che "e. epha. roDAlpha hala sAheba, pI. eca. DI." A pustaka AjathI 115 varSa pahelAM chapAyuM hatuM. pAThaka vicArI le ke eka aMgreje jyAre A nirNaya Apyo che, tenAthI siddha thAya che ke, jyAre jyAM, jene manaphAvyuM tema zAstramAM prakSipta karavAnuM cUkyA nathI. A upAsakadazAmAM je zabda umeryo che te maMdiramArgIo dvArA potAnA jaina maMdiranA pakSanA Agama pramANa banAvavA mATe umeravAmAM Avyo che. AvA ja keTalAka prakSepa A lokoe svArtha vaza karyA che. je anveSaka buddhivALAone ja samajAya ! cAhe te hindu hoya ke aMgreja. "jina khoje tina pAIyA, gahare pAnI peTha" te sAcuM tattva zodhI ja le che. khoTI rIte pakaDI rAkhelI pApamaya vidhivALI mUrtipUjAne mATe evA khoTA pApa paNa karavA paDe che. AvI vRttine kAraNe jUdI jUdI jagyAe NamotthaNano pATha paNa joDI devAmAM Avyo che. tevI ja rIte kyAMka mUrtionuM varNana joDavAmAM Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa o3 AvyuM che, to kyAMka devalokamAM paNa mUrti mATe mahAvIra ane RSabha nAma lakhyAM che, AvuM to mULa Agama pAThomAM ghaNuM joDI dIdhuM che, to graMthomAM ane zAstranI TIkA cUrNi niryuktiomAM kyAM zuM zuM umeryuM haze te to bhagavAna ja jANe ! mATe koI paNa prAcIna Agama ke graMtha ke vyAkhyAone vAMcatI ke samajatI vakhate ukta aMgrejanI jema, viveka AMkhane khullI rAkhIne vAMcavuM joIe, khoTI vAtomAM bharamAvuM joIe nahIM. eka jUThANuM chupAvavA, sAta vAra jUThuM bolavuM paDe ane sAta jUThANA mATe so vAra jUThuM bolavuM paDe !! ane corI to pakaDAI jAya paNa jUThANAne paDakavuM AkaruM che. eTale zrAvake to viveka buddhi rAkhI satyane ja vaLagI rahevuM ghaTe. eTale eka maMdira mArgI anveSaka vidvAne spaSTa zabdomAM kahyuM che, jeno Azaya A che ke upalabdha Agama sarvajJanI vANI nathI, evuM mAnavAnI koI AvazyakatA nathI. tathApi upalabdha Agamano eka eka akSara sarvajJa vANI ja che temAM kiMcita mAtra paNa parivartana nathI thayuM ke ATalA lAMbA kALa daramyAna koI akSara vadhAre ocho nathI thayo; ema mAnavuM paNa sarvathA anucita che. juo bRhatkalpa bhASya bhAga-nI prastAvanA. ahIMA zAstroddhAraka mUrtipUjaka munirAja zrI puNyavijayajI e potAnA anveSaNa anubhavathI gItArtha munione AgamomAM paNa vivekabuddhi rAkhavAnI sUcanA karI che. to pachI sthAnakavAsI zramaNo, jo vikRta jaina sAhityamAM ane jaina ajaina dhUrtAnI dhUrtatAthI aMkita Agama sthaLomAM viveka buddhi rAkhe ane viveka buddhi rAkhavAnI preraNA kare to temAM koI paNa prakAre aparAdha che zuM? tema chatAM koI aparAdha mAne to te temanI svArthapUrNa buddhino prabhAva ja che, evuM mAnavuM joIe. bAvIsa abhakSya vAtA. jijJeza - rara abhakSyanA saMbaMdhamAM zuM samajavuM joIe? jJAnacaMda - koIpaNa sAdhue ke samudAye tyAga buddhithI calAveluM hoya tyAM sudhI to ThIka che. kema ke jinazAsanamAM tyAganuM to vizeSa mahatva che ja. paraMtu temAM koI paNa vastune mATe ekAMtika sarva vyApaka niSedha karavAnuM anucita che. sAthe ja te padArthonA viSayamAM koI nirUpaNa-prarUpaNa Agama nirapekSa(Agama pramANa vinAno) tathA Agama viruddha karavAnuM to sarvathA anucita kartavya che. - rara abhakSyone mATe AvI aneka vAto thaI che, arthAt Agama nirapekSa tathA Agama viruddha khoTI prarUpaNAo cAluM thaI che ane eTale A tyAgavRttivALA rara abhakSya paNa parApakarSa ke niMdA karavA mATenA thaI rahyA che. jema ke- mAkhaNanA tyAganI sAthe evI nakAmI vAto joDI dIdhI che, je mULa AgamothI viruddha che tathA niyukti vyAkhyAothI paNa viruddha che. kema ke Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta AgamomAM aneka jagyAe mAkhaNa sAdhue vAparI zakAya tevuM vidhAna che ane 10 kalAka sudhI rAkhI zakAya tevuM maulika vidhAna paNa AgamamAM che. 4 pariThAvaNiyA niryuktimAM paNa mAkhaNa vahorIne upayogamAM levA saMbaMdhI viveka batAvela che. eTale mAkhaNa saMbaMdhI ekAMtika khoTI mAnyatAo je cAle che, te apramANika che ane te kAraNe tene ekAMta-abhakSya kahevuM te durAgraha che. jamInanA nIce thatAM kaMda-mUla bAbate paNa ekAMtika Agraha ane prarUpaNA Agama viruddha che. Agama AcArAMgamAM acitta levAnuM vidhAna paNa che. dazavaikAlikamAM saceta kaMdamULa levAno niSedha che. dvidaLa saMbaMdhI dahIM saMyogathI je jIvotpati mAnavAnI paraMparA che, te paNa tarkathI asaMgata ane apramANika che. kema ke koIpaNa vastunuM tatkALa vikRta thavAnuM ane temAM tatkAla jIvotpatti thavAno kAyado karavo te ja khoTuM che. jema ke mAkhaNa mATe paNa tatkAla jIvotpatti thavAno karelo kAyado Agama pramANathI khoTo sAbita thaI cUkyo che. e ja Agama pramANothI evo niSkarSa nIkaLe che ke pratyeka vastuno svabhAva ane zuddha rahevAnI kSamatA judI-judI hoya che. kSetrakALa vAtAvaraNa paNa temAM ghaNo bhAga bhajave che. tenI parIkSAnuM jJAna e che ke je te vastunI aMdara varNamAM, gaMdhamAM, rasamAM, sparzamAM, azubha vikRti thatAM jIvotpati thavAno svabhAva hoI zake che, jeno koI samaya nirdhArita karI zakAto nathI. paraMtu vAtAvaraNa, saMyoga, viyoga vagerenI tAratamyatAthI tenA vikRta thavAnA samayamAM aMtara paDI zake che. jema ke loTamAMthI bAMdhelI kaNika ziyALAmAM 10 kalAka sudhI paNa kharAba nathI thatI paraMtu garamInA unALAnA divasomAM 4 thI 5 kalAkamAM ja bagaDI jaI zake che. paraMtu phrIjamAM rAkhavAmAM Ave to tenI avadhi vadhAre thaI jAya che. eja rIte mAkhaNane pANI athavA chAzanI aMdara rAkhavAthI; garamImAM, phrIjamAM rAkhavAthI paNa pANI ke chAza vagara rAkhavAthI tenI aMdara vikRti thavAnA samayamAM pheraphAra thaI jAya che. A ja rIte badhA ja padArtho vize samajI levuM joIe. jenI parIkSA, cAkhavAthI vikRta svAda phera lAge, sUMghavAthI vikRta azubha gaMdha Ave, sparza karavAthI cIkAzavALuM lAge, ke upara lIla phuga thAya vagere judA-judA prakArethI khAvA-pIvAnI sAmagrInI parIkSA karI zakAya che ane vikRti jaNAya to tyAre ja temAM jIvotpatti che tema nirNaya laI zakAya che. A badhuM jJAna paNa anubhava ciMtana tathA viveka buddhi tathA abhyAsathI prApta thAya che. madha ane mAkhaNane mahAvigaya kahevAmAM AvyuM che eTale teno tyAga karavAnuM zreSTha ja che. paraMtu dArU ane mAMsAhArane AgamamAM narakAyu bAMdhavAnA kAraNabhUta mAnavAmAM AvyuM che. tenI samAna akhAdha abhakSya to A madha ane Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa 5 anubhava mAkhaNane na kahI zakAya. bIjA abhakSyamAM rAtri bhojana tathA aneka vanaspatio che, jeno tyAga karavAmAM lAbha ja che, hAnino koI prazna ja nathI. sAra eTalo ja ke 22 ane 22 thI paNa vadhAre vastuonAM tyAga ke tyAganI preraNA karavI zreSTha ja che, paraMtu tenA svarUpa kathanamAM Agama viparIta atizayokti yukta kathana prarUpaNA na karavI joIe tathA gADariyA pravAhamAM vahevAno dRSTibhrama paNa na hovo joIe. jANakArI mATe e pracArita 22 abhakSya A mujaba che (1 thI 5) vaDa, pIpaLo, pIpaLa, uMbaro, kAlaMbara A pAMcanA phUla, ghaNAM badhAM bI, tathA sUkSma bIja hovAthI, (6 thI 9) madha, mAkhaNa, madha, mAMsa A cAra mahAvigaya che. AmAM be prazasta che ane be aprazasta che. (10) barapha, (11) varasAdanA karAM, (12) khaDI mATI, (13) viSa, (14) rAtribhojana (15) dvidaLa (kAcu dahIM tathA kaThoLanuM saMyojana) (16) rasa calita padArtha (vikRta rasa thavAthI durgaMdha Ave te) (17) tuccha phaLa (18) ghaNAM bIja vALuM phaLa (19) ajANyuM phaLa (20) rIMgaNa (21) boranuM athANuM (22) anaMtakAya. anaMtakAyavArtA jijJeza :- anaMtakAyano zo artha che ? jJAnacaMda :- jemAM eka nAnakaDA zarIramAM anaMta jIva hoya ane jemAM pratikSaNa te jIva janmyA ke maryA kare che, te padArthane anaMtakAya kahe che. jijJeza H- nAnA zarIrano Azaya zuM thAya ? = jJAnacaMda :- eka soyanA agrabhAga para asaMkhya goLA hoya, pratyeka goLAmAM asaMkhya pratara hoya che, pratyeka prataramAM asaMkhya zarIra hoya che ane e nAnA (nAnakaDA) zarIramAM anaMta jIva hoya che. jijJeza H- A anaMtakAya zuM kaMdamULa ja hoya che ? jJAnacaMda :-- kaMdamULa to anaMtakAya hoya ja che. te sivAya paNa aneka anaMtakAya hoya che. jema ke- (1) jyAM paNa, jemAM paNa phuga thAya te anaMtakAya che. (2) je vanaspatinA pAMdaDA vagere koIpaNa bhAgamAMthI dUdha nIkaLe tyAre te avasthAmAM. dA.ta. tarIke AkaDAnuM pAna, kAcI magaphaLI vagere. (3) jo koI paNa lIluM zAka ke vanaspatino bhAga toDatA eka sAthe 'taDa'evo avAja Ave ane te bhAga TUTI jAya. jema ke bhIMDA, kAkaDI, turiyA vagere. (4) je vanaspatine cAkU vaDe goLAkAra kApavAthI tenI sapATI para rajakaNa jevA jalabiMdu dekhAya te. (5) je vanaspatinI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta. chAla aMdarathI paNa jADI hoya te anaMtakAya che. (6) je pAMdaDAmAM rago dekhAya nahIM te. (7) je kaMda ane mULa bhUminI aMdara pAkIne nIkaLe te. (8) badhI ja vanaspatinA kAcA mULiyA. (9) badhIja vanaspatinI kAcI kUMpaLo. (10) komaLa tathA rago dekhAya nahIM tevI pAMkhaDIyovALAM phUla. (11) palALelA kaThoLa ke dhAnyamAM tatkALa phaNagA phUTyA hoya te. (12) kAcA komaLa phaLa-AmalI, maMjarI vagere. upara jaNAvela lakSaNo vanaspatinA koI paNa vibhAgamAM dekhAya to te badhAM vibhAgo anaMtakAya che. vizeSa jANakArI tathA pramANa mATe juo sArAMza khaMDa-4 cheda zAstramAM vanaspatijJAna saMbaMdhI pariziSTa athavA pannavaNA sUtranuM adhyayana karavuM joIe. kaMdamULanA keTalAka nAmo A mujaba che- (1) baTeTA (2) ratALu (3) sUraNa (4) vajakaMda (5) lIlI haLadara (6) Adu (7) DuMgaLI (8) lasaNa (9) gAjara (10) mULA (11) aDavI (12) sakkarIyA vagere vAsakSepa vArtA jigneza :- vAsakSepa zuM che? zA mATe nAkhavAmAM Ave che? jJAnacaMda - kalpasUtra kathita bhagavAna mahAvIra svAmI pachI 2000 varSano bhasmagraha samApta thatAM punaH zuddhadharma arthAt sthAnakavAsI dharma cAlavA lAgyo. mahAna AtmA zrI lokAzAha dvArA te satya, ahiMsA pUrNa dharmano purajorathI pracAra thavA lAgyo. maMdiramArgIono potAno prabhAva ocho thavA lAgyo. tyAre temaNe loko upara maMtrita bhUkI nAkhavAnuM zarU karyuM jethI, jenA mAthAmAM te pAvaDara nAkhyo hoya, te lokAzAhanA prabhAvamAM na Ave paraMtu A camatkAra paNa temano jhAjho Takyo nahIM. aDadhA karatAM paNa vadhAre arthAt 15 lAkha jainomAMthI ATha lAkha jainone temaNe zuddha dharmathI saMlagna karI dIdhA hatA. te samaye temanA upadezano maulika viSaya hato- jaina sAdhunuM zuddha mahAvrata tathA AcAranuM svarUpa dekhADavuM tathA vyarthanA pApakArI ADambaro arthAt saMgha kADhavo, pUjA pratiSThA karavI, maMdira banAvavA vagere sAvadha sapApa pravRttiono virodha karavo tathA "ahiMsA paramodharma ne sAkAra karavo. have to A vAsakSepa pAvaDara caMdananA bhUkA vagere sArI sArI 40-50 vastuonA mizraNa vaDe, thoDAka maMtra-jApa saMyoga dvArA taiyAra karavAmAM Ave che ane have teno upayoga phakta bhaktone khuza rAkhavA mATe ke paisA kaDhAvavA mATe karavAmAM Ave che ane bhagata loko potAnA laukika pArivArika sukha suvidhAnI AzA rAkhIne vAsakSepa nakhAvyA kare che. prAyaH badhI padavI prApta ane saMghADA pramukhanI pAse e rezamI kapaDAnA DabbA jevI poTalI vAsakSepa bharelI rahe che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa Avo ukta maMdiramArgI samudAyamAM rivAja che, anya digaMbara terApaMtha ke sthAnakavAsI samudAyamAM Avo rivAja nathI. jyavastimmA nI vArtA 77 jijJeza HAgamomAM ghaNI jagyAe evo pATha Ave che ke-- kayavalikammA' enuM zuM tAtparya che ? jJAnacaMda : : A eka prakArano saMkSipta pATha che, jema ke- koI vistRta varNanane saMkSiptamAM kahevAnuM hoya to ene mATe AgamomAM vaNao zabdano prayoga karavAmAM Ave che. Aja rIte AgamomAM snAnanI vidhinuM vistRta varNana hoya che, tyAM A nAno zabda nathI hoto paraMtu jyAM saMkSipta vidhinuM kathana karavAmAM Ave che tyAM ukta 'kayavalikammA' zabdano prayoga karavAmAM Avelo che. eTale eTaluM to spaSTa thaI jAya che ke, A eka prakArano saMkSipta pATha rUpa sAMketika zabda che. eno artha thAya che ke 'anya paNa saMpUrNa snAna saMbaMdhI kartavyo karyAM' kaya karyAM, vali = ane bIjA paNa 'kammA' = snAna saMbaMdhI kartavya, vidhi. = A ukta zabdaprayoganuM sAcuM prayojana-Azaya che. paraMtu 'vallI'nI jagyAe bhramathI 'bali' vAMcavAmAM AvI jato hovAthI ane artha balikarmathI joDI devAmAM Avato hovAthI vAstavamAM A eka lipi doSa ane matibhramathI cAlyAM karatI bhUla che. paraMtu snAnanI zAstrokta vistRta vidhimAM balikarma nAmanI koI vastu ke vidhi che ja nahIM. udAra buddhithI vicAra karavAthI eTaluM samajI zakAya che ke snAna karatI vakhate ke te sthala para snAna karyA pahelAM paNa balikarmano koI saMbaMdha saMbhavI na ja zake. tene tyAM joDI devuM te paNa avicArIpaNuM gaNAya ! kema ke, snAnanI saMkSipta vidhimAM balikarma karavAmAM AvatuM hoya to te kRtya vistRta snAna vidhimAM avazya hovuM joIe, paraMtu Agama pAThomAM tema nathI arthAt saMkSipta pAThomAM A zabda pratomAM maLe paNa vistRta pAThomAM A zabda maLato nathI. atre ukta bhrama kevala 'va'ne 'ba' vAMcavAthI utpanna thayelo che. emAM vadhAre sUkSmapaNe bIjuM kazuM vicAravAnuM rahetuM nathI. zabdArtha ane bhAvArtha banne upara kahI dIdhA che. A prasaMgamAM paNa vidvAnonI johukamI cAlI AvI che. nakalamAM paNa akkala vAparavAnA stara sudhI teo pahoMcyAM ja nathI. teo koIne koI rIte snAna samaye balikarma karavAnI pravRttine samajAvavAnI kozIza karyA kare che. paraMtu sIdhuM ane saraLa ciMtana koI paNa karatuM nathI ke balikarma kyAre, kyAM hoya che, zuM nahAtI vakhate snAnagharamAM beThAM beThAM balikarma thaI zake ? zuM tyAM bhojana sAmagrI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o8 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAjenAgama navanItA ke balinI sAmagrI laIne bese che? sIdhI sAdI vAta che ke, snAnanA samaye balikarma nAmanuM koI tattva joDe hoya ja nahIM. yatimmA e snAna vidhino sUcaka saMkSipta pATha che. AvuM niHsaMdeha mAnavuM joIe. Ama samajavAthI sTeja paNa guMcavaNa UbhI thatI nathI ane sUtra pAThano prasaMgAnukULa ucita artha paNa samajavAmAM AvI jAya che. | ekalavihArI vArtA jigneza - ekalavihArI sAdhunA vicaraNa bAbate zI paraMparA cAle che? jJAnacaMda - sAdhunuM ekalavihArIpaNuM to Agamokta eka viziSTa sAdhanA che. pratyeka sAdhunI ane gaccha pramukhanI haMmezAM evI manokAmanA hoya che ke kyAre te gacchamukta ekalavihAra caryA dhAraNa kare. A manorathanuM varNana ThANAMga sUtranA trIjA adhyayanamAM che. kyAreka sAdhu potAnA AtmAnI ApatkAlIna utpanna, karmajanya paristhitine kAraNe paNa ekala vihAra dhAraNa karI zake che, evuM AcArAMga, dazavaikAlika, uttarAdhyayana, sUyagaDAMga sUtra vageremAM kathana che. A pramANe AgamonA varNanathI A ekalavihAra be prakAre siddha thAya che. (1) viziSTa sAdhanA mATe guru AjJA ane satkAra sanmAnapUrvaka maryAdita kALa ke AjIvana mATe hoya che. (ra) potAnI karmajanya, zarIra janya athavA zuddha saMyama sAdhanA nimittathI utpanna paristhitimAM gacchathI udAsIna thaIne vivekapUrvaka svataH tyAMthI potAne alaga karIne vicaraNa karavuM. A bIjA prakAranuM ekalavihArIpaNuM spaSTa rUpathI Agama kathita hovA chatAM gacchAbhimAnI kaSAya pUrNa tathA svArthapUrNa mAnasavALA loko tathA sAdhusAdhvIo dvArA niMdA ane virodha tathA tiraskArapUrNa vAtAvaraNamAM parivartita karavAmAM AvyuM che ane bahulapakSa hovAthI AvI ekAMta prarUpaNAnI rItI cAlI gaI che. je Agama viparIta tathA garvita ane draSita buddhijanya hovAthI sva para ahitakAraka che. A saMbaMdhI vizeSa Agama pramANonI carcA sahita taTastha jANakArI mATe juo Agama sArAMzano khaMDa-2, upadeza zAstra. temAM sUtrakRtAMga sUtranA pariziSTa rUpe ekala vihArathI mokSa nAmano vistRta nibaMdha che. parvatithi vArtA jigneza - saMvatsarI, pAkhI, cAturmAsI vagere divaso vize judI-judI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka aitihAsika saMvAda pariziSTa : oc bahumatovALI paraMparAo kema cAlI rahI che ? ekatA kema nathI pravartatI? jJAnacaMda :- pAMcama ane pUnama, amAsathI cAlelI paraMparAmAM kyAreka paristhiti vaza parivartana karavuM paDayuM hoya tyAre to keTalAka loko anukaraNa vRttithI paraMparA banAvI le che. jema bhavitavyatA vaza duniyAmAM aneka khoTA dharmo pravarte che tevI ja rIte jaina dharmamAM AvI aneka anAgamika athavA vikRta paraMparAo cAlI rahI che. kyAreka koI vAtanuM AgamamAMthI samAdhAna na meLa vI zakavAthI paNa koI potAnI marajI pramANe pravRtti AcaryA kare che. A vize svataMtra saMvAda A ja pustakamAM AgaLa juo-- 'saMvatsarI vicAraNA saMvAda'. dhAtu grahaNa-dhAraNa vArtA jijJeza :- dhAtunI vastu rAkhavA saMbaMdhI zI paraMparA che ? : jJAnacaMda - traNa jAtinA pAtra rAkhavAnuM tathA anya koI bIjuM pAtra na rAkhavAnuM varNana AgamomAM che tathA sakAraNa rAkhavA mATeno daMDa paNa kASTa, vAMsa vagereno ja rAkhavAnuM vidhAna che. sAdhanA pramukha, sAdhakanI pratyeka upadhi atyAvazyaka tathA sAmAnya jAtinI hovI joIe. A teno aparigraha mahAvratano viSaya che. paraMtu samaya prabhAvathI jyAre lekhana kArya svIkAra karavuM paDyuM che tyAre temAM samaya zaktinA kharcano viveka to rAkhavo paDe. tyAM paraMparAno durAgraha rAkhavAne badale hAni tathA lAbhAlAbhano vicAra karI Agama dvArA tenI ciMtavanA karavI joIe. Ama karavA jatAM atyAvazyaka upakaraNa cazmA, pena vagere dhAtuno upayoga thaI jAya to te Agama viruddha na gaNAya tathA anya bIjA ghaNAM doSo, pramAdono paNa AnAthI bacAva thaI jAya che. A viSayamAM vizeSa sapramANa carcAno saMvAda chedazAstra khaMDa-4mAM Apela che, te vAMcI levo joIe. na posTeja rAkhavA saMbaMdhI vArtA jijJeza H- posTeja rAkhavuM te paNa zuM azuddha paraMparA che, parigraha mahAvratamAM doSa che ? jJAnacaMda :-- jaina sAdhune posTa lakhavAnuM ane lakhAvavAnuM kArya athavA gRhastha dvArA samAcAra mokalavAnuM ke maMgAvavAnuM kArya eka paristhitijanya pravRtti che. Ama to kAMI ja lakhavuM te paNa eka paristhitivaza karAtuM kArya ja che. kema ke praznavyAkaraNa vagere sUtromAM sAdhuonA upakaraNomAM kyAMya paNa lakhavAnI sAmagrI ke pustako rAkhavA saMbaMdhI koI ullekha karavAmAM Avyo nathI. A lekhana pravRtti ane tatsaMbaMdhI aneka upakaraNa paristhitijanya pravRttio jANavI joIe. paristhitijanya pravRttimAM eTalo viveka rAkhavo joIe ke keTalI pravRttinI Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta AvazyaktA che ane kevI rIte karavAmAM kriyA, pramAda, gRhastha sevA vagerene ochAmAM ochI rIte AdaravAmAM Ave eTale jyAre lakhavAnuM kArya jarUrI hoya te samaye posTa, tatsaMbaMdhI lekhana sAmagrI tathA posTeja sAmagrI rAkhavAmAM pramAda vagere ocho thavAthI te viveka ja gaNAze. 80 parigraha saMbaMdhI Agama nirdeza to ahane bikhkhAya va racaye = bhikSu dhana, sonuM, cAMdI vagerene na rAkhe, tema kathana che. paNa upayogI vastuono niSedha nathI. dhanano artha ahIM le-veMcanA vyavahAramAM upayogI paisAne samajavo. vyavahAra dRSTithI paNa bajAramAM jenA dvArA, vepAra-vANijya, dhaMdho, vagere thAya tene rUpiyA, paisA vagerene dhana kahevAyuM che. je uttarAdhyayana sUtranI TIkAmAM spaSTapaNe jovA maLe che. bIjI alpa athavA adhika kiMmatI Avazyaka upayogI vastune tyAM dhana rUpa parigrahamAM nathI gaNAvI. mATe posTeja rAkhavAthI dhana rAkhI lIdhuM tema na samajavuM joIe. A viSayano pramANollekha dhAtu saMbaMdhI nibaMdhamAM juo-- chedazAstra, sArAMza khaMDa-4. sUrya prajJapti vArtA >> jijJeza :-- caMdra prajJapti ane sUrya prajJapti sUtra eka ja che ke judA-judA che ? jJAnacaMda :- A sUtra paNa madhyakALamAM thayelI vikRtiothI prabhAvita che. sUrya prajJapti sUtranA prAraMbha mAM je pratijJA rUpe gAthAo ApelI che temAM tenuM nAma 'jyotiSa gaNarAja prajJapti' darzAveluM che, caMdra prajJapti ke sUrya prajJapti te baMne nAmo nathI. A viSayamAM vadhAre ciMtana e ja sUtranA sArAMzamAM che. te mATe juo sArAMza khaMDa-7, tattva zAstra. hAla A baMne eka ja sUtramAM upalabdha che. jijJeza :- A sUtramAM mAMsAhAra saMbaMdhI kathana che kharUM ? zAnacaMda :- jainAgamomAM mAMsa bhakSaNane narakamAM javAnuM kAraNa spaSTarUpathI darzAvavAmAM AvyuM che. tyAre tenA khAvA saMbaMdhI vidhAna AgamomAM hoI ja na zake evuM nizciMta jANavuM, samajavuM joIe. eTale A sUtramAM ke anya koIpaNa sUtramAM mAMsa saMbaMdhI je varNana che te madhyakALamAM lahiyA vagere dvArA athavA azuddha mAnasavALAo dvArA karavAmAM AvyuM che. A parivartana ke prakSepa che athavA tene lipidoSa mAnavo joIe. kola logassa pratikramaNa vArtA jijJeza :- be pratikramaNa ke 40 logassano kAusagga ane dharma dhyAnano kAusagga vagere zI paraMparAo che ? Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 81 jJAnacaMda - be pratikramaNa karavAnI pravRti bhramathI cAlI AvI che. te saMbaMdhI spaSTIkaraNa jJAtAsUtranA sArAMzamAM che. te mATe juo sArAMza khaMDa-1, kathA zAstra. logassa ane dharmadhyAnano kAusagapaNa judA-judA samaye calAvI dIdhelI paraMparA mAtra che. logassa eka guNakIrtanano pATha che, je uccAraNa karavAne yogya che, tene kAusagnamAM gaNavo upayukta gaNI zakAya nahIM. gujarAtanA koI saMpradAyomAM logassano kAusagga thato nathI. A aMge vistRta carcA A ja pustakamAM AgaLa Avazyaka sUtranA pariziSTamAM juo. - mastaka TAMkavAnI vAta > jijJeza :- sAdhue rAtre mAthuM DhAMkIne javA sabadhI zI vArtA che? jJAnacaMda :- sAdhue makAnanI bahAra kyAMya paNa mAthuM DhAMkIne javA bAbate nizItha sUtramAM prAyazcitta kahyuM che. acela ane sacela baMne rItanA sAdhaka jinazAsanamAM hoya che jethI muni sarva vastronA tyAga karI zake che A kAraNe vastra saMbaMdhI koIpaNa ekAMtika kAyado sAdhu mATe karI zakAya nahIM. tethI spaSTa thAya che ke sAdhue kapaDuM oDhIne ja besavuM ke mAthu DhAMkIne ja bahAra javuM athavA kAmaLI oDhIne javuM vagere kAyadA Agama saMmata nathI, kAraNa ke AgamamAM vastrano ja Agraha nathI vizeSa mATe juo- cheda zAstra sArAMza khaMDa-4mAM. # # # nitya gocarI javA saMbaMdhI vArtA | @ > jijJeza - gocarI javA saMbaMdhI, Aje javuM ke kAle javuM, savAre javuM athavA sAMje na javuM vagere zI paraMparA che? jJAnacaMda - eSaNAnA 4ra doSamAM A saMbaMdhI koI carcA nathI. Agama varNita anya vidhiniSedhomAM paNa Avo ekAMtika koI niyama jaDato nathI. hA, nimaMtraNa ane taiyArIpUrvaka roja roja eka gharamAM jaIne AhArAdi levA bAbatamAM niyAgapiMDa nAmaka doSa che. nityapiMDa nAme eka dAnapiMDa doSa AcArAMgamAM darzAvela che jeno artha che ke, je gharamAM dAnapiMDa banAvIne roja te pUrepUro dAnamAM ApI de tyAM gocarI javAno niSedha che ane nizItha sUtramAM tenuM prAyazcitta che. A viSe vizeSa sapramANa carcA dazavaikAlika sUtra sArAMzanA pariziSTamAM che, te mATe juo sArAMza khaMDa-3, AcAra zAstra. chevastranA mApa saMbaMdhI vArtA -jha > jiza:- 7ra hAtha jeTaluM kApaDa ke 96 hAtha jeTaluM kApaDa vagere upakaraNa saMbaMdhI maryAdAnI zI paraMparA che? Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 T mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgamanavanIta | - jJAnacaMda - AgamamAM evo koI spaSTa ullekhavALo pATha maLato nathI. chatAM gaNatarI ke mApathI vadhAre upakaraNa rAkhavAnuM prAyazcitta nizItha sUtra uddezaka- 16mAM che. mATe paraMparA ane guru AjJA pramANe vivekapUrvaka vartana karavuM joIe. AvazyakatA anusAra upakaraNo rAkhavAmAM mUrvAbhAva ke saMgraha vRtti na rAkhavI, teTaluM dhyAna avazya rAkhavuM joIe. A saMbaMdhI anya vistRta jANakArI cheda zAstra, sArAMza khaMDa-4mAM pariziSTa vibhAgamAM ApI che te joI levuM. $ $# chedasUtra adhyayana vArtA # # jijJoza :- cheda sUtro saMbaMdhI artha paramArthanI jANakArI mATe kayA prakAzano vAMcavA joIe? jJAnacaMda - cheda sUtrono sarvAgI abhyAsa karavAthI ja sAdhaka gItArtha tathA AcAra zAstromAM pAraMgata bane che. eTale saMskRta prAkRtanA abhyAsI jijJAsuoe cheda sutro para prakAzita bhASya, TIkAo tathA cUrNio rUpa vyAkhyAonuM adhyayana jarUra karavuM joIe ane gujarAtI bhASAnA abhyAsIoe guruprANa phAunDezana rAjakoTathI prakAzita vivecana yukta chedasUtronuM adhyayana karavuM joIe. te be bhAgamAM upalabdha che. (1) nizItha sUtra (ra) traNa cheda sUtra(dazAzruta skaMdha, vyavahAra ane bRhatkalpa sUtra). che ka & dhovaNa pANI vArtA ] .> jijJeza - derAvAsI sAdhu sAdhvI, dhovaNa pANI nathI letAM ane teno niSedha kare che. sthAnakavAsI koI dhovaNa pANI le che, koI garama pANI le che. AvI judI-judI paraMparAo kema? jJAnacaMdaH- AgamomAM jaNAvyA anusAra garama pANI tathA dhovaNamAMthI jyAre je kAI paNa sulabhanirdoSa maLe te ja levuM joIe. AdhAkarmI vagere doSa lAgavAnI zakyatA hoya to tevuM dhovaNa paNa na levuM joIe ane garama pANI bAbate paNa AdhAkarmI vagere doSa lAgato hoya to te paNa na levuM joIe. eSaNA doSanI gaveSaNA sivAya Ano koI ekAMtika Agraha rAkhavo joIe nahIM. dhovaNa ke garama pANI saMbaMdhI anya vividha vistRta jANakArIne mATe cheda zAstra, sArAMza khaMDa-4nuM adhyayana karavuM joIe. derAvAsIonA priya kalpasUtramAM aThThama sudhInI tapasyAmAM dhovaNa pANI pI zakAya tevo ullekha che. to sAmAnya AhAranA divasomAM dhovaNa pANI pIvAnuM siddha thaI jAya che. tema chatAM A loko potAnI jakaDI rAkhelI paraMparAnI asaramAM sutro www.jaine forary.org Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa ane graMthonA badhA pramANone bhUlI javAnI adbhuta zakti rAkhe che ane eTalA mATe ja dhovaNa pANIno niSedha karyA kare che. (c) terApaMtha dharma vArtA 83 jijJeza H- terApaMtha kayo dharma che ? jJAnacaMda :- A koI paMtha ke dharma ke siddhAMta nathI. A to sthAnakavAsIo ja che. temanA AcAra-vicAra siddhAMta ane Agama badhuM ja sthAnakavAsInuM ja lagabhaga che. eka saMpradAyamAM ke gacchamAM aneka sAdhuo hoya che ane temanA aneka prakAre judA-judA vicAro hoya che. evA ja koI sAmAnya vicArone kAraNe guruthI jUdA thaIne A loko alaga rIte vicaravA lAgyA che ane temano potAno svataMtra saMpradAya ane anuzAsana cAlu thaI gayela che. ema to derAvAsIomAM paNa ghaNAM saMpradAyo ane aneka vicAra bheda anyonya gacchamAM che. tema chatAM traNa zUI, cAra zUI, tathA kharatara vagere badhA gaccho Ama to derAvAsI ja kahevAya che. sthAnakavAsIomAM paNa vibhinna saMpradAyomAM bhinna bhinna mAnyatAo che, tema chatAM maulika siddhAMta ane Agama eka ja che, eTale sthAnakavAsI dharma to eka ja che. Aja rIte sthAnakavAsIthI paNa eka gaccha samUha sAmAnya vicArothI alaga vicaravA lAgyo che jenuM nAma terApaMthI samudAyathI prasiddha thaI gayuM che. A samudAya paNa derAvAsIonA derAsara ke pUjA vagere siddhAMtone mAnato nathI. AgamanI mAnyatA tathA pramANikatA paNa sthAnakavAsIo jevI ja che. vezabhUSAmAM paNa koI khAsa parivartana nathI. eTale A eka sthAnakavAsIno ja vizeSa samudAya che. sthAnakavAsIono mukhya siddhAMta muhapatti bAMdhavAno ane maMdira, mUrtipUjA dharmane Agama sammata na mAnavAno che. te baMne siddhAMtane A terApaMthI samudAya mAnya kare che. jevI rIte zvetAbaMramAMthI nIkaLelo sthAnakavAsI samUha zvetAMbara sthAnakavAsI kahevAya che, tevI ja rIte sthAnakavAsImAMthI nIkaLelo terApaMthI samUha paNa sthAnakavAsI terApaMtha che. jijJeza H- emano judo samudAya banAvavAno mukhya vicAra bheda karyo che. jJAnacaMda H-- Agama viSayanA sUkSma ciMtananA koI bhAganuM kathana karavAnI vAkyazailImAM ane koI daSTikoNamAM aMtara paDI gayuM ane carcAmAM gharSaNa vadhI javAthI thoDA sAdhuo guruthI vikhUTAM paDIne alaga rIte vicaravA lAgyA. te viSaya A pramANe che- (1) jIvonI hiMsA na karavI e dharma to barAbara che, paraMtu koI jIva svataH marI rahyo che, koIne bIjo jIva mArI rahyo che to temAM vacce paDIne choDAvavA javuM nahIM. (2) anna puNya vagere je puNya batAvyAM che, temAM koIpaNa jIvanI saheja paNa hiMsA thAya to tene ekAMta pApa samajavuM, puNya nahIM. nAnI-nAnI Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta vAto paNa vivAda ane virodhamAM paDI jatI hoya che. AvA najIvA matabhedone kAraNe A terApaMtha samudAya sthAnakavAsIthI potAne alaga mAnavA tathA kahevaDAvavA lAgyo che. vAstavamAM, Agama tathA maulikatA eka ja hovAthI sthAnakavAsIno ja eka svataMtra samudAya vizeSa che. alagatA hovAthI hInAdhika samAcArI bheda rahe te svAbhAvika ja che. G[ dayA dAna vArtA cha(c) > jigneza - evuM kahevAya che ne ke terApaMthI dayAdAnane nathI mAnatA? jJAnacaMda - A to AgrahapUrvaka kahelI vAta che je zabdo sudhI simIta che. bAkI temanA bhojana ke pANImAM koI mAkhI vagere paDe to teo taraphaDatI mAkhIne tatkALakADhIne tenA jIvanI rakSA to kare ja che. guruthI judA thayA pachI paNa te sAdhuo AvuM karatA hatA tathA kyAreka koI sAdhu-sAdhvInA mAthAmAM jU paDI jAya to tene paNa teo potAnuM rakta pIvarAvIne raktadAna to karatA ja hatA. dayA ane anukaMpA to samakitanA lakSaNo che, te koI dharmiSTa lokomAMthI nIkaLI zake tema nathI. dAna, zIla, tapa ane bhAvanA A cAra AtmakalyANanA aMgo che, temAM paNa dAna to prathama che. jijJeza:- koI jIva svayaM maravA paDyo hoya ke tene koI mAratuM hoya ane ApaNe tene na bacAvIe to temAM ApaNuM zuM nukasAna thAya? jJAnacaMda - je rIte jaina sAdhunA svayaMnA gacchanA ke anya koI paNa gacchanA paricita athavA aparicita sAdhu pANImAM DUbatAM hoya ane jonAra sAdhune taratAM AvaDatuM hoya to teNe tatkAla DUbatAne bacAvavA evI ThANAMga sUtranI AjJA che. tethI pANI ane pANImAMnA jIvonI hiMsA pratyakSa hovA chatAM, tene sAdhunuM kartavya AgamamAM batAvyuM che. jyAre pANImAM maratA sAdhune sAdhu bacAvI zake che, AhAra pANImAM paDelA jIva(tiryaMca)ne koI AgamamAM nathI kahyuM chatAM sAdhu bacAvI zake che, jUne potAnuM rakta pAI zake che te sAdhu dharma che. tevI ja rIte gRhastha mAnavanA dvArA koI mAnavane ke pazune maratA bacAvavuM te paNa gRhastha dharma che. sAdhune bacAvavAmAM nadInA traNa sthAvara jIvonI pratyakSa thayelI hiMsA paNa anukaMpAnI pramukhatAe gauNa thaI jAya che. jiMdagIbhara sAdhu paNa gamanAgamana kriyAo kare ja che, khAya che, zauca jAya che. e ja prakAre mANasa paNa mANasanI ke pazunI rakSA kare che, temAM koI pratyakSa ke parokSa dravya ane bhAva hiMsA saMbhava hoya to te paNa anukaMpAnI pramukhatAmAM gauNa banI jAya che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka aitihAsika saMvAda pariziSTa C. 5 jo koI vyaktinI sAme koI bIjI vyakti gaLe phAMso khAya ke koI jhera khAIne maravAno prayatna karato hoya to tene joIne te vyakti tene bacAvavAno prayatna na kare athavA eka vyakti corI karatI hoya ne bIjI vyakti tyAM mUka banI joyA kare ke huM zA mATe e aMtarAyano bhAgIdAra banuM; to vyavahAramAM te paNa aparAdhI gaNAya che. eja rIte maratA ke mAratA jIvone potAnI kSamatA anusAra paNa bacAvavAno koI prayatna na karavo te paNa pratyakSa anukaMpA bhAvanuM hanana che. tIrthaMkara prabhu potAnA saMyama bhAvamAM, sAtamA guNasthAnakethI jyAre lAkho karoDone anukaMpA dAna daI zake che to tene ekAMta pApa to na ja kahI zakAya. jyAre temanA hAthethI devAmAM AvelI sonA mahora to saMsAranA pApakAryomAM ja kAma AvatI hoya che. tema chatAM dAnanuM mahatva ane lAbha samajIne ja teo Ama karatAM hoya che. tIrthaMkara prabhunA dvArA ekAMta pApanI pravRti dharma bhAvanAnI pramukhatAthI karavAnuM saMbhavI ja na zake. eTale anukaMpAdAna paNa ekAMta heya(choDavA lAyaka) samajavuM upayukta nathI. AgamanA pramANo - (1) sUyagaDAMga sUtranA agiyAramA adhyayanamAM AvA anukaMpAdAnanA kAryone ekAMta pApa kahevAno spaSTa niSedha che ane tenuM kAraNa paNa spaSTa karyuM che ke, tevI khoTI prarUpaNA karavAmAM aMtarAya karmano baMdha thAya che. (2) AgamamAM spaSTa rUpathI nava prakAranA puNya kahyAM ja che, teno paNa niSedha na karI zakAya. (3) paradezI rAjAe dharmI banyA pachI dAnazALA kholI, jeno kezI zramaNe niSedha na hoto karyo ane zAstrakAre dharmI banyA pachI ja A kArya thayuM tevuM kathana karyuM che. (4) duSTa tathA vidharmano pracAra karanAra gozAlakane lezyAthI baLato joI, bhagavAne tatkALa bacAvI lIdho ane te kAryane khoTuM gaNIne prAyazcitta lIdhuM hoya tevuM kathana bhagavatI sUtramAM gaNadharoe karyuM nathI. na eTale vividha Agama pramANothI tathA anya hetuothI e spaSTa thAya che ke koI paNa maratA prANIne bacAvavuM te anucita nathI; ekAMta pApa ke adharma paNa nathI paraMtu mahApuruSo dvArA Acarata ane Agamokta che. jI sthAnakavAsI dharmanI vArtA jijJeza H- sthAnakavAsI dharma kyAre zarU thayo che ? koNe calAvyo ? jJAnacaMda - vIra nirvANanA 2000 varSa pachI lokAzAhe zuddha dharmano punaruddhAra - karyo. te zuddha dharma sthAnakavAsI dharmanA nAmathI pracalita thayo. kalpasUtramAM jaNAvyA anusAra bhagavAna mahAvIranA mokSa kALanA samaye temanA janma nakSatra para bhasmagrahano saMyoga thayo hato, jenA kAraNe 2000 varSa sudhI bhagavAnanuM Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta | zAsana avanatimAM cAlaze arthAt asaMyatinI pUjA thaze tevuM kathana che. te avadhimAM dharmanA nAmathI hiMsA, ADaMbara vadhune vadhu thatAM gayAM ane jaina sAdhuo paNa parigraha vRttivALA tathA Agama viparIta AcaraNavALA banI gayA hatA aneka prakAranI kurItio, duSTa ane anyAyapUrNa pravRttio paNa jaina yati vargamAM praviSTa thaI gaI hatI. AvA 2000 varSanA samaya saMyogamAM lokazAhe Agama sApekSa zuddha ahiMsA saMyama pradhAna dharma tathA ADaMbara, AraMbha-samAraMbha rahita dharmano upadeza Apyo tathA khoTA hiMsA-parigrahamUlaka rivAjono virodha karI sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAone punaH zuddha dharmanA mArgamAM prerita karyA. A prakAre vIra nirvANanA ra000 varSa pachI ane AjathI 500 varSa pUrva A sthAnakavAsI dharma tarIke bhagavAna mahAvIra upadiSTa dharma cetanavaMto thayo. vAstavamAM madhyakALamAM vikRta banelAM vItarAga dharmano punaruddhAra mAtra thayo che. AgamAnusAra zuddha dharmano punaH jora zorathI pracAra thayo che, te apekSAe A sthAnakavAsI dharma potAnA siddhAMta ane prarUpaNa tathA lakSyanI apekSAe to maulika vItarAga dharma ja che, je prAraMbhathI tIrthakaranA zAsanano ja dharma che. vacce AvI paDelI vikRtionuM bhAna (jJAna) karAvIne tene dUra karavAnA punaruddhArathI A dharmane sthAnakavAsI nAma sAMpaDyuM che, je e ja nAme oLakhAya che. jigneza :- sthAnakavAsIono mukhya uddezya zuM che? jJAnacaMda - madhyakALamAM pravartatI Agama viparIta vikRtino tyAga karavo, zAstrAjJA anusAra ja saMyamanA mahAvrato, samiti, gupti vagere niyamonuM yathArtha pAlana karavuM vagere uddezya mukhyarUpe che. sAthe sAthe, maMdira, mUrti banAvavAnI preraNA na karavI, mUrtipUjAne dharmanuM aMga na mAnavuM, dharmanA nAme ADaMbara AraMbha samAraMbhanI preraNA na devI tathA moDhA para muhapatti bAMdhavI, Agama viparIta koI prarUpaNA na karavI, Agama viparIta koIpaNa upakaraNa rivAja rUpe na rAkhavA, dharmanA nAmathI dravya pUjAnA cakkaramAM na paDavuM, zAstrathI paNa vadhu ke zAstranI samakakSa graMthone mahatva na ApavuM, mUrti pUjAnA nAmathI pRthvI, pANI, agni, phaLa-phUlanA ekedriya jIvonuM pApa na vadhAravuM, tIrthayAtrA mATe na pharavuM paraMtu phakta saMyama pAlana ke dharmano pracAra karavAne mATe yogya kSetramAM vicaraNa karavuM, cAlatI vakhate pUjavA mATe yogya evuM lAMbu rajoharaNa rAkhavuM. A badhA siddhAMto terApaMthI ane sthAnakavAsIomAM eka sarakhA ja che. derAvAsIo paNa ukta keTalAka siddhAMtone sAcA mAne che paraMtu AcaraNamAM gatAnugatika paraMparAvALA ja banI rahe che. sthAnakavAsI dharmarUpa vitarAga dharmano punaruddhAra karanArA lokazAhanA jIvana paricaya vize A pustakamAM ja AgaLa vivaraNa ApyuM che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa CT (c) vikRta pravRttionI vArtA ) jijJeza :- sthAnaka banAvavAnI ke derAsara bAMdhavAnI preraNA, sAdhunA pagalA karavA, gaLAmAM sAdhuonA tAvija rAkhavA, sAdhuonA samAdhi sthaLa banAvavA, vagere pravRtionI paraMparAnA viSayamAM zuM samajavuM ? jJAnacaMda - sthAnaka hoya ke maMdira tenA nirmANa kAryanI preraNA sAdhue karavI ucita nathI. enAthI prathama mahAvrata dUSita thAya che. anya pagalA, tAvija vagerenI pravRtti paNa bhakti mUlaka zithilAcAranI pravRttio che, je dekhA-dekhI ke mAna-sanmAnanI vRttiothI tathA aihika cAhanAothI cAlu thaI jAya che. AvI keTalIya pravRttio sAvadhAnI na rAkhavAthI zithilAcAranA vAtAvaraNamAM cAlyA kare che. @ @ maMjanaH snAna: vibhUSA vArtA chaOES jijJeza - maMjana karavuM, snAna karavuM athavA sAbu, soDA vagerethI kapaDA dhoIne sApha cokhkhA rAkhavAnI pravRtti paraMparA ucita che ? jJAnacaMda - maMjana tathA snAna karavAne dazavaikAlika sUtramAM anAcAra kahela che. eTale e kAryo karavA sAdhuo mATe sarvathA anucita che. maMjana karavuM ke na karavuM te mATe upacAranI Avazyaka paristhitimAM kAMI paNa karavAmAM Ave to sthavira kalpIne tenI chUTa rahe che. vizeSa jAnakArI mATe sArAMza khaMDa-3, AcAra zAstramAM dazavaikAlika sUtranA pariziSTamAM juo. vastra dhovAnuM to sthavira kalpIo mATe ekAMta niSedha ane anAcAra nathI paraMtu temAM vibhUSAnI vRtti hoya to te anAcAra che. vibhUSAnI vRttino abhAva hoya arthAt kSamatAnI kamI vagere kAraNothI vastro dhovA paDe to te mela pariSahathI hAravA samAna che ane jIva rakSA hetu dhovA che to te viveka che; kiMtu Adata ane saphAInI vRttithI dhovuM te zithilAcAra tathA bakuzavRtti che. ataH vastra dhovA pAchaLanI mAnasa vRtti zI che tenuM mUlyAMkana hovuM joIe paraMtu dhovA saMbaMdhI ekAMtika niSedha na samajavo joIe. | dainika samAcAra patra vArtA cha ) jijJeza - dainika akhabAra vAMcavAnI pravRtti yogya che? jJAnacaMda - A paNa zithilAcAra yuganI dena che, temAM vizeSa karIne vikathA vibhAga ja adhika che. jenI sAdhuo mATe AgamamAM manAI karavAmAM AvI che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta jI zathilAcAra pravRttionI vArtA jI jijJeza H- saMyama tathA bhagavadAzAthI viparIta mukhya kaI-kaI pravRttio jaina samAjamAM cAlI rahI che ? arthAt vartamAna yuganI atyaMta vikRta pravRttionI paraMparA zI che ? jJAnacaMda H-- zithilAcArathI cAlI rahelI mukhya pravRttio A prakAre che- (1) ekabIjAnI paraspara niMdA avahelanA karavI (ra) taMbAku rAkhavI ke sUMghavI (3) maMjana, bajara ghasavI, brasa karavuM (4) madhyama athavA moTuM snAna karavuM (5) mela-parISaha jarA paNa na sahevo (6) vALa oLavA ke dADhI karavI (7) vibhUSA vRtti karavI, prayatnapUrvaka sApha-sutharA rahevuM ke ati prakSAlana vRtti rAkhavI (8) caMpala, pagarakhAM paheravAM (9) DoLI, gADI, vhIlacera vagerethI vicaraNa karavuM (10) lAuDa spIkaramAM bolavuM (11) phoTA vagere paDAvavA (12) vIDIyo keseTa kaDhAvavI (13) vIjaLInA paMkhAno upayoga karavo (14) phleza, saMDAsa-jAjarUno upayoga karavo (15) dainika samAcAra peparo vAMcavA (16) cAre kALamAM svAdhyAya na karavo (17) zAstranuM jJAna kaMThastha na karavuM (18) divase sUvuM (19) sAdhvIo pAse sIvavAnuM kArya karAvavuM, vastra prakSAlana, pratilekhanA, gocarI vagerenA kAryo karAvavA, temanI sAthe AhAranI levaDa-devaDa karavI, temanI sAthe gamanA-gamana, bhramaNa ke vihAra karavo, vadhAre saMparka rAkhavo (20) gRhastho pAse sevA karAvavI, kAma karAvavuM, vihAramAM sAmAna upaDAvavo ane paisA devaDAvavA (21) oparezana karAvavuM (22) kharIdI karAvIne davA vagere maMgAvavI. (23) kharIdAvIne kapaDAM, rajoharaNa vagere maMgAvavA athavA krItadoSavALA AvA padArtho levA (24) phALo ekaTho karAvavo (25) beMkomAM khAtA rakhAvavA (26) nirmANa kAryomAM bhAga levo, preraNA karavI jema ke sthAnaka, skUla, derAsara, hospITala, borDiMga, saMsthA vagere (27) potAnI pAse davA rAkhavI (28) pratilekhana pramArjana na karavuM (ra9) pratikramaNa na karavuM (30) rAtrinA vihAra karavo ke bahAra javuM (31) pote na upADI zake teTalo sAmAna vagere rAkhavo (32) AdhAkarmI nimittanuM dhovaNa pANI ke garama pANI levuM (33) AdhAkarmI doSayukta AhAra pANI laIne AyaMbila karavI (34) koI paNa jagyAe potAno sAmAna rAkhavo ke rakhAvavo, saMgrahavRtti rAkhavI (35) TI. vI. (TelIvijhana) jovuM (36) reDiyAno upayoga karavo (37) darzanIya sthaLa jovA javuM (38) patrikAo chapAvavI (30) beMDavAjA ke varaghoDA sAthe cAlavuM (40) ughADA moM e bolavuM (41) potAnI tapasyAnI ke janma, dIkSA vigere tithioe sabhAo rAkhavI (42) ziSyone kramathI AgamonI vAMcanA na ApavI, adhyayana na 88 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 89 adhyApananI dekharekha na jALavavI, zikSita karAvIne yogya lAyaka banAvavAnI koziza na karavI (43) sAdhuo dvArA strIono vadhAre saMparka rAkhavo ke rAkhavA devo temaja sAdhvIo dvArA puruSono saMparka rAkhavo ke rAkhavA devo (44) bahumUlya upakaraNa, mALAo vagere rAkhavI, gaLAmAM paheravI (45) bhASAno koI viveka na rAkhavo, yogyAyogyano vicAra na karavo (46) sAmethI lAveluM ke TIphInamAM ANelo AhAra levo (47) utAvaLe cAlavuM (48) vAto karatAM-karatAM cAlavuM (49) yaMtra, maMtra, taMtra, cikitsA vagere pravRttio karavI, karAvavI tathA zubha muhUrta vagere gRhasthone jaNAvavA (50) dIkSA, vaya, zrutajJAna, gaMbhIratA vicakSaNatA vagere yogyatA prApta karyA vinA ja mukhI banIne athavA ekalA thaIne vihAra karavo ke karavA devo (51) ciMtana jAgRtiyukta pratikramaNa na karavuM babbe vAto karavI ke UMghavuM (para) cA, dUdha, mevA, phaLo vagere mATe nimaMtraNa pUrvaka athavA saMketapUrvaka jAvuM (53) rAtri vyAkhyAna mATe ke zauca nivRtti mATe ghaNuM dUra jAvuM (54) prakAzana kAryamAM bhAga levo, nibaMdha chApavA Apavo, pustako chapAvavA athavA chapAvavA mATe pustako lakhavA vagere. jigneza - zithilAcAranI sAcI ane sacoTa paribhASA kaI che? jJAnacaMda - (1) Agama viparIta, bhagavadAjJA viparIta pravRttionuM paraMparAnA rUpamAM AcaraNa karavuM, tenuM prAyazcitta na levuM athavA prAyazcitta levAno saMkalpa paNa na rAkhavo, akAraNa athavA sAmAnya kAraNosara Agama viparIta pravRtti karatAM rahevI, A badhA zithilAcAra che, AvI vRttiovALAne zithilAcArI jANavA. (2) sakAraNa paristhitivaza hAni lAbhano viveka rAkhIne Agama viparIta nAnuM ke moTuM AcaraNa karavuM, tene choDavAno ke prAyazcitta levAno saMkalpa karavo, te pravRttine Teva ke paraMparArUpa na banAvavI ane tene potAno doSa che tema doSa rUpa jANavuM tathA aMtaramanamAM paNa doSa samajI prAyazcitta levuM te zithilAcAra nathI. AvI vRttivALAne zithilAcArI na kahI zakAya. TIT (c)(c) saMjyA-niyaMThA vAta (c)(c) ID jigneza - niyaMThA avasthAnI ke saMyama avasthAnI zI sImA rahI che? jJAnacaMda - AgamamAM niyaMThArUpa saMyamAvasthAnA 6 prakAra batAvyA che jemAM atyAre traNa niyaMThA hoya che. jema ke- (1) bakuza (ra) pratisevanA (3) kaSAya kuzala. (1) zarIra upakaraNa saMbaMdhI pramAda vRttio tathA saMyama svAdhyAya vagere yogomAM jAgRtinI kamIne kAraNe thatAM AcaraNo sivAya saMyamanI mULaguNa uttaraguNanI Agamokta badhI pravRttionuM yathAvat pAlana karanArA tathA sAcI prarUpaNA karavAvALA "bakuza niyaMThA'nI sImAmAM gaNAya che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GO mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanItA (2) paristhitivaza utsarga apavAdanuM dhyAna rAkhIne, tenI sImA ane kSetrakALano viveka rAkhIne, mULaguNamAM ke uttaraguNomAM atyAvazyaka doSa lagADanArA ane tene yathAsamaye choDIne zuddhi karavAnI bhAvanAvALA, pratisevanA kuzIla niyaMThAnI sImAmAM gaNavAmAM Ave che. AmAM paNa jJAnanA saMbaMdhamAM mULa guNa ane uttaraguNamAM doSa lagADanArA ane pharI doSane choDIne zuddhi karavAno saMkalpa rAkhanArAne jJAna pratisevanA kuzIla gaNavAmAM Ave che vizeSa dhyAna e rAkhavuM joIe ke sImita Avazyaka doSa sivAya anya badhA saMyama vidhi vidhAnonuM Agamokta vidhithI pAlana karanArA hoya ane sAcI prarUpaNA karanArA hoya, te pratisevanA kuzIla nigraMtha kahevAya che. (3) kaSAya kuzIla nigraMtha zuddha niraticAra saMyama pAlana kare che, koI paNa nimittathI koIpaNa rIte saMyamane dUSita karatA nathI. noMdhaH niyaMThA saMbaMdhI vistRta jANakArI mATe ane zithilAcAra zuddhAcAra saMbaMdhI vistRta AkarSaka paddhati yukta jANakArIne mATe sArAMza khaMDa-ra, upadeza zAstranuM adhyayana karavuM joIe. C[II) svagacchIya samAcArI pAlana vArtA Di jijJeza :- potAnA gacchanI samAcArI na pALavAthI zithilAcArI bane che, ke anya gacchonI samAcArIne na pALavAthI paNa zithilAcArI bane che, athavA phakta Agamokta samAcArInuM pAlana na karavAthI ja zithilAcArI bane che? jJAnacaMda - Agamokta samAcArInA apAlanathI ja zithilAcArI bane che. anya gacchonI samAcArInuM pAlana apAlanathI zithilAcArIno koI saMbaMdha na gaNavo joIe. svagaccha samudAya ke potAnA saMghanI samAcArInuM pAlana na karavuM, jenI nizrAmAM, AjJAmAM vicaravAnuM hoya tenI ja upekSA karavI, te mahAna aparAdha che. AvuM karanArA nAnA sAdhu hoya ke moTA sAdhu; anuzAstA hoya ke anuzAsita hoya, te zithilAcArInI sAthe-sAthe svacchedAcArI paNa che. AvuM karavuM te naitikatAnI bahAra che. eTale je samudAya ke saMghamAM sAdhue rahevAnuM hoya, tenA nirNita pratyeka samAcArInuM niSThApUrvaka imAnadArIthI pAlana karavuM joIe. A Agamokta jJAtavya samAcArIonI, AgamathI atirikta samAcArIonI sUcI ke varaNI jANavI hoya to sArAMza khaMDa-2, upadeza zAstranuM dhyAnathI adhyayana karavuM joIe. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa 91 aMtima upasaMhAra vArtA jijJeza : zithilAcArInI paribhASAmAM AvatA koI niyaMThA hoya che ane niyaMThAnI paribhASAmAM zithilAcArI paNa Ave che ? tathA A zithilAcArI ane niyaMThAvALA paraspara vaMdana vyavahAra paNa kare che kharA? niyaMThAvALA, niyaMThAvALAnA vaMdana vyavahAra baMdha karAvI zake athavA zithilAcArI bIjA hInAdhika zizilAcArIne vaMdana karI zake kharA ? jJAnacaMda : zithilAcArI kahevAne yogya vyakti niyaMThAvALA na kahI zakAya paraMtu niyaMThAne abhimukha hoI zake kharAM ane koI paNa niyaMThAnI paribhASAmAM gaNAtA zithilAcArI na gaNAya, paNa te zithilAcArInI abhimukha hoI zake kharAM. vyavahAranI vaMdana vyavasthA vyavahArapakSane anurUpa hoya che ane bhAvavaMdanA bhAva saMyamavAna guNavAnone bhAvathI ja thaI jAya che. [noMdha - vaMdana vyavahAra saMbaMdhI vibhAjana yukta tathA anubhava pUrNa vistRta khulAso sArAMza khaMDa-ra, upadeza zAstramAM karavAmAM Avyo che, te dhyAnapUrvaka adhyayana karI levuM. jJAna-goSThI : Agama vicAraNA dhuraMdhara vijaya H- kevala muni ma sA. ! tame loko zAstra keTalA mAno cho ? kevala muni :- dhuraMdhara vijayajI ! amArA pUrvAcAryoe 3ra zAstra mAnelA che. dhuraMdhara vijaya H- amArA AcAryoe to 45 zAstra kahyAM che, tema chatAM tame lokoe 13 zAstro kema choDI dIdhAM ? kevala muni 10 pUrvI ke 14 pUrvInA zAstro ja mAnya gaNAya che, tenAthI ochAM jJAnavALAnA zAstrone zAstra na manAya, tethI ame bIjA 13 ne mAnatA nathI. dhradhara vijaya H-- nA jI, zAstra to 45 ja hoya che, tamArA lokAzAhane 3ra ja maLyA eTale tame 3ra ne ja mAno cho ane have to tamane badhAM ja maLe che to tamAre 45 ja mAnavA joIe. -: - kevala muni :- naMdI sUtramAM kahyuM che ke 10 pUrvI athavA 14 pUrvInA sUtro samyak hoya che, jyAre tenAthI ochAM jJAnavALAnA zAstra samyak athavA mithyA baMne jAtanA hoI zake che, eTale sAcAM zAstra to 3ra ja mAnavA joIe; 45 mAnavAmAM mithyAtva lAge che. dhuraMdhara vijaya H- naMdI sUtramAM 45nAM nAmo maLe che, eTale ochAM mAnavAthI to tamane mithyAtva lAge che !! paMDita nyAyacaMdrajI :- masthaLa : vAmi, dhuraMdhara vijaya ma. sA. ! naMdIsUtramAM Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAjainAgama navanIta. sUtronA nAma gaNAvyA che ane hajAro prakIrNaka hovAnuM kahyuM che tyAM 4pa to kahyA nathI? dhuraMdhara vijaya - to tyAM keTalA nAma gaNAvyA che? paMDitajI nyAyacaMdrajI - tyAM 12 aMga + ra9 utkAlika sUtra, 30 kAlika sUtra ane eka Avazyaka sUtra ema kula 7ra zAstronA nAma che. ' kevala muni :- dhuraMdhara vijaya masA. ! tyAre to 4pa mAnavAthI tamane paNa ochAM mAnavAnuM mithyAtva lAgaze ja. dhuraMdhara vijaya -kevala muni masA! atyAre to naMdImAM kahyAM che te sUtromAMthI 45 ja maLe che, bAkI to lopa thaI gayA che eTale 45 ja mAnavA joIe ane tenI TIkA cUrNi, bhASya, niryukti moTA-moTA AcAryoe karI che, eTale tene paNa mAnavI joIe. nahIM to e mahApuruSonI AzAtanA lAge che. kevala muni :- dhuraMdhara vijayajI ma. sA.! haribhadrasUri, hemacaMdrAcArya, malayagiri vagere keTalAya moTA-moTA vidvAna mahApuruSonA seMkaDo graMtha Aje upalabdha che, tema chatAM tame 45-45 nuM raTaNa karo cho to tamane paNa keTalI AzAtanAnuM pApa lAgaze? A moTA moTA AcAryonA zAstrone to tame 4pa AgamamAM gaNatAM ja nathI to 3ra mAnIe temAM khoTuM zuM che? paMDita nyAyacaMdrajI :- patthaNa vAmi ! naMdIsUtra devardhvigaNi kSamAzramaNe raceluM che. temane eka pUrvanuM jJAna hatuM. temaNe ja badhA zAstro lipibaddha karAvyA, temaNe te samaye jeTalA AcAryonA zAstro banyA hatA te badhAne naMdI sUtramAM zratajJAnanA khulAsAmAM nAma sahita gaNAvyA che. temAMthI atyAre jeTalA zAstra maLe che, tene ja Agama zAstra samajavAM joIe,tyArapachInA mahApuruSonA banAvela zAstrone jaina sAhitya ane jaina graMtha samajavA joIe. nadI sUtramAM jemanuM zAstra rUpamAM nAma nathI, tene zAstra mAnavAno Agraha rAkhavo khoTo che ane jenuM nAma naMdI sUtramAM che tathA vartamAnamAM temAMthI je maLe che, tene zAstra na kahevuM te paNa ucita to nathI ja. bane munivara:- paMDitajI! hAla keTalAM zAstra upalabdha che? paMDitajI nyAyacaMdrajI - maLavAmi ! 11 aMga, 1 Avazyaka sUtra, 18 prakIrNaka ane anya 20, ema kula 50 zAstra hAla maLe che, jemAM derAvAsI sAdhu lagabhaga 10 zAstrane nathI mAnatAM, jyAre sthAnakavAsI sAdhu lagabhaga 20 zAstrane nathI mAnatA. baMnenI 3ra ke 45 nA AgrahanI mAnyatA ekAMta daSTivALI che. 10 pUrvI ane 14 pUrvInA zAstro to kula 10-15 ja haze, bAkI koIno ItihAsa paNa nathI maLato ane je maLe che te paNa pUrNa pramANika nathI. eTale naMdI sUtra anusAra Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 93 lagabhaga 50 zAstra bane e mAnavA joIe. kevala muni :- paMDitajI! keTalAya zAstromAM bheLaseLa thaI gaI che, doSa dAkhala thaI gayA che, eTale badhA na mAnavA, 3ra ja mAnavA sArA che. paMDitajI jAyacaMdrajI - matthAna vAma ! bhagavAnanA hajAra varSa pachI zAstro lakhIne vyavasthita karavAmAM AvelA tyAre keTalAka zAstro ochAM thayAM, keTalAya vAkya ane viSayo navA joDIne umeravAmAM AvelAM ane Aja sudhI 1500 varSamAM lakhanAre lakhatAM-lakhatAM keTalI bhUla karI, tenI koI saMkhyA nathI. jyAre keTalAka lakhanAre jANI karIne kyAMka marajI mujaba ADuM-avaLuM lakhI nAkhyuM, to keTalAka AcAryoe paNa paraMparA bhedathI, samaja bhedathI, sudhArA vadhArA karyA che. Aje to koI paNa zAstra 500-700 varSathI vadhAre jUnA lakhelA nathI maLatAM ane zAstrone chapAvavAvALA keTalAya paMDita munirAja lakhe che ke, ghaNAM doSothI bharelA pATho maLe che, jenuM saMpAdana karatAM magaja paNa cakarAI jAya che. bahu ja vivekathI nirNaya levo paDe che. eTale munirAja mahodaya tamane vinaMtI karavAnI ke viveka buddhi to sarvatra rAkhavI joIe. badhAM pUrvAcAryonA vacanone AdarathI sAMbhaLavA-vAMcavA joIe ane zAstro to naMdImAM kahyAM teTalAM ja mAnavA joIe. viveka buddhi to zAstromAM, graMthomAM, TIkA-bhASyamAM, badhAmAM rAkhavI joIe. kema ke chAstha to bhUlane pAtra hoya zake. eTalA mATe ja vyavahAra sUtra uddezaka-3 mAM kahyuM che ke AcAryazrIe kALa karatI vakhate kahyuM hoya ke "amukane AcArya banAvajo" tyArapachI jo te sAdhu yogya lAge to ja tene AcArya banAvavA ane ayogya lAge to tene AcAryana banAvavA, balka bIjA je yogya sAdhu hoya tene AcArya banAvavA, Avo spaSTa Adeza mUlapAThamAM che. bRhatkalpa uddezakacAramAM kahyuM che ke be sAdhunA kleza Adi prasaMge AcArya je prAyazcitta Ape te zAstrAnusAra hoya to grahaNa karavuM ane zAstra anusAra na hoya to grahaNa na karavuM evo spaSTa adhikAra devAmAM Avyo che. Ama chadmasthanI bhUla to sarvatra saMbhava che, te vAta zAstrakAro paNa mAne che. eTale vartamAnamAM koIpaNa zramaNanA vAkyone ekAMta sAcA mAnavAno(arthAt vAvavA mAno)Agraha karavAnuM anucita che ane saMpUrNa khoTuM che tema kahevAno durAgraha karavo ke tevI preraNA karavI paNa ayogya che. A bAbatamAM vivekabuddhi rAkhavI te ja prazaMsanIya che. dhuraMdhara vijaya - paMDitajI! viveka buddhi kevI rIte rAkhavI joIe? paMDitajI :- sAmAnya buddhivALAoe potAnA guru vagerenA nirdeza anusAra zraddhA rAkhIne pApono, kaSAyono tyAga karatAM tapa saMyamamAM lIna rahevuM joIe. vizeSa prajJAvALAoe naMdIsUtra kathita upalabdha Azare 50 AgamomAM Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jainAgamanavanIta lipi doSa vagereno kuzAgra buddhi vaDe nirNaya karavo ane anya TIkA, bhASya, niryukti, graMtha, sAhitya, nibaMdha, vyAkhyAna, carcA vagerene e AgamothI vadhAre mahatva na ApavuM. arvAcIna AcAryo ane graMthonI apekSAe prAcIna AcAryo ane graMthone vadhAre mahatva ApavuM, phakta zAstrone sarvoparI nirNAyaka samajavA. 18 pApano tyAga, zAMti, saMyama, samiti, guptine pramukhatA ApavI ane traNa karaNa, traNa yogo vaDe mahAvratonI zuddha ArAdhanA karavI, pApa kAryonI preraNA, anumodanA paNa kyAreya nakaravI. naMdIsUtramAM kahelA sUtronI AjJAothI nyAyapUrvaka nirNaya karavo. kathA varNanonI aneka vArtAothI sUtronI AjJAonI upekSA na karavI joIe vagere. tIrthakara bhagavAnano mULa-pAyAno upadeza anekAMtavAda, samyakdarzana, samyakajJAna, samyaka cAritranA mApadaMDanI maryAdAmAM vivekabuddhino upayoga karavo joIe. vivekabuddhie mAtra svataMtra tarkabuddhi nathI ane ema karavuM emithyAtva paNa nathI paraMtu tema karavAthI anekAMta ane zAMta daSTi hovAthI zuddha ArAdhanA thAya che. dhuraMdhara vijaya :- paMDitajI ! Ape to ghaNI saumya daSTi ane anekAMtika daSTino bodha Apyo ane A rIte ApazrIe to koI zAstranI saMkhyAnA Agrahane ane koI zAstra ke graMtha vagerene mAnavA manAvavAnA Agrahane paNa jaDamULathI ukheDI nAkhyo. eTale thoDIka nAnI-moTI bAbatonA viSayamAM paNa vicAra vimarza karI laIe. 1 ) jJAna-goSThIH maMdira mUrti vicAraNA @ > kevala muni - paMDitajI ! Ape je vidvAno mATe viveka buddhi rAkhavA, aMge vimarza karyo che, AgamomAM to judI judI jagyAe mUrtionuM vistRta tathA saMkSipta varNana Ave che ane graMthomAM hajAro lAkho karoDo maMdira mUrtionA jIrNoddhAranuM varNana paNa Ave che, jyAre maMdira banAvavuM ke banAvavAnI preraNA ApavI te paNa sAvadha che, mahAnizIthamAM batAvyuM che ke, eka maMdira premI sAdhunA dvArA maMdira banAvavAnI vinaMtI ane Agrahane vakhoDIne tene sAvadha kAma kahevAvALA niDara AcArya kuvalayaprabhasUrie tIrthakara nAma karmano baMdha bAMdhyo. to A viSayamAM zuM viveka samajavo joIe te kahezo? paMDita nyAyacaMdrajI - kevalamuni sAheba! naMdIsUtramAM kathita sUtromAM maMdira mUrtinuM varNana che paraMtu te mUrtio zAzvatI che, te mUrtione banAvanAra koI hotuM nathI. kathA graMthomAM Agama prasiddha mahApuruSonI sAthe maMdiramUrtio vize varNana che paraMtu te ja puruSo vize AgamamAM Avela varNana maMdira ke mUrtinI preraNAthI ekadama rahita che. tyAM to maMdirano kiMcit paNa ullekha nathI. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 95 upAsakadazA sUtramAM zrAvakonI vistRta dinacaryAnuM varNana che. paNa tyAM kyAMya pUjA karavA bAbatanuM kederAsara bAbatanuM koIvarNana kevidhAna nathI. temanA parigrahamAM paNa derAsara hovAno kyAMya ullekha nathI. AcArAMga sUtra, sUyagaDAMga sUtra, dazAzrutaskaMdha sUtra, bRhatkalpa sUtra, nizItha sUtra, uttarAdhyayana, dazavaikAlika vagere sUtromAM sAdhu-sAdhvInA AcAronuM varNana che, paraMtu derAsara bAMdhavAnuM darzana karavA javAnuM ke caityavaMdana karavA aMgenuM varNana kyAMya paNa nathI. nizItha sUtramAM hajAra-be hajAra prAyazcitto kahyAM che, paraMtu temAM maMdira mUrti darzana vagere saMbaMdhI eka paNa prAyazcitta kahyuM nathI ! devaloka vagerenI mUrtio zAzvata che arthAt anAdi che, jyAre pratyeka tIrthakarono Adi ane aMta (mokSa) che. eTale zAzvata anAdi mUrtio tIrthakaronI na hoI zake. udgalokamAM, tiskRlokamAM mUrtio che, paraMtu ukta sAdhu zrAvakanA AcAra zAstromAM koI prAyazcitta vidhAna na hovAthI mUrtipUjA, mUrti darzana tathA maMdira, zAstra vihita thatAM nathI ane Agamokta mUrtio anAdi hovAthI te tIrthakaronI na hoI zake. eTale sAvadha kAryanA tyAgamAM rata sAdhu ke zrAvakano mUrtipUjA sAthe koI saMbaMdha nathI, zrAvakanI agiyAra paDimAnA varNanamAM paNa kyAMya mUrtipUjAno ullekha nathI. eTale Agama kathita ane kyAreka koInA dvArA na racAyelAM evA aneka anAdijinAlayo, mUrtionA varNano tathA graMthonA hajAro maMdira banAvavA saMbaMdhI varNano je che tene, sAdhu zrAvakanA AcAra sAthe nisbata nathI. tethI tenA vaDe sAdhu zrAvakanI jIvanacaryAmAM mUrtipUjAno Agraha zAstra saMmata nathI. dhuraMdhara vijaya -paMDitajI! dropadIe paNa mUrtipUjA karI hatI tevuM jJAtAsUtramAM varNana che ne? paMDita nyAyacaMdrajI - jJAtA sUtranA e pATha sAthe koIe ceDAM karyA che. jUnI pratonI zodha karIne vidvAnoe Avo nirNaya lIdho che, arthAt draupadInA varNanamAM prAcIna pratomAM arvAcIna prato jevo pATha maLato nathI. bIjI vAta e che ke dropadI pUrvabhavamAM bhoganuM nidAna karIne AvI hatI eTale nidAna pUruM thAya te pahelAM sudhI te zrAvikA to nahotI paraMtu samyagu daSTivALI paNa nahotI. trIjI vAta che vivekanI, je pahelAM kahI che te yAda rAkhavI joIe ke AcAra saMbaMdhI vidhAnane AcAra zAstrothI samajavA joIe na ke kathAonA varNanathI. kathAomAM to eka ucca zrAvakane 13 patnIo hatI tevuM varNana che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GS | mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jenAgamanavanIta | mAMsAhArI patnI paNa zrAvakane tyAM hatI tevuM kahyuM che ane pativratA strIne pAMca pati hovAnuM varNana paNa che. to tethI zuM zrAvake vadhAre patnI rAkhI zakAya? mAMsAhAra karI zakAya ke vadhAre pati rAkhI zakAya tevuM vidhAna samajavuM? AvuM samajavAmAM aviveka ja gaNAya ne? eTale vArtA-kathAne viveka buddhithI ja samajavI joIe. CITNa jJAna-goSThI: upakaraNa parimANa vicAraNA ID kevala muni - paMDitajI! sAdhu-sAdhvInA upakaraNonA nAma zAstramAM che, paraMtu te badhAnuM mApa tathA spaSTIkaraNa nathI to bhASya niryuktimAM kahyA anusAra mAnavAmAM ja buddhi-viveka che zuM? paMDita nyAyacaMdrajI:-patya vaMlAma !dazavaikAlika sUtranA chaThThA adhyayanamAM kahyuM che, ke sAdhu-sAdhvI vastra, pAtra, kAMbaLI, pAdapochana Adi je upakaraNo rAkhe che te saMyama mATe ane lajjA mATe rAkhe che ane praznavyAkaraNa sUtramAM paNa zarIra rakSA mATe upakaraNa rAkhavAnuM kahyuM che, tene dazavaikAlikamAM parigraha nathI kahyo ane kahyuM che ke mUcha Asakti ja parigraha che. AgamomAM sAdhu-sAdhvInI cAdaronI saMkhyA kahI che, anya upakaraNonI saMkhyA kahI nathI. tema chatAM bhASya niryuktimAM kahela parimANa saMkhyA ekAMta Agraha karIne mAnya rAkhI zakAya nahIM. saMyama ane zarIranI rakSA hetu, lajjA hetu, Asakti rahita bhAvothI upakaraNa rAkhavA mATe, viveka buddhithI nirNaya karavo joIe. enuM kAraNa e che ke bhASyamAM eka pAtra ke be pAtrA rAkhavAno Agraha che jyAre AgamomAM aneka pAtrA rAkhavA aMgenuM pramANa che. AgamomAM rajoharaNane jIvarakSA ane bhUmi pramArjana mATenuM upakaraNa gaNAvyuM che ane bhASya niryuktimAM paNa kahyuM che ke rajoharaNa eTalo lAMbo paNa na rAkhavo joIe ke ahIM-tahIM AMkha, moMmAM vAgI jAya ane eTalo nAno paNa na hovo joIe ke vAMkA vaLIne pUjIe to kamara duHkhavA lAge arthAt cAlatI vakhate UbhA-UbhA bhUmi prarmojana karI zakAya teTaluM mApa yogya kahevAya. jyAre bhASyamAM 3ra AMgaLanuM mApa nAnA-moTA badhA sAdhu-sAdhvIo mATe kaheluM che te ucita paNa nathI. kema ke tema karavAthI te nAnakaDA rajoharaNathI cAlatI vakhate pramArjana na karI zakAya ane daMDAsana nAmanuM (DAMDiyo) adhika upakaraNa paMjavA mATe sAdhu-sAdhvIoe rAkhavuM paDe che ane bhASyamAM ukta svakathanathI paNa virodha thAya che. eTale 3ra AMgaLanA mApano badhA mATe Agraha rAkhavAthI, saMyamanI maryAdAne anukULa na hovAthI te Agama viruddha che. mATe viveka eTalo ja rAkhavo joIe ke potAnI UMcAI pramANe rajoharaNanuM yogya mApa rAkhavuM joIe ane daMDAsana nAmanA upakaraNane nAhaka rAkhavuM joIe nahIM. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa colapaTTo ane cAdara paNa bhASyamAM nAnA batAvyA che, je lajjA ane zarIra rakSA mATe paryApta nathI. eTale mUrtipUjaka ane sthAnakavAsI badhA loko bhASyanI maryAdAnuM pAlana karatA nathI. pAtrA rAkhavA aMge paNa bhASyamAM kahela maryAdAnuM baMne samudAyavALAo pAlana karatA nathI. paraMtu 4-6 Adi icchAnusAra pAtarAM rAkhe che. eTale ochAmAM ochA ane Avazyaka upakaraNo ja rAkhavA tathA Asakti bhAva na rAkhavo; e ja viveka buddhi che. jJAna-goSThI : zrAvaka zAstra vAMcana vicAraNA 9 dhuraMdhara vijaya :- paMDitajI ! traNa varSanA dIkSA paryAya pahelAM sAdhuoe paNa zAstra vAMcavAnI manAI che to gRhasthe to kyAreya zAstra vAMcI ja na zakAya ne ? temane to vAMcavAno adhikAra ja na hoya ne ? paMDita nyAyacaMdrajI :- masthaLa vAmi ! ghaNI jagyAe Agama vidhAnanA arthanI paraMparA barobara jaLavAI nathI eTale temAM vikRti ghara karI gaI che. zAstramAM traNa varSanI dIkSA paryAyavALAne upAdhyAya pada ApI zakAya tevuM vidhAna che ane traNa varSanI dIkSAvALAne upAdhyAya banavA mATe bahuzruta hovuM paNa Avazyaka jaNAvyuM che. eTale traNa varSanI dIkSAnA samaya pahelAM zAstrAdhyayana na karI zakAya evo artha khoTo che. te sUtrono evo artha samajavo joIe ke traNa varSavALA yogya sAdhune ochAmAM ocho eTalo abhyAsa (zAstramAM kahyA mujabano) karAvI levo joIe; yogyatA hoya to vadhAre karAvI zakAya teno koI niSedha na samajavo joIe. gRhasthane mATe zAstra vAMcavA saMbaMdhI nizIthamAM prAyazcitta kahela che, teno artha paNa bhASyakAre mithyAdaSTinI apekSAe karyo che ane kahyuM che ke te teno durupayoga karaze. paraMtu jinezvara bhagavAna prati je anurakta che ane je zrAvaka che, tene mATe kadApi niSedha na samajavo joIe. naMdI sUtra ane samavAyAMga sUtramAM je rIte sAdhuo mATe zAstra adhyayana ane upadhAnanuM kathana che, tevuM ja kathana zrAvako mATe paNa che. anya AgamonA varNanothI yogya zraddhALu zrAvaka paNa AgamajJAnI, bahuzruta, kovida, jinamatamAM nipuNa thaI zake che. AgamamAM paNa zrAvaka, sAdhune samAna rUpe tIrtha rUpa kahyAM che tathA cAra prakAranA zramaNa saMghamAM paNa zrAvakone gaNAvyA che, eTale AgamakAranI daSTithI zrAvakone mATe Agama adhyayanano niSedha ke anadhikAra nathI tethI ukta ekAMtika Agraha paNa aviveka pUrNa che. he munirAjo ! meM AgamanuM adhyayana karyuM che to tenAthI Apane nukasAna thayuM ke lAbha ? jina zAsanane lAbha thayo ke hAni ? Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta | bane munirAja:- paMDitajI, ApanuM jJAna to amArI vivekabuddhine paNa vikasita kare tevuM che. A mATe Apano mahAna upakAra. AvA zrAvaka to jinazAsananA tIrtharUpa che. temane zAstranA paThana mATe doSa hoI na zake, ulaTuM tethI mahAna lAbha ja thAya tema che. eTale viveka eTalo ja samajavo joIe ke yogya sAdhu-sAdhvI ke zrAvaka-zrAvikA zAstranuM adhyayana kare athavA karAve, to koI prAyazcitta na Ave, evuM ApanuM kahevuM satya che. CLIC D jJAna-goSThIH mukhavastrikA vicAraNA cho.) kevalamuni :- dhuraMdhara vijayajI! Apa mukhavastrikA hAthamAM kema rAkho cho? bAMdhatA kema nathI. dhuraMdhara vijayajI :- kevala muni sAheba! zAstramAM mukhavastrikA rAkhavAnuM kahyuM che, dorIthI bAMdhavAnuM nathI kahyuM eTale bAMdhavAnuM khoTuM che. kevala muni :- zAstromAM to sAdhuone colapaTTo vAparavAnuM kahyuM che to tame ATalI moTI dorI kema bAMdho cho sAdhvIo paNa colapaTTo paheravAmAM dorI lagADe che, tenA badale phakta luMgInI jema ja kema nathI bAMdhI letA? dhuraMdhara vijayajI - bolavAthI muhapatti para thuMka lAge che, jemAM samRdghima manuSya utpanna thAya che, jenAthI jIva hiMsAnuM pApa lAge che eTale paNa ame muhapatti nathI bAMdhatA paNa hAthamAM rAkhIe chIe. kevala muni :- dhuraMdhara vijayajI! zAstramAM kahela cauda prakAranA saMmUrchAima manuSyanA bolamAM, te vaDInIta, pezAba, kapha, zleSma, lohI, rasI (pa), vIrya, klevara vagere badhA nAmo spaSTa kahyAM che. ghUMkanuM nAma to kapha, zleSmanI sAthe paNa nathI kahyuM eTale ghUMkamAM saMmUrchAima manuSyanI utpatti kahevI te atiprarUpaNA doSarUpa che. dhuraMdhara vijaya - paMDita nyAyacaMdrajI! ame to ghUMka ane parasevAmAM jIvotpati mAnIe chIe, Ape mukhavastrikA vize AgamathI zuM jANuM che? ApanI samajaNa spaSTa karazo? paMDita nyAyacaMdrajI - manthaNaM vaMdAmi ! A upakaraNanA nAmathI ja e spaSTa nirdeza thAya che ke te mukha paranI vastu che, hAthanI ke kamaranI nahIM. mukhavastrikA tathA rajoharaNa e be upakaraNa jinakalpIoe tathA acela bhikSue paNa avazya rAkhavA joIe. A baMne jaina liMganA Avazyaka upakaraNo che ane baMne saMyama rakSArtha upakaraNa che, zarIra rakSArthe nahIM. bhagavatI sUtramAM ughADA moMe bolAtI bhASAne sAvadha bhASA kahI che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 99 mukhavastrikAthI moM DhAMkyA vinA vAta na karAya e siddhAMtaderAvAsI tathA sthAnakavAsI baMne svIkAre che. zrAvako mATe paNa deva-guru darzana hetu tenA avagrahamAM praveza karavA mATe prathama mukha para vastra lagADavuM te Avazyaka vidhi che. jenuM kathana bhagavatI Adi aneka sUtromAM che. eTale bolatI vakhate, upAzrayamAMthI bahAra jatI vakhate, pratikramaNa karatI vakhate mukhavastrikA mukha para hovI joIe tevuM Avazyaka manAya che. A niyamane toDIne adhikAMza maMdira mArgI sAdhu-sAdhvIo niraMkuza rUpathI ughADA mAM e ja bolyA kare che. temanuM zUka, sAme beThelI vyakti upara ane zAstro para paDe che, jethI mahAna AzAtanA thAya che ane sAvadha bhASAnuM pApa paNa lAge che. jo dorI bAMdhavAthI pApa hota to colapaTTAmAM jADI dorI lagADavAno prAraMbha na thAta. A rIte dorImAM to koI pApa nathI ane ughADA moMe bolavAthI pApa lAge, vagere bAbatone dhyAnamAM rAkhI muhapatti bAMdhavI ucita ja che. sAmenI vyakti para ane zAstra para ghUMka paNa na paDe te phAyado vadhArAmAM! parasevAmAM tathA ghUMkamAM saMmUrchAima manuSyanI utpatti thatI nathI. sAdhusAdhvIo mATe keTalAya kalAko sudhI vihAra karavAno ke bolyA karavAno (vyAkhyAna Adi) prasaMga Ave ja che. tyAre garamIthI kapaDAM parasevAthI rebajheba thaI jAya che, temAM saMmUrchAima jIva utpanna thAya to sAdhu jIvana pALavAnuM asaMbhava thaI jAya. dhuraMdhara vijaya :- paMDitajI ! parasevAnA kapaDA zarIrathI saMlagna rahe che tethI temAM jIvotpatti thatI nathI. paMDitajI - munivara ! jyAre zarIrathI saMlagna parasevAvALA kapaDAmAM saMmUrchAima manuSya utpanna thatAM nathI to mukhanI atyaMta najIkamAM lAgelI muhapattimAM saMmUrchAima manuSya utpanna thavAnI kalpanA karavI vyartha ja che. niSkarSa evo thayo ke moDhAM para muhapatti bAMdhavAthI saMmUrchAimanuM pApa lAge nahIM ane sAvadha bhASA bolavAthI bacI zakAya tathA zAstranI AzAtanA paNa na thAya. yadyapi AgamomAM mukhavastrikA hAthamAM rAkhavAno ke mAM para bAMdhavAno spaSTa ullekha nathI. tema chatAM Agama vidhAnonA AzayathI evo viveka pragaTa thAya che ke bolavAnA samaye tathA upAzrayamAMthI bahAra jatI vakhate mukha para mukhavastrikA bAMdhavAnuM liMgane mATe tathA sAvadha bhASAthI bacavA mATe Avazyaka che. sUtAM, jAgatAM, mauna, dhyAna badhI avasthAomAM 24 kalAka mukhavastrikA bAMdhyA karavI. te paNa anAvazyaka ja che. ane bedhaDaka ughADA moMe vAta karavI paNa maryAdA yukta nathI. eTale viveka pUrvaka, yogya samaye muhapatti bAMdhIne doSothI bacavuM hitAvaha che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 U jJAna-goSThI : mAsika dharma saMbaMdhI vicAraNA ka kevala muni ! Apa mAsika dharmane asvAdhyAya mAno cho ? hA jI, ame mAsika dharmane asvAdhyAya mAnIe chIe. dhuraMdhara vijaya :- tamo zrAvikAone sAmAyikano niyama karAvo cho tyAre zuM traNa divasano AgAra rakhAvo cho ? dhuraMdhara vijaya kaivala muni -- mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta -- kevala suni :- nahIM jI ! sAmAyika ane svAdhyAyano koI saMbaMdha ja nathI. sAdhvIjI koI paNa AgAra vagara jIvanabharanI sAmAyikanA paccakkhANa karI zake ja che. sAmAyikano artha che 18 pApano tyAga karavo. eka muhUrtanI ke jIvanabharanI sAmAyika lIdhA pachI mAsika dharma vagere koIpaNa asvAdhyAya hoya to paNa tenAthI sAmAyika bhaMga thavAnuM koI kAraNa nathI. dA.ta. paMDitajI ! Apa asvAdhyAya-svAdhyAyano zo artha jaNAvo cho ? paMDita nyAyacaMdrajI :- masthaLa vaMvAmi ! abhidhAna rAjendra koSa prathama bhAga pRSTa-827mAM batAvyuM che ke satzAstranuM adhyayana karavuM e ja svAdhyAya che. te adhyayana jyAre, jyAM na karavAnuM hoya te hetu asvAdhyAya kahevAya che. rakta nIkaLatuM hoya tyAre vagere.. AvA asvAdhyAya 3ra kahyAM che. te samaye sUtranA mULapAThanuM adhyayana, uccAraNa karavuM joIe nahIM. mATe he munivaro ! asvAdhyAyano saMbaMdha phakta mULapAThanA uccAraNa sAthe che. nitya niyama, dhArmika kriyA, pApa-tyAga, tapasyA vagere kAryono asvAdhyAya sAthe koI saMbaMdha nathI. pratikramaNarUpa nitya niyamano paNa 3ra asvAdhyAya sAthe koI saMbaMdha nathI. gAja-vIja hoya, sUrya grahaNa hoya ke caitrI pUnama ke ekama hoya ke saMdhyAkALa (lAla dizA) hoya, nitya niyamamAM upayogI Avazyaka sUtra, Agama hovA chatAM paNa tenA uccAraNa bAbate koI niSedha nathI. arthAt 32 asvAdhyAyamAM paNa pratikramaNa to karI ja zakAya che. eTale mAsika dharmanA samaye sAmAyika, pratikramaNa, vrata-niyama, pratyAkhyAna, pauSadha vagereno niSedha manaHkalpita che, Agama saMmata nathI. dhuraMdhara vijaya H- AgamanA mULapAThonA adhyayananI paNa asajjhAya kema thAya che ? Agama to svayaM maMgalarUpa hoya che, temane paNa asvAdhyAyanA samaye vAMce to zo doSa lAge ? zAstramAM je asvAdhyAya kahyuM che tenuM hArda zuM che ? paMDita nyAyacaMdrajI :- mantheNa vaMdAmi ! tIrthaMkara bhagavAna dvArA prarUpita bhAvone eka viziSTa bhASAmAM gUMthaNI karavAthI te zAstra kahevAya che. sUtra haMmezAM koI eka viziSTa bhASAmAM racavAmAM Ave che tyAre ja te kaMThastha paraMparAmAM zuddha rIte Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 101 cAlI zake che. vyAkhyAna, vicAraNA, artha, bhAvArtha samajAvavuM e prAyaH janasAdhAraNanI bhASAmAM hoya che. tadanasAra bhagavAna dvArA prarUpita bhAvone gaNadhara eka viziSTa bhASAmAM gUMthaNI kare che. gaNadhara enA mATe devonI bhASAne pasaMda kare che arthAt devavANI rUpa ardhamAgadhI bhASAmAM AgamonI racanA kare che. A prakAre ApaNA AgamonI maulika bhASA(ardhamAgadhI) devonI bhASA che. devomAM keTalAka halakA-kutUhalapriya tathA mithyAtvI devo paNa hoya che. temanA kutuhalano ke uDatA karavAno samaya paNa niyata hoya che. jema pAThazALAomAM bALakone ramata-gamata vagere pravRtino samaya cokkasa hoya che, tema te te devonA kutUhalanA samayamAM devavANIvALA A zAstronA uccAraNamAM bhUla thaI jAya to A devo kutUhala ke roSa prakaTa karI zake che. tethI svAdhyAyanA nimitte AvI Apatti na Ave, eTalA mATe te te samayane 3ra prakAranA asvAdhyAyamAM mUkIne niSedha karavAmAM Avyo che. rudhira, parU AdinI asvAdhyAya Atma(sva) asvAdhyAya kahela che. A potAnI vyaktigata asvAdhyAya traNa divasa ke aneka divasa niraMtara rahI zake che. A kAraNe vyavahAra sUtra uddezaka-7 tathA nizItha, sUtra uddezaka-19mAM paraspara sAdhu-sAdhvIoe mAsikadharma kALamAM paNa sUtrArtha vAMcaNI devAnuM vidhAna karyuM che. sAthe-sAthe mAsikadharma kALamAM svayaM ekalA besIne svAdhyAya karavAno niSedha paNa karyo che. niryukti bhASyamAM potAnA lohI parUnA viSayamAM zuddhi karIne tathA vastrapaTa lagAvIne paraspara vAMcanA devAnI spaSTa vidhi batAvI che. A ja prakAre sUtronA mAsikadharma saMbaMdhI asvAdhyAyamAM paNa Avazyaka sUtranA pAThonA(navakAra maMtra vagere) uccAraNa karavAnuM tathA anya AgamonI vAMcana devAnuM Agama ane bhASyothI siddha thAya che. tyAre asvAdhyAyano jyAM kiMcita paNa saMbaMdha nathI, tevI dhArmika kriyAono niSedha karavo kadApi ucita nathI. zuci pradhAna samAjanI najIka rahevAthI vItarAga dharmamAM vikRti AvI gaI che ke dhArmika kriyAo paNa na karavI paraMtu ApaNo dharma vinayamUla dharma che, zucimUlakanathI. AgamamAM to sAta divasanI cauvihArI tapasyA karanArA niraMtara kAyotsargamAM lIna rahenArA paDimAdhArI sAdhune svamUtrapAna karavAnuM vidhAna paNa karavAmAM AvyuM che. AcArAMga sUtramAM gRhasthone zucidharmI kahIne bhikSuone moyasamAcArIvALA kahyAM che. arthAta AvazyakatA paDe to te svamUtrano prayoga kare tevA kahyAM che. teo zuci dharma na hoI zake. rAtrimAM sAdhuoe AhAra-pANI badhA ja padArthone na rAkhavAnuM kahyuM che, (tyAgavAnuM kahyuM che), kadAca rAkhato nizItha sUtramAM tenuM prAyazcitta paNa kahyuM che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta tathA anya vilepananA padArthone rAtrimAM rAkhavAno niSedha tathA prAyazcitta kahevAmAM AvyuM che. sAdhu-sAdhvIe paraspara ekabIjAnuM mUtra laI pIvAnuM ke anya upayoga karavAnuM paNa sUtramAM vidhAna maLe che. ataH zucidharmI janasAdhAraNanI nakala karIne dhArmika kriyAono ekAMta niSedha karavo te Agama saMmata nathI. dhuraMdhara vijaya H- paMDitajI! ame to saMvatsarInA divase paNa rajasvalA bahenone dharma ArAdhanA karavAnI pUrNataH nA pADIe chIe, teo eka namaskAra maMtra paNa bhaNI na zake. kharekhara temane niSedha che ? 102 paMDitajI :- munirAja ! A arvAcIna nakala thayelI paraMparA che, je AgamothI ane bhASya vyAkhyAothI paNa viruddha che. upara kahela rAjendra koSanA spaSTIkaraNothI paNa viruddha che. pUjya munirAja Apa ciMtana karo ke pauSadha, sAmAyika ke saMyama lIdhA pachI mAsika dharma hoya to te vrata zuM khaMDita thaI jAya che ? to pachI te bAbatano niSedha kema ? svAdhyAya karatI vakhate jo koI asvAdhyAyanuM kAraNa banI jAya to tenuM jJAna thatAM svAdhyAya tarata ja rokI zakAya che. paraMtu saMyamano ke sAmAyika, pauSadha ke pratikramaNano tyAga karavAnI jarUra nathI. eTale asvAdhyAyano saMbaMdha sUtra pAThanA adhyayana sAthe ja che paraMtu dhArmika kriyAo sAthe nathI, evuM samajavuM joIe ane lokamAnyatAne dharma siddhAMtamAM ArUDha karavI joIe nahIM. kema ke tema karavAthI niSprayojana ja dharma ArAdhanAmAM aMtarAya thAya che ane te Agama viruddha che. kevala muni H-- jI hA paMDitajI ! vAstavamAM AvuM karavAthI ghaNI moTI aMtarAya lAge che. saMvatsarI mahAparvanA divase aThThama hoya ane koI bahenane pauSadha karavAnA bhAva thAya ane acAnaka mAsika dharma zarU thaI jAya to te bahena eka navakAra maMtra paNa na gaNe, prabhu bhakti, stuti na kare, upAzraya paNa na jAya ane avratamAM rahIne sAvadha kAryamAM racyA-pacyAM gharamAM pharyA kare e jarAya ucita nathI. AvA niyama ghaDavAnuM to sarvajJone dUSita karavA jevuM gaNAya ! AgamamAM to yathAvasara mAsika dharmamAM paraspara vAMcanA devA-levAnI paNa chUTa ApI che. bhASyamAM derAvAsI AcAryoe tenI vidhi paNa batAvela che. to pachI AvA nitya-niyamonA saMbaMdhamAM ekAMta niSedha karavAmAM koI lAbha nathI. nukasAnIno kAyado calAvavo te sarvathA anucita che. dhuraMdhara vijayajI :~ paMDita jI ! koI vyaktine ekasIDaMTa thaI jAya ane tenA zarIramAMthI kalAko sudhI lohI nIkaLe to zuM te prabhu bhakti ke navakAra maMtra vagere bhaNI zake ? Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa paMDitajI :- hA, munivara ! A ja viveka zIkhavAno che ke AvA samaye koI dharma siddhAMta dvArA prabhu smaraNa vagere tathA tyAga pratyAkhyAnano ke pAponA tyAgano niSedha na karI zakAya. koIne dIrghakAlIna azucimaya roga koDha vagere thaI jAya to te paNa evI avasthAmAM yathAzakti dharma ArAdhanA karI zake che, teno koIpaNa 32-45 ke 72 AgamomAM niSedha nathI. AgamanI asvAdhyAya paristhitino Azaya eTalo ja che, ke Avazyaka sUtra (pratikramaNa)nA pAThone choDIne bAkI badhA AgamonA mULapAThanuM uccAraNa asvAdhyAya kALamAM na karavuM joIe. 103 mATe badhA asvAdhyAyomAM Agama pAThanA uccAraNa sivAya sAmAyika, pauSadha, vyAkhyAna zravaNa, pratikramaNa, gurudarzana, jApa-dhyAna vagere anya koIpaNa dharmArAdhananI pravRttio karI zakAya che. laghu saMvAda : digaMbara mAnyatA vicAraNA prazna :- strIno mokSa thaI zake che ? uttara H- zvetAMbara ane digaMbara baMnene paMdara bhede mokSa hovAnuM mAnya che kema ke digaMbaronA potAnA zAstromAM paNa strIliMga siddha hovAnuM kahyuM che. prazna :- vastra dhAraNa karanArA sAdhu-sAdhvI mokSe jaI zake che ? uttara H- svaliMga, anyaliMga ane gRhasthaliMga; A traNa prakAranA liMga vastra vinA saMbhavI na zake ane traNeya ne acela mAnavA te anucita che, kema ke digaMbarI mAnyatAnusAra nirvastra badhA svaliMgI hoya to paNa traNa prakAra kahevAnuM nirarthaka ja gaNAya. phakta ekane ja svaliMgavALA kahI zakAya. kema ke badhA nagnono ekamA samAveza thaI jAya che. temane alaga-alaga liMgavALA kahevAnI pachI to jarUra ja rahetI nathI. jyAre traNe ya prakAranA liMgavALAne mokSa maLavAnuM vidhAna zvetAMbara-digaMbara baMnenA zAstromAM che. prazna :- zuM ApaNA Agamo prAcIna nathI ? badhAM ja Agamo AcAryoe banAvyA che? uttara :- digaMbaronuM A viSayamAM je kathana che te bhramapUrNa che. kema ke saMpUrNa jJAnano viccheda mAnavAthI tenA AcAryone zrutahIna, ajJAnI ja mAnavA paDe ane Ama ajJAnI dvArA racAyelA zrutane mithyAzruta ja mAnavuM paDe. prazna :- ApaNA zAstronI pramANikatA prAcInatAnuM koI pramANa che kharU ? uttara :~ jo digaMbarothI jUdA thaIne zvetAMbaroe potAnA zAstro racyAM hota to zvetAMbara zAstromAM judI-judI jagyAe vastra rahita hovAno niSedha thayo hota te svAbhAvika che. paraMtu A zAstromAM acela hovAnuM prazasta kahyuM che. acelatAnuM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta suMdara vidhAna hoya ane khaMDanano abhAva hoya e vAta ja A zAstronI prAcInatAne siddha karI de che. jyAre digaMbara zAstromAM vastrano niSedha tathA khaMDana paNa che temaja kyAMya vastranI prazaMsA jovA maLe paNa nahIM. e ja temanI arvAcInatA spaSTa siddha kare che. 104 koIpaNa chadmastha potAnA dvArA navanirmita zAstromAM potAnA Agraha tathA nirNayane nizcitta ja sthAna Ape che, AvI chadmasthatA paNa digaMbara zAstromAM che paraMtu zvetAMbara zAstromAM tevuM nathI. eTale ApaNA zAstro tIrthaMkara praNIta maulika che, chadmasthakRta nathI. A zAstromAM khUba ja samAnabhAvothI acela tathA sacela baMne prakAranuM varNana che. prazna :- strIliMga siddhano artha strIno mokSa samajavAne badale koi puruSa strIno veza pahere to tenI apekSAe tene strIliMga siddha samajavuM. ? uttara :- sUtarano eka tAMtaNo paNa koInI pAse hoya to tenI mukti aTakI jAya che, to strInA veza yukta puruSane mokSe mokalAya ? A vAta ja mUrkhAmIvALI che. prazna :- bhAvanI apekSAe strIveda hoya to mokSe jAya tene strIliMga sidgha mAnI zakAya? H uttara :- AvuM vicAravuM te paNa khoTuM che. koIpaNa bhAva-veda hoya tyAM sudhI mukti thaI zakatI nathI. bhAvanI apekSAe avedIne ja mukti maLI zake che. jinamaMdira AgamamAM prakSepa vicAraNA ma prazna :- anya matanA zAstromAM paNa jinamaMdiranA kathano che eTale maMdira pUjA ghaNI prAcIna che ? uttara :- anya matanA zAstrono racanA samaya paNa Agama lekhana kALa zarU thayA pachIno ja jANavo ane te kALamAM badhA loko potAnA zAstromAM je phAvyuM te lakhatA hatA tethI tevA zAstro banyA che. eTale anya matanA zAstronuM mahatva ApaNA graMthonI sarakhAmaNImAM ochuM ja samajavuM joIe. e madhyakAlIna yugamAM keTalIya ayukta vAto graMthomAM joDI dIdhI che ane taka maLe tyAre pUrvAcAryonI racanAomAM paNa bedhaDaka prakSepa karavAnI sattA rAkhavAmAM AvI che. prazna :~ A bAbatanuM udAharaNa Apazo ? uttara :- (1) rAvaNe tIrthaMkara gotra bAMdhyuM ane te cothI narakamAM gayo, tevuM kahyuM che je AgamathI tathA karmagraMthathI viparIta che. (2) eka tIrtha para paga mUkavAthI mokSa maLe athavA eka maMdira banAvavAthI mokSa maLe tema hoya, eTale paisAthI ja Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka aitihAsika saMvAda pariziSTa :: dharma ane mokSa prApya hoya to cakravartIo narake zA mATe jAya ? ane paisAdAroe sAdhupaNuM zA mATe sahevuM ? teo to paisAthI maMdira bAMdhIne ArAmathI mokSe jaI zake ne ? (3) gautamasvAmInI sAthe 1,500 sAdhune kevaLajJAna thayuM tema kahyuM che jyAre bhagavAnanA kevaLI sAdhunI saMpadA 700 nI jaNAvI che ! gaNadharonA ziSyone paNa bhagavAnanI saMpadAmAM gaNavAmAM Ave tyAre 14,000 sAdhu thAya. (4) kalpasUtramAM jUo to temAM kalpanAo ane khoTI mAnyatAonuM pUra jaNAya che. eka chedasUtranA eka adhyayananA nAme ATalA badhA goTALA karavA, te to bhayaMkara aparAdha ja gaNAya ane zAstronA nAme goTALA karanArAo niryukti, bhASyomAM marajI pramANe vAto race temAM zI navAI? vAstavamAM paryuSaNA kalpasUtranA svataMtra astittvanuM AcArya malayagirinA vakhata sudhI nAmonizAna na hatuM ! prazna H- keTalAya pramANika graMthomAM mUrtipUjA, maMdiranuM varNana to che ja ne ? uttara H- naMdI sUtramAM kahela zrutajJAna rUpa 72 zAstromAM kyAMya paNa zrAvaka sAdhu dvArA nirmita mUrti athavA mUrtipUjA ke maMdira nirmANano ullekha nathI ane koI AcAra zAstramAM paNa A saMbaMdhI vidhAna nathI. A 7ra zAstro sivAyanA anya koIpaNa graMtha ke vyAkhyA, niryukti, bhASya vagere che te badhA naMdIsUtra pachI banyAM te nizcita che, kema ke te badhAM svataMtra graMtha rUpamAM banAvelAM che. naMdIsUtra kartAne eka pUrvanuM jJAna hatuM temaNe eka pUrvadharo dvArA racita aneka zAstrone zrutamAM gaNela che ane 7ra nAmo pachI aMta karatAM kahyuM che ke bhagavAnanA zAsanamAM jeTalA buddhimaMta sAdhuo hoya teTalAM prakIrNaka zruta jANavA. paraMtu niryukti bhASya TIkA vagerene koI zruta saMkhyAmAM nathI kahyAM ane himavaMta sthavirAvalI vagerene paNa zrutamAM nathI kahyAM eTale ke badhI pachInI racanAo che, te spaSTa che. nahi to devarkiMgaNa dvArA pUrvadharonI racanAone zrutamAM na gaNavAnuM koI kAraNa na hatuM. potAnI racanAne paNa zrutamAM gaNI che. 105 niryuktiomAM caudapUrvI bhadrabAhune tathA vajasvAmI vagerene namaskAra karela che. niryuktinI cUrNi karanArA jinadAsagaNi paNa eja kahe che ke ahIM prathama gAthAmAM niryuktikAra mahArAja sUtrakartA zrI caudapUrvI bhadrabAhune praNAma kare che. zAstrodvAraka paMDitaratna zrI puNyavijayajI lakhe che, ke niryuktionI racanAnA saMbaMdhamAM pracalita goTALo cUrNikAranA samayamAM na hato. e to teramI, caudamI zatAbdImAM nAma sAmyatAthI zarU thayela goTALo che. je itihAsanI vikRtionA pracArathI utpanna thayela che. prazna :- jinadAsa gaNino samaya kyo che ? uttara H- vIra nirvANa bAramI, teramI zatAbdIno manAya che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgamanavanIta prazna :- keTalAka zrAvako, sAdhuoe maMdira banAvyAM che, evuM keTalIya kathA omAM Ave che. uttara :nadI sUtramAM kahyAM che te zAstromAM lagabhaga 2000 pAnAo jeTalI kathAo che paraMtu eka paNa jagyAe sAdhu ke zrAvaka dvArA maMdira banAvavAnI ke tevI preraNAnI vAtanuM nAmanizAna paNa nathI. to pachInA kathA graMthomAM te kyAMthI Ave? svaccheda mati kalpita thavA sivAya tene koI sthAna prApta thAya nahIM. prazna - maMdira mArgavALA loko to amane kahe che ke tame pUvacAyo mahApuruSonA zAstrone nathI mAnatA te ThIka nathI. paraMtu teo kema 45-45 ja kahyAM kare che? uttara - hAthInAM dAMta cAvavAnA judAne dekhADavAnA judA tevI A vAta che. te ja rIte bIjA para AkSepa karavAno hoya tyAre badhA graMtha sAhityane zAstra mAnavAno Agraha karaze. paraMtu pote potAnA moM e 4pa zAstra gaNAvIne haribhadrasUri, devendrasUri, hemacaMdrAcArya, malayagiri racita aneka graMthone AgamamAM nathI gaNatAM AvI bevaDI cAla cAlavAnI temanI Adata banI gaI che. karmagraMtha, triSaSTizalAkA puruSa caritra, pariziSTa parva, bRhatsaMgrahaNI vagerene teo 45 AgamamAM nathI gaNatAM tema chatAM temane koI doSa lAgato nathI ane ura AgamAM mAnanArAne teo aneka graMtho mAnavAno Agraha tathA AkSepa kare che, e temanI dIvA nIce aMdhAruM na dekhAya tevI sthiti che. A viSayonuM spaSTIkaraNa vistRta saMvAdamAM karyuM hovAthI ahIM saMkSiptamAM ja jaNAvyuM che. 'jina zAsana ekatA [ saMvatsarI parva vicAraNA saMvAda [noTa- saMvatsarI saMbaMdhI vividha viSayone sugamatAthI samajAvavA jijJeza tathA dinezanA nAme saMvAda Apela che.] jijJeza - saMvatsarI parvanI prAcIna tithi kaI che? dineza:- bhAdaravA suda pAMcama. jijJezaH- Aja kAla cothanI saMvatsarI paNa hoya che, enuM zuM kAraNa che? dineza - eka evuM kathAnaka pracalita che ke koI cAturmAsamAM eka rAjAnA AgrahathI eka AcAryane cothanI saMvatsarI karavI paDI hatI. tene ja paraMparA banAvIne Aja sudhI paNa keTalAka cothanI saMvatsarI kare che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa jijJeza H cothanI saMvatsarI koNa manAve che ? dineza :- zvetAMbara mUrtipUjaka samAja. jijJeza H - dineza :- zve. sthAnakavAsI samAja tathA zve. terApaMthI samAja. jijJeza HdigaMbara samAja saMvatsarI kyAre manAve che ? dineza :- digaMbara samAja paNa saMvatsarI bhAdaravA suda pAMcamanI manAve che. paraMtu teoe saMvatsarI pachI nava divasa ArAdhanAnA rAkhyA tathA dhIre-dhIre bhAdaravA suda pAMcamanuM mahatva ghaTIne dharmArAdhanAnA chellA divasa caturdazInuM mahatva vadhI gayuM ane te divasa saMvatsarI jevo mahatvano pracalita thaI gayo. to paNa temanI paryuSaNa parvArAdhanA bhAdaravA suda pAMcamathI ja prAraMbha thatI manAya che. jijJeza :-- jainonA mukhya cAra phirakA che, temAM caturthAMvALA keTalA che ? ane paMcamIvALA keTalA che ? pAMcamanI saMvatsarI koNa manAve che ? 100 dineza Hzve. mUrtipUjaka sivAyanA traNeya phirakA bhAdaravA suda pAMcamane saMvatsarI parva mAnanArA che. zve. mUrtipUjakamAM paNa koI samudAya pAMcamanI mAnyatAvALA che. jijJeza HcaturthInI saMvatsarI manAvanArA paNa pAMcamanI prAcInatA tathA maulikatA svIkAre che ? dineza HhA, caturthInI saMvatsarI manAvanArA badhA sujJa sAdhako paMcamInI maulikatA tathA prAcInatA saharSa svIkAre che tathA bhagavAna mahAvIra svAmInA nirvANanA seMkaDo varSo pachI cothanI paraMparA cAlu thayAnuM mAne che. jijJeza :- eka AcAryae eka nagaramAM sajogovazAt caturthInI saMvatsarI karI hatI to tene kAyamI paraMparA kema banAvI ? dineza HsamAjamAM evI ghaNI paraMparAo emaja paDI jAya che. pAchaLano samAja tene dhruva siddhAMta banAvI le che. tenuM kAraNa avicArakatA temaja bhaktino atireka ja samajavuM joIe. jijJeza :- caturthInI saMvatsarI karavI e zuM Agama viruddha che ? tenuM koi prAyazcitta che ? dineza HhA, caturthInI saMvatsarI karavI te Agama AjJAnuM ullaMghana che tathA zAstramAM tenuM prAyazcitta kahela che. * jijJeza H tenuM Agama pramANa zuM che ? dineza H-- nizItha sUtra uddezaka-10, sUtra-36, 37. jijJeza :-- te sUtromAM zuM kahevAmA AvyuM che ? Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta | dineza - nizItha sUtranA A be sUtrono Azaya A pramANe che- (1) saMvatsarIno je nizcita divasa che, te divase saMvatsarI parva ArAdhanA na karavI, te eka aparAdha che. (2) saMvatsarInA nizcita divase saMvatsarI parvaArAdhanA na karatAM anya koIpaNa divase saMvatsarI parvanI ArAdhanA karavI, te paNa anya aparAdha che. A baMne aparAdha karanAra zramaNane guru comAsI prAyazcita Ave che. jijJeza:- saMvatsarInA nizcita divasa to AjakAla cotha ane pAMcama bane pracalita che ne? to prAyazcitta kone Ave che? dineza - nizItha sUtrano A pATha to ati prAcIna temaja gaNadhara racita che, tathA cothanI paraMparA to vIra nirvANanA sAdhika 900 varSa pachInI che. pAMcamanI nizcita tithi ja AgamakAlIna che ane Agama nizItha sUtranuM uparanuM vidhAna paNa paMcamInI apekSAe ja che. jijJoza :- pAMcamanuM spaSTa pramANa zuM che? dineza - cotha ke pAMcamA koIpaNa divase saMvatsarI mAnanArA paNa pAMcamane ja maulika, prAcIna temaja AgamakAlIna saharSa svIkAre che. temAM koIno virodha che ja nahIM. e satya hakIkata che. e ja pAMcamanI prAcInatAnuM prabaLa pramANa che. AgamamAM saMvatsarIno eka nizcita dina hovAno nirdeza che ane AgamanI vyAkhyAmAM aneka sthAne "bhAdaravA suda paMcamI'no ja nirdeza karela che. pracalita caturthIne mATe paNa eka rAjA ane eka AcAryanuM ghaTita kathAnaka Apela che, tenAthI paNa pAMcamanI ja maulikatA spaSTa thAya che tathA cotha to pAchaLathI calAvelI paraMparAthI che, te paNa spaSTa che. jigneza - nizItha sUtramAM nizcita tithie saMvatsarI ArAdhanA karavA sivAya bIjA saMvatsarI saMbaMdhI zuM-zuM vidhAna che? dineza :- nizItha sUtra uddezaka-10mAM saMvatsarI saMbaMdhI anya vidhAno A pramANe che- (1) saMvatsarI sudhImAM zramaNe loca avazya karI levo joIe. go romathI nAnA vALa hoya to loca karavo jarUrI nathI. (2) saMvatsarInA divase zramaNe cauvihAro upavAsa karavo jarUrI che. teNe kiMcit paNa AhAra-pANI saMvatsarInA divase vAparavA nahIM. (3) paryuSaNa kalpa nAmanA dazAzruta skaMdha sUtranA AThamAM adhyayananuM saMvatsarInA divase vAMcana, zravaNa, ciMtana, manana karavuM jarUrI che. tene gRhastha pariSadamAM saMbhaLAvavuM na joIe. jijJeza - nizItha sUtranA A vidhAnomAM saMvatsarI pratikramaNa saMbaMdhI zuM koI vidhAna nathI? dineza :- nizItha sUtramAM uparokta sAdhvAcAra saMbaMdhI viziSTa vidhAna che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 109 pratikramaNa saMbaMdhI temAM koI vidhAna nathI. tenuM kAraNa e che ke pratikramaNa to zramaNonuM sAmAnya Avazyaka vidhAna che. tethI vizeSa vidhAnomAM tenA kathananI koI AvazyakatA paNa nathI. jijJeza :- zramaNa-zramaNIonuM saMvatsarI pratikramaNa karavAnuM vizeSa kartavya nathI? dineza - covIsamA tIrthaMkaranA zAsanamAM zramaNa-zramaNIone nitya ubhayakAla pratikramaNa karavAnuM Avazyaka hoya che, jethI zramaNa nitya ja vrata zuddhi temaja kSamApanA bhAvamAM upasthita thAya che. A pratikramaNa dharmavALA pahelA ane chellA tIrthakaranA zAsananA zramaNono daivasika vAcAra che. tethI saMvatsarI ArAdhanAnA A viSayomAM tenuM juduM kathana karela nathI. jijJeza - pAkhI, comAsI tathA saMvatsarI pratikramaNanuM je alaga mahatva mAnavAmAM Ave che, te kaI apekSAe? dineza - zrAvaka vargamAM ubhayakALa nitya pratikramaNa karanArA hotA nathI. amuka zrAvako janitya pratikramaNa kare che paraMtu adhikAMzataH pAkSika, comAsI ke saMvatsarI pratikramaNa karanArA hoya che. tethI tenI bahulatAnA lakSe zrAvaka samAjanI apekSAe pAkSika, comAsI temaja saMvatsarI pratikramaNanuM mahatva samajavuM joIe. jijJeza - jJAtAsUtranA pAMcamA adhyayanamAM zramaNone mATe paNa parvadina comAsI, pANInA pratikramaNa saMbaMdhI varNana che ne? dineza - jJAtAsUtramAM varNita zramaNa rara mA tIrthaMkaranA zAsanavartI hatA. bIjA tIrthakarathI ra3mA tIrthaMkara sudhInA zAsanavartI zramaNone nitya devasIya rAtrika pratikramaNa karavuM Avazyaka hotuM nathI. tethI zrAvaka varganI jema temane paNa pAkSika Adiparva tithionuM vizeSarUpe pratikramaNa hoya che. e apekSAe ja jJAtAsUtranuM te varNana che. jigneza - nizItha sUtra sivAya anya AgamamAM saMvatsarI saMbaMdhI koI vidhAna che? dineza - samavAyAMga sUtra samavAya-70mAM vidhAna che. jeno Azaya ema mAnavAmAM Ave che ke comAsAnA eka mAsa ane vIsa divasa vIte tyAre tathA sitera divasa zeSa rahe tyAre saMvatsarI parva ArAdhanA karavI joIe. te sivAya tyAM anya koI viSaya nathI. A sUtranI TIkAmAM paNa bhAdaravA suda pAMcamanuM ja kathana karavAmAM Avela che.. jijJeza:- kalpasUtramAM paNa saMvatsarI saMbaMdhI vidhAna che ne? dineza:- kalpasUtra 3ra AgamamAM nathI, tathA 45 AgamamAM paNa A sUtranI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jainAgamanavanItA gaNatarI thatI nathI. te dazAzruta skaMdhanA AThamA adhyayananA nAme anya aneka ucita anucita mizraNothI banela sUtra che. A kalpasUtranuM prathama sUtra saMvatsarI viSayaka che je tarka saMgata paNa nathI, Agama viparIta paNa che. A viSayanI anya vistRta jANakArI chedazAstra, sArAMza khaMDa-4nA pariziSTamAM joI levI. jigneza :- sthAnakavAsI, terApaMthI tathA digaMbara e traNe ya jaina phirakA pAMcamano svIkAra karanArA hovA chatAM paNa teo kyAreka cothanI ane kyAreka pAMcamanI saMvatsarI karatAM jovA maLe che. sthAnakavAsI samAjanAM samudAyo paNa eka ja varSamAM koI cothanI to koI pAMcamanI saMvatsarI manAvatAM hoya che tathA saMvatsarI parvanI ekatA anekatAnA nAme A pAMcama pakSavALAmAM paNa paraspara vivAda kema thAya che? dineza - temAM be vibhAga che. eka vibhAga pratikramaNa samaye pAMcamanA ghaDI-paLa hovAno Agraha rAkhe che. bIjo vibhAga paMcAMgamAM lakhelI pAMcamano svIkAra kare che; e ja vivAda ane vibhedanuM mukhya kAraNa che. jIza :- A baMne vibhAgomAM koNa kaI bAju che? dineza :- zvetAMbara terApaMtha, keTalAka sthAnakavAsI tathA prAya: digaMbaranuM eka saMmilita saMgaThana che. je paMcAMgamAM lakhelI pAMcame saMvatsarI karavAnA nirNayamAM saMkalpa baddha che. A pahelo vibhAga che. bIjA vibhAgamAM bAkInA sthAnakavAsInA keTalAka saMpradAyo che. te asta tithinI pramukhatA mujaba parva kare che. tene potAnI prAcIna paraMparA samaje che tathA pratikramaNanA samaye ghaDIo paLomAM pAMcama AvavAnuM dhyAna rAkhe che. e kAraNe A samudAyo kyAreka paMcAMgamAM lakhela cothanI saMvatsarI kare che, kyAreka paMcAMgamAM lakhelI pAMcamanI saMvatsarI kare che. jijJeza - pratikramaNa samaye ghaDI-paLa pAMcamanA jovA ucita che? dineza - upara batAvela che ke zramaNone mATe saMvatsarInuM Agamika mahatva upavAsa Adikartavyone mATe che, pratikramaNa mATe nahi. AgamamAM saMvatsarI pratikramaNa karavA saMbaMdhI prAyazcitta na kahetAM upavAsa na karavAnuM prAyazcitta kahela che. tethI pAMcamanA ghaDapalane pratikramaNa mATe zodhavA ucita nathI. upavAsane yogya pAMcamano divasa kayo che, te zodhavuM ane vicAravuM joIe. jijJeza :- zAstramAM saMvatsarIno upavAsa karavAnuM pramukha kartavya che to zuM tene pAMcamanA ghaDI-paLe karavAnuM dhyAna rAkhavuM joIe? zA mATe? dineza :- ghaDI-paLanI pAMcama joIne upavAsa karavo saMbhava paNa nathI ane evo upavAsa jaina mAnyatAthI viparIta ane hAsyAspada thAya che. kAraNa ke jo Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka aitihAsika saMvAda pariziSTa : cothanA divase 4 vAge pAMcamanI ghaDI cAlu thaIne bIje divase traNa vAge samApta thaI jAya, tyAre ghaDI-paLanI pAMcama karavAvALA cothanA 4 vAgyA sudhI khAze ane pAMcamanA 3 vAgyA pachI pAraNuM karI leze. Ama jainAgama mujaba cothano paNa teno upavAsa nahIM thAya ane pAMcamano paNa nahIM thAya. tethI upavAsa to paMcAMgamAM lakhelI tithi pramANe ja karavo yogya che. te paMcAMganI tithi nizcita hoya che. ghaDI-paLa mujaba upavAsa karavAne to jaina zuM jainetara samAja paNa mAnya karatA nathI. jijJeza H zuM astatithinA AgrahavALA ATalI spaSTa pramANayukta vAtane samajI zakatA nathI ? -- 111 H - dineza :- pratikramaNa ane upavAsamAMthI AgamamAM upavAsanuM mahattva che, e jyAM sudhI na samaje tyAM sudhI teo pratikramaNanI pramukhatAmAM guMcavAyA rahevAne kAraNe A vAtane sahaja samajI zakatA nathI tathA svIkArI paNa zakatA nathI. jijJeza :- AgamamAM ke graMthomAM udaya-asta saMbaMdhI kaMI paNa kathana che ? dineza :- 3ra Agamo ke 45 AgamomAM 6 parva tithiono tathA cAturmAsI saMvatsarI parvano nirdeza che. paraMtu udaya-asta, ghaDI-pala AdinA hisAbano nirdeza jarA paNa nathI. prAcIna jainagraMthomAM udaya tithine ja parvakRtyo mATe svIkArela che arthAta pracalita vyavahArika tithinA divase ja parvo manAvavAnI preraNA karela che temaja tenuM ja aucitya batAvela che. jijJeza :- jainagraMthanA te vAkyAMzo artha sahita samajAvo. - dineza :-- dharma viSu(pra) tithirUpA tithideva grAhyA / tithizva prAta: pratyAkhyAna velAyAM yA syAt sA pramANam / sUryodayAnusAreNeva loke'pi divasAdi vyavahArAt / aahurpigAthAvADamAsiya varase, parzvIya paMca6mIsu / tAo tihio jAsaM, udei sUro na aNNAo // 1 // pUA paccakkhANaM paDikkamaNaM taha ya niyama gahaNaM ca / jIe udei sUro, tIe tihie u kAyavvaM // 2 // udayamma jA tihi sA pamANaM, iyarAe kIramANIe / ANAbhaMga aNavatthA micchatta virAhaNaM pAve // 3 // bhAvArtha :- dharmakAryomAM je vyavahArika tithi hoya che te ja svIkAravI joIe. cAturmAsI, saMvatsarI, pAMcama, AThama, pAkhI vagere e ja tithio hoya che ke jemAM sUrya udaya thAya che, anya tithi nahIM. pUjA, pratyAkhyAna, pratikramaNa, niyama grahaNa Adi udaya tithi(vyavahArika tithi) anusAra karavI ja pramANika thAya Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta che. anya avyavahArika tithie ukta kArya karavAthI Agama AjJA bhaMga karavAno doSa lAge che tathA anya paNa aneka doSo lAge che- abhi rA. koSa bhAga-3 'tihi'. jillaza - ghaDI-paLa joIne ja parvatithino nirNaya karavAnI paraMparA je cAlI rahI che tene choDI devI zuM ucita che? dineza - paraMparAo to ghaNI banatI rahe che tathA badalatI rahe che. koIpaNa evo samudAya nathI ke je kahI zake ke amArA samudAyamAM 50-100 varSamAM koIpaNa paraMparA badalI nathI. tethI paraMparAno tarka ke Agraha mahattvano nathI. jijJeza :- zuM paraMparAonuM koI mahattva ja nathI? koIpaNa paraMparA badalI zake che? dineza - (1) koIpaNa paraMparA koIpaNa AgamathI viparIta hoya to khyAlamAM AvatAM ja tenuM parivartana karavuM sarvathA ucita che. teno Agraha rAkhavo sarvathA anucita che. (2) koI paraMparAnA saMbaMdhamAM AgamamAM saMmati ke virodha na hoya to temAM kSetrakALanI apekSA hAnilAbha tathA samAjanI zAMti, ekatA Adino vicAra karI nirNaya karavo joIe. (3) je paraMparA Agama saMmata che, Agama AjJA tathA bhagavadajJArUpe che tenuM parivartana karavuM ke tenA parivartanano navo siddhAMta banAvavo e jina zAsanano mahAna aparAdha che. eno adhikAra koIne nathI. vyaktigata ke thoDA samaya mATe paristhiti vaza te paraMparAmAM apavAda sevana kare ane yathAyogya prAyazcitta grahaNa kare, te Agama saMmata che. jijJeza:- saMvatsarInA A prakaraNamAM paraMparAmAM kahela traNa vikalpomAM kayo vikalpa upasthita che? dineza :- nizIthasUtranA pramANothI saMvatsarIparvamAM upavAsanI mukhyatA hovAthI ghaDI-pala jovAnI paraMparA prathama vikalpamAM Ave che. te pramANe temaNe saMvatsarIno bhAdaravA suda pAMcamano upavAsa, pracalita temaja paMcAganI pAMcama pramANe ja karavo joIe ane bhrAMtithI cAlatI paraMparAno tyAga karavo joIe. AgamAdhAra rahita pratikramaNanI pramukhatAvALI paraMparA bIjA vikalpamAM Ave che te pramANe paNa samAjanI ekatA tathA hAni-lAbhano vicAra karI parivartana karavuM saMbhave che. tethI pratikramaNane mATe ghaDI-paLa jovAnI cAlatI paraMparAnuM parivartana karavAmAM koIpaNa doSa thAya nahIM. jijJeza - koIne pratyeka pAMcamano, varSamAM 24 upavAsano niyama hoya to zuM tene ghaDI paLanI pAMcama ke asta tithinI pAMcama jovI joIe? Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika saMvAda pariziSTa 113 dineza :- nahIM; tene to paMcAMganI pAMcamanA ja badhA upavAsa karavA joIe. jigneza - ghaDI-paLathI tathA asta tithithI saMvatsarI karanArA jyAre cothanI saMvatsarI kare to pAMcamano upavAsa kyAre karaze ? dineza - te varSanA ra3upavAsa to paMcAMga pramANe pAMcamanA karaze ane bhAdaravA suda pAMcamano upavAsa te cothanI saMvatsarIe karaze tathA pAMcamanA pAraNA karaze athavA to pAMcamano chaThTha karI leze. jijJeza - pAMcamano koIne brahmacarya pAlanano niyama hoya tathA lIlotarIno tyAga hoya to te zuM karaze? dineza - ghaDI-paLathI cothanI saMvatsarI karanArA e baMne niyamonuM cothanI saMvatsarIe paNa pAlana karaze tathA bIje divase paMcAMga pramANe pAMcamane paNa pAlana karaze. jijJeza - teone saMvatsarInI pAMcamI judI ane tyAga-pratyAkhyAna AdinI pAMcama judI ema juduM juduM karavuM saMgata che? dineza - uparokata pramANo anusAra badhA dhArmika vrata, niyama, upavAsa Adi karavArUpa parva divasanI tithimAM paMcAMganI tithi ja svIkAravI ucita che ane ema karavAthI uparokata darzAvelI koI asaMgatatA thatI nathI. jijJeza - A vArtAlApano sArAMza zuM che? dineza:- saMvatsarInuM mukhya kartavya sAdhune cauvIhAro upavAsa nizItha sUtramAM batAvela che. anya kartavya paNa temAM che. paraMtu pratikramaNanI mukhyatA nathI. tethI saMvatsarInI pAMcamanI tithi upavAsanI apekSAe ja samajavI joIe. tethI pratikamaNanA samayane mATe ghaDI-paLa joIne kyAreka cotha ane kayAreka pAMcamanI ema asthira tithinI saMvatsarI karavAne badale paMcAMga mujabanI sthira tithie ja saMvatsarI ArAdhanA upavAsa dvArA karavI joIe. jiza - evuM karavAthI chaThThanI ghaDIomAM pratikramaNa thazene? dineza - temAM koI muzkelI nathI. koIpaNa zAstrathI virodha nathI. paraMtu upavAsa to sadA pAMcamano ja thaze, jethI Agama AjJAnI ArAdhanA thaze. upavAsa AdirUpa nizItha sUtranI AjJA eka nizcita tithinI apekSAe che ane te tithi bhAdaravA suda pAMcama sarva mAnya ane prAcIna che. pratikramaNa samaye pAMcama jovAvALA zramaNa zAstrAjJAvALA pAMcamano upavAsa kayAreka cothano kare che, jenuM nizItha uddezaka-10, sUtra-37mAM guru comAsI prAcazcitta kahela che. paraMtu chaThThanI ghaDIomAM pratikramaNa thAya to koIpaNa zAstrapAThathI prAyazcitta AvatuM nathI ke koI zAstrAjJAnuM ullaMghana thatuM nathI. prasiddha cothano Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 114 114 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jenAgama navanIta upavAsa karIne prasiddha pAMcamano upavAsa na karavo e spaSTarUpe zAstrAjJAnuM ullaMghana che. jijJeza :- parvadivasonA ArAdhanAkArya prasiddha tithie na karIne astatithie tathA ghaDI-paLathI karavA joIe ? dineza :- A kalpanA Agama saMmata paNa nathI ane vyavahAra saMgata paNa nathI. kAraNa ke AgamamAM parva tithio cha batAvela che. be AThama, be caudaza, amAsa ane pUnama. tathA be pAMcama, be agiyArasa ane be bIja ema paNa parvatithio jaina samAjamAM mAnya che. A badhI parvatithio e upavAsa-pauSadha tathA anya vividha tyAga niyama zramaNavarga tathA zramaNopAsaka vargamAM hoya che. te badhA parva tithionI vrata ArAdhanA prasiddha tithie ja kare che, asta tithie nahIM, e satya hakIkata che. tethI astatithie parvatithinI vrata ArAdhanAnI kalpanAmAM satyatA ke vAstavikatA nathI ane ghaDIpaLathI parvatithinI ArAdhanAnI vAta paNa pUrNataH vyavahAra viruddha tathA Agamaviruddha che. arthAt pAMcama, AThama, caudaza vagere jyAre je ghaDI-palathI zarU thaIne je ghaDI-paLamAM pUrNa thAya te (divasanA) madhyakAlIna samayamAM te tithinA vrata, niyama, upavAsa, pauSadha-vrata Adi karavA mUrkhatApUrNa ja thaze. jema ke- pAMcamanA ghaDIpala divasanA be vAge zarU thAya ane bIje divase 12 vAge pUrNa thAya to upavAsa, brahmacarya pAlana, lIlotarI tyAga pauSadha, maunavrata Adi kaI rIte karaze? evA ghaDIpalanI tithinA upavAsa Adi niMdApAtra thaze. tethI asta tithi ane ghaDI-palathI parvatithinI vrataArAdhanA na karatAM, prasiddha tithie ja karavA joIe. jijJeza - pAMcamano kSaya ke vRddhi hoya to zuM karavuM joIe? dineza - Agamokta anya parvatithionA vRddhi kSaya thatAM je nirNaya levAya che arthAt te tithinA vrata-niyama evaM upavAsa Adi karAya che, tevI rIte ja bhAdaravA suda pAMcamanA vRddhi ke kSaya thatAM nirNaya karavo joIe. jijJeza - paryuSaNamAM aThThAI kayA divase AvavI joIe? dineza - AgamamAM mAtra saMvatsarInA eka divasano ja ullekha tathA tatsaMbaMdhI vidhAna che. tethI teno yogya nirNaya karavo ja paryApta che. pachI tenA hisAbe sAta divasa pahelAM koIpaNa tithie aThThAI karavAmAM koI zAstrano virodha nathI. jijJeza - paryuSaNamAM pANI Adi kayA divase AvavA joIe ? dinaze - teno paNa saMvatsarInA divasathI koI pratibaMdha na samajavo joIe. anya pAkhInA nirNaya anusAra A pANIno paNa nirNaya karI levo joIe. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa arthAt paryuSaNamAM pAkhI bIjA divase, trIjA divase ke cothA divase Ave temAM koI paNa AgamathI virodha nathI. 115 jijJeza :- ukta carcA pramANe zuM pAkhI Adino nirNaya paNa asta-tithinA ghaDI-palathI na karAya ? - H : dineza - pAkhI Adi parvadina paNa sAdhu mATe upavAsa vrata niyamAdinI mukhyatAe ja hoya che. tethI pakSano chello divasa amAsa-pUnama jyAre paMcAMga pramANe hoya arthAt prasiddha amAsa-pUnamanA divase ja pAkhI parva svIkAravuM joIe. jijJeza :- amAsa ke pUnamanA kSaya ke vRddhi hoya tyAre zuM karavuM ? dineza H je rIte anya AThama Adi parva tithionA kSaya thavA para tenA vratAdi karavAnA vyavahAra hoya che, te ja rIte pAkhI parvane mATe paNa samajavuM. dhyAna e rAkhavuM ke pAkhInA bIje divase pachIno pakSa AvI javo joIe. kAraNa ke pAkhI parvano matalaba ja e che ke pakSanA aMtima divasanI ArAdhanA karavI. jijJeza H-- je varSe be bhAdaravA mahinA hoya temAM saMvatsarI kyAre karavI ? dineza H- jyAre anya mahinA vadhe che tyAre te mahinAmAM AvatA paryo je rIte karAya che te ja rIte AmAM karavuM joIe. : jijJeza :- bIjA mahinA vadhe tyAre kayA parvo kyAre karAya che ? - - dineza :- be aSADha hoya tyAre comAsI pAkhI bIjA aSADhamAM karAya che. be zrAvaNa hoya tyAre rakSAbaMdhana bIjA zrAvaNamAM karAya che. be bhAdaravA hoya tyAre RSi paMcamI bIjA bhAdaravAmAM hoya che. be kArataka hoya tyAre kArataka comAsI pAkhI bIjA kAratakamAM manAvAya che. be phAgaNa hoya tyAre phAgaNa comAsI bIjA phAgaNamAM karAya che. be caitra hoya tyAre mahAvIra jayaMti tathA AyaMbita oLI bIjA caitramAM karAya che. be vaizAkha hoya to akhAtrIja bIjA vaizAkhamAM karAya che. tadanusAra be bhAdaravA hoya tyAre saMvatsarI bIjA bhAdaravAmAM ja karavI joIe. jijJeza :~ be zrAvaNa hoya to saMvatsarI kyAre karavI joIe ? dineza H- saMvatsarI bhAdaravA mahinAnuM parva che. zrAvaNa be hoya ke eka, saMvatsarI mATe to bhAdaravA suda pAMcama ja nizcita tithi che ane nizcita tithinuM parivartana karavAnuM nizItha sUtramAM prAyazcitta che. tethI temAM parivartana karavAne anAgamika samajavuM joIe. jijJeza HzAstramAM to aSADhI comAsIthI pacAsamA divase saMvatsarI hovAnuM kahela che ne ? dineza H- e to eka kalpita kalpanA che. 50 ke 49 divasanI koI saMkhyA zAstramAM nathI. te mAtra kalpita vAta che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jainAgamanavanIta jijJeza:- mahino vadhe tyAre parva bIjA mahinAmAM zA mATe karAya che? dineza :- mahino vadhe tyAre prathama mahino gauNa-nagaNya-napuMsaka mAsa gaNAya che. temAM koI parvo thatAM nathI. bIjA mahinAne ja vAstavika manAya che. jijJeza - dharmakArya to pahelAM ja karavA joIene pachI zA mATe? dineza:- koIpaNa kAryano je nizcita divasa hoya tethI pahelAM-pahelAM karatAM javAthI avyavasthA thAya che. jyAre comAsI, mahAvIra jayaMti, akhAtrIja Adine pahelA mahinAmAM nathI karatAM to mAtra saMvatsarI mATe ja kema ema karavuM? jyAre tenA mATe to "eka nizcita divase ja karavI, parivartana na karavuM evI Agama AjJA che tathA temAM parivartana karavAnuM guru comAsI prAyazcitta paNa nizItha sUtramAM kahela che. tethI jo dharmakArya pahelAM karavAno vikalpa mahattvazIla hota to uparokata badhA parva paNa mahinA vadhe tyAre prathama mAsamAM karavA joItA hatA, paraMtu tema thatuM nathI. tethI te kathana mahattvazIla nathI. jijJeza - A pAchalI carcAno sAra zuM che? dineza - koIpaNa mahino ke tithi vadhe to paNa saMvatsarI parvanI nizcita tithi bhAdaravA suda pAMcamanuM parivartana karAya nahIM. pratikramaNanA samaye ghaDIpaLa jovAnI muMjhavaNamAM paDavuM nahi. prasiddha tithie parva divasanA upavAsa, pauSadha Adi vrata, niyama karavA joIe. jevI rIte anya mahinAnA anya dhArmika parva karavAnA nirNaya levAya che, te ja rIte saraLatApUrvaka saMvatsarI parvano paNa nirNaya karavo joIe. je kSetramAM ane samAjamAM ApaNe rahIe chIe, te samAjanI ekatA, zAMti, samAdhi jevI rIte jaLavAya rahe; prema, vAtsalyatA jema vadhe; e divase ApaNe saMvatsarI parvanI ArAdhanA karavI joIe. saMpUrNa jaina samAjane prasiddha pAMcame ja saMvatsarI karavAnI prabaLa preraNA maLe, evo prayatna cAlu rAkhavo joIe. jethI samagra jaina samAjanI sthAyI ekatA tathA jinAjJAnI sArI ArAdhanA thaI zake. * jina zAsana ekatA : saMvatsarI vicAraNA saMvAda saMpUrNa * zreSTha maMtavya jo ke ApaNI paraMparA asta tithinI rahela che paraMtu tenAthI bahu ja avyavasthA thaI gaI che. kayAreka cotha, kayAreka pAMcama, kayAreka caudaza, kayAreka pUnama ema pratyeka parvamAM duvidhA phelAI gaI che. atyAre samAja vistRta thaI cUkayo che. vikAsazIla paNa badhA sthAyitva icche che. tethI badhA sthAnakavAsI samAje eka mata thaI udayatithino svIkAra karI levo joIe. je. mUrtipUjaka jaina udayatithinA AdhAre cothanI saMvatsarI nizcitarUpe kare che. zve.sthA. terApaMthI jaina paNa udayanA AdhAre pAMcama karI le che. dareka jaina samAja sthAyI tithinI mAnyatA rAkhe che. mAtra sthAnakavAsIomAMja A duvidhA che- kayAreka cotha, kayAreka pAMcama! A sthiti baMdha thavI joIe. manana karavuM joIe. - zra. saM. mahAmaMtrIzrI saubhAgya malajI ma.sA. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika saMvAda pariziSTa D tithi nirNaya : abhidhAna rAjendra koSathI pArAsara smRti AdimAM :-- Adityodaya velAyAM yA stokA pi tithi rbhavet 1 sA saMpUrNA iti mantavyA, prabhUtA nodayaM vinA // 11 artha- sUryodaya samaye alpasamaya mAtra paNa je tithi hoya tene ja saMpUrNa tithirUpe mAnavI joIe. paraMtu sUryodaya samaye je tithi na hoya te Akho divasa ke vadhAre samaya sudhI hovA chatAM paNa mAnya na karavI. umAsvAti vAcaka praghoSacaiva zUyate H kSaye pUrvI tithi kAryA, vRddhau kAryA tathottarA / evaM pauSadhAdinA parva divasA ArAdhyA iti parva kRtyAni // artha koIpaNa tithi kSaya thAya tyAre te tithinA kArya pUrvanI tithinA divase karavA joIe. koIpaNa tithinI vRddhi hoya tyAre bIjA divase te tithinA kArya karavA joIe. A pramANe mAnIne ja pauSadha Adi dvArA parva divasonI ArAdhanA karavI joIe. - umA svAti vAcaka vacana pramANyAd vRddhau satyAM svalpApi agretanA tithiH pramANyam / artha- umA svAti AcAryanA vacanane pramANa karIne koI tithi vadhe tyAre bIje divase alpa samaya ja te tithi hoya to paNa bIjA divase ja parvatithi mAnavI joIe.- abhidhAna rAjendra koSa bhAga-4 'tihi' zabda. saMvatsarI vicAraNA nibaMdha viSe mantavya zrI jItamalajI copaDA, ajamera jaina samAjanuM eka mahAna parva che saMvatsarI. saMvatsarI parvanI vizeSatA cheke hRdayonI anekatAne ekatAmAM parivartita karavI. hRdayonI ekatAnI pahelAM samAjanI ekatA paNa nitAMta Avazyaka che. tethI koIpaNa rIte samagra samAjanI saMvatsarI eka divase thAya te mATe hArdika lagana sAthe prayatna karavo te pratyeka sAcA jainanuM kartavya che. zAstromAM saMvatsarInA divasano ke tithino koI spaSTa ullekha nathI to paNa prAcIna paraMparA bhAdaravA suda pAMcamanI ja hatI. temAM badhA saMpradAyo saMmata che. zraddheya Agama manISI zrI tilokamunijIe koI svArtha ke aham vinA saMvatsarIparva para spaSTa, niSpakSa temaja satya vicAro darzAvI potAnI vAta saMvAdarUpe rajU karI che. A saMvAdamAM Agama tathA sAmAjika daSTie vicAraNA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta rajU karI, samAjane ekatA ane premanI sthiratA mATe Adarza ciMtana prastuta karyuM che. ekatApUrvaka saMvatsarI ujavAya temAM jaina samAjanI zobhA che. sAthosAtha dezamAM sArvajanika avakAza tathA lAkho jIvone abhayadAna maLI zake che. 118 huM AzA rAkhuM chuM ke jaina samAjano netAgaNa saraLabhASAmAM prastuta saMvAdanuM adhyayana karIne potAnA kartavya ane samAjanA hitano avazya vicAra karaze. soNpusaavsaa Wan prAsaMgika sAra vAkya Wan (1) Agama tathA vyAkhyAkAra saMmata saMvatsarI bhAdaravA suda pAMcama che. (2) svayaM kAlakAcArye bhAdaravA suda pAMcamanI saMvatsarInI prarUpaNA karI hatI. Wan GO FOOOOOOOF Wan Wan (3) kAlakAcArye apavAdika paristhitimAM ja cothanI saMvatsarI karI hatI. OM (4)apavAdika paristhitimAM karAyelA koIpaNa AcaraNanI nakala karavI ke tene paraMparA athavA siddhAMta banAvavo te jina zAsanano mahAna aparAdha che ane AgamakAronI mahAna AzAtanAnuM kRtya che. (5)saMvatsarInuM vizeSa kartavya che- bhAdaravA suda pAMcamanA divase upavAsa karavo-- nizItha sUtra u. 10. Wan (6) upavAsa karavAmAM asta tithi jovI e ucita nathI. Wan (7) asta tithie parvamanAvavAnuM koIpaNa jainAgama ke jaina prAcIna graMthomAM nirdeza nathI. Wan (8) rAjendrakoSa bhAga-4mAM udayatithie ja parva karavA joIe evuM spaSTa prarUpaNa che. (9)jyAre Aje paNa badhI tithio tathA badhI Agamika parva tithio Wan udayathI ja manAya che to mAtra saMvatsarI ke pAkhI mATe vivAda karavo nirarthaka che tathA durAgraha che. Wan || aitihAsika saMvAda : pariziSTa khaMDa-1 saMpUrNa // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka aitihAsika nibaMdha pariziSTa : aitihAsika nibaMdha : pariziSTa khaMDa-ra anukramaNikA krama viSaya 1 lipikartAnA maMgalapATha ane prazastio. 2 nizItha sUtrano aitihAsika parAmarza. 3 | niryuktionA kartA dvitIya bhadrabAhusvAmI. 4 | niryukti graMtha ane saMkhyAtA niryuktiono hArda 5 mahAnizItha sUtramAMthI noMdha. S kalpasUtranI racanA saMbaMdhI vicAraNA. 7 madhyakAlIna itihAsa ane Agama sAhitya. 8 aitihAsika gaMbhIra samasyAonuM samAdhAna. traNa AgamomAM 'NamotthaNa' pAThanI vicAraNA, 10 madhyakAlanuM eka citraNa tathA aitihAsika noMdhano sAra. 11 | sAdhuno vanavAsa ke vasativAsa Agama ciMtana. 12 | AgamonI racanAmAM vAraMvAra parivartana-eka ciMtana. 2 13 | akSaya tRtIyA ane bhagavAna RSabha devanuM pAraNuM pramANa ciMtana 14 | mahAtmA lokAzAhanuM jIvana 15| AcArAMga nizItha dhAraNa karavAvALA 16 | dravyapUjA-bhAvapUjA. 176 padArthonA paraThavA saMbaMdhI jJAna : dvidala, mAkhaNa 18 | niryuktikAra dvArA sparzita dazAzruta skaMdhanuM AThamuM adhyayana 19 aitihAsika pramukha ghaTanAo tathA teno samaya 20| viziSTa prasiddha prAcIna zramaNa 21 | keTalAka vINelAM saMkalano ane tenA para TippaNa 22 | aitihAsika prazno H derAvAsI vidvAnothI Oo 119 pAnA naM. 120 123 128 134 135 140 143 146 150 151 154 158 162 164 167 168 19 172 173 174 17 194 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta :: U aitihAsika nibaMdha : pariziSTa khaMDa-ra U lipikartAnA maMgalapATha ane prazastio A bhAratIya saMskRti che, jemAM pratyeka sujJa potAnA pratyeka kAryano prAraMbha karatI vakhate potAnA 'iSTa' ne maMgalarUpe yAda karIne temano vinaya kare che. jainAgamonA adhyayana kartA sarva prathama Avazyaka sUtranuM adhyayana kare che. tenA prathama adhyAyamAM Adi sUtra 'namaskAra'maMtra che. e ja saMpUrNa jaina AgamonuM Adi maMgala che. A sarvotkRSTa maMgala pachI koIpaNa AgamanA Adi, madhya ke aMtamAM 'maMgala'nI AvazyakatA rahetI nathI, AvuM AgamonuM anveSaNayukta adhyayana karavAthI spaSTa thAya che. navakAra maMtranI racanAmAM gaNadhara bhagavaMtoe samasta jinazAsananA namaskaraNIyono samAveza karI dIdho che. enA sivAya jinavANInA rasika mumukSu AtmAo mATe iSTarUpa namaskaraNIya bIjuM kazuM nathI. navakAra maMtramAM koInA paNa nAmano nirdeza karyA vinA deva-guru padastha badhAM AtmAono samAveza karI dIdho che. traNa tattvomAM deva gurunI sAthe dharma tattvano paNa samAveza che. tema chatAM dharma tattvane AcaraNIya, AdaraNIya ja samajavuM joIe. namaskaraNIya to devaguru tattvone ja kahyAM che. namaskAra maMtrathI e spaSTa thAya che. AnAthI e siddhAMta nirNita thAya che, ke guNone dhAraNa karanArA guNI AtmAo namaskaraNIya che ane guNa AdaraNIya che paraMtu namaskaraNIya nathI. nahIM to namaskAra maMtranI racanAmAM gaNadhara 'Namodhammasa' 'Namosuyassa' vagere anya pada paNa rAkhe. gaNadhara bhagavaMtonI racanAmAM apUrNatA na mAnavAthI anya namaskaraNIya padone mAnavAnI AvazyakatA jinazAsanamAM rahetI nathI. dazavaikAlika sUtranI prathama gAthAmAM devone mATe paNa namaskaraNIya koNa che, te jaNAvyuM che. tyAM paNa ahiMsA vagere dharmo (guNo)ne namaskaraNIya na kahIne dharma dhAraka dharmI-guNI ne ja namaskaraNIya kahyAM che. jevA vi ta namasaMti, nasya dhamma sA maLo / AnA pUrvArdhamAM ahiMsA saMyama tapa rUpa dharmane utkRSTa maMgala kahyAM che paraMtu namaskaraNIya nathI kahyAM. namaskAra maMtramAM pAMca padone namaskAra karyA pachI ema paNa kahyuM che ke A pAMca parameSThI padone karelA namaskAra badhAM pApakarmone naSTa karavAvALA che tathA badhA maMgalomAM pradhAna maMgala che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika nibaMdha pariziSTa A rIte jinavANInA rasika mumukSu AtmAo mATe lokottara ArAdhanAmAM devagurunA pAMcapada namaskaraNIya che ane deva guru dharma A traNa tattvo ja utkRSTa pradhAna-maMgala che. jinavANInI ArAdhanA karanArA sAdhaka Agamono svAdhyAya vagere karatAM pahelAM paNa deva tathA gurune vaMdana namaskAra kare che. saMsAramAM aneka laukika maMgalo paNa mAnavAmAM Ave che, paraMtu dharma ArAdhanAmAM ke jinavANIrUpa Agamo mATe, te maMgalanI koI AvazyakatA hotI nathI. 121 devagatinA deva, jinavANInI ArAdhanA karanArA mumukSu AtmAonA ArAdhya deva nathI hotA, temanA mATe arihaMta, siddha, deva pada rUpa ArAdhya che. paraMtu devI-devatA to saMsArI prANI che. devagatinI apekSAe teo deva kahevAya che. temanI cAra jAtio hoya che, teo divya sAMsArika bhautika RddhinA kAraNe deva kahevAya che. AdhyAtmika temaja dhArmika RddhinI apekSAe jinavANIno nAno ArAdhaka paNa temanAthI viziSTa hoya che. eTale dhArmika ArAdhanAnI dRSTie A deva-devIo, zrAvaka-zrAvikA ane sAdhu-sAdhvIo mATe namaskaraNIya deva nathI, paraMtu A deva-devIo mATe dharmaniSTa sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka zrAvikAo namaskaraNIya che. bhagavatI sUtramAM sAdhuone 'dharmadeva' paNa kahyAM che. 'camatkAra tyAM namaskAra' A eka laukika ukti che, enuM dharmakSetramAM koI mahatva nathI. AgamanI kaMThastha paraMparA pachI lekhana kALa Ave che. lekhaka potAnA kAryanA prAraMbhamAM thoDA maMgaLa zabdo lakhe ane aMtamAM thoDI prazasti, namaskAra vagere lakhe che, jenA aneka prakAro hoya che. vartamAnakALamAM paNa deza ane pradezanI apekSAe vyaktigata maMgalarUpa Adha zabdonA aneka prakAra che. Agama lekhana kArya moTe bhAge sAdhu svayaM ja karatA hatA. eTale mukhyapaNe AgamonA lipikartA to teo ja che. temanA dvArA karavAmAM Avela A maMgala prazastio sUtranA Adi tathA aMtamAM alaga rUpavALI hoya che. Agama niSThA hovA chatAM paNa samaya prabhAva tathA chAghasthika doSathI lipine, zrutane, devI-devatAone paNa namaskAra karavAmAM AvyA che. tema chatAM tene AgamathI bAhya rUpamAM rAkhyA tathA mAnyA che. paraMtu jema jema AcAranI zithilatA vadhavA lAgI, yationuM jora vadhyuM, tyAre gRhastha lahiyAone mahenatANuM apAvIne Agama saMgraha karAvavAmAM AvyA ane e vakhatanA lahiyAo dvArA A maMgala prazastionI bhinnatA na rahI zakI arthAt mUlapAThamAM te prazastio bhaLI gaI. bhagavatI sUtra badhAM AgamomAM vizALa kAya che, eTale temAM maMgaLonI adhikatA che, je Aje Agama pAThanA rUpamAM upalabdha che. sarva prathama pradhAna Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra0 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAjainAgamanavanItA maMgala namaskAra maMtra rAkhavAmAM Avela che ane dhIre dhIre kramazaH namo suyamsa, amo vamI tivI ne praveza maLela che. AgaLa vadhatA gauzAlaka adhyayananA maMgala mATe "zruta devatA bhagavatI' eka zrutAdhiSThAtA devIne namaskAra karela che. A rIte anaMtakAya varNananA rasamAM zatakanA prAraMbhamAM devIne namaskAra karela che. sUtranA aMtamAM gautama svAmIne namaskAra karavAnI sAthe sAthe zrutAdhiSThAtA devI, zAsanAdhiSThAtA devI, kuMbha deva, zAMtikarI vairoTayA devI, vidyA devI vagerene namaskAra karavAnuM paNa keTalAka lipikane jarUrI lAgyuM che. jenI nakala, paraMparA rUpe AgaLa cAlatI ja rahI che. AgamonuM saMpAdana ke prakAzana karavA mATe dhuraMdhara paMDito ja prAyaH AgaLa AvyA che. teo lakhANonI aneka prazastio saMvata, mitio, zrIrastu, kalyANa mastu vagerene jema che tema prakAzita karatAM nathI ane e badhAne AgamomAMthI kADhavAmAM koI aparAdha paNa mAnatA nahotA. | lipikAronI pravRtione dhyAnamAM rAkhIne lipikAlathI prApta Agamone prakAzita karavAmAM ciMtanapUrvaka zuddha Agama pAThanuM prakAzana thaI zake che. paraMtu bhagavatI sUtranA prakAzanamAM aneka saMpAdakothI cUka thaI che, e tyAM sudhI ke teo gADariyA pravAhamAM vahI gayA. bhagavatI sUtranI TIkA karavAvALA AcArya zrI abhayadevasUrijI spaSTa lakhI rahyAM che ke "A gautama gaNadharanI stuti pachI lekhana lahiyAonuM che." ane Ama kahIne temaNe tenI vyAkhyAnI upekSA karI che arthAt vyAkhyA karI nathI. bhagavatI sUtranI A aMtima prazastimAM zruta devatA(devI) Adi aneko nA nAma che. A lahiyAo dvArA lekhita che, evuM TIkAkAre spaSTa jaNAvyuM che. to buddhimAna prakAzako A lahiyAonA zabdono Agama bhagavatImAM samAveza karI tene prakAzita karavAmAM potAnI ImAnadArI ke buddhimattA samajI zake kharA? athavA tene potAnI eka bhUla svIkArI zake kharA? jyAre aMtamAM zrutAdhiSThAtA devIne lahiyAoe namaskAra karyA che, A vAta nizciya thaI jAya che, tyAre zataka 15 tathA ra3nI namaskaraNIya devI paNa lahiyAonI ja rahI ne !! A pramANe maMgala prazastio paNa lekhana kALanI ja che, te vAta niHsaMdeha che. bhagavatInuM saMpAdana kArya karanArA mahApuruSo potAnI bhUlano svIkAra karI spaSTIkaraNa kare, temAM ja vivekapUrNa Agama sevA che, nahi to AMdhaLuM anukaraNa ja gaNAze. - saMpAdakone hastalikhita sUtro mAMhenA "zrI" "kalyANa, saMvata, mitI, Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka aitihAsika nibaMdha pariziSTa : lipikAranuM nAma vagere kADhI nAkhavAmAM koI doSa lAge nahIM to pachI e devI, devatAo vagerenA namaskArone kADhI nAkhavAmAM kayo doSa lAgavAno hato ? eTale tema karatAM leza mAtra paNa doSa lAge nahIM. zrutadevI, zAsanadevI Adi kalpanAo paNa madhyakAlanI dena che. je lipikALanA samaya pachI Agama graMthomAM pravezelI che. sAra : (1) vAstavamAM dharma ArAdhanAmAM deva-devIo namaskaraNIya na hoI zake. paNa deva guru rUpa pAMca parameSTI pada ja namaskaraNIya mAnavA joIe. jinazAsanamAM guNIne namaskaraNIya samajavA joIe, guNone nahIM eTale namo NANassa, namo suyassa vagere kahevuM te khoTI paraMparA che. (2) mULa pAThanA saMpAdanamAM lahiyA vagere dvArA joDavAmAM Avela maMgala zabdo vagerene judA tAravIne saMpAdana prakAzana karavuM joIe, nahi to aviveka ane atiprarUpaNAno doSa lAge che. (3) namaskAra maMtra sivAya sUtronA badhA Adi tathA madhya maMgala pATha ane aMtima prazastio rUpa vAkya gAthAo tathA zabda, te Agamano aMza nathI, paraMtu lipikartAnA potAnA zabdo che. (4) bhagavatI sUtra saMpAdana jevA mahAna kArya tathA tevA mahAna pramANika AgamanA mULapAThamAM maMgala tathA prazastio jemanI tema prakAzita karavAmAM Ave che; te aMge Agama prakAzana karanArAo dvArA yogya ciMtana thayuM nathI tema samajavuM joIe. nizItha sUtrano aitihAsika parAmarza AcAraprakalpa :- vyavahAra sUtra uddezaka--3mAM munine 'AcAraprakalpadhArI' hovAnuM vidhAna che. (2) vyavahAra sUtranA dazamA uddezakamAM sAdhune sarva prathama 'AcAra prakalpa nAmaka adhyayana'nI vAcanA devAnuM vidhAna che. (3) vyavahAra sUtranA pAMcamAM uddezakamAM 'AcAra-prakalpa adhyayana'ne bhUlI janArA yuvAna sAdhu tathA sAdhvIone prAyazcitta devAnuM paNa vidhAna che. A rIte A vyavahAra sUtramAM kula soLa vAra AcAra prakalpa ke AcAra-prakalpa- adhyayananuM kathana che. uddezaka 3 5 10 123 OM 5 S sUtra 3, 10mAM eka-eka vAra, 17 mAM eka vAra 21, 22, 23mAM eka-eka vAra 15, 16, 18 mAM babbe vAra 17, 18 mAM babbe vAra Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra4 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA nAgamanavanIta naMdIsUtramAM kAlika utkAlika sUtronI sUcImAM 71 AgamonA nAma ApavAmAM AvyA che. jemAM "AcAra prakalpa" ke "AcAraprakalpa adhyayana" nAmanuM koI sUtra kahyuM nathI eTale evuM vicArI zakAya ke "AcAra prakalpa" kyA sUtra mATe nirdiSTa che ane kALa parivartana dvArA enuM nAma parivartana thayuM che? A viSayamAM vyAkhyAkAra pUrvAcAryonA maMtavyo A prakAre ullekhita maLe che. (8) pravide mAyArA khe 4 nahIM-(2) maNi 3pADA (2) mAsie aNugdhAie (3) cAumAsie ugghAie (4) cAumAsie aNugghAie (5) mAravA . - sthAnAMga sUtra: sthAna-5. TIkA- mAvAsyaprathama pavimA mArI nAkha- pravAmidhAyaktvaat prakalpaH AcAra prakalpaH nizIthAdhyayanam / sa ca paMcavidhaH, paMcavidha prAyazcittAbhidhAyakatvAt / (2) AcAraH prathamAMgaH tasya prakalpo adhyayana vizeSo, nizItham iti apraabhidhaansy| (3) aSTAviMzati vidhaH AcAra prakalpaH nizIthAdhyayanam, AcArAMgam ityarthaH sa ca - (1) sApAi nava (ra1) vimuttI (ra6) sadhADuM (ra7) abudhA (28) mArovA tivimo niraMtu, ti aThThAvIsaviho gayAkhavapUnAmotiyA - rAjendra koza bhAva 2 pR0 349-zabda. - prazna vyAkaraNa sUtra. a. 10. (4) AcAra: AcArAMgam prakalpo-nizIthAdhyayanam, tasyeva paMcamacUlA, AcAreNa sahitaH prakalpaH AcAraprakalpa, paMcavizati adhyayanAtmakatvAt paMcavizati vidhiH AcAra; udghAtima, anudghAtima, ArovaNA iti tridhA prakalpo mIlane assttaavishtividhH| - abhidhAna rAjendra koza bhAva 2 pRSTha. 350 'mAyArappA ' zabda. vicAraNA - ahIM samavAyAMga sUtra tathA praznavyAkaraNa sUtranA mULapAThamAM 28 prakAranA AcAra prakalpanuM kathana karyuM che, jemAM saMpUrNa AcArAMga sUtranA ra5 adhyayana ane nizItha sUtranA traNa vibhAgano samAveza karIne kula 28 batAvelA che. AthI spaSTa thAya che ke AgamomAM nizIthane AcArAMga sUtrano ja eka bhAga ke adhyayana darzAvela che. kema ke phakta AcArAMga sUtra grahaNa karIe to "prakalpa' zabda nirarthaka thaI jAya che ane jo phakta nizItha sUtra samajIe to AcArAMganuM adhyayana karyA vinA nizItha sUtranuM adhyayana karavAnuM mAnavuM paDe, je sarvathA anucita gaNAya. enuM kAraNa e che ke prAyazcittanA vidhAnonuM adhyayana karatAM pahelAM AcAra-vidhAnonuM adhyayana karavuM jarUrI che. samavAyAMga ane praznavyAkaraNa sUtramAM paNa sUtrakAre AcAra saMbaMdhI paccIsa adhyayananI sAthe prAyazcitta rUpI traNa adhyayana kahIne, kula 28 adhyayana eka sAthe gaNAvyA che. naMdIsUtranI racanAnA samaye prAyazcitta vidhAyaka traNa vibhAgonA vasa uddezaka, AcArAMga sUtrathI pUrNataH pRthaka thaI gayA hatAM ane tenuM nAma nizItha Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika nibaMdha pariziSTa 15 adhyayana nAmanA AdhAre "nizItha sUtra" rAkhavAmAM AvyuM hatuM. A kAraNe naMdI sUtramAM prakalpa" ke "AcAraprakalpa' nAmanuM koI sUtra kahyuM nathI ane naMdI sUtranI pahelAM racAyelAM sUtromAM ghaNI jagyAe "AcAraprakalpa'nuM kathana che paraMtu tyAM nizItha sUtranuM nAma ja nathI. samavAyAMga sUtranI uparyukta TIkAnA aMzamAM TIkAkAre spaSTa karyuM che ke AcArano artha prathamAMga AcArAMga sUtra ane prakalpano artha tenuM adhyayana vizeSa. jenuM prasiddha bIju nAma nizItha sUtra che." Ama A baMne sUtro maLIne sUtrokta saMpUrNa AcAra prakalpa sUtra bane che. "AcAra-prakalpa" zabdanA vaikalpika artha A prakAre thAya che - (1) AcAra ane prAyazcittonA vidhAna karavAvALuM sUtra nizItha adhyayana yukta AcArAMga sUtra. (2) AcAra vidhAnonA prAyazcittanuM pratIka sUtra = nizItha sUtra. (3) AcAra vidhAno pachI te saMbaMdhI prAyazcittone kahevAvALuM adhyayana = AcAra prakalpa adhyayana = nizItha adhyayana. (4) AcArAMgathI pRthaka karavAmAM Avelo vibhAga ke khaMDa rU5 sUtra athavA adhyayana = AcAra-prakalpa adhyayana = nizItha sUtra. vyavahAra sUtramAM prayukta "AcAra-prakalpa, A cAre vikalpomAM prathama vikalpanI apekSAe susaMgata lAge che. saMkhyA pradhAna ThANAMga ane samavAyAMga sUtramAM aneka apekSAothI aneka prarUpaNa karavAmAM AvelA che. tene ekAMta apekSAe samajavuM anucita thAya che. jema ke nizItha sUtranA 20 uddezaka che. paraMtu temane vibhinna apekSAothI traNa athavA pAMcanI saMkhyAmAM ja gaNAvyA che. ThANAMga sutramAM pAMca anuddaghAtika kahyA che. tema chatAM traNa anukvAtika paNa kahela che. A ja rIte AcAraprakalpamAM pAMca vibhAga paNa kahelAM che ane 28 vibhAga paNa kahelA che. AvA aneka udAharaNo che. mATe ochI saMkhyAno Agraha rAkhavAnA badale vadhAre saMkhyAne ja mAnavuM joIe. sArAMza eTalo ja ke saMkSipta apekSAthI upalabdha nizItha sUtrane be Agama ane vyAkhyAomAM AcAraprakalpa kahela che ane vistRta tathA paripUrNa apekSAthI upalabdha AcArAMga ane nizItha sUtra baMnene bheLavIne tene AcAraprakalpa kahela che. niSkarSa e thayo ke A baMne eka ja sUtranA be bhAga che. naMdIsUtranI racanAnA samaya sudhImAM tenuM vibhakta thaI javuM tathA nizItha nAmakaraNa thaI javuM paNa saMbhava che. tenA pahelAM Agama sthaLomAM nizItha sUtra nAmanuM koI astittva nathI, phakta "AcAra prakalpa" athavA "AcAraprakalpa adhyayana' nA nAmathI vidhAna karela che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgamanavanIta nizItha satranA racanAkAra:- nizIthasutranA judA thavAnA kAraNe tenA racanAkAranA saMbaMdhamAMghaNAMvicAro pracalita che jemake- (1) A sUtravizAkhAgaNi dvArA pUrvomAMthI uSkRta karavAmAM Avela che. (2) samayanI mAMga joIne AryarakSite AnI racanA karI che. (3) cauda pUrvI bhadrabAhu svAmIe nizIthanI sAthe sAthe cAreya cheda sUtrone pUrvomAMthI uddhata karela che, vagere kalpanAo karavAmAM AvI che. vicAraNA - (1) vyavahAra sUtramAM AcAraprakalpa adhyayana'nuM varNana che. jene sAdhu-sAdhvIoe kaMThastha karavuM tema kathana paNa che, eTale bhadrabAhu svAmInI pachI thayelA vizAkhAgaNi ane AryarakSita dvArA AcAra prakalpanI racanA thaI tevI kalpanA AgamathI viparIta che. (2) A baMne AcAryomAMthI koIe, pUrvazrutathI uddhata karIne racanA karI tevuM mAnavAthI, nizIthasUtrane pUrvazrutano eka aMza mAnavo paDe. vyavahArasUtramAM sAdhvIoe e prakalpane kaMThastha karavuM tevuM vidhAna che, jyAre sAdhvIone pUrvonuM adhyayana karavAno niSedha che. eTale e bane AcAryo dvArA pUrvothI udbhata karavAno vikalpa satya nathI. paraMtu te AcAryonA pahelA paNa A AcAraprakalpa pUrvathI bhinna zrata rUpamAM upalabdha hatuM ane sAdhu-sAdhvIo mATe tenI sarvaprathama vAMcanA kiMThastha karavAnuM Avazyaka hatuM, e vAta nizcita che. (3) bhadrabAhu svAmIe cAra chedasUtronI racanA nahotI karI paraMtu traNa cheda sUtronI racanA karI hatI, je dazAzrutaskaMdha sUtranI niyuktinI prathama gAthAthI spaSTa che. vaMdAmi bhaddabAhuM pAINaM, carima sagala suyaNANiM / suttassa kAragamisiM, dasAsu kappe ya vavahAre // 1 // dazAzrutaskaMdhanA niryukti kartA dvitIya bhadrabAhu svAmIe prathama bhadrabAhu svAmIne prAcIna bhadrabAhunA nAme vaMdana karIne tene traNa sUtronI racanA karavAvALA kahyAM che. - bhadrabAhu svAmIe jo nizItha sUtranI racanA karI hota to te vyavahArasUtramAM soLa vakhata "AcAra prakalpa'no prayoga karavAnI jagyAe athavA adhyayana kramanA varNanamAM kyAMka to nizItha' nAmano ullekha kare! paraMtu adhyayana kramamAM paNa nizItha e nAma nathI AvatuM. AcAra prakalpa ane 'dasA-kappa-vyavahAra'nAma Ave che. eTale nizItha sUtrane bhadrabAhunI racanA kahevAnuM paNa pramANa saMgata nathI. upasaMhAra - A badhI vicAraNAothI eTaluM to siddha thAya che ke- A koInI racanA nathI paraMtu AcArAMganA adhyayanane koI AzayathI pRthaka karavAmAM Avela Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka aitihAsika nibaMdha pariziSTa : che. te sUtranuM keTalAka sudhI AcAraprakalpa nAma rahyuM ane kyAre nizItha nAma thayuM tenI pUrI jANakArI AdhAra sAthe maLatI nathI; topaNa naMdI sUtranI racanAnA samaye tenuM 'nizItha sUtra' nAma nizciMta thaI gayuM hatuM ane AcAraprakalpa nAmanuM koI paNa sUtra te samaye prasiddha nahotuM. tema chatAM AcAraprakalpanA nAmathI aneka vidhAno to Aja sudhI AgamomAM jovA maLe che. eTale pRthakkaraNanA samayathI laIne te prathama bhadrabAhunA samaya sudhI tenuM kathana 'AcAraprakalpa' nAme ja thatuM hatuM. 'nizItha sUtra' e ghaNA vakhata pachI pracalita thayeluM nAma che. 120 vyavahAra sUtra uddezaka-3nA sUtra trIjA, cothAmAM upAdhyAya pada yogya bhikSu mATe tenuM adhyayana karavAnuM ane tene artha sahita kaMThastha dhAraNa karavAnuM vidhAna paNa che. A upAdhyAya pada yogya sAdhu mATe atyaMtAvazyaka jaghanya zruta' che. jeno artha eTalo ja ke artha sahita tene kaMThastha na karanArA sAdhu upAdhyAya pada para sthApita thavA mATe ayogya gaNAya ! sAra H nizItha sUtra, gaNadhara racita AcArAMga sUtranuM pRthak karela adhyayana che, pRthakkartAnuM nAma ajJAta che. 'AcAra prakalpa' zabdathI AcArAMga ane nizItha baMne sUtronuM adhyayana vagerenuM vidhAna, zruta kevaLI prathama bhadrabAhu svAmI dvArA racita vyavahAra sUtramAM karavAmAM AvyuM che. tyAM temaNe soLa vakhata AcAra-prakalpa zabdano prayoga karela che, paraMtu nizItha sUtra e nAmano prayoga karela nathI. AnuM kAraNa eTaluM ja che ke kevaLa nizItha adhyayananuM kathana karavAnuM hoya tyAre 'nizItha sUtra' evo zabda prayoga thAya ane saMpUrNa AcArAMganuM arthAt baMne khaMDonuM kathana karavAnuM hoya tyAre 'AcAraprakalpa' zabdano prayoga karavAmAM Ave che. naMdIsUtra kartAne pRthak sUtramAM tenuM kathana karavAnuM hatuM tethI tyAM 'nizItha sUtra' nAma prayoga che ane vyavahAra sUtranA kartAne adhyayana adhyApananA prasaMgamAM, baMne sUtrano eka sAthe nirdeza karavAno che, eTale tyAM "AcAraprakalpa" zabdano ja prayoga karavAmAM Avyo che. racanAkAra saMbaMdhI upara kathita traNe ya kalpanAo asaMgata tathA bhramapUrNa che. pratyeka sAdhu-sAdhvIe AcAra prakalpa(AcArAMga tathA nizItha) artha sahita kaMThastha dhAraNa karavAnuM Avazyaka hoya che. anyathA te saMghADAnuM pramukhapada ke bIjI koI javAbadArIyukta pada dhAraNa karavA ayogya gaNAya che. A rIte A 'AcAra prakalpa' jinazAsanamAM prAraMbhathI ja hovuM jarUrI che. eTale A gaNadhara racita saMpUrNa AcArAMga sUtranA ja baMne vibhAgomAM vibhAjita aMzono paricAyaka zabda che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 128 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta che niyuktionA kata dvitIya bhadrabAhu svAmI che tamane cauda pUrvI prAcIna bhadrabAhu na samajavA] [vizeSa :- jaina zAstronA mahAna uddhAraka saMzodhaka sAkSara ziromaNi mUrtipUjaka samudAyanA paMDita ratna muni zrI puNya vijayajI ma. sAhebe bRhakalpa bhASyanI prastAvanAmAM carcA pramANo dvArA evuM spaSTa karyuM che ke, "niryukti nAmaka vyAkhyAonA kartA prathama (prAcIna) bhadrabAhu svAmI nahotA. e ja prastAvanAnI carcA pramANonA thoDA aMza khUba ja upayogI hovAthI gujarAtImAMthI hindImAM bhASAnuvAda tathA bhAvAnuvAda karIne ane pharI gujarAtImAM ApelA che. jJAtavya - prAcIna bhadrabAhu svAmI cauda pUrvI hatA. temaNe traNa cheda sUtro (1) dazAzrutaskaMdha (2) bRhatkalpa (3) vyavahAranI racanA karI che. vIra nirvANanI bIjI zatAbdImAM te thayA. dvitIya bhadrabAhu svAmI jyotiSavettAnA rUpamAM prasiddha thayA. teo devardhvigaNi kSamAzramaNanI pachI vIra nirvANanI agiyAramI zatAbdimAM thayA, je varAhamihiranA moTAbhAI hatA. varAhI saMhitA tathA bhadrabAhu saMhitAnA kartA paNa te baMne bhAIo hatA. bhagavatI sUtra anusAra te samaye pUrvanuM jJAna vichinna thaI cUkyuM hatuM. atre AgaLa je niryuktionA pramANa ApavAmAM Avela che, te vIra nirvANa trIjI zatAbdIthI agyAramI zatAbdInI vaccenA che. prathama bhadrabAhu svAmI bIjI zatAbdi vIranirmANa-170mAM thayA che. (1) dazAzruta skaMdha sUtranI niyuktinI prathama gAthA vaMdAmi bhaddabAhuM pAINaM, carima sagala suyaNANiM / suttassa kAragamisiM, dasAsu kappe ya vavahAre // artha- dazAzrutaskaMdha, bRhatkalpa ane vyavahAra A traNe sUtronI racanA karanArA aMtima zrutakevaLI prAcIna bhadrabAhusvAmIne huM vaMdana karuM chuM. koIpaNa vyakti potAne to praNAma karI ja na zake eTale ahIM prathama niyukti gAthAmAM 14 pUrvI prAcIna bhadrabAhu svAmIne traNe sUtronA kartAnuM vizeSaNa lagADIne vaMdana karavAmAM Avela che. eTale bhadrabAhu svAmIne mATe prAcIna vizeSaNa tathA traNa sUtronA kartAnuM vizeSaNa lagADIne Adi maMgalarUpe temane vaMdana karanArA zramaNa to dvitIya bhadrabAhu svAmI che. - A niryukti gAthAnI cUrNi karatI vakhate cUrNikAre prAraMbhamAM ema kahyuM che ke- have bhAva maMgala niryuktikAra kahe che ke tatva bhAva niSparivAro mAdA ahIM koI bIjI kalpanAne paNa sthAna rahetuM nathI. kema ke cUrNi karanArA itional Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 129 AcArya paNa svIkAre che ke A gAthA niryuktikAranI che ane temAM temaNe Adi maMgalarUpamAM sUtrakartA prAcIna bhadrabAhu svAmIne vaMdana karela che. Ama A gAthAne prakSipta gAthA paNa na kahI zakAya kema ke cUrNikAranI samakSa A gAthA hatI ane temaNe niryuktikArathI sUtrakAra bhinna che tevuM paNa spaSTa svIkAreluM che. AthI evuM paNa spaSTa thaI jAya che ke cUrNikAranA jamAnAmAM evo bhrama nahoto ke sUtranA ane tenI niyuktionA kartA bhadrabAhu svAmI che. kema ke evI dhAraNA te samaye hota to A prathama gAthAnI cUrNi karatAM teo vicAramAM paDI jAta, ke vyakti svayaM ja potAne vaMdana kevI rIte karI zake? paraMta atre vyAkhyA karatI vakhate cUrNikAre sTeja paNa muMjhavaNamAM paDyA vinA saraLatAthI A niryukti gAthAnI cUrNi karI dIdhI che. A prakAre eTaluM to siddha thAya che ke cUrNikAranA samaya sudhI evo koI zaMkAspada prazna nahoto udhyo ke niryukti kartA ane sUtra kartA eka ja vyakti che ane te paNa 14 pUrvI bhadrabAhu svAmI ja che. hakIkatamAM A goTALo cUrNikAranA ghaNA varSo pachI nAma sAmyatAnA bhramathI utpanna thayela che. (2) uttarAdhyayana sUtranA pAMcamA adhyayananI niyukti gAthA savve ee dArA maraNavibhattie vaNNiyA kamaso / sagala niuNe payatthe, jiNa cauddasapuccI bhAsati / 23 / artha- maraNa vibhakti saMbaMdhI aneka kArothI kramazaH evuM varNana karavAmAM Avela che, paraMtu vadhAre spaSTa ane saMpUrNa vivecana to tIrthakara tathA 14 pUrvadhArI ja karI zake che. AvuM kathana karavAvALA svayaM 14 pUrvI to na ja hoI zake. A niryukti gAthAnI TIkA karavAvALA zAMtyAcAryanA samaye, eka sarakhA be nAmathI thayelo bhrama pracalita thaI cUkyo hato, tethI temaNe ukta niryukti gAthA saMbaMdhI zaMkA pragaTa karI ke niyuktikAra svayaM 14 pUrvI hovA chatAM, AvuM kema jaNAve che! pachI vaikalpika samAdhAna karyuM che ke (a) potAnAthI paNa viziSTa 14 pUrvI mATe AvuM kahela haze. (ba) athavA to dvAra gAthAthI zarU karIne badhI gAthA bhASya gAthA haze, paraMtu niryukti gAthA nahIM hoya, eTale zaMkA karavI joIe nahIM. AvA vaikalpika samAdhAno yogya nathI jaNAtA kema ke dazAzrutaskaMdhanA cUrNikArene ukta gAthA niyuktikAranI hovAnuM svIkAra karatI vakhate kiMcita mAtra paNa saMdeha thayo nahoto. eTale TIkAkArano saMdeha tathA vaikalpika samAdhAna bhrAmaka goTALAnA prabhAvathI yukta che. (3) sUtrakRtAMga sUtranA niryuktikAre puMDarika' padanuM nirUpaNa karatAM dravya Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jainAgama navanIta, nikSepamAM traNa mata kahyAM che. te traNa mata bRhatkalpa sUtranI cUrNi anusAra sthavira Arya maMgU, Arya samudra ane Arya suhastI, A traNa sthavironI judI judI mAnyatAnA rUpamAM che. A traNeya AcArya 14 pUrvI bhadrabAhunI pachInA che ane dvitIya bhadrabAhunI pahelAnA che. A traNeyanI mAnyatAnA saMkalano niryuktimAM hovAthI evuM paNa siddha thaI jAya che, ke A AcAryonI pahelA niryuktinI racanA nahotI thaI paraMtu pachI ja niryuktionI racanA thaI hovI joIe. (4) goSThAmAhila nindava ane digaMbara matanI utpattinI hakikata paNa niryuktimAM jaNAvI che. A baMne ghaTanAo prAcIna bhadrabAhu ane Arya rakSitathI pachInA samayanI che. enAthI paNa A siddha thAya che ke A niyuktio prAcIna 14 pUrvI bhadrabAhu svAmInI nathI. | munizrI puNyavijayajInA maMtavyono eka pariccheda ahIM temanI bhASAmAM rajU karavAnuM upayukta bane che, jeno sAra che ke bhrama tathA durAgrahathI niyuktione 14 pUrvI bhadrabAhu svAmInI mAnavAthI keTalIya zaMkAo, keTalAya viSayomAM utpanna thAya che. jenA samAdhAna mATe khAlI khoTI dUSita kalpanAo karavI paDe che. AvuM UMgha bagADI AMkho coLavAmAM koI sAra nathI. eTale niryuktio mATe 14 pUrvI bhadrabAhu svAmInI te racanAo che, tevI khoTI jida choDI devI joIe ane te nAma sAmyatA dharAvatA dvitIya bhadrabAhu svAmInI racanAo che tema mAnI levuM joIe. AvuM satya mAnI levAthI keTalIya samasyAo(zaMkA)nuM nivAraNa ApoApa thaI jAya che. A sAra vALo phakaro A pramANe che- "ahIM prasaMgavazAt eka vAta spaSTa karI laIe ke caudapUrvI bhagavAna bhadrabAhunA jamAnAnA niryukti graMthone AryarakSitanA yugamAM vyavasthita karI ane pharIthI pachInA yugamAM vyavasthita karavAmAM Ave. eTalu ja nahi paNa e niyukti graMthomAM uttarottara gADAne gADA bharIne vadhAro ghaTADo karavAmAM Ave, A jAtanI kalpanA karavI jarAya yukti saMgata nathI. koIpaNa maulika graMthamAM AvA pheraphAra karyA pachI, e graMthane mULa puruSanA nAmathI prasiddha karavAmAM khare ja enA praNetA mULa puruSanI temaja pachInA sthavironI prAmANikatA dUSita ja thAya che. vastutaH vicAra karavAmAM Ave to koI paNa sthavira maharSi prAcIna AcAryanA graMthane anivArya rIte vyavasthita karavAnI AvazkayatA ubhI thatA temAM saMbaMdha joDavA pUrato ghaTADo umero ke sahaja pheraphAra kare e sahya hoI zake paNa tene badale te mULa graMthakAranA jamAnAo pachI banelI ghaTanAo ne ke tevI koI bIjI bAbatone mULa graMthamAM navesarathI pesADI de ethI e graMthanuM maulikapaNuM gaurava ke pramANikatA, vadhaze kharA? ApaNe nirvivAdapaNe kabUla karavuM joIe ke mULa graMthamAM evo navo umero kyAreya paNa vAstavika mAnya na karI zakAya. koI Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka aitihAsika nibaMdha pariziSTa paNa maharSi evo umero kare paNa nahIM ane te jamAnAnA bIjA sthaviro paNa tene svIkAre nahIM. e niryuktione caudapUrvI bhadrabAhunI racanA mAnavAthI ja evI aghaTita dUSita kalpanAo karavI paDe.'' --bRhatkalpa bhASya bhAga- prastAvanA. (5) niryuktikAra 14 pUrvI bhadrabAhu svAmI hota to niryuktiomAM nimna varNana na maLavA joIe jyAre A varNano Aje paNa maLe che jema ke 131 (1) Avazyaka niryukti gAthA 74 thI 776 sudhImAM sthavira bhadragupta (vaja svAmInA guru) Arya siMhagiri, zrI vajasvAmI, zrI tosalIputra, AcArya Arya rakSita, Arya phalgurakSita vagere badhA ya AcAryo prAcIna bhadrabAhusvAmInI pachInA che. temanA vize varNana ukta gAthAomAM che. (2) piMDa niyukti gAthA 498mAM pAdaliptAcArya saMbaMdhI varNana tathA gAthA 503 thI 505mAM vajasvAmInA mAmA Arya samita dvArA brahmaddIpika tApasonI pravrajyA ane brahmaTThIpika zAkhAnI utpattinuM varNana che. Anu tAtparya eTaluM ja ke brahmaDhIpika zAkhAnI utpattinI pachI A niryuktio racAyelI che. (3) uttarAdhyayana sUtranI niyukti gAthA 120mAM kAlakAcArya saMbaMdhI ghaTanAno ullekha che. (4) Avazyaka niryukti 74 thI 769 sudhImAM vajasvAmInA guNAnuvAda karatAM punaH punaH temane namaskAra karIne varNana karela che, je 14 pUrvI bhadrabAhu svAmI mATe sarvathA anupayukta lAge che, kema ke vajasvAmI temanA guru ke ratnAdhika nahotA paraMtu ziSyAnuziSya hatA. te namaskAravALI gAthAo A prakAre che-- jo gujjhaehiM bAlo, nimaMtio bhoyaNeNa vAsaMte / cchai viNIya viNao, taM vaira risiM nama'sAmi // 765 // jo kannAi dhaNeNa ya Nimatio juvaNammi gihIvaiNA / Nayarammi kusumaNAme, taM vairarisiM nama'sAmi // jeNa uddhariyA vijjA, AgAsa gamA mahApariNNAo / vaMdAmi ajjavairaM, apacchimo jo suyaharANaM // 769 // (5) Avazyaka niryukti gAthA 773 ane 74 mAM batAvyuM che ke 'anuyoganuM pRthakkaraNa Arya rakSitanA samaye thayuM, vajasvAmI tyAre nahotA thayAM.' A bhUtakALa vALuM vAkya che. AthI evuM sAbita thAya che ke niryuktio prAcIna bhadrabAhunI racanA nathI. (6) Avazyaka niryukti 778 thI 783 sudhI ane uttarAdhyayana niryukti gAthA 164 thI 178 sudhImAM sAta ninhavo ane AThamA digaMbara matanI utpatti tathA temanI mAnyatAonuM vistRta varNana karela che. jemAM vIra nirvANanA 700 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jainAgama navanIta varSa sudhInA prasaMga tathA te vakhatanI ghaTanAo paNa che. sArAMza :- niryuktionI racanA "bhadrabAhu svAmInI che, evo je itihAsa prasiddha che tathA graMthomAM vyAkhyAomAM ullekhita che, teno kiMcita mAtra paNa virodha nathI. racanAkAranuM nAma je prasiddha che, te satya che tene khoTuM TharAvavAnuM to yogya ja nathI. vaLI varAhamihiranA bhAI hovAnuM, bhadrabAhu saMhitAnA racanAkAra hovAnuM vagere paNa niryuktikAra bhadrabAhunA jIvananI sAthe je saMbaMdhita prasaMga upalabdha che, te paNa niryuktikAra bhadrabAhunI sAthe mAnavAmAM ke svIkAravAmAM koI vAMdho nathI. paraMtu nAma sAmyatAthI niyuktikAra bhadrabAhuthI ghaNA varSa (880) pUrva thayela prAcIna 14 pUrvI bhadrabAhune mATe, niryuktikartAno saMbaMdha joDI daIne je goTALo thayo che te sTeja paNa ucita ke nyAya saMgata nathI. svayaMniryuktionuM je klevara(viSaya varNana) che, te paNa e vAtanI sAkSI pUre che ke nAma sAmyatAthI 14 pUrvI bhadrabAhuthI joDavAmAM niryuktikartAno saMbaMdha, spaSTapaNe khoTo ane bhrAmaka che. (1) Avo goTALo zAstra lekhananA samayamAM nahoto kema ke e zAstromAM prAcIna bhadrabAhunI dasa niryuktiono kyAMya ullekha nathI. (2) niyuktikartA dvitIya bhadrabAhunA samaye paNa Avo goTALo nahoto, temaNe to traNa cheda sUtra kartA prAcIna bhadrabAhu svAmIne prathama gAthAmAM Adi maMgalamAM vaMdana kayo che. (3) cUrNikartAnA samaya sudhI to A nAma sAmyatAno bhrAmaka goTALo zarU nahoto thayo. kema ke cUrNikAre koIpaNa khacakATa vinA spaSTa artha karyo che ke have dazAzrutaskaMdha sUtranA niryuktikAre Adi-maMgaLarUpamAM te sUtra sahita traNa chedasUtranA kartA prAcIna bhadrabAhusvAmIne namaskAra karyA che. A ja kAraNosara mUrtipUjaka prasiddha AgamoddhAraka vidvAna munizrI puNya vijayajI ma. sAhebe Ane nAma sAmyatAvALo bhrAmaka goTALo ke gerasamaja che tema jaNAvyuM che. A gerasamajanuM niryukti, bhASya tathA cUrNikAronA jamAnA sudhI koI astitva ja nahotuM. pAchaLathI TIkAkAronA jamAnAmAM jyAre zithilAcAranuM tathA jaDatAnuM pramANa vadhyuM tyAre A gerasamaja bhramita goTALA rUpamAM utpanna thaI athavA to kadAca koIe IrAdApUrvaka AvI gerasamaja vahetI karI e hakIkata che. | upalabdha niyukti graMthomAM- (1) vajasvAmIne sabhakti vAraMvAra namaskAra karela che. (2) sthUlabhadranA mATe mAd zabdano prayoga che. (uttarAdhyayana niryukti) (3) aneka ghaTanAo ghaTita thaze, tenA varNana daramyAna bhUtakALanA vAkyamAM prayoga paNa eja sUra pUre che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 133 koI vyaktine bhaviSya bhAkhavAnuM hoya to te tenuM kathana karatI vakhate bhUtakALa no prayoga to na ja kare paraMtu bhaviSyakALanI kriyAno prayoga karIne potAnuM jJAna vyakta kare eTale niyukti kartAnA rUpamAM je bhadrabAhu svAmInuM nAma prasiddha che te ghaTanAonI pUrvenI vyakti na ja hoI zake, pachInI vyakti ja hoI zake. Ama niryuktiomAM paNa je je viSayonuM varNana che ke prasaMga che, te varNano prAcIna bhadrabAhu svAmI pachI thaI gayela AcAryonA ja hoI zake, kema ke tyAM paNa bhUtakALano prayoga thayela che eTale e tamAma bAbato tathA prasaMgo pachInA samayamAM thayela bIjA bhadrabAhu svAmI ja A niryuktionA racanAkAra che, te dhruva satya samajavuM. teo varAhamihiranA bhAI hatA ane bhadrabAhu saMhitAnA racanAkAra paNa hatA. dazAzrutaskaMdha sUtranI niyuktinI prathama gAthAthI eTaluM spaSTa che ke 14 pUrvI prAcIna bhadrabAhu svAmIe niryuktionI racanA nahotI karI paraMtu temaNe traNa cheda sUtro racyAM hatAM. 14 pUrvI prathama bhadrabAhu svAmIne niryuktinA kartA jaNAvavA aMge je gerasamaja thayela che ke teo varAhamihiranA bhAI hatA ane anya prasaMgonA varNanamAM paNa A gerasamajathI thayelo goTALo che tevuM spaSTa jaNAya che ja. kema ke varAhamihire je paMcAsikA' graMthanI racanA karI che tenA aMtamAM te samayanI je saMvata tArIkha che, te je samaya darzAve che te devaddhigaNinA pachI ane bIjA bhadrabAhu svAmInA vakhatano che ane e vIra nirvANanI agiyAramI zatAbdIno vakhata che. upasaMhAra :- Ama Agama pramANothI, tarka vicAraNAothI tathA mUrtipUjaka vidvAna muni puNyavijayajInA maMtavyothI eTaluM nizcita che ke niyukti kartA bhadrabAhu svAmI hatA temAM koI zaMkA nathI paraMtu te 14 pUrvI prAcIna(prathama) bhadrabAhu svAmI nahatA paraMtu varAhamihiranA bhAI dvitIya bhadrabAhusvAmI hatAM.' A satyane svIkAravAthI ghaNI zaMkAonuM samAdhAna thaI jAya che. vaLI ciMtanazIla vidvAnoe paraMparA ke jaDa mAnyatAomAM phasAvAnA badale A vAtane samajI saraLatAthI svIkAravI joIe. bAkI pradeza rAjAe karela "paraMparA vyAmohamAM phasAvAthI ke kezIzramaNa dvArA ApavAmAM Avela javAbamAM nirdiSTa loha vaNikanA sAthI paNa na banavuM joIe. TUMkamAM niryuktikartA dvitIya bhadrabAhu svAmI che ane cheda sUtranA kartA prathama(prAcIna) bhadrabAhu svAmI che, evuM daDhatApUrvaka mAnavAmAM ja viveka che. niryuktionI racanA Agama lekhana tathA naMdI sUtranI racanA pachInA vakhatamAM ja thaI hatI, pahelAM thaI nathI. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanItA | saMkhyAtA niryuktiono hArda > niyuktio dvitIya bhadrabAhu svAmI dvArA racAyelI che tema mAnavAthI navI zaMkA udbhave che ke naMdI sUtra tathA samavAyAMga sUtramAM saMvejJAno nigttio pATha Ave che, teno matalaba zuM che? samAdhAna :- samavAyAMga tathA naMdImAM kathita niyukti zabdane koI vyavasthita racela graMtha na samajatAM, te sUtranA saMbaMdhamAM judA-judA AcAryonA artha pratipAdananI yuktio che, tema samajavuM joIe. ApaNA Agamo tathA tenA artho jyAre maukhika paraMparAthI cAlatA hatA tyAre AgamanA arthone bahuzrata bhagavaMto anayoga paddhatithI ziSyone samajAvatA hatA. e ja arthapratipAdaka yuktione naMdIsUtramAM niryukti zabda tarIke sUcita karelI che. e ja bahuzruta bhagavaMtonI maLIne ghaNI badhI artha pratipAdaka yuktio, saMkhyAtA niryuktio jeTalI thaI jAya che. A apekSAe ja ahIM saMkhyAtA niryukti samajavI. tene graMthanA rUpamAM samajavI yogya nathI. "AcArAMga vagere pratyeka aMgasUtro upara saMkhyAtA niryukti graMtha racAyelAM che." Ama samajavAthI evo prazna paNa thAya ke A seMkaDo hajAro graMtho konA racelAM che? ane te badhA gayAM kyAM? jyAre Agama, lakhANamAM AvyA tyAre te graMthonuM paNa lakhANa thayuM hovuM joIe ane tyAre to zrutajJAnamAM e graMthono eka judo vibhAga hovo joIe ane ema ja hota to pAchaLathI AcAryoe vyAkhyA graMtha racavAnI jarUra ja na raheta ! Ama saMkhyAtA niryukti graMtha eka eka sUtranA che tema mAnavuM jarAya ucita nathI. pratyeka sUtranA maukhika vyAkhyA karavAnA prakAra saMkhyAtA thAya tema samajavuM joIe ane eja apekSAe saMjJAno niSNuttino zabda prayoga che, tema mAnavuM joIe. niryuktionI svataMtra vyAkhyA graMtharUpa racanA ane tenA racanAkAra, jenI niryuktio Aje 8-9 upalabdha che, te Agama lekhana tathA naMdIsUtranI racanA pachInI che. anyathA naMdIsUtramAM vyAkhyA graMthano zrutajJAnamAM eka svataMtra vibhAga hota ja ne? kema ke devardhvigaNi tathA temanA samayanA eka pUrvadhArInI racanA rUpa naMdI sUtra prakIrNa sUtra Adine zrutajJAnamAM kahyAM che to temanAM pahelAMnA vadhAre pUrvadhArInI racanAo rUpa niryuktio vagere upalabdha hota to tene paNa zrutajJAnamAM judA vibhAgamAM avazya AvarI levAta, paNa evuM thayuM nathI. eTale naMdIsUtra kathita niryuktio tathA upalabdha niryukti graMthamAM bhinnatA samajavI joIe. niyukti graMtha to eka eka zAstra para eka ja hoya, te paNa Aje pa-7 zAstra para ja upalabdha che. jyAre naMdI tathA samavAyAMga sUtramAM ibrary.org Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 135 saMkhyAtA niryuktio pratyeka aMga AgamanI kahelI che. jemAMthI Aje pa-5 paNa upalabdha nathI. to upalabdha niryukti vyAkhyA graMtha ane naMdIsUtramAM jaNAvela keTalIya saMkhyAtA niryuktionuM tAtparya juduM juduM samajavuM joIe. sAra:- (1) niryukti vyAkhyA graMtha dvitIya bhadrabAhu svAmI dvArA racita graMtha che (ra) naMdI sUtra ane samavAyAMga sUtramAM pratyeka aMga AgamanI saMkhyAtA niryuktio maukhika samajAvelI, pratyeka vAcanAcAryanI vibhinna paddhatione kahevAmAM Avela che. jinazAsanamAM aneka vAcanAcArya hovAthI A niyuktione saMkhyAtA kahI che. che ? che $ $ mahAnizItha sUtramAMthI no mahAnizItha sUtrano paricaya karAvavA mATe tenA mULapAThanA viSayonuM uddharaNa ApIne tenA upara karavAmAM Avela derAvAsI vidvAna muni kalyANa vijayajInI TippaNI paNa A sAthe ApavAmAM Ave che. ItihAsamAM rasa dharAvanAra pAThaka tene dhyAnathI vAMcI. (1) "sabaLo (zithilAcArIo)nA saMbaMdhamAM nathI lakhI zakAyuM kemake graMthano vistAra vadhI javAno bhaya che, bhagavAne paNa A prasaMgamAM kuzIlAdikonuM adhika varNana karyuM nathI." AvA vacanono sAra jotA eTaluM cokkasa samajAya che ke upalabdha mahAnizItha' sUtra nathI balka eka prabaMdha che. sUtrakAra sUtromAM evuM kyAreya na lakhe ke bhagavAne paNa Ama nathI karyuM. AvuM kathana to mahAnizIthanI asautrikatA pramANita kare che. je sUtra gaNadhara racita hoya che, temAM kyAreya evuM na kahyuM hoya ke bhagavAne paNa vadhAre nathI kahyuM. AthI eTaluM cokkasa sAbita thAya che ke mahAnizItha eka arvAcIna graMtha che, gaNadhararacita zAstra nathI. A trIjA adhyayananA aMtamAM kahyuM che ke, "ghaNAM kharAM mRtadharoe bhegA maLIne aMga upAMgAtmakadvAdazAMgazruta samudramAMthI aMga upAMga zrutaskaMdha adhyayana uddezakonuM cayana karIne thoDAka saMbaMdhita pATha laIne tene vyavasthita karI lepabaddha karyA che. potanA gANA nathI gAyA!" pR. 91 (2) cothA adhyayananA aMtamAM kahyuM che ke- "ahIM cothA adhyayanamAM keTalAka saiddhAMtika vidvAno, katiSaya AlApako para zraddhA nathI karatA ane temane zraddhA na hovAthI amane paNa temanA para zraddhA nathI thatI, AvuM haribhadra sUri kahe che. paraMtu AkhuM cothuM adhyayana athavA anya adhyayana evuM nathI, arthAt cothA adhyayananA ja keTalAka AlApaka azraddheya che. kema ke sthAnAMga, samavAyAMga jIvAbhigama pannavaNA Adi sUtromAM AvI vAto nathI AvI. jema ke pratisaMtApasthaLa Asthita tad guphAvAsI manuSyanA rUpamAM paramAdharmikonuM sAta Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta AThavAra utpanna thavuM kaThora vajazilApIMDonI vacce pIDAtA rahevA chatAM eka varSa pahelAM prANano tyAga na thAya tevuM vagere. paraMtu vRddhonuM kathana e che ke "A sUtra ArSa che. AmAM koIpaNa vikRti thaI nathI ane AmA viziSTa prakAranA gaNadharonA vacano paNa che. eTale A sUtranA viSayamAM koIpaNa zaMkA karavI ucita nathI." eka be nahIM paNa keTalIya bAbato che, je anya sUtrothI pramANita na karI zakAya. jenuM prAyazcitta nirUpaNa to cheda sUtrothI meLa ja khAtuM nathI. AthI eTaluM to cokkasa pramANita thAya che ke "mahAnizItha' khaMDita mahAnizIthano eka avazeSa nathI paraMtu eka svataMtra kRti che. pRSTa-92. (3) jyAM Avazyaka cUrNimAM prAyazcittanuM nAmonizAna nahotuM tyAM 200 varSa pachI nizItha vizeSa cUrNimAM laghumAsanuM prAyazcitta AvyuM(pratikramaNa karyA pachI jyAM caitya hovA chatAM paNa vaMdana kare te) ane pratikramaNanA prAraMbhamAM caityavaMdananuM koI sUcana ja nathI. je pachIthI mahAnizIthamAM AvyuM ke caityavaMdana karyA pachI ja pratikramaNa karavuM anyathA upavAsanuM prAyazcitta samajavuM. maulika chedasUtromAM deva (cetya) vaMdana karavuM ke na karavuM evI koI carcA ja nathI. to pachI prAyazcittanI vAta kyAMthI AvI ? samaya jatAM vikrama saMvata 11mI sadI pachI samAcArIomAM 7 vakhata caitya vaMdana karavAnuM nizcitta thayuM. trikALa caityavaMdana na kare to eka upavAsanuM prAyazcitta ane bIjIvAra bhUla thAya to chedanuM prAyazcitta, trIjIvAra mULa prAyazcitta ane avidhithI kare to pArAMcita prAyazcitta". adhyayana-kramAM. (4) bhagavAnanuM meru parvatane halAvavAnuM kathana karela che- adhyayana-4mAM. (5) adhyayana chaThThAmAM kevA gurune gacchapati banAvavA te aMge vistRta lakSaNaguNo kahyAM che. A adhyayanamAM caityavAsanI utpattinuM vistRta varNana che. prAyazcitta varNana paNa che. (6) je koI hariyALI, bIja, puSpa ke phaLanuM pUjAthe mahimAthe ke zobhArthe saMgrahaNa sparza Adi kare, karAve, ukta lIlotarInuM chedana kare, karAve, saMgraha ane chedana karanArAonuM anumodana kare to A sarva sthAnomAM gADha-pragADha bhedathI yathAkramathI upasthApanA, paNa(chaThTha), cautthabhakta, AyaMbila, ekAsaNuM, nIvInuM prAyazcitta devuM." (7) mahAnizIthanA nirmAtA jo suvihitAcArya hota to upadhAnanA aMte jina caityamAM naMdInI kriyA karI zveta tAjA phUlonI mALA "jina"nA pUjAdezathI potAnA hAthomAM laIne gRhasthanA gaLAmAM paherAvavAnuM vidhAna kyAreya karata nahIM. AthI eTaluM jarUra samajAya che, ke racayitA pote khuda zithilAcArIonI paMktinA vidvAna hatA. zithilAcArIone paNa kyAreka bIjA zithilAcArIonI keTalIka Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka aitihAsika nibaMdha pariziSTa pravRttio pasaMda nathI hotI. AvA vakhate tenA muddAno jora jorathI virodha karatA hoya che, je AjanI tArIkhamAM paNa bane che. evuM ja kathana lagabhaga mahAnizItha kAre kareluM che. 130 (8) vicitra prAyazcitta- jina vaMdana ke pratikramaNa karanArAonI sAmethI bilADI pasAra thaI jAya to te badhA sAdhuoe loca karavo joIe athavA kaThora tapa karavuM joIe. jo A 'prAyazcitta' na kare to tene gacchanI bahAra mUkI devA joIe. na pagamAM caMpala paherIne phare to navI dIkSA, caMpala na rAkhe to cha. devavaMdana vinA pratikramaNa kare to upavAsa. Avazyaka prasaMga para pagarakhAM na pahere to chaThTha. rAtrinA prathama praharamAM pratikramaNa karyA pachI svAdhyAya na kare to pAMca upavAsa. pahelo prahara pUro thayA pahelAM saMthArAno Adeza le to chaTTa. Adeza vagara sUve to upavAsa. sthaMDila pratilekhana karyA vagara saMthAro kare to pAMca upavAsa, avidhithI saMthAro(zayanAsana) kare to upavAsa. uttarapaTTA vagara saMthAro kare to upavAsa. dupaTTa saMthAro kare to upavAsa. sUtI vakhate Ayariya uvajjhAeno pATha na kare, kAnamAM rU na bharAve, sAgArI saMthArAnA paccakakhANa na kare to pratyekamAM navI dIkSA. pachI parama maMtrAkSarothI zarIranI bAra bhAvanA bhAvIne sApa, siMha, hAthI, duSTaprANI, vANavyaMtara, pizAcAdithI rakSA na kare to navI dIkSA. A badhAM vicitra prAyazcitto che. sukha sAdhanono upayoga na karavAmAM koI prAyazcitta lAgatuM nathI to upasarga dUra karavAmAM ke pagarakhAM vagere na paheravAmAM prAyazcitta kevuM? AvuM vidhAna karavuM te anAgamika che. uttarapaTTAno upayoga paNa pUrvakALamAM nahoto thato. mahAvIra nirvANanA seMkaDo varSa pachI tenuM astittva thayuM eTale enuM paNa prAyazcitta kevuM? '12 bhAvanA na bhAve to 25 AyaMbilanuM prAyazcitta ane te AyaMbila na kare to pAMca upavAsa. rAtrimAM chIMka, khAMsI vagere Ave to chaTTa. divasa-rAta daramyAna hAsya, krIDA, kaMdarpa, nAstikavAdanI vAta kare to navI dIkSA. teukAya, apakAyano saMghaTTo thaI jAya to 25 AyaMbila, strI saMbaMdhI maithuna sevananuM prAyazcitta- kadAcita mahAtapasvI hoya to tene 70 mAsa khamaNa, 70 ardhamAsa khamaNa, 70 paMcolA yAvat upavAsa, AyaMbila, ekaTANAM, nIvI, ekAsaNA badhu 70-70' A badhAM vidhAno anya koI sUtramAM thayA nathI. (9) 'A prAyazcitta vidhAna kyAM sudhI cAlaze ? AcArAMga sUtra raheze tyAM sudhI ukta prAyazcitta paddhati paNa cAlatI raheze. prAyazcitta sUtranA viccheda thavA para 7 divasamAM caMdra-sUryanI kAMti ochI thaIjaze.' AcArya, mahattara ane pravartinIne A badhA prAyazcitto cAra gaNA vadhAre samajavA. A vidhAna paNa Agamika nathI. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta (10) prazna- 'he bhagavAna kuguru kyAre thaze ? sADA bAraso varSa vItyAM pachI kuguru pragaTa thaze. he bhagavAna koI gaNi Avazyaka kAryamAM pramAdI banI jAya to zuM karavuM ? uttara- tevA gaNine avaMdanIya gaNavo. niSkAraNa kSaNabhara paNa pramAda kare tene A prAyazcitta'. 138 vikramanI AThamI sadI(vIra nirvANa 1250) jaina zramaNonA zaithilyano pradhAna samaya hato. zrI dharmadAsagaNinI upadezamALA, haribhadrasUrinAM graMtho tathA mahAnizIthanA amuka lekhothI siddha thAya che ke te samaya zithilAcArIonA prAbalyano samaya hato. (11) adhyayana-8 "he bhagavAna AcAryone keTaluM prAyazcitta Ave ? uttarae ja aparAdhamAM 17 gaNuM prAyazcitta Ave. jo zIlamAM skhalana thAya to traNa lAkha gaNuM prAyazcitta Ave." (12) adhyayana bIjAmAM dazAvyuM che ke 'strInI yonimAM dara samaye 9 lAkha saMmUrcchima paMcendriya jIva rahe che. eka ja vakhatanA maithunamAM vyakti te tamAma jIvono nAzaka bane che. badhA kevaLI e jIvone dekhe che.' ane tenI AgaLanI gAthAmAM kahyuM che ke 'e jIva phakta kevaLa jJAnano viSaya che paraMtu kevaLI tene jotA nathI. avadhijJAnI jANe che, paNa dekhatA nathI; manaHparyavajJAnI jANatA paNa nathI, dekhatA paNa nathI.' (13) sUkSma pRthvIkAyanI kilAmanA thaI hoya to sarve kevaLI tene alpAraMbha kahe che ane jIvano vinAza saMbhava hoya to tene mahAraMbha kahe che. (14) trIjA adhyayanamAM darzAvyuM che ke jene rAta-divasa gokhavAM chatAM aDadho zloka paNa yAda na rahe to teNe zuM karavuM joIe ? uttaramAM bhagavAne kahyuM che ke-- teNe svAdhyAyInI sevA karavI joIe ane 2500 navakAramaMtrane ekAgracittathI gokhyA karavA joIe.' (15) adhyayana cothAmAM darzAvyuM che ke ratnadvIpanA manuSyo dvArA jaLamanuSyothI aMDagoLaka prApta karavAnI vidhi batAvI che. A vidhi paNa bIjA AgamamAM nathI. pachInA graMthomAM tenI nakala thayelI che bAkInA vivaraNa mATe prazna vyAkaraNanA vRddha vivaraNane joI levuM". Avo saMketa mULapAThamAM ja karI devAyo che. (16) adhyayana pAMcamAM darzAvyuM che ke zAsanamAM AcAryonI saMkhyA 55 karoDa lAkha, 55 karoDa hajAra, 55 so karoDa, 55 karoDa arthAt 55,55,55, 55, 00,00, 000 'thaze'. evuM paNa koI AgamamAM nathI. (17) Aja adhyayanamAM muni, saMgha, tIrtha, gaNa pravacana, mokSamArga, darzana-jJAnacAritra ghora ugra tapa ane gaccha, A badhAne ekArthaka batAvyA che. gAthA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 139 muNiNo, saMghaM titthaM, gaNapavayaNa mokkha magga egaTThA / daMsaNa NANa cAritte ghoruggatavaM ceva gaccha nnaame||93|| (18) duSpasaha AcArya ane viSNuzrI sAdhvI upavAsamAM kALa karIne prathama devalokamAM jaze. (19) sAdhvI saMparka niSedha : jattha ya goyamA sAhu, ajjAhi saha pahammi ahUNA / avavAeNa vi gacchejjA, tattha gacchammi kA merA // jattha ya ajjA laddhaM paDiggahamAdi vivihamuvakaraNe / pariNuMna sAdi te poyama zerise . a. 5. gAthA. 100 bhAvArtha - he gautama! je gacchamAM sAdhu-sAdhvI mArgamAM sAthe gamana kare te gacchamAM koI maryAdA nathI. he gautama! je gacchamAM sAdhvI dvArA gaveSaNA karela pAtra Adino upabhoga sAdhuo kare te kevo gacche che? arthAt te koI gaccha ja nathI. (20) eka sthAna para lakhyuM che ke- "evA nAmadhArI sUri thaze ke jemanuM nAma levAthI paNa prAyazcitta lAgaze teTaluM nizcitta samajo." gAthA bhUe ajAi kAleNa kei hohita goyamA sUri / NAma gahaNeNa vi jesiM hojja niyameNa pacchittaM // (21) AcArya vaja- temanA 500 ziSya AjJA lIdhA vinA tIrtha yAtrAe nIkaLyA. temanI pAchaLa jatAM AcArya vaje kahyuM ke he mahAbhAgo! sAdhu sAdhvIne mATe tIrthakara bhagavAne ra7000 Dila kahyAM che. tene zodhIne upayogapUrvaka cAlavuM joIe. upayoga zUnyatAthI jema tema cAlavuM joIe nahIM. beindriya, teIndriyanA saMghaTTA janita karmanA sarve tattvonuM sArabhUta sUtra bhUlI gayA ke zuM? vicAra karo. A prakAre samajAvavAthI paNa hitAvaha vacana na mAnyA to ekano veSa ja jhuMTavI lIdho to bAkI badhA bhAgI gayA. (saMkSipta) (rara) eka samaye AcArya kuvalayaprabha vihAra kramathI caityavAsIonA kSetramAM jaI caDyA. caityavAsIoe vaMdana karI satkAra karI, tyAM ja cArtumAsa karavAnI vinaMtI karI. ApanA upadezathI suMdara caitya banaze ane ghaNo lAbha thaze. "tAre bhaNiyaM teNa mahANabhAgeNaM goyamA; jahA bho bho piyaMvae / jaivi jiNAlae tahAvi sAvajjamiNaM NAhaM vAyAmiteNaM evaM AyarijjA / eyaM ca samaya sAravaraM tahiM jahAThiyaM, avivarIyaM NIsaMkaM bhaNamANae NaM tesiM micchadiTThI liMgINaM sAhu vesadhArINaM majjhe goyamA ! AsaMkaliyaM titthayara nAma, kamma ja te vAvAya meLa, pAmavIvalelI no mavodi ! pa/1ra94. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta. bhAvArtha :- caityanI preraNAnA uttaramAM kuvalayaprabha AcArye te kAryane sAvadha ane akaraNIya batAvI teno niSedha karyo. A rIte niDara sAra pUrNa vacana kahIne te AcArye pelA zithilAcArI mithyAdaSTi veSadhArIo vacce te ja samaye tIrthakara nAma karma bAMdhyuM ane eka bhavAvatArI banyA. (ra3) vrata bhaMga karavAvALA mATe mAcchImAranA bhavathI AThagaNuM pApa kahyuM che AjammeNaM tu je pAve, baMdhejjA maccha baMdhago / vaya maro mANasa, te veva pramukha muLa (a) 6, gA. 149) mahAnizItha bhale AvuM jaNAve paNa siddhAMtamAM AvuM kahyuM nathI. siddhAMta mujaba vrata zuddha pALavAvALo uttama, azuddha karavAvALo madhyama ane agratI jaghanya mAnavAmAM Ave che. (24) je nirdayI puruSa eka lAkha strIonA 7-8 mAsanA garbhane peTa cIrIne mArI nAkhe, ene jeTaluM pApa lAge, ethI navagaNuM pApa strI saMgathI sAdhu bAMdhe, sAdhvI saMgathI hajAra gaNuM ane prema vaza AvuM kAma kare to karoDa gaNuM ane trIjI vAra kare to bodhino nAza kare. (rapa) sAtamA adhyayanamAM kaThora, karkaza bhASA, kaSAya,klezanA aneka prAyazcitta, varNana che. - "prabaMdha pArijAta', paM. kalyANa vijaya gaNi. noMdha - A nibaMdha lagabhaga ukta prabaMdha pArijAta graMthamAMthI karAyeluM saMkalana mAtra che arthAt temAM kathita vAkya mahAnizItha sUtranA tathA mUrtipUjaka paM. zrI kalyANa vijaya gaNinA che. T 2) kalpasUtranI racanA saMbaMdhI vicAraNA cha ) Agama lekhana kALamAM traNa kalpasUtra vidyamAna hatA. jenuM devaddhigaNie naMdI sUtramAM kathana karyuM che. (1) kampo" (bRhatkalpa sUtra) je cheda sUtra che tathA kAlika sUtra che. (2) "cUlakappa sUtra" (3) "mahAkappa sUtra'. A baMne utkAlika che ane baMne Aje pota-potAnA nAme svataMtrarUpamAM anupalabdha che. jo cothuM paryuSaNA kalpasUtra devardhvigaNie saMpAdita karI pRthaka karyuM hota to te tenuM nAma paNa kAlika sUtranI sUcimAM naMdI sUtramAM avazya Apata ane jo AThamA adhyayanane ja saMvardhita saMpAdita karyuM hota to niryuktikAranI sAme dazAzrutaskaMdhamAM te hovuM joItuM hatuM. ata naMdI sUtramAM anirdiSTa A paryuSaNAkalpasUtradevaddhinA samayamAM paNa svataMtrarUpamAM nahotuM banyuM, na to dazAzrutaskaMdhanI AThamI dazAmAM enuM A svarUpa hatuM. devardhvigaNi pachI lagabhaga 200 varSa sudhI paNa tenuM svataMtra astittva na hotuM eTaluM spaSTa che. eTale devardhvigaNinA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika nibaMdha pariziSTa samakAlIna caturtha kAlakAcArye enuM sabhAmAM vAcana karyuM, evuM kathana paNa kalpanA mAtra che. kema ke A sUtrano prArdubhAva ja nahoto thayo. 141 dhruvasena rAjA traNa thayAM che. jemAM prathama dhruvasena rAjAno putra AnaMdapuramAM vikrama saMvata 584mAM kALadharma pAmyo. caturtha kAlakAcArya vikrama saMvata 523 sudhI rahyAM. kema ke duSamAkALa zramaNa saMgha stotramAM bhUtadinnanI pachI kAlakAcAryanuM agiyAra varSa sudhI pATa para rahyAnuM jaNAvyuM che. eTale rAjAno putrazoka dUra karavA mATe sabhAmAM kalpasUtra kAlakAcArya dvArA vAMcavAmAM AvyuM, e vAta paNa asatya ane nakAmI kalpanA mAtra che. sUtra lekhana pachInA nikaTa samayamAM (40-50 varSamAM) Avazyaka sUtra tathA AcAra sUtronI vyAkhyA rUpa niyuktionI racanA thaI. pachI tenA bhASya, cUrNi banyAM. tyAra pachI AThamI zatAbdimAM haribhadra sUrie Avazyaka sUtranI TIkA karI. gaMdhahastIe aMga sUtranI TIkA zarU karI. je prathama AcArAMgathI AgaLa na vadhI zakI. pachI zIlAkAcAya be aMga zAstronA TIkAkAra banyA. pachI abhayadevasUri navAMgI TIkAkAra thayA. pachI malayagiri mahAna utsAhI TIkAkAra thayA. jo kalpasUtranI racanA devarkiMgaNi tathA kAlakAcAryanA samayamAM thaI hota ane vAcanA sabhAmAM thaI hota to AvA pracalita sUtranI AThaso varSa sudhImAM thayela mahAna vyAkhyAkAromAMthI eka paNa vidvAne TIkA kema na karI ? e vyAkhyAkAro tathA vidvAnoe kyAMya paNa payurSaNAkalpasUtranuM pRthakkaraNa ke sabhAmAM vAMcana jevI vAtano koI nirdeza paNa karyo nathI. A sUtrano kyAMya nAmollekha nathI. mahAna TIkAkAra zrI malayagirie devIthI varadAna prApta karIne aneka sUtronI TIkAo racI. jo paryuSaNAkalpa paNa koI svataMtra sUtra hota ane vyAkhyAnamAM vAMcavAmAM AvatuM hota to te sUtra upara TIkAnI racanA karavAnuM paNa malagiri mATe atyaMta Avazyaka banyuM hota, paraMtu evuM banyuM nathI. paryuSaNAkalpasUtranuM svataMtra rUpa jyAre banyuM ane sabhAmAM vAMcana zarU thayuM ke thoDA samaya pachI tarata ja tenI vyAkhyAo banavAnI zarU thaI. prAthamika vyAkhyAo kalpAMtaravAcya kahevAmAM AvI. je vikramanI caudamI zatAbdImAM thaI. tyArapachI tenA para TIkAo vagere banyA. jo kalpasUtra dazAzrutaskaMdhanuM AThamA adhyayananA rUpe, A kalpAMtaravAcya kartA tathA TIkAkAronI sAme hota to tenI TIkAnI racanAmAM niryukti vagereno samAveza jarUra hota. jema ke cheda sUtronI ane dazavaikAlika tathA Avazyaka sUtra vagerenI TIkAo, tenI niyuktiono potAnAmAM samAveza karatA banI che. vAstavamAM kalpAMtaravAcya(kalpasUtranI TIkA) zrI malayagiri AcAryanA digavaMta Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta thayA pachI(13-14mI zatAbdImAM lagabhaga) racavAmAM AvI che, te vAta itihAsa thI spaSTa che. tethI e paNa spaSTa thAya ke malayagirinI pachI ja kalpasUtranuM A svarUpa banyuM ane tene sabhAmAM vAMcavAnuM cAluM thayuM. tenI sAthe ja tenI kalpAMtara vAcya nAmanI TIkA paNa thaI. 142 dazAzrutaskaMdha kAlika sUtra che ane kalpasUtra utkAlika sUtra che eTale tenuM vAMcana bapore thAya che arthAt teno AdhAra utkAlika sUtra para ja rahyo che nahIM ke kAlika dazAzrutaskaMdha sUtra 52. sabhAmAM vAMcana zarU karanArAoe sUtranA kALane dhyAnamAM na rAkhyo hoya, e paNa saMbhava lAgatuM nathI. AThaso varSa pachI saMbaMdha joDavAthI AvI bhUla thAya tevuM bane kharUM ane eTale ja cothA kAlakAcArya ane prathama dhruvasena rAjAnA putranA mRtyu samaya bAbata samayanI saMgati thatI nathI. uparokta aneka tarkathI to ulaTI asaMgatatA sidgha thAya che. cullakalpasUtra utkAlika sUtra che, je sAMDilyanA ajJAta nAmavALA ziSya banAvyuM che. temAM tIrthaMkaronuM varNana tathA sthavirAvali sAMDilya sudhI gadha pAThamaya banAvela haze. te baMne viSayone 13mI 14mI zatAbdImAM koI AcArye bhegA karIne tenuM vyAkhyAnamAM vAMcana zarU karyuM haze. pAchaLathI te sUtranA mahatvane vadhAratAM kALakrame temAM nAma sAmyatAthI dazAzrutaskaMdhanA AThamA adhyayana (ppo)ne joDI devAmAM AvyuM haze. mizraNane gupta rAkhavAnA hetuthI devarkiMgaNi sudhI stuti vaMdanA pAThanI vRddhi karI haze. tethI ja temAM devardrigaNine paNa vaMdana karela che ane 980 tathA 993nA saMvatsaranI asaMgata vikalpavALI vAta joDI dIdhI haze. pachI tene pramANika siddha karavA mATe te 1200 zloka pramANa AkhuM mizrita sUtra prAcIna bhadrabAhunA nAmathI joDI devAyuM haze ane pachI bhagavAna dvArA vAraMvAra sabhAmAM vAMcana vALo pATha paNa upasaMhAra rUpe joDI dIdho haze ane tenuM nAma putttattva choDIne kalpasUtra rAkhI dIdhuM haze. koIe to vaLI 14mI zatAbdImAM dazAzrutaskaMdha sUtranI AThamI dazAmAM AkhuM kalpasUtra lakhI paNa nAkhyuM. tenA pahelAMnI dazAzrutaskaMdhanI koIpaNa hastapratamAM Avo pATha nathI ke na to cUrNi, niryuktikAranI sAme Avo pATha! eTale A lekhana paNa koI mUrtipUjakanA potAnA abhyasta prakSepa doSanuM pariNAma thayuM. sAra H- ukta pramANa ciMtanathI eTaluM siddha thAya che ke mahAna TIkAkAra zrI malayagirinI pachI kalpasUtranI racanA thaI. pahelAM cullakalpa sUtranA rUpamAM vyAkhyAnamAM vAMcana zarU thayuM pachI anya sAmagrI joDIne tene paryuSaNAkalpa kahevAmAM AvyuM. pachI nAmanI sarakhAmaNIe dazAzrutaskaMdhanA AThamA adhyayanarUpe tenI gaNanA thavA lAgI. aMtamAM tene prAcIna bhadrabAhu kRta ane Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika nibaMdha pariziSTa bhagavad bhASita sUtra mAnavAmAM AvyuM. anya vizeSa jANakArI mATe dazAzruta skaMdha sUtra, sArAMza khaMDa-4, cheda zAstramAM joI levuM. madhyakAlIna itihAsa ane Agama sAhitya 143 Aje ApaNI sAme itihAsane jANavAnI sAmagrI je kAMI paNa upalabdha che, te ghaNI vizALa mAtrAmAM che, tenA AdhAre aneka vidvAnoe potAnA ciMtano prakaTa karyAM che. tema chatAM mULa AdhAra eTalo zuddha ane majabUta na hovAthI nUtana vijJAnanI jema ApaNo dhArmika itihAsa paNa navI zodho tathA satya samIkSAnI sadA apekSA rAkhe che. Aje jeTaluM paNa sAhitya hastalekhanamAM upalabdha che, temAM eka hajAra varSathI vadhAre jUnI koIpaNa prato maLatI nathI. je paNa graMtho upalabdha che, jemAM aitihAsika sAmagrI ke paTTAvalI vagere itihAsa upalabdha che, te badhAM paNa vIra nirvANa 20mI zatAbdI pachInA samayanA che. khodakAmanI sAmagrI bAbatamAM paNa zvetAMbara, digaMbara ke anya paMthavALA ekabIjAnI kuzAgra buddhi para AzaMkita che mATe te badhA para paNa keTalo vizvAsa rAkhavo e vicAraNIya che. kema ke vIra nirvANanI pachIno je hajAra varSa uparAMtano samayagALo hato, temAM pota-potAnA dharmane badhI bAjuthI majabUta karavAnuM vAtAvaraNa phelAyeluM hatuM. jemAM graMtha racanA, caitya tathA biMba racanA, zilAlekha racanA, rAja sahayoga, maMtra vidhAbaLa, camatkAra ane anaitika baLa Adi pravRttionuM paNa AlaMbana rahyuM hatuM. A badhuM upalabdha itihAsanI jANakArIthI jJAta thAya che. vIra nirvANanI dasamI zatAbdI sudhIno je kALa vyatIta thayo che temAM kaMIka Agama racanAnuM saMkalana thayeluM paraMtu devadveigaNanI lekhana avasthA sudhInA je kAMI paNa Agamo Aje upalabdha che, temAM hajAra varSa saMbaMdhI itihAsa viSayaka mAhitI na hovA barAbara che, evuM kahevAmAM kAMI atizayokti nathI. paTTAvalIo tathA gurukula, ziSya parivAra lekhananI paraMparA paNa vIra nirvANanA doDha hajAra varSa pachI ja calAvavAmAM AvelI praNAlikAo che. arthAt 17mI tathA 18mI zatAbdInI che. naMdI sUtranA prAraMbhamAM 50 gAthAo vaDe je stuti karavAmAM AvelI che, te paNa paTTAvalI nathI. zAsanapati, saMgha, 24 tIrthaMkara, 11 gaNadharonuM smaraNa temAM karavAmAM Avela che. tyAra pachI sudharmA svAmIthI duSyagaNi sudhI vaMdana guNagrAma karavAmAM Avela che. AmAM koI ziSya paraMparA ke pATa paraMparAnI kalpanA karavAnuM athavA tene yugapradhAna paTTAvalI kahevAnuM, eka samasyA ubhI karavA barAbara che. svayaM racanAkAre koI pratijJA ke utthAnikA karI nathI ke huM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta kramika pATa paraMparA athavA ziSya paraMparA ke yugapradhAna paTTAvalI rajU karuM chuM ! temaja upasaMhAramAM aMtima vaMdana gAthAmAM paNa ema nathI kahyuM ke huM "A kramika pATa paraMparA prAptone vaMdana karuM chuM tathA bAkI badhA sAdhuone have samuccaya vaMdana ho." vagere koI paNa spaSTIkaraNa kareluM nathI. ' arthAt naMdI sUtramAM koI paTTAvalI saMgrahita karavAmAM AvI hoya tevuM lAgatuM nathI. paraMtu smRti paraMparAmAM tathA prasaMga prApta je koIpaNa viziSTa zratadhara kAlika zruta tathA anuyogadhArI prasiddhi prApta, divaMgata pUrvadhara tathA duSyagaNi, lohitya, bhUtadina(saMbhavataH) paricaya prApta pUrvadharone nAnA-moTA kramamAM, (temAMnA ghaNAM samakAlIna hovAM chatA) badhAne vaMdana karela che ane upasaMhArarUpa aMtima gAthAmAM bAkInA bIjA, arthAt jenA nAmo smRtimAM ke prasaMgamAM na vaNAyAM hoya tevAM kAlika zruta anuyogadharone vaMdana karela che. jyAre parizeSamAM paNa kAlika zruta anuyogadharone(pUrvadharo) vaMdana kare che to jenA nAma sahita-guNa vaMdana karyA hoya teo paNa koI pATa paraMparA ke ziSya paraMparA vALA hovAne badale viziSTa prakhyAta kRtadhara mAtra ja hoI zake evuM cokhkhuM samajAya che. skaMdilAcAryathI laIne dUSyagaNi sudhInA je zrutadharonAM nAma che temanI paNa te 140 varSa kALamAMnI pATa paraMparA paNa koyaDA rUpa lAge che. kema ke temAnAM traNa mahApuruSo, skaMdila, himavaMta, nAgArjuna, lagabhaga samakAlIna hatAM tathA vibhinna prAMtavartI paNa hatAM. vaLI be mahApuruSa nAgArjuna tathA bhUta lagabhaga 78 tathA 79 varSanI uMmaranA thayela, je sAta mahApuruSone potAnA ja kALamAM samAviSTa karI le tevAM hatAM. eTale jyAM "sAta' ne vaMdana karyA che tyAM temane pATAnupATa mAnavuM susaMgata nathI. Ama naMdIsUtranI racanAnA prasaMgamAM paNa pATanI paraMparA eTale ke paTTAvalI lekhana paddhatino prAdurbhava nahoto thayo ema samajavuM hitAvaha che. niryaktionI racanAnA racanAkAra bhadrabAhusvAmI hatA, je Agama lekhanakALa tathA devaddhigaNinI naMdIsutra racanAnA pachI thayAM. A vAta pramANo dvArA derAvAsI saMta zrI puNyavijayajIe bRhatkalpa bhASya, bhAga chanI prastAvanAmAM vistAra sahita samajAvI che. jene A puSpamAM AgaLa darzAvI dIdhI che. (1) dazAzrutaskaMdha para paNa niyuktinI racanA thaI che. jemAM zarUAtamAM ja dasa dazAonA nAmanI sAthe niyuktikAre evuM paNa samajAvyuM che ke A sUtramAM nAnI-nAnI (dasa) dazAonuM kathana che ane moTI dazAo jJAtAsUtra vageremAM che. A kathanathI AThamI dazArUpa gaNAtA kalpasUtra je 1200 zloka pramANa che te niyukti racanAkAranI sAme na hatuM eTaluM spaSTa thAya che. (2) AThamI dazAnI niyukti gAthAonA prAraMbhamAM cArtumAsa(paryuSaNA) kalpa Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika nibaMdha pariziSTa samAcArInuM kathana che ane aMta sudhI saMbhavataH koI viSayAMtara thayuM nathI. eTale namaskAra vagere yukta paTTAvalI sudhIno kalpasUtrano pATha jo racanAkALathI ja, AThamI dazAmAM hota to ane paryuSaNakalpa samAcArIno pATha aMtamAM hota to tenuM kathana nirdeza tenI niryuktimAM ja zarUAtamAM ja thayuM hota ! paraMtu evuM thayuM nathI. (3) tIrthaMkara varNananA aMtamAM Avato saMvatsara saMbaMdhI vaikalpika pATha tathA devarkiMgaNi sudhInA vaMdana guNagrAma vagerene bhadrabAhu praNIta AThamA adhyayanamAM mAnavA tathA 1200-900- 2100(be hajAra ekaso) zloka pramANa dazAzrutaskaMdha sUtrane caudapUrvI bhadrabAhu racita mAnavuM to hAsyAspada ja che !! (4) niryuktikAranA eka zatAbdIthI paNa vadhAre kALa pachI cUrNikAre paNa saMvatsarI tathA vaikalpika pATha saMbaMdhI koI nirdeza ke spaSTIkaraNa athavA carcA karI nathI. A pAThanI carcA 13mI zatAbdInI pUrve koI paNa vyAkhyAkAre kyAMya paNa karI nathI te bAbata noMdhanIya che. 145 (5) niryuktikAre AThamI dazAnA prasaMgamAM na to kalpasUtranuM nAmakaraNa darzAvyuM che ke na to A dazAnA pRthakkaraNano kyAMya ullekha karyo che ! temaja tenA paricayamAM paNa evuM kazuM nathI jaNAvyuM ke AmAM devardhigaNie saMzodhana-vardhana karyuM che ane kAlakAcArye sabhAmAM tenuM vAMcana zarU karyuM hatuM ! A rIte jyAre niryukti tathA cUrNikAra A dazAnA varNanamAM AvuM koI itihAsanuM kathana karatA nathI jeo khuda devardrigaNi tathA kAlakAcAryanA nikaTavartI(chaThI ke sAtamI zatAbdInA) hatAM, to pachI seMkaDo varSo vItyA bAda 13mI ke 14mI zatAbdIvALAo Avo itihAsa kyAMthI pragaTa karI zake ? eTale niryukti, cUrNinI racanAnI pachI tathA 13mI-14mI zatAbdInI AsapAsa ja A kalpasUtranuM upalabdha svarUpa taiyAra thayuM, ema samajavuM joIe. (6) prAcIna bhadrabAhu svAmIe cheda sUtronI racanA sAdhvAcAra viSayane laIne karI che, te pUrvone AdhAre che to temAM nava vyAkhyAnarUpa upalabdha kalpasUtra viSayAMtara rUpa ja hota. ciMtanAdhArane mATe bRhatkalpa, vyavahAra tathA dazAzrutaskaMdhanA saMpUrNa varNana pATha jovA. A rIte jyAre kalpasUtranI maulikatA, pramANikatA saMdehayukta che tyAre temAM upalabdha paTTAvalInI prAcInatA keTalI hoI zake ? e svataH samajI zakAya che. A rIte kalpasUtra tathA naMdI sUtranI paTTAvalI saMbaMdhI varNanane judAM karyA pachI, je paNa paTTAvalIo upalabdha che, te 13mI zatAbdI arthAt vIra nirvANa 18 mI zatAbdI pahelAnI nathI. ethI eTaluM siddha thAya che ke AjanA vakhatamAM je kAMI paNa paTTAvalIo athavA itihAsa upalabdha che, teno adhikAMza vibhAga vIra nirvANanI 18mI zatAbdInI racanA tathA kalpanA tathA anubhavono che. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jainAgamanavanIta prAcIna vyAkhyA graMthomAM kaTake kaTake sAmagrI upalabdha che, temAM paNa vakhatovakhata vikRti tathA prakSepadoSa thayela che. | Saa aitihAsika gaMbhIra samasyAonuM samAdhAna karI (naMdI sUtra tathA pATa paraMparA vicAraNA) naMdI sUtranA racanAkAra devardhvigaNi kSamAzramaNane mATe prAyaH badhA saMmata che. te sUtramAM jJAnanA viSayanA prAraMbhanI 50 gAthAomAM zramaNa puMgavonI stuti, guNa grAma tathA vaMdana karavAmAM AvyAM che. jenA saMbaMdhamAM vidvAna itihAsajJa keTalAya prakAranI vicAraNAo pragaTa kare che. sAthe sAthe tenI tulanA kalpasUtra tathA anya paTTAvalIo vagerenI sAthe paNa kare che. paraMtu te badhI vicAraNAo karavA chatAM paNa jyAM sudhI teno (sUtrano) maulika uddezya zuM che te pakaDamAM Ave nahIM tyAM sudhI e saMbaMdhe samAdhAna karavA jatAM, samasyAo, vadhAre jaTila banyA kare che. naMdI sUtra sivAya devardhvigaNinI anya koI racanA ke saMketa maLatA nathI ke saMvata bheda kyAre, kema paDyAM? koNe gurvAvalI lakhI ke pATa paraMparA lakhI ke yugapradhAnAvalI lakhI ke sthavirAvalI lakhI? kaI paraMparA devaddhigaNinI che ane kaI kAlakAcAryanI che evo paNa koI ullekha maLato nathI. mAthurI yugapradhAna paTTAvalI che, ke valabhI yugapradhAna paTTAvalI che ke keTalA varSa sudhI konI pATa paraMparA cAlI, enuM vidhivat vyavasthita prAcIna ullekhavALuM lakhANa paNa nathI. eTale A aMgenI kalpanAo moTebhAge pAchaLathI karavAmAM AvelI che ane eTalA mATe ja pUruM satya te bAbatamAM samajavuM e vidvAno mATe koyaDA samAna banyuM che. eka bAju valabhIyuga pradhAnAvalI nAgArjuna tathA bhUtadina A baMnenA kramazaH 78 ane 79 varSa karIne kAlakAcArya sudhI pahoMce che. to bIjI bAju mAthurI yuga pradhAnAvalI A baMnene sAmela karIne te ja kALamAM(150 varSamAM) bIjA pAMca mahApuruSono samAveza kare che tyAre devardhvigaNi sudhI pahoMce che. jyAre kalpa sthavirAvalI A sAteya mahApuruSomAM ekeyanA nAma vinA, anya nAmo sAthe sAMDilya sudhI pahoMce che ane tyAM vaLI devaddhine sAMDilyanA ziSya paNa mAnyA che !! ane kAlabhAcAryane devaddhinA samakAlIna mAnela che. vIra nirvANa saMvata 840nI AsapAsa mAthurI-valabhI vAMcanA thaI jemAM skaMdila ane nAgArjunanI mukhyatA vadhAre jaNAya che. naMdIsUtranI racanA vIra nirvANa 990nI AsapAsanI mAnavAmAM Ave che. skaMdilathI devardhvigaNi sudhInA Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 140 sAta mahApuruSono aMtarakALa 150 varSano thAya che. 150 varSano kALasamaya traNa prakArathI jaNAya che- (1) nAgArjuna tathA bhUtadina A baMne thI pUrNa thAya che (2) audilathI duSyagaNi sudhI nAgArjuna ane bhUtadina sahita sAta mahApuruSothI pUrNa thAya che. (3) kalpasUtragata dharmasiMha ane sAMDilya be vyaktithI pUrNa thAya che. sAMDilyanA ziSya tarIke devarkiMgaNine mAnIe to naMdIsUtramAM temanA guru tarIke sAMDilya nAma hovuM joIe te nathI. vaLI kalpasUtramAM to duSyagaNi sudhInA naMdI sUtrokta te sAteya mahApuruSomAMthI ekanuM paNa nAmonizAna nathI. AvI ghaNI badhI kalpanAo tathA samasyAo mULa satyane samajyA vinA dUra thAya tema nathI. jo naMdIsUtra ane kalpasUtranA kartA eka che, to te dUSyagaNinA ziSya che ke sAMDilyanA? A vAtanuM koI saMtoSakAraka samAdhAna thatuM nathI, vaLI kalpasUtramAM devardhvigaNine paNa vaMdana karyA che- je eka jaTila samasyA ubhI kare che, sAthe sAthe satya samAdhAnane ujAgara karanArI bAbata che. samAdhAna - naMdIsUtramAM koI paNa prakAranI AvalikA nathI arthAt sthavirAvalI yugapradhAnAvalI, gurnAvalI athavA paTTAvalI nathI. arthAt krama ke samayanI koI samasyA tyAM UbhI thatI nathI ane UbhI karavAnuM prayojana paNa nathI. vAstavamAM naMdIkartAe ukta koIpaNa gurvAvalI vagerenI pratijJA paNa karI nathI. vaLI koI anya racanAmAM paNa temaNe kyAMya kahyuM nathI ke meM naMdIsUtramAM gurnAvalInuM kathana karyuM che. naMdIsUtramAM nAma sahita guNagrAmamAM tathA aMtamAM je koI paNa saMketa sUcita karela che temAMthI eTaluM ja siddha thAya che ke naMdIsUtra kartAnuM lakSya koIpaNa prakAranI AvalikA banAvavAnuM nahotuM, kema ke temaNe evo koI zabda prayoga na karatAM phakta kAlika zruta tathA tenA anuyogane dhAraNa karanArA vikhyAta bahuzrutonuM smaraNa karyuM che tathA guNa-kIrtana, vaMdana vagere karyA che. A varNanamAM temaNe kyAMka samakAlIna be athavA traNa mahApuruSonuM paNa kathana karyuM che to kyAMka Arya-rakSitathI(ra50) aDhIso varSanA kALamAM kevaLa cAra ja mahApuruSonA nAma ApyAM che ane pachInA(150) doDhaso varSamAM sAta nAma paNa kahyAM che. jemAnA 7mAMthI benI umara lAMbI 78 ane 79 varSanI hatI. arthAt krama ane kALa tathA AvalikAno Agraha choDI devAthI keTalIya samasyAo ApoApa baMdha thaI jAya che, anyathA keTaloya kALa tathA pATa paraMparAnA jamAnAnI vigato buddhinI eraNa para caDhe ane kalpanAo tathA tarkavitarkamAM paDatAM samasyAo vadhAre jaTila bane ! Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA nAgama navanIta , kalpasUtra ane anya paTTAvalI saMbaMdhI je paNa prazno upasthita thAya che, tene mATe eTaluM samajavuM joIe ke kalpa sUtranI maulika racanAno samayakALa ja eka koyaDA rUpa che. tenI racanA ane pracalana teramI zatAbdI pUrvenI nahotI ane anya paTTAvalIonI racanA paNa 13mI zatAbdI pUrve nahotI. A bAbate derAvAsI vidvAno paNa sahamata che. AthI naMdIsUtranA varNanathI tene vadhAre gUMcavavAnI jarUra nathI. naMdI sUtrano racanAkALa prAcIna che tathA tenuM varNana pramANika che. jo koI AvalikAmAM vyartha na guMcavAya to naMdIsUtramAM guMcavaNa UbhI na thAya. A sUtranI pacAsamI gAthAmAM paNa upasaMhAra karatA racanAkAre spaSTa karI dIdhuM che ke A ukta varNana sivAya bIjA koI paNa kAlika zruta anuyogane dhAraNa karavAvALAM banyAM hoya to e badhAne namaskAra karIne have huM jJAnanI prarUpaNA karIza. naMdIsUtra kartAno uddezya kAlikazruta anuyoga- dharone vaMdanA karavAno che, paTTAvalI ApavAno nathI. ema upasaMhAra gAthAthI spaSTa thAya che. A uddezya sUtranA viSaya(jJAna)ne anurUpa che. jJAnanI prarUpaNA karavI che mATe jJAnI anuyogadharone vaMdanA karI che. naMdIsUtra mATe to yuga pradhAnAvalInI kalpanA karavAnuM ja avAstavika che. kAraNa ke AcArya ke guru pATa paraMparA cAlI zake, paNa guru ane ziSya to thAya athavA karavAmAM Ave che, AcArya pada paNa devAmAM ane levAmAM Ave che. A badhA eka pachI eka thaI paNa zake che. paraMtu yugapradhAno mATe Avo koI paNa vyavahAra athavA paraMparA saMbhavI zake nahIM. e to potAnA guNo vaDe athavA to jinazAsananI prabhAvanA karavAthI, kramathI paNa temaja paraMparA rahita paNa game tyAre, game tyAM thaI zake che. eTale yuga pradhAnonI pAchaLa AvalikA lagADI temane guMcavavAno koI artha nathI. naMdIsUtra varNita kAlika zratadharone yuga pradhAna samajI laIe to te paNa kAMI anucita nathI ja. kema ke anuyoga ane zrutane dhAraNa karanArA vikhyAta bahukRtonuM yugapradhAna hovuM svAbhAvika che, paraMtu teonA kramanA cakkaramAM paDavuM joIe nahIM. krama athavA AvalikAnA AgrahamAM paDavAthI aneka vikalpa-kalpanAo uMmara bAbatanI, varSonI ane te vakhatanA jIvana-varSonI uMmara vagere laIne karavI paDe. tenA anubhava mATe juo- "vIra nirvANa saMvat tathA jaina kALa gaNanA" paMDita muni zrI kalyANavijayajI dvArA saMpAdita. sAra:- naMdI sUtramAM prasiddhi prApta ane te sthaLa para vaMdana smaraNa guNagrAma karavAne yogya mahApuruSonuM smaraNa-vaMdana tathA guNa kIrtana karavAmAM Avela che. aMtima vaMdanIya zrI duSyagaNi ja devaddhinA parama upakArI guru hatA, temAM sTeja paNa zaMkA karavAnI jarUra nathI. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika nibaMdha pariziSTa kalpa sUtranI racanA naMdIsUtrathI 800 varSa pachInI che tathA anya paTTAvalIo paNa eTalA ja samaya pachInI che. tene vadhAre prAcIna samajavAnA AgrahathI samasyAo utpanna thAya che. paraMtu vAstavamAM te badhI lagabhaga devardrigaNi pachInA 800 varSa pachInI che. te badhI paTTAvalIo judA judA anubhava tathA paraMparA ane uddezyathI banAvelI che. eTale e paTTAvalIone naMdI sAthe ke eka bIjA sAthe joDavAnI ke kALa aMtara ane uMmaranA vibhinna AgrahamAM paDavAnI koI AvazyakatA nathI. kalpasUtra tathA anya paTTAvalIonA racanAkALa saMbaMdhI carcA A puSpamAM yathAsthAne karela che. A prakAranA ciMtana sArane hRdayamAM sthira karI levAthI lagabhaga badhI ja samasyAonuM samAdhAna thaI jAya che. sUtra viparIta koI paNa nirNaya karavo paDato nathI balke naMdI sUtranI 50 gAthAothI saMmata nirNaya thaI jAya che. carcA viSayamAM sUcita mahApuruSonI yAdI : kalpasUtrIya gurvAvalI 31 mAM siMha sUri 3ra mAM dharmasUri 33 mAM sAMDilya 34 mAM devarkiMgaNi 149 mAthurIyugapradhAnAvalI | valabhI yugapradhAnAvalI naMdIsUtrokata - - 24. bahma dipikasiMhasUrI (78 varSanI uMmara) 25. kaMdilAcArya 26. himavaMta 27. nAgArjuna (78 varSa) 28. goviMda 29. bhUtadina (79 varSa) 30. lohitya 31. dRSyagaNa 32. devavAcaka (devarkiMgaNi) 24. siMha sUrI (78 varSa) 25. nAgArjuna (78 varSa) 26. bhUtadina (79 varSa) 28. kAlakAcArya (11 varSa) [A dharmaghoSasUriSkRta siri dusamAkAla zramaNasaMgha thavuM(stotra) mAM che. 13 mI zatAbdImAM racanA thaI. temAM vAcaka vaMzanA AcAryonI nAmAvalI che.] noMdha :- mUrtipUjaka vidvAna munizrI kalyANavijayajI kRta 'vIra nirvANa saMvata ane jaina kALa gaNanA' nAmaka graMthamAMthI A sUci uddhRta karelI che. A prakAre A ciMtanamAM sUcita vicAraNAne svIkArI levAthI paTTAvalIonA TakarAvAnI samasyA ane 980 tathA 993nA saMvata saMbaMdhI je mAnasika vividha pAsAo ubharAya che, te badhAno temAM aMta thaI jAya che. arthAt 13mI zatAbdInI Asa-pAsa kalpasUtra taiyAra thAya temAM devardrigaNi bAbate kAlagaNanA athavA dhAraNA aMge aMtara thAya, te svAbhAvika che. tene ja koIe A sUtramAM Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa0 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta' rAkhI dIdhuM che. te sivAya 980 ane 993 saMvatane devardhvigaNi AdinI gUMcavaNa mAnavI ane vyarthamAM teo dvArA te gUMcavaNane sUtramAM prakSipta karavAnI kalpanA karavI, te to mahAna AcAryonI avahelanA AzAtanA karavA rUpa ja thAya che. kAraNa ke te moTA-moTA mahAna AcAryoe pota-potAnA vyaktigata haThAgrahamAM vividha prasaMgo sUtramAM AlekhyAM hoya, eto aparAdha karavA jevuM che. AvI kalpanA karanArA dayAne pAtra gaNAya, mahApuruSo saMbaMdhI AzAtanA ke aparAdha thAya. eTale ja uparyukta ciMtana manana karIne vAcake yogya nirNaya levo ghaTe. jo yugapradhAnAvalI cAlatI hoya to Aje ya e paraMparAmAM jaLavAI kema nahIM? vaLI vIra nirvANa saMvatamAM jo 980 ane 993no mata-matAMtara hato to te Aje kema nathI rahyo? e bheda kyAre bhUMsAI gayo? jene devaddhigaNi vagere paNa TALI nahotA zakyA !! vAstavamAM A baMne nakAmI, jaDa ane kliSTa mAnyatAo che. jenuM pariNAma kaMI ja nathI. vivekI vyaktie e durAgrahathI dUra ja rahevuM joIe. CT @ traNa AgamomAM namolyurNa pAThanI vicAraNA ID mUrtipUjaka samAjanA eka pratiSThita vidvAna potAnA jaina sAhityamAM vikAra thavAthI thayelI hAni nAmanA pustakamAM lakhe che- mUrtipUjA Agama viruddha che, tenA mATe tIrthakaroe zAstramAM koI vidhAna karyuM nathI, A kalpita paddhati che. Ama mUrtipUjaka vidvAna paNa mUrtipUjAne Agamika mAnatA nathI. tyAre te mUrtine tIrthakara bhagavAna samajIne temane "NamotthaNe devAno prazna ja ubho thato nathI arthAt temanI mAnyatAomAM paNa NamotthaNanA pAThane prakSipta mAnela che. AgamomAM jyAM kyAMya paNa pratimA saMbaMdhI varNana che prAyaH tyAM pATha ekasarakhA ja che. draupadInA pratimArcananA saMbaMdhamAM svayaM TIkAkAre NamottharNa vinAnA pAThane vadhu mahatva ApyuM che. Ama pratimArcanano pATha badhe sarakho hovAthI sUryAbhadeva(rAjapraznanIya sUtramAM)tathA vijayadevanA varNanamAM(jIvAbhigama sUtramAM) paNa NamotthaNanA pAThane prakSipta karelo samajavo joIe. vikramanI AThamI-navamI zatAbdiomAM jyAre caityavAsionuM jora cAre tarapha khUba hatuM tyAre teo maThAdhiza yatio banI gayAM hatAM. teo maMdironA paisAnI ugharANI karatAM hatAM ane badho vahIvaTa potAnA hAthamAM rAkhatA hatAM. jenuM khaMDana saMbodha prakaraNamAM tathA mahAnizIthamAM thayeluM che. moTebhAge teja yugamAM (samayamAM) NamotthaNano pATha A traNeya pratomAM prakSipta thayo haze, evI saMbhAvanA vadhAre jaNAya che. 1ramI zatAbdimAM thayela navAMgI TIkAkAranA samaye baMne prakAranI prato upalabdha hatI. jenA kAraNe temaNe jJAtAsUtramAM NamotthaNe Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka aitihAsika nibaMdha pariziSTa vagaranA pAThane pradhAnatA ApI che. Ama sAtamI-AThamI zatAbdimAM lakhela jUnI prato sAthe sarakhAmaNI karatAM tenI prakSiptatA samajAI jAya che. eTalA mATe purANI prato sAthe te pratone sarakhAvI levI joIe. rAyampaseNIya tathA jIvAbhigama sUtranA TIkAkAra zrI malayagirijI, navAMgI TIkAkAra zrI abhayadeva sUrinA pazcAtvartI hatA. jemane prakSipta thayela pAThavALI prato ja upalabdha thaI haze. jenA kAraNe temaNe potAnI TIkAmAM NamotkRNuM vagere pAThanI paNa TIkA karI che. paraMtu tenI saMgatinA viSayamAM teo mauna che. Ama mUrtipUjaka AcArya svayaM aneka graMthomAM mUrtipUjAne jinAgama viruddha siddha kare che. NamotthaNa pAThanI prakSiptatAno uhApoha paNa temanI TIkAomAM maLe che. 151 sAra H- zAtAsUtra rAyappaseNIya sUtra ane jIvAbhigama sUtra A traNeya sUtromAM NamotthaNano pATha prakSipta che, Avu jUnI prato jovAthI tathA tenA vyAkhyA graMthone jovAthI spaSTa thai jAya che. A paNa eka svapakSa siddha karavAnI prakRtinuM pariNAma che. je vikrama saMvatanI AThamI sadI pachI lagabhaga 12 mI, teramI zatAbdInI vaccenA kALa nA vakhatanI vAta che. e vakhatano 400-500 varSano madhyakALa utkRSTa zithilAcAranA samayano hato. sAthe sAthe virodha karanArA dhuraMdhara vidvAna mUrtipUjakonA sAthI zramaNono paNa te kALa hato. teo paNa koIne koI rIte potAnI zuddhAcAra mUlaka prarUpaNA judI judI jagyAe karI ja letA hatA. teo svataMtra upadezI graMtha racIne temAM paNa potAnI zraddhA ruci pramANe prarUpaNA tathA mUrti pUjA ADaMbara vagerenuM khaMDana paNa karI letA hatA. AvA aneka pramANo Aje upalabdha che. AvA virodhanA pratispardhAvALA, prativAdavALA te madhyakAlIna jamAnAmAM kalpita prakSepo, kalpita racanAo, Agama saMbaMdhI corIo, khoTA zilAlekho vagere aneka kAranAmAo e vakhate thayAM hatAM. eTale Agamo pratye aMdhazraddhA buddhi rAkhavAnA badale viveka buddhi rAkhavI upayukta che. madhyakALanuM citraNa: aitihAsika noMdha-sAra (1) devardrigaNinA pachInA kALane arthAt vIra nirvANa 1000 varSa pachInA kALane atre madhyakALa gaNyo che. "digaMbaro dvArA mathurAnA stUpamAM nagna mUrtio banAvIne rAkhavAmAM AvI tathA bIje paNa A prakAre karavAmAM AvyuM. khoTAM sAcAM zAstro ghaDI nAkhavAmAM AvyAM. kharatara gaccha vagere gacchanI paTTAvalIomAM je varNana che te to sAva kalpita ane kiMvadaMtI samAna ke ethI paNa hIna dazAthI paripUrNa che. lokamatanI paTTAvalIo paNa khoTI tathA bhramita che. devarliMgaNanI pachI aneka Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgamanavanItA paMthomAM, sAhitya racanAone rAga-dveSa ke mohanA pariNAmothI yukta karavAmAM AvI che. jemAM vizvasanIya ane avizvasanIya keTalIya ghaTanAonA vRttAMta itihAsarUpe ghaDI nAkhelA che."- prabaMdha pArijAta.(zrI kalyANa vijaya racita) AvI ghaNI bAbatone mUrtipUjaka muni zrI kalyANavijayajIe ghaNA ja bhArapUrvaka khoTI TharAvI che tathA madhyakAlIna mahApaMDitonI paMDitAIne khoTI TharAvI, temanA jUThA zAstrone AhvAna ApeluM che. temaNe digaMbara tathA zvetAMbara baMne mATe paNa ghaNuM lakhyuM che. sArAMza eTalo ja ke devardhvigaNi pachInA samayamAM keTalAka imAnadAra zAstrIya vyAkhyAkAra paNa thayAM. to bIjA vaLI evAM hatAM jemaNe potAnA mata tathA potAnI pravRttione bhaviSyamAM AgaLa calAvavA khoTA mApadaMDo TheravyAM ane potAnI vAta sAcI Therave tevA sAhityanI racanA karI, zilAlekha lakhAvyAM, mUrtio banAvarAvI, tattva vivecana karyuM, kalpita kathAo karI tathA kalpita mahAvIra gautama saMvAda ghaDyo, pUrvenA ItihAsane kalpita tathA satyamizrita baMne rIte joDI dIdho, vartamAna tathA bhUtakALanI paTTAvalIone atizayokti yukta kalpanAovALI banAvI ane potAnI ApavaDAI karI bIjAnI niMdA karIne ghaNI lekhana sAmagrI bhegI karI. madhyakALa Avo hato. madhyakAlanA ceDA karanArA paMDitoe pota-potAnA mahatvane vadhAravA je karyuM te ThIka, paNa AgamonA nAme dhArmika bhramo paNa calAvyAM. koIkanI racanA bIjAnA nAme karavAnI zarUAta paNa karI ane kyAMka ImotthaNaM tathA mUrtiono pATha ane kyAMka caitya, arihaMta vagere zabdo umeravAmAM AvyA. kyAMka jItAcAra ke apavAdanA AcaraNanI AgaLa haMmezAne mATe (je Agama viparIta ke prAyazcitta rUpa che topaNa tenI) daDhatA pakaDI ane te mATe ja kalpasUtramAM cothanI saMvatsarIno pATha umeravAmAM Avyo. kAlakAcAryanA nAme paNa ghaNI sAcI khoTI vAto joDI dIdhI. kalpasUtrane dazAzrutaskaMdhanA adhyayana tarIke ghaDI devAmAM AvyuM. mahAnizItha jevI asaMbaddha racanA karIne mahAna AcAryonI saMmatinI asatya chApane mULapAThamAM joDI dIdhI. tevI ja rIte keTalAya mahAna rAjAonA jIvana vRttAMtanI sAthe derAsara, cetya pUjAne vaNI lIdhI. jyAre 14 pUrvI ke 10 pUrvI ke gaNadharakRta je Agama che, temAM koIpaNa sAdhu ke zrAvakanA jIvanamAM derAsara bAMdhavAnI ke baMdhAvavAnI preraNA ane te dvArA jaldIthI mokSa prApya thAya tevuM koI kathana lezamAtra paNa nathI. eja Agamokta vyaktionA jIvananI kathAomAM pAchaLathI AcAryoe deharAM bAMdhavA saMbaMdhI khoTI vArtA ghaDI nAkhI. upalabdha AgamomAM sAdhunA AcAra vize keTalAya sUtro che, dinacaryAonuM varNana paNa che; zrAvakonI RddhionuM varNana paNa che; zrAvaka sAdhunA tyAga-tapa, paDimA, Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 1pa3 ghara-parivAra, jJAna adhyayananuM varNana che. paraMtu gaNadharo tathA pUrvadharonA zAstromAM te koInI sAthe caitya racanA ke caityano upadeza ke caityanA parigrahano saMbaMdha darzAvela nathI, tema chatAM pachInA graMthomAM te ja zrAvaka, rAjA vagerenA jIvana vRttAMtamAM AvA cetyo-mUrti pratiSThA vagerenI vAto joDI devAmAM Avela che. nizIthasUtramAM hajArathI paNa vadhAre prAyazcittonA bola che paNa temAM ekeya bolamAM derAsara na javA vize ke mUrti pUjA na karavAthI amuka prAyazcitta lAge, evo eke ya bola nathI temAM asaMvatsarImAM saMvatsarI karI hoya to tenuM prAyazcitta paNa gaNAvyuM che. AcArAMga, dazavaikAlika, koI paNa sUtramAM derAsara na javA aMge, ke bAvIsa abhakSya aMge, sthApanAcArya na rAkhavA aMge; vagere ghaNI bAbato aMge koI sUtra pATha nathI ane nizIthamAM tenuM prAyazcitta paNa nathI. paraMtu tyAra pachInA graMthomAM AvI ghaNI badhI pravRttione joDI devAmAM Avela che. TUMkamAM devaddhigaNinA pachInA samayanI nAnI moTI aneka racanAo tathA itihAsa ane saMzodhananI upalabdhio koI khAsa vizvasanIya nathI. kAraNa ke te badhAyamAM e vakhatanAM (devardhvigaNi pachInA) ghaNAMkharAM buddhimAnonI kalpanAnI upaja che. je kalpanAo kalyANavijayajIe anya digaMbaro vagere mATe karela che. teja kalpanAo zvetAMbaro mATe paNa thAya che. temane paNa temanA vicAro phelAvavAno mohAgraha hoya ja ne? eTale zilAlekha ane khodakAma dvArA prApya itihAsa saMpUrNa satya ja che, evuM na vicAravuM. balba jevI jenI buddhi-ruci hoya, tema te siddha karI zake che. viziSTa pUrvadhArIo dvArA racAyela Agamo ja vadhAre vizvasanIya samajavA joIe tathA ItihAsakAronI racanAo pUrNataH satya samajavI joIe nahI. phakta Agama pAThone samajavA mATe ja e racanAonuM AlaMbana laI zakAya, eTalAM pUratAM ja te graMtho agatyanA che, tenAthI vadhAre mahatva te racanAo ke graMthone ApavuM joIe nahIM. jemaNe Atma sAdhanAmAM AcAra sAdhanA karavI che, temaNe te AgamomAM AvatAM zrAvaka ane sAdhunA jIvanamAMthI tyAga tapa jJAna vagerenuM anusaraNa karavuM ane AcArAMga, sUyagaDAMga, chedasUtra, uttarAdhyayana ane dazavaikAlika sUtra kathita AcAronuM yathAzakti imAnadArIthI pAlana karavuM joIe to ja potAnI bolacAla, rItabhAta, khAna-pAna vagere pravRtti, samiti, gupti, svAdhyAya-dhyAna pramANe yogya ArAdhanAmaya bane. ukta viSayonI jANakArI mATe mUrtipUjaka vidvAna muni zrI kalyANa vijayajI ma.sA. dvArA saMpAdita "prabaMdha pArijAta' graMthanuM adhyayana karavuM joIe. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 | mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta 'sAdhune vanavAsa ke vasatimAM vAsa-Agama ciMtanA ) jaina AcAra vicAramAM anekAMtikatA) "sAdhu pahelAM pahADomAM rahetAM hatAM, pachI pAchaLathI kamajorIvaza vasativAsa(gAmomAM rahevuM) zarU karyuM", AvuMvidvAno tathA ItihAsakAro dvArA kahevAyuM che paNa, te kathana AgamAnusAra nathI. AryabhadrabAhusvAmI kRta cheda sUtro tathA AcArAMga sUtra vagere gaNadhara kRta AcAra zAstrothI sarvajJa kathita vItarAga mArganuM AvuM ekAMtika rUpa hoya tevuM lAgatuM nathI. bhagavAnanA samayamAM paNa navadIkSita, sthavira, vRddha, glAna, azakta, sthavira vAsa virAjita sAdhu ke sAdhvIo vagere aneka prakAranA sAdhako hatAM. aMga sUtromAM ane cheda sUtromAM jyAM upAzrayonuM varNana che tyAM 18prakAranA athavA ra1 prakAranA raheThANo sAdhu-sAdhvIone rahevA mATe kahyAM che. bRhatkalpa sUtramAM kahyuM che ke sAdhune puruSa sAgarika upAzrayamAM rahevAnuM kalpa paNa strI sAgarika upAzrayamAM rahevAnuM kahyuM nahIM. anAja tathA khAdyasAmagrI yukta makAnamAM kevI vyavasthita sthiti sAMpaDatA rahevAnuM kahyuM? (zeSa kALa mATe) ane kyAM, kyAre cArtumAsa rahevAnuM kalpa vagerenuM spaSTa varNana che. dukAnomAM, galInA nAke, traNa raste ke cAra raste banelA makAnomAM sAdhvIne utaravuM kahyuM nahIM, paraMtu sAdhune kahyuM, evuM spaSTa vidhAna che. paraMtu baMnene mATe evuM sthaLa kalpa nahIM, evuMvidhAna nathI. Ama Arya bhadrabAhu racita, A cheda sUtramAM gAmaDAomAM rahevAno niSedha nathI apitu vidhirUpa rahevAnuM ja siddha thAya che. bIjI aneka vaikalpika avasthAo jevI ke, sthavira kalpI tathA jinakalpanA, eka vastradhArI ke aneka vastradhArI hovAnI; karapAtrI ke eka pAtrI hovAnI ane kAraNasara asamartha vagerene adhika pAtra dhAraNa karavAnuM ke niSkAraNa nahIM levAnuM vagere keTalIya avasthAonuM aMgasUtra tathA chedasUtramAM varNana maLe che. ghaNAM AcAra vidhAno paNa anekAMtikatAthI bharyA che. jevA ke(1) vigaya rahita sadA nIrasa AhAra levo, to kyAMka evuM paNa kahyuM che ke vAraMvAra vigayanuM sevana na karavuM, to kyAMka vigaya sevana karIne je muni tapamAM rata na rahe tene pApI zramaNa kahevAmAM Avela che, paraMtu vigaya yukta AhAra karIne tapamAM lIna rahetA zramaNane pApI nathI kahyA. (2) kyAMka evuM vidhAna che ke gocarImAM navuM vAsaNa na bharAvavuM, to kyAMka evuM che ke pazcAtkarma na hoya to laI levuM, to kyAMka thALImAM modakabharIne vahorAve to paNa te laI levAM, tevuM varNana che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 1papa (3) kyAMka evuM lakhyuM che ke paMta tAruM pariba safmavuM . arthAt nirdhanagarIba gharomAM bhikSAcArI karanArA sAcA bhikSu che. to kyAMka moTA-moTA zrImaMto ane rAjamahelomAM paNa gocarIe javAnuM spaSTa varNana che. kyAMka khIrakhAMDanI bhojana prAptinuM varNana paNa che. A pramANe ApaNA jaina Agama tAtvika siddhAMtonI apekSAe jema syAdavAdathI paripUrNa che temaja AcAra vidhAnonA paNa aneka viSayomAM anekAMtatA dhAraNa karela che. eTalA mATe jaina sAdhvAcAra saMbaMdhI niyamo mATe, UMDuM zAstra-ciMtana karyA vinA phakta graMtho, ItihAsa ane udAharaNo tathA zilAlekhomAMthI athavA kathAomAMthI koI paNa ekAMta kalpanA karavI yukti saMgata nathI. ochAmAM ochuM be aMga sUtra, cAra cheda sUtra ane be mULasUtra ema kula ATha AcAra sUtronuM ciMtanayukta anubhava jJAna rAkhavuM ane tene sAme rAkhI ciMtana karavAnuM paryApta thaI jAya che. arthAt ATaluM dhyAna rAkhI levAthI paNa artha vagaranI vartamAna sAdhuonI nabaLAIo jaNAvavAnI sthiti pedA thAya nahI. vAstavamAM evI kalpita avAstavika nabaLAIo dekhADavAthI dharmazraddhA ane utsAhamAM koI paNa prakAre lAbha thavAnI zakyatA nathI. sarvajJonI vANImAM ane temAM paNa AcAra saMbaMdhI vidhAnomAM to badhAya prakAranA sAdhakone dhyAnamAM rAkhIne aneka darajjAnA vidhAnono samAveza karAya che. jaghanya darajjAnI paNa potAnI eka sImA hoya che, eTale bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke bakuza ane pratisevanA niyaMThAvALA paNa vaimAnika devo sivAya kyAMya paNa jaI zakatA nathI temanA jaghanya cAritra parjAvA paNa mulAkanA utkRSTa cAritra parjavAthI anaMta gaNA vadhAre hoya che tyAre to te niyaMThAvALA TakI zake che anyathA nIce paDatAM vAra zI? arthAt asaMyama avasthA prApta karI le. svayaM bhagavAna mahAvIra svAmInA chagharthIkALanuM varNana, AcArAMga sUtramAM che. tene jo dhyAnathI vAMcI, samajI laIe to raheThANa saMbaMdhI sAcI sthitino khyAla AvI jAya. eTale vyarthamAM evI bhramaNAo ke pahelAMnA vakhatanA sAdhuo pahADomAM, vanamAM comAsuM karatAM ane vasativAsa pAchaLathI zarU thayo; e spaSTapaNe Agama viparIta prarUpaNA che. AjakAla utkRSTatAnI AvI ghaNI badhI phAlatu vAto itihAsa ke AgamanA nAme ThokI devAya che. paraMtu hakIkato e che ke pahelAMnA jamAnAmAM paNa AvI utkRSTatAvALA aneka sAdhako thatA hatA ane sAmAnya sAdhako paNa thatA hatA. tema chatAM teonI te utkRSTatAne Agama pramANa vagara phakta udAharaNane khAtara itihAsamAM ane zilAlekhomAM ghusADIne Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1paka mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta te saMbaMdhI ekAMtika kathana karavuM anucita kahevAya. sAdhunA AcAra hoya ke pachI jaina siddhAMtanA mukhya tattvo hoya, pramANika pUrvadhArIonA AgamomAMthI ja kasoTInI eraNa para tene caDAvI tenuM yogya ciMtana-manana karavuM joIe. eja nirAbAdha mArga che. ApaNA Agamo nagnatAnuM khaMDana ane avahelanA karatAM nathI. sacelakatAnuM paNa vistRta kathana kare che ane acalakatAne paNa prazasta kahe che. te ja pramANe AgamomAM traNa jAtinA pAtra kahyAM che. asamartha sAdhu traNe jAtinA pAtarAM eka sAthe rAkhe che. sAmarthyavAna sAdhu phakta eka jAtanA ja pAtra rAkhI zake che. vikalpI sAdhunuM varNana karatAM kahyuM che ke te potAnA pAtramAM potAnA mAtrakamAM (palAsakamAM) potAnA kamaMDaLamAM ke potAnA hastayugalamAM (khobA)mAM AhAra laI khAI zake che. AvuM vyavahAra sUtramAM che. evI ja rIte vadhAre pAtarAM rAkhavA saMbaMdhI ke temAM gocarI ArogavA saMbaMdhI, hAthamAM levA saMbaMdhI ghaNAM varNano ApelAM che. jo uNodarI karavAnI hoya to eka vastra rAkhavAnuM ke parityakta upakaraNa ja levAno nirdeza paNa karelo che, paraMtu ekAMta daSTithI eka pAtaruM rAkhavAnI prarUpaNA karI nathI. davA vagere auSadhanI icchA mAtrano (pariSaha sahana karavAnI apekSAe) niSedha uttarAdhyayana sUtra adhya-2 tathA 19mAM karavAmAM Avyo che. tema chatAM nizItha sUtramAM svastha sAdhune auSadha sevananuM prAyazcitta paNa kahyuM che ane asvastha sAdhu mATe tyAM prAyazcitta kahyuM nathI temaja eja bhave mokSe janArA sAdhuo mATe auSadha upacAra karAvyAMnA varNano paNa AgamamAM ApyAM che. sAdhunI maryAdAomAM saMyama, samiti-gupti, mahAvrata surakSita rahe e ja mukhya che. bAkI anya vidhiomAMthI keTalIka to lokonI daSTie vyavahArika paNa che, to keTalIka avyavahArika jevI lAgatI vidhio paNa Agama siddha che, jema ke- adaMta dhAvana vagere. tenA saMbaMdhamAM paNa koI mAtra vyavahAra daSTi rAkhIne tenI majAka kare to te vyaktigata asabhyatA ane aviveka ja che jeno koI IlAja nathI. duniyAmAM badhI jAtanA loko rahe che. sAdhue vyavahAranuM paNa dhyAna rAkhavuM joIe ane te rAkhe ja che. paraMtu bhagavadajJA, mahAvrata, samiti, gupti tathA Agama saMbaMdhI badhA niyamonI upekSA karyA vagara vyavahAra karavo joIe kAraNa ke potAnA niyamomAM bhagavada AjJA mujaba rahevuM, te sAdhunuM parama kartavya che. ataH vyavahAranA nAmathI saMyamanI maulikatA tathA Agama kathita niyamonI upekSA paNa na karavI joIe. temaja utkRSTatAne nAme Agama siddha judA-judA sAmAnya AcAra, vidhi vagereno niSedha karIne, tene zithilAcAra paNa Jain E cation International Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 1pa0 na kahevuM joIe ane samaya parivartananA nAme koI ekAMta prarUpaNa paNa na karavuM joIe. A rIte sAdhu mATe vasativAsa ane vana vihAra baMnene Agama siddha mAnavA joIe ane "vasati vAsa" samayanA parivartanathI thayelI vikRti che, evuM mAnI levuM joIe nahIM ane tevI khoTI prarUpaNA paNa karavI joIe nahIM. kAraNa ke te ekAMta daSTivALuM kathana che. zraddhALue to ekAMgI vicAronA pravAhothI dUra rahI potAnA jJAna darzana cAritrane surakSita rAkhI samyam zraddhAthI samyak ArAdhanA karatAM rahevuM joIe. bhagavAna mahAvIra dvArA prayukta zavyA:- (1) dharmazALAomAM (2) parabomAM (3) dukAnomAM (4) sonI ke luhAra-suthAranA kArakhAnAomAM (5) jhuMpaDImAM (6) musApharakhAnAmAM (7) ArAmagRhomAM (8) grAmomAM (9) zaheromAM (10) smazAnamAM (11) zUnyagRhamAM (1ra) vRkSanI nIce. ukta sthAnomAM tIrthakara bhagavAna mahAvIra svAmIe chaghastha avasthAmAM vicaraNa karyuM hatuM tathA nivAsa karyo hato.- AcArAMga sUtra. adhyayana-9 sAdhu sAdhvIone kalpanIya zayyAo - (1) pathikazALA (dharmazALA) (2) vizrAmagRha (3) gRhasthanuM ghara (4) maTha-Azrama. (1) luhAra zALA (2) dharmazALA (3) sabhAsthaLa (4) paraba (5) devAlaya (6) dukAna (7) godAma (8) yAnagRha (9) cUnAnuM kArakhAnuM (10) yAnazALA (11) ghAsa athavA cAmaDAnuM kArakhAnuM (12) kolasAnuM kArakhAnuM (13) suthAra zALA (14) smazAnagRha (15) parvatagRha (16) guphA (17) zAMtikarma gRha (18) pattharanA kArakhAnAo vagere nidoSa bhavano tathA gRhomAM sAdhu-sAdhvIone utaravuM kalpa che. - AcArAMga sUtra. zrutaskaMdha-2, adhyayana-ra. sAdhvI mATe ayogya tathA sAdhu mATe yogya zayyAo :- (1) dukAna yukta gharamAM (2) galInA prAraMbhanuM(nAkA paranuM) makAna (3) traNa raste paDatuM makAna (4) cAra raste paDatuM makAna (5) sIMghADAnA AkArano mArga hoya tyAM maLatuM makAna (9) aneka mArga bhegAM thatAM hoya te sthAna paranuM makAna (7) dukAnamAM (utaravA joga khAlI jagyA hoya to) sAdhuo utarI zake paNa sAdhvIoe te sthAne utaravuM nahIM.- bRhatkalpa sUtra, uddezaka-1, sUtra-1ra. A pramANe Agama vidhAnomAM spaSTa che, ke nagnapaNe vicaranArA tIrthakara prabhu tathA sAdhu sAdhvIo gAma, nagaromAM ke vana-upavanamAM game tyAM yogya sthaLe nivAsa karI zake che. sAdhvIo mATe brahmacaryanI rakSA kAje aneka asarakSita sthAnono niSedha che. paraMtu kyAM ya vasati-vAsamAM rahevAno niSedha AgamothI Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa8 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta siddha thato nathI. 'upAzraya" zabdano prayoga spaSTa che ane kyAMka pauSadhazALAno ullekha paNa thayo che. - uparokta bAbatone laI kyAreka koI vidvAnoe Agama adhyayana karIne pachI potAnA ciMtana pramANe bhinnabhinna kalpanAo dvArA graMtho kezilAlekhomAMthI vicAraNAo phelAvI hoya ane e paraMparA banI gaI hoya tevuM cokkasa banyuM hovuM joIe. e ekAMta daSTino durAgraha gaNAya ane jinazAsananI kusevA gaNAya. AjanA vidvAnoe A badhI bAbato para dhyAna daI, phakta Agama sApekSa vAtone prastuta karavAno prayatna karavo e ja viveka dharma che. nodha:- A Agama navanIta puSpamAM paNa keTalAMka navA ciMtano prastuta karavAmAM AvyA che je pracalita paraMparAo tathA dhAraNAothI taddana judAM ja che, paraMtu tenA mATe Agama sApekSa ciMtana tathA bhramaNAonuM puruM dhyAna rakhAyuM che, tema chatAM koI vidvAna vAcakanA dhyAnamAM koI Agama nirapekSa vAta jaNAya to te potAnI vAta niHsaMkoca saMparka sUtranA saranAmA para lakhI jaNAve ane jinazAsananI sAcI sevA karyAno AnaMda meLave. che Agama racanAmAM vAraMvAra parivartanaH anuzIlana chaE gaNadhara bhagavaMto tathA 14 pUrvadhArI vagere jinazAsanamAM je paNa AcAra zAstranI racanA kare tyAre teo paripUrNa zAsanakALanA sAdhuonuM dhyAna rAkhIne javidhiniSedhanA niyamo race che. temanA niyamo saMbaMdhI vidhAno vize evI kalpanA karavI anucita che ke- "teo potAnA zAsanakALanA AcAra zAstro vize kAyadAo, niyamo ghaDe je ra00 ke 400 varSa pachI cAle nahIM, tethI pharI temAM pheraphAra thAya. tyArapachI vaLI bIjA ra00 ke 300 varSa samayagALo jatAM te niyamo, zAstromAM pharI bIjA koI dvArA badalAya." - AvI kalpanA karavAmAM pUrvadharo tathA zAstra racanAkAronI ayogyatA ghoSita karavA jevuM thAya! evI koI lekhita paraMparA prApta prato paNa nathI ke jethI sAbita thAya ke 14 pUrva athavA gaNadharo dvArA racAyela AcAra zAstronA kAyadAo AgaLa jatAM bIjA kALamAM cAlI zake tema nahotA jethI Arya rakSite athavA anya koIe te niyamo punaH ghaDyAM hoya. zrutakevaLInI racanAmAM AvA dUSaNanI kalpanA karavI te jarA paNa yogya nathI. eka vAtanuM haMmezA dhyAna rAkhavuM joIe ke itihAsa, kalpanA ke graMthone mULa Agamo karatAM vadhAre mahatva ApavuM joIe nahIM. AcAra zAstromAM je vidhAno che, temAM thoDo paNa pheraphAra karyA vinA aneka sAdhako, vastra, pAtra ke upakaraNo rAkhanArA hoI zake che ane savizeSa sAdhanA karanArA athavA parvato Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka: aitihAsika nibaMdha pariziSTa 1pa9 para janArA, vizeSa tyAga, tapa, abhigraha, paDimA, jinakalpa vagere sAdhanAo karanArA paNa eja AcAra zAstronA AdhAre rahetA hoya che. AgamomAM vAraMvAra parivartananI AvazyakatA mAnI levAthI zAstronuM mahatva keTaluM rahe? kema ke Aja rIte AcAra zAstranA kAyadAo badalavAno adhikAra dara 200-400 varSa pachI koI AcAryanA hAthamAM hoya to AkhI avyavasthAno doSa lAgI jAya. ekavIsa hajAra varSa sudhImAM to keTalAya niyama badalAI jAya! kharekhara to AvuM kazuM vicAravuM yogya ja na gaNAya. AgamomAM je kAMI, jeTalA paNa vidhi-niSedha jaNAvyAM che, te jinazAsananI dIrgha daSTithI paripUrNa che. vyaktigata rIte ke amuka saMgha dvArA athavA apavAda rUpI kyAreya kAMI karavAnuM Ave, to te apavAda paristhiti tathA ruci ke vAtAvaraNa para nirbhara kare che. jeno saMketa paNa Agamo tathA tenI vyAkhyAomAMthI svataH prApta thAya che. AcAra zAstromAM kyAMka utkRSTamAM utkRSTa kartavyonI zikSA ApI che to kyAMka madhyama AcAra vidhAna paNa che ane kyAMka apavAda paristhitimAM chUTachATa paNa che ane tema chatAMya koInAthI anya viparIta AcaraNa thaI jAya to te mATe prAyazcitta varNana paNa AgamamAM ApelAM che. Agama bhagavatImAM kahelAM koI niyaMThA mULaguNa paDilevI paNa che, to koI uttaraguNa paDilevI paNa che ane koI pUrNa zuddha paNa che. temAMnA keTalAka ArAdhanAmaya to keTalAka virAdhanAmaya tema aneka paristhitionuM varNana paNa che. A vividha sadoSa nirdoSa niyaMThAvALAone paNa sAdhutvamAM gaNAvyA che. ekavIsa hajAra varSa sudhImAM, koInA mATe AcAra zAstramAM pheraphAra karavo paDe tevuM kazuM che ja nahIM. jo koI evuM vicAre ke A Agamo na cAlI zakavAnA kAraNe pAchaLathI vyavasthita karavAmAM AvyA che ke sudhAravAmAM AvyA che, to te kalpanAkAre ema paNa vicAravuM rahyuM ke mArI kalpanA anusAra eka pUrvadhara dvArA vyavasthita karAyela zAstra 20,000 varSa cAle tevA che to 14 pUrvI tathA gaNadharonI racanAnA vidhAno 100, 200 ke 500, 800 varSamAM vAraMvAra badalavA paDe te keTaluM ucita che? arthAt A eka khoTI tathA anucita kalpanA che. AvI kalpanA karavAmAM kaMI lAbha nathI. vaLI Ama karavAthI pUrvadharonI yogyatA ane AgamanI mahattAne kalaMkita karavA jevuM thAya. mATe vivekIjanoe Agama bAbata AvI arthahIna kalpanA karavI joIe nahIM. pachI tevI kalpanA itihAsa ke graMtha game temAM hoya, te aghaTita ane anucita ja che; teTaluM samajI levuM joIe. chavasthonI smaraNa zaktinI kamIne kAraNe zAstromAM vikRta banela Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jainAgamanavanIta pUrvApara saMbaMdhone joDIne ke kAMI paNa avyavasthita hoya tene vyavasthita karavAne, saMkSipta karavAne spaSTa karavAne ane AgaLanI smaraNazaktino vicAra karIne ke pahelAnI smRti doSanA kAraNe samajavAmAM thayela bhUlanuM saMzodhana karavAne mATe je je prayatna thayelAM hoya tene yogya kahI zakAya. kema ke AvuM karavAthI racanAkAra pUrvadharo ke gaNadharo para koI AMca AvatI nathI. TUMkamAM AcArAMga, sUyagaDAMga, 4 cheda, dazavaikAlika tathA bIjA paNa keTalAka AgamomAM jyAM AcAra vidhAna che, temAM kSetra-kALanA kAraNe pheraphAra karavAmAM AvyA che, tevuM mAnavuM, samajavuM eka asatya kalpanA che. A AcAra AgamomAM AvatA vidhAno, niSedho ane apavAdonA badhA niyamone samajIne teno pUrvApara samanvaya sAdhIne, tathA sAcI vidhino nirNaya karIne yathA saMbhava utsarga mArga para paNa cAlI zakAya tathA kyAreka prAyazcitta mArga para cAlI zakAya ane pharI pAchA utsarga mArga para AvI zakAya. A badhuM vyaktigata nirNaya tathA paristhiti para vadhAre nirbhara kare che, paraMtu Agama vidhAnane ayogya mAnI athavA aparyApta gaNI temAM pheraphAra karavAnI jarUrata kyAreya paDatI nathI. balka eja Agama varNano tathA tenI vyAkhyAomAMthI badhI paristhitiono hala nIkaLI zake che, je bahuzrutagamya che. ATaluM spaSTa thaI gayA pachI paNa koI badhA mATe athavA haMmezAM mATe mULapAThamAM ke bIjA koI graMtha banAvIne kAyadAomAM dharamULathI pheraphAra kare ke badalI nAkhe to te tenuM vyaktigata dUSaNa kahevAya tathA Agama viparIta prarUpaNa vartana gaNAya. je viSaya aMge AgamanA mULapAThamAM koI spaSTa vidhi niSedha nathI tathA prAyazcitta paNa kahyuM nathI, te viSayano saMpUrNa vidhi-niSedha, prAyazcitta vagereno nirNaya bahuzrutanA nirNaya para nirbhara kare che. paraMtu teone paNa potAnA nirNayane Agama pAThamAM joDI devAno adhikAra nathI. temaja te nirNayane bIjA bahuzruto para ke samudAya para lAdI devAno adhikAra paNa nathI. camAM, pustaka vagere jJAna saMbaMdhI upakaraNo mATe AgamamAM kyAMya paNa vidhiniSedha nathI temaja prAyazcitta paNa nathI. te badhA mATe bahuzrutonI AjJAnusAra pAlana karI zakAya che. caudapUrvI bhadrabAhu svAmIe badhA sAdhu-sAdhvIo mATe nizItha sUtranA adhyayana adhyApananI dhruva Avazyaka AjJA ApI che tathA je sAdhu sAdhvI tene bhUlI jAya to tenI kaThora sAraNA ane daMDa vidhAna paNa karela che. AvI sUtrokta AjJAne 400 varSa pachI koIne anucita lAge tethI te tenAthI viparIta maukhika kAyado ghaDIne lAgu kare, evI kalpanA karavI ja vyartha che, kema ke AvI kalpanAnuM Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : aitihAsika nibaMdha pariziSTa arka : anubhava tAtparya e thAya ke cauda pUrvI bhadrabAhusvAmIne AcAra-cheda sUtronA vidhAna karatI vakhate eTaluM paNa jJAta nahotuM ke AgaLa jatAM 400 varSa pachI A vidhAno cAlaze nahIM ! jyAre AryarakSite karelAM vidhAno 1500 varSa sudhI cAlyAM kare !! AvuM ciMtana koI paNa buddhimAna svIkAre nahIM. 161 tethI e khoTI kalpanA che ke AryarakSitane AcAra zAstranA vidhAnomAM parivartana karavAnI jarUra paDI. vAstavamAM madhyakALamAM A prakAranA vAtAvaraNano pravAha khUba cAlato hato. yathA- caudapUrvI bhadrabAhu svAmI dvArA jyAre asaMvatsarImAM saMvatsarI karavAnA guru comAsI prAyazcittano zAstramAM ullekha karavAmAM Avela che, tema chatAM paristhiti vaza saMvatsarIne AgaLa-pAchaLa ujavIne tenuM prAyazcitta levAnA badale e ja apavAdane niyama banAvI tevo pATha sUtramAM ghUsADI tenI paraMparA paNa calAvI nAkhI. AvI keTalIya paraMparAo madhyakALathI zarU thaIne A ja sudhI cAlI Avela che. paraMtu A niyamono pravAha Agama pramANita nathI. AgamanA niyamo ja sarvoparI che. tenA AdhAre satya zodhI te mujaba vicArI, khoTI mAnyatA ke paraMparAothI mukti meLavI levI joIe. 14pUrvI gaNadhara vagerenI je spaSTa AjJA che, tenAthI viparIta koIpaNa vAta viSe pAchaLanA ochA jJAnI paNa imAnadAra AcArya AjJA karavAnuM vicAre nahIM, teTaluM nizcita che. jo koIe apavAda rUpI saMjogomAM viparIta AjJA karI hoya to te AjJAnuM mahatva apavAda jeTaluM ja gaNAya. te AcaraNanI paraMparA na calAvAya. tema chatAM koI nAmadhArI AcArya vagere Agama viparIta AjJA maukhika ke lekhita rUpe zarU kare ane tenI ja paraMparA zarU thaI jAya to tenuM mahattva Agama vidhAnanI sAme zUnya ja gaNAya. nahIMtara pachInA ochA jJAnI loko kaMIpaNa zAstra viparIta vidhAno karyA kare ! AjanA yugamAM ghaNA AcAryo potAnA adhikAra, jItAcAranA nAme bhogave che ane apavAdarUpa paristhitinA AcaraNone paraMparAnA nAme calAve che je niAtha pAvayaLa puro vArDa viharanI pratijJAthI cyuta thavA jevuM che. apavAdane apavAda sudhI sImita rAkhavAnI sattA badhA gItArthone che ja. paNa teno artha e nathI, ke koIpaNa AgevAna zAstra viparIta vidhi mArga zarU karIne te calAvI de; tevo adhikAra to koIne ya hoto nathI. ya zAstramAM nirdeza karela che ke ratnAdhikano vinaya karavo, paraMtu saMyamanuM satata pUrI rIte dhyAna rAkhavuM; jethI temAM koIpaNa prakAranI AMca na Ave. sUtromAM tyAM sudhI nirdeza karelo che, ke guru prAyazcitta Ape ane te AgamAnusAra na hoya to te svIkAre nahIM, spaSTa nA kahI de. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jenAgama navanIta guru saMlekhanA-saMthArAnI avasthAmAM kahe ke amuka munine AcArya pada Apajo, paraMtu te yogya hoya to ApavuM, ayogya hoya to tenI jagyAe bIjI lAyaka vyaktine te pada soMpavuM evuM spaSTa vidhAna che. TUMkamAM 10 pUrvathI ochA jJAnavALA athavA AjanA AcAryo ke vaccenA devaddhikALanA jJAnIo vagere koInI paNa AjJA AgamathI viparIta hoya to te Ivarika ja hoI zake. tene haMmezAM mATe prathA samajIne cAlavAthI te mahA anarthakArI kartavya thaI jAya che. dasa pUrvI ke tethI vadhAre jJAnavALA AgamavihArI hoya che, temane mATe vyaktigata AcaraNamAM zAstranA niyamo bAdhaka nathI hotA paraMtu 10 pUrvathI ochA jJAnavALAe Agama zAstrone majabUta pramANa mAnIne cAlavuM joIe, e ja Agama paddhati che. Ama na thAya to manaphAve tema bahumatavALAo kaMIpaNa calAvI de, niyamarUpe !! ataH zrutakevaLIonI racanAmAM adhUrapanI kalpanA karavI anucita che ane te punaH vicAraNIya che. chedasUtro pUrvamAMthI uddhata karelA che, eTale tene gaNadhara racitaja mAnavA joIe. uddharaNa kartA koI paNa hoya, pUrvonI maulika racanA to gaNadharonI ja che. samayanI AcAra zithilatAne kAraNe AryarakSite ke skaMdilAcArye potAnA vakhatamAM, AgamomAM parivartana karavAnI koziza karI hatI, tevI kalpanA karavI yogya nathI. upalabdha vyavahAra sUtra, bahatkalpa sUtra ke nizIthasatrane samaya prabhAvI racanA mAnavAne badale, gaNadharonI racanA mAnavAmAM koI virodha nathI. zruta kevalI dvArA AcAra zAstranI racanA pUrA zAsanakALane lakSyamAM rAkhIne ja karavAmAM AvI hoya che. temanA saMbaMdhamAM anya kalpanA karavI, te pramANika puruSonI AzAtanAnuM kRtya thAya che, je sarvathA anucita che, akSamya doSa che. mATe AvA kAlpanika vidhAno, zaMkAothI sAvadha rahIne, zuddha zraddhA, jJAna ane vivekanI sAthe jJAna, darzana, cAritranI ArAdhanA karavI joIe. Cche akSayatRtIyAH bhagavAna mahaSabhadevanuM pAraNuM ) (1) triSaSTizalAkA cAritra adhikAra 1, 3ane gAthA 301-30ramAM akSaya tRtIyAnuM pAraNuM kahyuM che, arthAt ekavarSa, eka mAsa, ATha divasa pachI bhagavAnanuM pAraNuM thayuM tema kahyuM che. (2) ekkavariseNa usaho, ucchurasaM kuNai pAraNaM, go-khIre NiparuNNaM-aNNe vivAmi vivasami-tietoya paUMti gAthA-678 artha- prathama tIrthakara zrI RSabhadeva prabhue eka varSe izurasathI pAraNuM karyuM, bIjA tIrthakaroe dIkSAnA bIjA ja divase kSIrathI pAraNuM karyuM. A rIte Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika nibaMdha pariziSTa tijoyavaLatti mAM adhikAra 4 gAthA 678mAM bhagavAna RSabhadevanuM prathama pAraNuM dIkSAnA eka varSe thayuM, tema ullekha che. 163 (3) jinasena racita digaMbara graMtha harivaMza purANamAM darzAvela che ke chamAsanA anazana pachI tIrthaMkara prabhu RSabhadeva AhAra mATe nIkaLyA ane vidhi pUrvaka AhAra na maLavAthI lagAtAra cha mahinA sudhI teo vihAra(bhikSArthe) karatA rahyA. pachI rAjA zreyAMse pUrva janmanA smaraNanA AdhAre teone pAraNuM karAvavA ikSurasa vahorAvyo.-- sarga9, zloka 183-190/142/156. mahApurANa- 100/20/ 454. (4) navamI zatAbdI sudhInA digaMbara graMthomAM pAraNA tithino ullekha ja nathI. (5) dasamI zatAbdInA puSpadaMta(apabhraMza) kavie potAnA mahApurANamAM kahyuM che ke- bhagavAnanA upavAsane eka varSa thaI gayA pachI zreyAMse akSaya AhAra vahorAvyo, tene kAraNe te divasa 'akSayatRtIyAnA' nAmathI prasiddha thaI gayo. tyAM vaizAkha suda trIjano ullekha nathI. (6) zvetAMbara paraMparAnA prAcIna graMthomAM paNa A pAraNA tithino koI ullekha nathI. kalpasUtra tathA jaMbUddIpa prajJaptimAM tIrthaMkara vizenA vistRta varNano che paNa pAraNA tithino ullekha tyAM paNa nathI ane samavAyAMga sUtra ane vasudeva hiMDImAM saMvatsaranA upavAsa pachI pAraNAno ullekha che paraMtu pAraNAnI tithino ullekha nathI. triSaSTi gurvAlimAM spaSTa ullekha prApta che ke vaizAkha suda trIjanA pAraNuM thayuM. AthI spaSTa thAya che ke 12mI zatAbdinA pUrve (zvetAMbara graMthomAM) RSabhadevanI pAraNA tithi temanI dIkSA tithinA pachI eka varSa pachInI nizcitta paNe hatI. eTale prAcIna graMthakAroe dIkSAthI eka saMvatsaranA upavAsano ullekha karyo che. jo pazcAtvartI graMthakAro dvArA ullekhita akSaya tRtIyA vaizAkha suda trIjano svIkAra karI laIe to eka varSa, eka mAsa ATha divasanuM tapa thAya che, je ttinoyavaLatti vagere graMthothI pramANita nathI thatuM. sAra H- akSaya tRtIyA lokamAM zubha tithinA rUpamAM vadhAre vikhyAta che, tenI sAthe kyAreka ekAMtara tapasyAnuM pAraNuM joDI devAmAM Avela che, jenuM kALAMtare mahatva sthApita karavA mATe jema tema karIne bhagavAna RSabhadevanA eka varSanA tapa sAthe ane ikSurasa sAthe tene joDI devAmAM Avela che. mahatva sthApita karavA mATe AvI joDavAnI paddhatio madhyakALamAM ghaNI cAlatI hatI. jenA aneka udAharaNo che- jema ke, kalpasUtranA vyAkhyAnamAM vAMcanane kAlakAcArya sAthe joDI devAyuM, cUlikAone sthUlibhadranI bahena sAthe joDI devAmAM AvI, nizItha sUtrane AryarakSita sAthe ke bhadrabAhu sAthe joDavAnuM, sAdhvIo mATe chedasUtra vAMcavAnA niSedhane AryarakSita sAthe joDavAnuM, dhruvasena rAjAnA putranA mRtyune kAlakAcArya sAthe joDavAnuM, bhadrabAhu saMhitA ane niryuktione prathama bhadrabAhu sAthe joDavAnuM, Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta dazavaikAlikane "manakanI sAthe joDavAnuM uttarAdhyayana sUtrane bhagavAnanI aMtima dezanA sAthe joDavAnuM, kalpasUtranuM bhagavAna dvArA vAMravAra vyAkhyAnamAM vAMcavA saMbaMdhI pATha joDavAnuM, mahAnizItha sUtranI vAtone bhagavAna tathA gautamanA nAme joDavAnuM, cothanI saMvatsarI ujavavAnuM cAlu karI tene siddha karavA lAMbA lAMbA pATha kalpasUtranA prAraMbhamAM joDI devAnuM vagere vagere madhyakALamAM cAlatI pravRttionA aneka udAharaNa zAstromAM najare caDe che. mahAtmA lokAzAhanuM jIvana janma sthaLa arahaTavADA, jillo-sirohI mAtApitA gaMgAbAI, zeTha hemAbhAI janma-divasa saMvata 1482, kArataka suda pUnama lagna saMvata 1497 mahA mahino, uMmara 15 varSa parivAra patnI-sudarzanA, putra-pUnamacaMda dhaMdho zAhukArI vyAja tyArapachI amadAvAdanA bAdazAha mahamadazAhanA pATaNamAM khajAnacI. tyArapachI bAdazAhanA khajAnacI, amadAvAdamAM saMvata 1501mAM. guNa buddhimAna, ImAnadAra, dhArmika vRtti, suMdara akSaro vALA. vairAgyanimitta : saMvata 1507mAM "jamAla khAM" e pitA mahamada zAhane jhera ApI mArI naMkhAvyA ane potAnuM nAma kutubudina badalIne khuda rAjA banI beTho. dIkSA saMvata 1509 mAM zrAvaNa suda agiyArasa zukravAranA prathama pahoranuM coghaDiyuM bIjuM, gAma-pATaNa. guru sAnidhya : yati zrI sumati vijayajI. dIkSA nAma lakSmI vijaya (prasiddha nAma lokAzAha ja rahyuM) guru sAnidhya rara varSa (adhyayana, ciMtana, vicaraNa, dharmopadeza) diyoddhAra saMvata 1531 amadAvAda, jhaverIvADa navI dIkSA svayaMmeva aneka sAdhuo sAthe uMmara 49 varSa, vIra nirvANa 2001mAM diyodvAra nimita:- yativarganI zAstra viruddha AcAra praNAlI, zrI-pUjya, rAja sanmAna, chaDI, cAmara, chatrI, pAlakI, myAnA vagere vAhanano prayoga, pagalAM karavA, navAMgI pUjA karAvavI, paisA levA, jyotiSa, vaidaka cikitsA vagerethI Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 15 rAjAo Adi para prabhAva rAkhavAnuM, rAjasabhAmAM besavAnuM, usUtra prarUpaNA, mUrtipUjA, tenA nimitte AraMbha-samAraMbha, ADaMbaravardhaka saMgha padayAtrA kADhavAnuM, doSayukta gaveSaNA rahita AhAra pANI levAnuM eTale kenimaMtraNapUrvaka AdhAkarmI audezika AhAra pANI levAnuM vagere ghaNAM badhAM kAraNo nimitta banyAM. diyoddhAra kSetra - amadAvAda, pATaNa, gujarAta ane paraMparAthI samagra bhArata. upadeza viSaya :- (1) zramaNa dharma tathA Agama varNana (2) zramaNopAsaka jIvana bAravrata 14 niyama, traNa manoratha, pAMca abhigama, naitika jIvana, dharmanI pratye tathA dharma guruo pratye kartavya (3) zAMti, virati, vicAronI pavitratA, saraLatA, vinaya, zraddhA, AgamajJAna, svAdhyAya, tapa, dhyAna, vairAgya vRddhi, nivRtti, tathA dIkSA bhAvanA vagere. virodhaH-zramaNa zaktio dvArA, rAjasattA dvArA, parIsaha upasargavaDe vAsakSepathI, tadanaMtara saMvegathI arthAt thoDoka AcAra sudhAra karIne yatioe pUrajozathI temano virodha pradarzita karyo tathA chelle bhikSAmAM viSayukta AhAra ApIne upasarga karyo! saphaLatA:- rara bAvIsa varSa sudhI vizALa Agama adhyayanano zubha saMyoga, ciMtana, manana, zramaNo sAthIonuM vicAra milana, utsAha pradarzana, svataMtra vicaraNa, pravacana, carcAvArtA, vicArazIla zrAvaka samAjano saMyoga, aneka pramukha saMghapati zramaNopAsako dvArA zuddha dharma svIkRti, zraddhA grahaNa, TUMka samayamAM ja lagabhaga ATha lAkhanI janasaMkhyAne zuddha jaina dharmathI prabhAvita karI sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA rUpa cAreya tIrthomAM jJAna gaMgA pravAhita karIne navI jyota jalAvI. aMtamAM ArAdhaka paMDita maraNane prApta karyuM temanI pAchaLa teo vizALa caturvidha saMghano parivAra, dharmaprabhAvanA mATe choDI gayAM. jemAM samaye samaye adhikAdhika dharmotthAna pragati thavA lAgI. vikRta ItihAsa - virodhI keTalAka lokoe kapaTa prapaMcathI judA-judA pustakomAM, pAnAomAM, zAstromAM pAchaLathI lokAzAhanA jIvanane aneka prakAre vikRta citrita karyuM. kyAMka temane lahiyA kahyAM, to kyAMka temane Agama cora kahyAM, to kyAMka temaNe gRhastha jIvana ja vyatIta karyuM, tema lakhI nAkhyuM. kyAMka temanA upara evo AkSepa paNa karyo, ke lokAzAhe gRhastha jIvanamAM ja potAnA nAmano saMpradAya calAvavAne mATe lokone dIkSA ApI, to kyAMka ahaMvRttivALA lahiyA batAvyAM, lUMkA ke lUMkA mata calAvavAvALA kAM. AvA tuccha buddhiyukta khoTA AkSepo karIne lokAzAhanA jIvanane vikRtarUpa ApavA A varSe potAnI pUrI zakti kAme lagADI ane jozathI virodha zarU karyo. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta | sAra:- mUrtipUjakonA mAnItA kalpasUtramAM ja jaNAvyuM che ke nirvANanA samaye bhagavAna mahAvIranA janma nakSatra para bhasmagRhano saMyoga hato, jethI jinazAsana atyaMta avanati para cAlaze. te bhasmagrahanI 2000 varSanI sthitino saMyoga dUra thayA pachI jinadharma uditodita thaze, arthAt tenuM zuddha dharmanA rUpamAM punarutthAna thaze. AvA nirdiSTa samayamAM ja lokazAhe kriyoddhAra karyo hato. mUrtipUjakonA mAnya mahAnizItha sUtramAM lakhyuM che ke he bhagavAna! kusAdhu ane zithilAcArI kyAre thaze? to pharamAvyuM che he gautama! AjathI 150 varSa pUrAM thayA bAda zithilAcArI sAdhu thaze. A bane sUtronAM prakaraNamAM darzAvela saMdarbhamAM lokazAhano kriyoddhAra saMyogavIra nirvANa 1250 mAM nahi, paraMtu 2001mAM thayo. hajAro varSathI cAlatI kutsita AcAra tathA utsutra prarUpaNAnI sAme tathA rAjya sattAnA pakSabaLanI sAme navI krAMti lAvanAra tathA bhasmagRhanA prabhAvanI samAptinuM zreya pAmanAra to koI asAdhAraNa puruSa ja hoI zake. tene lahiyA(TUMDhIyA) kahI devA, ke gRhastha AzramamAM beThAM beThAM sAdhuo para hukama calAvanArA kahevA, ke darzAvavA, te mAtra kubuddhi karAmata tathA khoTAM mULiyA ropanArAno ja camatkAra hoI zake. vAstavamAM AvuM vikRta tuccha jIvana, patita dharmano punarutthAna karIne dharmodyota karavAvALI eka krAMtikArI vyaktinuM na hoI zake, eTale nibaMdhagata ukta paricaya buddhigamya tathA zAstrokta paNa che. A paricaya saMvata 136 pATaNa nagaramAM vasaMta paMcamIe lakhavAmAM Avyo hato je eka hastaprata pustakanI pAchaLanA be pRSTomAM maLyo, je saMvata 1991mAM amadAvAdathI prakAzita thayo. zrI jaina dharmano prAcIna saMkSipta ItihAsa ane prabhu vira paTTAvalI nAmaka pustaka pRSTa 11mAM. gujarAtI bhASAmAM te pustaka che, tenA AdhArathI paricayAtmaka rUpathI saMpAdana karIne ahIM prastuta karela che. zikSA preraNA :- Aje sthAnakavAsI zramaNa samudAya zuddha unnata dharmI hovA chatAM, pharI zithilAcAra tathA mUrtipUjakatAnA keTalAya rUpAMtara svIkArato jAya che. teNe potAnA yugapuruSa jinazAsananI zAna vadhAranArA seMkaDo varSa pUrvenI vikRtionI sAme baMDa pokAranArA, mahApuruSa lokAzAhanA jIvana kartavyono jJAnapUrvaka abhyAsa karI, AtmAmAM navI jAgRti, navuM joza utpanna karI, vikRtiothI surakSita banavuM joIe. arthAt navAM navAM zithilAcAro para niyaMtraNa rAkhavuM joIe. jene mATe kriyAniSTa tathA kartavyaniSTa AcArya upAdhyAya pravartaka vagere padavIdhara ja niyukta karavA joIe. sAdhu sAdhvI samudAyamAM Agama adhyayana adhyApananI suvyavasthAne gatimAna karavI joIe. sUtra adhyayana, vicakSaNatA, Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 1 che. AcAraniSThA vagere anya pUrNa yogyatAo prApta karyA vinA koIne paNa pramukha banIne vicaraNa karavAnI AjJA devI joIe nahIM tathA bIjI paNa koI prakAranI agratAnI(mukhI thavAnI) javAbadArI tene soMpavI joIe nahIM. A rIte jJAna tathA suvyavasthAthI tathA zuddhAcaraNathI jina zAsananI sAcI surakSA karI zakAya. AzA ja nahIM paNa pUrNa vizvAsa che ke mahAtmA lokAzAhanA A asalI jIvana paricayano khabhe-khabhA meLavIne pracAra prasAra karavAmAM Avaze. saMkSepamAM- (1) 15 varSanI uMmare lagna. (2) 27 varSanI uMmare dIkSA. (3) 49 varSanI uMmare punaH dIkSA ane kriyodvAra. paNa AcArAMga nizItha dhAraNa karanAra che AcAraprakalpa dhAriNAM catvAro bhaMgA stadyA- sUtra dharo na artha dharaH, artha dharo na sUtra dharaH, sUtra dharopyartha dharo'pi, nA sUtra dharo nApyartha dharaH / atra caturtha bhaMgo zUnyaH / AdyAnAM trayANAM bhaMgAnAM tRtIyo bhaMgavartI sa upAdhyAya uddizyate / yataH saH ubhayadhArI tayA gacchasya samyag parivardhako bhavati / (A mukhya vidhAna thayuM) tamAre tiya aMja varlepa, tathApi artha dhAritayA samyak parivardhakatvAt / natu AdyavartI / tathAca Aha-sUtradhara varjitAnAM AcAra prakalpikAnAM gacchaM; gacchasya parivardhanA trike, tRtIya bhaMge ca / tataste eva upAdhyAyA sthApyA na prathama bhaMga vrtinH| evaM dazA kalpa vyavahAra dharAdi padAnAM api vyAkhyA kartavyAH / yadyapi pUrvamAcAryAdayazcaturdaza pUrvadharAdayaH AsIran tathApi idAnI AcAryA (upAdhyAyAdayazca) yugAnurupA dazA kalpa vyavahAra dharAdayastapo niyama svAdhyAyAdiSu udhuktA, dravya kSetra kAla bhAvocita yatanA parAyaNA, bhavaMti jJAtavyA: - vyavahAra sUtra uddezaka-rU, sUtra-mArga TaukA / saMkSipta artha:- ochAmAM ochuM AcAra prakalpa zAstra dhAraNa karanArA bahuzruta ja saMghADAnI AgevAnI dhAraNa karI vicaraNa karI zake che, upAdhyAya pada grahaNa karI zake che ane be aMga sUtra tathA 4 cheda sUtrane dhAraNa karanArA ja AcArya pada grahaNa karI zake che. (1) atre dhAraNa karavAne, sUtra ane arthathI bhaMga banAvIne sUcavyuM che, ke sUtra ane artha baMnene je dhAraNa kare che, teja vAstavika yogya gaNAya. teja uparokta padone grahaNa karI zake che, e ja rAjamArga che. apavAdathI arthAt koI paNa sUtra tathA artha ubhayane dhAraNa karanArA na maLe to phakta artha dhAraNa karavAvALAne (anya yogyAbhAvathI) yogya mAnI tene ukta pratiSThAnA kAryo hAtha dharavA maMjUrI ApI zakAya che. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta : yadipa pahelAMnA vakhatamAM pUrvadhara jJAnI ja AcAryo thatAM hatAM paraMtu Aje yugAnnurUpa uparokta adhyayana karanAra tathA saMyama tapamAM udyata ane dravya kSetra kALa bhAvocita viveka rAkhanAra kuzaLane te AcArya vagere pada para pratiSThita karavAmAM Ave che. dravya pUjA-bhAva pUjA chajjIva kAya saMjamesu, davva thaeso virujjai kasiNo / to siLa saMgama vi puiE na rUti // Ava.-2, ni.-193|| artha : :- dravya stava karavAthI pRthvIkAya Adi cha kAyanI hiMsA tyAga rUpa saMpUrNa saMyamanuM samyag pAlana na thaI zake. (puSpAvinA jIvana saMghaTTanAvinA na saMyama anupapadyate) eTale saMpUrNa saMyama pradhAna vidvAna muni 'puSpAdidravyastava'nI cAhanA paNa karatA nathI. tarka kahevAya che ke dravyastava karavAmAM je dhanano tyAga thAya che, tyAre zubha adhyavasAya thAya che. uttara H- tapi vivita, vyabhiSArAt- eto koIkamAM hoya, adhikamAM na hoya. Ama jovA jaIe to moTebhAge loko yazakirtI mATe ja tevuM karatA hoya che. (athavA dekhAdekhI rUDhivaza kare che). zubha adhyavasAya thaI jAya to te bhAva stava che. kema ke zubha adhyavasAyamAM dravya stava apradhAna kAraNa che. pradhAna kAraNa bhAva stava ja che. AraMbha samAraMbha to karma phaLadevAnI pradhAnatAvALA che. mAva stava eva ca sati tattvataH tIrthasya unnati karaNaM / bhAva stava eva tasya samyag amarAdibhirapi pUjyatvAt / tameva ca dRSTavA kriyamANaM anye'pi suttarAM pratibuddhayaMte ziSTAH, iti svaparAnugraho api ihaiva (bhAvastavaeva ) iti gatArtha: / AnI pUrva gAthA 192mAM kahyuM che ke dravya stava aneka apekSAothI guNakArI paNa che; evuM kahevuM samajaNa vagaranuM kathana che. (anipuNa matti vattanamila) tIrthaMkara to cha kAyanA hitakara vacana ja kahe che. cha kAyanI rakSA' eja pradhAna mokSa sAdhana che, tevuM tIrthaMkara prabhu pharamAve che. gAthA- vyathao mAvatho, vaLvatho bahuguNati buddhi siyA / aNiuNamaI vayaNamiNaM, chajjIva hiye jiNA beMti // 192 // pRthvI kAyAdino hitaM pradhAnaM mokSa sAdhanamiti jinA tIrthaMkarA dhruvate / vittano parityAga, zubhAdhyavasAya, tIrthanI unnati joIne anya paNa bodha pAme te rIte svaparano anugraha karanAra che- dravya stava. tenI asAratA batADavA mATe-- asAratA sthApanAya Aphre-aniDaLa ma vayamiLa phatyAdi / yaH prakRtyaiva asuMdaraH sa kathaM zrAvakANAmapi yuktaH // tasmAt sati bodhi lAbhe tapa saMyamAnuSThAna pareNa bhavitavyaM / na yata kiMcita caityAdi AlaMbanaM Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 169 cetasi AdhAya pramAdAdinA bhavitavyaM / tapaH saMyamodyamavataH caityAdi kRtyeSu avirAdhakatvAt / tathA cAha-ceiya kula gaNasaMghe AyariyANa ca pavayaNa sue ca savvasu vi teja , tavasaMgamumatef ll1101 A badhA prati bhakti vagere kRtya karanAra te ja hoya je tapa saMyamamAM udyamavAna che, teNe A badhA pratye potAnI bhaktino vinaya karyo tema samajavuM. yaH tapa saMyaneSu 3mavAnuM vartata tena teSa sarveSa sthAney (vinaya bhakti) tuM ! bhAvArtha - (uparokta sarva pramANa carcAno bhAvArthI cha kAya jIvonI hiMsArUpa dravya pUjAthI saMyamanuM samyagu pAlana na thaI zake, arthAt samyam saMyamanA jJAtA muni phUla-phaLAdithI pUjA karavAnI icchA paNa na kare. dravyapUjAthI bhAvonI zuddhi thAya tevuM paNa ekAMte yogya jaNAtuM nathI kAraNa ke dravyapUjA vagara paNa bhAvonI zuddhi thaI zake che. bhAvazuddhinuM pradhAna kAraNa che bhAvastuti ane bhAva pUjA; temaja te ja tIrthanI unnatinuM kAraNa che. cha kAyanA jIvonI rakSA karavI e ja mokSanuM prathama sAdhana che. tIrthakara tathA zramaNa chakAyane hitakArI ja kathana kare che. cha kAyanI hiMsA preraka vacana te tyAgI puruSo karatA nathI. dravya pUjA dravyastavanuM mahatvabatAvanArAnA vacana(taka) anipuNa buddhinA vacano che. eTale bodha prApta karIne saMyamatapamAM puruSArtha karavo joIe. mUrtipUjA vagere bahAne saMvara tapamAM ALasa na karavI joIe. saMyama tapamAM je udyamavaMta thAya te ja cetyAdi kRtyano svataH ArAdhaka banI jAya che. arthAt tapa saMyamamAM udyama karela hoya to teNe citya, AcArya, upAdhyAya, gurukuLa, gaNa, saMgha, pravacana, zruta A badhA pratye kartavya pAlana athavA vinaya bhakti karela che, tema samajavuM joIe. A mUrtipUjakonA mAnya niyukti graMthomAM Apela spaSTa ullekhano bhAvArtha che. AthI eTaluM to spaSTa samajAya che, ke mUrtipUjA saMyama dharma tapa guNomAM ALasa ke bahAnuM kADhavAnI utpattinuM nimittaka paNa che. tenAthI adhikagaNuM mahatva saMvara pravRttinuM che. eTale saMvara sAmAyika vagere pravRttione choDIne phakta pUjA karIne dharma karyo evo saMtoSa karanAra vAstavamAM anipuNa buddhi eTale mUDhamati ja che. ' paraThavA saMbaMdhI jJAna: dvidaLa, mAkhaNa zramaNa sUtranA cothA pAThanA pAMcamI samitinA prasaMge vivecanamAM AcArya haribhadra sUrie anyatrathI saMpUrNa parivAvaLiyA niryukti potAnI Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta TIkAmAM uddhRta karI che. jemAM ajIva ane jIva, ekendriyathI paMcendriya sudhInA jIvonA paraThavAnA prasaMga temaja vidhi batAvI che- 10 cAulodagamAIhiM, jalayara mAiNa hoI saccittA / jala thala khaha kAla gayaM, acitte vigiMcaNaM kujjA // ; taMdulAmbunA saha matsyo maMDUkI vA sametau tau cAlya aMbunA saha jale nayeta / jala sthala khageSu kAlagateSu, acitta no manuja pAriSThApanikA syaat| mRtamatsya uMdarakAkAdau / trasa (vikalendriya) jIva UraNikA(laTa) vagerethI saMsakta AhAra pANIne zuddha karavAnI ane khAvA-pIvAnI vidhi tathA paraThavAnI vidhi batAvI che. pANInI jema jIvathI saMsakta chAzanI vidhi kahI che. dahIM, mAkhaNa, A baMne trasa jIva saMsakta hoya, tenI vidhi A pramANe che- pANI kADhIne pANI rahita dahIM tathA mAkhaNane chAzamAM ke pANImAM nAkhI do, jIva haze to dekhAI jaze; tene paraThI devuM, jIva na dekhAya to khAI levuM. saMsakta takrasya aMbuvad vidhi. dadhi navanItayostu ayaM vidhi-pUrva jalaM gAlayitvA piMDI bhUta dadhnaH ekAuMDI takrAdau prakSepyA cetprANA syustadA prekSyaMte tatastyajyate, na syusta dA bhujyate / navanIto'pi ekAuMDI tyAdi kAryaH / takrAbhAve gorasa dhAvane kSepyA tasyAbhAve zItI bhUte uNNApsu tasyApyabhAve taMdulApsu kSiptvA vIkSya zuddhe, bhojyam / azuddhayorvidhinA tyAgaM / dadhni pAtra patite saMsakta bhrAMtau dadhiH pAtratIraM AnIya punaH pazvAt kRtvA dadhi lipta tIre jIvA IkSyAH / ikSuvikAre kakkaMbepyeSa vidhiH / parasamulyamavyeva / arthAt gRhasthanA vAsaNamAM hoya ane zaMkA thAya to paNa A vidhi mujaba parIkSA karI levI. rasaja-rasajai saMsaMkta tu kAMjikAdi ( udaka) sapAtraM tyAjyam / saMsakta pANImAMjIva pariNata thaI jAya to traNa sAdhuoe joIne pachI gALIne pIvuM anujJAta che. pariNata na thayA hoya tene kADhavAnI vidhithI kADhI nAkhe. dhovaNamAM pANInA jIva hoya to pAvana no pUtarevu sattu gALIne thoDA pANImAM te jIvone laI jo dAtA pAchuM na le to apakAyamAM yatanAthI paraThI devuM joIe. pANImAM jIvaMta kIDIo paDI jAya to turaMta gALIne viveka karavo. mAkhI hoya to joIne ja kADhI nAkhavI ane marI jAya to gALIne upayoga karavo Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 101 anyathA- methA 3varatti vini, machiyAdi vanI vaDuM parArthe bhatte pANe vA jai macchiyA marai taM aNesaNijjaM / saMjaya hatthe, uddhirijjai; ne diyA chAje DiM I - Avazyaka haribhadrIya TIkAH pAriThAvaNiyA niyukti. sArArtha:- (1) pANImAM deDakAM ke mAchalAM AvI jAya to tene pANImAM rAkhI, bIjA pANImAM paraThI AvavA (2) pazu pakSInA mRta klevara upAzrayamAM hoya to vivekapUrvaka yathAsthAne paraThavA (3) AhAra pANImAM, dahIM chAzamAM ane mAkhaNa tathA zeraDInA rasamAM trasa jIva saMsakata hoya to tene vivekathI kADhIne khAvuM athavA na nIkaLe to te khAdhA vinA yathAsthAne paraThI AvavuM (4) trasa jIva yukta jaLamAM jo jIva pariNata thaI jAya ane te pANI jIva rahita thaI jAya to traNa sAdhuoe nirIkSaNa karIne pachI gALIne te pANI upayogamAM levuM. (5) pANImAM pANInA jIva hoya to tene thoDA pANImAM kADhIne dAtA pAchuM le to te pANI daI devuM anyathA bIjA jaLamAM yatanAthI paraThI devuM (6) rasaja jIvotpati yukta AhAra hoya to paraThI devuM ane evuM pANI AvI jAya to pAtra sAthe paraThI devuM athavA mATInA vAsaNamAM nAkhI paraThI AvavuM (7) pANImAM kIDI paDI jAya to tarata ja vivekathI kADhI nAkhavI, mAkhI paDe to kADhI nAkhI, pachI upayogamAM laI zakAya. cIkaNo padArtha hoya to mAkhIne kADhI rAkhamAM nAkhI devI (8) kIDI, mAkhI Adi marI jAya to te pANI gALIne upayogamAM laI zakAya (9) gRhasthanA hAthamAM rahela AhAra vahorAvatI vakhate temAM mAkhI paDI jAya ane marI jAya to te AhAra aneSanIya che(agrAhaya che) ane sAdhue vahoryA pachI te AhAranA pAtramAM tyAM ja mAkhI paDe to turaMta kADhI nAkhavI joIe. TippaNa:- (1) atre mAkhaNa saMbaMdhI levA tathA saMzodhana karavA ane khAvA ke paraThavAnuM je varNana che, tenAthI spaSTa thAya che, ke mAkhaNane abhakSya kahevAnI prathA A TIkAnA kartA haribhadrasUrinA samaya sudhI utpanna thaI nahotI pAchaLathI ja koIe pracArita karI che. (2) rasaja jIvotpativALA AhAra ane jIvayukta AhArAdi parAThavAnA A aneka prakaraNomAM "dvidaLa' saMbaMdhI kiMcit paNa kathana nathI. eTale dvidaLa saMbaMdhI ayukta tathA anAvazyaka kalpanA paNa pAchaLathI koInI svaccheda matithI utpanna thaI haze. rara abhakSyonI kalpanA paNa pAchaLathI zarU thaI haze. (3) jaLanA jIvone paraThavAnI vidhithI eTaluM spaSTa thAya che ke tene game tyAM paNa pANImAM ja paraThavA joIe. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta : niryukittakAra bhadrabAhu sparzita dazAzrutaskaMdhanuM 666 mAhabhuM adhyayana 1. kappaI NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA vAsAvAsANaM sabIsarAie mAse vIikaMte pajjosavaNaM pajjosavittae / 2. vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappaI NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA savvao samaMtA sakosaM joyaNaM uggahaM ogiNhittANaM ciTThittae ahAlaMdamavi uggahe / 3. vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA pajjosavaNAe ittariyaM pi AhAraM AhArittae / 4. vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai NiggaMthaNa vA NiggaMthINa vA aNNayariM vigaI AhArittae / 5. vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai NiggaMthANa vA NiggaMthI vA saMthAragAI girihattara dhArittae vA / 6. vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA tiNNi mattagAI giNhattae vA dhArittae vA / 7. vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai NiggaMthANa vA jiggaMthINa vA paraM pajjosavaNAo golomamettAiM pi kesAI uvAiNAvettae / 8. vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA seha vA sehiM vA pavvAvittae NaNNattha puvvabhAvieNaM saMviggeNaM / 9. vAsAvAsaM pajjosaviyANaM NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA samiisa guttIsu samma uvautte bhavittae / 10. vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA paraM pajjosavaNAo ahigaraNaM vaittae / artha : (1) nigraMtha nigraMthIoe varSAvAsanA eka mahinA upara vIsa divasa vItyA pachI paryuSaNa karavA joIe. (2) varSAvAsamAM rahelAM sAdhu sAdhvIoe gamanAgamana mATe savA yojananuM sImita kSetra rAkhavuM joIe. enAthI bahAra gamanAgamana karavuM joIe nahIM. (3) cAturmAsa karatA sAdhu-sAdhvIoe paryuSaNanA divase saheja paNa AhAra na levo joIe. (4) cAturmAsa kALamA rahelA sAdhu sAdhvIoe koIpaNa vigayanuM sevana na Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 103 karavuM joIe. (5) varSAvAsamAM sAdhu sAdhvIoe saMstAraka(pATa, ghAsa vagere) grahaNa karavuM tathA upayogamAM levuM kalpanIya che, yogya che. (6) cAturmAsamAM sAdhu sAdhvIe traNa mAtraka grahaNa karavA kahyuM che. (a) uccAra mAtraka (ba) prazravaNa mAtraka (ka) khela mAtraka. (7) varSAvAsamAM sthira sAdhu sAdhvIoe paryuSaNanA divase goroma jeTalA vALa rAkhavA kalpatA nathI. (8) cAturmAsamAM rahelA sAdhu sAdhvIe strI puruSa koIne paNa dIkSA devI kalpa nahIM paraMtu cAturmAsanA pahelAMthI je pUrva bhAvita che tene dIkSA daI zake che. (9) cAturmAsamAM saMta-satIjIoe samiti guptimAM vizeSa upayogavaMta rahevuM joIe. (10) cAturmAsamAM rahetA sAdhu sAdhvIoe koIpaNa kalahane paryuSaNanA divase pUrNa samApta karI nAkhavo joIe. tyAra pachI te kalahane rAkhavAnuM ke bolavAnuM kalpa nahIM. tIrthakaronuM varNana, virAvalI, saMvata-mitinA vikalpo, vagere viSayonuM niryuktimAM kathana nathI. niryuktimAM paNa aMtima pAMca gAthA prakSipta thayelI che. AgamanA mULapAThamAM paNa aneka prakSepa karelA che, te pramANa siddha che to niyuktimAM pAMca gAthAno prakSepa koI asaMbhava nathI. A viSayamAM anya vividha pramANa, tarka yukta jANakArI A pustakamAM ja yathAsthAne che. hiM aitihAsika pramukha ghaTanAo ane teno samaya vIra saMvata ghaTanA 4 dasa bola viccheda 214 tRtIya avyaktavAdI nindava 220 caturtha zUnyavAdI nindavA paMcama kriyAvAdI nindava 335 prathama kAlakAcArya dvitIya kAlakAcArya vikrama saMvatanI zarUAta chaThThA nindava rohagupta sAtamA nihara goSThAmAhila vajabAhunA svarga gamananA samaye 10 pUrvanuM jJAna, cothuM sahanana, cothuM saMsthAna viccheda. 228 452 470 544 584 584 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 FO 980 992 1000 1000 1008 1009 1009 krama 1 170 1755 2001 2052 2002 2005 2186 2285 ka kha che 8 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta : sahastramala digaMbaramata (zivabhUti) sUtra lekhana vallabhIpura labdhiono viccheda eka pUrvanuM jJAna rahyuM digaMbaranA vizeSa graMthonI racanA, kuMdakuMdAcArya dvArA pauSadhazALA, upAzrayonuM nirmANa samasta pUrvano viccheda vIrabhadrasvAmI devardrigaNinI pATa para 28 mI pATa, 105 varSanI uMmara, 55 varSa AcArya pada para rahyAM vIra nirvANa 1064 saMvata 594mAM digavata thayA. kharatara gaccha sthApanA tapAgaccha sthApanA lokAzAha dvArA zuddha dharma pravartana vi.saM. 1531. tapagacchanA AnaMdavimalasUri dvArA kriyodvAra AcaliyA gaccha kriyodvAra 2 Arya rakSita 3 | amRtacaMdasUri 4 | abhayadevasUri kharatara gaccha kriyodvAra dharmadAsajInI dIkSA ruganAthajIthI bhIkhaNajIno matabheda(terA paMtha) viziSTa prasiddha prAcIna zramaNa pUrvAcArya agastyasiMha sUri amitagati 6 | udayaprabhasUri umAsvAtivAcaka kAlakAcArya vizeSa mAhitI vikramanI AThamI zatAbdI/dazavaikAlika cUrNinI racanA karI. sADA navapUrvI/anuyogadvAra sUtra racanAkAra vi. saM. 962 digaMbara AcArya. vi. saM. 1088mAM AcArya pada, 1135mAM devaloka thayA. navAMgI TIkAkAra. vi. saM. 1050mAM thayA hatA. guru mAdhavasena. vi. saM. 1220mAMAraMbhasiddhi graMtha racanA. vIra. ni. saM. 1001, tattvArtha sUtrakartA. traNa thayA (1) vIra ni. saM. 280mAM janma, dIkSA 300mAM, 335mAM 56, 376 svarga, pannavaNA sUtranA racanAkAra (2) vIra ni. saM. 453mAM (3) vIra ni. saM. 990 mAM hatA. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika nibaMdha pariziSTa 9 | kuMdakuMdAcArya |10| koTTAcArya 11 | gaMdhahastI sUri 12 | jinezvara sUri 13 | jinadAsagaNi mahattara 14 | jinavallabhasUri 15 | jinabhadragaNi kSamAzramaNa 16 | tilakAcArya 17 devendragaNi 18 | devasUrijI 19 | devardhigaNi kSamAzramaNa 206 devasena bhaTTAraka 21 | devabhadra sUri 22 | devagupta sUri |23 | nemIcaMdrAcArya 24 | nemIcaMdra sUri 25| | 26 | pradhumnasUri pradhumna sUri 27 pArzvacaMdra sUri 28 | pAdalipta sUri 29 bappabhaTTa sUri 30 bhadrabAhu svAmI 31 | muni suMdara sUri 32 | mAnatuMga sUri 33 | mallisena sUri |34 | yazodeva sUri 175 vIra nirvANa saMvata 1000mAM. vizeSAvazyaka bhASyanI avazeSa TIkA pUrNa karI. prathama AcArAMganI TIkA prAraMbha karI, bIjuM nAma. siddhasenAcArya tattvArtha bhASyanI TIkA pUrNa karI abhayadeva sUrinA guru kharatara gacchano prAraMbha karanArA, kathAratna koza vi. saM. 1080mAM hatA. pramukha cUrNikAra, haribhadrasUrithI prAcIna. vi. sa. 650-750, naMdIsUtra cUrNi 732mAM. vi. saM. 1160, abhayadeva sUrinA ziSya. jItakalpa, vizeSAvazyaka bhASya, kSetra samAsa, bRhatsaMgrahaNI vagere racyAM. vi. saM. 650-60 nI AsapAsa thayA. janma 10mAM vi. saM. 1296 mAM pravacana sArodvAra, paMcasaMgraha vagere banAvyAM. 1226mAM svarga, syAdavAda ratnAkaranI racanA. vIra nirvANa 980, vi. saM. 510, Agama lekhana karAvyuM. devavAcaka nAma, naMdIsUtranI racanA karI. vi. saM. 951, digaMbara, ghaNAM graMtha racyAM. vi. saM. 1168mAM kathA ratnakoza banAvyo. vi. saM. 1195mAM bRhatkSatra samAsa vRtti. vi. saM. 1200, vaira svAmInA ziSya. vi. saM. 1129, uttarAdhyayana TIkA karI. vi. saM. 800mAM yazodeva sUrinA ziSya. vi. saM. 1322 mAM kanakaprabha sUrinA ziSya. vi. saM. 1597 bAlAvabodha TabbA. vi. saM. AkAzagAminI vidyA siddha. vi. saM. 800mAM janma, 807mAM dIkSA, 811mAM AcArya siddhasenanA ziSya. vIra ni. saM. 170mAM svarga. traNa cheda sUtra banAvyAM. vi. saM. 1503mAM svarga. hajAra avadhAna karatA hatA. vi. saM. 800mAM. bhaktAmara racanAkAra. vi. saM. 1214, syAdavAda maMjarI banAvI. piMDa vizuddhi TIkA tathA pAkSika sUtra vRtti banAvI. vi. saM. 117mAM. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 35 ratnaprabha sUra 3 labdhisAgarajI 37| vardhamAna sUri 38 vaja svAmI |39 | vajrasena sUri 40| zyAmArya mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta : 41 zAMtisUri vAdivetALa 42| zIlAMkAcArya 43| sthUlabhadra 44| saMdhilAcArya 45| siddhasena divAkara 4 samaya suMdara 47 saMbhUtivijaya 48 saMghadAsagaNi kSamAzramaNa 49 svayaMbhavAcArya 50 dvitIya bhadrabAhu 51 hirabhadra sUri para | hemacaMdrAcArya 53 hemacaMdra(maladhArI) vi. saM. 1238mAM, ratnAkarAvatArikA banAvI. vi. saM. 1557mAM zrIpALa kathA racI. vi. saM. 1088mAM. upamiti bhava prapaMca kathA racI. vIra ni. saM. 548 mAM svargagamana. vajasvAmInA ziSya vIra. ni. saM. 585mAM hatA. vIra ni. saM. 378 thI 386 mAM. pannavaNA sUtranI racanA karI (temAM zaMkA paNa che) aparanAma kAlakAcArya. vi.saM.1096mAM svargagamana. uttarAdhyayananA TIkAkAra. zaka saMvat 798mAM ane vi. saM. 933 thI vidhamAna hatA. be aMga sUtronA TIkAkAra. vIra ni. saM. 219mAM svarga. emanI baheno mATe mahAvidehathI cUlikA lAvavAnI kiMvadyuta pracalita che. vRddhavAdInA guru. vRddhavAdInA ziSya vIra ni. saM. 500mAM svargavAsI. vi. saM. 1686mAM vidyamAna. vIra ni. saM. 156 mAM svargagamana. paMcakalpa bhASya ane vasudeva hiMDInA racayitA vi. saM. 600thI 620. vIra ni. saM. 98mAM svargagamana. vi. saM. 550 thI 600mAM.dasa niryuktio, bhadrabAhu saMhitA, upasargahara stotranA racanAkAra, varAhamihiranA bhAI. vi. saM. 750 thI 827 mAM. pradhAna TIkAkAra thayA. aneka graMtha (1444) racyAM. janma vi. saM. 1145mAM, dIkSA 1150mAM, padavI 1166mAM, svarga 1229mAM. vi. saM. 1164mAM vidhamAna. abhayadeva sUrinA ziSya. keTalAMka vINelAM saMkalano ane tenA paranuM TippaNa ma (1) mUrtipUjaka AgamodvAraka muni zrI puNyavijayajIe evuM mAnyuM che, ke kalpasUtranA 'samAcArI' vibhAgamAM aMtarAvi se jappara, to te pbara, teM yami savALAvittat A pATha saMbhavataH AcArya kAlakanI pachI racavAmAM Avelo che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 100 TippaNa - samAcArI vibhAganuM A vistRta sUtra ja ghaDI kADheluM lAge che. tenuM spaSTIkaraNa AThamI dazAnA vyAvarathI prakAzita vivecanamAM tathA caraNAnuyoganA samAcArI prakaraNanA TippaNamAM joI levuM. mUrtipUjaka taTastha ciMtaka AgamoddhAraka munizrI puNyavijayajI paNa A pAThanA prakSipta doSane kabUla kare che. (2) "prabaMdha parijAta' pR. 1mAM lakhyuM che ke "nizItha' pUrvazrutathI pRthapha karAyeluM che. pR. 2 mAM lakhyuM che ke saMta sationI saMkhyA vadhI, pachI paristhitie palaTo khAdho ane aneka navI samasyAo ubhI thaI, jenA kAraNe cheda sUtra (dazA, kaSpa, vyavahAra)ne ukelavAmAM badhAM aparyApta rahyAM. navIna paristhitine kAbUmAM levA doSo ane duSpavRttione rokavA nizIthAdhyayananuM nirmANa karavAmAM AvyuM. AcArya zrI bhadrabAhu svAmIe be sUtromAM je prAyazcitta vidhAna kareluM te tatkAlIna nigraMtha zramaNa zramaNIo mATe ja paryApta hatuM, paraMtu tyArapachI TippaNa:- AjanA alpajJa AcAryo paNa potAnA gacchonI vyavasthA calAvavA mATe sAdhAraNa niyamopaniyama banAvavAmAM lAMbA samayano vicAra karI te mujaba samAcArI banAvI zake che. vaccenA pUrvadharonI racanAo paNa seMkaDo, hajAro varSo sudhI cAlatI AvI che ane cAlaze. tyAre cauda pUrvI bhadrabAhunI racanAne tathA temanA vidhAnone "tatkALa mATe ja paryApta hatAM" ema kahI devuM ucita che kharUM? zuM ApaNA sUtronI racanA eTalI kAcI che, temAMya AcAra zAstra ane te paNa gaNadhara kRta pUrvothI uddhata karelAM vyavasthita sUtronI, e paNa 14 pUrvI bhadrabAhu svAmInI racanA? kamAla che vidvAnonI buddhine !! vIra nirvANanA 400 varSamAM ja kAladoSa ane agaNita parivartana thayelAM, to ra1000 varSamAM AgamonAM zuM hAla thaze? ane keTalI vAra navA AcAra zAstro banAvavAnI kalpanA karIzuM? AvI badhI kalpanA karavAno zo artha? samayanI zithilatAthI zAstra parivartananI kalpanA karavI eTale 14 pUrvI ke gaNadharanA mahatvane athavA to "udgatanA mahatvane na samajavAthI thavAvALI eka bhUla che athavA samajatA hovA chatAM paNa udayakarmanI bhUlabhUlAmaNIthI te ciMtananI tarapha upekSA ke alakSa rahI javAthI thavAvALI A bhUla che. tene sudhAravAnI khUba ja jarUra che. (3) zvetAMbara sAhityamAM vizAkhAgaNinuM nAma ja nathI. bAramI zatAbdI pachI koI ardhadagdha paMDite A traNa gAthAo banAvIne lekhanakartAne ApI dIdhI haze, jeNe uddezaka-20 pachI prazasti rUpe nizItha sUtramAM joDI dIdhI haze. -prabaMdha pArijAta. TippaNa:- munizrI kalyANavijayajInuM A ciMtana yogya pratIta thAya che, A ja Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jainAgamanavanItA rIte madhamAMsa viSayanA pATha tathA anya asaMgata vAto mATe paNa samajI zakAya che. tyAre ja AcArAMga, dazavaikAlika, bhagavatI, sUryaprajJapti vagere sUtronI zuddhi thaI zakaze. (4) agrAvatAranuM kathana koI paNa zAstramAM na hovAthI sArvatrika vidhirUpamAM mahatva devA lAyaka nathI ane colapaTTaka rAkhavAnuM Agama praznavyAkaraNa sUtrathI pramANita thAya che. (5) "bhadrabAhunA sUtramAM sAdhvIone AcAra prakalpa vAMcavAnuM vidhAna hovAthI AryarakSite te vidhAna badalyuM nahIM, paraMtu maukhika AjJA lagADI' je Aja sudhI cAle che. jethI Aje paNa sAdhvIone chedasUtra bhaNAvAtuM nathI. -prabaMdha pArijAta TippaNa:- cauda pUrvInI AjJA Aja sudhI sUtramAM upalabdha rahI ane tenAthI viruddha sADA nava pUrvInI AjJA paNa cAlatI rahI, Avo khoTo itihAsa te pUrvAcAryone paNa badanAma kare che ane Agama ane ItihAsanA mahatvane naSTa kare che. (6) AcArya kAlaka ane devaddhino vivAda samApta na thayo. baMne potapotAnI jagyAe aDaga rahyA. eTale kalpasUtramAM 980 ane 993 be saMvata batAvavI paDI. - prabaMdha pArijAta. TippaNa - sUtra lekhanakALanI be sAdhuonI samasyAne bhadrabAhunA sUtramAM, te paNa vacamAM lAvavAnI zI jarUra paDI? tyAM to vacce te sUtrano viSaya paNa cAlato nahoto ! koI pATha bhedanuM ke vAcanA bhedanuM kAraNa paNa nahotuM ane jo kadAca kAraNa hoya to paNa aneka saMdigdha anirNita viSaya-sUtrothI bahAra kADhayA hatA, tyAre A to koI pATha paNa nahoto ! pachI nakAmI banenI samasyA sutranI vacce jabarajastI kema nakhAya? ane eja samasyA pachI AgaLa jatAM pArzvanAtha tathA neminAtha bhagavAnanA varNanamAM kyAM gAyaba thaI gaI?devaddhigaNi dvArA AvuM paddhati viruddha kArya thayuM, evI kalpanA kema karI? jyAre bhadrabAhunA sUtramAM tatsaMbaMdhI koI pATha hato ja nahIM to AvI aprAsaMgika carcA vicAraNA kema ubhavI? "badhAthI aMtamAM kalpasUtra lakhavAnI" kalpanA paNa binajarUrI che. te samaye to e kalpasUtradazAzrutaskaMdhanuM eka adhyayana mAtra hatuM, temAM ja teno naMbara AvI gayo hato. tyAra pachI to aneka sUtronA naMbara hatA ja. jyAre mULa sUtra pAThonA vivAdamAM te baMne AcAryoe koIdurAgrahanahoto rAkhyo. to pachI temanA nAme itihAsane pradUSita karavAno zo artha? saMvata saMbaMdhI itihAsanI kalpanAo ke kalpasUtranI bAbato badhI mULa thI ja AdhAra vinAnI che. eTale evI bAbato mATe thaIdevaddhigaNi, kAlakAcArya, Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 109 zAMtisUri vagere pratiSThita AcAryone ayogya TharAvI temanA vize niMdA-TIkA karavAmAM koI vizeSa lAbha nathI. kalpasUtra vizenI badhI karAmato malayagirI AcArya pachInI che. tenI pahelAM paryuSaNA-kalpa nAme koI sUtra hatuM ja nahIM, kAraNa ke teno Acho ullekha paNa kyAMya thayo nathI ! eTale saMvatanA vikalpa vize devarkiMgaNinuM nAma carI khAvuM te svArthAndhatA che. bhasmagrahanA naThArA prabhAvathI ja koIke potAnA moTerAM sAdhu AcAryonA nAme svArtha vRttithI prerAI AvI zaramajanaka kalpanAo ThokI besADelI che. (7) chedasUtra na vAMcavA saMbaMdhI ArakSitanA prastAvane te samaye sarva saMmati nahotI maLI, skaMdilAcAryanI vAcanAnA samaye paNa nahIM eTale vyavahArasUtramAM Aje paNa te vAMcavuM joIe evuM vidhAna che. tema chatAM 1500 varSathI sAdhvIo te vAMcatA nathI vagere. - prabaMdha pArijAta. TippaNa:- AvI aMdhazraddhA vALo itihAsa kema cAlI zake? 1500 varSamAM zuM koIne evuM na sUchyuM ke 14 pUrvAne gaNadharanI racanAthI viparIta paNa koI AjJA karavAno koIne adhikAra hoya? zuM AryarakSita AvI maukhika AjJA karI zake kharAM? je sUtra vidhAnathI viparIta hovAM chatAM cAlatI rahe! AvuM vicAravuM te AryarakSita jevA pratiSThita sAdhuone, gaNadhara, 14pUrvInI AzAtanA karIne kalaMkita karavA jevuM gaNAya. (8) jinadAsagaNi kRta dazavaikAlika cUrNimAM kahelI dhyAnanI paribhASAnuM khaMDana agatya cUrNimAM kareluM che. (9) jinadAsagaNie aneka bhASya gAthAono prayoga cUrNiomAM karelo che tathA haribhadrasUrie cUrNiono upayoga karela che. bhASyakAra jinabhadrano uttarakALa vikramasaMvata 50-60nI AsapAsa che. cUrNikAra jinadAsagaNino samaya 50750nI madhye che. haribhadrano sattAkALa 750 thI 8ra7no madhyakALa che. agatyasiMha sUri jinadAsanA samakAlIna ke thoDA pazcAtvartI hatAM. lagabhaga AThamI zatAbdInAM hovAnI saMbhAvanA che. (10) 14 pUrvI bhadrabAhusvAmI niryuktikAra hatAM, te mujabanuM kathana vizeSAvazyaka bhASyanI TIkAmAM che, te svopajJa TIkAMzamAM nathI paNa anya TIkAkAra zrI koTyAcAryanI TIkAmAM che, AvuM paM. dalasukha mAlavANiyAjIe sthaLa nIkALa ne batAvyuMne samajAvyuM che. koTyacArya 8mI 9mI zatAbdInAM hatAM. je haribhadra sUrinA samakAlIna athavA thoDA pUrvavartI che. (11) nizItha u.19nA pAThavize evI kalpanA karavAmAM Ave che ke mahArASTramAM Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgamanavanItA nizIthanI racanA thaI eTale amAMta mAnyatAno prabhAva sUtranI racanAmAM paNa vartAya che. TippaNa - zuM AryarakSita vagere pUrvadhArI pratiSThita AcAryo aneka AgamothI viruddha kSetrika mAnyAtAothI prabhAvita thaI zake kharAM? ane tene sUtramAM saMbaMdha karI zake? AvI kliSTa kalpanA karavAnA badale yogya rIte sUtrano saMgata artha karavo ja yogya che. jethI pUrvAcAryone kalaMkita paNa na karavA paDe ane AgamathI viparIta prarUpaNA paNa na thAya. (12) agatsyasiMha sUrinI dazavaikAlika sUtranI cUrNimAM aneka bhASya gAthAo hovAnuM munizrI puNyavijayajIe svIkAryuM che. bhASyakAra jinabhadra gaNino vi. saM. 10mAM janma hovAno saMbhava che. I. sa. 09mAM teo hayAta hatA.-agatya cUrNinI prastAvanA pRSTa-7mAMthI (13) A pramANe 7ra sUtronuM lekhana devardhvigaNi dvArA thayA pachI kALAMtare vyAkhyAo paNa samaya samaya para kramathI lakhavAmAM AvI arthAt pahelAM niryuktio, pachI bhASya, pachI cUrNionI racanA thaI je aneka racanAkAronA saMvatathI spaSTa jaNAya che. (14) varAhamihira dvArA paMcasiddhAMtikA vi. saM. padaramAM racelI che. Aja varAhamihiranA bhAI dvitIya bhadrabAhu svAmI hatA, temane 14 pUrvI bhadrabAhunA bhAI gaNI levA bhrAmaka che. - bRhatkalpa bhASya, bhAga- prastAvanA, pR. 17nA AdhAre. (1) vi. saM. pa10mAM devaddhigaNi, kAlakAcArya, zAMtisUri vagere dvArA Agama lekhana thayuM. (2) vi. saM. 50-600 mAM varAhamihiranA bhAI dvitIya bhadrabAhu svAmI niryuktikAra banyA. (3) vi. saM. 00-20 saMghadAsagaNi, bhASya tathA vasudevahiDinA racanAkAra thayA. (4) vi. saM. 50% jinabhadragaNi bhASyakArano uttarakALa che, temano janma vi. saM. 610mAM che. (5) vi. saM. 80 thI 750 jinadAsagaNi cUrNikAra thayA. teonI naMdI sUtranI cUNimAM 73ramI vi. saM. lakhela che. (6) vi. saM. 700 pachI agatsyasiMha sUri. (7) vi. saM. 720-70 sudhI koTyAcArya, vizeSAvazyaka bhASyanA TIkAkAra (apUrNa hatI te pUrNa karI) (8) vi. saM. 750-250 gaMdhahati apanAma siddha senAcArya-tattvArtha bhASyanI TIkA pUrNa karI tathA AcArAMga TIkA prAraMbha karI. (9) vi. saM. 757-827 haribhadrasUri aneka graMthakartA tathA TIkAkAra thayAM. For Private Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 181 0 (10) vi. saM. 900 pachI be aMgonA TIkAkAra zIlAMkAcArya thayA. (11) vi. saM. 950-1000 navAMgI TIkAkAra abhayadevasUri thayAM. (12) vi. saM. 1050 thI 1130 AcArya mAladhArI hemacaMdra tathA devendra sUri ane malayagiri AcArya TIkAkAra thayA. (13) vi. saM. 1200-1300mAM kalpasUtranI racanA thaI. (14) vi. saM. 1300-1400mAM kalpAMtara vAcyonI racanA(kalpasUtranI TIkAo) thaI. (15) vi. saM. 1200-1400 paTTAvalIo vagere itihAsonI racanA thaI. zaka saMvata tathA vikrama saMvatamAM 13pa varSanuM aMtara hoya che. vIra saMvata ane vikrama saMvatamAM 470 varSanuM aMtara hoya che. vi.saM. ane I.sa.mAM 57(gujarAtI pa6) varSanuM aMtara hoya che. siddhasena gaNie akalaMka devanI tatvArtha vArtikano khUba upayoga karyo che ane akalaMka deve prasiddha bauddha dArzanika dharmakirtInuM khaMDana karela che. siddhasena gaNinA dAdAguru siMhasUrie nayacakra TIkAmAM dharmakIrtino koI ullekha nathI karyo. paraMtu vizeSAvazyaka bhASyamAMthI gAthAo udbhUta karI. bhASyakAra dina bhadragaNino tathA dharmakIrtino samaya nizcitta che arthAt bhASyakArano samaya vi. saM. 50 nizcita siMhasUrino vi. saM. 75 anumAnita dharmakirtIno vi. saM. 8ra-707 nizcita akalaMka devano vi. saM. 750 anumAnita haribhadrasUrino vi. saM. 757 thI 827 nizcita siddhasena gaNino vi. saM. 775 thI 86) anumAnita haribhadrasUrie tattvArtha bhASyanI TIkAmAM siddhasenanI TIkAnuM anusaraNa karyuM che. noMdha - A badhA varNanonI vigata jANavA mATe bRhatkalpa bhASya bhAga-nI prastAvanA ane jaina sAhityano ItihAsa (le. paMDita kailAzacaMdrajI zAstrI) joI levuM joIe. (15) saMpUrNa kalpasUtranA rUpamAM dazAzrutaskaMdha sUtranuM AThamuM adhyayana hovAnA pracAramAM nimna sthaLa, saMdeha utpanna karanArA che tathA tene asatya siddha kare che- (1) koI paNa AgamamAM saMvata mAnyatA bheda anAvazyaka tathA anupayukta hoya che. A carcAno cheda sUtra sAthe koI saMbaMdha hovAnuM jaNAtuM nathI (2) virAvalIgata vaMdana stuti vagere varNanone AMkho mIcIne bhadrabAhunA mAnI 0 ja Te 1 9) Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta levA, aMdhazraddhAthI ja thaI zake (3) samAcArInI racanA zailI tathA viSaya varNana caudapUrvI bhadrabAhusvAmI dvArA racAyelAM pATho tathA anya AgamothI viruddha ane asaMgata jaNAya che (4) upasaMhAra vAkyanI racanA ane bhAvArtha paNa bhakti ke svArthanA atirekathI yukta che ane hAsyAspada jaNAya che. 182 (16) kalpasUtra mATe zraddhA ke pracAra game teTalo hoya paraMtu 7ra-45-32 ke 84 AgamonI pracalita saMkhyAmAM kyAMya paNa tenuM svataMtra nAma nathI. niryukti, bhASya, cUrNio, TIkA vagere malayagiri AcArya sudhInA koI paNa vyAkhyAgraMthamAM A sUtranuM nAmonizAna nathI. (17) AcArya rAmacaMdrasUrinA vidvAna saMto paNa ene pUrNa zuddha tathA 1200 zloka pramANa bhadrabAhunuM raceluM nathI, evuM svIkAre che ane anya kRta cUlikAo pariziSTa ane hastapratanI bAjunI TippaNIo bhaLavAthI azuddha ane vikRta thayAnuM paNa svIkAre che. koIpaNa derAvAsI vidvAna saMta 13mI zatAbdInI pUrvanuM evuM koI pramANa gotIne batAvavAno prayatna kare ke jemAM A paryuSaNA kalpasUtranA 1200 zloka jeTalAnuM nAma sahita svataMtra astittva siddha thAya ! (18) A navIna nAmadhArI kalpasUtrane vyavasthita karanArA AcArye dazAzrutaskaMdha sUtra AThamA adhyayananA nAme prasiddha karavA tenI maulika racanA nahotI karI, paraMtu pAchaLathI tene svataMtra sUtra rUpe chadmasthika doSathI AThamI dazAnA nAmathI prasiddha karavAmAM AvyuM che. A ja kAraNe AThamI dazAnA mULa pAThamAM hastakSepa karavAmAM Avela che, eTaluM sunizcita che. AnuM kAraNa e che ke A sUtranA saMkalanamAM zarUAtamAM tIrthaMkara varNana che jyAre AThamI dazAmAM ane tenI niyukti cUrNimA prAraMbhathI 'paryuSaNA'nI vyAkhyA che. (19) Aje dazAzrutaskaMdha sUtranI AThamI dazAmAM je saMkSipta pATha prAyaH pratiomAM upalabdha che, dazAzruta skaMdha cUrNi (zrI caMpaka sAgara dvArA saMpAdita)mAM paNa te ja saMkSipta pATha upalabdha che. paraMtu A saMkSipta pATha dazAzrutaskaMdhanI niyukti cUrNanuM anukaraNa karanAro nathI paNa svataMtra banyA pachInA prasiddha kalpasUtranuM anukaraNa karanAro pATha che. A doSa sUtrakAra ke lipi prAraMbha kALano nathI paraMtu vaccenA kALamAM je azuddha Agama hastakSepa thayela, tenA phaLa svarUpa che. AThamI dazAmAM upalabdha te saMkSipta mULa pAThamAM tekha jAteLa tema samaI (pAMca hastuttara kahIne) nAva muggo vasepha evo saMkSipta pATha che jenI niyukti tathA cUrNithI ja tenI apramANikatA spaSTa thAya che. niryuktikAra Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka aitihAsika nibaMdha pariziSTa : na 1000-1100 zloka pramANa sUtra pAThane choDIne AgaLanA pAThathI niryukti kare ane tenI cUrNi karanArA AcArya paNa tenI ja prAraMbhika rUpathI vyAkhyA kare ane koI spaSTIkaraNa na kare ke ame amuka sUtra choDIne AgaLathI niryukti cUrNi e kAraNothI karIe chIe vagere. TUMkamAM AThamI dazAmAM upalabdha saMkSipta prAraMbha ane aMta baMne ja azuddha mAnasathI calAvela pATha che, maulika nathI. (20) gaNadhara tathA bhadrabAhusvAmInA anya sUtro paNa upalabdha che, temAM koI paNa vaccenA adhyayanomAM navakAramaMtrano prayoga nathI. te eTale sudhI ke traNa cheda sUtromAM to koI maMgalapAThanuM nAma paNa nathI. to A navakAramaMtra yukta navIna prasiddha sUtrane zrI bhadrabAhusvAmInA nAme akSarazaH 1200 zloka pramANa prasiddha karavuM zuM ucita kahI zakAya ? ane A pUrNataH mizrita sUtranuM bhagavAna dvArA pariSadamAM aneko vakhata arthasahita, vistArapUrvaka vAMcana karavAnuM kathana, upasaMhAra vAkyathI samajavuM e hAsyAspada ane mUrkhatA bhareluM che. 183 (21) niryukti gAthA ramAM je saMketa karavAmAM Avyo che, te saMdigdha paNa che, vicAraNIya paNa che. te gAthAmAM maMgala nimitta paNa kahyuM che. vicAravAnI bAbata e che ke prAraMbhanI 61 gAthAmAM tathA tenA AdhArabhUta mULapAThamAM koIpaNa maMgala kahyA vagara ja varNana karyuM che. maMgalanI prathAvALA Adi maMgala to avazya kare che, madhya ke aMta maMgalamAM bhajanA ke nAsti hoya che. paraMtu A adhyayana mATe niryuktimAM Adi maMgala vinA madhya maMgala kema ? vAstavamAM A dazAnA maulika viSayanI vyAkhyA 61 gAthA sudhI prAyaH pUrNa thaI jAya che ane pachInI bAsaThamI gAthAnI cUrNimAM 'sthavira gaNadhara' evo vikalpa pATha svIkAra karavAmAM Avyo che. (juo puNyavijayajI kRta kalpasUtra cUrNi) mULapAThanA saMkSipta pAThamAM paNa jyAre niyukti vyAkhyAthI viparIta ghaDIne rAkhavAmAM AvI che to tenI sAme ra thI 67 sudhInI pAMca niryukti gAthAne ghaDIne rAkhavI e koI asaMbhava vAta nathI. (22) bhagavAnanA mukhathI vAraMvAra kahevAmAM Avela adhyayanamAM, temanA hajAra varSa pachInA sAdhuonA vaMdananA pAThane joDI, te bhagavAne ke bhadrabAhue raceluM adhyayana che, tevI asatya prarUpaNAnA nagArA vagADI, teno pracAra karI dainika samAcAromAM chapAvI, lokone bhramita karavA; te ghaNuM jaghanya kRtya che. jo ajANatAM AvuM banyuM hoya to te kSamya che. bAkI koI paNa maulika sUtramAM tIrthaMkara, gaNadhara AdinuM varNana haze ane tyAMthI te kalpasUtramAM samAvIne vizeSa vRddhi pAmeluM hoya to paNa maulika to eTaluM ja samajavuM joIe ke... nAva gaLadharA savannA niravanvI vooiLA | ATalAne ja Agamika maulika tIrthaMkara therAvalI ke gaNadharAvalI mAnI zakAya. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta : jeno saMketa samavAyAMga ane puNyavijayajI saMpAdita A adhyayananI ramI niryukti gAthAnI cUrNithI spaSTa thAya che. (23) devardhigaNie pote sUtramAM khudane vaMdana karyA hoya e zakya nathI, eTale te anyanI kRti che tevuMmAnI zakAya. "devardhigaNie sudhAro vadhAro karIne sthavirAvalInuM aMtimarUpa racyuM' A kathana paNa vyartha kalpanA karavA jevuM che ! devardrigaNi ane devavAcaka eka ja vyakti che, tevuM pUrvAvAcAryonuM mAnavAnuM hatuM. na mAnavAmAM Ave, to paNa e baMne samakAlIna hatAM tema kahI zakAya. deairgANa vIra nirvANa 980 tathA 993 nA madhyamAM thayA ane temaNe Agama lekhana kArya zarU karAvyuM devavAcaka paNa naMdIsUtramAM skaMdilAcAryanA pachI r3a mahApuruSone vaMdana guNagrAma karIne, dUSyagaNinuM kIrtana kare che. itihAsa tathA kALagaNanAthI dRSyagaNane vaMdana karanArA e samayanA ja saMbhave che eTale naMdIsUtra racanAkALa ane Agama lekhana kALa lagabhaga samakAlIna jaNAya che. devarkiMgaNi, bhadrabAhu racita AThamI dazAmAM AvuM mizraNa zuM kAma kare? svataMtra paryuSaNA kalpasUtra banAvela hota to 84 AgamamAM, traNa kalpasUtranI jagyAe cothuM paryuSaNA kalpasUtranuM nAma paNa sAmela hota. vaLI potAne pote kema vaMde ? mATe A kalpa sUtrane devardrigaNi sudhI kheMcIne temAM sudhArA vadhArA karavAnI bAbatomAM kalpanA ane paraMparA vigerenI vAto mahatvapUrNa nathI paraMtu vyartha ja vicAra daSTi che. je uparokta carcAothI spaSTa thAya che. (24) A itihAsa saMgraha karanArAoe naMdIsUtranI yuga-pradhAnAvalI tathA kelpa sUtranI sthavirAvalInI pachI zrI dharmaghoSasUriSkRta stotragata paTTAvalIne trIjA sthAne laI tenI racanA teramI zatAbdInI gaNAvI che. 'kahAvalI' graMthanI paTTAvalIne trIjA naMbaranA sthAne lIdhI nathI eTale te 'kahAvalI'nuM sthAna kadAca cothuM hoI zake. tethI te paTTAvalI teramI zatAbdI pachInI arthAt 14mI zatAbdInI racanA hoI zake. (1) kalpasUtranI (2) naMdIsUtranI (3) stotragata paTTAvalI (4) kahAvalIgata paTTAvalIo vagere itihAsa ciMtakonI kalpanA che. vAstavamAM prathama krama stotragata, dvitIya kramamAM kahAvalIgata paTTAvalI tathA trIjA kramamAM kalpasUtra gata samajavuM. (25) puNyavijayajIe bRhatkalpa bhASya bhAga-nI prastAvanAmAM pramANa ciMtana sahita spaSTa nirNaya Apela che. je tenA UMDA adhyayana, ciMtana-manananuM pariNAma che. te prastAvanAnA prakAzananI pUrve koInA nirIkSaNa tathA upAlaMbhanA kaMIka pramANa tarka ke buddhi prabhAvathI te chaThThA bhAgamAM ja 'Amukha' lakhyuM che, je vicAraNAnI kasoTI para kharUM utaratuM nathI. temaja tyArapachInI temanI saMpAdanavALI dazavaikAlika cUrNinI prastAvanAthI te khaMDita thaI jAya che. dazavaikAlika Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka: aitihAsika nibaMdha pariziSTa 185 prastAvanAnA lekhaka svayaM zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyAjIe pramANa carcA sahita mane ela. DI. bhAratIya vidyA maMdira amadAvAdamAM samajAvyuM ke A agatya cUrNi bhASyonI pachInI racanA che. puNyavijayajIne te kaMIdevaddhigaNi pUrve banyAno bhrama thayela, paraMtu e vadhAre ciMtanamAM nahotA utaryA, nahIM to temanA dhyAnamAM AvI zakyuM hota ke amuka bAjunI vicArasaraNI mAtrathI tene te kALamAM na laI jaI zakAya. niryuktio dvitIya bhadrabAhunI hovI, devardhvigaNi pachInI hovI, vikrama saMvata 150 varSa pachI temaja vIra nirvANa 1000 varSa pachI hovAno temano Azaya prastAvanAmAM sapramANa carcita che. te bRhatkalpa bhASyanA chaThThA bhAganA "Amukha'mAM jinabhadragaNi kSamAzramaNanA vizeSAvazyaka bhASyanI svopajJa TIkAnA pramANane nirasta karatAM zrI dalasukha mAlavaNiyAe sapramANa samajAvyuM ke A TIkA, pachInA vyAkhyAkAra koTyacAryanI che. jinabhadragaNinI svapajJa TIkA paNa che, paraMtu te adhUrI che, je koTTAcArye pUrNa karI che. koTyAcAryanI TIkAnI aMtargata te puNyavijayajInA AmukhanuM kathana che. vAstavamAM bIjAnI preraNA tathA utAvaLamAM temaNe "Amukha lakhyuM hovAthI, A bhUla thaI che. kharUM ciMtana to temanI bRhatkalpa sUtranI prastAvanAmAM spaSTa che. arthAt niryukti, cUrNi, bhASya, vyAkhyAo saMbaMdhI A aitihAsika noMdha ciMtana, nirNaya, mUrtipUjaka pUjya munirAja zrI puNya vijayajI ma.sA. va. paM. dalasukha mAlavaNiyAnA anubhavathI sammata che. A baMne vyakti samakAlIna sAthI Agama saMpAdana kartA thayA che. (ra) dazAzruta skaMdhanI niyuktimAM prathama gAthAmAM je prAcIna bhadrabAhune vaMdana karela che tene paNa muni zrI puNyavijayajIe sArI rIte samajAvyuM che ke cUrNikAre A gAthAne niyuktikAranI ja che, tema mAnyuM che ane temaNe sUtrakartA bhadrabAhune vaMdana karela che, tema batAvyuM che. teone evo saheje vicAra paNa nahIM Avyo hoya ke niryukti gAthAmAM bhadrabAhune vaMdana kema karyA che? eTale ke cUrNikartAnA samaya sudhI to 14 pUrvI bhadrabAhue niryukti racI hoya tevuM vAtAvaraNa nahotuM. tyAre temaNe koIpaNa khacakATa vinA kahela ke niyukti kartA, sUtra kartA bhadrabAhune Adi maMgalarUpe vaMdana kare che. puNyavijayajI ma. sAhebe ema paNa kahyuM che ke cUrNinI vyAkhyA thavAthI koI evI kalpanA na karI zake ke A to pAchaLanI prakSipta ke bhASya gAthA che. Ama chatAM paNa koI potAno Agraha poSavA mATe koI paNa kalpanAo karatA rahe ane kalpanAo rahita mULa zuddha tattvane durAgrahanA kAraNe svIkAra na kare babbe anveSaNa taTastha vicArane avizvAsapUrNa mastakavALAnuM mAne ane Atma vaMcanA kare to teno koI upAya nathI. (27) himavata therAvalI ke kalpa therAvalIne naMdIsUtra pUrvenI racanA kahevAthI kAMI siddha thatuM nathI. kalpasUtra saMbaMdhI tarkonA uttara devA Avazyaka che. anyathA Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta je sUtranuM svataMtra astittva ane nAmakaraNa ja na hoya tene prAcIna pramANa koTImAM kevI rIte gaNi zakAya ? prakAMDa itihAsa vettAoe paNa himavaMta therAvalIne nadI sUtranI pahelAnI nathI gaNAvI je paTTAvalI parAga vagere graMthomAMthI jANI zakAya che. 186 (28) zilAlekho tathA khodakAmanA pramANo ane te aMgenA nirNayo paNa bhrAmaka che. devarkiMgaNi pachI pratispardhI jaina ke jainettara sAdhuo, rAjAo vagerenA saMskAro nakalo ane karAmatonuM e pariNAma che. eTale zilAlekhonA prAcInapaNAnI kalpanA tathA khodakAma vizenA samayanI kharI kalpanA paNa dhUMdhaLI bhAse che. (29) devardrigaNinI pUrve thayelI vAcanAonuM tAtparya maukhika vAcanAne saMgrahita karI vyavasthita calAvavA pUratuM hoya tema samajavuM joIe. devardhigaNIthI '150 varSa pahelAM kaMdilAcArye samasta paMcAMgI sahita Agama lakhAvIne surakSita karyAM.' A kathana ghaNAM kALa pachInI asaMgata kalpanA mAtra che. kema ke temAM tarka ema paNa thaI zake ke evI kaI surakSA hatI je 150 varSamAM vilupta ane pUrNa lupta thaI gaI. jyAre devarkiMgaNi dvArA karAyela surakSA Aje 1500 varSa sudhI cAlI che ane kula 20,000 varSa sudhI paNa cAlaze. jo kaMdilAcAryanA samayamAM paMcAgI(mULa, niryukti, bhASya, TIkA, cUrNi)nI racanA ane tenI surakSA thaI gaI hoya to teno artha eTalo ja ke te vyAkhyAonA racanAkartA traNa pUrvathI vadhAre jJAnI hatA e nakkI che. to pachI temanI lipibaddha racanA temanA nAmathI maukhika ke lekhita zuM 150 varSa sudhI paNa nahIM cAlI hoya ? naMdIsUtra kartA dRSyagaNanA ziSya eka pUrvadharanI racanAno zruta jJAna varNanamAM ke graMtha athavA AgamamAM nAma sAthe nirdeza kare to 14 pUrvIthI laIne traNa pUrvadhArInA vyAkhyA graMthono svataMtra rUpe ke paMcAMgI rUpamAM nAmano ullekha mAtra paNa naMdImAM na kare te asaMbhava lAge che. eTale e pAchaLathI zarU karAyela bhramita dhAraNA mAtra che. keTalIka nAma sAmyathI ane keTalIka anya bIjA vicArothI calAvelI paraMparAo che. vAstavamAM eTaluM to spaSTa thaI jAya che ke devardrigaNi nA samaye Agama lipibaddha thayAM, te pahelA artha ane paramArtha phakta maukhika guru paraMparAthI cAlatA rahyA hatA ane jyAre Agama lipibaddha thayA tyAre sarva prathama AcAra zAstronI niryukti, bhASya, pachI cUrNi vagere lekhita taiyAra thayAM. tyArabAda anya sUtronI TIkAo ane bhASyonI TIkAo haribhadra sUri, zIlAMkAcArya, abhayadevasUri tathA malagiri AcArya dvArA karavAmAM AvI. keTalAke saMkalpa, sahayoga athavA prAraMbha mAtra karyo. keTalAkanI TIkA prasiddhi pracAramAM AvyA vinA ja lupta thaI. prasiddha paryuSaNA- kalpasUtra 52 vidvAnonI kRpA dRSTi malayagiri AcAryanA pachI thaI. jyAre dazAzruta Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika nibaMdha pariziSTa skaMdhanI niryuktiparaka cUrNi maulika che ane temAM svataMtra pada vyAkhyA cUrNi anya kartRka prakSipta thaI che. jeno bheda paNa cUrNimAM spaSTa jaNAya che. (30) dhruvasena nAme traNa rAjA thaI gayA, tevuM varNana maLe che- prathama H (1) gupta saMvata 200 thI 230 mAM, vIra nirvANa saMvata 1046 thI 1076mAM, vikrama saMvata 576 thI 60mAM. dvitIya : (2) vikrama saMvata 648 thI 699 mAM, vIra nirvANa 1154thI 1159mAM. tRtIya : (3) vikrama saMvata 707 thI 711 mAM, vIra nirvANa 1177 thI 1181mAM. 187 dhruvasena rAjAnA putranuM mRtyu vikrama saMvata 584mAM, zAstralekhana vikrama saMvata 510 thI para3 nI vaccenA samayamAM. (31) gupta saMvata, valabhI saMvata, maitraka saMvata A traNeya eka ja paryAya che. (32) Aja kAlanuM paryuSaNAkalpa sUtra bAraso zloko karatAM paNa vadhAre parimANavALuM che paraMtu A parimANa maulika nathI. vartamAnamAM je aMtima adhikAra samAcArI rUpa che, teTalo paryuSaNA kalpa hato, jeno svAdhyAya zramaNa varga kAla grahaNa pUrvaka rAtrinA samaye karatAM hatAM. tenI e samaye nava vAcanAo (vyAkhyAno) hatI temaja e caturvidha saMdhanI sabhAomAM khulleAma vaMcAtuM na hatuM !' Ama mUrtipUjaka zrI kalyANajIvijayajI ma.sA. lakhe che. (33) 'prabaMdha pArijAta' pRSTa- 152-saMdeha viSauSadhi nAmanuM kalpa paMjikA (kalpasUtra TIkA) che, jemAM potAnuM maMgalAcaraNa karyA pachI TIkAkAre lakhyuM che ke-- 'paryuSaNA kalpanI koIka be pratomAM maMgalArtha paMca namaskAra karela daSTigocara thAya che jevuttivAvazeSu A zabdothI eTaluM pratIta thAya che ke paMca namaskAra prAraMbhamAM nahotAM paraMtu pAchaLathI prakSipta karIne umerAyela che. (34) ayAsI grahomAM bhasmarAzi nAmano trIsamo graha che, je bhagavAnanA janma nakSatra para hato. tenI sthiti be hajAra varSanI hoya che. AvuM varNana kalpasUtranA mULa pAThamAM che. A graha dazAnA kAraNe mUrtipUjA ane yatiomAM zithilAcAra prasaryo ane e grahadazA samApta thayA pachI ja sthAnakavAsI dharma pragaTyo. (35)tittholIya paphaLA ame supere vAMcyuM che. temAM A gAthAnuM nAmonizAna paNa nathI. vAstavamAM pUrNamika AMcalika Adi nUtana (mUrtipUjaka) gaccha pravartakoe A prakAranI aneka navIna gAthAo banAvIne tittvonAlIya paLA mahAnizItha vagere graMthomAM prakSipta karelI che. evA ja koI prakAranuM pustaka jinaprabhasUrinA hAthamAM AvyuM ane tene pramANika mAnI levAyuM, je temaNe ThIka nahotuM karyuM. e gAthAomAM sAMvatsarika, cAturmAsika tithinA saMbaMdhano viSaya che. jinaprabhasUri tapAgacchI vidvAna hatAM. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta (36) jinaprabhasUrijIe "zuddha vikaTa' zabdano artha kAthA vigerethI aceta karela jaLa ema karyo che ane "uSNavikaTa' zabdano artha uSNa jaLa karyo che. (37) prabaMdha pArijAta' pR. 156mAM TIkA karI che. jemAM dhovaNa pANInA artha jaNAvyAM che. temAM aMtamAM lakhyuM che ke aThThamathI vadhAre tapasyAvALAnA zarIramAM prAyaH devatA nivAsa kare che eTale temaNe zuddha garama pANI ja pIvuM joIe. arthAt aTTama sudhInI ke tethI ochI tapasyAmAM dhovaNa pANI pI zakAya. (38) cAra vakhata upAzraya pramArjana-1. savAranA pratilekhanA pachI 2. AhAra karatAM pahelAM 3. AhAra karyA pachI 4. cothA praharanA aMtamAM. (39) panyAsa saMdhavijayajIe kalpasUtra pradIpikAvRttimAM zuddhodakano artha garama pANI ke varNAtarAdi prApta zuddha jaLa ema karyo che ane uSNa vikaTano artha uSNa jaLa ema karyo che. (40) prabaMdha pArijAta' pR. 160mAM pAdaprIMchanano artha rajoharaNa karavAnuM khaMDana karyuM che. kema ke upAzraya bahAra jAtA zramaNe potAnA upakaraNa gRhasthane saMbhALavAsAcavavA mATenI sUcanAmAM pAdaprochananuM nAma che. rajoharaNa to sadA sAthe rAkhavAnuM hoya che, je sAdhunI pAse eka ja hoya che. tene choDIne bahAra javAno prazna ja upasthita thato nathI paraMtu pAdaprochana nAnakaDo eka hAtha pramANa vastrano TukaDo hoya che. tene rajoharaNa mAnavAmAM avicArakatA che. (41) prabaMdha pArijAta' pR. 181 paMkti pAMcamAMthI- "skaMdilAcArye badhA sUtro tathA niryukti vagere AgamonA vyAkhyAMga lakhAvIne siddhAMtanI rakSA karI. nAgArjuna vAcake naSTAvazeSa tamAma Agamone paMcAgI sahita lakhAvaDAvIne surakSita karyA hatA.' to pachI te surakSita vyAkhyAMga devardhvigaNi sudhI paNa na rahyAM! temanA dvArA naMdIsUtrokta zrutajJAnamAM teno ullekha paNa nathI. Ajadina sudhI tenI koI sAbitI paNa upalabdha nathI. koIe te joyela ke vAMcela paNa nathI. to e kevI surakSA thaI? ane kayA kayA racayitAnI te paMcAgI niyukti, bhASya, cUrNi, TIkA vagere hatI? koI khulAso maLato nathI. eTale te bAbata 14mI zatAbdInI mAtra kalpanA lAge che. jemAM satya tattvano sadaMtara abhAva che. (42) suvihita zramaNo dvArA sabhAmAM vAMcana mAnya thayA bAda dhIme dhIme teramIcaudamI zatAbdIthI kalpAMtarvAcya(kalpasUtra vyAkhyA)nI sRSTi thaI. (43) varAhamihire vi. saM. padaramAM paMcasiddhAMtikA graMtha racyo, tenI prazastimAM zaka saMvata 4rara lakhyuM che. jemAM 140 umeratA vikrama saMvata thAya che. (44) tilyotiya pauT, Avazyaka cUrNi, Avazyaka haribhadrIya TIkA tathA Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa | T | 189 pariziSTa parva vagere prAcIna graMthomAM bhadrabAhunuM jIvana caritra varNita che. temAM 12 varSIyadukALa, nepALa dezamAM rahevAnuM, mahAprANa dhyAnanI ArAdhanA, sthUlabhadra vagerene vAcanA devAnuM, chedasUtronI racanAnuM varNana vagere hakIkato Ave che. paNa varAhamihiranA bhAI hovAno niryuktio racavAno, upasargahara stotra, bhadrabAhu saMhitA vagere racavAno Adi aMge kazoya ullekha nathI. arthAt ukta pariziSTa parvaAdinI racanAnA samaya sudhI niyuktikAra tarIke dvitIya bhadrabAhu-svAmInI mAnyatA hatI paraMtu prathama bhadrabAhunA mATe teo niryuktikAra hatA ke varAhamihiranA bhAI hatA evI koI spaSTa mAnyatA na hatI- "prabaMdha pArijAta (45) keTalAka vidvAno caudapUrvI bhadrabAhune ja varAhamihiranA bhAI, sahodara hatA, tema mAne chesAthe ja cheda sUtra, niryukti, stotra ane saMhitAnA praNetA paNa mAne che. paraMtu A kathana koI rIte saMgata nathI- puNyavijayajI ma.sA (46) sthavira agatyasiMhanI cUrNimAM tattvArtha sUtra, Avazyaka niryukti, oghaniryukti, vyavahAra bhASya, kalpa(bRhatkalpa) vagere graMthono paNa ullekha che. A cUrNimAM bhASyanI gAthAo paNa udbhUta karelI che. (47) cUrNi sAhityamAM jinadAsa gaNi mahattaranuM mUrdhanya sthAna che. temanA vidyAguru hatA pradyumna kSamAzramaNa. jinadAsa gaNi jinabhadragaNi kSamAzramaNanI pachI ane haribhadrasurinI pahelAM thayA hatA, saMbhavataH vi. saM. 50 thI 750nI vacce thayA hoI zake. naMdIsUtra cUrNinA upasaMhAramAM zakasaMvata - 598 Apela che, jenA racayitA paNa jinadAsa gaNi ja hatA. temaNe keTalI cUrNi racI te jJAta nathI paraMtu hAla 7 cUrNi maLe che- 1. nizItha 2. naMdI 3. anuyoga dvAra 4. Avazyaka 5. dazavaikAlika 6, uttarAdhyayana 7. sUyagaDAMga. (48) jIvakalpa cUrNi karanArA siddhasena sUri ane brahakSetra samAsanI TIkA karanArA gaMdhahasti eka ja vyakti che e tenuM aparanAma hoya zake che. (49) jinabhadragaNi kSamAzramaNano kALa vikrama saMvata 50thI 60nI AsapAsano che. temanI kula 9(nava) racanAo maLe che- (1) vizeSAvazyaka bhASya (ra) tenI TIkA (3) bRhatsaMgrahaNI (4) bRhatvotra samAsa (5) vizeSaNavatI (6) jItakalpa (7) jItakalpa bhASya (8) anuyoga dvArA cUrNi (9) dhyAna zataka. (50)jIta kalpa bhASyamAM-bu bhASya, paMca kalpa bhASya, piMDaniyukti vagerenI gAthAo udbhUta karelI che. (51) saMghadAsagaNi-bhASyakartA ane vasuhiMDInA kartA, ema be thaI gayA. jinabhadragaNi kSamAzramaNe (bhASya kartA), potAnA vizeSaNavatI graMthamAM vasudevahiMDInI gAthAono upayoga karela che. temanA nizItha bhASyamAM bRhatkalpa Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta : bhASya, naMdI sUtra, siddhasena (gaMdhahasti) ane goviMda vAcaka vagerenA nAmano ullekha Avela che. (52) sAra eTalo ja che ke badhA bhASyakAra lagabhaga devarkiMgaNa pachInA kALa mAM thayA che, eTale cUrNio paNa e pahelAnI hoya tevI zakyatA jaNAtI nathI, bhalene pachI te agastyasiMhanI cUrNi kema na hoya. temAM paNa bhASyono ullekha Ave che. eTale(cUrNi aMge) vikramanI trIjI zatAbdInA samayanI kalpanA utAvaLa bharI lAge che. agastyasiMha sUrinA gurunuM nAma RSigupta paNa kahela che. 'prabaMdha pArijAta' pR. 490. (53) vRddhavAdI, yakSasena, devagupta, yazovardhana kSamAzramaNanA ziSya ravigupta, nemicaMdra, jinadAsagaNi kSapaka, satya zrI pramukha zrutadharo dvArA mahAnizItha sUtranuM samarthana karAyela che, te saMdehajanaka lAge che. te badhA zrutadharo samakAlIna nahotA. vRddhavAdI ane siddhasena divAkara, haribhadrasUri karatAM 300 varSa pUrve thayelAM che. keTalAka nAmo aprasiddha che. nemicaMdrano samaya 11mI sadInA pUrvArdhano che to jinadAsa gaNi nizItha cUrNikartA vikramanI AThamI sadInA uttarArdhamAM thayA hatA. (54) mahAnizIthano haribhadrasUri dvArA uddhAra karavAnuM pramANita thaI zakatuM nathI kema ke A sUtranI vacce haribhadranuM nAma je zraddhA sAthe lIdhuM che tethI paNa spaSTa thAya che ke tenA kartA haribhadra sivAyanA koI hatAM. haribhadrasUrinA lagabhaga 60 graMtha vAMcyA che paraMtu temAM mahAnizIthanA uddhAranI vAta to dUra paNa tenA nAmano achaDato nirdeza paNa kyAMya jaNAto nathI. - muni kalyANavijayajI, - tethI mahAnizItha sUtra udhaIthI khaMDita karAyuM ane AcArya haribhadrasUrie pAchaLathI tene anyAnya zAstronA pATho vaDe vyavasthita karyuM. pachI siddhasena vagere ATha zrutadhara yugapradhAna AcAryoe tene pramANika gaNAvyuM, vagere kiMvadaMtIo satya nathI. prabaMdha pArijAta pRSTha. 71-72. (55)naMdIsUtramAM kAlikazrutanI sUcimAM vva zabda bRhatkalpa sUtra mATe vaparAyo che ane utkAlika sUtramAM cUlla kalpasUtra ane mahAkalpasUtra e be kalpasUtranA e nAma Ave che, jethI munizrI kalyANa vijayajInuM mAnavuM ema che ke mahAkalpano viccheda thayAne 1000 varSathI paNa vadhAre samaya thaI gayo che ane culla kalpa zrutane ja Aje 'paryuSaNA kalpa sUtra gaNavAmAM Ave che'. - prabaMdha pArijAta pU. 134. (56) AcArya haribhadrasUrinuM TIkAkAromAM sarva prathama nAma Ave che. temano sattA samaya vi. saM. 757 thI 827 sudhIno che. guru jina bhaTTa(jinadatta) sUri hatA. Aje haribhadranA 75 graMtha upalabdha che. temaNe 1444 graMthanI racanA karI Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika nibaMdha pariziSTa hatI. naMdI, anuyoga, dazavaikAlika, prajJApanA, Avazyaka Adi sUtra para haribhadrasUrinI TIkAo mudrita upalabdha che. (57)koTyAcArya- haribhadranA samakAlIna ke pUrvavartI hatAM. vizeSAvazyaka bhASya para navIna vRtti lakhI jinabhadra gaNinI apUrNa svopajJa bhASyanI TIkAne pUrNa karI, temanI pratye zraddhA smaraNa karyuM. paraMtu haribhadrasUrinuM nAma kyAMya nathI ApyuM. (eTale hirabhadranA samakAlIna ke pUrvavartI haze). hemacaMdrAcArye prAcIna TIkAkAranA rUpamAM koTTAcAryano ullekha karyo che. emano samaya vikramanI AThamI sadIno che to zIlAMkAcAryano navamI-dasamI sadIno che. eTale baMne bhinna-bhinna che. prabhAvaka cAritramAM baMne(zIlAMkAcArya, koTyAcArya)ne eka karI devAyA che. (58) zIlAMkAcArya prabhAvakacAritramAM jaNAvyA mujaba emano samaya navamI-dasamI sadIno manAya che. temaNe AcArAMga pra. zna. skaMdhanI vRtti gupta saMvata 702 (I. sa. 1092)nA bhAdaravA 5 sudhImAM pUrI karI. (59)niryukti paribhASA- sUtrArthayo paraspara niyonane saMvadhana niryunti. -JA. ni. 83. nizvayana artha pratipAviA yutti niryutti / - AcA. 1/ra/1. sUtra ane arthanA nizcita saMbaMdha batAvavAvALI vyAkhyAne niryukti kahe che (60) goviMdAcAryanI goviMda niryuktino ullekha bRhatkalpa bhASyamAM, anuyoga dvAra sUtranI cUrNimAM tathA nizItha cUrNimAM maLe che. 191 (61) zrI haribhadrasUri, zrI siddhasenAcArya(gaMdhahasti) tathA zrI koTyAcArya A traNeya lagabhaga samakAlIna hatA. (62) jinabhadragaNi kSamAzramaNathI haribhadrasUri 100 varSa pachI thayA paraMtu 15mI 16mI zatAbdIomAM banelI paTTAvalIomAM jinabhadragaNine haribhadra sUrinA paTTadhara ziSya gaNAvIne eka bhrAmaka paraMparA calAvela che. (63) namisAdhu 1122 vikrama saMvatamAM thayA. te Avazyaka vRttikAra thayA. (4) Avazyaka niryukti gAthA 1120 tathA 134mAM naMdI sUtranuM kathana che. (5) mUrtipUjaka munizrI amaravijayajInA ziSya caturavijayajIe niryuktione dvitIya bhadrabAhunI racanA mAnI che. 'maMtrAdhirAja ciMtAmaNI' jaina stotra saMdoha 'prastAvanA pRSTa 12-13 prakAzaka sArAbhAI maNilAla navAba, amadAvAda san 1836. (66) paMcakalpa bhASyakAre tathA cUrNikAre 4 cheda sUtra bhadrabAhu racita mAnyA che. (67) zvetAMbara sAhityamAM vizAkhAgaNinuM nAma ja nathI. bAramI sadI pachI koI dUSitabuddhivALA paMDite traNa gAthAo banAvI koI lekhakane ApI nizItha Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta. cUrNinA aMte joDAvI dIdhI. tenA 20mA udezAnI cUrNinI pachInI prazasti rUpe joDelI te gAthAo Aje paNa maLe che. (8) cUrNikAra jaNAve che ke soya vagere cAre ya aupagrahika upakaraNo che. temAMnA dareka upakaraNa AcArya pAse hovA joIe. bAkInA sAdhuo paNa tenAthI potAnuM kAma karI zake che. jo bAkInA sAdhune jarUra paDe to vAMsa ke siMganA upakaraNo rAkhI zake, loDhAnA nahIM. (9) puri carimALa vago, mane vartamAna tisthaMi . rU4 parihiyA nina, nagArA zerAvatI varita -dazA 8/gA2 cUrNi:- vi vImA nitya ni jAtharIti sabaeNri nivAmAM samosALa parihiti samavAyAMga sUtrano bhalAmaNa pATha paNa upayogI che, joI levo. dazAzruta skaMdha sUtra, dazA, 8, niyukti gAthA-dara. (70) munizrI puNyavijayajIe bRhatkalpa bhASya bhAga 6 prastAvanAmAM lakhyuM che te dhyAnamAM levA jevuM che ahIM prasaMgavazAt eka vAta spaSTa karI laIe ke caudapUrvI bhagavAna bhadrabAhunA jamAnAnA niyukti graMthone AryarakSitanA jamAnAmAM vyavasthita karAyA ane te pharIthI pachInA jamAnAmAM vyavasthita karavAmAM Ave, eTaluM ja nahIM paNa e niryukti graMthomAM uttarottara gADA bharIne vadhAro ghaTADo karavAmAM Ave; A jAtanI kalpanA karavI jarAya yukti saMgata nathI. koIpaNa maulika graMthamAM AvA pheraphAra karyA pachI e graMthane mULa puruSanA nAmathI prasiddha karavAmAM khare ja enA praNetA mULa puruSanI temaja pachInA sthavironI pramANikatA dUSita ja thAya che. vastutaH vicAra karavAmAM Ave to koI paNa sthavira maharSi prAcIna AcAryanA graMthamAM anivArya rIte vyavasthita karavAnI AvazyakatA ubhI thatAM, temAM saMbaMdha joDavA pUrato ghaTADo umero ke saheja pheraphAra kare e sahya hoI zake. paNa tene badale te mULa graMthakAranA jamAnA pachI banelI ghaTanAone ke tevI bIjI ayukta bAbatone mULa graMthamAM navesarathI pesADI de, ethI e graMthanuM maulikapaNuM, gaurava ke pramANikatA ujvala thaze kharI? ApaNe nirvivAdapaNe kabUla karavuM joIe ke mULa graMthamAM evo navo umero kyAreya paNa vAstavika ke mAnya karI zakAya nahIM. koIpaNa maharSi evo umero kare paNa nahIM ane te jamAnAnA bIjA sthaviro paNa tene svIkAre nahI.' TippaNa:- eTale niryuktiomAM anucita pheraphAra karavAnuM mAnavA karatAM pachIthI thayela dvitIya bhadrabAhunI ja saMpUrNa racanA mAnavI susaMgata che, evuM ja kalpasUtra bAbatamAM samajI levuM joIe. paraMtu ema na kahevAya ke pUruM akSare Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika nibaMdha pariziSTa akSara caudapUrvI bhadrabAhunuM racela che ane pachI devardrigaNie je yogya lAge tema sudhAro-vadhAro karyo ane pAchaLathI bIjAoe paNa umero karyo, yathA-- 980-993 nI saMvata miti bAbata ane devarkiMgaNinI vaMdana guNa grAma yukta gAthA racavA bAbata vigere. (71) 'ahIM eka vAta khAsa dhyAnamAM rAkhavA jevI che ke AjanA jaina AgamomAM maulika aMzo ghaNAM ghaNAM che, emAM zaMkA nathI, paraMtu jeTaluM ane je kAMI che te badhuMya maulika ja che ema mAnavA ke manAvavAno prayatna karavo e sarvajJa bhagavaMtone dUSita karavA jevI vastu che.' 193 AjanA jaina AgamomAM evA ghaNAM ghaNAM aMzo che je jaina Agamone pustakArUDha karavAmAM AvyA tyAranA athavA te AsapAsa umerAyelA ke pUrti karAyelA che. keTalAka aMzo evA paNa che je jainetara zAstrone AdhAre umerAyelA hoI jaina dRSTithI paNa dUra jAya che. ityAdi aneka bAbato jaina AgamanA abhyAsI gItArtha gaMbhIra jaina munigaNe vivekathI dhyAnamAM rAkhavA jevI che.' bRha. bhASya bhAga. - prastAvanA pR. 5thI. TippaNI :- zAstrodvAraka mUrtipUjaka pU. zrI puNyavijayajI ma. sAhebe maulika AgamomAM paNa gItArtha munione viveka buddhi rAkhavAnuM jaNAvyuM che to anya Agametara graMtho, vyAkhyAomAM aMdhabuddhino Agraha rAkhavAnuM ane viveka buddhino niSedha karavAnuM kadApi koIne paNa mATe ucita nathI. sAra H- niryuktio dvitIya bhadrabAhu svAmInI banAvela che ane bhramathI prathama (prAcIna) bhadrabAhu svAmInI mAnavAmAM Ave che, jethI ghaNI asaMgata vAto ubhI thAya che. pachI asatya kalpanAo karavAmAM Ave che. eTale bhramita mAnyatAono parityAga karavo joIe. tethI asatya kalpanA na karavI paDe. Agama to maulika rUpathI gaNadharakRta ja che. temAM thayela lipidoSa ke sudhArA vadhArA athavA prakSepone yathAvat samajIne viveka buddhithI tattva nirNaya karavo joIe, saMkSepamAM niryuktionA vAstavika kartAne ane AgamomAM thayela vikRtione saraLatAthI svIkArI levI joIe. (72) zuM uttarAdhyayana sUtra bhagavAna mahAvIranI aMtima vANI che ? samavAyAMga sUtramAM 36 aspRSTa-vyAkaraNono koI paNa ullekha nathI. tyAM eTaluM ja sUcana che ke bhagavAna mahAvIra aMtima rAtrinA samaye paMcAvana kalyANa- phaLa vipAkavALA adhyayano tathA paMcAvana pApa phaLa vipAkavALA adhyayanonuM vyAkaraNa karI mokSe gayA. chatrIsamA samavAyamAM jyAM uttarAdhyayananA chatrIsa adhyayanonA nAmono nirdeza che tyAM paNa A saMbaMdhamAM koI nirdeza nathI Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta ke A aghyayano bhagavAna mahAvIranI aMtima dezanAmAM pharamAvelAM che. uttarAdhyayana sUtra zabdazaH bhagavAna mahAvIranI aMtima dezanA ja che evuM bhArapUrvaka to na kahI zakAya, kema ke kalpasUtramAM uttarAdhyayananA adhyayanone aspRSTa-vyAkaraNa arthAt koIne pUchyA vinA ja svataH kathana karela zAstra gaNAvyuM che. paraMtu vartamAnanA uttarAdhyayanamAM jaNAvela kezIgautamIya, samyak-parAkrama adhyayana je praznottara zailImAM che te tattvaciMtakone cokkasa ciMtana karavA prere tevA che. kezIgautamanA trevIsamA adhyayanamAM bhagavAna mahAvIrano je bhakti ane zraddhA sAthe gauravapUrNa ullekha karavAmAM Avyo che te svayaM bhagavAna potA mATe kare evuM to kema bane ? eTale ema jaNAya che ke uttarAdhyayanamAM keTalAka aMzo sthaviroe potAnA taraphathI saMkalita karyA che ane e prAcIna tathA arvAcIna aghyayanone eka sahastrAbdI pazcAta devardrigaNi kSamAzramaNe saMkalita karI tene vyavasthita rUpe rajU karela che.- upA. devendramunikRta - jainAgama sAhitya manana ane mImAMsA. 194 TippaNa :- AcArya zrI devendramuninuM e anumAna paNa uttarAdhyayana sUtranI racanAno samaya vIra nirvANa dasamI zatAbdIno batAve che, je prazna vyAkaraNa sUtranA mahAvIra mAsiyADuM, Ayariya mAsiyAnuM vagere aghyayanothI saMkalita karIne banAvela che, te kathananuM samarthaka che. jethI eTaluM to siddha thaI jAya che ke praznavyAkaraNa sUtranA adhyayanonA saMkalana vaDe A aghyayana gaNadhara sudharmA racita che ane eTale ja A sUtrane kAlika sUtramAM gaNAvyuM che ane mahAvIra bhASita adhyayanonI pramukhatAnI apekSAe bhagavAna mahAvIra svAmInI aMtima dezanAnA nAmathI pracArita thaI gayuM che ke kyAreya prasiddha karavAmAM AvyuM che. aitihAsika praznoH derAvAsI vidvAnothI U (1) pakhtosavaLA 5 sUtra nAmanA A sUtranuM alaga astittva kyArathI thayuM ? (2) zuM koI AgamamAM ke niryuktimAM, bhASyamAM, cUrNimAM, TIkAmAM tenuM svataMtra rUpe astittva hovAnuM jaNAvyuM che ? (3) naMdIsUtra racanAkAre zrutajJAnamAM A svataMtra sUtrane koI nAmathI nirdezyuMche kharuM ? (4) niryuktiomAM naMdIsUtrano nirdeza maLe che. to zuM naMdI sUtranI racanA pachI niryuktio banI ? (5) upalabdha svataMtra astitvavALA paryuSaNA kalpasUtranA Adi pATharUpa Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH aitihAsika nibaMdha pariziSTa 195 namaskAra maMtranuM astitva svIkAravAmAM paNa matabheda che? (6) dazAzruta skaMdhanA AThamA adhyayananA nAmathI upalabdha paryapaNA kalpasUtramAM te sUtra tathA tenA adhyayananA nAmano mukhya viSaya sauthI chelle che, prAraMbhamAM lagabhaga 1000 zloka pramANa varNana anya viSayonuM che. jyAre niryuktiomAM prAraMbhathI ja mukhya viSayonI vyAkhyA che ane 1000 zloka jeTalA mULapATha mATe phakta eka ramI gAthAmAM saMketa mAtra Apela che AvuM kema? zuM AmAM paNa koI khAsa rahasya che? (7) bhagavAne sabhAmAM kathana karyuM, 14 pUrvI bhadrabAhusvAmIe guMthana nispRhaNa karyuM, teTaluM ja AThamA adhyayananA bhAgarUpa svataMtra kalpa sUtra mAtra che? ke pachI te prakSipta thayeluM vadhAreluM rUpa che? (8) dazAzruta skaMdhanA racayitA bhadrabAhu svAmI vIra nirvANa bIjI zatAbdImAM thaI gayA. have pelA sUtranA AThamA adhyayananI vAta karanArA svataMtra astittva dhArI sUtramAM vIra nirvANa 980 tathA 993 no vivAda koNe, kyAre prakSipta karyo, evI AvazyakatA kema paDI? ke jethI eka prAmANika puruSakRta sUtrane vikRta karyuM? topaNa tene ja Aja sudhI bhadrabAhunA sUtra tathA tenA ja zabdonA nAmathI svIkAra karavAmAM acakAsita anukaraNa mAtra nathI?....! (9) bhadrabAhu pachInA AcAryo AdinI stuti ane vaMdana namaskAra paNa bhadrabAhu kRta niryuktimAM pote ja karela che tema mAnavuM asatya ke pApa yukta nathI lAgatuM? tene 1200 zlokathI alaga kema nathI rakhAyuM? prakSepone jANavA ane mAnavA chatAM paNa 1200 zloka pramANa bhadrabAhunuM banAvela che tema kahevuM ucita che kharuM? ane vaLI tene bhagavAne sabhAmAM kahyuM (kathita karyuM) evo pATha paNa sAthe joDI devo zuM yogya che? (10) zuM bhagavAne AvuM 1200 zlokavALuM AThamuM adhyayana pariSadamAM pharamAvyuM e vAta gaLe utare che kharI? ane jo vAraMvAra pariSadamAM e pharamAvyuM hatuM to eka ja divase ke aneka divasomAM? (11) dazAzruta skaMdhanuM AThamuM adhyayana gRhasthanI sAme vAMcavAnI vAta paNa nizItha sUtra tathA tenI niyukti, cUrNi vagerethI guru comAsInuM prAyazcitta kArya hoya tema siddha thAya che ane e AThamA adhyayanamAM tIrthakaronuM varNana hoya to tene gRhasthane saMbhaLAvavAmAM sUtrakAra tathA vyAkhyAkAra prAyazcitta kathana ane vivecana kare e kaI rIte saMbhava hoI zake? (12) je sUtra tathA adhyayanane mATe AgamakAra gRhasthone saMbhaLAvavAnuM prAyazcitta kahe ane jene kAlika sUtra kahe teja adhyayanane svataMtra sUtranuM astitva daI koI utkAlika karI de ane chatAMya tene bhadrabAhunuM gaNAvIne trIjA praharamAM Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta | vAMcana kare teya vaLI gRhastha pariSadamAM, evuM duHsAhasa paNa potAnA pUrvAcAryo pAse karAve !! A badhuM kevI rIte svIkArI zakAya? A badhuM karavuM-karAvavuM eTale jANe jIvaMta mAkhIne gaLI javA jevuM thAya nahIM? (13) caudapUrvI bhadrabAhu svAmI nizItha sUtranA 10mA uddezAmAM aparyuSaNomAM paryuSaNa karavAnuM tathA paryuSaNamAM paryuSaNa na karavAne guru caumAsI prAyazcitta kahe to A AThamI dazAmAM ema kema pAchuM kahe ke pahelA paryuSaNa(saMvatsara) karavAmAM koI doSa nathI lAgato? (14) zuM bhadrabAhu svAmInI racanAmAM ane bhagavAnanA mukhethI kahevAyela A adhyayanamAM evuM kathana upayukta che ke "zramaNa bhagavAna mahAvIre paryuSaNa karyuM tevI rIte (eka mahino ane upara 20 divasa pachI) gaNadharo karatAM, tevI rIte gaNadhara ziSyo paNa karatAM, te ja rIte sthaviro karatAM, te ja rIte AjanA sAdhu kare, te ja rIte ApaNA AcArya, upAdhyAya kare, te ja pramANe ame paNa karIe chIe" ityAdi bhAva paryuSaNA kalpasUtranI samAcArI varNana Adi sUtramAM che. to paNa A pAThane bhagavAna ke bhadrabAhunA nAmathI mAnavo kevI rIte ucita hoI zake? niryuktikAre AvI paraMparAyukta mULa pAThanI vyAkhyA karI nathI. amArA AcArya upAdhyAya karatAM tema ame karIe, ahIM "ame" kahevAvALA koNa che? svayaM tIrthakaranA kathanamAM paNa AgamomAM adaM pukha joyamAM; tayA hiMyama evo prayoga che, to A pAThamAM varSa kahenAra che koNa? AvI kalpita zrRMkhalA bhadrabAhunI hoI zake, ke prakSipta karelI che? (15) naMdI sUtramAM 7ra AgamonA nAmo che to 45 mAnavAnuM kayuM kAraNa che. lagabhaga 20 prakIrNaka Aje paNa upalabdha che, to 10ne ja Agama mAnavA ane 10ne nahIM? naMdIsUtramAM nAmo hovA chatAM te prakIrNakone Agama na mAnavAmAM zuM kAraNa? (16) haribhadrasUri, malayagiri, AcArya hemacaMdra vagere yugapradhAna dhuraMdhara vidvAnonI upalabdha racanAone AgamamAM kema nathI gaNavAmAM AvatI? paMcAMgI sivAya paNa aneka graMtha che. (17) sUrya prajJaptimAM mAMsa bhojana viSayaka pATha prakSipta hovA chatAM paNa tene kema mAnavAmAM Ave che? (18) AcArAMga sUtranuM AThamuM adhyayana ochuM hovA chatAM, arthAt A sUtra khaMDita hovA chatAM tene Agama kema mAnavAmAM Ave che? (19) praznavyAkaraNamAM naMdI tathA samavAyAMga kathita viSaya na hovA chatAM paNa tene AgamamAM kema mAnavAmAM Ave che? (20) 45 AgamamAM keTalAya AgamonA racanAkAranA, temanI racanA samayano Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : aitihAsika nibaMdha pariziSTa itihAsa nAma sAthe upalabdha na hovA chatAM AgamamAM kema ane kayA AdhAre gaNavAmAM Ave che ? 190 te (21) bRhatsaMgrahaNI gAthA 154mAM 'sUtra'nI paribhASA ApI che, te anusAra Agamano nirNaya karavAmAM Ave che zuM ?ane evo nirNaya karavAmAM Ave to 5-10 Agamone ja mAnavA paDaze ? to pachI 45 kevI rIte thAya ? athavA bRhatsaMgrahINInI paribhASAne khoTI mAnazo ? (22) gaNadhara ke 14 pUrvI Adi racita Agamano pUrNa viSaya badalAvIne nAma te ja rahI jAya to zuM tenI AgamamAM gaNatarI thAya kharI ? (23) gaNadhara ke 14 pUrvI racita AgamanA thoDAka aMzo ghaTI jAya, viccheda jAya to zuM tenI AgamamAM gaNatarI thAya kharI ? (24) gaNadhara ke 14 pUrvInA sUtranA mULapAThamAM, jene je mana phAvyuM te vadhAryuM, saMvato joDI, temAM gAthAo tathA gadya pATha rUpa stuti vaMdana vagere vadhArI, potAno svArtha sAdhavA cothanI saMvatsarI hetu paryuSaNanA pAThane vadhArI, AvA vikRta banela zAstra (kalpasUtra)ne 14 pUrvInA nAmathI akSare akSara pUrA 1200 zloka pramANa Agama mAnavAmAM Ave tene kevI vidvattA samajavI ? ane AvI prarUpaNA karavAne pApa samajavuM ke dharma ? AvI prarUpaNA karanArAne zramaNa kahevA ke zramaNa bhagavAnanI AjJAnA cora kahevA ? (25) mahAnizItha ane kalpasUtramAM aneka zabda, aneka vAkya, aneka aMza maulika sUtra kartAnA na hovA chatAM paNa mULapAThamAM rakhAyelA vikRtiothI bharyA paDelA AvA sUtrone AgamarUpamAM svIkAra karavAmAM Ave to pachI haribhadrasUri AdinI aneka racanAone 45nI bahAra kema rAkhavAmAM AvI che? ane aneka prakIrNakone naMdIsUtra sUcimAM nAma hovA chatAM 45 Agama bahAra kema rAkhyAM che ? (26) lipi kAlanI bhUlone jANIbUjhIne pramANika puruSonA Agama rUpa mAnI tenI pramANikatAne kalaMkita karavuM yogya che kharUM ? sUrya prajJapti sUtra, paryuSaNA kalpasUtra ane mahAnizItha sUtronA aneka pATho spaSTarUpathI maulika racanA tathA maulika racanAkArone dUSita kare che, tene pramANika puruSanA racelA Agama mULa pAThanA rUpamAM sAmela rAkhIne paNa evuM kahevuM ke 'e vAkyo maulika nathI, vikRtithI praviSTa thaI gayAM che' AvA lakIranA phakIranuM zuM kahevuM ? arthAt vikRtithI praviSTa paNa mAnavuM ane pAchuM maulika pAThamAM sammilita rAkhavuM kadApi ucita na gaNAya. to pachI saMpAdana, prakAzana ke nakalamAM akkalathI nyAya kema nathI karAto ? pATha kema nathI sudhArAto ? (27) bhagavatInI aMtima maMgala prazastine abhayadevasUri svayaM lipikartAnI jaNAvI vyAkhyA paNa karatA nathI. tema chatAM AjanA saMpAdaka tene gaNadhara racita Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta mULa pAThamAM kema svIkAre che? (28) ThANAMga sUtramAM aneka jagyAe devonA caityavRkSa ema kahyuM che- ThANAMga sUtra ThANA 4, uddezaka trIjo, sUtra-448. covIsa tIrthakaronA azokavRkSa sivAyanA paNa caityavRkSa kahyAM che. to devo ane devAdhidevonA cetyavRkSanA vRkSamAM "catya" kema lakhyuM che? teno zabdArtha ane tAtparyArtha uddharaNa pramANa TIkA graMtha vagere sahita spaSTa karavo ghaTe. (ra9) naMdI ane ThANAMga sUtramAM dvIpasAgara prajJapti sUtranuM nAma maLe che ane te sUtra prakAzita upalabdha paNa che, to tene Agama kema nathI mAnavAmAM AvatuM? (30) sthAnakavAsI terApaMthI Adi vibhinna samudAyomAM je rIte 3ra sUtranI mAnyatAvALA batrIsa-batrIsa sUtro tathA tenA nAmo bAbata koI vikalpa nathI badhe te 3ra ja sarva mAnya che, to derAvAsImAM evI ekarUpatA kema nathI? ane 45 mAnavAmAM paNa ahIM-tahIM vibhinnavikalpo kema ApavAmAM Ave che, arthAt paMcakalpa, jItakalpa, pAkSika sUtra, oghaniryukti, piMDa niyukti vigere mATe gaNanA bheda che, eTale ke kyAMka 46 to kyAMka 47 nAma paNa lakhe che ane saMkhyA 45 ja gaNAve che, to AvuM kema? (31) (1) dasa prakIrNakanI sivAyanA prakIrNaka na mAnavAmAM kayuM kAraNa che? (2) ane dasane mAnavA pAchaLano kayo hetu che ke, naMdI sUtramAM je nathI, tene dasamAM gaNi rAkhyAM che? (3) prakIrNakonA racayitAnA nAma ja jJAta nathI to tene AgamamAM mAnavAno zo adhikAra che? teno samaya paNa jJAta che? (3ra) haribhadra sUri to ghaNAM moTA prakAMDa vidvAna jJAnI prabhAvaka saMta ziromaNi yuga pradhAna AcArya thaI gayAM che, temanA lakhelA graMtha-sAhitya aneka che tene Agama na mAnavAmAM kayo hetu che? (33) dhyAna zatakane Agama kema nathI mAnatA? je haribhadra sUrithI paNa pUrvenA AcArya jinabhadra gaNi kSamAzramaNanuM raceluM che? (34) suttaM gaNahara raiyaM, taha patteya buddha raiyaM ca / suyakevaliNA raiyaM, abhinna dasa puvviNA raiyaM / 156 / artha- gaNadhara, pratyeka buddha, 14 pUrvIthI 10pUrvI sudhInA jJAnI gItArtha zramaNo dvArA karavAmAM AvelI racanAne Agama kahI zakAya. A bRhatsaMgrahaNInI gAthA che, A anusAra ApanI Agama mAnavAnI mAnyatA che ke nahIM? jo A gAthA ane te mujabanA graMtho mAnya hoya to 45 Agama kaI rIte siddha thAya? ane jo A gAthA mAnya na hoya to koI vidvAna AcAryanI racanAne Agama mAno ane koI prAmANika puruSanI racanAne Agama na mAno to temAM zuM kAraNa hoI zake? AmAM zo bheda che? Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka: aitihAsika nibaMdha pariziSTa 199 (35) zuM maMdira baMdhAvavAno upadeza vratadhArI sAdhu ApI zake ke saceta phUlapANI ane agni vaDe pUjA karavAnuM jaina sAdhu kahe kharA? zuM vartamAnanA maMdira mArgI sAdhuo A kriyAonI preraNA kare che ke temanA pUrvAcAryoe ja AvI preraNA karI hatI? ane AvI preraNA karanArAnuM paheluM mahAvrata dUSita thAya tema mAnI zakAya ? (36) zuM devalokanI zAzvata pratimAmAM A avasarpiNInA prathama ane aMtima tIrthakaranA nAma Ave te ucita che? ke pachI maMdiramArgIoe karela sUtramAM prakSipta pAThano A prabhAva che? (37)muhapati mukhavastrikA ke muhapatti nAma kahevA (hovA) chatAM tene hAthamAM rUmAlanI jema rAkhavI ucita che? (38) bolatI vakhate mukhavastrikAne hAthamAM na rAkhe ke mukha pAse hAtha laI javAno prayatna paNa na kare, tevA sAdhu potAne jinAjJAne pALanArA gaNAvI zake kharA? (39) zuM koI svacchedamati sAdhu potAnuM pustaka banAvIne, te sthAnakavAsInA nAme chapAve, potAnuM nAma khAnagI rAkhI, khoTAM nAmo chapAvI, pracAra karAve, prasiddha karAve, tevA kumArgI sAdhune jaina sAdhu mAnI zakAya? (40) varAhasaMhitA banAvanArA varAhamihira niryukti kartA bhadrabAhu svAmInA sagA nAnA bhAI hatA? (41) varAha saMhitA ane paMcasiddhAMtikA graMthanI racanAno samaya tenA aMtamAM jANavA maLe che ke nahIM? jo jaNAya to batAvo. (42) kayA bAra vratadhArI zrAvake mUrtipUjA karI hatI, te zAstramAM 45 Agama ke 7ra AgamamAMthI jaNAvo. noMdha :- uparokta praznonA javAba saraLatA yukta patra saMparka sUtranA sthAne lakhI zako cho. jo koI pharI prazna pUchavo hoya to pahelAM uparanA badhA praznonA javAba lakhI jaNAve, to ja te prazna karavAne yogya gaNAze. sAmAnya pAThakoe A badhA praznonA samAdhAna sArAMza-pustakomAMthI meLavI levA. derAvAsIonI apekSA ane teonI jJAna zakti ke bhakti jANavA A praznonI rajUAta karavAmAM AvI che. mATe teo viveka buddhithI samAdhAna kare. jJAtavya :- uparokta aneka prazna keTalAMka mUrtipUjaka vidvAna saMtone maukhika pUchelAM che. saMtoSakAraka uttara na maLavAthI atre e badhAM saMkalita karelA che. Eaa aitihAsika nibaMdhaH pariziSTa khaMDa-ra saMpUrNa Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jainAgamanavanItA ' jainAgama navanIta - 8 RSS Avazyaka sUtranA pariziSTo 1 thI 6 krama pariziSTa 1. anya AgamomAMthI saMkalita pATha 2. Agama sivAyanA gujarAtI pATha 3. pratikramaNa vidhi 4. sAmAyika pratikramaNa vizeSa praznottara 5. sAmAyika sUtra ane zramaNa sUtrano bhASAnuvAda 6. sAmAyika sUtranA saraLa praznottara pAnA naM. 201 208 219 222 249 257 aAgama manISI zrI trilokamunijI ma. sA. gujarAtI bhASAMtara (Avazyaka sUtra vibhAga) saMpradAya variSThA pU. bA.bra. gulAbabhAI ma. sa. nA suziSyA pU. bA. za. tArAbAI ma. sa. pU. bA.bra. kuMdanabAI ma. sa. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-1 201 pariziSTa-1 anya AgamAMmAMthI saMkalita pATha prArthana: Avazyaka sUtranA cha AvazyakamAM AvelA pacIsa pATho sivAyanA anya sUtromAM paNa evA pATho che je pratikramaNanI paraMparAmAM sammilita che. e kyAre, kevI rIte sammilita thayA te viSayamAM kaMIpaNa itihAsa prApta nathI. Avazyaka sUtranA mULapAThamAM to kevaLa zramaNone pratikramaNa yogya pATha ja che, zrAvakane yogya pATho nathI. zrAvakoe paNa pratikramaNa karavuM tevo ullekha anuyoga dvAra sUtramAM che. mATe A Avazyaka sUtranI cUlikAnA rUpamAM ke anya koI paNa rUpamAM te pATha rahyAM haze, evI saMbhAvanA che. Aje te alagarUpamAM na hovAthI tathA AgamomAM tevA aneka pATha upalabdha hovAthI evuM svIkAravuM paDe che ke vadhArAnA pATho anya AgamothI saMkalita thaIne paraMparAmAM cAle che. e saMkalita pAThomAM jarUrI ane upayogI paNa che. atre pahelAM zramaNa pratikramaNamAM upayogI pAThone ApyA che, pachI zrAvakanA aNuvrata ApyA che. karemi bhaMteno pATha icchAmi Ami'no pATha, A be pATha sAdhu-zrAvaka baMnenA eka ja che, keTalAka zabda parivartana sivAya A baMne pATha zramaNa yogya hovAthI mULa Avazyaka sUtramAM upalabdha che ja, zramaNopAsaka yogya A prakaraNamAM Apela che. A saMkalana Agama, niryukti, bhASya tathA anya sAhityathI paNa karavAmAM Avela che. Avazyaka satranA cha Avazyaka ane te AvazyakonA maulika pacIsa pATha che, te AcAra zAstra vibhAgamAM juo. ahIM pariziSTa vibhAgamAM teno samAveza karyo nathI, parizeSa vArtAono ja ahIM saMgraha karyuM che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 202 | mI60 mIhI lAge cha mahAvIrajI deza : TITH napalIta Avazyaka sUtra sivAyanA sUtra pATho [ubhaya kALa pratikramaNa karavAnI vidhimAM jarUrI tathA pracalita aneka pATha Avazyaka sUtramAM nathI, paraMtu anya AgamomAM che, temane ahIM saMkalita karyA che] pAhAnubha:(1) tikkhutto (5) ayotsA zuddhi (c) saMpanatiyAra (2) aDhAra pA5 (6) kSamA kssmaapn|| (10) pratima pratijJA (3) karemi bhaMte (7) zAnatiyAra (11) pratibhA pasaMhAra (4) icchAmiThAmi (8) zanatiyAra (12) pAra aprata. vaMTana pA6 : tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karemi vaMdAmi NamaMsAmi sakkAremi sammANemi kallANaM maMgala devayaM ceiyaM pajjuvAsAmi matthaeNa vaMdAmi / - rAyappasezIya sUtra-8 aDhAra pApa sthAnano pAThaH (1) pANAivAe (2) musAvAe (3) adiNNAdANe (4) mehuNe (5) pariggahe (6) kohe (7) mANe (8) mAyA (9) lohe (10) pejje (11) dose (12) kalahe (13) abbhakkhANe (14) pesuNNe (15) paraparivAe (16) raiarai (17) mAyAmose (18) micchAdasaNasalle / - (maga-12/5. sthA0-1. remi tano pA6 (zrAvakopayogI): karemi bhaMte ! sAmAiyaM sAvaja jogaM paccakkhAmi jAvaniyama pajjuvAsAmi, duvihaM tiviheNaM na karemi na kAravemi maNasA vayasA kAyasA tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / ___-rimIyAvazya pRSTa-454. charachAmi hAmino pA6 (zrAvaDopayogI): icchAmi ThAmi kAussagaM jo me devasio aiyAro kao kAio, vAio, mANasio ussutto ummaggo, akappo, akaraNijjo, dujjhAo, duvviciMtio, aNAyAro aNicchiavvo, asAvagapAuggo nANe taha daMsaNe caritAcaritte, sue, sAmAie, tihaM guttINaM, cauNhaM kasAyANaM, paMcaNhamaNuvvayANaM, tiNhaM guNavvayANaM, cauNhaM sikkhAvayANaM, bArasavihassa sAvagadhammassa, jaMkhaDiyaM, jaM virAhiyaM, tassa micchAmi dukkaDaM / - paribhadrIyAvazya pRSTa-456. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-1 203 kAyotsarga zuddhino pAThaH kAussagge maNa calie vaya calie kAya calie aTTajjhANe jhAie ruddajjhANe jhAie tassa micchAmi dukkaDaM / - suttAgame bhAga-2. zramaNa kSamApanA pATha : Ayariya uvajjhAe, sIse sAhammie kula gaNe ya / je me kei kasAyA, savve tiviheNa khAmemi // 1 // savvassa samaNasaMghassa, bhagavao aMjali karia sIse / savvaM khamAvaittA, khamAmi savvassa ahamapi // 2 // savvassa jIvarAsissa, bhAvao dhamma nihiya niyacitto / savvaM khamAvaittA, khamAmi savvassa ahamapi // 3 // - maraNa samAdhi prakIrNaka gA0 335-336- saMsAraka prakIrNaka gA104, 105. jJAnAtiyAra pA6: saya NANassa ime cauddasa aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA taMjahA te AloTha- jaM vAiddhaM, vaccAmeliyaM hINakkharaM, accakkharaM, payahINaM, viNayahINaM, jogahINaM, ghosahINaM suhRdiNNaM, duThupaDicchiyaM, akAle kao sajjhAo, kAle na kao sajjhAo, asajjhAe sajjhAiya, sajjhAe na sajjhAiyaM, jo me devasio aiyAro kao tassa micchAmi dukkaDaM / - mA04, ni0 darzana samyaktvano tathA aticArano pAThaH arihaMto mahadevo, jAvajjIvaM susAhuNo guruNo / jiNapaNNattaM tattaM, ia sammattaM mae gahiyaM // // 1 // paramatthasaMthavo vA, sudiTThaparamatthasevaNA vA vi / vAvaNNa kurdasaNavajjaNA, iya sammattasaddahaNA // // 2 // paMcidiyasaMvaraNo, taha Navaviha baMbhacera guttidharo / cauvihakasAya mukko , ia aTThArasaguNehiM saMjutto // // 1 // paMca mahavvaya jutto, paMcavihAyArapAlaNasamattho / paMca samio tigutto, chattIsa guNo gurumajjha // ||2||-maa04, ni0 eyassa samattassa paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA taMjahA te AlouM- saMkA kaMkhA vitigicchA parapAsaMDa pasaMsA, parapAsaMDa saMthavo, jo me devasio aiyAro kao tassa micchAmi dukkaDaM / ___ - mA , nio. 64za 6 // sUtra. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta saMlekhanA aticAra pAThaH apacchima mAraNaMtiyA saMlehaNA jhUsaNA ArAhaNayA, imIe saMlehaNAe paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA taMjahA te AlouM - ihalogAsaMsappaoge paralogAsaMsappaoge jIviyAsaMsappaoge maraNAsaM sappaoge kAmabhogAsaMsappaoge jo me devasio aiyAro kao tassa micchAmi dukkaDaM / - khAva0 - 4, niryuDita. upAsaDazA sUtra - 1 pratikramaNa AjJA tathA pratijJA pAThaH icchAmi NaM bhaMte tubbhehiM abbhaNuNNAe samANe devasiyaM paDikkamaNaM ThAmi devasiyaM NANa- daMsaNa-carittAcaritta tava aiyAra ciMtaNatthaM karemi kAusagaM / - sAva0 - 4, niyukti. kAcotsarga AjJA pAThaH icchAmi NaM bhaMte tubhehiM abbhaNuNAe samANe devasiyaM pAyacchittaM visohaNatthaM karemi kAussaggaM / - Avazya niyukti. pratibhA pasaMhAra pATha : sAmAiyaM cauvIsatthavaM vaMdaNaM paDikkamaNaM kAussaggaM paccakkhANaM evaM saDAvasyaM tammaNe taccitte taslese, tadajjhavasie, tattivvajjhavasANe, tadaTThovautte, tadappiyakaraNe, tabbhAvaNAbhAvie, aNattha katthai maNaM akaremANe egaggaM citteNaM na kayaM, AlassaeNaM pamAeNaM vikkhitta citteNaM karya, tassa micchAmi dukkaDaM / anuyogadvAra sUtra - 28. zrAvanA nAra avrata : prathama anuvrata :- paDhamaM aNuvvayaM thulAo pANAivAyAo veramaNaM; tasajIve beidiya iMdiya, cauriMdiya, paMciMdiya saMkappao haNaNa haNAvaNa paccakkhANaM sasarIraM savisesaM pIDAkAriNo, sasaMbaMdhI savisesaM pIDAkAriNo vA vajjiuNa jAvajjIvAe duvihaM tiviheNaM na karemi na kAravemi maNasA vayasA kAyasA; eassa thUlaga pANAivAya veramaNassa samANovAsaeNaM paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA taMjahA - 1. baMdhe 2. vahe 3. chavicchee 4. aibhAre 5. bhattapANavicchee / jo me devasio aiyAro kao tassa micchAmi dukkaDaM / jIbhuM suvrata :- aNuvva lAo musAvAyAo veramaNaM; se ya musAvAe paMcavihe paNNatte taM jahA - 1. kaNNAlIe 2. gavAlIe 3. bhomAlIe 4 . NAsAvahAro 5. kUDasakkhijje; iccevamAissa thUlamusAvAyassa paccakkhANaM jAvajjIvAe duvihaM tiviheNaM na karemi na kAravemi maNasA vayasA kAyasA; eassa thUlagamusAvAya- veramaNassa samaNovAsaeNaM paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-1 | 205 taMjahA- 1. sahasabbhakkhANe 2. rahassabbhakkhANe 3. sadAramaMtabhee 4. mosovae se 5. kUDalehakaraNe jo me devasio aiyAro kao tassa micchAmi dukkddN| trI manuvrata :- taiyaM aNuvvayaM thUlAo adiNNAdANAo veramaNaM se ya adiNNAdANe paMcavihe paNNatte taM jahA- 1. khattakhaNaNaM 2. gaThibheaNaM 3.jaMtugghADaNaM 4. paDivayavatthu haraNaM 5. sasAmiavatthu haraNaM; iccevamAissa thUla adiNNAdANassa paccakkhANaM jAvajjIvAe duvihaM tiviheNaM na karemi na kAravemi maNasA vayasA kAyasA eassa taiyassa thUlaga adiNNAdANa-veramaNassa samaNovAsaeNaM paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA taM jahA- 1. tenAhaDe 2. takkarappaoge 3. virUddharajjAikkame 4. kUDatullakUDamANe 5. tappaDirUvagavavahAre jo me devasio aiyAro kao tassa micchAmi dukkaDaM / yothumadhuvrata :- cautthaM aNuvvayaM sadAra-saMtosie paradAra-vivajjaNarUva thUlAo mehuNAo veramaNaM jAvajjIvAe taM divvaM duvihaM tiviheNaM na karemi na kAravemi maNasA vayasA kAyasA, mANussaM tirikkhajoNiyaM avasesaM egavihaM egaviheNaM na karemi kAyasA, eassa thUlaga-mehuNaveramaNassa samaNovAsaeNaM paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA taM jahA- 1. ittariya pariggahiyA gamaNe 2. apariggahiyA gamaNe 3. anaMgakiDDA 4. para vivAha karaNe 5. kAmabhoga tivvAbhilAse jo me devasio aiyAro kao tassa micchAmi dukkaDaM / pAMya bhAvata :- paMcama aNuvvayaM thUlAo pariggahAo veramaNaM- 1.khettavatthuNaM jahAparimANaM 2. hiraNNa suvaNNANaM jahA parimANaM 3. ghaNadhaNNANaM jahAparimANaM 4. duppaya cauppayANaM jahAparimANaM 5. kuviyassa jahAparimANaM evaM mae jahA- parimANaM kayaM tao airittassa pariggahassa paccakkhANaM jAvajjIvAe, egavihaM tiviheNaM na karemi maNasA vayasA kAyasA eassa thUlaga pariggaha parimANa vayassa samaNovAsaeNaM paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA taM jahA- 1. khetavatthuppamANAikkame 2. hiraNNa suvaNNa pamANAikkame 3. dhaNaghaNNa pamANAikkame 4. duppayacauppayA pamANAikkame 5. kuviya pamANAikkame, jo me devasio aiyAro kao tassa micchAmi dukkddN| 79 mata :- chaTuM disivvayaM uDDadisAe jahA parimANaM, ahodisAe jahAparimANaM, tiriyadisAe jahA parimANaM, evaM mae jahAparimANaM kayaM tao secchAe kAeNaM gaMtUNa paMcAsavAsevaNassa paccakkhANaM, jAvajjIvAe duvihaM tiviheNaM na karemi na kAravemi maNasA vayasA kAyasA / eassa disivvayassa samaNovAsaeNaM paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA taM jahA- 1. uDDhadisi pamANAikkame 2. ahodisi pamANAikkame 3. tiriyadisi pamANAikkame 4. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta khettavuDDi (5) saiaMtaraddhA, jo me devasio aiyAro kao tassa micchAmi dukkaDaM / sAta bharata:- sattame vae uvabhoga paribhoga vihiM paccakkhAyamANe- 1. ullaNiyAvihiM 2. daMtaNavihiM 3. phalavihiM 4. abbhaMgaNavihiM 5. uvvaTTaNavihiM 6. majjaNavihiM 7. vatthavihiM 8. vilevaNa vihiM 9. puphphavihiM 10.AbharaNavihiM 11. dhUvaNavihiM 12. pejjavihi~ 13. bhakkhaNavihiM 14. odaNavihiM 15. sUpavihiM 16. vigayavihiM 17. sAgavihi 18. mahuravihiM 19. jemaNavihiM 20. pANIyavihiM 21. mukhavAsavihiM 22. vAhaNavihiM 23. uvAhaNavihiM 24. sayaNavihiM 25. sacittavihiM 26. davvavihiM; icvAiNa jahAparimANaM kayaM tao airittassa uvabhogaparibhogassa paccakkhANaM, jAvajjIvAe egavihaM tiviheNaM na karemi maNasA vayasA kaaysaa| sattame uvabhogaparibhogavvae duvihe pannatte taMjahA- bhoyaNao ya kammao ya tatthaNaM bhoyaNao samaNovAsaeNaM paMca aiyArA jANiyavvA na samAyarivvA taMjahA- 1. sacittAhAre 2. sacittapaDibaddhAhAre 3. apakkosahibhakkhaNayA 4. dupakkosahibhakkhaNayA 5. tucchoshibhkkhnnyaa| evaM kammao NaM samaNovAsaeNaM paNNarasakammAdANAI jANiyavvAiM na samAyariyavvAI taMjahA- 1. iMgAlakamme 2. vaNakamme 3. sAr3Ikamme 4. bhAr3Ikamme 5. phoDIkamme 6. daMtavANijje 7. lakkhavANijje 8. rasavANijje 9. kesavANijje 10. viSavANijje 11. jaMtapIlaNakamme 12. nillaMchaNakamme 13. davaggi dAvaNayA 14. saradaha talAya parisosaNayA 15. asaijaNa posaNayA, jo me devasio aiyAro kao tassa micchAmi dukkaDaM / mA ma ta :- aTThama aNaTThadaMDa veramaNavvayaM se ya aNaTThadaMDe cauvvihe paNNatte taMjahA- 1. avajjhANAcarie 2. pamAyAcarie 3. hiMsappayANe 4.pAvakammovaese, iccevamAissa aNaTThAdaMDasevaNassa paccakkhANaM, jAvajjIvAe duvihaM tiviheNaM na karemi na kAravemi maNasA vayasA kAyasA / eassa aTThamassa aNaTThadaMDa veramaNassa samaNovAsaeNaM paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA taMjahA- 1. kaMdappe 2. kukkuie 3. moharie 4. saMjuttAhigaraNe uvabhogaparibhogAiritte, jo me devasio aiyAro kao tassa micchAmi dukkddN| nava mAta:- navamaM sAmAiyavvayaM sAvajja joga veramaNa rUvaM jAvaniyama pajjuvAsAmi duvihaM tiviheNaM na karemi na kAravemi maNasA vayasA kAyasA / eassa navamassa sAmAiyavayassa samaNovAsaeNaM paMca aiyArA jANiyavvA na Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-1 samAyariyavA taMjahA- 1. maNaduppaNihANe 2. vaya duppaNihANe 3. kAyaduppaNihANe 4. sAmAiyassa sai akaraNayA 5. sAmAiyassa aNavaTThiyassa karaNayA, jo me devasio aiyAro kao tassa micchAmi dukkaDaM / hasabhuM suvrata :- dasamaM desAvagAsiyavvayaM diNamajjhe paccUsakAlAo Arabbha puvvAdisu chasu disAsu jAvaiyaM parimANaM kayaM tao airittaM secchAe kAraNaM gaMtUrNaM annevA pehiUNa paMcAsavAsevaNassa paccakkhANaM, jAva ahorattaM duvihaM tiviheNaM na karemi na kAravemi maNasA vayasA kAyasA, aha ya chasu disAsu jAvaiyaM parimANaM kayaM tammajjhevi jAvaiyANaM davvAiNaM parimANaM kayaM tao airittassa uvabhoga paribhogassa paccakkhANaM, jAva ahorataM egavihaM tiviheNaM na karemi maNasA vayasA kAyasA / eassa dasamassa desAvagAsiya vayassa samaNovAsaeNaM paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA taMjahA - 1. ANavaNa - ppaoge 2. pesavaNappaoge 3. saddANuvAe 4. rUvANuvAe 5. bahiyApuggalapakkheve, jo me devasio aiyAro kao tassa micchA midukkaDaM / agiyArabhuM suvrata :- ekArasamaM posaha vayaM asaNa- pANa- khAima sAima-paccakkhANaM, abaMbha - paccakkhANaM ummuka maNi suvaNNAi paccakkhANaM, mAlAvaNNaga vilevaNAi paccakkhANaM, satthamUsalAi sAvajjajoga paccakkhANaM, jAva ahorattaM pajjuvAsAmi duvihaM tiviheNaM na karemi na kAravemi maNasA vayasA kAyasA / eassa ekArasamassa posahavayassa samaNovAsaeNaM paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA taMjahA - 1. appaDilehiya duppaDilehiya sijjAsaMthArAe 2. appamajjiya duppamajjiya sijjAsaMthArae 3. appaDilehiya duppaDilehiya uccArapAsavaNabhUmi 4. appamajjiya duppamajjiya uccArapAsavaNa bhUmi 5. posahassa samma aNaNupAlaNayA, jo me devasio aiyAro kao tassa micchAmi dukkaDaM / dhArabhuM asuvrata :- bArasamaM atihi - saMvibhAgavayaM asaNa pANa khAima sAima vattha paDiggaha kaMbala pAyapuMchaNeNaM, paDihAriya pIr3ha phalaga sejjA saMthAraeNaM, osaha sajjeNaM paDilA bhemANe viharAmi / eyassa atihisaMvibhAgavayassa paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA taMjahA- sacitta nikkhevaNayA, sacittapihaNayA kAlAikkame, paravavaese, macchariyAe jo me devasio aiyAro kao tassa micchAmi dukkaDaM / - upAsaGa hazA - 01. khAka - 4. ni.. 200 sAdhuno kaSAya pANImAM kheMcelI lITInA samAna tarata ja naSTa thaI javo joIe. tene saMjvalana kaSAya kahe che. eka divasathI adhika kaSAya raMjano bhAva rahevAthI sAdhupaNuM rahetuM nathI. guzasthAna chUTI bhaya che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA ; jainAgama navanIta pariziSTa-ra jI. sUtra sivAyanA pracalita gujarAtI pATho bhASA-pAThAnukrama H(1) cha kAyA (6) (2) pAMca mahAvrata (7) (3) rAtri bhojana (8) (9) (4) samiti gupti (5) saMlekhanA-saMthArA (10) tapa ciMtana aticAra ciMtana vidhi [ prathamAvazyakamAM ] aticAra ciMtananI be prakAranI vidhi che. jema ke- (1) dinacaryA ciMtana vidhi (2) cha kAya, mahAvrata, samiti guptinA svarUpane AdhAre aticAra ciMtana vidhi. (1) savAre sUryodaya pachI muhapatti pratilekhanathI laIne je kAMI dainika kArya, vacana prayoga vagere karyA hoya, tenuM kramathI smaraNa karatAM-karatAM vicAravuM ke temAM kyAMya koIpaNa saMyama kalpavidhimAM aticAra doSa lAgyo nathI ne ? koI avidhi to thaI nathI ne ? Ama kramazaH sAMjanuM pratikramaNa zarU karatAM pahelAMnA badhA kAryakramomAM upayoga lagAvIne anuprekSaNa karavuM, A dinacaryA ciMtana vidhi che. (2) cha kAya, pAMca mahAvrata svarUpa, pAMca samiti, traNa gupti, ema jJAna darzana, cAritra tapanA svarUpanA AdhAre anuprekSaNa karavuM ke A saMyamanA mukhya niyama, upaniyamomAM kAMI skhalanA to thaI nathI ne ? cauda saMmUrchima paccIsa mithyAtva kSamApanA pATha kAyotsarga AjJA (11) pratyAkhyAna (12) (13) (14) jJAnAticAra (15) darzanAticAra pratikramaNa zuddhi aDhAra pApa noMdha :- A baMne ciMtana vidhino nirdeza Avazyaka niryukti bhASya TIkAmAM upalabdha che. A ciMtana pravRttio bhAvAtmaka rUpathI paraMparAmAM cAlavAthI tatsaMbaMdhI svataMtra koI paNa mULapATha Avazyaka sUtramAM nathI paraMtu teno vidhi rUpa saMketa uttarAdhyayana sUtra AdimAM che. AjakAla ciMtana vidhi prAyaH lopa ja thaI rahI che. kevaLa paraMparAthI prApta pAThanuM punarAvartana mAtra kAussaggamAM karI levAmAM Ave che ane AtmanirIkSaNa, avalokana, temaja bhAvAtmaka ciMtananuM lakSya gauNa thaI gayuM che. AtmArthI sAdhakoe A viSayamAM avazya sudhAro karavo joIe. bIjI ciMtana vidhi mATe pATha A rIte che. cha kAcano pATha : pRthvIkAya H- rastAmAM vikharAyelI sacitta mATI, muraDa, retI, bajarI, kAMkarI Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka H Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-2 paththaranA TukaDA athavA cUro, pattharanA kolasA athavA cUro, mIThAM Adi pRthvIkAyanA jIvonI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. aplAya :- gharamAM DhoLAyeluM pANI, dhoyeluM pANI, rastAmAM pheMkAyeluM pANI; naLa, paraba vagere pAse uchaLatuM pANI; varSA, jhAkaLa, dhummasa ane sUkSma vRSTi kAyanuM pANI; nadI, nALAM, kuvA, vAvaDI, taLAva AdinuM pANI ityAdi sacitta athavA mizra pANIno saMghaTTo, virAdhanA thaI hoya ane dhovaNanI gaveSaNA AdimAM aplAya jIvonI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. teukAya :- gocarI javAnA prasaMgamAM koIpaNa prakAranI agninI virAdhanA thaI hoya, raste cAlatAM bIDI Adi, skuTara, TeksI Adino saMghaTTo ityAdi rUpe teukAyanI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. 209 vAukAya :- zarIranA aMgopAMga, hAtha, paga, mastaka vagerene upadeza, vAtacIta Adi kAryamAM, pratilekhana, pramArjanamAM tIvragatithI, jhATakAthI, utAvaLathI calAvyAM hoya; A ja rIte koIpaNa upakaraNa, rajoharaNa, pAtra vastra, puMjaNI Adine tIvragatithI, jhATakAthI, utAvaLathI calAvyAM hoya, paTakyuM pheMkyuM hoya athavA upakaraNa zarIra Adine zAMtithI yatanApUrvaka halAvavAnuM dhyAna rAkhyuM na hoya; muhapatti vinA bolAyuM hoya; utaravuM, caDhavuM, cAlavuM tIvragatithI kudakA athavA ThekaDAM mAratA karyuM hoya, jenAthI vAukAyanI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. vanaspatikAya :- lIluM ghAsa, aMkurA, lIlApAna, phUla, bIja, zAka vagerenA chotarAM athavA TukaDAM, maracAnA bI, anAja, goTalI vagerenI rastAmAM, gharomAM virAdhanA thaI hoya, phlaNano saMghaTTo thayo hoya athavA tenuM ullaMghana karavuM paDayuM hoya ityAdi vanaspatikAyanI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. beindriya H- nAnI moTI laTa, kRmio vagere beindriya jIvonI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. teindriya H-- lAla kIDI, kALI kIDI, makoDA, pustakomAMnA nAnA moTA jIva, jamIna jevA raMganA kaMthavA, ItaDI, udhaI, kAcA makAnamAM ane vRkSanI nIce aneka prakAranA jIva, cAMcaDa, mAMkaDa, hUM, lIkha Adi teindriya jIvonI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. caurendriya :- mAkhI, macchara, DAMsa, nAnA moTA karoLiyA, aneka prakAranI kaMsArI, vIjaLIthI thatAM macchara ane nAnA moTA aneka jIvonI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. paMcendriya H- kUtarAM, cakalI, kabUtara, uMdara, bilADI vagere jIvonI virAdhanA thaI hoya tathA mArgamAM laghunIta kapha vagere azuci para paga AvyA hoya, gaTarone Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta oLaMgavI paDI hoya athavA gaTaranA pANI Adi oLaMgatA virAdhanAnuM kAraNa banyuM hoya tathA paraThavA saMbaMdhI avidhithI kAMI virAdhanAnuM kAraNa banyuM hoya ityAdi saMjJI, asaMzI jIvonI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA temaja bIjA strI, puruSa, pazu pakSIonI mana, vacana, kAyAthI koIpaNa prakAranI AzAtanA, virAdhanA karI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. 210 mahAvratanA pAThaH paheluM mahAvrata : saMpUrNa hiMsAno tyAga :- cha kAya jIvonI sUkSma ane sthUla rUpe manathI, vacanathI, kAyAthI jIvana paryaMta hiMsA karavI nahi, karAvavI nahi ane karatAMne anumodavI nahIM. evA pahelA mahAvratanI pAMca bhAvanA che. (1) yatanApUrvaka joIne cAlavuM. (ra) haMmezAM manane prazasta rAkhavuM. (3) haMmezAM sArA vacanono ja prayoga karavo. (4) gaveSaNAnA niyamonuM pUrNa rUpathI Atma sAkSIthI pAlana karavuM. (5) vastu rAkhavI, upADavI, paraThavI vagere pUrNa viveka temaja yatnAnI sAthe karavuM; evA pelA mahAvratanI pAMca bhAvanAnA viSayamAM je koI aticAra lAgyo hoya to mAruM pApa mithyA thAo. (nila thAo) bIjuM mahAvrata : saMpUrNa asatyano tyAga :- vicAryA vagara, utAvaLamAM temaja krodha, mAna, mAyA, lobhane vaza thaI sUkSma ke sthUla koIpaNa prakAre manathI, vacanathI, kAyAthI jIvanaparyaMta jUThuM bolavuM nahIM bolAvavuM nahIM, bolavAvALAne rUDuM mAnavuM nahIM. evA bIjA mahAvratanI pAMca bhAvanA che. (1) samajI vicArIne zAMtipUrvaka bolavuM. (2-3) krodha-lobha vagere kaSAyonA udaya samaye kSamA--saMtoSa Adi bhAvone upasthita rAkhavA, mauna temaja viveka dhAraNa karavA. (4) hAMsI, majAka, kutUhalanA prasaMge athavA tevA bhAva upasthita thAya tyAre paNa mauna temaja gaMbhIratA dhAraNa karavI. (5) bhaya saMjJA thatAM nIDaratA temaja dhairya dhAraNa karavA. evA bIjA mahAvratanI pAMca bhAvanAnA viSayamAM koI aticAra lAgyo hoya to mAruM pApa mithyA thAo. trIjuM mahAvrata : saMpUrNa adattano tyAga :- kyAMya paNa, koIpaNa nAnI moTI vastu AjJA vinA tathA koI dvArA dIdhA vinA manathI, vacanathI, kAyAthI, jIvana paryaMta grahaNa karavI nahIM, karAvavI nahIM, adatta grahaNa karanArAne bhalA paNa jANavA nahIM. evA trIjA mahAvratanI pAMca bhAvanA che. (1) nirdoSa sthAna, zayyA saMthArAnI yAcanA karavI. (2) tRNa, kASTa ghAsa, lAkaDuM, kAMkaro, patthara, Adi paNa yAcanA karIne levA. (3) sthAnaka AdinA parikarma karavA nahIM. (4) sahayogI sAdhunA AhAra, upakaraNa AMdi adatta levA nahIM. (5) vinaya, tapa, saMyama, dharmanA kartavyonuM imAnadArIthI pAlana karavuM. tapanA cora, rUpanAM cora, Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-ra 211 vratanAM cora, AcAranA cora temaja bhagavaMtanI AjJAnA cora thavuM nahIM. evA trIjA mahAvratanI pAMca bhAvanAnA viSayamAM koI aticAra lAgyo hoya to mAruM pApa mithyA thAo. cothuM mahAvrata : kuzIlano saMpUrNa tyAga :- manuSya, pazu, deva saMbaMdhI kAma bhoganuM sevana athavA saMkalpa, icchA karavI nahIM, daSTivikAra athavA kAma kuceSTA karavI nahIM. manathI, vacanathI, kAyAthI jIvana paryata A prakAranA kuzIla abrahmacaryanuM sevana svayaM karavuM nahIM, karAvavuM nahIM, kuzIla sevanArane rUDAM paNa jANavA nahIM. AvA cothA mahAvratanI pAMca bhAvanA che. (1) strI, pazu vagerethI rahita makAnamAM rahevuM. (2) strI saMparka paricaya vAtano viveka rAkhavo, (3) strInA aMgopAMgane rAga, Asakti bhAvathI jovA saMbhAravA athavA nirakhavA nahIM, (4) pUrva bhogavelA bhogonuM smaraNa karavuM nahIM, temaja navAnA kutUhala AkAMkSA karavA nahIM. (5) sadA sarasa svAdiSTa ke atimAtrAmAM AhAra karavo nahIM, athavA UNodarI tapa temaja rasendriya vijaya karavo. evA cothA mahAvratanI pAMca bhAvanAnA viSayamAM je koI aticAra lAgyo hoya to mAruM pApa mithyA thAo. pAMcamuM mahAvrataH saMpUrNa parigraha tyAga :- sonA, cAMdI, dhana, saMpatti, jamIna, jAyadAda(vAraso) rAkhavAno saMpUrNa tyAga, saMyama ane zarIrane Avazyaka upakaraNo sivAya saMpUrNa nAnA moTA padArthonA tyAga; grahita agrahita badhA padArtho para mamatva mUcha Asakti bhAvano pUrNa rUpathI tyAga; manathI, vacanathI, kAyAthI jIvana paryaMta. A prakAre dravya temaja bhAva parigraha karavo nahIM, karAvavo nahIM karanArAnI anumodanA karavI nahIM; evA pAMcamA mahAvratanI pAMca bhAvanA che.(15) zabda-rUpa-gaMdha- rasa temaja sparzanA zubha saMyogamAM rAgabhAva Asakti bhAva karavA nahIM. temaja azubha saMyogamAM Sa, hIlanA aprasanna bhAva karavA nahIM. pudgala svabhAvanA ciMtanapUrvaka samabhAva, taTasthabhAvanA pariNAmomAM rahevuM. rAgadveSathI rahita banavAno ane karma baMdha thAya nahIM tevo prayatna karavo. evA pAMcamA mahAvratanI pAMca bhAvanAnA viSayamAM je koI aticAra lAgyo hoya to mAruM pApa mithyA thAo. chaThuM vrataH rAtri bhojanano saMpUrNa tyAga - AhAra, pANI, auSadha, bheSaja vagere koIpaNa khAdya padArtha, lepya padArtha rAtrinA samaye pAse rAkhavA nahIM, khAvA-pIvA nahIM, auSadha upacAra lepa vagere karavA nahIM, AgADha paristhitithI rAtre rAkhelA padArtha rAtre kAmamAM levA nahIM, rAtre udgAla mukhamAM AvI jAya to ene kADhI nAkhavA, divasamAM paNa aMdhakArayukta sthAnamAM AhAra karavo nahIM. AvI rIte divasa rAtri bhojana ane rAtri-rAtri bhojanarUpa chaThThA vatanI koIpaNa maryAdAnuM ullaMghana thAya to mArA pApa niSphaLa thAo, micchAmi dukkaDaM. www.je Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta kAyotsargamAM emanuM huM avalokana karuM chuM. pAMca samiti traNa guptinA pAThaHIryAsamiti:- zAMtithI cAlavuM, nIce joIne cAlavuM, ekAgracite cAlavuM. chakAya jIvonI rakSAnA vivekathI cAlavuM. cAlatAM cAlatAM koI sAthe vAto na karavI. rAtrimAM poMjIne cAlavuM (praIjana karIne), bahu jIva dekhAya to divase paNa poMjIne cAlavuM. kyAMya aMdhArUM hoya to divase paNa poMjIne cAlavuM. cAlatI vakhate zabda rUpa Adi bhAvomAM Asakta na thavuM ane svAdhyAya, anuprekSA Adi paNa karavAM nahIM. evI IrSA samitinA viSayamAM je koI aticAra lAgyo hoya to mAruM pApa mithyA thAo. bhASA samiti :- kaThora, karkaza, chedakArI, bhedakArI, rahasya vacana, sAvadha vacana, nizcayakArI vacana, atizayokti yukta vacana bolavA nahIM. gappA lagAvavAM nahIM. paraspara nirarthaka, niprayojana vAto karavI nahIM athavA samaya vyatIta karavAne mATe paraspara vikathA karavI nahIM. koInI niMdA, hAMsI, tiraskAranI vAto karavI nahIM. bahu bolavuM nahIM, temaja uTapaTAMga (ADu avaLuM UMdhuM-catta) athavA vikRta bhASA bolavI nahIM. evI bIjI bhASA samitinA viSayamAM je koI aticAra lAgyo hoya to mAruM pApa mithyA thAo. eSaNA samiti :- gaveSaNA ane paribhogeSaNAnI vidhinuM ane niyamonuM saMpUrNa rIte pAlana karavuM. viveka ane virakti tathA satyaniSThAnI sAthe AhAra, vastra, pAtra Adi grahaNa karavAM temaja upayoga karavo athavA eSaNAnA 42 doSo ane mAMDalAnA pAMca doSonuM sevana karavuM nahIM. pahelA pahoramAM lIdhelA AhAra pANI cothA pahoramAM rAkhavA nahIM. potAnA sthAnathI cAre tarapha be gAu uparAMta AhAra pANI laI javA nahIM. evI eSaNA samitinA viSayamAM je koI aticAra lAgyo hoya to mAruM pApa mithyA thAo. AdAna nikSepa samiti - bhaMDopakaraNa athavA vastra, pAtra, rajoharaNa, ThaMDA, soya kAgaLa, pustaka Adi koIpaNa upakaraNa uparathI phevuM(nAkhavuM) nahIM, vAMkA vaLIne vivekapUrvaka nIce namIne bhUmi vagere upara joIne rAkhavuM. A padArthone upADavA hoya to paNa zAMti ane vivekathI yatanApUrvaka upADavA. potAnI pAse rAkhelA upakaraNonuM savAra sAMja vidhipUrvaka pratilekhana karavuM ane te upakaraNo para mamatva mUchabhAva na rAkhatAM teno pUro upayoga karavo. binajarUrI upakaraNono saMgraha karavo nahIM. khUba jarUrI upakaraNo ja levA; evI cothI samitinA viSayamAM je koI aticAra lAgyo hoya to mAruM pApa mithyA thAo. pAriSThApanikA samiti:- zarIranA azuci padArthone, jIrNa upadhine, vadhelA pANI athavA AhArAdine paravA yogya anya badhA padArthone tenA yogya Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-ra vivekanI sAthe yogya sthAnamAM paraThavA. vaDInIta paraThavA yogya bhUmi 10 bola (guNa) yukta hoya athavA tevA sthAna para ja zauca nivRttinA mATe besavuM. zauca nivRtinI anya paNa Agamokta vidhionuM pUrNa pAlana karavuM; kapha vagere paraThavAmAM paNa pUrNa viveka ane yatanAbhAva rAkhavo, koIpaNa padArthane paraThyA pachI tene vosirAvavo athavA vosire-vosire kahevu. vaDInIta jaIne AvyA pachI iriyAvahino kAusagga karavo. paraThavAmAM trasa, sthAvara, jIvonI virAdhanA na thAya, teno pUro viveka rAkhavo. evI pAriSThApanikA samitinA viSayamAM je koI aticAra lAgyo hoya to mAruM pApa mithyA thAo. 213 mana gupti == manamAM saMkalpa vikalpa Adi vizeSa karavA nahIM. zAMta prasanna mane rahevuM. evI mana guptinA viSayamAM je koI aticAra lAgyo hoya to mAruM pApa mithyA thAo. vacana gupti :- vikathA Adi na karatAM, adhikatama mauna vRttithI rahevuM, AvI vacana guptinA viSayamAM je koI aticAra lAgyo hoya to mAruM pApa mithyA thAo. kAya gupti :- hAtha, paga, mAthuM temaja samasta zarIrane niSprayojana halAvavA nahIM. avivekathI halAvavA nahIM. hAtha paga Adine pUrA saMyamita rAkhatAM pratyeka pravRti karavI. jIva jaMtune joIne, poMjIne pachI ja khaMjavALavuM, bhIMta Adino sahAro levo, hAtha pagane pasAravA, bhegA karavA, sUvuM, paDakhuM pheravavuM Adi paNa vivekapUrvaka karavA; ityAdi kAyA guptinA viSayamAM je koI aticAra lAgyo hoya to mAruM pApa mithyA thAo. samuccaya pATha :- mULaguNa samiti gupti yukta pAMca mahAvrata ane uttaraguNamAM anya niyama, paccakkhANa, tapa, svAdhyAya, dhyAna yoga Adi che, enA viSayamAM je koI avivekathI pravartana prarUpaNA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. saMlekhanA-saMthArAH = he bhagavAna huM jIvananA aMtima samayamAM potAnA dhArmika jIvananI ArAdhanA mATe saMlekhanA karUM chuM. evaM mRtyune bilakula najIka AveluM jANIne saMthAro grahaNa karuM chuM. pauSadhazALAnuM pratilekhana pramArjana karIne ane tenI AsapAsa najIkamAM maLamUtra paraThavAnI bhUminuM pratilekhana karIne, ghAsa Adino saMthAro pAtharIne, gamanAgamananuM pratikramaNa(iriyAvahi) karIne ghAsanA saMthArA para sukhAsanathI besuM chuM. baMne hAtha joDI, mastakanI pAse aMjalI karIne, pahelAM siddha stutithI siddha bhagavAnane ane bIjI vAra siddha stutithI mahAvideha kSetramAM birAjamAna arihaMta bhagavAna--tIrthaMkarane namaskAra karuM chuM. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanItA badhA sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikAnI kSamAyAcanA karI evaMkSamAbhAva pradAna karIne. pachI badhA nAnA moTA jIvonI kSamAyAcanA evaM kSamAbhAva pradAna karuM chuM. athavA koIpaNa prANInA prati vaira virodhabhAva rAkhato nathI. pUrve lIdhelA vrata pratyAkhyAnomAM koI aticAra doSa lAgyo hoya to tene yAda karI, AlocanA, pratikramaNa karIne, tene tyAjya samajI have huM pUrNa zalya rahita thAuM chuM. pahelAM meM aMzataH hiMsA, Adi 18 pApono tyAga karyo hato, have huM ApanI sAkSI (zAsanapatinI sAkSI)e saMpUrNa 18 pApono tyAga traNa karaNa traNa yogathI jIvana paryaMtane mATe karuM chuM. asana, pAna, khAdima, svAdima cAra prakAranA AhArono(athavA traNa AhArono) paNa jIvana paryaMtane mATe tyAga karuM chuM. - dhana, kuTuMba, parivAra, sagA, saMbaMdhI, mitra, sAthI jene mATe "A mArA che A mArA che, evuM mAnyuM che, teno paNa huM tyAga karUM chuM. kAraNa ke huM to ekalo chuM ane ekalo ja mRtyune prApta karanAro chuM. je A mAruM zarIra che tenA prati meM jIvanabhara bahu ja moha rAkhyo che. enI ghaNI ja sAra saMbhALa karI che. A zarIranI sukha suvidhAne mATe ja rAtadivasa prayatnazIla rahyo chuM. A zarIrano paNa have huM tyAga karuM chuM. ene vosirAvuM chuM. kAraNa ke A audArika zarIra paNa ahIM rahIne baLIne bhasma thavAvALuM che. A prakAre huM pUrNa rUpathI AjIvana anazana-bhakta pratyAkhyAna saMthAro grahaNa karuM chuM ane paMca parameSTI mahAmaMtrane ja zaraNabhUta mAnI, tenuM ja smaraNa karuM chuM ane tenuM ja ciMtana, manana, artha, paramArtha avagAhanAmAM huM mArA AtmAne lIna banAvuM chuM. 14 saMmUrchAimano pATha - manuSya saMbaMdhI A cauda azuci sthAna che. jemAM utkRSTa be miniTanI uMmaravALA asaMkhya saMmUrchAima manuSya janmatA maratAM rahe che. jema ke 1. maLamAM 2. mUtramAM 3. kaphamAM 4. plekhamAM 5. vamanamAM che. pittamAM 7. lohImAM 8. rasImAM 9. zukra(vIya)mAM 10. pharI bhInA thayelA vIryamAM 11. mRta zarIramAM 12. strI puruSanA saMyogamAM arthAt kuzIla sevanamAM 13. gaTaromAM 14. bIjA paNa ukaraDA Adi azuci saMkalananA durgadhayukta sthAnomAM. A jIvonI jAye ajANye Adata ke pramAdavaza virAdhanA thaI hoya to teno huM pazcAttApa karuM chuM ane evI pramAda pravRttithI eka divasa nivRtta thAuM evI manokAmanA karuM chuM. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-ra 25 mithyAtvano pATha : khoTI mAnyatA, azuddha samaja, azuddha zraddhAnA A 25 prakAra jANavA yogya ane choDavA yogya che. jema ke 1. jinezvara kathita jIvane ajIva mAnavA ra. ajIvane jIva mAnavA 3. dharma kRtyane adharma mAnavo 4. adharmane dharma mAnavo 5. pAMca mahAvrata pAlana karanAra sAdhune sAdhu na mAnavA 6. pAMca mahAvrata pAlana na karanArA asAdhune sAdhu mAnavA 7. mokSa mArgane saMsAra mArga mAnavo 8. saMsAra mArcane mokSa mArga mAnavo 9. mukta thayelA jIvone amukta (mokSa nahIM gayela) mAnavA 10. mokSa na gayelA jIvone mukta mAnavA 11. Agraha yukta khoTI samaja 12. sAmAnya rUpa khoTI samaja 13. saMzaya yukta samaja 14. jANI samajIne khoTAMne sAcuM mAnavA manAvavAno Agraha 15. anAbhoga, bhoLa paNuM, ajJAnadazA, vikAsarahita avasthA 16. lokapracAranI khoTI samaja pravRti 17. paraloka saMbaMdhI khoTI samaja pravRti 18. anya mata saMbaMdhI mAnyatA 19-21. jina pravacana siddhAMtathI ochuM, adhika athavA viparIta mAnavuM 22. kriyAAcAranI upekSA vRtti ane vicAra ra3. jJAna aghyayananA prati upekSA vRtti ane vicAra 24. vinaya bhAvanI upekSA vRtti ane vicAra athavA zuddha dharma ane dharmAtmAonA pratye avinayabhAva ane avinaya vRti 25. zuddha dharma ane dharmAtmAonA anAdara, avahelanA AzAtanA bhAva evaM vRtti. 215 A 25 mithyAtvano huM tyAga karuM chuM. ajJAnatA evaM avivekathI athavA duHsaMgatathI, A 25 mithyAtvamAMthI koI mithyAtva bhAvo athavA mithyAtva pravRttionuM sevana thayuM hoya to huM teno pazcAttApa karuM chuM, tyAga karuM chuM, tenAthI lAgeluM mAruM te pApa mithyA thAo (niSphaLa thAo). kSamApanA pATha(samabhAva ciMtanaH kAyotsargamAM) :vAmemi sabne nIvA, savva gauvA, vamatu me / mattI me savva bhUasu, veraM majjhaM na keNai // je jIvoe mArI sAthe khoTo vyavahAra karyo hoya ane tenAthI mane nArAjI thaI hoya to have huM tene kSamA karI, tenA pratyenI nArAjI dUra karI maitrI bhAva sthApita karuM chuM. jagatamAM koI jIva mAro zatru nathI, potAnA karelA karmathI ja sukha duHkha thAya che. eTale mAre koInI pratye vairabhAva nathI, badhA jIvo sAthe maitrI bhAva che. meM jANatAM ajANatAM koI jIvanI sAthe khoTo vyavahAra karyo hoya, koIne kaSTa pahoMcADyuM hoya to huM mArA aparAdhanI, temanI pAse bhagavAnanI sAkSIe kSamAyAcanA karuM chuM. te jIvo mane kSamA pradAna kare. tyArapachI je je vyakti, zrAvaka, zrAvikA, zithilAcArI, sahacArI, sAdhu sAdhvInI sAthe pratyakSa athavA jIva, Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta parokSa rUpamAM viSama bhAva ciMtanamAM cAlatuM hoya te smRtimAM laIne tenA pratye samabhAva jAgRta karavo joIe. 216 evamahaM AloiyaM niMdiyaM garihiyaM durgaMchiyaM / sammaM tiviheNaM paDikkato, vaMdAmi jINa cauvIsaM // artha :A prakAre huM mArA vratonA aticAra doSonI ane kaSAya bhAvonI AlocanA, niMdA, garha karIne tenAthI judo thAuM chuM. evaM te doSone pUrNa rUpathI tyAga karIne 24 jinezvara prabhune vaMdana karuM chuM. kAusagga AjJA pAThaH he bhagavAna ApanI AjJA laIne divasa saMbaMdhI prAyazcittanI vizuddhinA mATe kAusagga karuM chuM. tapa ciMtana vidhi :- (pAMcamA AvazyakamAM--rAtri pratikramaNamAM) niM tava DivakhAmi, vaeN tatya viviMtad cha mAsI tapa karavuM ? pAMca, cAra, traNa, be mAsI tapa karavuM ? mAsakhamaNa karavuM ? 15,8,7,6,5,4,3,2, upavAsa karavA ? upavAsa, AyaMbila, nivI karavI ? ekAsana, purImadga, porisI karavI ? navakArazI karavI ? / - utarA. sUtra a. 26 zakti nathI, abhyAsa nathI. zakti nathI, abhyAsa nathI. zakti che, avasara nathI. zakti che, avasara nathI. zakti che, avasara nathI. zakti che, avasara nathI. zakti che, avasara che, bhAva che. zAMtavya : je tapa jIvanamAM kyAreya na karyuM hoya tene mATe kahevuM ke zakti nathI, je tapa pahelAM karyuM che paraMtu Aje karavuM nathI tenA mATe kahevuM ke zakti che paNa avasara nathI ane je tapa karavuM hoya tenA uttaramAM kahevuM ke zakti che, avasara che, bhAva che. tenA pachI ja kAussagga pUrNa karavo arthAt pachI tenA AgaLanA prazna karavAnI ane uttara ciMtana karavAnI jarUra hotI nathI. noMdha :- A pATha rAtri pratikramaNanA pAMcamA AvazyakamAM kAussaggamAM ciMtana karavAne mATe che. kSamAbhAva ciMtananI sAthe tapa ciMtana A pAThathI karavuM joIe. pratyAkhyAna pAThaH uggae sUre NamukkAraM sahiyaM paccakkhAmi cauvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAima aNNattha'NAbhogeNaM, sahasAgAreNa appANaM vosirAmi artha :- he bhagavAna huM sUryodayathI laIne namaskAra maMtra boluM nahiM tyAM sudhI cAre AhAranA paccakhANa karuM chuM. -- Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-ra rano 1. bhojananA padArtha2. pANI 3. phaLa mevA 4. mukhavAsa bhUlathI khAvAmAM AvI jAya ke ekAeka moDhAmAM chAMTA Adi cAlyA jAya to teno AgAra. pratikramaNa zuddhino pAThaH pratikramaNanA pAThonuM uccAraNa zuddha na karyuM hoya, vidhimAM koI avidhi thaI hoya to tassa micchAmi dukkaDa. ekAgracitta thaIne artha ciMtanapUrvaka, AtmazuddhipUrvaka, anyatra kyAMya paNa manane calAvyA vinA ekAgra citta thaIne pUrNa bhAvayukta pratikramaNa na karyuM hoya to tassa micchAmi dukkaDaM. sama, saMvega, nirveda, anukaMpA, AsthA A pAMca vyavahAra samaktinA lakSaNa che. deva arihaMta, guru susAdhu, dharma-kevaLI bhASita; A traNa tattva sAra saMsAra-asAra, arihaMta bhagavAna Apano mArga satya che, satya che, satya che. stava stuti maMgala karuM chuM. aDhAra pApa rasthAnano pAThaH 1. hiMsA 2. juTha 3. corI 4. kuzIla 5. parigraha che. krodha 7. mAna 8. mAyA 9, lobha 10. rAga 11. dveSa 12. kleza 13. kalaMka lagAvavuM 14. cADI karavI 15. bIjAnI niMdA, avaguNa apavAda karavo 16. sukha duHkhamAM harSa zoka karavo 17. kapaTayukta jUThuM bolavuM chaLa prapaMca, dhokhAbAjI karavI 18. jinavANIthI viparIta mAnyatA rAkhavI, hiMsA Adi pApamAM dharma mAnavo. e pApa sthAnomAMthI koI pApanuM jANatA ajANatA aviveka-pramAdathI sevana thayuM hoya to tenuM huM ciMtana avalokana karuM chuM. jJAna ane tenA aticArano pAThaH- (rAtivi) bAra aMga sUtra ane bIjA aneka sUtra rUpa zrutajJAna hoya che. jemAM vartamAnamAM 3ra Agama upalabdha mAnavAmAM Avela che. tenA artharUpamAM aneka sUtranI vyAkhyAo, niryuktio, bhASya, cUrNi, TIkA, anuvAda upalabdha che. 3ra AgamanA nAma A prakAre che. 11 aMgaH -1. AcArAMga sUtra2. sUyagaDAMga sUtra 3. ThANAMgasUtra4. samavAyAMga sUtra 5. bhagavatI sUtra6. jJAtAdharmakathA sUtra 7. upAsakadazA sUtra8. aMtagaDadazA sUtra 9. anuttarovavAI sUtra 10. prazna vyAkaraNa sUtra 11. vipAka sUtra. 12 upAMga sUtra-1. papAtika sUtra 2. rAyapasaNIya sUtra 3. jIvAbhigama sUtra 4. prajJApanA sUtra 5. jebUdvIpa prajJapti sUtra -. jyotiSa gaNarAja prajJapti sUtra 8-12. upAMga sUtra 4 cheda sUtra- 1. nizItha 2. dazAzrutaskaMdha 3. bRhatkalpa 4. vyavahAra. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta 4 mUla sUtra- 1. uttarAdhyayana 2. dazavaikAlika 3. naMdI 4. anuyoga dvArA karamuM Avazyaka sUtra. jJAnanA viSayamAM mukhya 14 aticAra jANavA yogya che paraMtu AcaravA yogya nathI. te A prakAre che- 1. sUtranA akSara athavA pada AgaLa pAchaLa bolAyA hoya 2. eka sUtra pAThane bIjA sUtramAM bolAyo hoya 3. akSara ocho bhaNAyo hoya 4. akSara adhika bhaNAyo hoya 5. pada(zabda) ochA bolAyA hoya 6. vinaya rahita bhaNAyuM hoya 7. saMyukta akSara zuddha na bhaNAyA hoya 8. uccAra spaSTa na karyA hoya 9. ayogya vyaktine bhaNAvyo hoya. rUDuM jJAna avinItane dIdhuM hoya 10. ayogya rItethI jJAna grahaNa karyuM hoya. (avinayapaNe lIdhuM hoya) 11. akALe zAstra bhaNyA hoya 12. svAdhyAyakALa zAstra na bhaNyA hoya. 13. 34 asakjhAyamAM zAstra bhaNyA hoya 14. svAdhyAyanA avasare zAstra na bhaNyA hoya. A aticAromAMthI mane koIpaNa aticAra lAgyo hoya to te saMbaMdhI mAruM te duSkRtya niSphala thAo. darzana samyaktva ane aticAra - kevalajJAna kevala darzanathI yukta, rAgadveSathI rahita, vItarAga arihaMta tIrthaMkara prabhu mArA ArAdhya deva che. pAMca mahAvrata, pAMca AcAra, pAMca samiti, traNa gupti, navAvADa brahmacarya, pAMca indriya vijaya, cAra kaSAyanI mukti; A guNone dhAraNa karanArA badhA sAdhu sAdhvI mArA ArAdhya guru che. saMvara nirjarA rUpa dharma arthAt sAmAyika, pauSadha ane tyAga, tapa,niyama, zrAvakanA vrata, saMyama, Adi dharma ja mAro ArAdhya dharma che. jinezvarabhASita temaja gaNadhara athavA pUrvadhara zramaNo dvArA racita Agamo mArA zraddhAkendra zAstra che. evI samyakatvanI pratijJA huM jIvanabhara mATe karuM chuM. huM (jina bhASita) jinezvara kathita jIvAdi tattvonuM jJAna vadhArIza, evI ja rIte jJAnIjanono saMga karIza, mithyAmatadhArI kudarzanIonI saMgati karIza nahIM ane upara pramANe samyakatvane dhAraNa karIne pachIthI tenuM vamana karIne je mithyAdaSTi thaI gayA che, teno saMga paNa karIza nahIM. samyakatvanA mukhya pAMca aticAra jANavA yogya che paraMtu AcaravA yogya nathI. te A prakAre che. 1. bhagavAnanA vacanomAM (sUkSma tattvomAM) saMdeha karyo hoya 2. pAkhaMDInI prabhAvanA camatkAra joIne mana AkarSita thayuM hoya 3. dharmakaraNInA phaLamAM saMdeha ANyo hoya 4. pAkhaMDI (paramata)nI prazaMsA karI hoya 5. pAkhaMDI (paramati)ono, sanyAsIno athavA tenA zAstrono paricaya, saMparka karyo hoya. A aticAromAMthI mane koI aticAra lAgyo hoya to te aMgenuM mAruM pApa mithyA thAo. ( micchAmi dukkaDa) %00%0% Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-3 219 pariziSTa-3 pratikramaNa vidhi * prAkakathana - 4 Avazyaka sUtramAM pratikramaNa karavAnI vidhi saMbaMdhI koI saMketa athavA * pATha nathI, tenI vyAkhyAomAM spaSTarUpe suMdara vidhi batAvela che. * * uttarAdhyayana satranA paDamA adhyayanamAM paNa devasIya, rAIya. baMne * pratikamaNanI vidhi sAdhune mATe saMkSiptamAM batAvavAmAM AvI che. - * uttarAdhyayana adhyayana ra9mAM paNa prazna rUpamAM varNana che. tenAthI* * paNa pratikramaNa saMbaMdhI keTalIka vidhi upalakSita thAya che. - niryukti bhASyamAM batAvelI vidhi paNa A ukta sUtrokta vidhinuM ke K anusaraNa karanArI ja che. * sAdhu pratikramaNanI vidhine anurUpa ja zrAvaka pratikramaNanI vidhi * - paNa samajI zakAya che. * ahIM A prakaraNamAM sAdhu zrAvaka baMnenA pratikramaNanI vidhiK A batAvavAmAM AvI che. je AgamanA maLelA pAThonA AdhAre jANavAmAMw M AvI che. noMdha :- pracalita paraMparAmAM sAdhu ane zrAvakanA pratikramaNamAM M kAusagnamAM ane pragaTamAM gujarAtI bhASAmAM racelA arvAcIna pATha di bolavAmAM Ave che. temaja kAusagna pachI paNa pharI te ja bolAya che. A - tenA pachI te vidhimAM kahelA Agamokta pATha bolAya che. tenA pachI * prAdezika bhASA (hindI, gujarAtI, mAravADI)mAM racelA pAMca parameSThi padonI bhAvavaMdanA bolavAmAM Ave che. e ja mukhya aMtara che-k X paraMparA pratikramaNa vidhimAM ane AgamakAlIna pratikramaNa vidhimAM. * A arvAcIna (vartamAnamAM) banelA pAThonI racanA pUrve paNaK * pratikramaNa temaja tenI vidhi AgamAnusAra cAlatI ja hatI. te jak * Avazyaka sUtranA pATha Aje paNa upalabdha che. eTale tenA AdhAre M ahIM vidhi batAvI che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara0 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta chi phakta mULapAThothI saMkSipta sAdhu pratikramaNa ) Avazyaka sUtra ane temAM anya sUtrothI ApelA pAThonA AdhAre A vidhi kahevAmAM AvI che. AmAM hindI, gujarAtI Adi bhASAnA athavA mizrita bhASAnA pATha rAkhavAmAM AvyA nathI. phakta mULa rUpamAM prApta pATha lIdhAM che. (1) vaMdana pAThathI traNa vAra vaMdanA (2) pratikramaNa AjJA temaja pratijJA pATha (chAmi ma) (3) namaskAramaMtra ane maMgalapATha (cattAri maMgala) (4) karemi bhaMte (5) kAyotsarga pratijJA pATha (tassa uttarI) kAyotsargamAM - (6) samuccaya aticArano pATha (IcchAmi ThAmi) (7) gamanAgamana aticArano pATha (icchAkAreNaM) (8) nidrA pratikramaNa pATha (zramaNa sUtrano pahelo pATha) (9) gocarI pratikramaNa pATha (zramaNa sUtrano bIjo pATha) (10) svAdhyAya ane pratilekhana pratikramaNa pATha zramaNa sUtrano trIjo pATha) (11) tetrIsa bola pratikramaNa pATha (zramaNa sUtrano cotho pATha) (12) nigraMtha pravacana zraddhAna namana pratikramaNa pATha(zramaNa sUtrano pAMcamo pATha) (13) saMlekhanAnA aticArano pATha (14) aDhAra pApasthAnaka pratikramaNa pATha (15) namo arihaMtANaM bolI kAussagna pALavuM (16) kAussagna zuddhino pATha (17) covIsa jina stuti pATha (logassa) (18) utkRSTa guru vaMdana pATha (khamAsamaNA be vAra) aticAra ciMtavaNA pragaTa:(19) kAussagnamAM bolelA pATha (dathI 14) pragaTa bolavA (20) utkRSTa guru vaMdana pATha (khamAsamaNA bevAra) (21) kAussagna AjJA pATha (rara) namaskAra maMtra (23) karemi bhaMte (24) kAussagna pratijJA pATha (tassa uttarI) (25) kAussagnamAM- kSamApanA pATha, zramaNa kSamApanA pATha temaja tenuM AtmaciMtana, namo arihaMtANuM bolI kAusagna pALavo. Personal Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-3 (26) kAussagga zuddhino pATha (27) covIsa jina stuti pATha (logassa) (28) utkRSTa guru vaMdana pATha (khamAsamaNA bevAra) pratyAkhyAna pAThaH (29) namaskAra sahita paccakkhANa pATha(navakArasI, porasI) (30) upasaMhAra pATha (31) siddha stutino pATha- ekavAra(namotthaNuM) (32) guru vaMdana tathA prAyazcitta grahaNa (tikkhato) (33) anya upasthita zramaNa vaMdana (34) Avazyaka stavana (eka covIsI stuti) zrAvaka pratikramaNa vidhi sAdhu pratikramaNanI vidhinI jema ja zrAvaka pratikramaNanI saMpUrNa vidhi che. aticAranA pAThono taphAvata che. te A prakAre che : ---- (1) jJAnAticArano pATha (2) darzanAticArano pATha (3) 12 aNuvrata (4) saMthArA aticArano pATha (5) 18 pApasthAnano pATha rara1 kAyotsarga pachI pragaTa uccAraNamAM paNa e ja pATha bolAya che. zeSa samApti sudhI sAdhu pratikramaNanI jema ja vidhi che. A prakAre Avazyaka sUtramAM athavA anya AgamomAM upalabdha pAThonA AdhArathI tathA te ja Agamokta pAThonA saMyoga upayogathI A vidhi upalakSita thAya che. pracalita paraMparA vidhinuM anusaraNa ahIM karyuM nathI. samyagdaSTino kaSAya--raja bhAva pANI sukAI javAthI taLAvanI mATImAM paDelI tirADanI samAna hoya che. je AvatA varSamAM varasAda paDavAthI purAI jAya che. eja prakAre dharmI puruSa athavA samyak daSTi puruSano kaSAya saMvatsarI pachI samApta thaI javo jarUrI che. je vyakti saMvatsarI parva pachI paNa koI vyakti pratye nArAjagI-raja kaSAya bhAva rAkhe che, tevuM samakti rahetu nathI. te bhAvathI mithyAdaSTi hoya che, cAhe te sAdhu athavA zrAvaka kahevAto hoya. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta pariziSTa-4 sAmAyika pratikramaNanA vizeSa praznottara prAkathanaH prastuta Avazyaka sUtra pratikramaNa ane sAmAyikanA rUpamAM samAjamAM pUrNa pracalita che. enI vidhi prakriyA pUrNa pracalita che arthAt A sUtranI prakriyA samAjamAM sarvatra vyApta che. e vyApakatAne kAraNe A sUtranI prakriyAonA viSayamAM aneka matabheda ane zaMkA--jijJAsAo paNa utpanna thatI rahe che. keTalAka sAdhakonA magajamAM aneka prazna udbhave che. tenuM kyAMka samAdhAna thAya che ane kyAMka koInuM samAdhAna thatuM nathI. A apekSAne dhyAnamAM rAkhIne svAdhyAyIonA jJAna vikAsa mATe A cothuM pariziSTa praznottara rUpamAM rAkhavAmAM AvyuM che. jemAM sAmAyika pratikramaNanA pAThothI saMbaMdhita ane sAdhanA pravRtti saMbaMdhI praznone ekaThAM karI, tenuM Agama sApekSa, ciMtanayukta samAdhAna ApavAmAM AvyuM che. hArdika jijJAsApUrvaka ane taTasthatApUrvaka je svAdhyAyI A prakaraNanuM adhyayana karaze, ciMtana, manana karaze, te avazya tattva lAbha prApta karaze. : noMdha - navI zaMkAonA samAdhAna mATe saMparka sUtranA mAghyamathI patra vyavahAra karo. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-4 @ prazna-viSayAnukrama (1) pAMca pada (2) pada prApti (3) guru eka-aneka (4) dharmaguru dharmAcArya (5) padavIdhara keTalA ($) zuddha-azuddha sAdhu saMkhyA (7) namaskAra maMtra kyAre (8) namaskAra maMtra guNa (9) vaMdana pATho (10) Avartana (11) joksa-mohyupa (12) gamanAticAra pATha (13) eka pATha kaIvAra(pratikramaNamAM) (14) kAussagga kema(ubhA-beThAM) (15) kAussagga zuddhino pATha (16) logassa kyAre (17) sAmAyika pALavA H pATha (18) pratikramaNa samaya (19) pratikramaNa vacce AjJA (20) kAusaggamAM pATha (21) namaskAra maMtranuM Agama sthaLa (22) AgamativiSe-hitoma vevo (23) zrAvaka pratikramaNa pATho (24) utkRSTa vaMdana vidhi kyAM (25) aticAra pATha keTalIvAra rara3 (26) saMkalita pATha kayA ? (27) 99 ke 125 saMkhyA kyAM? (28) saMlekhanA pATha zA mATe ? (29) vratomAM karaNa yoga (30) paMca parameSThi vaMdanA (31) mahAvrata AdinA gujarAtI pATha (32) phAmi 1 mate ! (33) jANavA yogya che Adino hetu (34) dasamA agiyAramA poSA (35) pauSadhamAM sAmAyika (36) pratikramaNa samApti pATha (37) paccakkhANa pATha (38) ubhayakALa pratikramaNamAM paccakkhANa (39) logassa keTalA (40) be pratikramaNa (41) pratikramaNamAM sAmAyika jarUrI (42) pratikramaNa koNe karavuM? (43) pratikramaNa zuM ? (44) guruvaMdana krama (45) AjJA--AjJA ema vAraMvAra bolavuM? (46) vratonA aticAra zuM che ? (47) tuosadi, abhakSya (48) aticAro ane pAponuM pratikramaNa (49) AvartananA zabda (50) kSamApanA na karavAthI zuM? Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanItA sAmAyika pratikramaNanA vizeSa praznottara | (1) prazna :- navakAra maMtramAM kone namaskAra karavAmAM Avela che? javAba:- arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu; A pAMca padone namaskAra karavAmAM Avela che. prazna :- pada kone kahe che? javAba:- yogyatA, guNa vRddhithI prApta thayelA pUjya sthAnane pada kahe che ane kArya kSamatAnI yogyatAthI ApelAM pUjya sthAnane pada kahe che. prazna :- prathama arihaMta padamAM kone namaskAra karavAmAM Ave che? javAba:- jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya; A cAra ghAtI karmono nAza karIne kevaLajJAna, kevaLadarzana prApta karI manuSya lokamAM vicaratAM tIrthakara bhagavAnane prathama arihaMta padamAM namaskAra karavAmAM Ave che. prazna :- siddha kone kahe che? javAba :- jeoe ATha karmono nAza karI saMpUrNa Atma kalyANa sAdhI lIdhuM che, je mokSamAM pahoMcI gayA che, te siddha bhagavAna kahevAya che. prazna :- AcArya kone kahe che? javAba :- je sAdhusaMghanA nAyaka che, svayaM AcAra pALe che ane sAdhusaMghane paLAve che, tene AcArya kahe che. prazna - upAdhyAya kone kahe che? javAba - je zAstronA jANakAra hoya ane ziSyone zAstranuM adhyayana karAve, tene upAdhyAya kahe che. prazna :- sAdhu kone kahe che? javAba :- je pAMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa guptinuM pAlana kare che tathA zAstrAnusAra AcaraNa kare che, tene sAdhu kahe che. (2) prazna :- A pada svataH prApta thAya che ke koInA devAthI? javAba:- arihaMta ane siddha e be padasvataH prApta thAya che tathA saMyama grahaNa karavAthI sAdhu pada prApta thAya che. saMpUrNa saMghane saMbhALavAnI yogyatA hoya evA vidvAna sAdhune AcArya pada ApavAmAM Ave che. ziSyone bhaNAvavAmAM kuzaLa hoya evA vidvAna sAdhune upAdhyAya pada ApavAmAM Ave che. A prakAre traNa pada guNothI svayaM prApta thAya che ane be pada(AcArya upAdhyAya) ApavAthI prApta thAya che. prazna :- pAMca padamAM deva keTalA ane guru keTalA? javAba:- arihaMta ane siddha e be ApaNA ArAdhya deva che ane AcArya, Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-4 upAdhyAya, sAdhu e traNa ApaNA pUjya guru bhagavaMta che. (3) prazna :- guru eka hoya ke aneka ? javAba H- lokamAM jeTalA paNa AcArya, upAdhyAya ane sAdhu che, je bhagavAnanI AjJAnusAra vicare che, teo badhA sAdhu sAdhvI guru padamAM gaNAya che. prazna :- zAstramAM evuM kyAM batAvyuM che ? javAba :- arihaMto mahalevo, bAvanIva suptAjUno guruno A pAThamAM batAvyuM che. prazna :- sAdhuonA guru eka ja hoya che ? javAba H- sAdhu jenI pAse dIkSA grahaNa kare che, te eka ja dIkSA denArA tenA dharma guru dharmAcArya kahevAya che. A eka apekSA che. A apekSAthI to tIrthaMkara arihaMta deva paNa gautamasvAmI Adi zramaNonA dharmaguru dharmAcArya dIkSAguru ja hoya che. paraMtu samyaktva pratijJAmAM badhA arihaMta, siddha bhagavaMta ArAdhya deva kahevAya che ane badhA sAdhu sAdhvI guru padamAM hoya che. (4) prazna :- dharmaguru, dharmAcArya kone kahe che ? pa karyo javAba :- jeNe adharmImAMthI dharmI banAvyA, dharmavimukhane dharma sanmukha evA potAnA prathama upakArIne dharmaguru, dharmAcArya kahevAya che tathA dIkSAdAtA gurune paNa dharmaguru dharmAcArya kahevAya che kAraNa ke teo to paramopakArI hoya che. eTale tIrthaMkara bhagavAna ke AcArya ke sAdhAraNa sAdhu athavA zrAvaka koIpaNa prathama upakArIne dharmaguru dharmAcArya kahI zakAya che. prazna :- arihaMta bhagavAna moTA ke siddha bhagavAna ? javAba :- siddha bhagavAna moTA che. arihaMta paNa tene namaskAra kare che. prazna :- namaskAra maMtramAM pahelA arihaMtane namaskAra kema karAya che ? javAba :- siddha bhagavAna nirAkAra svarUpa che. tenI oLakhANa paNa arihaMta karAve che. te ja dharmano mArga prakaTa kare che eTale pratyakSa upakArI hovAthI arihaMta tIrthaMkarane prathama padamAM namaskAra karyA che. prazna :- AcArya pAMcamA padavALA sAdhuone namaskAra kare che ? javAba :- prathama padavALA arihaMta potAnAthI moTA bIjA padavALA siddha bhagavAnane namaskAra kare che. tevI rIte saMyama paryAyamAM potAnAthI moTA sAdhuone ane potAnA gurune AcArya paNa vaMdana kare che. dezano pradhAnamaMtrI athavA cakravartI, vAsudeva paNa potAnA mAtA pitA, moTA bhAIne praNAma kare ja che. prazna :- siddha bhagavAnanA guNa keTalA hoya che ? javAba :- siddha bhagavAna AtmAnA sarvaguNothI saMpanna hoya che tathA ATha karmanA kSaya thavAthI temanAmAM tat saMbaMdhI mukhya 31 guNo hoya che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jenAgama navanItA prazna :- sAdhujImAM keTalA guNa hoya che? javAba :- sAdhujImAM hajAro guNa hoya che. jene 18 hajAra guNa kahe che tathA mukhya 27 guNa kahyA che. arihaMta, AcArya, upAdhyAya e paNa sAdhu ja hoya che. eTale ene paNa e 27 guNa to hoya ja che tathA anya aneka vizeSa guNa saMpanna hovAthI te AcArya, upAdhyAya ane arihaMta padamAM kahevAya che. prazna :- 27 (sattAvIsa) guNa kyA che? javAba:- pAMca mahAvrata pAlana kare, pAMca indriyone vazamAM rAkhe, cAra kaSAyo kare nahIM, bhAvasatya, karaNasatya, yogasatya, kSamAvata, vairAgyavaMta, pavitra mana, madhura vacana, kAyAnI samyaka pravRtti, jJAna saMpanna, darzana saMpanna, cAritra saMpanna, vedanAmAM sahanazIla ane maraNa saMkaTane sahana karanArA. prazna :- arihaMtamAM vizeSa guNa kayA hoya che? javAba :- 34 atizaya, 3pa vANInA guNa, 8 mahApratihArya tathA teo zarIranA 1008 lakSaNothI saMpanna hoya che. prazna - AcAryanA viziSTa guNa kayA hoya che? javAba :- AcAryanI ATha prakAranI saMpadA hoya che. 1. AcAra saMpadA 2. jJAna saMpadA 3. zarIra saMpadA 4. vacana saMpadA 5. vAcanA saMpadA 6. mati saMpadA 7. tarka zaktinI saMpadA 8. saMgraha parijJA saMpadA. AcArya zarIrathI suMdara suDoLa, jAti saMpanna, buddhimAna, vicakSaNa, AgamonA jJAtA, bahuzruta, saMyama niSTha ane prabhAvazALI aizvarya saMpanna hoya che. prazna:- upAdhyAyanA vizeSa guNa kayAM hoya che? javAba :- ziSyone bhaNAvavAmAM, sUtra kaMThastha karAvavAmAM kuzaLa hoya che. svayaM zAstra jJAnamAM bahuzruta hoya che, bhaNavA bhaNAvavAnI tIvra sacivALA hoya che tathA AcAryanA aneka guNothI paNa saMpanna hoya che. bIjA samUhamAMthI bhaNavA mATe AvanArA sAdhuone adhyayana karAve che. AcArya to sakala gaNanA nAyaka, sakala ziromaNI hoya ja che. tenA pachI saMghamAM bIjuM pUjya pada upAdhyAyanuM hoya che. prazna :- arihaMta kyAre, kyAM ane keTalA hoya che? javAba:- arihaMta manuSya kSetramAM (paMdara karmabhUmi kSetramAM) hoya che. bharata, airavata kSetramAM trIjA cothA ArAmAM hoya che, mahAvideha kSetramAM sadA zAzvata hoya che. bharata kSetramAM eka samayamAM eka hoya che ane utsarpiNI athavA avasarpiNI kALamAM trIjA cothA ArAmAM kula maLIne 24-24 thAya che. pAMca mahAvidehamAM 16O vijaya che. te pratyekamAM ekeka hoI zake che. eTale utkRSTa 160 (tIrthakara) tyAM hoI zake che tathA ochAmAM ochA 20 tIrthakara to sadA rahe che. ethI ochI saMkhyA kyAre ya hotI nathI. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-4 saMpUrNa lokamAM kula maLIne utkRSTa 170 tIrthaMkara eka sAthe hoI zake che. pAMca bharatanA pAMca ane pAMca airavatanA pAMca ane pAMca mahAvidehanI 160 vijayanA 160 arthAt pa+5+160 = 170 thaI zake che ane jaghanya vIsa to sadA hoya che. atyAre bharatakSetramAM koI arihaMta nathI. mahAvideha kSetramAM 20 tIrthaMkaro atyAre vicarI rahyAM che. (5) prazna :- siddha bhagavAna, kyAM kyAre ne keTalA hoya che ? javAba :- siddha bhagavAna anaMta che, sadA anaMtA rahe che. urdhvalokamAM devalokanI upara lokanA AkharI kinAre siddhazilA che. tethI paNa upara lokAgra bhAgamAM anaMta siddha bhagavAna birAjamAna che. temane janma maraNa na hovAthI, teo Atma svarUpamAM sadAne mATe tyAM sthira che. manuSya ja karmono saMpUrNa nAza karI siddha bane che. atyAre ApaNA bharata kSetramAMthI koIsiddha thaI zakatuM nathI. mahAvideha kSetramAMthI atyAre paNa manuSya karma kSaya karI siddha bane che. prazna :- AcArya, upAdhyAya, sAdhu kyAM, kyAre ane keTalA hoya che ? javAba :- manuSya kSetranI 15 karmabhUmimAM hoya che. jyAre jyAM aneka sAdhu sAdhvI hoya che tyAre tyAM tenA AcArya-upAdhyAya paNa hoya che. gaccha atyaMta vizALa(moTo) hoya to vyavasthA saMbhALavA mATe pravartaka, sthavira, gaNadhara, gaNi, gaNAvachedaka Adi padavIdhara banAvI zakAya che. upAdhyAya eka athavA aneka paNa AvazyakatAnusAra thaI zake che. bharata kSetramAM avasarpiNI kALamAM trIjA, cothA ArAmAM ane kyAreka pAMcamA ArAmAM AcArya, upAdhyAya ane sAdhu hoya che tathA mahAvideha kSetramAM sadA zAzvata rahe che. sAdhuonI saMkhyA sarvatra maLIne ochAmAM ochI paNa aneka hajAra karoDa hoya che ane adhikamAM adhika paNa aneka hajAra karoDa hoya che. tadnusAra AcArya, upAdhyAya paNa anumAnathI hajAro lAkhomAM samajI levA joIe. 'aneka' mAM be ke navano samAveza thaI jAya che. (5) prazna :- zuddha saMyama pAlana karanArAnI saMkhyA adhika hoya che ke saMyamamAM doSa lagADanArAnI saMkhyA adhika hoya che ? 220 javAba :- saMpUrNa lokanI apekSAe zuddha saMyama pALanArAnI saMkhyA adhika hoya che. arthAt lokamAM zuddha saMyama pAlana karanArAnI saMkhyA aneka hajAra karoDa hoya che ane doSa lagADanArAnI saMkhyA aneka so karoDa hoya che. mULaguNa ane uttaraguNamAM doSa lagADanArA sAdhu paNa mahAvideha kSetramAM sadA zAzvata aneka so karoDa to hoya ja che. bharatakSetramAM to kyAreka sAdhu hoya che ane kyAreka hotA nathI, kyAreka 50-100 paNa hoya che, kyAreka lAkho paNa hoya che, kyAreka doSa lagADanArA vadhu thaI jAya che to kyAreka zuddha saMyama pAlana karanArA vadhu thaI jAya che. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara8 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta prazna :- A doSa lagADanArA aneka so karoDa sAdhu pAMcamA padamAM rahe che. tene vaMdana karAya che? javAba :- A aneka so karoDanI saMkhyA pAMcamA sAdhu padamAM gaNavAmAM AvelAnI batAvavAmAM AvI che. kAraNa ke je zramaNa paristhitithI doSa sevana karIne paNa aMtaHkaraNamAM teno kheda rAkhe che, jene potAnA doSa samajAya che ane yathA avasara te doSa pravRttine choDIne prAyazcitta grahaNa kare che eTale te pAMcamA padamAM hoya che ane vaMdanIya paNa hoya che. e potAnA doSanI puSTI ke prarUpaNA karatA nathI. paraMtu potAnI kAyaratA samaje che ane te nabaLAI sivAya tapa, saMyama ane jJAna dhyAnamAM lIna rahe che. teo zuddha zraddhApUrvaka zuddha prarUpaNA kare che, zuddha saMyama pAlana karanArA sAdhuo pratye hRdayamAM AdarabhAva rAkhe che. tenA sivAya je zramaNo saMyama, niyama ane bhagavaMta AjJAnA prati bedarakArI rAkhanArA athavA azuddha zraddhA prarUpaNA karanArA hoya che, te A saMkhyAmAM samAvelA nathI. eTale teo pAMcamA padamAM paNa samAvelA nathI, mATe teo bhAva vaMdanIya paNa hotA nathI. dravyaliMga ane samAjathI grahAyelA hovAthI teo mAtra vyavahArathI vaMdanIya che. eka gacchamAM paNa aneka jAtanA sAdhaka hoya che. temAM paNa keTalAya bhAva vaMdanIya hotA nathI. to paNa teo gacchamAM hoya, sAdhunA vyavahAramAM baMdhAyelA hoya, tyAM sudhI vyavahAra vaMdanIya rahe che. (7) prazna :- navakAra maMtra kyAre gaNavA joIe ? javAba :- satAM samaye, uThatAM samaye, gharathI bahAra jatA samaye, athavA kaSTa ApattinA samaye athavA mRtyu samayamAM navakAra maMtra avazya gaNavA(bolavA) joIe. prazna - navakAra maMtra kyAre kyAM na gaNavA joIe? javAba:- navakAra maMtrane mATe koI sthAna athavA koI samayanuM baMdhana nathI. jyAre jyAM samaya hoya, icchA thAya, Avazyaka lAge tyAM tenuM uccAraNa karI zakAya che. zauca gRhamAM paNa jo kaSTa, saMkaTa athavA mRtyu samaya najIka lAge to tyAM paNa navakAra maMtranuM smaraNa karI zakAya che. (8) prazna - pAMce padamAM kula keTalA guNa che? javAba :- pAMca padamAM eka pada siddha bhagavAnanuM che ane cAra pada sAdhu avasthAnA che. eTalA mATe A be padonI apekSAe zAstramAM siddhonA mukhya 31 guNa kahyAM che ane sAdhunAM mukhya 27 guNa kahyAM che. zeSa traNa padanI guNa saMkhyA zAstramAM kahI nathI. paraMtu AcAryoe bIjI apekSAe arihaMtanA 12, siddhanA 8, AcAryanA 36, upAdhyAyanA 25 ane sAdhunA ra7. A rIte kula Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-4 29 108 guNa paMca parameSTI padanA batAvyA che. 9) prazna :- AgamamAM vaMdananA pATha kayA kayA che? javAba :- tikhutto, namonyurNa ane khamAsamaNo. prazna :- rastAmAM cAlatAM munirAjane vaMdanA kema karavI? javAba:- darzana thavAthI keTaleka dUrathI hAtha joDI mastaka namAvI "matyaeNe vaMdAmi' bolatAM thakAM vaMdanA karavI joIe. prazna :- arihaMta, tIrthakara athavA sAdhu sAdhvInA sthAna para pratyakSa darzana thatAM kayA pAThathI vaMdanA karavI? javAbaH- arihaMta ane sAdhu sAdhvInA sthAna para pratyakSadarzana thatAMtikhuttonA pAThathI traNa vAra Avartana karI, paMcAMga namAvIne vaMdanA karavI joIe. (10) prazna :- nava Avartana karatAM thakAM traNavAra tibbattanA pAThathI vaMdanA karavI barAbara che? javAba :- tirahuto zabda "pradakSiNA' eTale Avartanano vizeSaNa che tethI traNa Avartana karavA Agama sammata che. traNavAra uTha-besa karIne vaMdana karavAnI vidhi koIpaNa Agama varNanathI prApta thatI nathI. traNavAra kaltha vavAmi bolIne mastakane traNavAra bhUmi para lagAvI zakAya che, tevo ullekha Agama 3vavAruM ane rAyapUrepI Adi sUtrothI prApta thAya che. prazna :- arihaMta, siddha ane zramaNane parokSa vaMdana kayA pAThathI karavuM? javAba :- arihaMta ane siddhone parokSa vaMdana namoNanA AkhA pAThanuM uccAraNa karIne ja karavuM joIe. sAdhu sAdhvIne paNa parokSamAM (AkhA matyu nA pAThathI nahIM) saMkSipta namotthaNanA pAThathI ja vaMdana karavuM joIe, A ja Agama sammata che. parokSamAM koIne paNa tikhuttonA pAThathI vaMdana karavuM Agama sammata nathI. te phakta cAlI rahelI azuddha paraMparA che. prazna :- khamAsamaNAnA pAThathI vaMdanA kyAre karI zakAya che? javAba :- pratikramaNanI vaccamAM traNa jagyAe khamAsamaNAnA pAThathI vaMdana karavAmAM Ave che. bIjA koIpaNa samaye A pAThathI vaMdana karavAnuM Agama sammata nathI. kAraNa ke A pAThano saMbaMdha pratikramaNathI che. anya samayamAM vaMdanA tikhuttonA pAThathI ane parokSa vaMdanA namotthaNanA pAThathI karavAmAM Ave che. raste cAlatAM sAdhuone "marthIeNaM vaMdAmi' kahIne dUrathI saMkSipta vaMdana karavuM joIe. prazna :- A vaMdana pAThomAM kayo viSaya che? javAba:- (1) tikhuttonA pAThamAM vaMdana vidhi ane vacana sanmAna che (ra) namotthaNanA pAThamAM namaskAranI sAthe guNAnuvAda che (3) khamAsamaNAnA pAThamAM Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta vaMdana, bhakti ane truTionuM pratikramaNa tathA kSamAyAcanA che. (11) prazna :- nokA ane patyu pAThonA viSayomAM zuM aMtara che? javAba :- logassanA pAThamAM vartamAna 24 tIrthakaronI nAma sahita guNastuti che, sAthe sAthe vacana dvArA bhAva vaMdana pragaTa karavAmAM Ave che. namotthaNanA pAThamAM tIrthakara siddha thayelA siddha bhagavaMtonA guNagrAma che, sAthe sAthe namaskAra paNa karavAmAM AvyA che. prazna :- namotthaNanA pAThathI guNagrAma namaskAra keTalIvAra karavA? javAba:- 1. siddhonI mukhyatA hoya to kevala ekavAra 2. arihaMtonI mukhyatA hoya to prathama siddhane, pachI arihaMtane ema be vAra 3. dharmaguru dharmAcAryanI mukhyatA hoya to bharatakSetramAM arihaMta bhagavAna vicaratAM hoya to siddha, arihaMta ane gurune ema traNa vAra namonyurNathI vaMdana karavuM ane jo arihaMta bhagavAna bharata kSetramAM vicaratAM na hoya to siddha ane gurune ema be vAra namotthaNaMthI vaMdana karavuM. guru mATe jamotthaM no pATha saMkSipta judo hoya che. prazna :- A uparokta vaMdana saMbaMdhI jJAnano AdhAra pramANa zuM che ? javAba:- rAyapasaNIya sUtra, bhagavatI sUtra, aupapAtika sUtra, AdinA vaMdana prakaraNonA Agama pATha ja kahevAyelA vaMdana jJAnanA mukhya AdhAra che. tenA hetu AdhArathI A samAdhAna karavAmAM AvyuM che. prazna :- eka ja vAramAM eka sAthe be vaMdana pAThothI vaMdanA karI zakAya che? javAba:- nA, eka prasaMgamAM uparanA samAdhAno anusAra koIpaNa eka pAThathI vaMdana karavuM joIe. prazna :- pratikramaNamAM tibbattonA pAThathI vaMdana karIne pachI tenI sAthe khamAsamaNAnA pAThathI vaMdana karavAmAM Ave che ? javAba:- te khoTI paraMparA che. pratikramaNanI vacce traNa jagyAe khamAsamaNAnA pAThathI vaMdana karavA te yogya che. tenA sivAya vacce vAraMvAra tikhuttonA pAThathI vaMdana karavuM te barAbara nathI. e khoTI bhramaNAthI cAlatI paraMparA mAtra che. pratikramaNa zarU karavAnI AjJA pratyakSamAM guru athavA ratnAdhikane tigtto nA pAThathI pratyakSa vaMdana karIne levAya che ane pratikramaNanA aMtamAM pratyakSa guruvaMdana virUghuttonA pAThathI karIne kSamAyAcanA evaM prAyazcitta grahaNa karavAmAM Ave che tathA te baMne samaye badhA ratnAdhikone pratyakSa vaMdana tikhuttonA pAThathI karavAmAM Ave che. pratikramaNanI vacamAM- (1) vrata aticAronuM pratikramaNa karyA pahelAM, (2) prAyazcitta zuddhi kAyotsarga karavA pahelAM ane (3) pratyAkhyAna karavA pahelAM A traNa jagyAe khamAsamaNAnA pAThathI vaMdana karavAmAM Ave che." w.jainelibrary.org Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-4 231 madhyama vaMdanA ekavAra karavI joIe. pratyakSamAM tIrthakara bhagavAna mATe zrAvaka zrAvikAo dvArA traNa AvartanapUrvaka ekavAra vaMdana karIne besI javAnuM varNana aneka AgamomAM maLI Ave che. phakta utkRSTa vaMdana pratikramaNamAM traNa jagyAe, be-be vakhata karavAmAM Ave che. traNa vAranI madhyama vaMdanAno koI Agama AdhAra nathI. sAdhu hajAro guNonA dhAraka hoya che ane mukhya ra7 guNonA dhAraka hoya che. to te guNo pramANe vaMdanA karAya nahIM. tema chatAM jJAna, darzana, cAritranI apekSAe traNa vaMdanA karavAno rivAja che paraMtu sAdhuone traNa vAra karavAnI sAthe siddhone paNa traNavAra vaMdanA karavAmAM Ave che. jo ke temAM jJAna, darzana be ja hoya che, cAritra hotuM nathI. aneka zrAvako dvArA bhagavAnane vaMdana karavAnuM varNana AgamomAM jovAthI e spaSTa thAya che ke traNa Avartana ane ekavAra paMcAMga namAvIne vaMdana karavuM, e Agama sammata vaMdana vidhi che. (1ra) prazna:- gamanAgamana aticAra pratikramaNano pATha be prakAre jovA maLe che. temAM sAco kayo che? javAba:- rUchAmi paDikSa8i rUriyAvadiyA, A rIte zarU thavAvALo pATha zuddha che ane rUchavAI saMvisaI mAva phariyAvahiyaM pazcimAmi rUche ATalo pATha pAchaLathI joDAyo che, evuM prAcIna prato jovAthI jaNAya che. (3) prazna :- pratikramaNa karavAnI vidhimAM eka pATha keTalIvAra AvI zake? javAba - pratikramaNa vidhimAM alaga-alaga jagyAe koIpaNa pATha traNavAra AvI zake che. tenAthI adhika Ave to te Agama AdhAra vinAnI azuddha paraMparA che, tema samajavuM ane traNathI adhika vAra bolavuM Avazyaka paNa nathI. (14) prazna :- kAussagna UbhA-UbhA karavo ke besIne? javAba:- zArIrika kAraNa na hoya to kAussagga UbhA thaIne ja karavo joIe. paristhitinuM koI kAraNa hovA para sukhAsanathI besIne paNa kAussagna karI zakAya che. prazna :- kAusagga pALavAnA samaye Akho navakAra maMtra bolavo joIe ke phakta eka ja pada bolavuM? javAba:- phakta no rihaMtALuM eTaluM ja pada bolavuM joie. tasa 3ttarInA pAThathI paNa e ja sAbita thAya che. Akho namaskAra maMtra bolavo, te paDI gayelI paraMparA mAtra che. (15) prazna :- kAussagna zuddhino sAco pATha kayo che? javAba :- A pATha AgamamAM maLato nathI. eTale emAM be dhyAna ane cAra Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta dhyAnanA nAma bolavAmAM matabheda che. apekSAthI be dhyAna bolavA ja vizeSa yogya lAge che. ra3ra (16) prazna :- logassano pATha kyAre bolavAmAM Ave che ? javAba :- koIpaNa prakAranA Agamokta kAusagga karyA pachI pragaTamAM logassano pATha bolavAmAM Ave che. pratikramaNamAM paNa kAusagga pachI logassanA pAThanuM uccAraNa karavAmAM Ave che. logassano pATha tIrthaMkaranuM utkIrtana che, nAma sahita guNagrAma che. kIrtana ane guNagrAma manamAM karavAnA athavA maunathI karavAnA hotA nathI. te to pragaTathI bolIne karavAmAM Ave, tyAre tenuM kIrtana nAma sArthaka thAya che. Agama, dazavaikAlika sUtra, uttarAdhyayana sUtra, Avazyaka sUtramAM paNa kAussagga pachI logassano pATha bolavAnuM vidhAna che. kAussagganI aMdara logassano pATha karavAnuM vidhAna koIpaNa mULa AgamamAM nathI paraMtu kAussagga pachI bolavAnuM vidhAna avazya che. to paNa pUrvAcAryoe sAmAnya lokonI daSTithI kAussaggamAM paNa AlaMbana hetu logassano pATha bolavAnI paraMparA calAvI che. vAstavamAM to kAussagga, Atma ciMtana, aticAra doSanuM ciMtana karavA mATe karavAmAM Ave che. guNakIrtana karavA mATe kAussagga karavAnI AvazyakatA hotI nathI. te to pragaTa uccAraNathI karavAnI vastu che. tyAre tene kIrtana kahI zakAya che. (17) prazna :- sAmAyika pALavAnA pATha keTalA che ? javAba :- sAmAyika vratanA pAMca aticArano pATha, sAmAyaeN samma jALa ityAdi pATha ane 3ra doSono pATha A traNa pATha mukhya rUpathI che. bAkInA pATha 4 saMjJA, 4 vikathA Adi pATha spaSTIkaraNa mATe joDavAmAM AvyA che. jeno samAveza 3ra doSomAM thaI jAya che. prazna :- sAmAyika levA pALavAnI vidhimAM pharaka kema Ave che ? javAba :- sAmAyika levA pALavAnA pAThoccaraNa vidhi athavA krama nirdeza koIpaNa AgamamAM athavA tenI vyAkhyAmAM maLatAM nathI. mULa AdhAra kAMIpaNa na maLavAthI ane bhinna-bhinna paraMparAothI maLyA hovAnA kAraNe vidhimAM pharaka Ave che. tattvadaSTithI samajavA mATe nIcenA tattva vicAravA yogya che. sAmAyika letAM samaye iriyAvahi pratikramaNa hetu rUnTAmi paDimita phariyA vahiyA nA pAThanuM dhyAna karavuM te barAbara che. sAmAyika pALavAnA samaye sAmAyikamAM thayela 18 pAponA tyAga rUpa vratamAM lAgelA aticAronuM ciMtana karavAnA hetuthI 18 pApasthAnanA pAThanuM dhyAna karavuM barAbara che. logassano pATha ane kAussagga zuddhino pATha to pratyeka kAussagganI pachI ja bolavAmAM Ave che. logassanA Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-4 ra33 pATha pachI sAmAyikanI pratijJA karemi bhaMtenA pAThathI vinayapUrvaka levAmAM Ave che. tassa uttarIno pATha pratyeka kAussagna karyA pahelAM bolavAmAM Ave che. kAraNa ke te kAussagna karavAno pratijJA pATha che. A vidhinA AdimaMgala mATe namaskAramaMtra ane "maMgala pATha bolavA joIe ane pratikramaNanI samAptimAM je rIte siddha stuti namoghurNanA pAThathI karavAmAM Ave che, te ja rIte sAmAyika levAnI vidhinA aMtamAM ane pALavAnI vidhinA aMtamAM namotthaNano pATha bolavo joIe. sAmAyika pALavAnA aticAra zuddhino pATha paNa aMtamAM bolavo Avazyaka che ane aMtima maMgalanI apekSA sAmAyika samApta karatAM samaye namaskAramaMtra bolavo, e paNa barAbara che. A Avazyaka tattvo sAmAyikanI vidhinA nirNaya mATe Avazyaka che. kAussagnamAM IcchAkAreNaMno pATha bolavo ja che, to kAussagranI pahelAM tene bolavo barAbara nathI. logassano pATha kAussagganA pachI bolavo ja che, eTale kAussagnamAM logassa bolavo paNa barAbara nathI. (18) prazna - rAya ane devasiya pratikramaNano samaya kayo che? javAba :- pratikramaNa karavAno samaya uttarAdhyayana sUtra adhyayana rabbI sUryAsta pachI ane sUryodaya pahelAM karavAnuM spaSTa thAya che. sUryAsta pachI devasiya pratikramaNa ane sUryodaya pahelAM rAIya pratikramaNa karavuM joIe. uttarAdhyayana sUtra adhyayana ra6mAM sUryAsta samaye thaDilabhUmi paDilehaNanuM kArya batAvavAmAM AvyuM che. dazAzrutaskaMdha sUtramAM sUryAstanA pahelA samaya sudhI cAlavuM vihAra karavo vagere batAvavAmAM AvyuM che. bRhakalpa sUtramAM sUryAsta pUrva samaya sudhI khAtAM pItAM sAdhunI paNa ArAdhanA batAvavAmAM AvI che. A rIte sUryAstanI najIkanA pUrva samayamAM pratilekhana, vihAra ane AhAra vidhino Agama nirdeza hovAthI te kALane pratikramaNano kALa kahI zakAto nathI. eTale sUryAstanI pUrve pratikramaNano samaya mAnavo Agama viparIta thAya che. prAtaH sUryodayanI pachInA samayamAM AgamamAM pratilekhana, vihAra evuM AhAranuM kathana che. eTale sUryodayanI pahelAM ja pratikramaNano kALa mAnavo barAbara che. AvI rIte Agama saMmata tattva e che ke sUryAsta pachI devasika pratikramaNa ane sUryodaya pahelAM rAtrika pratikramaNa karavuM joIe. prazna:- pratikramaNa 48 mIniTamAM thavuM joIe? javAba - AgamomAM evA koI nizcita samayano ullekha nathI. chatAM paNa eka rUpatA evaM vyavasthitatAnI daSTithI evuM kahevAya che ke 48 mIniTa athavA Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgamanavanIta eka kalAkamAM pratikramaNa thaI javuM joIe. vAstavamAM navI jUnI zIkhela vyakti athavA abhyasta, anabhyasta vyaktinI apekSA hInAdhika samaya thAya te svabhAvika che. vizeSa paristhitimAM ane navA zIkhelA sAdhakane ukta samayathI adhika samaya paNa lAgI zake che arthAt koIne kalAka, doDha kalAka sudhI paNa lAgI zake che ane koIne 20-25 mIniTamAM paNa pUrNa thaI zake che. lAla dizA saMbaMdhI (saMdhikALa) yupakakALa asvAdhyAya kALa paNa kyAreka 30, 40, 50 mIniTa evuM kyAreka kalAkathI paNa vadhAre samayano hoI zake che. sAra tattva e che ke pratikramaNa pramAda rahita thaIne karavuM, paraspara vAto na karavI joIe. chatAM koIne 30, 40, 50 mIniTa athavA kalAka paNa lAgI jAya, topaNa kAMI Agama viruddha thatuM nathI. vAstavamAM je mULa AgamakAlIna pratikramaNa che, te to atyaMta nAnuM ja che. te mATe to aDadho kalAka paNa paryApta che. paraMtu vartamAnamAM keTalAka pATha, dohA, savaiyA, bhajana, stuti, pratikramaNamAM pravezI gayA che. mULa Avazyaka sUtra to Aja paNa 100-200 zloka pramANa ja mAnavAmAM Ave che. chatAM paNa karavAmAM AvatAMvidhiyukta pratikramaNa lagabhaga eka hajArathI pAMca hajAra zloka pramANa moTuM paNa thaI gayuM che. A prakAre pratikramaNanA parimANanI samAnatA nathI. vyaktigata uccAraNa gatimAM paNa maMdatA tIvratA thAya che. eTale samaya paNa hInAvika lAge che. je mATe zAstramAM koI spaSTollekha nathI. uttarAdhyayana sUtramAM keTalAka saMketa che. te anusAra pratikramaNano samaya aDadhA kalAkathI laIne savA kalAka paNa thaI zake che. (19) prazna :- pratikamaNanI AjJA lIdhA pachI vacamAM pratyeka AvazyakanI AjJA levI joIe ? javAba :- cha Avazyaka to Avazyaka sUtranA adhyayana rUpa vibhAjana che. te adhyayanomAM Avela pAThone AgaLa pAchaLa eka athavA anekavAra joDavAthI pUrNa vidhiyukta pratikramaNa thAya che. enI vacce-vacce "Avazyaka lagADavuM ane vAraMvAra AjJA levI barAbara nathI. jema Avazyaka sUtramAM logassa bIjA Avazyaka adhyAyamAM, khamAsamaNo trIjA Avazyaka adhyAyamAM che. jo ke vidhiyukta pratikramaNamAM logassa be vAra ane khamAsamaNo traNa vAra bolAya che. to bIjo Avazyaka be vAra ane trIjo Avazyaka traNa vAra kahevo paDaze. evI rIte karemibhateno pATha Avazyaka sUtramAM to prathama AvazyakamAM che. jo ke vidhiyukta pratikramaNamAM traNavAra bolAya che. to prathama AvazyakanI AjJA che, ema traNa vAra bolAze? nA, tema saMbhava nathI. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-4 235 eTale ekavAra pUrNa pratikramaNanI AjJA lIdhA pachI vAre-vAre AjJA levI anAvazyaka ane asaMgata che. (20) prazna :- je aticAra ciMtanano pATha kAussagnamAM ciMtanarUpamAM bolAya che, zuM tene pahelAM ja bolIne micchAmi dukkaDaM daI devuM barAbara che? javAba :- vidhi saMkalanAno vistRta Agama AdhAra nahIM hovAthI keTalAka pAThonI krama paraMparA pharI vicAraNIya che. jema gamanAgamana aticAra pratikramaNa (uchALa), saMkSipta aticAra pratikramaNa(rUchAmi mi)no pATha, kAyotsarga pahelAM bolIne pachI kAyotsargamAM paNa bolAya che, te barAbara nathI. uttarAdhyayana sUtramAM pratikramaNanI saMkSiptavidhi batAvI che. paraMtu kamapUrvaka pAThonI vistRta vidhi koI AgamamAM upalabdha na hovAthI pracalita krama thoDoka vicAraNIya evaM saMzodhanIya avazya pratIta thAya che. vicAraNAthI A nirNaya thAya che ke kAussagnanI pahelAM Adi maMgala sAmAyika pratijJA evaM kAyotsarga pratijJA pATha hovo ja paryApta che, te pUrve vidhi pariziSTamAM (trIjA pariziSTamAM batAvavAmAM AvyuM che. (ra1) prazna - namaskAra maMtra kayA Avazyakano pATha che? javAba:- cha AvazyakamAM navakAra maMtrano pATha nathI. tene Adi maMgala pAThanA rUpamAM mAnavAmAM Avyo che. bhagavatI sUtranA prAraMbhamAM navakAra maMtrano pATha che. anya sUtronA prAraMbhamAM nathI. evI rIte namotthaNaMno pATha paNa che AvazyakamAM nathI. tene aMtima maMgala rUpamAM mAnavAmAM Avyo che. anya aneka AgamomAM namotthaNano pATha maLe che. (rara) prazna :- Agame tivihe ane arihaMto mahadevono pATha kayAM Ave? javAba :- A baMne pATha cha AvazyakamAM nathI. pachI AcAryoe saMpAdita karIne banAvyA che. eTale emAM gujarAtI, prAkRta mizra bhASA che. arihaMto mahadevo Avazyaka niryaktinA AdhArathI e Agame tiviheno pATha cothA AvazyakanA tetrIsa bolanA pAThathI laIne jJAnAticAra ane darzanAticAranI AvazyakatA mATe upayogI samajIne saMpAdita karavAmAM AvyA che. (23) prazna :- zrAvaka pratikamaNano pATha kayA AvazyakamAM che? javAba :- Avazyaka sUtranA cha AvazyakomAM sAdhu pratikramaNanA pAThono ja ullekha che. zrAvaka yogya pATha karemi bhaMte, IcchAmi ThAmi Adi zramaNa pratikramaNanA pAThathI saMzodhita saMpAdita karavAmAM AvyAM che ane anya pATha aneka AgamomAMthI levAmAM AvyA che. e badhA maLIne AkhuM zrAvaka pratikramaNa yathocitarUpathI saMkalita karIne saMpAdita karavAmAM AvyuM che. zrAvaka pratikramaNa karavAnuM paNa jarUrI hovAthI tenuM saMpAdana upayogI ja che. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta upalabdha cha AvazyakamAM to phakta ra3 pATha che ane be Adi, aMta maMgala pATha mAnavAmAM AvyA che. ema kula 25 pAThathI zramaNa pratikramaNa pUrNa karavAmAM AvyuM che. chaThThA Avazyaka pachI pariziSTa rUpamAM zrAvaka pratikramaNa saMkSepamAM vyAkhyAkAre svIkAra karyo che. tenA AdhArathI vistRta rUpamAM pUrNa zrAvaka pratikramaNa pracalita che. jemAM kAlAMtarathI keTalIya stutio, bhajana, dohA pravezI gayA che. (24) prazna :- khamAsamaNAnA pAThathI utkRSTa vaMdananI vidhi karyA batAvavAmAM AvI che ? 236 javAba : samavAyAMga sUtranA 12mA samavAyamAMthI enI vidhi saMbaMdhI jJAna prApta thAya che. tenA AdhAre be vAra khamAsamaNA, 4 vAra mAthuM namAvavuM, 12 Avartana karavA, praveza, niSkramaNa, ukkaDuM Asana Adi karavAmAM Ave che. enuM spaSTIkaraNa samavAyAMga TIkA ane Avazyaka sUtranI niyukti TIkAmAM upalabdha che. (25) prazna :- kAussagamAM bolAtA 99 aticAra Adi pAThone bIjIvAra pragaTa kema bolAya che ? javAba :- kAussaggamAM maunapUrvaka vratonA aticAra-doSonA ciMtanathI AtmAnu- prekSaNa karavAmAM Ave che ane pachI pragaTamAM bolIne tenuM AlocanA pratikramaNa mithyA duSkRta ApavAmAM Ave che. prazna :- be vAra bolavuM ThIka che to traNa vAra aticArone kema bolAya ? javAba :- uttarAdhyayana sUtranA AdhAra thI ja pratikramaNanI vidhi spaSTa thAya che. tadanusAra be vAra bolavAnuM ja spaSTa thAya che. arthAt kAussaggamAM ciMtana karIne pachI pragaTamAM vrata aticAronuM pratikramaNa saMlagna karI levuM joIe ane pachI prAyazcitta zuddhine mATe punaH kAussagga karI levo joIe. vizeSa jANakArI mATe uttarAdhyayana sUtra adhyayana 26 jovuM joIe. (2) prazna :- saMkalita, saMpAdita pATha keTalA ane kayA che ? javAba :- ema to zrAvaka pratikramaNa saMpUrNa ja saMkalita saMpAdita che ane zramaNa pratikramaNamAM keTalAka pATha saMkalita saMpAdita bolAya che. A pAThonI spaSTa jANakArI mATe A pustakanA pariziSTonuM dhyAna pUrvaka adhyayana karavuM joIe. tyAM anya AgamothI saMkalita pATha tathA Agama sivAya saMkalita, saMpAdita, pAThono eka sAthe saMgraha ApavAmAM Avyo che. sAmAnya rUpathI e samajI zakAya che ke jeTalA paNa pATha hindI, gujarAtI bhASAmAM athavA mizra bhASAmAM che te badhA navA saMpAdita che ane 25 mithyAtva, 14 saMmUrchima, mahAvrata, samiti gupti, aNuvrata, saMlekhanA, pAMca padanI vaMdanA, Ariya vajJAno pATha, talsa savvastra Adi pATha saMgrahita saMpAdita che. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-4 zrAvaka pratikramaNanA remi bhaMte anerUtjhAmi naminA pATha paNa saMpAditasaMzodhita che. 230 (27) prazna :- zrAvakanA 99 aticAra ane sAdhunA 125 aticAronu kathana saMketa kyAM che ? javAba :- evI saMkhyAno saMketa koIpaNa AgamamAM nathI. bIjI paNa evI saMkhyAonI gaNatarI paraMparAmAM cAle che, jeno AgamomAM koI nirdeza nathI, jema ke ra1 prakAranA dhovaNa, paMca parameSTinA 108 guNa, AcAryanA 36 guNa, upAdhyAyanA 25 guNa, jIvanA 53 bheda ityAdi. e badhA apekSAthI saMkalita karIne banAvavAmAM Ave che. je keTalAka to Agama saMmata hoya che ane keTalAka asaMgata paNa thaI jAya che. (28) prazna :- saMlekhanA to jIvananA aMta samayamA thAya che. tenA aticAronI rojanA kAussaggamAM ciMtananI zuM AvazyakatA che ? javAba :-- A tapanA aticAronI apekSAe saMkalita pATha che. eTale emAM saMlekhanAnA sthAna para tapanA aticAra kahevA joIe ane sAthe ja tapa svarUpa paNa bolavuM joIe. A pustakamAM A saMlekhanA pAThanA sthAna para 'tapa svarUpa ane tenA aticAra' nAmathI te pATha ApavAmAM Avyo che. (29) prazna :- bAra aNuvratomAM karaNa--yoga eka samAna kema nathI ? javAba :- zrAvakanA aNuvrata traNa karaNa ane traNa yoganA 49 bhAMgAmAMthI koIpaNa bhaMgathI laI zakAya che; evuM bhagavatI sUtramAM batAvavAmAM AvyuM che. pratyeka vratamAM zrAvakanI paristhiti alaga-alaga hoya che. eTale karaNa yoga samAna thaI zakatA nathI. eTale A vrato madhyama darajjAnA sAdhaka zrAvakonI yogyatAne lakSyamAM rAkhIne saMpAdita karAyela che. je eka prakAranI sAmUhika vyavasthAnI dRSTithI barAbara paNa che. jeTalA anukULa hoya teTalA vadhAre karaNa yoga karI zakAya che, temAM AgamathI koI virodha nathI. eTale A pAThonA sAcA Azayane viveka buddhithI samajI levA joIe. A aNuvratonA mULa pAThomAM AgAra, vrata svarUpa ane tenA aticAronI saMracanA ghaNI anubhava pUrNa che. A saMracanAthI yukta A vratone, garIba-amIra, yuvA yA vRddha, strI-puruSa evaM rAjA-nokara, zeTha-munima, koIpaNa dhAravA icche to dhArI zake che. prathamanA traNa vrata ane 8, 9, 11muM vrata be karaNa traNa yogathI hovAnuM barAbara ane pAlanamAM saMbhava che. paraMtu 5, 6, 7, 10 muM; A cAra vrato eka karaNa traNa yogathI ja pAlana karavA sugama che. A prakAre badhA vratomAM karaNa yoga samajI levA. 12mA vratamAM karaNa yogane bolavAnI AvazyakatA paNa nathI rahI. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta temAM to supAtra dAna devAno niyama che. je traNa karaNa traNa yogonI saMpUrtinI sAthe Apavo joIe. tyAre zreSTha dAna thAya che. 238 (30) prazna H- pratikramaNamAM khAmaNA-bhAvavaMdanA kevI rIte ane kema ? javAba :- pratikramaNano(mukhya) uddeza to vrata paccakkhANonI zuddhi karavAno che; divasamAM thayelA aticAro(doSo)nuM ciMtana, svadoSa darzana ane tenu parizodhana karavAnuM che. AtmAnA kaSAya pariNAmonuM parivartana samabhAvamAM karavAnuM che. A mukhya uddezathI ja maulika pratikramaNanA pATho Avazyaka sUtramAM upalabdha che. tenAthI pratikramaNanuM pUrNa prayojana siddha thaI jAya che. to paNa uttarAdhyayana sUtranA 29mA adhyayanamAM ane 2mA adhyayanamAM pratikramaNa pUrNa thatAM arthAt paccakkhANa thaI gayA pachI stava stuti maMgala karavAno paNa nirdeza che ane tenuM paNa mahatva pratikramaNa sAthe rAkhavAmAM AvyuM che. te baMne sUtra sthaLonA nirdeza anusAra pAMca padonI bhAvavaMdanA ke khAmaNA Adi guNagrAma vagere paccakkhANa karyA pachI karavA te barAbara che. paraMtu paraMparAmAM pratikramaNanI vacamAM A stuti guNa grAmanA pAThoe sthAna laI lIdhuM che. e Agama sammata nathI. A badhI stuti, guNagrAma Adi paccakkhANa pachI karavA ja Agama saMmata che paraMtu vacamAM praveza thaI javAthI pratikramaNano adhika samaya emAM ja lAgI jAya che; tethI aticAra ciMtana, svadoSa darzana, Atma zuddhino upakrama, ocho karI devAmAM Ave che, gauNa karI devAmAM Ave che, temAM rasa ocho levAmAM Ave che; stuti bhaktinA rasamAM ja adhikatama pratikramaNano samaya vyatIta karI devAmAM Ave che. joke pratikramaNano mukhya uddeza bhakti rasano AnaMda levAno nathI paraMtu svadoSa darzana ane Atma pariNAma vizuddhi karavAno ane kaSAyopazAMti karavAno che. mATe A stuti guNagrAma rUpa pAMca padonI bhAva vaMdanAno khAmaNAno niSedha karavAnI apekSAe tenuM sthAna parivartana karavAthI Agama saMmata sthAnamAM arthAt pratikramaNanA paccakhkhANa karyAnI pachI hovuM joIe. (31) prazna :- mahAvrata samiti-guptinA bhASApATha Agama saMmata che ? javAba :- pracalita zramaNa pratikramaNamAM gujarAtInA saMpAdita mahAvrata, samiti, guptinA pATha che. temAM paNa koI-koI sthaLa saMzodhana yogya che arthAt AgamathI keTaluMka anyathA paNa che. tenA mATe AcArAMga sUtra ane praznavyAkaraNa sUtragata mahAvrata, samiti, gupti ane 25 bhAvanAonuM adhyayana karavuM joIe. prastuta pustakamAM te gujarAtI pAThonuM saMzodhana karIne prastuta karavAmAM AvyuM che. vidvAna pAThaka dhyAna rAkhavAthI samajI zake che. uttarAdhyayana sUtra a. 24mAM paNa pAMca samiti, traNa guptinuM varNana che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-4 239 (32) prazna :- rUchAmi ja mate pratikramaNano prathama pATha che, A maulika Avazyaka sUtramAM che? javAba - A pATha pratikramaNanI AjJA levAnI vidhirUpa che. saMpAdita karAyelo pATha che, mULamAM nathI. (33) prazna :- pratikramaNamAM aticAranA pAThomAM AvatAM jANavA yogya che paNa AcaraNa karavA yogya nathI, A zabdono zo heta che ? zuM te aticAronuM AcaraNa karanAro zrAvaka ke sAdhunI koTImAM nahIM gaNAya? javAba :- pratikramaNamAM prayukta uparokta zabda Adarza zikSA rUpa che. tene ekAMtika AgrahamAM na levA joIe. arthAt vratadhArIonA vratonI zobhA athavA paripuSTi mATe te sAvadhAnI, zikSA, preraNA che. tenuM yathAvat dhyAna rAkhavAthI vrata puSTa thAya che ane vratadhArI Adarza sthAnane prApta kare che. A zikSAnuM pAlana na thavAthI vratonI paripuSTimAM uNapa Ave che; sAdhaka Adarza kakSAthI sAmAnya kakSAmAM pahoMce che. eTale ke tenA vratomAM kiMcit aticaraNa paNa thAya che. A prakAre A vAkyono Azaya samajavo joIe paraMtu tene sAdhanAthI arthAt zrAvakapaNAthI rahita kahI zakAtA nathI. jema ke 15 karmAdAna vyApAra dhaMdhA choDavA yogya che, chatAM paNa Agamokta keTalAka zramaNopAsako te vepAra dhaMdhA choDI zakyA nahotA. baMdha ane vadhu prathama vratamAM AcaraNa karavA yogya nathI topaNa keTalAka zramaNopAsaka rAjA Adi yuddhamAM zastra prayoga karatA ja hatA. AvI rIte saMyama sAdhakanA viSayamAM paNa Adarza gaNo mATe samajI levuM joIe. sAdhune rara parISaha jItavAnI dhruva AjJA, Adarza preraNA che. chatAM paNa roga pariSaha sahana na thavAthI, auSadha upacAra karavA ane karAvanArAne zAstramAM asAdhu manAyA nathI. uttarAdhyayana sUtra adhyayana ra mAM auSadha upacAra na levAmAM ja sAcuM sAdhupaNuM kahyuM che, to paNa A Adarza zikSA vAkya che. tene ekAMtamAM levAtuM nathI. je auSadha upacAranuM sevana kare tenuM sAdhupaNuM sAcuM nathI, to khoTuM sAdhupaNuM che ema paNa kahI zakAtuM nathI. mela parISaha jIvana paryata sahana karavAno sUtramAM Adeza hovA chatAM paNa prakSAlana pravRtti karanArAne bakuza nigraMtha darajjAmAM bhagavatI sUtramAM mAnavAmAM AvyA che ane dazavaikAlika adhyayana-4 mAM prakSAlana pravRttimAM paDanArAnI sadgati thavI ja durlabha-kaThaNa batAvI che. AvI rIte Agama vAkyone apekSA sAthe samajavA joIe, ekAMtika samajavA na joIe. (34) prazna :- 10mA vrata ane 11mA vratamAM zuM aMtara che? ane 10mAnuM pauSadha ane 11mAnuM pauSadha zuM che? Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra40 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA: jainAgama navanIta javAba:- pauSadhanuM vrata 11muM che. temAM 10mA ne 11mA ema be bheda karavA Agama sApekSa nathI. badhA prakAranA pauSadha 11mA vratamAM ja samajavA joIe. kAraNa ke pauSadhanuM vrata eka ja che, 11muM ja che. koIpaNa vrata jaghanya, madhyama utkRSTa rIte dhAraNa karI zakAya che. paraMtu tene te vratamAM ja gaNAze, anya vratamAM nahIM. evI rIte 18 pAponA tyAga rUpa saMvara pravRttinA hInAdhika thavA para; AhAra tyAga athavA AhAra sevana thavA para paNa athavA 24 kalAkanA 20 athavA 16 kalAka thavA para paNa te saMvara pravRtti(sAvadha tyAga pravRtti)ne 11mA vratathI utArIne 10mA vratamAM nAkhavuM athavA 10muM pauSadha vrata nAma devuM athavA nAmakaraNa karavuM barAbara nathI ane Agama saMmata paNa nathI. vizeSa vicAraNA mATe bhagavatI sUtranA zaMkha puSkalI zrAvakanA prakaraNano sArAMza khaMDa-zrI bhagavatI sUtramAM adhyayana karavuM joIe. tyAM bhagavAnanA pramukha zrAvakono AhAra yukta pauSadha 11mA vratamAM gaNavAmAM Avyo che. kAraNa ke pAkhIno pratipUrNa pauSadha karavAno te zrAvakono AjIvana niyama hato. (35) prazna - pauSadhamAM sAmAyika paNa laI zakAya che? javAba :- pauSadhamAM sAmAyika levAnuM vAstavamAM koI prayojana hotuM nathI. kAraNa ke pauSadhanuM ja svataH apramatta bhAvathI AcaraNa thAya che. temAM rAta divasa AtmAne dharma jAgaraNamAM joDI zakAya che. paraMtu pravAharUpamAM sAmAnya sAdhakone vyartha pramAda pravRttithI bacAvavA mATe sAmAyikanI preraNAnI pravRti cAlI che. A nimittathI sAdhaka suvA mATe ALasa ke pramAda karaze nahIM. - A to pauSadhanA svarUpane na samajanAra athavA bhUlanAra sAmAnya sAdhakone sAmAyikanA mahattva vaDe pramAdathI aTakAvavAno eka upAya che. vAstavamAM to pauSadhanuM mahattva sAmAyikathI paNa adhika apramattatAnuM che. eTale jANakAra sAdhakone pauSadhamAM sAmAyika levI athavA gaNavI koI jarUrI nathI. chatAM paNa sAmAnya pravAhanI sAthe badhAne cAlavAmAM ekarUpatA rahe eTale sAmAyika lya ane gaNatarI karavAmAM Ave to koI nukasAna samajavuM joIe nahIM ane sAmAyika levI athavA na levAno ekAMtika Agraha paNa na karavo joIe. A hAni lAbhanA vicArathI sAmAnya sAdhakonI apekSAe calAvavAmAM AvelI pravRtti che, evuM samajI levuM joIe. prazna :- sAmAyikamAM gayA kALanI sAmAyika maLavIne AgaLanI sAmAyika laI zakAya che? javAba :- pUrva samAdhAnanA AzayanI samAna ja A praznanuM samAdhAna che. sAmAyika vrata, 9(nava)muM vrata yathAvasara adhikatama samaya mATe pratidina karatAM Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-4 41 rahevuM joIe. A zrAvakanuM zikSA vrata che. enI saMkhyAnI gaNatarI karavI paNa sAmAnya sAdhakone preraNAne kAraNe pracalita che, ema samajavuM joIe. AgamomAM zrAvakonA pauSadhanI gaNatarI to batAvI che. paraMtu sAmAyikanI gaNatarI koIpaNa zrAvakanI batAvI nathI. paraMparAmAM 48 mIniTanI eka sAmAyikanA parimANathI sAmAyikanI gaNatarI karavAnI paraMparA che. adhikatama sAdhakone potAnI kriyAnI gaNatarI karavAthI sAdhanAmAM preraNAnI vRddhi thAya che ane utsAha vRddhi thatI rahe che. A apekSAthI hAni lAbhanA vicArathI sAmAyikano hisAba rAkhavo, gaNatarI karavI lAbhaprada che. A prasaMgathI eka sAthe aneka sAmAyika karIne tenI gaNatarI karavAnI pravRti karI zakAya che. te pravRttinI vyavasthAmAM kyAreka eka sAmAyika lIdhA pachI temAM aneka sAmAyika joDAI jAya che, je 48 mIniTanA hisAbathI gaNatarI karavAmAM Ave che. A pravRtinI vyavasthAmAM AgAmI sAmAyika game tyAre laI zakAya che. jema eka sAmAyika lIdhI ane jJAna dhyAna AdimAM 2-3 kalAka pasAra thaI gayA to yAda AvavAthI pahelAnA samayano hisAba lagAvIne AgaLanI sAmAyika laI zakAya che. vahevArika viveka mATe eTaluM dhyAna to avazya rAkhavuM joIe ke AgaLa nI sAmAyikanA paccakhANa letAM ja sAmAyika pALavAno prAraMbha na karI devo joIe. arthAt samaya pUro thaI gayo hoya to paNa navA paccakakhANa pachI 510 mIniTa dharma dhyAnamAM samaya vyatIta karIne pachI ja sAmAyika pALavI joIe. (3) prazna :- pratikramaNa samAptino je upasaMhAra pATha paccakakhANanA pachI bolAya che. te pUrNa yogya ane Agamokta che? javAba :- A pATha mULa Avazyaka AgamamAM nathI ane vyAkhyAmAM paNa nathI. pachInuM ghaNuM saMpAdita-saMkalita che. emAM anAvazyaka ane asaMgata hovA jevo AbhAsa thAya che. eTale jeTaluM Avazyaka hoya teTalo ja vicAra karIne bolavuM joIe. sAthe ja anuyogadvAra sUtramAM bhAva Avazyaka vicAraNAmAM Apela pAThanuM ahIM saMkalana saMpAdana karavuM Avazyaka che, te nathI bolAtuM. jene bolavuM ghaNuM ja jarUrI che. prastuta pustakamAM A vicAraNAyukta pAThanuM saMpAdana prastuta karavAmAM AvyuM che, tene joI levuM joIe. (37) prazna :- hissaha paccakhkhANano pATha sUtramAM kyAM che? javAba:- Avazyaka sUtramAM muzarahiye Adi daza paccakhkhANano pATha che. paraMtu A pATha mULa Avazyaka sUtramAM nathI. A saMkalita saMpAdita pATha che. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgamanavanIta emAM hi sahi, muTTi sahiye be zabdo vyAkhyA graMthomAMthI laIne joDavAmAM AvyA che. je pa riNiyenI samAnatAvALA che. Ama te traNe saMketa paccakhANa gaNavAmAM Ave che. arthAt 1. gAMTha na khole tyAM sudhI paccakakhANa 2. munikhole tyAM sudhI paccakhANa 3. navakAra maMtra na gaNe tyAM sudhI paccakhANa; sAMketika paccakakhANa hovAthI emAM sarva samAdhi pratyAyika AgAra nathI. kAraNa ke nirdiSTa saMketathI jyAre icche tyAre paccakakhANa samApta karI zakAya che. eTalA mATe sarva samAdhi pratyayika AgAranI AvazyakatA hotI nathI. sarva samAdhi pratyayika AgAra adhdhA pratyAkhyAnamAM Avazyaka hoya che. kAraNa ke temAM paccakhANanI sAthe kALa maryAdA hoya che ane te kALa samAptinA ghaNA samaya pahelAM ja koI zArIrika vikaTa paristhiti ubhI thaI jAya tyAre sarva samAdhi pratyayika AgAranA AdhArathI te paccakakhANano samaya pUro thatAM pahelAM ja samApta karI zakAya che.(pALI zakAya che) vartamAnamAM namuvAra sahi paccakhANane paNa 48 mIniTanA samaya nirdhAraNa sAthe addhA pratyAkhyAna karavAmAM AvyuM che. paraMtu tenA paccakhANa pAThamAM parivartana karavAmAM AvyuM nathI, A barobara nathI. pracalita paraMparAne yogya ja paccakhANano pATha hovo joIe. - praznagata vihiye AdipAThanI jagyA e AgamamAM upalabdha namukSAra sadiya vagerenA pAThathI paccakakhANa karavA vizeSa yogya ane zAstra saMgata che. kAraNa ke evA mizra pAThathI AgAronuM satya uccAraNa thaI zakatuM nathI. eTalA mATe adhikatama jaina sAdhuomAM Aje paNa namukkAra sahiyaMnA pAThathI paccakhANa karAvavAmAM Ave che. tadanusAra dareka zramaNa-zramaNopAsake paNa sAmuhika rUpamAM muwArasadanuM paccakhANa ja karavuM joIe. keTalAka sAdhu zrAvaka A kisahityanA pAThathI paccakhANanI paraMparA pALatAM chatAM koIpaNa paccakhANa dhAratA nathI ane karatA paNa nathI; phakta pAThanuM uccAraNa zravaNa karIne ja saMtoSa mAnI lya che. A prakAranI upekSA ghaNI ja anucita che. evI upekSA karanArAe svataH potAno sudhAro karavo joIe ane ochAmAM ochuM namuvAhinuM paccakhANa to avazya karavuM joIe. (38) prazna :- baMne samaya pratikramaNamAM mukyArasaMhinA paccakakhANa karavAthI eka ja paccakakhANa be vAra karavA paDaze? javAba - Agamika arthavALA namukkAra sahiyaMnA paccakakhANa karavA hoya to sAMje eka navakAranA ane savAre pAMca navakAra gaNavAnA paccakakhANa dhAraNa karI zakAya che. paraMparA rUDha arthavALA murahiyenA paccakhANa karavA hoya to sAMje namukkAra sahiyaM paccakakhANa 48 mIniTanI apekSAe karavA Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-4 ane pachI savAranA paccakkhANamAM tenAthI 5-10 mIniTa uparAMtanA paccakkhANa karavA joIe. A prakAre karavAthI baMne vakhate navA paccakkhANa thaI jAya ane A rIte karavAthI eka ja paccakkhANa be vAra karavA paDaze nahIM. A mUMjhavaNanA kAraNe keTalAya saMta sAMje paccakkhANa na karatAM savAre ja paccakkhANa kare che. (39) prazna :- kAussaggamAM keTalA logassa gaNavA joIe ? javAba :~ sau prathama e yAda rAkhavuM joIe ke logassano pATha kAussaggamAM bolavAnuM yogya nathI. A viSaya pUrva praznottaromAM samajAvI dIdho che. 243 prAcIna paraMparA pramANe devasiya pratikramaNamAM 4, rAtrimAM 2, pAkhImAM 12, comAsImAM 20, saMvatsarImAM 40 logassa bolavAno ullekha maLe che. vartamAna paraMparAmAM 4, 2, 8, 12, 20 logassa bolavAnI pravRtti paNa cAlu che. enA sivAya bIjI saMkhyA paNa che. gujarAtamAM kAussaggamAM logassa na gaNavAnI paraMparA paNa cAle che. vAstavamAM 24mA bhagavAnanA zAsanamAM jyAM baMne samaya pratikramaNa karavuM jarUrI hoya che tyAM eTalA badhA logassa bolavAnA sAdhuo mATe barAbara nathI. tene to devasika pratikramaNamAM kSamAbhAva ciMtana, rAtri pratikramaNamAM tapaciMtana karavuM sadA Avazyaka samajavuM joIe. saMpUrNa pratikramaNanA kAusaggamAM aticAra ciMtana ane kSamAbhAva ciMtana ja mukhya uddeza che paraMtu jenAthI ukta ciMtana saMbhava na hoya, tenA mATe jovaAE gaNavAnI banAvelI avalaMbana rUpa paraMparA che. Ama to kAussaggamAM saMpUrNa yogonuM vyutsarjana karavAmAM Ave che. phakta zvAsozvAsanI gaNatarI samaya parimANa mATe karavAnI hoya che. Avazyaka sUtranI prAcIna vyAkhyAmAM pahelo vikalpa zvAsozvAsa gaNatarIno che. bIjovikalpa logassano kahyo che. baMneno sahaja samanvaya thato nathI paraMtu parANe besADavo paDe che. saMvatsarI, pAkhI, comAsInA divase paNa logassa bolavAne badale kSamAbhAva-kSamApanA bhAvane puSTa karavA mATenuM ciMtana karavuM, A pratikramaNano mukhya hetu dhyAnamAM rAkhIne tenuM ciMtana karavuM joIe. A ja nUtana vikAsanuM mAdhyama anubhavathI samajAya che tathA mAtra paraMparAne ja nibhAvavI hoya ke ciMtana karatAM na AvaDatuM hoya to ukta logassa bolatA rahevuM joIe, tene choDavAnI AvazyakatA nathI. kAussaggamAM joksa gaNavAnuM AgamamAM kyAMya vidhAna nathI. paraMtu kAussagga pUrNa karyA pachI kIrtana karavA mATe enuM vidhAna Avazyaka sUtranA bIjA AvazyakarUpamAM che. kAussagga pachI paNa kIrtanarUpamAM logassa prakaTa bolavAnuM uttarAdhyayana sUtramAM vidhAna che. eTale kAussaggamAM logassa bolavAmAM AgamanA mULapAThano AdhAra nathI paraMtu pragaTa bolavAnA spaSTa pramANa che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta kAussagga pachI homsa gaNavAnA pramANa- (1) uttarAdhyayana sUtra, adhyayana-26 (2) dazavaikAlika sUtra, adhyayana---5 uddezaka--1 (3) Avazyaka sUtramAM, baMne kAussagganI pachI. (40) prazna :- pAkhI, caumAsI, saMvatsarI parva divasomAM be pratikramaNa karavA joIe ? ra44 javAba :- 24mA tIrthaMkaranA zAsananA sAdhu sAdhvI haMmezA baMne samaya pratikramaNa kare che. tenA mATe A be pratikramaNa karavAnI vAta vyartha evuM Agama viparIta che. madhyanA 22 tIrthaMkaranA zAsananA sAdhu sAdhvI haMmezAM pratikramaNa Avazyaka rUpathI karatA nathI tene A parvanA divasomAM pratikramaNa karavuM Avazyaka hoya che. tyAre te pahelAM devasI, pratikramaNa kare che ane bIjuM te parva divasanuM pratikramaNa kare che. eka jagyAnI vAtane bIjI jagyAe baMdha besatI karI devI buddhino bhrama che. evuM karavuM na joIe. A viSayanI prAsaMgika vArtA jJAtA sUtramAM eTale sArAMza khaMDa-1 kathAzAstramAM juo. (41) prazna :-- pratikramaNamAM sAmAyika karavI Avazyaka che ? javAba :- sAmAnyatayA sAmAyika yukta ja pratikramaNa karavuM Agama Azayayukta che. vizeSa paristhitimAM sAmAyika vinA paNa pratikramaNa karI levuM joIe. arthAt sAmAyika karavA jeTalo samaya athavA prasaMga na hoya to. (42) prazna :- 12 vratadhArI zrAvakoe ja pratikramaNa karavuM joIe ? javAba H- eka vratadhArI athavA 12 vratadhArI koIpaNa zrAvakane pratikramaNa karavAmAM koI vAMdho nathI. hA ! 12 vratadhArIne yathA samaya pratikramaNa karavuM Avazyaka hoya che. pratikramaNanA svarUpanuM jJAna karAvatAM karAvatAM tenI vyAkhyAmAM traNa vaidyonuM daSTAMta ApavAmAM AvyuM che-- 1. prathama vaidhanI davA-roga hoya to sArUM kare nahIMtara navo roga ubho kare. 2. bIjA vaidhanI davA-roga hoya to sArUM kare nahIMtara kaMI na kare. 3. trIjA vaidhanI davA-roga hoya to sArUM kare nahIMtara zarIrane puSTa kare. pratikramaNane trIjA vaidhanI davAnI samAna batAvyuM che. eTale vrata hoya athavA vrata na hoya, aticAra lAgyA hoya athavA na lAgyA hoya pratikramaNa karavAmAM sAMbhaLavAmAM lAbha ja che, hAni nathI. eka vAta bIjI paNa dhyAnamAM rAkhavAnI che. je zrAvake je je hoMzathI tyAga pratyAkhyAna lIdhA che teNe nAnA moTA badhA niyamonI eka yAdI banAvIne rAkhavI joIe ane tene yogya samaya parva divasomAM ciMtanapUrvaka avalokana karavuM joIe ke mArA A badhA vrata paccakkhANanuM zuddha pAlana thaI rahyuM che ? jo saMbhava hoya no pratidvauAganA prame DhAuubhum uba jhena u prayoga Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-4 karI zakAya che. bRhad AloyaNAnI jagyAe tenuM vAMcana parva divasomAM avazya karavuM joIe. (43) prazna :- pratikramaNa zuM che ? javAba H- pratikramaNa, e vrata zuddhinI, svadoSa darzananI, doSAvalokanathI, bhAva vizuddhinI ane samabhAva vRddhikaraNanI prakriyA che; AtmAne vratonA saMskArathI bhAvita karavAnI prakriyA che. chadmastha avasthAmAM sUkSma, sthUla bhUla thavI zakya che. tene parimArjana avalokananI A prazasta prakriyA che. evA pratikramaNa karanArAnI sAthe besIne dhyAnapUrvaka sAMbhaLavuM zraddhAne ane vratarucine vadhAranAru thAya che. A zravaNa AtmAne saMskArita karavAnuM mAdhyama paNa thaI zake che. AnAthI vrata dhAraNanI preraNA paNa maLe che. kyAreka keTalAyanuM saMkSipta rucithI kalyANa thaI jAya che. jema ke bhagavatI sUtramAM 'varuNa nAga naTuA' nA mitranuM dRSTAMta che. teNe mRtyu samayamAM eTaluM ja kahyuM ke mArA dharmI mitre je dharma svIkAra karyo che, teno huM paNa svIkAra karuM chuM. eTalA mAtrathI te anaMtara bhavathI (pachInA bhavathI) mukta thavA yogya banI gayo. eTale koIpaNa dhArmika pravRttine bekAra athavA vyartha che; ema kahevuM na joIe. kAraNa ke game tevI nAnI dharma kriyA paNa koInA jIvanamAM mahattvazIla vaLAMka denArI thaI zake che. eTale pratikramaNa karavuM athavA sAMbhaLavuM lAbhakArI ja samajavuM joIe, vratadhAraNa karyA hoya ke na karyA hoya. dhyAna e rAkhavuM ke ekAgra cittathI bhAvapUrvaka pratikramaNa sAMbhaLavuM ane karavuM joIe ane vrata na lIdhA hoya tene levA mATe AtmAmAM preraNA prApta karavI joIe. 245 (44) prazna :- zuM guruvaMdana nAnA moTAnA kramathI karavuM joIe ? ane vadhAre saMta hoya athavA zarIramAM koI bImArI hoya to yogya vaMdana kevI rIte karavuM joIe ? javAba :- saMbhava hoya to nAnA moTAnA kramathI vaMdana karavuM te ja rAjamArga che. vaMdana karavAnI je yogya vidhi zIkhaDAvAya che, te anusAra ja traNa Avartana paMcAMga namanayukta vaMdana zAMtithI ane bhaktiyukta karavuM joIe. rAjaveTha athavA veThanI jema athavA asabhyatA yukta vaMdana karavuM doSa che. vaMdananI yogya vidhinI upekSA karavAmAM zraddhA bhakti ane vivekanI uNapa thAya che. evuM kyAreya paNa na karavuM joIe. jo samaya abhAva hoya athavA sAmAnya zArIrika kAraNa hoya to paNa zAMtipUrvaka traNa Avartana, paMcAMga namana to Avazyaka rUpathI karavuM ja joIe. traNavAra uTha besa na thaI zake to phakta beThAM beThAM athavA UbhAM-UbhAM jevI zArIrika paristhiti hoya te pramANe vivekapUrvaka Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta bhaktiyukta vaMdana karavuM joIe. kAraNa vinA, lAparavAhIthI, veThanI jema vaMdana karavuM anucita che. evI nakala karavI paNa anucita che. vinaya bhakti mATe, nirjarA mATe karavAmAM AvatuM vaMdana bhAvayukta ane vidhi sahita ja thavuM joIe. jemAM traNa Avartana ane paMcAMga namana Avazyaka che ane aMtamAM masthaLa vAmi bolatI vakhate mastaka jamIna sudhI avazya namAvavuM joIe. vaMdanAnA 3ra doSa kahevAyA che. jenI jANakArI karIne yogya vaMdana karavuM joIe. (45) prazna :- pahelo Avazyaka pUro thayo bIjA AvazyakanI AjJA che. AvI rIte bIjo Avazyaka pUro thayo trIjA AvazyakanI AjJA che. ityAdi bolavuM joIe? ra4 javAba :- Avazyaka sUtranA adhyayana 6 che. tenA nAma 'sAmAyika' Adi che. pratikramaNa karavAnI vidhimAM te aghyayanonA nAma bolavAnI koI AvazyakatA nathI. adhyayanomAM Avela pATha ane teno krama alaga che ane pratikramaNanI vidhimAM tene judA kramathI eka athavA anekavAra bolavAmAM Ave che. eTale "amuka Avazyaka pUro thayo, amukanI AjJA' evuM bolavuM yogya nathI. evuM bolavAnuM koI prAcIna pramANa paNa nathI. prathama Avazyaka adhyayanamAM 'sAmAyika'no pATha che. je traNavAra bolAya che. bIjA Avazyaka adhyayanamAM logassano pATha che, te pratyeka kAussagganI pachI bolavAmAM Ave che. trIjA Avazyaka adhyayanamAM rUcchAmi vamAsamono pATha che te paNa kula (6) vAra ane traNa sthaLa para bolavAmAM Ave che. cothA AvazyakamAM vrata Adi athavA aticAronA pATha che. tene logassa, phnchAmi ghamAsamaLo rUpa bIjA trIjA AvazyakanI pahelA ja kAussaggamAM tathA tenA pachI pragaTamAM bolAya che. 'gamanAgamana aticAra' ane samuccaya aticArano pATha 'icchAmi ThAmi' paNa cothA Avazyaka adhyayanamAM hovA chatAM paNa kAussagga pahelAM ane pachI traNavAra bolAya che. eTale Avazyaka sUtranA adhyayanonuM nAma athavA krama pratikramaNa vidhimAM bolavuM barAbara nathI ane eTalA mATe pratikramaNanI AjJA lIdhA pachI pharI pharI AjJA levI barAbara nathI. vidhinI vacamAM vinayanI AvazyakatAmAM 'icchAmi khamAsamaNo' utkRSTa guruvaMdanAno pATha be be vAra traNa sthaLa para bolAya che. eTale tenA sivAya anya vaMdana ane AjJA niSprayojana thAya che. pratikramaNanA prAraMbhamAM zAsanapatinI AjJA ane aMtamAM samuccaya guru vaMdana paryApta thAya che. (46) prazna :- trIjA vratanA aticAra kema samajavA ? javAba :- corInI vastu kharIdavAmAM moTI corInI vastu samajavI. arthAt Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-4 ra47 corAu vastu lIdhI hoya, corane madada karI hoya, cAvI lagAvIne tALu toDIne Adi pAMca prakAranI moTI corInI vastunI khabara paDI javAthI ochI kiMmatamAM maLavAthI kharIdavI, te trIjA vratanA aticAra che. khabara vinA pUrI kiMmate kharIdavA para aticAra lAgatA nathI. prazna :- pAMcamA vratanA aticAra kevI rIte lAge che ? javAba - pAMcamA vratamAM dhyAna na rAkhavAthI, hisAba na meLavavAthI maryAdA ullaMghana thaI jAya athavA vAraso Adi dhana maLI javAthI maryAdA ullaMghana thaI jAya, pachI tene zIdhra samayanI maryAdA karI teTalA samayamAM sImita karI levAya to te A vratanA aticAra thAya che ane jANIne lobha, lAparavAhIthI maryAdAnuM ullaMghana karavuM; A vratanA anAcAra che. prazna :- chaThThA vratanA aticAra kevI rIte samajavAM? javAbaH- chaThThA vratamAM zArIrika Adi paristhitiothI athavA bhUlathI dizA parimANanuM ullaMghana thayuM hoya to te aticAra kahevAya che. (47) prazna :- 7mA vratanA aticAra kevI rIte che? javAba :- tyAga na hovA chatAM sacitta vastuonuM sevana, abhakSya anaMtakAya bhakSaNa ane 15 kamodAnanAM vyApAra e zrAvakanA mATe 7mA vratanA aticAra che. jema ke koIne mAravA pITavA AdinA pratyAkhyAna na hoya to paNa baMdhe, vahe, chavicchee. aIbhAre, bharUpANavorjIe prathama vratanA aticAra che. arthAt trasa jIvanI saMkalpapUrvaka hiMsA karavAno tyAga mAtra hovA chatAM paNa gussAmAM koIne nirdayatAthI mArapITa karavI Adi tathA adhika bhAra bharavo Adi temaja 7mA vratanA A aticArono tyAga na hovA chatAM paNa zrAvakanA AcaraNa yogya na hovAthI te aticAra to che ja evuM samajIne yathAzakti tyAga karavo joIe. - zeraDI Adi tuccha vastu nathI, ghaNAM ujhUijhata dharmavALA che. paraMtu madha-mAMsa, IMDA, mAchalI Adi abhakSya; bIDI, sigAreTa, tamAku Adi tuccha heya padArtha che tathA adhika pApanuM kAraNa karmAdAna heya che. temaja kaMdamULa anaMtakAyanA padArtha paNa heya tuccha vastu che. e zrAvakane tyAgavA yogya che. 7mA vratamAM mukhya navA 20 aticAronuM kathana karavAmAM AvyuM che. bAkI potAnA maryAdita padArthomAM athavA vyApAromAM koI doSa lAge tenA aticAra svayaM samajI levA joIe ane jANIne svayaM bhaMga kare to tene anAcAra samajIne alagathI AlocanA karI prAyazcitta grahaNa karavuM joIe. abhakSya-bIDI, sIgAreTa, cilama, tamAku, IMDA, mAMsa, mAchalI, zarAba, bhAMga, aphINa gAMjA Adi, A turachauSadhi che. prazna :- 10 mA vratanA aticArono zuM Azaya che? javAba :- 10mA vratamAM dizAnI maryAdA karI be karaNa traNa yogathI tyAga Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta karavAmAM Ave che. eTale maryAdita kSetranA bahArathI (1) sAmAna maMgAvavo (2) mokalavo (3) bIjAne bolAvIne saMketa karavo (4) lakhIne athavA moDhAnA IzArethI saMketa karavo (5) phona, ciThThI, tAra Adi devA aticAra che. (48) prazna H- aticAro ane pAponA pratikramaNamAM zuM aMtara che ? javAba :- vratomAM lAgela aticAronuM pratikramaNamAM micchAmi dukkaDaM devAmAM Ave che. je vrata jANIne bhaMga karyA hoya tenuM guru AdinI samakSa svataMtra AlocanA prAyazcitta karavAmAM Ave che tyAre zuddhi thAya che tathA je pApono tyAga nathI, tenuM pratikramaNa ane prAyazcitta na thatAM kheda pazcAttApa athavA tyAgano manoratha athavA bhAvanA rAkhavAmAM Ave che. saMkSepamAM vrata pratyAkhyAnanA aticAronI zuddhi pratikramaNathI thAya che. zeSa avrata athavA pApo mATe pratikramaNathI jJAna, zraddhAna, tyAganI bhAvanA athavA kheda pazcAttApa thAya che. (49) prazna H- utkRSTa vaMdana pAThamAM vibhint zabdane kema bolAya ? javAba :- naLikhkhuM eka zabda che. eTale AvartanamAM tene na toDatAM eka Avartana karavuM yogya che. AgaluM Avartana 'ca bhe' be akSarathI pUrNa karI zakAya che. jema 'aho' mAM paNa be akSarathI Avartana pUrNa karAya che. ema 'ca bhe' Avartana pUrNa karavAmAM koI doSa nathI. naLikhkhuM = yApanIya, mana tathA Indriya nigraha. (50) prazna :- kSamApanA bhAva na karavAthI zuM thAya che ? javAba H-- kSamApanA bhAva na karavAthI samakita vratamAM aticAra lAge che. mukhya aticAramAM kathana na hovA chatAM parizeSa aticAromAM ene samajavuM. nArAjI roSa bhAva adhika samaya rAkhavAthI ane kSamAbhAva lAMbA samaya sudhI na karavAthI samakita vrata ja naSTa thAya che. arthAt tene sakita chUTI jaIne mithyAtva Ave che. tene bAkInA tyAga niyamanuM paNa koI mahatva nathI rahetuM, ArAdhanA thatI nathI. game teTaluM tapa niyama ane saMthAro karI lye, paraMtu samasta prANIo pratye kSamApanA na kare, koIne paNa zatru mAne athavA raMja rAkhe to dharmI ane samadaSTinI gaNatarImAM paNa te Avato nathI tathA samyagdaSTinI gatine prApta nathI karato, mithyAtvInI gatine prApta kare che. eTale koIpaNa vyakti pratye rajabhAva lAMbA samaya sudhI na rAkhavo joIe, zIghra kSamAbhAva dhAraNa karI levo joIe. eka divasathI aMdhika rajabhAva kaSAya rAkhe to sAdhutva rahetuM nathI. 15 divasathI adhika rAkhe to zrAvakapaNuM rahetuM nathI ane eka varSathI adhika rAkhe to samakita athavA dharmIpaNuM paNa rahetuM nathI. 248 d Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-pa pariziSTa-pa zramaNa sUtra : sAmAyika sUtra : bhASAnuvAda ra49 zramaNa sUtranA pAMca pATha : (1) zayana nidrA pratikramaNa pATha :- huM pratikramaNa karavA icchuM chuM. adhika sUvuM. jyAre icchA thAya tyAre sUvuM athavA vAraMvAra sUvuM. bichAnA upara, sUvA, UThavA, besavAmAM, paDakhuM pheravavAmAM zarIra saMkocavAmAM, pasAravAmAM juM Adino saMghaTTo(sparza) thavAmAM, nidrAmAM bolavuM ane dAMta kacakacAvavAmAM, chIMka ane bagAsuM khAvAmAM, koIno sparza karavAmAM tathA sacitta rajayukta vastu, bhUmino sparza karavAmAM aticAra karyA hoya, sUvAmAM athavA svapnanA kAraNe AkuLa vyAkuLatA thaI hoya, svapnamAM strI viSayaka kAmarAga, dRSTirAga, manorAga thayo hoya ane khAvApIvAnA viSayamAM anyathA bhAva thayo hoya, A aticAromAMthI koI aticAra doSa lAgyo hoya to tenA saMbaMdhI mAruM pApa(duSkRtya) niSphaLa thAo. (2) bhikSAcarI pratikramaNa pATha :- huM gocara caryA-gAyanI jema aneka sthAnothI thoDI-thoDI levAnI bhikSA saMbaMdhita aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. gocarImAM AjJA vinA baMdha bAraNA kholyA hoya; kutarA, vAchaDA ane strIno saMghaTTo karyo hoya; sajAvIne rAkhelA bhojanamAMthI bhikSA lIdhI hoya, prakSepa Adi karIne athavA pazu-pakSIone devAmAM AvatI vastunI bhikSA lIdhI hoya, bhikSAcara Adi yAcako athavA zramaNo(sAdhuo)ne mATe sthApita bhojana lIdhuM hoya, zaMkA sahita AhAra lIdho hoya, vicAryA vagara jaldIthI AhAra lIdho hoya, eSaNA-pUchyA karyA vagara AhAra lIdho hoya; prANI, bIja ane vanaspati yukta AhAra lIdho hoya, bhikSA dIdhAM pachI tenA nimittathI hAtha dhovA Adi AraMbha karAya tevI bhikSA lIdhI hoya, bhikSA lIdhA pahelAM tenA nimittathI AraMbha karavAmAM Ave tevI bhikSA lIdhI hoya, sacitta pANIthI sparzAyelI vastu lAvIne Ape tevI bhikSA lIdhI hoya, sacitta rajathI sparzAyelI vastune lAvIne Ape tevI bhikSA lIdhI hoya, bhUmi upara DhoLatAM-DhoLatAM dIdhelI bhikSA lIdhI hoya, khAvA pIvAnI vastumAMthI ayogya padArtha pheMkAtA-pheMkAtA devAmAM AvatI bhikSA lIdhI hoya, viziSTa khAvA lAyaka padArtha mAMgIne lIdho hoya; udgama, utpAdana ane eSaNAnA 42 doSothI yukta AhAra lIdho hoya, khAdho hoya; doSa yukta AhAra jANyo hoya, jANIne paNa tene paraThyo na hoya, A aticAromAMthI mane koI aticAra lAgyo hoya to te mAruM duSkRtya niSkala thAo. (micchAmi dukkaDaM). Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rapa0 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA nAgama navanIta (3) svAdhyAya-pratilekhana pratikramaNa pATha - huM pratikramaNa karuM chuM. cAra kALa eTale divasanA pahelA ane chellA pahoramAM tathA rAtanA pahelA ane chellA pahoramAM svAdhyAya karI na hoya, ubhayakAla, baMne vakhata-divasanA pahelA ane chellA pahoramAM, pAtrA, vastra Adi upakaraNonuM paDilehaNa karyuM na hoya, athavA avidhithI karyuM hoya, sthAna AdinuM pramArjana karyuM na hoya athavA avidhithI karyuM hoya; A aticAromAMthI mane koI aticAra-doSa lAgyo hoya to te mAruM duSkRtya niSphala thAo. ( micchAmi dukkaDa) (4) tetrIsa bola pratikramaNa pAThaH- huM(nIcenA tetrIsa bolonuM) pratikramaNa karuM chuM. jema ke- eka prakAranA asaMyamanuM rAga ane dveSa be baMdhananuM mana, vacana, kAyA, A traNa daMDonuM mAyA, niyANuM ane mithyAtva A traNa zalyanuM rasa, Rddhi, zAtA A traNa garvanuM mana, vacana, kAyAnI traNa guptinuM ane jJAna, darzana, cAritra A traNanI virAdhanAnuM pratikramaNa karuM chuM. cAra kaSAya, cAra saMjJA, cAra vikathA ane cAra dhyAnanuM pratikramaNa karuM chuM. kAyikI Adi pAMca kriyA, zabda Adi pAMca kAma guNa, ahiMsA Adi pAMca mahAvrata ane IrSA samiti Adi pAMca samitinuM pratikramaNa karuM chuM. cha kAya ane cha vezyA, 7(sAta) bhaya ane 8(ATha) madanuM pratikramaNa karuM chuM. AvI rIte nava brahmacaryanI vADa, dasa yatidharma, 11-zrAvaka paDiyA, 12-bhikSapaDimA, 13-kriyA sthAna,14-jIvanA bheda, 15-paramAdhArmikadeva 16-sUyagaDAMga sUtranA prathama zrutaskaMdhanA adhyayana, 17-asaMyama. 18-abrahmacarya, 19-jJAtAsUtranA adhyayana. 20-asamAdhi sthAna. 21-sabala doSa, raraparISaha, ra3-sUyagaDAMgasUtranA kula adhyayana. 24-cAra jAtinA deva, 25pAMca mahAvratonI bhAvanA, ra-traNa cheda sUtra (dazA, kaSpa, vyavahAra)nA adhyayana, 27-aNagAranA guNa. 28-AcAra prakalpa, 29-pApa sUtra, 30mahAmohanIyanA baMdha sthAna, 31-siddhonA guNa, 3ra-yoga saMgraha. 33- AzAtanA. A uparanA bolomAMthI jANavA yogya jANyA na hoya, AdaravA yogya AdaryA na hoya ane tyAga karavA yogyano tyAga na karyo hoya to te saMbaMdhI mAruM pApa mithyA thAo. ( micchAmi dukkaDa). noMdha:- A tetrIsa bolono vistAra AcAra zAstra sArAMza khaMDa-3mAM juo. (5) nigraMtha pravacana zraddhAna, namana, pratikramaNa pATha (cho vAvIsaT) :huM RSabhadevathI laIne mahAvIra prabhu sudhInA covIsa tIrthakarone namaskAra karuM chuM. A nigraMtha pravacana ja satya, anuttara, advitIya(ajoDa), pratipUrNa, mokSamAM laI janAruM sarvataH zuddha che. mAyA, niyANuM ane mithyAdarzana; A traNa zalyane Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-pa rapa1 chedanAruM(nAza karavAvALuM che. A siddhi, mukti, nirmANa-mokSa,nirvANa-zAMtino mArga che. A satya, avicchinna ane sarva duHkhono nAza karavAno mArga che. A nigraMtha pravacanamAM sthita manuSya, siddha, buddha, mukta ane parinivRtta thAya che tathA sarva duHkhono aMta kare che. huM A nigraMtha dharma para zraddhA, pratIti ane ruci karuM chuM, enuM AcaraNa ane anupAlana karuM chuM. A nigraMtha dharma para zraddhA, pratIti ane ruci karatAM, enuM pAlana ane anupAlana karatAM, A nigraMtha dharmanI ArAdhanAne mATe huM tatpara thAuM chuM, virAdhanAthI viramuM chuM. huM asaMyama, abrahmacarya, akalpa, ajJAna, akriyA, mithyAtva, abodhi ane amArgano tyAga karuM chuM tathA saMyama, brahmacarya, kalpa, jJAna, kriyA, samyakatva bodhi ane sanmArgano svIkAra karuM chuM. aticAranI smRti athavA vismRti, tenuM pratikramaNa ane apratikramaNanA saMbaMdhI sarva aticAronuM huM pratikramaNa karuM chuM. * huM zramaNa chuM, saMyata ane virata chuM. meM gayA kALanA pAponI AlocanA karI che ane bhaviSyamAM pApakarmo karavAnA pratyAkhyAna karyA che. huM niyANAthI mukta, daSTi saMpanna ane kapaTa sahita juThThAno tyAga karanAro chuM. (A zabdone jotAM A pATha zramaNo mATe ja che zrAvako mATe nathI) aDhIdvIpa, be samudro ane paMdara karmabhUmimAM huM muhapatti, rajoharaNa, guccho ane pAtrane dhAraNa karanArA, pAMca mahAvratane dhAraNa karanArA, aDhAra hajAra zIlAMga guNone dhAraNa karanArA, akSata AcAra ane cAritra dhAraNa karanArA je sAdhu che, te badhAne mastaka ane mananI ekAgratApUrvaka mastaka namAvIne(hAtha joDIne)vaMdana karuM chuM. ' sAmAyika sUtra bhASAnuvAda che namaskAra maMtraH arihaMtone mArA namaskAra hojo. siddhone mArA namaskAra hojo. AcAryone mArA namaskAra hojo. upAdhyAyone mArA namaskAra hojo. lokamAM badhA sAdhuone mArA namaskAra hojo. A paMca parameSTine karAyelo namaskAra badhA pApono nAza karanAra che ane te badhA maMgalomAM prathama maMgala che. guruvaMdanAno pATha ( tivRtto) - he bhagavAna! huM ApanI jamaNI bAjuthI traNa vAra pradakSiNA karuM chuM, vaMdaNA karuM chuM, namaskAra karuM chuM, satkAra karuM chuM, sanmAna ApuM chuM, bhagavAna Apa kalyANa rUpa cho, Apa maMgalarUpa cho, Apa devarUpa cho, Apa jJAnavaMta cho, he bhagavAna huM ApanI sevAmAM besuM chuM ane mastaka namAvIne vaMdana karuM chuM. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta vidhi :- guru mahArAjanI tarapha moDhuM rAkhIne sIdhA UbhA rahevuM athavA pUrva tathA uttara dizAmAM arihaMta athavA siddha bhagavAnanI smRti karI tenI tarapha mukha karI UbhA rahevuM. pachI tenI sAme hAtha joDIne temanA mastakanI jamaNIthI DAbI tarapha hAthone pheravatAM traNavAra tenuM Avartana karavuM, pachI vinayayukta ghUMTaNe ane paMjAnA baLe besIne (savAremi thI pukhtuvAsAmI sudhI bolIne) guNakIrtana karavuM. pachI 'martyaeNe vaMdAmi' bolatI vakhate kamara vALIne paMcAMgathI namaskAra karavA. arthAt be ghUMTaNa be hAtha ane mastaka bhUmi para lagAvIne pUrNa vaMdanA karavI. para gamanAgamana aticAra zuddhino pATha (phariyAvahI) - he bhagavAna huMIryApathikI virAdhanAnuM pratikramaNa karavA icchuM chuM. mArgamAM gamanAgamana karatAM koI prANIne kacaryA hoya, koI bIjane kacaryA hoya, koI lIlI vanaspatine kacaDI hoya, jhAkaLa osa, kIDInA dara, phuga, pANI, mATI (sacita) ane makaDInA jALAne kacaDayA hoya ane je meM ekendriya, beindriya, teindriya, caurendriya, paMcendriya prANIonI virAdhanA karI hoya. jema ke- 1. sanmukha AvatA haNyA hoya 2. dhULa AdithI DhAMkyA hoya 3. masaLyA hoya 4. ekaThAM karyA hoya 5. spardhA hoya 6. kaSTa pahoMcADyu hoya 7. vadhAre kaSTa pahoMcADyuM hoya 8. bhayabhIta karyA hoya 9. eka sthAnethI bIjA sthAne rAkhyA hoya 10. jIvanathI rahita karyA hoya, to tenuM pApa mArA mATe niSphaLa hojo. kAussagga karavAno pATha (tassa uttarI) : he bhagavAna ! te pApa yukta AtmAne zreSTha banAvavA mATe, prAyazcitta karavA mATe, vizuddha karavA mATe, zalyothI rahita karavA mATe ane pApono nAza karavA mATe huM kAussagga karuM chuM. kAussaggamAM zvAsa levo, choDavo, udharasa AvavI, chIMka AvavI, bagAsuM AvavuM, oDakAra Avavo, vAyunuM chUTavo, cakkara AvavA, mUrchA AvavI, thoDA aMgonuM halavuM, thoDo kapha cAlavo, thoDI AMkha halavI Adino mAre AgAra che. enA thavAthI mAro kAussagga khaMDita athavA virAdhita thaze nahIM. enA sivAya jyAM sudhI huM "namo arihaMtANaM" ema bolIne kAussagga na pALuM tyAM sudhI mAruM zarIra sthira karIne vacanathI mauna rahIne ane manane zubha dhyAnamAM ekAgra karI potAnA A zarIrane vosirAvuM chuM. arthAt enuM mamatva tyAgIne kAussagga karuM chuM. 24 jina stutino pATha (logassa) : lokamAM udyota karanArA, dharma tIrthanI sthApanA karanArA, rAgadveSane jItanArA, 4 ghAtI karmono nAza karanArA, covIsa kevaLajJAnI tIrthaMkaronI huM stuti karIza. Jain Ecation International Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-pa ra53 RSabha, ajIta, saMbhava, abhinaMdana, sumati, padmaprabha, supArzva, caMdraprabha jinezvarane huM vaMdana karuM chuM. suvidhi(puSpadaMta), zItala, zreyAMsa, vAsupUjya, vimala, anaMta, dharma, zAMti jinezvarane huM vaMdana karuM chuM. kuMtha, ara, malli, munisuvrata, nami, ariSTanemi, pArasa, vardhamAna jinezvarane huM vaMdana karuM chuM. A prakAre mArA dvArA stuti karAyela, karma rUpI rajamela rahita tathA janma maraNathI mukta covIsa jinezvara tIrthakara bhagavAna mArA para prasanna thAo. jenuM kIrtana, vaMdana ane bhAvapUjana karyuM che, je lokamAM uttama che, te siddha bhagavAna ! mane bhAva Arogya, zuddha samyatva lAbha ane zreSTha samAdhi bhAva Apo. caMdrathI paNa adhika nirmaLa, sUryathI paNa adhika prakAza karanArA mahAsamudranI samAna gaMbhIra siddha bhagavAna ! mane mokSanI siddhi Apo. sAmAyika vrata levAno pATha (remi bhaMte): he bhagavAna! huM sAmAyika vrata grahaNa karuM chuM, pApa kAryono tyAga karuM chuM. be ghaDI mATe huM ApanI sevAmAM besuM chuM. huM pApakAryone mana, vacana ane kAyAthI karIza nahi ane karAvIza nahi tathA pUrvakRta pApa pravRttiothI nivRtta thAuM chuM. hRdayathI te kAryone kharAba samajuM chuM. tenI gaha karuM chuM, A rIte mArA AtmAne pApa kriyAthI alaga karuM chuM. siddha stutino pATha (AmotthaM) - arihaMta bhagavaMtone mArA namaskAra ho. je dharmanI Adi karanArA che, cAra tIrthanI sthApanA karanArA, svayaM bodha pAmelA, puruSomAM zreSTha, puruSomAM siMha samAna, puruSomAM zreSTha kamaLa samAna, puruSomAM zreSTha gaMdha hastI samAna che, lokamAM uttama, lokanA nAtha, lokanuM hita karavAvALA, lokamAM dIpaka samAna, lokamAM udyota karanArA che. jIvone abhayadAna denArA, jJAnarUpI netrane denArA, mokSa mArganA dAtA, zaraNa denArA, saMyama rUpI jIvananA denArA, samyakatva lAbhanA denArA, dharmanA dAtA, dharmanA upadezaka, dharmanA nAyaka, dharmanA sArathI che. cAra gatino aMta karanArA zreSTha dharma cakravartI che. dvIpa samAna, rakSaka rUpa, zaraNabhUta, gatirUpa ane AdhAra bhUta che. bAdhA rahita zreSTha kevaLajJAna, kevaLadarzanane dhAraNa karavAvALA, chadmastha Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta avasthAthI rahita, svayaM rAgadveSane jItanArA, anyane jItADanArA, svayaM saMsAra tarela, bIjAne tAranArA, svayaM bodha pAmela ane bIjAne bodha denArA, sarva karmabaMdhanathI mukta ane bIjAne mukta karAvanArA, sarvajJa sarvadarzI che. 254 je kalyANa svarUpa, sthira, roga rahita, aMta rahita, kSaya rahita, bAdhA rahita, punarAgamana rahita evA siddha gati nAmanA sthAnane pAmI gayA che, bhayane jItI cUkyA che, te jinezvara siddha bhagavAnane mArA namaskAra hojo. tathA A guNothI yukta je arihaMta bhagavAna siddha gatinA icchuka che, ene paNa mArA namaskAra hojo. sAmAyika pALavAno pATha (yamsanavamassa) : A navamA sAmAyika vratanA pAMca aticAra jANavA yogya che, paraMtu AcaraNa karavA yogya nathI. te A prakAre che. tenI AlocanA karuM chuM. (1) sAmAyikanA samaye manamAM azubha ciMtana karyuM hoya. (2) ayogya vacana bolyA hoya. (3) kAyAthI ayogya kArya karyuM hoya (4) sAmAyikane athavA sAmAyika levAnA samayane bhUlI gayA hoya. (5) sAmAyikane anavasthita rUpathI karI hoya. niyamonuM barAbara pAlana na karyuM hoya to te mAruM pApa niSphaLa thAo. sAmAyikane kAyAthI samyak sparza karyo na hoya, pAlana na karyuM hoya, zuddhatApUrvaka na karI hoya, tene pUrNa na karyuM hoya, kIrtana karyuM na hoya, ArAdhanA karI na hoya, AjJA anusAra pAlana na karyuM hoya to tenAthI thanAruM mAruM pApa niSphaLa thAo. sAmAyikanA 3ra doSa mananA 10 doSa : (1) aviveka :- sAmAyikamAM AhAra, bhaya, maithuna, parigrahano saMkalpa karavo, viveka (upayoga) rAkhyA vinA sAmAyika karavI. (2) yazakirtI :~ yazane mATe sAmAyika karavI. (3) lAbhArtha :- dhana, putra Adi lAbha mATe sAmAyika karavI. (4) garva :- ghamaMDamAM AvIne sAmAyika karavI. sAmAyikamAM garva karavo. (5) bhaya :- koInA DarathI athavA dabANathI sAmAyika karavI. (6) nidAna :- sAmAyikanA phaLathI parabhavamAM bhautika sukha prAptino saMkalpa karavo. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-5 papa (7) saMzaya - sAmAyikanA phaLamAM saMdeha rAkhavo. (8) roSa:- sAmAyikamAM gusso karavo, kaSAya karavo. (9) avinaya :- sAmAyikamAM deva guruno barAbara vinaya na karavo. (10) abahumAna :- sAmAyika pratye hRdayamAM AdarabhAva na rAkhavo. vacananA 10 doSaH(1) kuvacana:- kharAba zabdo bolavA, gALa devI. (2) sahasAkAra :- vagara vicAryuM bolavuM. (3) svachaMda - sAMsArika gIta athavA azlIla gIta Adi bolavA. (4) saMkSepa :- sAmAyikanA pATha Adine saMkSepa karI bolavA. (5) kalaha :- klezakArI vacana bolavuM, kalaha karavo. () vikathA:- dazakathA, rAjakathA, strIkathA, AhAra kathA karavI, athavA e vikazAyukta patrikA, samAcAra patra Adi vAMcavA. (7) hAsya:- hAMsI majAka karavI, anyane hasAvavA. (8) azuddhi :- sAmAyikanA pAThane azuddha bolavA athavA sAmAyikamAM akalpanIya bhASA bolavI. jema ke avratIne Avo, padhAro, jAo Adi Adara, Adeza sUcaka zabda bolavA athavA sAvadha vacana bolavA. (9) nirapekSa - mAre sAmAyika che, enI sAvadhAnI rAkhyA vinA bolavuM. (10) muramuNa - spaSTa uccAraNa na karavA. kAyAnA 1ra doSa:(1) kuAsana :- paga para paga rAkhIne athavA paga phelAvIne besavuM, arthAt abhimAna athavA avivekapUrNa AsanathI besavuM. (2) calAsana - Asana sthira na rAkhavuM, khAsa kAraNa vinA ahIM tahIM pharatAM rahevuM. (3) caladaSTi - jJAna dhyAnamAM ekAgra na thatAM ahIM-tahIM jotAM rahevuM. (4) sAvadha phiyA :- svAdhyAya, dharmadhyAna, Adi dhArmika kArya sivAya anya gRha kArya athavA samAja kArya karavuM. (5) AlaMbana - oThIMgaNa laIne besavuM athavA UbhA rahevuM. (6) AkuMcana prasAraNa :- vAraMvAra hAthapaga Adine akAraNa lAMbA TUMkA karavA. (7) ALasa - ALasa karavI, susta besavuM. (8) moDanaH- AMgaLI AdinA TAcakA phoDavA. (9) mala - zarIranA koI avayavano mela utAravo. (10) vimAsaNa - ArtadhyAna karavuM, zokAsanathI besavuM athavA sAmAyikamAM Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta joyA vinA, pUMjyA vinA halavuM, cAlavuM tathA khaMjavALavuM. (11) nidrA :- sAmAyikamAM sUvuM athavA beThA beThA nidrA levI. (12) vaiyAvacca :-- zarIranI sevA suzruSA karavI athavA karAvavI. sAmAyikanA 3ra doSanI gAthAo :-w aviveka jasokittI, lAbhatthI gavva bhaya NiyANatthi / saMsaya rosa aviNau, abahumANae dosA bhaNiyavvA // 1 // kuvayaNa sahasAkAro, sacchaMda saMkheva kalahaM ca / vigahA vihAso'suddha, Niravekkho muNamuNA dosAdasa // 2 // kuAsaNaM calAsaNaM caladiTThI, sAvajjakiriyA laMbaNAkuMcaNa pasAraNaM / Alasa moDaNa mala vimAsaNaM, NiddA vaiyAvacca tti bArasa kAyadosA // 3 // / / zramaNa sUtra : sAmAyika sUtra : bhAvAnuvAda saMpUrNa // sAmAyikanA vidhi doSonuM jJAna avazya karavuM joIe. Q imAnadArIthI badhA doSothI rahita sAmAyika karavI joIe. Q sAmAyikamAM koIpaNa doSa na lAge evI laganI rAkhavI joIe. D sAmAyikamAM samaya mAtra paNa pramAda na karavo joIe. samAcAra patra athavA navalakathA na vAMcavI joIe. Q sAmAyikamAM AtmaciMtana ane dhArmika pustakonuM vAMcana karavuM joIe athavA dharmanI vArtA sAMbhaLavI joIe. sAmAyikamAM adhikatama mauna rAkhavuM joIe. 2 doSa rahita sAmAyika karavAthI ja zreSTha phaLanI prApti thAya che. lAkha khAMDI sonA taNuM, lAkha varSa de dAna. sAmAyika tulya nahIM, ema bhAkhyuM bhagavAna. Q 24 kalAkamAMthI eka kalAka kADhIne pratidina sAmAyika avazya karavI joIe. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-6 pariziSTa-6 11ge 91 972 16sAmAyika sUtra : saraLa praznottara pra. 1 :- arihaMta kone kahevAya che ? javAba :- tIrthaMkara bhagavAnane arihaMta kahevAya che. jeoe cAra ghAtI karmono kSaya karyo che, tene arihaMta kahe che. pra. 2:- siddha kone kahe che ? javAba H- je ATha karmane kSaya karI mokSe cAlyA gayA che, tene siddha bhagavAna kahe che. pra. 3 :- AcArya kone kahe che ? javAba :- je caturvidha saMghanA nAyaka hoya che, tene AcArya kahe che. pra. 4 :- upAdhyAya kone kahe che ? 250 javAba H- je sAdhuone bhaNAve che, tene upAdhyAya kahe che. pra. 5:- sAdhu kone kahe che ? javAba : dhana parivArano tyAga karI je pAMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa guptinuM pAlana kare che, tene sAdhu kahe che. pra. 6 :~ cAra ghAtI karma kayA che ? javAba H- (1) jJAnAvaraNIya (2) darzanAvaraNIya (3) mohanIya (4) aMtarAya. pra. 7 :- zeSa cAra karma kayA che ? javAba : vedanIya, AyuSya, nAma, gotra. pra. 8H tIrthaMkara keTalA che ? javAba : covIsa. pra. 9 :- navakAra maMtramAM keTalA padone namaskAra karyA che ? javAba :- pAMca padone, arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu. = pra. 10 :- A pAMca padamAM ApaNA deva keTalA ane guru keTalA ? javAba H- be pada ApaNA ArAdhya devanA che. traNa pada ApaNA pUjya guru che. pra. 11 : - deva be che, temAM moTA koNa che ? javAba :- - siddha bhagavAna. pra. 12 :- namaskAra maMtramAM siddhothI pahelA arihaMtone namaskAra zA mATe? Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta : javAba H- arihaMta bhagavAna ja lokamAM dharma pragaTa kare che. siddhonuM svarUpa paNa te ja batAve che. eTale lokamAM parama upakArI hovAthI tene prathama padamAM namaskAra karyA che. pra. 13 :-- traNa guru padamAM moTA koNa che ? javAba H je dIkSAmAM moTA hoya che, te guru padamAM moTA kahevAya che. eTale AcArya, upAdhyAya, sAdhu koIpaNa moTA hoI zake che ane koI nAnA paNa hoI zake che. pra. 14 :- navakAra maMtramAM AcArya, upAdhyAyane sAdhujIthI judA ane pahelAM namaskAra kema karyA che ? javAba :- AcArya saMghanA nAyaka hoya che, sAdhu sAdhvIonI saMpUrNa dekharekha rAkhe che. upAdhyAya sAdhuone jJAnadAna Ape che. eTale saMghanA upakArI hovAthI ene sarva sAdhuothI pahelAM arthAt trIjA cothA padamAM namaskAra karyA che. pra. 15 :- zuM arihaMta bhagavAna siddha bhagavAnane namaskAra kare che ? javAba : hA, kare che. pra. 16 :- zuM AcArya upAghyAya paNa sAdhujIne vaMdana kare che ? javAba : hA, dIkSAmAM moTA hoya to tene vaMdana kare che. pra. 17 :- ema kema ? pada moTu che eTale vaMdana na karavA joIe ? javAba :- jo koI pradhAna maMtrI banI jAya to paNa potAnA mAtA-pitA, moTA bhAI Adine vaMdana karaze ja. evI rIte je pahelAM dIkSA lIdhelA hoya che, te sAdhuomAM moTA kahevAya che. eTale tene vaMdana karavAmAM Ave che. pra. 18 :- pAMca padonA mukhya guNa keTalA kahevAya che ? javAba :- arihaMtanA-12, siddhanA-8, AcAryanA--36, upAdhyAyanA-25 ane sAdhunA-27. pra. 19 :- mALAmAM ekaso ATha maNakA kema hoya che ? javAba H pAMca padonA kula maLIne 108 guNa thAya che. eTale mALAnA maNakA 108 hoya che. pra. 20 :- navakAra maMtra kyAre gaNavA joIe ? javAba : sutI vakhate, uThatI vakhate, gharathI bahAra jatI vakhate, saMkaTamAM ane jyAre icchA thAya tyAre navakAra maMtra gaNavA joIe. guruvaMdanano pATha - pra. 1 : vaMdanA kone kahe che ? Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-6] ,ra59 rapa9 javAba:- sAdhu sAdhvI Adi pratye potAno vinaya bhAva pragaTa karavAne vaMdanA kahe che. pra. 2 - vaMdanA keTalA prakAranI hoya che? javAba - vaMdanAnA traNa prakAra che. (1) jaghanya (2) madhyama (3) utkRSTa. pra. 3 - jaghanya vaMdanA kone kahe che? javAba - baMne hAtha joDIne mastaka jhukAvatAM "marthIeNe vaMdAmi" bolavuM te jaghanya vaMdanA che. pra. 4:- jaghanya vaMdanA kyAre karavI joIe? javAba :- gaucarI, vihAra athavA koIpaNa kArya mATe jatAM athavA AvatAM sAdhu sAdhvI sAme maLI jAya tyAre jaghanya vaMdanA karavI joIe. pra. 5 - madhyama vaMdanA kone kahe che? javAba:- traNa vAra pradakSiNA-Avartana karIne paMcAMga namAvIne tigttonA pAThathI vaMdanA karavI te madhyama vaMdanA che. pra. 6 - madhyama vaMdanA kyAre karavI joIe? javAba:- sAdhu sAdhvIjI potAnA sthAna para sthira AsanamAM beThA hoya athavA ubhA hoya tyAre madhyama vaMdanA karavI joIe. pra. 7H- madhyama vaMdanA divasamAM keTalIvAra karavI joIe? javAba:- divasamAM ekavAra avazya karavI joIe tathA sAmAyika Adi karatI vakhate svAdhyAya Adi dhArmika kAryonI AjJA letI vakhate paNa madhyama vaMdanA karavI joIe. pra. 8:- sAdhu sAdhvIjInI pAsethI vAraMvAra nIkaLavAnuM thAya athavA tenI pAse vAraMvAra javAnuM thAya to kaI vaMdanA karavI joIe? javAba :- ekavAra madhyama vaMdanA karyA pachI jatAM vakhate ane AvatA vakhate jaghanya vaMdanA avazya karavI joIe. pra. 9:- vaMdanA karatI vakhate kaI kaI vAtonuM dhyAna rAkhavuM joIe? javAba:- (1) uttarAsaMga athavA rUmAla Adi moDhA pAse rAkhavo joIe (ra) ochAmAM ochA traNa cAra hAtha dUra ubhA rahIne vaMdanA karavI joIe (3) AMkha ahIM tahIM na pheravatAM gurunI sAme ekAgra daSTi rAkhavI joIe. (4) vyAkhyAna Adi prasaMgamAM maunapUrvaka vaMdanA karavI joIe (5) UMcA svarathI na bolatAM maMda svarathI bolI vaMdanA karavI joIe. jyAM bolavAthI koInA kAryamAM bAdhA pahoMce to maunapUrvaka vaMdanA karavI joIe.(6) ApaNAM nakha, pasIno, Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra60 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanItA gurune na lAge evI rIte haLavA hAthe caraNa sparza karavo joIe. jo vacamAM koI beThA hoya athavA adhika saMkhyA hoya to dUrathI ja vaMdanA pUrNa karI levI joIe. pra. 10 - Avartana traNa vAra kevI rIte karavA joIe? javAba - gurudeva sAme birAjamAna hoya tyAre baMne hAtha joDIne temanA mastakanI jamaNI bAjuthI DAbI tarapha hAthone ghumAvatAM traNa vAra Avartana karavuM joIe. pachI paMjA ane cUMTaNInA baLathI besIne paMcAMga namAvIne vaMdanA karavI joIe. pra. 11H- traNa vAra pradakSiNA-Avartana zA mATe karavAmAM Ave che? javAba:- pUrNa vinaya pragaTa karavA mATe traNavAra Avartana karavAmAM Ave che. laukika vyavahAramAM paNa koI vAtane pUrNa nizcitta karavA mATe traNa vAra karavAmAM ke kahevAmAM Ave che. pra. 12H- paryApAsanA kone kahe che? javAba:- kAMIka sAMbhaLavAnI icchAthI namra Asane gurunI samIpa besavuM. pra. 13:satkAra kone kahe che? javAba:- stuti karavI, svAgata karavuM, vastra Adi ApavA. pra. 14 - sanmAna kone kahe che? javAba :- moTA mAnavA, UMcuM Asana devuM, namratA rAkhavI ane aMtaramAM ahobhAva rAkhavo. pra. 15 - utkRSTa vaMdanA kone kahe che? javAba:- khamAsamaNAnA pAThathI 1ra AvartanapUrvaka vaMdanA karavI. pra. 16:- utkRSTa vaMdanA kyAre karavAmAM Ave che? javAba :- pratikramaNa vakhate gurunI AzAtanAo saMbaMdhI AlocanA evuM kSamApanA karavA mATe utkRSTa vaMdanA karavAmAM Ave che. pra. 17:traNe vaMdanAmAM keTalA-keTalA Avartana hoya che? javAbaH- jaghanya vaMdanAmAM Avartana hotA nathI. madhyama vaMdanAmAM traNa Avartana hoya che ane utkRSTa vaMdanAmAM 12 Avartana hoya che. pra. 18 - vaMdanA keTalIvAra karavI joIe? javAba :- jaghanya ane madhyama vaMdanA ekekavAra karavI joIe tathA utkRSTa vaMdanA be vAra karavI joIe. madhyama vaMdanA traNa vAra karavAnI paraMparA cAle che. pra. 19H- madhyama vaMdanA kone karavAmAM Ave che? Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-6 javAba :- * je sAdhu sAdhvIjI sAme hoya tene madhyama vaMdanA karAya che. tIrthaMkara bhagavAnanA darzana samaye paNa madhyama vaMdanA karAya che tathA koIpaNa kAryanI AjJA levI hoya to madhyama vaMdanA karavAmAM Ave che. 4. 20:- pradakSiNAno zuM matalaba che ? javAba H- pradakSiNAno matalaba che, Avartana karavuM, AratI utAravI. gamanAgamana aticAra zuddhino pATha : pra. 1 :~~~ * A pAThathI zuM karavAmAM Ave che ? javAba :- A pAThathI cAlavA AdimAM thayela jIva virAdhanAnI AlocanA karAya che. 201 pra. 2H jIva virAdhanA kone kahevAya che ? javAba H- nAnA moTA koIpaNa jIvane potAnA zarIra AdithI kaSTa pahoMcADavuM. pra. 3 :- jIva virAdhanA keTalA prakAranI che ? javAba :- jIva virAdhanA 10 prakAranI che. A pAThamAM mihayAthI laIne nIviyAo vavoviyA sudhI batAvavAmAM AvI che. pra. 4 :- 10 virAdhanA kaMI che ? javAba :- 1. sanmukha AvatAM jIvane kaSTa pahoMcADyuM hoya 2. dhULa AdithI DhAMkyA hoya 3. masaLyA hoya 4. ekaThAM karyA hoya 5. spardhA hoya . paritApa pahoMcADyo hoya. 7. kilAmanA pahoMcADI hoya 8. bhayabhIta karyA hoya 9. eka sthAnathI bIjA sthAna para rAkhyA hoya 10. jIvanathI rahita karyA hoya. pra. 5 :~ jIva virAdhanA na thAya teno zuM upAya ? javAba H- zAMtithI viveka pUrvaka nIce joIne cAlavuM, pratyeka kArya sAvadhAnIthI jIvone dhyAnamAM rAkhIne karavuM. kAyotsarga karavAno pATha - pra. 1 :- A pATha kyAre bolAya che ? javAba :- jyAre koIpaNa kAussagga karavo hoya, tyAra pahelAM A pATha avazya bolavo joIe. A pATha pUrNa thatAM ja kAussagga prAraMbha karavo joIe. pra. 2 H- A pAThamAM zuM varNana che ? javAba :- A pAThamAM kAussagga karavAnI pratijJA che ane temAM rAkhavAmAM AvelA AgAronuM varNana che. pra. 3 :- kAussaggamAM keTalA AgAra hoya che ? Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26ra mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanItA javAba :- kAussagnamAM mukhya 12 AgAra che. pra. 4:- kAussaggano zuM artha che? javAba:- zarIrathI halavuM Adi badhI pravRtti baMdha karI sthira rahevuM ane zarIra pratye mamatA na rAkhavI; temaja vacanathI mana thavuM ane manane ekAgra karavuM. pra. 5:- kAussagga kevI rIte karAya che? javAba - be rIte karAya che 1. UbhA rahIne baMne hAthone paganI pAse sIdhA lAMbA rAkhIne baMne pagone kaMIka(ATha AMgala) dUra rAkhIne ekAgra daSTithI sthira rahevuM 2. sukhAsana AdithI sIdhA besIne, paga para jamaNI hatheLIne DAbI hatheLI para rAkhIne ekAgra dRSTithI sthira rahevuM. pra. 6 - bAra AgAra kayA che? javAba - 1. zvAsa levo 2. zvAsa choDavo 3. udharasa AvavI 4. chIMka AvavI 5. bagAsuM AvavuM . oDakAra Avavo 7. vAyu chUTavo 8. cakkara AvavA 9. pitta vikArathI mUrchA AvavI 10. aMgonuM sUkSma halana 11. kaphanuM sUma halana 12. daSTinuM sUma halana. pra. 7 - AgAra kema rAkhavAmAM Ave che? javAba :- AgAramAM kahelI pravRtti thaI javA para kAusagga khaMDita thato nathI eTale AgAra rAkhavAmAM AvyA che. pra. 8:- kAussagnamAM zuM karavAmAM Ave che? javAba:- kAussagnamAM AtmaciMtana, vratomAM lAgelA doSonuM ciMtana, potAnA avaguNonuM tathA tIrthakara AdinA guNonuM ciMtana karavAmAM Ave che. kaSAya tyAga ane kSamA dhoraNa saMbaMdhI ciMtana karavAmAM Ave che. dharmadhyAna athavA zukla dhyAna karavAmAM Ave che. pra. 9:- kAussagga pUrNa kevI rIte karavAmAM Ave che? javAba:- potAnA icchita viSayanuM ciMtana athavA icchita samaya pUrNa thaI javA para namo rihaMtAI evuM uccAraNa karatAM kAussagga pUrNa karavAmAM Ave che ane tyArapachI kAussagna zuddhino pATha ane 24 jina stutino pATha bolavo joIe. covIsa jina stutino pAThaHpra. 1 - A pAThamAM konI stuti karavAmAM AvI che? javAba :- bharatakSetramAM thayela 24 tIrthakara bhagavAnanA nAma bolIne, tenI Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-6 pra. 2 H- * teone tIrthaMkara kema kahevAya che ? javAba :- sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA; A cAra tIrthanI sthApanA karavAthI temane tIrthaMkara kahe che ane jinazAsananA pUrNa zrutajJAnanI punaH sthApanA karavAthI temane tIrthaMkara kahe che. 5. 3 :- tIrtha kone kahe che ? 263 javAba :- te tIrthaMkara bhagavAnanI vANIthI svayaM saMsArane tarI jAya che, pAra karI lye che ane potAnA zaraNamAM AvanArane paNa saMsArathI taravAno mArga batAve che, tene tIrtha kahe che. pra. 4H- covIsa tIrthaMkara atyAre kyAM che ? javAba :- bhagavAna RSabhadevathI bhagavAna mahAvIra svAmI paryaMta covIsa tIrthaMkara bhagavAna siddha thaI gayA che, mokSamAM padhArI gayA che. pra. 5:- - atyAre kayA tIrthaMkara bhagavAnanuM zAsana che ? javAba H- aMtima 24mA tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra svAmInuM zAsana atyAre cAlI rahyuM che. 4. F:- tIrthaMkara bhagavAna mokSathI pAchA manuSya lokamAM kyAre Ave che ? javAba :- mokSamAM gayA pachI tyAM Atma svarUpamAM lIna thaI jAya che. tenuM zarIra ane karma tathA rAga ane dveSa Adi rahetA nathI. eTale te kyAre ya paNa pAchA manuSya lokamAM AvatA nathI. pra. 7 :- siddha bhagavAnanI stutithI ApaNane zuM lAbha che ? javAba : mahAna puruSonA guNagrAma karavAthI ApaNA junA karmonI nirjarA thAya che, pApa karmono baMdha thato nathI. sadguddhi utpanna thAya che. jethI ApaNe paNa tenI samAna banavAno puruSArtha karI mokSa prApta karI zakIe chIe. pra. 8 :- siddha bhagavAna rAgadveSa rahita che. to teone prasanna karavAne mATe athavA mokSa devA mATe prArthanA kema karavAmAM Ave che ? javAba H- tenA pratye ApaNo AdarabhAva pragaTa thAya che. evI prArthanA karavAthI ApaNane mokSa prAptinI laganI athavA yogyatA prApta thAya che ane tevA bhAvo dRDha bane che. jethI ApaNe saMyamanuM pAlana karI samAdhi ane siddhine prApta karI zakIe chIe. pra. 9 :- tIrthaMkara bhagavAna sUryathI paNa adhika karyo prakAza kare che ? javAba :- AtmajJAna rUpa bhAva prakAza kare che ane ajJAnarUpa aMdhakArano nAza kare che. sUrya manuSya kSetrane prakAzita kare che ane tIrthaMkara bhagavAna kevaLa Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanAH jainAgama navanIta jJAnathI saMpUrNa lokane prakAzita kare che. sAmAyika vrata levAno pAThaHpra. 1:- sAmAyika vrata kone kahe che? javAba :- je vratamAM 18 pApono tyAga karavAmAM Ave che ane samabhAvane dhAraNa karavAmAM Ave che, tene sAmAyika kahe che. pra. 2 - sAmAyika vrata keTalA samayanuM hoya che? javAba :- sAmAyikano nizcita samaya eka muhUrta (48 minITa)no che. ene eka sAmAyika karavAnuM kahevAya che. pra. 3 - karaNa kone kahe che? javAba:- karavuM, karAvavuM ane anumodanA rUpa kriyAne karaNa kahe che. pra. 4 - yoga kone kahe che? javAbaH mana, vacana ane kAyAnA vyApArane yoga kahe che. pra. 5:- be karaNa traNa yoga zuM che? javAba:- 18 pApa, manathI, vacanathI ane kAyAthI karavA nahIM ane karAvavA paNa nahIM. pra. 6:- manathI karavAnuM zuM che? javAba :- pApa karavAno manamAM saMkalpa karavo. pra. 7H- manathI karAvavAnuM zuM che? javAba: pApa karAvavAno manamAM saMkalpa karavo. pra. 8- manathI anumodanA zuM che? javAba:- pApa kAryone manamAM sArA samajavAM. pra. 9:- vacanathI karavAnuM zuM che? javAba:- pApa kAryanA saMkalpane vacanathI pragaTa karavA, pratijJA karavI. pra. 10 - vacanathI karAvavAnuM zuM che? javAba:- pApa kArya karavA mATe bIjAne kahevuM. pra. 11 - vacanathI anumodanA zuM che? javAba - pApa kAryanI tathA pApa kArya karanArAnI prazaMsA karavI ghaNuM sAruM karyuM Adi bolavuM. pra. 12 :- kAyAthI karavAnuM che ersonal Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka : Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-6 javAba :- svayaM potAnA hAtha AdithI kArya karavuM. pra. 13 :- kAyAthI karAvavAnuM zuM che ? javAba H- bIjAne karavA mATe izAro karavo. 5. 14 :- kAyAthI anumodanA zuM che ? javAba :- pApa kArya karanArAnA te kAryathI prasanna thaI abhinaMdana ApavA, pITha thAbaDavI Adi tathA pApa kAryathI utpanna thatI vastuno upayoga karavo tathA temAM AnaMda anubhavavo. pra. 15 :- aDhAra pApa kyA che? javAba :- 1. hiMsA ra. jUTha 3. corI 4. maithuna 5. parigraha 6. krodha 7. mAna 8. mAyA 9. lobha 10. rAga 11. dveSa 12. kalaha 13. kalaMka lAgaDavuM 14. cADI karavI 15. bIjAnI niMdA karavI 16. sukha-duHkhamAM harSa-zoka karavA 17. kapaTa sahita khoTuM bolavuM 18. dharma saMbaMdhI viparIta mAnyatA rAkhavI athavA jinavANIthI viruddha samajavuM, mAnavuM. 265 siddha stuti H pra. 1 :- A pAThamAM konuM varNana che ? javAba H- A pAThamAM tIrthaMkaranA, tIrthaMkara sidghanA guNonuM varNana che. A guNothI tenI stuti karatAM tene namaskAra karyA che. pra. 2 :- A pAThane zakrastava kema kahevAmAM Ave che ? javAba :- prathama devalokanAM indra potAnA sthAna para ja A pAThathI arihaMtatIrthaMkara ane siddha bhagavAnanI stuti namaskAra kare che. eTale A zakrastava, zakrendra dvArA karavAmAM AvelI stuti kahevAya che. pra. 3:- A pATha be vAra kema bolavAmAM Ave che ? javAba H- prathama vAramAM siddha bhagavAnanI stuti karavAmAM Ave che ane bIjI vAramAM vartamAna zAsanapati tIrthaMkaranI stuti ane namaskAra karavAmAM Ave che. 5. 4 :- logassa ane namotthaNamAM zuM aMtara che ? javAba :- tomsa mAM covIsa tIrthaMkaronA nAma, stuti, kIrtana, namana prArthanA vagere che. namoDyuLa mAM arihaMta siddhanA aneka guNonuM kIrtana karatAM namaskAra karyA che, koInuM nAma nathI. pra. 5 :- saMpattApna ane saMpAviDajAmALamAM zuM aMtara che ? javAba :-- saMpattALano artha : mokSa prApta karela siddha bhagavAna. viDa Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta mAIno artha che, mokSa prAptinA icchuka arthAt zIdhra A bhavamAM ja mokSa prApta karanArA arihaMta bhagavAna, jene je phaLanI prApti thavAnI hoya tene teno icchuka kahI zakAya che. jema narakamAM javA yogya kArya karanArA narakAyunA icchuka kahevAmAM AvyA che. sAmAyika - pra. 1 - sAmAyika kyAM karavI joIe? javAba:- dharma sthAnamAM athavA ekAMta ane zAMta, jIva jaMtu rahita sthAnamAM karavI joIe. rAtrimAM chatayukta sthAnamAM karavI joIe. pra. 2 :- sAmAyikamAM veza kevo hovo joIe ? javAba :- sAMsArika jhabhbho, penTa Adi sIvela vastra utArIne sapheda cAdara (pacheDI) muhapatti ane colapaTTo paheravo joIe. pra. 3H- sAmAyikanA upakaraNa zuM che? javAba:- Asana, muhapatti, cAdara(pacheDI), colapaTTo, pUMjaNI; A Avazyaka upakaraNa che tathA jJAna dhyAna mATe mALA athavA dhArmika pustako rAkhavA joIe. pra. 4 - mukha vastrikA AdinuM zuM mApa che? javAba:- mukha vastrikA 21 AMgula lAMbI + 1 AMgula pahoLI; dupaTTA = 2 mITara laMbAI+ 1 mITara pahoLAI colapaTTo = 2 mITara laMbAI + 3/4 poNo mITara UMcAI pra. 5 - mukhavastrikA kevI rIte rAkhavI joIe? javAba:- mukha para rahenAruM vastra ja mukhavastrikA kahevAya che. eTale ATha paDa karIne 5 AMgula pahoLI ane 8 AMgula lAMbI mukhavastrikAnI vacamAM doro lagAvIne mukha para bAMdhavI joIe. pra. 6 - mukha vastrikA bAMdhavAnuM zuM kAraNa che? javAba:- 1. enuM nAma ja mukhavastrikA che. sAmAyikamAM ughADe moDhe bolavuM kalpatuM nathI 3. ughADe moDhe bolavAthI sAvadha bhASA bane che 4. ughADe moDhe bolavAthI vAyukAya Adi jIvonI virAdhanA thAya che 5. ughADe moDhe bolavAthI bIjA para ghUMka uDe che . dhArmika AcaraNanuM A cihna che. eTale mukhavastrikA moDhA para bAMdhIne ja sAmAyika karavAmAM Ave che. pra. 7:- mukha vastrikA hAthamAM rAkhavAthI kayo doSa lAge? javAbaH (1) hAthamAM rAkhavAne "kara vastra(rUmAla)' kahevAya che. mukha vastrikA kahevAtI nathI. (2) hAthamAM rAkhavAthI adhikatara ughADe moDhe bolAya che, jenAthI Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arka: Avazyaka sUtra vicAraNA pariziSTa-6 260 1. sAmAyikanA niyamano bhaMga thAya che. 2. bIjA para ghUMka uDe che. 3. tenI bhASA (sAvadha) pApakArI hoya che. 4. vAyukAya Adi jIvonI virAdhanA thAya che. 5. zAstra Adi para ghUMka uDe che. (3) baMne hAtha joDIne guruvaMdana karatI vakhate mukhavastrikAne mukha para rAkhavI Avazyaka che. tenuM pAlana paNa hAthamAM rAkhavAthI thatuM nathI. (4) muhapatti hAthamAM rAkhanArA sAdhu sAdhvI paNa khullA moDhe ayatanA pUrvaka bole che. ethI spaSTa ja bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana thAya che. eTale muhapatti moDhe bAMdhIne ja sAmAyika karavI joIe. pra. 8:- sAmAyika karavAthI zuM-zuM lAbha che? javAba :(1) eka muhUrtane mATe hiMsA Adi 18 aDhAreya pApa chUTI jAya che. (2) saMsAranA anaMta prANIone abhayadAna maLe che. (3) sAMsArika jIvanathI vizrAMti maLe che. (4) zAMti ane samabhAvanI prApti thAya che. (5) eka muhUrta sudhI dhArmika abhyAsa, ciMtana, manana, zAstrazravaNa, vAMcana tathA sAdhu-sAdhvInI sevAno lAbha maLe che. (6) jenAthI ApaNI dhArmika ruci, vairAgya jJAnanI vRddhi thAya che. (7) keTalAya prakAranA jJAna vAMcavA ane sAMbhaLavA maLe che. (8) jenAthI kleza kaSAya chUTe che. (9) dhana, parigrahanI ane viSaya sukhanI Asakti chUTe che. (10) sAmAyikamAM pApanuM sevana chUTI javAthI ghaNAM navA karmano baMdha aTakI jAya che. (11) jJAna dhyAna AdithI junA pApa karmano paNa nAza thAya che. (12) jethI AtmA haLukarmI bane ane navA-navA vrata levAnI bhAvanA thAya. eTale dararoja ochAmAM ochI eka sAmAyika avazya karavI joIe. pra. 9H- rela gADI AdimAM sAmAyika thaI zake che? javAbaH vAhanamAM saMvara ane nitya niyama vAMcana Adi karI zakAya che. vAhana jyAM vadhAre samaya rokAya tyAM utarIne ekAMta sthAna maLavAthI sAmAyika karI zakAya che. pra. 10:- sAmAyika vidhi sahita ja levI joIe? Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra8. mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA jainAgama navanIta : javAba :- saMpUrNa pATha kaMThastha hoya to sAmAyika vidhipUrvaka ja levI joIe. saMpUrNa pATha kaMThastha na hoya to sAmAyika levAnA pATha(remi bhaMte)thI levI joIe athavA sAdhu sAdhvI ke anya koI pAse pratyAkhyAna karavA joIe. pra. 11 :- * koI pratyAkhyAna karAvanAruM paNa na hoya to zuM karavuM ? javAba : evI sthitimAM jo koIne sAmAyika karavI hoya to yogya sthAnamAM vidhipUrvaka besIne traNa vAra navakAramaMtra bolIne vaMdana karIne 'huM sAmAyika grahaNa karuM chuM' evo saMkalpa karI levo ane samaya pUro thayA pachI sAmAyika pALavAnA saMkalpathI vaMdana karIne traNa vAra namaskAra maMtra bolI levA. A prakAre paNa sAmAyika thaI zake che. noMdhaH- A pariziSTanA praznottara, dhArmika pAThazALAnA bALako mATe hovAthI tenuM alaga pariziSTa karavAmAM Avyu che. tethI pariziSTa-4mAM AvelA praznottaramAMthI keTalAkanuM punarAvartana thayuM che. A pariziSTanA uddezyanI bhinnatAnA kAraNe tema karavAmAM AvyuM. / / sAmAyika saraLa praznottara saMpUrNa / / Avazyaka sUtranA pariziSTo saMpUrNa // / / pariziSTa : anubhava arka saMpUrNa // / / jainAgama navanIta bhAga-8 saMpUrNa // Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH upalabdha sAhitya 269 'Agama manISI zrI trilokamunijI saMpAdita | upalabdha sAhitya ma kiMmata pa-00 pa-00 paYO pustakanuM nAma hindI sAhitya uttarAdhyayana sUtra sArAMza dazavaikAlika sUtra sArAMza AcArAMga sUtra sArAMza ThANAMga sUtra sArAMza samavAyAMga sUtra sArAMza bhagavatI sUtra sArAMza jJAtA dharmakathA sUtra sArAMza upAsaka dazA sUtra sArAMza aMtagaDa sUtra sArAMza rAjaprazrIya sUtra, naMdI sUtranI kathAo aitihAsika saMvAda jIvAbhigamasUtra sArAMza jaMbudvIpa prajJaptisUtra sArAMza jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra sArAMza cAra cheda sUtra sArAMza pariziSTayukta bRhatkalpa sUtra sArAMza | vyavahAra sUtra sArAMza | upadeza zAstra jenAgama navanIta guNasthAnasvarUpa dhyAnasvarUpa caudaniyama bAravrata saMvatsarI ekatAvicAraNA pa-00 pa-00 50-00 -00 10-00 20-00 10-00 10-00 7-00 7-00 00 50-00 pa-00 5-00 pa0-00 2- 2-OO 2-00 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 8 8 8 % % 4 2 " chu 2 cha 4 bru 2 4 4 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA : jainAgama navanIta sAmAyika sUtra sarala praznottara sAmAyika pratikramaNa viziSTa praznottara savidhi hindI zrAvaka pratikramaNa Agama viparIta mUrti pUjA zramaNa pratikramaNa hindI jainAgama navanIta praznottara-1 jainAgama navanIta praznottara---ra jainAgama navanIta praznottara - 3-4 caraNAnuyoga saMpUrNabe bhAgomAM dravyAnuyoga saMpUrNa traNa bhAgomAM trINi cheda sUtrANi vivecana sAthe nizItha sUtravivecana sAthe jainAgama navanIta praznottarI saMpUrNa seTa gujarAtI sAhitya 1 2 3 4 5 $ 7 8 9 10 11 vivecana sAthe bhagavatI sUtra bhAga--1 thI 5 vivecana sAthe upAsaka dazAMga sUtra vivecana sAthe aMtagaDa dazAMga sUtra vivecana sAthe anuttaropapAtika sUtra jainAgama navanIta praznottara-1--2 jainAgama navanIta praznottara-3-4 cauda niyama bAravrata mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA (dareka bhAganA) jainazramaNonI gocarI tathA zrAvakAcAra vivecana sAthe AcArAMga sUtra prathama zrutaskaMdha vivecana sAthe sUtrakRtAMga sUtra prathama zrutaskaMdha vivecana sAthe sthAnAMga sUtra bhAga-1,2 vivecana sAthe samavAyAMga sUtra saMpUrNa Jain Education international 2-00 200 200 2-00 2-00 10-00 10-00 2000 100000 2000-00 300-00 300-00 0000 2000 20-00 2-00 200 40-00 4-00 200-00 2000 $0000 200-00 2000-00 100-00 1000 100-00 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava arkaH upalabdha sAhitya 201 160-00 vivecana sAthe prazna vyAkaraNa sUtra vivecana sAthe vipAka sUtra vivecana sAthe jaMbudvIpa prajJapti sUtra vivecanasAthe upAMgasUtra (nirayAvalikAdi) vivecana sAthe uttarAdhyayana sUtra bhAga 1-2 vivecana sAthe dazavaikAlika sUtra saMpUrNa vivecana sAthe naMdI sUtra vivecana sAthe anuyogadvAra sUtra 23 | caraNAnuyoga saMpUrNa be bhAgomAM 'agrima grAhaka yojanA (gujarAtI), jainAgama navanIta praznottarI seTa 3ra Agama (2008 sudhImAM) 2 | mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA bhAga-1thI 8 110-00 ra50-00 150-00 s00-00 300-00 200-00 ra50 1600-00 00-00 80000 'sArAMza pustakonA viSayomAM zaMkA-kuzaMkA karI karmabaMdha na karatAM jijJAsAthI Agama manISI munirAjazrIthI patra saMparka karI jJAnavRddhi karavI joIe. nivedaka - jIgneza bI. joSI * batrIsa Agamono gujarAtI sArAMza vAMcIne saMkSepamAM jANI zakAya che ke jainAgamomAM zuM zuM samajAvyuM che. batrIsa Agamono gujarAtI sArAMza ATha pustakomAM posTa kharca sahita kula rU. 400/-no M.0. rAjakoTa mokalI prApta karI zakAya che. Disembara 2004 sudhI AThe ya bhAgo prakAzita thavAnI yojanA che. rAjakoTanuM saranAmuM nehalahasamukhabhAI mahetA,ArAdhanAbhavana,caMdraprabhu epArTa, grAunDa phalora, 6/10vaizAlInagara, rAjakoTa-360001 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 mIThI mIThI lAge che mahAvIranI dezanA H jainAgama navanIta : saujanya dAtAone AbhAra saha dhanyavAda zrI zaradabhAI jamanAdAsa mahetA, rAjakoTa sva. prabhAbena mohanalAla mahetA(gurukulavALA) porabaMdara zrImatI bhAvanAbena vasaMtalAla turakhIyA, rAjakoTa 1. ra. 3. 4. 5. 6. 7. 8. zrImatI madhubena rajanIkAMta kAmadAra, rAjakoTa(taraMga epA.) 9. zrI narendrabhAI zAMtilAla kAmadAra, lAtura zrI lAlajI kuMvarajI sAvalA (tuMbaDI), DoMbIvalI sva. raMjanabena caMdrakAMta dozI (kuMdaNIvALA) rAjakoTa zrImatI jyotsanAbena prakAzabhAI vorA, rAjakoTa zrI navala sAhitya prakAzana cerITebala TrasTa, surendranagara 10. zrImatI kInItAbena dIlIpakumAra gAMdhI, rAjakoTa 11. zrI naMdAcArya sAhitya samiti, badanAvara 12. zrI praphulabhAI trIbhovanadAsa zAha, rAjakoTa 13. zrI manaharalAla choTAlAla mahetA, rAjakoTa. 14. zrI vardhamAna sthA. jaina zrAvaka saMgha, malADa (vesTa) 15. zrI AcArya OMkArasUri ArAdhanA bhavana, surata 16. zrI harIlAla maMgaLajI mahetA, muMbaI 17. DaoN. bharatabhAI cImanalAla mahetA, rAjakoTa 18. dhIrendra premajIbhAI saMgoI, mATuMgA 19. zrI caMdubhAI vorA, mombAsA 20. Do. sudhAbena bhUdarajI hapANI, rAjakoTa(8 seTa) 21. zrI zAMtilAla choTAlAla zAha (sAyalAvALA) amadAvAda 22. zrI vallabhajI TokarazI mAmaNIyA, muMbaI 23. zrI maNIlAla dhanajI nIsara, thANA jaina zramaNonI gocarI ane zrAvakAcAra - prakAzita thaI gayela che. (pokeTa sAIjhamA) mUlya rU|. 5/100 ane tethI vadhAre mATe mUlya : rUA. 3/- Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAzIrvAda jya sAheba zrI narasiMhajI svAmI preraka navala pakA saMkAravardhaka sAmayika AI nahara bAMco na corahArya na ca rAjyahArya, na bhrAtRbhAjyaM na ca bhArakAri / vyaye kRte vardhata eva nityaM, vidyAdhanaM sarvadhanapradhAnam // cora corI na zake, rAjyasattA harI na zake, bhAI bhAga na paDAvI zake ane bhArarUpa paNa na thAya. jema jema vyaya karo tema vadhe evuM vidhA (jJAna) rUpI dhana sarva dhanamAM pradhAna che. vidhAnuM AvuM mahatva hovAthI Apa jJAnavardhaka - saMskAravardhaka sAhitya vAMco tathA bIjAne vaMcAvo. Arthika rIte samRddha thavA karatAMya jJAnathI samRddha thavAmAM vadhAre lAbha che. artha A bhava pUrato che. jyAre jJAna to bhavamAMya sAthe Ave che. Apa A saMskAravardhaka mAsika navala prakAza vAcavAnI preraNA anya bhAvikone paNa karazo to jJAnA ane saMskAra dalAlIno lAbha meLavazo. 4. munirAja zrI rAmacandrajI svAmI saMpAdaka muni zrI prakAzacandrajI svAmI je dvi vArSika lavAjama na. 200/ dA vArSika lavAjama rUA. FOO saMparka sUtra surendranagara praphullakumAra ke. turakhIyA turakhIyA reDImeDa sTorsa, -. dhrAMgadhrAnA utArA sAme, surendranagara. rASTra) pIna H 363001, phonaH 26457 000 muMbaI ramaNIkalAla nAgajIbhAI deDhiyA durgA TekSaTAIlsa, 10, nyu hiMdamAtA klotha mArkeTa, hoTala zAMtidUta nIce, dAdara, muMbaI 400014. phona : (o) 411 2717 (gha) 413 6334 ravivAre baMdha Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |gama ma kIDA jainAgane navanItI ano praznotarI sarjaka Agane manISI zrI tilokamunijI 0 8 191ra-1947 dIla 19-1990 ET dIkSAguru - zramaNa zreSTha pUjya zrI samarthamalajI ma.sA., nizrAgaru - pUjyazrI campAlAlajI ma.sA. (prathama ziSya), Agama jJAna vikAsa sAMnidhya - pUjyazrI prakAzacaMdrajI ma.sA., lekhana saMpAdana kalA vikAsa sAMnidhya - pUjyazrI kalaiyAlAlajI ma.sA. 'kamala', navajJAna gaccha pramukhatA vahana - zrI gautamanijI Adi saMta gaNanI, vartamAna nizrA - zramaNa saMghIya AcAryazrI zivamunijI ma.sA., bAra varSe adhyApana prAvadhAnamAM saphaLa sahayogI - (1) tattvaciMtaka saphaLa vakatA munizrI prakAzacandrajI ma.sA. (ajarAmara saMgha) (2) vANIbhUSaNa pUjyazrI girIzacaMdrajI ma.sA. (goMDala mAM nI saMpradAya), gujarAtI bhASAmAM guruprANa Agama batrIsInA saMpAdana sahayogarUpa anupama lAbha pradAtA - bhAvayoginI sthavirA pU. zrI lIlamabAI ma.sa. AgaQsevA:-cAreya cheda sUtronuM hindI vivecana lekhana (Agama prakAzana samiti, khyAvarathI prakAzita). 3ra AgamonuM sArAMza lekhana. caraNAnuyoga, dravyAnuyoganA 5- khaMDomAM saMpAdana sahayoga. guNasthAna svarUpa, dhyAna svarUpa, 14niyama, 12vratanuM saraLa samajaNa sAthe lekhana saMpAdana. vartamAna sevA :- gujarAta jaina sthAnakavAsI samudAyonAM saMta satIjIne AgamajJAna pradAna. 3ra AgamanA gujarAtI vivecana prakAzanamAM saMpAdana sahayoga. 3ra AgamonA praznottara lekhana, saMpAdana (hindI). Agama sArAMza gujarAtI bhASAMtaramAM saMpAdana sahayoga ane Agama praznottaranuM gujarAtI saMpAdana., munizrI prakAzacandrajI For Private & Per Le Only www.jainelbrary.org