Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhavalA-TIkA-samanvitaH SaTkhaMDAgamaH bandha-svAmitva-vicaya khaMDa 3 pustaka sampAdaka hIrAlAla jaina Jain Education manimalramme
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIbhagavat-puSpadanta-bhUtabali-praNItaH . . SaTkhaMDAgamaH shriiviirsenaacaary-vircit-dhvlaa-ttiikaa-smnvitH| tasya tRtIya-khaMDaH bandha-svAmitva-vicayaH hindIbhASAnuvAda-tulanAtmakaTippaNa-prastAvanAnekapariziSTaiH sampAditaH sampAdakaH nAgapurastha-nAgapuramahAvidyAlaya-saMskRtAdhyApakaH em. e., el. el. bI., DI. liT. ityupAdhidhArI hIrAlAlo jainaH zrIkailAsasAgarasUri jJAnamandira zrImahAvIra jara ArAdhanA kendra bAlacandraH siddhAntazAstrI vA gAdhInagara, pi 382009 sahasampAdaka saMzodhane sahAyako vyA. vA., sA. sU., paM. devakInandanaH DA. neminAtha-tanaya-AdinAthaH siddhAntazAstrI upAdhyAyaH, em. e., DI. liTa. prakAzakaH zrImanta zeTha zitAvarAya lakSmIcandra jaina-sAhityoddhAraka-phaMDa kAryAlayaH amarAvatI ( barAra ) vi. saM. 2004 ) vIra-nirvANa-saMvat 2473 ( I. sa. 1947 mUlyaM rUpyaka-dazakam
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakArakazrImanta zeTha sitAbarAya lakSmIcandra, jaina-sAhityoddhAraka-phaMDa-kAryAlaya amarAvatI ( barAra) mudraka TI. em. pATIla mainejara sarasvatI priMTiMga presa, amarAvatI. For Pdvate & Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ THE SATKHANDAGAMA PUSPADANTA AND BHUTABALI OF WITH THE COMMENTARY DHAVALA OF VIRASENA VOL. VIII BANDHA-SWAMITVA-VICAYA Edited with introduction, translation, indexes and notes BY - Dr. HIRALAL JAIN, M. A., LL. B., D, Litt., C. P. Educational Service, Nagpnr-Mahavidyalaya, Nagpur, ASSISTED BY Pandit Balchandra Siddhanta Shastri. with the cooperation of Pandit DEVAKINANDAN Dr. A. N. UPADHYE Siddhanta Shastri M. A., D. LITT, Published by Shrimant Seth Shitabrai Laxmichandra, Jaina Sahitya Uddharaka Fund Karyalaya, AMRAOTI ( Berar ), 1947. Price rupees ten only.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Published by Shrimant Seth Shitabrai Laxmichandra, Jaina Sahitya Uddharaka Fund Karyalayu. AMRAOTI ( Berar ]. Printed by T. M. Patil, Manager, Saraswati Printing Press, AMRAOTI ( Berar ).
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya-sUcI 1 prAkkathana .... .... .... prastAvanA Introduction 1 viSaya-paricaya .... 2 bandha-svAmitva-vicayakI viSaya-sUcI .... 3 zuddhi-patra mUla, anuvAda aura TippaNa bandha-svAmitva-vicaya 1 oghakI apekSA bandhasvAmitva 2 AdezakI " " . pariziSTa 1 bandha-svAmitva-vicaya-sUtrapATha 2 avataraNa-gAthA-sUcI 3 nyAyoktiyAM 4 granthollekha 5 pAribhASika zabda-sUcI .
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAk-kathana SaTkhaNDAgama sAtaveM bhAga khuddAbandhake prakAzita honeke do varSa pazcAt yaha AThavAM bhAga bandhasvAmitva-vicaya pAThakoMke hAtha pahuMca rahA hai / isa bhAgake sAtha SaTkhaNDAgamake prathama tIna khaNDa pUrNataH vidvatsaMsArake sanmukha upasthita ho gaye / kAgaja, mudraNa va vyavasthAdi sambandhI aneka kaThinAiyoM va asuvidhAoMke hote hue bhI yaha kArya gatizIla banA hI rahA hai, isakA zreya granthamAlAke saMsthApaka zrImanta seThajI va anya adhikArI, mere sahayogI paM. bAlacandrajI zAstrI tathA sarasvatI presake mainejara zrIyuta TI. em. pATIlako hai jo isa kAryako vizeSa ruci aura apanatvake sAtha nivAhate jA rahe haiM / ina sabakA maiM hRdayase anugRhIta huuN| unhIMke sahayogake balapara AgekA kArya bhI samucita rUpase calatA rahegA, aisI AzA hai / naveM bhAgakA mudraNa prArambha ho gayA hai / nAgapura mahAvidyAlaya, nAgapura 7-9-1947 hIrAlAla
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ * INTRODUCTION. The present volume contains the complete third part ( Khanda ) of the Satkhandagama. It is called Bandha-samittavicaya which means ' Quest of those who bind the Karmas'. Out of the 148 varieties of Karmas, it is only 120 that are capable of being produced directly by the soul. The author of the Sutras has mentioned, in the form of questions and answers, the spiritual stages (Gunasthanas ) and the detailed conditions of life and existence ( Marganasthanas ) in which specified Karmas may be forged, Fortytwo Sutras are devoted to the Gunasthana treatment, and the rest 282 to the Margana-sthana. The commentator has enlarged the scope of the treatment of the subject by raising twentythree questions and answering them in relation to all the Karmas. In this way, good many details about the Karma Siddhanta have been exposed, and the whole work is very important for a thorough study of Jaina Philosophy.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya-paricaya isa khaNDakA nAma bandhasvAmitva-vicaya hai, jisakA artha hai bandhake svAmitvakA vicaya arthAt vicAraNA, mImAMsA yA parIkSA / tadanusAra yahAM yaha vivecana kiyA gayA hai ki kaunasA karmabandha kisa kisa guNasthAnameM va mArgaNAsthAnameM sambhava hai| isa khaNDakI utpatti isa prakAra batalAI gaI hai - kRti Adi caubIsa anuyogadvAroMmeM chaThaveM anuyogadvArakA nAma bandhana hai / bandhanake cAra bheda haiM-bandha, bandhaka, bandhanIya aura bndhvidhaan| bandhavidhAna cAra prakArakA hai-prakRti, sthiti, anubhAga aura pradeza / inameM prakRtibandha do prakArakA hai - mUla prakRtibandha aura uttara prakRtibandha / satprarUpaNA pRSTha 127 ke anusAra uttara prakRtibandha bhI do prakArakA hai, ekaikottaraprakRtibandha aura abogADhauttaraprakRtibandha / ekaikottaraprakRtibandhake samutkIrtanAdi cauvIsa anuyogadvAra haiM jinameM bArahavAM anuyogadvAra bandhasvAmitva-vicaya hai / isa khaNDameM 324 sUtra haiN| prathama 42 sUtroMmeM ogha arthAt kevala guNasthAnAnusAra prarUpaNa hai, aura zeSa sUtroMmeM Adeza arthAt mArgaNAnusAra guNasthAnoMkA prarUpaNa kiyA gayA hai| sUtroMmeM praznottara kramase kevala yaha batalAyA gayA hai ki kauna kauna prakRtiyAM kina kina guNasthAnoMmeM bandhako prApta hotI haiN| kintu dhavalAkArane sUtroMko dezAmarzaka mAnakara bandhavyuccheda Adi sambandhI tevIsa prazna aura uThAye haiM aura unakA samAdhAna karake bandhodayavyuccheda, svodaya-parodaya, sAntara-nirantara, sapratyaya-apratyaya, gati-saMyoga va gati-svAmitva, bandhAvAna, bandhavyucchittisthAna, sAdi-anAdi va dhruva-adhruva bandhoM kI vyavasthAkA spaSTIkaraNa kara diyA hai, jisase viSaya sarvAMgapUrNa prarUpita ho gayA hai| isa prarUpaNAkI kucha vizeSa vyavasthAyeM isa prakAra haiM sAntarabandhI-eka samaya baMdhakara dvitIya samayameM jinakA bandha vizrAnta ho jAtA hai ve sAntarabandhI prakRtiyAM haiN| ve 34 haiM- asAtAvedanIya, strIveda, napuMsakaveda, arati, zoka, marakagati, ekendriyAdi 4 jAti, samacaturasra saMsthAnako chor3a zeSa 5 saMsthAna, varSabhanArAcasaMhananako chor3a zeSa 5 saMhanana, narakagatyAnupUrvI, AtApa, udyota, aprazastavihAyogati, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNazarIra, asthira, azubha, dubhaMga, dusvara, anAdeya aura ayazakIrti /
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaTkhaMDAgamakI prastAvanA nirantarabandhI- jo prakRtiyAM jaghanyase bhI antarmuhUrta kAla taka nirantara rUpase baMdhatI haiM ve nirantarabandhI haiM / ve 54 haiM- dhruvabandhI 47 (dekhiye pR. 3), Ayu 4, tIrthakara, AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMga / sAntara-nirantarabandhI- jo jaghanyase eka samaya aura utkarSataH eka samayase lekara antarmuhUrtake Age bhI baMdhatI rahatI haiM ve sAntara-nirantarabandhI prakRtiyAM haiN| ve 32 haiMsAtAvedanIya, puruSaveda, hAsya, rati, tiryaggati, manuSyagati, devagati, paMcendriya jAti, audArikazarIra, vaikriyikazarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varSabhasaMhanana, tiryaggalyAnupUrvI, manuSyagatyAnupUrvI, devagalyAnupUrvI, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, prasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, nIcagotra aura uuNcgotr| gatisaMyukta- prazna ke uttarameM yaha batalAyA gayA hai ki vivakSita prakRtike bandhake sAtha cAra gatiyoMmeM kaunasI gatiyoMkA bandha hotA hai / jaise- mithyAdRSTi jIva 5 jJAnAvaraNako cAroM gatiyoM ke sAtha, uccagotrako manuSya va devagatike sAtha, tathA yazakIrtiko narakagatike vinA zeSa 3 gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai / ___ gatisvAmitvameM vivakSita prakRtiyoMko bAMdhanevAle kauna kaunasI gatiyoMke jIva haiM, yaha prarUpita kiyA gayA hai| jaise-5 jJAnAvaraNako mithyAdRSTi se asaMyata guNasthAna taka cAroM gatiyoMke, saMyatAsaMyata tiryaMca va manuSya gatike, tathA pramattAdi uparima guNasthAnavartI manuSyagatike hI jIva bAMdhate haiN| adhvAnameM vivakSita prakRtikA bandha kisa guNasthAnase kisa guNasthAna taka hotA hai, yaha pragaTa kiyA gayA hai / jaise- 5 jJAnAvaraNakA bandha mithyAdRSTisa lekara sUkSmasAmparAya guNasthAna taka hotA hai| sAdi bandha-vivakSita prakRtike bandhakA eka vAra vyuccheda ho jAnepara jo upazamazreNIse bhraSTa hue jIvake punaH usakA bandha prArambha ho jAtA hai vaha sAdi bandha hai / jaise - upazAntakaSAya guNasthAnase bhraSTa hokara sUkSmasAmparAya guNasthAnako prApta hue jIvake 5 jJAnAvaraNakA bandha / anAdi bandha- vivakSita karmake bandhake vyucchittisthAnako nahIM prApta hue jIvake jo usakA bandha hotA hai vaha anAdi bandha kahA jAtA hai| jaise---- apane bandhavyucchittisthAna rUpa sUkSmasAmparAya guNasthAnake antima samayase nIce sarvatra 5 jJAnAvaraNakA bandha /
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya-paricaya dhruva bandha - abhavya jIvoMke jo dhruvabandhI prakRtiyoMkA bandha hotA hai vaha anAdiananta honese dhruva bandha kahalAtA hai / dhruvabandhI prakRtiyAM 47 haiM - 5 jJAnAvaraNa, 9 darzanAvaraNa, mithyAtva, 16 kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura 5 antarAya / adhruva bandha- bhavya jIvoMke jo karmabandha hotA hai vaha vinazvara honese adhruva bandha hai| adhruvabandhI prakRtiyAM-dhruvabandhI prakRtiyoMse zeSa 73 prakRtiyAM adhruvabandhI haiM / inameM dhruvabandhI prakRtiyoMkA sAdi, anAdi, dhruva aura adhruva cAroM prakAra tathA zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hI hotA hai / ukta vyavasthAyeM yathAsambhava AgekI tAlikAoMmeM spaSTa kI gaI haiM bandhodaya-tAlikA saMkhyA . prakRti bandha kisa | udaya kisa svodayabandhI sAntarabandhI| guNasthAnase | guNasthAmase Adi / Adi kisa guNasthAna kisa guNasthAna taka taka | svo- bandhI nirantarabandhI 1-10 sva-paro. 1-8 15 1-13 sA. nira. sAntarabandhI 1-6 jJAnAvaraNa 5 | cakSudarzanAvaraNAdi / 10-11/ nidrA, pracalA | nidrAnidrAdi 3 sAtAvedanIya asAtAvedanIya | mithyAtva 18-21 anantAnubandhI 4 apratyAkhyAnAvaraNa 4 26.29/ pratyAkhyAnAvaraNa 4 30.32 saMjvalanakrodhAdi 3 21 | saMgvalanalobha Ti svo. ni. sva-paro. 1-2 1-9 1-9 52, 55
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakhaMDAgamako prastAvanA saMkhyA prakRti bandha kisa udaya kisa svodayabandhI sAntarabandhI guNasthAnase guNasthAnase Adi / Adi kisa guNasthAna kisa guNasthAna taka taka pRSTha sva-paro. sA. nira. sA. ni. 1-8 1-6 1-8 sA. 1-2 34-35/ hAsya, rati 36-37 bharati, zoka 38-39/ bhaya, jugupsA napuMsakatreda strIveda puruSaveda nArakAyu tiryagAyu 45 | manuSyAyu devAyu sA.ni. 1-2 ni. 1 -4 sva-parA 1-1 | (3ko chor3a) sA. sA.ni. " sva-paro. | 1-14 1-4 1-8 1-4 sva-paro. sA. sA.ni. 1-8 1-4 17 | narakagati 48 tiryaggati 49 | manuSyagati devagati 51.51 ekendriyAdi 4 jAti 55 paMcendriya jAti | audArikazarIra vaikriyikazarIra AhArakazarIra |taijasazarIra 60 kArmaNazarIra audArikaaMgopAMga | vaikriyikaaMgopAMga - 63 | mAhArakaaMgopAMga M00 4 sva-paro. sA.ni paro. TS
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. viSaya-paricaya svo. | ni. | 1-8 sva-paro. | sA. ni. sA. sva-paro. sA. 2 64 / nirmANa samacaturasrasaMsthAna nyagrodhaparimaNDalasaMsthAna svAtisaMsthAna kubjakasaMsthAna vAmanasaMsthAna huNDakasaMsthAna vajravRSabhanArAcasaMhanana vajranArAcasaMhanana nArAcasaMhanana ardhanArAcasaMhanana kIlitasaMhanana asaMprAptasRpATikAsaMhanana " / sA. ni. 1-4 1-2 / 1-11 1-7 MY :: ::::::::::::: :: : sparza 1-13 rasa gandha vaNe paro. sva-paro. sA. ni. narakagatyAnupUrvI tiryaggatyAnupUrvI manuSyagatyAnupUrvI devagatyAnupUrvI agurulaghu upaghAta 1-2 1-4 paro. 1-8 svo. sva-paro. paraghAta sA.ni. AtApa sA. :: : ::~ T! - : udyota 1-2 sA.ni. 1-8 1-13 ucchvAsa 91 / prazastavihAyogati
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaTkhaMDAgamako prastAvanA saMkhyA prakRti bandha kisa | udaya kisa svodayabandhI sAnvaravandhI guNasthAnase guNasthAnase bhAdi Adi kisa guNasthAna kisa guNasthAna taka vRkSa taka sva-paro. sA. aprazastavihAyogati | pratyekazarIra sAdhAraNazarIra 1-8 trasa | sA. ni. sA. sA. ni. sA. sA. ni. 1-8 - -50 66 1-13 sA. ni. sA. | sA. ni. 1-8 1-2 1-8 1-2 1-8 1-6 sA. sA. ni. sA. sthAvara subhaga durbhaga susvara dusvara zubha 102 azubha 103 bAdara 104 sUkSma 105 paryApta 106 aparyApta 107 | sthira 108 | asthira 109 Adeya. 110 / anAdeya 111 | yazakIrti 112 | ayazakIti 113 tIrthakara 114 | uccagotra 115 | nIcagotra 116-20/antarAya 5 ~- *8 - 3 sA. ni. sA. sA. ni. sA. sA. ni. / sA. ni. 1-6 sA. 1-2 1-1 1-14 1-6 |13-14 sA.ni. 1-10 ni. / 1-12
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyaya-tAlikA (pR. 19-24) kaSAya yoga guNasthAma mithyAtva AhAradvikase rahita sAsAdana mizra 21. anantAnubandhicatuSkase rahita A. dvika, au. mi., vai.mi. ___ va kArbhaNase rahita asaMyata 13 AhAradvikase rahita dezasaMyata trasaasaM- apratyAkhyAnacatuSkase rahita A. dvika, au. mi., vai. dvi. | va kArmaNase rahita pramatta 13 pratyAkhyAnacatuSkase rahita | AhAradvikase sahita uparyukta apramatta AhAradvikase rahita uparyukta apUrvakaraNa anivRttikaraNa bhA. 1 nokaSAya 6se hIna bhA.2 napuMsakavedase hIna /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya paricaya - - mithyAvavirati kaSApa - yoga yugthaan anivRttikaraNa bhA.3 strIvedase hIna A. dvika, au. mi., vai. dvi... . va kArmaNase rahita bhA. 4 puruSavedase hIna ... bhA.5 / saMcalanakrodhase hIna saMjvalanamAnase hIna bhA. 7 saMjvalanamAyAse hIna sUkSmasAmpa rAya upazAnta kaSAya kSINamoha sayoga kevalI satya va anubhaya mana aura vacana, au. dvika., kArmaNa ayoga.. kevalI
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya-sUcI krama naM. viSaya pRSTha krama naM. viSaya 1 dhavalAkArakA maMgalAcaraNa 1 14 dhruvavandhI prakRtiyoMkA nirdeza 2 vandha-svAmitva vicayakA do / 15 nirantarabandha aura dhruvabandhameM prakArase nirdeza vizeSatA 3 bandha-svAmitva-vicayakA avatAra 2/16 mUla aura uttara pratyayoMkI vistRta prarUpaNA 4 bandha va mokSakA svarUpa . 17 gatisaMyogAdiviSayaka praznoMkA 5 bandha-svAmitva-vicayakA niru uttara tyartha |18 nidrAnidrAdika paccIsa prakR6 oghase bandha-svAmitva-vicayake tiyoMke bandhasvAmitva AdikA caudaha jIvasamAsoMkA nirdeza vicAra 7 caudaha guNasthAnoMmeM prakRtibandha 19 nidrA aura pracalA prakRtike baMdhavyucchedakI pratijJA svAmitva AdikA vicAra 8 vyucchedake bheda aura unakA | 20 sAtAvedanIyake bandhasvAmitva niruktyartha ___AdikA vicAra oghakI apekSA bandhasvAmitva 7-92 | 21 asAtAvedanIya Adi chaha prakRtiyoMke bandhasvAmitva 9 pAMca jJAnAvaraNIya Adike AdikA vicAra bandhakoMkI prarUpaNAmeM teIsa | 22 mithyAtva Adi solaha prakRtipraznoMkA udbhAvana yoMke vandhasvAmitva AdikA 10 prakRtiyoMkI udayavyucchitti 9 vicAra 11 prakRtiyoMke bandhodayakI pUrvA 23 apratyAkhyAnAvaraNIya Adi nau paratA prakRtiyoMke bandhasvAmitva 12 pAMca zAnAvaraNIyAdikoMke baMdhake - AdikA vicAra svAmI va usake vyucchedasthAnakI |24 pratyAkhyAnAvaraNacatuSkake bandha prarUpaNA karate hue una teIsa ___svAmitva AdikA vicAra praznakA uttara 12 | 25 puruSaveda aura saMjvalanakrodhake 13 sAntara, nirantara aura sAntara bandhasvAmitva AdikA vicAra nirantara rUpase baMdhanevAlI 26 saMjvalana mAna aura mAyAke bandhaprakRtiyoMkA nirdeza 16. svAmitva AdikA vicAra
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ krama naM. viSaya 27 saMjvalana lobhake bandhasvAmitva AdikA vicAra 28 hAsya, rati, bhaya aura jugupsA ke bandhasvAmitva AdikA vicAra bandhasvAmitva 29 manuSyAyuke AdikA vicAra 30 devAyuke bandhasvAmitva AdikA vicAra 31 devagati Adi sattAIsa prakRtiyoMke bandhasvAmitva AdikA vicAra 32 AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMgake bandhasvAmitva AdikA vicAra 33 tIrthakara prakRtike bandhasvAmitva AdikA vicAra 34 tIrthakara prakRti ke vizeSa kAraNoM kI AzaMkA 35 tIrthakara prakRtike bandhake solaha kAraNoMkI prarUpaNA 36 tIrthakara prakRtike udayakA mAhAtmya 40 manuSyAyuke vicAra khaMDa kI prastAvanA pRSTha krama naM. 58 59 61 64 66 71 73 76 78 93 98 109 viSaya prakRtike svAmitvakA vicAra 102 49 tIrthakara 42 prathama tIna pRthiviyoMmeM bandhasvAmitvakA vicAra bandha 47 niryaca, paMcendriya tiryaca, paMcedriya tiryaca paryApta aura paMcedviya tiyaca yonimatiyoM meM jJAnAvaraNIya Adike bandhasvAmitvakA vicAra 48 nidrAnidrA Adika svAmitvakA vicAra 49 mithyAtva 43 caturtha, paMcama aura chaThI pRthivI meM bandhasvAmitva AdikA vicAra 44 sAtavIM pRthivI meM jJAnAvaraNIya Adike bandhasvAmitvakA vicAra 45 sAtavIM pRthivImeM nidrAnidrA Adike bandhasvAmitvakA vicAra 109 46 sAtavIM pRthivImeM mithyAtva Adike bandhasvAmitvakA vicAra 111 tiryaggatimeM bandha 91 Adike bandhasvAmitvakA vicAra AdezakI apekSA bandhasvAmitva 93 - 398 50 apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake baMdhagatimArgaNA svAmitvakA vicAra 125 37 narakagatimeM jJAnAvaraNIya Adi ke bandhasvAmitvakA vicAra 51 devAyuke bandhasvAmitvakA vicAra 126 52 paMcendriya tiryaca aparyAptoM meM jJAnAvaraNIya Adike bandhasvAmitvakA vicAra 38 nidrAnidrAdike bandhasvAmitvakA vicAra manuSyagatimeM 39 mithyAtva Adi ke bandhasvAmitvakA vicAra bandhasvAmitvakA pRSTha 53 manuSya, manuSyaparyApta aura manuSyaniyoMmeM oghake bandhasvAmitvakI prarUpaNA samAna 103 104 105 55 112 119 123 127 130
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ krama naM. viSaya 54 manuSya aparyAptoM meM paMcendriya tiryaca aparyAptoMke samAna bandhasvAmitva kI prarUpaNA devagatimeM 55 devoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya Adike bandhasvAmitva AdikA vicAra bandha 56 nidrAnidrA Adike svAmitvakA vicAra 57 midhyAtva svAmitvakA vicAra 58 manuSyAyuke vicAra Adike bandhasvAmitvakA 59 tIrthakara prakRtike bandhasvAmitva AdikA vicAra 64 nidrAnidrA Adi ke svAmitvakA vicAra 65 mithyAtva Adike svAmitvakA vicAra bandha bandha viSaya-sUcI pRSTha krama naM. bandha 134 60 bhavanavAsI, vAnavyantara aura jyotiSI devoMmeM kucha vizeSatA ke sAtha sAmAnya devoMke samAna bandhasvAmitva AdikI prarUpaNA 146 61 saudharma aura IzAna kalpavAsI devoM meM sAmAnya devoMke samAna bandhasvAmitvakI prarUpaNA 62 sanatkumArase lekara sahasrAra kalpa takake devoM meM prathama pRthi vIstha nArakiyoMke samAna bandhasvAmitva kI prarUpaNA 63 Anata kalpase lekara nau graiveyaka taka pAMca jJAnAvaraNIya Adike bandhasvAmitvakA vicAra 137 141 143 144 145 237 148 149 152 153 66 manuSyAyuke vicAra 67 tIrthaMkara viSaya bandhasvAmitvakA prakRti ke bandha svAmitvakA vicAra 68 anudizoMse lekara sarvArthasiddhi taka pAMca jJAnAvaraNIya Adike bandhasvAmitvakA vicAra indriyamANA 69 ekendriya, bAdara, sUkSma, paryApta aparyApta, vikalatraya paryApta aparyApta, tathA paMcendriya aparyAptoM meM paMcendriya tiryaca aparyAptoMke samAna bandhasvAmitvakI prarUpaNA 70 paMcendriya aura paMcendriya paryAptoM meM pAMca jJAnAvaraNIya Adike bandhasvAmitva ke vicAra meM bandhaka Adi viSayaka teIsa praznoMke eka - dvisaMyogAdi bhaMgoM kI prarU paNA 71 ukta jIvoM meM nidrAnidrA Adike bandhasvAmitvakA vicAra 72 nidrA aura pracalAke bandhasvAmitvakA vicAra 73 sAtAvedanIyake bandhasvAmitvakA vicAra 74 asAtAvedanIya Adi prakRtiyoM ke vicAra chaha bandhasvAmitvakA 75 mithyAtva Adike bandhasvAmitvakA vicAra Adike 76 apratyAkhyAnAvaraNIya bandhasvAmitvakA vicAra 11 pRSTha 154 "" 155 158 170 174 177 66 178 180 182
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 vicAra pakhaMDAgamakI prastAvanA kama naM. viSaya pRSTha krama naM. viSaya - pRSTha 77 pratyAkhyAnAvaraNacatuSkake bandha yogamArgaNA svAmitvakA vicAra / 89 pAMca manoyogI, pAMca vacanayogI 78 puruSaveda aura saMjvalanakrodhake aura kAyayogI jIvoM meM saba bandhasvAmitvakA vicAra. prakRtiyoM ke bandhasvAmitvakI 79 saMjvalana mAna aura mAyAke oghake samAna prarUpaNA 201 bandhavAmitvakA vicAra 185 | 90 ukta jIvoM meM sAtAvedanIya viSa80 saMjvalana lobhaka bandhasvAmitvakA yaka bandhasvAmitvakI kucha " | vizeSatA 202 81 hAsya, rati, bhaya aura jugupsAke |91 audArikakAyayogiyoM meM manuSya bandhasvAmitvakA vicAra gatike samAna bandhasvAmitvakI 82 manuSyAyuke bandhasvAmitvakA 203 prarUpaNA vicAra 92 ukta jIvoM meM sAtAvedanIyake 83 devAyuke bandhasvAmitvakA vicAra 187 / bandhasvAmitvakI manoyogiyoMke samAna prarUpaNA 205 84 devagati Adike bandhasvAmitvakA vicAra | 93 audArikamizrakAyayogiyoM meM - 85 AhArakazarIra aura AhAraka pAMca jJAnAvaraNIya Adike bandha svAmitvakA vicAra aMgopAMgake bandhasvAmitvakA vicAra 94 nidrAnidrA Adike bandha. svAmitvakA vicAra 86 tIrthakara prakRtike bandhasvAmitvakA 95 sAtAvedanIyake bandhasvAmitvakA vicAra vicAra kAyamArgaNA 96 mithyAtva Adike bandhasvAmitvakA 87 pRthivIkAyika, jalakAyika, vicAra vanaspatikAyika, nigoda jIva 97 devacatuSkake bandhasvAmitvakA bAdara sUkSma paryApta aparyApta vicAra 214 tathA bAdara vanaspatikAyika 98 vaikriyikakAyayogiyoM meM devapratyekazarIra paryApta aparyAptoMmeM gatike samAna bandhasvAmitvakI paMcendriya tiryaMca aparyAptoMke prarUpaNA 215 samAna bandhasvAmitvakI prarUpaNA 192 / 99 vaikriyikAmizrakAyayogiyoM meM deva88 tejakAyika va vAyukAyika bAdara gatike samAna bandhasvAmitvakI sUkSma paryApta aparyAptoMmeM kucha prarUpaNA 222 vizeSatAke sAtha paMcendriya 100 ukta jIvoMmeM tiryagAyu aura tiryaMca aparyAptoMke samAna bandha manuSyAyuke bandhAbhAvakI svAmitvakI prarUpaNA 199. vizeSatA 220
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya-sUcI krama naM. viSaya pRSTha krama naM. viSaya 101 AhAraka va AhArakamitha kAya 114 hAsya va ratise lekara tIrthakara yogiyoM meM pAMca jJAnAvaraNIya prakRti taka oghake samAna Adike bandhasvAmitvakAvicAra 229 prarUpaNA 254 102 kArmaNakAyayogiyoM meM pAMca |115 apagatavediyoM meM pAMca jJAnAjJAnAvaraNIya Adike bandha varaNIya Adike bandhasvAmitvakA vicAra svAmitvakA vicAra 264 103 nidrAnidrA Adike bandha 116 sAtAvedanIyake bandhasvAmitvakA svAmitvakA vicAra vicAra 265 104 sAtAvedanIyake bandhasvAmitvakA 117 saMjvalanakrodhake bandhasvAmitvakA vicAra vicAra 266 105 mithyAtva Adike vandha- 118 saMjvalana mAna aura mAyAke svAmitvakA vicAra bandhasvAmitvakA vicAra 267 106 devagati Adike bandha- 119 saMjvalanalobhake bandhasvAmitvakA svAmitvakA vicAra vicAra 268 vedamArgaNA kaSAyamArgaNA 107 strI, purupa aura napuMsakavediyoMmeM | 120 krodhakaSAyI jIvoM meM pAMca jJAnApAMca jJAnAvaraNIya Adike varaNIya Adike bandhasvAmitvakA bandhasvAmitvakA vicAra vicAra 269 108 nidrAnidrA Adi dvisthAnika 121 dvisthAnika prakRtiyoMkI oghake prakRtiyoMke bandhasvAmitvakI samAna prarUpaNA 272 oghake samAna prarUpaNA 122 nidrAse lekara pratyAkhyAnAvaraNa109 nidrA aura pracalAkI oghake catuSka taka oghake samAna prarUpaNA 274 samAna prarUpaNA 248 123 puruSavedAdikI oghake samAna 110 asAtAvedanIyakI oghake prarUpaNA 275 samAna prarUpaNA 249 124 hAsya va ratise lekara tIrthakara 111 mithyAtva Adika ekasthAnika prakRti taka oghake samAna prakRtiyoMkI oghake samAna prarUpaNA prarUpaNA " | 125 mAnakapAyI jIvoM meM pAMca 112 apratyAkhyAnAvaraNIyakI oghake jJAnAvaraNIya Adike bandha. samAna prarUpaNA 251 svAmitvakA vicAra 113 pratyAkhyAnAvaraNIyakI odhake 126 dvisthAnika Adi prakRtiyoMkI samAna prarUpaNA oghake samAna prarUpaNA 276
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaTkhaMDAgamako prastAvanA krama naM. viSaya ___pRSTha krama naM. viSaya 127 hAsya rati AdikI oghake 140 manaHparyayazAniyoM meM pAMca jJAnAsamAna prarUpaNA varaNIya Adike bandha128 mAyAkaSAyI jIvoMmeM pAMca svAmitvakA vicAra jJAnAvaraNIya Adike vandha- 141 nidrA aura pracalAke bandhasvAmitvakA vicAra svAmitvakA vicAra 129 dvisthAnika AdikI oghake 142 sAtAvedanIyake bandhasvAmitvasamAna prarUpaNA kA vicAra 130 hAsya-rati AdikI oghake 143 zeSa prakRtiyoMkI kucha vizesamAna prarUpaNA SatAke sAtha oghake samAna prarUpaNA 131 lobhakaSAyI jIvoMmeM pAMca zAnAvaraNIya Adike bandha | 144 kevalajJAniyoM meM sAtAvedanIyake svAmitvakA vicAra bandhasvAmitvakA vicAra 132 zeSa prakRtiyoMkI oghake samAna saMyamamArgaNA prarUpaNA ,, | 145 saMyata jIvoMmeM mana parya133 akaSAyI jIvoMmeM sAtAveda yajJAniyoMke samAna bandhanIyake vandhasvAmitvakA vicAra , svAmitvakI prarUpaNA jJAnamArgaNA 146 sAtAvedanIyake bandhasvAmitvameM kucha vizeSatA 134 matiajJAnI, zrutaajJAnI aura !947 sAmAyika chedopasthApanazuddhivibhaMgazAniyoM meM pAMca jJAnAvaraNIya Adike bandhasvAmitvakA saMyatoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya Adike bandhasvAmitvakA vicAra vicAra 279 135 ekasthAnika prakRtiyoMkI odhake / 14. zeSa prakRtiyoMke bandha svAmitvakI manaHparyayajJAniyoMsamAna prarUpaNA ke samAna prarUpaNA 136 Abhinibodhika, zruta aura ! 149 parihArazuddhisaMyatoMmeM pAMca avadhijJAnI jIvoM meM pAMca jJAnAvaraNIya Adike bandhazAnAvaraNIya Adike bandha svAmitvakA vicAra svAmitvakA vicAra 286 150 asAtAvedanIya Adike bandha137 nidrA va pracalAkI oghake svAmitvakA vicAra samAna prarUpaNA 151 devAyuke bandhasvAmitvakA 138 sAtAvedanIyake bandhasvAmitvakA vicAra 152 AhArazarIra aura AhAra139 zeSa prakRtiyoMkI oghake zarIrAMgopAMgake bandhasvAmitvasamAna prarUpaNA kA vicAra 298 300 vicAra 288 307
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha 309 340 viSaya-sUcI krama naM. viSaya pRSTha krama naM. viSaya 153 sUkSmasAmparAyika saMyatoMmeM / 165 teja aura padmalezyAvAloMmeM pAMca jJAnAvaraNIya Adike pAMca jJAnAvaraNIya Adike bandhasvAmitvakA vicAra 308 banghasvAmitvakA vicAra 154 yathAkhyAtavihArazuddhisaMyatoMmeM 166 dvisthAnika prakRtiyoMkI oghake sAtAvedanIyake bandhasvAmitvakA samAna prarUpaNA vicAra 167 asAtAvedanIyakI oghake 155 saMyatAsaMyatoMmeM pAMca zAnA samAna prarUpaNA varaNIya Adike bandhasvAmitvakA vicAra 168 mithyAtva Adike bandhaH svAmitvakA vicAra 156 asaMyata jIvoMmeM pAMca zAnAvaraNIya Adike bandhasvAmitvakA 169 apratyAkhyAnAvaraNIyakI oghake vicAra samAna prarUpaNA 157 visthAnika prakRtiyoMkI oghake 170 pratyAkhyAnAvaraNakI oghake samAna prarUpaNA samAna prarUpaNA 158 ekasthAnika prakRtiyoMkI 171 manuSyAyukI oghake samAna oghake samAna prarUpaNA prarUpaNA 159 manuSyAyu aura devAyuke bandha- 172 devAyukI oghake samAna svAmitvakA vicAra prarUpaNA 160 tIrthakara prakRtike bandha 173 AhArakazarIra aura AhArakasvAmitvakA vicAra zarIrAMgopAMgake bandhasvAmitvakA vicAra darzanamArgaNA 161 cakSudarzanI aura acakSudarzanI | 174 tIrthakara prakRtike bandha khAmitvakA vicAra jIvoMmeM oghake samAna bandhasvAmitvakI prarUpaNA / 175 padamalezyAvAloMmeM mithyAtva162 sAtAvedanIyake bandhasvAmitvameM / daNDakakI nArakiyoMke samAna prarUpaNA kucha vizeSatA 176 zuklalezyAvAloMmeM tIrthakara 163 avadhidarzanI jIvoMmeM avadhi prakRti taka oghake samAna jJAniyoM aura kevaladarzanI prarUpaNA jIvoM meM kevalajJAniyoMke samAna ! 177 ukta jIvoMmeM sAtAvedanIyake bandhasvAmitvakI prarUpaNA bandhasvAmitvakI manoyogiyoMke lezyAmArgaNA samAna prarUpaNA 164 kRSNa, nIla aura kApota lezyA- | 178 dvisthAnika aura ekasthAnika vAlomeM asaMyatoMke samAna prakRtiyoMkI navagraiveyakavimAna bandhasvAmitvakI prarUpaNA 320 / vAsI devoMke samAna prarUpaNA
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaTkhaMDAgamakI prastAvanA pRSTha krama naM. krama naM. viSaya viSaya bhavyamArgaNA | 191 sAtAvedanIyake bandhasvAmitvakA 179 bhavya jIvoM meM oghake samAna vicAra 375 bandhavAmitvakI prarUpaNA 358 | 192 asAtAvedanIya Adike bandhasvAmitvakA vicAra 376 180 abhavya jIvoM meM pAMca jJAnAyaraNIya Adike bandha 193 apratyAkhyAnAvaraNIyakI svAmitvakA vicAra 359 avadhizAniyoMke samAna prarUpaNA samyaktvamArgaNA 194 ukta jIvoMmeM Ayuke bandhakA 181 samyagdRSTi aura kSAyikasamya abhAva 377 gdRSTi jIvoMmeM AbhinivAdhika 195 pratyAkhyAnAvaraNacatuSkake bandhazAniyoMke samAna bandha svAmitvakA vicAra svAmitvakI prarUpaNA. 363 196 puruSaveda aura saMjvalanakrodhake 182 sAtAvedanIyake bandhasvAmitvameM bandhasvAmitvakA vicAra kucha vizeSatA 197 saMjvalana mAna aura mAyAke 183 vedakasamyagdRSTiyoMmeM pAMca bandhasvAmitvakA vicAra 378 jJAnAvaraNIya Adike bandha- 198 saMjvalanalobhake bandhasvAmitvakA vicAra svAmitvakA vicAra 184 asAtAvedanIya Adike bandhaH 199 hAsya, rati, bhaya aura svAmitvakA vicAra jugupsAke bandhasvAmitvakA vicAra 379 185 apratyAkhyAnavaraNIya Adike bandhasvAmitvakA vicAra 200 devagati Adike bandha186 pratyAkhyAnAvaraNacatuSkake bandha svAmitvakA vicAra svAmitvakA vicAra / 201 AhArakazarIra aura AhAraka187 devAyuke bandhasvAmitvakA zarIrAMgopAMgake bandhasvAmitva kA vicAra vicAra 202 sAsAdanasamyagdRSTiyoMkI mati188 AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMgake bandhasvAmitvakA jJAniyoM ke samAna prarUpaNA vicAra 372 203 samyagmithyAdRSTiyoMkI asaM. 182 upazamasamyagdRSTiyoMmeM pAMca yatoMke samAna prarUpaNA jJAnAvaraNIya Adike vandha- | 204 mithyAdRSTiyoMkI abhavya jIvoMke svAmitvakA vicAra , samAna prarUpaNA 190 nidrA aura pracalAke bandha- | 205 saMjJI jIvoMmeM oghake samAna khAmitvakA vicAra 374 / bandhasvAmitvakI prarUpaNA 38
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhi-patra krama naM. viSaya pRSTha krama naM. viSaya 206 sAtAvedanIyake bandhasvAmitva kI cakSudarzanI jIvoMke samAna prarUpaNA 207 asaMzI jIvoMmeM abhavyoMke samAna bandhasvAmitvakI prarUpaNA 387 / 208 AhAraka jIvoMmeM oghake samAna bandhasvAmitvakI prarUpaNA 209 anAhAraka jIvoMmeM kArmaNa kAyayogiyoMke samAna bandhasvAmitvakI prarUpaNA zuddhi-patra , 12 pRSTha paM. azuddha kisa guNasthAna taka kisa guNasthAnase kisa guNasthAna taka 9 4 uvavaso uvaeso bocchiMjadi vocchijjadi bajjhati bajjhaMti baMdhamANANi / baMdhamANANi baMdhati baMdhaMti ,, 25-26 daza prakRtiyAM tathA darzanAvaraNakI daza prakRtiyoM tathA darzanAvaraNakI cAra hI ..... svodayase hI baMdhatI haiM, prakRtiyoMko bAMdhanevAle saba guNasthAna svodayase hI bAMdhate haiM, 16 6 pucchaNaM pddivnnN| pucchANaM paDivaNaM vuccde| " 22 ye tIna prazna prApta hote haiN| ina tIna praznoMkA uttara kahate haiM / thi itthi azubha, pAMca azubha pAMca vihAyogati sthAvara vihAyogati tathA sthAvara du bAvIsA dubAvIsA 25 20 he udayavocchedo udayavocchedAdo kadi gadiyA kadigadiyA vuccade
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAtA? 50 4 SaTkhaMDAgamakI prastAvanA pRSTha paM. azuddha yu 11 jirayagaipAoggANupugvi NirayagaI-NirayagaipAoggANupubvi , 26 nArakAyu aura nArakAyu, narakagati aura 2 7 dhuvbNdho| dhuvabaMdho , 17-21 sarva kAla... kyoM nahIM pAyA zaMkA-sarva kAla.........audArikazarIrakA dhruva bandha aura anAdika bandha bhI kyoM nahIM pAyA jAtA? " 23 anAdi rUpase dhruva bandhakA anAdi evaM dhruva bandhakA baMdhA // 20 // bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abNdhaa||20|| 15 bandhaka haiM ! // 20 // bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 20 // duvihAbhAvAdo dhuviyAbhAvAdo do prakArake bandhakA dhruva bandhakA xxx 2 pratiSu duvihAbhAvAdo iti pAThaH / gayapaccao sagapaccao' gatapratyaya hai, arthAt usakA pratyaya svanimittaka hai, Upara batalA hI cuke haiM, anubhAgodayase athavA anantaguNa- anubhAgodayakI apekSA anantaguNe hIna hAnise hIna xxx 1 pratiSu ' gayapaccao' iti pAThaH / kyoMki, vahAM kyoMki, [ mithyAtva aura sAsAdana guNa sthAnameM ] antardIpaka antadIpaka 91 10 lokassa logassa accaNijjA vaMdaNijjA accaNijjA pUjaNijjA vaMdaNijjA arcanIya, vaMdanIya, arcanIya, pUjanIya, vaMdanIya, 92 19 pAMca muSTiyoM arthAt aMgoMse pAMca mRSTiyoM arthAt pAMca aMgoM dvArA bhUmisparzase 99 4 vaMgho baMdho 104 22 dvitIya daNDakameM (!).. dvitIya daNDaka arthAt nidrAnidrA Adi dvisthAnika prakRtiyoMmeM " 20
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhi-patra pRSTha paM. 106 3 113 11 25 A MM 9m azuddha zuddha jasakitti-NimiNa jasakitti-ajasakitti-NimiNa yazakIrti, nirmANa yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa atthagadIe attha gadIe arthagatise isa gatimeM uppaNNANaM saNakumArAdi' uppaNNANaM, orAliyasarIraaMgovaMgassa saNakkumArAdi jIvoMke, aura sanatkumArAdi / jIvoMke uparyukta prakRtiyoMkA, tathA audA rikazarIrAMgopAMgakA sanatkumArAdi bhI inakA nirantara bhI nirantara maNussAu-maNusagaipAoggANu- maNussAu- [ maNusagai-] maNusagai. puvIo pAoggANupuvIo tirikkhAu-tirikkhagaipAo- tirikkhAu. [tirikkhagai-] tirikkhaggANuputvIo gaipAoggANupuvvIo manuSyAyu evaM manuSyAyu, [ manuSyagati ] evaM tiryagAyu, tiryaggatiprAyogyAnu- tiryagAyu, [ tiryaggati ], tiryaggatipUrvI prAyogyAnupUrvI pajjatta-patteya pajjatta-apajjatta patteya paryApta, pratyeka paryApta, aparyApta, pratyeka dhuvabaMdhittAdo / xxx dhuvabaMdhittAdo / avasesANaM sAdi addhavo, addhvbNdhittaado| dhruvabandhI haiM / xxx dhruvabandhI haiN| zeSa prakRtiyoMkA sAdi aura adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| NavadasaNA-solasakasAya- NavadasaNAvaraNIya-sAdAsAda-micchatta solasakasAya[tiryaggai-tiryaggaipAogANu- [tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvI-] pubbI -] NimiNa-paMcaMtarAhayANaM NimiNa-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM nirmANa aura nirmANa, uccagotra aura sAdAsAda sAdAsAda pavikkha paDivakkha 134 11 136 9 -149 , 160 273 20 10 12
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 174 " 17 234 278 22 SaTakhaMDAgamakI prastAvanA azuddha zuddha saaNtr-nnirNtro| sAMtara-NiraMtaro, Adejja-jasakitti Adejja- [aNAdejja-] jasakitti Adeya, yazakIrti Adeya, [ anAdeya ], yazakIrti atthagaIe attha gaIe arthApattise isa paryAyameM pajjattApajjANaM pajjattApajjattANaM micchaiTThIsu micchAiTTIsu // 105 // // 205 // radi-soga radi-aradi-soga rati, zoka rati, arati, zoka narakagagati narakagati vecchijjadi vocchijjadi jasakittiNAmANaM ajasakittiNAmANaM ayazakirti ayazakIrti asaMjasammAdiTippahuDi asaMjadasammAdiTTippahuDi madiNANibhaMgo madiaNNANibhaMgo matijJAniyoMke matiajJAniyoMke xxx 1 pratiSu madiNANibhaMgo iti pAThaH / 15 316 24 367 27 23 24 .
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ (siri-bhagavaMta-puSpadaMta-bhUdayali-paNIdo chakkhaMDAgamo siri-vIraseNAiriya-viraiya-dhavalA-TIkA-samaNNido baMdhasAmittavicao) sa tadiyakhaMDo ( sAhavajjhAirie arahate vaMdiUNa' siddhe vi / je paMca logavAle vocchaM baMdhassa sAmittaM // jo so baMdhasAmittavicao NAma tassa imo duviho Nideso ogheNa AdeseNa ya // 1 // kimaTThamidaM suttaM vuccade ? saMbaMdhAbhiheya-paojaNapaduppAyaNaTuM / jo so baMdhasAmittavicao sAdhu, upAdhyAya, AcArya, arahaMta aura siddha, ye jo paMca lokapAla arthAt lokottama parameSThI haiM unako namaskAra karake baMdhake svAmitvako kahate haiN| jo baMdhasvAmitvavicaya hai usakA yaha nirdeza ogha aura AdezakI apekSAse do prakAra hai // 1 // zaMkA---yaha sUtra kyoM kahA jAtA hai ? samAdhAna-sambandha, abhidheya aura prayojanake batalAneke liye ukta sUtra kahA gayA hai| 'jo vaha baMdhasvAmitvavicaya hai ' isase sambandha kahA gayA hai / vaha isa prakAra . 1 pratiSu -- vaDhiUNa ' iti paatthH| 2 a-ApratyoH 'lokacAle' iti pAThaH / 3 pratiSu 'saMbaMdhAmihiya-' iti pAThaH /
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 1. NAmetti edeNa saMbaMdho kahido / taM jahA- kadi-vedaNAdicaduvIsaaNiogaddAresu tattha baMdhaNamidi chaTThamaNiogaddAraM / taM caunvihaM baMdho baMdhagA baMdhaNijaM bNdhvihaannmidi| tattha baMdho NAma jIvassa kammANaM ca saMbaMdha NayamassidUNa paruvedi / baMdhago ti ahiyAro ekkArasaaNiogaddArehi baMdhage parUvedi / baMdhaNijaM NAma ahiyAro tevIsavaggaNAhi baMdhajoggamabaMdhajoggaM ca poggaladavvaM parUvedi / jaM taM baMdhavihANaM taM cauvvihaM payaDi-dvidi-aNubhAga-padesabaMdho cedi / tattha payaDibaMdho duviho mUlapayaDibaMdho uttarapayaDibaMdho cedi / jo so mUlapayaDibaMdho so duviho egegamUlapayaDibaMdho avvogADhamUlapayaDibaMdho cedi / jo so avvogADhamUlapayaDibaMdho so duviho bhujagArabaMdho payaDiTThANabaMdho cedi| tattha uttarapayaDibaMdhassa samuktittaNAo caduvIsaaNiAgadArANi bhavaMti / tesu caduvIsaaNiogaddAresu baMdhasAmittaM NAma aNiogaddAraM / tasseva baMdhasAmittavicao tti saNNA / jo so baMdhasAmittavicao baMdhaNa-baMdhavihANappasiddho [so ] pavAhasarUveNa aNAiNihaNo / jo so ti vayaNeNa jeNa so saMbhAlido teNa eso Niddeso sNbNdhpruuvo| eso ceva abhiheyaparUvao vi / taM jahA- jIva-kammANaM micchattAsaMjamakasAya-jogehi eyattapariNAmo baMdho / uttaM ca hai-kRti, vedanA Adi caubIsa anuyogadvAroM meM bandhana nAmaka jo chaThA anuyogadvAra hai vaha cAra prakAra hai-baMdha, baMdhaka,bandhanIya aura bandhavidhAna / unameM bandha nAmaka AdhikAra jIva aura karmoke sambandhakA nayakI apekSA karake nirUpaNa karatA hai / bandhaka adhikAra gyAraha anuyogadvAroMse bandhakoMkA nirUpaNa karatA hai / bandhanIya nAmaka adhikAra teIsa vargaNAoMse bandhayogya aura abandhayogya pudgala dravyakA prarUpaNa karatA hai| jo bandhavidhAna hai vaha cAra prakAra hai- prakRtibaMdha, sthitibandha, anubhAgabandha aura pradezabandha / unameM prakRtibandha do prakAra hai-mUlaprakRtibandha aura uttrprkRtibNdh| jo mUlaprakRtibandha hai vaha do prakAra hai- eka ekamUlaprakRtivandha aura abvogADhamUlaprakRtibandha / jo anvogAr3hamUlaprakRtibandha hai vaha do prakAra hai- bhujagArabaMdha aura prakRtisthAnabandha / inameM uttaraprakRtibandhake samutkIrtana karanevAle caubIsa anuyogadvAra haiN| una caubIsa anuyogadvAroM meM bandhasvAmitva nAmaka anuyogadvAra hai| usakA hI nAma bandhasvAmitvavicaya hai| jo bandhasvAmitvavicaya bandhana anuyogadvArake antargata bandhavidhAna adhikArake bhItara prasiddha hai vaha pravAharUpase anAdinidhana hai / ' jo so' isa vacanase cUMki usakA smaraNa karAyA gayA hai isIliye yaha nirdeza sambandhakA nirUpaka hai, aura yahI abhidheyakA bhI nirUpaka hai| vaha isa prakAra hai- jIva aura kaukA mithyAtva, asaMyama, kaSAya aura yogoMse jo ekatva pariNAma hotA hai use bandha kahate haiM / kahA bhI hai 1 pratiSu abhihiya' iti paatthH|
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 1.] NidesaparUvaNaM baMdheNa ya saMjogo poggaladavveNa hoi jIvassa / baMdho puNa viNNeo baMdhavioo pamokkho' du // 1 // / edassa baMdhassa sAmittaM baMdhasAmittaM, tassa vicao [baMdhasAmittavicao, vicao] vicAraNA mImAMsA parikkhA idi eyaho / tassa baMdhasAmittavicayassa imo duviho Niddeso tti jeNedaM suttaM desAmAsiyaM teNettha paojaNaM pi parUvedavvaM / kimaTTamettha baMdhassa sAmittaM uccade ? saMta-davva-khetta-phosaNa-kAlaMtara-bhAvappAbahuva-gairAgaibaMdhagatteNa avagayANaM coddasaguNaTThANANaM aNavagade baMdhavisese baMdhagattaM baMdhakAraNagairAgaIo ca sammaM Na NavvaMti tti kAUNa codasaguNahANANi ahikicca appAuANamaNugahaDhe baMdhaviseso uccade / tassa Niddeso duviho oghAdesabheeNa / tiviho kiNNa hodi ? Na, vayaNapaogo hi NAma paraTTho / Na ca paro vi duNayavadiritto atthi jeNa tivihA eyavihA vA parUvaNA hojja tti / oghaNiddeso davvaTThiyaNayANuggahakaro, iyaro vi pajjavaTThiyaNayassa / ___ jIvakA pudgala dravyase jo bandha sahita saMyoga hotA hai use bandha aura bandhaka viyogako mokSa jAnanA cAhiye // 1 // isa bandhakA jo svAmitva hai vaha bandhasvAmitva hai / usakA jo vicaya hai vaha bandhasvAmitvavicaya hai / vicaya, vicAraNA, mImAMsA aura parIkSA, ye samAnArthaka zabda haiM / 'usa bandhasvAmitvavicayakA yaha do prakArakA nirdeza hai ' cUMki yaha sUtra dezAmarzaka hai isa liye yahAM prayojana bhI kahanA cAhiye / zaMkA-yahAM bandhake svAmitvako kisa liye kahA jAtA hai ?. ___ samAdhAna-sattva, dravya, kSetra, sparzana, kAla, antara, bhAva, alpabahutva aura gatyAgati bandhaka rUpase jAne gaye caudaha guNasthAnoMke bandhavizeSake ajJAta honepara bandhakatva va bandhanimittaka gati-AgatikA bhale prakAra jJAna nahIM ho sakatA, aisA jAnakara caudaha guNasthAnoMkA adhikAra karake alpAyu ziSyoM ke anugrahake liye bandhavizeSa kahA jAtA hai| usakA nirdeza ogha aura Adezake bhedase do prakAra hai| zaMkA-vaha nirdeza tIna prakArakA kyoM nahIM hotA ? samAdhAna nahIM hotA, kyoMki vacanakA prayoga parake liye hotA hai, aura para bhI do nayoko chor3akara hai nahIM jisase tIna prakAra yA eka prakAra prarUpaNA hoske| __ oghanirdeza dravyArthika nayavAloMkA aura itara arthAt Adezanirdeza paryAyArthika nayavAloMkA anugrahakartA hai| 1 pratiSu 'pamokkhA' iti pAThaH / 4 4 .........
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 2. ogheNa baMdhasAmittavicayassa codasajIvasamAsANi NAdavvANi bhavaMti // 2 // 'jahA uddeso tahA Niddeso' tti jANAvaNaTThamogheNetti uttaM / baMdhasAmittavicayassetti saMbaMdhe chaTThI daTThavvA / adhavA, baMdhasAmittakcie idi visayalakkhaNasattamIe chaTThINideso kAyavyo / puvvamavagayA ceva caudasajIvasamAsA, puNo te ettha kimaTuM parUvijjate ? Na esa doso vissrnnaaluasisssNbhaalnnttaado| micchAiTThI sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTTI asaMjadasammAiTThI saMjadAsaMjadA pamattasaMjadA appamattasaMjadA apuvakaraNapaiTTauvasamA khavA aNiyaTTibAdarasAMparAiyapaiTThauvasamA khavA suhumasAMparAiyapaiTThauvasamA khavA uvasaMtakasAyavIyarAgachadumatthA khINakasAyavIyarAyachadumatthA sajogikevalI ajogikevalI // 3 // ) oghakI apekSA bandhasvAmitvavicayake caudaha jIvasamAsa jAnane yogya haiM // 2 // 'jaisA uddeza vaisA nirdeza hotA hai ' isake jJApanArtha * oghase' aisA kahA hai / 'bandhasvAmitvavicayake' yaha sambandhameM SaSThI vibhakti jAnanA cAhiye / athavA 'bandhasvAmitvavicayameM' isa prakAra viSayAdhikaraNa lakSaNa saptamI vibhakti ke sthAnameM SaSThI vibhaktikA nirdeza karanA cAhiye / zaMkA-caudaha jIvasamAsa pUrvameM jAne hI jA cuke haiM, phira unakI yahAM prarUpaNA kisaliye kI jAtI hai ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, yaha kathana vismaraNazIla ziSyoMke smaraNa karAneke liye hai| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata, apramattasaMyata, apUrvakaraNapraviSTa upazamaka va kSapaka, anivRttibAdarasAmparAyikapraviSTa upazamaka va kSapaka, sUkSmasAmparAyikapraviSTa uvazamaka va kSapaka, upazAntakaSAya vItarAgachadmastha, kSINakaSAya vItarAgachadmastha, sayogikevalI aura ayogikevalI, ye caudaha jIvasamAsa haiM // 3 //
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 4.] payaDibaMdhavocchedaparUvaNapaiNNA edassa suttassa attho jahA jIvaTThANe vitthareNa parUvido tahA ettha parUvedavvo, visesAbhAvAdo / evaM codasaNhaM jIvasamAsANaM sarUvaM saMbhAliya baMdhasAmittaparUvaNamuttarasuttaM bhaNadi ___ edesi codasaNhaM jIvasamAsANaM payaDibaMdhavocchedo kAdavo bhavadi // 4 // jadi jIvasamAsANaM payaDibaMdhavocchedo ceva uccadi to edassa gaMthassa baMdhasAmittavicayasaNNA kadhaM ghaDade ? Na esa doso, edammi guNaTThANe edAsiM payaDINaM baMdhavocchedo hodi tti kahide heTTillaguNaTThANANi tAsiM payaDINa baMdhasAmiyANi tti siddhiido| kiM ca vocchedo duviho uppAdANucchedo aNuppAdANucchedo cedi / utpAdaH satvaM, anucchedo vinAzaH abhAvaH nIrUpitA' iti yAvat / utpAda eva anucchedaH utpAdAnucchedaH, bhAva eva abhAva iti yAvat / eso dvvtttthiynnyvyvhaaro| Na ca eso eyaMteNa cappalao, uttarakAle appidapajjAyassa isa sUtrakA artha jaise jIvasthAnameM vistArase kahA gayA hai vaise hI yahAM bhI kahanA cAhiye, kyoMki, jIvasthAnase yahAM koI vizeSatA nahIM hai / isa prakAra caudaha 'jIvasamAsoMke svarUpakA smaraNa karAkara bandhasvAmitvake nirUpaNArtha uttara sUtra kahate haiM ina caudaha jIvasamAsoMke prakRtibandhavyucchedakA kathana karane yogya hai // 4 // zaMkA-yadi yahAM jIvasamAsoMkA prakRtibandhavyuccheda hI kahA jAtA hai to phira isa granthakA 'bandhasvAmitva' yaha nAma kaise ghaTita hogA? samAdhAna---yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, isa guNasthAnameM itanI prakRtiyoMkA bandhavyuccheda hotA hai, aisA kahanepara usase nIceke guNasthAna una prakRtiyoMke bandhake svAmI haiM, yaha svayameva siddha ho jAtA hai / dUsarI bAta yaha hai ki vyuccheda do prakArakA hai- utpAdAnuccheda aura anutpAdAnuccheda / utpAdakA artha satva aura anucchedakA artha vinAza, abhAva athavA nIrUpIpanA hai| 'utpAda hI anuccheda utpAdAnuccheda ' ( isa prakAra yahAM karmadhAraya samAsa hai)| ukta kathanakA abhiprAya bhAvako hI abhAva batalAnA hai| yaha dravyArthika nayake Azrita vyavahAra hai| aura yaha ekAnta rUpase arthAt sarvathA mithyA bhI nahIM hai, kyoMki, uttarakAlameM vivakSita paryAyake vinAzase viziSTa dravya pUrva 1 pratiSu * nirUpitA' iti pAThaH /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 4. viNAseNa visiTThadavvassa puvvillakAle vi uvalaMbhAdo / davvaTTiyaNayammi saMtANaM pajjAyANaM kadhamabhAvo ? ko bhaNadi tesiM tatthAbhAvo tti, kiMtu te tattha appahANA avivakkhiyA aNappiyA idi tesiM davvattameva Na tattha pajjAyattaM / kadhamatthiyavaseNa adavvANaM pajjayANaM davvattaM ? Na, davvado eyaMteNa tesiM pudhabhUdANamaNuvalaMbhAdo, davvasahAvANaM cevuvalaMbhA / jadi evaM to bhAvassa ducarimAdisu samaesu carimasamae iva abhAvavavahAro kiNNa kIrade ? Na esa doso, ducarimAdINaM carimasamayasseva abhAveNa saha paccAsattIe abhaavaad|| davaTThiyassa kadhamabhAvabavahAro ? Na esa doso, 'yadasti na tad dvayamatilaMdhya varttata' iti do vi Nae avilaMbiUNa TThidaNegamaNayassa bhAvAbhAvavyavahAravirohAbhAvAdo / anutpAdaH asatvaM, anucchedo kAlameM bhI pAyA jAtA hai| zaMkA-dravyArthika nayameM vidyamAna paryAyoMkA abhAva kaise hotA hai ? samAdhAna-yaha kauna kahatA hai ki unakA vahAM abhAva hotA hai, kintu ve vahAM apradhAna, avivakSita athavA anarpita haiM, isaliye unake dravyapanA hI hai, paryAyapanA vahAM nahIM hai| zaMkA-dravyArthika nayake vazase dravyase bhinna paryAyoMke dravyatva kaise sambhava hai ? samAdhAna- yaha zaMkA ThIka nahIM, kyoMki, paryAya dravyase sarvathA bhinna nahIM pAyI jAtI, kintu dravyasvarUpa hI ve upalabdha hotI hai / zaMkA-yadi aisA hai to phira padArthake antima samayake samAna dvicaramAdi samayoM meM bhI abhAvakA vyavahAra kyoM nahIM kiyA jAtA ? samAdhAna--yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, dvicaramAdika samayoMke antima samayake samAna abhAvake sAtha pratyAsatti nahIM hai| zaMkA-dravyArthikakI apekSA paryAyoMmeM abhAvakA vyavahAra kaise hotA hai ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM, kyoMki, 'jo hai vaha donoMkA atikramaNa kara nahIM rahatA' isa liye donoM nayoMkA Azrayakara sthita naigamanayake bhAva va abhAva rUpa vyavahArameM koI virodha nahIM hai| anutpAdakA artha asatva aura anucchedakA artha vinAza hai| anutpAda hI anuccheda 1 matiSu ' tathAbhAvo ' iti pAThaH /
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 5.] ogheNa paMcaNANAvaraNIyAdINaM baMdhasAmittaM vinAzaH, anutpAda eva anucchedaH ( anutpAdAnucchedaH) asataH abhAva iti yAvat , sataH asatvavirodhAt / eso pajjavaTThiyaNayavyavahAro / ettha puNa uppAdANucchedamassidUNa jeNa suttakAreNa abhAvavvavahAro kado teNa bhAvo ceva payaDibaMdhassa pruvido| teNedassa gaMthassa baMdhasAmittavicayasaNNA ghaDadi tti / / paMcaNNaM NANAvaraNIyANaM caduNhaM daMsaNAvaraNIyANaM jasakittiuccAgoda-paMcaNhamaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 5 // baMdho baMdhago tti bhaNidaM hodi / payaDisamukkittaNAe NANAvaraNAdINaM sarUvaM parUvidamidi Neha parUvijjade, punnruttiyaado| ko baMdho ko abaMdhao ti NiddesAdo edaM pucchAsuttamAsaMkiyasuttaM vA / kiM micchAiTThI baMdhao kiM sAsaNasammAiTThI kiM sammAmicchAiTThI kiM asaMjadasammAiTThI evaM.gaMtUNa kiM ajogI kiM siddho baMdhao tti teNevaM pucchA kAyavvA / edaM desAmAsiyasuttaM / kiM baMdho puvvaM vocchijjadi kimudao puvvaM vocchijjadi kiM do vi samaM vocchijjaMti, kiM sodaeNa edAsiM baMdho kiM parodaeNa kiM sa-parodaeNa, kiM sAMtaro baMdho kiM arthAt asatkA abhAva hotA hai, kyoMki satke asatvakA virodha hai / yaha paryAyArthika nayake Azrita vyavahAra hai / yahAMpara cUMki sUtrakArane utpAdAnucchedakA Azraya karake hI abhAvakA vyavahAra kiyA hai, isaliye prakRtibandhakA sadbhAva hI nirUpita kiyA gayA hai| isa prakAra isa granthakA 'bandhasvAmitvavicaya' nAma saMgata hI hai / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 5 // 'bandha' zabdase yahAM bandhakakA abhiprAya prakaTa kiyA gayA hai / cUMki prakRtisamukIrtana cUlikAmeM zAnAvaraNAdikoMkA svarUpa kahA jA cukA hai, ata eva aba unakA svarUpa yahAM nahIM kahA jAtA, kyoMki aisA karanese punarukti doSa AvegA / 'kauna bandhaka aura kauna abandhaka' isa nirdezase yaha pRcchAsUtra athavA AzaMkAsUtra hai, aisA samajhanA cAhiye / isIliye kyA mithyAdRSTi bandhaka hai, kyA sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka hai, kyA saMmyagmithyAdRSTi bandhaka hai, kyA asaMyatasamyagdRSTi bandhaka hai, isa prakAra jAkara kyA ayogI bandhaka hai, kyA siddha jIva bandhaka hai, aisA yahAM prazna karanA caahiye| yaha dezAmarzaka sUtra hai| isaliye yahAM kyA bandhakI pUrvameM vyucchitti hotI hai (1) kyA udayakI pUrvameM vyucchitti hai (2) yA donoMkI sAtha hI vyucchitti hotI hai (3) kyA apane udayake sAtha inakA bandha hotA hai (4) kyA para prakRtiyoMke udayake sAtha inakA bandha hotA hai (5) yA apane va para donoMke udyase inakA bandha hotA hai (6)
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8]. chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 5. NiraMtaro baMdho kiM sAMtaraNiraMtaro, kiM sapaccao kimapaccao, kiM gaisaMjutto kimagaisaMjutto, kadigadiyA sAmiNo asAmiNo, kiM vA baMdhaddhANaM, kiM carimasamae baMdho vocchijjadi kiM paDhamasamae kimapaDhamaacarimasamae baMdho vocchijadi, kiM sAdigo baMdho kiM aNAdio, kiM dhuvo kimaddhavo tti, teNedAo tevIsapucchAo puvvilapucchAe aMtabbhUdAo tti davAo etthuvaujjatIo ArisagAhAo baMdho baMdhavihI puNa sAmittaddhANa paccayavihI ya / ede paMcaNiogA maggaNaThANesu maggejjA' // 2 // baMdhodaya puvvaM vA samaM va NiyaeNa kassa va pareNa / aNNadarassudarpaNa va sAMtaravigayaMtaraM kA ca // 3 // paccaya-sAmittavihI saMjuttaddhANaeNa taha cey| sAmittaM NeyavvaM payaDINaM ThANamAsejja // 4 // baMdhodaya puvvaM vA samaM va sa-parodae tadubhaeNa / sAMtara NiraMtara vA carimedara sAdiAdIyA // 5 // kyA sAntara bandha hotA hai (7) kyA nirantara bandha hotA hai (8) yA sAntara nirantara bandha hotA hai (9) kyA sanimittaka vandha hotA hai (10) yA animittaka (11) kyA gatisaMyukta bandha hotA hai (12) yA gatisaMyogase rahita (13) kitanI gativAle jIva svAmI haiM (14) aura kitanI gativAle svAmI nahIM hai (15) bandhAdhvAna kitanA hai arthAt bandhakI sImA kisa guNasthAna taka hai (16) kyA antima samayameM bandhakI vyucchitti hotI hai (17) kyA prathama samayameM bandhakI vyucchitti hotI hai (18) yA bIcake samayameM (19) bandha kyA sAdi hai (20) yA kyA anAdi (21) kyA dhruva bandha hotA hai (22) yA adhruva (23) ye teIsa prazna pUrvokta praznake antargata haiM, aisA jAnanA caahiye| yahAM upayukta ArSa gAthAyeM bandha, bandhavidhi, bandhasvAmitva, adhvAna arthAt bandhasImA aura pratyayavidhi, ye pAMca niyoga mArgaNAsthAnoM meM khojane yogya haiM // 2 // bandha pUrva meM hai, udaya pUrvameM haiM, yA donoM sAtha haiM, kisa karmakA bandha nijake udayake sAtha hotA hai, kisakA parake sAtha, aura kisakA anyatarake udayake sAtha, kauna prakRti sAntarabandhavAlI hai, aura kauna nirantaravandhavAlI, pratyayavidhi, svAmitvavidhi tathA gatisaMyukta bandhAdhvAnake sAtha prakRtiyoM ke sthAnakA Azrayakara svAmitva jAnanA cAhiye // 3-4 // bandha pUrvameM, udaya pUrvameM yA donoM sAtha hote haiM, vaha bandha svodayase parodayase yA donoMke udayase hotA hai. ukta bandha sAntara hai yA nirantara, vaha antima samayameM hotA hai yA itara samayameM, tathA vaha sAdi hai yA anAdi hai // 5 // 1 pratiSu -- maggajo' iti pAThaH /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 5.] coisaguNaTThANesu payaDINamudayavocchedaparUvaNA ettha edAsu pucchAsu visamapucchANamattho vuccade / taM jahA- baMdhavocchedo ettheva suttasiddho tti taM mottUNa payaDINamudayavocchedaM tAva vattaissAmo / micchatta-eiMdiya-bIiMdiyatIiMdiya-cauriMdiyajAdi-AdAva-thAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNANaM dasaNhUM payaDINaM micchAiTThissa carimasamayammi udayavocchedo / eso mahAkammapayaDipAhuDauvavaso / cuNNisuttakattArANamuvaeseNa paMcaNNaM payaDINamudayavocchedo, cadujAdi-thAvarANaM sAsaNasammAdiTThimhi udyvocchedbbhuvgmaado| aNaMtANubaMdhikoha-mANa-mAyA-lohANaM sAsaNasammAiTTicarimasamae udayavocchedo / sammAmicchattassa sammAmicchAiTTimhi udayavocchedo / apaccakkhANAvaraNakoha-mANa-mAyA-loha-NirayAudevAu-Nirayagai-devagai-veuvviyasarIra-veuviyasarIraaMgovaMga-cattAriANupunvi-dubhaga-aNAdejjaajasakittINaM sattArasaNNamedAsiM payaDINaM asaMjadasammAdiTTimhi udyvocchedo| paJcakkhANAvaraNakoha-mANa-mAyA-loha-tirikkhAu-tirikkhagai-ujjova-NIcAgodANamaTThaNNaM payaDINaM saMjadAsaMjadammi udayavocchedo / NiddANiddA-payalApayalA-thINagiddhi-AhArasarIradugANaM paMcaNNaM payaDINaM ___ ina praznoMmeM viSama praznoMkA artha kahate haiM / vaha isa prakAra hai-cUMki bandhavyuccheda yahAM hI sUtrase siddha hai ata eva usako chor3akara prakRtiyoM ke udayavyucchedako kahate haiM / mithyAtva, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa, ina daza prakRtiyoMkA udayavyuccheda mithyAdRSTi guNasthAnake antima samayameM hotA hai / yaha mahAkarmaprakRtiprAbhatakA upadeza hai / cUrNisUtroMke kartA yativRSabhAcAryake upadezase mithyAtva guNasthAnake antima samayameM pAMca pra udayavyuccheda hotA hai, kyoMki, cAra jAti aura sthAvara prakRtiyoMkA udyavyuccheda sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM mAnA gayA hai / anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA aura lobhakA udayadhyuccheda sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnake antima samayameM hotA hai / samyagmithyAtvakA udayavyuccheda samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM hotA hai| apratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA, lobha, nArakAyu, devAyu, narakagati, devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, cAra AnupUrvI, durbhaga, anAdeya aura ayazakIrti, ina sattaraha prakRtiyoMkA udayavyuccheda asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM hotA hai / pratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA, lobha, tiryagAyu, tiryaggati, udyota aura nIca gotra, ina ATha prakRtiyoMkA udayavyuccheda saMyatAsaMyataguNasthAnameM hotA hai| nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, AhArazarIra aura AhArazarIrAMgopAMga, ina pAMca prakRtiyoMkA udayavyuccheda pramattasaMyata 1 pratiSu NamiUNakattArANa-' iti pAThaH / / 2 micche micchAdAvaM muhumatiyaM sAsaNe anneiNdii| thAvaraviyalaM misse missaM ca ya udyvocchinnnnaa|| go. ka. 265. 3 ayade vidiyakasAyA vegubviyachakka nniry-devaauu| maNuya-tiriyANupuvvI dubbhagaNAdejja ajjasayaM // go. ka. 266.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10] chakkhaMDAgame baMdhasAmittayicao [3, 5. pamattasaMjadammi udayavocchedo / addhaNArAyaNa-khIliya-asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNa-vedagasammattANaM caduNhaM payaDINaM appamattasaMjadammi udayavocchedo / hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM chaNNaM payaDINamapuvvakaraNammi udayavocchedo / itthi-Naqsaya-purisaveda-koha-mANa-mAyAsaMjalaNANaM chaNNaM payaDINamaNiyaTTimhi udayavocchedo / lobhasaMjalaNassa ekkassa ceva suhumasAMparAiyacarimasamayammi udayavocchedo / vajjaNArAyaNa-NArAyaNasarIrasaMghaDaNANaM doNNaM payaDINaM uvasaMtakasAyammi udayavocchedo / NiddA-payalANaM doNhaM pi khINakasAyaducarimasamayammi udayavocchedo / paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM codasaNaM payaDINaM khINakasAyacarimasamayammi udayavocchedo / orAliya-tejA-kammaiyasarIra-chasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-uvaghAda-paraghAdussAsa-dovihAyagadipatteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-sussara-dussara-NimiNANameguNatIsapayaDINaM sajogikevalimhi udaya guNasthAnameM hotA hai / ardhanArAca, kIlita, asaMprAptasRpATikAsaMhanana aura vedakasamyaktva ina cAra prakRtiyoMkA udayavyuccheda apramattasaMyata guNasthAnameM hotA hai| hAsya, rati, arati. zoka, bhaya aura jugupsA, ina chaha prakRtiyoMkA udayavyuccheda apUrvakaraNa guNasthAnameM hotA hai| strI, napuMsaka aura puruSaveda, saMjvalana krodha, mAna aura mAyA, ina chaha prakRtiyoMkA udagravyuccheda anivRttikaraNa guNasthAnameM hotA hai| kevala eka saMjvalana lobhakA udayavyuccheda sUkSmasAmparAyika guNasthAnake antima samayameM hotA hai| vajranArAca aura nArAca zarIrasaMhanana, ina do prakRtiyoMkA udayavyuccheda upazAntakaSAya guNasthAnameM hotA hai| nidrA aura pracalA donoM prakRtiyoMkA udayavyuccheda kSINakaSAya guNasthAnake dvicarama samayameM hotA hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAya, ina caudaha prakRtiyoMkA udayavyuccheda kSINakaSAya guNasthAnake antima samayameM hotA hai| audArika, taijasa aura kArmaNa zarIra, chaha saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhanArAcasaMhanana. varNa, gandha, rasa, sparza, agurukalaghuka, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, do vihAyogatiyAM,pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, susvara, dusvara aura nirmANa, ina unatIsa prakratiyoMkA udayavyuccheda sayogikevalI guNasthAnameM hotA hai| do vedanIya, manuSyAyu, 1 dese tadiyakasAyA tiriyAujjova-NIca-tiriyagadI / chaThe AhAradurga thINatiyaM udayavocchiNNA // go. ka. 267. 2 apamatte sammattaM aMtimatiyasaMhadI ya'puvamhi / chacceva NokasAyA aNiyaTTIbhAgabhAgesu // vedatiya koha-mANaM mAyAsaMjalaNameva sahumaMte / sahumo loho saMte vajjaNArAya-NArAyaM // go. ka. 268-269 3 khINakasAyaducarime NiddA payalA ya udayavocchiNNA | NANaMtarAyadasayaM daMsaNacattAri carimamhi // go. ka. 270.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ payaDINaM baMdhodayavocchedassa puvvAvarattaM vocchedo' / dovedaNIya-maNussAu-maNussagai-maMciMdiyajAdi-tasa-bAdara-pajjatta-subhaga-Adejjajasagitti-titthayara-uccAgodANaM terasaNhaM payaDINamajogikevalimhi udayavocchedo' (ettha uvasaMhAragAhA dasa cadurigi sattArasa aTTha ya taha paMca ceva cauro ya / chacchakka ega duga duga coisa ugutIsa terasudayavihI // 6 // evamudayavocchedaM parUviya kAsi payaDINaM baMdho udae phiTTe vi hodi, kAsiM payaDINaM baMdhe phiTTe vi udao hodi, kAsiM baMdhodayA samaM vocchijjati tti vuccade / taM jahAdevAu-devagai-veuvviyasarIra-veuvviyaaMgovaMga devagaipAoggANupunvi-AhAraduga-ajasakittINamaTTaNNaM payaDINaM paDhamamudao vocchijjadi pacchA baMdho (ettha uvasaMhAragAhA devAu-devacaukkAhAraduMaM ca ajasamaTThaNhaM / paDhamamudao viNassadi pacchA baMdho muNayevyo // 7 // ) manuSyagati, paMcendriyajAti, prasa, bAdara, paryApta, subhaga, Adeya, yazakIrti, tIrthakara aura uJcagotra, ina teraha prakRtiyoMkA udayavyuccheda ayogikevalI guNasthAnameM hotA hai| yahAM upasaMhAragAthA daza, cAra, eka, sattaraha, ATha, pAMca, cAra, chaha, chaha, eka, do, do, caudaha, unatIsa aura teraha, (isa prakAra kramazaH mithyAdRSTi Adi caudaha guNasthAnoMmeM udayavyucchinna prakRtiyoM kI saMkhyA hai)||6|| ___ isa prakAra udayavyucchedako kahakara aba kina prakRtiyoMkA bandha udayake naSTa honepara bhI hotA hai, kina prakRtiyoMkA udaya bandhake naSTa honepara bhI hotA hai, aura kina prakRtiyoMkA bandha va udaya donoM sAtha hI vyucchinna hote haiM, isa bAtako kahate haiN| vaha isa prakAra hai-devAyu, devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikaAMgopAMga, devagatiprAyogyAnupUrvI, AhArakazarIra, AhArakaAMgopAMga aura ayazakIrti, ina ATha prakRtiyoMkA prathama udayakA viccheda hotA hai, pazcAt bandhakA / yahAM upasaMhAragAthA devAyu, devacatuSka arthAt devagati, devagatyAnupUrvI, vaikriyikazarIra aura vaikriyikaprAMgopAMga, tathA AhArakazarIra, mahAraka AMgopAMga evaM ayazakIrti, ina ATha prakRtiyoMkA pahile udaya naSTa hotA hai, pazcAt bandha, aisA jAnanA cAhiye // 7 // 1tadiyekkavajja-NimiNaM thira-suha-sara-gadi-urAla-tejadugaM / saMThANaM vaNNAgurucaukka-patteya jogimhi / / go. ka. 271. 2 tadiyekaM maNuvagadI paMciMdiya-subhaga-tasa-tigAdeja / jasa-titthaM maNuvAU uccaM ca ajogicrimmhi|| go. ka. 272. 3 go. ka. 263. 4 devacaukkAhAradugajjasadevAugANa so pacchA / go. ka. 400
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao micchatta-aNaMtANubaMdhicaukka-apaccakkhANAvaraNacaukka-paccakkhANAvaraNacaukka-tiNNisaMjalaNa-purisaveda-hassa-radi-bhaya-duguMcha-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyajAdi-maNusagaipAoggANupubvi-AdAva-thAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNANaM ekattIsapayaDINaM baMdhodayA samaM vocchijaMti / ettha uvasaMhAragAhAo micchatta-bhaya-duguMchA-hassa-raI-purisa-thAvarAdAvA / suhumaM jAicaukkaM sAhAraNayaM apajjattaM / / 8 / / paNNarasa kasAyA viNu loheNakkeNa ANuputrI ya / maNusANaM edAsiM samagaM baMdhodavucchedo // 9 // ) paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-doveyaNIya-lohasaMjalaNa-itthi-Naqsayaveda-arai-sogaNirayAu-tirikkhAu-maNussAu-Nirayagai-tirikkhagai-maNussagai-paMciMdiyajAi-orAliya-tejAkammaiyasarIra chasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-chasaMDaghaNa-vaNNaca ukka-Nirayagai-tirikkhagaipAoggANupubvi-agurualahuacaukka-ujjova-dovihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-dubhaga sussara-dussara-Adejja-aNAdejja jasagitti-NimiNa-titthayara-NIcuccagoda-paMcaM mithyAtva, cAra anantAnubandhI, cAra apratyAkhyAnAvaraNa, cAra pratyAkhyAnAvaraNa, tIna saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriyajAti, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa, ina ikatIsa prakRtiyoMkA bandha va udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiN| yahAM upasaMhAragAthAyeM mithyAtva, bhaya, jugupsA, hAsya, rati, puruSaveda, sthAvara, AtApa, sUkSma, ekendriya Adi cAra jAti, sAdhAraNa, aparyApta, saMjvalanalobhake vinA pandraha kaSAya aura manuSyagatyAnupUrvI, ina prakRtiyoMkA bandhavyuccheda aura udayavyuccheda sAtha hI hotA hai // 8-9 // pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, do vedanIya, saMjvalanalobha, strIveda,napuMsakaveda, arati, zoka, nArakAyu, tiryagAyu, manuSyAyu, narakagati, tiryaggati, manuSyagati, paMcendriyajAti, audArika, taijasa aura kArmaNa zarIra, chaha saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, varNAdika cAra, narakagatyAnupUrvI, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu Adika cAra, udyota,do vihAyogati, trasa, vAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, nirmANa, tIrthakara, nIcagotra, uccagotra 1 apratau -- duguMThANamegiMdiya-' iti pAThaH / 2 micchattAdAvANaM NarANu-thAvaracaukkANaM / paNNarakasAya-bhayaduga-hassadu-caujAi-purisavedANaM / samamekkattIsANaM se sigasIdANa puvaM tu / go. ka. 400-401.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 6.] paMcaNANAvaraNIyAdINaM baMdhavocchedo 13 tarAiyANamegAsIdipayaDINaM paDhamaM baMdho vocchijjadi, pacchA udao (ettha uvasaMhAragAhA puvvuttavasesAo egAsIdI havaMti pyddiio| tANaM baMdhucchedo puvvaM pacchodaucchedo // 10 // ) sesANaM jahAvasaramatthaM bhaNissAmA / micchAdiTippahuDi jAva suhumasAMparAiyasuddhisaMjadesu uvasamA khavA baMdhA / suhumasAparAiyasuddhisaMjadaddhAeM carimasamayaM gaMtUNa baMdho bocchijadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 6 // edassa suttassa attho vuccade / taM jahA- 'micchAiTippahuDi jAva suhamasAMparAiyakhavagA ' tti edeNa vayaNeNa addhANaM jANAvidaM / 'ede baMdhA, avasesA abaMdhA tti' edeNa baMdhassa sAmittaM jANAvidaM / 'suhumasAMparAiyasuddhisaMjadaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijadi ' tti edeNa vi 'kiM carimasamae baMdho vocchijjadi tti' pucchAe paDhama-[ apaDhama-] acarimapaDisehamuheNa paDiuttaro diNNo / avasesANaM pucchANaM Na pariccheo kdo| teNedaM aura pAMca antarAya, ina ikyAsI prakRtiyoMkA pahile bandha naSTa hotA hai, pazcAt udaya / yahAM upasaMhAragAthA pUrvokta prakRtiyoMse zeSa jo ikyAsI prakRtiyAM rahatI haiM unakA bandhavyuccheda pahile aura udayavyuccheda pazcAt hotA hai // 10 // zeSa praznoMkA artha yathAvasara kaheMge mithyAdRSTise lekara sUkSmasAmparAyikazuddhisaMyata upazAmaka va kSapaka taka uparyukta jJAnAvaraNAdi prakRtiyoMke bandhaka haiM / sUkSmasAmparAyikakAlake antima samayameM jAkara bandha vyuchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 6 // isa sUtrakA artha kahate haiM / vaha isa prakAra hai- 'mithyAdRSTise lekara sUkSmasAmparAyika kSapaka taka' isa vacanase bandhAdhvAna jJApita kiyA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM ' isase bandhakA svAmitva jJApita kiyA hai| sUkSmasAmparAyikazuddhisaMyatakAlake antima samayameM jAkara vandha vyucchinna hotA hai' isase bhI kyA carama samayameM bandha vyucchinna hotA ? ' isa praznakA prathama aura [ aprathama-] acarama samayake pratiSedhamukhase pratyuttara diyA gayA hai| zeSa praznoMkA nirNaya yahAM sUtra meM nahIM kiyA gayA / isIliye yaha dezAmarzaka 1 pratiSu -- saMjadAe' iti paatthH|
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14] 'chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 6. desAmAsiyasuttaM tamhA ettha lINatthANaM parUvaNaM kassAmA / taM jahA - kiM baMdho puvvaM vocchijadi, kimudao puvvaM vocchijadi, kiM do vi samaM vocchiti, edAsiM tiSNaM pucchANaM buttaro buccade / edAsiM solasaNNaM payaDINaM baMdho puvvaM vocchijadi suhumasAMparAiyacarimasamae, udao pacchA vocchijjadi; paMcaNANAvaraNIya caudaMsaNAvaraNIya paMcatarAiyANaM khINakasAyacarimasamae, jasakitti uccAgodANamajogicarimasamae udayavocchedadaMsaNAdo / kiM sodaNa, kiM parodaraNa, kiM sodayaparodaeNa edAsiM baMdho tti pucchamassidUNa vuccade / ettha tAva deNa saMbaMSeNa sodaeNa parodaeNa sodaya-parodaeNa bajjhamANapayaDiparUvaNaM kassAmA / taM jahA- NirayAudevAu-Nirayagai-devagai-ve uvviyasarIra- AhArasarIra- veDavviya-AhArasarIraMgovaMga- Nirayagai-devagaipAoggANupuvvi-titthayaramidi edAo ekkArasapayaDIo parodaeNa bajjhaMti ( ettha uvasaMhAragAhA - titthayara - Niraya- devAua uvviyachakka do vi AhArA / ekkArasapayaDINaM baMdho hu parodatto // 11 // ) paMcaNANAvaraNIya - [ caudasaNAvaraNIya - ] micchatta-tejA - kammai yasarIra-vaNNaca ukkaM agurualahua-thirAthira-suhAsuha- NimiNa-paMcaMtarAiyamidi edAo sattavIsapayaDIo sodaeNa sUtra hai aura dezAmarzaka honese yahAM lIna arthAt antarnihita arthoMkI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai- kyA bandha pUrvameM vyucchinna hotA hai, kyA udaya pUrvameM vyucchinna hotA hai, yA kyA donoM sAtha vyucchinna hote haiM ? ina tIna praznoM kA uttara kahate haiM- ina solaha prakRtiyoMkA bandha udayavyucchittise pahile sUkSmasAmparAyika guNasthAnake antima samayameM vyucchinna hotA hai, tatpazcAt udayakI vyucchitti hotI hai; kyoMki pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAya, ina caudaha prakRtiyoMkA kSINakaSAya guNasthAnake antima samayameM, tathA yazakIrti va uccagotra ina do prakRtiyoM kA ayogikevalI ke antima layayameM udayavyuccheda dekhA jAtA hai / ' kyA vodayase, kyA parodayase, yA kyA svodayaparodayase inakA bandha hotA hai ?' isa praznakA Azrayakara uttara kahate haiM / aba yahAM pahile isa sambandhase svodaya, parodaya aura svodaya-parodaya se baMdhanevAlI prakRtiyoM kA nirUpaNa karate haiN| vaha isa prakAra hai- nArakAyu, devAyu, narakagati, devagati, vaikriyikazarIra, AhArakazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, AhArakazarIrAMgopAMga, narakagatyAnupUrvI, devagatyAnupUrvI aura tIrthakara, ye gyAraha prakRtiyAM parodayase baMdhatI haiN| yahAM upasaMhAragAthA - tIrthakara, nArakAyu, devAyu, vaikriyikazarIrAdi chaha aura donoM AhAraka, ina gyAraha prakRtiyoMkA bandha parodayase kahA gayA hai // 11 // pAMca jJAnAvaraNIya, [ cAra darzanAvaraNIya ], mithyAtva, taijasa aura kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurukalaghuka, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAya, ye
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ [15 3, 6.] sa-parodaeNa bajjhamANapayaDiparUvaNA bajhaMti / paMcadaMsaNAvaraNIya-dovedaNIya-solasakasAya-NavaNokasAya-tirikkhAu-maNussAutirikkhagai-maNussagai-eiMdiya bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiya-paMciMdiyajAdi-orAliyasarIra chsNtthaann-oraaliysriiraNgovNg-chsNghddnn-tirikkhgi-mnnussgipaaoggaannupubvi-uvghaad-prghaadussaas-aadaav-ujjov-dovihaaygdi-ts-thaavr-baadr-suhum-pjjtt-apjjtt-pttey-saadhaarnnsriir-subhg-dubhg-sussr-dussr-aadejj-annaade| jasakitti-ajasakitti-NIcuccAgodamidi edAo vAsIdipayaDIo sodaya-parodaeNa bajjhati / ettha uvasaMhAragAhAo NANaMtarAya-dasaNa-thirAdicau-tejakammadehAI / NimiNaM aguruvalahuaM vaNNacaukkaM ca micchattaM // 12 // sattAvIsedAo bajhaMti hu sodaeNa pyddiio| sodaya-parodaeNa vi bajhaMtavasesiyAo du // 13 // ) ettha NANAvaraNaMtarAiyadasapayaDIo daMsaNAvaraNassa cattAri payaDIo ceva baMdhamANANi / savvaguNaTThANANi sodaeNa ceva baMdhati, micchAiTTippahuDi jAva khINakasAyA tti edAsiM NiraMtarodayAdo sodaeNa bajjhamANapayaDINamabhaMtare pAdAdo vA / jasakittiM micchAiTippahuDi sattAIsa prakRtiyAM svodayase baMdhatI haiM / pAMca darzanAvaraNIya, do vedanIya solaha kaSAya, nau nokaSAya, tiryagAyu, manuSyAyu,tiryaggati,manuSyagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, paMcendriya jAti, audArikazarIra,chaha saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogati, varsa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa zarIra, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti, nIcagotra aura uccagotra, ye vyAsI prakRtiyAM svodaya-parodaya donoM prakArase baMdhatI haiM / yahAM upasaMhAragAthAyeM pAMca jJAnAvaraNa, pAMca antarAya, darzanAvaraNa cAra, sthira Adika cAra, taijasa aura kArmaNa zarIra, nirmANa, agurukalaghuka, varNAdika cAra aura mithyAtva, ye sattAIsa prakRtiyAM to svodayase baMdhatI haiM aura zeSa prakRtiyAM svodaya-parodayase baMdhatI haiM // 12-13 // ___yahAM zAnAvaraNa va antarAyakI daza prakRtiyAM tathA darzanAvaraNakI cAra hI prakRtiyAM baMdhanevAlI haiM / ye apane bandha yogya saba guNasthAnoM meM svodayase hI baMdhatI haiM, kyoMki, mithyAdRSTise lekara kSINakaSAya guNasthAna taka inakA nirantara udaya rahatA hai, athavA inakA patana svodayase baMdhanevAlI prakRtiyoMke bhItara hai / yazakIrti prakRtiko mithyAdRSTise 1 sura-NirayAU titthaM vegubviyachakkahAramidi jesiN| paraudayeNa ya baMdho micchaM muhamassa ghaadiio|| temadugaM vaNNacaU thir-suhjuglguru-nniminn-dhuvudyaa|sodybNdhaa sesA vAsIdA ubhybNdhaao|go.k.402-403.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16] chaDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 6. jAva asaMjadasammADitti sodaeNa vi parodaraNa vi baMdhati, edesu doNaM ekkadarassudayatAdo / uvarimA sodaNa ceva baMdhati, saMjadAsaMjadappahuDiuvarimesu guNaTThANesu ajasakitti - udayAbhAvAda| | uccAgodaM micchAiTTi pahuDi jAva saMjadAsaMjadA tti ede sodaraNa paroda eNa vi bajjhati, ettha doNNaM godANamudayasaMbhAvAdo / uvarimA puNa sodaeNa cetra baMyaMti, tattha NIcAgodassudayAbhAvAdo / tamhA' jasakitti uccAgodANi sodaya-parodayagaMdhA idi siddhaM / edAsiM baMdha kiM sAMtarA kiM NiraMtaro kiM sAMtara-niraMtaro tti padAsiM pucchaNaM paDivaNNaM / ettha edeNa atthasaMbaMdheNa tAva sAMtara - niraMtara -sAMtaraNiraMtareNa bajjhamANapayaDIo jANAvemo | taM jahApaMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-micchatta-solasakasAya-bhaya-durguchA Auca ukkaAhAra-tejA-kammaiyasarIra- AhArasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa- aguruvalahua- uvaSAda- NimiNatitthayara-paMcaMtarAiyamidi edAo caDavaNNaM payaDIo niraMtaraM bajjhati / tattha uvasaMhAragAhA - sattetAla dhuvAo titthayarAhAra - AucattAri / cavaNaM payaDIo bajjhati giraMtaraM savvA // 14 // lekara asaMyatasamyagdRSTi taka svodayase bhI bAMdhate haiM aura parodayase bhI bAMdhate haiM, kyoMki, ina guNasthAnoM meM yazakIrti aura ayazakIrtimeM se kisI ekakA udaya rahatA hai / asaMyatasamyagdRSTise Uparake guNasthAnavartI jIva sodayase hI bAMdhate haiM, kyoMki, saMyatAsaMyatase lekara uparima guNasthAnoM meM ayazakIrtikA udaya nahIM rahatA / uccagotrako mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata takake jIva svodayase aura parodayase bhI bAMdhate haiM, kyoMki, yahAM donoM gotroMkA udaya sambhava hai / parantu isase Uparake jIva svodayase hI bAMdhate haiM, kyoMki, vahAM nIcagotrakA udaya nahIM rahatA / isa kAraNa yazakIrti aura uccagotra prakRtiyAM svodaya- parodaya se baMdhanevAlI haiM, yaha siddha hotA hai / aba ukta solaha prakRtiyoMkA bandha kyA sAntara hai, kyA nirantara hai, aura kyA sAntara - nirantara hai ? ' ye tIna prazna prApta hote haiN| yahAM isa arthasambandhase pahile sAntara, nirantara aura sAntara - nirantara rUpase baMdhanevAlI prakRtiyoM kA bodha karAte haiM / vaha isa prakAra hai - pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA Ayu cAra, AhArakazarIra, tejasazarIra, kArmaNazarIra, AhArakazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, agurukalaghuka, upaghAta, nirmANa, tIrthakara aura pAMca antarAya, ye cauvana prakRtiyAM niraMtara baMdhatI haiN| yahAM upasaMhAragAthA - saiMtAlIsa dhruvaprakRtiyAM, tIrthakara AhArakazarIra, AhArakazarIrAMgopAMga aura ye saba cauvana prakRtiyAM niraMtara baMdhatI haiM // 14 // cAra Ayu, 9 pratiSSu ' taM jahA ' iti pAThaH / 2 sattetAla dhuvA viya titthAhArAugA niraMtaragA / go . ka. 404.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 6.] sAMtara-NiraMtareNa bajjhamANapayaDiparUvaNA [17 kAo dhuvabaMdhiyapayaDIo ? edAo ceva Aucaukka-titthayarAhAraduyavirahidAo / edAsiM parUvaNagAhAo NANaMtarAyadasayaM saNa Nava miccha solasa kasAyA / bhayakamma dugucchA vi ya tejA kammaM ca vaNNacadU // 15 // agurualahu-ubaghAdaM NimiNaM NAmaM ca hoMti sagadAlaM / baMdho cauvviyappo dhuvabaMdhINaM payaDibaMdho' // 16 // NiraMtarabaMdhassa dhuvabaMdhassa ko viseso ? jisse payaDIe paccao jattha kattha vi jIve aNAdi-dhuvabhAveNa labbhai sA dhuvavaMdhapayaDI / jisse payaDIe paccao NiyameNa sAdi-addhao aMtomuhuttAdikAlAvaTThAI sA nnirNtrbNdhpyddii| jisse jisse payaDIe addhAkkhaeNa baMdhavocchedo saMbhavai sA saaNtrbNdhpyddii| asAdAvedaNIya-itthi-Naqsayaveda-arai-soga-Nirayagai-jAicaukkaheTThimapaMcasaMThANa-paMcasaMghaDaNa-NirayagaipAoggANupuvi-AdAvujjova-appasatthavihAyagai-thAvara zaMkA--dhruvabandhI prakRtiyAM kaunasI haiM ? samAdhAna-cAra Ayu, tIrthakara aura do AhArase rahita ye uparyukta prakRtiyAM hI dhruvaprakRtiyAM haiM / ina prakRtiyoMkI nirUpaka gAthAyeM jJAnAvaraNa aura aMtarAyakI daza, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya,bhayakarma jugupsA, taijasa aura kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurukalaghu, upaghAta aura nirmANa nAmakarma, ye saiMtAlIsa dhruvavandhI prakRtiyAM haiN| inakA prakRtivandha sAdi, anAdi, dhruva evaM adhruva rUpase cAra prakArakA hotA hai // 15-16 // zaMkA-niraMtarabaMdha aura dhruvabaMdhameM kyA bheda hai ? samAdhAna--jisa prakRtikA pratyaya jisa kisI bhI jIvameM anAdi evaM dhruva bhAvase pAyA jAtA hai vaha dhruvabaMdhaprakRti hai, aura jisa prakRtikA pratyaya niyamase sAdi evaM adhruva tathA antarmuhUrta Adi kAla taka avasthita rahanevAlA hai vaha nirantaravandhaprakRti hai / jisa jisa prakRtikA kAlakSayase bandhavyuccheda sambhava hai vaha sAntarabandhaprakRti hai| asAtAvedanIya, strIveda, napuMsakaveda, arati, zoka, narakagati, jAti cAra, adhastana pAMca saMsthAna, pAMca saMhanana, narakagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, udyota, aprazastavihAyo ........................ 1 ghAditi-miccha-kasAyA bhy-tejgurudug-nniminn-vnnnnco| sattetAladhuvANaM cadudhA sesANayaM tu dudhA // go. ka. 124. 2 pratiSu 'paoJjattha' iti pAThaH / 3 pratiSu 'paMcao ' iti pAThaH / cha. baM. 3.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 6. suhuma-apajjatta-sAhAraNa- athira-asuha- dubhaga- dussara - aNAjja- ajasakittI edAo cottIsapayaDIo sAMtara bajjhati / avasesAo battIsa payaDIo sAMtara - niraMtaraM bajjhati / tAsi NAmaNiddeso kIrade / taM jahA- sAdAvedaNIya-purisaveda-hassa-radi-tirikkhagai - maNussagai-devagai-paMciMdiyajAdi-orAliya-veuvviyasarIra-samacaurasasaMThANa - orAliya- veDavviyasarIraaMgovaMga - vajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNa - tirikkhagai - maNussagai-devagaipAoggANupuvvi-paradhAdussAsa-pasatthavihAyagai-tasa - bAdara-pajjatta- patteyasarIra-thira- suha-subhaga-sussara - Adejje-jasakitti-NIcuccAgodamidi sAMtara- NiraMtareNa bajjhamANapayaDIo ( ettha uvasaMhAragAhAo - 18] ithi - uMsayavedA jAicaukkaM asAda- NirayadugaM / AdAujjovArai - sogAsaha paMcasaMThANA // 17 // paMcAsaha saMghaDaNA vihAyagai appasatthiyA aNNe / thAvara - sumAsuhRdasa cottIsiha sAMtarA baMdhA // 18 // gati, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, asthira, azubha, durbhaga, dukhara, anAdeya aura ayazakIrti, ye cauMtIsa prakRtiyAM sAntara rUpase baMdhatI haiN| zeSa battIsa prakRtiyAM sAntara- nirantara rUpase baMdhatI haiM / unakA nAmanirdeza kiyA jAtA hai / vaha isa prakAra hai-- sAtAvedanIya, puruSaveda, hAsya, rAti, tiryaggati, manuSyagati, devagati, paMcendriyajAti, audArikazarIra, vaikriyikazarIra, samacaturastrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vaikriyikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhavajranArAcazarIrasaMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, devagatiprAyeogyAnupUrvI, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, nIcagotra aura uccagotra, ye sAntara- nirantara rUpase baMdhanevAlI prakRtiyAM haiN| yahAM upasaMhAragAthAyeM strIveda, napuMsakaveda, jAti cAra, asAtAvedanIya, narakagati, narakagatiprAyeogyAnupUrvI, AtApa, udyota, arAti, zoka, azubha, pAMca saMsthAna, pAMca azubha saMhanana, aprazasta vihAyogati sthAvara, sUkSma evaM azubha Adi anya daza isa prakAra ye cauMtIsa prakRtiyAM yahAM sAntara bandhavAlI haiM / / 17-18 / / 1 Nirayaduga-jAicaukkaM saMhadi-saMThANapaNapaNagaM || duggamaNAdAvadugaM thAvaradasagaM asAdasaMditthI / aradIsogaM vede sAMtaragA hoMti cottIsA // go. ka. 404-405 2 pratiSu mussara dussara-Adejja' iti pAThaH / 3 sura-para- tiriyorAliya-vegubbiyaduga-pasatthagadi vajjaM / paraghAdadu-samacauraM paMcidiya tasadasaM sAdaM // hassaravi-purisa- godadu sappaDivakkhammi sAMtarA hoMti / gaTTe puNa paDivakkhe NiraMtarA hoMti battIsA // go. ka. 406 -407,
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1, 6.] oNa paMcANAvaraNIyAdINaM sAMtara - niraMtarabaMdhittaM sAMtaraNiraMtareNa ya battIsavasesiyAo payaDIo / baJjJaMti paccayANaM dupayArANaM vasagayAo // 19 // ettha paMcaNANAvaraNIya caudasaNAvaraNIya paMcaMtarAiyapayaDIo niraMtaraM bajjhaMti, dhuvabaMdhittAdo / jasakittI sAMtara - niraMtaraM bajjhadi' / kudo ? micchAiTThippahuDi jAva patto sAMtara-niraMtaraM bajjhai, paDivakkhaajasakittIe baMdhasaMbhavAdo / uvari NiraMtaraM bajjhai jasakittI, paDivakkhapayaDIe baMdhAbhAvAdo / teNa jasakittI baMdheNa sAMtara - NiraMtarA / uccAgodaM micchAiTThisAsasamma iTTo sAMtaraM baMdhaMti, paDivakkhapayaDIe tattha baMdhasaMbhavAdo / uvarimA puNa niraMtaraM baMdhaMti, paDivakkhapayaDIe tattha bNdhaabhaavaad| / bhogabhUmIsu puNa savvaguNaTThANajIvA uccAgodaM caiva NiraMtaraM baMdhaMti, tattha pajjattakAle devagaI mottUNa aNNagaINaM baMdhAbhAvAdo / teNa uccAgoda pi baMdheNa sAMtara - niraMtaraM / edAsiM payaDINaM kiM sapaccao baMdho kimapacao tti pucchide uccade - sapaccago baMdho, Na NikkAraNe / ettha tAva paccayaparUvaNA kIrade / taM jahA - micchattAsaMjama - kasAya 19 zeSa battIsa prakRtiyAM mUla va uttara bheda rUpa do prakAra pratyayoM ke vazIbhUta hokara sAntara - nirantara rUpase baMdhatI haiM // 19 // yahAM pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAya prakRtiyAM nirantara baMdhatI haiM, kyoMki, ye prakRtiyAM dhruvabandhI haiM / yazakIrtiko jIva sAntara - nirantara rUpase bAMdhate haiM / isakA kAraNa yaha hai ki mithyAdRSTise lekara pramatta guNasthAna taka yaha prakRti sAntara-nirantara baMdhatI hai, kyoMki, yahAM isakI pratipakSI ayazakIrtikA bandha sambhava hai / pramatta guNasthAna se Upara yazakIrti prakRti nirantara baMdhatI hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai / isIliye yazakIrti bandhase sAntara- nirantara hai / uccagotrako mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIva sAntara bAMdhate haiM, kyoMki, unameM pratipakSa prakRtikA bandha sambhava hai / parantu uparitana guNasthAnavartI jIva use nirantara bAMdhate haiM, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtikA bandha nahIM rahatA / tathA bhogabhUmiyoMmeM sarva guNasthAnavartI jIva kevala uccagotrako hI nirantara bAMdhate haiM, kyoMki, vahAM paryAptakAlameM devagatiko chor3akara anya gatiyoMkA bandha nahIM hotaa| isaliye uccagotra bhI bandhase sAntara - nirantara hai / L ina prakRtiyoMkA kyA sapratyaya arthAt sakAraNa baMdha hotA hai yA kyA apratyaya arthAt akAraNa bandha hotA hai ? ' isa praznakA uttara kahate haiM- ina prakRtiyoM kA bandha sakAraNa hotA hai, akAraNa nhiiN| yahAM pahile pratyayoMkI prarUpaNA kI jAtI hai / vaha isa 1 apratau ' bajnaMti' iti pAThaH /
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 6. jogA idi ede cattAri mUlapacayA / saMpadi uttarapacayaparUvaNaM kassAmA micchAiTThiAdiguNaTTAsu DhoedUrNa - micchattaM paMcavihaM eyaMtaNNANa - vivarIya-veNa iya-saMsaiyamicchattamida / tatha asthi ceva, Natthi ceva; egameva, aNegameva; sAvayavaM ceva, NiravayavaM cevaH Niccameva, aNiccameva; iccAio eyaMtAhiNiveso eyaMtamicchataM / vicArijjamANe jIvAjIvAdipayatthA Na saMti NiccANiccaviyapehi, tadA savvamaNNANameva, NANaM Natthi tti ahiNiveso aNNANamicchattaM / hiMsAliyavayaNa cojja-mehuNa-pariggaha-rAga-dosa- mohaNNANehi ceva NivvuI hoi tti ahiNive vivarIyamicchattaMauM / aihiya- pArattiyasuhAI savvAI pi viNayAdo ceva, Na NANa- daMsaNa- tavovavAsakilesehiMto tti ahiNiveseo veNaiyamicchataM / savvattha saMdeho ceva Nicchao Natthi tti prakAra hai - mithyAtva asaMyama, kabAya aura yoga, ye cAra mUla pratyaya haiM / aba uttara pratyayakA nirUpaNa mithyAdRSTi Adi guNasthAnoM meM lAkara karate haiM- ekAnta, ajJAna, viparIta, vainayika aura sAMzayika mithyAtvake bheda se mithyAtva pAMca prakAra hai / inameM sat hI hai, asat hI hai; eka hI hai, aneka hI hai; sAvayava hI hai, niravayava hI hai; nitya hI hai, anitya hI hai; ityAdika ekAnta abhinivezako ekAntamithyAtva kahate haiM / nityAnitya vikalpoMse vicAra karanepara jIvAjIvAdi padArtha nahIM haiM, ata eva saba ajJAna hI hai, jJAna nahIM hai, aise abhinivezako ajJAnamithyAtva kahate haiM / hiMsA, alIka vacana, caurya, maithuna, parigraha, rAga, dveSa, moha aura ajJAna, inase hI mukti hotI hai, aisA abhiniveza viparItamithyAtva kahalAtA hai / aihika evaM pAralaukika sukha sabhI vinayase hI prApta hote haiM, na ki jJAna, darzana, tapa aura upavAsa janita klezoM se aise abhinivezakA nAma vainayika mithyAtva haiM / sarvatra saMdeha hI hai, nizcaya nahIM hai, aise abhinivezako saMzayamidhyAtva kahate 1 apratau ' doguNa ' iti pAThaH / 2 tatra idameva itthameveti dharmidharma yorabhiniveza ekAntaH / sa. si. 8, 1, ta. rA. 8, 1, 28. yatrAbhisannivezaH syAdatyantaM dharmidharmayoH / idamevetthameveti tadaikAntikamucyate // ta. sA. 5, 1. 3 hitAhitaparIkSAviraho-jJAnikatvam / sa. si. 8, 1 ta. rA. 8, 1, 28. hitAhitavivekasya yatrAtyantamadarzanam / yathA pazubadho dharmastadAjJAnikamucyate // ta. sA. 5, 7. 4 puruSa evedaM sarvamiti vA, nityameveti [vA anityameveti vA], sagrantho nirgranthaH, kevalI kavalAhArI, strI siddhyatItyevamAdiH viparyayaH / sa. si. 8, 1. puruSa evedaM sarvamiti vA nitya eva vA anitya eveti, sagrantho nirgranthaH, kevalI kavalAhArI, strI siddhyatItyevamAdirviparyayaH / ta. rA. 1, 8, 28. sagrantho'pi ca nirgrantho mAsAhArI ca kevalI rucirevaMvidhA yatra viparItaM hi tatsmRtam // ta. sA. 5, 6. 5 sarvadevatAnAM sarvasamayAnAM ca samadarzanaM vainayikam / sa. si. 8, 1, ta. rA. 8, 1, 28. sarveSAmapi devAnAM samayAnAM tathaiva ca / yatra syAt samadarzitvaM jJeyaM vainayikaM hi tat // ta. sA. 5, 8.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 6.] sAmaNNapaDipaccayaparUvaNI (1 ahiNiveso saMsayamicchatta' / evamede micchattapaccayA paMca / 5 / / asaMjamapaccao duviho iMdiyAsaMjama-pANAsajamabhaeNa / tattha iMdiyAsaMjamo chavviho parisa-rasa-rUva-gaMdha-sadda-NoiMdiyAsaMjamabheeNa / pANAsaMjamo vi chaviho puDhavi-Au-te u-vAuvaNapphadi-tasAsaMjamabheeNa / asaMjamasavvasamAso bArasa | 12 / / kasAyapaccao paMcavIsaviho solasakasAya-NavaNokasAyabheeNa / kasAyapaccayasamAso eso |25 / / jogapaccao tiviho maNa-vaci-kAyajogabheeNa / sacca-mosa-saccamosa-asaccamosabheeNa cauvviho mnnjogaa| vacijogo vi cauvviho sacca-mosa-saccamosa-asaccamosabheeNa' / kAyajogo sattaviho orAliya-orAliyamissa-veubviya-veuvviyamissa-AhAra-AhAramissa-kammaiyakAyajogabheeNa / edesiM savvasamAso paNNArasa / 15 / / savvapaccayasamAso sattAvaNNa haiM / isa prakAra ye mithyAtva pratyaya pAMca (5) haiN| asaMyama pratyaya indriyAsaMyama aura prANyasaMyamake bhedase do prakAra hai| unameM indriyAsaMyama sparza, rasa, rUpa, gandha, zabda aura noindriya janita asaMyamake bhedase chaha prakAra hai| prANyasaMyama bhI pRthivI, ap , teja, vAyu, vanaspati aura trasa jIvoMkI virAdhanAse utpanna asaMyamake bhedase chaha prakAra hai| saba asaMyama milakara bAraha (12) hote haiM / kaSAyapratyaya solaha kaSAya aura nau nokaSAyake bhedase paccIsa prakAra hai| yaha kaSAya pratyayAkA yoga paccIsa (25) huaa| yogapratyaya mana, vacana aura kAya yogake bhedase tIna prakAra hai / manoyoga cAra prakAra hai- satyamanoyoga, mRSAmanoyoga, satya-mRSAmanoyoga aura asatya-mRSAmanoyoga / vacanayoga bhI satyavacanayoga, mRSAvacanayoga, satya-mRSAvacanayoga aura asatya-mRSAvacanayoga bhedase cAra prakAra hai| kAyayoga audArika, audArikamizra, vaikriyika, vaikriyikamizra, AhAraka, AhArakamizra, aura kArmaNa kAyayogake bhedase sAta prakAra hai| inakA sarvayoga pandraha (15) hotA hai / saba pratyayoMkA yoga sattAvana (57) huaa| 1 samyagdarzana-jJAna-cAritrANi kiM mokSamArgaH syAdvA navetyanyatarapakSAparigrahaH saMzayaH / sa. si. 8, 1. samyagdarzana-jJAna-cAritrANi mokSamArgaH kiM syAdvA na veti matidvaitaM saMzayaH / ta. rA. 8, 1, 28, kiM vA bhavenna ghA jaino dharmo hiMsAdilakSaNaH / iti yatra matidvaidhaM bhavet sAMzayikaM hi tat / ta. sA. 5, 5. 2 apratI * saccamosa asaccamosa sasaccamosa sadasaccamosabheeNa caubiho mnnjogo| vacijogo vi cauviho saccamosa saccamosa sasaccamosa sadasaccamosameeNa'; kapratau saccamosa asaccamosa saccamosa saccamosa asaccamosa asaccamosameeNa caubviho vi maNa-vacijogo' iti paatthH|
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao | 57 / / ettha AhAradugamavaNide micchAiTThipaDibaddhapaccayA paMcavaMcAsa hoti / 55 / edehi paccaehi micchAiTThI suttuttasolasapayaDIo baMdhadi / ettha paMcamicchattapaccayesu avaNidesu paMcAsapaccayA haoNti | 50 / / edehi paccaehi sAsaNasammAiTThI suttuttasolasapayaDIo baMdhadi / paMcAsapaccaesu orAliyamissa-veuvviyamissa-kammaiya-aNatANubaMdhicaukkesu avaNidesu tedAlaM paccayA hoti | 43 / edehi paccaehi sammAmicchAiTThI solasapayaDIo baMdhadi / tedAlapaccaesu orAliyamissa-veuvviyamissa-kammaiyapaccaesu pakkhittesu chAdAlaM pccyaa| 46 / / edehiM paccaehi asaMjadasammAiTThI appidasolasapayaDIo baMdhadi / edesu asaMjadasammAiTTipaccaesu apaccakkhANacaukka-orAliyamissa-veubviya-veuviyamissa-kammaiya-tasAsaMjamesu avaNidesu sattattIsapaccayA haoNti | 37 / / edehi paccaehi saMjadAsaMjado appidasolasapayaDIo baMdhadi / edesu saMjadAsaMjadassa sattattIsapacccaesu paccakkhANacaukka ekkArasaasaMjamapaccaesu avaNidesu avasesA bAvIsa, tattha AhAraduge pakkhitte cauvIsa paccayA hoti / 24 / / edehi paccaehi pamattasaMjado appidasolasapayaDIo baMdhadi / edesu cauvIsapaccaesu AhAradugamavaNide bAvIsa paccayA hoMti |22| / edehi paccaehi appamattasaMjadA inamese AhAraka aura AhArakamizrako alaga karadenepara mithyAdRSTise sambaddha pratyaya pacavana (55) hote haiM / ina pratyayoMse mithyAdRSTi sUtrokta solaha prakRtiyoMko bAMdhatA hai / inameMse pAMca mithyAtvapratyayoMko alaga karadenepara pacAsa (50) pratyaya hote haiM / ina pratyayoMse sAsAdanasamyagdRSTi sUtrokta solaha prakRtiyoMko bAMdhatA hai| ina pacAsa pratyayoMmeMse audArikamizra, vaikriyikamizra, kArmaNa aura cAra anantAnubandhI pratyayoMko alaga karadenepara tetAlIsa pratyaya hote haiM (43) / ina pratyayoMse samyagmithyAdRSTi solaha prakRtiyoMko bAMdhatA hai| tetAlIsa pratyayoM meM audArikamizra, vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMko milAdenepara chayAlIsa pratyaya hote haiM (46) / ina pratyayoMse asaMyatasamyagdRSTi vivakSita solaha prakRtiyoMko bAMdhatA hai| ina asaMyatasamyagdRSTike pratyayoMmeMse cAra apratyAkhyAnAvaraNa, audArikamizra, vaikriyika, vaikriyikamizra, kArmaNa aura trasAsaMyama, ina nau pratyayoM ko kama karadenepara saiMtIsa pratyaya hote haiM (37) / ina pratyayoMse saMyatAsaMyata vivakSita solaha prakRtiyoM ko bAMdhatA hai / ina saMyatAsaMyatake saiMtIsa pratyayoMmeMse cAra pratyAkhyAna aura gyAraha asaMyama pratyayoMko kama karadenepara zeSa bAIsa rahate haiM, unameM AhAraka aura AhArakamizrako milA denepara caubIsa pratyaya hote haiM (24) / ina pratyayoMse pramattasaMyata vivakSita solaha prakRtiyoMko bAMdhatA hai / ina caubIsa pratyayoMmeMse AhArakadvikako kama karadenepara bAIsa pratyaya hote hai (22) / ina pratyayoMse apramattasaMyata aura
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 6.] ogheNa paMcaNANAvaraNIyAdINa paccayaparUvaNA [23 apuvvakaraNapaiTThauvasamA khavA ca appidasolasapayaDIo baMdhaMti / edesu ceva chaNNokasAesu avANadesu solasa hoti / 16 / edehi paccaehi paDhamaaNiyaTTI solasa payaDIo baMdhadi / ettha Naqsayavede avANade paNNArasa hoti / 15 / edehi paccaehi bidiyaaNiyaTTI appidapayaDIo baMdhadi / edesu itthivede avaNide coddasa hoti | 14 | / edehi paccaehi tadiyaaNiyaTTI appidapayaDIo baMdhadi / ettha purisavede avaNide teraha hoti / 13 / / edehi paccaehi cautthaaNiyaTTI appidapayaDIo baMdhadi / puNo ettha kodhasaMjalaNe avaNide bArasa hoti |12 / edehi bArasapaccaehi paMcamaaNiyaTTI appidapayaDIo baMdhadi / puNo ettha mANasaMjalaNe avaNide ekkArasa hoti / 11 / / edehi paccaehi chaTThaaNiyaTTI appidapayaDIo baMdhadi / edehiMto mAyAsaMjalaNe avaNide dasa hoMti | 10 | / edehi paccaehi sattamaaNiyaTTI appidapayaDIo baMdhadi / edehi ceva dasahi paJcaehi suhumasAMparAiyo vi appidasolasapayaDIo baMdhadi / dasasu lobhasaMjalaNe avaNide Nava hoti / 9 / ede uvasaMtakasAya-khINakasAehi bajjhamANapayaDINaM paccayA / edehiMto majjhimado-domaNavacijoge avaNiya orAliyamissa apUrvakaraNapraviSTa upazamaka evaM kSapaka jIva vivakSita solaha prakutiyoMko bAMdhate haiN| inhIM pratyayoMmeMse chaha nokapAyoM ko alaga karadenepara solaha hote haiM (16) / ina pratyayoMse prathama anivRttikaraNa solaha prakRtiyoMko bAMdhatA hai| inameMse napuMsakavedako alaga karadenepara pandraha hote haiM (15) / ina pratyayoMse dvitIya anivRttikaraNa vivakSita prakRtiyoMko bAMdhatA hai / inameMse strIvedako kama karadenepara caudaha hote haiM (14) / ina pratyayoMse tRtIya anivRttikaraNa vivakSita prakRtiyoM ko bAMdhatA hai / inameMse puruSavedako alaga karadenepara teraha hote haiM (13) / ina pratyayoMse caturtha anivRttikaraNa vivakSita prakRtiyoMko bAMdhatA hai / punaH inameMse krodhasaMjvalanako alaga karadenepara bAraha hote haiM (12) / ina bAraha pratyayoMse paMcama anivRttikaraNa vivakSita prakRtiyoM ko bAMdhatA hai / punaH inameMse mAnasaMjvalako kama karadenepara gyAraha hote hai (11) / ina pratyayoMse chaThA anivRttikaraNa vivakSita prakRtiyoMko bAMdhatA hai| inameMse mAyAsaMjvalanako alaga karadenepara daza hote haiM (10) / ina pratyayoMse saptama anivRttikaraNa vivakSita prakatiyoM ko bAMdhatA hai| inhI daza pratyayoMse sUkSmasAmparAyika bhI vivakSita solaha prakRtiyoMko bAMdhatA hai / ina daza pratyayoMmeMse lobhasaMjvalanako alaga karadenepara nau pratyaya hote haiM (9) / ye nau upazAntakaSAya aura kSINakaSAya jIvoMke dvArA bAMdhI jAnevAlI prakRtiyoMke pratyaya haiN| inameMse madhyama 1 apratau ' apuvvakaraNapaiTThassuvasamA ' iti pAThaH / 2 pratiSu ' -sAMparAiyA ' iti pAThaH /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 6. kammaiyakAyajogesu pakkhittesu satta hoMti | 7 | / edehi sattahi paccaehi sajogijiNo baMdhadi / ettha uvasaMhAragAhAo --- cadupaccaigo baMdho paDhame uvarimatie tipaccaio / missagabidio uvarimadugaM ca sesegadesamhi // 20 // urillapaMcae puNa dupaccao jogapaccao tiNNaM / sAmaNNapaccayA khalu aTTaNaM hoMti kammANaM // 21 // paNavaNNA ira vaNNA tidAla chAdAla sattatIsA ya / caduvIsa du bAvIsA solasa egUNa jAva Nava sattaM // 22 // ) saMpadhi egasamaiya uttaruttarapaccae codasajIvasamAsesu bhaNissAmo / taM jahA do do arthAt mRSA aura satyamRSA mana aura vacana yogoMko alaga karake audArikamizra va kArmaNa kAyayogako milA dene para sAta hote haiM (7) / ina sAta pratyayoMse sayogI jina [eka sAtAvedanIyako] bAMdhate haiM / yahAM upasaMhAragAthAyeM prathama guNasthAnameM cAroM pratyayoMse vandha hotA hai| isase Upara tIna guNasthAnoM meM mithyAtvako chor3akara zeSa tIna pratyayasaMyukta bandha hotA hai / dezasaMyata guNasthAnameM mizrarUpa arthAt viratAviratarUpa dvitIya pratyaya aura kaSAya va yoga ye zeSa donoM uparima pratyaya rahate haiM / isake Upara pAMca guNasthAnoM meM kaSAya aura yoga ina do pratyayoMke nimittase bandha hotA hai / punaH upazAntamohAdi tIna guNasthAnoM meM kevala yoganimittaka bandha hotA hai| isa prakAra guNasthAna kramase ATha kamauke ye sAmAnya pratyaya haiM // 20-21 // pacavana', pacAsa', tetAlIsa, chayAlIsa', saiMtIsa', caubIsa', do vAra bAIsa., solaha aura isake Age nau taka eka eka kama arthAt pandraha, caudaha, teraha, bAraha, gyAraha, daza, daza, nau, nau aura sAta', isa prakAra kramase mithyAtvAdi apUrvakaraNa taka ATha guNasthAnoM meM, anivRttikaraNake sAta bhAgoM meM tathA sUkSmasAmparAyAdi sayogakevalI taka zeSa guNasthAnoM meM bandhapratyayoMkI saMkhyA hai // 22 // ____ aba eka samayameM honevAle uttarottara pratyayoMko caudaha jIvasamAsoMmeM kahate haiN| 1 apratau -- uvarimatievapaccaio', kApratau -- uvarimatie ceva paccaio' iti pAThaH / 2 apratau sesegadesehiM ', kAgratau 'desekadesehiM ' iti pAThaH / cadupaccaigo baMdho paDhame Nataratige tipaccaigo / missagavidiyaM uvarimadugaM ca desakkadesammi // go. ka. 787. 3 go. ka. 788. 4 paNavaNNA paNNAsA tidAla chAdAla sattattIsA y| caduvIsA bAvIsA bAvIsayapuvakaraNo tti // thUle solasapahudI egaNaM jAva hodi dasa ThANaM / suhumAdisu dasa NavayaM jogimhi sattevA // go. ka.789=790. . 5 apratau ' -paccaehi ' iti paatthH|
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ caudasaguNaTThANesu egasamaiyauttarapaccayaparUvaNA [25 tattha tAva micchAiTThissa jahaNNeNa dasa pccyaa| paMcasu micchattesu ekko / ekkeNa iMdieNa ekkaM kAyaM jahaNNeNa virAhedi [tti] doNNi asaMjamapaccayA / aNaMtANubaMdhicaukkaM visaMjojiya micchattaM gayassa AvaliyamettakAlamaNaMtANubaMdhicaukkassudayAbhAvAdo bArasasu kasAesu tiNNi kasAyapaccayA / tisu vedesu ekko / hassa radi-aradi-sogadosu jugalesu ekkadaraM jugalaM / dasasu jogesu ekko jogo / evamede savve vi jahaNNaNa dasa paccayA | 10 | / paMcasu micchatesu ekko / ekkeNa iMdieNa chakAe virAhedi tti satta asaMjamapaccayA / solasesu kasAesu cattAri kasAyapaccayA | 4 | / tisu vedesu ekko / hassa-radiaradi-sogadojugalesu ekaM jugalaM / bhaya-duguMchAo doNNi / terasesu jogapaccaesu ekko / evamede savve vi aTThArasa hoti | 18 | / evamedehi dasa-aTThArasajahaNNukkassapaccaehi micchAiTThI appidasolasapayaDIo baMdhai / ekkeNidieNa ekkaM kAyaM virAhedi tti doasaMjamapaccayA / solasesu kasAesu cattAri kasAyapaccayA / tisu vedesu ekko vedapaccao / hassa-radi-aradi-sogadojugalesu ekkadaraM jugalaM / terasasu jogesu ekko / evaM jahaNNeNa sAsaNassa dasa pacayA hoti | 10|| ukkaseNa sattarasa paccayA hoMti, micchattassudayAbhAvAdo | 17 / / evamedehi jahaNNukkassa vaha isa prakAra hai- unameM mithyAdRSTike jaghanyase daza pratyaya hote haiN| pAMca mithyAtvoM se eka mithyAdRSTi eka indriyase eka kAyakI jaghanyase virAdhanA karatA hai, isa prakAra do asaMyama pratyaya; anantAnubandhicatuSTayakA visaMyojana karake mithyAtvako prApta hue jIvake AvalImAtra kAla taka anantAnuvandhicatuSTayakA udaya na rahanese vAraha kaSAyoMmeM tIna kaSAya pratyaya, tIna vedoMmeM eka, hAsya-rati aura arati-zoka ina do yugaloMmeMse eka yugala, tathA daza yogoMmeM eka yoga, isa prakAra ye saba hI jaghanyase daza pratyaya hote haiM (10) / pAMca mithyAtvoMmeM eka, eka indriyase chaha kAyoMkI virAdhanA karatA hai, ataH sAta asaMyama pratyaya, solaha kaSAyoM meM cAra kaSAya pratyaya, tIna vedoM meM eka, hAsya rati aura arati-zoka ina do yugaloM meM eka yugala, bhaya va jugupsA do, teraha yoga pratyayoM se eka, isa prakAra ye sabhI aThAraha hote haiM (18) / isa prakAra ina jaghanya daza aura utkRSTa aThAraha pratyayose mithyAdRSTi jIva vivakSita solaha prakRtiyoMko bAMdhatA hai| ___eka indriyase eka kAyakI virAdhanA karatA hai isa prakAra do asaMyama pratyaya, solaha kaSAyoMmeM cAra kaSAya pratyaya, tIna vedoM meM eka veda pratyaya, hAsya-rati aura aratizoka ina do yugaloMmeM eka yugala, teraha yogoM meM eka yoga, isa prakAra sAsAdanasamyagdRSTike jaghanyase daza (10) aura utkarSase sattaraha pratyaya hote haiN| kyoMki, usake mithyAtvakA udaya nahIM rahatA (17) / isa prakAra kramase ina jaghanya aura utkRSTa daza va sattaraha pratyayoMse cha. baM. 4.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 6. dasa-sattArasapaccaehi sAsaNasammAdiTThI appidasolasapayaDIo baMdhadi / ekkeNidieNa ekkaM kAyaM virAhedi tti do asaMjamapaccayA / aNaMtANubandhicadukkavadirittabArasakasAesu tiNi kasAyapaccayA / tisu vedesu ekko / hassa radi-aradisogadojugalesu ekkaM / dasasu jogesu ekko / evamede savve vi Nava hoti / 9 / / ekkeNidieNa chakkAe virAhedi tti satta asaMjamapaccayA / aNaMtANubaMdhivirahidabArasakasAesu tiNNi kasAyapaccayA / tisu vedesu ekko| hassa radi-aradi-sogadojugalesu ekkayaraM jugalaM / do bhaya-duguMchAo / dasasu jogesu ekko / evamede solasa paccayA | 16 | / edehi jahaNNukkassaNava solasapaccaehi sammAmicchAiTTI asaMjadasammAiTThI ca appidasolasapayaDIo baMdhadi / ___ ekkeNidieNa ekkaM kAyaM virAhedi tti do asaMjamapaccayA / aNaMtANubaMdhi-apacakkhANacaukkavirahidaaTTakasAesu do kasAyapaccayA / tisu vedesu ekko / hassa-radi-aradisogadojugalesu ekkaM / Navajogesu ekko / evamede aTTha / 8 / / ekkaNidieNa paMcakAe virAhedi tti chasNjmpccyaa| do kasAyapaccayA / ekko vedapacao / hassa-radi-aradi-soga sAsAdanasamyagdRSTi vivakSita solaha prakRtiyoM ko bAMdhatA hai| eka indriyase eka kAyakI virAdhanA karatA hai isa prakAra do asaMyama pratyaya, anantAnubandhicatuSTayako chor3akara zeSa bAraha kapAyoM meM tIna kavAya pratyaya, tIna vedoM meM eka, hAsya-rati aura arati zoka ina do yugaloMmeMse eka, daza yogoMmeMse eka, isa prakAra ye sabhI nau pratyaya hote haiM (9) / eka indriyase chaha kAyoMkI virAdhanA karatA hai isa prakAra sAta asaMyama pratyaya, anantAnubandhIse rahita bAraha kaSAyoMmeM tIna kaSAya pratyaya, tIna vedoM meM eka, hAsya-rati aura arati-zoka ina do yugaloM meM eka yugala, bhaya aura jugupsA ye do, daza yogoM meM eka, isa prakAra ye solaha pratyaya hote haiM (16) / ina jaghanya aura utkRSTa no aura solaha pratyayoMse samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIva vivakSita solaha prakRtiyoMko bAMdhatA hai| eka indriyase eka kAyakI virAdhanA karatA hai isa prakAra do asaMyama pratyaya, anantAnubandhicatuSTaya aura apratyAkhyAnAvaraNacatuSTayase rahita ATha kaSAyoMmeM do kaSAya pratyaya, tIna vedoMmeM eka, hAsya rati aura arati zoka ina do yugaloMmeM eka, nau yogoMmeM eka, isa prakAra ye ATha pratyaya hote haiM (8) / eka indriyase pAMca kAyoMkI virAdhanA karatA hai isa prakAra chaha asaMyama pratyaya, do kaSAya pratyaya, eka veda pratyaya, hAsya-rati bhaura arAta-zoka ina do yugaloMmeMse eka, bhaya aura jugupsA, tathA nau yogoMmese eka, isa For Private & Personal use only.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 6.] codasaguNaTThANesu egasamaiyauttarapaccayaparUvaNA [27 doNhaM jugalANamekkadaraM / bhy-duguNchaao| Navajogesu ekko / evamede coddasa / 14 / / edehi jahaNNukkassaaTTha-coddasapaccaehi saMjadAsajado appidasolasapayaDIo baMdhadi / cadusaMjalaNesu ekko kasAyapaccao / tisu vedesu ekko / hassa-radi-aradi-sogadoNhaM jugalANamekkadaraM / Navasu jogesu ekko / evamede paMca jahaNNeNa paccayA / 5 / / ekko kasAyapacao / ekko vedapacao / hassa radi-aradi-sogadoNaM jugalANamekkadaraM / bhyduguNchaao| Navasu jogesu ekko / evamede sattukkassapaccayA / 7 / / evamedehi jahaNNukkassapaMca-sattapaccaehi pamattasaMjado appbhttsNjd| apuvvkrnn| ca appidapayaDIo baMdhadi / ____ekako saMjalaNakasAo / ekko jogo / evamede jahaNNeNa do paccayA / 2 / / ukkasseNa tiNNi vedeNa saha / 3 / / edehi jahaNNukkassado-tiNNipaccaehi aNiyaTTI appidasolasapayaDIo baMdhadi / lobhakasAo ekako / [ ekako ] jogapaccao / evamedehi jahaNNeNa ukkasseNa vi dohi paccaehi suhumasAMparAio appidapayaDIo baMdhadi / uvari uvasaMtakasAo khINakasAo sajogI ca ekkeNa ceva jogeNa baMdhati / ettha uvasaMhAragAhA-- prakAra ye caudaha pratyaya hai / ina jaghanya aura utkRSTa ATha va caudaha pratyayoMse saMyatAsaMyata jIva vivakSita solaha prakRtiyoMko bAMdhatA hai| cAra saMjvalanoM se eka kaSAya pratyaya, tIna vedoM meMse eka, hAsya-rati aura bharatizoka ina do yugaloM se eka, tathA nau yogoMmeMse eka, isa prakAra jaghanyase ye pAMca pratyaya haiM (5) / eka kaSAya pratyaya, eka veda pratyaya, hAsya-rati aura arati zoka ina do yugaloM se eka yugala, bhaya aura jugupsA, tathA nau yogoM meM se eka, isa prakAra ye sAta utkRSTa pratyaya haiM (7) / isa prakAra ina jaghanya aura utkRSTa pAMca va sAta pratyayoMse pramattasaMyata, apramattasaMyata aura apUrvakaraNa guNasthAnavI jIva vivakSita prakRtiyoM ko bAMdhatA hai / ___eka saMjjalanakaSAya aura eka yoga isa prakAra ye jaghanyase do pratyaya (2), tathA utkarSase vedake sAtha tIna (3), isa prakAra ina jaghanya aura utkRSTa do va tIna pratyayoMse anivRttikaraNa guNasthAnavI jIva vivakSita solaha prakRtiyoM ko bAMdhatA hai| lobhakaSAya eka aura eka yoga pratyaya, isa prakAra ina jaghanya va utkarSase bhI do pratyayoMse sUkSmasAmparAyika jIva vivakSita prakRtiyoM ko bAMdhatA hai| isase Upara upazAntakaSAya, kSINakaSAya aura sayogikevalI kevala eka yogase hI bandhaka haiM / yahAM upasaMhAragAthA
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 ] jahA kiMga saMjutto ? edisse pucchAe codasajIvasamAsapaDibaddho uttaro vuccade / taM micchAiTThI cadurgAdisaMjuttaM baMdhadi / Navari uccAgodaM Niraya-tirikkhagaI mocUNa durgAdisaMjuttaM baMdhadi / jasakittiM NirayagadiM mottUNa tigadisaMjuttaM baMdhadi / sAsaNo codasapaDIo riyagaI mottUNa tigadisaMjuttaM baMdhadi / uccAgodaM Niraya - tirikkhagaIo mottUNa durgAdisaMjuttaM baMdhadi / jasakittiM puNa NirayagaI mottUNa tigaisaMjuttaM baMdhadi / sammAmicchAiTThI asaMjadasamma iTThI' ca solasapayaDIo Nirayagai - tirikkhagaIo mottUNa dugasaMjuttaM baMdhadi / saMjadAsaMjadappahuDi jAva apuvvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa TTidA tti appida solasapayaDIo devagadisaMjuttaM baMdhaMti / uvarimA agadisaMjuttaM baMdhaMti / kadigadIyA sAmiNo ? edisse pucchAe parihAro vuccade - micchAdiTThI cadugadiyA chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao dasa aTThArasa dasaya sattaraha Nava solasaM ca doSNaM tu / aTTha ya coddasa paNayaM satta tie du ti du eyameyaM ca // 23 // mithyAtva guNasthAnameM daza va aThAraha, sAsAdanameM daza va sattaraha, do guNasthAnoM meM arthAt mizra aura aviratasamyagdRSTimeM nau va solaha, saMyatAsaMyatameM ATha aura caudaha, pramattasaMyatAdika tInameM pAMca va sAta, anivRttikaraNameM do va tIna sUkSmasAmparAya meM do, tathA upazAntakaSAya, kSINakaSAya evaM sayogikevalI guNasthAnoM meM ekamAtra, isa prakAra eka jIvake eka samaya meM jaghanya va utkRSTa bandhapratyaya pAye jAte haiM // 23 // 4 'kaunasI gati se saMyukta bandhaka hai ?' isa praznakA caudaha jIvasamAsoM se sambaddha uttara kahate haiM / vaha isa prakAra hai- mithyAdRSTi jIva cAroM gatiyoMse saMyukta ukta prakRtiyoM kA bandhaka hai| vizeSa itanA hai ki uccagotrako narakagati aura tiryaggatiko chor3akara zeSa do gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai / yazakIrtiko narakagatiko chor3akara tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai / sAsAdana guNasthAna meM caudaha prakRtiyoM ko narakagatiko chor3a tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai, uccagotrako naraka va tiryaggatiko chor3a zeSa do gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai / kintu yazakIrtiko narakagatiko chor3a zeSa tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIva solaha prakRtiyoM ko narakagati va tiryaggatiko chor3a do gatisaMyukta vAMdhate haiM / saMyatAsaMyata se lekara apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara sthita jIva vivakSita solaha prakRtiyoM ko devagatisaMyukta bAMdhate haiM / isase Uparake jIva agatisaMyukta bAMdhate haiM / 1 - ' ukta prakRtiyoM ke kitane gativAle jIva svAmI hote haiM ? ' isa praznakA parihAra kahate haiMmithyAdRSTi cAroM gatiyoMke jIva svAmI haiM / sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyA [ 3, 6. 1 go. ka. 792. 2 pratiSu ' asaMjadasamma iTTiNI ' iti pAThaH /
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 6.] nANAvaraNIyAdInaM sAdi AdibaMdhaparUvaNA [ 29 sAmiNo / sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTThI asaMjadasammAiTTho vi cadugadiyA sAmiNo / durgAdisaMjadAsaMjadA sAmiNo / uvarimA maNusagadiyA ceva / addhANaM suttasiddhaM / paDhamaapaDhamacarima-carimaMsamayabaMdhavocchedapucchA visayaparUvaNA vi suttasiddhA caiva / kiM sAdio kimaNAdio kiM dhuvo kimadbhuvo baMdho tti edisse pucchAe buccadecoddasapayaDINaM baMdho micchAiTThissa sAdio, uvasamaseDimhi baMdhavocchedaM kADhUNa heTTA odara baMdhasAdiM kariya paDivaNNamicchattANaM sAdiyabaMdhovalaMbhAdo / aNAdigo, uvasamaseDimaNArUDhamicchAdiTTijIvANaM baMdhassa AdIe abhAvAdo / dhuvo baMdho, abhaviyamicchAdiTTINaM baMdhassa vocchedaabhaavaad| / adbhuvo, uvasama- khavagaseDiM caDaNapAoggamicchAiTTibaMdhassa dhuvattA - bhAvAdo / jasakitti-uccAgodANaM pi evaM ceva / Navari aNAdi- dhuvabaMdhA Natthi, ajasakitti - NIcAgodANaM paDivakkhANaM sNbhvaad| / savvaguNaDDANesu sesesu codasadhuvapayaDIo sAdi-anAdiadbhuvamidi tihi viyappehi bajjhati / dhuvabhaMgo Natthi, tesiM bhaviyANaM NiyameNa baMdhavoccheda dRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bhI cAroM gatiyoMke jIva svAmI haiM / do gatiyoM ke saMyatAsaMyata jIva svAmI haiM / uparima guNasthAnavartI manuSyagatike hI jIva svAmI haiM / bandhAdhvAna sUtra se siddha hai / prathama, aprathama - acarama aura carama samaya meM honevAle bandhavyucchedasambandhI praznaviSayaka prarUpaNA bhI sUtrasiddha hI hai / aba ' kyA sAdika bandha hotA hai, kyA anAdika bandha hotA, kyA dhruva bandha hotA hai, yA kyA adhruva bandha hotA hai ? ' isa praznakA uttara kahate haiM- caudaha prakRtiyoMkA bandha mithyAdRSTike sAdika hotA hai, kyoMki, upazamazreNI meM bandhavyuccheda karake punaH nIce utarakara bandhakA prArambha karake mithyAtvako prApta hue jIvoMke sAdika bandha pAyA jAtA hai / anAdika bandha hotA hai, kyoMki, upazamazreNIpara nahIM car3he hue mithyAdRSTi jIvoM ke bandhake AdikA abhAva hai / dhruva bandha hotA hai, kyoMki, abhavya mithyAdRSTi jIvoMke bandhakA kabhI vyuccheda nahIM hotA / adhruva bandha hotA hai, kyoMki, upazama aura kSapaka zreNIpara car3haneke yogya mithyadRSTi jIvoMkA bandha dhruva nahIM hotA / yazakIrti aura uccagotra prakRtiyoM kA bhI mithyAdRSTike isI prakAra hI bandha hotA hai| vizeSa itanA hai ki ina donoM prakRtiyoM kA usake anAdi aura dhruva bandha nahIM hotA, kyoMki, inakI pratipakSabhUta ayazakIrti aura nIca gotrakA bandha sambhava hai / zeSa saba guNasthAnoM meM caudaha dhruvaprakRtiyAM sAdi, anAdi aura adhruva ina tIna vikalpoMse baMdhatI haiM / vahAM dhruva bhaMga nahIM hai, kyoMki, una bhavya jIvoMke 1 pratiSu 'paTama- apadama carima acarima ' iti pAThaH /
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 chakkhaMDAgame baMdhasAmittabicaoM 3, 7. saMbhavAdo / jasakitti-uccAgodANaM puNa baMdho savvaguNaTThANesu sAdi-adbhuvo ceva / / NidANiddA-payalApayalA-thINagiddhi-aNaMtANubaMdhikoha-mANamAyA-lobha-itthiveda-tirikkhAu-tirikkhagai-causaMThANa-causaMghaDaNatirikkhagaipAoggANupubvi-ujjova-appasatthavihAyagai dubhaga-dussaraaNAdejja-NIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 7 // edaM pucchAsuttaM desAmAsiyaM ca / teNa kiM micchAiTThI baMdhao kiM sAsaNasammAiTThI baMdhao kiM sammAmicchAiTThI baMdhao evaM gaMtUNa kimajogI kiM siddho baMdhao, kimedesi kammANaM baMdho puvaM vocchijjadi, kimudao, kiM do vi samaM vacchijjati, edAo kiM sodaeNa bajjhaMti kiM parodaeNa, kiM sodaya-parodaeNa, kiM sAMtaraM bajjhaMti, kiM NiraMtaraM bajjhaMti, kiM sAMtaraNiraMtaraM bajhaMti, kiM paccaehi bajhaMti, kiM paccaehi viNA bajjhaMti, kiM gaisaMjuttaM bajjhaMti, kimagaisaMjuttaM bajjhaMti, kadigadiyA edesiM baMdhasAmiNo hoti, kadigadiyA Na hoti, kiM vA baMdhaddhANaM, kiM carimasamae baMdho vocchijjadi, kiM paDhamasamae, kimapaDhama-acarimasamae baMdho vocchijjadi, niyamase bandhavyuccheda sambhava hai / parantu yazakIrti aura uccagotra prakRtiyoMkA bandha sarva guNasthAnoM meM sAdi aura adhruva hI hotA hai / nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnuvandhI krodha, mAna, mAyA, lobha, strIveda, tiryagAyu, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra, ina prakRtiyoMkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka ? // 7 // ___ yaha pRcchasUtra bhI dezAmarzaka hai / ataeva kyA mithyAdRSTi bandhaka hai,kyA sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka hai, kyA samyagmithyAdRSTi bandhaka hai, isa prakAra jAkara kyA ayogI bandhaka haiM, kyA siddha bandhaka haiM; kyA ina karmokA bandha pUrvameM vyucchinna hotA hai, kyA udaya pUrvameM vyucchinna hotA hai, kyA donoM sAtha hI vyucchinna hote haiM: ye prakRtiyAM kyA svodayase baMdhatI haiM, kyA parodayase baMdhatI haiM, kyA svodaya-parodayase baMdhatI haiM; kyA sAntara baMdhatI haiM, kyA nirantara baMdhatI haiM, kyA sAntara-nirantara baMdhatI haiM; kyA pratyayoMse baMdhatI haiM, kyA vinA pratyayoMke baMdhatI haiM; kyA gatisaMyukta baMdhatI haiM, kyA agatisaMyukta baMdhatI hai; ina karmoke bandhake svAmI kina gatiyoMvAle hote haiM va kina gatiyoMvAle nahIM hote; bandhAdhvAna kitanA hai; kyA carama samayameM bandha vyucchinna hotA hai, kyA prathama samayameM bandha vyucchinna hotA hai, kyA aprathama-acarama samayameM bandha vyucchinna hotA hai|
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 8.] ogheNa NihANiddAdINaM baMdhasAmittaparUvaNA kimedAsiM sAdio baMdho, kimaNAdio, kiM dhuvo, kimaddhavo baMdho tti edAo pucchAo ettha kAdavAo / edAsiM pucchANamuttaraparUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNadi micchAiTThI sAsaNasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 8 // edaM desAmAsiyasuttaM, sAmittaddhANaparUvaNadoraNa pucchAsuttuddiTThasavatthaparUvaNAdo / sAmittamaddhANaM ca suttAdo ceva Navvadi tti Na tesimattho vuccade / kimedAsiM baMdho puvvaM vocchijjade, kimudao puvvaM vocchijjade, edassattho vuccade-thINagiddhitiyassa puvvaM baMdho vocchiNNo, pacchA udayassa vocchedo, sAsaNasammAdiTThicarimasamae baMdhe phiTTe saMte pacchA uvari gaMtUNa pamattasaMjadammi udayavocchedovalaMbhAdo / aNatANubaMdhicaukkassa baMdhodayA samaM phiTTati, sAsaNasammAiTicarimasamae edesiM baMdhodayANaM jugavaM vocchedadaMsaNAdo / itthivedassa puvvaM baMdho pacchA udao vocchiNNo, sAsaNammi baMdhe vocchiNNe pacchA uvari gaMtUNa aNiyaTTimhi udyvocchedaado| evaM tirikkhAu-tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupubvi-ujjova kyA ina prakRtiyoMkA sAdika bandha hai, kyA anAdika bandha hai, kyA dhruva bandha hai, yA kyA adhruva bandha hai, isa prakAra ye prazna yahAM karanA cAhiye / ina praznoMkA uttara kahaneke liye agalA sUtra kahate haiM uparyukta prakRtiyoMke mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIva bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 8 // yaha dezAmarzaka sUtra hai, kyoMki, bandhake svAmitva aura adhvAnakI prarUpaNA dvArA vaha pRcchAsUtrameM uddiSTa saba arthokA nirUpaNa karatA hai| bandhasvAmitva aura adhvAna cUMki sUtrase hI jAnA jAtA hai ataH ina donoMkA artha yahAM nahIM kahA jAtA / 'kyA inakA bandha pahile vyucchinna hotA hai yA udaya pahile vyucchinna hotA hai ? ' isakA artha kahate haiM-styAnagRddhi Adi tIna prakRtiyoMkA pUrvameM bandha vyucchinna hotA hai, tatpazcAt udayakA vyuccheda hotA hai, kyoMki sAsAdanasamyagdRSTike carama samayameM bandhake naSTa honepara pazcAt Upara jAkara pramattasaMyatameM inake udyakA vyuccheda pAyA jAtA hai| anantAnubandhicatuSTayakA bandha aura udaya donoM sAtha naSTa hote haiM, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTike carama samayameM inake bandha aura udayakA eka sAtha vyuccheda dekhA jAtA hai / strIvedakA pUrvameM bandha pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sAsAdanaguNasthAnameM bandhake vyucchinna honepara tatpazcAt Upara jAkara anivRttikaraNa guNasthAnameM udayakA vyuccheda hotA hai / isI prakAra tiryagAyu, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota aura nIcagotra prakRti
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [1, 8. NIcAgodANi, sAsaNammi baMdhavocchede jAde pacchA uvariM gaMtUNa saMjadAsaMjadammi udayavocchedAdo, tirikkhANupuvvIe asaMjadasammAiTThimhi udayavoccheduvalaMbhAdo / evaM majjhimacadusaMThANANi, sAsaNammi baMdhe thakke saMte uvari gaMtUNa sajogimhi udayavocchedAdo / evaM ceva majjhimacadusaMghaDaNANi, sAsaNammi baMdhe thakke saMte uvari apamatta-uvasaMtakasAesu kameNa doNaM donnnnmudykkhydNsnnaado| evaM appasatthavihAyagadIe, sAsaNammi baMdhe thakke saMte uvari sajogimhi udayavocchedAdo / evaM dubhaga-aNAdejjANaM vattavvaM, sAsaNammi baMdhe thakke uvari asaMjadasammAdihimhi udayavocchedo / evaM dussarassa vi vattavyaM, sAsaNammi baMdhe thakke sajogikevalimhi udayavocchedAdo / kiM sodaeNa kiM parodaeNa kimubhaeNa bajhaMti tti pucchAe uttaro vuccade / taM jahAthINagiddhittiyamitthivedaM tirikkhAuaM tirikkhagai cadusaMThANANi cadusaMghaDaNANi tirikkhagadipAoggANupuvvi ujjovaM appasatthavihAyagadimaNatANubaMdhicadukkaM dubhaga-dussara-aNAdejjaNIcAgodANi ca micchAdidvi-sAsaNasammAiTThiNo sodaeNa vi parodaeNa vi baMdhaMti, virohA yoMkA pUrvameM bandhavyucchinna hotA hai, tatpazcAt udayakA vyuccheda hotA hai, kyoMki sAsAdanaguNasthAnameM bandhakA vyuccheda ho jAnepara pazcAt Upara jAkara saMyatAsaMyata guNasthAnameM udayakA vyuccheda hotA hai, tathA tiryaggatiprAyogyAnupUrvIke udayakA vyuccheda asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM pAyA jAtA hai / isI prakAra madhyama cAra saMsthAnoMkA pUrvameM bandha vyucchinna hotA hai, tatpazcAt udayakA vyuccheda hotA hai, kyoMki sAsAdana guNasthAnameM bandha ke ruka jAnepara Upara jAkara sayogakevalI guNasthAnameM udayakA vyuccheda hotA hai| isI prakAra hI madhyama cAra saMhanana haiM, kyoMki, sAsAdanaguNasthAnameM inake bandhake ruka jAnepara Upara apramattasaMyata aura upazAntakaSAya guNasthAnoM meM kramase do do saMhananoMkA udayakSaya dekhA jAtA hai / isI prakAra aprazastavihAyogatikA bhI kathana karanA cAhiye, kyoMki, sAsAdanaguNasthAnameM bandhake ruka jAnepara Upara sayogakevalImeM udayakA vyuccheda hotA hai| isI prakAra durbhaga aura anAdeyakA kathana karanA cAhiye, kyoMki, sAsAdanameM jAnepara Upara asaMyatasamyagdRSTi meM udayakA vyaccheda hotA hai| isI prakAra dusvarakA bhI kahanA cAhiye, kyoMki, sAsAdanameM bandhake ruka jAnepara sayogakevalImeM udayakA vyuccheda hotA hai| __ 'uparyukta prakRtiyAM kyA svodayase kyA parodayase yA kyA sva-parodaya ubhayarUpase baMdhatI haiM?' isa praznakA uttara kahate haiN| vaha isa prakAra hai-styAnagRddhitraya, strIveda, tirya: gAyu, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, anantAnubandhicatuSka, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra, ina prakRtiyoMko mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi svodayase bhI aura parodayase bhI bAMdhate haiM, kyoMki,
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 8.] ogheNa NihANihAdINa baMdhasAmittaparUvaNA [ 33 . bhaavaado| kiM sAMtaraM kiM NiraMtaraM kiM sAMtara NiraMtaraM bajhaMti tti edassattho buccade -- thINagiddhitiyamaNaMtANubaMdhicaukkaM ca NiraMtaraM bajjhaI, dhuvabaMdhittAdo / itthivedo micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIhi sAMtaraM bajjhai, baMdhagaddhAe khINAe NiyameNa paDivakkhapayaDINaM baMdhasaMbhavAdo / tirikkhAuaM micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIhi NiraMtaraM vajjhai, addhAkkhaeNa baMdhassa thakkaNAbhAvAdo / tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvIo sAMtara-NiraMtaraM bajhaMti / hodu sAMtarabaMdho, paDivakkhapayaDINaM baMdhuvalaMbhAdo; Na NiraMtarabaMdho, tassa kAraNANuvalaMbhAdo tti vutte vuccade- Na esa doso, teukkAiya-vAukkAiyamicchAiTThINaM sattamapuDhaviNeraiyamicchAiTThINaM ca bhavapaDibaddhasaMkileseNa NiraMtarabaMdhovalaMbhAdo / sAsaNasammAiTThiNo doNaM payaDINamedAsiM kadhaM NiraMtarabaMdhayA ? Na, sattamapuDhavisAsaNANaM tirikkhagaI mottaNaNNagaINaM baMdhAbhAvAdo ? isameM koI virodha nahIM hai| ukta prakRtiyAM kyA sAntara, kyA nirantara, yA kyA sAntara-nirantara baMdhatI hai?' isakA artha kahate haiM-styAnagRddhitraya aura anantAnuvandhicatuSka nirantara baMdhatI haiM, kyoMki, ye dhruvabandhI prakRtiyAM hai / strIvedako mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi sAntara bAMdhate haiM, kyoMki, bandhakakAlake kSINa honepara niyamase pratipakSa prakRtiyoMkA bandha sambhava hai / tiryagAyuko mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi nirantara bAMdhate haiM, kyoMki, kAlake kSayase bandhake rukanekA abhAva hai / tiryaggati aura tiryaggatiprAyogyAnupUrvIko sAntaranirantara bAMdhate haiN| zaMkA--pratipakSabhUta prakRtiyoM ke bandhakI upalabdhi honese sAntara bandha bhale hI ho, kintu nirantara bandha nahIM ho sakatA, kyoMki usake kAraNoM kA abhAva hai ? samAdhAna---isa zaMkAkA uttara kahate haiM ki yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, tejakAyika aura vAyukAyika mithyAdRSTiyoM tathA saptama pRthivIke nArakI mithyAdRSTiyoMke bhavase sambaddha saMklezake kAraNa ukta donoM prakRtiyoMkA nirantara vandha pAyA jAtA hai| zaMkA-sAsAdanasamyagdRSTi ina donoM prakRtiyoM ke nirantara bandhaka kaise haiM ? samAdhAna--yaha zaMkA ThIka nahIM, kyoMki, sattama pRthivIke sAsAdanasamyagdRSTiyoMke tiryaggatiko chor3akara anya gatiyoMkA bandha hI nahIM hotaa| 1 a-ApatyoH 'tiriya-' iti pAThaH / 2 a-ApratyoH 'baMdhaya-' kApatau / baMdhiya-' iti pAThaH / cha.baM. 5.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 34] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 8. cadusaMThANa-cadusaMghaDaNa-ujjova-appasatthavihAyagadi-dUbhaga-dussara - aNAdejjANamitthivedabhaMgo, sAMtarabaMdhittaM paDi bhedAbhAvAdo / NIcAgodassa tirikkhagadibhaMgo, teu-vAukkAiesu sattamapuDhaviNeraiesu ca NIcAgodassa NiraMtaraM bNdhuvlNbhaado| kiM paccaehi bajhaMti kiM tehi viNA, edassatyo buccade--- micchAdiTThI micchatAsaMjama kasAya-jogasaNNidacaduhi mUlapaccaehi paNavaNNuttarapaccaehi dasa-aTThArasaegasamayasaMbhavijahaNNukkassapaccaehi ya edAo pavaDIo baMdhadi / sAsaNasammAiTThI micchattaM mottUNa tIhi mUlapaccaehi paMcAsutarapaccaehi egasamayasaMbhavidadasa sattArasajahaNNukkassapaccaehi ya edAo payaDIo baMdhadi / Navari tirikkhAuassa veuviyamissa-kammaiyapaccaehi viNA tevaNNa orAliyamisseNa ca viNA sattetAla paccayA micchAiTThi-sAsaNANaM' hoti / ___ gaisaMjuttapucchAe attho vuccade / taM jahA - thINagiddhitiya-aNatANubaMdhicaukkaM ca micchAiTThI caugaisaMjuttaM, sAsaNo girayagaIe viNA tigaisaMjuttaM baMdhai / itthivedaM micchAiTThI sAsaNo ca NirayagaIe viNA tigaisaMjuttaM baMdhai / tirikkhAu-tirikkhagai tirikkha cAra saMsthAna, cAra saMhanana, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara aura anAdeya prakRtiyAM strIvedake samAna haiM, kyoMki, sAntarabandhitvake prati ina prakRtiyoM meM strIvedase koI bheda nahIM hai / nIcagotra tiryaggatike samAna hai, kyoMki, tejakAyika aura vAyukAyika tathA sattama pRthivIke nArakiyoM meM nIcagotrakA nirantara vandha pAyA jAtA hai / aba ' sUtrokta prakRtiyAM kyA pratyayoMse vaMdhatI haiM yA kyA unake vinA ? ' isakA artha kahate haiM-mithyAdRSTi jIva mithyAtva, asaMyama, kaSAya aura yoga saMjJAvAle cAra mUla pratyayoMse, pacavana uttara pratyayoMse, tathA eka samayameM sambhava honevAle daza aura aThAraha jaghanya va utkRSTa pratyayoMse ina prakRtiyoM ko bAMdhate haiM / sAsAdanasamyagdRSTi mithyAtvako chor3akara zeSa tIna mUla pratyayoMse, pacAsa uttara pratyayose, tathA eka samayameM sambhava daza aura sattaraha jaghanya va utkRSTa pratyayoMse ina prakRtiyoMko bAMdhate haiM / vizeSa yaha ki tiryagAyuke vaikriyikamizra aura kArmaNa kAyayogake binA mithyAdRSTike tirepana, tathA vaikriyikamizra, kArmaNa aura audArikamizrake vinA sAsAdanasamyadRSTike saiMtAlIsa pratyaya hote haiN| gatisaMyukta prazna kA uttara kahate haiM / vaha isa prakAra hai-styAnagRddhi Adi tIna tathA anantAnuvandhicatuSkako mithyAdhi jIva cAroM gatiyoMse saMyukta aura sAsAdanasamyagdRSTi narakagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai / strIvedako mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi narakagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai| tiryagAyu, tiryaggati, 1 apratau 'paJcayAmidi sAsaNANaM ' iti pAThaH /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 9.] ogheNa NiddA-payalANaM baMdhasAmittaparUvaNA [35 gaipAoggANupunvi-ujjove micchAiTThI sAsaNo ca tirikkhagaisaMjuttaM baMdhati / causaMThANacausaMghaDaNANi micchAiTThI sAsaNasammAiTThI tirikkha-maNusagaisaMjuttaM baMdhati / appasatthavihAyagai dubhaga dussara-aNAdejja-NIcAgodANi micchAiTThI devagaIe viNA tigaisaMjuttaM, sAsaNo deva-NirayagaIhi viNA dugadisaMjuttaM baMdhadi / kadi gadiyA sAmiNo tti vutte thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukkAdipayaDINaM baMdhassa cauggaimicchAiTThi-sAsaNasammAdiTThiNo sAmI / baMdhadvANaM sAsaNacarimasamae baMdhavocchedo ca suttaNiddiTTo tti Na puNo vuccade / kimedAsiM payaDINaM sAdio baMdhao tti pucchAsaMbaddho atthA buccada / taM jahA--- thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukkANaM baMdhA micchAiDimhi sAdio aNAdio dhuvo addhavo ca / sAsaNammi aNAidhuveNa viNA duviyappo / sesANaM payaDINaM baMdho micchAiTThi-sAsaNesu sAdigo addhavo ca / NiddA-payalANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 9 // edaM pucchAsutaM desAmAsiyaM, teNettha pubvillapucchAo savvAo pucchidavvAo / tiryaggatiprayogyAnupUrvI aura udyotako mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi tiryaggatise saMyukta bAMdhate haiN| cAra saMsthAna aura cAra sahananoMko mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTitiryaggati va manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiN| aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrako mithyAdRSTi devagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta, aura sAsAdanasamyagdRSTi deva va naraka gatike vinA do gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai| kitane gativAle jIva svAmI hote haiM, aisA kahanepara uttara kahate haiM-styAnagRddhitraya aura anantAnuvandhicatuSka Adi prakRtiyoMke bandhake cAroM gatiyoMvAle mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi svAmI haiN| bandhAdhvAna aura sAsAdanake carama samaya meM hone vAlA bandhayuccheda sUtrase nirdiSTa hai, ataH use phirase nahIM khte|| kyA ina prakRtiyoMkA sAdika bandha hai ? ' isa praznase sambaddha arthako kahate haiN| vaha isa prakAra hai-styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatuSkakA bandha mithyAdRSTi guNasthAnameM sAdika, anAdika, dhruva aura adhruva rUpa hotA hai / sAsAdana guNasthAnameM anAdi aura dhruvake vinA do prakArakA hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha mithyAdRSTi aura sAsAdana donoM guNasthAnoMme sAdika va adhruva hotA hai / nidrA aura pracalA prakRtiyoMkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka ? // 9 // yaha pRcchAsUtra dezAmarzaka hai, ataeva yahAM saba pUrvokta prazna pUchanA cAhiye /
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36) chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 10. pucchidasissassa saMdehaviNAsaNaTThamuttarasuttaM bhaNadi micchAiTippahuDi jAva apuvakaraNapaviTThasuddhisaMjadesu uvasamA khavA baMdhA / apuvakaraNaddhAe saMkhejjadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 10 // ___ edaM pi desAmAsiyasuttaM, baMdhaddhANaM baMdhasAmi-asAmiNo ca apubakaraNaddhAe apaDhamaacarimasamae baMdhavocchedaM ca bhaNidUNa sesatthe sUciya avaThThANAdo / apuvvakaraNaddhAe paDhamasattamabhAge NiddA payalANaM baMdho thakkadi ti ettha vattavyaM / kadhamedaM Nabade ? paramagurUvaesAdo / kimedesiM kammANaM baMdho puvvaM pacchA samamudaeNa vocchijjadi tti pucchAe Nicchao kArade / edesiM baMdho puvvaM viNassadi', pacchA udayassa vocchedo; apuvakaraNaddhAe paDhamasattamabhAge baMdhe thakke saMte uvari gaMtUNa khINakasAyassa ducarimasamayamhi udayavocchedAdo / kiM sodaeNa parodaeNa sodaya-parodaeNa bajjhaMti tti pucchAe vuccade- edAo do vi payaDIo sodaya-parodaeNa bajhaMti, NANAMtarAyapaMcakasseva edAsiM dhuvodayattAbhAvAdo / kiM zaMkAyukta ziSyake sandehako dUra karaneke liye uttara sUtra kahate haiM mithyAdRSTi se lekara apUrvakaraNapraviSTazuddhisaMyatoMmeM upazamaka aura kSapaka taka bandhaka haiM / apUrvakaraNakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara bandhavyuccheda hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 10 // yaha bhI dezAmarzaka sUtra hai, kyoMki vaha bandhAdhvAna, bandhasvAmI-asvA mI tathA apUrvakaraNakAlake aprathama-acarama samayameM honevAle bandhavyucchedako kahakara zeSa arthIko sUcita kara avasthita hai| apUrvakaraNakAlake prathama satama bhAgameM nidrA aura pracalA prakRtiyoMkA vandha ruka jAtA hai, aisA yahAM kahanA caahiye| zaMkA-yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna----yaha parama guruke upadezase jAnA jAtA hai / 'kyA ina donoM karmokA bandha udayase pUrva, pazcAt athavA sAthameM vyucchinna hotA hai ? ' isa praznakA nirNaya karate haiM --inakA bandha pUrvameM naSTa hotA hai, tatpazcAt udayakA vyuccheda hotA hai, kyoMki, apUrvakaraNakAlake prathama saptama bhAgameM bandhake ruka jAnepara Upara jAkara kSINakaSAya guNasthAnake dvicarama samayameM udayakA vyuccheda hotA hai| "donoM karma prakRtiyAM kyA svodaya, kyA parodaya yA kyA svodaya-parodayase baMdhatI haiM ?' * isa praznakA uttara kahate haiM- ye donoM hI prakRtiyAM svodaya-parodayase vaMdhatI haiM, kyoMka, pAMca jJAnAbaraNa aura pAMca antarAyake samAna ina donoM prakRtiyoMke dhruvodayakA abhAva hai| 1 pratiSu 'puvvaM va Nassadi ' iti pAThaH /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 10. ogheNa NiddA-payalANaM baMdhasAmittaparUvaNA / 37 sAMtaraM NiraMtaraM sAMtara-NiraMtaraM bajhaMti ? edAo NirataraM bajhaMti, sattetAladhuvapayaDIsu pAdAdo / kiM paccarahi baMdhadi tti pucchAe vuccade-micchAiTThI caduhi mUlapaccaehi paNavaNNaNANAsamayuttarapaccaehi dasa-aTThArasaegasamayajahaNNukkassapaccaehi, sAsaNo micchatteNa viNA tihi mUlapacaehi paMcAsuttarapaccaehi dasa sattArasaegasamayajahaNNukkassapaJcaehi, sammAmicchAiTThI tihi mUlapaccaehi tedAluttarapaccaehi egasamayaNava-solasajahaNNukkassapaJcaehi, asaMjadasammAiTThI tihi mUlapaccaehi chAdAluttarapaccaehi egasamayaNava-solasajahaNNukkassapaJcaehi, saMjadAsaMjado missAsaMjameNa sahidakasAya jogadomUlapaccaehi sattatIsuttarapaccaehi egasamaiyaaTTha-codasajahaNNukassapaJcaehi, pamatasaMjado dohi mUlapaJcaehi caduvIsuttarapaccaehi egasamayapaMca-sattajahaNNukassapaccaehi, appamattasaMjado apuvvakaraNo ca dohi mUlapaccaehi bAvIsuttarapaJcaehi egasamayapaMcasattajahaNNukkassapaJcarahi baMdhati / zaMkA-ukta donoM prakRtiyAM kyA sAntara, nirantara yA sAntara-nirantara baMdhatI hai? samAdhAna-ye donoM prakRtiyAM nirantara baMdhatI haiM, kyoMki, ye saiMtAlIsa dhruva prakRtiyoMke antargata haiN| 'ye prakRtiyAM kina kina pratyayoMse baMdhatI haiM ?' isa praznakA uttara kahate haiM-mithyAdRSTi jIva cAra mUla pratyayoMse, pacavana nAnA samaya sambandhI uttara pratyayoMse,tathA daza aura aTAraha eka samaya sambandhI jaghanya va utkRSTa pratyayoMse nidrA evaM pracalA prakRtiyoM ko bAMdhate hai| sAsAdanasamyagdRSTi mithyAtvake vinA tIna mUla pratyayoMse, pacAsa uttara pratyayoMse, tathA za aura sattaraha eka samaya sambandhI jaghanya va utkRSTa pratyayAse ukta prakRtiyoMko bAMdhate haiM / samyamithyAdRSTi tIna mUla pratyayoMse, tetAlIsa uttara pratyayoMse, tathA eka samaya sambandhI nau va solaha jaghanya va utkRSTa pratyayoMse ukta prakRtiyoMko bAMdhate haiN| asaMyatasamyagdRSTi tIna mUla pratyayoMse, khyAlIsa uttara prayayoMse, tathA eka samaya sambandhI nau aura solaha jaghanya va utkRSTa pratyayoMse ukta prakRtiyoMko bAMdhate haiM / saMyatAsaMyata mizra asaMyama (saMyamAsaMyama) ke sAtha kapAya evaM yoga rUpa do mUla pratyayoMse, saiMtIsa uttara pratyayoMse, tathA eka samaya sambandhI ATha va caudaha jaghanya aura utkRSTa pratyayoMse ukta prakRtiyoMko bAMdhate haiM / pramattasaMyata do mUla pratyayoMse, caubIsa uttara pratyayoMse, tathA eka samaya sambandhI pAMca aura sAta jaghanya va utkRSTa pratyayoMse ukta prakRtiyoM ko bAMdhate haiN| apramattasaMyata aura apUrvakaraNaguNasthAnavI jIva do mUla pratyayoMse, bAIsa uttara pratyayoMse, tathA eka samaya sambandhI pAMca aura sAta jaghanya va utkRSTa pratyayoMse ukta prakRtiyoMko bAMdhate haiN| 1 pratiSu 'pamattasaMjado hi' iti pAThaH /
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 11. isaMjuttabaMdhapucchAe yattho -- micchAiTThI caugaisaMjuttaM, sAsaNo tigaisaMjuttaM, sammAmicchAiTThI asaMjadasammAiTThI deva- maNussagaisaMjuttaM, uvarimA devagaisaMjuttaM NiddA - payalAo do vi baMdhaMti / kadigadiyA sAmI, edisse pucchAe bucade- micchAiTThI sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTThI asaMjadasammAiTThI caugaiyA, durgAdisaMjadAsaMjadA, uvarimA maNussagaIyA sAmI / addhANaM sugamaM / vocchiNNapadeso vi sugamo / kiM sAdio tti pucchAe vuccademicchAiTThimhi NiddA - payalANaM baMdho sAdio aNAdio dhuvo adbhuvo tti caduviyappo / sAsaNAdiguNaNe tiviyappo, dhuvattAbhAvAdo / sesaM sugamaM / 28 ] sAdAvedaNIsa ko baMdho ko abaMdho ? // 11 // baMdha baMdhayo tti ghettavvo / edaM pucchAsuttaM desAmAsiyaM, sAmipucchaM NiddisidUNa sesapucchAvisayaNidde sAkaraNAdo / teNettha savvapucchAo NiddisidavvAo / pucchidasissasaMsayaphusaNamuttaramuttaM bhaNadi gatisaMyukta bandhasambandhI praznakA artha kahate haiM - mithyAdRSTi jIva cAroM gatiyoMse saMyukta, sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi deva va manuSya gati se saMyukta, tathA uparima jIva devagatise saMyukta nidrA va pracalA donoM prakRtiyoMko bAMdhate haiM / ' kitane gatiyoMvAle jIva ukta donoM prakRtiyoM ke svAmI haiM ? ' isa praznakA uttara kahate haiM- mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi cAroM gatiyoMvAle; do gatiyoMvAle saMyatAsaMyata, tathA uparima jIva manuSyagativAle svAmI hote haiM / bandhAdhvAna sugama hai / carama samayAdirUpa bandhavyucchinnapradeza bhI sugama hai / ' ukta prakRtiyoM kA bandha kyA sAdi hai ? isa praznakA uttara kahate haiM - mithyAdRSTi guNasthAnameM nidrA aura pracalA prakRtiyoM kA bandha sAdika, anAdika, dhruva aura adhruva isa prakAra cAroM tarahakA hotA hai / sAsAdanAdi guNasthAnoM meM dhruva bandhake na honese zeSa tIna prakArakA bandha hotA hai / zeSa sUtrArtha sugama hai / 9 sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 11 // 6 'bandha' zabda se bandhakarUpa artha grahaNa karanA cAhiye / yaha pRcchAsUtra dezAmarzaka hai, kyoMki, vaha svAmiviSayaka pRcchAkA nirdeza karake zeSa pRcchAviSayaka nirdeza nahIM karatA / isaliye yahAM saba pRcchAoMkA nirdeza karanA cAhiye / zaMkAyukta ziSyake saMzayako dUra karaneke liye uttara sUtra kahate haiM----
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 12. ] ogheNa sAdAvedaNIyassa baMdhasAmittaparUvaNA [ 39 __ micchAiTippahuDi jAva sajogikevali tti bNdhaa| sajogikevaliaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 12 // ___edaM pi suttaM desAmAsiyaM, sAmittamaddhANaM baMdhaviNAsaTThANaM ca bhnniduunnnnnnesimtthaannmnniddesaado| teNidaresiM parUvaNA kIrade / taM jahA- edassa baMdho puvvamudao pacchA vocchijjadi, sajogicarimasamaye baMdhe vocchiNNe saMte pacchA ajogicaramasamae udyvocchedaado| sAdAvedaNIyaM micchAiTippahuDi jAva sajogikevali tti sodaNa parodaeNa vi bajjhadi, sAdAsAdodayANaM parAvattidasaNAdo, sa-parodaehi baMdhavirohAbhAvAdo ca / micchAiTippahuDi jAva pamatto tti sAMtaro baMdho, tattha paDivakkhapayaDIe baMdhasaMbhavAdo / uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDIe bNdhaabhaavaado| jamhi jamhi guNaTThANe jattiyA jattiyA mUlapaJcayA NANAsamayauttarapaccayA egasamayajahaNNukkassapaccayA ca vuttA tANi guNaTThANANi tettiehi paccaehi sAdAvedaNIyaM baMdhati / mithyAdRSTise lekara sayogikevalI taka sAtAvedanIyake bandhaka haiM / sayogikevalikAlake antima samayako prApta hokara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 12 // yaha bhI sUtra dezAmarzaka hai, kyoMki, vaha svAmitva, bandhAdhvAna aura bandhavinAzasthAnako kahakara anya arthokA nirdeza nahIM krtaa| isa kAraNa anya arthokI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai- sAtAvedanIyakA bandha pUrvameM aura udaya pazcAt vyucchinna hotA hai, kyoMki, sayogakevalIke antima samayameM bandhake vyucchinna honepara pIche ayogakevalIke antima samayameM udayakA vyuccheda hotA hai / sAtAvedanIya mithyAdRSTise lekara sayaMgikevalI taka svodayase aura parodayase bhI baMdhatA hai, kyoMki, yahAM sAtA aura asAtAke udayameM parivartana dekhA jAtA hai, tathA sva parodayase bandha honemeM koI virodha bhI nahIM hai| mithyAdRSTise lekara pramatta guNasthAna taka sAtAvedanIyakA bandha sAntara hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRti ( asAtA ) kA bandha sambhava hai / pramatta guNasthAnase Upara nirantara bandha hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai| jisa jisa guNasthAnameM jitane jitane mUla pratyaya, nAnA samaya sambandhI uttara pratyaya aura eka samaya sambandhI jaghanya va utkRSTa pratyaya kahe gaye haiM, ve guNasthAna utane pratyayoMse sAtAvedanIyako bAMdhate haiN|
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 13. micchAiTThI NirayagaIe viNA tigaisaMjuttaM / appasatthAe tirikkhagaIe saha kathaM sAdabaMdha ? Na, NirayagaI va accatiyaappasatthattAbhAvAda / evaM sAsaNe vi / sammAmicchAiDDI asaMjadasammAiTThI dugaisaMjuttaM baMdhaMti Niraya-tirikkhagaIe viNA / uvarimA devagaisaMjuttaM / apuvvakaraNassa carimasattamabhAgappahuDi uvari agadisaMjuttaM baMdhaMti / micchAiTTi - sAsaNasammAiTThisammAmicchAiTThi-asaMjadasammAiTTiNo cadugadiyA, durgAdisaMjadAsaMjadA sAmiNo, sesA mANusa - gadIe ceva / baMdhaddhANaM baMdhavocchedaTThANaM ca sugamaM sutttAda / savvesu guNaNe sAdAvedaNIyassa baMdho sAdi-adbhuvo, sAdAsAdANaM parAvattaNasarUveNa baMdhAdo / asAdAvedaNIya-aradi-soga- athira asuha-ajasakittiNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 13 // edaM pucchAsutaM desAmA siyaM, teNettha savvapucchAo kAyavvAo / adhavA, AsaMkiya mithyAdRSTi jIva narakagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta sAtAvedanIyako bAMdhate haiM / zaMkA- - aprazasta tiryaggatike sAtha kaise sAtAvedanIyakA bandha honA sambhava hai ? samAdhAna ---- nahIM, kyoMki tiryaggati narakagatike samAna atyanta aprazasta nahIM hai 1 isI prakAra sAsAdanasamyagdRSTi bhI tIna gatiyoM se saMyukta sAtAvedanIyako bAMdhate haiM / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi naraka aura tiryaggatike vinA do gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM / uparima jIva devagatise saMyukta bAMdhate haiM / apUrvakaraNake antima saptama bhAgase lekara Uparake jIva agatisaMyukta bAMdhate haiM / mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi evaM asaMyatasamyagdRSTi cAroM gatiyoMvAle tathA do gatiyoMvAle saMyatAsaMyata svAmI haiN| zeSa jIva manuSyagatike hI svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhayucchedasthAna sUtrokta honese sugama haiM / saba guNasthAnoM meM sAtA aura asAtAkA parivartita bandha honese sAtAvedanIyakA bandha sAdi aura adhruva hai / asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazakIrti nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 13 // yaha pRcchAsUtra dezAmarzaka hai, isaliye yahAM saba praznoMko karanA cAhiye / athavA 1 a-kApratyoH appasatthAbhAvAdo', Amatau ' appasatthAbhAveNa ', mapratI ' appasatthatthAbhAvAdo iti pAThaH / C
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 14.] ogheNa asAdAvedaNIyAdINaM baMbasAmittaparUtraNA [1 suttamedamidi daTTavvaM / taNNiNNayajaNaNa,muttarasuttaM bhaNadi. --- micchAdiTippahuDi jAva pamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 14 // edaM desAmAsiyaM suttaM, pucchidatthANamegadesaM chividUNa avaTThANAdo / teNedeNa sUidatthANaM atthaparUvaNA kIrade / asAdAvedaNIyassa puvvaM baMdho udao pacchA vocchiNNo, pamattasaMjadammi baMdhavocchede saMte pacchA ajogicarimasamayammi udayavocchedAdo / evamaradi-sogANaM, pamattasaMjadammi baMdhe NaTe saMte apuvacarimasamayammi udayavocchedAdo / athira-asuhANaM pi evaM ceva vattavyaM, pamattammi baMdhe viNaTe sajogicarimasamayammi udayavocchedAdo / ajasagittIe puvamudao vocchijjadi pacchA baMdho, asaMjadasammAdidimhi udae NaDe pacchA pamattasaMjadammi bNdhvocchedaado| asAdAvedaNIya-aradi-sogA sodaya-parodaehi bajhaMti, udayassa dhuvattAbhAvAdo / yaha AzaMkA sUtra hai aisA samajhanA caahiye| usake nizcayotpAdanArtha uttara sUtra kahate haiM mithyAdRSTise lekara pramattasaMyata taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 14 // ___ yaha dezAmarzaka sUtra hai, kyoMki, vaha pUche hue arthoke eka dezako chUkara avasthita hai| isa kAraNa isake dvArA sUcita adhoMkI prarUpaNA kI jAtI hai| sAtAvedanIyakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, pramattaguNasthAnameM vandhavyuccheda hojAnepara pIche ayogakevalIke antima samayameM udayakA vyuccheda hotA hai / isI prakAra arati aura zokakA vandha pUrvameM aura udaya pazcAt vyucchinna hotA hai, kyoMki, pramattasaMyatameM vandhake naSTa hojAnepara pIche apUrvakaraNake antima samayameM udayakA vyuccheda hotA hai / asthira aura azubha prakRtiyoMkA bhI isI prakAra hI bandhodayavyuccheda kahanA cAhiye, kyoMki, pramattasaMyatameM bandhake naSTa honepara sayogakevalIke antima samayameM udayakA vyuccheda hotA hai / ayazakIrtikA pUrvameM udaya vyucchinna hotA hai, pazcAt bandha, kyoMki asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM udayake naSTa hojAne para pIche pramattasaMyata guNasthAnameM vandhakA vyuccheda hotA hai / asAtAvedanIya, arati aura zoka prakRtiyAM svodaya-parodayase baMdhatI hai, kyoMki, 1 a-ApratyoH / NiyajaNaNa?-' iti pAThaH / cha. baM. 6.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42] . chavakhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 15. evamajasakittI vi, udayassa addhavattaNeNa bhedaabhaavaado| NavIra saMjadAsaMjadampahuDi uvari parodaeNeva baMdho, tattha jasakittiM motUNa avarAe udayAbhAvAdI / athira-asuhANa sodaeNeva baMdho, dhuvodyttaado| edAsiM chaNNaM payaDINaM micchAiTippahuDi chasu vi guNaTThANesu sAMtaro baMdho / kudo ? edAsiM paDivakkhapayaDINamettha baMdhavocchedAbhAvAdo / NANAvaraNAdisolasapayaDINaM je paccayA purUvidA edesu chasu guNaTThANesu tehi ceva paccaehi edAo chappayaDIo bajhaMti / asAda-aradi-soge micchAiTThI caugaisaMjuttaM, sAsaNI NirayagaI meAttUNa tigaisaMjuttaM, sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiviNo deva-maNusagaisaMjuttaM, uvarimA devagaisaMjuttaM baMdhati / evaM athira-asubha-ajasakittINaM,bhedAbhAvAdo / caugaimicchAiTThi-sAsaNasammAdihi-sammAmicchAiTiasaMjadasammAdihiNo sAmI / dugaisaMjadAsaMjadA saamii| pamattasaMjadA maNusA ceva / baMdhaddhANaM baMdhavocchedaTThANaM ca sugamaM / edAo cha vi payaDIo baMdheNa saadi-addhvaao| micchatta-NavaMsayaveda-NirayAu-Nirayagai-eiMdiya-beiMdiya-tIiMdiya-cariMdiyajAdi huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNa-Nirayagai inakA udaya dhruva nahIM hai| isI prakAra ayazakIrti bhI svodaya-parodayase baMdhatI hai, kyoMki, udayakI acavatAkI apekSA isake ukta tInoM prakRtiyoMse koI bheda nahIM hai| vizeSa itanA hai ki saMyatAsaMyatase lekara Age isakA vandha parodayase hI hotA hai, kyoMki, vahAM yazakItiko chor3akara ayazakItikA udaya nahIM rhtaa| asthira aura azubha zubha prakRtiyoMkA bandha svodayase hI hotA hai, kyoMki, ve dhruvodayI prakRtiyAM haiM / ina chahoM prakRtiyoM kA mithyAdRSTi Adi chahoM guNasthAnoM meM sAntara vandha hotA hai / isakA kAraNa yaha hai ki yahAM inakI pratipakSa prakRtiyoMke bandhanyucchedakA abhAva hai| jJAnAvaraNAdi solaha prakRtiyoMke jo pratyaya ina chaha guNasthAnoM meM kahe gaye haiM unhIM pratyayoMse hI ye chaha prakRtiyAM baMdhatI haiM / asAtAvedanIya, arati aura zoka prakRtiyoMko mithyADaSTi jIva cAroM gatiyoMse saMyukta, sAsAdanasamyagdRSTi narakagatiko chor3akara tIna gatiyoMse saMyukta, sabhyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi deva-manuSya gatiyoMse saMyukta, tathA uparima jIva devagatise saMyukta vAMdhate haiM / isI prakAra asthira, azubha aura ayazakIrti prakRtiyoMkA bhI gatisaMyukta bandha jAnanA cAhiye, kyoMki, unase inake koI bheda nahIM hai| cAroM gatiyoMke mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi svAmI hai| do gatiyoMke saMyatAsaMyata svAmI haiM / pramattasaMyata manuSya hI svAmI hote haiM / bandhAdhvAna aura bandhavyucchedasthAna sugama hai| ye chahoM prakRtiyAM bandhase sAdi evaM adhruva haiN| mithyAtva, napuMsakaveda, nArakAyu, narakagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, narakagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, sthAvara,
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 16.] ogheNa micchattAdINaM baMdhasAmittArUvaNA pAoggANupuvvi-AdAva-thAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 15 // edaM pucchAsuttaM desAmAsiyaM, teNettha savvapucchAo kaayvvaao| pucchidasissassa saMsayaviNAsaNaTThamuttarasuttaM bhaNadi micchAiTTI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 16 // ____edaM desAmAsiyasuttaM, sAmittaddhANANaM doNNaM ceva parUvaNAdo / teNedeNa sUidatthANaM parUvarNa kIrade-micchattassa baMdhodayA samaM vocchijjati, micchAiTTicarimasamae baMdhodayavocchedadaMsaNAdo / eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyajAdi-AdAva-thAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIrANaM micchattabhaMgo, micchAiTThimhi baMdhodayavocchedaM paDi edAsiM micchatteNa saha bhedaabhaavaado| Naqsayavedassa puvvaM baMdhavocchedo pacchA udayassa', micchAiTThimhi baMdhe NaDhe saMte pacchA aNiyaTTimhi udayavocchedAdo / evaM NirayAu-NirayagaipAoggANupuviNAmANaM vattavvaM, micchAiTTimhi sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? yaha pRcchAsUtra dezAmarzaka hai, isaliye yahAM pUrvokta saba praznoM ko karanA cAhiye / pUchanevAle ziSyakA saMzaya naSTa karaneke liye uttara sUtra kahate haiM mithyAdRSTi jIva bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 16 // yaha dezAmarzaka sUtra hai, kyoMki, vaha bandhasvAmitva aura bandhAdhvAna ina donoMkA .. hI prarUpaNa karatA hai / isa kAraNa isase sUcita arthokI prarUpaNA karate haiM-mithyAtva prakRtikA bandha aura udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, mithyAdRSTi guNasthAnake samayameM isake bandha aura udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / ekendriya, dvIndriya trIndriya, caturindriya jAti, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNasarIra prakRtiyoMkA bandhodayavyuccheda mithyAtva prakRtike hI samAna hai, kyoMki, mithyAdRSTi guNasthAnameM honevAle bandhodayavyucchedake prati inakA mithyAtvake sAtha koI bheda nahIM hai| napuMsakavedakA pUrvameM bandhavyuccheda aura pazcAt udayakA vyuccheda hotA hai, kyoMki, mithyAdRSTi guNasthAnameM bandhake naSTa hojAnepara pIche anivRttikaraNa guNasthAnameM udayakA vyuccheda hotA hai| isI prakAra nArakAyu aura narakagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakA bandhodayavyuccheda kahanA cAhiye, kyoMki, mithyAdRSTi guNasthAnameM bandhake naSTa hojAnepara pIche asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM 1 a-ApratyoH pacchAdayassa' iti pAThaH /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao baMdhe NaTe saMte pacchA asaMjadasammAiTThimhi udayavocchedAdo / evaM iMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNANaM pi vattavyaM, micchAiTTimhi baMdhe phiTTe saMte pacchA jahAkameNa sajogikevaliappamattasaMjadesu udayavocchedAdA / micchattassa sodaeNeva bNdho| NirayAu-Nirayagai-NirayagaipAoggANupuvviNAmAo parodaeNeva bajhaMti, sodaeNa sagabaMdhassa virohAdo / Naqsayaveda-eiMdiya bIiMdiya-tIiMdiya-cariMdiyajAdi-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNa-AdAva-thAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIrANi sodaya-parodaehi bajhaMti, ubhayathA vi virohaabhaavaad|| micchataM NirayAuaM ca NiraMtarabaMdhiNo, dhuvabaMdhittAdo addhAkkhaeNa baMdhaviNAsAbhAvAdo / avasesasavvapayaDIo sAMtaraM bajhaMti, tAsiM paDivakkhapayaDibaMdhasaMbhavAdo / caduhi mUlapaccaehi paMcavaMcAsaNANAsamayauttarapaccaehi dasa aTThArasaegasamaya jahaNNukkassapaccaehi ya micchAiTThI edAo payaDIo baMdhai / Navari veubbiya-veubviyamissaorAliyamissa-kammaiyapaccaehi viNA egavaMcAsapaccaehi NirayAuaM baMdhai tti vattavyaM / evaM inake udayakA vyuccheda hotA hai| isI prakAra huNDasaMsthAna aura asaMgrAtasRpATikAsaMhananakA bhI kahanA cAhiye, kyoMki, mithyATaSTi guNasthAnameM bandhake naSTa hojAnepara pIche yathAkramase sayogakevalI aura apramattasaMyana guNasthAnameM inake udayakA vyuccheda hotA hai| mithyAtvakA svodayase hI bandha hotA hai| nArakAyu, narakagati aura narakagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarma parodayase hI baMdhate haiM, kyoMki, svodayase inake apane bandhakA virodha hai / napuMsakaveda, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptamRpATikAsaMhanana, AtApa. sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra svodayaparodayase baMdhate haiM, kyoMki, donoM prakArase bhI inakA bandha hone meM koI virodha nahIM hai / mithyAtva aura nArakAyu prakRtiyAM nirantara baMdhanevAlI haiM, kyoMki dhruvabandhI honese kAlakSayase inake bandhavinAzakA abhAva hai| zeSa saba prakRtiyAM sAntara baMdhatI haiM, kyoMki, unakI pratipakSa prakRtiyoMke bandhakI sambhAvanA hai| cAra mUla pratyayose, pacavana nAnA samaya sambandhI uttara pratyayoMse, tathA daza va aThAraha eka samaya sambandhI jaghanya evaM utkRSTa pratyayoMse mithyAdRSTi ina prakRtiyoMko bAMdhatA hai| vizeSa itanA hai ki vaikriyika, vaikriyikamizra, audArikamizra aura kArmaNa kAyayoga pratyayoMke vinA baha ikyAvana pratyayoMse nArakAyuko bAMdhatA hai, aisA kahanA cAhiye / isI 1 pratiyu ' tAhiM ' iti pAThaH /
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 16.} viNa micchattAdINaM baMdhasAmittapatraNA [ 45 [Nirayagai-] NirayagaipAoggANupuvINaM / beiMdiya-teiMdiya-cauriMdiya-suhuma-sAhAraNa apajattANaM veubviyadugeNa viNA tevaNNA paccayA / micchataM ca ugaisaMjuttaM, NabuMsayavedaM devagaIe' viNA tigaisaMjuttaM, NirayAu-Nirayagai-NirayagaipAoggANupubbiNAmAo NirayagaisaMjutaM, huMDasaMThANaM devagaI mottUNa tigaisaMjuttaM, asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNa-apajjattaNAmAo tirikkha-maNusagaisaMjuttaM, sesAo tirikkhagaisaMjuttaM baMdhaMti / micchatta-Nasayaveda-TuMDesaThANa-asaMpattapevaTTasarIrasaMvaDaNANaM ca ugaimicchAiTThI sAmI / eiMdiya-AdAva-thAvaraNAmANaM baMdhassa NirayagaI mottUNa tigaimicchAiTThI sAmI / sesANaM payaDINaM tirikkha-maNusagaimicchAiTThI sAmI / baMdhadvANaM baMdhavocche daTThANaM ca sugamaM / micchattassa baMdho sAdi-aNAdi-dhuva-addhavabheeNa cubih| / sesANaM baMdho sAdi-addhayo / prakAra [ naraka gati aura narakagatiprAyogyAnupUrvIke bhI ikyAvana pratyaya haiN| dvIndriya, zrIndriya, caturindraya, mUkSma, sAdhAraNa aura aparyApta prakRtiyoMke vaikriyikadvikake vinA tirepana pratyaya haiN| mithyAtvako cAra gatiyoM se saMyukta, napuMsakavedake devagatike vinA tIna gatiyoMse saMyuktaH nArakAyu, narakagati aura narakagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmako narakagatise saMyukta; huNDasaMsthAnako devagatiko chor3a tIna gatiyoMse saMyukta, asaMprAptasRpATikAzarIrasaMhanana aura aparyApta nAmakarmako tiryaggati va manuSyAtise saMyukta, tathA zeSa prakRtiyoM ko tiryaggatise saMyukta vAMdhate haiN| mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna aura asaMprAptasRpATikAsarIrasaMhanana prakRtiyoMke cAroM gatiyoMke mithyAdRSTi svAmI hai| ekendriya, AtApa aura sthAvara nAmakarmake vandhake narakagatiko chor3a zeSa tIna gatiyoMke mithyAdRSTi svAmI hai| zeSa prakRtiyoM ke tiryaggati va manuSyagatike mithyAdRSTi svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavyucchedasthAna sugama haiN| mithyAtvaka. baMdha sAdi, anAdi, dhruva aura adhruva bhedase cAra prakAra hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha sAdi aura adhruva hotA hai / 1 amatau --NasayavedaM va devagaIe ' iti pAThaH / 2 pratiSu -- baMdhavocchiNNANaM ' iti pAThaH /
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46) khaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 17. ___ apaccakkhANAvaraNIyakodha-mANa-mAyA-lobha-maNusagai-orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahavairaNArAyaNasaMghaDaNamaNusagaipAoggANupuriNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 17 // sugamaM / micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAiTThI bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 18 // edaM desAmAsiyasuttaM, sAmittaddhANANaM' ceva parUvaNAdo / teNedeNa sUidatthaparUvaNA kIrade / taM jahA- apaccakkhANAvaraNacaukkassa maNusagaipAoggANupuviNAmAe baMdhodayA samaM vocchijjati, ekkamhi asaMjadasammATimhi doNNaM viNAsuvalaMbhAdo / maNusagaIe puvvaM baMdho pacchA udao vocchiNNo, asaMjadasammAdiTTimhi baMdhe paTTe pacchA ajogicarimasamayammi udayavocchedAdo / evamorAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahavairaNArAyaNasaMdhaDaNANaM / Navari sajogicarimasamae udayavocchedo / apratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA, lobha, manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, varSabhavajranArAcasaMhanana aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 17 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi se lekara asaMyatasamyagdRSTi taka baMdhaka hai / ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 18 // yaha dezAmarzaka sUtra hai, kyoMki, vaha kevala vandhasvAmitva aura vandhAdhvAnakA hI nirUpaNa karatA hai| isI kAraNa isa sUtrase sUcita arthako prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai-apratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakA bandha aura udaya donoM sAthameM vyacchinna hote haiM, kyoMki, eka asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM donoMke vinAza pAye jAte haiM / manuSyagatikA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM vandhake naSTa honepara pIche ayogakevalIke antima samayameM udayakA vyuccheda hotA hai| isI prakAra audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga aura vajrarSabhavajranArAcasaMhananakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai / vizeSa itanA hai ki sayogIke antima samayameM udayakA vyuccheda hotA hai / 2 pratiSu 'viNAsANuvalaMbhAdo' iti pATuH / 1 pratiSu 'sAmittadvANiNaM ' iti pAThaH / 3 pratiSu sammAdiTThIhi' iti pAThaH /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 18.] ogheNa aparacakkhANAvaraNIyAdINaM baMdhasAmittaparUvaNA [4. apaccakkhANAvaraNacaukkAdINaM savvesiM sodaya-parodaehi baMdho, virohAbhAvAdo / Navari sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu maNusagaidugorAliyaduga-vajjarisahasaMghaDaNANaM parodao baMdho / apaccakkhANAvaraNacaukkabaMdho NiraMtaro, dhuvabaMdhittAdo / maNusagai-maNusagaipA oggANupuTvibaMdho micchAiTThi-sAsaNasammAiTThINaM sAMtara-NiraMtaro, ANadAdidevesu NiraMtarabaMdha laddhaNa aNNattha sAMtarabaMdhuvalaMbhAdo / sammAmicchAiTi-asaMjadasammAiTThIsu NiraMtaro, deva-NeraDyaappidadoguNaTThANesu aNNagai-ANupuvvINaM bNdhaabhaavaado| evamorAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNANaM vattavyaM / kudo ? orAliyasarIrassa savvadeva-Neraiesu teuvAukAiesu ca NiraMtaraM baMdhuvalaMbhAdo, aNNattha sAMtarabaMdhadaMsaNAdo; orAliyasarIraaMgovaMgassa savvaNeraie su saNakkumArAdidevesu ca NiraMtaraM baMdhaM laddhaNa IsANAdiheTThimadevANaM micchAiTisAsaNesu tirikkha-maNussesu ca sAMtarabaMdhuvalaMbhAdo, vajjarisahasaMghaDaNassa deva-NeraiyasammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu NiraMtaraM baMdhaM laddhaNa aNNattha sAMtarabaMdhuvalaMbhAdo / apratyAkhyAnAvaraNacatuSka Adika sabakA svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, pasA hone meM koI virodha nahIM hai| vizeSa yaha hai ki samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM manuSyaganiddhika, audArikadvika evaM vajrarSabhasaMhananakA parodaya bandha hotA hai| _ apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bandha nirantara hai, kyoMki, ye cAroM prakRtiyAM dhruvabandhI haiM / manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA bandha mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdASTake sAntara nirantara hai, kyoMki, AnatAdi devoMmeM nirantara bandhako prAptakara anyatra sAntara vandha pAyA jAtA hai / samyagmithyAhASTra aura asayatasamyagdRSTi guNasthAnome nirantara bandha hai, kyoMki. devoM va nArakiyoMke ina vivakSita do guNasthAnoM meM anya gati va AnupUrvIke bandhakA abhAva hai| isI prakAra audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga aura vajrarSabhasaMhananake bhI kahanA cAhiye / isakA kAraNa yaha ki audArikazarIrakA sarva deva nArakI tathA tejakAyika va vAyukAyika jIvoM meM nirantara bandha pAyA jAtA hai, anyatra yahI bandha sAntara dekhA jAtA hai; audArikazarIrAMgopAMgakA saba nArakiyoMmeM aura sAnatkumAra evaM mAhendra kalpake devoMmeM bhI nirantara bandha pAkara IzAnAdika adhastana devoMke mithyAdRSTi va sAsAdana guNasthAnoM meM tathA tithaMca aura manuSyoM meM sAntara bandha pAyA jAtA hai; bajrarSabhasaMhananakA deva aura nArakI samyagmithyAdRSTi va asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM nirantara bandha pAkara anyatra sAntara bandha pAyA jAtA hai| 1 a-ApratyoH 'deva-Neraiappida-' kApratI * deva-Neraiyappida- ' iti pAThaH /
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 18. apacakkhANAvaraNacaukkaM cauguNaTThANajIvA NANAvaraNapaccaehi ceva baMdhaMti / evaM maNusagai-maNusagaipAoggANupurbINaM pi cadusu guNaTThANesu paccayA parUvedavvA / Navari sammAmicchAiTThissa bAdAlapaccayA vattavA, orAliyakAyajogapaccayAbhAvAdo / asaMjadasammAihissa codAlapaccayA, orAliyakAyajoga-orAliyamissakAyajogapaccayANamabhAvAdo / evamorAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-bajjarisahasaMghaDaNANaM pi pacayaparUvaNA masusagaIe va kAyavvA / apaccakkhANacaukkaM micchAiTThI caugaisaMjuttaM, sAsaNo NirayagaIe viNA tigaisaMjuttaM, sesA do vi deva-maNusagaisaMjuttaM baMdhaMti / maNusagai-maNusagaipAoggANupuvIo savvaguNaTThANajIvA maNusagaisaMjuttaM baMdhaMti / orAliyasarIra-orAliyaaMgovaMgAI micchAiTTi sAsaNasammAdihiNo tirikkha-maNusagaisaMsuttaM, sammAmicchAiTThi asaMjadasammAdidviNo maNusagaisaMjuttaM baMdhati / evaM vajjarisahavairaNArAyaNasaMghaDaNassa vi vattavyaM, bhedaabhaavaado| apaccakkhANacaukkabaMdhassa caugaimicchAiTThi-sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAiTi-asaMjadasammAdiTThI sAmI / maNusagai-maNusagaipAoggANupubdhi-orAliyasarIra-orAliyaaMgovaMga ___ apratyAkhyAnAvaraNacatuSkako cAra guNasthAnoMke jIva jJAnAvaraNapratyayoMse hI bAMdhate haiN| isI prakAra manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIke bhI pratyayoMkI cAroM guNasthAnoM meM prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSatA yaha hai ki samyagmithyAdRSTike byAlIsa pratyaya kahanA cAhiye, kyoMki, usake audArikakAyayoga pratyayakA abhAva hai| asaMyatasamyagdRSTike cavAlIsa pratyaya kahanA cAhiye, kyoMki, usake audArikakAyayoga aura audArikamizrakAyayoga pratyayoMkA abhAva hai| isI prakAra audArikazarIra, audArika zarIrAMgopAMga aura vajrapebhasahananake bhI pratyayAkI prarUpaNA manuSyagati nAmakarmake samAna karanA caahiye| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkako mithyAdRSTi cAra gatiyoMse saMyukta,sAsAdanasamyagdRSTi narakagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta, aura zeSa donoM guNasthAnavI jIva deva va manuSya gatise saMyukta bAMdhate haiN| manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIko sarva guNasthAnoMke jIva manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM / audArikazarIra aura audArikaaMgopAMgako mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi tiryaggati evaM manuSyagati saMyukta bAMdhate haiM; samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM / isI prakAra vajrarSabhavajranArAcasaMhananakA bhI gatisaMyoga kahanA cAhiye, kyoMki, ukta prakRtiyoMse isake koI bheda nahIM hai| ___ apratyAkhyAnavaraNacatuSkake vandhake cAroM gatiyoMke mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyAgmathyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM / manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, audArikazarIra, audArikaaMgopAMga aura vajrarSabhavajranArAcasaMhanana prakRtiyoMke cAroM 1 pratiSu 'ba' iti pAThaH /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 18.] ogheNa apaccakkhANAvaraNIyAdINaM baMdhasAmittaparUvaNA [19 vajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNANaM caugaimicchAiTThi-sAsaNasammAdiTThI saamii| dugaisammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThI sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaNaTThapadeso vi sugmo| apaccakkhANacaukkabaMdho micchAiTThimhi caubviho, dhuvabaMdhittAdo / sesesu guNaTThANesu tiviho, dhuvttaabhaavaado| maNusagai-orAliyasarIra orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahavairaNArAyaNasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupubbiNAmANaM baMdho savvaguNahANesu sAdi-addhavo, pddivkkhpyddibNdhsNbhvaado| orAliyasarIrassa NiccaNigodesu savvakAlaM veuvviya-AhArasarIrabaMdhavirahidesu dhuvabaMdho / aNAdiyabaMdho ca kiNNa labbhade ? Na, paDivakkhapayaDibaMdhasattisambhAvaM paDucca aNAdi-dhuvabhAvAparUvaNAdo', caugaiNigode mottUNa NiccaNigodehi ettha ahiyArAbhAvAdo vA / baMdhavattiM paDucca puNa baMdhassa aNAdiyadhuvattaM Na virujjhade / gatiyoMke mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi svAmI haiM / do gatiyoMke samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhanaSTapradeza arthAt jisa sthAna taka bandha hotA hai tathA jahAM bandhakI vyucchitti hotI hai vaha jAnanA bhI sugama hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bandha mithyAdRSTiguNasthAnameM cAroM prakArakA hai, kyoMki, ye cAroM prakRtiyAM dhruvabandhI haiM / zeSa guNasthAnoM meM inakA bandha tIna prakArakA hai, kyoMki, vahAM dhruba bandha nahIM hotA / manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhavajranArAcasaMhanana aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakA bandha saba guNasthAnoM meM sAdi va adhruva hai, kyoMki, inakI pratipakSa prakRtiyoMkA bandha sambhava hai| sarvakAla vaikriyika aura AhAraka zarIroMke bandhase rahita nityanigodI jIvoMmeM audArikazarIrakA dhruva bandha hotA hai| zaMkA-nityanigodI jIvoMmeM audArikazarIrakA anAdi bandha bhI kyoM nahIM pAyA jAtA ? samAdhAna nahIM pAyA jAtA, kyoMki, pratipakSa prakRtiyoMkI bandhazaktike sadbhAvakI apekSA karake anAdi rUpase dhruva bandhakA prarUpaNa nahIM kiyA gyaa| athavA caturgatinigodoMko arthAt cAroM gatiyoM meM hokara punaH nigodameM Aye hue jIvoMko chor3akara nityAnagodoMkA yahAM adhikAra nahIM hai / parantu bandhakI abhivyaktikI apekSA karake bandhake anAdi aura dhruva honemeM koI virodha nahIM hai| 1 pratiSu ' -bhAvaparUvaNAdo' iti pAThaH /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 19. paccakkhANAvaraNIya kodha-mANa- mAyA lobhANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 19 // sugamamedaM sutaM / micchAiTTi pahuDi jAva saMjadAsaMjadA baMdhA // 20 // edaM desAmAsiyasuttaM, sAmittaddhANANameva parUvaNAdo | teNettha avattatthANaM parUvaNA kIrade / taM jahA - edAsaM paDaNaM baMdhodayA samaM vocchiNNA, saMjadAsaMjadammi baMdhasseva udayavocchedadaMsaNAdo / edAsiM cauNNaM pibaMdho sodaya-parodahi, kodhAdINaM baMdhakAle tasseva uda va hodavyamidi niyamAbhAvAdo / edAsiM caduSNaM pi NiraMtaro baMdho, sattettAlIsadhuvabaMdhapayaDIsu pAdAdo / micchAdiDiAdipaMcaguNaTTANesu je paccayA parUvidA mUluttarabheeNa tehi.. paccaehi edAo bajjhati tti tesu tesu guNaDDANesu te te caiva paccayA vattavvA, baMdhassa paccayasamUhakajjattAdo | adhavA, edAsiM payaDINaM baMdhassa paccakkhANapayaDIe' udayasAmaNNaM pratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA aura lobhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 19 // yaha sUtra sugama hai | mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata taka bandhaka haiM // 20 // yaha dezAmarzaka sUtra hai, kyoMki, vaha bandhasvAmitva aura bandhAdhvAnakA hI nirUpaNa karatA hai / isa kAraNa yahAM anukta arthokI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai - ina cAroM prakRtiyoM kA bandha aura udaya donoM sAtha hI vyucchinna hote haiM, kyoMki, saMyatAsaMyata guNasthAna meM bandhake samAna inake udayakA bhI vyuccheda dekhA jAtA hai / ina cAroM hI prakRtiyoM kA bandha svodaya- parodayase hotA hai, kyoMki, krodhAdikoMke bandhakAlameM usakA hI udaya bhI honA cAhiye aisA koI niyama nahIM hai / ina cAroMkA hI nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ye cAroM prakRtiyAM saiMtAlIsa dhruvavandhI prakRtiyoM meM AtI haiM / midhyAdRSTi Adi pAMca guNasthAnoM meM jo mUla va uttara pratyaya kahe gaye haiM una pratyayoMse ye prakRtiyAM vaMdhatI haiM, ata eva una una guNasthAnoMmeM unhIM unhIM pratyayoM ko kahanA cAhiye, kyoMki, vandha pratyayasamUhakA kArya hai / athavA, ina prakRtiyoMke bandhakA pratyaya pratyAkhyAna prakRtikA udayasAmAnya hai / 1 pratiSu ' avRttaddhANaM ' iti pAThaH / 2 pratiSu paccayANa payaDIe' iti pAThaH / :
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 20. ] ogheNa paccakkhANAvaraNIyako hAdINaM baMdhasAmitta parUvaNA [ 51 paccao | sesakasAyANamudao jogo ca paccao Na hodi, etto uvari tesu saMtesu vi edAsiM bNdhaabhaavaad|| Na micchattANatANubaMdhi - apaccakkhANAvaraNANamudao vi edAsiM baMdhassa paccao, te viNA va baMdhuvalaMbhAdo / jassaNNaya- vadiregehi jassaNNayavadiregA hoMti [taM ] tassa kajjamiyaraM ca kAraNaM / Na cedaM paccakkhANodayaM muccA aNNatthatthi tamhA paccakkhANodao ceva paccao tti siddhaM / micchAiTTimhi NaTTabaMdha solasapayaDINaM baMdhassa micchatodao ceva paccao, teNa viNA tAsiM ba~dhANuvalaMbhAdo | sAsaNammi DubaMdhapaNuvIsapayaDINaM agatANubaMdhI Namudao ceva paccao, teNa viNA tAsiM baMdhANuvalaMbhAdo / asaMjadasammAdiTTimhi NabaMdhaNavapayaDINaM baMdhassa apaccakkhANodao kAraNaM, teNa viNA tAsiM baMdhANuvalabhAdo / pamattasaMjadammi DubaMdhachappayaDINaM baMdhassa pamAdo paccao, teNa viNA tadaNuvalaMbhAdo / evamaNNattha vi jANiya vattavyaM / edAo payaDIo micchAiDDI caugaisaMjuttaM, sAsaNeo NirayagaIe viNA tigaisaMjuttaM, zeSa kaSAyakA udaya aura yoga pratyaya nahIM hai, kyoMki, pAMcaveM guNasthAnake Upara unake rahanepara bhI inakA bandha nahIM hotA / mithyAtva anantAnuvandhI aura apratyAkhyAnAvaraNa prakRtiyoMkA udaya bhI ina prakRtiyoM ke bandhakA pratyaya nahIM hai, kyoMki, unake udayake binA bhI inakA bandha pAyA jAtA hai / jisake anvaya aura vyatirekake sAtha jisakA anvaya aura vyatireka hotA hai vaha usakA kArya aura dUsarA kAraNa hotA hai / aura yaha bAta pratyAkhyAnAvaraNa ke udayako chor3akara anyatra hai nahIM, isaliye pratyAkhyAnAcaraNakA udaya hI apane bandhakA pratyaya hai, yaha bAta siddha huI / mithyAdRSTi guNasthAna meM vyucchinna solaha prakRtiyoM ke bandhakA pratyaya mithyAtvakA udaya hI hai, kyoki, usake vinA una solaha prakRtiyoMkA bandha pAyA nahIM jaataa| sAsAdanaguNasthAnameM vyucchinna paccIsa prakRtiyoMke bandhakA anantAnubandhicatuSkakA udaya hI pratyaya hai, kyoMki, usake vinA ina pacIsa prakRtiyoMkA vandha pAyA nahIM jaataa| asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna meM vyucchinna nau prakRtiyoMke vandhakA apratyAkhyAnAvaraNakA udaya kAraNa hai, kyoMki, usake vinA unakA bandha pAyA nahIM jAtA / pramattasaMyata guNasthAnameM vyucchinna chaha prakRtiyoMke bandhakA pratyaya pramAda hai, kyoMki, usake binA unakA bandha pAyA nahIM jaataa| isI prakAra anyatra bhI jAnakara kahanA cAhiye / ina prakRtiyoM ko mithyAdRSTi cAroM gatiyoMse saMyukta, sAsAdanasamyagdRSTi naraka 5 pratiSu 'aNNattha tti ' iti pAThaH / 2 apratau ' girayagaI ' A-kApratyoH ' girayagara' iti pAThaH /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 21. sammAmicchAiTThI asaMjadasammAdiTThI devagai-maNusagaisaMjuttaM, saMjadAsajadA devagaisaMjuttaM baMdhati / edAsiM caugaimicchAiTi-sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo baMdhassa saamii| saMjadAsajadA dugaiyA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / edAsiM baMdho micchAidimhi cauvviho, sattedAlIsadhuvabaMdhapayaDIsu pAdAdo / uvarimesu guNahANesu tiviho, duvihaabhaavaado| purisaveda-kodhasaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 21 // sugamaM / micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTivAdarasAMparAiyapaiTThauvasamA khavA bNdhaa| aNiyaTTivAdaraddhAe sese saMkhejjAbhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 22 // 'micchAdiTippahuDi uvasamA khavA baMdhA' edeNa suttAvayaveNa guNaTTANagaryabaMdha gatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta, samyagmithyADhaSTi aura asaMyatasamyagdRSTi devagati evaM manuSyagatise saMyukta, tathA saMyatAsaMyata devagatise saMyukta bAMdhate haiN| cAroM gatiyoMke mithyASTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi ina prakRtiyoM ke bandhake svAmI haiN| do gatiyoMke saMyatAsaMyata svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sthAna sugama haiN| mithyAdRSTi guNasthAnameM inakA cAroM prakArakA bandha hai, kyoMki, ye saiMtAlIsa dhruvabandhaprakRtiyoM meM AtI haiN| uparima guNasthAnoMmeM tIna prakArakA bandha hai, kyoMka, vahAM do prakArake bandhakA abhAva hai| puruSaveda aura saMjvalanakrodhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka ? // 21 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara anivRttikaraNabAdarasAmparAyikapraviSTa upazamaka evaM kSapaka taka pandhaka haiN| anivRttibAdarakAlake zeSameM saMkhyAta bahubhAga jAkara bandhavyuccheda hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 22 // 'mizyAdRSTise lekara anivRttikaraNa upazamaka aura kSapaka bandhaka haiM ' isa 1 apratau * devaM Apratau * devagai kAMpratI * devagaI ' iti pAThaH / 2 pratiSu / gaiya-' iti pAThaH /
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 22.] ogheNa purisaMveda-kodhasaMjalaNANaM baMdhasAmittapasvaNA sAmittaM baMdhaddhANaM ca paravidaM / 'aNiyaTTibAdaraddhAe sese saMkhejjAbhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijadi' tti edeNa baMdhaviNaThThANaM paravidaM / taM jahA- sese aMtarakaraNe kade jA sesA aNiyaTTiaddhA tammi sese saMkhejjakhaMDe kade tattha bahukhaMDANi gaMtUNegakhaMDAvasese purisaveda-kodhasaMjalaNANaM baMdho bocchiNNo tti uttaM hodi / ede tiNNi ceva atthA edeNa parUvidA tti desAmAsiyasuttamedaM / teNedassiyaratthANaM parUvaNA kIrade purisaveda-kodhasaMjalaNANaM baMdhodayA samaM vocchijjaMti, purisaveda-kodhasaMjalaNANaM udae saMtakkhaeNuvasameNa vA NaDe baMdhANuvalaMbhAdo / saMsArAvatthAe sodaeNa viNA vi baMdho uvalabbhadi tti Na sodayAviNAbhAvI edAsiM baMdho tti vutte hodu tathA tattha, icchijmaannttaado| ettha puNa paDivakkhapayaDibaMdheNa viNA baMdhaviNaTANe ceva udayaviNAsAdo egamhi kAle doNaM viNAso Na virujjhade tti / edAsiM doNaM payaDINaM sodayaparodaehi baMdho, sodaeNa viNA vi baMdhovalaMbhAdo / kodhasaMjalaNassa baMdho NiraMtaro, sattettAlIsadhuvabaMdhapayaDINaM majjhe mUtrAvayavase guNasthAnagata bandhasvAmitva aura bandhAdhvAnakA nirUpaNa kiyA hai / 'anivRtti yAdarakAlake zepameM saMkhyAta bahubhAga jAkara vandha vyucchinna hotA hai ' isase bandhavyucchedasthAnakA nirUpaNa kiyA hai| vaha isa prakAra hai-zeSa arthAt antarakaraNa karanepara jo avazeSa anivRttikAla rahatA hai usa zeSa kAlake saMkhyAta khaNDa karanepara unameM bahuta khaNDa jAkara eka khaNDa avaziSTa rahanepara puruSaveda aura saMjvalanakrodhakA bandha vyucchinna hotA hai, yaha usakA abhiprAya hai / ye tIna hI artha isa sUtra dvArA kahe gaye haiM, ata eva yaha dezAmarzaka sUtra hai / isI kAraNa isake anya arthokI prarUpaNA kI jAtI hai puruSaveda aura saMjvalanakrodha inake bandha va udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiM, kyoki. parupaveda aura saMjvalanakodhake udayake satvakSayase yA upazamase naSTa honepara una donoMkA bandha nahIM pAyA jAtA / zaMkA-saMsArAvasthAmeM svodayake vinA bhI bandha pAyA jAtA hai, ata eva inakA bandha svodayakA avinAbhAvI nahIM hai ? samAdhAna-aisI zaMkA karane para uttara dete haiM ki saMsArAvasthAmeM vaisA bhale hI ho, kyoMki, vahAM aisA iSTa hai| parantu yahAMpara pratipakSa prakRtike bandhake vinA bandhabyucchedasthAnameM hI udayakA vyuccheda honese eka kAlameM donoMkA vyuccheda viruddha nahIM hai| - ina donoM prakRtiyoMkA svodaya-parodayase vandha hotA hai, kyoMki, svodayake vinA bhI unakA bandha pAyA jAtA hai / saMjvalanakrodhakA bandha nirantara hai, kyoMki, vaha saiMtAlIsa
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 32. pAdAdo / purisavedabaMdho saaNtro.| kudo ? micchAiTThi-sAsaNesu paDivakkhapayaDINaM baMdhuvalaMbhAdo / NiraMtaro vi, pamma-sukkalessiyatirikkha-maNusamicchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu sammAmicchAiTThiAdiuvarimaguNaTThANesu ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / edAsiM pacayaparUvaNe kIramANe pudha pudha je paccayA mUluttaraNANegasamayabheyabhiNNA guNaTThANANaM paruvidA tANi guNaTThANANi tehi paccaehi edAo payaDIo baMdhati ti pudhaparUvaNA Natthi, bhedANuvalaMbhAdo / adhavA purisavedo gayapaccao, avagadavedesu tabbaMdhANuvalaMbhAdo / kodhasaMjalaNo saMjalaNakasAyassa tivvANubhAgodayapaccao, uvasamaseDimhi kodhacarimANubhAgodayAdo aNaMtaguNahINeNa vUNANubhAgodaeNa kodhasaMjalaNassa baMdhANuvalaMbhAdo / micchAiTThI sAsaNAM ca NirayagaIe viNA purisavedaM tigaisaMjuttaM baMdhai / NirayagaIe saha purisavedo kiNNa bajjhade ? Na, acaMtAbhAveNa paDisiddhattAdo / sammAmicchAiTThI asaMjadasammAdiTThI ca dugaisaMjuttaM, tesiM Niraya tirikkhagaINaM baMdhAbhAvAdo / saMjadAsaMjadappahuDi uvarimA pravabandhI prakRtiyoMke madhyameM AyA hai| puruSavedakA bandha sAntara hai| isakA kAraNa yaha ki mithyAdRSTi aura sAsAdana guNasthAnoM meM pratipakSa prakRtiyoMkA bandha pAyA jAtA hai / vahI bandha nirantara bhI hai, kyoMki, padma evaM zukla lezyAvAle tiryaMca va manuSya mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM tathA samyagmithyAdRSTi Adi uparima guNasthAnoM meM bhI nirantara bandha pAyA jAtA hai| ina donoM prakRtiyoMke pratyayoMkA prarUpaNa karanepara mUla, uttara tathA nAnA va eka samaya sambandhI pratyayoMke bhedase bhinna pRthak pRthak jo pratyaya jina guNasthAnoMke kahe gaye haiM ve guNasthAna una pratyayoMse ina prakRtiyoMko bAMdhate haiM, ataH inakI pRthak pratyayaprarUpaNA nahIM hai, kyoMki, unase yahAM koI bheda nahIM pAyA jAtA / athavA puruSaveda gatapratyaya hai, arthAt usakA pratyaya Upara batA hI cuke haiM, kyoMki, apagatavediyoM meM usakA bandha nahIM pAyA lanakrodhakA bandha saMjvalanakaSAyake tIvra anubhAgodayanimittaka hai, kyoMki, upazamazreNImeM krodhake antima anubhAgAdayase athavA anantaguNahAnise hIna anubhAgodayase saMjvalanakrodhakA bandha nahIM pAyA jaataa| mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi narakagatike vinA puruSavedako tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiN| zaMkA-narakagatike sAtha puruSaveda kyoM nahIM baMdhatA ? samAdhAna nahIM bAMdhatA, kyoMki, vaha atyantAbhAva rUpase pratiSiddha hai| samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi do gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, unake narakagati aura tiryaggatike bandhakA abhAva hai / saMyatAsaMyatase lekara uparima jIva .
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 23. ] ogheNa mANa - mAyAsaMjalaNANaM baMdhasAmittaparUvaNA [ 55 devagaisaMjuttaM, sesagaINaM tattha baMdhAbhAvAdo / apuvvakaraNasattamasattabhAgappaDuDi uvarimA agadi saMjuttaM baMdhati, tattha gaikammassa baMdhAbhAvAdo | evaM kodhasaMjalaNassa vi vattavvaM / Navari micchAiTThI caugaisaMjuttaM baMdhai, tattha NirayagaIe saha baMdhavirohAbhAvAdo / purisavedabaMdhassa caugaimicchAiTTi-sAsaNasammAiDi-sammAmicchAiTThi asaMjadasammAdiTTiNo sAmI / dugasaMjadAsaMz2adA sAmI, deva-NirayagaIsu tadabhAvAda / uvarimA maNusagaIe sAmI, aNNattha pamattAdINamabhAvAdo / purimavedabaMdho savvaguNaNesu sAdigo adbhuvo, paDivakkhapayaDINaM baMdhuvalaMbhAdo / NiyameNa sammAmicchAiDippahuDa uvarimesu baMdhaviNAsadaMsaNA do / kodhasaMjaNassa micchADidi vo baMdha, dhuvabaMdhittAdo / uvarimesu tiviho, dhuvattAbhAvAdo / mANa- mAyasaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 23 // sugamamedaM / devagati se saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, vahAM zeSa gatiyoMkA bandha nahIM hotA / apUrvakaraNake sAtaveM saptama bhAgase lekara uparima jIva agatisaMyukta puruSavedako bAMdhate haiM, kyoMki, vahAM gatikarmakA bandha nahIM hotA / isI prakAra saMjvalanakrodhake bhI kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki midhyAdRSTi use cAra gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai, kyoMki, vahAM narakagatike sAtha usake bandha hone meM koI virodha nahIM hai / puruSavedake bandhake cAroM gatiyoMvAle mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyamithyASTi aura asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM / do gatiyoMvAle saMyatAsaMyata svAmI haiM, kyoMki, deva va naraka gatimeM saMyatAsaMyatoMkA abhAva hai / Uparake jIva manuSyagatike hI svAmI haiM, kyoMki, dUsarI gatiyoM meM pramattasaMyatAdikoM kA abhAva hai / puruSavedakA bandha saba guNasthAnoM meM sAdika va adhruva hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMkA bandha pAyA jAtA hai, niyama se samyagmithyAdRSTise lekara uparima guNasthAnoM meM pratipakSa prakRtiyoMkA bandhavinAza dekhA jAtA hai / saMjvalanakrodhakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vaha dhruvabandhI hai / uparima guNasthAnoMmeM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai / saMjvalana mAna aura mAyAkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 23 // yaha sUtra sugama hai /
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 24. micchAiDippahaDi jAva aNiyaTTibAdarasAMparAiyapaviTThauvasamA * khavA baMdhA / aNiyaTTibAdaraddhAe sese sese saMkhejjAbhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 24 // 'micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTibAdarasAMparAiyapaviThThauvasamA khavA baMdhA' edeNa suttAvayaveNa baMghaddhANaM gaigaeNa viNA guNahANagayabaMdhasAmittaM ca vuttaM / 'aNiyaTTibAdaraddhAe sese sese saMkhejjAbhAga gaMtUNa baMdho vocchijjadi' edeNa suttAvayaveNa baMdhaviNaThThaThThANaM paravidaM / kodhasaMjalaNe viNaDhe jo avaseso aNiyaTTiaddhAe saMkhejjadibhAgo tamhi saMkhejje khaMDe kade tattha bahubhAge gaMtUNa eyabhAgAvasese mANasaMjalaNassa baMdhavocchedo / puNo tamhi egakhaMDe saMkhejjakhaMDe kade tattha bahukhaMDe gaMtUNa egakhaMDAvasese mAyAsaMjalaNabaMdhavocchedo tti / kadhamedaM Navvade ? 'sese sese saMkhejje bhAge gaMtUNetti ' vicchANidesAdo / kasAyapAhuDasutteNedaM suttaM virujjhadi tti vutte saccaM virujjhai, kiMtu eyaMtaggaho ettha Na kAyavyo, idameva taM ceva mithyAdRSTise lekara anivRttikaraNabAdarasAmparAyikapraviSTa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / anivRttibAdarakAlake zeSa zepameM saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 24 // 'mithyATise lekara anivRttikaraNabAdarasAmparAyikapraviSTa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM' isa sUtrAvayavase vandhAdhvAna aura gatigata bandhasvAmitvake vinA guNasthAnagata bandhasvAmitva bhI kahA gayA hai| 'anivRttibAdarakAlake zeSa zeSameM saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha byucchinna hotA hai' isa sUtrAvayava dvArA vandhavinaSTasthAnakI prarUpaNA kI gaI hai / saMjvalanakrodhake vinaSTa honepara jo zeSa anivRttibAdarakAlakA saMkhyAtavAM bhAga rahatA hai usake saMkhyAta khaNDa karanepara unameM bahubhAgoMko vitAkara eka bhAga zeSa rahanepara saMjvalanamAnakA bandhavyuccheda hotA hai| punaH eka khaNDake saMkhyAta khaNDa karanepara unameM bahuta khaNDoMko vitAkara eka khaNDa zepa rahanepara saMjvalanamAyAkA bandhavyuccheda hotA hai| zaMkA--yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna-'zeSa zeSameM saMkhyAta bahubhAga jAkara' isa vIsA arthAta do bAra nirdezase ukta prakAra donoM prakRtiyoMkA vyucchedakAla jAnA jAtA hai| zaMkA-kaSAyaprAbhRtake sUtrase to yaha sUtra virodhako prApta hogA? samAdhAna-aisI AzaMkA honepara kahate haiM ki sacamucameM kaSAyaprAbhRtake sUtrase yaha sUtra viruddha hai, parantu yahAM ekAntagraha nahIM karanA cAhiye, kyoMki, 'yahI satya hai'
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 24.] ogheNa mANa-mAyAsaMjalaNANaM baMdhasAmittaparUvaNA [57 saccamidi sudakevalIhi paccakkhaNANIhi vA viNA avahArijjamANe micchattappasaMgAdo / kadhaM suttANaM viroho ? Na, suttovasaMhArANamasayalasudadhArayAiriyaparataMtANaM virohsNbhvdNsnnaado| uvasaMhArANaM kadhaM puNa suttattaM jujjade ? Na, amiyasAyarajalassa aliMjara-ghaDa-ghaDI-sarAvudaMcaNagayassa vi amiyattuvalaMbhAdo / saMpahi edeNa sUidatthANaM' parUvaNA kIrade / taM jahA- edAsiM doNaM payaDINaM baMdhodayA akkameNa vocchijjaMti, udae viNa? bNdhaannuvlNbhaado| Na ca udayaddhAkkhaeNa udayassa viNAso ettha vivakkhio, saMtovasama-khaehi samuppaNNudayAbhAveNa ahiyArAdo / edAsiM sodaya-parodaehi baMdho, NiraMtarabaMdhINaM sAMtarudayANaM sodaeNeva baMdhavirohAdo / NiraMtarabaMdhIo, dhuvabaMdhIhi saha pAdAdo / micchAiTippahuDi je paccayA mUluttaraNANegasamayabheyabhiNNA puvvaM parUvidA tagguNavisiTThajIvA tehi ceva paccaehi edAo payaDIo baMdhaMti, paccayaMtarA yA ' vahI satya hai aisA zrutakevaliyoM athavA pratyakSazAniyoMke vinA nizcaya karanepara mithyAtvakA prasaMga hogaa| zaMkA ----sUtroM ke virodha kaise ho sakatA hai ? samAdhAna-yaha zaMkA ThIka nahIM, kyoMki, alpa zrutake dhAraka AcAryoMke parataMtra sUtra va upasaMhAroMke virodhakI sambhAvanA dekhI jAtI hai| zaMkA-upasaMhAroMke sUtrapanA kaise ucita hai ? samAdhAna-yaha bhI zaMkA ThIka nahIM, kyoMki, AliMjara (ghaTavizeSa), ghaTa, ghaTI, zarAva va udaMcana AdimeM sthita bhI amRtasAgarake jalameM amRtatva pAyA hI jAtA hai| aba isa sUtrake dvArA sUcita arthokI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai- ina donoM prakRtiyoMkA bandha aura udaya donoM eka sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, inake udayake naSTa honepara phira bandha nahIM pAyA jaataa| aura yahAM udayakAlake kSayase honevAlA udayakA vinAza vivakSita nahIM haiM, kyoMki, satvopazama yA satvakSayase utpanna udayAbhAvakA adhikAra hai| ina donoM prakRtiyoMkA svodaya parodayase bandha hotA hai, kyoMki, nirantarabandhI aura sAntara udayavAlI prakRtiyoMke svodayase hI bandha honekA virodha hai / ye nirantarabandhI prakRtiyAM haiM, kyoMki, ve dhruvabandhI prakRtiyoMke sAtha AtI haiN| mithyAdRSTise lekara mUla, uttara va nAnA evaM eka samaya sambandhI bhedoMse bhinna jo pratyaya pUrvameM kahe jA cuke haiM, una guNasthAnoMse viziSTa jIva unhIM pratyayoMse ina prakRtiyoM ko bAMdhate haiM, kyoMki, anya pratyayoMkA 1 apratau 'suttovasaMghArANA-', A-kAprayoH 'suttovasaMhArANA-' iti pAThaH / 2 a-ApratyoH ' sahadatthANaM', kApratau -- sahidatthANaM ' iti pAThaH / ka. .8.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 25. bhAvAdo / adhavA, edAsiM saMjalaNodayaviseso ceva paccao, teNa viNA baMdhANuvalaMbhAdo / micchAdiTThI caugaisaMjuttaM, tassa savvagaibaMdhehi virohaabhaavaado| sAsaNo tigaisaMjuttaM, tassa NirayagaibaMdheNa saha virohAdo / sammAmicchAiTThI asaMjadasammAdiTThI ca dugaisaMjuttaM baMdhaMti, tesiM Niraya-tirikkhagaIhi saha virohaado| uvarimA devagai-agaisaMjuttaM vA baMdhaMti, tesiM sesagaIhi saha virohAdo / micchAiTThI sAsaNasammAdiTThI sammAmicchAiTThI asaMjadasammAdiTThI caugaiyA, dugaisaMjadAsaMjadA, sesA maNussagaIyA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhavocchiNNaTThANaM ca suttuddiTTamidi sugamaM / micchAiTissa cauviho baMdho, dhuvabaMdhittAdo / sesANaM tiviho, dhuvattAbhAvAdo / lobhasaMjalaNassa ko baMdho ko abaMdho ? // 25 // sugama / micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTivAdarasAMparAiyapaviTThauvasamA khavA bNdhaa| aNiyaTTibAdaraddhAe carimasamayaM gaMtUNa bNdhovocchijjdi| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 26 // abhAva hai / athavA, ina prakRtiyoMkA saMjvalanakA udayavizeSa hI pratyaya hai, kyoMki, usake vinA inakA bandha pAyA nahIM jaataa| mithyAdRSTi inheM cAra gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai, kyoMki, usake saba gatiyoMke bandhake sAtha koI virodha nahIM hai / sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai, kyoMki, usake narakagatibandhake sAtha virodha hai / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi do gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, unake naraka va tiryaggatike sAtha bandha honemeM virodha hai / uparima jIva devagatise saMyukta yA gatisaMyogase rahita bAMdhate haiM, kyoMka unake zeSa gatiyoMke sAtha bandha hone meM virodha hai / mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi cAroM gatiyoMvAle, do gatiyoMvAle saMyatAsaMyata, aura zeSa guNasthAnavartI jIva manuSyagativAle svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavyucchittisthAna cUMki sUtrapratipAdita hai ataH sugama haiM / mithyAdRSTike inakA cAroM prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvabandhI prakRtiyAM haiN| zeSa jIvoMke dhruvavandhakA abhAva honese tIna prakArakA hI vandha hotA hai| saMjvalanalobhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 25 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara anivRttibAdarasAmparAyikapraviSTa upazamaka aura kSapaka taka bandhaka haiM / anivRttibAdarakAlake antima samayako prApta hokara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 26 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ augheNa issa-radi-bhaya-duguMchANaM baMdhasAmittaparUvaNA [ 59 micchAiTTippAhuDi0' edeNa suttAvayaveNa baMdhaddhANaM guNaDANagayasAmittaM ca parUvidaM / aNiyaTTibAdara0 ' edeNa baMdhaviNadvANaparUvaNA kadA / edesiM tiNNaM caivatthANaM parUvaNA kadA ti sAmA siyasuttamedaM / teNedeNa sUidatthANaM parUvaNA kIrade / taM jahA 3, 27. ] " " baMdhopuvacchidi pacchA udao, aNiyaTTica rimasamrae baMdhe vocchiNNe suhumasAMparAiya carimasamae udayavoccheduvalaMbhAdo / lobhasaMjalaNassa sodaya - parodaehi baMdho, dhuvodattAbhAvAda / NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / paccayaparUvaNAe mANasaMjalaNabhaMgo | gaisaMjuttasAmittaddhANa-baMdhavocchiSNadvANaparUvaNAo sugamAo / micchAiTTissa cauviho baMdho, dhuvabaMdhittAdo / sesANaM tiviho baMdho, dhuvattAbhAvAdo / hassa-radi-bhaya-duguMchANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 27 // sumaM / 'mithyAdRSTise lekara anivRttivAdarasAmparAyikapraviSTa upazamaka aura kSapaka taka bandhaka haiM ' isa sUtrAMza dvArA vandhAdhyAna aura guNasthAnagata bandhasvAmitvakI prarUpaNA kI gaI hai / 'anivRttivAdarakAlake antima samayako prApta hokara bandha vyucchinna hotA hai ' isa sUtrAMza dvArA bandhavyucchittisthAnakA nirUpaNa kiyA gayA hai| cUMki sUtra dvArA inhIM tIna arthokI prarUpaNA kI gaI hai, ataeva yaha dezAmarzaka sUtra hai / isa kAraNa isake dvArA sUtrita arthokA nirUpaNa karate haiM / vaha isa prakAra hai saMjvalanalobhakA bandha pUrva meM vyucchinna hotA hai, pazcAt udaya; kyoMki, anivRttikaraNa antima samayameM bandhake vyucchinna hojAnepara sUkSmasAmparAyikake antima samayameM udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai / saMjvalanalobhakA svodaya- parodayase bandha hotA hai, kyoMki, usake dhruvodayatvakA abhAva hai / bandha usakA nirantara hai, kyoMki, vaha dhruvabandhI hai / pratyayoMkI prarUpaNA saMjvalanamAnake samAna hai / gatisaMyuktatA, svAmitva, adhvAna aura bandhavyucchittisthAnakI prarUpaNAyeM sugama haiM / mithyAdRSTike cAroM prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vaha dhruvabandhI prakRti hai / zeSa jIvoMke tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, unake dhruvabandhakA abhAva hai / hAsya, rati, bhaya aura jugupsA prakRtiyoMkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 27 // yaha sUtra sugama hai /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 28. micchAiTippahuDi jAva apuvvakaraNapaviTThauvasamA khavA baMdhA / apuvakaraNaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 28 // edeNa baMdhaddhANaM guNagayabaMdhasAmittaM baMdhaviNaTThANaM ca parUvidaM / teNedaM desAmAsiyaM daTThavvamaNNahA sesatthANamettha saMbhavAbhAvAdo / teNedeNa sUidatthaparUvaNA kIrade- hassa-radibhaya-duguMchANaM baMdhodayA samaM vocchijjaMti, apuvakaraNacaribhasamae caduNNaM voccheduvalaMbhAdo / sodaya-parodaehi baMdho, dhuvodayattAbhAvAdo parodae vi baMdhavirohAbhAvAdo / bhaya-duguMchANaM savvaguNaTThANesu NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / hassa-radINa micchAiTTippahuDi jAva pamattasaMjado tti sAMtaro baMdho, ettha paDivakkhapayaDibaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, pddivkkhpyddibNdhaabhaavaado| paccayaparUvaNAe NANAvaraNabhaMgo / micchAiTTI caugaisaMjuttaM, edAsiM baMdhassa caugaibaMdheNa saha virohaabhaavaado| Navari hassa-radIo tigaisaMjuttaM baMdhai, tabbaMdhassa mithyAdRSTise lekara apUrvakaraNapraviSTa upazamaka aura kSapaka taka baMdhaka haiN| apUrvakaraNakAlake antima samayako prApta hokara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 28 // isa sUtrake dvArA bandhAdhvAna,guNasthAnagata vandhasvAmitva aura vandhavyuchittisthAnakI prarUpaNA kI hai, isIliye ise dezAmarzaka sUtra samajhanA cAhiye, anyathA yahAM zeSa arthokI sambhAvanA nahIM hai| ataeva isake dvArA sUcita arthokI prarUpaNA karate haiM- hAsya, rati,bhaya aura jugupsA inakA bandha aura udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, apUrvakaraNake antima samayameM ukta cAroM prakRtiyoMke vandha aura udaya donoMkI vyucchitti pAyI jAtI hai| inakA bandha svodaya-parodayase hotA hai, kyoMki, ye dhruvodayI prakRtiyAM nahIM haiM ataH inake parodayase bhI bandha honemeM koI virodha nahIM hai| bhaya aura jugupsAkA saba guNasthAnoM meM nirantara bandha hai, kyoMki, ve dhruvabandhI haiM / hAsya aura ratikA mithyAdRSTise lekara pramattasaMyata taka sAntara bandha hai, kyoMki, yahAM pratipakSa prakRtiyoMkA vandha pAyA jAtA hai| pramattasaMyatase Upara nirantara bandha hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai / pratyayoMkI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai| mithyAdRSTi cAroM gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, mithyAdRSTike inake bandhakA cAroM gatiyoMke bandhake sAtha koI virodha nahIM hai / vizeSa itanA hai ki hAsya aura ratiko tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai, kyoMki, inake bandhakA narakagatike bandhake sAtha virodha
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 29. ] ogheNa maNussA assa baMdhasAmitarUNA [ 61 NirayagaibaMdheNa saha virohAdo / sAsaNo tigaisaMjuttaM, tattha NirayagaIe baMdhAbhAvAdo / sammAmicchAiDi - asaMjada sammAdiTTiNo dugaisaMjuttaM, edesiM Niraya - tirikkhagaINaM bNdhaabhaavaad| / uvarimA devagaisaMjuttaM baMdhaMti, tesu aNNagaINaM bNdhaabhaavaad| / Navari apuvvakaraNaddhAe carime sattame bhAge vaTTamANA agaisaMjuttaM baMdhaMti tti vattavvaM / caugaimicchAiTThi-sAsaNasammAiTThi sammAmicchAiTThiasaMjadasammAdiTThiNo sAmI / dugaisaMjadAsaMjadA, deva - Neraiesa aNuvvaINamabhAvAda / uvarimA gussA caiva hoNa edAsiM baMdhassa sAmI, aNNattha pamattAdINamabhAvAda / baMdhadvANaM baMdhaviNadvANaM ca sugamaM / bhaya-duguMchANaM micchAiTThimhi cauvviho baMdho, dhuvabaMdhittAdo / uvarimesu tiviho baMdho, dhuvattAbhAvAdo / hassa radIrNa baMdho sAdi-adbhuvo, paDivakkhapayaDibaMdhuvalaMbhAdo / massA assa ko baMdho ko abaMdho ? // 29 // evaM sAmAsi pucchA suttaM / teNa ko baMdhao ko abaMdhao, kimedassa baMdho puvvaM vocchijjadi kimudao kiM do vi samaM vocchijjaMti, kiM sodaeNa parodaeNa kiM sodaya hai / sAsAdana samyagdaSTi tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai, kyoMki, vahAM narakagatikA bandha nahIM rahatA / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi do gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, inake narakagati aura tiryaggatike bandhakA abhAva hai / uparima jIva devagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, unameM anya gatiyoMkA bandha nahIM hotA / vizeSa itanA hai ki apUrvakaraNakAlake antima saptama bhAga meM vartamAna jIva agatisaMyukta bAMdhate haiM aisA kahanA cAhiye / cAroM gatiyoMvAle mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyata samyagdRSTi svAmI haiN| do gatiyoMvAle saMyatAsaMyata svAmI haiM, kyoMki, deva aura nArakiyoM meM aNuvratiyoMkA abhAva hai / uparima jIva manuSya hI hokara inake bandhake svAmI haiM, kyoMki, anyatra pramattAdikoM kA abhAva hai / bandhAdhvAna aura bandhavyucchedasthAna sugama haiM / bhaya aura jugupsAkA mithyAdRSTi guNasthAna meM cAroM prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvabandhI prakRtiyAM haiM / uparima guNasthAnoMmeM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai / hAsya aura ratikA bandha sAdi-adhruva hai, kyoMki, inakI pratipakSa prakRtiyoMkA bandha upalabdha hai / manuSyAyukA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 29 // yaha dezAmarzaka pRcchAsUtra hai / isa kAraNa kauna bandhaka kauna abandhaka, kyA isakA bandha pUrvameM vyucchinna hotA hai, kyA udaya, yA kyA donoM hI sAtha vyucchinna hote haiM; 'kyA svodayase, kyA parodayase yA kyA svodaya-parodaya se bandha hotA hai; kyA isakA
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 30. parodaeNa, kiM sAMtaraM kiM NiraMtaraM kiM sAMtara-NiraMtaraM, kiM paccaehi kiM tehi viNA, kiM gaisaMjuttaM kimagaisaMjuttaM bajjhai, edassa baMdhassa kadigadiyA sAmI asAmI vA, kiM baMdhaddhANa, kiM carimasamae baMdho vocchijadi kiM paDhamasamae kimapaDhama-acarimasamae baMdheo vocchijjadi, kiM sAdio kimaNAdio kiM dhuvo kimaddhavo baMdho tti edAo pucchAo ettha kAyavAo / puNo pucchidajaNANuggahaDhe uttarasuttaM bhaNadi micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 30 // ettha baMdhaddhANaM guNahANANi assidUNa baMdhasAmittaM ca uttaM, teNa idaratthANaM parUvaNA kIrade / taM jahA- masussAuassa puv baMdho vocchijjadi pacchA udao, asaMjadasammAdiTThimhi NaTThabaMdhassa maNusAuassa ajogicarimasamae udayavoccheduvalaMbhAdo / micchAiTThisAsaNasammAdiTThiNo sodaeNa parodaeNa vi maNusAuaM baMdhati, avirohAdo / asaMjadasammAdiTThI parodaeNeva, sodaeNa saha tattha bNdhvirohaado| NiraMtaro baMdho, vajjhamANabhave paDivakkhapayaDIe bandha sAntara,kyA nirantara, yA kyA sAntara-nirantara hai; kyA pratyayoMse yA kyA unake vinA hI bandha hotA hai, kyA gatisaMyukta yAkyA agatisaMyukta bandha hotA hai, isake bandhake kitanI gatiyovAle svAmI athavA asvAmI haiM, bandhAdhvAna kyA hai, kyA carama samayameM bandha vyuchinna hotA hai, kyA prathama samayameM, yA kyA aprathama-acarama samayameM bandha vyucchinna hotA hai; kyA sAdika, kyA anAdika, kyA dhruva yA kyA adhruva bandha hotA hai; ina praznoM ko yahAM karanA cAhiye / phirase pRcchAyukta janoMke anugrahake liye uttara sUtra kahate haiM mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 30 // isa sUtrameM bandhAdhvAna aura guNasthAnoMkA Azrayakara bandhasvAmitva hI kahA gayA hai, isaliye anya arthokI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai-- manuSyAyukA pUrvameM bandha vyucchinna hotA hai pazcAt udaya, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM manuSyAyuke bandhake vyucchinna hojAnepara ayogakevalIke antima samayameM udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi svodaya aura parodayase bhI manuSyAyuko bAMdhate haiM, kyoMki, isameM koI virodha nahIM hai| asaMyatasamyagdRSTi parodayase hI manuSyAyuko bAMdhate haiM, kyoMki, svodayake sAtha vandha honekA isa guNasthAnameM virodha hai / isakA bandha nirantara hai, kyoMki, badhyamAna bhavameM pratipakSa prakRtike bandhake vinA isake bandhakI
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 30.] ogheNa maNussAuassa baMdhasAmittaparUvaNA baMdheNa viNA bNdhprismttidsnnaado| baMdhaviroho aMtaramidi kiNNa gheppade ? Na, paDivakkhapayaDibaMdhakadaMtareNa ettha paojaNAdo / micchAdihissa mUluttaraNANegasamayajahaNNukkassapaccayA NANAvaraNamhi vuttA ceva hoti / Navari NANAsamayaukkassapaccayA tevaNNaM hoMti, veuvviyamissa-kammaiyANamabhAvAdo / sAsaNassa NANAsamayaukkassapaccayA sattetAlIsa, orAliyamissaveuvviyamissa-kammaiyANamabhAvAdo / asaMjadasammAiTThissa maNusAuaM baMdhamANassa mUlapaccayA tiNNi, micchattAbhAvAdo / egasamaiyajahaNNukkassapaccayA Nava solasa / NANAsamayauttarapaccayA bAdAlaM, oraaliy-oraaliymiss-veubiymiss-kmmiyaannmbhaavaado| tiNNi vi guNaTThANANi maNussagaisaMjutaM baMdhati, tabaMdhassa aNNagaIhi saha virohAdo / caugaimicchAiTThi-sAsaNasammAiTThiNo saamii| dugaiasaMjadasammAdiTTiNo sAmI, tirikkha-maNussagaiTTidaasaMjadasammAdiTThINaM maNussAubaMdheNa virohAdo / baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavocchedo asaMjadasammAdihissa apaDhama-acarimasamae / maNussAuassa baMdho sAdi-addhavo, baMdhassa dhuvttaabhaavaado| samApti dekhI jAtI hai| zaMkA-bandhakA virodha ho antara hai, aisA kyoM nahIM grahaNa karate ? samAdhAna-aisA grahaNa isaliye nahIM karate ki yahAM pratipakSa prakRtike bandha dvArA kiye gaye antarase prayojana hai / mithyAdRSTike mUla aura uttara nAnA va eka samaya sambandhI jaghanya evaM utkRSTa pratyaya jJAnAvaraNameM kahe hue hI hote haiM / vizeSa itanA hai ki nAnA samaya sambandhI utkRSTa pratyaya tirepana hote haiM, kyoMki, vaikriyikamizra aura kArmaNa kAyayogakA yahAM abhAva hai| sAsAdanasamyagdRSTike nAnA samaya sambandhI utkRSTa pratyaya saiMtAlIsa hote haiM, kyoMki, yahAM audArikamizra, vaikriyikamizra aura kArmaNa kAyayogoMkA abhAva hai| manuSyAyuko bAMdhanevAle asaMyatasamyagdRSTike mUla pratyaya tIna hote haiM, kyoMki, usake mithyAtvakA abhAva hai| eka samaya sambandhI jaghanya va utkRSTa pratyaya nau aura solaha hote haiN| nAnA samaya sambandhI uttara pratyaya byAlIsa hote haiM, kyoMki, yahAM audArika, audArikamizra, vaikriyikamizra aura kArmaNa kAyayogoMkA abhAva hai| ____ tInoM hI guNasthAna manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, usake bandhakA anya gatiyoMke sAtha virodha hai| cAroM gatiyoMvAle mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi svAmI haiN| do gatiyoMvAle asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM, kyoMki, tiryaggati aura manuSyagatimeM sthita asaMyatasamyagdRSTiyoMke manuSyAyuvandhase virodha hai / bandhAdhvAna sugama hai| bandhavyuccheda asaMyatasamyagdRSTike aprathama-acarama samayameM hotA hai| manuSyAyukA bandha sAdi-adhuva hai, kyoMki, usake bandhake dhruvatAkA abhAva hai|
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao devA assa ko baMdho ko abaMdho ? // 31 // sugamaM / micchAraTTI sAsaNasammAhaTTI asaMjadasammAhaTTI saMjadAsaMjadA pamattasaMjadA appamattasaMjadA baMdhA / appamatta saMjadaddhAe saMkhejjadibhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 32 // 6 ' micchAiDi pahuDi0 ' edeNa suttAvayaveNa baMdhaddhANaM guNagayasAmittaM ca paruvidaM / appamattasaMjadaddhAe0 ' edeNa baMdhaviNaTThANaM parUcidaM / tiNNaM ceva parUvaNAdo desAmA siyasuttamiNaM / teNedeNa sUidatthe bhaNissAmA / taM jahA- edassa puvvamudao vocchijjadi pacchA baMdho, devAuassa asaMjadasammAdiTThicarimasamae vocchiNNudayassa appamattaddhAe saMkhejjadibhAgaM gaMtUNa baMdhavoccheduvalaMbhAdo / parodaNeva baMdho, sodaNedassa titthayarasseva baMdhavirohAdo / NiraMtaro baMdho, paDivakkhapayaDibaMdhaka yaMtarAbhAvAdo / micchAiTThissa devAua baMdhaMtassa cattAri mUlapaccayA / egasamaiyA jahaNNukkassa ( 3, 39. devAyukA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 31 // yaha sUtra sugama hai / mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata, aura apramattasaMyata bandhaka haiM / apramattasaMyatakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 32 // I 'mithyAdRSTi Adi apramattasaMyata taka bandhaka haiM' isa sUtrAMza dvArA bandhAdhvAna aura guNasthAnagata svAmitvakI prarUpaNA kI gaI hai / 'apramattasaMyatakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai' isase bandhavinaSTasthAnakI prarUpaNA kI hai / ina tIna arthoMkI hI prarUpaNA karanese yaha sUtra dezAmarzaka hai| isa kAraNa isase sUcita athako kahate haiM / vaha isa prakAra hai- devAyukA pUrvameM udaya vyucchinna hotA hai pazcAt bandha, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTike antima samayameM isake udayake vyucchinna honepara pazcAt apramattakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara bandhavyuccheda pAyA jAtA hai / isakA bandha parodayase hI hotA hai, kyoMki, tIrthakara prakRtike samAna svodayase isake bandha honekA virodha hai / bandha isakA nirantara hai, kyoMki, pratipakSa prakRtike bandhase kiye gaye antarakA yahAM abhAva hai / devAyuko bAMdhanevAle mithyAdRSTike mUla pratyaya cAra hote haiN| eka samaya sambandhI
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 32. ] oveNa devA assa baMdhasAmitta parUvaNA [ 65 paccayA dasa aTThArasa / NANAsamayaukkassapaccayA ekkavaMcAsa, veuvviya - veDavviyamissaorAliyamissa-kammaiyapaccayANaM tatthAbhAvAdo / sAsaNasammAdiTThissa paccayA devAuaM dhamANassa gANAvaraNabaMdhatullA / Navari NANAsamayaukkassapaccayA chAdalaM, veuvviya-veuvviyamissa-orAliyamissa-kammaiyapaccayANamabhAvAda / asaMjadasammAdiTThipaccayaparUvaNAe . NANAvaraNa bhaMgo / vari NANAsamayaukkassapaccayA bAdAlaM, veuvviya-veubviyamissa-orAliyamissa-kammaiyapaccayANamabhAvAdo / uvarimesu guNANesu paccayA devAuassa gANAvaraNatulA / savve devaga saMjuttaM, aNNagaibaMdheNa devAuabaMdhassa virohAdo / tirikkha - maNussagaimicchADI sAsaNasammAiTTI asaMjadasammAiDI saMjadAsaMjadA sAmI / uvarimA maNusA caiva, aNNattha mahavvANamavalaMbhAdo | baMdhadvANaM sugamaM / appamattaddhAe saMkhejjadibhAge gade devAuassa baMdhavocchedo / appamattaddhAe saMkhejjesu bhAgesu gadesu devAuassa baMdho vocchijjadi tti kesu vi suttapotthaesu uvalambhai / tado ettha uvaesa lavaNa vattavvaM / devAuassa baMdho sAdio addhayo, addhavabaMdhittAdo / ) jaghanya va utkRSTa pratyaya kramazaH daza aura aThAraha hote haiN| nAnA samaya sambandhI utkRSTa pratyaya ikyAvana hote haiM, kyoMki, vahAM vaikriyika, vaikriyikamizra, audArikamizra aura kArmaNa pratyayoM kA abhAva hai| devAyuko bAMdhanevAle sAsAdanasamyagdRSTike pratyaya jJAnAvaraNake bandhake samAna haiN| vizeSa itanA hai ki nAnA samaya sambandhI utkRSTa pratyaya chyAlIsa hote haiM, kyoMki, vaikriyika, vaifarekamizra, audArikamizra aura kArmaNa pratyayoM kA yahAM abhAva hai / asaMyatasamyagdRSTikI pratyayaprarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai / vizeSatA yaha hai ki nAnA samaya sambandhI utkRSTa pratyaya vyAlIsa haiM, kyoMki, vaikriyika, vaikriyikamizra, audArikamizra aura kArmaNa pratyayakA yahAM abhAva hai / uparima guNasthAnoMmeM devAyuke pratyaya jJAnAvaraNake samAna haiM / sabhI jIva devagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, anya gatiyoMke bandhake sAtha devAyuke bandhakA virodha hai / tiryaca aura manuSya gatike mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi asaMyata samyagdRSTi aura saMyatAsaMyata svAmI haiM / uparima jIva manuSya hI svAmI haiM, kyoMki, dUsarI gatiyoM meM mahAvratoMkA abhAva hai / bandhAdhvAna sugama hai / apramattakAlake saMkhyAtaveM bhAga bIta jAnepara devAyukA bandhavyuccheda hotA hai / apramattakAlake saMkhyAta bahubhAgoMke bIta jAne para devAyukA bandha vyucchinna hotA hai, aisA kinhIM sUtrapustakoM meM pAyA jAtA hai / isa kAraNa yahAM upadeza prAptakara kahanA cAhiye / devAyukA bandha sAdi va adhruva hai, kyoMki vaha adhruvabandhI hai / cha. naM. 9.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 33. devagai-paMciMdiyajAdi-veubviya tejA kammaiyasarIra--samacaurasasaMThANa-veubviyasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-devagaipAoggANupuvvi-aguruvalahuva-uvaghAda paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-tasa bAdarapajjatta-patteyasarIra-thira-subha-subhaga-sussara-Adejja-NimiNaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 33 // sugamaM / micchAiTippahuDi jAva apuvakaraNapaTTauvasamA khavA bNdhaa| apuvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi ! ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 34 // jeNedeNa sutteNa baMdhaddhANaM guNagayasAmitaM baMdhaviNaTuTThANaM vi ya vutaM teNeI desAmAsiyaM / tado edeNa sUidatthaparUvaNA kIrade--- devagai-devagaipAoggANupuvvi-veuvviyasarIra-veubviyaaMgAvaMgaNAmANa puvvamudao vocchijjadi pacchA baMdho, asaMjadasammAdiDimhi NaTThodayANamedAsiM cauNNaM payaDINamapuvvakaraNadvAe saMkhejjesu bhAgesu gadesu baMdhavoccheduvalaMbhAdo / tejA-kammaiya devagati, paMcendriyajati, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gaMdha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya aura nirmANa, ina nAmakarma prakRtiyoMkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 33 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara apUrvakaraNapraviSTa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAgoMko vitAkara inakA bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 34 // ___ cUMki isa sUtrake dvArA bandhAdhvAna, guNasthAnagata svAmitva aura bandhavinayasthAnakA hI nirdeza kiyA gayA hai ataeva yaha dezAmarzaka sUtra hai| isa kAraNa isake dvArA sUcita prarUpaNA karate haiM-devagati. devagatiprAyogyAnapUrvI.vaikriyikazarIra aura vaiRiyika zarIrAMgopAMga nAmakarmakA pUrvameM udaya vyucchinna hotA hai pazcAt bandha, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM ina cAroM prakRtiyoM ke udayake naSTa hojAnepara pazcAt apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAgoMko vitAkara inakA bandhavyuccheda pAyA jAtA hai| taijasa va kArmaNa zarIra,
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 34.) ogheNa devagai-paMcidiyAdINaM baMdhasAmittaparUvaNA sarIra-samacaurasasaMThANa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-uvaghAda-paraghAda-usmAsa-pasatthavihAyagai-patteyasarIra-thira-subha sussara-NimiNaNAmANaM puvvaM baMdho vocchijjadi pacchA udao, apuvvakaraNamhi NaTTabaMdhANaM edAsiM payaDINaM sajogicarimasamayammi udayavoccheduvalaMbhAdo / paMciMdiyajAdi tasa-bAdara pajjatta-subhagAde jjANaM pi evaM cev| Navari edAsimajogicarimasamae udao vocchiNNo / devagai-devagaipAoggANupugvi-veuvviyasarIra-veubbiyasarIraaMgovaMgaNAmANaM parodaeNa sabvaguNaTThANesu baMdho, parodaeNa bajjhamANaekkArasapayaDIhi saha pAdAdo / tejA-kammaiya-vaNNagaMdha-rasa-phAsa agurualahua thira-subha-NimiNaNAmAo sodaeNeva bajhaMti, dhuvodyttaado| paMciMdiyajAdi-tasa-bAdara-pajjattaNaM micchAiTimhi baMdho sody-prodo| uvari sodao ceva, tattha paDivakkhudayAbhAvAdo / samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-sussarANaM savvaguNaTThANesu sodaya- prodo,pddivkkhudysNbhvaado| subhagAdejANaM micchAiTi-sAsaNasammAiTThi-sammAmicchA-.. iTThi-asaMjadasammAdiTThIsu sody-prodo| uvari sodao ceva, pddivkhudyaabhaavaado| uvaghAda samacaturasrasaMsthAna, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, pratyekazarIra, sthira, zubha, susvara aura nirmANa nAmakarmakA pUrvameM bandha byucchinna hotA hai pazcAt udaya, kyoMki, apUrvakaraNameM bandhake naSTa hojAnepara pazcAt sayogakevalIke antima samayameM ina prakRtiyoMkA udayavyuccheda pAyA jAtA hai / paMcendriya jAti, trasa, bAdara, paryApta, subhaga aura Adeya, inakA bhI vandhodayamyuccheda isI prakAra hai| vizeSatA yaha hai ki inakA udaya ayogakevalIke antima samayameM vyucchinna hotA hai / devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgakA vandha saba guNasthAnoM meM parodayase hotA hai, kyoMki, ye prakRtiyAM parodayase baMdhanevAlI gyAraha prakRtiyoM ke sAtha AtI haiM / taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, sthira zubha aura nirmANa, ye nAmakarmaprakRtiyAM svodayase ho baMdhatI haiM, kyoMki, ve dhuvodayI haiN| paMcendriya jAti, trasa, bAdara aura paryApta prakRtiyoMkA bandha mithyAdRSTi guNasthAnameM svodayaparodayase hotA hai / isake Upara svodayase hI hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke udayakA abhAva hai| samacaturasrasaMsthAna, prazastavihAyogati aura susvarakA sthAnoM meM svodaya-parodaya bandha hai, kyoMki, inakI pratipakSa prakRtiyoMke udayakI sambhAvanA hai| subhaga aura Adeya prakRtiyoMkA bandha mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi evaM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya parodayase hotA hai| isake Upara svodayase hI hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke udayakA abhAva hai| 1 pratiSu ' evaM ' iti paatthH|
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 34. paraghAda-ussAsa-patteyasarIrANaM micchAiTThi-sAsaNasammAiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu sodaya-parodao baMdho; apajjattakAle paraghAdussAsANamudayAbhAve vi, viggahagadIe uvaghAda-patteyasarIrANa' udayAbhAve vi, micchAiTThimhi patteyasarIrassa sAhAraNasarIrodae saMte vi baMdhuvalaMbhAdo / avasesANaM sodao ceva, apajjatta-sAhAraNasarIrodayANamabhAvAdo / Navari paraghAdussAsANaM pamattammi sodaya-parodao bNdho| tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha rasa-phAsa-aguruvalahuva-uvaghAda-NimiNANaM NiraMtarA baMdho, dhuvabaMdhittAdo / devagai-devagaipAoggANupubvi-veubviyasarIra-veuvviyasarIraaMgovaMgANaM micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu sAMtara-NiraMtaro / kudo ? asaMkhejjavAsAuatirikkha-maNussesu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro ceva, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-subhaga-sussara-AdejjANaM sAMtara-NiraMtaro micchAiTTi-sAsaNasammAdiTThIsu, bhogabhUmiesu nnirNtrbNdhuvlNbhaado| uvari NiraMtaraM, paDivakkhapayaDibaMdhAbhAvAdo / paMciMdiyajAdi-tasa-bAdara ......................................... upaghAta, paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIra prakRtiyoMkA mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya-parodaya bandha hai, kyoMki, aparyAptakAlameM paraghAta aura ucchvAsa prakRtiyoMke udayakA abhAva honepara bhI unakA vandha, vigrahagatimeM upaghAta aura pratyekazarIrake udayakA abhAva honepara bhI unakA bandha, tathA mithyAdRSTi guNasthAnameM pratyekazarIrakA sAdhAraNazarIrake udayake honepara bhI bandha pAyA jAtA hai| zeSa guNasthAnavartI jIvoMke unakA bandha strodaya hI hai, kyoMki, vahAM aparyApta aura sAdhAraNazarIrake udayakA abhAva hai| vizeSatA yaha hai ki paraghAta aura ucchvAsakA pramatta guNasthAnameM svodaya-parodaya bandha hai| taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulayu, upaghAta aura nirmANa, inakA nirantara bandha hai, kyoMki, ye dhruvabandhI prakRtiyAM hai / devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMga, inakA vandha mithyADaSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntara- nirantara hai / isakA kAraNa yaha hai ki asaMkhyAtavarSAyuSka tiryaca aura manuSyoM meM nirantara bandha pAyA jAtA hai / isase Upara nirantara hI bandha hai, kyoMki, eka samayase bandhakA nAza nahIM hotA / samacaturanasaMsthAna, prazastavihAyogati, subhaga, susvara aura Adeya prakRtiyoMkA bandha mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM sAntaranirantara hai, kyoMki, bhogabhUmijoMmeM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai / Upara nirantara hI bandha hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| paMcendriya 1 pratiSu patteyasarIrANi ' iti paatthH|
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ .3, 34.] augheNa devagai-paMciMdiyAdINaM baMdhasAmittaparUvaNA pajjatta-patteyasarIrANaM micchAiTThimhi saaNtr-nnirNt| baMdho / kudo ? saNakkumArAdideva Neraiesu bhogabhUmiesu ca nnirNtrbNdhuvlNbhaado| sAsaNAdisu NiraMtaro, paDivakkhapayaMDibaMdhAbhAvAdo / paraghAdussAsANaM miccha.iTimhi sAMtara-NiraMtaro, deva-Neraiesu bhogabhUmIe ca nnirNtrbNdhuvlNbhaado| sAsaNAdisu NiraMtaro, apajjattabaMdhAbhAvAdo / thira-subhANaM micchAiTippahuDi jAva pamatto tti sAMtaro / uvari NiraMtaro, NippaDivakkhapayaDibaMdhAdo / devagai-devagaipAoggANupubbi-veuviyadugANaM micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu orAliyamissa-kammaiya-veubdhiyadugAbhAvAdo ekkavaMcAsa-chAedAlIsapaccayA / sammAmicchAdiDimmi bAdAla sapaccayA, ve ubviyakAyajogAbhAvAdo / asaMjadasammAdiTThimmi codAlIsapaccayA, veuviydugaabhaavaad| / avasesANaM payaDINaM paccayA savvaguNaTThANesu [NANAvaraNa-] paccayatullA, visesakAraNAbhAvAdo / jadi atthi to ciMtiya vattavyo / devagai-devagaipAoggANupuvIo savvaguNaTThANajIvA devagaisaMjuttaM baMdhati, aNNagaIhi saha virohaado| veubviyasarIra-veuvviyasarIraaMgovaMgANi micchAiTThI deva-NeraiyagaisaMjuttaM / jAti, trasa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIrakA mithyAdRSTi guNasthAnameM sAntara-nirantara bandha hai| isakA kAraNa yaha hai ki sanatkumArAdi devoM, nArakiyoM aura bhogabhUmijoM meM nirantara bandha pAyA jAtA hai / sAsAdana Adi uparima guNasthAnoMmeM inakA nirantara vandha hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai / paraghAta aura ucchvAsakA mithyAdRSTi guNasthAnameM sAntara niratara bandha hai, kyoMki, deva, nArakI aura bhogabhUmijoMmeM nirantara bandha pAyA jAtA hai / sAsAdana Adi uparima guNasthAnoM meM inakA nirantara vandha hai, kyoMki, vahAM aparyAptake bandhakA abhAva hai / sthira aura zubha prakRtiyoMkA bandha mithyA dRSTise lekara pramatta taka sAntara hai / Upara nirantara hai, kyoMki, vaha pratipakSa prakRtiyoM ke bandhase rahita hai| devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI aura vaikriyikaddhikake pratyaya mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM kramase ikyAvana aura chayAlIsa haiM, kyoMki, yahAM audArikamizra, kArmaNa aura vaikriyikadvika pratyayoMkA abhAva hai / samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM vyAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, vahAM vaikriyika kAyayogakA abhAva hai| asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM cavAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, vahAM vaikriyikadvikakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMke pratyaya sarva guNasthAnoM meM [ jJAnAvaraNake ] pratyayoMke samAna haiM, kyoMki, vizeSa kAraNoMkA abhAva hai / aura yadi haiM to vicArakara kahanA cAhiye / devagati aura devagatiprAyogyAnupUrvIko saba guNasthAnoMke jIva devagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, anya gatiyoM ke sAtha unake bandhakA virodha hai| vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgako mithyAdRSTi jIva devagati va narakagatise saMyukta bAMdhate haiN| uparima
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7.1 chakkhaDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 34. uvarimaguNaTThANesu devagaisaMjuttaM baMdhati, sesaguNaTThANANaM NirayagaibaMdheNa saha virohAdo / paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiya-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-uvaghAda paraghAda-ussAsa-tasabAdara-pajjatta-patteyasarIra-NimiNaNAmAo micchAiTThI caugaisaMjuttaM, sAsaNo tigaisaMjuttaM, sammAmicchAdiTi-asaMjadasammAdiTTiko dugaisaMjuttaM, uvarimA devagaisaMjuttaM baMdhaMti / samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-thira-subha-subhaga-sussara-AdejaNAmAo micchAiTTi-sAsaNasammAdiTTiNo tigaisaMjuttaM, NirayagaIe abhAvAdo / sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo dugaisaMjuttaM, Niraya tirikkhgiinnmbhaavaad| / uvarimA devagaisaMjuttaM, tattha sesagaINaM bNdhaabhaavaado| . devagadi-devagadipAoggANupubdhi-ubviyasarIra ve ubviyasarIraaMgovaMgaNAmANa baMdhassa tirikkha magussa gai minchAiTThi-sAsaNasammAiTi-sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAiTi-saMjadAsaMjadA sAmI / uvarimA maNusA ceva, aNNattha tesimbhaavaado| paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIrasamacaurasasaMThANa-vagNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurukhalahuva-uvadhAda-parabAda ussAsa-pasatthavihAyagaitasa-cAdara-pajatta-patteyasarIra-thira-subha-subhaga-sussara-Adeja-NimiNaNAmANaM caugaimicchAiTThisAsaNasammAiTThi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasambhAdiTTiNo, dugaisaMjadAsaMjadA, maNusagaipamattAdao guNasthAnoMmeM devagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, zeSa guNasthAnoMkA narakagatibandhake sAtha virodha hai / paMcendriyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, aguruladhu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra aura nirmANa nAmakarmIko mithyAdRSTi cAroM gatiyoMse saMyukta, sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta, samyagmithyATaSTi va asaMyatasamyagdRSTi do gatiyoMse saMyukta, tathA uparima jIva devagatise saMyukta bAMdhate haiN| samacaturasrasaMsthAna, prazastavihAyogati, sthira, zubha, subhaga, susvara aura Adeya nAmakarmoMko mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, inake bandhake sAtha unake narakagatike bandhakA abhAva hai| samyAgmathyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi do gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, unake narakagati aura tiryaggatike bandhakA abhAva hai / uparima jIva devagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, unameM zeSa gatiyoMke bandhakA abhAva hai| devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMga nAmakauke bandhake tiryaMca vamanuSya gativAle mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata svAmI haiN| uparima jIva manuSya hI svAmI haiM, kyoMki, anyatra pramattasaMyatAdikoM kA abhAva hai / paMcendriyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturastrasaMsthAna, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya aura nirmANa nAmakarmoMke bandhake cAroM gatiyoMvAle mithyAdRSTi., sAsAdanasamyagdRSTi, samyAgmathyAdaSTi va asaMyatasamyagdRSTiH do gatiyoMvAle saMyatAsaMyata, tathA manuSyagatike
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 36. ] ogheNa AhArasarIra-tadaMgovaMgANaM baMdhasAmitta parUvaNA [ 71 sAmI / vaddhANaM sugamaM / apuvvakaraNaddhaM sattakhaMDANi kAUNa chakhaMDANi uvari caDiya sattamakhaMDAvasese baMdho vocchinadi / suttAbhAve satta caiva khaMDANi kIraMti tti kathaM Navvade ? Na, AiriyaparaMparAgaduvadesAdo | tejA - kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa aguruvalahuva-uvaghAdaNimiNaNAmANaM micchAdivimhi caubviho baMdho, dhuvabaMdhittAdo / uvarimaguNesu tiviho, dhuvattAbhAvAdo / avasesAo papaDIo sAdi - adbhuviyAo, paDivakkhapayaDibaMdhasaMbhavAdo, paraghAdussAsANamapajjattasaMjuttaM baMdhamANakAle paDivakkhabaMdhapayaDIe abhAve vi baMdhAbhAvavalaMbhAdo | AhArasarIra-AhArasarIra aMgovaMgaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 35 // sugamamedaM / appamatta saMjadA apuvvakaraNa paTTavasamA khavA baMdhA / apuvvakaraNaddhAe saMkheje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 36 // pramattasaMyatAdika svAmI haiM / bandhAdhvAna sugama hai| apUrvakaraNakAlake sAta khaNDa karake chaha khaNDa Upara car3hakara sAtaveM khaNDake zeSa rahanepara unakA bandha vyucchinna hotA hai / zaMkA--sUtra ke abhAva meM sAta hI khaNDa kiye jAte haiM yaha kisa prakAra jJAta hotA hai ? samAdhAna- -nahIM, yaha AcArya paramparAgata upadeza se jJAta hotA hai / taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta aura nirmANa nAmakarmokA mithyAdRSTi guNasthAna meM cAroM prakArakA bandha hai, kyoMki ye dhruvabandhI prakRtiyAM haiM / uparima guNasthAnoMmeM tIna prakArakA bandha hai, kyoMki, vahAM dhruva vandha nahIM hai / zeSa prakRtiyAM sAdi va adhruva bandhase yukta hai, kyoMki, unako pratipakSa prakRtiyoM kA bandha sambhava hai; paraghAta aura ucchvAsako aparyAta saMyukta bAMdhane ke kAla meM pratipakSa prakRtiyoMke bandhake abhAva meM bhI unakA bandha nahIM pAyA jAtA hai / AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMga nAmakarmo kA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 35 // yaha sUtra sugama hai / apramattasaMyata aura apUrvakaraNapraviSTa upazamaka va kSapaka bandhaka haiM / apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAgoMko vitAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM || 36 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 36. evaM desAmAsiyasuttaM, baMdhaddhANaM, sAmitta viNaTuTThANaM vi ya' parUvaNAdo / teNedeNa sUidatthANaM parUvaNA kIrade---- edAsimudao puvvaM vocchijjadi pacchA baMdho, pamattasaMjadammi NaTThodayANamedAsimapuvakaraNammi baMdhavoccheduvalaMbhAdo / parodaeNeva edAo bajhaMti, AhAradugodayavirahidaappamattesu ceva baMdhovalaMbhAdo / NiraMtaraM vajjhaMti, paDivakkhapayaDINa baMdheNa viNA baMdhabhAvAdoM / paccayaparUvaNAe mUluttaraNANegasamayajahaNNukkassapaccayA NANAvaraNasseva vattavvA / [jadi cadusaMjalaNa-NavaNokasAya-jogA bAbIsa ceva AhAradugassa paccayA to sabvesu appamattApuvvakaraNesu AhAradugabaMdheNa hodavvaM / Na cevaM, thaannuvlNbhaado| tado aNNehi vi paccaehi hodavvamidi ? Na esa doso, icchijjamANattAdo / ke te aNNe paccayA jehi AhAradugassa baMdhA hodi ti vutte vuccade- titthayarAiriya-bahusuda-pavayaNANurAgo AhAradugapaccao / appamAdo vi, sappamAdesu AhAradugabaMdhassANuvalaMbhAdo / apuvassuvarimasattamabhAga yaha dezAmarzaka sUtra hai, kyoMki vaha bandhAdhvAna, svAmitva aura bandhavinaSTasthAnakA hI prarUpaNa karatA hai| isI kAraNa isa sUtrase sUcita arthokI prarUpaNA karate haiM- ina donoM prakRtiyoMkA udaya pUrvameM vyucchinna hotA hai, pazcAt bandha; kyoMki pramattasaMyatameM inake udayake naSTa hojAnepara apUrvakaraNameM vandhavyuccheda pAyA jAtA hai| ye donoM prakRtiyAM parodayase baMdhatI haiM, kyoMki, AhAradvikake udayase rahita apramattasaMyatoMmeM arthAt apramatta aura apUrvakaraNa guNasthAnoM meM hI inakA bandha pAyA jAtA hai| ukta donoM prakRtiyoMkA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, pratipakSa prakRtiyoMke bandhake vinA inake bandhakA sadbhAva pAyA jAtA hai| pratyayaprarUpaNAmeM mUla va uttara nAnA evaM eka samaya sambandhI jaghanya utkRSTa pratyaya zAnAvaraNake samAna hI kahanA caahiye| zaMkA--cAra saMjvalana, nau nokapAya aura nau yoga, isa prakAra yadi vAIsa hI AhArakadvikake pratyaya he to sarva apramatta aura apUrvakaraNa saMyatoMmeM AhAradvikakA vandha honA cAhiye / parantu aisA hai nahIM, kyoMki, vaisA pAyA nahIM jaataa| ata eva anya bhI pratyaya honA cAhiye? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, anya pratyayoMkA mAnanA abhISTa hI hai| zaMkA-ve anya pratyaya kaunase haiM jinake dvArA AhArAdvikakA bandha hotA hai ? samAdhAna-isa zaMkAke uttarameM kahate haiM- tIrthakara, AcArya, bahuzruta arthAt upAdhyAya aura pravacana, inameM anurAga karanA AhAradvikakA kAraNa hai / isake atirikta pramAdakA abhAva bhI AhAradvikakA kAraNa hai, kyoMki, pramAda sahida jIvoM meM AhAradvikakA bandha pAyA nahIM jaataa| ...................... ... 2 A-kApatyoH 'baMdhAbhAvAdo' iti pAThaH / 1 ApratI 'vi ya ya' iti pAThaH / 3 pratiSu -- apubbAsuvarima' iti pAThaH /
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 38.] ogheNa titthayaraNAmassa baMdhasAmittaparUvaNA [71 kiNNa baMdho ? Na, tattha titthayarAiriya-bahusuda-pavayaNavisayarAgajaNidasaMsakArAbhAvAdo / devagaisujutto AhAradugabaMdho, aNNagaIhi saha tabbaMdhavirohAdo / maNusA ceva sAmI, aNNattha titthayarAiriya-bahusudarAgassa saMjamasahiyassa aNuvalaMbhAdo / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThaThThANaM ca sugama, suttaNiddiTTattAdo / sAdio addhavo ca baMdho, AhAradugapaccayassa saadi-spjjvsaannttdNsnnaado| titthayaraNAmassa ko baMdho ko abaMdho ? // 37 // sugamaM / asaMjadasammAiTippahuDi jAva apuvakaraNapaiTThauvasamA khavA baMdhA / apuvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 38 // edaM desAmAsiyasuttaM, sAmitta-baMdhaddhANa-baMdhaviNaTThaTThANANaM ceva parUvaNAdo / teNedeNa zaMkA-apUrvakaraNake uparima saptama bhAgameM inakA bandha kyoM nahIM hotA? samAdhAna--nahIM hotA, kyoMki vahAM tIrthakara, AcArya, bahuzruta aura pravacanaviSayaka rAgase utpanna hue saMskAroMkA abhAva hai| AhAradvikakA bandha devagatise saMyukta hotA hai, kyoMki, anya gatiyoMke sAtha usake bandha honekA virodha hai / inake bandhake manuSya hI svAmI haiM, kyoMki, anyatra tIrthakara, AcArya aura bahuzruta viSayaka rAga saMyama sahita pAyA nahIM jAtA / bandhAvAna aura bandhavinaTasthAna sugama haiM, kyoMki, ye sUtrameM hI nirdiSTa haiM / donoM prakRtiyoMkA sAdika aura adhruva bandha hotA hai, kyoMki, AhAradvikakA pratyaya sAdi aura saparyavasAna dekhA jAtA hai| tIrthakara nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 37 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTi se lekara apUrvakaraNapraviSTa upazamaka aura kSapaka taka baMdhaka haiN| apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAgoMko vitAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 38 // yaha dezAmarzaka sUtra hai, kyoMki vaha svAmitva, bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAnakA ka.maM.10.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 38. sUidatthavaNNaNaM kassAmo- titthayarassa puvvaM baMdho vochijjadi pacchA udao, apuvvakaraNachasattamabhAgacarimasamae NaTThabaMdhassa titthayarassa sajogipaDhamasamae udayassAdi kAdUNa ajogicarimasamae udayavoccheduvalaMbhAdo / parodaeNava baMdho, titthayarakammudayasaMbhavaTThANesu sajogi-ajogijiNesu titthyrbNdhaannuvlNbhaado| NiraMtaro baMdho, sagabaMdhakAraNe sate' addhAkkhaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / asaMjadasammAdiTTI dugaisaMjuttaM baMdhaMti, titthayarabaMdhassa Niraya-tirikkhagaibaMdhehi saha virohAdo / uvarimA devagaisaMjutta, maNusagaidijIvANaM titthayarabaMdhassa devagaI mottUNa aNNagaIhi saha virodhAdo / tigadiasaMjadasammAdiTThI sAmI, tirikkhagaIe titthayarassa bNdhaabhaavaado| mA hodu tattha titthayarakammabaMdhassa pAraMbho, jiNaHNamabhAvAdo / kiMtu puvvaM baddhatirikkhAuANaM pacchA paDivaNNasammattAdiguNehi titthayarakammaM baMdhamANANaM puNo tirikkhe. suppaNNANaM titthayarassa baMdhassa sAmittaM labbhadi tti vutta-- Na, baddhatirikkha-maNussAuANaM jIvANaM baddhaNiraya-devAuANaM jIvANaM va titthayarakammassa baMdhAbhAvAdo / taM pi hI prarUpaNa karatA hai| isI kAraNase isake dvArA sUcita arthokA varNana karate haiMtIrthakara nAmakarmakA pUrvameM bandha vyucchinna hotA hai, pazcAt udaya, kyoMki apUrvakaraNake chaThe saptama bhAgake antima samayameM vandhake naSTa hojAnepara tIrthaMkara nAmakarmakA sayogakevalIke prathama samayameM udayakA prAraMbha karake ayogakevalIke antima samayameM udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai / isakA bandha parodayase hI hotA hai, kyoMki, jahAM tIrthakarakarmakA udaya sambhava hai una sayogakevalI aura apogakevalI jinoMmeM tIrthakarakA bandha pAyA nahIM jaataa| bandha isakA nirantara hai, kyoMki, apane kAraNaka honepara kAlakSayase bandhakA nahIM hotA / asaMyatasamyagdRSTi ise do gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, tIrthakara prakRtike bandhakA naraka va tiryaMca gatiyaM ke vandhake sAtha virodha hai / uparima jIva devagatise saMyukta vAMdhata haiM, kyoMki, manuSyagatimeM sthita jIvoMke torthakara prakRtike bandhakA devagatiko chor3akara anya gatiyoM ke sAtha virodha hai / tIna gatiyoM ke asaMyatasamyagdRSTi jAva isake bandhake svAmI haiM, kyoMki, tiryaggatika sAtha tIrthakarake vandhakA abhAva hai| zaMkA-tiryaggatimeM tIrthaMkarakarmake bandhakA prArambha bhale hI na ho, kyoMki, yahAM jinoMkA abhAva hai| kintu jinhoMne pUrva meM tiryagAyuko bAMdha liyA hai unake pIche samyaktvAdi guNoMke prApta hojAnese tIrthakarakarmako bAMdhakara punaH tiryoM meM utpanna honepara tIrthakarake bandhakA svAmipanA pAyA jAtA hai| samAdhAna - isake uttagmeM kahate haiM ki aisA honA sambhava nahIM hai, kyoMki, jinhoMne pUrva meM tirya va va manuSya AyukA bandha karaliyA hai una jIvoMke naraka va deva AyuoMke bandhase saMyukta jIvoMke samAna tIrthakarakarmake bandhakA abhAva hai| zaMkA-vaha bhI kaise sambhava hai ? 1 pratiSu 'sutte ' iti pAThaH / 2 pratiSu -- gaI hi' iti pAThaH /
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 38.] titthayarabaMdhakAraNaparUvaNA [75 kudo ? pAraddhatitthayarabaMdhabhavAdo' tadiyabhave titthayarasaMtakammiyajIvANaM mokkhagamaNaNiyamAdoM / Na ca tirikkha-maNussesuppaNNamaNusasammAiTThINaM devesu aNuppajjiya devaNeraiesuppaNNANaM va maNussesuppattI atthi jeNa tirikkha-maNussesuppaNNamaNusasammAiTThINaM tadiyabhave NivvuI hojja / tamhA' tigaiasaMjadasammAiTThiNo ceva sAmiyA tti siddhaM / sAdio addhavo ca baMdho, baMdhakAraNANaM sAdi-sAMtattadaMsaNAdo / titthayarakammassa paccayaparUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNadi .--- samAdhAna -kyoMki, jisa bhavameM tIrthaMkara prakRtikA baMdha prArambha kiyA gayA hai usase tRtIya bhatrameM tIrthakara prakRtike satvayukta jIvoM ke mokSa jAnekA niyama hai / parantu tiryaMca aura manuSyoM meM utpanna hue manuSya samyagdRSTiyoMkI devoM meM utpanna na hokara devanArakiyoM meM utpanna hue jIvoMke samAna manuSyoM meM utpatti hotI nahIM jisase ki tiryaMca va manuSyoM meM utpanna hue manuSya samyagdRSTiyoMkI tRtIya bhavameM bhakti ho ske| isa kAraNa tIna gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi hI tIrthakaraprakRtike bandhake svAmI haiM, yaha bAta siddha hotI hai| vizeSArtha--yahAM zaMkAkArakA kahanA hai ki jisa jIvane pUrva meM tiryagAyuko bAMdha liyA hai vaha yadi pazcAt samyaktvAdi guNoM ko prApta kara tIrthaMkara prakRtikA bandha prArambha kare aura tatpazcAt maraNako prApta hokara tiryacoM meM utpanna ho to vaha tIrthakara prakRtike bandhakA svAmI kyoM nahIM ho sakatA? isake uttarameM AcArya kahate haiM ki yaha sambhava nahIM hai, kAraNa ki tIrthaMkara prakRtiko bAMdhaneke bhavase tRtIya bhavameM mokSa jAnekA niyama hai| parantu yaha bAta ukta jIvameM vana nahIM sakatI, kyoMki, tiryagAyuko bAMdhanevAlA jIva dvitIya bhavameM tiryaMca hokara samyagdRSTi honese tRtIya bhavame deva hI hogA, manuSya nahIM / ata eva koI bhI tiryaca tIrthaMkara prakatike bandhakA svAmI nahIM hosktaa| tIrthakara prakRtikA sAdika va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, usake vandhakAraNoM ke sAdi-sAntatA dekhI jAtI hai| tIrthakara karmake pratyayoMke nirUpaNArtha uttara sUtra kahate haiM 1 apratI * -titthayara kammarasa baMdhAbhAvAdo', AkApratyoH / -tisthayarabaMdhAbhAvAdo' iti pAThaH / 2 etacca tIrthakaranAmakarma manupyagatAveva vartamAnaH puruSaH strI napuMsako vA tIrthakarabhavAt pRSThatastRtIyamavaM prApya baddhamArabhate / pra. sA. 10, 313-19. 3 pratiSu ' taM jahA' iti paatthH|
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 , chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 39. kadihi kAraNehi jIvA titthayaraNAmagodaM kammaM baMdhati ? __ kadhaM titthayarassa NAmakammAvayavassa godasaNNA ? Na, uccAgodabaMdhAviNAbhAvittaNeNa titthayarassa vi godattasiddhIdo / sesakammANaM paccae abhaNidUNa titthayaraNAmakammasseva kimidi paccayaparUvaNA kIrade ? solasakammANi micchattapaccayANi, micchattodaeNa viNA edesi baMdhA. bhaavaado| paNuvIsakammANi aNaMtANubaMdhipaccayANi, tadudaeNa viNA tesiM baMdhANuvalaMbhAdo / dasa kammANi asaMjamapaccayANi, apaccakkhANAvaraNodaeNa viNA tesiM bNdhaabhaavaado| paccakkhANAvaraNacadukkaM sagasAmaNNodayapaccayaM, teNa viNA tabbaMdhANuvalaMbhAdo / chakkammANi pamAdapaccayANi, pamAdeNa viNA tesiM baMdhANuvalaMbhAdo / devAuaM majjhimavisohipaccaiyaM, appamattaddhAe saMkhejadibhAge gade aivisohiTThANamapAvedUNa majjhimavisohiTThANe ceva devAuassa kitane kAraNoMse jIva tIrthakara nAma-gotrakarmako bAMdhate haiM ? // 39 // zaMkA--nAmakarmake avayavabhUta tIrthakara karmakI gotra saMzA kaise sambhava hai ? samAdhAna--yaha zaMkA ThIka nahIM, kyoMki, ucca gotrake bandhakA avinAbhAvI honese tIrthakarakarmako bhI gotratva siddha hai| zaMkA-zeSa karmoMke pratyayoMko na kahakara kevala tIrthakara nAmakarmakI hI pratyayaprarUpaNA kyoM kI jAtI hai ? samAdhAna--solaha karma mithyAtvanimittaka hai, kyoMki, mithyAtvake udayake vinA inake bandhakA abhAva hai| paccIsa karma anantAnubandhinimittaka haiM, kyoMki, anantAnubandhI kapAyaka udaya vinA unakA vandha nahIM pAyA jaataa| daza karma asaMyamanimittaka hai, kyoMki, apratyAkhyAnAvaraNake udaya vinA unakA bandha nahIM hotaa| pratyAkhyAnAvaraNacatuSka apane hI sAmAnya udayanimittaka hai, kyoMki, usake vinA pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bandha pAyA nahIM jaataa| chaha karma pramAdanimittaka hai, kyoMki, pramAdake vinA unakA bandha nahIM pAyA jAtA / devAyu madhyama vizuddhinimittaka hai, kyoMki, apramattakAlakA saMkhyAtavAM bhAga bIta jAnepara atizaya vizuddhike sthAnako na pAkara madhyama vizuddhi 1 titthayaraNAmagoyakamma-tIrthakaratvanibandhanaM nAma tIrthakaranAma, tacca gotraM ca karmavizeSa evetyekavadabhAvAt tIrthakaranAmagotram / a. rA. pR. 2313. 2 a-AmatyoH 'tantraMddhANANuvalaMbhAdo', kApratI * tadadANANuvalaMbhAdo ' iti pAuH /
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ titthayarabaMdhakAraNaparUvaNI bNdhvoccheddNsnnaado| AhAradugaM visiTTharAgasamaNNidasaMjamapaccaiyaM, teNa viNA tabbaMdhANuvalaMbhAdo / parabhavaNibaMdhasattAvIsakammANi hassa-radi-bhaya-duguMchA-purisaveda-cadusaMjalaNANi ca kasAyavisesapaccaiyANi, aNNahA edesiM bhiNNaTThANesu bNdhvocchedaannuvvttiido| solasakasAyANi sAmaNNapaccaiyANi, aNumettakasAe vi saMte tesiM baMdhuvalaMbhAdo / sAdAvedaNIyaM jogapaccaiyaM, suhumajoge vi tassa bNdhuvlNbhaado| teNa savvakammANaM paccayA juttibaleNa NavaMti tti Na bhaNidA / edassa puNa titthayaraNAmakammassa baMdhapaccao Na Navvade-NedaM micchattapaccaiyaM, tattha baMdhANuvalaMbhAdo / NAsajamapaccaiyaM, saMjadesu vi bNdhdsnnaado| Na kasAyasAmaNNapaccaiyaM, kasAe saMte vi vaMdhavocchedadaMsaNAdo baMdhapAraMbhANuvalaMbhAdo vA / Na kasAyamaMdadA kAraNaM, tivvakasAesu Neraiesu vi baMdhadaMsaNAdo / Na tivvakasAo kAraNaM, maMdakasAesu savvaTThadevesu apuvakaraNesu ca baMdhadaMsaNAdo / Na sammattaM tabbaMdhakAraNaM, sammAdiTTissa' vi titthayarassa bNdhaannuvlNbhaado| Na kevalaM daMsaNavisujjhadA kAraNaM, khINadaMsaNamohANaM pi kesi vi baMdhANu sthAnameM hI devAyukA bandhavyuccheda dekhA jAtA hai| AhAradvika viziSTa rAgase saMyukta saMyamake nimittase baMdhatA hai, kyoMki, aise saMyamake vinA usakA bandha nahIM pAyA jaataa| parabhavanibandhaka sattAIsa karma evaM hAsya, rati, bhaya, jugupsA, puruSaveda aura cAra saMjvalanakaSAya, ye saba karma kaSAyavizeSake nimittase baMdhanevAle haiM, kyoMki, isake vinA unake bhinna sthAnoMmeM bandhavyacchedakI upapatti nahIM banatI / solaha karma kaSAyasAmAnyake nimittase baMdhanevAle haiM, kyoMki, aNumAtra kaSAyake bhI honepara unakA bandha pAyA jAtA hai / sAtAvedanIya yoganimittaka hai, kyoMki, sUkSma yogameM bhI usakA bandha pAyA jAtA hai| isa prakAra cUMki saba kauke pratyaya yuktibalase jAne jAte haiM, ataH unakA yahAM kathana nahIM kiyA gyaa| kintu isa tIrthakara nAmakarmakA bandhapratyaya nahIM jAnA jAtA-kAraNa ki yaha mithyAtvanimittaka to ho nahIM sakatA, kyoMki, mithyAtvake honepara usakA bandha nahIM pAyA jAtA / asaMyamanimittaka bhI nahIM hai, kyoMki, saMyatoMmeM bhI usakA bandha dekhA jAtA hai / kaSAyasAmAnyanimittaka bhI vaha nahIM hai, kyoMki, kaSAyake honepara bhI usakA bandhavyuccheda dekhA jAtA hai, athavA kapAyake honepara bhI usake bandhakA prArambha nahIM hotaa| kapAyamandatAnimittaka bhI isakA vandha nahIM ho sakatA, kyoMki, tIvakaSAyavAle nArakiyoMke bhI usakA bandha dekhA jAtA hai| tIvra kaSAya bhI isake bandhakA kAraNa nahIM hai, kyoMki, mandakaSAyavAle sarvArthasiddhivimAnavAsI devoM aura apUrvakaraNaguNasthAnavI jIvoMmeM bhI usakA bandha dekhA jAtA hai / samyaktva bhI usake bandhakA kAraNa nahIM hai, kyoMki, samyagdRSTike bhI tIrthaMkara karmakA bandha nahIM pAyA jAtA / kevala darzanavizuddhatA bhI usakA kAraNa nahIM hai, kyoMki, darzanamohakA kSaya karacukanevAle bhI kinhIM jIvoMke usakA bandha 1 a-ApratyoH 'sammAdihissu' iti pAThaH /
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ charakhaMDAgame baMdhasAmittavicA valaMbhAdo / tado edassa vaMdhakAraNaM vattavyameva / adhavA, asaMjada-pamatta-sajogisaNNAo vva evaM suttamaMtadIvayaM savvakammANaM paccayaparUvaNAe tti evaM suttamAgadaM / kadihi kAraNehikimekkeNa kiM dohi kiM tihimevaM pucchA kAyavvA / evaMvihasaMsayammi TThidANaM NicchayajaNaNaTTamuttarasuttaM bhaNadi (tattha imehi solasehi kAraNehi jIvA titthayaraNAmagodakamma baMdhaMti // 40 // tattha maNussagadIe ceva titthayarakammassa baMdhapAraMbho hodi, Na aNNatthetti jANAvaNaTuM tatthetti vuttaM / aNNagadIsu kiNNa pAraMbho hodi tti vutte - Na hodi, kevalaNANovalakkhiyajIvadavasahakArikAraNassa titthayaraNAmakammabaMdhapAraMbhassa teNa viNA samupattivirohAdo / adhavA, tattha titthayaraNAmakammabaMdhakAraNANi bhaNAmi tti bhaNidaM hodi / solasetti kAraNANaM saMkhANiddeso kado / pajjavaTTiyaNae avalabijjamANe titthayarakammabaMdhakAraNANi solasa ceva hoti / davaTTiyaNae puNa avalaMbijjamANe ekkaM pi hodi, do vi hoti / tado ettha solasa ceva nahIM pAyA jAtA / ataeva isake bandhakA kAraNa kahanA hI caahiye| athavA asaMyata, pramatta aura sayogI saMjJAoMke samAna yaha sUtra saba karmoM kI pratyayaprarUpaNAmeM antardIpaka hai, isIliye yaha sUtra AyA hai / kitane kAragose- kyA ekala, kyA dose, kyA tInase isa prakAra yahAM prazna karanA cAhiye / isa prakAra saMzayameM sthita jIvoMke nizcayotpAdanArtha uttara sUtra kahate haiM--- vahAM ina solaha kAraNoMse jIva tIrthakara nAma-gotrakarmako bAMdhate haiM // 40 // manuSyagatimeM hI tIrthakarakarmake bandhakA prArambha hotA hai, anyatra nahIM, isa bAtake zApanArtha sUtrameM 'vahAM aisA kahA gayA hai| zaMkA--manuSyagatike sivAya anya gatiyoM meM usake bandhakA prArambha kyoM nahIM hotA? __ samAdhAna-isa zaMkAMke uttarameM kahate haiM ki anya gatiyoM meM usake bandhakA prArambha nahIM hotA, kAraNa ki tIrthakara nAmakarmake bandhake prArambhakA sahakArI kAraNa kevalajJAnase upalakSita jIva dravya hai, ataeva, manuSya gatike vinA usake bandha prArambhakI utpattikA virodha hai| athavA, unameM tIrthakaranAmakarmake bandhake ka.raNoMko kahate haiM, yaha abhiprAya hai / 'solaha' isa prakAra kAraNoM kI saMkhyAkA nirdeza kiyA gayA hai| paryAyArthika nayakA avalambana karanepara tIrthakara nAmakarmake bandhake kAraNa solaha hI hote haiN| kintu dravyArthika nayakA avalambana karane para eka bhI kAraNa hotA hai, do bhI hote haiN| isaliye yahAM solaha hI kAraNa hote haiM aisA avadhAraNa nahIM karanA
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 41.] tittha yarabaMdhaHkAraNa paruvaNA kAraNANi tti NAvahAraNaM kAyavvaM / edassa NiNNayaTThamuttarasuttaM bhaNadi - dasaNavisujjhadAe viNayasaMpaNNadAe sIlavvadesu NiradicAradAe AvAsaesu aparihINadAe khaNa-lavapaDibujjhaNadAe laddhisaMvegasaMpaNNadAe jadhAthAme tadhA tave. sAhaNaM pAsuaparicAgadAe sAhUNaM samAhisaMdhAraNAe sAhUNaM vejjAvaccajogajuttadAe arahaMtabhattIe bahusudabhattIe pavayaNabhattIe pavayaNavacchaladAe pavayaNappabhAvaNadAe abhikkhaNaM abhikkhaNaM NANovajogajuttadAe iccedehi solasehi kAraNehi jIvA titthayaraNAmagodaM kammaM baMdhaMti // 41 // ) edassa suttassa atthA vuccade / taM jahA-daMsaNaM sammaiMsaNaM, tassa visujjhadA daMsaNa. visujjhadA. nIe daMsaNavisujjhadAe jIvA titthayaraNAmagodaM kammaM baMdhaMti / timUDhAvoDha-aha. cAhiye / isake nirNayArtha uttara sUtra kahate haiM / darzanavizuddhatA, vinayasampannatA, zIla-vratoMmeM niraticAratA, chaha AvazyakoMmeM apari - hInatA, kSaNa-lavapratibodhanatA, labdhi-saMvegasampannatA, yathAzakti tapa, sAdhuoMko prAsukaparityAgatA, sAdhuoMkI samAdhisaMdhAraNA, sAdhuoMkI vaiyAvatyayogayuktatA, arahatabhakti, bahuzrutabhakti, pravacanabhakti, pravacanavatsalatA, pravacanaprabhAvanatA aura abhIkSNa-abhIkSNajJAnopayogayuktatA, ina solaha kAraNoMse jIva tIrthaMkara nAma-gotrakarmako bAMdhate haiM // 41 // . isa sUtrakA artha kahate haiN| vaha isa prakAra hai--- 'darzana' kA artha samyagdarzana hai| usakI vizuddhatAkA nAma darzanavizuddhatA hai| usa darzanavizuddhatAse jIva tIrthakara nAma-gotrakarmako vAMdhate haiN| tIna mUr3hatAoMse rahita aura ATha maloMse vyatirikta jo 1 apratI yathApAye', Apratau yathAme', kApratI yathAthAme' iti paatthH| 2 pratiSu 'sANaM' iti pAThaH / 3 darzanavizuddhivinayasampannatA zIlavateSvanaticAro'bhISaNajJAnopayoga-saMvegI zaktitastyAga tapasI sAdhusamAdhiyAnRtya karaNabhadAcArya bahu ta pravacanabhaktirAvazyakAparihANirmArgaprabhAvanA pravacanavatsalatvamiti tIrthakaratvasya / ta. sU. 6, 24. arihaMta siddha pavayaNa-guru-thera-bahussue tavassI ya / vacchallayA ya esiM abhikkhanANovaAgo ya // daMsaNatriNae Avassae ya sIlabbae nniriyaaro| khaNa-lava-tavacciyAe veyAvacce samAhI ya // appuncanANagahaNa suyabhattI pavayaNa pbhaavnnyaa| eehi kAraNehiM titthayarataM lahai jiivo|| pra, sA. 10,310-312,
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 41. malavadirittasammaiMsaNabhAvo daMsaNavisujjhadA NAma / kathaM tAe ekkAe ceva titthayaraNAmakammassa baMdho, savvasammAiTThINaM titthayaraNAmakammabaMdhapasaMgAdo tti ? vuccade- Na timUDhAvoDhattaTThamalavadiregehi ceva daMsaNavisujjhadA suddhaNayAhippAeNa hodi, kiMtu pughillaguNahi sarUvaM laddhaNa hidasammaiMsaNassa sAhaNaM pAsuapariccAge sAhUNaM samAhisaMdhAraNe sAhUNaM vejjAkaJcajoge arahaMtabhattIe bahusudabhattIe pavayaNabhattIe pavayaNavacchaladAe pavayaNe pahAvaNe abhikkhaNaM NANovajogajuttattaNe' payaTTAvaNaM visujjhadA NAma / tIe daMsaNavisujjhadAe ekkAe vi titthayarakammaM baMdhati / adhavA, viNayasaMpaNNadAe ceva titthayaraNAmakammaM baMdhati / taM jahA- viNao tiviho NANa-dasaNa-carittaviNao tti| tattha NANaviNao NAma abhikkhaNabhikkhaNaM NANovajogajuttadA bahusudabhattI pavayaNabhattI ca / dasaNaviNao NAma pavayaNesuvaiTThasavvabhAvasaddahaNaM timUDhAdo osaraNamaTTamalacchaddaNamarahaMta-siddhabhattI khaNa-lavapaDibujjhaNadA' laddhisaMvegasaMpaNNadA samyagdarzana bhAva hotA hai use darzanavizuddhatA kahate haiM / ___ zaMkA-kevala usa eka darzanavizuddhatAse hI tIrthakara nAmakarmakA bandha kaise sambhava hai, kyoMki, aisA mAnanese sava samyagdRSTiyoMke tIrthakara nAmakarmake bandhakA prasaMga AvegA? samAdhAna-isa zaMkAke uttarameM kahate haiM ki zuddha nayake abhiprAyase tIna mUr3hatAoM aura ATha maloMse rahita honepara hI darzanavizuddhatA nahIM hotI, kintu pUrvokta gaNoMse apane nijasvarUpako prAptakara sthita samyagdarzanakI sAdhaoMko prA parityAga, sAdhuoMkI samAdhisaMdhAraNA, sAdhuoMkI vaiyAvRttikA saMyoga, arahaMtabhakti, bahuzrutabhakti, pravacanabhakti, pravacanavatsalatA, pravacanaprabhAvanA aura abhIkSaNazAnopayogayuktatAmeM pravartanekA nAma vizuddhatA hai / usa eka hI darzanavizuddhatAse jIva tIrthakara karmako bAMdhate haiN| athavA, vinayasampannatAse hI tIrthakara nAmakarmako bAMdhate haiN| vaha isa prakArasemAnavinaya, darzanavinaya aura cAritravinayake bhedase vinaya tIna prakAra hai| unameM bAraMbAra jJAnopayogase yukta rahaneke sAtha bahuzrutabhAkti aura pravacanabhaktikA nAma jJAnavinaya hai| AgamopadiSTa sarva padArthoke zraddhAnake sAtha tIna mUr3hatAoMse rahita honA, ATha maloMko chor3anA, arahaMtabhakti, siddhabhakti, kSaNa lavapratibuddhatA aura labdhisaMvegasampannatAko darzana 1 pratiSu * sarUvaladdhaNa', maprato ' sarUvaladdhaNa' iti pAThaH / 2 A-kApratyoH 'juttattaNeNa' iti pAThaH / 3 a-kApraloH 'paDibajhaNadA', Apratau 'paribajhaNadA' iti pAThaH /
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 41.] titthayarabaMdhakAraNaparUvaNA [81 c| carittaviNao NAma sIlavvadesu NiradicAradA AvAsaesu aparihINadA jahAthAme tahA tavo ca / sAhUNaM pAsugapariccAo tesiM samAhisaMdhAraNa tesiM vejjAvaccajogajuttadA pavayaNavachalladA ca NANa-daMsaNa-carittANaM pi viNao, tiraMyaNasamUhassa sAhu-pavayaNa tti vavaesAdo / tado viNayasaMpaNNadA ekkA vi hodUNa solasAvayavA / teNedIe viNayasaMpaNNadAe ekkAe vi titthayaraNAmakamma maNuA baMdhaMti / deva-NeraiyANa kadhamesA saMbhavadi ? Na, tattha vi NANadasaNaviNayANaM saMbhavadaMsaNAdo / kadhaM tisamUhakajaM dohi ceva sijhade ? Na esa doso, maTTiyAjala-sUraNakaMdahito samuppajjamANasUraNakaMdakurassa takaMda-duddiNehiMto ceva samuppajjamANassuvalaMbhAdo, dohi turaMgehi kaDDijamANasaMdaNassa balavaMtaNekkeNeva deveNa vijAhareNa maNueNa vA kaDDijamANa vinaya kahate haiM / zIla vratoMmeM niraticAratA, AvazyakoMmeM aparihInatA arthAt paripUrNatA, aura zaktyanusAra tapakA nAma cAritravinaya hai| sAdhuoMke liye prAsuka AhArAdikakA dAna, unakI samAdhikA dhAraNa karanA, unakI vaiyAvRttimeM upayoga lagAnA, aura pravacanaghatsalatA, yaha jJAna, darzana evaM cAritra tInoMkI hI vinaya hai, kyoMki, ratnatraya samUhako sAdhu va pravacana saMjJA prApta hai| isI kAraNa cUMki vinayasampannatA eka bhI hokara solaha avayavoMse sahita hai, ataH usa eka hI vinayasampannatAse manuSya tIrthakaranAmakarmako bAMdhate haiN| zaMkA-yaha vinayasampannatA deva-nArakiyoMke kaise sambhava hai ? samAdhAna-ukta zaMkA ThIka nahIM, kyoMki, deva-nArakiyoM meM bhI zAnavinaya aura darzanavinayakI sambhAvanA dekhI jAtI hai| zaMkA-tInoM vinayoMke samUhase siddha honevAlA kArya dose hI kaise siddha ho sakatA hai ? samAdhAna--yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, maTTI, jala aura sUraNakaMdase utpanna honeyAlA sUraNakaMdakA akuMra usake kanda aura durdina arthAt varSAse hI utpanna hotA huA pAyA jAtA hai, athavA do ghor3oMse khIMcA jAnevAlA ratha balavAn eka hI deva, vidyAdhara yA manuSyase 1 arahaMta-siddha-ceiya sude ya dhamme ya sAdhuvagge ya / Ayariya uvajjhAe supavayaNe daMsaNe cAvi // bhattI pUyA vaNNajaNaNaM ca NAsaNamavaNNavAdassa / AsAdaNaparihAro daMsaNaviNao samAseNa // ma. A. 47-48, 2 pratiSu * tiriyaNa ' iti paatthH|| 3 apratau kahijjamANasedasaNassa', ApratI kiMdijjamANassedaMsaNassa', kApratI kaTTijjamANassedaMsaNassa' iti pAThaH / ka. baM. 11.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 41. ssuvalaMbhAdo vA / jadi dohi ceva titthayaraNAmakammaM bajjhadi to carittaviNao kimidi takkAraNamidi buccade ? Na esa doso, NANa-dasaNaviNayakajavirohicaraNaviNavo Na hodi tti paduppAyaNaphalattAdo / ___ adhavA, sIlavvadesu NiradicAradAe ceva titthayaraNAmakamma bajjhai / taM jahAhiMsAliya-cojabbabha-pariggahehiMto viradI vadaM NAma / vadaparirakkhaNaM' sIlaM NAma / surAvANa-mAMsabhakkhaNa-koha mANa-mAyA-loha-hassa-rai-soga-bhaya-duguMchitthi-purisa-NabusayaveyAparicAgo adicAro; edesiM viNAso NiradicAro saMpuNNadA, tassa bhAvo nnirdicaardaa| tIe' sIlavvadesu NiradicAradAe titthayarakammassa baMdho hodi / kadhamettha sesapaNNarasaNNaM saMbhavo ? Na, sammaiMsaNeNa khaNa-lavapaDibujjhaNa-laddhisaMvegasaMpaNNatta-sAhusamAhisaMdhA khIMcA gayA pAyA jAtA hai| zaMkA-yadi do hI vinayoMse tIrthaMkara nAmakarma bAMdhA jA sakatA hai, to phira cAritravinayako usakA kAraNa kyoM kahA jAtA hai ? samAdhAna--yaha koI doSa nahIM, kyoMki, zAna darzanavinayake kAryakA virodhI cAritravinaya nahIM hotA, isa bAtako sUcita karaneke liye cAritravinayako bhI kAraNa mAna liyA gayA hai| ___ athavA, zIla-vratoMmeM niraticAratAse hI tIrthakara nAmakarma bAMdhA jAtA hai| vaha isa prakArase-hiMsA, asatya, caurya, abrahma aura parigrahase virata honekA nAma vrata hai / vratoMkI rakSAko zIla kahate haiM / surApAna, mAMsabhakSaNa, krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, rati, zoka, bhaya, jugupsA, strIveda, puruSaveda evaM napuMsakaveda, inake tyAga na karanekA nAma . aticAra aura inake vinAzakA nAma niraticAra yA sampUrNatA hai, isake bhAvako nirAticAratA kahate haiM / zIla-vratoMmeM isa niraticAratAse tIrthaMkara karmakA bandha hotA he| zaMkA-isameM zeSa pandraha bhAvanAoMkI sambhAvanA kaise ho sakatI hai ? samAdhAna- yaha ThIka nahIM, kyoMki kSaNa lavapratibuddhatA, labdhi saMvegasampannatA, 1 apratI * -parivakhaNaM', A-kAprayoH parikkhaNaM ' iti pAThaH / 2 ahiMsAdiSu vratesu tatpratipAlanArtheSu ca krodhavarjanAdiSu zAleSu niravadyA vRttiH zIla vrateSvanaticAraH / sa. si. 6, 24. cAritravikalpeSu zIla-vrateSu niravadyA vRttiH zIla-vratevanaticAra:-ahiMsAdiSu vrateSuxxx nikhadyA vRttiH kAya-vAG-manasAM zIla-vratepvanaticAra iti kathyate / ta. rA. 6, 24, 3. zIlAni ca vratAni ca zIla-vratam, atrApi samAhAradvandaH, tasmin / tatra zIlAni uttaraguNAH vratAni mUlaguNAH teSu niraticAraH san tIrthakaranAmakame vadhnAtIti kriyAyogaH / prava. pR. 83. 3 apratauNiradicAradIe', A-kApratyoH 'NiradicAra tIe' iti paatthH|
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 41.] titthayarabaMdhakAraNaparUvaNA [81 raNa-vejAvaccajogajuttatta-pAsuapariccAga-arahaMta-bahusuda pavayaNabhatti-pavayaNapahAvaNalakkhaNasuddhijutteNa viNA sIlavvadANamaNadicArattassa aNuvavattIdo / asaMkhejjaguNAe seDIe kammaNijjaraNahedU vadaM NAma / Na ca sammatteNa viNA hiMsAliya-cojjabbabhapariggahaviraimetteNa sA guNaseDiNijjarA hodi, dohiMto cevuppajjamANakajjassa tatthekkAdo samuppattivirohAdo / hodu NAma edesiM saMbhavo, Na NANaviNayassa ? Na, chadavva-NavapadatthasamUha-tihuvaNavisaeNa abhikkhaNamabhikkhaNamuvajogavisayamApajjamANeNa NANaviNaeNa viNA sIlavvadaNibaMdhaNasammattuppattIe annuvvttiido| Na tattha caraNaviNayAbhAvo vi, jahAthAmatavAvAsayAparihINatta-pavayaNavacchalattalakkhaNacaraNaviNaeNa viNA sIlabadaNiradicArattANuvavattIdo / tamhAM tadiyamedaM titthayaraNAmakammabaMdhassa kAraNaM / ( AvAsaesu aparihINadAe- samadA-tharva-vaMdaNa-paDikkamaNa-paJcakkhANa-viosaggabheeNa sAdhusamAdhidhAraNa, vaiyAvatyayogayuktatA, prAsukaparityAga, arahaMtabhakti, bahuzrutabhakti, pravacanabhakti aura pravacanaprabhAvanA lakSaNa zuddhise yukta samyagdarzanake vinA zIla-vratoMkI niraticAratA bana nahIM sktii| dUsarI bAta yaha hai ki jo asaMkhyAta gaNita zreNIse karmanirjarAkA kAraNa hai vahI vrata hai| aura samyagdarzanake vinA hiMsA, asatya, caurya, abrahma aura parigrahase virata hone mAtrase vaha guNazreNInirjarA ho nahIM sakatI, kyoMki, donoMse hI utpanna honevAle kAryakI unameMse ekake dvArA utpattikA virodha hai| zaMkA- inakI sambhAvanA yahAM bhale hI ho, para jJAnavinayakI sambhAvanA nahIM ho sakatI? samAdhAna-aisA nahIM hai, kyoMki chaha dravya, nau padArthoM ke samUha aura tribhuvanako viSaya karanevAle evaM bAra bAra upayogaviSayako prApta honevAle zAnavinayake vinA zIlavratoMke kAraNabhUta samyagdarzanakI utpatti nahIM bana sktii| zIla-vrataviSayaka niraticAratAmeM cAritravinayakA bhI abhAva nahIM kahA jAsakatA hai, kyoMki yathAzakti tapa, AvazyakAparihInatA aura pravacanavatsalatA lakSaNa cAritravinayake vinA zIla-vrataviSayaka niraticAratAkI upapatti hI nahIM bntii| isa kAraNa yaha tIrthakara nAmakarmake bandhakA tIsarA kAraNa hai| AvazyakoMmeM aparihInatAse hI tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai--samatA, stava, 1 pratiSu * te jahA' iti paatthH| 2 pratiSu vaya ' iti pAThaH / /
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 41. chAvAsayA hoMti' sattu-mitta-maNi-pAhANa - suvaNNa-maTTiyAsu' rAga-desAbhAvo samadA NAma / tIdANAgada-vaTTamANakAlavisayapaMcaparamesarANaM bhedamakAUNa Namo arahaMtANaM Namo jiNANamiccAdiNamokkAro davvaTThiyaNibaMdhaNo thavo NAma / usahAjiya saMbhavAhiNaMdaNa - sumai - paumapaha-supAsacaMdappaha- pupphadaMta-sIyala - seyaMsa- vAsupUjja-vimalANaMta-dhamma-saMti- kuMthu-ara-malli-muNisuvvaya-miNemi-pAsa-vaDDhamANAdititthayarANaM bharahAdikevalINaM Airiya-caittAlayAdINaM bheyaM kAUNa NamokkAro guNagayabhedamallINo saddakalAvAulo guNANusaraNasarUvo vA vaMdanA NAma / paMcamahavvasu caurAsIdilakkhaguNagaNakaliesu samuppaNNakalaMkapakkhAlaNaM paDikkamaNaM NAma / vandanA, pratikramaNa, pratyAkhyAna aura vyutsargake bheda se chaha Avazyaka hote haiN| zatru-mitra, maNi-pASANa aura suvarNa mRttikA meM rAga-dveSa ke abhAvako samatA kahate haiM / atIta, anAgata aura vartamAna kAla viSayaka pAMca parameSThiyoM ke bhedako na karake ' arahantoMko namaskAra, jinoMko namaskAra' ityAdi dravyArthikanibandhana namaskArakA nAma stava hai / RSabha, ajita, sambhava, abhinandana, sumati, padmaprabha, supArzva, candraprabha, puSpadanta, zItala, zreyAMsa, vAsupUjya, vimala, ananta, dharma, zAnti, kunthu, ara, malli, munisuvrata, nami, nAma, pArzva aura vardhamAnAdi tIrthakara tathA bharatAdika kevalI, AcArya evaM caityAlayAdikoMke bhedako karake athavA guNagata bhedake Azrita, zabdakalApase vyApta guNAnusmaraNa rUpa namaskAra karaneko vandanA kahate haiN| caurAsI lAkha guNoM ke samUha se saMyukta pAMca mahAvratoM meM utpanna hue malako dhonekA nAma pratikramaNa hai / mahAvratoMke vinAza va 1 samadA thavo ya vaMdaNa paDikkramaNaM taheva NAdavvaM / paccakkhANa visaggo karaNIyA vAsayA chappi // mUlA. 22. sAmAiya cauvIsatthava vaMdaNayaM paDikkamaNaM / paccakkhANaM ca tahA kAosaggo havadi chaTTo // mUlA. 7, 15. SaDAvazyaka kriyAH -- sAmAyikaM caturviMzatistavaH vaMdanA pratikramaNaM pratyAkhyAnaM kAyotsargaceti / ta. rA. 6, 24, 11. se kiM taM AvasyaM ? AvassayaM chanvihaM paNNattaM taM jahA -- sAmAiyaM cauvIsatthavo vaMdaNayaM paDikamaNaM kAussaggo paccakkhANaM se taM AvarasayaM / nandIsUtra 44. 2 apratau 'paDiyAsu', A-kApratyoH ' maDiyAsu ' iti pAThaH / 3 jIvida - maraNe lAbhAlAbhe saMjoya-vippaoge ya / baMdhuri-suha- dukkhAdisu samadA sAmAiyaM NAma || mUlA. 23. tatra sAmAyikaM sarvasAvadyayoganivRttilakSaNaM cittasyaikatvena jJAne praNidhAnam / ta. rA. 6, 24, 11. 4 uhAdijiNavarANaM NAmaNiruttiM guNANukirti ca / kAUNa accitRRNa ya timuddhipaNamo thavo o // mUlA. 24. caturviMzatistavaH tIrthakaraguNAnukIrtanam / ta. rA. 6, 24, 11. 5 apratau ' guNagaNabhedamahiNo '; A-kApratyoH ' guNagayabhedamalliNo ' iti pAThaH / 6 arahaMta-siddhapaDimA tava suda-guNa- gurUNa rAdINaM / kidiyammeNidareNa ya tiyaraNasaMkocaNaM paNamo // mUlA. 25. vaMdanA trizuddhiH dvayAsanA catuH zirovanatiH dvAdazAvartanA / ta. rA. 6,24,11. 7 pratiSu ' lakkhaNaguNagaNa-' iti pAThaH / 8 davve khete kAle bhAve ya kayAvarAhasohaNayaM / niMdaNa - garahaNajutto maNa vaca-kAyeNa paDikkamaNaM // mUlA. 26. atItadoSanivartanam pratikramaNam / ta. rA. 6, 24, 11.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ [85 titthayarabaMdhakAraNaparUvaNA mahavvayANa viNAsaNa-malArohaNakAraNANi jahA Na hosaMti tahA karemi tti maNeNAlociya caurAsIdilakkhavadasuddhipaDiggaho paccakkhANaM NAma / sarIrAhAresu hu maNa-vayaNa-pavuttIo osAriya jjhayammi eaggeNa cittaNiroho viosaggo NAma / edesiM chaNNamAvAsayANaM aparihINadA akhaMDadA AvAsayAparihINadA / tIe AvAsayAparihINadAe ekkAe vi titthayaraNAmakammassa baMdho hodi / Na ca ettha sesakAraNANamabhAvo, Na ca daMsaNavisuddhiviNayasaMpatti-vadasIlaNiradicAra-khaNalavapaDivoha laddhisaMvegasaMpatti-jahAthAmatava-sAhusamAhisaMdhAraNa-vejjAvaccajoga-pAsuapariccAgArahaMta-bahusuda-pavayaNabhatti-pavayaNavacchalla-ppahAvaNAbhikkhaNaNANovajogajuttadAhi viNA chAvAsaesu NiradicAradA NAma saMbhavadi / tamhA evaM titthayaraNAmakammabaMdhassa cautthakAraNaM / ) khaNa-lavapaDibujjhaNadAe- khaNa-lavA NAma kAlavisesA / sammaiMsaNa-NANa-vada-sIlaguNANamujjAlaNaM kalaMkapakkhAlaNaM saMdhukkhaNaM vA paDibujjhaNaM NAma, tassa bhAvo pddibujjhnndaa| khaNa lavaM paDi paDibujjhaNadA khnn-lvpddibujjhnndaa| tIe ekkAe vi titthayaraNAmakammassa malotpAdanake kAraNa jisa prakAra na hoMge vaisA karatA hUM, aisI manase AlocanA karake caurAsI lAkha vratoMkI zuddhike pratigrahakA nAma pratyAkhyAna hai| zarIra va AhArameM mana evaM vacanakI pravRttiyoMko haTAkara dhyeya vastukI ora ekAgratAse cittakA nirodha karaneko vyutsarga kahate haiM / ina chaha AvazyakoMkI aparihInatA arthAt akhaNDatAkA nAma AvazyakAparihInatA hai / usa eka hI AvazyakAparihInatAse tIrthakara nAmakarmakA vandha hotA hai| isameM zeSa kAraNoM kA abhAva bhI nahIM hai, kyoMki darzanavizuddhi, vinayasampatti, vrata-zIlaniraticAratA, kSaNa-lavapratibodha, labdhi-saMvegasampatti, yathAzakti tapa, sAdhusamAdhisaMdhAraNa, vaiyAvatyayoga, prAsukaparityAga, arahantabhakti, bahuzrutabhakti,pravacanabhakti,pravacanavatsalatA, pravacanaprabhAvanA aura abhIkSNa jJAnopayogayuktatA, inake vinA chaha AvazyakoMmeM niraticAratA sambhava hI nahIM hai / isa kAraNa yaha tIrthakara nAmakarmake bandhakA caturtha kAraNa hai| kSaNa lavapratibuddhatAse tIrthaMkara nAmakarma baMdhatA hai--kSaNa aura lava ye kAlavizeSake nAma haiN| samyagdarzana, jJAna, vrata aura zIla guNoMko ujjvala karane, malako dhone athavA jalAnekA nAma pratibodhana aura isake bhAvakA nAma pratibodhanatA hai / pratyeka kSaNa va lavameM honevAle prativodhako kSaNa-lavaprativuddhatA kahA jAtA hai / usa eka hI kSaNa-lavapratibuddhatAse 1 NAmAdINaM chaNhaM ajogaparivajjaNaM tiyaraNeNa / paccakkhANaM NeyaM aNAgayaM cAgame kAle / mUlA. 27. anAgatadoSApohanaM pratyAkhyAnam / ta. rA. 6, 24, 11. 2 pratiSu 'sarIrAhArAsu' iti pAThaH / 3 devassiyaNiyamAdisu jahuttamANeNa uttakAlamhi / jiNaguNaciMtaNa jutto kAussaggo taNuvisaggo / mUlA. 28. parimitakAlaviSayA zarIre mamatvanivRttiH kAyotsargaH / ta. rA. 6,24,11.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86) chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 41. bNdho| ettha vi puvvaM va sesakAraNANamaMtabbhAvo drisedvyo| tado evaM titthayaraNAmakammabaMdhassa paMcamaM kAraNaM / laddhisaMvegasaMpaNNadAe- sammaiMsaNa-NANa-caraNesu jIvassa samAgamo laddhI NAma / hariso saMto saMvego NAma / laddhIe saMvego laddhisaMvego, tassa saMpaNNadA saMpattI / tIe titthayaraNAmakammassa ekkAe vi bNdho| kadhaM laddhisaMvegasaMpayAe sesakAraNANaM saMbhavo ? Na sesakAraNehi viNA laddhisaMvegassa saMpayA jujjade, virohAdo / laddhisaMvego NAma tirayaNadohalao, Na so daMsaNavisujjhadAdIhiM viNA saMpuNNo hodi, vippaDisehAdo hiraNNa-suvaNNAdIhi viNA aDDo' vva / tado appaNo aMtokhittasesakAraNA laddhisaMvegasaMpayA chaTuM kAraNaM / jahAthAme tahA tave- balo vIriyaM thAmo idi eyaho / tavo duviho bAhiro abhaMtaro cedi / bAhiro aNasaNAdio, abhaMtaro vinnyaadio| eso savvA vi tavo vArasaviho / jahAthAme tahA tave sate titthayaraNAmakammaM bajjhai / kudo ? jahAthAmatave sayalasesatitthayara tIrthakara nAmakarmakA bandha hotA hai| isameM bhI pUrvake samAna zeSa kAraNoMkA antarbhAva dikhalAnA cAhiye / isIliye yaha tIrthakara nAmakarmake bandhakA pAMcavAM kAraNa hai| labdhisaMvegasampannatAse tIrthakara karmakA bandha hotA hai-- samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritrameM jo jIvakA samAgama hotA hai use labdhi kahate haiM, aura harSa va sAttvika bhAvakA nAma saMvega hai / labdhise yA labdhimai saMvegakA nAma labdhisaMvega aura usakI sampannatAkA artha saMprApti hai| isa eka hI labdhisaMvegasampannatAse tIrthakara nAmakarmakA bandha hotA hai| zaMkA-labdhisaMvegasampadAmeM zeSa kAraNoMkI sambhAvanA kaise hai ? samAdhAna-kyoMki, zeSa kAraNoM ke vinA virUddha honese labdhisaMvegakI sampadAkA saMyoga hI nahIM hosktaa| isakA kAraNa yaha ki ratnatrayajanita harSakA nAma labdhisaMvega hai| aura vaha darzanavizuddhatAdikoMke vinA sampUrNa hotA nahIM hai, kyoMki, isameM hiraNya-suvarNAdikoMke vinA dhanADhya honeke samAna virodha hai / ata eva zeSa kAraNoMko apane antargata karanevAlI labdhisaMvegasampadA tIrthakara karmabandhakA chaThA kAraNa hai| zaktyanusAra tapase tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai-- bala, vIrya aura thAma (sthAman) ye samAnArthaka zabda haiM / tapa do prakAra hai-- bAhya aura Abhyantara / inameM anazanAdikakA nAma bAhya tapa aura vinayAdikakA nAma Abhyantara tapa hai| chaha bAhya evaM chaha Abhyantara isa prakAra milakara yaha saba tapa bAraha prakAra hai| jaisA bala ho vaisA tapa karanepara tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai| isakA kAraNa yaha hai ki yathAzaktitapameM tIrthakara nAmakarmake bandhake 1 pratiSu * addo' iti pAThaH /
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ [87 3, 41.] titthayarabaMdhakAraNaparUvaNA kAraNANaM saMbhavAdo, jado jahAthAmo NAma oghaSalassa dhIrassa' NANadaMsaNakalidassa hodi / Na ca tattha daMsaNavisujjhadAdINamabhAvo, tahA tavaMtassa aNNahANuvavattIdo / tado evaM sattamaM kAraNaM / sAhUNaM pAsuapariccAgadAe- aNataNANa-daMsaNa-vIriya-virai-khaiyasammattAdINaM sAhayA sAhU NAma / pagadA osaridA AsavA jamhA taM pAsuaM, adhavA jaM NiravajjaM taM paasuaN| kiM ? NANa-dasaNa-carittAdi / tassa pariccAgo visajjaNaM, tassa bhAvo pAsuapariccAgadA / dayAbuddhIe sAhUNaM NANa-dasaNa-carittapariccAgo dANaM pAsuapariccAgadA NAma / Na cedaM kAraNaM gharatthesu saMbhavadi, tattha carittAbhAvAdo / tirayaNovadeso vi Na gharatthesu atthi, tesiM diTThivAdAdi uvarimasuttovadesaNe ahiyaaraabhaavaado| tado edaM kAraNaM mahesiNaM ceva hodi / Na ca ettha sesakAraNANamasaMbhavo / Na ca arahaMtAdisu abhattimaMte NavapadatthavisayasaddahaNeNummukke sAdicArasIlavvade parihINAvAsae Niravajjo NANa-daMsaNa-carittapariccAgo saMbhavadi, virohaado| tado edamaTThamaM kAraNaM / sabhI zeSa kAraNa sambhava haiM, kyoMki, yathAthAma tapa jJAna-darzanase yukta sAmAnya balavAn aura dhIra vyaktike hotA hai, aura isaliye usameM darzanavizuddhatAdikoMkA abhAva nahIM hosakatA, kyoMki, aisA honepara yathAthAma tapa bana nahIM sktaa| isa kAraNa yaha tIrthakara nAmakarmabandhakA sAtavAM kAraNa hai| sAdhuoMke dvArA vihita prAsuka arthAt niravadya jJAna-darzanAdikake tyAgase tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai- anantajJAna, anantadarzana, anantavIrya, virati aura kSAyika samyaktvAdi guNoMke jo sAdhaka haiM ve sAdhu kahalAte haiN| jisase Asrava dUra ho gaye haiM usakAnAma prAsuka hai,athavA jo niravadya hai usakA nAma prAsuka hai| vaha jJAna, darzana va cAritrAdika hI to sakate haiM / unake parityAga arthAt visarjana karaneko prAsukaparityAga aura isake bhAvako prAsukaparityAgatA kahate haiM / arthAt dayAbuddhise sAdhuoM dvArA kiye jAnevAle jJAna, darzana va cAritrake parityAga yA dAnakA nAma prAsukaparityAgatA hai / yaha kAraNa gRhasthoMmeM sambhava nahIM hai, kyoMki, unameM cAritrakA abhAva hai| ratnatrayakA upadeza bhI gRhasthoMmeM sambhava nahIM hai, kyoMki, dRSTivAdAdika uparimazratake upadeza dene meM unakA adhikAra nahIM hai / ata eva yaha kAraNa maharSiyoMke hI hotA hai / isameM zeSa kAraNoMkI asaMbhAvanA nahIM hai, kyoMki arahantAdikoMmeM bhaktise rahita, nau padArthaviSayaka zraddhAnase unmukta, sAticAra zIla-vratoMse sahita aura AvazyakoMkI hInatAse saMyukta honepara niravadya jJAna, darzana va cAritrakA parityAga virodha honese sambhava hI nahIM hai / isI kAraNa yaha tIrthaMkara nAmakarma bandhakA AThavAM kAraNa hai| 1 aprato vIrassa' iti pAThaH /
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 41. sAhUNaM samAhisaMdhAraNadAe-daMsaNa-NANa-carittesu sammamavaTThANaM samAhI NAma / samma sAhaNaM dhAraNaM saMdhAraNaM / samAhIe saMdhAraNaM samAhisaMdhAraNaM, tassa bhAvo smaahisNdhaarnndaa| tAe titthayaraNAmakammaM bajjhadi tti / keNa vi kAraNeNa padaMtiM samAhiM daTTaNa sammAdiTThI pavayaNavacchalo pavayaNappahAvao viNayasaMpaNNo sIla-badAdicAravajjio arahaMtAdisu bhatto saMto jadi dharedi taM samAhisaMdhAraNaM / kudo edamuvalabbhade ? saM-saddapauMjaNAdo / teNa bajjhadi tti vuttaM hodi / Na ca ettha sesakAraNANamabhAvo, tadatthittassa darisidattAdo / evamedaM NavamaM kAraNaM / sAhUNaM vejjAvaccajogajuttadAe- vyApRte yatkriyate tadvaiyAvRtyam / jeNa sammatta-NANaarahaMta-bahusudabhatti-pavayaNavacchallAdiNA jIvo jujjai vejjAvacce so vejjAvaccajogo daMsaNavisujjhadAdi, teNa juttadA vejjAvaccajogajuttadA / tAe evaMvihAe ekkAe vi titthayaraNAmakammaM baMdhai / ettha sesakAraNANaM jahAsaMbhavaNa aMtabbhAvo vattavyo / evamedaM sAdhuoMkI samAdhisaMdhAraNatAse tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai-darzana, jJAna va cAritrameM samyak avasthAnakA nAma samAdhi hai / samyak prakArase dhAraNa yA sAdhanakA nAma saMdhAraNa hai / samAdhikA saMdhAraNa samAdhisaMdhAraNa aura usake bhAvakA nAma samAdhisaMdhAraNatA hai| usase tIrthaMkara nAmakarma baMdhatA hai| kisI bhI kAraNase giratI huI samAdhiko dekhakara samyagdRSTi, pravacanavatsala, pravacanaprabhAvaka, vinayasampanna, zIla vratAticAravarjita aura arahaMtAdikoMmeM bhaktimAn hokara cUMki use dhAraNa karatA hai isIliye vaha samAdhisaMdhAraNa hai|| zaMkA--yaha kahAMse jAnA jAtA hai ? samAdhAna-yaha 'saMdhAraNa' padameM kiye gaye 'saM' zabdake prayogase jAnA jAtA hai| isa samAdhisaMdhAraNase tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai, yaha abhiprAya hai| isameM zeSa kAraNoMkA abhAva nahIM hai, kyoMki, unakA astitva vahAM dikhalA hI cuke haiM / isa prakAra yaha nauvAM kAraNa hai| sAdhuoMkI vaiyAvatyayogayuktatAse tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai- byApRta arthAt rogAdise vyAkula sAdhuke viSayameM jo kiyA jAtA hai usakA nAma vaiyAvRtya hai / jisa samyaktva, jJAna, arahantabhakti, bahuzrutabhakti evaM pravacanavatsalatvAdise jIva vaiyAvatyameM lagatA hai vaha vaiyAvatyayoga arthAt darzanavizuddhatAdi guNa haiM, unase saMyukta hone kA nAma vaiyAvatyayogayuktatA hai / isa prakArakI usa eka hI vaiyAvatyayogayuktatAse tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai / yahAM zeSa kAraNoMkA yathAsambhava antarbhAva kahanA 1 pratiSu 'sIuvadAdi' iti pAThaH / 2 A-kApratyoH 'pauMjaNAdAreNa bajjhadi ' iti paatthH|
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 41. ] titthayarabaMdhakAraNaparUvaNA [89 dasamaM kAraNaM / ___ arahaMtabhattIe - khavidadhAdikammA kevalaNANaNa hidasavvaTThA arahaMtA NAma / adhavA, giTThavidaTThakammANaM ghAidaghAdikammANaM ca arahaMtetti saNNA, arihaNaNaM paDi doNhaM bhedAbhAvAdo / tesu bhattI arahaMtabhattI / tAe titthayarakammaM bajjhai / kathamettha sesakAraNANaM saMbhavo? vuccade --- arahaMtavuttANuTThANANuvattaNaM tadaNuTThANapAso vA arahaMtabhattI NAma / Na ca esA dasaNavisujjhadAdIhi viNA saMbhavai, virohAdo / tado esA ekkArasamaM kAraNaM / / bahusudabhattIe- bArasaMgapArayA bahusudA NAma, tesu bhattI - tehi vakkhANida.' AgamatthANuvattaNaM tadaNuTThANapAso vA- bahusudabhattI / tAe vi titthayaraNAmakammaM bajmai, daMsaNavisujjhadAdIhi viNA edisse asaMbhavAdo / edaM bArasamaM kAraNaM / cAhiye / isa prakAra yaha dazavAM kAraNa hai| __ arahantabhaktise tIrthaMkara nAmakarma baMdhatA hai-jinhoMne ghAtiyAkarmoko naSTa kara kevalajJAnake dvArA sampUrNa padArthoMko dekha liyA hai ve arahanta haiN| athavA, AThoM koko dUra karadenevAle aura ghAtiyA karmoMko naSTa karadenevAloMkA nAma arahanta hai, kyoMki karma-zatruke vinAzake prati donoMmeM koI bheda nahIM hai / (arthAt 'arahanta' zabdakA artha cUMki 'karma-zatruko naSTa karanevAlA' hai, ata eva jisa prakAra cAra ghAtiyA karmoko naSTa kara denevAle sayogI aura ayogI jina ' arahanta' zabdake vAcya haiM usI prakAra AThoM karmoMko naSTa kara denevAle siddha bhI' arahanta' zabdake vAcya hosakate haiM, kyoMki, niruktyarthakI apekSA donoMmeM koI bheda nahIM hai|) una arahantoM meM jo guNAnurAgarUpa bhakti hotI hai vahI arahantabhakti kahalAtI hai / isa arahantabhaktise tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai| zaMkA-isameM zeSa kAraNoMkI sambhAvanA kaise hai ? samAdhAna-isa zaMkAkA uttara dete haiM ki arahantake dvArA upadiSTa anuSThAnake anukUla pravRtti karane yA ukta anuSThAnake sparzako arahantabhakti kahate hai| aura yaha darzanavizuddhatAdikoMke vinA sambhava nahIM hai, kyoMki, aisA honemeM virodha hai| ataeya yaha tIrthakara karmavandhakA gyArahavAM kAraNa hai| bahuzrutabhaktise tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai- jo bAraha aMgoMke pAragAmI haiM ve bahuzruta kahe jAte haiM, unake dvArA upadiSTa AgamArthake anukUla pravRtti karane yA ukta anuSThAnake sparza karaneko bahuzrutabhakti kahate haiN| usase bhI tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai, kyoMki, yaha bhI darzanavizuddhatAdika zeSa kAraNoMke vinA sambhava nahIM hai| yaha tIrthakara nAmakarmabandhakA bArahavAM kAraNa hai| ka. baM. 12.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [1, 11. pavayaNabhattIe- siddhaMto bArahaMgANi pavayaNaM', prakRSTaM prakRSTasya vacanaM pravacanamiti vyutptteH| tamhi bhattI tattha paduppAdidatthANuTThANaM / Na ca aNNahA tattha bhattI saMbhavai, asaMpuNNe saMpuNNavavahAravirohAdo / tIe titthayaraNAmakammaM bajjhai / ettha sesakAraNANamaMtabbhAvo vttvyo| evamedaM terasamaM kAraNaM / (pavayaNavacchaladAe-pavayaNaM siddhaMto bArahaMgAI, tattha bhavA desa-mahavvaiNo asaMjadasammAiTTiNo ca pavayaNA / kudo ettha AkArassa assavaNaM ? 'ee chacca samANA' ti sutteNa AdivuDDIe kayaakArattAdo / tesu aNurAgo AkaMkhA mamedabhAvo pavayaNavacchaladA NAma / tIe titthayarakammaM bajjhai / kudo ? paMcamahavvadAdiAgamatthavisayassukkaTThANurAgassa dasaNavisujjhadAdIhi aviNAbhAvAdo / teNedaM coddasamaM kAraNaM / pravacanabhaktise tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai-siddhAnta yA bAraha aMgakA nAma pravacana hai, kyoMki, 'prakRSTa vacana pravacana, yA prakRSTa (sarvajJa ) ke vacana pravacana haiM 'aisI vyutpatti hai / usa pravacanameM kahe hue arthakA anuSThAna karanA, yaha pravacanameM bhakti kahI jAtI hai| isake vinA anya prakArase pravacanameM bhakti sambhava nahIM hai, kyoMki, asampUrNa meM sampUrNake vyavahArakA virodha hai / isa pravacanabhaktise tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai| isameM zeSa kAraNoMkA antarbhAva kahanA cAhiye / isa prakAra yaha terahavAM kAraNa hai| __pravacanavatsalatAse tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai- siddhAnta yA bAraha aMgoMkA nAma pravacana hai| isameM honevAle dezavatI, mahAvatI aura asaMyatasamyagdRSTi pravacana kahe jAte haiN| zaMkA-isameM AkArakA zravaNa kyoM nahIM hotA, arthAt 'pravacanameM honevAle' isa vigrahake anusAra 'prAvacana' honA cAhiye, na ki 'pravacana' ? samAdhAna-a, A, i, I, u, U, ye chaha svara aura e, o, ye do sandhya kSara, isa prakAra ye AThoM svara avirodha bhAvase eka dUsareke sthAnameM Adezako prApta hote haiM / isa sUtrase Adi vRddhirUpa A ke sthAnapara a kA Adeza ho gayA hai / - una pravacanoM arthAt dezavatI, mahAvatI aura asaMyatasamyagdRSTiyoM meM jo anurAga, AkAMkSA athavA 'mamedaM' buddhi hotI hai usakA nAma pravacanavatsalatA hai| usase tIrthakara karma baMdhatA hai| isakA kAraNa yaha hai ki pAMca mahAvratAdirUpa AgamArthaviSayaka utkRSTa anurAgakA darzanavizuddhatAdikoMke sAtha avinAbhAva hai, arthAt ukta prakAra pravacanavatsalatA darzanavizuddhatAdi zeSa guNoMke vinA nahIM bana sktii| isIliye yaha caudahavAM kAraNa hai| 1pravacanaM dvAdazAGgaM tadupayogAnanyatvAtsaMgho vA pravacanam / prava. pR. 82. 2 ee chacca samANA doNNi a saMjjhakkharA sarA aTTha / aNNoNNassavirohA uveti savve samAesaM // kasAyapAhuDa 1, pR. 326.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 3, 42.] titthayarudayapahAvapadasaNaM (pavayaNappahAvaNadAe- AgamaTThassa pavayaNamidi saNNA / tassa pahAvaNaM NAma vaNNajaNaNaM tabbuDDikaraNaM ca, tassa bhAvo pavayaNappahAvaNadA / tIe titthayarakumma bajjhai, ukkaTThapavayaNappahAvaNassa desaNavisujjhadAdIhi aviNAbhAvAdo / teNedaM paNNarasamaM kAraNaM / abhikkhaNamabhikkhaNaM NANovajogajuttadAe - abhikkhaNamabhikkhaNaM NAma bahuvAramidi bhANadaM hodi / NANovajogo tti bhAvasudaM davvasudaM vAvekkhade / tesu muhummuhujuttadAe titthayaraNAmakammaM bajjhai, daMsaNavisujjhadAdIhi viNA edisse aNuvavattIdo / edehi solasehi kAraNehi jIvA titthayaraNAmakammaM baMdhaMti / adhavA, sammaiMsaNe saMte sesakAraNANaM majjhe egadugAdisaMjogeNa bajjhadi' tti vattavvaM / ) / jassa iNaM titthayaraNAmagodakammassa udaeNa sadevAsuramANusassa lokassa accaNijjA vaMdaNijjA NamaMsaNijjA NedArA dhamma-titthayarA jiNA kevaliNo havaMti // 42 // ) ___ pravacanaprabhAvanAse tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai- AgamArthakA nAma pravacana hai, usake varNajanana arthAt kIrtivistAra yA vRddhi karaneko pravacanakI prabhAvanA aura usake bhAvako pravacanaprabhAvanatA kahate haiN| usase tIrthakara karma baMdhatA hai, kyoMki, utkRSTa pravacanaprabhAvanAkA darzanavizuddhatAdikoMke sAtha avinAbhAva hai| isIliye yaha pandrahavAM kAraNa hai| ___ abhIkSNa-abhIkSNa jJAnopayogayuktatAse tIrthakara karma baMdhatA hai- abhIkSNa-abhIkSNakA artha 'bahuta vAra' hai / jJAnopayogase bhAvabhuta athavA dravyazrutakI apekSA hai| una (bhAva va dravya zruta) meM bAra bAra udyukta rahanese tIrthakara nAmakarma baMdhatA hai, kyoMki, darzanavizuddhatAdikoMke vinA yaha abhIkSNa-abhIkSaNa jJAnopayogayuktatA bana nahIM sktii| ina solaha kAraNoMse jIva tIrthaMkara nAmakarmako bAMdhate haiM / athavA, samyagdarzanake honepara zeSa kAraNoM se eka do Adi kAraNoM ke saMyogase tIrthaMkara nAmakarma baMdhatA hai, aisA kahanA caahiye| jina jIvoMke tIrthakara nAma-gotrakarmakA udaya hotA hai ve usake udayase deva, asura aura manuSya lokake arcanIya, vaMdanIya, namaskaraNIya, netA, dharma-tIrthake kartA jina va kevalI hote haiM // 42 // 1 tAnyetAni SoDazakAraNANi samyagbhAvyamAnAni vyastAni samastAni ca tIrthakaranAmakarmAsravakAraNAni pratyetavyAni / sa. si. 6, 24. ta. rA.6,24,13. tIrthakaranAmakarmaNi SoDaza tatkAraNAnyamanyanizam / vyastAni samastAni ca bhavanti sadbhAvyamAnAni / / hai. pu. 34, 149. ete guNAH samastA vyastA vA tIrthakaranAmna AsavA mavantIti / ta. sU. bhASya 6, 23.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 42. - titthayaraNAmagodakammassetti ettha 'udao teNetti' doNNaM padANamajjhAhAro kAyabbo, aNNahA atthANuvalaMbhAdo / jassa jesi jIvANaM iNaM edassa titthayaraNAmagodakammassa udao teNa udaeNa sadevAsura-mANusassa logassa accaNijjA tti saMbaMdho kAyavyo / caru-bali-pupphaphala-gaMdha-dhUva-dIvAdIhi sagabhattipagAso accaNA NAma (edAhi saha aiMdadhaya-kapparukkhamahAmaha-savvadobhaddAdimahimAvihANaM pUjA NAma / tuhuM NihaviyaTThakammo kevalaNANaNa diTThasavvaTTho dhammummuhasihagAhIe puTThAbhayadANo siTTaparivAlao duNiggahakaro deva tti pasaMsA vaMdaNA NAma / paMcahi muTThIhi jiNiMdacalaNesu NivadaNaM NamaMsaNaM / dhammo NAma sammadaMsaNa-NANacarittANi / edehi saMsAra-sAyaraM taraMti tti edANi titthaM / edassa dhamma-titthassa kattArA jiNA kevaliNo NedArA ca bhavaMti / evamovANugamo samatto / ) sUtrameM 'tIrthakara nAma-gotrakarmakA' yahAM 'udaya' aura 'usase' ina do padoMkA adhyAhAra karanA cAhiye, anyathA arthakI upalabdhi nahIM hotii| jisake arthAt jina jIvoMke, yaha arthAt isa tIrthakara nAma gotrakarmakA udaya hotA hai ve usake udayase deva, asura evaM manuSyoMse paripUrNa lokake arcanIya hote haiM, aisA sambandha karanA cAhiye / caru, bali, puSpa, phala, gandha, dhUpa aura dIpa AdikoMse apanI bhakti prakAzita karanekA nAma arcanA hai / inake sAtha aindradhvaja, kalpavRkSa, mahAmaha aura sarvatobhadra, ityAdi mahimAvidhAnako pUjA kahate haiM / Apa aSTa kauko naSTa karanevAle, kevalajJAnase samasta padArthoMko dekhanevAle, dharmonmukha ziSToMkI goSThImeM abhayadAna denevAle, ziSTaparipAlaka aura duSTanigrahakArI deva hai, aisI prazaMsA karanekA nAma vandanA hai / pAMca muSTiyoM arthat aMgoMse jinendra devake caraNoM meM giraneko namaskAra kahate haiN| dharmakA artha samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritra hai / cUMki inase saMsAra-sAgarako tarate haiM isIliye inheM tIrtha kahA jAtA hai / isa dharma-tIrthake kartA jina, kevalI aura netA hote haiM / isa prakAra oghAnugama samApta huaa| 1 sadRSTi-jJAna-vRttAni dharma dharmezvarA viduH / ra. zrA. 3. 2 jaM nANa-daMsaNa-carittabhAvao tbivkkhbhaavaao| bhavabhAvao ya tArei teNa taM bhAvao tithaM // vizeSA.1038.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 44.] riyagadaue paMcaNANAvaraNIyAdINaM baMdhasAmittaM 93 AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe Neraiesu paMcaNANAvaraNachadaMsaNAvaraNa-sAdAsAda-bArasakasAya-purisaveda-hassa-radi-aradi-soga-- bhaya-duguMchA-maNusagadi-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA-kammaiyasarIrasamacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajarisahasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdharasa-phAsa-maNusagaipAoggANupuvi-agurulahuga-uvaghAda-paraghAdaussAsa-pasatthavihAyagadi-tasa-bAdara-pajatta-patteyasarIra-thirAthira-suhA-- suha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNuccAgoda-- paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 43 // ___ edaM desAmAsiyayucchAsutaM, teNedeNa sUidasadhapucchAo ettha vattavvAo / evaM pucchidasissaNicchaya jaNaNahamuttarasuttaM bhaNadi micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 44 // edaM desAmAsiyasuttaM, sAmittaddhANANaM ceva pAvaNAdo / teNedeNa sUidatthANaM paravaNaM AdezakI apekSA gatimArgaNAnusAra narakagatimeM nArakiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, bAraha kapAya, muruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paMcendriyajAti, audArika taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, varSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghuka, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya, ina kA~kA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 43 // yaha pRcchAsUtra dezAmarzaka hai, isI kAraNa isake dvArA sUcita saba pRcchAoMko yahAM kahanA cAhiye / isa prakAra pRcchAyukta ziSyake nizcayajananArtha uttara sUtra kahate haiM mithyAdRSTiko Adi lekara asaMyatasamyagdRSTi taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 44 // - yaha dezAmarzaka sUtra hai, kyoMki, vaha bandhasvAmitva aura bandhAdhvAnakA hI nirUpaNa karatA hai / isI kAraNa isake dvArA sUcita arthokI prarUpaNA karate haiM- pAMca jJAnAvaraNIya,
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmitsavicao [3, 45. kassAmo-paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-bArasakasAya-hassa-radi-aradi-soga-bhayaduguMchA-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurugalahua-uvaghAda-paraghAdaussAsa-tasa-bAdara pajatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-ajasakitti-NimiNa-paMcatarAiyANaM edesimettha baMdhAdayavocchedo Natthi, virohAbhAvAdo / purisaveda-maNusagai-orAliyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupulvi-pasatthavihAyagaisubhaga-susvara-Adajja-jasakitti-uccAgodANamudao ettha Natthi ceva, virohAdo / tamhA etya edAsu payaDIsu baMdhodayavocchedANaM puvvApuvvavicAro Natthi / paMcaNANAvaraNIya-cadudaMsaNAvaraNIya-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiya-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaagurualahua-tasa-pAdara-pajjatta-thirAthira subhAsubha-ajasakitti NimiNa-paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho / NihA-payalA-sAdAsAda-bArasakasAya-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchAo sodaya-parodaehi bajhaMti, savvaguNaTThANesu parAvattaNodayAdo / uvavAda micchAiTThi asaMjadasammAdiTThIsu sodaya-parodaehi bajjhai, viggahagadIe udyaabhaavaado| sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdiTThIsu sodaeNa bajjhai, tersi tattha uppattIe abhaavaado| paraghAdussAsa-patteyasarIrANi micchAiTi chaha darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, bAraha kaSAya, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, juguptA, paMcendriyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, ayazakIrti, nirmANa aura pAMca antarAya, inake bandha aura. udayakA yahAM vyuccheda nahIM hotA, kyoMki, isameM koI virodha nahIM hai arthAt inakA bandhodayavyuccheda yathAsambhava una uparima guNasthAnoMmeM hotA hai jo narakagatimeM sambhava nahIM haiN| puruSaveda, manuSyagati, audArikazarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, prazastavihAyogati, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti aura uccagotra, ina karmoMkA udaya yahAM hai hI nahIM, kyoMki, nArakiyoM meM inake udayakA virodha hai / isaliye yahAM ina prakRtiyoMmeM bandhavyuccheda aura udayavyucchedako pUrvAparatAkA vicAra nahIM hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, paMcendriyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, trasa, bAdara, paryApta, sthira, asthira, zubha, azubha, ayazakIrti, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA svodaya bandha hai / nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsA, ye prakRtiyAM svodaya-parodayase baMdhatI haiM, kyoMki, inakA saba guNasthAnoM meM parivartita udaya rahatA hai| upaghAta prakRti mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya-parodayase baMdhatI hai, kyoMki, vigrahagatimeM isakA udaya nahIM rahatA / sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi guNasthAnoMmeM yahI prakRti svodayase baMdhatI hai, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmidhyAraSTiyokI nArakiyoM meM utpatti nahIM hai / paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIra
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 44.] NirayagadIe paMcaNANAvaraNIyAdINaM baMdhasAmittaM asaMjadasammAdiTThIsu sodaya-parodaehi bajhaMti, apajjattakAle edesimudyaabhaavaado| Navari patteyasarIrassa uvaghAdabhaMgo, viggahagadIe ceva udayAbhAvAdo / sesesu dosu sodaeNeva edAsiM baMdho, tesiM tattha apajjattakAlAbhAvAdo / purisaveda-maNusagai-orAliyasarIra-samacaurasasaMThANaorAliyasarIraaMgovaMga-vajarisahasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupuvvi-pasatthavihAyagai-subhaga-sussaraAdejja-jasakitti-uccAgodANaM cadusu guNahANesu parodaeNeva baMdho, Niraesu edaasimudyvirohaad|| paMcaNANAvaraNIya-chaMdasaNAvaraNIya-bArasakasAya-bhaya-duguMchA-paMciMdiyajAdi-orAliyatejA-kammaiyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasa phAsa-agurugalahuga-uvaghAda-paraghAda---- ussAsa-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-NimiNa paMcaMtarAiyANa NiraMtaro baMdho, Nirayagaimhi nnirNtrbNdhittaado| sAdAsAda-hassa-radi-aradi-soga-thirAthira-subhAsubha-jasakitti-ajasakittINaM sAMtaro baMdho, savvaguNahANesu paDivakkhapayaDIe baMdhuvalaMbhAdo / purisaveda-maNusagai-samacaurasasaMThANavajarisahasaMghaDaNa-pasatthavihAyagai-subhaga-sussara-Adejja-maNusagaipAoggANupuvi-uccAgodANaM micchAdihi-sAsaNasammAdiTThIsu sAMtaro baMdho, paDivakkhapayaDibaMdhuvalaMbhAdo / Navari maNusagai prakRtiyAM mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya-parodayase baMdhatI haiM, kyoMki, aparyAptakAlameM inakA udaya nahIM rhtaa| vizeSa itanA hai ki pratyekazarIrakA bandha upaghAtake samAna hai, kyoMki, kevala vigrahagatimeM hI usakA udaya nahIM rhtaa| zeSa do guNasthAnoM meM svodayase hI inakA bandha hotA hai, kyoMki, zeSa donoM guNasthAna nArakiyoMke aparyAptakAlameM hote nahIM haiN| puruSaveda, manuSyagati, audArikazarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, prazastavihAyogati, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti aura uccagotra prakRtiyoMkA cAroM guNasthAnoMmeM parodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, nArakiyoMmeM inake udayakA virodha hai| pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, paMcendriyajAti, audArika taijasa va kArmaNa zarIra, audArikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta,pratyekazarIra, nirmANa aura pAMca ya, inakA nirantara vandha hai, kyoMki, ye prakRtiyAM narakagatimeM nirantara baMdhatI haiN| sAtA va asAtA vedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti aura ayazakIrti prakRtiyoMkA sAntara bandha hai, kyoMki, sarva guNasthAnoMmeM inakI pratipakSa prakRtiyoMkA bandha pAyA jAtA hai| puruSaveda, manuSyagati, samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhasaMhanana, prazastavihAyogati, subhaga, susvara, Adeya, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura uccagotra, inakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntara bandha hai, kyoMki, yahAM inakI pratipakSa prakRtiyoMkA bandha pAyA jAtA hai| vizeSatA itanI hai ki tIrthakara
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmitavicao [ 3, 44. . maNusagaipAoggANupuvINaM micchAdiSTimhi titthayarasaMtaka mmayammi NiraMto vi baMdho labbhadi / sammAmicchAdihi-asaMjadasammAdiTThIsu NiraMtaro baMdho, edAsiM paDivakvapayaDINaM baMdhAbhAvAdo / edAo payaDIo baMdhamANamicchAihissa cattAri muulpccyaa| NANAsamayauttarapaccayA ekkavaMcAsa, orAliya orAliyamissa-itthi-purisapaJcayANamabhAvAdo / egasamayajahaNNukkarasapaccayA jahAkameNa dasa aTThArasa / sAsaNassa mUlapaccayA tiNi, micchatAbhAvAdo / NANAsamayauttarapaccayA cauvettAlIsa, orAliya-orAliyamissa-veuviyamissa-kammaiya-itthi-purisapaccayANamabhAvAdo / egasamayajahaNNukkassapaccayA jahAkameNa dasa sattArasa / sammAmicchAiTThissa mUlapaccayA tiNNi, micchttaabhaavaado| NANAsamayauttarapaccayA cAlIsa, oghesu paccaesu orAliya-itthi-purisapaccayANamabhAvAdo / egasamaiyajahaNNukkassapaccayA jahAkameNa Nava solasa / asaMjadasammAdiTThissa mUlapaccayA tiNNi, micchattAbhAvAdo / NANAsamayauttarapaccayA bAettAlIsa, oghapaccaesu orAliya-orAliyamissa-itthi-purisapaccayANamabhAvAdo / egasamaiya* jahaNNukkassapaccayA jahAkameNa Nava solasa / prakRtikI satA rakhanevAle mithyASTi jIvameM manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA nirantara bhI vandha pAyA jAtA hai / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM ukta prakRtiyoMkA nirantara bandha hai, kyoMki, yahAM inakI pratipakSa prakRtiyoMkA bandha nahIM hotaa| ina prakRtiyoM ko vAMdhanevAle mithyAdRSTi nArakI jIvake mUla pratyaya cAroM hote haiN| nAnA samaya sambandhI uttara pratyaya ikyAvana hote haiM, kyoMki, usake audArika, audArikamizra, strIveda, aura puruSaveda, ina cAra pratyayoMkA abhAva hai| eka samaya sambandhI jaghanya aura utkRSTa pratyaya kramase daza aura aThAraha hote haiN| sAsAdanasamyagdRSTike mUla pratyaya tIna hote haiM, kyoMki, usake mithyAtvakA abhAva hai| nAnA samaya sambandhI uttara pratyaya cavAlIsa hote haiM, kyoMki, usake audArika, audArikamizra, vaikriyikAmazra, kArmaNa, strIveda aura puruSaveda, ina chaha pratyayoMkA abhAva hai| eka samaya sambandhI jaghanya va utkRSTa pratyaya kramase daza aura sattaraha hote hai / samyagmithyApTike mUla pratyaya tIna hote haiM, kyoMki, usake mithyAtvakA abhAva hai| nAnA samaya sambandhI uttara pratyaya cAlIsa hote haiM. kyoMki. oghapratyayoMmeMse audArika, strIveda aura puruSaveda pratyaya nahIM hote| eka samaya sambandhI jaghanya va utkRSTa pratyaya kramase nau aura solaha hote hai / asaMyatasamyagdRSTike mithyAtvakA abhAva honese mUla pratyaya tIna hote haiM, va nAnA samaya sambandhI uttara pratyaya byAlIsa hote haiM, kyoMki, oghapratyayoMmeMse audArika, audArikamizra, stroveda aura puruSaveda, ina cAra pratyayoMkA abhAva hai| eka samaya sambandhI jaghanya va utkRSTa pratyaya yathAkramase nau aura solaha hote haiN|
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 44.] NirayagadIe paMcaNANAvaraNIyAdINaM baMdhasAmittaM [ 97. paMcaNANAvaraNIya-chadasaNAvaraNIya-sAdAsAda-bArasakasAya-purisaveda-hassa-radi-aradisoga-bhaya-duguMchA-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajarisahasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahuva-uvadhAda-paraghAdussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-subhAsubha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-NimiNapaMcaMtarAiyANi micchAiTi-sAsaNasammAdiTThiNo dugaisaMjuttaM, sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo maNusagaisaMjuttaM baMdhati, sesagaINaM bNdhaabhaavaado| maNusagai-maNusagaipAoggANupubviuccAgodANi savve maNusagaisaMjuttaM ceva baMdhati, sesagaIhi saha virohAdo / edAsiM savvAsiM pi payaDINaM baMdhassa heraiyA ceva sAmI / baMdhaddhANaM sugamaM / edArsi NeraiyANaM guNaTThANANaM carimAcarimaTThANesu baMdhavocchedo Natthi / savvapayaDINaM baMdho sAdi-addhavo, aNAdi-dhuvaNeraiyANamabhAvAdo / adhavA, paMcaNANAvaraNIya chaiMsaNAvaraNIya-bArasakasAya-bhayaduguMchA-vaNNacaukka-agurualahuva-uvaghAda-tejA-kammaiya-NimiNa-paMcatarAiyANaM micchAiTThimhi cauvviho baMdho, uvasamaseDIdo oyariya NirayaM paiTThammi sAdi-addhavabaMdhadasaNAdo / sesaguNaTThANesu dhuvaM Natthi, baMdhavocchedamakuNamANasAsaNAdINamabhAvAdo / sesapayaDINaM baMdho sAdi jasa va pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paMcendriyajAti, audArida kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga,susvara, Adeya, yazakIrti, nirmANa aura pAMca antarAya, ina prakRtiyoMko mithyAdRSTi evaM sAsAdanasamyagdRSTi do [ tiryaMca aura manuSya ] gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, unake zeSa gatiyoMkA bandha nahIM hotaa| manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura uccagotrako sabhI nArakI manuSyagatise saMyukta hI bAMdhate haiM, kyoMki, unake zeSa gatiyoMke sAtha inake bAMdhanekA virodha hai| ina sabhI prakRtiyoMke bandhake nArakI jIva hI svAmI haiM / bandhAdhvAna sugama hai| ina prakRtiyoMkA nArakiyoMke guNasthAnoMke carama va acarama sthAnoMmeM bandhavyuccheda nahIM hai| arthAt ina prakRtiyoMkA bandhavyuccheda nArakiyoMke sambhava cAra guNasthAnoM meM nahIM hotaa| saba prakRtiyoMkA bandha sAdi-adhruva hai, kyoMki, anAdi aura dhruva nArakiyokA abhAva hai| athavA, pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, varNAdika cAra, agurulaghu, upaghAta, taijasa va kArmaNa zarIra, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hai, kyoMki, upazamazreNIse utarakara narakameM praviSTa hue jIvameM sAdi va adhuva bandha dekhA jAtA hai| zeSa guNasthAnoMmeM dhruva bandha nahIM hai, kyoMki, bandhavyucchedako na karanevAle sAsAdanasamyagdRSTi AdikoMkA abhAva hai| zeSa a.baM. 13.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 45. adbhuvo ceva, addhvbNdhittaado| NihANihA-payalApayalA-thImagiddhi-aNatANubaMdhikodha-mANamAyA-lobha-itthiveda-tirikkhAu-tirikkhagai-causaMThANa-causaMghaDaNatirikkhagaipAoggANupubvi-ujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga dussara-- aNAdejja-NIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho? // 45 // sugamaM / micchAiTThI sAsaNasammAiTThI bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 46 // savvANi baMdhasAmittasuttANi desAmAsiyANi tti daTThavvANi / teNedeNa sUidatthaparUvaNaM kssaamo| taM jahA- aNaMtANubaMdhicaukkassa baMdhodayA samaM vocchijjaMti, sAsaNacarimasamayammi edassa samaM bNdhodyvoccheduvlNbhaado| thINagiddhitiya-itthiveda-tirikkhAu-tirikkhagai-causaMThANa-causaMghaDaNa-simikkhagaipAoggANupubbi-ujjovANaM NirayagadIe udao Natthi, virohaado| ....... prakRtiyoMkA bandha sAdi-adhruva hI hai, kyoMki, ve prakRtiyAM adhruvavandhI haiM / nidrA-nidrA, pracalA-pracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA, lobha, strIveda, tiryagAyu, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra, ina prakRtiyoMkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 45 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa nArakI abandhaka bandhasvAmitvake saba sUtra dezAmarzaka haiM, aisA samajhanA cAhiye / isI kAraNa isa sUtrase sUcita arthakI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai- anantAnubandhicatuSkakA bandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, sAsAdanaguNasthAnake carama samayameM anantAnubandhicatuSkakA sAtha hI bandhodayavyuccheda pAyA jAtA hai / styAnagRddhi Adika tIna, strIveda, tiryagAyu, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyota, inakA narakagatimeM udaya nahIM hai, kyoMki, aisA honemeM virodha
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 46.] NirayagadIe NihANihAdINaM baMdhasAmisa [ 99 tado edAsiM puvvaM pacchA vA baMdhodayavocchedavicAro Natthi, saMtAsaMtANaM saNNikAsavirohAdo / appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM puvvaM baMdho vocchijjadi pacchA udao, sAsaNammi NaTThabaMdhANaM asaMjadasammAdiTThimhi udyvoccheduvlNbhaado| appasatthavihAyagai-dussara-aNaMtANubaMdhicaukkANaM sodaya-parodaeNa vaMdho, addhvodytaado| Navari appasatthavihAyagadi-dussarANaM sAsaNasammAdivimhi sodao ceva atthi / tirikkhAu-tirikkhagai-causaMThANa-causaMghaDaNa-tirikkhagaDapAoggANupugvi-ujjova-thINagiddhitiyANaM parodaeNeva baMdho, ettha edesimudyaabhaavaado| dubhaga-aNAdejja-NIcAgodANaM sodaeNeva baMdho, Neraiesu edesiM paDivakkhANaM udyaabhaavaado| thINagiddhitiya-aNaMtANuvaMdhicaukkANaM NiraMtaro baMdho / itthiveda-causaMThANa-causaMghaDaNaujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejANaM sAMtaro baMdho, pddivkkhpyddibNdhsNbhvaado| tirikkhAuassa NiraMtaro baMdho, paDivakkhapayaDibaMdheNa viNA baMdhavirAmuvalaMbhAdo / tirikkhagai. pAoggANupuvvi-tirikkhagai-NIcAgodANaM sAMtara-NiraMtaro baMdho, chasu puDhavIsu sAMtaro hodUNa sattamapuDhavimhi NiraMtareNeva baMdhadasaNAdo / jadi paDivakkhapayaDibaMdhamassidUNa thakkamANabaMdhA ............... hai| isIliye ina prakRtiyoMke pUrvameM athavA pazcAt vandhodayavyucchedakA vicAra nahIM hai, kyoMki, sat aura asat vastuke sannikarSakA virodha hai / aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nItragotrakA pUrvameM bandha vyucchinna hotA hai, pazcAt udaya kyoMki, sAsAdanaguNasthAnameM bandhake naSTa hojAnepara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM inakA udayavyuccheda pAyA jAtA hai| . aprazastavihAyogati, dusvara aura anantAnubandhicatuSkakA svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, ye adhruvodayI prakRtiyAM haiM / vizeSa itanA hai ki aprazastavihAyogati aura dusvarakA sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM svodaya hI bandha hotA hai| tiryagAyu, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota aura styAnagRddhitraya, inakA parodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, yahAM inake udayakA abhAva hai| durbhaga, anAdeya aura nIcagotrakA svodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, nArakiyoMmeM inakI pratipakSa prakRtiyoMke udayakA abhAva hai| styAnagRddhi Adika tIna aura anantAnuvandhicatuSkakA nirantara bandha hotA hai| strIveda, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, udyota, aprazasta svara aura anAdeya, inakA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, inakI pratipakSa prakRtiyoMkA bandha sambhava hai| tiryagAyukA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, pratipakSa prakRtike bandhake vinA isake bandhakI vizrAnti pAyI jAtI hai / tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, tiryaggati aura nIcagotrakA sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, chaha pRthiviyoM meM inakA sAntara bandha hokara sAtavIM pRthivImeM nirantara rUpase hI bandha dekhA jAtA hai|
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 46. sAMtarabaMdhapayaDI vuccadi to ujjovassa paDivakkhabaMdhapayaDIe aNujjovasarUvAe abhAvAdo ujjoveNa NiraMtarabaMdhiNA hodavvamadha baMdhaviNAso atthi ti jadi sAMtarattaM vuccadi to titthayarAhAradugAuANaM pi sAMtarattaM pasajjadi tti ? ettha parihAro vuccade-jaM vuttaM paDivakkhapayaDibaMdhamassidUNa thakkamANabaMdhA sAMtarabaMdhi tti taM sAMtarabaMdhIsu paDivakkhapayaDibaMdhAviNAbhAvaM daTThaNa vuttaM / paramatthado puNa egasamaya baMdhidUNa bidiyasamae jisse baMdhavirAmo dissadi sA saaNtrbNdhpyddii| jisse baMdhakAlo' jahaNNo vi aMtomuttametto sA jiraMtarabaMdhapayaDi tti ghettanvaM / paccayaparUvaNe kIramANe cauThANiyapayaDibhaMgo / Navari tirikkhAuassa micchAiTThimhi eguNavaMcAsa paccayA, veubviyamissa-kammaiyapaccayANamabhAvAdo / zaMkA-yadi pratipakSa prakRtike bandhakA Azraya karake bandhavizrAntiko prApta honevAlI prakRti sAntarabandha prakRti kahI jAtI hai to udyotakI pratipakSabhUta anudyotasvarUpa prakRtikA abhAva honese udyotako nirantarabandhI prakRti honA cAhiye / athavA bandhakA vinAza hai, isa kAraNase yadi sAntaratA kahI jAtI hai to phira tIrthaMkara, AhAradvika aura Ayu karmoMke bhI sAntaratAkA prasaMga AtA hai ? samAdhAna-yahAM uparyukta zaMkAkA parihAra kahate haiM -- pratipakSa prakRtike bandhakA Azraya karake bandhavizrAntiko prApta honevAlI prakRti sAntaravandhI hai, isa prakAra jo kahA hai vaha sAntarabandhI prakRtiyoMmeM pratipakSa prakRtike bandhake avinAbhAvako dekhakara kahA hai| vAstavameM to eka samaya baMdhakara dvitIya samayameM jisa prakRtikI bandhavizrAnti dekhI jAtI hai vaha sAntarabandha prakRti hai| jisakA bandhakAla jaghanya bhI antarmuhUrtamAtra hai vaha nirantarabandha prakRti hai, aisA grahaNa karanA caahiye| pratyayaprarUpaNA karate samaya catusthAnika ( cAra guNasthAnoM meM baMdhanevAlI) prakRtiyoMke samAna hI pratyayaprarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki tiryagAyuke mithyAdRSTi guNasthAnameM yahAM unacAsa pratyaya haiM, kyoMki, vaiphiyikamizra aura kArmaNa pratyayoMkA abhAva hai| 1 pratiSu 'kAlA' iti pAThaH / 2 yAsAM prakRtInAM jaghanyataH samayamAtra bandhaH, utkarSataH samayAdArabhya yAvadantarmuhurte na parataH, tAH sAntarabandhAH, antarmuhUrttamadhye'pi sAntaro vicchedalakSaNAntarasaMhito bandho yAsa tAH sAntarA iti vyutpatteH / antarmuhUrtopari vicchidyamAnabandhavRttijAtimatyaH sAntarabandhA iti phalitArthaH | xxx jaghanyenApi yA antarmuhUrta yAvarantaryeNa bandhyante tA nirantarabandhAH, nirgatamantaramantarmuhUrtamadhye vyavacchedalakSaNaM yasya tAdRzo bandho yAsAmiti vyutpatteH, antarmuhUrtamadhyAvicchinnabandhavRttijAtimatya iti yAvat / ka. pra. pR. 14-15.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 48.] NirayagadIe micchattAdINaM baMdhasAmittaM 1101 tirikkhAu-tirikkhagai-tirikkhagaipAogmANupuvvi-ujjovANi micchAiTThi-sAsaNasammAdiviNo tirikkhagaisaMjuttaM baMdhati / sesAo duTThANapayaDIo dugaisaMjuttaM baMdhati / savvAsiM payaDINaM NeraiyA saamii| baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / thINagiddhitiya-aNatANubaMdhicaukkANaM micchAiTThimhi cauvviho baMdho / sAsaNe sAdi-addhavo / sesANaM payaDINaM baMdho sAdi-addhavo ceva / micchatta-Naqsayaveda huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 47 // sugamaM / micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 48 // edeNa sUidatthANaM parUvaNA kIrade-micchattassa baMdhodayA samaM vocchijjaMti, micchAiTThicarimasamae baMdhodayavocchedadaMsaNAdo / Naqsayaveda-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNaNAmANaM puvvaM baMdho vocchinjadi pacchA udao, micchAiTTi carimasamae NaTThabaMdhANamedArsi asaMjadasammAdihihiM udayavoccheduvalaMbhAdo / Navari asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNassa puvAvara tiryagAyu, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyota prakRtiyoMko mithyAdRSTi evaM sAsAdanasamyagdRSTi tiryaggatise saMyukta bAMdhate haiM / zeSa dvisthAna prakRtiyoMko do gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM / saba prakRtiyoM ke nArakI svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandha vinaSTasthAna sugama haiN| styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatuSkakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / sAsAdanameM sAdi aura adhruva bandha hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha sAdi va adhruva hI hotA hai / mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna aura asaMprAptasRpaTikAzarIrasaMhanana nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 47 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa nArakI jIva abandhaka haiM // 48 // isa sUtrase sUcita arthokI prarUpaNA karate haiM - mithyAtvaprakRtikA bandha aura udaya donoM eka sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, mithyAdRSTi guNasthAnake carama samayameM isake bandha aura udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai| napuMsakaveda, huNDasaMsthAna aura asaMprAptasRpATikAzarIrasaMhanana nAmakarmIkA pUrvameM bandha vyucchinna hotA hai, pazcAt udaya; kyoki, mithyAdRSTi guNasthAnake carama samayameM bandhake naSTa ho jAnepara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnamai inakA udayavyuccheda pAyA jAtA hai / vizeSa itanA hai ki asaMprApta
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 19. dhokyavocchedavicAro patthi, baMdhaM mottUNa udayAbhAvAdo / micchatta-Naqsayaveda-huMDasaMThANANaM sodao baMdho / Navari huMDasaMThANassa sa-parodao vi, viggahagadIe' tassudayAbhAvAdo / asaMpattasevaTTasarIrasaMvaDaNassa parodao baMdho, tattha saMghaDaNassudayAbhAvAdo / micchattassa NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / sesANaM tiNNaM sAMtarA, egasamaeNa bNdhuvrmdsnnaado| paccayA cauTThANiyapayaDipaccaehi samA / edAo payaDIo cattAri vi dugaisaMjuttaM pajhaMti / NeraiyA sAmI / [baMdhaddhANaM ] baMdhaviNaTThaTThANaM ca sugamaM / micchattassa caunviho paMdho, dhuvabaMdhittAdo / sesANaM sAdi-adbhuvo, dhuvbNdhittaabhaavaado| maNussAuassa ko baMdho ko abaMdho ? // 49 // sugm| ............... sapATikAzarIrasaMhananake pUrva yA pazcAt bandhodayavyuccheda honekA vicAra nahIM hai, kyoMki, bandhako chor3akara vahAM isake udayakA abhAva hai| mithyAtva, napuMsakaveda aura huNDasaMsthAnakA sodaya bandha hotA hai / vizeSa yaha hai ki huNDasaMsthAnakA bandha svodaya parodayase bhI hotA hai, kyoMki, vigrahagatimeM usakA udya nahIM rahatA / asaMprAptasRpATikAzarIrasaMhananakA bandha parodayase hotA hai, kyoMki, nArakiyoMmeM saMhananakA udaya nahIM rhtaa| mithyAtvakA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, vaha dhruvabandhI prakRti hai| zeSa tIna prakRtiyoMkA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayameM unake bandhakA vizrAma dekhA jAtA hai| pratyayoMkI prarUpaNA catusthAnika prakRtiyoMke pratyayoM ke samAna hai| ye cAroM hI prakRtiyAM do gatiyoMse saMyukta baMdhatI haiN| nArakI jIva svAmI haiM / [bandhAdhvAna ] aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / mithyAtvaprakRtikA bandha cAroM prakArakA hotA hai, kyoMki, vaha bhuvabandhI prakRti hai / zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvabandhI nahIM hai| manuSyAyukA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 49 // yaha sUtra sugama hai| 1 Amatau * gadIsa ' iti paatthH|
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1, 52.] NirayagadIe tikSyaraNAmakammarasa baMdhasAmitaM [.103 micchAiTTI sAsaNasammAihI asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 50 // ___ edeNa sUidatthassa parUvaNaM kassAmo- ettha baMdhodayANaM puvAvaravocchedavicAro patthi, baMdhaM mottUNa udayAbhAvAdo / parodaeNa baMdhaMti, NirayagadIe maNussAuassa udayavirohAdo / NiraMtaraM baMdhaMti, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / micchAiTThissa egUNavaNNapaccayA, veubviymiss-kmmiypccyaannmbhaavaado| sAsaNassa codAla asaMjadasammAdihissa cAlIsa paccayA / sesaM sugamaM / maNusagaisaMjuttaM baMdhati / NeraiyA saamii| baMdhaddhANaM baMdhaviNavANaM ca sugamaM / sAdi-addhavo baMdho, addhavabaMdhittAdo / titthayaraNAmakammassa ko baMdho ko abaMdho ? // 51 // sugamaM / asaMjadasammAdiTTI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 52 // titthayarabaMdhassa udayAdo puvvaM pacchA vocchedo hodi tti saNNikAso Nasthi, titthayara .............................. mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa nArakI jIva abandhaka haiM // 50 // isa sUtrase sUcita arthako prarUpaNA karate haiM - yahAM bandha aura udayake pUrva yA pazcAt vyuccheda honekA vicAra nahIM hai, kyoMki, bandhako chor3akara nArakiyoMmeM isake udaya nahIM rahatA hai / mArakI jIva ise parodayase bAMdhate haiM, kyoMki, narakagatimeM manuSyAyuke udayakA virodha hai / nirantara bAMdhate haiM, kyoMki, eka samayameM isake bandhakA vizrAma nahIM hotaa| mithyA dRSTike unacAsa pratyaya hote haiM, kyoMki, vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMkA yahAM abhAva hai / sAsAdanake cavAlIsa aura asaMyatasamyagdRSTike cAlIsa pratyaya hote haiN| zeSa pratyayaprarUpaNA sugama hai / manuSyAyuko nArakI jIva manuSyagatile saMyukta bAMdhate haiN| nArakI jIva svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSsthAna sugama haiN| isakA bandha sAdi va adhruva hotA hai, kyoMki, yaha adhruvabandhI prakRti hai| tIrthakara nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 51 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa nArakI abandhaka haiM // 52 // tIrthakara prakRtike bandhakA udayase pUrva athavA pazcAt vyuccheda hotA hai, isa prakAra
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10.1 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 53. ssetthudayAbhAvAdo / teNeva parodao bNdho| NiraMtaro baMdho, egasamaeNa bNdhuvrmaabhaavaado| paccayA daMsaNavisujjhadA laddhisaMvegasaMpaNNadA arahaMta-bahusuda-pavayaNabhattiAdao / maNusagadisaMjuttaM / NeraiyA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / baMdho sAdi-addhavo, addhvbNdhittaado| evaM tisu uvarimAsu puDhavIsu NeyavvaM // 53 // edaM baMdhasAmittaM sAmaNNaM] paDucca uttN| visese puNa avalaMbijjamANe bhedo atthi / taM bhaNissAmo- maNusagai-maNusagaipAoggANupuvvINaM sAMtara-NiraMtaro micchAiTThimhi paDhamAe puDhavIe baMdho Natthi, sAMtaro ceva; titthayarasaMtakammiyamicchAiTThINamabhAvAdo / bidiyadaMDayamhi [tirikkhagai-] tirikkhagaipAoggANupuvI-NIcAgodANaM sAMtara-NiraMtaro baMdho Natthi, sAMtaro ceva, sattamapuDhavi muccA aNNattha NirayagadIe edAsiM NiraMtarabaMdhAbhAvAdo / eso bhedo paDhama-bidiya-tadiyapuDhavIsu / bidiya-tadiyapuDhavIsu uvaghAda-paraghAda-ussAsa-patteyasarIrANamasaMjadasammAdiTThimhi sodao ceva baMdho, tattha apajjattakAle asaMjadasammAiTThINaM abhaavaado| maNusagaidugaM titthayarasaMta tulanA yahAM nahIM hai, kyoMki, tIrthakara prakRtikA yahAM nArakiyoM meM udaya nahIM hotaa| isI kAraNa isakA parodayase bandha hotA hai / vandha isakA nirantara hotA hai, kyoMki, eka samayameM isake bandhakA vizrAma nahIM hotaa| isake pratyaya darzanavizuddhatA, labdhi-saMvegasampannatA, arahantabhakti, bahazatabhakti aura pravacanabhakti Adika hai / manuSya manuSyagatise saMyukta isakA bandha hotA hai / nArakI jIva svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / isakA bandha sAdi va adhruva hotA hai, kyoMki, yaha adhruvabandhI prakRti hai / isa prakAra yaha vyavasthA uparima tIna pRthiviyoMmeM jAnanA cAhiye // 53 // yaha bandhasvAmitva [sAmAnyako ] apekSAse kahA gayA hai| kintu vizeSatAkA avalambana karanepara bheda hai / use kahate haiM- manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA bandha prathama pRthivImeM mithyAdRSTi guNasthAnameM sAntara-nirantara nahIM hai, kintu sAntara hI hai; kyoMki yahAM tIrthakara prakRtike satvavAle mithyAdRSTi nArakI jIva nahIM hote haiM / dvitIya daNDakameM (?) [tiryaggati],tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotra prakRtiyoMkA sAntara-nirantara bandha nahIM hotA, kintu sAntara hI hotA hai kyoMki saptama pRthivIko chor3akara anyatra narakagatimeM ina prakRtiyoM ke nirantara bandhakA abhAva hai| yaha bheda prathama, dvitIya aura tRtIya pRthiviyoMmeM hai| dvitIya aura tRtIya pRthiviyoMmeM upadhAta, paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIra, ina prakRtiyoMkA asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM aparyAptakAlameM asaMyatasamyagdRSTiyoMkA abhAva hai| manuSyagati aura 1 pratiSu ' -bhatte Adao' iti pAThaH /
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 54.] sattamapuDhabIe baMdhasAmittaparUvaNA [ 105 kammiyamicchAiTThINaM NiraMtaraM, sesANaM saaNtrN| asaMjadasammAdihissa cAlIsa paccayA, veubviyamissakammaiyapaccayANamabhAvAdo / ettio ceva bhedo, Natthi aNNattha kattha vi / cautthIe paMcamIe chaTTIe puDhavIe evaM ceva NedavvaM / Navari viseso titthayaraM NatthiM // 54 // __titthayarassa baMdho kimidi Natthi tti utte titthayaraM baMdhamANasammAiTThINaM micchattaM gaMtUNa titthayarasaMtakammeNa saha bidiya-tadiyapuDhavIsu va uppjjmaannaannmbhaavaado| edeNeva kAraNeNa maNusagaidugaM micchAdiTThI sAMtaraM baMdhai / Natthi aNNo bhedo| sattamAe puDhavIe NeraiyA paMcaNANAvaraNIya-chadasaNAvaraNIyasAdAsAda-bArasakasAya-purisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchApaMciMdiyajAdi-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMDANa-orA manuSyagatiprAyogyAnupUrvI tIrthakara prakRtikI sattAvAle mithyAdRSTiyoMke nirantara baMdhatI haiM, zeSa nArakiyoMke sAntara baMdhatI haiM / asaMyatasamyagdRSTike cAlIsa pratyaya hote haiM, kyoMki, vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMkA yahAM abhAva hai| itanA hI bheda hai, anyatra kahIM aura koI bheda mahIM hai| caturtha, paMcama aura chaThI pRthivImeM isI prakAra jAnanA cAhiye / vizeSatA kevala yaha hai ki ina pRthiviyoMmeM tIrthaMkara prakRti nahIM hai // 54 // zaMkA-tIrthakara prakRtikA bandha yahAM kyoM nahIM hotA? samAdhAna- isa zaMkAke honepara uttara dete haiM ki jisa prakAra tIrthaMkara prakRtiko bAMdhanevAle samyagdRSTi jIva mithyAtvako prApta hokara tIrthaMkara prakRtikI sattAke sAtha dvitIya va tRtIya pRthiviyoM meM utpanna hote haiM vaise ina pRthiviyoMmeM utpanna nahIM hote| isI kAraNase hI manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIko mithyAdRSTi sAntara bAMdhate haiN| aura koI bheda nahIM hai| sAtavIM pRthivIke nArakiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA aura asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paMcendriyajAti, audArika taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, 1 ghamme titthaM baMdhadi baMsAmeghANa puNNago ceva / go. ka. 106. paMkAisu titthayarahINo / ka. aM. 3, 6. ka.baM. 14.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 55. liyasarIraaMgovaMga-vajarisahasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahuvauvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajatta-patteyasarIrathirAthira-[suhA-] suha-sugama-sussara-Adejja-jasakitti-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho? // 55 // sugamaM / micchAdiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThI bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 56 // edeNa desAmAsiyasutteNa sUidatthaparUvaNaM kassAmo- ettha udayAdo baMdho putvaM pacchA vA vocchiNNo tti vicAro Natthi, ettha tassa asaMbhavAdo / paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiya-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurugalahuga-tasa-bAdara-pajjatta-thirAthira-subhAsubha-ajasakitti-NimiNa paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, edesiM dhuvodayattAdo / NiddApayalA-sAdAsAda-bArasakasAya-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM sodaya-parodao baMdho, addhavodayattAdo / uvaghAda-paraghAda-ussAsa-patteyasarIrANaM micchAiTThimhi sodaya-parodao baMdho / sesesu varSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 55 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 56 // isa dezAmarzaka sUtrake dvArA sUcita arthako prarUpaNA karate haiM- yahAM udayase bandha pUrvameM yA pazcAt vyucchinna hotA hai, yaha vicAra nahIM hai; kyoMki, yahAM usakI sambhAvanA nahIM hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, paMcendriyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, trasa, bAdara, paryApta, sthira, asthira, zubha, azubha, ayazakIrti, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvodayI prakRtiyAM haiM / nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, ye adhruvodayI prakRtiyAM haiM / upaghAta, paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIra, inakA mithyA
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 56. ] sattamaDhavI baMdhasAmitta parUvaNA sodao ceva, simettha apajjattakAle abhAvAdo / purisaveda - orAliyasarIra-samacaurasasaMThANaorAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa -pasatthavihAya gai - subhaga- sussara - Adejja-jasa kittIrNa parodao vaMdho, edesimudayassa ettha virohAdo / paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya - bArahakasAya-bhaya- duguMchA - paMciMdiyajAdiH -orAliyatejA-kammaiyasarIra-orAliya sarIraaMgovaMga-vaNNacaukka - aguruvalahuva-uvaghAda - paraghAda-ussAsatasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra - NimiNa-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, ettha dhuvabaMdhittAdo / sAdAsAda-hrassa-radi-aradi-soga-thirAthira - subhAsubha-jasakitti - ajasa kittINaM sAMtaro baMdho, savvaguNaTThANesu edAsimegANegasamayabaMdhasaMbhavAdo / purisaveda- samacaurasasaMThANa vajjarisahasaMghaDaNa -pasatthavihAyagai-subhaga-sussara- AdejjANaM micchAdiTThi - sAsaNasammAdiTTIsu sAMtarA baMdho, egANegasamayabaMdhasaMbhavAdo / sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu NiraMtaro baMdho, paDivakkhapayaDIM dhAbhAvAda | edAo yaDIo baMdhatamicchAiTThissa mUlapaccayA cattAri / NANAsamayauttarapaccayA - [ 107 dRSTi guNasthAna meM svodaya- parodaya bandha hotA hai / zeSa guNasthAnoM meM svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, mithyAdRSTiko chor3akara zeSa guNasthAna yahAM aparyAptakAlameM nahIM hote / puruSaveda, audArikazarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura yazakIrti prakRtiyoMkA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, inake udayakA yahAM virodha hai / pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, paMcendriyajAti, audArika taijasa va kArmaNa zarIra, audArikazarIrAMgopAMga, varNAdika cAra, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ye prakRtiyAM yahAM dhruvabandhI haiM / sAtA va asAtAvedanIya, hAsya, rati, arAti, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti aura ayazakIrti prakRtiyoMkA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, saba guNasthAnoM meM inakA eka aura aneka samaya taka bandha sambhava hai / puruSaveda, samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhasaMhanana, prazastavihAyogati, subhaga, susvara aura Adeya, ina prakRtiyoM kA mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM inakA eka-aneka samaya taka bandha sambhava hai / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM unakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM inakI pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai / ina prakRtiyoMko bAMdhanevAle mithyAdRSTi nArakI ke mUla pratyaya cAra, nAnA samaya
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 56. ekkavaMcAsa / egasamaiyajahaNNukkassapaccayA dasa aTThArasa / sAsaNasammAdiTThissa mUlapaccayA tiNNi, NANAsamayauttarapaccayA cauvettAlIsa, egasamayajahaNNukkassapaccayA dasa sattArasa / sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu mUlapaccayA tiSiNa, uttarapaccayA cAlIsa, egasamayajahaNNukkassapaccayA Nava solasa / ____edAo savvapayaDIo micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThiNo ca tirikkhagaisaMjuttaM baMdhaMti, sammAmicchAdiTTi-asaMjadasammAdiTThiNo maNusagaisaMjuttamubhayattha aNNagaINaM baMdhAbhAvAdo / NeraiyA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / paMcaNANAvaraNIya-chadasaNAvaraNIya-bArasakasAya-bhaya-duguMchA-tejA-kammaiya-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-uvaghAda-NimiNa-paMcatarAiyANaM micchAiTThimhi caubviho baMdho, dhuvabaMdhittAdo / sesaguNaTThANesu dhuvabaMdho patthi, baMdhavocchedamakuNamANasAsaNAdINamabhAvAdo / avasesANaM payaDINaM baMdho savvaguNaTThANesu sAdiaduvo, addhavabaMdhittAdo / sambandhI uttara pratyaya ikyAvana, tathA eka samaya sambandhI jaghanya va utkRSTa pratyaya daza aura aThAraha hote haiN| sAsAdanasamyagdRSTike mUla pratyaya tIna, nAnA samaya sambandhI uttara pratyaya cavAlIsa aura eka samaya sambandhI jaghanya va utkRSTa pratyaya daza aura sattaraha hote haiN| samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM mUla pratyaya tIna, uttara pratyaya cAlIsa, tathA eka samaya sambandhI jaghanya va utkRSTa pratyaya nau aura solaha hote haiM / ina saba prakRtiyoM ko mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi tiryaggatise saMyukta bAMdhate haiM, tathA samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, donoM jagaha anya gatiyoMke bandhakA abhAva hai / nArakI jIva inake bandhake svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / ___ pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvabandhI prakRtiyAM haiN| zeSa guNasthAnoMmeM dhruva bandha nahIM hai, kyoMki, inake bandhavyucchedako na karanevAle sAsAdanasamyagdRSTi AdikoMkA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha saba guNasthAnoMmeM sAdi aura adhruva hotA hai, kyoMki, ve prakRtiyAM adhruvabandhI haiN| 1 pratiSu ' mUlapayaDI' iti pAThaH / 2 pratiSu * micchAivIhi ' iti pAThaH /
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 58. ] sattamapuDhavIe baMdhasAmittaparUvaNA. NiddANidA-payalApayalA-thINagiddhi-aNaMtANubaMdhikodha-mANamAyA-lobha itthiveda-tirikkhagai-causaMThANa-causaMghaDaNa-tirikkhagaipAoggANupuvI-ujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejjaNIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 57 // - sugamaM / micchAiTThI sAsaNasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 58 // edassa attho uccade- aNaMtANubaMdhicaukkassa baMdhodayA samaM vocchiNNA, sAsaNe ceva doNNaM voccheduvalaMbhAdo / appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, sAsaNasammAdiSTimhi baMdhe vocchiNNe saMte pacchA asaMjadasammAdiTTimhi udayavoccheduvalaMbhAdo / thINagiddhitiya-itthiveda-tirikkhagai-causaMThANa-cau ja nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA, lobha, strIveda, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra, ina prakRtiyoMkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 57 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 58 // isa sUtrakA artha kahate haiM- anantAnuvandhicatuSkakA bandha aura udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, sAsAdana guNasthAnameM hI donoMkA vyuccheda pAyA jAtA hai| aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra, inakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM bandhake vyucchinna hojAnepara tatpazcAt asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM udayakA byuccheda pAyA jAtA hai| styAnagRddhi Adika tIna, strIveda, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryagmatiprAyo 1 a-ApratyoH ' asaMjada divIhi ', kApratI ' asaMjadasammAiTTIhi ' iti pAThaH /
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3,580 saMghaDaNa - tirikkhagaiMpAoggANupuvI-ujjovANaM puvvaM pacchA baMdhodayavocchedavicAro Natthi, edAsamettha udayAbhAvAdo | anaMtANubaMdhica ukkassa sodaya-parodaeNa baMdho, addhavIdayattAdo / appasatthavihAyagaidussarANaM micchAiTThimhi sodaya - parodaeNa baMdho, apajjattakAle edAsimudayAbhAvAdo / sAsaNe sodaeNeva baMdho, tassettha apajjattakAlAbhAvA do / dubhaga-aNAdejja - NIcAgodANaM sodaNeva baMdho, dhuvodayattAdo / zrINagiddhitiya itthaveda - tirikkhagai causaThANa ca usaMghaDaNa - tirikkhagaipAoggANupuvvI-ujjovANaM parodaeNeva baMdho / kudo ? vissasAdo / thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhica ukka tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvI - NIcA - godANaM NiraMtaro baMdho / kuo ? ettha dhuvabaMdhittAdo / sesANaM sAMtaro, egasamaeNa hi' baMdhavoccheduvalaMbhAdo | paccayA cauTThANapayaDipaccayasamA / edAo savvapayaDIo tirikkhagaisaMjutta dhati / raiyA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThaTThANaM ca sugamaM / zrINagiddhitiya -aNaMtANubaMdhicaukkANaM micchAiTThimhi caunviho baMdho, dhuvabaMdhittAdo | sAsaNammi sAdi - adbhuvA / sANaM gyAnupUrvI aura udyota, inake pUrva meM yA pazcAt bandhodayavyuccheda honekA vicAra nahIM hai, kyoMki, yahAM inake udayakA abhAva hai / anantAnubandhicatuSkakA svodaya-parodaya se bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvodayI haiM / aprazastavihAyogati aura dusvarakA mithyAdRSTi guNasthAnameM svodaya- parodayase bandha hotA hai, kyoMki, aparyAptakAlameM inakA udaya nahIM rahatA / sAsAdana guNasthAnameM svodayase hI inakA bandha hotA hai, kyoMki, isa guNasthAnakA yahAM aparyAptakAlameM abhAva hai| durbhaga, anAdeya aura nIcagotra, inakA svodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, ye prakRtiyAM dhruvodayI haiM / styAnagRddhi Adika tIna, strIveda, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyota, inakA parodayase hI vandha hotA hai| isakA kAraNa svabhAva hI hai / styAnagRddhi Adika tIna, anantAnubandhicatuSka, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotra, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ve dhruvabandhI haiN| zeSa prakRtiyoMkA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inakA bandhavyuccheda pAyA jAtA hai| pratyayoMkI prarUpaNA catusthAnika prakRtiyoMke samAna hai / ina saba prakRtiyoMko tiryaggatise saMyukta bAMdhate haiN| nArakI jIva inake bandhake svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / styAnagRddhi Adika tIna aura anantAnubandhicatuSkakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvabandhI prakRtiyAM haiN| sAsAdanaguNasthAnameM 1 pratiSu hi padaM nopalabhyate, mapratau tu samupalabhyate tat /
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1, 61.] sattamapuDhavIe baMdhasAmittaparUvaNA [ 111 payaDINaM baMdho savvattha sAdi-adbhuvo, adbhuvabaMdhittAdo / micchatta-NavaMsamaveda-tirikkhAu-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 59 // sugama / micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 60 // edassa vakkhANaM NiraoghaegaTThANiyavakkhANatulaM / Navari tirikkhagaisaMjuttaM baMdhadi tti vattavyaM / maNusagai-maNusagaipAoggANupubbI-uccAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 61 // sugamaM / sAdi va adhruva bandha hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha sarvatra sAdi va adhruva hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| mithyAtva, napuMsakaveda, tiryagAyu, huNDasaMsthAna aura asaMprAptasapATikAzarIrasaMhanana prakRtiyoMkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 59 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 60 // isa sUtrakA vyAkhyAna nArakasAmAnyakI ekasthAnika prakRtiyoMke vyAkhyAnake samAna hai| vizeSa itanA hai ki [yahAM sAtavIM pRthivImeM] tiryaggatise saMyukta bAMdhate haiM, aisA kahanA caahiye| manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura uccagotra prakRtiyoMkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 61 // yaha sUtra sugama hai| 1 pratiSu -- egaTThANANiya-' iti pAThaH /
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ e 112] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 62. sammAmicchAiTThI asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abNdhaa|| 62 // edassa attho vuccade- ettha baMdhAdo udao puvvaM pacchA vA vocchiNNo tti vicAro Nasthi, edAsimettha udayAbhAvAdo / edAsiM parodaeNeva baMdho, girayagadIe udayAbhAvAdo / NiraMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhukramAbhAvAdo / paccayA cauhANiyapayaDipaccayatullA / maNusagaisaMjuttaM sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo baMdhaMti / NeraiyA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / sAdi-addhavabaMdho, addhavabaMdhittAdo sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAiTThiNivvANuvagamaNe NiyamAdo vaa| tirikkhagadIe tirikkhA paMciMdiyatirikkhA paMciMdiyatirikkhapajjattA paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-aTThakasAya-purisaveda-hassa-radi aradi-soga-bhaya-duguMchAdevagai-paMciMdiyajAdi-veubviya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa guNasthAnavartI abandhaka haiM // 62 // - isakA artha kahate haiM- bandhase udaya pUrvameM vyucchinna hotA hai yA pazcAt, yaha vicAra yahAM nahIM haiM, kyoMki, inakA yahAM udaya nahIM hai| inakA parodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, narakagatimeM inake udayakA abhAva hai / bandha nirantara hotA hai, kyoMki, eka samayase inake bandhakA vizrAma nahIM hotaa| inake pratyaya catusthAnika prakRtiyoMke pratyayoMke samAna haiM / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiN| nArakI svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki ve adhuvavandhI haiM; athavA samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTiyoMke muktigamanameM niyama honese bhI sAdi va adhruva bandha hotA hai| . tiryaggatimeM tiryaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, ATha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, devagati, paMcendriyajAti, vaikriyika taijasa 1 missAvirade uccaM maNuvadugaM sattame have bNdho| micchA sAsaNasammA maNuvaduguccaM Na baMdhaMti / / go. ka. 107. 2 a-kApratyoH 'NiyamAbhAvAdo' iti paatthH|
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 64.] tirikkhagadIe paMcaNANAvaraNIyAdINaM baMdhasAmittaM [113 veuvviyasarIraaMgovaMga-vaNNa gaMdha-rasa-phAsa-devagadipAoggANupuvIaguruvalahuva -uvaghAda-paraghAda--ussAsa-pasatthavihAyagai--tasa-bAdara-- pajjatta-patteyasarIra-[thirA-] thira-suhAsuha subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti NimiNa-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 63 // sugamaM / micchAiTippahuDi jAva saMjadAsaMjadA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 64 // edassa suttassa attho vuccade-devagai-veuvviyasarIra veubviyasarIraaMgovaMga-devagaipAoggANupuvi-uccAgodANaM tirikkhesu udayAbhAvAdo puvaM pacchA baMdhodayavocchedavicAro Natthi, saMtAsaMtANaM saNNikAsavirohAdo / avasesapayaDIsu vi esa vicAro Natthi, atthagadIe edAsiM baMdhodayavocchedAbhAvAdo / paMcaNANAvaraNIya-cadudaMsaNAvaraNIya-veuvviya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahuva-[ thirA-] thira-subhAsubha NimiNa-paMcaMtarAiyANa sodao va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 63 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 64 // isa sUtrakA artha kahate haiM-devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, devagatiprAyogyAnupUrvI aura uccagotra, inakA tiryacoMmeM udaya na honese bandhodayavyucchedakI pUrvAparatAkA vicAra nahIM hai, kyoMki, sat aura asatkI samAnatAkA virodha hai| zeSa prakRtiyoM meM bhI yaha vicAra nahIM hai, kyoMki, arthagatise inake bandhodayavyucchedakA abhAva hai| pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, vaikriyika taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAya,
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao baMdho, dhuvodayattAdo / giddA - payalA - sAdA sAda - aDakasAya- purisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhayadurguchA- samacaura saMsaMThANa-pasatthavihAya gai sussarANaM savvaTTANesu sodaya - parodao baMdho / Navari joNiNI purisavedabaMdho parodao / uvaghAdabaMdho micchAdiDi sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThINaM sodaya- parodao, viggahagadIe uvaghAdassudayAbhAvAdo / sammAmicchAdiDi-saMjadAsaMjadANaM sodao ceva, tesimapajjattakAlAbhAvAdo / paraghAdussAsa - patteyasarIrANaM micchAdiTThiIsAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu sodaya- parodao, edAsimapajjattakAle udayAbhAvAdo | sadaguNaTThANesu sodao bNdho| Navari joNiNIsu asaMjadasammAdiTTI edAo sodaNeva baMdhadi, tatthedassa apajjattakAlAbhAvAdo / tasa - bAdara pajjata paMciMdiyajAdIo micchAiTThI sodaya- parodaeNa baMdhai, paDivakkhapayaDINaM udayasaMbhavAdo / avasesA sodaNeva, tattha paDivakkhapayaDINamudayAbhAvAdo / paMciMdiyatirikkha-paMciMdiyatirikkhapajjatta-paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu sodaNeva savvaguNaTThANesu baMdho, ettha paDivakkhapayaDINamudayAbhAvAdo | Navari paMciMdiyatirikkhesu micchAiDINaM pajjattassa sodaya- parodao baMdho, tattha paDivakkhapayaDIe udayasaMbhavAdo / subhagAdejja-jasa kittINaM micchAdiTTi - sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdiTThi [ 3, 64. inakA sodaya bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvodayI prakRtiyAM haiN| nidrA, pracalA, sAtA va asAtAvedanIya, ATha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, samacaturassrasaMsthAna, prazastavihAyogati aura susvara, inakA saba guNasthAnoM meM svodaya- parodaya bandha hotA hai / vizeSa itanA hai ki yonimatI tiryacoM meM puruSavedakA bandha parodayase hotA hai / upaghAtakA bandha mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMke svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, vigrahagatimeM upaghAtakA udaya nahIM hotA / samyagmithyAdRSTi aura saMyatAsaMyatoM ke svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, unake aparyAptakAlakA abhAva hai / paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIrakA bandha mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyata samyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, ina prakRtiyoMkA aparyAptakAlameM udaya nahIM hotA / zeSa do guNasthAnoMmeM svodaya bandha hotA hai / vizeSatA yaha hai ki yonimatiyoM meM asaMyatasamyagdRSTi jIva inheM svodayase hI bAMdhatA hai, kyoMki, yonimatiyoM ke aparyAptakAlameM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnakA abhAva hai / trasa, bAdara, paryApta aura paMcendriya jAti, inako mithyAdRSTi jIva svodaya-parodaya se bAMdhatA hai, kyoMki, yahAM inakI pratipakSa prakRtiyoM kA udaya sambhava hai / zeSa guNasthAnavartI svodayase hI bAMdhate haiM, kyoMki.. 'una guNasthAnoM meM pratipakSa prakRtiyoMke udayakA abhAva hai| paMcendriya tiryaca, paMcendriya tiryaca paryApta aura paMcendriya tiryaca yonimatiyoMmeM svodayase hI saba guNasthAnoMmeM bandha hotA hai, kyoMki, inameM pratipakSa prakRtiyoMke udayakA abhAva hai / vizeSatA yaha hai ki paMcendriya tiryacoMmeM mithyAdRSTiyoMke paryApta prakRtikA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtikA udaya sambhava hai / subhaga, Adeya aura yazakIrtikA bandha mikSyA
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 64. ] tirikkhagadIe paMcaNANAvaraNIyAdINaM baMdhasAmittaM [ 115 asaM jada sammAdiDIsu baMdho sodayapadio, ettha paDivakkhuda yadaMsaNAde / saMjadAsaMjadesu sodao ceva, tattha paDivakkhANamudayAbhAvAdo / micchAdiTThi - sAsaNasammAdiGi-sammAmicchAdiTThiasaMjadasammAdiTThIsu ajasakittIe baMdho sodaya- parodao, ettha paDivakkhudayadaMsaNAdo / saMjadAsaMjadesu parodao, tattha paDivakkhapayaDIe ceva udayadaMsaNAdo / devagadi ve uvviyasarIraveuvviyasarIraaMgovaMga-devagadipAoggANupuvvI uccAgodANaM parodao baMdho, edAsimettha udaya virohAdo | paMcaNANa/varaNIya-chadaMsaNAvaraNIya aTThakasAya-bhaya- durguchA- tejA - kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdharasa-phAsa - agurugalahuva-uvavAda- NimiNa-paMcaM tarAiyANaM NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / sAdAsAdahamma radi-aradi-soga-thirAthira-subhAsubha-jasakitti - ajasakittINaM sAMta baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramadaMsaNAdo / purisavedassa micchAiTThi - sAsaNesu sAMtarA NiraMtaro ca baMdho, pamma-sukka - lessiesa niraMtarabaMdha daMsaNAdo | saguNaDDANesu NiraMtaro, paDivakkhapayaDibaMdhAbhAvAdo | paMciM dRSTi, sAsAdana samyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi va asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, ina guNasthAnoM meM pratipakSa prakRtiyoMkA udaya dekhA jAtA hai| saMyatAsaMyatoMmeM inakA svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, unameM pratipakSa prakRtiyoMke udayakA abhAva hai / mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM ayazakIrtikA bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, ina guNasthAnoMmeM usakI pratipakSa prakRtikA bhI udaya dekhA jAtA hai / saMyatAsaMyatoM meM usakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, unameM pratipakSa prakRtikA hI udaya dekhA jAtA hai| devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, devagatiprAyogyAnupUrvI aura uccagotra, inakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, tiryacoM meM inake udayakA virodha hai / pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, ATha kavAya, bhaya, jugupsA, tejasa va kArmaNa zarIra, varga, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvabandhI prakRtiyAM haiM / sAtA va asAtA vedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti aura ayazakIrti, inakA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayameM inake bandhakA vizrAma dekhA jAtA hai / puruSavedakA midhyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM sAntara va nirantara bandha hotA hai, kyoMki, padma aura zukla lezyAvAle jIvoMmeM nirantara bandha dekhA jAtA hai| zeSa guNasthAnoM meM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai /
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 64. diya-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIrANaM baMdho micchAiTThimhi sAMtara-NiraMtaro, teu-pamma-sukkalessiesu nnirNtrbNdhdNsnnaado| sesuvarimaguNahANesu NiraMtaro, tattha pddivkkhpyddibNdhaabhaavaado| samacaurasasaMThANassa baMdho micchAiTThi-sAsaNesu sAMtara-NiraMtaro, asaMkhejjavAsAuesu teu-pammasukkalessiyasaMkhejjavAsAuesu ca NiraMtarabaMdhadasaNAdo / uparimaguNesu NiraMtaro, tattha paDivakkhapayaDibaMdhAbhAvAdo / paraghAdussAsANaM micchAiTThimhi sAMtara-NiraMtaro baMdho, apajjattasaMjuttabaMdhAyAvAdo teu-pamma-sukkalessiesu saMkhejjavAsAuesu asaMkhejjavAsAuesu ca NiraMtarabaMdhadasaNAdo / uvarimaguNeSu NiraMtaro baMdho, tattha apajjattassa bNdhaabhaavaado| pasatthavihAyagaIe micchAiTThi-sAsaNesu sAMtara-NiraMtaro, suhatilessiyasaMkhejjAsaMkhejjavAsAuesu nnirNtrbNdhdNsnnaado| uvarimaguNesu NiraMtaro, pddivkkhpyddibNdhaabhaavaado| subha-sussara-AdejjANaM micchAiTThi-sAsaNesu sAMtara-NiraMtaro, suhatilessiyasaMkhejjAsaMkhejjavAsAuesu NiraMtarabaMdhadasaNAdo / uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDINaM baMdhAbhAvAdo / devagadiduga-veubbiyaduga paMcendriya, trasa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIra, inakA mithyAdRSTi guNasthAnameM sAntaranirantara bandha hotA hai, kyoMki teja, padma aura zukla lezyAvAle jIvoM meM inakA nirantara bandha dekhA jAtA hai| zeSa uparima guNasthAnoMmeM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| samacaturasrasaMsthAnakA bandha mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM sAntara-nirantara hotA hai, kyoMki, asaMkhyAtavarSAyuSka aura teja, padama evaM zukla lezyAvAle tiryacoMke ina guNasthAnoMmeM nirantara bandha dekhA jAtA hai| upArama guNasthAnoMmeM usakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai / paraghAta aura ucchvAsa prakRtiyoMkA mithyAdRSTi guNasthAnameM sAntaranirantara bandha hotA hai, kyoMki, aparyAptake bandhase saMyukta inake bandhakA abhAva honese teja, padma evaM zukla lezyAvAle saMkhyAtavarSAyuSka aura asaMkhyAtavarSAyupkoM meM nirantara bandha dekhA jAtA hai| uparima guNasthAnoM meM donoM prakRtiyoMkA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, unameM aparyAptake bandhakA abhAva hai| prazastavihAyogatikA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagDhASTiyoMmeM sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, zubha tIna lezyAvAle saMkhyAtavarSAyuSka aura asaMkhyAtavarSAyuSkoMmeM nirantara bandha dekhA jAtA hai / uparima guNasthAnoM meM usakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai / zubha, susvara aura Adeya prakRtiyoMkA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTiyoMmeM sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, zubha tIna lezyAvAle saMkhyAtavarSAyuSka aura asaMkhyAtavarSAyuSkoMmeM nirantara bandha dekhA jAtA hai / Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, vaikriyika ......................... 1 pratiSa 'micchAiSTIhi ' iti pAThaH /
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ tirikkhagadIe paMcaNANAvaraNIyAdINaM baMdhasAmitta [ 117 uccAgodANaM micchAiTThi - sAsaNesu sAMtara- NiraMta baMdho, suhatilessiya saMkhejjAsaMkhejjavAsAuesu niraMtara baMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro baMdho / " 64. 1 tirikkhesu micchAiDINaM mUlapaccayA cattAri / uttarapaccayA tevaMcAsa, vevviyaveubviyamissapaccayANamabhAvAdo | Navari devagaicaukkassa ekkavaMcAsa paccayA, veubviyaveubviyamissa-orAliyamissa-kammaiyapaccayANamabhAvAda / aigasamaya jahaNNukkassapaccayA dasa aTThArasa 1 sAsaNassa mUlapaccayA tiNNi, uttarapaccayA attAlIsa / veuvviyacaukkassa chAettAlIsa, puJcillANaM cevAbhAvAdo / egasamayajahaNNukkassapaccayA dasa sattArasa / sammAmicchAiDi- asaMjadasammAdiDINaM mUloghapaccayA ceva / Navari sammAmicchA hi veuvvayakAyajogo asaMjadasammAdiTThimhi veubviya-veubviyamissAjogA avaNedavvA / saMjadAsaMjade oghapaccayA ceva / evaM cauvvihANaM paccayaparUvaNA kadA | Navari paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu purisa - NavuMsayapaccayA avaNedavvA / asaMjadasammAiTThimhi orAliyamissa-kammaiyapaccayA avaNedavvA / zarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga aura uccagotrakA midhyAdRSTi evaM sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM sAntara- nirantara bandha hotA hai, kyoMki, zubha tIna lezyAvAle saMkhyAtavarSAyuSka aura asaMkhyAta varSAyuSkoM meM nirantara bandha pAyA jAtA hai / Upara nirantara bandha hotA hai / tiryacoM meM mithyAdRSTiyoMke mUla pratyaya cAra hote haiM / uttara pratyaya tirepana hote haiM, kyoMki, yahAM vaikiyika aura vaikithikamizra pratyayoMkA abhAva hai / vizeSa itanA hai ki 'devagaticatuSkake ikyAvana pratyaya hote hai, kyoMki, vaikriyika, vaikriyikamizra, audArikamizra aura kArmaNa pratyayoMkA abhAva hai / eka samaya sambandhI jaghanya va utkRSTa pratyaya kramase daza aura aThAraha hote haiN| sAsAdana samyagdRSTike mUla pratyaya tIna aura uttara pratyaya ar3atAlIsa hote haiM / vaikriyikacatuSkake uttara pratyaya chyAlIsa hote haiM, kyoMki, pUrvokta pratyayoM kA hI abhAva rahatA hai| eka samaya sambandhI jaghanya va utkRSTa pratyaya kramase daza aura sattaraha hote haiM / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTike mUlogha pratyaya hI hote haiM / vizeSatA yaha hai ki samyagmithyAdRSTi guNasthAna meM vaikriyikakAyayoga aura asaMyatasamyagdRSTimeM vaikriyika aura vaikriyikamizra yogoMko kama karanA cAhiye / saMyatAsaMyata guNasthAna meM ogha pratyaya hI hote haiM / isa prakAra cAra prakArake tiryacoM ke pratyayoMkI prarUpaNA kI hai / vizeSatA yaha hai ki paMcendriya tiryaca yonimatiyoM meM puruSaveda aura napuMsaka veda pratyaya kama karanA cAhiye / asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM audArikamizra aura kArmaNa pratyayako kama karanA cAhiye / 1 apratAvataH prAk ' Navari devagaraca ukkassa ' ityadhikaH pAThaH
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198] . chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 64. paMcaNANAvaraNIya-chadasaNAvaraNIya-aTThakasAya-aradi-soga-bhaya-duguMchA-paMciMdiyajAditejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurugalahuga-uvadhAda-paraghAda-ussAsa-tasa-bAdara-pajjattapatteyasarIra-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM micchAiTThI caugaisaMjuttANaM, sAsaNo NirayagaIe viNA tigaisaMjuttANaM, sesA devagaisaMjuttANaM baMdhayA / sAdAvedaNIya-hassa-radIo micchAiTThI sAsaNo ca NirayagaIe viNA tigaisaMjuttaM, sesA devagaisaMjuttaM bNdhti| evaM jasakittiM pi baMdhaMti', visesaabhaavaado| asAdAvedaNIya-ajasakittIo micchAiTThI caugaisaMjutta, sAsaNo tigaisaMjuttaM, sesA devagaisaMjuttaM / purisavedaM micchAiTThI sAsaNo ca NirayagaIe viNA tigaisaMjuttaM, sesA devagaisaMjuttaM baMdhaMti / samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-subhaga sussara-AdejjANamevaM ceva vattavyaM / devagadi devagadipAoggANupubIo sabve devagaisaMjuttaM baMdhaMti / [veubiyasarIra-] veubviyasarIraaMgovaMgANi micchAiTThI deva-NirayagaisaMjuttaM, sesA devagaisaMjuttaM / thira-subhANaM sAdabhaMgo / athira-asuhANaM asAdabhaMgo / uccAgoda micchAiTi-sAsaNasammAiTThiNo deva maNusagaisaMjuttaM, sesA devagaisaMjuttaM baMdhaMti / pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, ATha kavAya, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paMcendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta. ucchavAsa, trasa, vAdara, paryApta, pratyekazarIra, nirmANa aura pAMca antarAya, ina prakRtiyoMke mithyAdRSTi cAroM gatiyoMse saMyukta; sAsAdanasamyagdRSTi narakagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta, aura zeSa jIva devagatise saMyukta bandhaka haiM / sAtAvedanIya, hAsya aura ratiko mithyA dRSTi evaM sAsAdanasamyagdRSTi narakagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta, tathA zeSa jIva devagatise saMyukta bAMdhate haiM / isI prakAra yazakIrtiko bhI vAMdhate haiM, kyoMki, isake koI vizeSatA nahIM hai| asAtAvedanIya aura ayazakIrtiko mithyAdRSTi cAroM gatiyoMse saMyukta, sAsAdana tIna gatiyoMse saMyukta, aura zeSa jIva devagatise saMyukta bAMdhate haiN| puruSavedako mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi narakagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta aura zeSa jIva devagatise saMyukta bAMdhate haiN| samacaturasrasaMsthAna, prazastavihAyogati, subhaga, susvara aura Adeya prakRtiyoMkA gatisaMyoga bhI isI prakAra kahanA cAhiye / devagati aura devagatiprAyogyAnupUrvIko saba devagatise saMyukta bAMdhate haiM / vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgako mithyAASTi deva va narakagatise saMyukta tathA zeSa devagatise saMyukta bAMdhate haiM / sthira aura zubha prakRtiyoMkA gatisaMyoga sAtAvedanIyake samAna hai / asthira aura azubha prakRtiyoMkA gatisaMyoga asAtAvedanIyake samAna hai / uccagotrako mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdaSTi deva va manuSya gatise saMyukta, tathA zeSa tiryaMca devagatise saMyukta bAMdhate haiN| 1 pratiSu -- jasakittiM hi baMdhaM pi' iti pAThaH /
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 66. ] tirikkhagadIe NihANiddAdaNi baMdhasAmittaM [ 119 savvAsiM payaDINaM baMdhassa tirikkhA caiva sAmI / baMdhadvANaM baMdhaviNaTTaTThANaM ca sugamaM / paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya aDakasAya-bhaya-duguMchA - tejA kammaiya-vaNNa-gaMdha-rasa - phAsaaguruvalahuva-uvavAda- NimiNa-paMcaMtarAiyANaM micchAiDimhi cauvviho baMdho, sesesu tiviho, dhruvAbhAvAdo / avasesANaM payaDINaM sAdi-adbhuvA / NiddANiddA- payalApayalA thINagiddhi - aNatANubaMdhikodha-mANamAyA-lobha- ithiveda-tirikkhAu- maNusAu-tirikkhagai-maNusagai-orAliyasarIra- causaMThANa - orAliyasarIra aMgovaMga-paMca saMghaDaNa -tirikkhagaimaNusagaipAoggANupuvI-ujjova - appasatthavihAyagai - dubhaga- dussaraaNAdejja - NIcA godANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 65 // sugamamedaM / micchADI sAsaNasammAiTTI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 66 // saba prakRtiyoM ke bandhake tiryaca ho svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiN| pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, ATha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / zeSa guNasthAnoMmeM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, unameM dhruva bandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai / nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA, lobha, strIveda, tiryagAyu, manuSyAyu, tiryaggati, manuSyagati, audArikazarIra, cAra saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, pAMca saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya va nIcagotra, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 65 // yaha sUtra sugama hai / mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 66 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 chapakhaMDAgame baMdhasAmittayicao [3, 66. edeNa sUidatthANa parUvaNA kIrade - thINagiddhitiya-itthiveda-tirikkhAu-tirikkhagai-orAliyasarIra-causaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-paMcasaMghaDaNa-tirikkhagaipAoggANupuvIujjova-appasatthavihAyagai-dussara-NIcAgodANaM tirikkhagaIe udayavocchedo Natthi, sAsaNe baMdhavocchedo ceva / Navari tirikkhagaipAoggANupubIe' puvvaM baMdho vocchiNNo pacchA udao, asaMjadasammAdiTThimhi udayavocchedAdo / aNaMtANubaMdhicaukkassa baMdhodayA samaM vocchiNNA, sAsaNasammAdihicarimasamayamhi ubhayavocchedadaMsaNAdo / maNusAu-magusagaipAoggANupubbINaM tirikkhagaIe udao ceva Natthi, virohaado| teNedAsiM baMdhodayANaM puvaM pacchA vocchedavicAro Natthi / dubhaga-aNAdejjANaM puvvaM baMdho vocchijjadi pacchA udao, sAsaNe vocchiNNabaMdhANaM ajaMdasammAdivimhi udayavocchedadaMsaNAdo / thINagiddhitiya-aNatANubaMdhicaukka-itthiveda-causaMThANa-paMcasaMghaDaNa-ujjova appasatthavihAyagai-dubhaga dussara-aNAdejjANaM sodaya-parodaehi baMdho / Navari tirikkhajoNiNIsu itthivedassa sodaeNeva baMdho / tirikkhAu-tirikkhagai-NIcAgodANaM sodaeNeva baMdho / maNussAu sAtha rAdhikA isake dvArA sUcita arthokI prarUpaNA karate haiM-styAnagRddhi Adika tIna, strIveda, tiryagAyu, tiryaggati, audArikazarIra, cAra saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, pAMca saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, dukhara aura nIcagotra, inakA tiryaggatimeM udayavyuccheda nahIM hai, sAsAdanaguNasthAnameM kevala bandhavyuccheda hI hai| vizeSa itanA hai ki tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkA pUrvameM bandha vyucchinna hotA hai, pazcAt udaya; kyoMki [sAsAdanaguNasthAnameM bandhake naSTa ho jAnepara tatpazcAt ] asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM udayakA vyuccheda hotA hai / anantAnubandhicatuSkakA bandha aura udaya donoM hote haiM, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTike carama samayameM donoMkA vyaccheda dekhA jAtA hai / manuSyAyu aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA tiryaggatimeM udaya hI nahIM hai, kyoMki, vahAM inake udayakA virodha hai / isI kAraNa inake bandha aura udayake pUrva yA pazcAt vyuccheda honekA vicAra nahIM hai / durbhaga aura anAdeyakA pUrvameM bandha vyucchinna hotA hai, pazcAt udaya; kyoMki sAsAdanaguNasthAnameM inake bandhake naSTa ho jAnepara asaMyatasamyagdRSTi meM udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai| __ styAnagRddhi Adika tIna, anantAnubandhicatuSka, strIveda, cAra saMsthAna, pAMca saMhanana, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara aura anAdeya, inakA svodaya-parodayase bandha hotA hai / kintu vizeSa itanA hai ki tiryaMca yonimatiyoMmeM strIvedakA svodayase hI bandha hotA hai / tiryagAyu, tiryaggati aura nIcagotrakA svodayase hI bandha hotA hai / 1 pratiSu 'tirikkhagaipAoggAzupuvI' iti pAThaH ! 2 pratiSu 'sAsaNo' iti pAThaH /
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 66. ] tirikkhagadIe NihANiddAdINaM baMdhasAmittaM [121 maNusagai-maNusagaipAoggANupuvvINaM parodaeNeva baMdho / orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMgANaM sodaya-parodaeNa baMdho, viggahagadIe udayAbhAvAdo / tirikkhagadipAoggANupuvIe vi sodayaparodaeNa baMdho, viggahagadIe viNA aNNattha udayAbhAvAdo / thINagiddhittiya-aNatANubaMdhicaukkANaM NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / itthivedamaNusagai-causaMThANa-paMcasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupuvI-ujjova-appasatthavihAyagai-dubhagadussara-aNAdejjANaM sAMtaro baMdho, egasamaeNa bNdhuvrmdNsnnaado| tirikkhAu-maNussAuANaM NiraMtaro baMdho, jahaNNeNa vi egasamayabaMdhANuvalaMbhAdo / tirikkhagai-orAliyaduga-tirikkhagaipAoggANupuvI-NIcAgodANaM sAMtara-NiraMtaro, teu-vAukAiyANaM teu-vAukAiya-sattamapuDhavINeraiehito AgaMtUNa paMciMdiyatirikkha-tappajjata-joNiNIsu uppaNNANaM saNakkumArAdideva-NeraiehiMto tirikkhesuppaNNANaM ca nnirNtrbNdhdsnnaado| Navari sAsaNe sAMtaro ceva, tassa teu-vAukAiesu abhAvAdo sattamapuDhavIdo tagguNeNa NiggamaNAbhAvAdo ca / orAliyadugassa manuSyAyu, manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA parodayase bandha hotA hai| audArikazarIra aura audArikazarIrAMgopAMgakA svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, vigrahagatimeM inakA udaya nahIM rhtaa| tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkA bhI khodaya-parodayase vandha hotA hai, kyoMki, vigrahagatiko chor3akara anyatra usake udayakA abhAva hai| styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatuSkakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvabandhI haiM / strIveda, manuSyagati, cAra saMsthAna, pAMca saMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara aura anAdeya, inakA sAntara bandha hotA hai. kyoMki, eka samayameM inake bandhakA vizrAma dekhA jAtA hai / tiryagAyu aura manuSyAyukA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, jaghanyase bhI inakA eka samaya bandha nahIM pAyA jaataa| tiryaggati, audArikadvika, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotra, inakA sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, tejakAyika va vAyukAyikoMke tathA tejakAyika, vAyukAyika va saptama pRthivIke nArakiyoMmeMse Akara paMcendriya tiryaMca aura usake paryApta va yonimatiyoM meM utpanna hue jIvoMke, aura sanatkumArAdi deva va nArakiyoMmeMse tiryaMcoMmeM utpanna hue jIvoMke bhI inakA nirantara bandha dekhA jAtA hai| vizeSatA yaha hai ki sAsAdana guNasthAnameM sAntara hI bandha hotA hai, kyoMki, vaha guNasthAna tejakAyika aura vAyukAyika jIvoMmeM hotA nahIM hai, tathA saptama pRthivIse isa guNasthAnake sAtha nirgamana bhI nahIM hotA / audArikadvikakA 1 kApratau -tirikkhasapajjatta- ' a-ApratyoH 'tirikkhatasapajjatta-' iti paatthH| 2 pratighu ' uppaNNANaM orAliyasarIraaMgovaMga saNakkumArAdi-' iti paatthH| ru.baM. 16.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 66. saaNtr-nnirNtro| edAsiM paccayA savvaguNesu paMcaTThANiyapayaDipaccaehi tullA / Navari tirikkhamaNussAuANaM micchAiTimhi kammaiyapaccao Natthi / paMciMdiyatirikkhapajjatta-paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu orAliyabhissa-kammaiyapaccayA Nasthi / ca ubihesu tirikkhesu sAsaNe orAliyamissa-kammaiyapaccayA Nasthi, apajjattakAle tassAubaMdhAbhAvAdo / thINagiddhitiya-aNatANubaMdhica ukkANaM bhicchAiTThI ca ugaisaMjuttaM, sAsaNo tigaisaMjuttaM baMdhao / itthivedaM NirayagaIe viNA tigaisaMjuttaM, maNusAu-maNusagaipAoggANupubbIo maNusagaisaMjuttaM, tirikkhAu-tirikkhagaipAoggANupubbI-ujjovANi tirikkhagaisaMjuttaM, aurAliyasarIra-ca usaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-paMcasaMghaDaNANi tirikkha-maNusagaisaMjutaM, appasatya - vihAyagai-dubhaga dussara-aNAdejja-NIcAgodANi devagadIe viNA tigaisaMjuttaM baMdhati / edAsiM payaDINaM baMdhassa tirikkhA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaThThANaM ca sugamaM / thINagiddhitiyaaNatANubaMdhicaukkANaM micchAiTThimhi caubiho baMdho / sAsaNe duviho, aNAdi-dhuvA sAntara-nirantara bandha hotA hai / ina prakRtiyoMke pratyaya saba guNasthAnoM meM paMcasthAnika prakRtiyoMke samAna hai| vizeSatA kevala yaha hai ki tiryagAyu aura manuSyAyukA mithyAdRSTi guNasthAnameM kArmaNa pratyaya nahIM hotaa| paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tithaMca yonimatiyoM meM audArikamizra va kArmaNa pratyaya nahIM hote| cAra prakArake tiryaMcoM meM sAsAdana guNasthAnameM audArikamizra aura kArmaNa pratyaya nahIM hote, kyoMki, aparyAptakAlameM usake AyukA bandha nahIM hotA / styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatuSkake mithyAdRSTi cAroM gatiyoMse saMyukta aura sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta bandhaka hai / strIvedako narakagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta, manuSyAyu evaM manuSyagatiprAyogyAnupUrvIko manuSyagatise saMyuktaH tiryagAyu, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyotako tiryacagatise saMyukta; audArikazarIra, cAra saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga aura pAMca saMhananako tiryaggati va manuSyagatise saMyukta; tathA aprazastavihAyogAta, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrako devagatika vinA tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiN| ina prakRtiyoMke vandhake tiryaMca svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavinaSTa sthAna sugama haiM / styAnagRddhitraya aura anantAnubadhicatuSkakA mithyAvRSTi gaNasthAna meM cAroM prakArakA bandha hotA hai| sAsAdana gaNasthAna meM do prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM anAdi aura dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA 1 pratipu' itthiveda-' iti pAThaH / 2 pratiSu -- apajjatta- ' iti pAThaH / .
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 68.] tirikkhagadIe micchattAdINaM baMdhasAmittaM [ 123 bhAvAdo / sesapayaDINaM baMdho sAdi-addhavo, addhavabaMdhittAdo / micchatta-Naqsayaveda-NirayAu--Nirayagai-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauridiyajAdi-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-NirayagaipAoggANupuvi-AdAva-thAvara-suhuma-apajjatta sAhAraNasarIraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 67 / / sugamaM / micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 68 // edassa attho vuJcade- micchatta-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiya-AdAvathAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNANaM baMdhodayA samaM vocchiNNA, micchAiTiM mottUNedAsiM uvarimesu udyaabhaavaado| NabuMsayaveda-huMDasaMgaNa-asaMvattasevasaMghaDaNANaM baMdhavocchedo ceva Nodayassa, savvaguNesudayadaMsaNAdo / girayAu-NirayagaipAoggApuvINaM tirikkhagadIe udayAbhAvAdo puvvaM pacchA bNdhodyvocchedvicaa| Nasthi / bandha sAdi va adhudha hotA hai, kyoMki ce adhuvavandhI haiN| mithyAtva, napuMsakaveda, nArakAyu, narakagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptamRpATikAzarIrasaMhanana, narakagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra nAmakA~kA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 67 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa tiryaMca abandhaka haiM // 68 / / isakA artha kahate haiM- mithyAtva, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa, itakA bandha aura udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki mithyAdRSTi guNasthAnako chor3akara uparima guNasthAnoM meM ina prakRtiyoMke udayakA abhAva hai| napuMsakaveda, huNDasaMsthAna aura asaMprAptasRpATikAsaMhanana, inake bandhakA hI vyuccheda hai, udayakA nahIM; kyoMki saba guNasthAnoM meM inakA udaya dekhA jAtA hai / nArakAyu aura narakagatiprAyogyAnupUrvIkA tiryaggatimeM udaya na honese inake pUrva yA pazcAt bandhodayavyuccheda honekA vicAra nahIM hai / 1 a-ApratyoH ' udayabhAvAdo' iti pAThaH /
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 68. micchattassa sodaeNeva, NirayAu-Nirayagai-NirayagaipAoggANupuvvINaM parodaeNeva, sesANaM sodaya-parodaehi baMdho / Navari paMciMdiyatirikkhatiyammi eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyajAdi-AdAva-thAvara-suhuma-sAhAraNANaM parodaeNa baMdho / paMciMdiyatirikkha-[pajatta]joNiNIsu apajjattassa parodaeNa baMdho / joNiNIsu NavaMsayavedassa parodaeNa baMdho / micchattaNirayAUNaM NiraMtaro baMdho, egasamaeNa bNdhssuvrmaabhaavaado| sesapayaDINa baMdho sAMtaro, egasamaeNa baMdhavaramadaMsaNAdo / micchatta-NaQsayaveda-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-Nirayagai-NirayagaipAoggANupuvI-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauridiya-AdAva-thAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNANaM tevaNNa paccayA / joNiNIsu ekkAvaNNa paccayA / NirayAuassa tirikkha-paMciMdiyatirikkhapaMciMdiyatirikkhapajjattaesu ekkAvaNNa paccayA / paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu egUNavaMcAsa paccayA / micchattaM caugaisaMjuttaM, Naqsayaveda-huMDasaMThANANi tigaisaMjuttaM, NirayAu-NirayagaiNirayagaipAoggANupuvvIo NirayagaisaMjuttaM, eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiya-AdAvathAvara-suhuma-sAhAraNe tirikkhagaisaMjuttaM, asaMpattasevaTTasaMghaDaNamapajjattaM ca tirikkha-maNusagaisaMjuttaM micchAiTThI baMdhaMti / edAsiM payaDINaM baMdhassa tirikkhA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM mithyAtvakA svodayase hI; nArakAyu, narakagati aura narakagatiprAyogyAnupUrvIkA parodayase hI; tathA zeSa prakRtiyoMkA svodaya-parodayase hI bandha hotA hai| vizeSatA yaha hai ki paMcendriyAdika tIna prakArake tiryaMcoMmeM ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti,AtApa, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNa prakRtiyoMkA parodayase bandha hotA hai| paMcendriya tithaMca paryApta aura yonimatiyoM meM aparyAptakA parodayase bandha hotA hai| yonimatiyoMmeM napaMsakavedakA parodayase bandha hotA hai| mithyAtva aura nArakAyakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayameM inake bandhakA vizrAma nahIM hotaa| zeSa prakRtiyoMkA bandha sAntara hotA hai, kyoMki, eka samayase inake bandhakA vizrAma dekhA jAtA hai| mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, narakagati, narakagatiprAyogyAnupUrvI, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa, inake tirepana pratyaya hote haiM / yonimatiyoM meM ikyAvana pratyaya hote haiM / nArakAyuke tiryaMca, paMcandriya tiryaMca aura paMcondriya tiryaMca paryAptoMmeM ikyAvana pratyaya hote haiM / paMcendriya tiryaMca yonimatiyoM meM unacAsa pratyaya hote haiM / mithyAdRSTi tiryaMca mithyAtvako cAroM gatiyoMse saMyukta, napuMsakaveda va huNDasaMsthAnako tIna gatiyoMse saMyukta; nArakAyu, narakagati aura narakagatiprAyogyAnupUrvIko narakagatise saMyukta; ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, AtApa, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNa, inako tiryaggatise saMyukta; tathA asaMprAptasRpATikAsaMhanana aura aparyAptako tiryaggAta va manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiN| ina prakRtiyoMke bandhake tiryaMca
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 70.] tirikkhagadIe apaccakkhANakohAdINaM baMdhasAmitta 125 ca sugamaM / micchattassa sAdio aNAdio dhuvo addhayo tti cauvviho baMdho / sesANaM sAdiadbhuvo, addhavabaMdhittAdo / apaccakkhANakodha-mANa-mAyA-lobhANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 69 // sugmN| micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA avaMdhA // 70 // edeNa saMgahidatthANaM payAso kIrada-edAsiM baMdhodayA samaM vocchiNNA, doNhamasaMjadasammAdiTThimhi viNAsuvalaMbhAdo / sodaya-parodaeNa baMdho, addhavodayattA / NiraMtaro, dhuvbNdhittaado| paccayA tirikkhANaM paMcaTThANiyapayaDipaccaehi tullA / micchAiTThI caugaisaMjuttaM, sAsaNasammAdiTThI tigaisaMjuttaM, sammAmicchAdiTThI asaMjadasammAdiTThI devagaisaMjuttaM svAmI hai / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTa sthAna sugama haiM / mithyAtvakA sAdika, anAdika, dhruva aura adhruva cAroM prakArakA bandha hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| apratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA aura lobhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka isa sUtrake dvArA saMgRhIta arthoMkA prakAza karate haiM- ina cAroM prakRtiyoMkA bandha aura udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM donoMkA vinAza pAyA jAtA hai / inakA svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, ve adhuvodayI haiM / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, dhruvabandhI haiN| inake pratyaya tiryaMcoMke paMcasthAnika prakRtiyoMke samAna haiM / mithyAdRSTi tiryaMca inheM cAroM gatiyoMse saMyukta, sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta, tathA samyagmithyAdRSTi va asaMyatasamyagdRSTi devagatise saMyukta 1 pratiSu 'paMcaTThANANiya- iti pAThaH /
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126] chakkhaMDAgameM baMdhasAmittavicao [ 3, 71. baMdhaMti / tirikkhA saamii| baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / micchAiTThimhi cauvviho / sesaguNesu tiviho, dhuvAbhAvAdo / devAuassa ko baMdho ko abaMdho ? // 71 // sugamaM / micchAiTTI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI saMjadAsaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 72 // edassattho vuccade-baMdhodayANamettha puvvaM pacchA vocchedavicAro Nasthi, tirikkhagaIe devAuassa udyaabhaavaado| parodaeNa baMdho, baMdhodayANamakkameNa uttivirohAdo / NiraMtaro, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / tirikkha-paMciMdiyatirikkha-paMciMdiyatirikkhapajjattaesu micchAiTi-sAsaNasammAiTThi-asaMjadasammAiTi-saMjadAsaMjadANaM jahAkameNa ekkAvaNNa-chAdAlavAdAla-sattattIsapaccayA hoti / joNiNIsu egUNavaMcAsa-cauvedAlIsa-cAlIsa-paMcatIsapaccayA / sesaM sugamaM / sabve devagaisaMjuttaM baMdhati / tirikkhA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / devAuassa baMdho savvattha sAdi-addhavo, addhavabaMdhittAdo / bAMdhate haiM / tiryaMca jIva inake svAmI haiM / bandhAdhvAna aura vandhavinaSTasthAna sugama haiN| mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / zeSa guNasthAnoMmeM tIna prakArakA bandha hai, kyoMki, unameM dhruva bandhakA abhAva hai| devAyukA kauna bandhaka aura kauna avandhaka hai ? // 71 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa tiryaMca abandhaka haiM // 72 // isakA artha kahate haiM- yahAM bandha aura udayakA pUrva yA pazcAt vyuccheda honekA vicAra nahIM hai, kyoMki, tiryaggatimeM devAyuke udayakA abhAva hai| devAyukA parodayase bandha hotA hai, kyoMki, usake bandha aura udaya donoMke eka sAtha astitvakA virodha hai / bandha nirantara hotA hai, kyoMki, eka samayase bandhavizrAmakA abhAva hai| tiryaMca, paMcendriya tiryaMca aura paMcendriya tiryaMca paryAptakoMmeM mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyatoMke yathAkramase ikyAvala, chayAlIsa, byAlIsa aura saiMtIsa pratyaya hote haiM / yonimatiyoMmeM unacAsa, cavAlIsa, cAlIsa aura paiMtIsa pratyaya hote haiN| zeSa pratyayaprarUpaNA sugama hai| saba tiryaMca devAyako devagatise saMyukta bAMdhate haiN| tiryaca svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama hai / devAyukA bandha sarvatra sAdi va adhruva hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI prakRti hai|
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 74. ] paMcidiyatirikkhaapajjattesu paMcANAvaraNIyAdINaM baMdhasAmittaM [ 127 paMciMdiyatirikkhaapajattA paMcaNANAvaraNIya NavadaMsaNAvaraNIyasAdAsAda-micchatta-solasakasAya-NavaNokasAya-tirikkhAu - maNussAu - tirikkhagai - maNussagai - eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya - cauriMdiya-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA - kammaiyasarIra - chasaMDANa - orAliyasarIraaMgovaMga cha saMghaDaNa vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa-tirikkhagar3a-maNusagaipAogANupubI agurugalahuga-uvaghAda- paraghAda- ussAsa -AdA ujjIva-dovihAyagai-tasa-yAvara bAdara-suhuma-pajjatta- patte ya-sAhAraNasarIra-thirAthira- suhAsuha-sugabha-[ dubhaMga- ] sussara dussara-Adejja-aNAdejja-jasakitti ajasakittiNimiNaNIcuccA goda paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? || 73 // sumaM / savve ede baMdhA abaMdhA Natthi // 74 // thI giddhatiya- maNussA u-maNussagai - eiMdiya - bIiMdiya - tIiMdiya - cauridiMyajAdi-huMDa paMcendriya tiryaMca aparyAptoM meM pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, tiryagAyu, manuSyAyu, tiryaggati, manuSyagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindiya, paMcendriya jAti, audArika taijasa va kArmaNa zarIra, chaha saMsthAna, audArikazarIrAMge/ pAMga, chaha saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggativa manuSyagati prAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, pratyeka, sAdhAraNazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, [ durbhaga ], susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, nIcagotra, UMcagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 73 // yaha sUtra sugama hai / ye saba paMcendriya tiryaMca aparyApta bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 74 // styAnagRddhitraya, manuSyAyu, manuSyagati, ekendriya, dvIndriya, zrIndriya, caturindriya
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 74. saMThANavirahidapaMcasaMThANa-asaMpattasevasaMghaDaNavirahidapaMcasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupubbI-paraghAdussAsAdAvujjova-dovihAyagai-thAvara-suhuma-pajjatta-sAhAraNa-subhaga-sussara-dussara-Adejja-jasakitti-uccAgoda-itthi-purisavedANamapajjattaesu' udayAbhAvAdo avasesANaM payaDINamudayavocchedAbhAvAdo ca puvvaM pacchA baMdhodayavocchedavicAro Nasthi / / paMcaNANAvaraNIya-ca udaMsaNAvaraNIya-micchatta-NaQsayaveda-tirikkhAu-tirikkhagai-tejAkammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-tasa-bAdara-apajjatta-thirAthira-subhAsubha-dUbhagaaNAdejja-ajasakitti-NimiNa-paMcaMtarAiya-NIcAgAdANaM sodaeNeva baMdho / NiddA-payalA-sAdAsAda-solasakasAya-chaNNokasAyANaM sodaya-parodaeNeva baMdho, addhavodayattAdo / orAliyasarIrahuMDasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-uvaghAda-patteyasarIrANaM sodaya-parodaeNa baMdho, viggahagadIe edAsimudayAbhAvAdo / tirikkhagadipAoggANupuvIe vi sodaya-parodaeNa baMdho, viggahagadIe ceva udyaado| aNNapayaDINaM parodaeNeva baMdho, ettha edaasimudyaabhaavaado| jAti, huNDasaMsthAnase rahita pAMca saMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhananase rahita pAMca saMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, sthAvara, sUkSma, paryApta, sAdhAraNa, subhaga, susvara, dusvara, Adeya, yazakIrti, uccagotra, strIveda aura puruSaveda, inakA aparyAptoMmeM udaya na honese tathA zeSa prakRtiyoMkA udayavyuccheda na honese yahAM bandha aura udayake pUrva yA pazcAt vyuccheda honekA vicAra nahIM hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, mithyAtva, napuMsakaveda, tiryagAyu, tiryaggati, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, trasa, bAdara, aparyApta, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazakIrti, nirmANa, pAMca antarAya aura nIcagotra, inakA khodayase hI bandha hotA hai| nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, solaha kaSAya aura chaha nokaSAya, inakA svodaya-parodayase hI bandha hotA hai, kyoMki ye anavodayI prakRtiyAM haiN| audArikazarIra, haNDasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, upaghAta aura pratyekazarIra, inakA khodayaparodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, vigrahagatimeM inake udayakA abhAva hai| tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkA bhI svodaya-parodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, usakA vigrahagatimeM hI udaya rahatA hai / anya prakRtiyoMkA parodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, yahAM unake udayakA abhAva hai| ........................... 1 pratiSu -purisavedA Naqsayapajjattaesu' iti pAThaH / 2 pratiSu ' rAsimudayAbhAvAdo' iti pAThaH /
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 74.] tirivakhaapajjattesu paMcaNANAvaraNIyAdINaM baMdhasAmittaM [129 paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-micchatta-solasakasAya-bhaya-duguMchA-tirikkha-maNussAu-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-uvaghAda-NimiNa-paMcatarAiyANaM NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo ca / tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvvi-NIcAgodANaM sAMtara-NiraMtaro baMdho, teukkAiya-vAukkAiehiMto paMciMdiyatirikkhaapajjattaesuppaNNANamaMtomuhuttakAlaM NiraMtaraM baMdhuvalaMbhAdo, aNNattha sAMtarattadaMsaNAdo / avasesANaM payaDINaM sAMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramuvalaMbhAdo / ___ ettha savvakammANaM bAdAla paccayA, veubviya-veubbiyamissa-itthi purisoraaliy-mnnvcijogaannmbhaavaado| Navari tirikkha-maNussAuANamigidAlIsa paccayA, kammaiyakAyajogeNa saha coddasaNNaM paccayANamabhAvAdo / sesaM sugamaM / tirikkhAu-tirikkhagai-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyajAdi-tirikkhagaipAoggANupuvI-AdAujjova-thAvara-suhuma-sAhAraNANi tirikkhagaisaMjuttaM bajhaMti / maNussAumaNusagai-maNusagaipAoggANupuvI-uccAgodANi maNusagaisaMjuttaM bajhaMti / kudo ? sAbhAviyAdo / avasesAo payaDIo tirikkha-maNusagaisaMjuttaM bajhaMti / savvAsiM payaDINaM baMdhassa pAMca jJAnAvaraNayi, nau darzanAvaraNIya, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, tiryagAyu, manuSyAyu, audArika taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvabandhI prakRtiyAM haiM, tathA eka samayameM inakA vandhavizrAma bhI nahIM hotaa| tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, tejakAyika aura vAyukAyika jIvoMmeMse paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMmeM utpanna hue jIvoMke antarmuhUrta kAla taka inakA nirantara bandha pAyA jAtA hai, tathA anyatra sAntara bandha dekhA jAtA hai / zeSa prakRtiyoMkA sAntara vandha hotA hai, kyoMki, eka samayameM unake bandhakA vizrAma pAyA jAtA hai| ___ yahAM saba kauke vyAlIsa pratyaya haiM, kyoMki vaikriyika, vaikriyikamizra, strIveda, puruSaveda, audArikakAyayoga, cAra mana aura cAra vacana yoga pratyayoMkA abhAva hai| vizeSatA yaha hai ki tiryagAyu aura manuSyAyuke ikatAlIsa pratyaya hote haiM, kyoMki, kArmaNa kAyayogake sAtha yahAM caudaha pratyayoMkA abhAva hai| zeSa pratyayaprarUpaNA sugama hai| tiyagAyu, tiryaggati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, tiryaggatiprAyAgyonupUrvI, AtApa, udyota, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNa, ye prakRtiyAM tiryaMcagatise saMyukta baMdhatI haiM / manuSyAyu, manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura uccagotra prakRtiyAM manuSyagatise saMyukta baMdhatI haiN| isakA kAraNa svabhAva hI hai| zeSa prakRti tiryaggati va manuSyagatise saMyukta baMdhatI haiN| saba prakRtiyoMke bandhake tiryaMca svAmI haiN| ... 17.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao tirikkhA sAmI / baMdhadvANaM baMdhaviNaDANaM ca sugamaM / paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIyamicchatta-solasakasAya-bhaya- duguMchA - tejA - kammaiyasarIra-vaNNacaukka- aguruvalahuva-uvaghAdaNimiNa-paMcatarAiyANaM cauvviho baMdho, dhuvabaMdhittAdo | maNusagadIe maNusa - maNusapajjatta maNusiNIsa odhaM yavvaM jAva titthayareti / Navari viseso, beTTANe apaccakkhANAvaraNIyaM jadhA paMciMdiyatirikkhabhaMgo // 75 // edassattho vuccade - oghammi jAsiM payaDINa je baMdhayA parUvidA te ceva tAsiM paDaNaM baMdhayA ettha vi hoMti tti oghamidi uttaM / savvaTTANesu oghatte saMpatte taNiseha beTThANiyapayaDINaM apaccakkhANAvaraNIyassa ca paMciMdiyatirikkhabhaMgo tti paruvidaM / edeNa desAmAsieNa sUidatthaparUvaNaM kassAmA / taM jahA- paMcaNANAvaraNIya caudaMsaNAvaraNIyajasakitti - uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM guNagayabaMdhasAmittaNa, baMdhodayANaM puvvaM pacchA vocchedavicAreNa, sodaya-parodaya-sAMtara - NiraMtarabaMdha vicAraNAe, baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThaTThANaM ca sAdi-Adi [ 3, 75. - bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiN| pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, tejasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA cAroM prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, dhruvabandhI haiM / manuSyagatimeM manuSya, manuSya paryApta evaM manuSyaniyoM meM tIrthaMkara prakRti taka oghake samAna jAnanA cAhiye / vizeSatA itanI hai ki dvisthAnika prakRtiyoM aura apratyAkhyAnAvaraNIyakI prarUpaNA paMcendriya tiryaMcoMke samAna hai // 75 // isa sUtra kA artha kahate haiM- oghameM jina prakRtiyoMke jo bandhaka kahe gaye haiM ve hI una prakRtiyoM ke bandhaka yahAM bhI haiM, isIliye sUtra meM 'oghake samAna' aisA kahA hai / saba sthAnoM meM oghatvake prApta honepara usake niSedhArtha 'dvisthAnika prakRtiyoM aura apratyAkhyAnAvaraNIyakI prarUpaNA paMcendriya tiryacoM ke samAna hai' aisA kahA hai / isa dezAmarzaka sUtrase sUcita arthakI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai- pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA guNasthAnagata bandhasvAmitva, bandha aura udayakA pUrva yA pazcAt vyuccheda honekA vicAra, svodayaparodaya bandhakA vicAra, sAntara - nirantara bandhakA vicAra, vandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna 1 a - ApratyoH ' baMdhadvANaM baMdhaviNaTTANaM sAdi- '; kApatau ' baMdhadvANaM baMdhaviNaDANaM ca sugamaM sAdi ' iti pAThaH / mapratau svIkRtapAThaH /
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 75.] maNusagadIe baMdhasAmittaparUpaNA [131 vicAresu vi oghAdo Natthi bhedo / jatthatthi taM parUvemo- micchAiTThissa tevaNNa paccayA, sAsaNe advettAlIsa, sammAmicchAdiTTimhi bAettAlIsa, asaMjadasammAdiTTimhi codAlIsa, veubviydugbhaavaado| maNusiNIsu evaM ceva / Navari savvaguNahANesu purisa-NaqsayavedA, asaMjadasammAiTTimhi orAliyamissa-kammaiyA, appamatte AhAradugaM Natthi / micchAiTThI caugaisaMjuttaM, sAsaNA tigaisaMjuttaM, uvarimA devagaisaMjuttaM maNusagaisaMjuttaM ca baMdhaMti / NiddANidA-payalApayalA-thINagiddhi-aNatANubaMdhicaukka-itthiveda-tirikkhAu-maNusAutirikkhagai-maNusagai-orAliyasarIra-causaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-paMcasaMghaDaNa-tirikkhagaimaNusagaipAoggANupubvi-ujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANi tti edAo ettha betttthaannpyddiio| oghabeTTANapayaDIhiMto jeNa maNussAu-maNusaduga-orAliyadugavajjarisahasaMghaDaNehi adhiyAo teNa paMciMdiyatirikkhabeTThANabhaMgo tti vuttaM / ettha thINagiddhitiya-itthiveda-maNussAu-maNusagai-orAliyasarIra-causaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-paMcasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupuvI-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNA-- dejjANaM puvvaM baMdho vocchiNNo pacchA udo| aNaMtANubaMdhicaukkassa baMdhodayA samaM vocchi tathA sAdi Adi bandhake vicAroMmeM bhI oghase koI bheda nahIM hai| jahAM bheda hai use kahate haiMmithyADaSTike tirepana pratyaya, sAsAdanameM ar3atAlIsa, samyagmithyAdRSTimeM vyAlIsa aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM cavAlIsa pratyaya hote haiM, kyoMki, yahAM vaikriyika va vaikriyikamizra pratyaya nahIM hote / manuSyaniyoM meM isI prakAra pratyaya hote haiM / vizeSa itanA hai ki saba guNasthAnoM meM puruSa va napuMsaka veda, asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM audArikamizra va kArmaNa, tathA apramatta guNasthAnameM AhAradvika pratyaya nahIM hote| mithyAdRSTi cAroM gatiyoMse saMyukta,sAsAdanasamyagdRSTi narakagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta aura uparima jIva devagatise saMyukta va manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiN| nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhicatuSka, strIveda, tiryagAyu, manuSyAyu, tiryaggati, manuSyagati, audArikazarIra, cAra saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, pAMca saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra, ye yahAM dvisthAnika prakRtiyAM haiN| oghadvisthAna prakRtiyoMse cUMki yahAM manuSyAyu, manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, audArikadvika aura vajrarSabhasaMhanana prakRtiyoMse adhika hai, ata eva 'paMcendriya tiryacoMkI dvisthAna prakRtiyoM ke samAna prarUpaNA hai' aisA kahA hai| ___ yahAM styAnagRddhitraya, strIveda, manuSyAyu, manuSyagati, audArikazarIra, cAra saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, pAMca saMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara aura anAdeya, inakA pUrvameM bandha vyucchinna hotA hai, pazcAt udaya / anantAnu
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 75. jjaMti, sAsaNe doNNamucchedadaMsaNAdo / tirikkhAu-[tirikkhagai-] tirikkhagaipAoggANupucI-ujjovANaM maNussesudayAbhAvAdo baMdhodayANaM puvvaM pacchA vocchedavicAro Nasthi / NIcAgodassa puvvaM baMdho pacchA udao vocchiNNo, baMdhe sAsaNammi NaDhe saMte pacchA saMjadAsaMjadammi udyvoccheddNsnnaado| maNussAu-maNussagaIo sodaeNeva baMdhaMti / tirikkhAu-tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvvI-ujjovANaM parodaeNeva, maNussesu edAsimudayAbhAvAdo / avasesAo payaDIo sodaya-parodaeNa bajhaMti, addhavodayattAdo kAo viggahagadIe udayAbhAvAdo kA vi ttthevudyaado| * thINagiddhitiya-aNatANubaMdhicaukkANaM NiraMtaro baMdho, dhuvbNdhittaado| [maNussAu-] tirikkhAuANaM pi NiraMtaro, egasamaeNa bNdhuvrmaabhaavaado| maNusagaipAoggANupuvI-orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMgANaM sAMtara NiraMtaro, savvattha sAMtarassa edAsiM baMdhassa ANadAdi ................ bandhicatuSkakA bandha aura udaya dAnoM sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, sAsAdana guNasthAnameM donoMkA vyuccheda dekhA jAtA hai / tiryagAyu, [tiryaggati], tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyota, inakA cUMki manuSyoMmeM udaya hotA nahIM hai ataH inake bandha aura udayake pUrva yA pazcAt vyuccheda honekA yahAM vicAra nahIM hai / nIcagotrakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sAsAdanameM vandhake naSTa ho jAnepara pazcAt saMyatAsaMyatameM udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai| . manuSyAyu aura manuSyagAta svodayase hI baMdhatI haiM / tiryagAyu, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyota prakRtiyAM parodayase hI baMdhatI haiM, kyoMki, manuSyoM meM inake udayakA abhAva hai| zeSa prakRtiyAM svodaya-parodayase baMdhatI haiM, kyoMki, ve adhruvodayI haiM tathA kinhIMke vigrahagatimeM udayakA abhAva hai to kinhIMkA vahAM hI udaya rahatA hai| styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatuSkakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ye dhravabandhI prakRtiyAM haiM / [manuSyAyu] aura tiryagAyukA bhI nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayameM inake bandhakA vizrAma nahIM hotA / manuSyagatiprAyogyAnupUrvI; audArikazarIra aura audArikazarIrAMgopAMgakA sAntara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, inake bandhake sarvatra sAntara honepara bhI AnatAdika devoMmeMse manuSyoMmeM utpanna hue jIvoMke antarmuhUrta 1 a-kApratyoH / orAliyasarIra' ityetanAsti /
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 75.] maNusagadIe baMdhasAmittaparUvaNA [133 . devehito maNussesuppaNNANamaMtomuhuttakAlaM NiraMtarattuvalaMbhAdo / avasesAo sAMtaraM bajhaMti, egasamaeNa bNdhuvrmdNsnnaado| edAsiM paccayA dosu vi guNaTThANesu tirikkhabeTThANiyapayaDipaccaehi tullA / thINagiddhitiya-aNatANubaMdhicaukkaM ca micchAiTThI caugaisaMjuttaM, itthivedaM do vi NirayagaIe viNA tigaisaMjuttaM, tirikkhAu-tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvI-ujjovANi tirikkhagaisaMjuttaM, maNussAu-maNussagai-maNussagaipAoggANupuvvIo maNusagaisaMjuttaM, orAliyasarIracausaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-paMcasaMghaDaNANi tirikkha-maNusagaisaMjuttaM appasatthavihAyagaidubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANi devagaIe viNA micchAiTThI tigaisaMjuttaM, sAsaNo tirikkhamaNusagaisaMjuttaM baMdhai tti / __ savvAsiM payaDINaM baMdhassa maNusA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM sAdi-AdivicAro vi oghtullo| NiddA-payalANaM puvvaMpacchAbaMdhodayavoccheda-sodayaparodaya-sAMtaraNiraMtaraM baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThaTThANaM sAdi-AdibaMdhaparikkhA oghatullA / paccayA maNusagaIe parUvidapaccayatullA / micchAiTThI caugaisaMjuttaM, sAsaNasammAdiTThI tigaisaMjuttaM, sesA devagaisaMjuttaM baMdhaMti / kAla taka nirantaratA pAyI jAtI hai| zeSa prakRtiyAM sAntara baMdhatI haiM, kyoMki, eka samayameM unake bandhakA vizrAma dekhA jAtA hai / inake pratyaya donoM hI guNasthAnoM meM tiryaMcoMkI dvisthAnika prakRtiyoMke pratyayoMke samAna haiN| styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatuSkako mithyAdRSTi cAroM gatiyoMse saMyukta, strIvedako mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi donoM hI narakagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta; tiryagAyu,tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyotako tiryaggatise saMyukta; manuSyAyu, manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIko manuSyagatise saMyukta audArikazarIra, cAra saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga aura pAMca saMhanana, inako tiryaggati va manuSyagatise saMyukta; tathA aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrako mithyAdRSTi devagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta va sAsAdanasamyagdRSTi tiryaggati evaM manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiN| saba prakRtiyoM ke bandhake manuSya svAmI haiM / bandhAdhvAna bandhavinaSTasthAna aura sAdi AdikakA vicAra bhI oghake samAna hai| nidrA aura pracalAkA pUrva yA pazcAt honevAlA bandhodayavyuccheda, svodaya-parodayabandha, sAntara-nirantara bandha, bandhAdhvAna,bandhavinaSTasthAna aura sAdi-Adi bandhakI parIkSA oghake samAna hai| pratyaya manuSyagatimeM kahe hue pratyayoMke samAna haiM / mithyAdRSTi cAroM gatiyoMse saMyukta, sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta, aura zeSa guNasthAnavartI deva
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 76. maNussA saamii| sAdAvedaNIyaparikkhA vi mUloghatullA / Navari paccayabhedo sAmibhedo ca nnaayvvo| micchAiTThI sAsaNasammAiTThI sAdAvedaNIyaM NirayagaIe viNA tigaisaMjuttaM, uvarimA devagaisaMjuttaM baMdhaMti / evaM savvapadesu paccayasaMjuttasAmittabhedo ceva / so vi sugamo / aNNattha mUloghaM pecchidUNa Na kocchi bhedo atthi tti Na parUvijjade / Navari paMciMdiya-tasa-bAdarANaM baMdho micchAiTThimhi sodao sAMtara-NiraMtaro / maNusapajjattaesu apajjattabaMdho parodao / evaM maNusiNIsu vi vattavyaM / Navari uvaghAda-paraghAda-ussAsa-patteyasarIrANamasaMjadasammAdiTThimhi sodao baMdho / purisa-NavaMsayavedANaM savvattha parodao / itthivedassa sodao / khavagaseDIe titthayarassa Nasthi baMdho, itthivedeNa saha khavagaseDimArohaNe saMbhavAbhAvAdo / maNusaapajjattANaM paMciMdiyatirikkhaapajjattabhaMgo // 76 // edaM bajjhamANapayaDisaMkhAe samANattaM pekkhiya paMciMdiyatirikkhaapajattabhaMgo' tti * vuttaM / pajjavaTThiyaNae avalaMbijamANe bhedo uvalabbhade / taM jahA-paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNA gatise saMyukta bAMdhate haiM / manuSya svAmI haiN| __ sAptAvedanIyakI parIkSA bhI mUloghake samAna hai| vizeSa yaha hai ki pratyayabheda va svAmibheda jAnanA cAhiye / mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagagdRSTi sAtAvedanIyako narakagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta, tathA uparima jIva devagatile saMyukta bAMdhate haiN| isa prakAra saba padoM meM pratyayasaMyukta svAmitvabheda hI hai| vaha bhI sugama hai / anyatra mUloghakI apekSA aura kucha bheda nahIM hai, isIliye usakI yahAM prarUpaNA nahIM kI jAtI / vizeSatA yaha hai ki paMcendriya, trasa aura bAdarakA bandha mithyAdRSTi guNasthAnameM svodaya aura sAntara nirantara hotA hai| manuSya paryAptakoMmeM aparyAptakA bandha parodayase hotA hai / isI prakAra manuSyaniyoM meM bhI kahanA cAhiye / vizeSatA kevala yaha hai ki upaghAta, paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIra, inakA asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM svodaya bandha hotA hai| puruSaveda aura napuMsakavedakA sarvatra parodaya bandha hotA hai / strIvedakA svodaya bandha hotA hai| kSapakazreNI meM tIrthakarakA bandha nahIM hotA, kyoMki, strIvedake sAtha kSapakazreNI car3hanekI sambhAvanA nahIM hai| manuSya aparyAptoMkI prarUpaNA paMcendriya tiryaMca aparyAptoMke samAna hai // 76 // yaha badhyamAna prakRtiyoMkI [109] saMkhyAse samAnatAkI apekSA karake 'paMcendriyatiryaMca aparyAptoMke samAna hai' aisA kahA gayA hai| paryAyArthika nayakA avalaMbana karanepara bheda pAyA jAtA hai / vaha isa prakAra hai- pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, sAtA - . 1 pratiSu 'pekkhiya oghamaMgo' iti pAThaH /
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 76. ] maNusa apajjattarasu baMdhasA mittaparUvaNA [ 135 solasakasAya NavaNokasAya- tirikkhAu - maNussAu tirikkhagai - maNusagai eiMdiya - beiMdiyatIiMdiya- cauriMdiya-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA- kammaiyasarIra - chasaMThANa orAliyasarIraaMgovaMga-chasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa- tirikkhagai maNusagaipAoggANupuvI-aguruvalahuva-uvaghAdaparaghAda-ussAsa-AdAujjIva- do vihAyagai-tasa - thAvara - bAdara - suhuma-pajjatta - apajjatta-patteya-sAdhAraNasarIra- [thirA-]thira- suhAsuha-subhaga- dubhaga-sussara- dussara-Adejja-aNAdejja-jasakitti-ajasakittiNimiNa-NIcuccAgoda-paMcaMtarAiyANi tti edAo ettha bajjhamANapayaDIo / ettha thINagiddhitiya- itthi - purisaveda-tirikkhAu- tirikkhagai - eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya - cauriMdiyajAdi - huMDasaMThANavirahidapaMcasaMThANa- asaMpattasevaTTavadirittapaMcasaMghaDaNa - tirikkhagaipAoggANupuvvi - paraghAdu - ssAsa-AdAvujjova-dovihAyagadi - thAvara - suhuma-pajjatta-sAhAraNa- subhaga-sussara - dussara-Adejja - jasakitti uccA godANaM udayAbhAvAdo baMdhodayANaM saMtAsaMtANaM saNikAsAbhAvAdo puvvaM pacchA baMdhodayavocchedaparikkhA Na kIrade | sesapayaDINaM pi baMdhasseva ettha udayassa vocchedAbhAvAdo Na kIrade | paMcaNANAvaraNIya cadudaMsaNAvaraNIya-micchatta-NavuMsayaveda-maNussAu- maNusagai-paMciMdiya - jAdi - tejA - kammaiya-vaNNaca ukka-agurualahua-tasa - bAdara - apajjatta-thirAthira - subhAsubha- dubhaga va asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, tiryagAyu, manuSyAyuM, tiryaggati, manuSyagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya va paMcendriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, chaha saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyekazarIra, sAdhAraNazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayaza kIrti, nirmANa, nIcagotra, UMca gotra aura pAMca antarAya, ye yahAM badhyamAna prakRtiyAM haiN| inameM styAnagRddhitraya, strIveda, puruSaveda, tiryagAyu, tiryaggati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriyajAti, huNDasaMsthAna se rahita pAMca saMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhananako chor3akara zeSa pAMca saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, sthAvara, sUkSma, paryApta, sAdhAraNa, subhaga, susvara, dusvara, Adeya, yazakIrti aura uccagotra, inakA udayAbhAva honese vidyamAna bandha aura avidyamAna udayameM samAnatA na hone ke kAraNa pUrva yA pazcAt honevAle bandhodayavyucchedakI parIkSA nahIM kI jAtI hai| zeSa prakRtiyoMke bhI bandhake samAna yahAM udayakA vyuccheda na honese ukta parIkSA nahIM kI jaatii| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, mithyAtva, napuMsakaveda, manuSyAyu, manuSyagati, paMcendriyajAti, tejasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurulaghu, trasa, -
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao aNAdejja-ajasakitti-NimiNa-NIcAgoda-paMcatarAiyANaM sodao baMdho / NihA-payalA-sAdAsAdavIsakasAya-orAliyasarIra-huMDasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupubbi-uvaghAda-patteyasarIrANaM sodaya-parodaeNa baMdho, addhavodayattAdo, kAsiM ca viggahagadIe udayAbhAvAdo ekkisse viggahagadIe ceva udyttaado| avasesAoM' parodaeNeva bajhaMti / paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-micchatta-solasakasAya-bhaya-duguMchA-tirikkha-maNussAu-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha rasa-phAsa-agurualahua-uvadhAda-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, ettha baMdheNa dhaubviyAdoM / avasesANaM sAMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhassa virAmadaMsaNAdo / [ tiryaggai-tiryaggaipAoggANupuvI-] NIcAgodANaM baMdhassa sAMtara-NiraMtarataM kiNNa uccade ? Na, teu-vAukkAiyANaM sattamapuDhavINeraiyANaM va maNusesuppattIe abhaavaado| bAdara, aparyApta, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazakIrti, nirmANa, nIcagotra aura pAMca antarAya, inakA svodaya bandha hotA hai| nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, vIsa kaSAya, audArikazarIra, huNDasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, upaghAta aura pratyekazarIra, inakA svodaya parodayase bandha hotA hai, kyoMki, ye adhruvodayI prakRtiyAM haiM; tathA kinhIMkA vigrahagatimeM udaya nahIM rahatA aura ekakA vigrahagatimeM hI udaya rahatA hai| zeSa prakRtiyAM parodayase hI baMdhatI haiN| pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, tiryagAyu, manuSyAyu, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upadhAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, bandhakI apekSA ye prakRtiyAM dhruva haiM / zeSa prakRtiyoMkA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayameM unake bandhakA vizrAma dekhA jAtA hai| ___ zaMkA-[tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura ] nIcagotrake bandhameM sAntaranirantaratA kyoM nahIM kahate? samAdhAna- nahIM kahate, kyoMki, tejakAyika va vAyukAyika jIvoMkI sAtavIM pRthivIke nArakiyoMke samAna manuSyoM meM utpattikA abhAva hai| 1 a-kApratyoH * avasesaTThAo'; Apratau ' avasesaddhAo' iti paatthH| 2 pratiSu 'daubviyAdo' iti pAThaH /
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 77.] devadIe paMcaNANAvaraNIyAdINaM baMdhasAmittaM [ 137 tirikkhaapajjattANaM va paccayA parUvedavvA / tirikkhAu-tirikkhagai - eiMdiya-bIiMdiya-tI iMdiyacauriMdiyajAdi-tirikkha gaipAoggANupuvvI - AdAvujAva - thAvara - suhuma-sAhAraNasarIrANi tirikkhaisaMjuttaM vajjhati / maNussA u- maNusa gai pAoggANupuvvI uccAgodANi maNusagai saMjuttaM bajjhati / avasesAo payaDIo tirikkha- maNusagaisaMjuttaM bajjhati / magussA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaNaM sAdiAdiparUvaNA ca paMciMdiyatirikkhaapajjattaparUvaNAe tullA / devadIpa deve paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya sAdAsAdabArasa kasAya- purisaveda-hassa-radi- aradi-soga-bhaya- duguMchA - maNusagaipaMciMdiyajAdi-orAliya- tejA kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa - orAliyasarIra aMgovaMga- vajjarisahasaMghaDaNa vaNNa-gaMdha-rasa - phAsa - maNusANupuvvi-agurualahuva uvaghAda- paraghAda-- ussAsa -pasatthavihAyagadi-tasabAdara- pajjatta- patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti - ajasakittiNimiNa - uccA goda paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? / / 77 / pratyayoMkI prarUpaNA tiryaca aparyAptoMke samAna karanA cAhiye / tiryagAyu, tiryaggati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, udyota, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNazarIrako tiryaggati se saMyukta bAMdhate haiN| manuSyAyu, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura uccagotrako manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiN| zeSa prakRtiyoM ko tiryaggati va manuSyagati se saMyukta bAMdhate haiN| manuSya svAmI haiM / bandhAdhvAna, bandhavinaSTasthAna aura sAdi AdikI prarUpaNA paMcendriya tiryeca aparyAptoMkI prarUpaNA ke samAna hai / devagatimeM devoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jagupsA, manuSyagati, paMcendriyajAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 77 // 7. maM. 18.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao sugamamedaM / micchAiTTi pahuDi jAva asaMjadasammAhaTTI baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 78 // desAmAsiyasuttamedaM, teNedeNa sUidatthaparUvaNaM kassAmo- maNusagai orAliyasarIra-aMgovaMgaM vajjarisahasaMghaDaNa maNusagaipAoggANupuvvI ajasakittINamudayAbhAvAdI baMdhAdayANaM puvvaM pacchA vocchedaparikkhA Na kIrade / Na sesANaM pi, baMdhasseva udayasa vocchedAbhAvAdo / [ 3, 78. paMcaNANAvaraNIya - caudaMsaNAvaraNIya-paMcidiyajAdi - tejA- kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa phAsa-aguruvalahua-tasa - bAdara - pajjata thirAthira - subhAsubha-subhaga-Adejja-jasakitti - NimiNauccAgoda-paMcaMtarAiyANaM sodaeNeva baMdho / NiddA- payalA-sAdAsAda- bArasakasAya- purisaveda-hassaradi-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM sodaya-parodaeNa baMdho adbhuvodayattAdoM / samacaurasasaMThANa " yaha sUtra sugama hai / mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 78 // yaha sUtra dezAmarzaka hai, isaliye isase sUcita arthakI prarUpaNA karate haiM- manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana. manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura ayazakIrti, inake udayakA abhAva honese bandha aura udayake pUrva yA pazcAt vyuccheda honekI parIkSA nahIM kI jAtI hai| zeSa prakRtiyoM kI bhI vaha parIkSA nahIM kI jAtI, kyoMki, bandhake samAna unake udayake vyucchedakA abhAva hai / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, paMcendriya jAti, tejasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, trasa, bAdara, paryApta, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, Adeya, yazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA svodayase hI bandha hotA hai / nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya. rati, ati, zoka, bhaya aura jugupsA, inakA svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, ye anuvodayI prakRtiyAM haiM / samacaturasrasaMsthAna, pratyekazarIra aura upaghAtakA svodaya 1 kApratau ' orAli yasarIraMgovaMga' iti pAThaH / 2 pratiSu ' adbhuvo adbhuvodayatAdo' iti pAThaH /
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 78.] - devagadIe paMcaNANAvaraNIyAdINaM baMdhasAmittaM patteyasarIra-uvaghAdANaM sodaya-parodaeNa baMdho, viggahagadIe udyaabhaavaado| paraghAdussAsapasatthavihAyagadi-sussarANaM sodaya parodaeNa baMdho, apajjattakAle udayAbhAve vi bNdhdNsnnaado| Navari sammAmicchAiTThissa edAsiM sodaeNa bNdho| maNusagai orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-maNussANupuvI-ajasakittINaM parodaeNeva vaMdho, ttthedesimudyvirohaado| paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-bArasakasAya-bhaya-duguMchA-orAliya-tejA-kammaiyasarIra vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-uvaghAda-ussAsa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-NimiNa-paMcatarAiyANaM NiraMtaro baMdho, devagadIe baMdhavirohAbhAvAdo / sAdAsAda-hassa-radi-aradi-sogathirAthira-subhAsubha-jasakittINaM sAMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhavirAmuvalaMbhAdo / purisaveda-samacaurasasaMThANa-vajjarisahasaMghaDaNa-pasatthavihAyagai-subhaga-sussara-AdejjuccAgodANaM micchAiTThisAsaNasammAiTThIsu sAMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhavirAmadaMsaNAdo / sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAiTThIsu NiraMtaro, tattha paDivakkhapayaDINaM baMdhAbhAvAdo / paMciMdiyajAdi-maNussagaimaNussANupuvI-orAliyasarIraaMgovaMga-tasANaM micchAiTimhi sAMtara-NiraMtaro / sAsaNasammAdiTTisammAmicchAdiTTi-asaMjadasammAdiThThIsu NiraMtaro, paDivaktapayaDINaM baMdhAbhAvAdo / Navari parodayase vandha hotA hai, kyoMki, vigrahagatimeM inake udayakA abhAva hai / paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati aura susvara, inakA svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, aparyAptakAla meM inake udayakA abhAva honepara bhI bandha dekhA jAtA hai| vizeSatA yaha hai ki samyagmithyAdRSTike inakA svodayase bandha hotA hai| manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, varSabhasaMhanana, manuSyAnupUrvI aura ayazakIrti, inakA parodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, devoM meM inake udayakA virodha hai| pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, ucchvAsa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, devagatimeM inake nirantara bandhakA virodha nahIM hai / sAtA va asAtA vedanIya, hAsya, rati,arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha aura yazakIrti, inakA sAntara vandha hotA hai, kyoMki eka samayameM inake bandhakA vizrAma pAyA jAtA hai / puruSaveda, samacaturasnasaMsthAna, vajarSabhasahanana, prazastavihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotra, inakA mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayameM inake bandhakA vizrAma dekhA jAtA hai| samyagmithyAiSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke vandhakA abhAva hai / paMcandriya jAti, manuSyagati, manuSyAnupUrvI, audArikazarIrAMgopAMga aura prasa, inakA mithyAdRSTi guNasthAnameM sAntara-nirantara bandha hotA hai| sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM inakA nirantara bagdha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| vizeSa itanA hai ki manuSyAdvikakA sAsAdana guNasthAnameM
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 ] maNuadugassa sAsaNammi sAMtara - niraMtaro / micchAiTThissa bAvaNNa, sAsaNassa sattettAlIsa, asajada sammAdiDissa tettAlIsa devesu paccayA; oghapaccaesu NavuMsayavedorAliyadugANamabhAvAda / / sammAmicchAdiTThissa ekkettAlIsa paccayA, oghapaccaesu NavuMsayavedorAliyakAya jogANamabhAvAdo / sesaM sugamaM / Dristi baMdhasAmittavicao edAo savvapayaDIo sammAmicchAdiTTi - asaMjadasammAdiDiNo maNusagaisaMjuttaM baMdhaMti, tattha tirikkhagaIe vaMdhAbhAvAdo / maNusagai - maNusANupuvI - uccAgodANi maNusagaisaMjutaM, avasesAo payaDIo micchAiTTi - sAsaNasammAiTTiNo tirikkha mANusagai saMjuttaM baMdhati, avirohaado| savvapayaDINaM baMdharasa devA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNAso ca sugamo | paMcaNANAvaraNIyachadaMsaNAvaraNIya-bArasakasAya-bhaya-durguchA- tejA - kammaiyasarIra- vaNNa gaMdha-rasa- phAsa-agurualahuauvaghAda NimiNa-paMcaMtarAiyANaM micchAiDimhi caunviho baMdho / aNNattha tiviho, dhaudhviyAbhAvAdo' / avasesANaM payaDINaM savvaguNesu sAdi-adbhuvo / sAntara- nirantara bandha hotA hai / devoM meM midhyAdRSTike bAvana, sAsAdanake saiMtAlIsa aura asaMyatasamyagdRSTike tetAlIsa pratyaya hote haiM, kyoMki, yahAM oghapratyayoM meM napuMsaka veda aura audArikadvikakA abhAva hai / samyagmithyAdRSTike ikatAlIsa pratyaya hote haiM, kyoMki, usake ogha pratyayoM meM napuMsakaveda aura audArika kAyayogakA abhAva hai| zeSa pratyayaprarUpaNa sugama hai / ina saba prakRtiyoMko samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi manuSyagati se saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, ina guNasthAnoM meM tiryaMcagatikA vandha nahIM hotA / manuSyagati, manuSyAnupUrvI aura uccagotrako manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM / zeSa prakRtiyoMkoM mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi tiryaggati va manuSyagatile saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, isameM koI virodha nahIM hai / sarva prakRtiyoMke bandhake deva svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinAza sugama hai / pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jagupsA, tejasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA midhyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / anya guNasthAnoM meM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMkA saba guNasthAnoM meM sAdi va adhruva bandha hotA hai / iti pAThaH / 3, 78. 1 ato vihAbhAvAdI'; Amatau ' catriyAbhAvAdI ; kApratau 6 C caduvviAbhAvAdo >
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 80. ] devadIe NiddANiddAdaNaM baMdhasAmitta NiddANiddA- payalApayalA thINagiddhi - anaMtANubaMdhikodha-mANamAyA- lobha- itthaveda tirikkhAu - tirikkhagai - causaMThANa causaMghaDaNa - tirikkhagaipAoggANupuvvI ujjova appasatthavihAyagai- dubhaga-dussaraaNAdejja-NIcA godANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 79 // sugamaM / micchAiTTI sAsaNasammAiDI baMdhA / ede baMdhA - avasesA abaMdhA // 80 // atANubaMdhica ukkassa baMdhodayA samaM vocchijrjjati, sAsaNammi ubhayAbhAvadasANAdo / itthavedassa puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, sAsaNammi vocchiNNabaMdhitthivedassa asaMjadasammAdiTTimhi udayavocchedadaMsaNAdo / athavA, devagadIe baMdho ceva vocchijjadi godao, tadudayavire higuNANAbhAvAdo / edamatthapadamaNNattha' vi jojeyavvaM / zrINagiddhitiya - nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA, lobha, strIveda, tiryagAyu, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 79 // yaha sUtra sugama hai | mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa deva abandhaka haiM // 80 // [ 141 anantAnubandhicatuSkakA bandha aura udaya donoM eka sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, sAsAdana guNasthAna meM una donoMkA abhAva dekhA jAtA hai / strIvedakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sAsAdana guNasthAna meM strIvedake bandhake vyucchinna ho jAne para asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna meM udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / athavA, devagatimeM bandha hI vyucchinna hotA hai, udaya nahIM; kyoMki, devagatimeM ukta prakRtiyoMke udayake virodhI guNasthAnoMkA abhAva hai| isa arthapadakI anyatra bhI yojanA karanA cAhiye / 1 pratiSu ' ubhayamAva ' iti pAThaH / 6 pratiSu edamatthapadamaNattha ' iti pAThaH / 6 2 pratiSu ' -sammAdiTThIhi ' iti pAThaH /
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao tirikkhAu-tirikkhagai-causaMThANa-causaMghaDaNa-tirikkhagaipAoggANupuvI-ujjova appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM devesudayAbhAvAdo baMdhodayANaM puvvaM pacchA vocchedaparikkhA Na kIrade / aNaMtANubaMdhicaukkitthivedA sodaya-parodaeNa, avasesAo payaDIo parodaeNeva bajhaMti / thINagiddhittiya-aNaMtANubaMdhicaukka-tirikkhAuANaM NiraMtaro bNdho| avasesANaM sAMtaro, egasamaeNa baMdhuvarabhuvalaMbhAdo / kayAvi do-tiSiNasamayAdikAlapaDibaddhabaMdhadasaNAdo sAMtara-NiraMtarabaMdho' kiNNa uccade ? Na, edAsu payaDIsu NiraMtarabaMdhaNiyamAbhAvAdo' / edAsiM payaDINaM paccayA devagaicauTTANapayaDipaccayatullA / Navari tirikkhAuassa puvvilapaccaesu veubbiyamissa kammaiyapaccayA avaNedavvA / tirikkhAu-tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupucI-ujjovANi tirikkhagaisaMjuttaM, avasesAo payaDIo micchAiTThI sAsaNasammAiTThI tirikkhamaNusagaisaMjuttaM baMdhati, avirohaado| devA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / thINa styAnagRddhitraya, tiryagAyu, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra, inakA devoM meM udayAbhAva honese bandha aura udayake pUrva yA pazcAt vyuccheda honekI parIkSA nahIM kI jaatii| anantAnubandhicatuSka aura strIveda svodaya-parodayase tathA zeSa prakRtiyAM parodayase hI baMdhatI haiN| styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka aura tiryagAyukA nirantara bandha hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA mAntara vandha hotA hai, kyoMki, eka samayameM unake bandhakA vizrAma pAyA jAtA hai| zaMkA-kadAcit do tIna samayAdi kAlase saMbaddha bandhake dekhe jAnese sAntara nirantara bandha kyoM nahIM kahate ? samAdhAna nahIM kahate, kyoMki ina prakRtiyoM meM nirantara bandhake niyamakA abhAva hai| ina prakRtiyoMke pratyaya devagatikI catusthAnika prakRtiyoMke pratyayoMke samAna haiN| vizeSatA kevala yaha hai ki tiryagAyuke pUrvokta pratyayoM meM vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMko kama karanA caahiye|tirygaayu, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyota, inako tiryaggatise saMyukta, tathA zeSa prakRtiyoM ko mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi tiryaggati aura manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, usameM koI virodha nahIM hai| deva svAmI haiN| bandhAdhvAna 1 pratiSu ' thobo' iti pAThaH / 2 a-kApratyoH 'NiyamAmAvA' iti paatthH|
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 82.) devagadIe micchatAdINaM baMdhasAmittaM [143 giddhitiya-aNatANubaMdhicaukkANaM' micchAiTThimhi cauvviho baMdho / sAsaNe duviho, aNAdidhuvattAbhAvAdo / avasesANaM payaDINaM baMdho sAdi-addhavo, addhvbNdhittaado| micchatta-NaQsayaveda-eiMdiyajAdi-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-AdAva-thAvaraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 81 // sugamaM / micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 82 // edassa atyo vuccada -- micchattassa baMdhodayA samaM vocchijaMti, micchAidvimhi ceva tadubhayamuvalaMbhiya uvari tadaNuvalaMbhAdo / NabuMsayaveda-eiMdiyajAdi-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa AdAva-thAvarANametyudayAbhAvAdo baMdhodayANaM puvApucavocchedaparikkhA Na kIrade / micchattaM sodaeNa, aNNAo payaDIo parodaeNeva bajhaMti, tahovalaMbhAdoM / micchattaM NiraMtaraM bajjhai, dhuvabaMdhittAdo / avarAo sAMtaraM vajhaMti, egasamaeNa baMdhuvaramuvalaMbhAdo / edAsiM paccayA aura vandhavinaSTa sthAna sugama hai / styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatuSkakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / sAsAdana guNasthAnameM do prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM anAdi aura dhruva bandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMkA vandha sAdi va adhruva hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI prakRtiyAM hai / mithyAtva, napuMsakaveda, ekendriya jAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptamRpATikAsaMhanana, AtApa aura sthAvara nAmakarmokA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 81 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa deva avandhaka hai // 82 // isakA artha kahate haiM- mithyAtvakA bandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, mithyAdRSTi guNasthAna meM hI mithyAtvakA bandha aura udaya donoM pAye jAte haiM, Upara ve nahIM pAye jAte / napuMsakaveda, ekendriya jAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, AtApa aura sthAvara, inake udayakA yahAM abhAva honese bandha aura udayake pUrva yA pazcAt vyucchedakI parIkSA nahIM kI jaatii| mithyAtva prakRti svodayase aura anya prakRtiyAM parodayase hI baMdhatI haiM, kyoMki, vaisA pAyA jAtA hai| mithyAtva prakRti nirantara baMdhatI hai, kyoMki, dhruvavandhI hai / anya prakRtiyAM sAntara baMdhatI hai, kyoMki, eka samayameM 1 a-kAprayoH 'aNaMtANubaMdhI ti caukkANa' iti pAThaH ! .. 2. pratiSu 'takovalamAdo iMti pAThaH !
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144] ... . chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 83. devacauTThANapayaDipaccayatullA / micchatta-NauMsayaveda-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNANi tirikkhamaNusagaisaMjuttaM, eiMdiyajAdi-AdAva-thAvarANi tirikkhagaisaMjuttaM bajhaMti, sAbhAviyAdo / devA saamii| baMdhaddhANaM baMdhaviNavANaM ca sugamaM / micchattassa baMdho caubiho, dhuvbNdhittaado| sesANaM sAdi-addhavo, addhavabaMdhittAdo / maNussAuassa ko baMdho ko abaMdho ? // 83 // sugamaM / micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 84 // edassa attho vuccade-- devesu maNussAuassa udayAbhAvAdo baMdhodayANaM puvvAvaravocchedaparikkhA Nasthi / parodaeNa baMdhati', maNussAuassa devesu udayabhAvavirohAdo / NiraMtaro baMdho, egasabhaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThINaM jahAkameNa paMcAsa paMcettAlIsa [ekkettAlIsa] paccayA, saga-sagoghapaccaesu orAliyaunakA bandhavizrAma pAyA jAtA hai / ina prakRtiyoMke pratyaya devoMkI catusthAnika prakRtiyoMke pratyayoMke samAna haiM / mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna aura asaMprAptaspATikAsaMhanana, ye tiryaggati va manuSyagatise saMyukta, tathA ekendriyajAti, AtApa aura sthAvara, ye tiryaggatise saMyukta baMdhatI haiM, kyoMki, aisA svabhAva hai| deva svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandha vinaSTa sthAna sugama haiN| mithyAtvakA bandha cAroM prakAra hotA hai, kyoMki, vaha dhruvabandhI hai / zeSa prakRticoMkA bandha sAdi va adhruva heAtA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI hai / manuSyAyukA kauna bandhaka aura kauna avandhaka hai ? // 83 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa deva abandhaka haiM // 84 // isa sUtrakA artha kahate haiM-devoMmeM manuSyAyukA udaya na honese pUrva yA pazcAt bandhodayavyucchedakI parIkSA nahIM hai| manuSyAyuko parodayase bAMdhate haiM, kyoMki, devoM meM manuSyAyuke udayakA virodha hai / bandha usakA nirantara hotA hai, kyoMki, eka samayameM bandhavizrAmakA abhAva hai| mithyASTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi devoMke yathAkramase pacAsa, paiMtAlIsa [aura ikatAlIsa pratyaya hote haiM, kyoMki, apane apane oghapratyayoMmeM yahAM audArika, audArikamiMdha, vaikiyikamizra, kArmaNa aura napuMsakaveda 1 A-kAprayoH bajhaMti' iti pAThaH /
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ [145 3, 86. ] devagadIe titthayaraNAmakammassa baMdhasAmitaM orAliyamissa-veuvviyamissa-kammaiya-NauMsayavedapaccayANamabhAvAdo / maNusagaisaMjuttaM / devA saamii| baMdhaddhANaM baMdhAbhAvaTTANaM ca sugamaM / sammAmicchattaguNeNa jIvA kiNNa maraMti ? tatthAuassa baMdhAbhAvAdo / mA baMdhau AuaM, puvamaNNaguNaTThANamhi AuaMbaMdhiya pacchA sammAmicchattaM paDivajjiya teNa guNeNa gUNa kAlaM karedi ? Na, jeNa guNeNAubaMdho saMbhavadi teNeva guNeNa maradi, Na aNNaguNeNetti paramaguruvadesAdo / Na uvasAmagehi aNeyaMto, sammattaguNeNa AuabaMdhAvirohiNA NissaraNe virohAbhAvAdo / sAdi-addhavo baMdho, addhavabaMdhittAdo / titthayaraNAmakammassa ko baMdho ko abaMdho ? // 85 // sugamaM / asaMjadasammAiTTI bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 86 // pratyayoMkA abhAva hai| manuSyAyuko manuSyagatise saMyukta bAMdhane haiN| deva svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavinaprasthAna sugama hai| zaMkA-samyagmithyAtva guNasthAnake sAtha jIva kyoM nahIM marate ? samAdhAna- cUMki isa guNasthAnameM Ayuke bandhakA abhAva hai, ataeva jIva yahAM maraNa nahIM krte| zaMkA-yahAM Ayubandha bhale hI na ho, phira bhI pahile anya guNasthAnameM Ayuko bAMdhakara aura pazcAt samyagmithyAtvako prAptakara usa guNasthAnake sAtha to nizcayataHmaraNa kara sakatA hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki jisa guNasthAnake sAtha Ayuvandha sambhava hai usI guNasthAnake sAtha jIva maratA hai, anya guNasthAnake sAtha nahIM, aisA paramagurukA upadeza hai| isa niyamameM upazAmakoM ke sAtha anaikAntika doSa bhI sambhava nahIM hai, kyoMki, Ayubandhake avirodhI samyaktvaguNake sAtha nikalane meM koI virodha nahIM hai| (dekho jIvasthAna cUlikA 9, sUtra 130 kI ttiikaa)| manuSyAyu kA bandha sAdi va adhruva hotA hai, kyoMki, vaha adhruvavandhI hai| tIrthakara nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 85 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTi deva bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa deva abandhaka haiM // 86 // 1 pratiSu 'AumayaMdhiya ' iti pAThaH / 2 apratI guNeNNoNaM'; A-kApatyoH / guNeNaNNoNaM ' iti pAThaH / cha.. 19.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao ettha baMdhodayavocchedavicAro Natthi, udayAbhAvAdo / teNeva kAraNeNa' parodae bajjhai / NiraMtaro titthayarabaMdho, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / dasaNavisujjhadA-laddhisaMvegasaMpaNNadAarahatAiriya-bahusuda-pavayaNabhattIo titthayarakammassa visesapaccayA / sesaM sugamaM / maNusagaisaMjutto baMdho / devA sAmI / baMdhaddhANaM sugamaM / ettha baMdhaviNAso Nasthi / sAdi-addhavo baMdho, aNAdi-dhuvabhAveNa avaTTidakAraNAbhAvAdo / bhavaNavAsiya-vANa-tara-jodisiyadevANaM devbhNgo| Navari viseso titthayaraM Nathi // 87 // edeNa sutteNa desAmAsieNa ' titthayaraM Natthi ' tti bajjhamANapayaDibhedo ceva parUvido puhamuccAraNAeM / samacaurasasaMThANa-uvaghAda-paraghAda ussAsa-patteyasarIra-pasatthavihAyagadi-sussaraNAmAo asaMjadasammAdiTThimhi sodaeNeva bajjhaMti / veubviyamissa-kammaiyapacayA asaMjadasammAdiTTimhi avaNedavvA, bhavaNavAsiya vANaveMtara-jodisiesu sammAdiTThINamukvAdA . yahAM tIrthaMkara nAmakarmake bandhodayavyucchedakA vicAra nahIM hai, kyoMki, devoMmeM usake udayakA abhAva hai| isI kAraNa vaha parodayase baMdhatI hai| tIrthakara prakRtikA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, eka samayase usake bandhavizrAmakA abhAva hai| darzanavizuddhatA, labdhisaMvegasampannatA, arahantabhakti, AcAryabhakti, bahuzrutabhakti aura pravacanabhakti, ye tIrthakara karmake vizeSa pratyaya haiM (jo sUtra 4. meM vistArase kahe jA cuke haiN)| zeSa pratyaya sugama haiN| manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai / deva svAmI haiN| bandhAdhvAna sugama hai| yahAM bandhavinAza nahIM hai| sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, anAdi va dhruva rUpase avasthita rahaneke kAraNoMkA abhAva hai| bhavanavAsI, vAnavyantara aura jyotiSI deMvoMkI prarUpaNA sAmAnya devoMke samAna hai| vizeSatA kevala yaha hai ki ina devoMke tIrthakara prakRtikA bandha nahIM hotA // 87 // isa dezAmarzaka sUtrake dvArA 'tIrthakara prakRtikA bandha nahIM hotA' isa pRthak uccAraNAse kevala badhyamAna prakRtiyoMkA bheda hI kahA gayA hai| samacaturastrasaMsthAna, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, pratyekazarIra, prazastavihAyogati aura sukhara nAmakarma asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM svodayase hI baMdhate haiM / vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMko asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kama karanA cAhiye, kyoMki, bhavanavAsI, pAnavyantara aura jyotiSI devoMmeM samyagdRSTiyoMkI utpattikA abhAva hai| paMcendriya jAti 1 a-kApatyoH 'kAlaNa'; ApratI kAleNeNa ' iti paatthH| 2bhavaNatie Natthi titthayaraM // go. ka. 111. jiNahINo joi-pravaNa-vaNe // karmagrantha 3, 11. 3 prati 'padamuccAraNAe ' iti paatthH|
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3,88.) sohammIsANadevesu baMdhasAmittaM bhaavaado| paMciMdiya-tasaNAmAo micchAdiTTimhi sAMtaraM bajjhai, eiMdiya-thAvarapaDivakkhapayaDINa sNbhvaado| maNusagai-maNusagaipAoggANupunvIo micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThiNo sAMtara baMdhaMti / orAliyasarIraaMgovaMga micchAiTThiNo sAMtaraM baMdhaMti / eso bhedo saMto vi Na khido| evaMvidhaM bhedaM saMtamakahaMtassa kadhaM suttabhAvo Na phiTTade ? Na esa doso, desAmAsiyasuttesu evNvihbhaavaavirohaado| sohammIsANakappavAsiyadevANaM devabhaMgo // 88 // edassa attho-jadhA devoghammi savvapayaDIo parUvidAo tahA ettha vi pruvedvaao| edamappaNAsuttaM desAmAsiya, teNedeNa sUidattho uccade- paMciMdiya-tasaNAmAo micchAiTThI devoghammi sAMtara-NiraMtaraM baMdhaMti, saNakkumArAdisu eiMdiya-thAvarabaMdhAbhAveNa nnirtrbNdhovlNbhaado| ettha puNa sAMtarameva baMdhaMti, paDivakkhapayaDibhAvaM' paDucca egasamaeNa aura asa nAmakarma mithyAdRSTi guNasthAnameM sAntara baMdhate haiM, kyoMki, ukta devoMke isa guNasthAnameM ekendriya jAti aura sthAvara rUpa pratipakSa prakRtiyoMkI sambhAvanA hai| manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIko mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi sAntara bAMdhate haiM / audArikazarIrAMgopAMgako mithyAdRSTi sAntara bAMdhate haiM / yadyapi badhyamAna prakRtibhedake sAtha yaha bheda bhI hai, tathApi dezAmarzaka honese vaha sUtra meM nahIM kahA gyaa| zaMkA-isa prakArake bhedake honepara bhI use na kahanevAle vAkyakA sUtratva kyoM nahIM naSTa hotA samAdhAna--yaha koI doSa nahIM, kyoMki, dezAmarzaka sUtroMmeM isa prakArake svarUpakA koI virodha nahIM hai / saudharma va IzAna kalpavAsI devoMkI prarUpaNA sAmAnya devoMke samAna hai // 88 // isa sUtrakA artha-jisa prakAra sAmAnya devoMmeM saba prakRtiyoMkI prarUpaNA kI gaI hai, usI prakAra yahAM bhI prarUpaNA karanA cAhiye / yaha arpaNAsUtra dezAmarzaka hai, isaliye isake dvArA sUcita arthako kahate haiM- paMcendriya jAti aura trasa nAmakarmako mithyAdRSTi deva devoghameM sAntara-nirantara bAMdhate haiM, kyoMki, sanatkumArAdi devoM meM ekendriya aura sthAvara prakRtiyoMke bandhakA abhAva honese nirantara bandha pAyA jAtA hai| parantu yahAM unheM sAntara hI bAMdhate haiM, kyoMki, pratipakSa prakRtiyoMke sadbhAvakI apekSA karake 3 pratiSu / -paDibhAvaM' iti paatthH|
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicaau [3, 89. baMdhuvaramadaMsaNAdo / micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTTiNo maNusagaidugaM devopammi sAMtara-NiraMtaraM baMdhati, sukkalessiesu maNusagaidugassa NiraMtarabaMdhadaMsaNAdo / ettha puNa sAMtaraM baMdhaMti, maNusagaidugaNiraMtarabaMdhakAraNAbhAvAdo / orAliyasarIraaMgovaMgaM devodhammi micchAiTThI sAMtaraNiraMtaraM baMdhaMti, saNakkumArAdisu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / ettha puNa sAMtarameva, thAvarabaMdhakAle aMgovaMgassa baMdhAbhAvAdo tti / saNakkumArappahuDi jAva sadara-sahassArakappavAsiyadevANaM paDhamAe puDhavIe NeraiyANaM bhaMgo // 89 // ____Navari ettha purisavedassa sodaeNa baMdho, aNNavedassudayAbhAvAdo / NauMsayavedassa paDhamAe puDhavIe sodaeNa baMdho, etya puNa parodaeNa / paccaesu NauMsayavedo itthivedeNa saha avaNedavyo / sAsaNasammAiTThimhi ve ubviyamissa-kammaiyapaccayA pakkhividavvA, NeraiyasAsaNesu tesimabhAvAdo / sadAra-sahassAradevesu micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThiNo maNusagaidugaM sAMtara-NiraMtaraM' baMdhati, tatthataNasukkalessiesu maNusagaidugaM mottUNa tirikkhagaidugassa eka samayase bandhavizrAma dekhA jAtA hai / mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi manuSyagatidvikako devotrameM sAntara nirantara vAMdhate haiM, kyoMki, zuklalezyAvAloMmeM manuSyagatidvikakA nirantara bandha dekhA jAtA hai| parantu yahAM sAntara bAMdhate haiM, kyoMki, manuSyagatidvikake nirantara bandhake kAraNoMkA abhAva hai| audArikazarIrAMgopAMgako devAghameM mithyAdRSTi sAntara-nirantara bAMdhate haiM, kyoMki, sanatkumArAdi devoM meM nirantara vandha pAyA jAtA hai| parantu yahAM sAntara hI bAMdhate haiM, kyoMki, sthAvarabandhakAlameM AMgopAMgakA vandha nahIM hotaa| sanatkumArase lekara zatAra-sahasrAra taka kalpavAsI devoMkI prarUpaNA prathama pRthivIke nArakiyoMke samAna hai // 89 // vizeSa itanA hai ki yahAM puruSavedakA svodayase vandha hotA hai, kyoMki, anya vedake udayakA abhAva hai| napuMsakavedakA prathama pRthivImeM svodayase bandha hotA hai| parantu yahAM usakA parodayase vandha hotA hai| pratyayoMmeM napuMsakavedako strIvedake sAtha kama karanA caahiye| sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM yahAM vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMko jor3anA cAhiye, kyoMki nArakI sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM unakA abhAva hai| zatArasahasrArakalpavAsI devoMmeM mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi manuSyagatidvikako sAntaranirantara bAMdhate haiM, kyoMki, una kalpoMke zuklalezyAvAle devoMmeM manuSyagatidvikako ........... 1 pratiSu ' sAMtaraM ' iti pAThaH /
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 91.] ANadAdidevesu baMdhasAmittaM . [ 149 bNdhaabhaavaado| * ANada jAva NavagevejjavimANavAsiyadevesu paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda- bArasakasAya-purisaveda-hassa-radi-bhayaduguMchA-maNusagai-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajarisahasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasaphAsa-maNusagaipAoggANupubbI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAda-ussAsapasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhagasussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 90 // sugamamedaM / micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThI bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 91 // edeNa sUidatthe bhaNissAmo--- maNusagai-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa chor3akara niryaggatidvikake bandhakA abhAva hai| Anata kalpase lekara nava graiveyaka taka vimAnavAsI devoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kapAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paMcendriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 90 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 91 // isa sUtrake dvArA sUcita arthoMko kahate haiM-manuSyagati, audArikazarIrAMgopAMga,
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 ] chakkhaDAgame baMdhasAmittavicao [, st. maNussANupuvvI ajasakittINamudayAbhAvAdo sesapayaDINaM udayavocchedAbhAvAdo ca baMdhodayANaM pacchAcchocchedaparikkhA Na kIrade / paMcaNANAvaraNIya caudaMsaNAvaraNIya - purisaveda- paMciMdiyajAdi tejA-kammaiyasarIra-vaNNagaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahuva-tasa - bAdara - pajjatta-thirAthira - subhAsubha-subhaga-Adejja-jasakittiNimiNauccAgoda-paMcaM tarAyaiyANaM sodaNeva baMdho, dhuvodayattAdo / NiddA-payalA-sAdAsAda-bAra sakasAyahassa radi-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM sodaya-parodaeNa baMdho, adbhuvodayattAdo / samacaurasasaMThANauvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-patteyasarIra-sussaraNAmAo micchAiTThi - sAsaNasammAiTTha-asaMjadasammAdiTTiNo sodaya- parodaeNa baMdhaMti / sammAmicchAiTTiNo sodaNeva baMdhaMti, simapajjattakAlAbhAvAdo / maNusagai orAliya sarIra-orAliyasarIraaMgovaMga- vajjarisahasaMghaDaNamaNussANupuvvI - ajasakittINaM parodaNeva baMdho, devesu edAsiM baMdhodayANamakkameNa uttivirohAda | paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya - bArasakasAya-bhaya- duguMchA - maNusagai paMciMdiyajAdi vajrarSabhasaMhanana, manuSyAnupUrvI aura ayazakIrti, inakA udayAbhAva honese tathA zeSa prakRtiyoM ke udayacyucchedakA abhAva hone se yahAM bandha aura udayake pUrva yA pazcAt vyuccheda honekI parIkSA nahIM kI jAtI hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, puruSaveda, paMcendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, trasa, bAdara, paryApta, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, Adeya, yazakIrti, nirmANa, uccagotra, aura pAMca antarAya, inakA svodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvodayI prakRtiyAM haiM / nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsA, inakA svodaya- parodaya se bandha hotA hai, kyoMki, ye adhruvodayI prakRtiyAM haiM / samacaturasrasaMsthAna, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, pratyekazarIra aura susvara nAmakamako midhyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi svodaya- parodaya se bAMdhate haiM / samyagmithyAdRSTi deva svodayase hI bAMdhate haiM, kyoMki, unake aparyAptakAlakA abhAva hai / manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, manuSyAnupUrvI aura ayazakIrtikA parodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, devoMmeM ina prakRtiyoMke bandha aura udayake eka sAtha astitvakA virodha hai / pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNayi, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, manuSyagati, 1 apratau packAcheda ' iti pAThaH / '
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANadAdidevesu baMdhasAmittaM orAliya-tejA-kammaiyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-maNusagazAoggANupuvI-agurualahua-uvadhAda-paraghAda-ussAsa-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, ettha dhuvabaMdhittAdo / sAdAsAda-hassa-radi-aradi-soga-thirAthira-subhAsubha--jasakitti-ajasakittINaM sAMtarA, egasamaeNa baMdhavirAmadaMsaNAdo / purisaveda-samacaurasasaMThANa-bajarisahasaMghaDaNa-pasatthavihAyagai-subhaga-sussara-AdejjuccAgodANi micchAdihi-sAsaNasammAdiTTiNo sAMtaraM baMdhaMti, egasamaeNa baMdhavirAmuvalaMbhAdo / sammAmicchAdivi-asaMjadasammAdiTThiNo NiraMtaraM baMdhati, paDivakkhapayaDINa bNdhaabhaavaado|| edAsiM paccayA devodhapaccayatullA / NavIra savvattha isthivedapaccao avaNedavyo / sabve savvAo payaDIo maNusagaisaMjuttaM baMdhaMti, aNNagaINa baMdhAbhAvAdo / devA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaduTThANaM ca sugamaM / paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-bArasakasAya-bhayaduguMchA-tejA-kammaiyasarIra- vaNNa--gaMdha-rasa phAsa-agurualahua-uvaghAda-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM micchAidvimhi cauvviho baMdho / aNNattha tiviho, dhuvAbhAvAdo / avasesANaM payaDINaM baMdho savvaguNaTThANesu sAdi-addhavo, addhavabaMdhittAdo / paMcendriyajAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, audArikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAda, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ye prakRtiyAM dhruvabandhI hai| sAtA va asAtA vedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti aura ayazakIrti, inakA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai| puruSaveda, samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhasaMhanana, prazastavihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotra, inako mithyASTi evaM sAsAdanasamyagdRSTi sAntara bAMdhate haiM, kyoMki, eka samayase inakA bandhavizrAma pAyA jAtA hai / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi inheM nirantara bAMdhate haiM, kyoMki, unake pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| ___ ina prakRtiyoMke pratyaya devogha pratyayoMke samAna haiM / vizeSatA kevala itanI hai ki saba jagaha strIveda pratyayako kama karanA caahiye| ukta saba deva saba prakRtiyoMko manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, unake anya gatiyoMke bandhakA abhAva hai| deva svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiN| pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai| anyatra tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vAM dhruvabandhakA . amAva hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha saba guNasthAnoM meM sAdi va adhruva hotA hai, kyoMki, gheadhupapanthI haiN|
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 92. .NidANiddA--payalApayalA--thINagiddhi-aNatANubaMdhikodha-mANamAyA-lobha-ithiveda-ca usaMThANa-causaMghaDaNa-appasatthavihAyagai-dubhagadussara-aNAdejjANIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 92 // sugamaM / micchAiTThI sAsaNasammAiTThI bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abaMdhA edassa attho vuccade---- aNaMtANubaMdhica ukkassa baMdhodayA samaM vocchijjaMti, sAsaNammi tadubhayavocchedadaMsaNAdo / avasesANaM baMdhodayavocchedaparikkhA Natthi, taasimenthudyaabhaavaado| aNaMtANubaMdhica ukssa sodaya-parodaeNa baMdho, addhvodyttaado| avasesANaM payaDINaM parodaeNeva, ettha tAsiM baMdheNudayassa avaTThANavirohAdo / thINagiddhitiya-aNatANubaMdhicaukkANaM NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / sesANaM sAMtaro, egasamaeNa bNdhviraamdNsnnaado| paccayANaM sahassArabhaMgo / savve savvAo payaDIo maNusagaisaMjuttaM baMdhati / devA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNavANaM ca sugama / thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhica ukkANaM micchAdihissa nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA, lobha, strIveda, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 92 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa deva abandhaka - isakA artha kahate hai- anantAnuvandhicatuSkakA bandha aura udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, sAsAdana guNasthAnameM una donoMkA vyuccheda dekhA jAtA hai| zeSa prakRtiyoMke vandhodayavyucchedakI parIkSA nahIM hai, kyoMki, yahAM unake udayakA abhAva hai / anantAnubandhicatuSkakA svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvodayI haiN| zeSa prakRtiyoMkA bandha parodayase hI hotA hai, kyoMki, yahAM unake vandhake sAtha udayake avasthAnakA virodha hai| styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatuSkakA nirantara vandha hotA hai, kyoMki, dhruvabandhI hai| zeSa prakRtiyoMkA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase unakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai| pratyayaprarUpaNA sahasrAra devoMke samAna hai| ukta sava deva saba prakRtiyoMko manuSyagatise saMyukta vAMdhate haiN| deva svAmI haiN| bandhAdhvAna aura vandhavinaSTasthAna sugama haiN| styAnagRddhitraya aura anantAnu
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 95.] ANadAdidevesu baMdhasAmittaM [153 cauvviho baMdho / aNNattha duviho, aNAdi-dhuvAbhAvattAdo / sesANaM payaDINaM sAdi-addhavo, addhvbNdhittaado| micchatta-Naqsayaveda-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 94 // sugamaM / micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 95 // edassa attho vuccade - micchattassa baMdhodayA samaM vocchijaMti, micchAiTThimhi tadubhayAbhAvadaMsaNAdo / avasesANaM baMdhodayavocchedaparikkhA Natthi, ettheyNtennedaasimudyaabhaavaado| micchattaM sodaeNa bajjhai / kudo ? sAbhAviyAdo / avasesAo payaDIo parodaeNa / micchattaM NiraMtaraM bajjhai, dhuvabaMdhittAdo / avasesAo saaNtrmddhvbNdhittaado| paccayA sahassArapaccayatullA / maNusagaisaMjuttaM bajhaMti / devA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThaTThANaM ca sugamaM / micchattassa baMdho ................................. thandhicatuSkakA mithyASTika cAroM prakArakA vandha hotA hai| anyatra do prakArakA bandha hotA hai. kyoMki. vahAM anAdi aura dhrava vandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyokA sAdi va adhruva vandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI prakRtiyAM haiM / mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna aura asaMprAptamRpATikAsaMhanana nAmakarmokA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 94 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa deva abandhaka haiM // 95 // isa sUtrakA artha kahate haiM- mithyAtvakA bandha aura udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, mithyAdRSTi guNasthAnameM una donoMkA abhAva dekhA jAtA hai| zeSa prakRtiyoMke bandhodayavyucchedakI parIkSA nahIM hai, kyoMki, yahAM niyamase inake udayakA abhAva hai| mithyAtva prakRti svodayase baMdhatI hai| isakA kAraNa svabhAva hai| zeSa prakRtiyAM parodayase baMdhatI haiM / mithyAtva prakRti nirantara baMdhatI hai, kyoMki, dhruvabandhI hai| zeSa prakRtiyAM sAntara baMdhatI hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| pratyayaprarUpaNA sahasrAradevoMke pratyayoMke samAna hai| manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiN| deva svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiN| mithyAtvakA bandha cAroM prakArakA hotA hai, kyoMki, 1 pratiSu ' aNAdidevAbhAratAdo' iti pAuH /
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 96. cauvviho, dhuvabaMdhittAdo / sesANaM sAdi-adbhuvo, adbhuvabaMdhittAdo / maNussAuassa ko baMdho ko abaMdho ? // 96 // sugm| micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTTI bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 97 // edassa atthA-baMdhodayANaM vocchedaparikkhA ettha Natthi, udayAbhAvAdo / parodaeNa bajjhai, baMdheNudayassa ettha avaTThANavirohAdo / NiraMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / micchAiTThissa egUNavaMcAsa, sAsaNassa cauettAlIsa, asaMjadasammAdihissa cAlIsa paccayA / maNusagaisaMjuttaM / devA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThaTThANaM ca sugamaM / sAdi-addhavo baMdho, addhvbNdhittaado| titthayaraNAmakammassa ko baMdho ko abaMdho ? // 98 // sugamaM / dhruvabandhI hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| manuSyAyukA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 96 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa deva abandhaka haiM // 97 // isakA artha- bandha aura udayake vyucchedakI parIkSA yahAM nahIM hai, kyoMki, manuSyAyuke udayakA devoMmeM abhAva hai / vaha parodayase baMdhatI hai, kyoMki, yahAM usake bandhake sAtha udayake avasthAnakA virodha hai| nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase usake bandhavizrAmakA abhAva hai| mithyASTike unacAsa, sAsAdanasamyagdRSTike cavAlIsa aura asaMyatasamyagdRSTike cAlIsa pratyaya hote haiN| manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai / deva svAmI haiM / bandhAdhvAna aura vandhavinaSTasthAna sugama haiM / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI prakRti hai| tIrthakara nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 98 // yaha sUtra sugama hai|
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 99.] aNudisAdidevesu baMdhasAmittaM [155 asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 99 // edassattho vuccade- baMdhodayANaM vocchedavicAro Natthi, saMtAsaMtANaM saNNiyAsavirohAdo / parodaeNa baMdho, savvattha titthayarakammabaMdhodayANamakkameMNa uttivirohAdo / NiraMtaro baMdho, saMkhejjAvaliyAdikAleNa viNA egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / edassa paccayA devoghapaccayatullA / uttarottarapaccayA puNa arahaMtAiriya-bahusuda-pavayaNabhatti-laddhisaMvegasaMpatti-dasaNavisuddhi-pavayaNappahAvaNAdao / maNusagaisaMjutto. baMdho / devA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / sAdi addhavo baMdho, addhvbNdhittaado| aNudisa jAva sabaTTasiddhivimANavAsiyadevesu paMcaNANAvaraNIyachadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda bArasakasAya--purisaveda-hassa-radi-aradisoga-bhaya duguMchA-maNussAu-maNusagai-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejAkammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-maNusagaipAoggANupuvI-agurualahua asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa deva abandhaka haiM // 99 // isakA artha kahate haiM- bandha aura udayake vyucchedakA vicAra yahAM nahIM hai, kyoMki, sat aura asat bandhodayako samAnatAkA virodha hai / parodayase bandha hotA hai, kyoMki, sarvatra tIrthakara karmake bandha aura udayake eka sAtha rahanekA virodha hai| nirantara bandha hotA hai, kyoMki, saMkhyAta AvalI Adi kAlake vinA eka samayase usake bandhavizrAmakA abhAva hai| isake pratyaya devogha pratyayoMke samAna haiN| parantu isake uttarottara pratyaya arahantabhakti, AcAryabhakti, vahuzrutabhakti, pravacanabhakti, labdhisaMvegasampatti, darzanavizuddhi aura pravacanaprabhAvanAdika haiM / manuSyagatise saMyukta isakA bandha hotA hai| deva svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavinaSTa sthAna sugama haiN| sAdi-adhruva bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI prakRti hai| anudizoMse lekara sarvArthasiddhi takake vimAnavAsI devoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyAyu, manuSyagati, paMcendriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza,
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 101. uvadhAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIrathirAthira-suhAsuha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti NimiNa-titthayara uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 100 // sugamaM / asaMjadasammAdiTThI baMdhA, abaMdhA Natthi // 101 // edassa atthA parUvijjade---- maNusAu-maNusagai-orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMgavajjarisahasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupuvI-ajasakitti-titthayarANaM udayAbhAvAdo avasesANaM ca payaDINamudayavocchedAbhAvAdo 'baMdhAdo udayassa kiM puvvaM kiM vA pacchA vocchedo hodi' tti ettha parikkhA Natthi / ___ paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-purisaveda-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNagaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-tasa-bAdara-pajjatta-thirAthira-suhAsuha-subhagAdejja-jasakittiNimiNuccAgoda-paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, ettha dhuvodayattAdo / NiddA-payalA-sAdAsAda manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, basa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, tIrthakara, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 100 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 101 // isake arthakI prarUpaNA karate haiM- manuSyAyu, manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, ayazakIrti aura tIrthakara, inake udayakA abhAva honese, tathA zeSa prakRtiyoMke udayavyucchedakA abhAva honese 'bandhase udayakA kyA pUrvameM yA kyA pazcAt vyuccheda hotA hai' isa prakArakI yahAM parIkSA nahIM hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, puruSaveda, paMcedriyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, prasa, bAdara, paryApta, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, Adeya, yazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA : svodaya banA hotA hai, kyoMki, ye grahAM dhruvodayI haiN| nidrA, pracalA, sAtA ca asAtA
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 101.) aNudisAdidevesu baMdhasAmitta [157 bArasakasAya-hassa-radi-soga-bhaya-duguMchANaM sodaya-parodaeNa baMdho, addhvodyttaado| paraghAdussAsapasatthavihAyagai-sussarANaM sodaya-parodaeNa baMdho, apajjattakAle udayAbhAve vi baMdhuvalaMbhAdo / samacaurasasaMThANuvaghAda-patteyasarIrANaM pi sodaya-parodaeNa baMdho, viggahagadIe udayAbhAve vi baMdhadaMsaNAdo / maNusAu-maNusagai-orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNamaNussagaipAoggANupuvI-ajasakitti-titthayarANaM parodaeNa baMdho, etthedaasimudyaabhaavaado| paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-bArasakasAya-purisaveda-bhaya-duguMchA-maNusAu maNusagai. paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-maNusagaipAoggANupubbi-aguruvalahuva-uvadhAda-paraghAda-ussAsapasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-subhaga-sussara-Adejja-NimiNa-titthayaruccAgodapaMcatarAiyANaM NiraMtaro baMdho, edAsimegasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / sAdAsAda-hassa-radi-aradisoga-thirAthira-suhAsuha-jasakitti-ajasakittINaM sAMtaro baMdho, egasamaeNa bNdhuvrmaado| vedanIya, bAraha, kapAya, hAsya, rati, zoka, bhaya aura jugupsAkA svAdaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMka, ye adhruvodayI prakRtiyAM haiM / paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati aura susvarakA svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, aparyAptakAlameM udayakA abhASa honepara bhI inakA bandha pAyA jAtA hai| samacaturasrasaMsthAna, upaghAta aura pratyekazarIrakA bhI svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, vigrahagatimeM udayake abhAvaka honepara bhI bandha dekhA jAtA hai / manuSyAyu, manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, ayazakIrti aura tIrthakarakA parodayase bandha hotA hai, kyoMki, yahAM inake udayakA abhAva hai| pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, bhaya, jugupsA, manuSyAyu, manuSyagati, paMcendriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasahanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastAvahAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa, tIrthakara, uJcagotra aura pAMca antarAya, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, inake eka samayase bandhavidhAmakA abhAva hai| sAtA va asAtA vedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti aura ayazakIrti, inakA sAntara bandha hotA hai, kyoMka, eka samayase inakA bandhavizrAma hai| 1 a-ApasoH ' baMdhuvaramAmAvAdo 'iti paatthH|
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 102. ___ ettha asaMjadasammAdivimhi bAettAlIsa paccayA, oghapaccaesu oraaliydugitthinnqsyvedpccyaannmbhaavaado| sesaM sugama / edAsiM payaDINa baMdho maNusagaisaMjutto / devA sAmI / baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhaviNAso ettha Natthi / paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya bArasakasAya-bhaya-duguMchA-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurugalahuga-uvaghAda-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM tiviho baMdho, dhuvAbhAvAdo / sesANaM payaDINaM sAdi-addhavo, adhuvabaMdhittAdo / - iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA bAdarA suhamA pajjattA apajjattA bIiMdiya-tIiMdiya-cauridiya-pajjattA apajjattA paMciMdiyaapajjattANaM paMciMdiyatirikkhaapajjattabhaMgo // 102 // edamappaNAsutta desAmAsiya, bajjhamANapayaDINaM saMkhamavekkhiya avavidattAdo / teNedeNa sUidatthaparUvaNaM kassAmo / taM jahA- ettha tAva bajjhamANapayaDiNiddesaM kassAmo / paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-micchatta-solasakasAya-NavaNokasAya-tirikkhAu ......................... yahAM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM byAlIsa pratyaya hote haiM, kyoMki, oghapratyayoMmeMse audArikadvika, strIveda aura napuMsakaveda pratyayoMkA abhAva hai| zeSa pratyayaprarUpaNa sugama hai / ina prakRtiyoMkA bandha manuSyagatise saMyukta hotA hai| deva svAmI haiN| vandhAdhvAna sugama hai / bandhavinAza yahAM hai nahIM / pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jagupsA, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa,sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiM / indriyamArgaNAnusAra ekendriya, bAdara, sUkSma, inake paryApta va aparyApta, dvIndriya, trIndriya, caturindriya paryApta va aparyApta tathA paMcendriya aparyApta jIvoMkI prarUpaNA paMcendriya tiryaMca aparyAptoMke samAna hai // 102 // - yaha arpaNAsUtra dezAmarzaka hai, kyoMki, badhyamAna prakRtiyoMkI [109] saMkhyAkI apekSA karake avasthita hai| isI kAraNa isase sUcita arthakI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai- yahAM pahile badhyamAna prakRtiyoMkA nirdeza karate haiM / pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAgharaNIya, sAtA va asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, tiryagAyu, 1 apratau ' cariMdiyapajjattA apajjattA paMciMdiyapajjattA apajjattANaM ', ApratI / cariMdiyapajjatApannatA , kApratau ' cauriMdiyapajjatta apajjahANaM' iti pAThaH / 1 apratau ' muppaNNAsutaM'; Apratau '-muppaNNamuttaM ' iti pAThaH /
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 102.] eiMdiesu baMdhasAmitta maNussAu-tirikkhagai-maNusagai-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiya-paMciMdiyajAdi-orAliyatejA-kammaiyasarIra-chasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-chasaMghaDaNa-vaNNa - gaMdha-rasa-phAsa-tirikkhagaimaNussagaipAoggANupuvI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-AdAvujova-dovihAyagai-tasathAvara-bAdara-suhuma-pajjattApajata patteyasarIra-sAhAraNa-thirAthira-suhAsuha-subhaga-dubhaga-sussaradussara-Adejja-aNAdeja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-NIcuccAgoda-paMcaMtarAiyapayaDIo ettha bajjhamANiyAo / eiMdiyamassidUNa edAsiM parUvaNaM kassAmo- itthi-purisaveda-maNussAumaNusagai-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiya-paMciMdiyajAdi-aNaMtimapaMcasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMgachasaMvaDaNa-maNusagaipAoggANupuvvI-dovihAyagadi-tasa-subhaga-sussara-dussara-Adeja-uccAgodANaM udayAbhAvAdo sesANamudayavocchedAbhAvAdo -- udayAdo baMdho kiM puvvaM vocchijjadi kiM pacchA vocchijjadi ' tti vicAro Natthi, saMtAsaMtANaM saNNiyAsavirohAdo / paMcaNANAvaraNIya-ca udaMsaNAvaraNIya-micchatta-Naqsayaveda-tirikkhAu~-tirikkhagai--eiMdiyajAdi-tejAkammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa agurugalahuga-thAvara-thirAthira-suhAsuha--dubhaga manuSyAyu, tiryaggAta, manuSyagati, ekendriya, dvAndriya, trIndriya, caturindriya, paMcendriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, chaha saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga,chaha saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, donoM vihAyogatiyAM, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyekazarIra, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, nIca va ucca gotra aura pAMca antarAya prakRtiyAM yahAM badhyamAna prakRtiyAM haiM / ekendriya jIvakA Azraya karake inakI prarUpaNA karate haiM-- strIveda, puruSaveda, manuSyAyu, manuSyagati, dvIndriya, zrIndriya, caturindriya, paMcendriya jAti, antima saMsthAnako chor3akara pAMca saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, do vihAyogatiyAM, prasa, subhaga, sukhara, dusvara, Adeya aura uccagotra, inake udayakA abhAva honese, tathA zeSa prakRtiyoMke udayavyucchedakA abhAva honese yahAM 'udayase bandha kyA pUrvameM vyucchinna hotA hai yA kyA pazcAt vyucchinna hotA hai' yaha vicAra nahIM hai, kyoMki, sat aura asatkI samAnatAkA virodha hai / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, mithyAtva, napuMsakaveda, tiryagAyu, tiryaggAta, ekendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, 1 a-kApratyoH 'tirikkhAdi ' iti pAThaH /
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 102. aNAdejja-NimiNa-NIcAgoda-paMcatarAiyANaM sodao baMdho, ettha edAsiM dhuvodayadaMsaNAdo / sAdAsAda-solasakasAya-chaNNokasAya-AdAvujjova-bAdara-suhuma-pajjatta-apajjatta-patteya-sAhAraNasarIra-jasakitti-ajasakittINaM sodaya-parodao baMdho, addhvodyttaado| orAliyasarIrahuMDasaMThANa-uvaghAdANaM pi sodaya-parodao baMdho, viggahagadIe udayAbhAve vi baMdhuvalaMbhAdo / tirikkhagaipAoggANupuvIe vi sodaya-parodao, gahidasarIresu udayAbhAve vi baMdhadasaMNAdo / paraghAdussAsANaM pi sodaya-parodao baMdho, apajjattaddhAe udayAbhAve vi baMdhadasaNAdo / avasesANaM parodao baMdho, ettha tAsiM savvado udyaabhaavaado|| __ paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-micchatta-solasakasAya-bhaya-duguMchA-tirikkha-maNussAu-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurugalahuga-uvaghAda-NimiNa-paMcatarAiyANaM NiraMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / sAAdAsAda-sattaNokasAya-maNusagai-eiMdiyabIiMdiya-tIiMdiya-ca uridiya-paMciMdiyajAdi-chasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-chasaMghaDaNa-maNusagai sthAvara, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, nirmANa, nIcagotra aura pAMca antarAya, inakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, inakA dhruva udaya dekhA jAtA hai| sAtA va asAtA vedanIya, solaha kaSAya, chaha nokaSAya, AtApa, udyota, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa zarIra, yazakIrti aura ayazakIrti, inakA khodaya parodaya bandha hotA hai, kyoMki ye adhruvodayI prakRtiyAM haiN| audArikazarIra, huNDasaMsthAna aura upaghAtakA bhI svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vigrahagatimeM inake udayakA abhAva honepara bhI bandha pAyA jAtA hai / tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkA bhI svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, jina jIvoMne zarIra grahaNa karaliyA hai unake tiryaggatiprAyogyAnupUrvIke udayakA abhAva honepara bhI bandha dekhA jAtA hai| paraghAta aura ucchvAsakA bhI svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, aparyAptakAlameM udayAbhAvake honepara bhI unakA bandha dekhA jAtA hai / zeSa prakRtiyoMkA parodaya vandha hotA hai, kyoMki, yahAM unake udayakA sarvadA abhAva hai|| pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, tiryagAyu, manuSyAyu, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inake bandhavizrAmakA abhAva hai| sAtA va asAtA vedanIya, sAta nokaSAya, manuSyagati, ekendriya, dvIndriya, zrIndriya, caturindriya, paMcendriya jAti, chaha saMsthAna, audArika pratiSu * paMcaNANAvaraNIya-sAdAsAda- pati pAThaH / . 3 pratiyu 'thAyara ' iti pAThaH !
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 3, 102.] eiMdiesu baMdhasAmittaM [161 pAoggANupuvI-AdAvujjova-dovihAyagai-tasa-thAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIra-thirAthirasubhAsubha-subhaga-dubhaga-sussara-dussara-Adejja-aNAdejja-jasakitti-ajasakitti-uccAgodANaM sAMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramadasaNAdo / tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvvINIcAgodANaM sAMtara-NiraMtaro baMdho, savveIdiesu sAMtarabaMdhANamedAsiM teu-vAukAiesu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / paraghAdussAsa-bAdara-pajjatta-patteyasarIrANaM baMdho sAMtara-NiraMtaro / kadhaM NiraMtaraM ? eiMdiesuppaNNadevANamaMtomuhuttakAlaM NiraMtarabaMdhadasaNAdo / ___ eiMdiesu micchattAsaMjama-kasAva-jogabhedeNa cattAri muulpccyaa| paMcamicchattapaccayA / kudo ? paMcamicchattehi saha NANAmaNussANameiMdiesuppaNNANaM pNcmicchttuvlNbhaado| ego eiMdiyAsaMjamo, chappANAsaMjamA, kasAyA solasa, itthi-purisavedehi viNA NokasAyA satta, orAliyaduga-kammaiyamidi tiNi jogA, ede savve vi aTThattIsa uttarapaccayA / NavIra tirikkha-maNussAuANaM kammaiyapaccaeNa viNA satattIsa paccayA / ekkArasa aTThArasa zarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdaya, yazakIrti, ayazakIrti aura uccagotra, inakA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai| tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotra, inakA sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, sarva ekendriyoM meM sAntara bandhavAlI ina prakRtiyoMkA tejakAyika va vAyukAyika jIvoMmeM nirantara bandha pAyA jAtA hai / paraghAta, ucchvAsa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIra prakRtiyoMkA bandha sAntara nirantara hotA hai| zaMkA-inakA nirantara vandha kaise hotA hai ? samAdhAna-kyoMki ekendriyoMmeM utpanna hue devoMke antarmuhUrta kAla taka inakA nirantara bandha dekhA jAtA hai| __ ekendriyoM meM mithyAtva, asaMyama, kapAya aura yogake bhedase cAra mUla pratyaya hote haiM / uttara pratyayoM meM pAMca mithyAtva pratyaya, kyoMki, pAMca mithyAtvoMke sAtha ekendriyoMmeM utpanna hue nAnA manuSyoM ke pAMca mithyAtva pratyaya pAye jAte haiM / eka ekendriyAsaMyama, chaha prANi-asaMyama, solaha kaSAya, strI aura puruSa vedake vinA sAta nokaSAya, tathA do audArika va kArmaNa ye tIna yoga, ye saba hI ar3atIsa uttara pratyaya ekendriyoMmeM hote haiM / vizeSatA kevala yaha hai ki tiryagAyu va manuSyAyuke kArmaNa pratyayake vinA saiMtIsa pratyaya hote haiM / gyAraha va aThAraha eka samaya sambandhI jaghanya aura utkRSTa .................................... ....
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 102. egasamaiyajahaNNukkassapaccayA / tirikkhAu-[tirikkhagai-] tirikkhagaipAoggANupuvvI-AdAvujjova-thAvara-suhumasAhAraNasarIrANi tirikkhagaisaMjuttaM bajhaMti / maNussAu-maNussagai-maNussANupuvI-uccAgodANi maNusagaisaMjuttaM bajjhati / avasesAo payaDIo tirikkhagai-maNusagaimaMjuttaM baMjjhati, dugaIhi virohAbhAvAdo / eiMdiyA sAmI / baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavocchedo Natthi / paMcaNANAvaraNIyaNavadaMsaNAvaraNIya-micchatta-solasakasAya-bhaya-duguMchA-tejA-kammaiyasarIra-vaNNaca ukka-agurualahua-uvaghAda-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM cauviho baMdho / avasesANaM sAdi-addhavo / evaM bAdaraeiMdiyANaM / Navari bAdaraM sodaeNa vajjhadi / suhumassa parodao baMdho / bAdaraeiMdiyapajjattANaM vaadreiNdiybhNgo| Navari pajjattassa sodao, apajjattassa parodao bNdhaa| bAdaraeiMdiyaapajjattANaM pi baadreiNdiybhNgo| Navari thINagiddhitiya-paraghAdussAsa-AdAvulovapajjatta-jasakittINaM parodao bNdho| apajjatta-ajasakittINaM sodo| paraghAdussAsa-bAdara pratyaya hote haiN| - tiryagAyu, [tiryaggati,] tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, udyota, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNazarIrako tiryaggatise saMyukta bAMdhate haiM / manuSyAyu, manuSyagati, manuSyAnupUrvI aura uccagotrako manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiN| zeSa prakRtiyoMko tiryaggati va manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, donoM gatiyoMke sAtha unake vandhakA virodha nahIM hai / ekendriya jIva svAmI haiM / vandhAdhvAna sugama hai / bandhavyuccheda hai nhiiN| pAMca zAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurulaghu, upaghAta nirmANa aura pAMca antarAya, inakA cAroM prakArakA vandha hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhuva vandha hotA hai| isI prakAra yAdara ekendriya jIvoMkI bhI prarUpaNA hai / vizeSa itanA hai ki inake bAdara nAmakarma svodayase vaMdhatA hai| sUkSma prakRtikA vandha parodayase hotA hai| vAdara ekendriya paryApta jIvoMkI prarUpaNA bAdara ekendriyoM ke samAna hai| vizepatA kevala itanI hai ki unake paryApta prakRtikA svodaya aura aparyApta prakRtikA parodaya vandha hotA hai| bAdara ekendriya apayApta jIvAMkI bhI prarUpaNA bAdara ekendriyoMke samAna hai| vizaSa yaha hai ki styAnagRddhitraya, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota. paryApta aura yazakIrtikA unake parodaya bandha hotA hai / aparyApta aura ayazakIrtikA svodaya vandha hotA hai| paraghAta, , 1 agratau -- baMdhaMti ' iti pAThaH /
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 102.] bIiMdiesu baMdhasAmittaM pajjatta-patteyasarIrANameiMdiesu sAMtara-NiraMtaro baMdho / ettha puNa sAMtaro ceva, apajjattesu devANamuppattIe abhAvAdo / orAliyakAyajogapaccao Natthi / suhumaeiMdiyANaM eiNdiybhNgo| gavari paraghAdussAsa-bAdara pajjatta-patteyasarIrANaM sAMtaro baMdho, suhumeiMdiesu devANamuvavAdAbhAvAdo / bAdara-AdAujjova-jasakittINaM parodao bNdho| suhumeiMdiyapajjatANaM [suhumeiNdiybhNgo| Navari pajjattassa sodao, apajjattassa parodao baMdho / suhumeiMdiyaapajjattANaM ] suhumeiMdiyapajjattabhaMgo / Navari thINagiddhitiya-paraghAdussAsapajjattANaM parodao baMdho / apajjattaNAmassa sodao / paccaesu orAliyakAyajogapaccao avaNedavvA / ___ saMpadhi bIiMdiyANaM bhaNAmo- itthi-purisaveda-maNussAu-maNusagai-eiMdiyatIiMdiya-cauriMdiya-paMciMdiyajAdi-aNaMtimapaMcasaMThANa-paMcasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupuvvIAdAva-pasatthavihAyagadi-thAvara-suhuma-sAhAraNasarIra-subhaga-sussara-Adejja-uccAgodANamudayAbhAvAdo sesapayaDINaM codayavocchedAbhAvAdo beiMdiesu paMciMdiyatirikkhaapajjattaehi ucchAsa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIra, inakA ekendriyoM meM sAntara-nirantara bandha hotA hai / parantu yahAM unakA sAntara hI bandha hotA hai, kyoMki, aparyAptakoMmeM devoMkI utpattikA abhAva hai| yahAM pratyayoM meM audArika kAyayoga pratyaya nahIM hai| sUkSma ekendriyoMkI prarUpaNA ekendriyoM ke samAna hai| vizeSatA yaha hai ki parayAta, ucchvAsa, vAdara, paryApta aura pratyekazarIrakA unake sAntara bandha hotA hai, kyoMki, sUkSma ekendriyoM meM devoMkI utpattikA abhAva hai| bAdara, AtApa, udyota aura yazakIrtikA parodaya bandha hotA hai / sUkSma ekendriya paryAptoMkI prarUpaNA [ sUkSma ekendriya jIvoMke samAna hai| vizeSa itanA hai ki unake paryApta prakRtikA svodaya aura aparyApta prakRtikA parodaya bandha hotA hai / sUkSma ekendriya aparyAptoMkI prarUpaNA ] sUkSma ekendriya paryApta jIvoMke samAna hai / vizeSa itanA hai ki styAnagRddhitraya, paraghAta, ucchvAsa aura paryApta prakRtiyAMkA parodaya bandha hotA hai| aparyApta nAmakarmakA svodaya vandha hotA hai| pratyayoMmeM audArikakAyayoga pratyayako kama karanA caahiye| ava dvIndriya jIvoM kI prarUpaNA karate haiM- strIveda, puruSaveda, manuSyAyu, manuSyagati, ekendriya, trIndriya, caturindriya, paMcendriya jAti, antima saMsthAnako chor3a zeSa pAMca saMsthAna, antima saMhananako chor3a zeSa pAMca saMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, prazastavihAyogati, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNazarIra, subhaMga, susvara, Adeya aura uccagotra, inake udayakA abhAva honese, tathA zeSa prakRtiyoMke udayavyucchedakA abhAva honese paMcendriya 1 aprato ' muhumeeiMdiyANi veiMdiyabhaMgo'; Apratau -- suhumaeiMdiyANi veiMdiyabhaMgo'; kApratau ' suhumeiMdiyANi veiMdiyabhaMgo' iti pAThaH / 2 pratighu eiMdiya bIiMdiya-tIiMdiya-' iti pAThaH /
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 102. bajjhamANapayaDIo baMdhamANasu 'baMdhAdo udao kiM putvaM kiM vA pacchA vocchiNNo' tti vicAro Nasthi / paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya--micchatta-Naqsayaveda-tirikkhAu-tirikkhagaibIiMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahua-tasa-bAdara thirAthira subhAsubha-dubhaga-aNAdeja-NimiNa-NIcAgoda-paMcaMtarAyaiyANaM sodao baMdho, ettha edAsiM dhuvodayattadaMsaNAdo / NihANiddA-payalApayalA-sAdAsAda-solasakasAya-chaNokasAya-pajjattApajjatta-jasaajasakittINa sodaya-parodao baMdho, ubhayathA vi baMdhassa virohAbhAvAdo / orAliyasarIrahuMDasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-uvaghAda-patteyasarIrANaM pi sodaya-parodao, viggahagadIe udayAbhAve vi baMdhuvalaMbhAdo / tirikkhagadipAoggANupuvIe vi sodaya- parodao baMdho, viggahagadIdo aNNattha udayAbhAve [vi baMdhadasaNAdo / paraghAdussAsujova-appasatthavihAyagai-dussarANaM pi sodaya-parodao baMdho, apajjattakAle udayAbhAve vi baMdhadaMsaNAdo, ujjovassa ujjovodayavirahidAvirahidesu baMdhuvalaMbhAdo / itthi-purisa-maNussAu-maNusagai-eiMdiya-tIiMdiyaM tiryaMca aparyAptoMke dvArA badhyamAna prakRtiyoM ko bAMdhanavAla dvIndriya jIvoM meM 'vandhase udaya kyA pUrvameM yA kyA pazcAt byucchinna hotA hai yaha vicAra nahIM hai / __pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, mithyAtva, napuMsakavada, tiryagAyu, tiryaggati, dvIndriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, trasa, bAdara, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, nirmANa, nIcagotra aura pAMca antarAya, inakA svodaya vandha hotA hai, kyoMki, yahAM inakA dhruva udaya dekhA jAtA hai| nidrAnidrA, pracalApracalA, sAtA va asAtA vedanIya, solaha kaSAya, chaha nokaSAya, paryApta, aparyApta, yazakIrti, aura ayazakIrti, inakA svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, donoM prakArase bhI inake bandhakA virodha nahIM hai / audArikazarIra, huNDasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, asaMprAptanRpATikAsaMhanana, upaghAta aura pratyekazarIra, inakA bhI svodaya-parodaya vandha hotA hai, kyoMki vigrahagatimeM udayakA abhAva honepara bhI inakA vandha pAyA jAtA hai / tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkA bhI svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vigrahagatiko chor3akara anyatra usakA udayAbhAva honepara bhI vandha dekhA jAtA hai / paraghAta, ucchvAsa, udyota, aprazastavihAyogati aura dusvarakA bhI svodaya-parodaya bandha hotA hai| kyoMki, aparyAptakAlameM inakA udayAbhAva honepara bhI vandha dekhA jAtA hai, tathA udyotakA udyotake udayase rahita aura usase sahita jIvoM meM usakA vandha pAyA jAtA hai| strIveda, puruSaveda, manuSyAyu, manuSyagati, ekendriya, trIndriya, caurindriya, paMcendriya jAti, mapratI eiMdiya-bAiMdiya-tIiMdiya-' iti paatthH|
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 102.] bIiMdiesu baMdhasAmitta [165 cauriMdiya- paMciMdiyajAdi-aNaMtimapaMcasaMThANa-paMcasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupuvI-AdAvapasatthavihAyagai-thAvara-suhuma-sAhAraNasarIra-subhaga-sussara-AdejjuccAgodANaM parodao bNdho| paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-micchatta-solasakasAya-bhaya-duguMchA-tirikkha-maNussAu-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahuva-uvaghAda-NimiNa-paMcatarAiyANaM NiraMtaro baMdho, egasamaeNa bNdhuvrmaabhaavaado| doNNamAuANaM NiraMtaro, egasamaeNa vocchedAbhAvAdo / sAdAsAda-sattaNokasAya-maNusagai-eiMdiya-bAiMdiya-tIiMdiya-cauridiyapaMciMdiyajAdi-chasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-chasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupuvI- paraghAdussAsa-AdAujjova-dovihAyagai-tama-thAvara-bAdara-suhuma-pajjattApajjatta-patteya-sAhAraNasarIrathirAdhira-suhAsuha-subhaga-dubhaga-sussara-dussara-Adejja-aNAdejja-jasakitti-uccAgodANaM sAMtaro baMdho, egasamaeNedAsiM baMdhuvaramadaMsaNAdo / paraghAdussAsa-bAdara-pajjatta-patteyasarIrANameiMdiesu va sAMtara-NiraMtaro baMdho kiNNa paruvido? Na, devANamaidiesu va vigaliMdiesu uvvaadaabhaavaado| antima saMsthAnako chor3akara pAMca saMsthAna, pAMca saMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, prazastavihAyogati, sthAvara, sUkSma sAdhAraNazarIra, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotra, inakA parodaya bandha hotA hai / pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, mithyAtva, solaha kapAya, bhaya, jugupsA, tiryagAyu, manuSyAyu, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inake bandhavizrAmakA abhAva hai| do AyuoMkA nirantara vandha hotA hai, kyoMki, eka samayase unake bandhavyucchedakA abhAva hai / sAtA va asAtA vedanIya, sAta nokaSAya, manuSyagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caurindriya, paMcendriya jAti, chaha saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka va sAdhAraNa zarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adaya, anAdeya, yazakIrti aura uccagotra, inakA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai| . __ zaMkA-paraghAta, ucchvAsa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIrakA ekendriya jIvoMke samAna sAntara nirantara vandha kyoM nahIM kahA gayA ? / samAdhAna-ekendriyoM ke samAna vikalendriyoM meM devoMkI utpatti na honese yahAM ukta prakRtiyoMkA sAntara-nirantara bandha nahIM kahA gyaa|
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 102. tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvvINIcAgodANaM sAMtara - niraMtaro baMdho / kathaM NiraMtaro ? Na, teu vAukAiehiMto bIiMdiesuppaNNANamaMtomuhuttakAlamedAsiM niraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / 166 ] edAsiM mUlapaccayA cattAri / paMca micchatta, doiMdiyAsaMjamA, chappANAsaMjamA, solasa kasAyA, satta NokasAyA, cattAri jogA, savvede bIiMdiyassa' cAlIsuttarapaccayA / vari tirikkha maNussAuANaM kammaiyapaccaeNa viNA egUNacAlIsa paccayA / ekkArasa aTThArasa egasamaiyajahaNNukkassapaccayA / tirikkhAu-tirikkhagaD eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya - cauriMdiyajAdi-tirikkhagaipAoggANupubvI-AdAvujjova thAvara - suhuma-sAhAraNANaM tirikkhagai saMjuttA bNdho| maNussA u-maNussagaimaNussagaipAoggANupuvI - uccAgodANaM maNusagaisaMjutto baMdho / sesANaM payaDINaM tirikkha maNussagai saMjutto baMdho / kudo ? dohi gadIhi saha virohAbhAvAdo / baMdhadvANaM sugamaM / baMdhavocchedo Natthi / dhuviyANaM cauvviho baMdho / avasesANaM sAdi - adbhuvo / evaM pajjattANaM / vari tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA sAntara - nirantara bandha hotA hai / zaMkA - nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna - yaha zaMkA ThIka nahIM, kyoMki, tejakAyika aura vAyukAyika jIvoM meM se dvIndriyoM meM utpanna hue jIvoMke antarmuhUrta kAla taka inakA nirantara bandha pAyA jAtA hai / inake mUla pratyaya cAra hote haiN| pAMca mithyAtva, do indriyAsaMyama, chaha prANiasaMyama, solaha kapAya, sAta nokapAya aura cAra yoga, ye saba dvIndriya jIvake cAlIsa uttara pratyaya hote haiM / vizeSatA kevala itanI hai ki tiryagAyu va manuSyAyuke kArmaNa pratyayake vinA unatAlIsa pratyaya hote haiM / gyAraha va aThAraha krama se eka samaya sambandhI jaghanya aura utkRSTa pratyaya hote haiM / tiryagAyu, tiryaggati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, udyota, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNa inakA tiryaggatise saMyukta baMdha hotA hai | manuSyAyu, manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura uccagotrakA manuSyagati se saMyukta bandha hotA hai / zeSa prakRtiyoMkA tiryaggati aura manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, donoM gatiyoMke sAtha unake bandhakA virodha nahIM hai / bandhAdhvAna sugama hai / bandhayuccheda nahIM hai / dhruva prakRtiyoMkA cAroM prakArakA bandha hotA hai / zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai / isI prakAra dvIndriya paryApta jIvoMkI prarUpaNA hai / vizeSatA kevala itanI hai ki 2 pratiSu ' duviyANaM ' iti pAThaH / 1 pratiSu - samvede vA bIiMdiyassa ' iti pAThaH /
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 102.] tIiMdaya-cauridiesu baMdhasAmittaM [ 167 pajjattaNAmassa sodao, apajjattaNAmassa parodao baMdho / evamapajjattANa pi vattavvaM / NavIra thINagiddhitiya-paraghAdussAsa-ujjova-appasatthavihAyagai-pajjatta-dussara-jasakittINaM parodao bNdho| apajjatta-ajasakittINa sodo| apajjattANamaTThattIsa paccayA, orAliyakAyAsaccamosaMvacijogANamabhAvAdo / tIiMdiyANaM tIiMdiyapajjattApajjattANaM ca biiiNdiy-biiiNdiypjjttN-biiiNdiyapjjttbhNgaa| Navari ghANidieNa saha teiMdiyapajjattANamekketAlIsa paccayA / apajjattANamegUNa cAlIsa, orAliyakAyAsaccamosavacijogANamabhAvAdo / tIiMdiyaNAmassa sodao baMdho / avasesiMdiyaNAmANaM prodo| ___ cariMdiyANamevaM ceva vattavyaM / Navari cauridiyajAdibaMdho sodao / sesiMdiyajAdibaMdho prodo| bAdAlIsuttarapaccayA, cakkhidiyappavesAdo / apajjattANaM cAlIsa paccayA, unake paryApta nAmakarmakA svodaya aura aparyApta nAmakarmakA parodaya bandha hotA hai| isI prakAra dvIndriya aparyAptoMkA bhI kathana karanA cAhiye / vizeSa yaha hai ki styAnagRddhitraya, paraghAta, ucchvAsa, udyota, aprazastavihAyogati, paryApta, dusvara aura yazakIrtikA parodaya bandha hotA hai / aparyApta aura ayazakIrtikA strodaya bandha hotA hai / aparyAptoMke ar3atIsa pratyaya hote haiM, kyoMki, audArika kAyayoga aura asatya mRSA vacanayogakA unake abhAva hai| . zrIndriya, trIndriya paryApta aura trIndriya aparyApta jIvoMkI prarUpaNA dvIndriya, dvIndriya paryApta aura dvIndriya aparyApta jIvoMke samAna hai / vizeSatA itanI hai ki prANa indriyake sAtha zrIndriya paryApta jIvoMke ikatAlIsa pratyaya hote haiN| aparyAptoMke unatAlIsa pratyaya hote haiM, kyoMki, unake audArika kAyayoga aura asatya mRSA vacanayogakA abhAva hai| trIndriya nAmakarmakA svodaya bandha hotA hai| zeSa indriya nAmakarmoMkA parodaya vandha hotA hai| caturindriya jIvoMkA bhI isI prakAra hI kathana karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki unake caturindriya jAtikA svodaya vandha hotA hai| zeSa indriya jAtiyoMkA bandha parodaya hotA hai / yahAM cakSu indriyakA praveza honese byAlIsa uttara pratyaya hote haiM / aparyAptoMke 1 Apato orAliyakAyasaccamosa.' iti paatthH| 2 pratiSu tIiMdiyANaM tIiMdiyapajjattANaM tIiMdiyaapajjattANaM cariMdiya-bIiMdiyapajjattamapratI 'tIiMdiyANaM tIiMdiyapajatApajjatANaM ca bIiMdiyapaccatta- ' iti pAThaH / 3 pratiSu -- orAliyakAyasaccamosa' iti pAThaH /
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 102. orAliyakAyAsaccamosavacijogANamabhAvAdo / __paMciMdiyaapajjattANaM bhaNissAmo- ettha bajjhamANapayaDIo paMciMdiyatirikkhaapajjattehi bajjhamANAo ceva, Na aNNAo / ettha edAsiM udayAdo baMdho puvvaM pacchA vA vocchiNNo tti vicAro Nasthi, saMtAsaMtANaM baMdhodayANamettha vocchedAbhAvAdo / paMcaNANAvaraNIya-ca udaMsaNAvaraNIya-micchatta-NaQsayaveda-paMciMdiyajAdi-tejA- kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-tasa-bAdara-apajjatta-thirAthira-suhAsuha-dubhaga-aNAdejjaajasakitti-NimiNa-NIcAgoda-paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, dhuvodyttaado| NiddA payalA-sAdA. sAda-solasakasAya-chaNokasAya-tirikkhAu--maNussAu--tirikkhagai-maNusagaipAoggANupuvINa sodaya-parodao baMdho; udaeNa viNA vi, saMte vi udae baMdhuvalaMbhAdo / orAliyasarIra-huMDasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-asaMpattasevasaMghaDaNa-uvaghAda patteyasarIrANaM sodaya-parodao baMdho, viggahagadIe udayAbhAve vi aNNattha udae saMte vi baMdhadasaNAdo / thINagiddhitiya-itthipurisaveda-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiya-paMcasaMThANa-paMcasaMghaDaNa-paraghAdussAsa-AdAvuovadovihAyagai-thAvara-suhuma-pajjatta-sAhAraNasarIra-subhaga sussara-dussara-Adejja-jasakitti-uccA cAlIsa pratyaya hote hai, kyoMki, unake audArika kAyayoga aura asatya mRpA vacanayogakA abhAva hai| . paMcendriya aparyAptoMkI prarUpaNA karate haiM- yahAM badhyamAna prakRtiyAM paMcendriya tiryaMca aparyAptoM dvArA bAMdhI jAnevAlI hI haiM, anya nahIM hai / yahAM 'inakA udayase bandha pUrvameM yA pazcAt vyucchinna hotA hai' yaha vicAra nahIM hai, kyoMki, sat aura asat bandhodayake vyucchedakA yahAM abhAva hai| pAMca zAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, mithyAtva, napuMsakaveda, paMcendriyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, trasa, bAdara, aparyApta, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazakIrti, nirmANa, nIcagotra aura pAMca antarAya, inakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvodayI prakRtiyAM haiM / nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, solaha kaSAya, chaha nokaSAya, tiryagAya, manuSyAya aura tiryaggati va manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, inakA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, udayake vinA bhI, tathA udayake hone para bhI inakA bandha pAyA jAtA hai| audArikazarIra, huNDasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, upaghAta aura pratyekazarIrakA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vigrahagatimeM udayAbhAvake honepara bhI, tathA anyatra udayake hote hue bhI inakA bandha dekhA jAtA hai| styAnagRddhitraya, strIveda, puruSaveda, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, pAMca saMsthAna, pAMca saMhanana, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, sthAvara, sUkSma, paryApta, sAdhAraNazarIra, subhaga, susvara, dusvara, Adeya, yazakIrti aura uccagotra, inakA parodayase bandha
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 102.] paMciMdiyaapajjattarasu baMdhasAmittaM [ 169 godANaM parodaeNa baMdho, edAsimettha udyvirohaado| paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-micchatta-solasakasAya-bhaya- duguMchA-tirikkha-maNussAu-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahua-uvaghAda-NimiNa-paMcatarAiyANaM NiraMtaro baMdho, ettha edAsiM dhuvbNdhittaado| sAdAsAda-sattaNokasAya-maNusagai-eiMdiyabIiMdiya-tIiMdiya-ca uridiya-paMciMdiyajAdi-chasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-chasaMghaDaNa-maNusagai. pAoggANupubI-paraghAdussAsa-AdAujjova-dovihAyagai-tasa-thAvara-bAdara-suhuma-pajjattApajjattapatteya-sAhAraNasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-dubhaga sussara-dussara-Adejja-aNAdejja-jasakittiajasakitti-uccAgodANaM sAMtaro baMdho, egasamaeNedAsiM baMdhuvaramadaMsaNAdo / tirikkhagaitirikkhagaipAoggANupuvI-NIcAgodANaM sAMtara-NiraMtaro bNdhe| / kadhaM NiraMtaro ? Na, teu-vAukAiehito paMciMdiyaapajjattaesuppaNNANamaMtomuhuttakAlamedAsiM NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / paMciMdiyaapajjattANamedAo payaDIo baMdhamANANaM' paMca micchattANi, bArasa asaMjama, hotA hai, kyoMki, yahAM inake udayakA virodha hai / pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, tiryagAyu, manuSyAyu, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ye dhruvabandhI haiM / sAtA va asAtA vedanIya, sAta nokaSAya, manuSyagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, paMcendriya jAti, chaha saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, sthAvara, vAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa zarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdaya, yazakIrti, ayazakIrti aura uccagotra, inakA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai / tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA sAntara-nirantara vandha hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-yaha ThIka nahIM, kyoMki, tejakAyika aura vAyukAyika jIvoMmeMse paMcandriya aparyAptoMmeM utpanna hue jIvoMke antarmuhUrta kAla taka inakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| ina prakRtiyoM ko bAMdhanevAle paMcendriya aparyAptoMke pAMca mithyAtva, bAraha 1 pratiSu -- baMdhaNANaM ' iti pAThaH /
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 103. solasa kasAya, satta NokasAya doNNi joga tti bAdAlIsa paccayA hoti / tirikkha-maNussAuANaM ekketAlIsa paccayA, kammaiyapaccayAbhAvAdo / sesaM sugamaM / / tirikkhAu-tirikkhagai-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyajAdi-tirikkhagaipAoggANupubbI-AdAujjova-thAvara-suhuma-sAhAraNasarIrANaM tirikkhagaisaMjutto baMdho / maNussAumaNusagai-maNusagaipAoggANupuvvI-uccAgodANaM maNusagaisaMjutto / sesANaM payaDINaM baMdho tirikkha-maNusagaisaMjutto / paMciMdiyaapajjattA sAmI / baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavocchedo Natthi / paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-micchatta-solasakasAya-bhaya-duguMchA-tejA-kammaiyasarIra-vaNNagaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahuva-uvaghAda-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM cauviho baMdho, dhuvabaMdhittAdo / sesANaM saadi-addhvo| paMciMdiya-paMciMdiyapajjattaesu paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 103 // edaM pucchAsuttaM desAmAsiya, teNedeNa sUidatthANaM parUvaNA kIrade / taM jahA - kiM asaMyama, solaha kaSAya, sAta nokapAya aura do yoga, isa prakAra byAlIsa pratyaya hote haiN| tiryagAyu aura manuSyAyuke ikatAlIsa pratyaya hote haiM, kyoMki, unake kArmaNa pratyayakA abhAva hai| zeSa pratyayaprarUpaNA sugama hai| tiryagAyu, tiryaggati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, udyota, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNa zarIra, inakA tiryaggatise saMyukta bandha hotA hai| manuSyAya, manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnapUrvI aura uccagotrakA manuSyagatise saMyukta, tathA zeSa prakRtiyoMkA bandha tiryaggati va manuSyagatise saMyukta hotA hai / paMcendriya aparyApta jIva svAmI haiM / vandhAdhvAna sugama hai| bandhavyuccheda yahAM hai nhiiN| pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, aguruladhu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA cAra prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvabandhI haiM / zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai| paMcendriya aura paMcendriya paryAptaka jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 103 // yaha pRcchAsUtra dezAmarzaka hai, isaliye isake dvArA sUcita arthokI prarUpaNA
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 103. paMciMdiya-paMciMdiyapajjattaesu baMdhasAmittaM [171 micchAiTTI baMdhao kiM sAsaNo baMdhao kiM sammAmicchAiTThI baMdhao kimasaMjadasammAiTThI baMdhao kiM saMjadAsaMjado kiM pamatto kimapamatto kimapuvo kimaNiyaTTI kiM suhumasAMparAiyao kimuvasaMtakasAo kiM khINakasAo kiM sajogijiNo kimajogibhaDArao baMdhao tti evameso egasaMjogo / saMpadhi ettha dusaMjogAdIhi akkhasaMcAraM kariya solahasahassa-tiNNisaya-teyAsIdi-paNNabhaMgA uppAeyavvA / kiM puvvamedAsiM baMdho vocchijjadi kimudao kiM do vi samaM vocchijjaMti evamettha tiNNi bhaMgA / kiM sodaeNa baMdho kiM parodaeNa kiM sodaya-parodaeNa ettha vi tiNNi bhNgaa| kiM sAMtaro baMdho kiM NiraMtaro [kiM] sAMtara-NiraMtaro tti ettha vi tiNNeva bhaMgA / edAsiM kiM micchattapaccao baMdho kimasaMjamapaccao kiM kasAyapaccao kiM jogapaccao baMdho tti paNNArasa mUlapaccayapaNahabhaMgA' havaMti / eyaMta-vivarIya-mUDha-saMdehaaNNANamicchatta-cakkhu-soda-ghANa-jibbhA-pAsa-maNa-puDhavIkAiya-AukAiya-teukAiya-vAukAiya-vaNapphadikAiya-tasakAiyAsaMjama-solasakasAya-NavaNokasAya-paNNArasajogapaccae haviya karate haiM / vaha isa prakAra hai- kyA mithyAdRSTi bandhaka hai, kyA sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka hai, kyA samyagmithyAdRSTi bandhaka hai, kyA asaMyatasamyagdRSTi bandhaka hai, kyA saMyatAsaMyata, kyA pramatta, kyA apramatta, kyA apUrvakaraNa, kyA anivRttikaraNa, kyA sUkSmasAmparAyika, kyA upazAntakaSAya, kyA kSINakaSAya, kyA sayogI jina, yA kyA ayogI bhaTTAraka bandhaka haiM, isa prakAra ye ekasaMyogI bhaMga hai| aba yahAM dvisaMyogAdikoMke dvArA akSasaMcAra karake solaha hajAra tIna sau terAsI praznabhaMga utpanna karAnA cAhiye / kyA pUrvameM inakA bandha vyucchinna hotA hai, kyA udaya, yA kyA donoM eka sAtha vyucchinna hote haiM, isa prakAra yahAM tIna bhaMga hote haiN| kyA svodayase bandha hotA hai, kyA parodayase yA kyA svodaya-parodayase, isa prakAra yahAM bhI tIna bhaMga hote haiN| kyA sAntara bandha hotA hai, kyA nirantara bandha hotA hai, yA kyA sAntara nirantara, isa prakAra yahAM bhI tIna hI bhaMga hote haiN| inakA bandha kyA mithyAtvapratyaya hai, kyA asaMyamapratyaya hai, kyA kaSAyapratyaya hai, yA kyA yogapratyaya bandha hai, isa prakAra pandraha mUla-pratyaya-nimittaka praznabhaMga hote haiN| ekAnta, viparIta, mUr3ha [ vinaya ], sandeha aura ajJAna rUpa pAMca mithyAtva; cakSu, zrotra, prANa, jihvA, sparza, mana, pRthivIkAyika, apkAyika, tejakAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika aura usakAyika, inake nimittase honevAle bAraha asaMyama; solaha kaSAya, nau 1 a-kAprayoH 'paMcaNhabhaMgA'; Apratau '-paMcaNhaM bhaMgA' iti paatthH|
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172) chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 104. coddasasadaekketAlIsakoDAkoDI-paNNArasalakkha-aTThArasasahassa-aTThasaya-sattakoDI'-aTThavaMcAsalakkha-vaMcavaMcAsasahassa-aTThasaya-ekkahattariuttarapaccayapaNNabhaMgA' uppAedavvA 144115. 188075855871 / kiM NirayagaisaMjuttaM bajhaMti kiM tirikkhagaisaMjuttaM kiM maNussagaisaMjuttaM [kiM devagaisaMjuttaM] idi ettha paNNArasa paNhabhaMgA uppAedavvA / addhANabhaMgapamANaM sugamaM / kimappidaguNaTThANassAdie majjhe aMte baMdho vocchijjadi tti ekkekkamhi guNaTThANe tiNNi tiNNi bhaMgA uppAeyavvA / savvabaMdhavocchedapaNhasamAso bAettAlIsa / kiM sAdio baMdho kimaNAdio kiM dhuvo kimaddhavo tti ettha paNNArasa paNhabhaMgA uppAeyavvA / micchAiTTippahuDi jAva suhumasAMparAiyasuddhisaMjadesu uvasamA khavA baMdhA / suhumasAMparAiyasuddhisaMjadaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 104 // ___edassa attho uccade-paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMcatarAiyANaM puvvaM baMdho nokaSAya aura pandraha yoga, ina pratyayoMko sthApita kara caudaha sau ikatAlIsa koDAkor3I, pandraha lAkha, aThAraha hajAra, ATha sau sAta karor3a; aTThAvana lAkha, pacavana hajAra, ATha sau ikattara uttara pratyaya nimittaka praznabhaMga utpanna karAnA caahiye| 144115188075855871 / ye kyA narakagatise saMyukta baMdhate haiM, kyA tiryaggatise saMyukta baMdhate haiM, kyA manuSyagatise saMyukta baMdhate haiM, [yA kyA devagatise saMyukta baMdhate haiM, ] isa prakAra yahAM pandraha praznabhaMga utpanna karAnA caahiye| vandhAdhvAnakA bhaMgapramANa sugama hai| kyA vivakSita guNasthAnake AdimeM, madhyameM yA antameM bandha vyucchinna hotA hai, isa prakAra eka eka guNasthAnameM tIna tIna bhaMga utpanna karAnA cAhiye / bandhavyucchedake praznaviSayaka sarva bhaMgoMkA yoga byAlIsa hotA hai / kyA sAdi, kyA anAdi, kyA dhruva aura kyA acava bandha hotA hai, isa prakAra yahAM pandraha praznabhaMga utpanna karAnA cAhiye / mithyAdRSTise lekara sUkSmasAmparAyikazuddhisaMyatoMmeM upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| sUkSmasAmparAyikazuddhisaMyatakAlake antima samayako jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 104 // isa sUtrakA artha kahate haiM- pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca 1 pratiSu satta-sattakoDI' iti paatthH| 2 pratiSu ' paccayA paNNabhaMgA' iti pAThaH / 3 a-ApratyoH / kimappidguNa-'; kApratI kimapidguNa.' iti paatthH|
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 104.1 paMciMdiya-paMciMdiyapajjattaesu baMdhasAmittaM pacchA udao vocchijjadi, suhumasAMparAiyacarimasamayamhi NaTTabaMdhANamedAsiM khINakasAyacarimasamayammi udyvoccheduvlNbhaado| jasakittIe uccAgodassa ya puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, suhumasAMparAiyacarimasamayammi NaTTabaMdhANaM ajogicarimasamayammi udyvoccheduvlNbhaado| paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM sodao bNdho| jasakittIe micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAiTThi tti sodaya-parodaeNa baMdho, edesu ajasakittIe vi udayadaMsaNAdo / uvari sodaeNeva, paDivakkhudayAbhAvAdo / micchAiTippahuDi jAva saMjadAsaMjado [tti] uccAgodassa sodaya parodaeNa baMdho, edesu NIcAgodassa vi udayadaMsaNAdo / uvari sodao, paDivakkhudayAbhAvAdo / paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, savvaguNaTThANesu vi egasamaeNa baMdhavocchedAbhAvAdo / jasakittIe sAMtara-NiraMtaro baMdho, micchAiTTippahuDi jAva pamattasaMjado tti sAMtaro baMgho, edesu pavikkhapayaDibaMdhadaMsaNAdo; uvari NiraMtaro, paDivakkha antarAyakA pUrva meM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sUkSmasAmparAyika guNasthAnake antima samayameM bandhake naSTa ho jAnepara kSINakaSAya guNasthAnake antima samayameM unakA udayavyuccheda pAyA jAtA hai| yazakIrti aura uccagotrakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sUkSmasAmparAyika guNasthAnake antima samayameM bandhake naSTa ho jAnepara ayogikevalIke antima samayameM inakA udayavyuccheda pAyA jAtA hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAyakA svodaya bandha hotA hai / yazakIrtikA mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, ina guNasthAnoMmeM ayazakIrtikA bhI udaya dekhA jAtA hai| Upara isakA svodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM ayazakIrtike udayakA abhAva hai| mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata taka uccagotrakA svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, ina guNasthAnoM meM nIcagotrakA bhI udaya dekhA jAtA hai / uparima guNasthAnoMmeM usakA svodayase bandha hotA hai, kyoki, vahAM nIcagotrake udayakA abhAva hai| ___ pAMca zAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAyakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, saba guNasthAnoMmeM hI eka samayase inake bandhavyucchedakA abhAva hai| yazakIrtikA sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, mithyASTise lekara pramattasaMyata taka inameM pratipakSa prakRtikA bandha dekhe jAnese sAntara bandha hotA hai aura isase Upara 1 apratau / samayammi gaTThabaMdhANaM udaya-' iti pAThaH /
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 ] . chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 105. payaDIe baMdhAbhAvAdo / uccAgodassa micchAiTi-sAsaNesu sAMtara-NiraMtaro / asaMkhejjavAsAuatirikkha-maNussesu, saMkhejjavAsAuasuhatilessiesu NiraMtarabaMdhadasaNAdo / uvarimaguNesu NiraMtaro, paDivakkhapayaDIe baMdhAbhAvAdo / paccayANaM mUlodhabhaMgo / gaisaMjuttAdi uvari jANiya vattavvaM / __NihANiddA-payalApayalA-thINagiddhi-aNaMtANubaMdhikodha-mANamAyA-lobha-itthiveda-tirikkhAu tirikkhagai-causaMThANa-causaMghaDaNatirikkhagaipAoggANupuvI-ujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-- aNAdejja-NIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 105 // sugamaM / micchAiTThI sAsaNasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 106 // pratipakSa prakRtike vandhakA abhAva honese usakA nirantara bandha hotA hai / uccagotrakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM asaMkhyAtavarSAyuSka tiryaMca va manuSyoMmeM, tathA saMkhyAtavarSAyuSka tIna zubha lezyAghAloMmeM usakA nirantara bandha dekhA jAtA hai| uparima guNasthAnoM meM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai| pratyayoMkI prarUpaNA mUloghake samAna hai| gatisaMyuktAdi uparima pRcchAoMke viSayameM jAnakara kahanA cAhiye / nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA, lobha, strIveda, tiryagAyu, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 105 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM 1 pratiSu Na saMkhejja-' iti pAThaH /
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 106.] paMciMdiya-paMciMdiyapajjattaesu baMdhasAmittaM [175 edassa attho vuccade-thINagiddhitiyassa puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, sAsaNasammAiTThi-pamattasaMjadesu jahAsaMkhAe baMdhodayavocchedadaMsaNAdo / aNaMtANubaMdhicaukkassa do vi samaM vocchijjaMti, sAsaNe tdubhyaabhaavdsnnaado| itthivedassa puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, sAsaNANiyaTThIsu jahAsaMkhAe baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / tirikkhAutirikkhagai-ujjovaNIcAgodANaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, sAsaNasammAdihisajadAsajadesu tesiM doNNaM voccheduvalaMbhAdo / causaMThANANaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, sAsaNa-sajogIsu tesiM doNNaM voccheduvalaMbhAdo / evaM cadusaMghaDaNANaM pi vattavvaM, sAsaNe phiTabaMdhANamappamattuvasaMtakasAesu pddhm-bidiysNghddnndugodyvoccheddNsnnaado| evaM tirikkhagaipAoggANupuvI-dubhaga-aNAdejjANaM vattavvaM sAsaNa-asaMjadasammAdiTThIsu baMdhodayavocchedadaMsaNAdo / evamappasatthavihAyagai-dussarANaM vattavvaM, sAsaNa-sajogIsu bNdhodyvoccheddNsnnaado| __isa sUtrakA artha kahate haiM- styAnagRddhitrayakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTi aura pramattasaMyata guNasthAnameM yathAkramase inake vandha va udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / anantAnubandhicatuSkakA bandha aura udaya donoM eka sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, sAsAdana guNasthAnameM una donoMkA abhAva dekhA jAtA hai / strIvedakA pUrvameM vandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, 'sAsAdana aura anivRttikaraNa guNasthAnoMmeM yathAkramase usake bandha va udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| tiryagAyu, tiryaggati, udyota aura nIcagotra, inakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata guNasthAnoM meM kramazaH una donoMkA vyuccheda pAyA jAtA hai| cAra saMsthAnoMkA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sAsAdana aura sayogakevalI guNasthAnoMmeM una donoMkA vyuccheda pAyA jAtA hai / isI prakAra cAra saMhananoMke bhI pUrva pazcAt bandhodayavyucchedako kahanA cAhiye, kyoMki, sAsAdana guNasthAna meM bandhake naSTa ho jAnepara apramatta va upazAntakaSAya guNasthAnoMmeM kramase ukta cAra saMhananoMke prathama va dvitIya yugalake udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai| isI prakAra tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, durbhaga aura anAdeyake bhI kahanA cAhiye, kyoMki, sAsAdana va asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM kramazaH inake bandha va udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / isI prakAra aprazastavihAyogati aura dusvarake bhI kahanA cAhiye, kyoMki, sAsAdana aura sayogakevalI guNasthAnoM meM inake bandha va udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / 1 pratiSu tadubhayabhAva-' iti paatthH|
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 106. thINagiddhitiyAdINaM savvAsiM payaDINa baMdho sodaya-parodao, ubhayathA vi virohAbhAvAdo / thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukka-tirikkhAuANaM NiraMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvvI-NIcAgodANaM sAMtara-NiraMtaro bNdh|| kadhaM NiraMtaro ? Na, teu-vAukkAiyacarapaMciMdiyamicchAiTThIsu sattamapuDhavImicchAiTi-sAsaNasammAiTTiNeraiesu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / sesANaM sAMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramadaMsaNAdo / paccayA oghapaccayatullA / tirikkhAu-tirikkhagaipAoggANupuvI-ujjovANi do vi tirikkhagaisaMjuttaM, itthivedaM NirayagaIe viNA tigaisaMjuttaM, causaMThANa causaMghaDaNANi do vi tirikkha-maNusagaisaMjuttaM, appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANi micchAiTThI tigaisaMjuttaM baMdhai devagaIe viNA, sAsaNo tirikkha-maNusagaisaMjuttaM / sesAo payaDIo micchAiTThI caugaisaMjuttaM sAsaNo tigaisaMjuttaM / sesaM ciMtiya vattavvaM / styAnagRddhitraya Adika saba prakRtiyoMkA bandha svodaya parodaya hotA hai, kyoMki, donoM prakArase bhI unake bandhakA virodha nahIM hai| styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka aura tiryagAyukA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inake bandhavizrAmakA abhAva hai / tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA sAntara-nirantara andha hotA hai| zaMkA----nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-yaha zaMkA ThIka nahIM, kyoMki, tejakAyika va vAyukAyika jIboMmeMse Akara paMcendriya mithyAdRSTiyoM meM utpanna hue jIvoM tathA saptama pRthivIke mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi nArakiyoMmeM ukta prakRtiyoMkA nirantara bandha pAyA jAtA hai| zeSa prakRtiyoMkA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase unake bandhakA vizrAma dekhA jAtA hai| pratyayoMkI prarUpaNA oghapratyayoMke samAna hai / tiryagAyu, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyotako donoM hI guNasthAnavartI jIva tiryaggatise saMyukta bAMdhate haiM / strIvedako narakagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM / cAra saMsthAna aura cAra saMhananako donoM hI tiryaggati va manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiN| aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrako mithyAdRSTi devagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, tathA sAsAdanasamyagdRSTi tiryaggati va manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM / zeSa prakRtiyoMko mithyAdRSTi cAroM gatiyoMse saMyukta aura sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiN| zeSa vicAra kara kahanA caahiye| 1 pratiSu 'NiraMtaro baMdhuvalaMbhAdo' iti pAThaH /
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcidiya-paMcidiyapajjattarasu baMdhasA mittaM NiddA - palANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 107 // sugamaM / 1, 109. ] micchAiTTipahuDi jAva apuvvakaraNapaviTThasuddhisaMjadesu uvasamA khavA baMdhA / apuvvakaraNasaMjadaddhAe saMkhejjadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 108 // edassa attho uccade - baMdho edAsiM putraM vocchijjadi pacchA udao, apuvvakhINakasAsu kameNa baMdhodayavocchedadaMsaNAdo / sodaya- parodaeNa savvaguNaTThANesu baMgho, addhuvodayattAdo / NiraMtaro, dhruvabaMdhittAdo / paccayA savvaguNaDANe oghapaccayatullA / micchAiTThI caugaisaMjuttaM, sAsaNo tigaisaMjuttaM, sammAmicchAiTThI asaMjada sammAiTThI dugaisaMjuttaM, sesA devagai saMjuttaM / gaisAmittaddhANa- baMdhavocchedaTThANANi sugamANi / micchAiTThissa cauvivo baMdho / sesesu tiviho, dhuvattAbhAvAdo / sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 109 // [ 177 nidrA aura pracalAkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 107 // yaha sUtra sugama hai / mithyAdRSTise lekara apUrvakaraNapraviSTazuddhisaMyatoM meM upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / apUrvakaraNa saMyatakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara bandhavyuccheda hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 108 // / isa sUtrakA artha kahate haiM- inakA bandha pUrvameM vyucchinna hotA hai aura udaya pazcAt, kyoMki, apUrvakaraNa va kSINakaSAya guNasthAnoMmeM kramase inake bandha aura udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / saba guNasthAnoMmeM inakA bandha svodaya-parodayase hotA hai, kyoMki, ve adhuvodayI haiM / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, dhruvabandhI haiM / pratyaya saba guNasthAnoMmeM oghapratyayoM ke samAna haiM / mithyAdRSTi cAroM gatiyoMse saMyukta, sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoM se saMyukta, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi do gatiyoMse saMyukta, tathA zeSa guNasthAnavartI devagatise saMyukta bAMdhate haiM / gatisvAmitva, adhvAna aura bandhavyucchedasthAna sugama haiM / mithyAdRSTike cAroM prakArakA bandha hotA hai / zeSa guNasthAnoMmeM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai / sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai 1 // 109 // cha. naM. 23.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 110. sugamaM / micchAiTippahuDi jAva sajogikevalI baMdhA / sajogikevaliadAe carimasamayaM gaMtUNa baMdhoM vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 110 // edassa attho uccade- baMdho puvvaM pacchA udao vocchiNNo, sajogikevaliajogikevalIsu jahAkameNa baMdhodayavocchedadaMsaNAdo / sodaya-parodaeNa baMdho, savvaguNaTThANesu addhvodyttaado| micchAiTippahuDi jAva pamattasaMjado tti sAMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramadaMsaNAdo / uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDIe bNdhaabhaavaado| paccayA savvaguNaTThANesu oghapaccayatullA / micchAiTi-sAsaNasammAdiTThiNo tigaisaMjuttaM, NirayagaIe saha sAdabaMdhAbhAvAdo / sesaM svvmoghtullN| asAdAvedaNIya-aradi-soga-athira-asuha-ajasakittiNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 11 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara sayogakevalI taka bandhaka haiN| sayogakevalikAlake antima samayako jAkara bandhavyuccheda hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 110 // isa sUtrakA artha kahate haiM- sAtAvedanIyakA bandha pUrvameM aura udaya pazcAt vyucchinna hotA hai, kyoMki, sayogakevalI aura ayogakevalI guNasthAnoMmeM kramase usake bandha aura udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai| svodaya parodayase bandha hotA hai, kyoMki, vaha saba guNasthAnoMmeM adhruvodayI hai| mithyAdRSTise lekara pramattasaMyata taka sAntara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM eka samayase usakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai| pramattasaMyatase Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai| pratyaya saba guNasthAnoM meM oghapratyayoMke samAna haiN| mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, narakagatike sAtha sAtAvedanIyakA bandha nahIM hotaa| zeSa saba prarUpaNA oghake samAna hai| asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazakIrti nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 111 // 1 pratiSu -- baMdho.' iti pAThaH / 2 a-kApratyoH baMdhA' iti pAThaH /
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 112.] paMciMdiya-paMciMdiyapajjattaesu baMdhasAmitta [179 . [sugamaM / ] micchAiTippahuDi jAva pamattasaMjado tti bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 112 // asAdAvedaNIyassa puvvaM baMdho pacchA udao vocchiNNo, pamatta-ajogikavalIsu jahAkameNa baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / evamaradi-sogANaM vattavvaM, pamattApuvakaraNesu baMdhodayavocchedadaMsaNAdo / evaM ceva athira-asuhANa vattavvaM, pamatta-sajogikevalIsu bNdhodyvoccheduvlNbhaado| ajasakittIe puvamudao pacchA baMdho vocchiNNA, pamattasaMjada-asaMjadasammAdiTThIsu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / asAdAvedaNIya-aradi-sogANaM sodaya-parodaeNa savvaguNaTThANesu baMdho, parAvattaNodayattAdo / athirAsubhANaM savvattha sodaeNa baMdho, dhuvodayattAdo / ajasakittIe micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTTi tti sodaya-parodaeNa baMdho, edesu paDivakkhodaeNa vi baMdhuvalaMbhAdo / [yaha sUtra sugama hai / ] mithyAdRSTi se lekara pramattasaMyata taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 112 // asAtAvedanIyakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya byucchinna hotA hai, kyoMki, pramattasaMyata aura ayogakevalI guNasthAnoMmeM yathAkramase usake bandha aura uda puccheda pAyA jAtA hai / isI prakAra arati aura zokake kahanA cAhiye, kyoMki, pramatta aura apUrvakaraNa guNasthAnoM meM kramazaH inake bandha aura udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai| isI prakAra hI asthira aura azubhake bhI kahanA cAhiye, kyoMki, pramatta aura sayogakevalI guNasthAnoM meM unake bandha aura udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| ayazakIrtikA pUrvameM udaya aura pazcAt bandha vyucchinna hotA hai, kyoMki, pramattasaMyata aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM kramase bandha aura udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| asAtAvedanIya, arati aura zokakA saba guNasthAnoM meM svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, inakA udaya parivartanazIla hai| asthira aura azubhakA sarvatra svodayase bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvodayI haiN| ayazakIrtikA mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka svodaya-parodayase vandha hotA hai, kyoMki, ina guNasthAnoMmeM pratipakSa prakRtike udayake sAtha bhI usakA bandha pAyA jAtA hai / isake Upara parodyase 1 pratiSu 'savva ' iti paatthH|
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18..] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 113. uvari parodaeNa, jasakittIe ceva tatthodayadaMsaNAdo / edAsiM chaNhaM payaDINaM sAMtaro baMdho, do-tinnnnismyaadikaalpddibddhbNdhnniymaabhaavaado| paccayA sugamA / edAo chappayaDIo micchAiTThI caugaisaMjuttaM, sAsaNo tigaisaMjuttaM, sammAmicchAiTThI asaMjadasammAiTThI dugaisaMjuttaM, uvarimA devagaisaMjuttaM baMdhaMti / utari oghabhaMgo / micchatta-Naqsayaveda-NirayAu-Nirayagai-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauridiyajAdi-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-NirayANupuvIAdAva-thAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 113 // sugamaM / micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 114 // 'ede baMdhA ' tti Niddeso aNatthao, avgdtttthpruuvnnaado| Na esa doso, bandha hotA hai, kyoMki, vahAM yazakIrtikA hI udaya dekhA jAtA hai| ina chaha prakRtiyoMkA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, do-tIna samayAdi rUpa kAlase sambaddha inake bandhake niyamakA abhAva hai| pratyaya sugama haiM / ina chaha prakRtiyoMko mithyAdRSTi cAra gatiyoMse saMyukta, sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta, samyagmithyAdRSTi va asaMyatasamyagdRSTi do gatiyoMse saMyukta, tathA uparima jIva devagatise saMyukta bAMdhate haiN| uparima prarUpaNA oghake samAna hai| mithyAtva, napuMsakaveda, nArakAyu, narakagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, narakAnupUrvI, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 114 // zaMkA-'ye bandhaka haiM' yaha nirdeza anarthaka hai, kyoMki, vaha jJAta arthakA prarUpaNa karatA hai| samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, medhAvarjita arthAt mUrkha janoMke 1 pratiSu ' tattodaya' iti pAThaH /
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2, 114.] paMcidiya-paMcidiyapajjattarasu baMdhasAmittaM [ 181 mehAvajjiyajaNANuggahaGkaM taNNiddesAdo / micchatta - apajjattANaM baMdhodayA samaM vocchijjaMti, micchAiTThimhi ceva tadubhayavocchedadaMsaNAdo / eiMdiya - bIiMdiya - tIiMdiya - cauridiMyajAdiAdAva - thAvara-suhuma-sAhAraNANamesa vicAro Natthi, paMciMdiesu tesimudayAbhAvAda / Navari paMciMdiyapajjattaesa apajjattassa vi eso vicAro Natthi tti vattavvaM / NavuMsayavedassa pubvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, micchAiTTi - aNiyaTTiguNesu' baMdhodayavocchedadaMsaNAdo | evaM NirayAu - nirayagai - NirayANupuvvINaM vattavvaM, micchAdiSTThi-asaMjadasamAdiTThIsu baMdhodayavocchedadaMsaNAdo | evaM huMDaThANassa vattavvaM, micchAiTTi - sajeogikevalIsu baMdhodayavocchedadaMsaNAdo ! evamasaMpattasevaTTasaMghaDaNassa vi vattavvaM, micchAiDa - appamattesu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / micchattassa sodaeNa baMdho, dhuvodayattAdoM / NavuMsayaveda - apajjattANaM sodaya-parodao, adbhuvodyttaado| Navari paMciMdiyapajjattaesa apajjattassa parodao baMdho, tattha tadudayAbhAvAdo / anugraha ke liye vaha nirdeza kiyA gayA hai / mithyAtva aura aparyAptakA bandha va udaya donoM eka sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, mithyAdRSTi guNasthAnameM hI una donoM kA vyuccheda dekhA jAtA hai / ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti AtApa, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNa, ina prakRtiyoMke yaha vicAra nahIM hai, kyoMki, paMcendriya jIvoMmeM unake udayakA abhAva hai / vizeSa itanA hai ki paMcendriya paryAptakoM meM aparyApta prakRtike bhI yaha vicAra nahIM haiM, aisA kahanA cAhiye / napuMsakavedakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, midhyAdRSTi aura anivRttikaraNa guNasthAnoMmeM kramazaH usake bandha aura udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / isI prakAra nArakAyu, narakagati aura narakAnupUrvIke kahanA cAhiye, kyoMki, mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM kramase inake bandha aura udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai| isI prakAra huNDasaMsthAna ke bhI kahanA cAhiye, kyoMki, mithyAdRSTi aura sayogakevalI guNasthAnoMmeM isake bandha va udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / isI prakAra asaMprAptasRpATikA saMhananake bhI kahanA cAhiye, kyoMki, mithyAdRSTi aura apramatta guNasthAnoM meM isake bandha va udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai / midhyAtvakA svodaya se bandha hotA hai, kyoMki vaha bhruvodayI hai / napuMsakaveda aura aparyAptakA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, ve abhruvodayI haiN| vizeSa itanA hai ki paMcendriya paryAptakoMmeM aparyAptakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, unameM aparyAptake 1 Amatau'- aNiyaTTiguNaTTANesu ' iti pAThaH / 2 a ApatyoH ' dhuvodayAdo' iti pAThaH /
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18) chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao / 3,115. huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNANaM sodaya-parodao baMdho, viggahagadIe udayAbhAve vi baMdhadasaMNAdo savvesiM tadudayaNiyamAbhAvAdo vA / NirayAu-Nirayagai-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiyacauridiyajAdi-NirayANupuvvI-AdAva-thAvara-suhuma-sAhAraNANaM parodao baMdho, paMciMdiesu edAsimudayavirohAdo udaeNa saha baMdhassa uttivirohaado| micchatta-NirayAuANaM NiraMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / sesANaM payaDINaM sAMtaro, NiraMtarabaMdhe NiyamAbhAvAdo / paccayA sugamA / micchattaM caugaisaMjuttaM, NauMsayavedahuMDasaMThANANi tigaisaMjuttaM, apajjattAsaMpattasevaTTasaMghaDaNANi tirikkha-maNusagaisaMjuttaM bajhaMti / NirayAu-Nirayagai-NirayANupuvIo NirayagaisaMjuttaM, sesAo savvapayaDIo tirikkhagaisaMjuttaM / sesamoghaM / apaccakkhANAvaraNIyakodha-mANa-mAyA-lobha-maNusagai-orA. liyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupuvINAmANaM ko baMdho ko abNdho?||115|| sugama / ...................... udayakA abhAva hai| huNDasaMsthAna aura asaMprAptasRpATikAsaMhananakA svodaya parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vigrahagatimeM unakA udayAbhAva honepara bhI bandha dekhA jAtA hai, athavA saba paMcendriyoMke unake udayakA niyama bhI nahIM hai / nArakAyu, narakagati, ekendriya, dvIndriya,ndriya, caturindraya jAti, narakAnupUvA, AtApa, sthAvara, sUkSma Ara sAdhA inakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, paMcendriyoMmeM inake udayakA virodha honese udayake sAtha unake bandhake kathanakA virodha hai| mithyAtva aura nArakAyukA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inake bandhavizrAmakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, nirantara bandhameM niyamakA abhAva hai| pratyaya sugama haiM / mithyAtvako cAroM gatiyoMse saMyukta,napuMsakaveda aura huNDasaMsthAnako devagati vinA tIna gatiyoMse saMyukta, tathA aparyApta aura asaMprAptasRpATikAsaMhananako tiryaggati va manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM / nArakAyu, narakagati aura narakAnupUrvIko narakagatise saMyakta. tathA zeSa saba prakRtiyoMko tiryaggatise saMyukta bAMdhate haiM / zeSa prarUpaNA oghake samAna hai| apratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA, lobha, manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhavajranArAcazarIrasaMhanana aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarma, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 115 // yaha sUtra sugama hai| 1 A-kApratyoH / NiraMtarabaMdho' iti pAThaH /
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 116.] paMciMdiya-paMciMdiyapajjattarasu baMdhasAmittaM [183 micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 116 // maNussANupuvI-apaccakkhANacaukkANaM baMdhodayA samaM vocchijjaMti, asaMjadasammAdiTThimhi tadubhayAbhAvadaMsaNAdo / maNusagaIe puvvaM baMdho pacchA udao vocchiNNo, asaMjadasammAdiTThi-ajogikevalIsu baMdhodayavocchedadaMsaNAdo / orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMgavajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNANamevaM ceva vattavvaM, asaMjadasammAdihi-sajogIsu baMdhodaya. voccheduvlNbhaado| apaccakkhANaca ukkAdINaM sodaya-parodaeNa baMdho, addhavodayattAdoM / apaccakkhANacaukkassa baMdho NiraMtaro, dhuvabaMdhittAdo / maNusagai-maNusagaipAoggANupuvvI-orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMgANaM micchAdiTTi-sAsaNasammAdiTThIsu baMdho sAMtara-NiraMtaro, tirikkhamaNussesu sAMtarassa ANadAdidevesu NiraMtarattuvalaMbhAdo / sammAmicchAdiTTi-asaMjadasammAdiTThIsu NiraMtaro, egasamaeNa tattha bNdhuvrmaabhaavaado| vajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNassa micchAiTi __ mithyAdRSTi se lekara asaMyatasamyagdRSTi taka bandhaka haiM / ye bandhaka hai, zeSa abandhaka haiM // 116 // manuSyAnupUrvI aura apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bandha aura udaya donoM sAthameM vyacchinna hote haiM, kyoMki. asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM una donoMkA abhAva dekhA jAtA hai / manuSyagatikA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi aura ayogakevalI guNasthAnoM meM kramazaH usake bandha aura udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga aura vajrarSabhavajranArAcazarIrasaMhananake bhI isI prakAra hI kahanA cAhiye, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi aura sayogakevalI guNasthAnoM meM kramase unake bandha aura udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| apratyAkhyAvaraNacatuSkAdikoMkA svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvodayI prakRtiyAM haiN| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, dhruvabandhI haiN| manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, audArikazarIra aura audArika. zarIrAMgopAMgakA vandha mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM sAntara-nirantara hotA hai, kyoMki, vaha tiryaMca va manuSyoMmeM sAntara hokara bhI AnatAdi devoMmeM nirantara pAyA jAtA hai| samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM unakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ina guNasthAnoMmeM eka samayase inake bandhavizrAmakA abhAva hai| vajrarSabhavajranArAcazarIrasaMhananakA mithyAdRSTi aura sAsAdana guNasthAnoMmeM sAntara bandha 1 pratiSu ' -sammAdiTThIhi ' iti paatthH| 3 pratiSu 'NiraMtaruvalaMbhAdo' iti pAThaH / 2 pratiSu 'baMdhodayattAdo' iti paatthH| 4 pratiSu / saMghaDaNANaM' iti paatthH| .
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1843 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 117. sAsaNesu sAMtaro baMdho / uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDINaM baMdhAbhAvAdo / paJcayA sugamA / uvari mUloghabhaMgo / . paccakkhANAvaraNakodha-mANa-mAyA-lobhANaM ko baMdho ko abaMdho? // 117 // sugamaM / micchAdiTippaDi jAva saMjadAsajadA bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 118 // edaM. pi sugamaM / purisaveda-kodhasaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 119 // sugamaM / micchAdihippahuDi jAva aNiyaTTibAdarasAMparAiyapaviTThauvasamA khavA baMdhA / aNiyaTTivAdaraddhAe sese saMkhejjAbhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 120 // hotA hai / Upara usakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| pratyaya sugama haiM / uparima prarUpaNA mUloghake samAna hai| pratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA aura lobhakA kauna bandhaka va kauna abandhaka yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata taka bandhaka haiM / ye bandhaka hai, zeSa abandhaka haiM // 118 // yaha sUtra bhI sugama hai| puruSaveda aura saMjvalanakrodhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 119 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara anivRttikaraNabAdarasAmparAyikapraviSTa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| anivRttikaraNabAdarakAlake zeSameM saMkhyAta bahubhAgoMke vIta jAnepara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 120 // 1 pratiSu * saMkhejjesu bhAge' iti pAThaH /
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1, 125. ] paMciMdiya-paMciMdiyAgjattaesu baMdhasAmittaM [185 edaM pi sugamaM / mANa-mAyA-saMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 121 // sugama / micchAdihippahuDi jAva aNiyaTTI uvasamA khavA bNdhaa| aNiyaTTibAdaraddhAe sese sese saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjdi| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 122 // sugamaM / * lobhasaMjalaNassa ko baMdho ko abaMdho ? // 123 // sugamaM / micchAdiTippahuDi jAva aNiyaTTI uvasamA khavA baMdhA / aNiyaTTibAdaraddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 124 // yaha sUtra bhI sugama hai| saMjvalana mAna aura mAyAkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 121 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi se lekara anivRttikaraNa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| anivRttibAdarakAlake zeSa zeSameM saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 122 // yaha sUtra sugama hai| saMjvalana lobhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 123 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi se lekara anivRttikaraNa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| anivRttikaraNabAdarakAlake antima samayameM jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 124 // ...24.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 125. sugamaM / hassa-radi-bhaya-dugaMchANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 125 // sugamaM / micchAiTippahuDi jAva apuvakaraNapaviTThauvasamA khavA bNdhaa| apuvakaraNaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 126 // edaM pi sugamaM / maNussAuassa ko baMdho ko abaMdho ? // 127 // . . sugamaM / micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 128 // sugamaM / yaha sUtra sugama hai| hAsya, rati, bhaya aura jugupsAkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 125 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara apUrvakaraNapraviSTa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / apUrvakaraNakAlake antima samayameM jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zepa abandhaka haiM // 126 // yaha sUtra bhI sugama hai| manuSyAyukA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 127 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 128 // yaha sUtra sugama hai|
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 131.] paMciMdiya-paMcidiyapajattarasu baMdhasAmittaM [187 devAuassa ko baMdho ko abaMdho ? // 129 // sugamaM / micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI saMjadAsajadA pamattasaMjadA appamattasaMjadA bNdhaa| appamattaddhAe saMkhejjadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 130 // sugamaM / devagai-paMciMdiyajAdi-veubbiya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-veuvviyasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa--devagaipAoggANupubbI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-tasabAdara-pajjatta-patteyasarIra-thira-subha-subhaga-sussara-Adejja-NimiNaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 131 // sugamaM / devAyukA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 129 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata bandhaka haiM / apramattakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 130 // yaha sUtra sugama hai| devagati, paMcendriyajAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAda, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya aura nirmANa nAmakarma, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 131 // yaha sUtra sugama hai|
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 132. micchAiTippahuDi jAva apuvakaraNapaihauvasamA khavA baMdhA / apuvvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjdi| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 132 // edassattho vuccade- devagai-veubviyasarIra-aMgovaMga-devagaipAoggANupucINaM pubbamudao pacchA baMdho vocchiNNo, apuvakaraNAsaMjadasammAdiTThIsu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / paMciMdiyajAdi-tasa-bAdara-pajjatta-subhaga-AdejjANaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, apuvakaraNAjogIsu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / tejA-kammaiya-samacaurasasaMThANa-vaNNa-gaMdha-rasaphAsa-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-patteyasarIra-thira-subha-sussaraNimiNaNAmANamevaM ceva vattavvaM, apuvakaraNa-sajogIsu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / devagai-veuvviyasarIra-veubviyasarIraaMgovaMga-devagaipAoggANupuvINaM parodao baMdho, udae saMte edAsiM baMdhavirAhAdA / paMciMdiya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahuva-tasa-bAdara-pajjatta-thira-suha-NimiNANaM sodaeNeva baMdho, dhuvodyttaado| paraghAdussAsa mithyAdRSTise lekara apUrvakaraNapraviSTa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 132 // isa sUtrakA artha kahate haiM-devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga aura devagatiprAyogyAnupUrvIkA pUrvameM udaya aura pazcAt bandha vyucchinna hotA hai, kyoMki, apUrvakaraNa aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM kramazaH unake bandha va udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai / paMcendriyajAti, trasa, bAdara, paryApta, subhaga aura Adeya, inakA pUrvameM yandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, apUrvakaraNa aura ayogakevalI guNasthAnoM meM kramase inake bandha aura udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasasthAna, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, pratyekazarIra, sthira, zubha, susvara aura nirmANa nAmakarma, inake bhI bandha va udayakA vyucchada isI prakAra kahanA cAhiye, kyoki, apUrvakaraNa aura sayogakevalI guNasthAnoM meM inake bandha va udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga aura devagatiprAyogyAnupUrvIkA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, udayake honepara inake bandhakA virodha hai / paMcendriyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, trasa, bAdara, paryApta, sthira, zubha aura nirmANa nAmakarmakA svodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvodayI haiN| paraghAta,
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 132. paMciMdiya-paMciMdiyapajjattaesu baMdhasAmittaM pasatthavihAyagai-sussara-AdejjANaM sodaya-parodao baMdho, apajjattakAle udayAbhAve pi baMdhuvalaMbhAdo, pasatthavihAyagaha-sussarANamaddhavodayattadasaNAdo, Adejjassa micchAiTTippahuDijAva asaMjadasammAdihi tti udayassa bhayaNijjattuvalaMbhAdo, uvari savvattha dhuvodayattadaMsaNAdo ca / samacaurasasaMThANuvaghAda-patteyasarIrANamevaM ceva vattavvaM, viggahagadIe udayAbhAve vi baMdhuvalaMbhAdo, samacaurasasaMThANodayassa bhayaNijjattadaMsaNAdo ca / evaM subhagapajjattANaM pi vattavaM, paMciMdiesu paDivakkhapayaDIe udayadasaNAdo / Navari paMciMdiyapajjattaema pajjattassa sodaeNeva baMdho, tattha paDivakkhapayaDIe udayAbhAvAdo / evamedaM micchAiTThINaM parUvidaM / sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThINamevaM ceva parUvedavvaM / Navari pajjattassa sodae. Neva' baMdho / evaM sammAmicchAdiTTiAdi uvarimaguNaTThANANaM pi vattavyaM / Navari uvaghAda-paraghAdaussAsa pajjatta-pattayasarIrANaM pi sodaeNeva baMdho, tattha apajjattakAlAbhAvAdo / tejA-kammaiya-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-uvaghAda-NimiNANaM savvaguNaTThANesu ucchvAsa, prazastavihAya gati, susvara aura Adeya, inakA svodaya parodaya bandha hotA hai, kyoMki, aparyAptakAlameM udayake na honepara bhI inakA bandha pAyA jAtA hai, prazastavihAyogati aura susvara prakRtiyoMkA adhuvodaya dekhA jAtA hai, tathA mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka AdeyakA udaya bhajanIya arthAt vikalpase pAyA jAtA hai, aura isase Upara sarvatra dhuvodaya dekhA jAtA hai / samacaturasrasaMsthAna, upaghAta aura pratyekazarIrake bhI isI prakAra kahanA cAhiye, kyoMki, vigrahagatimeM udayake na honepara bhI bandha pAyA jAtA hai, tathA samacaturasrasaMsthAnakA udaya bhajanIya dekhA jAtA hai| isI prakAra subhaga aura paryAptake bhI kahanA cAhiye, kyoMki, paMcendriyoM meM pratipakSa prakRtikA udaya dekhA jAtA hai| vizeSa itanA hai ki paMcendriya paryAptakoM meM paryApta prakRtikA svodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, unameM pratipakSa prakRtike udayakA abhAva hai| isa prakAra yaha mithyAdRSTiyoMkI prarUpaNA huI / sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTiyoMkI bhI prarUpaNA isI prakAra karanA cAhiye / vizeSatA yaha hai ki paryAptakA svodayase hI bandha hotA hai| isI prakAra samyagmithyAdRSTi Adi uparima guNasthAnoMke bhI kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, paryApta aura pratyekazarIrakA bhI svodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, una guNasthAnoMmeM aparyAptakAlakA abhAva hai| taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, aura . 1 pratiSu 'pajjatarasodaeNeva ' iti pAThaH /
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19.] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 132. NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / paMciMdiyajAdIe micchAiTThIsu sAMtara-NiraMtaro / kadhaM NiraMtaro ? Na, saNakkumArAdidevesu Neraiesu asaMkhejjavAsAua-suhatilessiyatirikkha maNussesu ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / sAsaNAdIsu NiraMtaro baMdho, tattha eiMdiyajAdiAdINaM baMdhAbhAvAdo / evaM paradhAdussAsa-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIrANaM pi vattavyaM, bhedAbhAvAdo / samacaurasasaMThANapasatthavihAyagai-subhaga-sussara-AdejjANaM micchAiTi-sAsaNesu sAMtara-NiraMtaro baMdho / ka, NiraMtaro ? Na, asaMkhejjavAsAuesu edAsiM NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDINaM baMdhAbhAvAdo / thira-subhANaM micchAiTippahuDi jAva pamattasaMjado tti sAMtaro, paDivakkhapayaDIe baMdhasaMbhavAdo / uvari nnirNtro| devagai-veubviyasarIra-veuvviyasarIraaMgovaMgadevagaipAoggANupubbINaM micchAiTThi-sAsaNesu sAMtara-NiraMtaro, suhatilessiyatirikkha-maNussesu NiraMtarabaMzuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro / paccayA sugamA / sesaM oghabhaMgo / nirmANa, inakA saba guNasthAnoM meM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, dhRvabandhI haiN| paMcendriya jAnikA mithyAdRSTiyoM meM sAntara nirantara bandha hotA hai / zaMkA--nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna--yaha ThIka nahIM, kyoMki, sAnatkumArAdi deva, nArakI, asaMkhyAtavarSA yuSka aura zubha tIna lezyAvAle tiryaMca va manuSyoMmeM nirantara bandha pAyA jAtA hai| sAsAdanasamyagdRSTi Adi uparima guNasthAnoM meM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ina guNasthAnoM meM ekendriyajAti AdikoMkA bandha nahIM hotaa| isI prakAra paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIrake bhI kahanA cAhiye, kyoMki, inake koI vizeSatA nahIM hai / samacaturasrasaMsthAna, prazastavihAyogati, subhaga, susvara aura AdeyakA mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntara-nirantara bandha hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna- yaha ThIka nahIM, kyoMki. asaMkhyAtavarSAyuSakoMmeM inakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| uparima guNasthAnoMmeM inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, pratipakSa prakRtiyoM ke bandhakA vahAM abhAva hai / sthira aura zubhakA mithyAdRSTise lekara pramattasaMyata taka sAntara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM pratipakSa prakRtikA bandha sambhava hai| isase Upara nirantara bandha hotA hai / devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga aura devagatiprAyogyAnupUrvIkA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, zubha tIna lezyAvAle tiryaMca va manuSyoMmeM nirantara vandha pAyA jAtA hai| isase Upara nirantara bandha hotA hai / pratyaya sugama haiM / zeSa prarUpaNA oghake samAna hai|
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMciMdiya-paMciMdiyapajjattaesu baMdhasAmitta AhArasarIra-AhAraaMgovaMgaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 133 // sugamaM / appamattasaMjadA apuvakaraNapaTTauvasamA khavA baMdhA / apuba. karaNaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 134 // sugamaM / titthayaraNAmAe ko baMdho ko abaMdho ? // 135 // sugama / asaMjadasammAdiTippahuDi jAva apuvakaraNapaiTThauvasamA khavA bNdhaa| apuvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge gaMtRRNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 136 // AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMga nAmakarmIkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 133 // yaha sUtra sugama hai| apramattasaMyata aura apUrvakaraNapraviSTa upazamaka va kSapaka bandhaka haiM / apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa avandhaka haiM // 134 // yaha sUtra sugama hai| tIrthaMkara nAmarkamakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 135 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTise lekara apUrvakaraNapraviSTa upazamaka aura kSapaka taka bandhaka haiN| apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 136 // .
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao edaM pi sugamaM / kAyANuvAdeNa puDhavikAiya-AukAiya-vaNaphadikAiya-NigodajIva-bAdara-suhuma pajjattApajjattANaM bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrapajjattApajjattANaM ca paMciMdiyatirikkhaapajjattabhaMgo // 137 // ___ edamappaNAsuttaM desAmAsiyaM, teNedeNa sUidatthANaM parUvaNA kIrade -- tattha tAva puDhavikAiyANaM bhaNNamANe paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-micchatta-solasakasAyaNavaNokasAya-tirikkhAu-maNussAu-tirikkhagai-maNussagai-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiya-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA - kammaiyasarIra-chasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-chasaMghaDaNavaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-tirikkhagai-maNusagaipAoggANupuvI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAda-ussAsaAdAvunova-dovihAyagai-tasa-thAvara-bAdara-suhuma-pajjatta-apajjatta-patteya-sAhAraNasarIra-thirAthirasuhAsuha-subhaga-[ dubhaga-] sussara-dussara-Adejja-aNAdejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNaNIcuccAgoda-paMcatarAiyapayaDIo puDhavikAiehi bajjhamANAo ThavedavvA / ettha baMdhodayavocchedavicAro Natthi, tadubhayavocchedAbhAvAdo / yaha sUtra bhI sugama hai| kAyamArgaNAnusAra pRthivIkAyika, apkAyika, vanaspatikAyika aura nigoda jIva bAdara sUkSma paryApta aparyApta tathA bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta aparyApta jIvoMkI parUpaNA paMcendriya tiryaMca aparyAptoMke samAna hai // 137 // yaha arpaNAsUtra dezAmarzaka hai, ata eva isase sUcita arthokI prarUpaNA karate haiM-unameM pahale pRthivIkAyika jIvoMkI prarUpaNA karate samaya pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, , manuSyAyu, tiryaggati, manuSyagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, paMcandriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, chaha saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggati va manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyekazarIra, sAdhAraNazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, [durbhaga,] sukhara, dukhara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, nIcagotra, UMcagotra aura pAMca antarAya prakRtiyAM pRthivIkAyika jIvoM dvArA badhyamAna sthApita karanA cAhiye / yahAM bandha aura udayake vyucchedakA vicAra nahIM hai, kyoMki, donoMke vyucchedakA yahAM abhAva hai|
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 137.] puDhavikAiyAdisu baMdhasAmitta [193 paMcaNANAvaraNIya caudaMsaNAvaraNIya - micchatta-NauMsayaveda-tirikkhAu-tirikkhagaieiMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-thAvara-thirAthira-suhAsuhadubhaga-aNAdejja-NimiNa-NIcAgAda-paMcatarAiyANaM sodao baMdho, ettha edAsiM dhuvodayattAdo / itthi-purisaveda-maNussAu-maNussagai-bIiMdiya-tIiMdiya-cauMridiya-paMciMdiyajAdi-paMcasaMThANaorAliyasarIraaMgovaMga-chasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupubbI-sAhAraNa-dovihAyagai-tasa-subhagasussara-dussara-AdejjuccAgodANaM parodao baMdho, edAsimettha udayavirohAdo / paMcadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-solasakasAya-chaNokasAya-bAdara-suhuma-pajjattApajjatta-jasakitti-ajasakittINaM sodaya parodao baMdho, addhvodyttaado| orAliyasarIra-huMDasaMThANa-uvaghAda-patteyasarIra-AdAvujjovANaM pi sodaya-parodao, viggahagadIe udayAbhAvAdo addhavodayattAdo ca / paraghAdussAsANaM pi sodaya-parodao baMdho, edAsimudayANudayasahidapajjattApajjattaddhAsu baMdhadasaNAdo / tirikkhagaipAoggANupuvIe sodaya-parodao baMdho, sodayANudayaviggahAviggahagadIsu bNdhuvlNbhaado| paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-micchatta-solasakasAya-bhaya-duguMchA-tirikkha-maNu pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, mithyAtva, napuMsakaveda, tiryagAyu, tiryaggati, ekendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, sthAvara, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, nirmANa, nIcagotra aura pAMca antarAya, inakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ye prakRtiyAM dhruvodayI haiN| strIveda, puruSaveda, manuSyAyu, manuSyagati, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, paMcendriya jAti, pAMca saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, sAdhAraNazarIra, do vihAyogatiyAM, trasa, subhaga, susvara, dusvara, Adeya aura uccagotra, inakA parodayase vandha hotA hai, kyoMki, yahAM inake udayakA virodha hai / pAMca darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, solaha kaSAya, chaha nokaSAya, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, yazakIrti aura ayazakIrtikA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, ye adhruvodayI haiM / audArikazarIra, huNDasaMsthAna upaghAta, pratyekazarIra, AtApa, aura udyotakA bhI svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vigrahagatimeM inake udayakA abhAva hai, tathA ye adhruvodayI bhI haiN| paraghAta aura ucchvAsakA bhI svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, kramazaH inake udaya aura anudaya sahita paryApta va aparyApta kAloMmeM unakA bandha dekhA jAtA hai / tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkA svodaya parodaya bandha hotA hai, kyoMki, kramazaH apane udaya va anudaya sahita vigraha va avigraha gatiyoM meM usakA bandha pAyA jAtA hai| ___pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, cha.baM. 25.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 137. ssAu-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahua-uvaghAda-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramAbhArAdo dhuvabaMdhittAdo ca / sAdAsAda-sattaNokasAyamaNusagai-eiMdiya-bIiMdie-tIiMdiya-cauridiya-paMciMdiyajAdi-chasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMgachasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupuvvI-AdAujjova-dovihAyagai-tasa-thAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIra-thirAthira-subhAsubha-subhaga-dubhaga sussara-dussara-Adejja-jasakitti ajasakitti-uccAgodANaM sAMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramadasaNAdo / tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupubbINIcAgodANaM sAMtara-NiraMtaro / kadha-NiraMtaro ? Na, teu-bAukAiehiMto puDhavikAiesuppaNNANaM NistarabaMdhuvalaMbhAdo / paraghAdussAsa-bAdara-pajjatta-patteyasarIrANaM pi sAMtara-NiraMtaro bNdho| kadhaM NiraMtaro ? Na, devANa puDhavikAiesuppaNNANaM muhuttassaMte nnirNtrbNdhuvlNbhaado| ___ edesiM paccayA eiMdiyapaccaehi samA / tirikkhAu-tirikkhagai-eiMdiya-bIiMdiya tiryagAyu, manuSyAyu, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, arulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA nirantara vandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inake vandhavizrAmakA abhAva hai, tathA ye dhruvabandhI bhI haiN| sAtA va asAtA vedanIya, sAta nokapAya, manuSyagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, paMcendriya jAti, chaha saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, manupyagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, sthAvara, sukSma, aparyApta, sAdhAraNazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti aura uccagotrakA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai / tiryagati, tiryaggatiprAyogyAnapUrvI aura nIcagotrakA sAntara nirantara bandha hotA hai| zaMkA-nirantara vandha kaise hotA hai ? samAdhAna-yaha ThIka nahIM, kyoMki, teja va vAyu kAyikoMmese pRthivIkAyikoM meM utpanna hue jIvoMke nirantara bandha pAyA jAtA hai| paraghAta, ucchvAsa, vAdara, paryApta aura pratyekazarIrakA bhI sAntara nirantara bandha hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna--yaha ThIka nahIM, kyoMki, pRthivIkAyikoMmeM utpanna hue devoMke antarmuhUrta taka nirantara bandha pAyA jAtA hai| ina prakRtiyoMke pratyaya ekendriyapratyayoMke samAna haiN| tiryagAyu, tiryaggati,
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 137.] puDhavikAiyAdisu baMdhasAmittaM [ 195 tIiMdiya-cariMdiyajAdi-tirikkhagaipAoggANupuvI-AdAvujova-thAvara-suhuma-sAhArapAsarIrANi tirikkhagaisaMjuttaM bajhaMti / maNusAu-maNusagai-maNusagaipAoggANupuvI-uccAgodANi maNusagaisaMjuttaM bajhaMti / sesAo payaDIo tirikkha-maNusagaisaMjuttaM / tirikkhA sAmI / baMdhadvANaM sugamaM / ettha baMdhavocchedo Natthi / dhuvabaMdhINaM cauviho baMdho / sesANaM sAdi-addhavo / bAdarapuDhavikAiyANamevaM ceva vattavyaM / Navari bAdarassa sodaeNa baMdho, suhumassa parodaeNa / bAdarapuDhavikAiyapajjattANaM pi evaM ceva vattavvaM / Navari pajjattassa sodao, apajjattassa parodao bNdho| bAdarapuDhavikAiyaapajjattANaM pi bAdarapuDhavikAiyabhaMgo / Navari pajjatta-thINagiddhittiya paraghAdussAsa-AdAbujjova-jasakittINaM parodao, apajjatta-ajasakittIrNa sodao baMdho / paraghAdussAsa-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIrANaM sAMtaro baMdho, apajjattaesu devaannmuvvaadaabhaavaad| / paccayA sattattIsa, orAliyakAyajogapaccayassAbhAvAdo / suhumapuDhavikAiyANaM puddhvikaaiybhNgo| Navari bAdara-AdAujjova-jasakittINaM parodao, suhuma-ajasakittINaM sodao baMdho / paravAdussAsa-bAdara-pajjata-patteyasarIrANaM sAMtaro ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, tiryagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, udyota, sthAvara, sUkSma aura sadhAraNazarIra, inako tiryaggatise saMyukta vAMdhate haiN| manupyAyu, manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura uccagotrako manupyagatise saMyukta bAMdhate haiN| zeSa prakRtiyoMko manuSya va tiryaggatise saMyukta bAMdhate haiM ! tithaMca svAmI haiM / vandhAdhvAna sugama hai / yahAM bandhavyuccheda hai nhiiN| dhruvavandhI prakRtiyoMkA cAroM prakArakA vandha hotA hai / zepa prakRtiyoM kA sAdi va adhruva bandha hotA hai| bAdara pRthivIkAyikoMkI bhI isI prakAra prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki bAdarakA svodaya aura sUkSmakA parodayale bandha hotA hai / bAdara pRthivIkAyika paryAptoMkI bhI isI prakAra prarUpaNA karanA caahiye| vizeSatA itanI hai ki paryAptakA svodaya aura aparyAptakA parodaya vandha hotA hai| vAdara pRthivIkAyika aparyAptoMkI bhI prarUpaNA bAdara pRthivIkAyikoMke samAna hai / vizeSatA yaha hai ki paryApta, styAnagRddhitraya, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota aura pazakIrtikA parodaya; tathA aparyApta aura ayazakIrtikA svodaya vandha hotA hai| paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIrakA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, aparyAptoMmeM devoMkI utpatti nahIM hotI / pratyaya saiMtIsa hote haiM, kyoMki, unake audArikakAyayoga pratyayakA abhAva hai| sUkSma pRthivIkAyikoMkI prarUpaNA pRthivIkAyikoMke samAna hai| vizeSa yaha hai ki bAdara, AtApa, udyota aura yazakIrtikA parodaya; tathA sUkSma aura ayazakIrtikA svodaya bandha hotA hai / paraghAta, ucchvAsa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIrakA sAntara
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196] chakkhaMDAgamai aMdhasAmittavicao [3, 137. baMdho, suhumeiMdiesu devANamuvavAdAbhAvAdo NiraMtarabaMdhAbhAvA / suhumapuDhavikAiyapajjattANamevaM ceva vattavvaM / NavIra pajjattassa sodao, apajjattassa parodao baMdho / suhumapuDhavikAiyaapajjattANamevaM ceva vattavvaM / Navari apajjattassa sodao, pajjatta-thINagiddhittiya-paraghAdussAsANaM parodao bNdho| savvaAukAiyANaM jahApaccAsaNNapuDhavikAiyabhaMgo / Navari AdAvassa parodao baMdho, puDhavikAie mottUNa aNNattha aadaavssudyaabhaavaado| paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-micchatta--solasakasAya- NavaNokasAyatirikkhAu-maNussAu-tirikkhagai-maNusagai-paMcajAdi-orAliya-tejA--kammaiyasarIra--chasaMThANaorAliyasarIraaMgovaMga-chasaMghaDaNa-vaNNacaukka-tirikkhagai-maNusagaipAoggANupuvvI-aguruvalahuvacaukka-AdAvujjova-dovihAyagai-tasa-thAvara-bAdara-suhuma pajjattApajjatta-patteya-sAhAraNasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-dubhaga-sussara-dussara-Adejja-aNAdejja-jasakitti-ajasakittiNimiNa-NIcuccAgoda-paMcaMtarAiyapayaDIo Thaviya vaNa'phadikAiyANaM parUvaNA kIradebaMdhodayANaM puvApuvakAlagayavocchedaparikkhA Natthi, baMdhodayANamettha vocchedAbhAvAdo / dhandha hotA hai, kyoMki, sUkSma ekendriyoM meM devoMkI utpatti na honese vahAM nirantara bandhakA abhAva hai| sUkSma pRthivIkAyika paryAptoMkI isI prakAra hI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSatA itanI hai ki paryAptakA svodaya aura aparyAptakA parodaya vandha hotA hai| sUkSma pRthivIkAyika aparyAptoMkI bhI isI prakAra hI prarUpaNA karanA caahiye| vizeSa itanA hai ki aparyAptakA svodaya aura paryApta, styAnagRddhitraya, paraghAta va ucchvAsakA parodaya bandha hotA hai| saba apkAyika jIvoMkI prarUpaNA apanI apanI pratyAsattike anusAra prathivIkAyikoMke samAna hai| vizeSatA yaha hai ki AtApakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, pRthivIkAyikoko chor3akara anyatra AtApa karmakA udaya nahIM hotaa| pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, tiryagAyu, manuSyAyu, tiryaggati, manuSyagati, pAMca jAtiyAM audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, chaha saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, varNAdika cAra, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu Adika cAra, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, sthAvara, vAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka va sAdhAraNa zarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, nIcagotra, uccagotra aura pAMca antarAya prakRtiyoMko sthApita kara vanaspatikAyikoMkI prarUpaNA karate haiM- bandha aura udayake pUrva va apUrva kAlagata vyucchedakI parIkSA nahIM hai, kyoMki, yahAM vandha aura udayake vyucchedakA abhAva hai|
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 137.] puDhavikAiyAdisu baMdhasAmitta paMcaNANAvaraNIya- caudaMsaNAvaraNIya-micchatta-Navusayaveda--tirikkhAu-tirikkhagaieiMdiyajAdi-tejA--kammaiyasarIra-vaNNacaukka-aguruvalahuva--thAvara-thirAthira-suhAsuha-dubhagaaNAdejja-NimiNa-gIcAgoda-paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, atthagaIe dhuvodayattAdo / itthipurisaveda-maNusAu-maNusagai-bIiMdiya-tIiMdiya-caurAiMdiya-paMciMdiyajAdi-paMcasaMThANa--orAliyasarIraaMgovaMga-chasaMghaDaNa maNusagaipAoggANupuvI-AdAva-dovihAyagai-tasa-subhaga-sussara dussaraAdejjuccAgodANaM parodao bNdho| paMcadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-solasakasAya-chaNNokasAyahuMDasaMThANa-orAliyasarIra-tirikkhANupubbI-uvaghAda-paraghAdussAsujjova-bAdara--suhuma--pajjattApajjatta-patteya-sAhAraNasarIra-jasakitti-ajasakittINaM sodaya-parodao baMdho / paMcaNANAvaraNIya-micchatta-solasakasAya-bhaya-duguMchA-tirikkha-maNusAu-orAliya-tejAkammaiyasarIra-vaNNacaukka-aguruvalahuva-uvaghAda-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho / sAdAsAdasattaNokasAya--maNussagai--eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiya-paMciMdiyajAdi-chasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-chasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupuvvI-AdAvujjova--dovihAyagadi-tasa-thAvarasuhuma-apajjatta-sAhAraNasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-dubhaga-sussara-dussara-Adejja-aNAdejja pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, mithyAtva, napuMsakaveda, tiryagAyu, tiryaggati, ekendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurulaghu, sthAvara, sthira, Asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, nirmANa, nIcagotra aura pAMca antarAyakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, arthApattise ye prakRtiyAM dhruvodayI haiM / strIveda, puruSaveda, manuSyAyu, manuSyagati, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, paMcendriya jAti, pAMca saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, do vihAyogatiyAM, trasa subhaga, susvara dusvara, Adeya aura uccagotra, inakA parodaya bandha hotA hai| pAMca darzanAvaraNIya sAtA va asAtA vedanIya, solaha kaSAya, chaha nokaSAya, huMDasaMsthAna, audArikazarIra, tiryagAnupUrvI, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, udyota, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyekazarIra, sAdhAraNazarIra, yazakIrti aura ayazakIrtikA svodayaparodaya bandha hotA hai| pAMca jJAnAvaraNIya, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, tiryagAyu, manuSyAyu, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAyakA nirantara bandha hotA hai| sAtA va asAtA vedanIya, sAta nokaSAya, manuSyagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, paMcendriya jAti, chaha saMsthAna, dArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti aura uccagotrakA
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1981 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 137. jasakitti-ajasakitti-uccAgodANaM sAMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramuvalaMbhAdo / tirikkhagaitirikkhagaipAoggANupuvvI-NIcAgodANaM sAMtara-NiraMtaro / kudo ? teu-vAukAiehiMto vaNapphadikAiesuppaNNANaM muhuttassaMto' NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / paraghAdussAsa-bAdara-pajjatta-patteyasarIrANaM sAMtara-NiraMtaro bNdho| kadhaM NiraMtaro ? Na, devehiMto vaNapphadikAiesuppaNNANaM muhuttassaMto NiraMtara-baMdhuvalaMbhAdo / paccayA sugamA / gaisaMjuttAdiuvarimeiMdiyaparUvaNAtullA / evaM bAdaravaNapphadikAiyANaM ca vattavyaM / Navari bAdarassa sodao baMdho, suhamassa prodo| bAdara-[vaNa'phadi-] pajjattANaM bAdaravaNapphadibhaMgo / Navari pajjattassa sodao, apajattassa parodao baMdho / bAdaravaNapphadiapajattANaM bAdareiMdiyaapajjattabhaMgA / suhumavaNa'phadipajattApajjattANaM suhameiMdiyapajjattApajjattabhaMgo / tasaapajjattANaM pNciNdiyapjjttbhNgo| Navari bIiMdiyatIiMdiya-cauriMdiya-paMciMdiyANaM sodaya-parodao bNdho| NigodajIvANaM tesiM vAdara-suhuma sAntara bandha hotA hai, kyoMki, inakA eka samayase vandhavizrAma pAyA jAtA hai / tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, teja va vAyu kAyikoMmeMse vanaspatikAyikoMmeM utpanna hue jIvoMke antarmuhurta taka nirantara bandha pAyA jAtA hai / paraghAta, ucchvAsa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIrakA sAntara nirantara bandha hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-yaha ThIka nahIM, kyoMki, devoM se vanaspatikAyikoM meM utpanna hue jIvoMke antarmuharta taka nirantara bandha pAyA jAtA hai| pratyaya sugama haiM / gatisaMyuktatA Adi uparima prarUpaNA ekendriya prarUpaNAke samAna hai| isI prakAra bAdara vanaspatikAyikoMke bhI kahanA cAhiye / vizeSatA kevala itanI hai ki bAdarakA svodaya bandha hotA hai aura sUkSmakA parodaya / vAdara vanaspatikAyika paryAptoMkI prarUpaNA vAdara vanaspatikAyikoMke samAna hai| vizeSatA yaha hai ki payoptakA svAdaya aura apayoptakA parodaya bandha hotA hai / bAdara vanaspatikAyika aparyAptoMkI prarUpaNA bAdara ekendriya aparyAptoMke samAna hai| sUkSma vanaspatikAyika paryApta va aparyAptoMkI prarUpaNA sUkSma ekendriya paryApta va aparyAptoMke samAna hai| trasa aparyAptoMkI prarUpaNA paMcendriya aparyAptoMke samAna hai| vizeSatA yaha hai ki dvIndriya, zrIndriya, caturindriya aura paMcendriyakA svodaya-parodaya bandha hotA hai| nigoda jIva va 1 pratiSu / muhutto' iti pAThaH / 2 apratI va kAvvaM ', ApratI * vatanvaM ' iti pAThaH / 3 apratau -- sahumehaMdiyapajjattabhaMgo' iti paatthH| 4 pratiSu ' tasa.' iti pAThaH /
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 138.] teu bAukAiesu baMdhasAmittaM pajjattApajjattANaM vaNapphadikAiyabhaMgo / Navari pattayasarIrassa parodao sAMtarA baMdho / tasabAdara pajjatta-paraghAdussAsANaM baMdho saaNtro| sAhAraNasarIrassa sody-prodo| bAdaravaNapphadikAiyapattayasarIrapajjattApajjattANaM pi evaM ceva vattavyaM / Navari sAhAraNasarIrassa parodao baMdho, patteyasarIrassa sodaya-parodao baMdho / teukAiya-vAukAiya-bAdara suhuma-pajattApajANaM so ceva bhNgo| Navari viseso maNussAu-maNusagai-maNusagaipAoggANupuvI-uccAgodaM Natthi // 138 // edamappaNAsuttaM desAmAsiya, teNedeNa sUidatyaparUvaNA kIrade- paraghAdussAsa-bAdarapajjatta-patteyasarIrANaM sAMtaro baMdho, devANaM teu-vAukAiesu uvavAdAbhAvAdo / tirakkhagaitirikkhANupuvvI-NIcAgodANaM NiraMtaro baMdho sodao ceva / Navari tirikkhANupubIe baMdho sody-prodo| AdAujjovANaM parodao baMdho / hodu NAma vAukAiesu AdAvujjIvANa usake vAdara sUkSma paryApta va aparyAptoMkI prarUpaNA vanaspatikAyikoMke samAna hai / vizeSa yaha hai ki pratyekazarIrakA parodaya va sAntara vandha hotA hai| prasa, bAdara, paryApta, paraghAta aura ucchvAsakA sAntara vandha hotA hai| sAdhAraNazarIrakA svodaya parodaya bandha hotA hai| bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta va aparyAptoMke bhI isI prakAra hI kahanA cAhiye / vizeSatA yaha hai ki sAdhAraNazarIrakA parodaya bandha hotA hai / pratyekazarIrakA svodaya-parodaya bandha hotA hai / tejakAyika aura vAukAyika bAdara sUkSma paryApta va aparyAptoMkI prarUpaNA bhI paMcendriya tiryaMca aparyAptoMke samAna hai / vizeSatA kevala yaha hai ki manuSyAyu, manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura uccagotra prakRtiyAM inake nahIM haiM // 138 // __ yaha arpaNAsUtra dezAmarzaka hai, isIliye isase sUcita arthokI prarUpaNA karate haiM- parayAta, ucchvAsa,bAdara, paryApta aura pratyekazarIrakA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, devoMkI tejakAyika ora vAyukAyika jIvoM meM utpatti nahIM hotI / tiryaggati, tiryagAnupUrvI aura nIcagotrakA bandha nirantara va svodaya hI hotA hai| vizeSatA yaha hai ki tiryagAnupUrvIkA bandha khodaya-parodaya hotA hai| AtApa aura udyotakA parodaya bandha hotA hai| zaMkA-vAyu kAyika jIvoMmeM AtApa aura udyotakA abhAva bhale hI ho, kyoMki,
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 ] chakkhaMDAgame baMbasAmittavicao [ 3, 139. mudayAbhAvo', tattha tadaNuvalaMbhAdo | Na te ukAiesu tadabhAvo, paccakheNuvalaMbhamANattAdo ? ettha parihAro buccade - Na tAva teukAiesa AdAoM asthi, uNhaSpahAra tatthAbhAvAdo / umhi vi uNhattamuvalaMbhai cce uvalabbhau NAma, [Na ] tassa AdAvavavaeso, kiMtu tejAsaNNA; "mUloSNavatI prabhA tejaH, sarvAMgavyApyuSNavatI prabhA AtApaH, uSNarahitA prabhodyotaH ", " iti tinhaM bhedovalaMbhAdo / tamhA Na unjovo vi tatthatthi, mUluNhujjovassa tejavavasAdo / ettio ceva bhedo, Na aNNattha kattha vi / Navari savvAsi payaDI tiriksagaisaMjutto baMdho / tasakAiya-tasakAiyapajjattANamoghaM NedavvaM jAva titthayare ti // 139 // evaM sAmAsivappaNAsuttaM, teNedeNa sUidatthaparUvaNA kIrade -- bIiMdiya-tIiMdiya unameM vaha pAyA nahIM jAtA / kintu tejakAyika jIvoMmeM una donoM kA udayAbhAva sambhava nahIM hai, kyoMki, yahAM unakA udadya pratyakSa se dekhA jAtA hai / samAdhAna - yahAM ukta zaMkAkA parihAra kahate haiM- tejakAyika jIvoMmeM AtApakA udaya nahIM hai, kyoMki, vahAM uSNa prabhAkA abhAva hai / zaMkA - tejakAyameM bhI to uSNatA pAyI jAtI hai, phira vahAM AtApakA udaya kyoM na mAnA jAya ? samAdhAna -- tejakAya meM bhale hI uSNatA pAyI jAtI ho, parantu usakA nAma AtApa [ nahIM ] ho sakatA, kintu 'teja' saMjJA hogI; kyoMki, mUlameM uSNavatI prabhAkA nAma teja, sarvAgavyApI uSNavartI prabhAkA nAma AtApa, aura uSNatA rahita prabhAkA nAma udyota hai, isa prakAra tInoMke bheda pAyA jAtA hai / isI kAraNa vahAM udyota bhI nahIM hai, kyoMki, mUloSNa udyotakA nAma teja hai [ na ki udyota ] | kevala itanA hI bheda hai, aura kahIM bhI kucha meda nahIM hai / vizeSa itanA hai ki saba prakRtiyoMkA tiryaggatise saMyukta bandha hotA hai / kAyika paryAptoMke tIrthaMkara prakRti taka ogha ke samAna kAyika aura le jAnA cAhiye // 139 // yaha dezAmarzaka arpaNAsUtra hai, isaliye isase sUcita arthakI prarUpaNA karate 1 pratiSu ' - mudayAbhAvAdo' iti pAThaH / 2 mUlaNhapahA aggI AdAtro hodi unhasahiyapahA / Aicce tericche uNhUNapahA hu ujjoo // go. kra. 330 3 a - AmatyoH ' -gppaNNAmuttaM ' iti pAThaH / >
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ [201 3, 140. jogamaggaNAe baMdhasAmittaM cariMdiya-paMciMdiyANaM sodaya-parodao baMdho / tasa-bAdarANaM sodao ceva / eiMdiya-thAvarasuhuma-sAhAraNAdAvANaM parodao ceva baMdho / avasesANaM paMciMdiya-paMciMdiyapajjattANaM uttivihANeNa vattavvaM / jogANuvAdeNa paMcamaNajogi-paMcavacijogi-kAyajogIsu oghaM NeyavvaM jAva titthayaretti // 14 // ___ oghammi uttasattArasaNhaM suttANamattho sasutto ettha Niravayavo vattavvo, bhedaabhaavaado| Navari paccayagado bhedo atthi taM paravemo- maNajoge Niruddha chAettAlIsa ekkettAlIsa sattatIsa [sattatIsa ] battIsa uNavIsa sattArasa sattArasa ekkArasa dasa Nava aTTa satta cha paMca [paMca cattAri cattAri ] doNi micchAiTippahuDisavvaguNaTThANANaM jahAkameNa ede paccayA hoti / aNNo vi viseso maNajoge Niruddha saMte atthi- cadujAdi cattAriANupuvIAdAva-thAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNANaM parodaeNa', uvaghAda-paraghAdussAsa-tasa-bAdara-pajjattapatteyasarIra-paMciMdiyajAdINaM sodaeNa baMdho tti vattavvaM / evaM ceva caduNhaM maNajogANaM parUvaNA haiM-dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura paMcendriyakA svodaya-parodaya bandha hotA hai / prasa aura bAdarakA svodaya hI bandha hotA hai| ekendriya, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa aura AtApakA parodaya hI bandha hotA hai / zeSa prakRtiyoMke paMcendriya aura paMcendriya paryAptoMkI prarUpaNAke anusAra kahanA caahiye| __ yogamArgaNAnusAra pAMca manoyogI, pAMca vacanayogI aura kAyayogiyoMmeM tIrthakara prakRti taka Apake samAna jAnanA cAhiye / / 140 // oghameM kahe hue sattaraha (5 veM sUtrase 38 meM sUtra taka 17+17=34) sUtroMkA artha sasUtra yahAM saMpUrNa kahanA cAhiye, kyoMki, oghase yahAM vizeSatAkA abhAva hai| vizeSa yaha hai ki pratyayagata jo kucha bheda hai use yahAM kahate haiM-manoyogake nirUddha hone arthAt usake Azrita vyAkhyAna karanepara chayAlIsa, ikatAlIsa, saiMtIsa,[saiMtIsa] battIsa, unnIsa, sattaraha, sattaraha, gyAraha, daza, nau, ATha, sAta, chaha, pAMca, [pAMca, cAra, cAra] aura do, isa prakAra ye kramase mithyAdRSTi Adi saba guNasthAnoMke pratyaya hote haiN| manoyogake niruddha honepara aura bhI vizeSatA hai- cAra jAtiyAM, cAra AnupUrvI, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa, inakA parodayase tathA upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra aura paMcendriya jAtikA khodayase bandha hotA hai, aisA kahanA cAhiye / isI prakAra hI cAra manoyogoMkI prarUpaNA karanA caahiye| 1 pratiSu sattArasa' iti paatthH| 2 maNa-vayaNasattage Na hi tAvigivigalaM ca thAvarANucao // go. ka. 310.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 141. kAyavvA / Navari ekkamhi maNajoge Niruddha avasesasavvajogA mUlodhuttarapaccaesu avaNedavvA / avasesA NiruddhamaNajogINaM paccayA hoti / Natthi aNNattha kattha vi viseso / vacijogINamevaM ceva vattavvaM, sAMtara-NiraMtara-sodaya-parodaya-sAmittapaccayAdIhi maNajogIhiMto vacijogaNiM bhedAbhAvAdo / NavIra bIiMdiya-tIiMdiya-cauridiya-paMciMdiyANaM sodaya-parodao baMdho tti vattavyaM / asacca-mosavacijogINaM vcijogibhNgo| Navari savvaguNANaM uttarapaccaesu asacca-mosavacijogaM mottUNa sesasavvajogA avaNedavvA / sacca-mosa-saccamosavacijogINaM sacca-mosa-saccamosamaNajogibhaMgo, visesaabhaavaado| kAyajogINa pi oghabhaMgo ceva / Navari savvaguNaTThANANamodhapaccaesu maNa-vacijogaTTha. paccayA avaNedavyA / sajogipaccaesu dodomaNa-vacijogapaccayA avaNedavyA / Natthi aNNattha viseso / oghammi puvvuttasattArasasuttesu cautthasuttammi bhedapaduppAyaNaTThamuttarasuttaM bhaNadi sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? micchAiTippahuDi jAva sajogikevalI baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 141 // vizeSatA yaha hai ki eka manoyogake niruddha honepara zeSa saba yogoMko mUlogha uttara pratyayoMmeMse kama karanA cAhiye / isa prakAra zeSa rahe niruddhamanoyogiyoMke pratyaya hote haiN| anyatra aura kahIM vizeSatA nahIM hai| vacanayogiyoMke bhI isI prakAra hI kahanA cAhiye, kyoMki sAntara nirantara, svodaya-parodaya, svAmitva aura pratyayAdikoMkI apekSA manoyogiyoMse vacanayogiyoMke koI bheda nahIM hai / vizeSa itanA hai ki dvIndriya, trondriya, caturindriya aura paMcendriya jAtikA svodaya-parodaya vandha hotA hai, aisA kahanA cAhiye / asatyamRSAvacanayogiyoMkI prarUpaNA vacanayogiyoMke samAna hai| vizeSatA yaha hai ki saba guNasthAnoMke uttara pratyayoMmeMse asatyamRSAvacanayogako chor3akara zeSa saba yogoMko kama karanA cAhiye / satya, mRSA aura satyamRSA vacanayogiyoMkI prarUpaNA satya, mRSA aura satyamRSA vacanayogiyoMke samAna hai, kyoMki, koI vizeSatA nahIM hai| kAyayogiyoMkI bhI prarUpaNA oghake samAna hI hai| vizeSa itanA hai ki saba guNasthAnoMke ogha pratyayoMmeMse cAra manoyoga aura cAra vacanayoga, isa prakAra ATha pratyayoMko kama karanA caahiye| anyatra vizeSatA nahIM hai| oghameM pUrvokta sattaraha sUtroM se caturtha sUtrameM bheda prarUpaNArtha uttara sUtra kahate haiM sAtA vedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? mithyAdRSTise lekara sayogakevalI taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM hai // 141 // 1 pratiSu 'pubvivRtta- ' iti pAThaH /
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 142.] jogamagaNAeM baMdhasAmitta [206 oghammi ' avasesA abaMdhA ' ti uttaM / ettha puNa ' abaMdhA Nathi ' tti vattavvaM, jogappaNAdo / Na ca sajogesu ajogA hoti, vippaDisehAdo / jadi ettiyametto ceva bhedo to ettiyasseva Nideso kiNNa kado ? Na esa doso, thUlabuddhINaM' pi suhaggahaNaI tdhovdesaado| orAliyakAyajogINaM maNusagaibhaMgo // 142 // paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM baMdhodayavocchede maNusagadIdo Natthi viseso, visesakAraNAbhAvAdo / jasakitti-uccAgodesu viseso asthi, tesimetthudayavocchedAbhAvAdo / maNusagadIe puNa udayavocchedo atthi, ajogicarimasamara maNusagadIe saha edAsimudayavocchedadaMsaNAdo / sodaya-parodaya-sAMtara-NiraMtaraparikkhAsu Natthi bhedo, bhedkaarnnaannuvlNbhaado| paccaesu atthi bhedo, orAliyamissa-kammaiya-veubviyaduga-cadumaNavacipaccaehi viNA micchAidvimhiM sAsaNe ca jahAkameNa tedAlIsa aTThattIsapaccayadaMsaNAdo, oghameM 'avazeSa avandhaka hai' aisA kahA gayA hai| parantu yahAM 'abandhaka koI nahIM hai aisA kahanA cAhiye, kyoMki, yahAM yogakI pradhAnatA hai| aura sayogiyoM meM ayogI hote nahIM hai, kyoMki, aisA honemeM virodha hai| zaMkA- yadi kevala itanI mAtra hI vizeSatA thI to itanekA hI nirdeza kyoM nahIM kiyA? samAdhAna- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, sthUlavuddhi ziSyoMke bhI sukhapUrvaka grahaNa ho, etadartha ukta prakAra upadeza kiyA gayA hai / audArikakAyayogiyoMkI prarUpaNA manuSyagatike samAna hai 142 // pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAya, ina prakRtiyoMke bandhodayavyuccheda meM manuSyagatise koI vizeSatA nahIM hai, kyoMki, vizeSa kAraNoMkA yahAM abhAva hai / yazakIrti aura uccagotrameM vizeSatA hai, kyoMki, yahAM unake udayavyucchedakA abhAva hai| parantu manuSyagatimeM inakA udayavyuccheda hai, kyoMki, ayogakevalI guNasthAnake antima samayameM manuSyagatike sAtha inakA udayabyuccheda dekhA jAtA hai| svodaya-parodaya aura sAntara-nirantara bandha kI parIkSAmeM koI vizeSatA nahIM hai, kyoMki, yahAM vizeSatAke utpAdaka kAraNoM kA abhAva hai / pratyayoM meM vizeSatA hai, kyoMki audArikamizra, kArmaNa, vaikriyikadvika, cAra manoyoga aura cAra vacanayoga pratyayoMke vinA mithyAdRSTi aura sAsAdana guNasthAnameM yathAkramase tetAlIsa aura ar3atIsa pratyaya dekhe 1 pratiSu Na esa doso edassa suttassa edammi uddesa viseso asthi thUlabaMdhINaM / iti paatthH|
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 142. sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu cottIsapaccayadaMsaNAdo, uvarimaguNaTThANapaccaesu vi orAliyakAyajogaM mottUNa sesajogapaccayANamabhAvAdo / uvariparikkhAsu vi Natthi viseso / Navari micchAiTThi-sAsaNasammAiTThi-sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAiTThi-saMjadAsajadA tirikkhagaimaNusagaimahiTThidA sAmi tti vattavvaM / eso pddhmsutttttthiybhedo| ettha uttapaccaya-gai. gayasAmittabheo savvasuttesu dtttthvvo| Navari biTThANiyapayaDIsu tirikkhAu-tirikkhagaitirikkhagaipAoggANupucI-ujjovANaM baMdho maNusagaIe parodao, ettha puNa sodaya-parodao tti vattavvaM / Navari tirikkhagaipAoggANupubIe parodao ceva baMdho, orAliyakAyajoge tisse udayAbhAvAdo / tirikkhagai- tirikkhANupuvINaM maNusagaIe sAMtaro baMdho, ettha puNa sAMtara-Nistaro / evaM ceva NIcAgodassa vi vattavvaM / maNusAu-maNusagaINaM maNusagaIe sodao baMdho, ettha puNa sody-prodo|[oraaliysriirNgovNg-] maNusagaipAoggANupuvINaM sAMtara-NiraMtaro maNusagaIe baMdho, ettha puNa sAMtaro / maNusagaipAoggANupuvvIe maNusagaIe sodaya-parodao, ettha puNa prodo| orAliyasarIrassa maNusagaIe sodaya-parodao baMdho, ettha puNa sodao / orAliyasarIrassa maNusagaIe sAMtara-NiraMtarI, ettha vi sAMtara-NiraMtaro samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM cauMtIsa pratyaya dekhe jAte haiM, tathA uparima guNasthAna pratyayoMmeM bhI audArikakAyayogako chor3akara zeSa yoga pratyayoMkA abhAva hai| uparima parIkSAoMmeM bhI koI vizeSatA nahIM hai| kevala itanA vizeSa hai ki mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata tiryaggati va manuSyagatike Azrita hokara svAmI haiM, aisA kahanA caahiye| yaha prathama sUtrasthita bheda hai| yahAM pUrvokta pratyaya aura gatigata svAmitvakA bheda saba sUtroM meM dekhanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki dvisthAnika prakRtiyoMmeM tiryagAyu, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyotakA bandha manuSyagatimeM parodaya hotA hai; parantu yahAM inakA bandha svodaya-parodaya hotA hai, aisA kahanA cAhiye / vizeSatA yaha hai ki tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkA parodaya hI bandha hotA hai. kyoMki, audArikakAyayogameM usake udayakA abhAva hai| tiryaggati aura tiryagAnupUrvIkA manuSyagatimeM sAntara bandha hotA hai, kintu yahAM unakA bandha sAntaranirantara hotA hai| isI prakAra hI nIcagotrake bhI kahanA cAhiye / manuSyAyu aura manuSyagatikA manuSyagatimeM svodaya bandha hotA hai, parantu yahAM svodaya-parodaya bandha hotA hai| [audArikazarIrAMgopAMga ] aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA bandha manuSyagatimeM sAntara-nirantara hotA hai, parantu yahAM sAntara hotA hai| manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA manuSyagatimeM svodaya-parodaya bandha hotA hai, parantu yahAM parodaya bandha hotA hai / audArikazarIrakA manuSyagatimeM svodaya-parodaya bandha hai, parantu yahAM svodaya bandha hotA hai| bhaudArikazarIrakA manuSyagatimeM sAntara-nirantara bandha hotA hai, yahAM bhI sAntara nirantara
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 143.] jogamagaNAe baMdhasAmittaM [ 305 ceva / eso beTTANisuttaTThiyabhedo / eiMdiya-bIiMdiya--tIiMdiya-cauridiya paMciMdiyajAdi-AdAva-thAvara-suhuma-sAhAraNANaM maNusagaIe parodao baMdho, ettha puNa sody-prodo| apajjattassa maNusagaIe sodaya-parodao, ettha puNa parodao / eso egaTThANiyasuttaTThiyabhedo / saMpadhiya aNNasuttesu bhedAbhAvAdo tANi mottUNa aTThaTThANiyasuttaTThiyabhedo uccademicchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu uvaghAda-paraghAda-ussAsa-apajjattANaM maNusagaIe sodaya-parodao, ettha puNa sodao ceva / paMciMdiyajAdi-tasa-bAdarANaM maNusagaIe sodao, ettha puNa sodaya-parodao / jeNeda desAmAsiyamappaNAsuttaM teNede savvavisasA etthuvalabbhaMti / aNNaM pi bhedadaMsaNaTTamuvarimasuttaM bhaNadi NavIra viseso sAdAvedaNIyassa maNajogibhaMgo // 143 // orAliyakAyajogIsu abaMdhagAbhAvAdo / orAliyamissakAyajogIsu paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIyaasAdAvedaNIya-bArasakasAya-purisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya hI hotA hai / yaha dvisthAnika sUtrasthita bheda hai| ____ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, paMcendriya jAti, AtApa, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNakA manuSyagatimeM parodaya bandha hotA hai, parantu yahAM svodaya-parodaya bandha hotA hai| aparyAptakA manuSyagatimeM svodaya-parodaya bandha hotA hai, parantu yahAM parodaya bandha hotA hai / yaha ekasthAnika sUtrasthita bheda hai| isa samaya anya sUtroM meM bheda na honese unheM chor3akara aSTasthAnika sUtrasthita bhedako kahate haiM- mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM upaghAta, paraghAta, ucchvAsa aura aparyAptakA manuSyagatimeM svodaya-parodaya bandha hotA hai, parantu yahAM svodaya hI hotA hai| paMcendriya jAti, prasa aura bAdarakA manuSyagatimeM svodaya bandha hotA hai, parantu yahAM svodaya-parodaya bandha hotA hai| cUMki yaha aparNAsUtra dezAmarzaka hai, ata eva ye saba vizeSatAyeM yahAM pAyI jAtI haiM / anya bhI bheda dikhalAnake liye uparima sUtra kahate haiM vizeSatA yaha hai ki sAtA vedanIyakI prarUpaNA manoyogiyoMke samAna hai // 143 // kyoMki, audArikakAyayogiyoM meM sAtA vedanIyake avandhakoMkA abhAva hai| audArikamizrakAyayogiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, asAtA vedanIya, mAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paMcendriya jAti, taijasa
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 144. dugaMchA-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-caNNa-gaMdharasa-phAsa-agurualahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-tasabAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-sussara-Adejjajasakitti-NimiNa-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 144 // sugama / micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 145 // paraghAdussAsa-pasatthavihAyagai-sussarANametthudayAbhAvAdo baMdhodayANaM puvAvarakAlasaMbaMdhivocchedavicAro Natthi / avasesANaM payaDINaM baMdhodayA samaM vocchijjaMti, asaMjadasammAdivimhi tadubhayAbhAvadaMsaNAdo / paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahua-uvadhAda-thirAthira-suhAsuha-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, ettha dhuvodayattAdo / va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 144 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 145 // paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati aura susvarakA yahAM udayAbhAva honese bandha va udayake pUrva aura apara kAla sambadhI vyucchedakA vicAra nahIM hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha aura udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM una donoMkA abhAva dekhA jAtA hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurUlaghu, upaghAta, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA khodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ye dhruvodayI haiM / nidrA, pracalA, bAraha kaSAya,
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 145. ] jagamagaNAe baMdhasAmittaM [207 NiddA - payalA - bArasakasAya - hassa - - radi - aradi - soga-bhaya- dugaMcchA-asAdAvedaNIya uccAgodANaM sodaya - parodao baMdho / kadhamuccAgodabaMdho sammAdiDIsu parodao ? Na, tirikkhesu putrvA uvabaMdhavaseNuppaNNakhaiya sammAdiTThIsa parodaNuccAgodassa baMdhuvalaMbhAdo / purisaveda - samacaurasasaMThANa- subhagAdejja-jasa kittINaM micchAiTThi - sAsaNesu sodaya - parodao / asaMjadasammAdiTThimhi sodao / paMciMdiyajAdi-tasa - bAdara * pajjatta- patteyasarIrANaM micchAiTThimhi sodaya-parodaeNa bNdho| sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu sodaeNa / paraghAdussAsa -pasatthavihAyagai- appasatthavihAyagai- sussarANaM tisu vi guNaTThANesu parodaeNa baMdho / ajasakittIe micchAdiTThisAsaNasammAdiTThIsu sodaya - parodaeNa baMdho, asaMjadasammAdiDIsu parodaeNa | paMcaNANAvaraNIya--chadaMsaNAvaraNIya - bArasakasAya--bhaya- duguMchA tejA - kammaiyasarIra-vaNNagaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahuva-uvaghAda - NimiNa-paMcatarAiyANaM NiraMtaro baMdho / asAda - hassa-radiaradi-soga-jasakitti-ajasakitti-thirAthira-subhAsubhANaM sAMtarA baMdho, tisu vi guNaTThANesu egasamaeNa baMdhuvaramadaMsaNAdo / purisaveda-samacaurasasaMThANa-subhagAdeja-uccAgoda-pasatthavihAya hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, asAtAvedanIya aura uccagotrakA svodayaparodaya bandha hotA hai / zaMkA-samyagdRSTiyoM meM uccagotrakA parodaya bandha kaise hotA hai ? samAdhAna -- yaha zaMkA ThIka nahIM, kyoMki, pUrva Ayubandhake vazase tiryacaoNmeM utpanna hue kSAyika samyagdRSTiyoM meM parodayase uccagotrakA bandha pAyA jAtA hai / puruSaveda, samacaturasrasaMsthAna, subhaga, Adeya aura yazakIrtikA mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM khodaya-parodaya bandha hotA hai / asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM inakA svodaya bandha hotA hai / paMcendriya jAti, trasa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIrakA mithyAdRSTi guNasthAna meM svodaya - parodaya se bandha hotA hai / sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna meM svodaya se bandha hotA hai / paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, aprazasta vihAyogati aura susvarakA tInoM hI guNasthAnoM meM parodaya se bandha hotA hai / ayazakIrtikA mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya-parodayase aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna meM parodayase bandha hotA hai / pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA nirantara vandha hotA hai, / asAtA vedanIya, hAsya, rati, ati, zoka, yazakIrti, ayazakIrti, sthira, asthira, zubha aura azubhakA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, tInoM hI guNasthAnoM meM inakA eka samayase bandhavizrAma dekhA jAtA hai / puruSaveda, samacaturanasaMsthAna, subhaga, Adeya, uccagotra, prazastavihAyogati aura susvarakA mithyAdRSTi va
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 145. gai-sussarANaM micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu sAMtaro baMdho, asaMjadasammAdivimhi NiraMtaro / paMrcidiya-tasa bAdara-pajjatta-patteyasarIra-paraghAdussAsANaM micchAiTThIsu sAMtara-NiraMtaro baMdho / kadhaM NiraMtaro ? tirikkha-maNussuppaNNasaNakkumArAdidevANaM NeraiyANaM ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu nnirNtro| micchAiTThissa tedAlIsa paccayA, oghapaccaesu oraaliymisskaayjogvdirittbaarsjogaannmbhaavaado| sAsaNassa advatIsa, asaMjadasammAiTThissa battIsa paccayA; tesiM ceva jogANamabhAvAdo asaMjadasammAdiTThIsu tthI-Naqsayavedehi saha bArasajogAbhAvAdo / edAo savvapayaDIo asaMjadasammAdiTThiNo devagaisaMjuttaM baMdhaMti / micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThiNo uccAgodaM maNusagaisaMjuttaM, sesAo savvapayaDIo tirikkha-maNusagaisaMjuttaM baMdhaMti / deva-NirayagaIo micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTTiNo kiNNa baMdhaMti ? Na, apajjattaddhAe tAsiM bNdhaamaavaado| sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM sAntara bandha hotA hai, asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM nirantara bandha hotA hai| paMcendriya, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, paraghAta aura ucchvAsakA mithyAdRSTiyoM meM sAntara nirantara vandha hotA hai / zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-kyoMki, tiryaMca va manuSyoM meM utpanna hue sAnatkumArAdi devoM aura nArakiyoMke nirantara bandha pAyA jAtA hai / sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM nirantara bandha hotA hai| mithyAdRSTike tetAlIsa pratyaya hote haiM, kyoMki, ogha pratyayoM se usake audArikamizra kAyayogako chor3akara anya bAraha yogoMkA abhAva hai| sAsAdanasamyagdRSTike ar3atIsa aura asaMyatasamyagdRSTike battIsa pratyaya hote haiM, kyoMki, unhIM yogoMkA yahAM bhI abhAva hai, cUMki asaMyatasamyagdRSTiyoM meM strI aura nasaka vedoMke sAtha bAraha yogoMkA abhAva hai| ina saba prakRtiyoMko asaMyatasamyagdRSTi devagatise saMyukta bAMdhate haiN| mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi uccagotrako manuSyagatise saMyukta, tathA zeSa saba prakRtiyoMko tiryaggati aura manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM / zaMkA-devagati va narakagatiko mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi kyoM nahIM bAMdhate? samAdhAna nahIM bAMdhate, kyoMki, aparyApta kAlameM unakA bandha nahIM hotaa|
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ jogamagaNAe baMdhasAmittaM [ 209 tirikkha- maNussA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaDANaM ca sugamaM / paMcaNANAvaraNIyachadaMsaNAvaraNIya- bArasakasAya -bhaya- durguchA - tejA - kammaiya-vaNNaca ukka aguruvalahuva-uvaghAdaNimiNa-paMcaMtarAiyANaM micchAiTTimhi' caucviho bNdho| sesesu tiviho, dhruvabaMdhAbhAvAdo / avasesANaM savvapayaDINaM tisu vi guNahANesu baMdho sAdi-adbhuvo / 3,147.] NiddANiddA - payalApayalA- thINagiddhi - aNaMtANubaMdhikodha-mANamAyA- lobha- itthi veda-tirikkhagar3a-maNusagai orAliyasarIra- causaThANaorAliyasarIra aMgovaMga-paMca saMghaDaNa tirikkhagar3a-maNusagaipAoggANupu0vI-ujjova - appasatthavihAyagai - dubhaga-dussara-aNAdejja - NIcA godANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 146 // sumaM / micchAiDI sAsaNasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA avadhA // 147 // tiryaca va manuSya svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiN| pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, tejasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA mithyAdRSTi guNasthAna meM cAroM prakArakA bandha hotA hai / zeSa do guNasthAnoMmeM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai / zeSa saba prakRtiyoMkA bandha tInoM hI guNasthAnoM meM sAdi va adhruva hotA hai / nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA, lobha, strIveda, tiryaggati, manuSyagati, audArikazarIra, cAra saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, pAMca saMhanana, tiryaggati, manuSyagatiprAyeogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIca gotrakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 146 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 147 // 1 pratiSu micchAiTThIhi ' iti pAThaH / cha. baM. 27. 2 pratipu ' Adejja' iti pAThaH /
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21.] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 147. edassa attho uccade- aNaMtANubaMdhicaukka-tthIveda-causaMThANa-paMcasaMghaDaNa-dubhagaaNAdejja-NIcAgodANaM baMdhodayA sAsaNasammAiTThimhi samaM vocchijjati, Na micchAiTThimhi; aNuvalaMbhAdo / avasesANaM payaDINametthudayabocchedo Natthi, uvari taduvalaMbhAdo / kevalo ettha baMdhavocchedo ceva, tassa daMsaNAdo / thINagiddhitiya-tirikkhagai maNusagaipAoggANupuvvI-ujjova-appasatthavihAyagai-dussarANaM parodao baMdho, apajjattaesu edAsimudayAbhAvAdo / orAliyasarIrassa sodao baMdho, ettha dhuvodayattAdo / orAliyasarIraaMgovaMgassa micchAidvimhi sodaya-parodao baMdho, sAsaNe sodao / aNaMtANubaMdhicaukka-itthiveda-tirikkhagai-maNusagai-causaMThANa-paMcasaMghaDaNa-dubhagaaNAdejja-NIcAgodANaM dosu vi guNaTThANesu sodaya-parodao baMdho, addhavodayattAdo / thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukka-orAliyasarIrANaM NiraMtaro baMdho, ettha dhuvabaMdhittAdo / itthiveda-causaMThANa-paMcasaMghaDaNa-ujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejjANaM sAMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramadaMsaNAdo / tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvvI-NIcAgodANaM isa sUtrakA artha kahate haiM- anantAnubandhicatuSka, strIveda, cAra saMsthAna, pAMca saMhanana, durbhaga, anAdeya aura nIcagotrakA bandha va udaya donoM sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM eka sAtha vyucchinna hote haiM, mithyAdRSTi guNasthAnameM nahIM. kyoMki. vahAM inakA vyuccheda pAyA nahIM jaataa| zeSa prakRtiyoMkA yahAM udayavyuccheda nahIM hai, kyoMki, Upara unakA udaya pAyA jAtA hai / unakA yahAM kevala bandhavyuccheda hI hai, kyoMki, vaha yahAM dekhanemeM AtA hai| styAnagRddhitraya, tiryaggati va manuSyagati prAyogyAnupUrvI, udyota, aprazasta. vihAyogati aura dusvarakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, aparyAptoMmeM inake udayakA abhAva hai / audArikazarIrakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM vaha dhruvodayI hai| audArikazarIrAMgopAMgakA mithyAdRSTi guNasthAnameM svodaya-parodaya bandha hotA hai, sAsAdanameM svodaya bandha hotA hai / anantAnubandhicatuSka, strIveda, tiryaggati, manuSyagati, cAra saMsthAna, pAMca saMhanana, durbhaga, anAdeya aura nIcagotrakA donoM hI guNasthAnoMmeM svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, ye adhruvodayI haiM / styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka aura audArikazarIrakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ye dhruvabandhI haiN| strIveda, cAra saMsthAna, pAMca saMhanana, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, aura anAdeyakA sAntara vandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai| tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA bandha mithyADaSi 1 Apratau ' caukkinthI-' iti pAThaH / 2 pratiSu tattha- ' iti paatthH|
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 147.] jogamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 211 micchAiTThimhi baMdho sAMtara-NiraMtaro / kadhaM NiraMtaro ? Na, teu-vAukAiesu sattamapuDhavIe' tirikkhesuppaNNaNeraiesu ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / sAsaNasammAdiDimhi sAMtaro, tattha tesimuvvaadaabhaavaado| [maNusagai-] maNusagaipAoggANupuvINaM sAMtara-NiraMtaro / kathaM NiraMtaro ? ANadAdidevesu maNusesuppaNNesu duvihaguNesu muhuttassaMto NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / orAliyasarIraaMgovaMgassa micchAiTThimhi baMdho saaNtr-nnirNtro| kadhaM NiraMtaro ? Na, saNakkumArAdideva-Neraiesu tirikkha-maNussuppaNNesu aMtomuhuttaM NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / sAsaNasammAdiTThimhi NiraMtaro / micchAiTThimhi tedAlIsa, sAsaNe adrutIsuttarapaccayA / sesaM sugamaM / tirikkhagai[tirikkhagai.]pAoggANupuvvI-ujjovANaM tirikkhgisNjutt| [maNusagai-]maNusagaipAoggANu guNasthAnameM sAntara-nirantara hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-yaha ThIka nahIM hai, kyoMki, teja dha vAyukAyikoMmeM tathA tiryaMcoM meM utpanna hue saptama pRthivIke nArakiyoMmeM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| __ sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM sAntara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM unake utpAdakA abhAva hai / [manuSyagati aura ] manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA sAntara-nirantara bandha hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-kyoMki, manuSyoMmeM utpanna hue AnatAdika devoMmeM donoM guNasthAnoM meM antarmuhUrta taka nirantara bandha pAyA jAtA hai| audArikazarIrAMgopAMgakA bandha mithyAvRSTi guNasthAnameM sAntara-nirantara hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-yaha ThIka nahIM, kyoMki, tiryaMca va manuSyoM meM utpanna hue sAnatkumArAdi deva aura nArakiyoM meM antarmuharta taka usakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM usakA nirantara bandha hotA hai| mithyAdRSTi guNasthAnameM tetAlIsa aura sAsAdana guNasthAnameM ar3atIsa uttara pratyaya hote haiN| zeSa pratyayaprarUpaNA sugama hai| [tiryaggati], tiryagatiprAyogyAnurvI aura udyotakA tiryaggatise saMyukta, [manuSyagati] aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA manuSyagatise saMyukta, 1 pratiSu 'migchAiTiM vA' iti pAThaH / 2 pratiSu sattamapuTavI' iti paatthH|
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 148. puvINaM maNusagaisaMjutto, sesANaM tirikkha-maNusagaisaMjutto baMdho / tirikkha-maNusamicchAiTisAsaNasammAdiTTiNo sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / thINagidvitiya-aNaMtANubaMdhicaukkANaM micchAiTThimhi baMdho caubviho / sAsaNe duviho, aNAdi-dhuvattAbhAvAdo / sesANaM payaDINaM suvvattha sAdi-addhavo / sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 148 // sugamaM / micchAiTThI sAsaNasammAiTTI asaMjadasammAiTThI sajogikevalI bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 149 // sAdAvedaNIyassa baMdhAdo udao puvvaM pacchA [vA] vocchiNNo tti vicAro Natthi, cadusu guNahANesu tadubhayavocchedANuvalaMbhAdo / micchAiTi-sAsaNasammAiTThi-asaMjadasammAiTTi-sajogIsu baMdho sodaya-parodao, parAvattaNNudayattAdo / micchAiTTi-sAsaNasammAiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu baMdho sAMtaro, gamamANa bNdhuvrmdNsnnaado| sajogIsu NiraMtaro, paDivakkhapayaDIe tathA zeSa prakRtiyoMkA tiryaggati va manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai| tiryaMca aura manuSya mithyAdRSTi evaM sAsAdanasamyagdRSTi svAmI haiN| bandhAdhvAna aura vandhavinaSTasthAna sugama haiM / styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicanuSkakA bandha mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA hotA hai| sAsAdana guNasthAnameM do prakArakA hotA hai, kyoMki, vahAM anAdi aura dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha sarvatra sAdi aura adhruva hotA hai| sAtA vedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 148 // yaha sUtra sugama hai| - mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura sayogakevalI bandhaka haiM / ye bandhaka hai, abandhaka nahIM hai // 149 // sAtA vedanIyakA udaya vandhase pUrva meM yA pazcAt byucchinna hotA hai, yaha vicAra nahIM hai, kyoMki, cAroM guNasthAnoMmeM una donoMkA vyuccheda pAyA nahIM jaataa| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura sayogakevalI guNasthAnoMmeM svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM parivartita hokara anyakA bhI udaya hotA hai| mithyAdRASTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sAtA vedanIyakA sAntara vandha hotA hai, kyoMki eka samayase yahAM usakA vandhavizrAma dekhA jAtA hai| sayogakevaliyoMmeM nirantara
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 151.] jogamaggaNAe baMdhasAmittaM [213 baMdhAbhAvAdo / micchAiTThi-sAsaNasammAiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu jahAkameNa tedAlIsa-aTThattIsabattIsapaccayA / sajogimhi ekko ceva orAliyamissakAyajogapaccao / sesaM sugamaM / micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThiNo dugaisaMjuttaM, asaMjadasammAdiTThiNo devagaisaMjuttaM, sajogijiNA agaisaMjuttaM baMdhaMti / tirikkha-maNusagaimicchAiTThi-sAsaNasammAiTThi-asaMjadasammAdiviNo maNusagaisajogijiNA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / sAdAvedaNIyassa baMdho savvattha sAdi-adbhuvo, addhavabaMdhittAdo / micchatta-NauMsayaveda-tirikkhAu-maNusAu-cadujAdi huMDasaMThANaasaMpattasevaTTasaMghaDaNa-AdAva-thAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 150 // sugamaM / micchAiTThI bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 151 // edassa atyo vuccade- baMdhodayANamettha vocchedo Nasthi, uvalaMbhAdo / adhavA, bandha hotA hai, kyoMki, yahAM pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai / mithyASTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM yathAkramase tetAlIsa, ar3atIsa aura battIsa pratyaya hote haiM / sayogakevalI guNasthAnameM eka hI audArikamizrakAyayoga pratyaya hotA hai| zeSa pratyayaprarUpaNA sugama hai| mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi do gatiyoM se saMyukta, asaMyatasamyagdRSTi devagatise saMyukta, aura sayogI jina agatisaMyukta bAMdhate haiM / tiryagati va manuSyagatike mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi; tathA manuSyagatike sayogI jina svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavinaSTa sthAna sugama haiN| sAtA bedanIyakA bandha sarvatra sAdi va adhruva hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI hai| mithyAtva, napuMsakaveda, tiryagAyu, manuSyAyu, cAra jAtiyAM, huMDasaMsthAna, asaMprAptamRpATikAsaMhanana, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 150 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka hai, zeSa abandhaka haiM // 151 // isa sUtrakA artha kahate haiM- bandha aura udayakA yahAM vyuccheda nahIM haiM, kyoMki,
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 ] chakkhaDAgamai baMdhasAmittavicao [ 3, 152. micchatta-cadujAdi-thAvara - suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIrANamettha baMdhodayA samaM vocchiNNA, avasANaM payaDINaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchiNNo / AdAvassa ettha udao Natthi ceva / micchattassa sodao baMdho / AdAvasya parodao, apajjattakAle AdAvassudayAbhAvAdo | uMsayaveda-tirikkha-maNusAu-cadujAdi - huMDa saMThaNa asaMpattasevaTTasaMghaDaNa thAvara - suhuma-apajjatta-sAhAraNANaM sodaya-parodao baMdho / micchatta-tirikkha - maNusAuANaM baMdhI NiraMtaro / avasesANaM sAMtaro, egasamaeNa baMdhuvaramuvalaMbhAdo | paccayA sugamA / tirikkhAu - cadujAdi -AdAva - thAvarasuhuma-sAhAraNANaM tirikkhagaisaMjutto, maNusAuassa maNusagaisaMjutto, sesANaM tirikkha- maNusa - isaMjuto baMdho / dugaimicchAiTThI sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThaTThANaM ca sugamaM / micchattassa caduviMho baMdho, dhuvabaMdhittAdo | sesANaM sAdi-adbhuvo / devagas - ubviyasarIra- ve uvyiyasarIra aMgovaMga- devagar3apAoggANupuvvI titthayaraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? 152 // sumaM / donoM pAye jAte haiN| athavA mithyAtva, cAra jAtiyAM, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra, inakA bandha aura udaya donoM yahAM sAthameM vyucchinna hote haiN| zeSa prakRtiyoM kA pUrva meM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai / AtApa prakRtikA udaya yahAM hai hI nahIM / mithyAtva prakRtikA svodaya bandha hotA hai / AtApakA bandha parodaya hotA hai, kyoMki, aparyApta kAlameM AtA pake udayakA abhAva hai / napuMsakaveda, tiryagAyu, manuSyAyu, cAra jAtiyAM, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa, inakA svodaya-parodaya bandha hotA hai / mithyAtva, tiryagAyu aura manuSyAyukA bandha nirantara hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inakA bandhavizrAma pAyA jAtA hai / pratyaya sugama haiM / tiryagAyu, cAra jAtiyAM, AtApa, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNa, inakA tiryaggatise saMyukta, manuSyAyukA manuSyagati se saMyukta, tathA zeSa prakRtiyoMkA tiryaggati va manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai / tiryaca va manuSya do gatiyoMke mithyAdRSTi svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / mithyAtvakA bandha cAroM prakArakA hotA hai, kyoMki, vaha dhruvabandhI hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha sAdi va adhruva hotA hai / devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, devagatiprAyogyAnupUrvI aura tIrthakara nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 152 // yaha sUtra sugama hai /
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 154.] jogamaggaNAe baMdhasAmittaM [215 asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abNdhaa||153|| edassattho vuccade - ettha baMdho udao vA puvvaM pacchA vA vocchijjadi tti parikkhA Natthi, udayAbhAvAdo / Navari titthayarassa puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi / edAo paMca vi payaDIo parodaeNa bajhaMti, orAliyamissakAyajogammi edaasimudyvirohaado| NiraMtaro baMdho, paDivakkhapayaDINaM baMdhAbhAvAdo / asaMjadasammAdidvimhi edAsiM baMdhassa battIsuttarapaccayA, oghapaccaesu bArasajogitthi-NabusayavedANamabhAvAdo / sesaM sugamaM / cauNhaM payaDINaM tirikkha-maNusagai-asaMjadasammAdiTThI sAmI / titthayarassa maNusA ceva, tirikkhesu uppaNNANaM tatthuppattipAoggasammAiTThINa titthayarassa baMdhAbhAvAdo / gaisaMjuttattamabhaNiya kimidi sAmittaM parUvidaM ? Na, devagaisaMjuttaM bajhaMti tti aNuttasiddhIdo / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / sAdi-addhavo baMdho, addhvbNdhittaado| veubviyakAyajogINaM devagaIe' bhaMgo // 154 // asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 153 // isakA artha kahate haiM- yahAM bandha va udaya pUrvameM athavA pazcAt vyucchinna hotA hai, yaha parIkSA nahIM hai| kyoMki, yahAM una prakRtiyoMke udayakA abhAva hai| vizeSa itanA hai ki tIrthakara prakRtikA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai| ye pAMcoM hI prakRtiyAM parodayase baMdhatI haiM, kyoMki, audArikamizrakAyayogameM inake udayakA virodha hai| nirantara bandha hotA hai, kyoMki, inakI pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA yahAM abhAva hai| asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM inake bandhake battIsa uttara pratyaya hai, kyoMki, oghapratyayoM se bAraha yoga, strIveda aura napuMsakavedakA abhAva hai| zeSa pratyayaprarUpaNA sugama hai| cAra prakRtiyoMke tiryaca va manaSyagatike asaMyatasamyagdRSTi svAmI tIrthakaraprakRtike manuSya hI svAmI haiM, kyoMki, tiryaMcoMmeM utpanna hue vahAM utpattike yogya samyagdRSTiyoMke tIrthakara prakRtikA bandha nahIM hotaa| zaMkA-gatisaMyuktatAko na kahakara svAmitvakI prarUpaNA kyoM kI gayI hai ? samAdhAna--cUMki ukta prakRtiyAM devagatise saMyukta baMdhatI haiM, yaha vinA kahe hI siddha hai, ataH gatisaMyogakI prarUpaNA nahIM kii| bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiN| sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI prakRtiyAM haiN| vaikriyikakAyayogiyoMkI prarUpaNA devagatike samAna hai // 154 // 1 pratiSu ' devagaINaM ' iti paatthH|
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 154. edamappaNAsuttaM desAmAsiya, teNedeNa sUidatthaparUvaNA kIrade- paMcaNANAvaraNIyachadasaNAvaraNIya sAdAsAda-bArasakasAya purisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-dugucchA-maNusagaipaMciMdiyajAdi-orAliya tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-vaNNacaukka-maNusANupuvI-agurualahuacaukka-pasatthavihAyagai-tasacaukka-thirAthirasuhAsuha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNuccAgoda-paMcatarAiyapayaDIo ettha cadusu guNaTThANesu baMdhapAoggAo / ettha puvvaM baMdho udao vA vocchiNNo tti vicAro Natthi, maNusagai-orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-maNusagai-maNusagaipAoggANupuvI-ajasagittINamudayAbhAvAdo sesANaM payaDINamudayavocchedAbhAvAdo ca / 'paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasaphAsa-agurualahua-uvadhAda-paraghAdussAsa-tasa-bAdara-pajjatta- patteyasarIra-thirAthira-suhAsuhaNimiNa-paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, veuvviyakAyajogamhi edAsiM dhuvodayattadaMsaNAdo / Navari sammAmicchAiDiM mottUNa aNNattha ussAsassa' sodaya-parodao baMdho, sarIrapajjattIe ___ yaha arpaNAsUtra dezAmarzaka haiM, isaliye isase sUcita arthakI prarUpaNA karate hai- pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paMcendriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNAdika cAra, manuSyAnupUrvI, agurulaghu Adika cAra, prazastavihAyogati, trasa Adika cAra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya prakRtiyAM yahAM cAra guNasthAnoMmeM bandhake yogya haiN| yahAM pUrvameM bandha yA udaya vyucchinna hotA hai, yaha vicAra nahIM hai, kyoMki, manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura ayazakIrti, inakA udayAbhAva tathA zeSa prakRtiyoMke udayavyucchedakA abhAva hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, paMcendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, vaikriyikakAyayogameM inakA dhruvodaya dekhA jAtA hai| vizeSa itanA hai ki samyagmithyAdRSTiko chor3akara anyatra ucchvAsakA svodaya-parodaya bandha ... 1 pratiSu ' ussAsa' iti pAThaH ..
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 154.] * jogamagaNAe baMdhasAmita [217 pajjattassa aMtomuhuttaM gaMtUNa ANApANapajjattIe pajjattayadassa ussaasssodydNsnnaado| NihA-payalA-sAdAsAda bArasakasAya-sattaNokasAya-samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-subhagasussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti-uccAgodANaM sodaya-parodao baMdho, asuhANaM Naraiesu udayadaMsaNAdo / maNusagai-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupuvvINa parodao baMdho, veuvviyakAyajogammi edAsimudayavirohAdo / paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-bArasakasAya-bhaya-duguMchA-orAliya-tejA kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa- aguruvalahuva-uvaghAda -paraghAdussAsa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-- NimiNa-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, ettha dhuvabaMdhittAdo / sAdAsAda-hassa-radi-aradi-sogathirAthira-suhAsuha-jasakitti-ajasakittINaM sAMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramadaMsaNAdo / purisaveda-samacaurasasaMThANa-vajjarisahasaMghaDaNa-pasatthavihAyagai-subhaga-sussara-AdejjuccAgodANaM micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu sAMtaro baMdho, paDivakkhapayaDibaMdhasaMbhavAdo / sammAmicchAdiTThiasaMjadasammAdiTThIsu NiraMtaro, pddivkkhpyddibNdhaabhaavaado| paMciMdiyajAdi-orAliyasarIra hotA hai, kyoMki, zarIraparyAptise paryApta hue jIvake antarmuhUrta jAkara AnaprANaparyAptise paryApta honepara ucchvAsakA udaya dekhA jAtA hai / nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, sAta nokaSAya, samacaturasrasaMsthAna, prazastavihAyogati, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti aura uccagotra, inakA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, nArakiyoM meM azubha prakRtiyoMkA udaya dekhA jAtA hai| manuSyagati, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vaikriyikakAyayogameM inake udayakA virodha hai| pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, vAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, nirmANa aura pAMca antarAyakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ye dhruvabandhI haiM / sAtA va asAtA vedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti aura ayazakIrtikA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai| puruSaveda, samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhasaMhanana, prazastavihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotrakA mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM inakI pratipakSa prakRtiyoMkA bandha sambhava hai| samyagmithyAdRASTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM nirantara bandha hotA hai, kyoMka, yahAM pratipakSa prakratiyoMke bandhakA abhAva hai| paMcandriya ...28.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 154. aMgovaMga-tasaNAmANa micchAiTThimhi sAMtara-NiraMtaro / kathaM NiraMtaro ? Na, Neraiesu saNakkumArAdidevesu ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu NiraMtaro, pddivkkhpyddibNdhaabhaavaado| maNusagai-maNusagaipAoggANupuvINa micchAiTThisAsaNasammAdiTThIsu sAMtara-NiraMtaro / kadhaM NiraMtaro ? Na, ANadAdidevesu NiraMtaravaMdhuvalaMbhAdo / sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu NiraMtaro, pddivkkhpyddibNdhaabhaavaado| micchAiTThI edAo payaDIo tedAlIsapaccaehi, sAsaNo advatIsapaccaehi, sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTTiNo cottIsapaccaehi baMdhati, mUloghapaccaesu bArasajogapaccayAbhAvAdo / sesaM sugamaM / maNusagai-maNusagaipAoggANupuvI-uccAgodANi micchAiTi-sAsaNasammAiTisammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo maNusagaisaMjutaM / avasesasavapayaDIo micchAiTi jAti, audArikazarIrAMgopAMga aura trasa nAmakarmakA mithyAdRSTi guNasthAnameM sAntaranirantara bandha hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki nArakiyoM aura sanatkumArAdi devoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM nirantara bandha pAyA jAtA hai, kyoMki, yahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntara-nirantara bandha hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki AnatAdi devoMmeM unakA nirantara bandha dekhA jAtA hai| samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| mithyAdRSTi ina prakRtiyoMko tetAlIsa pratyayose, sAsAdanasamyagdRSTi ar3atIsa pratyayoMse, tathA samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi cautIsa pratyayoMse bAMdhate haiM; kyoMki, mUlogha pratyayoMmeM bAraha yoga pratyayoMkA yahAM abhAva hai| zeSa pratyayaprarUpaNA sugama hai| manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura uccagotrako mithyAdRSTi, sAsAdana- . samyagdRSTi, samyagmithyAdRASTra aura asaMyatasamyagdRSTi manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM / zeSa
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 154.] jogamagaNAe baMdhasAmittaM ___ [219 sAsaNasammAdiTThiNo tirikkha maNusagaisaMjuttaM, sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo maNusagaisaMjuttaM baMdhati / deva-NeraDyA saamii| baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhaviNAso NAttha / paMcaNANAvaraNIyachadasaNAvaraNIya-bArasakasAya-bhaya-duguMchA-tejA-kammaiya-vaNNacaukka-agurualahua-uvaghAdaNimiNa-paMcatarAiyANaM micchAiTThimhi caubiho baMdho / aNNattha tiviho, dhuvbNdhittaabhaavaado| sesasavvapayaDIo savvattha sAdi-addhavAo / thINagiddhittiya-aNaMtANubaMdhicaukka-itthiveda-tirikkhAu-tirikkhagai-causaMThANacausaMghaDaNa-tirikkhagaipAoggANupuvI-ujjova appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejjaNIcAgodANi beThThANiyapayaDIo / edAsu aNaMtANubaMdhicaukkassa baMdhodayA samaM vocchiNNA, sAsaNammi tadubhayAbhAvaMdaMsaNAdo / itthiveda appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejjaNIcAgodANaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu baMdhodayavocchedadaMsaNAdo / avasesANaM aisA parikkhA Natthi, udayAbhAvAdo / saba prakRtiyoM ko mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi tiryaggati evaM manuSyagatise saMyukta, tathA samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM / deva aura nArakI svAmI haiM / bandhAdhvAna sugama hai / bandhavinAza hai nhiiN| pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAyakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai| anya guNasthAnoMmeM unakA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, yahAM inake dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa saba prakRtiyAM sarvatra sAdi va adhruva bandhavAlI haiN| styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka, strIveda, tiryagAyu, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra, ye dvisthAnika prakRtiyAM haiN| inameM anantAnubandhicatuSkakA bandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, sAsAdana guNasthAnameM una donoMkA abhAva dekhA jAtA hai| strIveda, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kramazaH inake bandha aura udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai| zeSa prakRtiyoMke yaha parIkSA nahIM hai, kyoMki, unakA udayAbhAva hai| 1 pratiSu tadubhayabhAva.' iti pAThaH /
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22.] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 154. aNaMtANubaMdhicaukka-itthiveda-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM sodaya-parodao baMdho, veubviyakAyajogammi paDivakkhudayadaMsaNAdo / avasesANaM payaDINaM parodao baMdho, tAsimetyudayavirohAdo / thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukkatirikkhAuANaM NiraMtaro baMdho, egasamaeNa bNdhuvrmaabhaavaado| tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvvI-NIcAgodANaM sAMtara-NiraMtaro baMdho / kadhaM NiraMtaro ? Na, sattamapuDhaviNeraiesu nnirNtrbNdhuvlNbhaado| avasesANaM payaDINaM baMdho sAMtaro, egasamaeNa baMdhuvaramadasaNAdo / paccayA sugmaa| tirikkhAu-tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupubbI-ujjovANi tirikkhagaisaMjuttaM, sesasavvapayaDIo tirikkha-maNusagaisaMjuttaM baMdhaMti / deva-NaraiyA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThaTThANaM ca sugamaM / sattaNhaM dhuvapayaDINaM micchAiTThimhi cauvviho baMdho / sAsaNe duviho bNdho| micchatta-Naqsayaveda-eiMdiyajAdi-huMDasaMThANa-asaMpattasevasaMghaDaNa-AdAva-thAvarapayaDIo micchAiTThiNA bajjhamANiyAo / ettha micchattassa baMdhodayA samaM vocchijjati, anantAnubandhicatuSka, strIveda, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrakA svodaya parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vaikriyikakAyayogameM inakI pratipakSa prakRtiyoMkA udaya dekhA jAtA hai| zeSa prakRtiyoMkA parodaya bandha hotA hai, kyoMki yahAM unake udayakA virodha hai| styAnagraddhitraya, anantAnabandhicataSka aura tiryagAyakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inake bandhavizrAmakA abhAva hai| tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA sAntara- nirantara bandha hotA hai | zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna -yaha zaMkA ThIka nahIM, kyoMki, saptama pRthivIke nArakiyoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| zeSa prakRtiyoMkA vandha sAntara hotA hai, kyoMki, eka samayase unakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai / pratyaya sugama haiM / tiryagAyu, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyotako tiryaggatise saMyukta, tathA zeSa saba prakRtiyoMko tiryaggati va manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM / deva va nArakI svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM ! sAta dhruvaprakRtiyoMkA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / sAsAdanameM do prakArakA bandha hotA hai| mithyAtva, napuMsakaveda, ekendriyajAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, AtApa aura sthAvara, ye mithyAdRSTike dvArA badhyamAna prakRtiyAM haiN| yahAM mithyAtvakA bandha aura udaya donoM mithyAdRSTi guNasthAnameM sAtha hI vyucchinna hote haiM, kyoMki, uparima 1 apratau -- baMdhuvaramAnAbhAvAdo' iti pAThaH /
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 154.1 jogamagaNAe baMdhasAmitta (221 uvarimaguNesu tadubhayANuvalaMbhAdo / NaQsayaveda-huMDasaMThANANaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, micchAiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu tadubhayAbhAvadaMsaNAdo / sesAsu eso vicAro Natthi, udayAbhAvAdo / micchattassa sodaeNa, Naqsayaveda-huMDasaMThANANaM sodaya-parodao, avasesANaM parodao baMdho / micchattassa baMdho giraMtaro, avasesANaM sAMtaro / paccayA sugamA / Navari eiMdiyajAdi-AdAva-thAvarANaM Naqsayavedapaccao avaNedavyo, Neraiesu edAsiM baMdhAbhAvAdo / micchatta-Naqsayaveda-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNANi tirikkha-maNusagaisaMjuttaM, avasesAo payaDIo tirikkhagaisaMjuttaM bajhaMti / eiMdiyajAdi-AdAva-thAvarANaM baMdhassa devA sAmI, avasesANaM baMdhassa deva-NeraiyA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / micchattassa cauvvihA baMdho, avasesANaM sAdi-addhavo / ___ maNusAuassa baMdho udayAdo' puvvaM pacchA vA vocchijadi ttiNatthi [vicAro], saMtAsaMtANa snnnniyaasvirohaado| parodao baMdho, veubviyakAyajogammi maNusAuassa udyvirohaado| NiraMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / micchAiTThi-sAsaNasammAiTThi-asaMjadasammAdiTThINaM ....................................... guNasthAnoM meM ve donoM pAye nahIM jAte / napuMsakaveda aura huNDasaMsthAnakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kramase una donoMkA abhAva dekhA jAtA hai / zeSa prakRtiyoM meM yaha vicAra nahIM hai, kyoMki, unakA udayAbhAva hai / mithyAtvakA svodayase, napuMsakaveda aura huNDasaMsthAnakA svodayaparodayase, tathA zeSa prakRtiyoMkA parodayase bandha hotA hai| mithyAtvakA bandha nirantara aura zeSa prakRtiyoMkA sAntara hotA hai / pratyaya sugama haiM / vizeSa itanA hai ki ekendriyajAti, AtApa aura sthAvarake pratyayoMmeM napuMsakaveda pratyayako kama karanA cAhiye, kyoMki, nArakiyoMmeM inake bandhakA abhAva hai / mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna aura asaMprAptasRpATikAsaMhanana, tiryaggati va manuSyagatise saMyukta; tathA zeSa prakRtiyAM tiryaggatise saMyukta baMdhatI haiM / ekendriyajAti, AtApa aura sthAvarake bandhake deva svAmI haiN| zeSa prakRtiyoMke bandhake deva va nArakI svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / mithyAtvakA bandha cAroM prakArakA, tathA zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva hotA hai| manuSyAyukA bandha udayase pUrva yA pazcAt vyucchinna hotA hai, yaha vicAra yahAM nahIM haiM, kyoMki, sat (bandha) aura asat (udaya) kI tulanAkA virodha hai| parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vaikriyikakAyayogameM manuSyAyuke udayakA virodha hai / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase isake bandhavizrAmakA abhAva hai| mithyASTi,sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyata 1 apratau ' baMdhodayAdo' iti pAThaH /
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 155. tedAlIsa-aTThattIsa-cottIsapaccayA / maNusagaisaMjuttaM / deva-NeraiyA sAmI / addhANaM micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdihi tti| baMdhaviNAso nntthi| sAdi-addhavo bNdho| titthayarassa baMdhodayavocchedasaNNiyAso Natthi, saMtAsaMtANaM saNNiyAsavirohAdo / parodao baMdho, maNusagaI mottuunnnnnntthudyaabhaavaado|nnirNtro baMdho, egasamaeNa bNdhuvrmaabhaavaado| paccayA sugamA / maNusagaisaMjuttaM / deva-NeraiyA sAmI / asaMjadasammAdiTThI addhANaM / baMdhaviNAso Natthi / sAdi-adbhuvo bNdho| veubviyamissakAyajogINaM devagaibhaMgoM // 155 // edassa desAmAsiyaappaNAsuttassa attho vuccade / taM jahA --- paMcaNANAvaraNIyachadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-bArasakasAya-purisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchaM-maNusagaipaMciMdiyajAdi-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-vaNNacaukka-maNussANupubvi-aguruvalahuva-uvadhAda-paraghAdussAsa-pasatthavihAyagai. samyagdRSTike kramase tetAlIsa, ar3atIsa va cauMtIsa pratyaya hote haiN| manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai / deva va nArakI svAmI haiM / bandhAdhvAna mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi va asaMyatasamyagdRSTi taka hai / bandhavinAza hai nhiiN| sAdi va adhruva bandha hotA hai| - tIrthakaraprakRtike bandha va udayake vyucchedakI sadRzatA nahIM hai, kyoMki, sat aura asatkI tulanAkA virodha hai / parodaya bandha hotA hai, kyoMki, manuSyagatiko chor3akara dUsarI jagaha tIrthakaraprakRtike udayakA abhAva hai / nirantara vandha hotA hai, kyoMki, eka samayase usake bandhavizrAmakA abhAva hai / pratyaya sugama haiN| manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai| deva va nArakI svAmI haiN| bandhAdhvAna asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna hai / bandhavinAza hai nahIM / sAdi va adhruva bandha hotA hai / vaikriyikamizrakAyayogiyoMkI prarUpaNA devagatike samAna hai // 155 // isa dezAmarzaka arpaNAsUtrakA artha kahate haiM / vaha isa prakAra hai- pAMca zAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paMcendriyajAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturastrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNAdika cAra, manuSyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, ................ 1 a-ApratyoH * devagaINa maMgo' iti pAThaH / 2 apratau ' duguMchANaM' iti pAThaH / 3 pratiSu orAliyasarIra-orAliyasarIraMgovaMga' iti pAThaH /
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 155.] jogamaggaNAe baMdhasAmittaM [223 tasa-bAdara-pajjata-patteyasarIra-thirAthira-subhAsubha-subhaga sussara-Adejja-jasakitti-ajasakittiNimiNa-uccAgoda paMcatarAiyapayaDIo tIhi guNaTThANehi bajjhamANiyAo dvaviya parUvaNA kIrade- baMdhodaya-vocchedavicAro Natthi, baMdheNudaeNubhaehi vA virahidaguNaTThANANamuvari annuvlNbhaado| paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasaphAsa aguruvalahuva uvaghAda-tasa bAdara-pajjatta patteyasarIra thirAthira suhAsuha NimiNa-paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, ettha dhuvodayattAdo / NiddA-payalA-sAdAsAda-bArasakasAya-chaNokasAya-purisavedANaM baMdho sodaya-parodao, ubhayathA vi bNdhvirohaabhaavaado| samacaurasasaMThANa-subhagAdejjajasakitti-uccAgodANaM baMdho bhicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu sodaya-parodao / sAsaNe sodao, apajjattadvAe Neraiesu sAsaNANamabhAvAdo / maNusagai-orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-maNussANupugvi-paraghAdussAsa-pasatthavihAyagai-sussarANaM parodao baMdho, ettha edAsimudayavirohAdo / ajasakittIe micchAiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu sodaya bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya, ina tIna guNasthAnavartI vaikriyikakAyayogiyoMke dvArA badhyamAna prakRtiyoMko sthApita kara prarUpaNA karate haiM- inake bandha va udayake vyucchedakA vicAra yahAM nahIM hai, kyoMki bandha, udaya yA donoMse rahita guNasthAna Upara pAye nahIM jaate| ___ pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, paMcendiyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ye dhruvodayI haiM / nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, chaha nokaSAya aura puruSavedakA vandha svodaya parodaya hotA hai, kyoMki, donoM prakArase bhI inake bandhavirodhakA abhAva hai| samacaturasnasaMsthAna, subhaga, Adeya, yazakIrti aura uccagotrakA bandha mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya-parodaya hotA hai| sAsAdana guNasthAnameM svodaya bandha hotA hai, kyoMki, aparyAptakAlameM nArakiyoM meM sAsAdana guNasthAnakA abhAva hai| manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, manuSyAnupUrvI, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogAta aura susvarakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM inake udayakA virodha hai| ayazakIrtikA mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM svodaya-parodaya bandha hotA For Private & Personal use only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao parodao / sAsaNe parodao, devagadIe tisse udyaabhaavaad| / paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya bArasakasAya bhaya - duguMchA orAliya tejA kammaiyasarIravaNNa-gaMdha--rasa-phAsa-agurualahua -- uvaghAda--paraghAdussAsa -- bAdara - pajjatta--patteyasarI raNimiNapaMcatarAiyANaM NiraMtaro baMdho, ettha dhuvabaMdhittAdo / sAdAsAda-hassa-radi - [aradi-] soga-thirAthirasuhAsuha- jasakitti - ajasakittINaM sAMtarA baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramadaMsaNAdo / purisaveda - samacaurasasaMThANa vajjarisahasaMghaDaNa -pasatthavihAyagai-subhaga-susvara-AdejjuccAgodANaM micchAiTThisAsa sammAdiTThI baMdho sAMtarA / asaMjadasamma / diTThIsu NiraMtaro, paDivakkhapayaDINaM baMdhAbhAvAdo | paMciMdiyajAdi - orAliyasarIraaMgovaMga - tasaNAmANaM micchAiTThimhi sAMtara - NiraMtaro | kathaM NiraMtaro ? Na, saNakkumArAdidevesu Neraiesu ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / sAsaNasammAdiTThiasaMjadasammAdiTThIsu NiraMtaro, paDivakkhapayaDINaM baMdhAbhAvAda | maNusagai - maNusANupuvvINaM [3, 155. hai / sAsAdana guNasthAnameM parodaya bandha hotA hai, kyoMki, devagatimeM usake udayakA abhAva hai / pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArika, tejasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha. rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ye dhruvabandhI haiN| sAtA va asAtAvedanIya, hAsya, rati, [arati], zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti aura ayazakIrtikA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samaya se inakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai / puruSaveda, samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhasaMhanana, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotra, inakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM sAntara bandha hotA hai / asaMyatasamyagdRSTiyoM meM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai / paMcendriya jAti, audArikazarIrAMgopAMga aura trasa nAmakarmakA mithyAdRSTi guNasthAna meM sAntaranirantara bandha hotA hai / zaMkA -- nirantara bandha kaise hotA hai ? - samAdhAna - nahIM, kyoMki sanatkumArAdi devoM aura nArakiyoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai / sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM nirantara bandha hotA hai, kyoMki yahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai / manuSyagati aura manuSyagati
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 155. jogamagaNAe baMdhasAmittaM [225 micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu' sAMtara-NiraMtaro / kadhaM NiraMtaro ? Na, ANadAdidevesu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / asaMjadasammAdiTThIsu NiraMtaro, paDivakkhapayaDINaM bNdhaabhaavaado| micchAiTThissa tedAlIsa paccayA, oghapaccaesu cdumnn-vci-kaayjogpccyaannmbhaavaado| sAsaNassa sattattIsuttarapaJcayA, micchAiTThipaccaesu pNcmicchtt-nnqsyvedaannmbhaavaado| asaMjadasammAdiTThIsu tettIsa paccayA, micchAiTThipaccaesu paMcamicchattANatANubaMdhicaukkisthivedANamabhAvAdo / sesaM sugamaM / maNusagai-maNusANupuvvI-uccAgodANaM maNusagaisaMjutto, avasesANaM payaDINaM baMdho micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu tirikkha-maNusagaisaMjutto, asaMjadasammAdiTThIsu maNusagaisaMjutto / micchAiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo deva-NeraiyA sAmI / sAsaNasammAdiTThiNo devA ceva sAmI / prAyogyAnupUrvIkA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM sAntara-nirantara bandha hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai / samAdhAna-nahIM, kyoMki, AnatAdika devoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| asaMyatasamyagdRSTiyoM meM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| mithyAdRSTike tetAlIsa pratyaya hote haiM, kyoMki, oghapratyayoMmeM yahAM cAra manoyoga, cAra vacanayoga aura cAra kAyayogapratyayoMkA abhAva hai| sAsAdanasamyagdRSTike saiMtIsa uttara pratyaya hote haiM, kyoMki, mithyAdRSTike pratyayoM se yahAM pAMca mithyAtva aura napuMsakavedakA abhAva hai| asaMyatasamyagdRSTiyoM meM tetIsa pratyaya hote haiM, kyoMki, mithyAdRSTike pratyayoM se yahAM pAMca mithyAtva, anantAnubandhicatuSka aura strIveda pratyayoMkA abhAva hai| zeSa pratyayaprarUpaNa sugama hai| __ manuSyagati, manuSyAnupUrvI aura uccagotrakA bandha manuSyagatise saMyukta, tathA zeSa prakRtiyoMkA bandha mithyAdRSTi evaM sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM tiryaggati va manuSyagatise saMyukta, aura asaMyatasamyagdRSTiyoMmeM manuSyagatise saMyukta hotA hai / mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi deva va nArakI svAmI haiM / sAsAdanasamyagdRSTi deva hI svAmI haiM / bandhA 1 apratau -- sAsaNasammAdiTThIhi ' iti pAThaH / ..baM. 29.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 155. baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavocchedo Nasthi / baMdheNa dhuvapayaDINaM' micchAiTThimhi caubviho baMdho / aNNattha tiviho, dhuvaabhaavaado| sesANaM payaDINaM baMdho sAdi-aduvo, addhavabaMdhittAdo / thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukkitthiveda-tirikkhagai-ca usaMThANa-causaMghaDaNatirikkhagaipAoggANupubvi-ujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja - NIcAgodANaM parUvaNA kIrade- aNaMtANubaMdhicaukkitthivedANaM baMdhodayA samaM vocchijjati sAsaNaguNaTTANe, Na aNNattha; micchAiTThimhi tdnnuvlNbhaado| dubhaga-aNAdejja-NIcAgodANa puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, uvarimaasaMjadasammAdihiguNammi baMdheNa viNA udayasseva daMsaNAdo / avasesANameso vicAro Nasthi, baMdhassekassevuvalaMbhAdo / aNaMtANubaMdhicaukkisthivedANaM baMdho sodaya-parodao, ubhayathAvi avirohAdo / dubhaga-aNAdejja-NIcAgodANaM micchAiTThimhi sodaya-parodao / sAsaNe parodao, Naraiesu apajjattaddhAe tdbhaavaado| sesasolasapayaDIo parodaeNeva bajhaMti, taasimetthudyvirohaado| dhvAna sugama hai| bandhavyuccheda nahIM hai| bandhase dhruvaprakRtiyoM kA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai| anya guNasthAnoMmeM tIna prakArakA vandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha sAdi ba adhruva hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka, strIveda, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrakI prarUpaNA karate haiM- anantAnuvandhicatuSka aura strIvedakA bandha va udaya donoM sAsAdana guNasthAnameM sAtha vyucchinna hote hai, anyatra nahIM, kyoMki mithyASTi guNasthAnameM unake vicchedakA abhAva hai| durbhaga, anAdeya aura nIcagotrakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, uparima asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM vandhake vinA kevala udaya hI dekhA jAtA hai| zeSa prakRtiyoMke yaha vicAra nahIM hai, kyoMki, unakA kevala eka bandha hI yahAM pAyA jAtA hai / anantAnubandhicatuSka aura strIvedakA bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, donoM hI prakArase koI virodha nahIM hai| darbhaga, anAdeya aura nIcagotrakA guNasthAnameM svodaya-parodaya bandha hotA hai / sAsAdana guNasthAnameM parodaya vandha hotA hai, kyoMki, nArakiyoMmeM aparyAptakAlameM sAsAdana guNasthAnakA abhAva hai| zeSa solaha prakRtiyAM parodayase hI baMdhatI haiM, kyoMki, yahAM unake udayakA virodha hai| 1 apratau -- baMdhaNavapayaDINaM ' iti pAThaH / 2 pratiSu 'dhuvabhAvAdo' iti pAThaH /
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 155.] jogamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 220 __ thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukkANaM NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / itthivedacausaMThANa-causaMghaDaNa-ujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga dussara-aNAdejjANaM sAMtaro baMdho, paDivakkhapayaDibaMdhadaMsaNAdo / tirikkhagai tirikkhagaipAoggANupuvvi-NIcAgodANaM micchAiTThimhi saaNtr-nnirNtro| kaMcaM NiraMtaro ? sattamapuDhaviNeraiesu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / sAsaNe sAMtaro, apajjatadvAe sattamapuDhaviTThiyasAsaNANuvalaMbhAdo / paccayA sugmaa| tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupubbI-ujjovANi tirikkhagaisaMjuttaM, avasesAo tirikkha-maNussagaisaMjuttaM baMdhati / micchAiTThideva-NeraiyA, sAsaNA devA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaThThaTThANaM ca sugamaM / sattaNhaM dhuvabaMdhapayaDINaM micchAiTimhi baMdho cauvviho / sAsaNe duviho, annaadi-dhuvaabhaavaad| / sesANaM samvattha sAdi-addhavo / micchata-Nabusayaveda-eiMdiyajAdi-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-AdAva-thAvarANaM parUvaNaM kassAmA - micchattassa baMdhodayA samaM vocchiNNA, uvari tadubhayANuvalaMbhAdo / NavaMsaya styAnagRddhitraya aura anantAnuvandhicatuSkakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvavandhI hai / strIveda, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara aura anAdeyakA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, inakI pratipakSa prakRtiyoMkA bandha dekhA jAtA hai| tiryaggati,tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA mithyAdRSTi guNasthAnameM sAntara-nirantara bandha hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-kyoMki, saptama pRthivIke nArakiyoM meM nirantara bandha pAyA jAtA hai| sAsAdana guNasthAnameM sAntara bandha hotA hai, kyoMki, aparyAptakAlameM saptama pRthivIstha sAsAdanasamyagdRSTi nArakiyoMkA abhAva hai| pratyaya sugama haiM / tiryaggati, tiryaggatiprAyAgyonupUrvI aura udyotako tiryaggatise saMyukta, tathA zeSa prakRtiyoMko tiryaggati va manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM / mithyASTi deva va nArakI, tathA sAsAdanasamyagdRSTi deva svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSThasthAna sugama haiN| sAta dhruvabandhI prakRtiyoMkA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai| sAsAdana guNasthAnameM do prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM anAdi va dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA sarvatra sAdi va adhruva bandha hotA hai| mithyAtva, napuMsakaveda, ekendriyajAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, AtApa aura sthAvara prakRtiyoMkI prarUpaNA karate haiM-mithyAtvakA bandha aura udaya donoM [mithyAdRSTi guNasthAnameM ] sAtha hI vyucchinna hote haiM, kyoMki,mithyAtva guNasthAnase Upara 1 pratiSu tadudayAzuvalaMbhAdo' iti pAThaH /
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 155. veda-huMDasaMThANANaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, micchAiTThi asaMjadasammAdiTThIsu kameNa baMdhodayavacchedadaMsaNAdo / avasesAsu eso vicAro Natthi, baMdhassekasseva daMsaNAdo / micchattassa sodaNa, NavuMsayaveda-huMDasaMThANANaM' sodaya - parodaraNa, avasesANaM parodaeNa baMdho / micchattassa NiraMtaro / avasesANaM payaDINaM sAMtaro, baMdhagaddhagayasaMkhANiyamANuvalaMbhAdo / paccayA sugamA / Navari eiMdiya - AdAva - thAvarANaM NavuMsayavedapaccao Natthi tti duggamameyaM saMbharedavvaM / edaMdiyajAdi - AdAva thAvarANi tirikkhagaisaMjuttaM, sesAo tirikkha-maNusagaisaMjuttaM bajjhati / eiMdiya-AdAva - thAvarANaM devA sAmI / sesANaM deva NeraiyA / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / micchattassa baMdho cauvviho / sesANaM sAdi - adbhuvA / titthayarassa baMdhodayavocchedavicAro Natthi, baMdhaaikkiyAdo / parodao baMdho, sajogibhaDAsyaM mottUNa titthayarassaNNatthudayAbhAvAdo / NiraMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramA ve donoM pAye nahIM jAte / napuMsakaveda aura huNDasaMsthAnakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM kramase unake bandha aura udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / zeSa prakRtiyoM meM yaha vicAra nahIM hai, kyoMki, unakA kevala eka bandha hI dekhA jAtA hai / mithyAtvakA svodayase, napuMsakaveda va huNDasaMsthAnakA svodaya- parodaya se, tathA zeSa prakRtiyoMkA parodayase bandha hotA hai / mithyAtvakA nirantara bandha hotA hai / zeSa prakRtiyA~kA sAntara bandha hotA hai, kyoMki bandhakakAlameM unakI saMkhyAkA niyama pAyA nahIM jAtA / pratyaya sugama haiM / vizeSa itanA hai ki ekendriyajAti, AtApa aura sthAvarakA napuMsaka veda pratyaya nahIM hai, isa durgama bAtakA smaraNa rakhanA cAhiye / ekendriyajAti, AtApa aura sthAvara prakRtiyAM tiryaggati se saMyukta aura zeSa prakRtiyAM tiryaggati va manuSyagati se saMyukta baMdhatI haiN| ekendriyajAti, AtApa aura sthAvara prakRtiyoMke deva svAmI haiN| zeSa prakRtiyoMke deva va nArakI svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / mithyAtvakA gandha cAroM prakArakA hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai / tIrthaMkara prakRti bandha va udayake vyucchedakA vicAra nahIM hai, kyoMki, usakA eka bandha hI hotA hai / parodaya bandha hotA hai, kyoMki, sayogI bhaTTArakako chor3akara anyatra tIrthaMkara prakRti ke udayakA abhAva hai / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase 1 apratau 'mittassa NavaMsayaveda sodaeNa iMDasaThANANaM ' iti pAThaH /
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 157.1 jogamAgaNAe baMdhasAmitta [ 229 bhAvAdo / paccayA sugamA / maNusagaisaMjutto baMdho / deva-NeraiyaasaMjadasammAdiTThI sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNavANa ca sugamaM / sAdi-addhao baMdho / payaDibaMdhagayavisesaparUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNadi __Navari viseso beTTANiyAsu tirikkhAuaM Natthi maNussAuaM Natthi // 156 // ___ kudo 1 deva-NeraiyANamapajjattaddhAe aauvbNdhvirohaado| AhArakAyajogi-AhAramissakAyajogIsu paMcaNANAvaraNIyachadasaNAvaraNIya-sAdAsAda-cadusaMjalaNa-purisaveda-hassa-radi-aradisoga-bhaya-dugaMchA devAu-devagai-paMciMdiyajAdi-veubbiya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-veubbiyasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-devagaipAoggANupuvI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAdussAsa-pasatthavihAya-- gai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-sussaraAdeja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-titthayara-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 157 // bandhavizrAmakA abhAva hai / pratyaya sugama hai / manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai / deva va nArakI asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / sAdi va adhruva bandha hotA hai / prakRtibandhagata vizeSake prarUpaNArtha uttara sUtra kahate haiM vizeSatA kevala itanI hai ki dvisthAnika prakRtiyoMmeM tiryagAyu nahIM hai aura manuSyAyu nahIM hai // 156 // isakA kAraNa yaha hai ki deva va nArakiyoMke aparyAptakAlameM AyubandhakA virodha hai| AhArakAyayogI aura AhAramizrakAyayogiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, devAyu, devagati, paMcendriyajAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhama, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, tIrthakara, uccamotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 157 //
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23.1 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 158. sugamaM / pamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 158 // edassatyo uccade - ettha baMdho udao vA puvvaM vocchiNNo tti vicAro Natthi, ekkaguNaTThANammi puvvaavrbhaavaabhaavaado| paMcaNANAvaraNIya-caurdasaNAvaraNIya-purisavedapaMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-vaNNacaukka-aguruvalahuvaca ukka-pasatthavihAyagai-tasacaukka-thirAthira-suhAsuha-subhaga-sussara-Adejja-jasAkatti-NimiNa-uccAgodapaMcaMtarAiyANaM sodao baMdho / NiddA-payalA-sAdAsAda-cadusaMjalaNa-chaNNokasAyANaM sodaya-parodao baMgho, ubhayathAvi baMdhavirohAbhAvAdo / devAu-devagai-veuvviyasarIra-veubviyasarIraMgovaMgadevagaipAoggANupuvI-ajasakitti-titthayarANaM parodao baMdho, AhArakAyajogIsu edaasimudyvirohaado| paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-cadusaMjalaNa-purisaveda-bhaya-duguMchA-devAu-devagaipaMciMdiyajAdi-veuvviya tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-veubviyasarIraaMgovaMga-vaNNacaukkadevagaipAoggANupubbi-aguruvalahuvacaukka-pasatthavihAyagai-tasacaukka-subhaga-sussara-Adeja yaha sUtra sugama hai| pramattasaMyata bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 158 // isa sUtrakA artha kahate haiM- yahAM bandha pUrvameM vyucchinna hotA hai yA udaya, yaha vicAra nahIM hai; kyoMki, eka guNasthAnameM pUrvAparabhAvakA abhAva hotA hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, puruSaveda, paMcendriyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNAdika cAra, agurulaghu Adika cAra, prazastavihAyogati, trasAdika cAra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA svodaya bandha hotA hai| nidrA.pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, cAra saMjvalana aura chaha nau kaSAyoMkA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM hI prakArase bandha hone meM koI virodha nahIM hai| devAyu, devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, devagatiprAyogyAnupUrvI, ayazakIrti aura tIrthakarakA parodaya bandha hotA haiM, kyoMki, AhArakAyayogiyoMmeM inake udayakA virodha hai| pAMca zAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, bhaya, jugupsA, devAyu, devagati, paMcendriyajAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNAdika cAra, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu Adika cAra, prazastavihAyogati, prasAdika cAra, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa, tIrthakara, uccagotra
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 231 jogamagaNAra baMdhasAmittaM baMdho, NimiNa-titthayara-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM-NiraMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / sAdAsAda-hassa-radi-aradi-soga-thirAthira - suhAsuha-jasakitti ajasakittINaM sAMtarA esamaeNa baMdhuvaramadaMsaNAdo / 3, 158. ] bArasa cadusaMjala - purisaveda-hassa-radi - aradi - soga-bhaya-durguchA - AhAra kAya jogehi pacca ehi edAo payaDIo vajjhati / sesaM sugamaM / edAsiM baMdho devagadisaMjutto / maNusA sAmI / baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavocchedo Natthi / dhuvabaMdhapayaDINaM tiviho baMdho, dhuvAbhAvAda / avasesANaM sAdi-adbhuvo / evamAhAra missa kAya jogINaM pi vattavvaM / vari paraghAdussAsa - pasatthavihAyagaidussarANaM parodao baMdho / puvvamorAliyasarIrassa udae saMte edAsiM saMtodayANaM kadhamettha akAraNeNa udayavocchedo hojja ? Na, orAliyasarIroda eNodailANaM tadudayAbhAveNedAsimudayAbhAvassa iyattA do / paccaesa AhArakAyajogamavaNedUNa AhAra missakAyajogo pakkhividavvo / ettio ceva bhedo, Natthi aNNattha kattha vi / aura pAMca antarAya, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inake bandhavizrAmakA abhAva hai / sAtA va asAtA vedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti aura ayazakIrtikA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samaya se inakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai / ye prakRtiyAM cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA aura AhArakAyayoga, ina vAraha pratyayoMse baMdhatI haiN| zeSa pratyayaprarUpaNa sugama hai / inakA bandha devagati se saMyukta hotA hai / manuSya svAmI haiM / bandhAdhvAna sugama hai / bandhavyuccheda nahIM hai | dhruvaprakRtiyoMkA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, dhruvabandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai / isI prakAra AhAramizrakAyayogiyoMke bhI kahanA cAhiye / vizeSatA kevala itanI hai ki inake paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati aura dusvarakA parodaya bandha hotA hai / zaMkA- cUMki pUrva meM audArikazarIra ke udayake honepara inakA udaya thA, ataeva aba yahAM unakA niSkAraNa udayavyuccheda kyoM ho jAtA hai ? samAdhAna - aisA nahIM hai, kyoMki, audArikazarIra ke udayake sAtha udayako prApta honevAlI ina prakRtiyoMkA usake udayakA abhAva honese udayAbhAva nyAyayukta hai / pratyayoM meM AhArakAyayogako kama karake AhAramizrakAyayogako jor3anA cAhiye / kevala itanA hI bheda hai, aura kahIM kucha bheda nahIM hai /
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 159. _____ kammaiyakAyajogIsu paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-asAdA. vedaNIya-bArasakasAya-purisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchAmaNusagai-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA--kammaiyasarIra--samacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsamaNusagaipAoggANupuvI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAdussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira--suhAsuha-subhaga-- sussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNuccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 159 // sugama / micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 160 // edassattho vuccade- ettha baMdho udao vA puvvaM vocchiNNo tti Natthi vicAro, ettha orAliyaduga-samacaurasasaMThANa-vajjarisahasaMghaDaNa-uvaghAda-paraghAdussAsa-pasatthavihAyagai __ kArmaNakAyayogiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, asAtAvedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paMcendriyajAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, . varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 159 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 160 // isakA artha kahate haiM- yahAM bandha yA udaya pUrvameM vyucchinna hotA hai, yaha vicAra nahIM hai, kyoMki, yahAM audArikadvika, samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhasaMhanana, upaghAta,
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 160.] jogamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 233 patteyasarIra-sussarANameyaMteNa udayAbhAvAdo, sesANamudayasaMbhavAdo ca / paMcaNANAvaraNIyacaudaMsaNAvaraNIya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNacaukka-aguruvalahua-thirAthira-suhAsuha-NimiNapaMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, etthataNasavvaguNaTThANesu NiyameNudayadaMsaNAdo / NiddA-payalAasAdAvedaNIya-bArasakasAya-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchA-purisaveda-subhagAdejja-jasakittiuccAgodANaM sodaya-parodao baMdho / maNusagai-maNusagaipAoggANupubbINaM micchAiTThisAsaNasammAdiTThIsu sodaya-parodao baMdho, ubhayathA vi bNdhvirohaabhaavaado| asaMjadasammAdiTThIsu parodao, maNussaasaMjadasammAdiTThINaM maNuvadugassa baMdhavirohAdo / paMciMdiya-tasa-bAdara-pajjattANaM micchAiTTimhi sodaya-parodao baMdho, pddivkkhudysNbhvaado| sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu sodao, vigaliMdiesu edesiM doNaM guNaTThANANaM abhAvAdo / orAliyasarIrasamacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-patteyasarIra-sussarANaM parodao baMdho, viggahagadIe edaasimudyaabhaavaado| paMcaNANAvaraNIya-chadasaNAvaraNIya-bArasakasAya-bhaya-duguchA-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahuva-uvaghAda-NimiNa-paMcatarAiyANaM NiraMtaro baMdho, ettha paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, pratyekazarIra aura susvarakA niyamase udayAbhAva hai, tathA zeSa prakRtiyoMke udayakI sambhAvanA hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, taijasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAyakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM saba guNasthAnoMmeM inakA niyamase udaya dekhA jAtA hai / nidrA, pracalA, asAtAvedanIya, bAraha kaSAya, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, puruSaveda, subhaga, Adeya, yazakIrti aura uccagotrakA, svodaya parodaya bandha hotA hai| manuSyagati va manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM prakArase hI bandha honemeM koI virodha nahIM hai| asaMyatasamyagdRSTiyoMmeM parodaya bandha hotA hai, kyoMki, manuSya asaMyatasamyagdRSTiyoMke manuSyadvikake bandhakA virodha hai / paMcendiyajAti, trasa, bAdara aura paryAptakA mithyAdRSTi guNasthAnameM svodaya parodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM pratipakSa prakRtiyoMkA udaya sambhava hai| sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyaghASTiyoMmeM svodaya bandha hotA hai, kyoMki, vikaleMdriyoM meM ina donoM guNasthAnoMkA abhAva hai| audArikazarIra, samacaturastrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, pratyekazarIra aura susvarakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vigrahagatimeM inake udayakA abhAva hai| __ pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca cha. baM. 30.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 ] chakkhaMDAgame baMdhasAMmittavicao [ 3, 160. dhuvabaMdhittAdo / asAdAvedaNIya-hassa-radi-aradi-soga-thirAthira - suhAsuha- jasarkitti ajasa kittIrNa sAMta baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramadaMsaNAdo | purisaveda - samacaurasasaMThANa - vajjarisahasaMghaDaNapasatthavihAya gai - sussara-subhagAdejja - uccAgAdANaM micchAiTTi sAsaNesu sAMtarA baMdho / asaMjadasammAdiTThIsu NiraMtaro, paDivakkhapayaDINa baMdhAbhAvAda / [ maNusagai - ] maNusagaipAoggANuputrINaM micchAiTTi sAsaNesu baMdho sAMtara - NiraMtarI / kathaM NiraMtaro ? Na, ANadAdidevehiMto viggahagadIe maNuse suppaNNANaM maNusagaidugassa niraMtara baMdhuvalaMbhAdo | asaMjadasammAdisu NiraMtaro baMdho, viggahagadIe maNuvadugabaMdhapAoggasammAdiTTINamaNNagai dugassa baMdhAbhAvAdo / paMciMdiya-orAliyasarIra aMgovaMga-tasa - bAdara-pajjatta-paradhAdussAsa-patteyasarIrANaM baMdho macchaDDIsu sAMtara-NiraMtaro / kathaM NiraMtaro ? Na, saNakkumArAdideva - NeraiehiMto tirikkha-maNusse suppaNNANaM antarAya, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ye dhruvabandhI prakRtiyAM haiM / asAtAvedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti aura ayazakIrtikA sAmtara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai / puruSaveda, samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhasaMhanana, prazastavihAyogati, susvara, subhaga, Adeya ora uccagotrakA mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM sAntara bandha hotA hai / asaMyatasamyagdRSTiyaumeM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM unakI pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai / [ manuSyagati ] aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntara - nirantara bandha hotA hai / zaMkA -- nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, AnatAdika devoMmeMse manuSyoM meM utpanna hue jIvoMke vigrahagati meM manuSyagatidvikakA nirantara bandha pAyA jAtA hai / asaMyatasamyagdRSTiyoM meM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vigrahagati meM manuSyadvikake bandhake yogya samyagdRSTiyoMke anya do gatiyoMke vandhakA abhAva hai| paMcendriyajAti, audArikazarIrAMgopAMga, basa, bAdara, paryApta, paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIrakA bandha mithyAdRSTiyoMmeM sAntara - nirantara hotA hai / zaMkA - nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, sanatkumArAdi deva va nArakiyoMmeMse tiryoM va 1 pratiSu ' maNuse sucavaNNANaM ' iti pAThaH /
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ [235 3, 160.] jogamagaNAe baMdhasAmittaM nnirNtrbNdhuvlNbhaado| sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu NiraMtaro, tattha paDivazvapayaDINaM bNdhaabhaavaado| micchAiTThIsu tedAlIsuttarapaccayA, oghapaccaesu kammaiyakAyajogaM mottUNa sesbaarsjogpccyaannmbhaavaado| tattha paMcamicchattesu avaNidesu aTThattIsa sAsaNasammAdiTTipaccayA / tattha aNatANubaMdhicaukkitthivedesu avaNidesu tettIsa asaMjadasammAdiTThipaccayA hoti / sesaM sugamaM / paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-asAdAvedaNIya-bArasakasAya-purisaveda-hassa-radiaradi-soga-bhaya duguMchA-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaaguruvalahua-uvavAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthirasuhAsuha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM micchAiTThI sAsaNo' ca tirikkha-maNusagaisaMjuttaM, edesimapajjattakAle Niraya-devagaINaM baMdhAbhAvAdo / asaMjadasammAdiTThiNo deva-maNusagaisaMjutaM baMdhati, tesiM Niraya-tirikkhagaINaM baMdhAbhAvAdo / maNusagai manuSyoM meM utpanna hue jIvoMke nirantara bandha pAyA jAtA hai| sAsAinasabhyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke vandhakA abhAva hai| __ mithyATiyoM meM tetAlIsa uttara pratyaya hote haiM, kyoMki, oghapratyayoMmeM kArmaNakAyayogako chor3akara zeSa bAraha yogapratyayoMkA abhAva hai| unameMse pAMca mithyAtvoMko kama karanepara ar3atIsa sAsAdanasamyagdRSTiyoMke pratyaya hote haiN| unameMse anantAnuvandhicatuSka aura strIvedako kama karane para tetIsa asaMyatasamyagdRSTiyoMke pratyaya hote haiM / zeSa prarUpaNa sugama hai| pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, asAtAvedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paMcendriyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, nasaMsthAna, varNa, gaMdha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa aura pAMca antarAyako mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi tiryaggati evaM manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, inake aparyAptakAlameM naraka va deva gatiyoMke vandhakA abhAva hai / asaMyatasamyagdRSTi devagati va manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, unake narakagati aura tiryaggatike bandhakA abhAva 1 apratau - micchAiDiMsAsaNe ca ' iti pAThaH /
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 160. maNusaga pAoggANupuvIo sabve maNusagaisaMjuttaM baMdhati, sAbhAviyAdo / orAliyasarIraorAliyasarIraaMgovaMga- vajjari sahasaMghaDaNANi micchAdiGa- sAsaNasammAdiTTiNo tirikkha-maNusagaisaMjuttaM, asaMjadasammAdiTThiNo maNusagaisaMjuttaM baMdhati, edAsimaNNagaIhi saha virohAdo / uccAgodaM micchAdiTThi- sAsaNasammAdiTThiNo maNusagaisaMjuttamedesimapajjattakAle uccAgodAviNAbhAvidevagaIe baMdhAbhAvAdo | asaMjadasammAdiTTiNo deva maNusagaisaMjuttaM baMdhaMti, tassubhayattha baMdhasaMbhavadaMsaNAdo | mANusagai - maNusagaipAoggANupuvI-orAliya sarIra-orAliya sarIra aMgovaMga- vajjarisahasaMghaDaNANaM caugaimicchAiTTi - tigaisAsaNasammAiTThi devaNeraiyaasaMjada sammATTho sAmI / avasesANaM payaDINaM caugaimicchAiTThi - asaMjadasammAiTTiNI tigaisAsaNasammAiTTiNo ca sAmI / dhaddhANaM sugamaM / edesimettha baMdhaviNAso Natthi / paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya bArasakasAya-bhaya-duguMchA-tejA-kammaiyasarIra-vaNNacaukka - agurualahua-uvaghAda-NimiNa-paMcatarAiyANaM micchAiTTimhi cauvviho baMdho / aNNattha tiviho, dhuvabaMdhAbhAvAdo / avasesANaM payaDINaM baMdho savvattha sAdi-adbhuvo adbhuvabaMdhittAdo / hai | manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIko saba manuSyagati se saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, aisA svAbhAvika hai / audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga aura vajrarSabhasaMhananako midhyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdA tiryaggati va manuSyagatise saMyukta tathA asaMyatasamyagdRSTi manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, inakA anya gatiyoM ke sAtha virodha hai / uccagotrako mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi manuSyagati se saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, inake aparyAptakAlameM uccagotrakI avinAbhAvinI devagatike vandhakA abhAva hai / asaMyatasamyagdRSTi deva va manuSya gatise saMyukta vAMdhate haiM, kyoMki, uccagotrake bandhakI sambhAvanA ukta donoM gatiyoMke sAtha dekhI jAtI hai / manuSyagati, manuSyagatiprAyeogyAnupUrvI, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga aura vajrarSabhasaMhananake cAroM gatiyoMke mithyAdRSTi, tIna gatiyoMke sAsAdanasamyagdRSTi, tathA deva va nArakI asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiN| zeSa prakRtiyoM ke cAroM gatiyoM ke mithyAdRSTi va asaMyatasamyagdRSTi, tathA tIna gatiyoMke sAsAdanasamyagdRSTi svAmI haiM / vandhAdhvAna sugama hai / inakA yahAM bandhavinAza nahIM hai / pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAyakA mithyAdRSTi guNasthAna meM cAroM prakArakA bandha hotA hai / anyatra tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruvabandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMkA bandha sarvatra Adi va anuva hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN|
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 162.] jogamaggaNAe baMdhasAmitta / 237 NihANidA-payalApayalA-thINagiddhi-aNaMtANubaMdhikodha-mANamAyA-lobha-itthiveda-tirikkhagai-causaMThANa-causaMghaDaNa-tirikkhagaipAoggANupuvvi-ujjova appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejjaNIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 161 // sugamaM / micchAiTThI sAsaNasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 162 // edassattho vuccade- aNaMtANubaMdhicaukkitthivedANaM baMdhodayA samaM vocchiNNA, sAsaNasammAdivimhi tadubhayAbhAvadaMsaNAdo / evamaNNapayaDINaM jANiya vattavvaM / thINagiddhitiya-causaMThANa-causaMghaDaNa-ujjova-appasatthavihAyagai-dussarANaM parodao baMdho, viggahagadIe edAsimudayAbhAvAdo / aNaMtANubaMdhicaukkitthiveda-tirikkhagaitirikkhagaipAoggANupubvi-dubhaga-aNAdejja-NIcAgodANaM sodaya-parodao baMdho, edAsimettha nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA, lobha, strIveda, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 161 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa avandhaka haiM // 162 // isa sUtrakA artha kahate haiM-anantAnubandhicatuSka aura strIvedakA bandha va udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM una donoMkA abhAva dekhA jAtA hai| isI prakAra anya prakRtiyoMkA pUrva yA pazcAt honevAlA bandha va udayakA vyuccheda jAnakara kahanA caahiye| styAnagRddhitraya, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, udyota, aprazastavihAyogati aura dusvarakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vigrahagatimeM inake udayakA abhAva hai| anantAnubandhicatuSka, strIveda, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, durbhaga, anAdeya aura nIcagotra, inakA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM inake udayake 1 pratiSu 'paMcasaMghaDaNa' iti pAThaH /
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 163. udayaNiyamAbhAvAdo / thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukkANaM NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvvI-NIcAgodANaM micchAidvimhi sAMtara-NiraMtaro baMdho / ka, NiraMtaro ? sattamapuDhaviNeraiehito teu-vAukkAiehiMto ca kayaviggahANaM nnirNtrbNdhdsnnaado| sAsaNasammAiTThimhi sAMtaro, tatto viNiggayasAsaNasammAiTThINaM saMbhavAbhAvAdo / avasesANaM payaDINaM savvattha sAMtaro baMdho, aNiyameNa baMdhuvaramadaMsaNAdo / paccayA sugamA / tirikkhagaitirikkhagaipAoggANupuvI-ujjovANi tirikkhagaisaMjuttamavasesAo payaDIo tirikkhamaNusagaisaMjuttaM baMdhIta / caugaimicchAiTThI tigaisAsaNasammAdiTThiNo ca sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNahANaM ca sugamaM / thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukkANaM micchAiTThimhi cauviho bNdho| sAsaNe duviho, aNAi-dhuvAbhAvAdo / avasesANaM payaDINaM savvattha baMdho sAdiaddhavo / sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 163 // sugamaM / niyamakA abhAva hai| styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatukakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvavandhI haiN| tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA mithyAdRSTi guNasthAnameM sAntara-nirantara bandha hotA hai / zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-kyoMki, saptama pRthivIke nArakiyoM aura tejakAyika va vAyukAyikoMmeMse vigrahako karanevAle jIvoMke nirantara bandha dekhA jAtA hai| sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM inakA sAntara vandha hotA hai, kyoMki, vahAMse nikale hue sAsAdanasamyagdRSTiyoMkI sambhAvanA nahIM hai / zeSa prakRtiyoMkA sarvatra sAntara bandha hotA hai, kyoMke, aniyamase unakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai| pratyaya sugama hai| tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyotako tiryaggatise saMyukta; tathA zeSa prakRtiyoMko tiryaggati va manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM / cAroM gatiyoMke mithyAdRSTi aura tIna gatiyoMke sAsAdanasamyagdRSTi svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna haiN| styAnagraddhitraya aura anantAnabandhicataSkakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / sAsAdana guNasthAnameM do prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM anAdi va dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA sarvatra sAdi va adhruva bandha hotA hai| sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 163 // yaha sUtra sugama hai|
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 165. ] jogamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 239 micchAiTThI sAsaNasammAhaTTI asaMjadasammAiTThI sajogikevalI baMdhA / ede baMdhA abaMdhA Natthi / / 164 // sAdAvedaNIyassa baMdho udao vA puvvaM vocchiNNo kiM pacchA vocchiNNo tti ettha parikkhA Natthi, tadubhayavocchedAbhAvAdo / sodaya-parodao baMdho adbhuvodayattAdo / sajogikevalimhi NiraMtaro baMdho, paDivakkhapayaDIe baMdhAbhAvAdo / aNNattha sAMtarA / paccayA sugamA / Navari sajogikevalimhi kammaiyakAya jogapaccao ekko ceva / micchAiTThi-sAsaNasammADitirikkha maNusagaisaMjuttaM asaMjadasammAdiTTiNo deva - maNusagaisaMjuttaM baMdhati / sajogikevalI agasaMjutaM / caugamicchAiTThi asaMjadasammAdiTTiNo tigaisAsaNasammAdiTThiNo maNusagaisajogikevaliNo ca sAmI / baMdhaddhANaM sugamaM / ettha baMdhavocchedo Natthi / sAdiadbhuvo baMdho, pariyattamANabaMdhAdo / micchatta-NavuMsayaveda-caujAdi- huMDa saMThANa - asaMpattasevaTTasaMghaDaNa - AdAva thAvara- suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIraNAmANaM ko baMdho ko abaMdha ? || 165 // mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura sayogakevalI bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 164 // sAtAvedanIyakA bandha athavA udaya pUrvameM vyucchinna hotA hai yA kyA pazcAt vyucchinna hotA hai, isakI yahAM parIkSA nahIM hai, kyoMki, una donoMke vyucchedakA yahAM abhAva hai / svodaya- parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvodayI prakRti hai / sayogakevala guNasthAna meM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai / anyatra sAntara bandha hotA hai / pratyaya sugama haiM / vizeSa itanA hai ki sayogakevalI guNasthAna meM eka hI kArmaNakAyayoga pratyaya hai / mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi tiryaggati va manuSyagati se saMyukta, tathA asaMyatasamyagdRSTi deva va manuSya gatise saMyukta bAMdhate haiM / sayogakevalI gatisaMyoga se rahita bAMdhate haiM / cAroM gatiyoMke mithyAdRSTi va asaMyatasamyagdRSTi, tIna gatiyoMke sAsAdanasamyagdRSTi, tathA manuSyagatike sayogakevalI svAmI haiM / bandhAdhvAna sugama hai / yahAM bandhavyuccheda nahIM hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, usakA bandha parivartanazIla hai / mithyAtva, napuMsakaveda, cAra jAtiyAM, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikA saMhanana, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra nAmakarmakA kauna bandhaka va kauna abandhaka hai ? // 165 //
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 166. sugamaM / micchAiTTI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 166 // ettha puvvaM pacchA vA baMdho vocchiNNo' tti vicAro Natthi, ekkaguNaTThANammi tadasaMbhavAdo / micchattassa sodao baMdho, aNNahA baMdhANuvalaMbhAdo / Naqsayaveda-caujAdi-thAvarasuhuma-apajjattaNAmANaM baMdho sodaya-parodao, viggahagadIe udayaNiyamAbhAvAdo / huMDasaMThANaasaMpattasevaTTasaMghaDaNa-AdAva-sAhAraNasarIraNAmANaM parodao baMdho, viggahagadIe NiyameNedAsiM udayAbhAvAdo / micchattassa baMdho NiraMtaro / avasesANaM payaDINaM sAMtaro, aNiyameNa egsmybNdhdsnnaado| paccayA sugamA / micchatta-Naqsayaveda-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-apajjattANaM tirikkha-maNusagaisaMjutto, cadujAdi-AdAva-thAvara-suhuma-sAhAraNANaM tirikkhagaisaMjutto baMdho, aNNagaIhi saha edAsiM bNdhvirohaado| micchatta-Naqsayaveda-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNANaM caugaimicchAiTThI sAmI, caugaiudaeNa saha edAsiM baMdhassa virohAbhAvAdo / eiMdiya yaha sUtra sugama hai| . mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 166 // yahAM udayase pUrva meM athavA pIche bandhavyucchinna hotA hai, yaha vicAra nahIM hai, kyoMki, eka guNasthAnameM vaha sambhava hI nahIM hai / mithyAtvakA svodaya bandha hotA hai; kyoMki, apane udayake vinA usakA bandha pAyA nahIM jaataa| napuMsakaveda, cAra jAtiyAM, sthAvara, sUkSma aura aparyApta nAmakarmakA bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, vigrahagatimeM yakA niyama nahIM hai| haNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, AtApa aura sAdhAraNazarIra nAmakarmakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vigrahagatimeM miyamase inake udayakA abhAva hai| mithyAtvakA bandha nirantara hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, unakA aniyamase eka samaya bandha dekhA jAtA hai| pratyaya sugama haiN| mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana aura aparyAptakA tiryaggati va manuSyagatise saMyukta tathA cAra jAtiyAM, AtApa, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNakA tiryaggatise saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, anya gatiyoMke sAtha inake bandhakA virodha hai| mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna aura asaMprAptasRpATikAsaMhananake cAroM gatiyoMke mithyAdRSTi svAmI haiM, kyoMki, cAroM gatiyoMke udayake sAtha inake bandhakA 1 kApratau ' pacchA vA vocchiNNo' iti pAThaH /
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 168.] jogamaggaNAe baMdhasAmittaM [241 AdAva-thAvarANaM tigaimicchAiTTI sAmI, NirayagaimicchAiTThimhi tAsiM bNdhaabhaavaado| bIiMdiyatIiMdiya-cauridiya-suhama-apajjatta-sAhAraNANaM tirikSa maNusagaimicchAiTThI sAmI, deva-Neraiesu edAsiM baMdhAbhAvAdo / baMdhaddhANaM baMdhaviNavANaM ca sugamaM / micchattassa baMdho cauviho / sesANaM sAdi-addhavo / devagai-veubviyasarIra-veubviyasarIraMgovaMga-devagaipAoggANupuvi-titthayaraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 167 // sugamaM / asaMjadasammAdihI bNdhaa| ede baMdhA, avesasA abaMdhA // 168 // kiM baMdho puvvaM pacchA vA vocchiNNo tti ettha vicAro Natthi, ekkamhi tdsNbhvaado| edAsiM paMcaNhaM pi parodao baMdho, sodaeNa saha sagabaMdhassa virohaado| NiraMtaro baMdho, NiyameNANegasamayabaMdhadaMsaNAdo / viggahagadIe doNhaM samayANaM kadhamaNegavavaeso ? Na, egaM mottaNuvarimasavvasaMkhAe aNegasaddapavuttIdo / paccayA sugamA / Navari Nasayavedapaccao virodha nahIM hai / ekendriya, AtApa aura sthAvara prakRtiyoMke tIna gatiyoMke mithyAdRSTi svAmI haiM, kyoMki, narakagatimeM mithyAdRSTi guNasthAnameM unake bandhakA abhAva hai / dvIndriya, trIndriya, caturindriya, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa prakRtiyoMke tiryaggati va manuSyagatike mithyAdRSTi svAmI haiM, kyoMki, deva va nArakiyoMmeM inake bandhakA abhAva hai| bandhAvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / mithyAtvakA bandha cAroM prakArakA hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai| devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, devagatiprAyogyAnupUrvI aura tIrthakara nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 167 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa avandhaka haiM // 168 // kyA bandha udayase pUrva meM yA pazcAta vyacchinna hotA hai. yaha vicAra yahAM nahIM hai. kyoMki, eka guNasthAnameM ukta vicAra sambhava nahIM hai / ina pAMcoM prakRtiyoMkA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, inake apane udayake sAtha vandha hone kA virodha hai| nirantara bandha hotA hai, kyoMki, niyamase inakA aneka samaya taka bandha dekhA jAtA hai| zaMkA-vigrahagatimeM do samayoMkA nAma aneka samaya kaise ho sakatA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, ekako chor3akara UparakI saba saMkhyAmeM ' aneka' zabdakI pravRtti hai| __ pratyaya sugama haiN| vizeSa itanA hai ki yahAM napuMsakaveda pratyaya nahIM hai, kyoMki,
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 169. Natthi, viggahagadIe vaTTamANaNeraiyaasaMjadasammAdiTThIsu veubviyacaukkassa baMdhAbhAvAdo / titthayarassa puNa te ceva tettIsa paccayA, tattha NasayavedapaccayadaMsagAdo / veubiyacaukkassa devagaisaMjutto, titthayarassa deva-magusagaisaMjutto baMdho / veubbiyaca ukkabaMdhassa tirikkhamaNusaasaMjadasammAdiTThI sAmI / titthayarassa tigaiasaMjadasammAdiTThI sAmI, tirikkhagaiasajadasammAdiTThIsu titthayarabaMdhAbhAvAdo / baMdhaddhANaM baMdhavocchedaTThANaM ca sugamaM / / edAsiM baMdhI sAdi-addhavo, dhuvabaMdhittAbhAvAdo / . vedANuvAdeNa itthiveda-purisaveda-Naqsayavedaesu paMcaNANAvaraNIyacaudaMsaNAvaraNIya-sAdAvedaNIya-cadusaMjalaNa-purisaveda-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 169 // sugama / micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTiuvasamA khavA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 170 // vigrahagAta meM vartamAna nArakI asaMyatasamyagdRSTiyoM meM vaikriyikacatuSkake bandhakA abhAva hai| kintu tIrthakara prakRtike ve hI tetIsa pratyaya hai, kyoMki, unameM napuMsakaveda pratyaya dekhA jAtA hai| vaikriyikacatuSkakA devagatise saMyukta aura tIrthakara prakRtikA deva evaM manuSya gatise saMyukta bandha hotA hai| vaikriyikacatuSkake bandhake tiryaMca va manuSya asaMyatasamyagdRSTi khAmI haiM / tIrthakara prakRtike tIna gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM, kyoMki, tiryaggatike asaMyatasamyagdRSTiyoMmeM tIrthakarake bandhakA abhAva hai| vandhAdhvAna aura bandhavyucchittisthAna sugama haiM / inakA bandha sAdi aura adhruva hotA hai, kyoMki, ve dhruvabandhI nahIM haiN| vedamArgaNAnusAra strIvedI, puruSavedI aura napuMsakavediyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 169 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara anivRttikaraNa upazamaka aura kSapaka taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 170 //
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 243 3, 170.] vedamaggaNAe baMdhasAmitta itthivedassa tAva vuccade- ettha udayAdo baMdho puvvaM pacchA vA vocchiNNo tti vicAro Natthi, purisavedassa eyaMteNudayAbhAvAdo sesANaM ca payaDINaM baMdhodayavocchedAbhAvAdo / paMcaNANAvaraNIya-caurdasaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM ca sodao baMdho, dhuvodayattAdo / purisavedassa parodao baMdho, ithivede udiNNe purisvedssudyaabhaavaado| sAdAvedaNIyacadusaMjalaNANaM sodaya-parodao baMdho, udaeNa parAvattaNapayaDittAdo / jasakittIe micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTTi ti sodaya-parodao, edesu paDivakkhudayasaMbhavAdo / uvari sodao ceva, paDivakkhapayaDIe udayAbhAvAdo / uccAgodassa micchAiTThippahuDi jAva saMjadAsajadA tti baMdho sodaya-parodao, edesu NIcAgodudayasaMbhavAdo / uvari sodao ceva, nniicaagodssudyaabhaavaado| paMcaNANAvaraNIya ca udaMsaNAvaraNIya-causaMjalaNa-paMcatarAiyANaM NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / sAdAvedaNIya-jasakittINaM micchAdiTippahuDi jAva pamattasaMjado tti sAMtaro baMdho, paDivakkhapayaDIe baMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, NippaDivakkhattAdo / purisaveduccAgodANaM pahale strovedIke viSaya meM kahate haiM- yahAM udayase bandha pUrvameM yA pazcAt vyucchinna hotA hai, yaha vicAra nahIM hai, kyoMki, niyamase vahAM puruSavedake udayakA abhAva hai, tathA zeSa prakRtiyoMke bandha aura udayake vyucchedakA abhAva hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAyakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvodayI haiM / puruSavedakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, strIvedakA udaya honepara puruSavedake udayakA abhAva hai| sAtAvedanIya aura cAra saMjvalanakA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, udayakI apekSA ye prakRtiyAM parivartanazIla haiN| yazakIrtikA mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, ina guNasthAnoMmeM usakI pratipakSa prakRtikA udaya sambhava hai / uparima guNasthAnoM meM usakA svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtike udayakA abhAva hai / uccagotrakA mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, ina guNasthAnoMmeM nIcagotrakA udaya sambhava hai / saMyatAsaMyatase Upara svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM nIcagotrake udayakA abhAva hai / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, cAra saMjvalana aura pAMca antarAyakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvabandhI haiM / sAtAvedanIya aura yazakIrtikA mithyAdRSTise lekara pramattasaMyata taka sAntara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM unakI pratipakSa prakRtiyoMkA bandha pAyA jAtA hai / Upara unakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM inakA bandha pratipakSa prakRtiyoMke bandhase rahita hai| puruSaveda aura uccagotrakA mithyAdRSTi evaM
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 ] chaDAgame baMdhasAmittavicao [3, 170. 1 micchAdiTThi - sAsaNasammAdiTThIsu sAMtara - NiraMtaro baMdhA / kathaM NiraMtaro ? Na, pamma sukkalessiesa tirikkha- maNusse purisaveduccAgodANaM NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, paDivakkhapaDaNaM baMghAbhAvAdo / savvaguNaDANANamoghapaccaesa purisa - NavaMsayavedesu avaNidesu avasesA ettha edAsiM paccayA hoMti / Navari pamattasaMjadesu AhAra - AhAramissakAya jogapaccayA avaNedavvA, itthavedodaillANaM tadasaMbhavAdo / asaMjadasammAdiTThIsu orAliya- veugviyamissa-kammaiyakAyajogapaccayA avaNedavvA, tattha asaMjadasammAdiDINamapajjattakAlAbhAvAdo | sesaM sugamaM / paMcaNANAvaraNIya caudaMsaNAvaraNIya cadusaMjalaNa-paMcatarAiyANaM micchAiTThI caugaisaMjuttaM / sAsaNasammAiTThI tigaisaMjuttaM, NirayagaIe abhAvAdo / sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTTiNo deva- maNusaga saMjuttaM / uvarimA devagai saMjuttaM agaisaMjuttaM ca baMdhaMti / sAdAvedaNIyapurisaveda-jasakittIo micchAdiGi-sAsaNasammAdiDigo tigaisaMjuttaM, sammAmicchAdiTTi asaMjada sAsAdana samyagdRSTi guNasthAnoMmeM sAntara - nirantara bandha hotA hai / zaMkA nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki padma aura zukla leDyAvAle tiryaca va manuSyoM meM puruSaveda aura uccagotrakA nirantara bandha pAyA jAtA hai / Upara unakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| I saba guNasthAnoMke oghapratyayoM meM puruSaveda aura napuMsakavedako kama karadene para zeSa yahAM ina prakRtiyoMke pratyaya hote haiM / vizeSatA itanI hai ki pramattasaMyatoM meM AhAraka aura AhArakamizra kAyayogapratyayoM ko kama karanA cAhiye, kyoMki, strIvedake udaya yukta jIvoM ke ve donoM pratyaya sambhava nahIM haiM / asaMyata samyagdRSTiyoM meM audArikamizra, vaikriyikamizra aura kArmaNa kAyayoga pratyayoMko kama karanA cAhiye, kyoMki, strIvediyoM meM asaMyatasamyagdRSTiyoMke aparyAptakAlakA abhAva hai / zeSa prarUpaNA sugama' hai| 1 pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, cAra saMjvalana aura pAMca antarAyako mithyAdRSTi cAroM gatiyoMse saMyukta, tathA sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, sAsAdana samyagdRSTiyoM meM narakagatike bandhakA abhAva hai| samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi devagati va manuSyagati se saMyukta bAMdhate haiM / uparima strIvedI jIva devagati se saMyukta aura gatisaMyogase rahita bAMdhate haiM / sAtAvedanIya, puruSaveda aura yazakIrtiko mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyuktaH samyagmithyAdRSTi 1 atau' purisavedu cAgodANaM pi ' iti pAThaH /
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 171.] vaidabhaggaNAe baMdhasAmitta (245 sammAdiTThiNo deva-maNusagaisaMjuttaM, uvarimA devagaisaMjuttamagaisaMjuttaM ca baMdhIta / uccAgodaM savve deva-maNusagaisaMjuttamagaisaMjuttaM ca baMdhati / tigaimicchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdihi-asaMjadasammAdiTThiNo sAmI, NirayagadIe ithivedassudayAbhAvAdo / dugaisaMjadAsajadA sAmI, deva-Neraiesu aNuvvaINamabhAvAdo / uvari maNussA ceva, anntthuvrimgunnaabhaavaado| baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavAcchedo NAtthi / paMcaNANAvaraNIya ca udaMsaNAvaraNIya-ca usaMjalaNa-paMcaMtarAiyANaM micchAiTThIsu cauviho baMdho / aNNattha tiviho, dhuvAbhAvAdo / sesapayaDINa sAdi-addhavo, addhavabaMdhittAdo / beTThANI oghaM // 171 // beTThANI micchAiTi-sAsaNasammAiTThIsu baMdhapAoggabhAveNa avaDidANi tti vuttaM hodi| tesiM parUvaNA ogha hodi oghatulletti jaM vuttaM hodi / edamappaNAsuttaM desAmAsiya, oghAdo edamhi thovabheduvalaMbhAdo / taM bhaNNamANasuttattheNa saha sissANuggahaDhe parUvemo---thINagiddhitiya aura asaMyatasamyagdRSTi devagati va manuSyagatise saMyukta; tathA uparima jIva devagatise saMyukta aura gatisaMyogase rahita bAMdhate haiM / uccagotrako saba strIvedI jIva deva va manuSya gatise saMyukta tathA gatisaMyogase rahita bAMdhate hai / tIna gatiyoM ke mithyASTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyata. samyagdRSTi svAmI haiM, kyoMki, narakagatimeM strIvedake udayakA abhAva hai| do gatiyoMke saMyatAsaMyata svAmI hai, kyoMki, deva-nArakiyoMmeM aNuvratiyoMkA abhAva hai| uparima guNasthAnavI manuSya hI svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoM meM uparima guNasthAnoMkA abhAva hai / bandhAdhvAna sugama hai / bandhavyuccheda hai nhiiN| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, cAra saMjvalana aura pAMca antarAyokA mithyAddaSTiyAma cAro prakArakA bandha hotA hai| anya guNasthAnoMmeM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoM kA sAdi va adhruva vandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiM / visthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai|| 171 // dvisthAnikakA artha mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM bandhakI yogyatAse avasthita prakRtiyAM hai / unakI prarUpaNA ogha hai arthAt oghake samAna hai, yaha abhiprAya hai / yaha arpaNAsUtra dezAmarzaka hai, kyoMki, oghase isameM thor3A bheda pAyA jAtA hai| prastuta sUtrake arthake sAtha zipyoke anugrahArtha ukta bhedakI prarUpaNA karate haiM 1 pratiSu ' bevANi' iti pAThaH / 2 pratiSu ' bhaNNamANe vRttaNa ' iti pAThaH /
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2061 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao / 3, 171. aNaMtANubaMdhicaukkitthiveda-tirikkhAu-tirikkhagai-causaMThANa-causaMghaDaNa-tirikkhagaipAoggANupubvi-ujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANi behANiyANi / edesu aNaMtANubaMdhica ukkassa baMdhodayA samaM vocchiNNA / aNNapayaDINaM' savvAsi pi puvvaM baMdho pacchA udao vocchedumuvagao / kudo ? tadhovalaMbhAdo / thINaMgiddhittiya-aNaMtANubaMdhicaukka-tirikkhAu-tirikkhagai-cadusaMThANa-cadusaMghaDaNatirikkhANupubvi-ujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM baMdho sodayaparodao, ubhayathA vi bNdhaavirohaado| ithivedassa sodaeNeva baMdho, tadudayamahikicca parUSaNApAraMbhAdo / oghAdo ettha viseso eso, tattha sodaya-parodaehi baMdhovadesAdo / ___ thINagiddhittiya-aNaMtANubaMdhica ukka-tirikkhAuANaM baMdho NiraMtaro / tirikkhagaitirikkhagaipAoggANupuvI-NIcAgodANaM micchAiTThimhi sAMtara-NiraMtaro, sattamapuDhavINeraiehiMto teu-vAukAiehiMto ca NipphiDidUNitthivedesuppaNNANaM muhuttassaMto NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka, strIveda, tiryagAyu, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra, ye dvisthAnika prakRtiyAM haiM / inameM anantAnubandhicatuSkakA bandha aura udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiM / anya saba hI prakRtiyoMkA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchedako prApta hotA hai, kyoMki, vaisA pAyA jAtA hai / styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka, tiryagAyu, tiryaggAta, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryagAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura kA bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, donoM prakArase hI unake bandhake virodhakA abhAva hai| strIvedakA svodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, usake udayakA adhikAra karake isa prarUpaNAkA prArambha huA hai / oghase yahAM yaha vizeSa hai, kyoMki, vahAM svodaya-parodayase bandhakA upadeza hai| styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka aura tiryagAyukA bandha nirantara hotA hai| tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA bandha mithyAdRSTi guNasthAnameM sAntaranirantara hotA hai, kyoMki, saptama pRthivIke nArakiyoMmeMse tathA tejakAyika va vAyukAyika jIvoM se nikalakara strIvediyoM meM utpanna hue jIvoMke antarmuharta kAla taka nirantara bandha 1 pratiSu ' aNNApayaDINaM' iti paatthH| 2 pratiSu tadubhayamahikica' iti paatthH|
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 171.] vedamaggaNAe baMdhasAmittaM [247 sAsaNammi sAMtaro, tatto tesimuvavAdAbhAvAdo / avasesANaM payaDINa baMdho sAMtarA, aNiyameNagasamayabaMdhuvalaMbhAdo / esA parUvaNA oghAdo thoveNa vi Na virujjhadi, samANattuvalaMbhAdo / paccayA oghapaccayatullA / Navari micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThINaM jahAkameNa tevaNNadvettAlIsuttarapaJcayA, purisa-NaqsayavedapaccayANamabhAvAdo / tirikkhAuassa micchAdiTThisAsaNasammAdiTThIsu kameNa paMcAsa paMcetAlIsa paccayA, orAliya-ve ubviyamissa-kammaiyakAyajoga-purisa-NavaMsayavedapaccayANamabhAvAdo / tadabhAvo vi itthivedodaillANamapajjattakAle Auakammassa baMdhAbhAvAdo / tirikkhAu-tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupugvi-ujjovANi micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThiNo tirikkhagaisaMjuttaM baMdhaMti / appasatthavihAyagadi-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANi micchAiTThiNo tigaisaMjuttaM baMdhaMti, devagaIe bNdhaabhaavaado| sAsaNasammAiTThiNo tirikkhamaNusagaisaMjuttaM baMdhati, deva-NirayagaIe saha bNdhaabhaavaado| causaMThANa-causaMghaDaNANi tirikkhamaNusagaisaMjuttaM baMdhaMti, edAsiM Niraya-devagaIhi saha baMdhAbhAvAdo / thINagiddhittiya-aNaMtANu pAyA jAtA hai| sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM sAntara bandha hotA hai, kyoMki, usa guNasthAnase ukta jIvoMke utpAdakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha sAntara hotA hai, kyoMki, vinA niyamake unakA eka samaya bandha pAyA jAtA hai / yaha prarUpaNA oghase thor3I bhI viruddha nahIM hai, kyoMki, samAnatA pAyI jAtI hai| __ pratyaya oghapratyayoMke samAna haiM / vizeSatA itanI hai ki mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTiyoMke yathAkramase tirepana aura ar3atAlIsa uttara pratyaya haiM, kyoMki, unake puruSaveda aura napuMsakaveda pratyayoMkA abhAva hai| tiryagAyuke mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM kramase pacAsa aura paiMtAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, unake audArikamizra, vaikriyikamizra, kArmaNakAyayoga, puruSaveda aura napuMsakaveda pratyayoMkA abhAva hai / unakA abhAva bhI strIvedodaya yukta jIvoMke aparyAptakAlameM Aya karmake bandhakA abhAva honese hai| ___ tiryagAyu, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyotako mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi jIva tiryaggatise saMyukta bAMdhate haiN| aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrako mithyAdRSTi jIva tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, unake devagatike bandhakA abhAva hai| sAsAdanasamyagdRSTi tiryaggati va manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, unake deva va naraka gatike sAtha unakA bandha nahIM hotaa| cAra saMsthAna aura cAra saMhananako tiryaggati va manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, inakA narakagAta va devagatike sAtha bandha nahIM hotA / styAnagRddhitraya aura anantAnu
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248] [ 3, 172. baMdhicaukkANi micchAiDiNo caugaisaMjuttaM, sAsaNasammAdiDiNo tigai saMjuttaM baMdhaMti, riyAIe abhAvAdo | chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao savvAsi paDaNaM tigaimicchAdiTThi-sAsaNasammAdiTTiNo sAmI, NirayagaIe isthivedadayAbhAvAda / baMdhaddhANaM baMdhaviNaDANaM ca sugamaM, suttuddittAdo / sattaNhaM dhuvapayaDINaM micchAhi uvva baMdho / sAsaNe duviho baMdho, aNAi dhuvAbhAvAdo / avasesANaM savvattha sAdi- addhavo addhavabaMdhittAdo | NiddA payalA ya oghaM // 172 // dAsiMdoha paDaNaM jahA oghammi parUvaNA kadA tahA kAyavvA / Navari paccaesa purisa - NavuMsayavedapaccayA avaNedavvA / Navari asaMjada sammAdiDimhi orAliya-veubviyamissakammaiyakAya je gA' ca, itthavedAhiyArAdo / pamattasaMjadamhi purisa NavuMsayavedehi saha AhAradurga ca avaNedavvaM, appasatthavedodaillANamAhAra sarIrassudayAbhAvAda / tigaimicchAdiGi-sAsaNasammAdiTThi sammAmicchAdiTThi-asajada sammAdiTTiNI sAmI, NirayagaIe itthavedodailANamabhAvAdo | bandhicatuSkako mithyAdRSTi cAra gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM / sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, unake narakagatikA bandha nahIM hotA / saba prakRtiyoMke tIna gatiyoMke mithyAdRSTi aura sAsAdana samyagdRSTi svAmI haiM, kyoMki, narakagati meM strIvedake udayakA abhAva hai / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM, kyoMki, ve sUtra meM hI nirdiSTa haiN| sAta dhruvaprakRtiyoM kA mithyAdRSTi guNasthAna meM cAroM prakArakA bandha hotA hai / sAsAdana guNasthAna meM do prakArakA bandha hotA, kyoMki, vahAM anAdi va dhruva bandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMkA sarvatra sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiM / nidrA aura calA prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 172 // ina do prakRtiyoMkI jaise oghameM prarUpaNA kI gaI hai vaise karanA cAhiye / vizeSa yaha hai ki pratyayoM meM puruSaveda aura napuMsakaveda pratyayauko kama karanA cAhiye / itanI aura bhI vizeSatA hai ki asaMyata samyagdRSTi guNasthAna meM audArikamizra, vaikriyikamizra aura kArmaNa kAyayoga pratyayoM ko bhI kama karanA cAhiye, kyoMki, strIvedakA adhikAra hai / pramattasaMyata guNasthAna meM puruSa aura napuMsaka vedoM ke sAtha AhArakadvikako bhI kama karanA cAhiye, kyoMki, aprazasta vedodaya yukta jIvoMke AhArakazarIra ke udayakA abhAva hai / tIna gatiyoM ke mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM, kyoMki, narakagatimeM strIvedodaya yukta jIvoMkA abhAva hai / kevala itanI hI oghase 1 pratiSu ' kAyajogo' iti pAThaH / 2. kAta' sAsaNasammAiGkI asaMjadasammAdiTTiNo' iti pAThaH /
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 173. ] vedamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 249 ettio va viseso, Natthi aNNattha kattha vi / teNa davvaTTiyaNayaM paDucca oghamidi vRttaM / asAdAvedaNIyamoghaM // 173 // asAda vedaNIyamicceNa payaDiNiso Na kado, kiMtu asAdAvedaNIya-aradi-sogaathira-asuha-ajasakitti tti chappayaDighaDio asAdadaMDao asAdavedaNIyamidi NiddiTTho / jahA saccahAmA bhAmA, bhImaseNo seNo, baladevo devo ti / edAsiM chaNNaM parUvaNA ogha - tullA / Navari ettha vi paccayaviseso sAmittaviseso ca NAyavvo / ekkaTTANI oghaM // 174 // ekkami micchAiTTiguNANe jAo payaDIo baMdhapAoggA ho dUNa citi tAsimegaTThANi tti saNNA / tisse ekkaDDANIe parUvaNA oghatullA / taM jahA micchattassa baMdhodayA samaM vocchiNNA / NavuMsayaveda- NirayAu- Nirayagai-NirayagaipAoggANupuvvI eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiyacauriMdiyajAdi - AdAva - thAvara - suhuma-apajjatta-sAhAraNANaM baMdhodayavocchedavicAro Natthi, vizeSatA hai, anyatra aura kahIM bhI vizeSatA nahIM hai / isIliye dravyArthika nayakI apekSA kara ' oghake samAna hai, ' aisA kahA gayA hai / asAtAvedanIyakI prarUpaNA odhake samAna hai // 173 // asAtAvedanIya isa padase prakRtikA nirdeza nahIM kiyA hai, kintu asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazakIrti, ina chaha prakRtiyoMse sambaddha asAtAdNDaka ' asAtAvedanIya ' padase nirdiSTa kiyA gayA hai / jaise satyabhAmAko 'bhAmA', bhImasenako 'sena' aura baladevako 'deva' padase nirdiSTa kiyA jAtA hai / ina chaha prakRtiyoM kI prarUpaNA oke samAna hai / vizeSa itanA hai ki yahAM bhI pratyayabheda aura svAmitvabheda jAnanA cAhiye / 1 ekasthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA ogha ke samAna hai // 174 // eka midhyAdRSTi guNasthAna meM jo prakRtiyAM bandhayogya hokara sthita haiM unakI ' ekasthAnika ' saMjJA hai / una ekasthAnikoMkI prarUpaNA oghake samAna hai / vaha isa prakAra hai - mithyAtvakA vandha aura udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiM / napuMsakaveda, nArakAyu, narakagati, narakagatiprAyogyAnupUrvI, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa, inake bandha aura udayake vyucchedakA vicAra 1 kApratI ' amuha-jasa ajasakitti ' iti pAThaH / cha. naM. 32.
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 174. edAsimattha NiyameNa udayAbhAvAdo / avasesANaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchiNNo, baMdhe phiTTe vi uvarimaguNaTThANesu edAsimudayadaMsaNAdo / micchattassa sodao bNdho| NauMsayaveda-NirayAu-Nirayagai-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiyacauriMdiyajAdi NirayANupuvi-AdAva-thAvara-suhuma apajjata-sAhAraNasarIraNAmANaM parodao baMdho, itthivedodaeNa saha edaasimudyvirohaado| eso ettha oghAdo viseso, tattha sodaya-parodaeNedAsiM baMdhovadesAdo / huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNANaM sodaya-parodao baMdho, itthivedodaeNa saha edAsimudayassa vipaDisehAbhAvAdo / micchatta-NirayAuANaM NiraMtarA baMdho / avasesANaM sAMtaro, aNiyadegasamayabaMdhadasaNAdo / micchatta-NaQsayaveda-hu~DasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-eiMdiya-AdAva-thAvarANaM tevaNNa paccayA, puris-nnqsyvedaannmbhaavaado| NirayAu-Nisyagai-NirayagaipAoggANupuvINamegRNavacAsa paccayA, oghapaccaesu orAliyAmissa-kammaiya ve ubviydg-puris-nnQsyvedaannmbhaavaado| bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiya jAdi-suhuma apajjatta-sAhAraNANaM ekkavaMcAsa paccayA, oghapaccaesu ve ubbiyadga-purisa-NaqsayavedapaccayANamabhAvAdo / sesa mugamaM / nahIM hai, kyoMki, yahAM niyama se inake udaya kA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMkA pUrva meM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, bandhake naSTa hone para bhI uparima guNasthAnoMmeM inakA udaya dekhA jAtA hai| mithyAtvakA svodaya bandha hotA hai / napuMsakaveda, nArakAyu, narakagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, nArakAnupUrvo, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra nAmakarma, inakA parodaya vandha hotA hai, kyoMki, strIvedake udayake sAtha inake udayakA virodha he / yaha yahAM oghale vizeSatA hai, kyoMki, vahAM svodaya-parodayase inake bandhakA upadeza hai / huNDa saMsthAna aura asaMprApta pATikAsaMhananakA svodayaparodaya bandha hotA hai, kyoMki, snovedake udayake sAtha inakA virodha nahIM hai / mithyAtva aura nArakAyukA nirantara bandha hotA hai / zeSa prakRtiyoMkA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, unakA niyama rahita eka samaya bandha dekhA jAtA hai| mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna, asaMprAptarasapATikAsaMhanana, ekendriya, AtApa aura sthAvara prakRtiyoMke tirepana pratyaya haiM, kyoMki, yahAM puruSaveda aura napuMsakaveda pratyayoMkA abhAva hai| nArakAyu, narakagati aura narakAtiprAyogyAnupUrvIke unacAsa pratyaya hai,kyoki, AvAtyayAma AdarikAma,kAmaNa, vAkAyakAIka, puruSaveda Ara napusa pratyayoMkA abhAva hai| dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa prakRtiyoMke ikyAvana pratyaya haiM, kyoMki, oghapratyayoMmeM kriyikadvika, puruSaveda aura napuMsakaveda pratyayoMkA abhAva hai| zeSa pratyayaprarUpaNA sugama hai|
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 175. ] vedamaggaNAe baMdhasAmittaM [251 micchattaM caugaisaMjuttaM baMdhai / NauMsayaveda- huMDaThANANi tigaisaMjuttaM, devagaIe saha bNdhaabhaavaado| NirayAu-[Nirayagai-] nirayagaipAoggANupuvvIo NirayagaisaMjuttaM baMdhai / kudo ? sAbhAviyAdo | apajjattAsaMpattasevaTTasaMghaDaNANi tirikkha - maNusagaisaMjuttaM, Niraya - devagaIhi saha baMdhAbhAvAdo | avasesAo payaDIo tirikkhagaisaMjutaM, tattha tANaM NiyamadaMsaNAdo / micchattasaya veda- eiMdiyAdAva - thAvara- huMDasaM ThANa- asaMpattase vaTTasaMghaDaNANaM tigaimicchAiDDI sAmI, NirayagaIe itthivedudayAbhAvA do / NirayAu - Nirayagai - bIiMdiya-tIiMdiya- cauriMdiyajAdiNirayANupuvvi-suhuma-apajjata-sAhAraNANaM tirikkha - maNussA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThaTThANaM ca sugamaM / micchattassa caubviho baMdha | sesANaM sAdi- addhuo ! apaccakkhANAvaraNIyamoghaM // 175 // ettha vi pucvaM va parUvedavvaM / ahavA apaccakkhANAvaraNIyapahANo daMDao apaccakkhANAvaraNIyamidi bhaNNai / jahA Nivaca kathaMba - jaMbu-jaMvIravaNamidi / apaccakkhANacaukka maNusagaiorAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga- vajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNa - maNusagaipAoggANu mithyAtvako cAroM gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai / napuMsakaveda aura huNDasaMsthAnako tIna gatiyoM se saMyukta bAMdhatA hai, kyoMki, devagatike sAtha unake bandhakA abhAva hai| nArakAyu, [narakagati] aura narakagatiprAyogyAnupUrvIko narakagati se saMyukta bAMdhatA hai, kyoMki, aisA svabhAva hai | aparyApta aura asaMprAptasRpATikAsaMhananako tiryaggati aura manuSyagatise saMyukta bAMdhatA hai, kyoMki, narakagati aura devagatike sAtha inake bandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMko tiryaggati se saMyukta bAMdhatA hai, kyoMki, tiryaggatike sAtha unake bandhakA niyama dekhA jAtA hai / mithyAtva napuMsakaveda, ekendriya, AtApa, sthAvara, huNDasaMsthAna aura asaMprAptasRpATikAsaMhanana ke tIna gatiyoM ke mithyAdRSTi svAmI haiM, kyoMki, narakagatima strIvedake udayakA abhAva hai / nArakAyu, narakagati, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, nArakAnupUrvI, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa, ina prakRtiyoMke bandhake tiryaca va manuSya svAmI haiM |vndhaadhvaan aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / mithyAtvakA cAroM prakArakA bandha hotA hai / zeSa prakRtiyoM kA sAdi va adhruva bandha hotA hai / apratyAkhyAnAvaraNIya kI prarUpaNA oghake samAna hai // 175 // yahAM bhI pUrvake samAna prarUpaNA karanA cAhiye / athavA apratyAkhyAnAvaraNIyapradhAna daNDakako apratyAkhyAnAvaraNIya zabda se kahA jAtA hai| jaise ki nIma, Ama, kadamba, jAmuna aura jambIra, ina vRkSoMkI pradhAnatA se itara vRkSoM se bhI yukta vanoM ko nImavana, Amavana, kadamvacana, jAmunavana aura jambIravana zabdoM se kahA jAtA hai / apratyAkhyAnacatuSka, manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhavajranArAcazarIrasaMhanana aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, ina apratyAkhyAnAvaraNIya saMjJita prakRtiyoMkI
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 175. puvINamapaccakkhANAvaraNIyasaNNidANaM parUvaNA oghtullaa| taM jahA- apaccakkhANacaukkassa baMdhodayA samaM vocchiNNA, asaMjadasammAdiTThimhi ceva tadubhayadaMsaNAdo / maNusagaipAoggANupuvIe puvvaM udao pacchA baMdho, sAsaNasammAiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu tavvocchedadaMsaNAdo / avasesANaM payaDINaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchiNNo, tahovalaMbhAdo / savvAsiM payaDINaM baMdhI savvattha sody-prodo| Navari sammAmicchAdiTThiasaMjadasammAdiTThIsu maNusagaiduga-orAliyaduga-vajjarisahasaMghaDaNANaM parodao baMdho, devesudayAbhAvAdo / apaccakkhANAvaraNacaukkassa baMdho NiraMtaro, dhuvabaMdhittAdo / maNusagai-maNusagaipAoggANupuvvINaM micchAdihi-sAsaNasammAdiTTIsu sAMtara-NiraMtaro / kudo NiraMtaro ? ANadAdidevehiMto itthivedamaNussesuppaNNANaM aMtomuhuttakAlaM NiraMtaratteNa tadubhayabaMdhadaMsaNAdo / uvari NiraMtaro, devasammAmicchAdihi-asaMjadasammAdiTThIsu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / evamorAliyasarIra-orAliyasarIraMgovaMgANaM pi vattavyaM, saNakkumArAdidevehiMto itthivedesuppaNNANaM NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / vajjarisahasaMghaDaNassa micchAdihi-sAsaNasammAdiTThIsu baMdho saaNtro| prarUpaNA oghake samAna hai / vaha isa prakArase hai - apratyAkhyAnacatuSkakA vandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM hI una donoMkA vyuccheda dekhA jAtA hai| manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA pUrvameM udaya aura pazcAt vandha vyucchinna hotA hai, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM kramazaH unakA vyuccheda dekhA jAtA hai| zeSa prakRtiyoM kA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, vaisA pAyA jAtA hai| __ saba prakRtiyoMkA bandha sarvatra svodaya parodaya hotA hai| vizeSa itanA hai ki samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM manuSyagatidvika, audArikadvika aura vajrarSabhasaMhananakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, devoMmeM inakA udayAbhAva hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA vandha nirantara hotA hai, kyoMki, vaha zuvavandhI hai / manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntara-nirantara bandha hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-kyoMki, AnatAdika devoMmeMse strIvedI manuSyoM meM utpanna hue jIvoMke antarmuharta kAla taka niratara rUpase una donoM prakRtiyoMkA bandha dekhA jAtA hai| sAsAdanase Upara unakA nirantara bandha hotA hai. kyoMki, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi devoMmeM nirantara bandha pAyA jAtA hai / isI prakAra audArikazarIra aura audArikazarIrAMgopAMgake bhI kahanA cAhiye, kyoMki, sanatkumArAdika devoMmeMse strIvediyoM meM utpanna hue jIvoMke unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai / vajrarSabhasaMhananakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntara bandha hotA hai| uparima
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 175. vedamaggaNAe baMdhasAmitta ( 253 uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDINaM baMdhAbhAvAdo / ___ apaccakkhANacaukkassa savvaguNahANesu oghapaccayA ceva / Navari purisaNaQsayapaccayA savvattha avnnedvaa| asaMjadasammAdiTThimhi orAliya-veuvviyamissakammaiyapaccayA ca avaNedavvA / evaM vajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNassa vi vattavvaM / Navari sammAmicchAiTi-asaMjadasammAiTThIsu orAliyakAyajogapaccao avaNedavyo / maNusagaimaNusagaipAoggANupubbI-orAliyasarIra-orAliyasarIraMgovaMgANaM micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu durUvUNAghapaccayA ceva hoMti, puris-nnqsyvedpccyaannmbhaavaado| sammAmicchAdiTThiasaMjadasammAdiTThIsu cAlIsa paccayA, purisa-NavaMsayavedehi saha orAliyadugAbhAvAdo, asaMjadasammAdidvimhi veubviyamissa-kammaiyapaccayAbhAvAdo ca' / sesaM sugamaM / apaccakkhANacaukkaM micchAiTThI caugaisaMjuttaM, sAsaNo tigaisaMjuttaM, uvarimA dugaisaMjuttaM baMdhati / maNusagai-maNusagaipAoggANupuvIo maNusagaisaMjuttaM savve baMdhati / .......... guNasthAnoM meM nirantara vandha hotA hai, kyoMki, vahAM usakI pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake saba guNasthAnoM meM oghapratyaya hI haiN| vizeSatA kevala itanI hai ki puruSaveda aura napuMsakaveda pratyayoMko sarvatra kama karanA cAhiye / asaMsayatasamyagdRSTi guNasthAnameM audArikamizra, vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMko bhI kama karanA cAhiye / isI prakAra vajrarSabhavajranArAcazarIrasaMhananake bhI kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM audArika kAyayoga pratyaya kama karanA caahiye| manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, audArikazarIra aura audArikazarIrAMgopAMgake mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM do kama oghapratyaya hI haiM, kyoMki, puruSa aura napuMsaka vedapratyayoMkA abhAva hai / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM cAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, vahAM puruSa aura napuMsaka vedoMke sAtha audArikaddhikakA abhAva hai tathA asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM vaiRiyikamizra aura kArmaNa pratyayoMkA abhAva bhI hai / zeSa pratyayaprarUpaNA sugama hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkako mithyAdRSTi cAra gatiyoMse saMyukta, sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoM se saMyukta, aura uparima jIva do gatiyoM se saMyukta bAMdhate haiM / manuSyagati aura manuSyagatipracogyAnupUrvIko manuSyagatise saMyukta sabhI strIvedI jIva 1 kApratI - purisa nnbusyvedpccyaannmbhaavaado| sammAmicchAiTThI-asajadasammAdiTThIsu veubviyamissakammaiyapaccayAbhAvAdo ca ' iti pAThaH /
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25.] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 176. avasesatiNNipayaDIo micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThiNo tirikkha maNusagaisaMjuttaM, sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo maNusagaisaMjuttaM baMdhaMti / ___ apaccakkhANAvaraNaca ukkassa tigaicaduguNavANiNo saamii| avasesANaM payaDINaM tigaimicchAdiTTi sAsaNasammAdiTThiNo devagaisammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo ca saamii| baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / apaccakkhANaca ukkassa micchAiTTimhi caubiho bNdho| aNNattha tiviho / avasesANaM payaDINaM sAdi-advavo / paccakkhANAvaraNIyamoghaM // 176 // ettha oghaparUvaNaM kiMcivisesANuviddhaM saMbhariya vattavyaM / hassa-radi jAva titthayaretti oghaM // 177 // (oghAdo edesu suttesu avaTThidathovabheyasaMdarisaNaTuM maMdabuddhisissANuggahaTuM ca puNaravi parUvemo- hassa-radra-bhaya-duguMchANaM baMdhodayA samaM vocchijjaMti, apuvakaraNacarimasamae bAMdhate haiN| zeSa tIna prakRtiyoM ko mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi tiryaggati evaM manuSyagatise saMyukta, tathA samyAgmithyAdRSTi va asaMyatasamyagdRSTi manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiN| __ apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake tIna gatiyoMke cAra guNasthAnavartI strIvedI jIva svAmI hai| zeSa prakRtiyoMke tIna gatiyoMke mithyAdRSTi va sAsAdanasamyamdRSTi tathA devagatike samyagmithyAdRSTi va asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA mithyA dRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA aura anya guNasthAnoMmeM tIna prakArakA bandha hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai| pratyAkhyAnAvaraNIyakI prarUpaNA oghake samAna hai // 176 // yahAM kucha vizeSatAse sambaddha oghaprarUpaNAko smaraNakara kahanA cAhiye / hAsya va ratise lekara tIrthakara prakRti taka odhake samAna prarUpaNA hai // 177 // oghakI apekSA ina sUtroMmeM avasthita kucha thoDIsI vizeSatAko dikhalAne tathA mandabuddhi ziSyake anugrahake liye phira bhI prarUpaNA karate haiM- hAsya, rati, bhaya aura jugupsAkA bandha va udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, apUrvakaraNake antima 1 apratau paccakkhANAvaraNI oghaM ' iti paatthH| 2 pratiSu * devesu ' iti pAThaH /
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 177.] vedamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 255 doNhaM voccheduvalaMbhAdo / sadhaguNahANesu baMdho sodaya-parodao, parodae vi saMte baMdhavirohAbhAvAdo / bhaya-duguMchANaM savvaguNuhANesu NiraMtaro baMdho, dhuvbNdhittaado| hassa-radINaM micchAiTThippahuDi jAva pamattasaMjado tti baMdho sAMtaro, ettha pddivkkhpyddibNdhuvlNbhaado| uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDibaMdhAbhAvAdo / paccayA sugamA, bahuso prvidttaado| micchAiTThI caugaisaMjuttaM baMdhIta / Navari hassa-radIo tigaisaMjuttaM, NirayagaIe saha baMdhavirohAdo / savvapayaDIo sAsaNI tigaisaMjuttaM baMdhai, tattha NirayagaIe baMdhAbhAvAdo / sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTTiNo dugaisaMjuttaM, tattha Niraya-tirikkhagaINaM baMdhAbhAvAdo / uvarimA devagaisaMjuttaM, tattha sesagaINaM bNdhaabhaavaado| Navari apuvakaraNe carimasattamabhAge agaisaMjuttaM baMdhaMti / tigaimicchAdiTi-sAsaNasammAdiSTi sammAmicchAdiTi-asaMjadasammAdiTTiNo sAmI, NirayagaIe NiruddhitthivedAbhAvAdo / dugaisaMjadAsajadA sAmI, devagaIe desavaImabhAvAdo / uvarimA maNussA ceva, aNNattha mahabaINamabhAvAdo / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTANaM ca sugamaM / bhaya-duguMchANaM samayameM unake bandha va udaya donoMkA vyuccheda pAyA jAtA hai / saba guNasthAnoMmeM unakA bandha svodaya-parodaya hotA haiM, kyoMki, anya prakRtiyoMke udayake bhI honepara inake bandhakA koI virodha nahIM hai / bhaya aura jagupsAkA sava guNasthAnoM meM nirantara bandha ho kyoMki, ve dhubavandhI haiN| hAsya aura ratikA mithyAdRSTise lekara pramattasaMyata taka sAntara vandha hotA hai, kyoMki, yahAM inako pratipakSa prakRtiyoMkA bandha pAyA jAtA hai| Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai / pratyaya sugama haiM, kyoMki, unakA bahuta vAra prarUpaNa kiyA jA cukA hai / mithyAdRSTi jIva unheM cAra gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM / vizeSa itanA hai ki hAsya aura ratiko tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, narakagatike sAtha unake bandhakA virodha hai / saba prakRtiyoMko sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhatA hai, kyoMki, isa guNasthAnama narakagatikA bandha nahI haataa| samyagmiyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRASTi do gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, una guNasthAnoMmeM narakagati aura tiryaggatike bandhakA abhAva hai / upArama jIva devagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, uparima guNasthAnoMmeM zeSa gatiyoMke bandhakA abhAva hai| vizeSatA yaha hai ki apUrvakaraNake antima saptama bhAgameM gatisaMyogase rahita bAMdhate haiN| tIna gatiyoMke mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM, kyoMki, narakagatimeM strovedake udaya sahita jIvoMkA abhAva hai| do gatiyoMke saMyatAsaMyata svAmI haiM, kyoMki, devagatimeM dezavatiyoMkA abhAva hai| uparima guNasthAnavartI manuSya hI svAmI hai, kyoMki, anya gatiyoM meM mahAvratiyoMkA abhAva hai| vandhAdhvAna aura bandhavinaSpasthAna sugama haiN| 2 apratau -- NirayagaINaM ' iti pAThaH / 1 pratiSu ' caduNhaM ' iti paatthH| 3 pratiSu -- desabagaINa. ' iti pAThaH /
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 177. micchAiTThimhi baMdho cauvviho / uvari tiviho, dhuvbNdhaabhaavaad| / hassa-radINaM savvattha sAdiadbhuvo, adbhuvbNdhittaado| maNussAuassa puvvaM baMdho pacchA udao vocchiNNo, asaMjadasammAdiTThi-aNiyaTTIsu jahAkameNa baMdhodayavocchedadaMsaNAdo / micchAdiTi-sAsaNasammAdiTThIsu sodaya-parodaeNa baMdho / asaMjadasammAdiTThIsu parodaeNeva / kudo ? sAbhAviyAdo / sambattha baMdho NiraMtaro, jahaNNabaMdhakAlassa vi aNtomuhuttpmaannuvlNbhaado| micchAdihissa paMcAsa,sAsaNassa paMcetAlIsa pacayA; orAliya-veuniyamissa-kammaiyakAyajoga-purisa-NavusayapaccayANamabhAvAdo / asaMjadasammAdiTThIsu cAlIsa paccayA, oghAccaesu' orAliya-orAliyamissa-veuvyiyamissa-kammaiyakAyajoga-purisa-NaqsayavedANamabhAvAdo / sesaM sugamaM / savve vi maNusagaisaMjuttaM ceva baMdhati, aNNagaIhi saha virohaado| tigaimicchAdiTThi-sAsaNasammAdiviNo sAmI / asaMjadasammAdiSTiNo devA ceva sAmI, aNNasthitthivedodaillANaM sammAdiTThINaM maNussAuvassa bNdhaabhaavaado| baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThaTThANaM ca sugamaM / savvattha sAdi-addhavo baMdho / bhaya aura jugupsAkA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / uparima guNasthAnoM meM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki. vahAM dhrava bandhakA abhAva hai| hAsya aura ratikA sarvatra sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhuvavandhI haiN| __ manuSyAyukA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi aura anivRttikaraNa guNasthAnoM meM kramase usake bandha va udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya-parodayase bandha hotA hai| asaMyatasamyagdRgiyoM meM parodayase hI bandha hotA hai, kyoMki aisA svabhAva hI hai| sarvatra nirantara bandha hotA hai, kyoMki, usakA jaghanya bandhakAla bhI antarmuharta pramANa pAyA jAtA hai / mithyASTike pacAsa aura sAsAdanasampadApTake paiMtAlIsa pratyaya hai, kyoMki, vahAM audArikamizra, vaikriyikamizra, kArmaNa kAyayoga, puruSaveda aura napuMsakaveda, pratyayoMkA abhAva hai / asaMyatasamyagdRSTiyoM meM cAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, oghapratyayoM meMse audArika, audArikamizra, vaikriyikamizra, kArmaNa kAyayoga, puruSaveda aura napuMsakaveda pratyayAkA abhAva hai| zeSa pratyayaprarUpaNA sugama hai / saba hI manuSyagatise saMyukta hI bAMdhate haiM, kyoMki, anya gatiyoMke sAtha usake bandhakA virodha hai / tIna gatiyoMke mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi svAmI haiN| asaMyatasamyagdRSTi deva hI svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoMmeM strIvedodaya yukta samyagdRSTiyoMke manuSyAyuke bandhakA abhAva hai / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTa sthAna sugama haiM / sarvatra sAdi va adhruva bandha hotA hai| 1 pratiSu -- oghapaccayAsu ' iti pAThaH /
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 177. ] vedamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 257 devAuvassa puvvamudao pacchA baMdho vocchijjadi, appamattAsaMjadasammAdiTThIsu kameNa baMdhodayavAcchedadaMsaNAdo / savvaguNaTThANesu paroda eNeva baMdho, sodayamhi baMdhassa acaMtAbhAvassa avaTThANAdo / NiraMtaro baMdho, aMtomuhutteNa viNA baMdhuvaramAbhAvAdo / micchAiTThissa egUNavaMcAsa, sAsaNassa cauvetAlIsa, asaMjadasammAdiTThissa cAlIsuttarapaccayA, ve ubviya- ve uvviyamissa-orAliyamissa-kammaiyakAyajoga - purisa-NavuMsayavedANamabhAvAdo / uvari purisa - NavuMsayave dAhAraduvehi viNA oghapaccayA caiva vattavvA / sesa sugamaM / savvattha devagaisaMjutto baMdho, aNNagaIhi saha baMdhavirohAdo / tirikkha - maNusa - micchAiTThi - sAsaNasammAiTThi - asaMjadasammAiTThi -saMjadAsaMjadA sAmI, aNNattha TThiyANaM tabbaMdhavirohAdo / uvarimA maNusA ceva, aNNattha mahavvaINamabhAvAdo / baMdhaddhANaM sugamaM / appamattaddhAe saMkhejjadibhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / kudo ? suttANusArigurUvadesAdo / sAdi-adbhuvo baMdho / devagai-paMciMdiyajAdi-veuvviya - tejA - kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa - veuvviyasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa- devagaipAoggANupuvvi - aguruvalahuva-uvaghAda - paraghA dussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta - patteyasarIra-thira-suha-subhaga-sussara-Adejja- NimiNesu devagai-deva devAyukA pUrva meM udaya aura pazcAt bandha vyuchinna hotA hai, kyoMki, apramatta aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM kramase bandha va udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / saba guNasthAnoM meM parodayase hI bandha hotA hai, kyoMki, apane udayake honepara usake bandhakA atyantAbhAva hai / usakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, antarmuhUrtake vinA usake bandhavizrAmakA abhAva hai / mithyAdRSTike unaMcAsa, sAsAdana samyagdRSTike cavAlIsa aura asaMyatasamyagdRSTike cAlIsa uttara pratyaya haiM, kyoMki, yahAM vaikriyika, vaikriyikamizra, audArikamizra, kArmaNa kAyayoga, puruSaveda aura napuMsakaveda pratyayoM kA abhAva hai / asaMyatasamyadRSTi guNasthAnake Upara puruSaveda, napuMsakaveda aura AhArakadvikake vinA oghapratyaya hI kahanA cAhiye / zeSa pratyayaprarUpaNa sugama hai / sarvatra devagati se saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, anya gatiyoMke sAtha usake bandhakA virodha hai / tiryaca aura manuSya mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi evaM saMyatAsaMyata svAmI haiM, kyoMki, anyatra sthita jIvoMke usake bandhakA virodha hai / uparima guNasthAnavartI manuSya hI svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoMmeM mahAvratiyoMkA abhAva hai / bandhAdhvAna sugama hai / apramattakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai, kyoMki, aisA sUtrAnusArI gurukA upadeza hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai / devagati, paMcendriyajAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasra saMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, , sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya va nirmANa, inameMse devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, vaikriyikazarIra 7. naM. 33.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258] . chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 177. gaipAoggANupuvvI-veubviyasarIra-veubviyasarIraaMgovaMgANaM puvvamudao pacchA baMdho vocchijjadi, apuvvAsaMjadasammAiTThIsu devagaipAoggANupuvvIe apuvva-sAsaNesu kameNa bNdhodyvoccheduvlNbhaado| tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa vaNNa-gaMdha rasa-phAsa-aguruvalahuauvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-patteyasarIra-thira-suha-sussara-NimiNANaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, apuva aNiyaTTIsu kameNa baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / paMciMdiyajAdi-tasabAdara-pajjatta-subhagAdejjANaM pi evaM ceva vattavyaM / devagai-devagaipAoggANupubvi-ve ubviyasarIra-veuvviyasarIraaMgovaMgANaM parodaeNeva savvattha baMdho, sodaeNedAsiM bNdhvirohaado| paMciMdiyajAdintejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaaguruvalahua-tasa-bAdara-pajatta-thira-subha-NimiNANaM sodao savvaguNaTThANesu baMdho, etthedAsiM dhuvodayattadaMsaNAdo / samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-sussarANa savvattha sodaya-parodao baMdho, ubhayahA vi bNdhaavirohaadoN| uvaghAda-paraghAda-ussAsa-patteyasarIrANaM micchAdihisAsaNasammAdiTThIsu baMdho sodaya-parodao, viggahagadIe kesiMci apajjattakAle ca udaeNa aura vaikriyikazarIrAMgopAMgakA pUrvameM udaya aura pazcAt bandha vyucchinna hotA hai, kyoMki, apUrvakaraNa aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM tathA devagatiprAyogyAnupUrvIke apUrvakaraNa aura sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnoMmeM kramase bandhava udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, pratyekazarIra, sthira, zubha, susvara aura nirmANa, inakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa guNasthAnoM meM kramase inake bandha va udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| paMcendriyajAti, prasa, bAdara, paryApta, subhaga aura Adeyake bhI isI prakAra kahanA caahiye| devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgakA parodayase hI sarvatra bandha hotA hai, kyoMki, svodayase inake bandhakA virodha hai / paMcendriyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, trasa, bAdara, paryApta, sthira, zubha aura nirmANakA saba guNasthAnoM meM svodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ye prakRtiyAM dhruvodayI dekhI jAtI haiM / samacaturasrasaMsthAna, prazastavihAyogati aura susvarakA sarvatra svodayaparodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM prakArase bhI inake bandhakA virodha nahIM hai / upaghAta, paraghAta. ucchavAsa aura pratyekazarIrakA bandha mithyADaSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya parodaya hotA hai, kyoMka, vigrahagAtameM ora kinhIMke aparyAptakAlameM 1 pratiSu baMdhavirohAdo' iti pAThaH /
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 177. ] vedamaggaNAe baMdhasAmitaM [ 259 viNA baMdhuvalaMbhAdo | uvarimesu guNaTThANesu sodaeNeva, apajjattaddhAe tesiM guNANamabhAvAdI / micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu subhagAdejjANaM sodayaparodao baMdho / uvari sodao ceva, sAbhAviyAdo | tejA - kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa - phAsa - agurualahua - uvaghAda - NimiNANaM baMdheo NiraMtaro, dhuvbNdhittaado| paMciMdiyajAdi-paraghAdussAsa-pasatthavihAya gai-tasa - bAdara-pajjatta - patteyasarIrasubhaga - sussara-Adejja-devagaDa - devagaipAoggANupuvvI ve uvviyasarIra - aMgovaMgANaM micchAiTThimhi sAMtara - NiraMtaro baMdho / kathaM NiraMtaro ? Na, asaMkhejjavAuatirikkha- maNussesu niraMtarabaMdhu bhAdo | evaM sAsaNassa vi vattavvaM / Navari paMciMdiyajAdi - paraghAdussAsa-tasa - bAdara-pajjattapatteyasarIrANaM baMdho NiraMtaro ceva / sammAmicchAiDippahuDi uvarimANaM sAsaNabhaMgo / Navari devagai-veubviyasarIra-samacaurasasaMThANa - veuvviyasarIraaMgovaMga-devagaipAoggANupuvvI-subhagasussarAdejjANaM NiraMtaro baMdho, paDivaktrapayaDibaMdhAbhAvAdo / thira-subhANaM micchAi jAva pamattasaMjado tti sAMtaro baMdho, paDivakkhapayaDibaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, paDivakkha / bhI inakA udayake binA bandha pAyA jAtA hai / uparima guNasthAnoM meM svodayase hI bandha hotA haiM, kyoMki, aparyAptakAlameM una guNasthAnoMkA abhAva hai / midhyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM subhaga va adeyakA svAdaya parodaya bandha hotA hai / uparima guNasthAnoM meM svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, aisA svabhAva hai / tejasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta aura nirmANakA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, ve dhruvabandhI haiN| paMcendriyajAti, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, subhaga, susvara, Adeya, devagati, devagatiprAyeogyAnupUrvI, vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgakA midhyAdRSTi guNasthAna meM sAntara - nirantara bandha hotA hai / zaMkA - nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, asaMkhyAtavarSAyuSka tiryaca aura manuSyoM meM nirantara bandha pAyA jAtA hai / isI prakAra sAsAdana guNasthAnake bhI kahanA cAhiye / vizeSatA kevala yaha hai ki paMcendriyajAti, paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIrakA bandha nirantara hI hotA hai / samyagmithyAdRSTise lekara uparima guNasthAnoM kI prarUpaNA sAsAdanasamyagdRSTike samAna hai / vizeSa yaha hai ki devagati, vaikriyikazarIra, samacaturastra saMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, devagatiprAyogyAnupUrvI, subhaga, susvara aura AdeyakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, inako pratipakSa prakRtiyoM ke bandhakA abhAva hai / sthira aura zubhakA midhyAdRSTise lekara pramattasaMyata taka sAntara bandha hotA hai. kyoMki, yahAM pratipakSa prakRtiyoMkA bandha pAyA jAtA hai| Upara inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki,
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26.] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 177. pyddibNdhaabhaavaado| paccayA sugamA, bahuso paravidattAdo / Navari devagai-veubviyadugANaM veubviya-veuvviyamissa-orAliyamissa-kammaiyapaccayA purisa-NavaMsayavedehi saha avaNedavvA / sesaM sugamaM / devagai-veuvviyadugANi savvattha devagaisaMjuttaM bajhaMti / Navari veuvviyadurga micchAiTThI deva-NirayagaisaMjuttaM baMdhaMti / samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-thira-subha-subhaga-sussaraAdejjaNAmAo micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThiNo tigaisaMjuttaM, NirayagaIe saha baMdhAbhAvAdo / sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo deva-maNusagaisaMjuttaM / sesA devagaisaMjuttaM baMdhati / avasesAo payaDIo micchAiTThI' caugaisaMjutta, sAsaNo tigaisaMjuttaM, sammAmicchAdiTThiasaMjadasammAdiTThiNo devagai-maNusagaisaMjuttamuvarimA devagaisaMjuttaM baMdhaMti / devagai-veuvviyadugANaM tirikkha-maNusamicchAiTThi-sAsaNasammAiTThi-sammAmicchAiTThiasaMjadasammAiTThi-saMjadAsajadA sAmI / uvarimamaNusA ceva, aNNattha tesimabhAvAdo / avasesANaM payaDINaM tigaimicchAdiTThi-sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdihi-asaMjadasammAdiTThI dugaisaMjadA vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| pratyaya sugama haiM, kyoMki, unakI prarUpaNA bahuta vAra kI jA cukI hai / vizeSatA yaha hai ki devagati aura vaikriyikadvikake vaikriyika, vaikriyikamizra, audArikamizra aura kArmaNa pratyayoMko puruSa aura napuMsaka vedoMke sAtha kama karanA cAhiye / zeSa pratyayaprarUpaNA sugama hai| devagatidvika aura vaikriyikadvika sarvatra devagatise saMyukta baMdhate haiN| vizeSatA itanI hai ki vaikriyikadvikako mithyAdRSTi strIvedI jIva deva va naraka gatise saMyukta bAMdhate haiN| samacaturasrasaMsthAna, prazastavihAyogati, sthira, zubha, subhaga, susvara aura Adeya nAmakarmIko mithyAdRSTi vasAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, narakagatike sAtha inake bandhakA abhAva hai / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi deva va manuSya gatise saMyukta bAMdhate haiM / zeSa guNasthAnavartI devagatise saMyukta bAMdhate haiN| zeSa prakRtiyoMko mithyAdRSTi cAroM gatiyoMse saMyukta, sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi devagati evaM manuSyagatise saMyukta, tathA uparima guNasthAnavI devagatise saMyukta bAMdhate haiN| devagatidvika aura vaikriyikadvikake tiryaMca va manuSya mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata svAmI haiN| uparima guNasthAnavartI manuSya hI svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoMmeM una guNasthAnoMkA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMke tIna gatiyoMke mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi; do gatiyoMke 1 pratiSu 'micchAihi ' iti paatthH|
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 177.] vedamaggaNAe baMdhasAmitta [261 saMjadA maNusagaisaMjadA ca saamii| baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / dhuvabaMdhINaM micchAdivimhi baMdho cauvviho / aNNattha tiviho, dhuvbNdhaabhaavaado| avasesANaM payaDINaM baMdho sAdi-addhavo, addhvbNdhittaado| AhArasarIra-AhArasarIraMgovaMgANaM oghaparUvaNamavahAriya vattavvaM / titthayarassa vi oghaparUvaNaM ceva NAdUNa vattavvaM / Navari veubbiya-ve ubviyamissa-orAliyamissa-kammaiyakAyajoga-purisa-NavaMsayavedA asaMjadasammAdiTipaccaesu avaNedavvA / aNNattha purisa-NaqsayapaccayA ceva avaNedavvA / titthayarabaMdhassa maNusA ceva sAmI, aNNasthitthivedodaillANaM titthayarassa bNdhaabhaavaado| apuvvakaraNa uvasAmaesu titthayarassa baMdho, Na kkhavaesu; itthivedodaeNa titthayarakammaM baMdhamANANaM khavagaseDisamArohaNAbhAvAdo / . ___ jahA itthivedodaillANaM savvasuttANi parUvidANi tahA NaqsayavedodaillANaM pi vattavvaM / Navari savvattha itthivedammi bhaNidapaccaesu itthivedamavaNiya gaqsayavedo pkkhividvvo| asaMjadasammAdiTTipaccaesu veubviyamissa-kammaiyakAyajogapaccayA pakkhividavvA, saMyatAsaMyata; tathA manuSyagatike saMyata svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / dhruvabandhI prakRtiyoMkA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai| anya guNasthAnoM meM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiM / AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMgakI prarUpaNA oghaprarUpaNAkA nizcaya kara kahanA cAhiye / tIrthakara prakRtikI bhI oghaprarUpaNAko hI jAnakara kahanA caahiye| vizeSatA kevala yaha hai ki vaikriyika, vaikriyikamizra, audArikamizra, kArmaNa kAyayoga, puruSaveda aura napuMsakaveda pratyayoMko asaMyatasamyagdRSTike pratyayoMmeMse kama karanA caahiye| tIrthakara prakRtike bandhake manuSya hI svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoMmeM strIvedodaya yukta jIvoMke tIrthakara prakRtike bandhakA abhAva hai / apUrvakaraNa upazAmakoMmeM tIrthakara prakRtikA bandha hotA hai, kSapakoMmeM nahIM; kyoMki, strIvedake udayake sAtha tIrthakarakarmako bAMdhanevAle jIvoMke kSapakazreNIke ArohaNakA abhAva hai| jisa prakAra strIvedodaya yukta jIvoMkI apekSA saba sUtroM kI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra napuMsakavedodaya yukta jIvoMke bhI kahanA cAhiye / vizeSatA kevala itanI hai ki sarvatra strIvedameM kahe hue pratyayoMmeMse strIvedako kama kara napuMsakavedako jor3anA caahiye| asaMyatasamyagdRSTike pratyayoMmeM vaikriyikamizra aura kArmaNa kAyayoga pratyayoMko jor3anA
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2622]] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 177. Neraiesu AuabaMdhavaseNa sammAdiTThINamuppattidaMsaNA do / NirayAu- Niraya duga- itthivedANaM savvattha purisavedasseva parodaeNa bNdho| NavuMsayavedassa sodaeNa / eiMdiya- bIiMdiya-tIiMdiya- cauriMdiyajAdi - AdAva-yAvara - suhuma-apajjata-sAhAraNANaM sodaya- parodao baMdho, edesu ttaTTA siM paDivakkhaTThANesu ca NavuMsayavedudayadaMsaNAdo / tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvviNIcA godANaM sAMtara- NiraMtaro baMdho / kudo ? teu-vAukAiesu sattamapuDhaviNeraiesu ca dosu vi guNaTThANesu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo | maNusagaimaNusagaipAoggANupuvvINaM sAMtara - nnirNtre| micchAdiTThi - sAsaNasammAdiTThIsu baMdho / kudo ? ANadAdideverhito NavuMsayavedodaillamaNusse suppaNNANaM titthayaramaMtakammeNa NerairasuppaNNamicchAiTThINaM ca NiraMtara baMdhuvalaMbhAdo / orAliyasarIra-orAliya sarIraMgovaMgANaM micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThI saNakkumArAdideva - Neraie assidUNa niraMtaro baMdho / aNNattha sAMtarA vattavvo, asaMkhejjavAsAuesu NavuMsayavedudayAbhAvAdo / te u-pamma - sukkalessiyaNavuMsayavedodaillatirikkhamaNussamicchAiTThi - sAsaNe assidUNa devagai - ve uvviyasarIradugANaM NiraMtaro baMdho vaktavvo / cAhiye, kyoMki, Ayubandhake vazase samyagdRSTiyoM kI nArakiyoM meM utpatti dekhI jAtI hai / nArakA, narakagatidvika aura strIvedakA sarvatra puruSavedake samAna parodayase bandha hotA hai / napuMsaka vedakA svodaya se bandha hotA hai / ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNakA svodaya- parodaya bandha hotA hai, kyoMki, ina ukta sthAnoM meM tathA inake pratipakSa sthAnoMmeM napuMsakavedakA udaya dekhA jAtA hai| tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA sAntara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, teja va vAyu kAyika tathA saptama pRthivIke nArakiyoMmeM mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi ina donoM hI guNasthAnoM meM nirantara bandha pAyA jAtA hai / manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA mithyAdRSTi aura sAsAdana samyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntaranirantara bandha hotA hai, kyoMki, AnatAdika devAmeMse napuMsakavedodaya yukta manuSyoM meM utpanna hue tathA tIrthakara prakRtikI sattAke sAtha nArakiyoMmeM utpanna hue mithyA dRSTiyoM ke nirantara bandha pAyA jAtA hai / audArikazarIra aura audArikazarIrAMgopAMgakA mithyAdASTe aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM sanatkumArAdi deva va nArakiyoMkA Azrayakara nirantara badha hotA hai / anyatra sAntara bandha kahanA cAhiye, kyoMki, asaMkhyAtavarSAyuSkoM meM napuMsakavedake udayakA abhAva hai / teja, padma aura zukla lezyAvAle napuMsaka vedodaya yukta tiryaca va manuSya mithyAdRSTi evaM sAsAdana samyagdRSTi jIvoMkA Azrayakara devagatidvika ora vaiureszarIradvikakA nirantara bandha kahanA cAhiye / 2 prati sannaH" iti pAThaH /
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1, 177.] vedamAgaNAe baMdhasAmittaM [261 uvaghAda-paraghAdussAsa-patteyasarIrANaM asaMjadasammAdiTThIsu sodaya parodao baMdho, NirayagaIe apajjattAsaMjadasammAdiTThIsu vi edAsiM badhuvalaMbhAdo / tasa bAdara-pajjatta-patteyasarIrapaMciMdiyajAdINaM micchAiTThimhi baMdho sodaya-parodao, thAvara- suhumApajjatta-sAhAraNa-vigaliMdiesu edAsiM baMdhuvalaMbhAdo / savvapayaDINaM baMdhassa Natthi devANaM sAmittaM tattha nnqsyvedudyaabhaavaado| eiMdiya-AdAva-thAvarANaM tirikkhagai-maNusagai-micchAiTThI ceva sAmI, devA *Na hoti; tesu nnsyvedudyaabhaavaado| aNNo vi jadi bhedo atthi so saMbhAliya' vattavyo / jadhA itthivedassa parUvaNA kadA tathA purisavedassa vi kAyavvA / Navari oghapaccaesu itthi-NaqsayavedapaccayA ceva savvaguNaTThANesu avaNedavvA, sesAsesapaccayANaM tattha sNbhvaado| ithi-NaqsayavedANaM baMdho parodao, purisavedassa sodao / uvaghAda-paraghAdussAsa-patteyasarIrANamasaMjadasammAdiTThimhi sodaya-parodao baMdho / titthayarassa parUvaNA oghatullA / evamaNNo vi jadi bhedo atthi so saMbhAliya vattavyo / upaghAta, paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIrakA asaMyatasamyagdRSTiyoMmeM khodayaparodaya bandha hotA hai, kyoMki, narakagatimeM aparyApta asaMyatasamyagdRSTiyoM meM bhI inakA bandha pAyA jAtA hai| trasa, vAdara, paryApta, pratyekazarIra aura paMcendriyajAtikA mithyAdRSTi guNasthAnameM khedaya parodaya bandha hotA hai, kyoMki, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa aura vikalendriyoM meM inakA bandha pAyA jAtA hai| saba prakRtiyoMke bandhake svAmI deva nahIM hai, goMki, unameM napuMsakavadake udayakA abhAva hai| ekendriya, AtApa aura sthAvarake tiryaggati va manuSyagatike mithyAdRSTi hI svAmI haiM, deva nahIM haiM; kyoMki, unameM napuMsakavedake udayakA abhAva hai / anya bhI yadi bheda hai to usako smaraNakara kahanA caahiye| jisa prakAra strIvedakI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra puruSavedakI bhI karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki oghapratyayoMmeMse strIveda aura napuMsakaveda pratyayoMko hI saba guNasthAnoM meM kama karanA cAhiye, kyoMki, zeSa saba pratyayoMkI vahAM sambhAvanA hai / strIveda aura napuMsakavedakA bandha parodaya hotA hai / puruSavedakA svodaya bandha hotA hai| upaghAta, paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIrakA asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM svodaya-parodaya bandha hotA hai / tIrthakara prakRtikI prarUpaNA oghake samAna hai / isI prakAra anya bhI yadi bheda hai to usako smaraNa kara kahanA caahiye| 1 apratau -- eiMdiye aNNo' iti pAThaH / 2. prasiddha sAsaMmariyamabatau :sapa samAchiya pati pAThaH /
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 178. avagadavedasu paMcaNANAvaraNIya caudaMsaNAvaraNIya jasakittiuccA goda pNcNtr| iyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 178 // 264 ] sugama / aNiyaTTi pahuDa jAva suhumasAM parAi uvasamA khavA baMdhA / suhumasAMparAiyasuddhisaMjadadvAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avesasA abaMdhA // 179 // desAmA siya suttamedaM, baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThaTThANaM doNNaM caiva parUvaNAdo / teNedeNa sUidatthaparUvaNA karade / taM jadhA - edAsiM solasahaM payaDINaM putraM baMdho pacchA udao vocchijjadi, tahaivalaMbhAdo / ( etthuvaujjaMtI gAhA-- AgamacakkhU sAhU iMdiyacakkhU asesajIvA je / devA ya ohicakkhU kevalacakkhu jiNA satre || 24|| ) paMcaNANAvaraNIya caudasaNAvaraNIya paMcaMtarAiya- jasakitti - uccAgodANaM sodao ceva apagatavediyoM meM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 178 // yaha sUtra sugama hai / anivRttikaraNase lekara sUkSmasAmparAyika upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / sUkSmasAmparAyika zuddhisaMyatakAlake antima samayako jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 179 // yaha sUtra dezAmarzaka hai, kyoMki, vaha bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna ina donoMkA hI prarUpaNa karatA hai / isIlie isase sUcita arthakI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai-- ina solaha prakRtiyoM kA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, vaisA pAyA jAtA hai / yahAM upayukta gAthA sAdhu Agama rUpa cakSuse saMyukta, tathA jitane saba jIva haiM ve indriya-cakSuke dhAraka hote haiM / avadhijJAna rUpa cakSuse sahita deva, tathA kevalajJAnarUpa cakSuse yukta saba jina hote haiM // 24 // pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, pAMca antarAya, yazakIrti aura ucca
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 181. ] vedamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 265 baMdho, ettha edAsiM dhuvodayattadaMsaNAdo / NiraMtaro baMdho, ettha baMdhuvaramAbhAvAdo / paccayA sugamA, oghammi paruvidattAdo / agaisaMjutto baMdho, avagadavedesu caduSNaM' gaINaM baMdhAbhAvAda / masA caiva sAmI, aNNattha khavaguvasAmagANamabhAvAdo / baMdhadvANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya paMcaMtarAiyANaM tiviho baMdho, dhuvattAbhAvAdo / jasakitti - uccAgodANaM sAdi-adbhuvA, adbhuvabaMdhittAdo / sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 180 // sugamaM / aNiyaTTi pahuDi jAva sajogikevalI baMdhA ! sajogikevali - adAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 181 // dasa atha ca / taM jahA - puvvaM baMdho pacchA udao vocchicjadi, sajogi gotrakA svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ina prakRtiyoMke dhruvodayitva dekhA jAtA hai / bandha inakA nirantara hotA hai, kyoMki, yahAM bandhavizrAmakA abhAva hai / pratyaya sugama haiM, kyoMki, ogha meM unakI prarUpaNA kI jA cukI hai / agatisaMyukta bandha hotA hai, kyoMki, apagatavediyoM meM cAroM gatiyoMke bandhakA abhAva hai / manuSya hI svAmI 'haiM, kyoMki, anya gatiyoMmeM kSapaka aura upazAmakoM kA abhAva hai / vandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiN| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAyakA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, dhruva vandhakA abhAva hai / yazakIrti aura uccagotrakA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ye adhruvabandhI haiM / sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 180 // yaha sUtra sugama hai / anivRttikaraNase lekara sayogakevalI taka bandhaka haiM / sayogakevalikAlake antima samayako jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 181 // isa sUtra kA artha kahate haiM / vaha isa prakAra hai- pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sayogakevalI aura ayogakevalI ke antima samayameM kramase 1 pratiSu ' caduDANaM ' iti pAThaH / cha. baM. 34.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 182. ajogicarimasamayammi baMdhodayavocchedadaMsaNAdo / sodaya-parodao baMdho, praavttnnnnudyttaado| NiraMtaro baMdho, paDivakkhapayaDIe bNdhaabhaavaado| paccayA sugama, oghammi parUvidattAdo / agaisaMjutto baMdho, avagadavedesu gaicaukkassa bNdhaabhaavaado| maNusA sAmI, aNNattha avagayavedANamabhAvAdo / baMdhaddhANaM baMdhaviNaThThANaM ca sugamaM / sAdi-addhavo baMdho, addhvbNdhittaado| kodhasaMjalaNassa ko baMdho ko abaMdho ? // 182 // sugamaM / aNiyaTTI uvasamA khavA baMdhA / aNiyaTTivAdaraddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 183 // ___ edassattho vuccade- baMdhodayA samaM vocchijjaMti, baMdhe vocchiNNe saMte udayANuvalaMbhAdo / sodaya-parodao baMdho, ubhayahA vi baMdhavirohAbhAvAdo / NiraMtaro, dhuvabaMdhittAdo / usake bandha aura udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, parivartita hokara usake pratipakSabhUta asAtA vedanIyakA udaya pAyA jAtA hai / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai / pratyaya sugama hai, kyoMki, oghameM unako prarUpaNA kI jAcukI hai / agatisaMyukta bandha hotA hai, kyoMki, apagatavediyoM meM cAroM gatiyoMke bandhakA abhAva hai| manuSya svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoMmeM apagatavediyoMkA abhAva hai| bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI prakRti hai| saMjvalanakrodhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 182 // yaha sUtra sugama hai| anivRttikaraNaguNasthAnavartI upazamaka va kSapaka bandhaka haiM / bAdara anivRttikaraNakAlake saMkhyAta bahu bhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 183 // isa sUtrakA artha kahate haiM- saMjvalanakrodhakA bandha aura udaya donoM eka sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, bandhake vyucchinna honepara phira udaya pAyA nahIM jaataa| svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM prakArase bhI bandha hone kA virodha nahIM hai| nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vaha dhruvavandhI hai / agatisaMyukta vandha hotA hai, kyoMki, 1 kApratau ' parAvattaNudayacAdo' iti pAThaH /
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 185.] vedamaggaNAe baMdhasAmitta [267 agaisaMjutto, ettha caugaibaMdhAbhAvAdo / paccayA sugamA, oghapaccaehitoM visesAbhAvAdI / maNusA ceva sAmI, aNNatthedesimabhAvAdo / baMdhaddhANaM Natthi, ekkammi addhANavirohAdo / adhavA atthi, pajjavaTThiyaNae avalaMbijjamANe avagadavedANamaNiyaTTINaM saMkhejANamuvalaMbhAdo aNiyaTTikAlaM saMkhejjANi khaMDANi' kariya tattha bahukhaMDesu aikkaMtesu egakhaMDAvasese kodhasaMjalaNassa baMdho vocchiNNo / tiviho baMdho, dhuvabaMdhittAdo / mANa-mAyAMsaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 184 // sugamaM / aNiyaTTI uvasamA khavA baMdhA / aNiyaTTivAdaraddhAe sese sese saMkhejje bhAge gaMtUNa bNdhe| vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 185 // edAsiM baMdhodayA samaM vocchijjaMti, viNaTThabaMdhANamudayANuvalaMbhAdo / sodaya-parodao, ubhayahA vi bNdhuvlNbhaado| NiraMtaro, dhuvbNdhittaado| avagayapaccao, oghapaccaehiMto avisiTTha yahAM cAroM gatiyoM ke bandhakA abhAva hai / pratyaya sugama haiM, kyoMka, oghapratyayoMse yahAM koI bheda nahIM hai / manuSya hI svAmI haiM, kyoMka, anya gatiyoMmeM apagatavediyoMkA abhAva hai / bandhAdhvAna nahIM hai, kyoMki, eka guNasthAnameM adhvAnakA virodha hai / athavA bandhAdhvAna hai, kyoMki, paryAyArthika nayakA avalambana karanepara apagatavedI anivRttikaraNoM ke saMkhyAta neise anivRttikaraNakAlake saMkhyAta khaNDa karake unameM bahuta khaNDoMke vIta jAne aura eka khaNDake zeSa rahanepara saMjvalanakrodhakA bandha vyucchinna hotA hai| tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vaha dhruvabandhI hai| saMjvalanamAna aura mAyAkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 184 // yaha sUtra sugama hai| anivRttikaraNa upazamaka va kSapaka bandhaka haiM / anivRttikaraNabAdarakAlake zeSa zeSa kAlameM saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 185 // ina donoM prakRtiyoMkA bandha aura udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiM, kyoMki, bandhake naSTa ho jAnepara inakA udaya nahIM pAyA jaataa| svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM prakArase bhI bandha pAyA jAtA hai / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ve 1 pratiSu / baMdhANiM ' ' iti pAThaH / 2 a-ApratyoH 'mAyasaMjalaNANaM 'iti paatthH|
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 186. paccayattAdo / agaisaMjutto, ettha caugaibaMdhAbhAvAdo / maNusasAmio', aNNatthavagadavedAbhAvAdo / baMdhaddhANavajio, davvaTThiyaNayavisayammi savvasaMga he addhANANuvavattIdo' / adhavA addhANasamaNNio, avalaMbiyapajjavaTThiyaNayattAdo / kodhabaMdhavocchiSNadvANAdo uvarimamadbhANaM saMkhejakhaMDANi kAUNa bahukhaMDe aikkaMtesu eyakhaMDAvasese mANabaMdho vocchijjadi / puNo sesameyaM khaMDa saMkhejjANi khaMDANi kariya tattha bahukhaMDesu aikkaMtesu eyakhaMDAvasese mAyabaMdho vocchijjadi / edaM kudo vagammade ? sese sese saMkhejjAbhAgaM gaMtUNe tti jiNavayaNAdo vagammade / tiviho, dhuvattAbhAvAda / lobhasaMjaNassa ko baMdho ko abaMdho ? // 186 // sugamaM / dhruvabandhI prakRtiyAM haiN| pratyaya avagata haiM, kyoMki, oghapratyayoMse yahAM koI vizeSatA nahIM hai / agatisaMyukta bandha hotA hai, kyoMki, yahAM cAroM gatiyoMke bandhakA abhAva hai | manuSya svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoMmeM apagatavediyoM kA abhAva hai / bandhAdhvAna nahIM hai, kyoMki, dravyArthika nayake viSayabhUta sarva saMgrahake honepara adhvAna banatA nahIM hai / athavA paryAyArthika nayakA avalambana karanese adhvAna se sahita bandha hotA hai / krodhake bandhavyucchittisthAna se Uparake kAlake saMkhyAta khaNDa karake bahuta khaNDoMko vitAkara eka khaNDake zeSa rahanepara mAnakA bandha vyucchinna hotA hai / tatpazcAt zeSa eka khaNDake saMkhyAta khaNDa karake unameM bahuta khaNDoM ko bitAkara eka khaNDake zeSa rahanepara mAyAkA bandha vyucchinna hotA hai / zaMkA- yaha kahAM se jAnA jAtA hai ? samAdhAna- zeSa zeSameM saMkhyAta bahubhAga jAkara isa jinavacanase ukta bandhavyucchittikrama jAnA jAtA hai / tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, dhruva bandhakA abhAva hai / saMjvalanalobhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? || 186 // yaha sUtra sugama hai / 1 pratiSu ' maNusAsAmio' iti pAThaH / 2 pratiSu ' appANuvavattIyo ' iti pAThaH /
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 188.] kasAyamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 269 aNiyaTTI uvasamA khavA bNdhaa| aNiyaTTivAdaraddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 187 // edassa attho vuccade - baMdho puvamudao pacchA vocchijjadi, aNiyaTTi-suhumasAMparAiyacarimasamayammi bNdhodyvoccheduvlNbhaado| sodaya-parodao, ubhayahA vi bNdhuvlNbhaado| NiraMtaro baMdho, dhuvbNdhittaado| avagayapaccao, ApaccaehiMto avisitttthpccyttaado| agaisaMjutto, cugibNdhaabhaavaado| maNusasAmio', aNNattha khavaguvasAmagANamabhAvAdo / baMdhaddhANaM Natthi, sutte aNuvadittAdo / kimaTThamaNuvadiha~ ? davaTThiyAvalaMbaNAdo / tiviho baMdho, dhuvabaMdhittAdo / kasAyANuvAdeNa kodhakasAIsu paMcaNANAvaraNIya [ caudaMsaNAvaraNIya-sAdAvedaNIya-] cadusaMjalaNa-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 188 // anivRttikaraNa upazamaka va kSapaka bandhaka haiM / anivRttikaraNabAdarakAlake antima samayako jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 187 // isa sUtrakA artha kahate haiM- bandha pUrva meM vyucchinna hotA hai, pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, anivRttikaraNa aura sUkSmasAmparAyika guNasthAnake antima samayameM kramase vandha aura udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| svodaya parodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM hI prakArase vandha pAyA jAtA hai / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ukta prakRti dhruvabandhI hai| oghapratyayoMse yahAM koI vizeSatA na honese ukta prakRtike bandhake pratyaya avagata haiN| agatisaMyukta bandha hotA hai, kyoMki, yahAM cAroM gatiyoMke bandhakA abhAva hai| manuSya svAmI hai, kyoMki, anya matiyoM meM kSapaka va upazAmakokA abhAva hai| bandhAdhvAna hai nahIM, kyoMki, sUtra meM usakA upadeza nahIM hai| zaMkA-sUtrameM bandhAdhvAnakA upadeza kyoM nahIM kiyA gayA hai ? samAdhAna-dravyArthikanayakA avalambana karanese sUtra meM usakA upadeza nahIM kiyA gayA hai| tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vaha dhruvavandhI prakRti hai| kapAyamArgaNAnusAra krodhakaSAyI jIvoM meM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya ], cAra saMjvalana, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 188 // 1 pratiSu * avagayapaccaogha ' iti pAThaH / 2 pratiSu -- maNusAsAmio' iti paatthH|
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 189. sugamaM / micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTi tti uvasamA khavA bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 189 // edAsiM payaDINaM baMdho udayAdo puvvaM pacchA vA vocchiNo tti parikkhA Natthi, udayavocchedAbhAvAdo tiNNaM kasAyANaM NiyameNa udayAbhAvAdo ca / paMcaNANAvaraNIya-caudasaNAvaraNIya-kohasaMjalaNa-paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, dhuvodayattAdo / sAdAvedaNIyassa savvattha sodaya-parodao addhvodyttaado| jasakittIe micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAiTTi ti uccAgodassa micchAiTTippahuDi jAva saMjadAsaMjado tti sodaya-parodao baMdho / uvari sodao ceva, paDivakkhudayAbhAvAdo / tiNNaM saMjalaNANaM parodaeNa baMdho, kohodayappaNAdo / paMcaNANAvaraNIya-caurdasaNAvaraNIya-causaMjalaNa-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / sAdAvedaNIyassa micchAiTThippahuDi jAva pamattasaMjado tti sAMtaro bNdho| uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDIe baMdhAbhAvAdo / evaM jasakittIe vattavvaM / uccAgodassa micchAiTThi yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara anivRttikaraNa guNasthAnake upazamaka aura kSapaka taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka koI nahIM haiM // 189 // ina prakRtiyoMkA bandha udayase pUrva yA pazcAt vyucchinna hotA hai, isa prakArakI parIkSA yahAM nahIM hai, kyoMki, inake udayavyucchedakA abhAva hai, tathA mAnAdika tIna kaSAyokA niyamase yahAM udaya bhI nahIM hai / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, saMjvalana krodha aura pAMca antarAya, inakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvodayI haiN| sAtAvedanIyakA sarvatra svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhuvodayI hai / yazakIrtikA mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka, tathA uccagotrakA mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata taka svodaya-parodaya bandha hotA hai| uparima guNasthAnoM meM inakA svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM inakI pratipakSa prakRtiyoMke udayakA abhAva hai| tIna saMjvalana kaSAyoMkA parodayase bandha hotA hai, kyoMki, yahAM krodhakI pradhAnatA hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, cAra saMjvalana aura pAMca antarAyakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvabandhI hai / sAtAvedanIyakA mithyAdRSTise lekara pramattasaMyata guNasthAna taka sAntara bandha hotA hai / Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM usakI pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai| isI prakAra yazakIrtike bhI kahanA caahiye|
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 189. ] kasAyamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 271 sAsa sammAdiTTI sAMtara - NiraMtaro / kadhaM NiraMtaro ? asaMkhejjavAsAuatirikkha maNussesu suhule ssiyasaMkhejjavAsA uesu ca NiratarabaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDIe baMdhAbhAvAda | micchAiTTimhi tedAlIsuttarapaccayA, sAsaNe aTThattIsa, bArasakasAyANamabhAvAdo / sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu jahAkameNa cottIsa- sattattIsapaccayA, NavakasAyapaccayAbhAvAdo | saMjadAsaMjadesu ekkattIsapaccayA, chakksAyAbhAvAdo / pamattasaMjadesu ekkavIsapaccayA, kasAyatiyAbhAvAdo / appamatta - apuvvakaraNesu ekkUNavIsapaccayA, kasAyatiyAbhAvAdo / uvari terasa Adi kADhUNa egUNAdikameNa paccayA jANiya vattavvA / sesaM sugamaM / paMcaNANAvaraNIya caudasaNAvaraNIya causaMjalaNa- paMcaM tarAiyANi micchAiTThI caugaisaMjuttaM, sAsaNasammAiTThI tigaisaMjuttaM, sammAmicchAiTThi - asaMjada sammAiTTiNo deva- maNusagaisaMjuttaM, uvarimA devagaisaMjuttamagaisaMjuttaM ca baMdhaMti / sAdAvedaNIya - jasakittIo micchAiDisAsaNasammAiTTiNo tigaisaMjuttaM, NirayagaIe saha bNdhaabhaavaad| / uvari NANAvaraNabhaMgo / uccA uccagotrakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntara- nirantara bandha hotA hai / nirantara bandha kaise hotA hai ? kyoMki, asaMkhyAtavarSAyuSka tiryaca aura manuSyoM meM tathA zubha lezyAvAle saMkhyAtavarSAyuSkoM meM bhI usakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM usakI pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai / mithyAdRSTi guNasthAna meM tetAlIsa aura sAsAdana guNasthAna meM ar3atIsa uttara pratyaya haiM, kyoMki, yahAM bAraha kaSAyakA abhAva hai / samyagmithyAdRSTi aura asaMyata samyagdRSTi guNasthAnoM meM yathAkrama se cauMtIsa aura saiMtIsa uttara pratyaya haiM, kyoMki, yahAM nau kaSAya pratyayoMkA abhAva hai| saMyatAsaMyatoM meM ikatIsa uttara pratyaya haiM, kyoMki, unameM chaha kaSAyoM kA abhAva hai / pramattasaMyatoM meM ikkIsa pratyaya haiM, kyoMki, unameM tIna kaSAyakA abhAva hai / apramatta aura apUrvakaraNa saMyatoM meM unnIsa pratyaya haiM, kyoMki, yahAM bhI tIna kaSAyoM kA abhAva hai / Upara terahako Adi lekara eka kama do kama ityAdi kramase pratyayoMko jAnakara kahanA cAhiye / zeSa pratyayaprarUpaNA sugama hai / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, cAra saMjvalana aura pAMca antarAyako mithyAdRSTi cAra gatiyoMse saMyukta, sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi deva va manuSya gatise saMyukta, tathA uparima jIva devagati se saMyukta aura gatisaMyoga se rahita bAMdhate haiM / sAtAvedanIya aura yazakIrtiko mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, narakagatike sAtha inake bandhakA abhAva hai / uparima guNasthAnoM meM jJAnAvaraNake samAna prarUpaNA hai /
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 190. godaM micchAiTi-sAsaNasammAiTThi-sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo deva-maNusagaisaMjuttaM baMdhaMti, aNNagaIhi bNdhvirohaado| uvarimA devagaisaMjuttamaNiyaTTiNo agaisaMjuttaM baMdhati / caugaimicchAdiTThi-sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo sAmI / dugisNjdaasNjdaa| avasesA maNusA, aNNattha tesimnnuvlNbhaado| baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhaviNAsA Natthi, baMdhuvalaMbhAdo / dhuvabaMdhINaM micchAiTThimhi cauvviho baMdho / uvarimaguNesu tiviho, dhuvattAbhAvAdo / avasesANaM payaDINaM sAdi-adbhuvo', addhavabaMdhittAdo / beTTANI oghaM // 190 // thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhica ukka-itthiveda-tirikkhAu-tirikkhagai-causaMThANacausaMghaDaNa-tirikkhagaipAoggANupuvvi-ujjova appasatthavihAyagai-dubhaga dussara-aNAdejjaNIcAgodANaM beTTANiyasaNNA, dosu guNaTThANasu ciTuMti tti uppattIdo / edAsiM parUvaNA uccagotrako mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi deva va manuSya gatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, anya gatiyoMke sAtha usake bandhakA virodha hai / uparima jIva devagatise saMyukta, tathA anivRttikaraNaguNasthAnavartI agatisaMyukta bAMdhate haiN| cAroM gatiyoMke mithyASTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiN| do gatiyoMke saMyatAsaMyata svAmI haiM / zeSa guNasthAnavI manuSya hI svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoM meM ve guNasthAna pAye nahIM jAte / bandhAdhvAna sugama hai / bandhavinAza hai nahIM, kyoMki, unakA bandha pAyA jAtA hai / dhruvabandhI prakRtiyoM kA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / uparima guNasthAnoM meM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvavandhI haiN| dvisthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 190 // styAnagRddhitraya, anantAnuvandhicatuSka, strIveda, tiryagAyu, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra, ina prakRtiyoMkI dvisthAnika saMjJA hai, kyoMki, 'jo do guNasthAnoM meM raheM ve dvisthAnika haiM ' aisI vyutpatti hai / inakI prarUpaNA oghake samAna hai, kyoMki, 1 pratiSu ' dugaisaMjadA' iti pAThaH / 2 pratiSu 'sAdi' iti pAThaH /
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 190.] kasAyamaggaNAe baMdhamAmitta [ 273 oghatullA, visesaabhaavaado| taM jahA- aNaMtANubaMdhicaukkassa baMdhodayA samaM vocchiNNA, sAsaNammi tdubhyaabhaavdNsnnaado| thINagiddhitiyassa puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, sAsaNasammAiTTi-pamattasaMjadesu kameNa baMdhodayavocche duvalaMbhAdo / tirikkhAu-tirikkhagaiujjovaNIcAgodANamevaM ceva / Navari saMjadAsaMjadammi udayavocchedo / evamitthivedassa vi / Navari aNiyaTTimhi taducchedo / causaMThANa-appasatthavihAyagai-dussarANamevaM ceva / Navari ettha udayavocchedo Nasthi / causaMghaDaNANamevaM ceva / Navari appamattasaMjadesu bidiy-tdiysNghddnnaannmudyvocchedo| cauttha-paMcamANaM Natthi udayavocchedo, uvasaMtakasAesu taducchedadaMsaNAdo / tirikkhagaipAoggANupubbI dubhaga-aNAdejANaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchiNNo, sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu kameNa baMdhodayavocchedadaMsaNAdo / aNaMtANubaMdhikodhassa sodao baMdho / tiNhaM kasAyANaM parodao, tesimetyudyaabhaavaado| avasesapayaDINa sodaya-parodao, ubhayahA vi baMdhavirohAbhAvAdo / itthiveda-causaMThANa-cau oghase inameM koI bheda nahIM hai / vaha isa prakAra hai- anantAnubandhicatuSkakA bandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, sAsAdana guNasthAnameM una donoMkA abhAva dekhA jAtA hai / styAnagRddhitrayakA pUrvameM vandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTi aura pramattasaMyata guNasthAnoMmeM kramase bandha va udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai / tiryagAyu, tiryaggati, udyota aura nIcagotrakI bhI prarUpaNA isI prakAra hI hai| vizeSatA kevala itanI hai ki saMyatAsaMyata guNasthAnameM unakA udayavyuccheda hotA hai / isI prakAra strIvedakI bhI prarUpaNA hai / vizeSa itanA hai ki anivRttikaraNa guNasthAnameM usake udayakA vyuccheda hotA hai| cAra saMsthAna, aprazastavihAyogati aura dusvarakI prarUpaNA bhI isI prakAra hI hai| vizeSa itanA hai ki yahAM unakA udayavyuccheda nahIM hai| cAra saMhananoMkI prarUpaNA bhI isI prakAra hI hai| vizeSa itanA hai ki apramattasaMyatoM meM dvitIya aura tRtIya saMhananakA udayavyuccheda hotA hai / caturtha aura paMcama saMhananakA udayavyuccheda nahIM hai, kyoMki, upazAntakaSAyoM meM unake udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, durbhaga aura anAdeyakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM kramase unake bandha va udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai| __ anantAnubandhikrodhakA svodaya bandha hotA hai| tIna kaSAyokA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM unake udayakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA khodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM prakArase bhI unake bandhakA koI virodha nahIM hai| strIveda, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, cha.baM. 35.
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 191. saMghaDaNa-ujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejjANaM baMdho sAMtaro, egasamaeNa vi baMdhuvaramadaMsaNAdo / tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupubbi-NIcAgodANaM dosu vi guNaTThANesu sAMtara-NiraMtarA baMdho, teu-bAukkAiesu sattamapuDhaviNeraiesu ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / avasesANaM payaDINaM baMdho NiraMtaro, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / paccayA sugamA / tirikkhAu-tirikkhagaipAoggANupubdhi-ujjovANi tirikkhagaisaMjuttaM baMdhati / itthivedaM tigaisaMjuttaM, NirayagaIe bNdhaabhaavaado| causaMThANa-causaMghaDaNANi tirikkha-maNusagaisaMjuttaM baMdhaMti, aNNagaIhi bNdhaabhaavaado| appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANi tigaisaMjuttaM baMdhati, devagaIe baMdhAbhAvAdo / sAsaNo tirikkha-maNusagaisaMjuttaM baMdhai, tassaNNagaIhi virohAdo / caugaimicchAdihi-sAsaNa sammAdiDiyo sAmI / uvari sugamaM, bahuso pruuvidttaado| jAva paccakkhANAvaraNIyamoghaM // 191 // beDhANadaMDayaM parUviya pacchA jeNedaM suttaM paravidaM teNa NidAdaMDayamAdi kAdUNe tti atthAvattIdo avagammade / NidA-asAdegaTThANa-apacakkhANa-paJcakkhANadaMDayANaM parUvaNAe aura anAdeyakA bandha sAntara hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI unakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai| tiryaggati, tiryaggatinAyogyAnupUrvI aura nIca gotrakA donoM hI guNasthAnoM meM sAntaranirantara bandha hotA hai, kyoMke, tejakAyika va vAyukAAyaka tathA satama pRthivIke nArakiyoMmeM nirantara bandha pAyA jAtA hai / zeSa prakRtiyoMka vandha nirantara hotA hai, kyoMki, eka samayase unake bandhavizrAmakA abhAva hai| pratyaya sugama haiN| tiryagAyu, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyotako tiryaggatise saMyukta bAMdhate haiM / strIvedako tIna gatiyole saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, narakagatike sAtha usake bandhakA abhAva hai / cAra saMsthAna aura cAra saMhananoMko tiryaggati aura manuSyagatise saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, anya gatiyoM ke sAtha unake vandhakA abhAva hai| aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrako tIna gatiyoMse saMyukta bAMdhate haiM, kyoMki.devagatike sAtha inake bandhakA abhAva hai| sAsAdanasamyagdRSTi inheM tiryaggati va manuSyagatise saMyukta bAMdhatA hai,kyoMki, usake anya gatiyoMke sAtha inake vandhakA virodha hai / cAroM gatiyoMke mithyAdRSTi aura sAsAdana samyagdRSTi svAmI haiM / uparima prarUpaNA sugama hai, kyoMki, vaha bahuta vAra kI jA cukI hai| pratyAkhyAnAvaraNIya taka saba prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 191 // dvisthAnadaNDakakI prarUpaNA karake pIche cUMki isa sUtrakI prarUpaNA kI gaI hai ata eva 'nidrAdaNDakako Adi karake', yaha arthApattise jAnA jAtA hai / nidrA, asAtAvedanIya, ekasthAnika, apratyAkhyAna aura pratyAkhyAna daNDakoMkI prarUpaNA oghake samAna hai / usako
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 194.] kasAyamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 275 oghabhaMgo / so vi ciMtiya ettha vattavyo / purisavede oghaM // 192 // eso purisavedaNideso jeNa desAmAsiyo tega purisavedadaMDaya-mANadaMDaya-lohadaMDayANaM gahaNaM / jahA edesi daMDayANamAghammi parUvaNA kadA tahA ettha vi kAyavvA / Navari paccayaviseso jANiya vattavyo / hassa-radi jAva titthayare tti oghaM // 193 // hassa-radisuttamAdi kAdUNa jAva titthayarasutaM ti tAva edesiM' suttANamoghaparUvaNamavahAriya parUvedavvaM / mANakasAIsu paMcagAgAvaraNIya-ca udasaNAvaraNIya-sAdAvedaNIyatiNNisaMjalaNa-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 194 // sugamaM / bhI vicAra kara yahAM kahanA cAhiye / puruSavedakI prarUpaNA oSake samAna hai // 192 // yaha puruSaveda padakA nirdeza cUMki dezAmarzaka hai, ataH isase puruSavedadaNDaka, mAnadaNDaka aura lobhadaNDakakA grahaNa karanA cAhiye / jisa prakAra ina daNDakoMkI oghameM prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra yahAM bhI karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki pratyayabheda jAnakara kahanA caahiye| hAsya va ratise lekara tIrthakara prakRti taka oghake samAna prarUpaNA hai // 193 // hAsya-rati sUtrako Adi karake tIrthakara sUtra taka ina sUtroM kI oghaprarUpaNAkA nizcaya kara prarUpaNA karanA caahiye| mAnakaSAyI jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, tIna saMjvalana, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 194 // yaha sUtra sugama hai| 1 pratiSu ' edAsiM' iti pAThaH / 2 a-ApratyoH jANidaro' iti pAThaH /
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276) chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 195. micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTi uvasamA khavA bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 195 // kodhasaMjalaNamaittha edAhi saha kiNNa paravidaM ? Na, tassa mANasaMjalaNabaMdhAdo puvameva vocchiNNabaMdhassa mANAdIhi baMdhaddhANaM paDi paccAsaccIe abhaavaad|| edassa suttassa parUvaNAe kodhabhaMgo / Navari mANassa sodao, aNNesiM kasAyANaM parodao baMdho / paccaesu mANakasAyaM mottUNa sesakasAyA avaNedavvA / sesaM jANiya vattavyaM / beTTANi jAva purisaveda-kodhasaMjalagANamoghaM // 196 // bevANi ti vute beTTANiya-NiddA-asAda-micchata AccakkhANa-paccakkhANadaMDayA ghettavvA, desAmAsiyattAdo / purisaveda-kodhasaMjalaNe tti vute tassa ekkasseva suttassa gahaNaM kAyavvaM / edesiM suttANamAghaparUvaNamavahAriya vattavvaM / mithyAdRSTise lekara anivRttikaraNaguNasthAnavI upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka koI nahIM haiM // 195 // zaMkA-yahAM ina prakRtiyoM ke sAtha saMjvalana krodhakI prarUpaNA kyoM nahIM kI gaI hai? samAdhAna nahIM, kyoMki saMjvalanamAnake bandhase usakA bandha pUrvameM hI vyucchinna ho jAtA hai, ata eva mAnAdikoMke sAtha bandhAdhvAnake prati usakI pratyAsattikA abhAva hai| isI kAraNa usakI prarUpaNA yahAM nahIM kI gaI hai| isa sUtrakI prarUpaNA krodhake samAna hai / vizeSa itanA hai ki mAnakA svodaya aura anya kaSAyoMkA parodaya bandha hotA hai| pratyayoMmeM mAnakaSAyako chor3akara zeSa kaSAyoMko kama karanA cAhiye / zeSa prarUpaNA jAnakara kahanA caahiye| dvisthAnika prakRtiyoMko lekara puruSaveda aura saMjvalanakrodha taka oghake samAna prarUpaNA 'dvisthAnika' aisA kahanepara dvisthAnika, nidrA, asAtAvedanIya, mithyAtva, apratyAkhyAnAvaraNa aura pratyAkhyAnAvaraNa daNDakoMkA grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, yaha dezAmarzaka pada hai / puruSaveda va saMjyalanakrodha, aisA kahanepara usa eka hI sUtrakA grahaNa karanA caahiye| ina sUtroMkI oghaprarUpaNAkA nizcaya kara vyAkhyAna karanA cAhiye / 1 pratiSu * sAdaasAda ' iMti pAThaH /
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6, 200.] kasAyamagaNAra baMdhasAmita hassa-radi jAva titthayare tti oghaM // 197 // sugamamedaM, bahuso parUvidatthattAdo / mAyakasAIsu paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-sAdAvedaNIyadoNNisaMjalaNa-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 198 // sugamamedaM / micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTI uvasamA khavA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 199 // edaM pi suttaM sugamaM / beTTANi jAva mANasaMjalaNe ti oghaM // 20 // beTThANi-NiddAsAdegaTThANa-apaccakkhANa-paccakkhANa-purisa-kodha-mANasuttANamAghaparUvaNamavahAriya parUvedavvaM / hAsya va ratise lekara tIrthakara taka oghake samAna prarUpaNA hai // 197 // yaha sUtra sugama hai, kyoMki, isake arthakI vahuta vAra prarUpaNA kI jA cukI hai| mAyAkaSAyI jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, do saMjvalana, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 198 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara anivRttikaraNa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka koI nahIM haiM // 199 // yaha bhI sUtra sugama hai| dvisthAnika prakRtiyoMko lekara saMjvalanamAna taka oghake samAna prarUpaNA hai // 20 // dvisthAnika, nidrA, asAtAvedanIya, ekasthAnika, apratyAkhyAna, pratyAkhyAna, puruSaveda, krodha aura mAna sUtroMkI oghaprarUpaNAkA nizcaya kara prarUpaNA karanA caahiye| 1pratiSa sAdAsAdega-' iti paatthH|
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 201. hassa-radi jAva titthayare ti oghaM // 201 // sugamamedaM / lobhakasAIsu paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-sAdAvedaNIyajasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 202 // sugamaM / micchAiTippahuDi jAva suhumasAMparAiyauvasamA khavA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 203 // edaM sugamaM / sesaM jAva titthayare tti oghaM // 204 // sugamaM / akasAIsu sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 105 // sugamaM / hAsya va ratise lekara tIrthakara prakRti taka oghake samAna prarUpaNA hai // 201 // yaha sUtra sugama hai| lobhakaSAyI jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 202 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara sUkSmasAmparAyika upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka koI nahIM haiM // 203 // yaha sUtra sugama hai| tIrthakara prakRti taka zeSa prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 204 / / yaha sUtra sugama hai| akaSAyI jIvoMmeM sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 20 // yaha sUtra sugama hai|
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ [279 3, 206.] NANamaggaNAe baMdhasAmittaM uvasaMtakasAyavIdarAgachadumatthA khINakasAyavIdarAgachadumatthA sajogikevalI baMdhA / sajogikevaliaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 206 // edassa attho| taM jahA - sAdAvedaNIyassa' puvvaM baMdho pacchA udao vocchiNNo, sajogi-ajogikevalIsu kameNa baMdhodayavocchedadaMsaNAdo / sodaya-parodao, ubhayahA vi bNdhaavirohaado| NiraMtaro, paDivakkhapayaDIe bNdhaabhaavaado| uvasaMta-khINakasAesu Nava jogapaJcayA / sajogIsu satta / agaisaMjutto baMdho / maNusA sAmI / sAdi-addhavo baMdho, addhavabaMdhittAdo / NANANuvAdeNa madiaNNANi-sudaaNNANi-vibhaMgaNANIsu paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-solasakasAya-aTThaNokasAyatirikkhAu-maNusAu-devAu-tirikkhagai-maNusagai-devagai-paMciMdiyajAdi-orAliya veuvviya-tejA-kammaiyasarIra-paMcasaMThANa-orAliya upazAntakaSAya vItarAgachadmastha, kSINakaSAya vItarAgachadmastha aura sayogakevalI bandhaka haiM / sayogakevalikAlake antima samayako jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 206 // isa sUtrakA artha kahate haiN| vaha isa prakAra hai- sAtAvedanIyakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sayogakevalI aura ayogakevalI guNasthAnoMmeM kramase usake bandha aura udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai| usakA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM prakArase bhI usake bandhakA virodha nahIM hai| nirantara bandha hotA hai, kyoMki, usakI pratipakSa prakRtikA yahAM abhAva hai| upazAntakaSAya aura kSINakaSAya jIvoMmeM nau yoga pratyaya tathA sayogI jinoM meM sAta haiM / agatisaMyukta bandha hotA hai / manuSya svAmI haiN| sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI hai| jJAnamArgaNAke anusAra matyajJAnI, zrutAjJAnI aura vibhaMgajJAnI jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, solaha kaSAya, ATha nokaSAya, tiryagAyu, manuSyAyu, devAyu, tiryaggati, manuSyagati, devagati, paMcendriyajAti, audArika, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, pAMca saMsthAna, audArika va vaikriyika zarIrAMgopAMga, pAMca 1 apratau sAdAsAdavedaNIyassa', Apratau ' sAdAsAdayassa' iti pAThaH / 2 pratiSu -- baMdhavirohAdo' iti paatthH|
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 207. veuvviyasarIraaMgovaMga-paMcasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa-tirikkhagaimaNusagai-devagaipAoggANupuvvI-agurualahua-uvaghAda-paraghAdaussAsa-ujjoba dovihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthirasuhAsuha-subhaga dubhaga sussara-dussara-Adejja--aNAdejja-jasakittiajasakitti-NimiNa-NIcuccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 207 // sugamaM / micchAiTThI sAsaNasammAiTThI bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 208 // ettha udayAdo baMdho puvvaM pacchA vA vocchijjadi tti vicAro Natthi, edAsi payaDINaM baMdhodayavocchedAbhAvAdo / paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasaphAsa-agurualahua-thirAthira-suhAsuha-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, dhuvodayattAdo / devAu-devagai-veubviyasarIra-veubviyasarIraaMgovaMga-devagaipAoggANupuvvINaM parodao baMdho, saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggati, manuSyagati va devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upadhAta, paraghAta, ucchvAsa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, nIca va UMca gotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 207 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka koI nahIM haiM // 208 // __ yahAM udayase bandha pUrvameM yA pazcAt vyucchinna hotA hai, yaha vicAra nahIM hai, kyoMki, ina prakRtiyoMke bandha va udayake vyucchedakA yahAM abhAva hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAyakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvodayI prakRtiyAM haiN| devAyu, devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga aura devagatiprAyogyAnupUrvIkA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, ina
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 208. ] gANamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 281 edAsiM baMdhodayANamakkameNa vRttivirohAdo / paMcadaMsaNAvaraNIya - sAdAsAda-solasakasAyaaNokasAya - tirikkha- maNusAu-tirikkha- maNusagai - orAliya sarIra - paMcasaMThANa - orAliyasarIraaMgovaMga-paMcasaMghaDaNa-tirikkha - maNusagaipAoggANupuvI - uvavAda - paraghAda- ussAsa-ujjIvadovihAyagai-patteya sarIra-subhaga- dubhaMga-sussara dussara - Adejja - aNAdejja - jasakitti-ajasakittiNIcAgodANaM sodaya-parodao baMdho, dohi' vi payArehi baMdhavirohAbhAvAdo / paMciMdiya-tasabAdara-pajjattANaM madi-sudaaNNANimicchAiTThIsu sodaya- parodao baMdhe / sAsaNasammAiTThIsu sodao ceva, edAsiM paDivakkhapayaDINaM tatthudayAbhAvAdo / paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya - solasakasAya-bhaya- duguMchA - tirikkha - maNusa - devAutejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa - aguruvalahua - uvaghAda - NimiNa-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, egasamaiyabaMdhANuvalaMbhAdo / sAdAsAda- paMcaNokasAya- paMcasaMThANa-paMca saMghaDaNa - ujjovaappasatthavihAyagai-thirAthira - subhAsubha- dubhaga- dussare aNAdejja- ajasakittINaM sAMtarA baMdho, ega prakRtiyoMke bandha va udayake eka sAtha rahanekA virodha hai| pAMca darzanAvaraNIya, sAtA va asAtAvedanIya, solaha kaSAya, ATha nokaSAya, tiryagAyu, manuSyAyu, tiryaggati, manuSyagati, audArikazarIra, pAMca saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, pAMca saMhanana, tiryaggati va manuSyagati prAyogyAnupUrvI, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, udyota, do vihAyogatiyAM, pratyekazarIra, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti aura nIcagotrakA svodaya- parodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM hI prakAroMse unake bandha honemeM koI virodha nahIM hai | paMcendriyajAti, trasa, bAdara aura paryAptakA mati va zruta ajJAnI mithyAdRSTiyoM meM svodaya-parodaya bandha hotA hai / sAsAdanasamyagdRSTiyoMmeM svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, inakI pratipakSa prakRtiyoMkA vahAM udayAbhAva hai / pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, tiryagAyu, manuSyAyu, devAyu, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAyakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, inakA eka samayika bandha nahIM pAyA jAtA / sAtA va asAtA vedanIya, pAMca nokaSAya, pAMca saMsthAna, pAMca saMhanana, udyota, aprazastavihAyogati, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya aura yazakIrtikA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI inakA bandhavizrAma dekhA 1 pratiSu ' hi dohi ' iti pAThaH / 7. naM. 36. 2 apratau ' sussara' iti pAThaH / ,
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 208. samaNa vidAsiM baMdhuvaramadaMsaNA do / purisavedassa sAMtara - niraMtaro / kudeo NiraMtaro ? pamma-sukkalessiyatirikkha-maNusamicchATThi sAsaNa sammAdiTThIsa purisavedassa niraMtara baMdhuvalaMbhAdo / maNusagai - maNusagaipAoggANuputrINaM sAMtara - NiraMtaro bNdho| hodu sAMta, kudo NiraMtaro ? Na, sukkalessiyamicchAiTThi-sAsaNasammAdiGidevANaM niraMtarabaMbuvalaMbhAdo | orAliya sarIraaMgovaMgANaM sAMtara - niraMtaro / kathaM NiraMtaro ? Na Neraiesa saNa+kumArAdidevesu ca NiraMtara bhAdo | devagara - paMciMdiyajAdi ve ucciyasarIra ce ucciya sarIra aMgovaMga devagaipAoggANuputri - satya vihAya gai - subhaga- sussara-Adejja - uccA godANaM sAMtara - nirNt| baMdho / kathaM NiraMtaro ? Na, asaMkhejavAsAuatirikkhe -maguptamicchAiTThi - sAsa sammAdiTTIsu teu-pamma- sukkalessiyasaMkhejjavAsAuatirikkha maNusamicchAiTThi - sAsaNasamma diDIsu ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / paraghA jAtA hai / puruSavedakA sAntara nirantara bandha hotA hai / zaMkA - nirantara bandha kaise sammaya hai ? samAdhAna - kyoMki, padma aura zukla lezyAvAle tiryaca va manuSya mithyAdRSTi evaM sAsAdana samyagdRSTiyoM meM puruSavedakA nirantara bandha pAyA jAtA hai / manuSyagati aura manuSyagatiprAyeogyAnupUrvIkA sAntara- nirantara bandha hotA hai / zaMkA- inakA, sAntara bandha bhale hI ho, para nirantara bandha kaise sambhava hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, zuklalezyAvAle mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi devoMke nirantara bandha pAyA jAtA hai / audArikazarIra aura audArikazarIrAMgopAMgakA sAntara nirantara bandha hotA hai / zaMkA - nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna - nahIM, kyoMki, nArakiyoM tathA sanatkumArAdi devoM meM nirantara bandha pAyA jAtA hai| devagati, paMcendriyajAti, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, devagatiprAyogyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotrakA sAntara - nirantara bandha hotA hai / nirantara bandha kaise hotA hai ? nahIM, kyoMki, asaMkhyAta varSAyuSka tiryaMca va manuSya mithyAdRSTi evaM sAsAdanasamyagdRSTiyoM tathA teja, padma va zukla lezyAvAle saMkhyAtavarSAyuSka tiryaca va manuSya mithyAdRSTi evaM sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM nirantara bandha 1 apratau ' vAsAuasthitirikkha ' iti pAThaH /
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 208.] NANamaggaNAe baMdhasAmittaM [283 dussAsa-tasa-bAdara-pajjata-pattayasarIrANaM micchAiTThimhi bNdhe| sAMtara-NiraMtaro / kathaM NiraMtaro ? deva-Neraiesu asaMkhejjavAsAuatirikva-maNussesu ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / sAsaNasammAdiTThIsu NiraMtaro, tattha paDivakkhapayaDibaMdhAbhAvAdo paraghAdussAsaMbaMdhavirohiapajjattassa baMdhAbhAvAdo ca / tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupubvi-NIcAgodANaM pi baMdho sAMtara-NiraMtaro / kadhaM NiraMtaro? Na, teu-vAukAiyamicchAiTThIsu sattamapuDhavimicchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / paccayA sugamA, oghapaccaehito bhedAbhAvAdo / tirikkhAu-tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvi-ujjovANaM tirikkhagaisaMjutto baMdho / maNusAu-maNusagai maNusagaipAoggANupuvINaM maNugaisaMjutto baMdho / devAu- [ devagai. ] devagaipAoggANupuvINaM devagaisaMjutto / orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-paMcasaMThANa-paMcasaMghaDaNANaM tirikkha-maNusagaisaMjutto, aNNagaIhi baMdhavirohAdo / Navari samacaurasasaMThANassa tigaisaMjutto, NisyagaIe abhAvAdo / veubdhiyasarIra-veuvviyasarIraaMgovaMgANaM micchAiTThimhi devgi-nnirygisNjuttaa| sAsaNe devagaisaMjutto / sAdAvedaNIya-itthi-purisa-hassa-radi-pasatthavihAya pAyA jAtA hai / paraghAta, ucchvAsa, trasa, vAdara, paryApta aura pratyekazarIrakA mithyAdRSTi guNasthAnameM sAntara nirantara bandha hotA hai / nirantara bandha kaise hotA hai ? kyoMki, devanArakiyoM aura asaMkhyAtavarSAyuSka tiryaMca va manuSyoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| sAsAdanasamyagdRSTiyoMmeM nirantara vandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai,tathA paraghAta aura ucchvAsake bandhake virodhI aparyAptake bhI bandhakA abhAva hai| tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA bhI bandha sAntara-nirantara hotA hai / nirantara bandha kaise hotA hai ? nahIM, kyoMki, teja va vAyu kAyika mithyAdRSTiyoM tathA saptama pRthivIke mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM nirantara bandha pAyA jAtA hai| pratyaya sugama hai, kyoMki, odhapratyayoMse yahAM koI bheda nahIM hai| tiryagAyu, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyotakA tiryaggatise saMyukta bandha hotA hai| manuSyAyu, manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai| devAyu, [devagati ] aura devagatiprAyogyAnupUrvakA devagatise saMyukta bandha hotA hai| audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, pAMca saMsthAna aura pAMca saMhananakA tiryaMca va manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, anya gatiyoMke sAtha unake bandhakA virodha hai| vizeSa itanA hai ki samacaturasrasaMsthAnakA tIna gatiyoM se saMyukta vandha hotA hai, kyoMka, narakagatike sAtha usake bandhakA abhAva hai| vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgakA mithyAdRSTi guNasthAnameM devagati va narakagatise saMyukta, tathA sAsAdana guNasthAnameM devagatise saMyukta bandha hotA hai / sAtAvedanIya, strIveda, puruSaveda, hAsya,
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28.) chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 208. gai-thira-suha-subhaga-sussara-Adejja-jasakittINaM tigaisaMjutto baMdho, NirayagaIe abhAvAdo / appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdeja-NIcAgodANaM tigaisaMjutto baMdho, devagaIe abhaavaado| Navari sAsaNe tirikkha-maNusagaisajutto / uccAgodassa deva-maNusagaisaMjutto, aNNagaIhi virohAdo / paMcaNANAvaraNIya-NavardasaNAvaraNIya-asAdAvedaNIya-solasakasAya-aradi-soga-bhayaduguMchA-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahua-uvaghAda-paraghAdaussAsa-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-athira-asuha-ajasakitti-NimiNa paMcaMtarAiyANaM micchAiTTimhi caugaisaMjutto baMdho / sAsaNe tigaisaMjutto, NirayagaIe abhaavaado|| devAu-devagai-veuvviyasarIra-veunviyasarIraMgovaMga-devagaipAoggANupuvINaM baMdhassa tirikkha-maNusamicchAiTThi-sAsaNasammAdiTThiNo sAmI / avasesANaM cugiyaa| baMdhaddhANaM sugmN| baMdhavocchedo Natthi, ' abaMdhA Natthi ' tti suttuddidvRttaado| dhuvabaMdhINaM micchAiTThimhi baMdho cauvviho / sAsaNe tiviho, dhuvattAbhAvAdo / avasesANaM payaDINaM baMdho sAdi-addhavo, addhavabaMdhittAdo / evamesA madi-sudaaNNANINaM parUvaNA kdaa| rati, prazastavihAyogati, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, aura yazakIrtikA tIna gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, narakagatike sAtha inake bandhakA abhAva hai| aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrakA tIna gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, devagatike sAtha usake bandhakA abhAva hai| vizeSatA itanI hai ki sAsAdana guNasthAnameM tiryaggati aura manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai / uccagotrakA devagati aura manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, anya gatiyoMke sAtha usake bandhakA virodha hai| pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, asAtAvedanIya, solaha kaSAya, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paMcendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, asthira, azubha, ayazakIrti, nirmANa aura pAMca antarAyakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai / sAsAdana guNasthAnameM tIna gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, narakagatike sAtha isa guNasthAnameM unake bandhakA abhAva hai| devAyu, devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga aura devagAtiprAyogyAnupUrvIke bandhake tiryaMca va manuSya mithyAdRSTi evaM sAsAdanasamyagdRSTi svAmI haiN| zeSa prakRtiyoMke bandhake cAroM gatiyoMke jIva svAmI haiM / bandhAdhvAna sugama hai / bandhavyuccheda hai nahIM, kyoMki, vaha 'abandhaka nahIM haiN| isa prakAra sUtrokta hI hai| dhruvabandhI prakRtiyoMkA bandha mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA ha sAsAdana guNasthAnameM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha sAdi va adhruva hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| isa prakAra yaha matiHzruta azAniyoMkI prarUpaNA kI gaI hai|
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 309.] NANamaggaNAe baMdhasAmitta / 285 vibhaMgaNANINaM pi evaM ceva vattavyaM, visesAbhAvAdo / Navari uvaghAda-paraghAda-ussAsapatteyasarIrANaM sodao baMdho, AjjatakAle vibhaMgaNANAbhAvAdo / tasa-bAdara-pajjattANaM micchAiTThimhi sodao baMdho, thAvara-suhuma-apajjattaesu vibhaMgaNNANAbhAvAdo / tiNNamANupubINaM vaMdho parodao, apajjattakAle vibhaMgaNANAbhAvAdo / paJcaesu orAliya-veubviyamissa-kammaiyapaccayA avaNedavvA, vibhaMgaNANassa apajjattakAleNa saha virohAdo / aNNo vi jai asthi bhedo' so saMbhAliya vattavyo / ekkaTThANI oghaM // 209 // micchatta-Naqsayaveda-NirayAu-Nirayagai-eiMdiya-bIiMdiya - tIiMdiya-cauriMdiyajAdihuMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-NirayANupuvI-AdAva-thAvara-suhuma -apajjatta-sAhAraNANamekkaTThANisaNNA, ekkamhi ceva micchAiTiguNaTThANe baMdhasarUveNa avaTThANAdo / edAsiM parUvaNA oghatullA / Navari vibhaMgaNANIsu eiMdiya-beiMdiya-tIiMdiya-cauridiyajAdi-AdAva-thAvara vibhaMgazAniyoMke bhI isIprakAra kahanA cAhiye, kyoMki, mati-zruta ajJAniyoMse inake koI vizeSatA nahIM hai / bheda kevala itanA hai ki upaghAta, paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIra, inakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, aparyAptakAlameM vibhaMgajJAnakA abhAva hai| prasa, bAdara aura paryAptakA mithyAdRSTi guNasthAnameM svodaya bandha hotA hai, kyoMki, sthAvara, sUkSma aura aparyAptaka jIvoM meM vibhaMgajJAnakA abhAva hai| tIna AnupUrvI nAmakokA bandha parodaya hotA hai, kyoMki, aparyAptakAlameM vibhaMgajJAnakA abhAva hai| pratyayoMmeM audArikamizra, vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMko kama karanA cAhiye, kyoMki, vibhaMgajJAnakA aparyAptakAlake sAtha virodha hai / aura bhI yadi koI bheda hai to usako smaraNakara kahanA caahiye| ekasthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 209 // mithyAtva, napuMsakaveda, nArakAyu, narakagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, nArakAnupUrvI, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa, inakI ekasthAnika saMjJA hai, kyoMki, eka hI mithyAdRSTi guNasthAnameM inakA bandha svarUpase avasthAna hai / inakI prarUpaNA oghake samAna hai| vizeSatA yaha hai ki vibhaMgajJAniyoM meM ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya 1 a-ApratyoH 'paMcasu esu', kApratau * esu paMcasu ' iti pAThaH / 2 apratau ' ithi bhedo', A-kAprayoH ' itthi vedo' iti pAThaH / 3 pratiSu micchAiTThIsu guNaTThANe' iti pAThaH /
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286) chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 210. suhuma-apajjatta-sAhAraNa-NirayANupuvINa parodao baMdho, edesu vibhaMgaNANINamabhAvAdo / sesaM sugamaM / AbhiNibohiya-suda-ohiNANIsu paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 210 // evaM sugamaM / asaMjadasammAiTippahuDi jAva suhumasAMparAiyauvasamA khavA bNdhaa| suhumasAMparAiyaaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 211 // edAsimudayAdo baMdho puvvaM vocchiNNo, baMdhe vocchiNNe saMte vi pacchA udydsnnaado| paMcaNANAvaraNIya-caudasaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM sodao bNdho| jasakittIe asaMjadasammAdidvimhi sodaya-parodao, paDivakkhudayadasaNAdo / uvari sodao ceva, pddivkkhudyaabhaavaado| jAti, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa aura nArakAnupUrvIkA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, inameM vibhaMgajJAnI jIvoMkA abhAva hai| zeSa prarUpaNA sugama hai| Abhinibodhika, zruta aura avadhi jJAnI jIvoMmeM pAMca jJANAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 210 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTise lekara sUkSmasAmparAyika upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / sUkSmasAmparAyikakAlake antima samayako jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 211 // ina prakRtiyoMkA bandha udayase pUrvameM vyucchinna hotA hai, kyoMki, bandhake vyucchinna ho jAnepara bhI pIche inakA udaya dekhA jAtA hai / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAyakA svodaya bandha hotA hai / yazakIrtikA asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM svodaya parodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM usakI pratipakSa prakRtikA udaya dekhA jAtA hai| Upara svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtika udayakA abhAva hai| 1 pratiSu / sAhAraNA' iti paatthH| 2 pratiSu * sesaM ' iti pAThaH / 3 pratiSu ' jAva suhumasAMparAiyaadAe ' iti pAThaH /
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 212.] NANamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 287 uccAgodassa asaMjadasammAdidvi-saMjadAsaMjadesu sodaya-parodao, paDivakkhudayadasaNAdo / uvari sodao ceva / __ paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, ettha baMdhuvaramAbhAvAdo / asaMjadasammAdiTippahuDi jAva pamattasaMjado tAva jasakittIe baMdho saaNtro| uvari NiraMtaro, paDivakkha yaDibaMdhAbhAvAdo / paccayA sugamA / asaMjadasammAdiTThINaM dev-mnnusgisNjutto| uvarimesu devgisNjutto| cadugaiasaMjadasammAdiTThI, dugaisaMjadAsajadA sAmI / uvarimA maNusA ceva / baMdhaddhANaM baMdhavocchiNNaTThANaM ca sugamaM / dhuvabaMdhINaM tiviho baMdho, dhuvattAbhAvAdo / avasesANaM sAdi-addhavo, addhavabaMdhittAdo / NiddA payalA ya oghaM // 212 // Navari 'asaMjadasammAdiTippahuDi' jAva bhaNidavvaM / oghammi 'micchAiTThippahuDi' tti vuttaM ; ettha puNa asaMjadasammAdiTippahuDi tti vattavvaM, saNNANasa heTThimaguNaTThANesu abhAvAdo / uccagotrakA asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata guNasthAnoM meM svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM usakI pratipakSa prakRtikA udaya dekhA jAtA hai / Upara usakA svodaya hI bandha hotA hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, uccagotra aura pAMca antarAyakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM inake vandhavizrAmakA abhAva hai| asaMyatasamyagdRSTi se lekara pramattasaMyata taka yazakIrtikA bandha sAntara hotA hai| Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM usakI pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai| pratyaya sugama haiM / asaMyatasamyagdRSTiyoMke deva va manuSya gatise saMyukta bandha hotA hai| uparima jIvoMke devagatise saMyukta bandha hotA hai / cAroM gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi aura do gatiyoMke saMyatAsaMyata svAmI haiN| uparima guNasthAnavI manuSya hI svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavyucchinnasthAna sugama haiM / dhruvabandhI prakRtiyoMkA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, unake dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI hai| nidrA aura pracalAkI prarUpaNA oghake samAna hai // 212 // vizeSatA kevala yaha hai ki ' asaMyatasamyagdRSTise lekara' kahanA cAhiye / oghameM 'mithyAdRSTise lekara' aisA kahA gayA hai, paraMtu yahAM ' asaMyatasamyagdRSTise lekara' kahanA cAhiye, kyoMki, adhastana guNasthAnoM meM samyagjJAnakA abhAva hai| itanA hI yahAM 1a-kApratyoH bhANidavvaM ' iti paatthH| 2 pratiSu 'puvaM ' iti paatthH|
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 ] ettio caiva viseso, Natthi aNNattha kattha vi / chakkhaMDAgame baMdhasAmittArvacao sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 213 // sugamaM / asaMjadasammAdiTTipahuDi jAva khINakasAyavIdarAgachadumatthA baMdhA ! ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 214 // sAdAvedaNIyassa bNdhe| udayAdo putraM pacchA vA vocchiNNo tti vicAro Natthi, ettha baMdhodayANaM vocchedAbhAvAdo / sodaya-parodao baMdho adbhuvodayattAdo, asaMjadasammAdiGihuDa jAva pattasaMjado tti baMdho sAMtarA / uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDIe baMdhAbhAvAdo / paccayA sugamA / asaMjadasammAdiTThI deva - maNusa gaisaMjuttaM; uvarimA devagaisaMjuttamagaisaMjuttaM ca baMdhaMti, sAhAviyAdo | caugaiasaMjadasammAdiTTiNI, dugaisaMjadAsaMjadA sAmI / uvari maNusA caiva / baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavAcchedo Natthi, ' abaMdhA Natthi ' tti suddiTThattAdo | sAdiadbhuvo baMdho, adbhuvabaMdhittAdo / vizeSa hai, anyatra kahIM bhI aura kucha vizeSatA nahIM hai / sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 293 // [ 3, 213. yaha sUtra sugama hai | asaMyatasamyagdRSTise lekara kSINakaSAyavItarAgachadmastha taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 214 // sAtAvedanIyakA bandha udayase pUrvameM yA pazcAt vyucchinna hotA hai, yaha vicAra nahIM hai, kyoMki, yahAM usake bandha aura udayake vyucchedakA abhAva hai / svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvodayI hai / asaMyata samyagdRSTise lekara pramattasaMyata taka usakA bandha sAntara hotA hai / Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM usakI pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai / pratyaya sugama haiM / asaMyatasamyagdRSTi jIva deva va manuSya gatise saMyukta bAMdhate haiM; uparima jIva devagati se saMyukta aura agatisaMyukta bAMdhate haiM, kyoMki, aisA svabhAva hai / cAroM gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi aura do gatiyoMke saMyatAsaMyata svAmI haiM / uparima guNasthAnavartI manuSya hI svAmI haiM / bandhAdhvAna sugama hai | bandhavyuccheda nahIM hai, kyoMki, vaha ' abandhaka nahIM haiM ' isa prakAra sUtrameM hI nirdiSTa hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI hai /
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1, 215.] NANamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 289 sesamoghaM jAva titthayare tti / Navari asaMjadasammAdiTippahuDi tti bhANidavvaM // 215 // edassa attho jadi vi sugamo to vi saNNANapakkhavAeNAkkhittacitto dummehajaNANuggahaTTaM ca puNaravi paravemi - asAdAvedaNIyassa puvvaM baMdho vocchiNNo / udayavocchedo Natthi, kevalaNANIsu vi tadudayadasaNAdo / evamathirAsuhANaM pi vattavvaM / aradi-sogANaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchiNNo, pamattApubbesu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / ajasakittIe puvvamudao pacchA baMdho vocchiNNo, pamattAsaMjadasammAdiTThIsu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / asAdAvedaNIyaaradi-sogANaM baMdho sodaya-parodao, addhavodayattAdo / athirAsuhANaM sodao, dhuvodayattAdo / ajasakittIe asaMjadasammAdiTThimhi baMdho sodaya-parodao / uvari parodao ceva / edAsiM payaDINaM savvAsiM pi baMdho sAMtaro, egasamaeNa vi baMdhuvaramadaMsaNAdo / paccayA sugamA / asaMjadasammAdihimhi savvapayaDINaM dugaisaMjutto, uvarimANaM devagaisaMjutto bNdho| caugaiasaMjadasammAdiTThI dugaisaMjadAsajadA maNusagaisajadA ca sAmI / asaMjadasammAdiTippahuDi zeSa prarUpaNA tIrthakara prakRti taka oghake samAna hai / vizeSatA kevala itanI hai ki 'asaMyatasamyagdRSTi se lekara ' aisA kahanA cAhiye // 215 // isa sUtrakA artha yadyapi sugama hai to bhI samyagjJAnake pakSapAtase AkSiptacitta arthAt AkRSTa hokara aura durbuddhi janoMke anugrahArtha phirase bhI prarUpaNA karate haiMasAtAvedanIyakA pUrva meM bandha vyucchinna hotA hai / udayavyuccheda usakA nahIM hai, kyoMki, kevalajJAniyoM meM bhI usakA udaya dekhA jAtA hai / isI prakAra asthira aura azubhake bhI kahanA cAhiye / arAti va zokakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, pramatta aura apUrvakaraNa guNasthAnoM meM kramase unake bandha aura udayakA vyaccheda pAyA jAtA hai / ayazakIrtikA pUrvameM udaya aura pazcAt vandha vyucchinna hotA hai, kyoMki, pramatta aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM kramase usake bandha aura udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai / asAtAvedanIya, arati aura zokakA bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, ve adhruvodayI haiM / asthira aura azubhakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvodayI haiN| ayazakIrtikA bandha asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna meM khodaya-parodaya hotA hai / Upara usakA parodaya hI bandha hotA hai / ina saba hI prakRtiyoMkA bandha sAntara hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI unakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai| pratyaya sugama hai| asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM saba prakRtiyoMkA do gatiyoMse saMyukta tathA uparima jIvoMke devagatise saMyakta bandha hotA hai| cAroM gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi, do gatiyoMke saMyatAsaMyata, aura manuSyagatike saMyata svAmI haiN| asaMyatasamyagdRSTise lekara pramattasaMyata taka bandhAdhvAna 7.baM. 37.
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 215. jAva pamattasaMjado tti baMdhaddhANaM / pamattasaMjadammi baMdhavocchedo / edAsiM baMdho sAdi-addhavo / apaccakkhANAvaraNacaukka-maNusagai-orAliyasarIra-aMgovaMga-vajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNa-maNusagaipAogmANupuvIo ekkamhi asaMjadasammAdiTTiguNaTThANe bajhaMti tti edAsimettha egaTThANasaNNA / ettha apaccakkhANacaukka-maNusagaipAoggANupuvINaM baMdhodayA samaM vocchiNNA, asaMjadasammAdihi~ mottUNuvari' baMdhudayANuvalaMbhAdo / avasesANaM payaDINamettha khaovasamiyaNANamaggaNAe baMdhovocchedo ceva, udayavocchedo Nasthi, kevalaNANIsu vi udydNsnnaado| apaccakkhANAvaraNacaukkassa baMdho sodaya-parodao, addhavodayattAdo / maNusagaidugorAliyaduga-vajjarisahasaMghaDaNANaM baMdho parodao, sammAdiTThIsu edAsiM sodaeNa baMdhassa virohaado| NiraMtaro baMdho, asaMjadasammAdiTThimhi egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / paccayA sugamA / Navari maNusagaidugorAliyaduga-vajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNANamasaMjadasammAdihimhi orAliyakAyajoga-orAliyamissakAyajogapaJcayA Natthi, tirikkha-maNusaasaMjadasammAdiTThIsu edAsiM vaMdhAbhAvAdo / apaccakkhANacaukkassa deva-maNusagaisaMjutto baMdho / aNNAsiM payaDINaM maNusa hai / pramattasaMyata guNasthAnameM bandhavyuccheda hotA hai| ina prakRtiyoMkA bandha sAdi aura adhruva hotA hai| __ apratyAkhyAnAvaraNacatuSka, manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhavajranArAcazarIrasaMhanana aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, ye prakRtiyAM eka asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna meM baMdhatI haiM, ataeva inakI yahAM ekasthAna saMjJA hai| yahAM apratyAkhyAna catuSka aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA bandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnako chor3akara uparima guNasthAnoM meM inakA bandha aura udaya nahIM pAyA jAtA / zeSa prakRtiyoMkA yahAM kSAyopazamika jJAnamArgaNAmeM bandhavyuccheda hI hai, udayavyuccheda nahIM hai; kyoMki, kevalajJAniyoM meM bhI unakA udaya dekhA jAtA hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bandha khodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, vaha adhruvodayI hai| manuSyagatidvika, audArikadvika aura vajrarSabhasaMhananakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, samyagdRSTiyoM meM inake svodayase bandhakA virodha hai / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM eka samayase bandhavizrAmakA abhAva hai / pratyaya sugama haiN| vizeSatA itanI hai ki manuSyagatidvika, audArikadvika aura vajrarSabhavajranArAcazarIrasaMhananake asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM audArika aura audArikamizra kAyayoga pratyaya nahIM haiM, kyoMki, tiryaMca aura manuSya asaMyatasamyagdRSTiyoM meM inake bandhakA abhAva hai| apratyAkhyAnacatuSkakA deva va manuSya gatise saMyukta, tathA anya prakRtiyoMkA manuSyagatise saMyukta bandha 1 apratau * mottUNuvariTThANaM ' iti pAThaH /
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 215.] NANamaggaNAra baMdhasAmita [291 gaisaMjutto, aNNagaIhi saha virohAdo / apaccakkhANacaukkassa caugaiasaMjadasammAiTThI sAmI / avasesANaM payaDINaM deva-NeraiyA sAmI / baMdhaddhANaM Natthi, ekkamhi guNahANe bhUoguNaTThANajaNiyaddhANavirohAdo / asaMjadasammAdiTThimhi baMdho vocchijjadi / apaccakkhANacaukkassa tiviho baMdho, dhuvAbhAvAdo / avasesANaM sAdi-adbhuvo / paccakkhANAvaraNacaukkamettha beDhANiyamasaMjadasammAdiTThi-saMjadAsaMjadadoguNaTThANesu samaM ceva baMdhuvalaMbhAdo / baMdhodayA samaM vocchiNNA, saMjadAsaMjadammi tadubhayAbhAvadaMsaNAdo / sodaya-parodao baMdho, dhuvodayattAdo / NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / paccayA sugamA / asaMjadasammAdiTThIsu deva-maNusagaisaMjutto / saMjadAsaMjadesu devagaisaMjutto / caugaiasaMjadasammAdiTThI dugaisaMjadAsajadA sAmI / asaMjadasammAdiTippahuDi jAva saMjadAsajado tti baMdhaddhANaM / saMjadAsaMjadammi baMdho vocchijjadi / dosu vi guNaTThANesu tiviho baMdho, dhuvaabhaavaado| purisaveda-causaMjalaNa-hassa-radi-bhaya-duguMchANaM sodaya-parodao bNdho| sAMtara-NiraMtara hotA hai, kyoMki, anya gatiyoMke sAtha inake bandhakA virodha hai| apratyAkhyAnacatuSkake cAroM gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM / zeSa prakRtiyoMke deva va nArakI svAmI haiN| bandhAdhvAna nahIM hai, kyoMki, eka guNasthAnameM bahuta guNasthAna janita adhvAnakA virodha hai / asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM bandha vyucchinna hotA hai / apratyAkhyAnacatuSkakA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, usake dhruva bandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSka yahAM dvisthAnika hai, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata ina do guNasthAnoMmeM samAna hI bandha pAyA jAtA hai / bandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, saMyatAsaMyata guNasthAnameM una donoMkA abhAva dekhA jAtA hai| svodaya parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vaha dhruvodayI hai| nirantara bandha hotA hai,kyoMki, vaha dhruvabandhI hai| pratyaya sugama haiM / asaMyatasamyagdRSTiyoM meM deva va manuSya gatise saMyukta tathA saMyatAsaMyatoMmeM devagatise saMyukta bandha hotA hai / cAroM gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi aura do gatiyoMke saMyatAsaMyata svAmI haiM / asaMyatasamyagdRSTise lekara saMyatAsaMyata taka bandhAdhvAna hai / saMyatAsaMyata guNasthAnameM bandha vyucchinna hotA hai| donoM hI guNasthAnoMmeM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, dhruva bandhakA abhAva hai| puruSaveda, cAra saMjvalana, hAsya, rati, bhaya aura jugupsAkA svodaya-parodaya bandha 1 pratiSu ' dhuvodayAdo ' iti pAThaH /
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 215. paccaya-gaisaMjoga-sAmittaddhANa-baMdhaviyappA jANiya vattavvA' / . maNusAuassa punvAvarakAlasaMbaMdhibaMdhodayaparikkhA sugamA / parodao baMdho, maNussAubaMdhodayANamasaMjadasammAdivimhi akkameNa vuttivirohaado| NiraMtaro, egasamaeNa bNdhuvrmaabhaavaado| bAettAlIsa paccayA, orAliya-orAliyamissa-veubbiyamissa-kammaiyapaccayANamabhAvAdo / maNusagaisaMjuttA bNdho| deva-NeraiyA sAmI / baMdhaddhANaM Natthi, ekkamhi guNaTThANe advaannvirohaado| asaMjadasammAdiTThimhi baMdho vocchijjadi / sAdi-addhavo, addhvbNdhittaado| devAuassa puvvamudao pacchA baMdho vocchijjadi, appamattAsaMjadasammAdiTThIsu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / parodao, sodaeNa baMdhavirohAdo / NiraMtaro, aMtomuhutteNa viNA baMdhuvaramAbhAvAdo / paccayA oghatullA / devagaisaMjutto baMdho / tirikkha-maNusaasaMjadasammAdihi-saMjadAsaMjadA maNusasaMjadA ca sAmI, aNNattha baMdhANuvalaMbhAdo / asaMjadasammAdiTThippahuDi jAva appamattasaMjadA tti baMdhaddhANaM / appamattasaMjadaddhAe saMkhejjadimaM bhAga gaMtUNa baMdho hotA hai / sAntara-nirantaratA, pratyaya, gatisaMyoga, svAmitva, adhvAna aura bandhavikalpa, inako jAnakara kahanA caahiye| manuSyAyuke pUrvApara kAla sambandhI bandha aura udayake vyucchedakI parIkSA sugama hai / parodaya bandha hotA hai, kyoMki, manuSyAyuke vandha aura udayake asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM eka sAtha astitvakA virodha hai / nirantara vandha hotA hai, kyoMki, eka samayase usake bandhavizrAma kA abhAva hai| vyAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, audArika, audArikamizra, vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMkA abhAva hai| manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai| deva va nArakI svAmI haiM / bandhAdhvAna nahIM hai, kyoMki, eka guNasthAnameM adhvAnakA virodha hai / asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM vandha vyucchinna hotA hai| sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI hai / devAyukA pUrvameM udaya aura pazcAt bandha vyucchinna hotA hai, kyoMki, apramatta aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM kramase usake bandha aura udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai / parodaya bandha hotA hai,kyoMki, svodayase usake bandhakA virodha hai| nirantara bandha hotA hai, kyoMki, antarmuhUrta ke vinA usake bandhavizrAmakA abhAva hai| pratyaya oghake samAna hai| devagatise saMyukta bandha hotA hai / tiryaMca va manuSya asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata,tathA manuSya saMyata svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoM meM usakA bandha pAyA nahIM jaataa| asaMyatasamyagdRSTise lekara apramattasaMyata taka bandhAdhvAna hai / apramattasaMyatakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara bandha 1 pratiSu vittavvo' iti pAThaH /
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 215. 1 NANamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 293 vocchijjadi / sAdi-adbhuvo, addhavabaMdhittAdo / devagai-paMciMdiyajAdi-veuvviya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-veubviyasarIraaMgovaMga vaNNa-gaMdha-rasa phAsa-devagaipAoggANupuvvI-agurualahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsapasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thira-subha-subhaga-sussara-Adejja-NimiNaNAmANaM vuccade-devagaipAoggANupuvI-ve ubviyasarIra-ve ubviyasarIraMgovaMgANaM puvvamudao pacchA baMdho vocchijjadi, apuvAsaMjadasammAdiTThIsu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / avasesatevIsapayaDINaM etthudayavocchedo patthi, baMdhavocchedo ceva; kevalaNANIsu udayavoccheduvalaMbhAdo / devagai-veuvviyadugANaM savvaguNaTThANesu parodao baMdho, edAsimudayabaMdhANamakkameNa vuttivirohaad|| paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-tasa-bAdarapajjatta-thira-subha-NimiNANaM sodao baMdho / samacaurasasaMThANa-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-patteyasarIrANamasaMjadasammAdidvimhi sodaya-parodao bNdho| urimesu guNaTThANesu sodao ceva, tesimapajjattaddhAe abhAvAdo / Navari samaca urasaThANassa savvaguNahANesu sodaya-parodao baMdho / pasatthavihAyagai-sussarANaM savvaguNaTThANesu sodaya-parodao baMdhA / subhaga-AdajjANaM vyucchinna hotA hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI hai| devagati, paMcendriyajAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogAta, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya aura nirmANa nAmakamaukI prarUpaNA karate haiM-devagatiprAyogyAnupUrvI, vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgakA pUrvameM udaya aura pazcAt bandha vyucchinna hotA hai, kyoMki, apUrvakaraNa aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMme kramazaH unake bandha va vyuccheda pAyA jAtA hai / zeSa teIsa prakRtiyoMkA yahAM udayavyuccheda nahIM hai, kevala bandhavyuccheda hI hai, kyoMki, kevalajJAniyoM meM unakA udayavyuccheda pAyA jAtA hai| devagatidvika aura vaikriyikadvikakA saba guNasthAnoM meM parodaya bandha hotA hai, kyoMki, inake udaya aura bandhake eka sAtha rahanekA virodha hai / paMcendriyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, trasa, bAdara, paryApta, sthira, zubha aura nirmANakA daya bandha hotA hai| samacaturasrasaMsthAna, upaghAta,paraghAta, ucchavAsa aura pratyekazarIrakA asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM svodaya parodaya bandha hotA hai / uparima guNasthAnoM meM unakA svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, unake aparyAptakAlakA abhAva hai / vizeSa itanA hai ki samacaturanasaMsthAnakA saba guNasthAnoMmeM svodaya-parodaya bandha hotA hai| prazastavihAyogati aura susvarakA saba guNasthAnoMmeM svodaya-parodaya bandha hotA hai / subhaga aura AdeyakA
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294) chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 215. asaMjadasammAdiTThimhi sodaya-parodao / uvari sodao ceva, pddivkkhudyaabhaavaado| thira-subhANamasaMjadasammAdiTippahuDi jAva pamattasaMjadA tti sAMtaro baMdho / uvari nnirNtro| avasesANaM payaDINaM savvaguNahANesu baMdho NiraMtaro, paDivakkhapayaDINaM baMdhAbhAvAdo / devagai-veuvviyadugANaM veunviya-ve ubviyamissapaccayA asaMjadasammAdivimmi avaNedavvA / sesapayaDINaM paJcayA oghatullA / devagai-veuvviyadugANaM baMdhA savvaguNaTThANasu devgisNjutto| avasesANaM payaDINaM baMdho asaMjadasammAdiTThimhi dev-mnnusgisNjutto| uvarimesu guNaTThANesu devagaisaMjutto / devagai-veubviyadugANaM dugaiasaMjadasammAdiTTi-saMjadAsaMjadA maNusagaisaMjadA sAmI / sesANaM payaDINaM caugaiasajadasammAdiTThiNo dugaisaMjadAsaMjadA maNusagaisaMjadA ca saamii| asaMjadasammAdiTippahuDi jAva apuvakaraNe tti baMdhaddhANaM / apuvvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / NimiNassa tiviho baMdho, dhuvaabhaavaado| avasesANaM baMdho saadi-addhvo| ___ AhAraduga-titthayarANamoghaparUvaNamavahAriya bhANidavvaM / asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM svodaya-parodaya bandha hotA hai / Upara svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM unakI pratipakSa prakRtiyoMke udayakA abhAva hai| sthira aura zubhakA asaMyatasamyagdRSTise lekara pramattasaMyata taka sAntara bandha hotA hai| Upara nirantara bandha hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA saba guNasthAnoM meM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, unakI pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| devagati aura vaikriyikadvikake vaikriyika aura vaikriyikamizra kAyayogapratyayoMko asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kama karanA caahiye| zeSa prakRtiyoMke pratyaya oghake samAna haiN| devagatidvika aura vaikriyikadvikakA bandha saba guNasthAnoMmeM devagatise saMyukta hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM deva va manuSya gatise saMyukta hotA hai| uparima guNasthAnoM meM devagatise saMyukta bandha hotA hai| devagatidvika aura vaikriyikadvikake do gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi va saMyatAsaMyata, tathA manuSyagatike saMyata svAmI haiM / zeSa prakRtiyoMke cAroM gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi, do gatiyoMke saMyatAsaMyata, tathA manuSyagatike saMyata svAmI haiM / asaMyatasamyagdRSTise lekara apUrvakaraNa taka bandhAdhvAna hai| apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai| nirmANa nAmakarmakA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, usakA dhruva bandha nahIM hotaa| zeSa prakRtiyoMkA bandha sAdi va adhruva hotA hai| AhArakadvika aura tIrthakara prakRtikI prarUpaNA oghaprarUpaNAkA nirNaya karake karanA caahiye| 1 a-kAprayoH 'payaDIe' iti paatthH| . . 2 pratiSu ' lado' iti pAThaH /
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 218.] NANamaggaNAe baMdhamAmittaM [ 295 maNapajjavaNANIsupaMcaNANAvaraNIya-caudasaNAvaraNIya-jasakittiuccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 216 // sugamaM / pamattasaMjadappahuDi jAva suhumasAMparAiyauvasamA khavA baMdhA / suhumasAMparAiyasaMjadaddhAe carimasamamaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 217 // ____ettha edAsiM payaDINaM madiNANamaggaNAe pamattasaMjadappahuDiguNaTThANesu jadhA parUvaNA kadA tadhA paravedavvA / Navari ettha sabasthitthi-NausayavedapaccayA avaNedavvA, appasatthavedodaillANa maNapajjavaNANANuppattIdo / pamattapaccaesu AhAradugamavaNadevvaM, maNapajjavaNANassa AhArasarIradugodaeNa saha virohAdo / purisavedassa sodao baMdho / evamaNNo vi viseso jadi atthi so saMbhariya vattavyo / NihA-payalANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 218 // manaHparyayajJAnI jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 216 // yaha sUtra sugama hai| pramattasaMyatase lekara sUkSmasAmparAyika upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / sUkSmasAmparayikazuddhisaMyatakAlake antima samayako jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 217 // yahAM ina prakRtiyoMkI matijJAnamArgaNAmeM pramattasaMyatAdika guNasthAnoMmeM jaise prarUpaNA kI gaI hai vaise prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki yahAM sarvatra strIveda aura napuMsakaveda pratyayoMko kama karanA cAhiye, kyoMki, aprazasta vedodaya yukta jIvoMke manaHparyayajJAnakI utpatti nahIM hotii| pramattasaMyata guNasthAna sambandhI pratyayoMmeM AhArakadvikako kama karanA cAhiye, kyoMka, manaHparyayajJAnakA AhArazarIradvikake udayake sAtha virodha hai| puruSavedakA svodaya bandha hotA hai| isI prakAra anya bhI yadi bheda hai to usako smaraNa kara kahanA cAhiye / nidrA aura pracalAkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 218 //
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 219. sugamaM / pamattasaMjadappahuDi jAva apuvvakaraNapaiTThauvasamA khavA baMdhA / apuvvakaraNaddhAe saMkhejjadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 219 // edaM pi sugama, oghammi vuttatthattAdo / sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 220 // sugamaM / pamattasaMjadappahuDi jAva khINakasAyavIyarAyachadumatthA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 221 // __sugamamedaM / sesamoghaM jAva titthayare ti / Navari pamattasaMjadappahuDi tti bhANidavvaM // 222 // edaM pi sugamaM / yaha sUtra sugama hai| pramattasaMyatase lekara apUrvakaraNapraviSTa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / apUrvakaraNakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiN||219|| yaha sUtra bhI sugama hai, kyoMki, oghameM isakA artha kahA jA cukA hai| sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 220 // yaha sUtra sugama hai| pramattasaMyatase lekara kSINakaSAyavItarAga chadmastha taka bandhaka haiM / / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 221 // yaha sUtra sugama hai| zeSa prarUpaNA tIrthakara prakRti taka oghake samAna hai| vizeSa itanA hai ki 'pramattasaMyatase lekara ' aisA kahanA cAhiye // 222 // ___ yaha sUtra bhI sugama hai|
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 224.] NANamaggaNAe baMdhasAmittaM [297 kevalaNANIsu sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 223 // sugamaM / sajogikevalI baMdhA / sajogikevaliaddhAeM carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 224 // edassa baMdho puvaM vocchijjadi, udao pacchA vocchijjadi; sajogi-ajogicarimasamaesu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / baMdho sodaya-parodao, addhavodayattAdo / NiraMtaro, paDivakkhapayaDIe bNdhaabhaavaado| saccamaNajogo asaccamosamaNajogo saccavacijogo asaccamosavacijogo orAliyakAyajogo orAliyamissakAyajogo kammaiyakAyajogo tti satta edassa bNdhpccyaa| baMdho agaisaMjutto, ettha gaibaMdheNa viruddhbNdhaado| maNusA sAmI, aNNattha kevalINamabhAvAdo / baMdhaddhANaM Natthi, ekkamhi guNaTThANe addhANavirohAdo / ajogicarimasamae baMdho vocchijjadi / sAdi-addhavo baMdho, addhvbNdhittaado| kevalajJAniyoMmeM sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 223 // yaha sUtra sugama hai| sayogakevalI bandhaka haiN| sayogakevalikAlake antima samayako jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 224 // isakA bandha pUrvameM vyucchinna hotA hai, udaya pazcAt vyucchinna hotA hai; kyoMki, sayogakevalI aura ayogakevalI guNasthAnoMke antima samayoMmeM kramase usake bandha aura udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| bandha usakA svodaya parodaya hotA hai, kyoMki, vaha adhruvodayI prakRti hai / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai| satyamanoyoga, asatya-mRSAmanoyoga, satyavacanayoga, asatya mRSAvacanayoga, audArikakAyayoga, audArikamizrakAyayoga aura kArmaNakAyayoga, ye sAta isake bandhapratyaya haiN| bandha gatibandha rahita hotA hai, kyoMki, yahAM gatibandhase viruddha bandha hai| manuSya svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoM meM kevaliyoMkA abhAva hai| bandhAdhvAna nahIM hai, kyoMki, eka guNasthAnameM adhvAnakA virodha hai / ayogakevalIke antima samayameM bandha vyucchinna hotA hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI hai|| 1 pratiSu 'sajogakevalI baMdhAe' iti paatthH| 2 pratiSu 'atthANa' iti paatthH| ...38.
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 225. saMjamANuvAdeNa saMjadesu maNapajjavaNANibhaMgo // 225 // jadhAmaNapajjavaNANamaggaNAe parUvaNA kadA tathA ettha kAyaJcA / Navari paJcayAdiviseso jAgiya vattatra / ettha visesadupAyaNamuttaramuttaM bhaNadi 298 ] vari viseso sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 226 // sugamaM / pamatasaM japyahuDi jAva sajogivaLI baMdhA / sajogikevali - adAe carimasamayaM gaMtUga baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 227 // sugamamedaM / sAmAiya-chedovaDAvaNa buddhisaMjadesu paMcagANAvaraNIya-sAdAveda NIya- lobhasaM jala ga- jasakiti uccA goda paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? / / 228 // saMyamamArgaNAnusAra saMyata jIvoMmeM mana:paryayajJAniyoM ke samAna prarUpaNA hai / / 225 // jisa prakAra mana:paryayajJAnamArgaNA meM prarUpaNA kI gaI hai, usI prakAra yahAM karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki pratyayAdi ke bhedako jAnakara kahanA caahiye| yahAM vizeSatA batalAne ke liye uttara sUtra kahate haiM- vizeSatA itanI hai ki sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 226 // yaha sUtra sugama hai | pramattasaMyata se lekara sayogakevalI taka bandhaka haiM / sayogakevalikAlake antima samayako jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 227 // yaha sUtra sugama hai / sAmAyika-chedopasthApanazuddhisaMyatoM meM pAMca jJAnAvaraNIya, sAtAvedanIya, saMjvalanalobha, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 228 //
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 229.] saMjamamaggaNAe baMdhasAmitta [ 299 sugamaM / pamattasaMjadappahuDi jAva aNiyaTTiuvasamA khavA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 229 // edAsiM payaDINamettha baMdhodayavocchedAbhAvAdo ' udayAdo kiM puvaM pacchA vA baMdho vocchiNNo ' tti vicAro Natthi / paMcaNANAvaraNIya caudasaNAvaraNIya-jasakitti-uccAgodapaMcaMtarAiyANa sodao baMdho, ettha dhuvodayattAdo / sAdAvedaNIya-lobhasaMjalaNANaM sodaya-parodao, addhavodayattAdo / sAdAvedaNIya-jasakittINaM pamattasaMjadammi sAMtaro baMdho, paDivakkhapayaDibaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, tadabhAvAdo / sesANaM payaDINaM baMdho savvattha NiraMtaro, appidasaMjadesu baMdhuvaramAbhAvAdo / paccayA sugamA, oghapaccaehito visesAbhAvAdo / edAsiM savvapayaDINaM pamattasaMjadappahuDi jAva apuvakaraNaddhAe chasatabhAgo ti baMdho devagaisaMjutto / uvari agaisaMjutto, tattha gaINaM bNdhaabhaavaado| maNusA sAmI, aNNattha sNjdaabhaavaado| baMdhaddhANaM yaha sUtra sugama hai| pramattasaMyatase lekara anivRttikaraNa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 229 // yahAM ina prakRtiyoMke bandha aura udayakA vyuccheda na honese ' udayase kyA pUrvameM yA pazcAt bandha vyucchinna hotA hai' yaha vicAra nahIM hai| pAMca jhAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAyakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM inakA dhruva udaya hai / sAtAvedanIya aura saMjvalanalobhakA svodaya parodaya bandha hotA hai, kyoMki, ye adhruvodayI prakRtiyAM haiN| sAtAvedanIya aura yazakIrtikA pramattasaMyata guNasthAna meM sAntara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM inakI pratipakSa prakRtiyoMkA bandha pAyA jAtA hai| Upara nirantara bandha hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRti ke bandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMkA vandha sarvatra nirantara hai, kyoMki, vivakSita saMyata meM inake bandhavizrAmakA abhAva hai| pratyaya sugama haiM, kyoMki, oghanatyayoMse yahAM ke.I bheda nahIM hai| ina saba prakRtiyoMkA bandha pramattasaMyatase lekara apUrvakaraNakAlake chaha saptama bhAga taka devagatise saMyukta hotA hai| kAra agati saMyukta vandha honA hai. kyoMki, vahAM gatiyoMke bandhakA abhAva hai| manuSya svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoM meM saMyanakA abhAva hai| 1 pratiSu pANusAutra' iti paatthH|
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 230. sugama, suttuddittttttaado| baMdhavocchedo Natthi, uvari vi baMdhuvalaMbhAdo 'abaMdhA Natthi' tti suttAdo vA / codasaNaM dhuvabaMdhINaM baMdho tiviho, dhuvaabhaavaado| avasesANaM sAdi-addhavo, addhvbNdhittaado| sesaM maNapajjavaNANibhaMgo // 230 // jahA maNapajjavaNANIsu sesapayaDINaM parUvaNA kadA tahA ettha vi kAyavvA / ko vi viseso atthi', NaqsayavedAhAradugapaccayANaM ttthaasNtaannmetthtthittdNsnnaado| NiddA-payalANaM puvvaM baMdho vocchiNNo / udayavocchedo Nasthi, suhumasAMparAiya-jahAkkhAdasaMjadesu vi tadudayadasaNAdo / baMdho sodaya-parodao, addhvodyttaado| NiraMtaro, dhuvabaMdhittAdo / paccayA sugamA, oghapaccaehito visesAbhAvAdo / devagaisaMjutto, gattarassa baMdhAbhAvAdo / maNusA sAmI, aNNatya sNjmaabhaavaado| pamattasaMjadappahuDi jAva apuvakaraNo bandhAdhvAna sugama hai, kyoMki, vaha sUtrameM nirdiSTa hai | bandhavyuccheda nahIM hai, kyoMki, Upara bhI bandha pAyA jAtA hai; athavA 'abandhaka nahIM hai' isa sUtrase bhI bandhavyucchedakA abhAva siddha hai| caudaha dhruvabandhI prakRtiyoMkA bandha tIna prakAra hotA hai, kyoMki, dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvavandhI haiM / zeSa prakRtiyoMkI prarUpaNA manaHparyayajJAniyoMke samAna hai // 230 // jisa prakAra manaHparyayajJAniyoMmeM zeSa prakRtiyoMkI prarUpaNA kI hai usI prakAra yahAM bhI karanA caahiye| yahAM kucha vizeSatA bhI hai, kyoMki, napuMsakaveda aura AhAradvikake pratyaya, jo manaHparyayajJAniyoM meM nahIM the, yahAM dekhe jAte haiN| nidrA aura pracalAkA pUrvameM bandha vyucchinna hotA hai| unakA udayavyuccheda nahIM hai, kyoMki, sUkSmasAmparAyika aura yathAkhyAtasaMyatoMmeM bhI unakA udaya dekhA jAtA hai| bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, ve adhrughodayI haiN| nirantara bandha hotA hai, kyoMki, dhruvabandhI haiN| pratyaya sugama haiM, kyoMki, oghapratyayoMse koI bheda nahIM haiN| devagatise saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, saMyatoMmeM anya gatiyoMke bandhakA abhAva hai| manuSya svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoMmeM saMyamakA abhAva hai / pramattasaMyatase lekara apUrvakaraNa taka bandhAdhvAna hai| apUrva 1 a-ApratyoH * ko viseso asthi Natthi', kApratau ' ko vi viseso asthi Natthi' iti pAThaH / 2 pratiSu * tathAsaMtANa ' iti paatthH| 3 kApratAvatra 'baMdho sodaya-parodao ' ityadhikaH pAThaH / 4 pratiSu 'gabhaMtarassa' iti pAThaH /
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 23..] saMjamamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 301 tti baMdhaddhANaM / apuvvakaraNaddhAe sattamabhAgacarimasamae baMdho vocchijjadi / kadhamedaM Navvade ? suttAviruddhAiriyavayaNAdo / tiviho baMdho, dhuvAbhAvAdo / evaM ceva purisavedassa vattavvaM / Navari addhANamaNiyaTTiaddhAe saMkhejjA bhAgA tti vattavvaM / devagai-agaisaMjutto / duviho baMdho, addhavabaMdhittAdo / kodhasaMjalaNassa lobhasaMjalaNabhaMgo / Navari addhANamaNiyaTTiaddhAe saMkhejjA bhAgA tti / evaM mANa-mAyAsaMjalaNANaM pi vattavvaM / Navari kodhabaMdhavocchiNNuvarimaddhAe saMkhejjAbhAge gaMtUNa mANabaMdhaddhANaM smppdi| sesaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa mAyabaMdhaddhANaM sama padi' tti vattavvaM / hassa-radi-bhaya-duguMchANaM baMdhodayA samaM vocchiNNA, apuvvakaraNaddhAe carimasamae tdbhaavdsnnaado| baMdho sodaya-parodao, addhavodayattAdo / hassa radINaM baMdho pamattammi saaNtro| karaNakAlake saptama bhAgake antima samayameM bandha vyucchinna hotA hai / zaMkA- yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna-sUtrase aviruddha AcAryoMke vacanase vaha jAnA jAtA hai| unakA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, dhruva bandhakA abhAva hai / isI prakAra hI puruSavedake bhI kahanA cAhiye / vizeSatA yaha hai ki bandhAdhvAna anivRttikaraNakAlakA saMkhyAta bahubhAga hai, aisA kahanA cAhiye / devagatisaMyukta aura agatisaMyukta bandha hotA hai / do prakArakA vandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI hai| __ saMjvalanakrodhakI prarUpaNA saMjvalanalobhake samAna hai / vizeSa itanA hai ki bandhAdhvAna anivRttikaraNakAlakA saMkhyAtabahubhAga hai / isI prakAra saMjvalana mAna aura mAyAke bhI kahanA cAhiye / vizeSatA yaha hai ki saMjvalanakrodhake bandhake vyucchinna honeke uparima kAlakA saMkhyAta bahubhAga vitAkara mAnabandhAdhvAna samApta hotA hai| zeSa kAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara mAyAbandhAdhvAna samApta hotA hai, aisA kahanA caahiye| hAsya, rati, bhaya aura jugupsAkA bandha va udya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, apUrvakaraNakAlake antima samayameM unakA abhAva dekhA jAtA hai / bandha unakA svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, ve adhruvodayI prakRtiyAM haiN| hAsya aura ratikA bandha pramatsa 2 pratiSu samappaDi ' iti pAThaH / 1 pratiSu * viviho' iti pAThaH / 3 a-ApratyoH samappaDi' iti paatthH|
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302) chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 230. uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDibaMdhAbhAvAdo / bhaya-duguMchANaM savvattha NiraMtaro, dhuvabaMdhittAdo / paccayA sugamA, oghapaccaehiMto visesaabhaavaado| devagaisaMjutto agaisaMjutto vi, apuvvakaraNaddhAe carimasattamabhAge gaIe baMdhAbhAvAdo / maNusA sAmI / pamattasaMjadappahuDi jAva apuvvakaraNo tti baMdhaddhANaM / apuvakaraNacarimasamae baMdho vocchijjadi / bhaya-duguMchANaM tiviho baMdho, dhuvabaMdhittAdo / sesANaM sAdi-addhavo, tbivriiybNdhaado| devAuassa puvAvarakAlesu baMdhodayavocchedaparikkhA Natthi, udayAbhAvAdo / parodao baMdho, saabhaaviyaado| NiraMtaro, aMtomuhutteNa viNA baMdhuvaramAbhAvAdo / paccayA sugamA / devgisNjutto| maNusA ceva saamii| pamata-appamattasaMjadA baMdhaddhANaM / appamattaddhAe saMkhejjadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / sAdi-addhavo baMdho, addhavabaMdhittAdo / saMpahi devagaisahagayANaM sattAvIsapayaDINaM bhaNNamANe puvAvarakAlesu baMdhodayavocchedaparikkhA jANiya kAyavvA / devagai-veuviyadugANaM baMdho parodaeNa, sAbhAviyAdo / samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-sussarANa sodaya-parodao, saMjadesu paDivakkhapayaDINaM pi udaya ............. saMyata guNasthAnameM sAntara hotA hai / Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| bhaya aura jugupsAkA sarvatra nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvabandhI haiM / pratyaya sugama hai, kyoMki, oghapratyayoMse koI vizeSatA nahIM hai| devagatisaMyukta aura agatisaMyukta bhI bandha hotA hai, kyoMki, apUrvakaraNakAlake antima saptama bhAgameM gatike bandhakA abhAva ho jAtA hai / manuSya svAmI haiM / pramattasaMyatase lekara apUrvakaraNa taka bandhAdhvAna hai / apUrvakaraNake antima samayameM bandha vyucchinna hotA hai / bhaya aura jugupsAkA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvabandhI haiN| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMke, ve unase viparIta (adhruva) vandhavAlI haiM / devAyuke pUrvApara kAlabhAvI bandha va udayake vyucchedakI parIkSA nahIM hai, kyoMki, yahAM usakA udayAbhAva hai / parodaya bandha hotA hai, kyoMki, aisA svabhAva hai| nirantara bandha hotA hai, kyoMka, antarmuhartake vinA usake bandhavizrAmakA abhAva hai / pratyaya sugama haiN| devagatisaMyukta bandha hotA hai / manuSya hI svAmI haiN| pramatta aura apramatta saMyata bandhA haiN| apramattakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI hai| ava devagatike sAtha rahanevAlI [ parabhavika nAmakarmakI ] sattAIsa prakRtiyoM kI prarUpaNA karate samaya pUrvApara kAloMmeM bandha va udayake vyucchedakI parIkSA jAnakara karanA cAhiye / devagatidvika aura vaikriyikadvikakA bandha parodayase hotA hai, kyoMki, aisA svabhAva hai / samacaturasrasaMsthAna, prazastavihAyogati aura susvarakA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, saMyatoMmeM inakI
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 230. ] saMjamamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 303 daMsaNA do / avasesANaM payaDINaM baMdho sodao, dhuvodayattAdo / thira-subhANaM pamattasaMjadammi vaM sAMta, paDivakkhapayaDibaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, tadabhAvAdo | avasesANaM payaDINaM vo niraMtaro, ettha dhuvabaMdhittAdo | paccayA sugamA / savvAsi payaDINaM baMdho devagaisaMjutto / malA sAmIo | baMdhadvANaM baMdhaviNaDDANaM ca sugamaM / dhuvabaMdhINaM baMdho tiviho / avasesANaM sAdi-adbhuvo / asAdAvedaNIya-aradi-soga- athira- amuha-ajasakittINamegANiyANaM sAMtarabaMdhINamocapaccayANaM devagai saMjuttANaM maNusasAmiyANaM baMdhaddhANavirahiyANaM pamattasaMjadammi vocchiNNabaMdhANaM baMgheNa sAdi-adbhuvANaM baMdho sodao parodao sodarya- parodao vetti jANiya parUvedavvo / AhAraduga titrANaM pi jANiya vattavvaM / parihAra suddhisaMjadesu paMtraNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya-sAdAvedaNIya-cadu saMjula - purisaveda-hassa-radi-bhaya- duguMchA-devagai-paMciMdiya pratipakSa prakRtiyoM kA bhI udaya dekhA jAtA hai / zeSa prakRtiyoMkA bandha svodaya hotA hai, kyoMki, ve dhruvodayI haiN| sthira aura zubhakA bandha pramattasaMyata guNasthAna meM sAntara hotA hai, kyoMki, yahAM pratipakSa prakRtiyoMkA vandha pAyA jAtA hai / Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMkA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, yahAM ve dhruvabandhI haiM / pratyaya sugama haiM / saba prakRtiyoMkA bandha devagatisaMyukta hotA hai / inake bandhake svAmI manuSya haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / dhruvabandhI prakRtiyoMkA bandha tIna prakArakA hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha sAdi va adhruva hotA hai / asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazakIrti, ina ekasthAnika, sAntara bandhavAlI, ogha pratyayoMse yukta, devagatisaMyukta, manuSyasvAmika, bandhAdhvAna se rahita, pramattasaMyata guNasthAnabhAvI bandhavyuccheda se sahita, tathA bandhakI apekSA sAdi va adhruva prakRtiyoMkA bandha svodaya, parodaya athavA svodaya-parodaya hai; isakI jAnakara prarUpaNA karanA cAhiye / AhAradvika aura tIrthakara prakRti kI bhI prarUpaNA jAnakara karanA cAhiye / parihArazuddhisaMyatoM meM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, devagati, paMcendriyajAti, vaikriyika, taijasa 1 a ApratyoH ' sodayo', kApratI ' sodao ' iti pAThaH /
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 231. jAdi ve uvtriya-tejA- kammaiyasarIra - samacaurasasaMThANa - veubviyasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa - devANupuvvi-aguruvala hua uvaghAda-paraghAdussAsa-pasatthavihAyagai-tasa - bAdara-pajjatta- patteyasarIra-thira-suha-subhagasussara-Adejja-jasakittiNimiNa- titthayaruccA goda - paMcatarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 231 // sugamaM / pamatta appamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 232 // udayAdo baMdho puvvaM pacchA vA vocchijjadi tti ettha vicaare| Natthi edAsiM baMdhavocchedAbhAvAdo udaillANamudayavacchedAbhAvAdo ca / devagai devagaipAoggANupuvviveubviyaduga-titthayarANaM parodao baMdho, edAsiM baMdhodayANamakkamavuttivirohAdo | NiddApayalA-sAdAvedaNIya-cadusaMjalaNa - hassa - radi-bhaya- duguMchA - samacaurasasaMThANa - pasatthavihAya gaisussarANaM sodaya - paroio baMdho, edAsiM paDivakkhapayaDaNaM pi udayadaMsaNAdo | avasesANaM paDaNaM sodao baMdho, ettha edAsiM payaDINaM dhuvodayattuvalaMbhAdo / va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devAnupUrvI, agurulaghu, upacAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, AMdeya, yazakIrti, nirmANa, tIrthakara, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 239 // yaha sUtra sugama hai / pramatta aura apramatta saMyata bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 232 // udayase bandha pUrva meM yA pazcAt vyucchinna hotA hai, yaha vicAra yahAM nahIM hai, kyoMki, inake bandhavyucchedakA abhAva hai, tathA udaya yukta prakRtiyoMke udayavyucchedakA bhI abhAva hai / devagati, devagatiprAyeogyAnupUrvI, vaikriyikadvika aura tIrthakara, inakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, ina prakRtiyoMke bandha aura udayake eka sAtha astitvakA virodha hai / nidrA, pracalA, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, samacaturastra saMsthAna, prazastavihAyogati aura susvarakA svAdaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, inakI pratipakSa prakRtiyoM kA bhI udaya dekhA jAtA hai / zeSa prakRtiyoMkA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ina prakRtiyoMkA dhruva udaya pAyA jAtA hai /
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 231.] saMjamamaggaNAra baMthasAmi [305 - sAdAvedaNIya-hassa-radi-thira-subha-jasakittINaM pamattasaMjadAmma baMdho sAMtaro / uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDINaM baMdhAbhAvAdo / avasesANaM payaDINaM baMdho NiraMtaro, aMtomuhutteNa viNA baMdhuvaramAbhAvAdo / paccayA sugamA, oghapaccaehiMto visesAbhAvAdo / Navari itthiNavaMsayavedapaccayA Natthi, appasatthavedodaillANaM parihArasuddhisaMjamAbhAvAdo / AhAradugapaJcayA vi Natthi, parihArasuddhisaMjameNa AhAradugodayavirohAdo titthayarapAdamUle TThiyANaM gayasaMdehANaM ANAkaNiTThadAsajamabahulatAdiAhAruTThavaNakAraNavirahidANamAhArasarIrovAdANAsaMbhavAdo vaa| devagaisaMjutto baMdho, etthaNNagaibaMdhAbhAvAdo / maNusA sAmI, aNNattha sNjmaabhaavaado| baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavocchedo Natthi, 'abaMdhA Natthi' tti suttaNiddesAdo / dhuvabaMdhINaM baMdho tiviho, dhuvAbhAvAdo / avasesANaM sAdi-adbhuvo, addhvbNdhittaado| __ asAdAvedaNIya-aradi-soga-athira-asuha-ajasakittiNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 233 // sAtAvedanIya, hAsya, rati, sthira, zubha aura yazakIrtikA pramattasaMyata guNasthAnameM sAntara bandha hotA hai| Upara unakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, antarmuhUrtake vinA unake bandhavizrAmakA abhAva hai / pratyaya sugama haiM, kyoMki, oghapratyayoMse koI bheda nahIM hai| vizeSa itanA hai ki strIveda aura napuMsakaveda pratyaya nahIM hai, kyoMki, aprazastavedodaya yukta jIvoMke parihArazuddhisaMyamakA abhAva hai| AhArakadvika pratyaya bhI nahIM hai, kyoMki, parihArazuddhisaMyamake sAtha AhArakadvikakI utpattikA virodha hai; athavA tIrthakarake pAdamUlameM sthita, sandeha rahita, tathA AjJAkaniSThatA arthAt AptavacanameM sandehajanita zithilatA aura asaMyamabahulatAdi rUpa AhArazarIrakI utpattike kAraNoMse rahita parihArazuddhisaMyatoMke AhArakazarIrakI utpatti asaMbhava hai| devagatisaMyukta bandha hotA hai, kyoMki, yahAM anya gatiyoMke bandhakA abhAva hai| manuSya svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoM meM saMyamakA abhAva hai| vandhAdhvAna sugama hai| bandhavyuccheda nahIM hai, kyoMki abandhaka nahIM hai' aisA sUtra meM kahA gayA hai| inameM dhruvabandhI prakRtiyoMkA bandha tIna prakArakA hotA hai, kyoMki, unake dhruva bandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyokA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazakIrti nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 233 // .. A kApratyoH * mUlaTThiyANaM' iti pAThaH / 2 a-ApratyoH 'bahulAvAdi', 'kA-maprayoH bahulAlAdi' iti pAThaH /
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 234. sugamaM / pamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA,avasesA abaMdhA // 234 // asAdAvedaNIya-aradi-sogANamettha baMdhavocchedo ceva, udayavocchedo Natthi; uvari tadudayavoccheduvalaMbhAdo / athira-asubhANaM pi evaM ceva vattavvaM, pamatta sajogIsu bNdhodyvoccheddNsnnaado| ajasakittIe pubamudao pacchA baMdho vocchijjadi, pamattAsaMjadasammAdiTThIsu baMdhodayavocchedadaMsaNAdo / athira-asuhANaM sodao, ajasakittIe parodao, sesANaM baMdho sody-prodo| sAMtaro baMdho, edAsimegasamaraNa vi baMdhuvaramadaMsaNAdo / itthi-NaqsayavedAhAradugavirahidoghapaccayA ettha vattavvA / devagai [-saMjutto] bNdhe|| maNusA saamii| baMdhaddhANaM Nasthi, egaguNaTThANamhi tadasaMbhavAdo / pamattasaMjadacarimasamae baMdho vocchijjadi / sAdi-addhavo baMdho, addhvbNdhittaado| devAuassa ko baMdho ko abaMdho ? / / 235 // yaha sUtra sugama hai| pramattasaMyata bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 234 // asAtAvedanIya, arati aura zokakA yahAM vandhavyuccheda hI hai udayavyuccheda nahIM hai; kyoMki, Upara unakA udayavyuccheda pAyA jAtA hai| asthira aura azubhake bhI isI prakAra kahanA cAhiye, kyoMki, pramatta aura sayogakevalI guNasthAnoM meM kramase unake bandha aura udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / ayazakIrtikA pUrvameM udaya aura pazcAt bandha vyucchinna hotA hai, kyoMki, pramatta aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM kramazaH usake bandha aura udayakA vyuccheda dekhA jAtA hai / asthira aura azubhakA svodaya, ayazakIrtikA parodaya, tathA zeSa prakRtiyoMkA bandha svodaya parodaya hotA hai / sAntara bandha hotA hai, kyoMki, ina prakRtiyoMkA eka samayase bhI bandhavizrAma dekhA jAtA hai / strIveda, napuMsakaveda aura AhArakadvikase rahita yahAM oghapratyaya kahanA caahiye| devamatisaMyukta bandha hotA hai / manuSya svAmI haiM / bandhAdhvAna nahIM hai, kyoMki, eka guNasthAnameM usakI sambhAvanA nahIM hai / pramattasaMyata guNasthAnake antima samayameM bandha byucchinna hotA hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI prakRtiyAM haiN| devAyukA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 235 // 1 pratiSu * guNaTThANANamhi ' iti pAThaH /
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 238. ] saMjamamaggaNAe baMdhasAmittaM sugamaM / pamattasaMjadA appamattasaMjadA bNdhaa| appamattasaMjadadvAra saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 236 // // 237 // udayAdo baMdho puvvaM pacchA vA vocchiNNo tti vicAro Natthi, saMjadesu devA assa udyaabhaavaado| parodao baMdho, baMdhodayANamakkamavuttivirohAdo / NiraMtaro, aMtomuhutteNa viNA baMdhuvaramAbhAvAda / paccayA sugamA, oghapaccae hiMto visesAbhAvAda / Navari AhAradugitthiNavuMsayavedapaccayA Natthi / devagaisaMjutto, maNusA sAmIo, avagayabaMdhaddhANo, appamattaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa vocchiNNabaMdho / sAdi-adbhuvo / AhArasarIra-AhArasarIraMgovaMgaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? [ 307 sugamaM / appamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 238 // yaha sUtra sugama hai / pramattasaMyata aura apramattasaMyata bandhaka haiM / apramattasaMyatakAlakA saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 236 // udayase bandha pUrva meM yA pazcAt vyucchinna hotA hai, yaha vicAra yahAM nahIM hai, kyoMki, saMyata jIvoMmeM devAyuke udayakA abhAva hai / parodaya bandha hotA hai, kyoMki, usake bandha aura udayake eka sAtha rahane kA virodha hai / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, antarmuhUrta ke vinA usake bandhavizrAmakA abhAva hai / pratyaya sugama haiM, kyoMki, oghapratyayoMse koI vizeSatA nahIM hai / vizeSa itanA hai ki AhArakadvika, strIveda aura napuMsakaveda pratyaya nahIM haiN| devagati saMyukta bandha hotA hai / manuSya svAmI haiM / bandhAdhvAna sUtra se jAnA jAtA hai / apramattakAla ke saMkhyAta vahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai / AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMga nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 237 // yaha sUtra sugama hai / apramattasaMyata bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 238 //
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 239. ___ edAsiM devaauabhNgo| Navari baMdhaddhANaM Natthi, ekkamhi guNaTThANe addhANAsabhavAdo / paMdhavocchedo Natthi, uvari pi baMdhuvalaMbhAdo / suhumasAMparAiyasuddhisaMjadesu paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIyasAdAvedaNIya-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 239 // sugamaM / 'suhumasAMparAiyauvasamA khavA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Nasthi // 240 // edAsiM baMdhodayavocchedAbhAvAdo udayAdo baMdho puvvaM pacchA vA vocchiNNA tti Na parikkhA kIrade / sAdAvedaNIyassa baMdho sodaya-parodao, aNudae vi bNdhvirohaabhaavaado| NiraMtarA savvapayaDINaM baMdho, ettha guNaTThANesu bNdhuvrmaabhaavaado| Na egasamayamacchiya mudasuhumasAMparAiehi viyahicAro, suhumasAMparAiyaguNaTTANammi tti visesaNAdo / orAliya ina donoM prakRtiyoMkI prarUpaNA devAyuke samAna hai| vizeSa itanA hai ki bandhAdhvAna nahIM hai, kyoMki, eka guNasthAnameM adhvAnakI sambhAvanA nahIM hai / bandhavyuccheda nahIM hai, kyoMki, Upara bhI bandha pAyA jAtA hai| __ sUkSmasAmparAyikazuddhisaMyatoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 239 // . yaha sUtra sugama hai| sUkSmasAmparAyika upazamaka aura kSapaka bandhaka haiM / ye vandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 240 // ina prakRtiyoMke bandha va udayake vyucchedakA abhAva honese udayase bandha pUrvama nyucchinna hotA hai yA pazcAt, yaha parIkSA yahAM nahIM kI jAtI hai / sAtAvedanIyakA bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, udayake na honepara bhI usake bandhameM koI virodha nahIM hai| ina saba prakRtiyoM kA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, isa guNasthAnameM bandhavizrAmakA abhAva hai| aisA mAnanepara eka samaya rahakara mRtyuko prApta hue sUkSmasAmparAyika saMyatoMse vyabhicAra hogA, yaha bhI nahIM kahA jA sakatA hai, kyoMki, 'sUkSmasAmparAyika guNasthAnameM' aisA vizeSaNa diyA gayA hai / audArika kAyayoga, lobha kapAya, cAra manoyoga aura cAra
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 242. ] saMjamamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 309 kAyajoga-lobhakasAya- cadumaNa - vacijogA tti dasa paccayA / agaisaMjutto baMdho, etthaM caugaibaMdhAbhAvAda / maNusA sAmo, aNNattha suhumasAMparAiyANamabhAvAdo / baMdhaddhANaM Natthi, suhumasAMparAya pahuDitti sutte aNuvadiTThattAdo / baMdhaveocchedo gatthi, 'abaMdhA Natthi ' tti vayaNAdo / paMcaNANAvaraNIya - caudaMsaNAvaraNIya paMcaMtarAiyANaM tiviho baMdho, dhuvAbhAvAdo / sesANaM sAdi-adbhuvo / jahAkkhAdavihAra suddhisaMjadesu sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdha ? || 241 // sumaM / uvasaMtakasAyavIdarAgachadumatthA khINakasAyavIyarAyachadumatthA sajogikevalI baMdhA / sajogikevaliaddhAe carimasamamaM gaMtUNa [ baMdho ] vocchijadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 242 // sugamamedaM, kevalaNANamaggaNAparUvaNAe samANattAdo | vacanayoga, ye daza pratyaya haiN| gatisaMyoga se rahita bandha hotA hai, kyoMki, yahAM cAroM gatiyoM ke bandhakA abhAva hai | manuSya svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoM meM sUkSmasAmparAyika saMyatoMkA abhAva hai / bandhAdhvAna nahIM hai, kyoMki, 'sUkSmasAmparAyika Adi ' aisA sUtrameM nirdeza nahIM kiyA gayA hai / bandhavyuccheda nahIM hai, kyoMki, 'abaMdhaka nahIM hai ' aisA sUtrakA vacana hai / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAya, inakA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, unake dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai / yathAkhyAtavihArazuddhisaMyatoM meM sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 241 // yaha sUtra sugama hai| upazAntakaSAya vItarAga chadmastha, kSINakaSAya vItarAga chadmastha aura sayogakevalI bandhaka haiM | sayogakevalikAlake antima samayako jAkara [ bandha ] vyucchinna hotA hai / bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 242 // yaha sUtra sugama hai, kyoMki, kevalajJAnamArgaNAkI prarUpaNA se isakI samAnatA hai / 1 pratiSu ' ajoginetrali ' iti pAThaH / *
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao saMjadAsaMjadesu paMcaNANAvaraNIya - chadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAdaaTThakasAya purisaveda-hassa-radi-soga-bhaya-duguMcha- devAu-devagai-paMciMdiyajAdi ve ubviya-tejA-kammaiyasarIra - samacaurasasaMThANa - ve uvviyasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha rasa- phAsa- devagar3apAoggANuputrI- aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAdaussAsa-pasatyavihAya gai-tasa bAdara - pajjatta - patte yasarIrathirAthira - suhAsuha-subhaga-sussara - Adejja - jasakitti-ajasakittiNimiNa- titthayaruccA goda - paMcatarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 243 // 310 ] sugamaM / saMjadAsaMjadA baMdhA / ede baMdhA abaMdhA Natthi // 244 // " [ 3, 243. udayAdo puvvaM pacchA vA baMdho vocchiNNo tti ettha vicAre Natthi, baMdhavocchedAbhAvAdo / paMcaNANAvaraNIya- caudaMsaNAvaraNIya- paMciMdiyajAdi tejA - kammaiyasarIra- vaNNacaukkaagurualahuacaukka-thirAthira - suhAsuha- subhagAdejja-jasakittiNimiNa-paMcaMtarAiyANaM sodao yaha sUtra sugama hai / saMyatAsaMyata bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 244 // saMyatAsaMyatoM meM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, ATha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, zoka, bhaya, jugupsA, devAyu, devagati, paMcendriyajAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, tIrthakara, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 243 // A ina prakRtiyoMkA bandha udayase pUrva meM yA pazcAt vyucchinna hotA hai, yaha vicAra yahAM nahIM hai, kyoMki, unake bandhavyucchedakA abhAva hai| pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, paMcendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurulaghu Adika cAra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, Adeya, yazakIrti, nirmANa aura pAMca antarAyakA svodaya
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 244.] saMjamamaggaNAe baMdhasAmittaM baMdho, ettha dhuvodayattuvalaMbhAdo / devAu-devagai-ve ubviyasarIra-aMgovaMga-devagaipAoggANupuvIajasakitti-titthayarANaM parodao baMdho, baMdhodayANamaNNoNNavirohAdo / NiddA-payalA-sAdAsAdaaTThakasAya-purisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchA-samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagaisussaruccAgodANaM baMdhA sodaya-parodao, uhayahA vi baMdhavirohAmAvAdo / __paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya-alasAya-purisaveda-bhaya-duguMchA-devAu-devagai-paMciMdiyajAdi-veuviya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-veubviyasarIraaMgovaMga vaNNacaukkadevagaipAoggANupuvI-aguruvalahuvacaukka-pasatthavihAyagai-tasacaukka-subhaga-sussarAdejjaNimiNa-titthayaruccAgoda-paMcaMtarAiyANaM baMdho NiraMtaro, egasamaeNa bNdhuvrmaabhaavaado| sAdAsAdahassa-radi-aradi-soga-thirAthira-suhAsuha-jasakitti-ajasakittINa baMdho sAMtaro, egasamaeNa baMdhuvaramadaMsaNAdo / paccayA sugamA, oghANubaipaccaehito bhedaabhaavaado| savvAsiM payaDINa devagai. saMjuttA baMdho, aNNagaINaM baMdhAbhAvAdo / dugaidesavvaiNoM sAmI, aNNattha tesimbhaavaado| baMdhaddhANaM Natthi, ekkaguNaTThANe tadasaMbhavAdo / adhavA atthi, pajjavaTThiyaNayAvalaMbaNAdo / bandha hotA hai, kyoMki, yahAM inakA dhruva udaya pAyA jAtA hai / devAyu, devagati, vaikriyikazarIra va vaikriyikazarIrAMgopAMga, devagatiprAyogyAnupUrvI, ayazakIrti aura tIrthakarakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, inake bandha aura udayakA parasparameM virodha hai| nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, ATha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, samacaturastrasaMsthAna, prazastavihAyogati, susvara aura uccagotrakA bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, donoM prakArase bhI inake bandhakA virodha nahIM hai| __ pAMca zAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, ATha kaSAya, puruSaveda, bhaya, jugupsA, devAyu, devagati, paMcendriya jAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNAdika cAra, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu Adika cAra, prazastavihAyogati, sAdika cAra, subhaga susvara, Adeya, nirmANa, tIrthakara, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, eka samayase unake bandhavizrAmakA abhAva hai / sAtA va asAtA vedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti aura ayazakIrtikA bandha sAntara hotA hai. kyoMki. eka samayase unakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai| pratyaya sugama haiM, kyoMki, sAmAnya aNuvratIke pratyayoMse koI bheda nahIM hai / saba prakRtiyoMkA devagatisaMyukta bandha hotA hai, kyoMki, anya gatiyoMke bandhakA vahAM abhAva hai| do gatiyoMke dezavatI svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoMmeM unakA abhAva hai| bandhAdhyAna nahIM hai, kyoMki, eka guNasthAnameM usakI sambhAvanA nahIM hai| athavA paryAyArthika nayakA avalambana karake bandhAdhvAna hai| 1 pratiSu * desabagaiNo' iti pAThaH /
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 245. baMdhavocchedo Natthi, 'abaMdhA Natthi' tti vayaNAdo / dhuvabaMdhINa tiviho baMdho, dhuvAbhAvAdo / sesANaM sAdi-addhavo, addhavabaMdhittAdo / asaMjadesu paMcaNANAvaraNIya-chadasaNAvaraNIya-sAdAsAda-bArasakasAya-purisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya duguMchA-maNusagai-devagaipaMciMdiyajAdi-orAliya-veubbiya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliya-veubbiyaaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasaphAsa-maNusagai-devagaipAogANupubbI-agurualahua-uvaghAda-paraghAdaussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-vAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNuccAgodapaMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 245 // sugamaM / micchAiTippahaDi jAva asaMjadasammAdiTThI bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA Nasthi // 246 // bandhavyuccheda nahIM hai, kyoMki, 'abandhaka nahIM haiM ' aisA sUtrameM kahA gayA hai / dhruvabandhI prakRtiyoMkA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, unake dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI hai| asaMyatoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, devagati, paMcendriya jAti, audArika, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArika va vaikriyika aMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagati va devagati prAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, patyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 245 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 246 //
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 246.] saMjamamaggaNAe baMdhasAmittaM [313 ____etthodaillANaM baMdhodayavocchedAbhAvAdo udayAdo baMdho kiM puvvaM pacchA vA vocchiNNo tti vicAro Natthi / paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNacaukkaagurualahua-thirAthira-suhAsuha-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, dhuvodayattAdo / devagaiveubviyasarIra-veuvviyasarIraaMgovaMga-devagaipAoggANupuvINaM parodao baMdho, baMdhodayANaM paropparavirohAdo / NiddA-payalA-sAdAsAda-bArasakasAya-purisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchAsamacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti-uccAgodANaM baMdho sodaya-parodao uhayahA vi vNdhuvlNbhaado| maNusagai-maNusagaipAoggANupuvI-orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNANaM micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu sodaya-parodao, uhayahA vi baMdhuvalaMbhAdo / sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu parodao, sodaeNa sagabaMdhassa tattha virohadaMsaNAdo / paMciMdiyajAdi-tasa-bAdara-pajjattANaM micchAdiTThIsu sodaya-parodao / uvari sodao ceva, vigaliMdiya-thAvara-suhumApajjattaesu sAsaNAdINamabhAvAdo / uvaghAdaparaghAda-ussAsa-patteyasarIrANaM micchAdihi-sAsaNasammAdiTTi-asaMjadasammAdiTThIsu sodaya yahAM udaya yukta prakRtiyoMke bandha aura udayake vyucchedakA abhAva honese udayakI apekSA bandha kyA pUrvameM aura yA pazcAt vyucchinna hotA hai, yaha vicAra nahIM hai / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, taijasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvodayI prakRtiyAM haiM / devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga aura devagatiprAyogyAnupUrvIkA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, inake bandha aura udayake paraspara virodha hai / nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, samacaturastrasaMsthAna, prazastavihAyogati, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti aura uccagotrakA bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, donoM prakArase bhI inakA bandha pAyA jAtA hai / manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga aura vajrarSabhasaMhananakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vahAM donoM prakArase bhI inakA bandha pAyA jAtA hai| samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM parodya bandha hotA hai, kyoMki, apane udayake sAtha apane bandhakA vahAM virodha dekhA jAtA hai| paMcendriya jAti, trasa, bAdara aura paryAptakA bandha mithyAdRSTiyoMmeM svodaya-parodaya hotA hai| Upara inakA svodaya hI bandhahotA hai, kyoMki, vikalendriya, sthAvara, sUkSma aura aparyAptakoMmeM sAsAdanAdika guNasthAnoMkA abhAva hai / upaghAta, paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIrakA mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya-parodaya ..baM.40.
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 246. parodao / sammAmicchAiTThimhi sodao ceva, apajjattaddhAe tssaabhaavaado| paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya-bArasakasAya-bhaya-duguMchA-tejA-kammaiyasarIra-vaNNacaukka-agurualahua-uvaghAda-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / sAdAsAdahassa-radi-aradi-soga-thirAthira-suhAsuha-jasakitti-ajasakittINa baMdho sAMtaro, egasamaeNa vi baMdhuvaramuvalaMbhAdo / devagai-devagaipAoggANupuvI-veuvviyasarIra veuviyasarIraaMgovaMga-samacaurasasaMThANANaM baMdho micchAdihi-sAsaNasammAdiTThIsu sAMtara-NiraMtaro / kadhaM NiraMtaro? Na, asaMkhejavAsAu atirikkha-maNusamicchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu suhatilessiyasaMkhejjavAsAuesu ca jiraMtaramadhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDINaM baMdhAbhAvAdo / purisavedassa micchAdidi sAsaNa sammAdiTThIsu saaNtr-nnirNtro| kathaM NiraMtaro ? pamma-sukkalessiyatirikkha-maNussesu puri saradasseva baMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, pddivkkhpyddibNdhaabhaavaado| maNusagai-maNusa bandha hotA hai / samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM unakA svodaya hI vandha hotA hai, kyoMki, apayAMcaekAlameM usa guNasthAnakA abhAva hai| pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAyakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvabandhI haiM / sAtA va asAtA vedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti aura ayazakIrtikA bandha sAntara hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI unakA bandhavizrAma pAyA jAtA hai / devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga aura samacaturasrasaMsthAnakA bandha mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM sAntara-nirantara hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki asaMkhyAtavarSAyuSka tiryaMca va manuSya mithyAdRSTi evaM sAsAdanasamyagdRSTiyoMmeM tathA zubha tIna lezyAvAle saMkhyAtavarSAyuSkoMmeM bhI unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| Upara unakA nirantara bandha hotA hai, kyoMka, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| puruSavedakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM sAntara-nirantara bandha hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-kyoMki, padma aura zukla lezyAvAle tiryaMca evaM manuSyoM meM puruSavedakA hI bandha pAyA jAtA hai| Upara usakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 246.) saMjamamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 315 gaipAoggANupuvINaM micchAdiTTi-sAsaNasammAdiTThIsu baMdho sAMtara-NiraMtaro / ka, NiraMtaro ? Na, ANadAdidevesuNiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, nnippddivkkhbNdhaado| orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMgANaM micchAiTThIsu sAsaNasammAdiTThIsu ca sAMtara-NiraMtaro baMdho / kavaM NiraMtaro ? Na, deva-Neraiesu nnirNtrbNdhuvlNbhaado| uvari NiraMtaro, nnippddivkkhbNdhaado| vajjarisahasaMghaDaNassa micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu sAMtaro / uvari NiraMtaro, nnippddivkkhbNdhaado| pasatthavihAyagai subhaga-sussarAdejjuccAgodANaM micchAdihi-sAsaNasammAdiTThIsu sAMtaraNiraMtaro, asaMkhejjavAsAuesu NiratarabaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, NippaDivakkhabadhAdo / paMciMdiyajAdi-paraghAdussAsa-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIrANaM baMdho micchAiTThimhi sAMtara-NiraMtaro, abhAva hai| manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA mithyAhASTa aura sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM sAntara-nirantara bandha hotA hai| zaMkA-nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki AnatAdika devoMmeM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai / Upara unakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM vaha pratipakSa prakRtiyoM ke bandhale rahita hai| audArikazarIra aura audArikazarIrAMgopAMgakA mithyAdRSTiyoM aura sAsAdanasamyagdRSTiyoMmeM sAntara-nirantara bandha hotA hai / zaMkA-inakA nirantara bandha kaise hotA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki deva aura nArakiyoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| Upara unakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vaha pratipakSa prakRtiyoMke bandhase rahita hai| vajrarSabhasaMhananakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTiyoMmeM sAntara bandha hotA hai| Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vaha pratipakSa prakRtiyoMke bandhase rahita hai| prAstavihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotrakA mithyAdRSTi aura sAsAdajara ra. gdRSTiyoM meM sAntara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, asaMkhyAtavarSAyuSkoMmeM unakA nirantara vadha pAyA jAtA hai / Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vaha pratipakSa prakRtiyoM ke se rahita hai| paMcendriya jAti, paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta aura pratyekazarI kA bandha mithyAdRSTi guNasthAnameM sAntara-nirantara hotA hai, kyoMki, deva va nArakiyoM meM inakA 1 pratiSu * devIsu' iti pAThaH /
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 246. deva-Neraiesu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, NippaDivakkhabaMdhAdo / paccayA sugamA, oghapaccaehito visesAbhAvAdo / paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIyaasAdAvedaNIya-bArasakasAya-aradi-soga-bhaya-duguMchA-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNagaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-athira-asuhaajasakitti-NimiNa-paMcatarAiyANaM micchAiTimhi caugaisaMjutto / sAsaNe NirayagaIe viNA tigaisaMjutto / sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu deva-maNusagaisaMjutto / sAdAvedaNIyapurisaveda-hassa-radi-samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai thira-subha-subhaga-sussara- Adejja-jasakittINaM micchAdiTTi-sAsaNasammAdiTThIsu baMdho tigaisaMjutto, NirayagaIe abhAvAdo / sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu dugaisaMjutto, Niraya-tirikkhagaINamabhAvAdo / orAliyasarIra orAliyasarIraMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNANaM micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu baMdho tirikkhmnnusgisNjutto| sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu maNusagaisaMjutto / maNusagai-maNusagaipAoggANupuvINaM maNusagaisaMjutto / devagai-devagaipAoggANupuvINaM devagaisaMjutto / ........................... nirantara bandha pAyA jAtA hai| Upara unakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM vaha pratipakSa prakRtiyoMke bandhase rahita hai| pratyaya sugama haiM, kyoMki, oghapratyayoMse yahAM koI vizeSatA nahIM hai| pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, asAtA vedanIya, vAraha kaSAya, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paMce. ndriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, asthira, azubha, ayazakIrti, nirmANa aura pAMca antaraNayakA bandha mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM gatiyoMse saMyukta, sAsAdana guNasthAnameM narakagatike vinA tIna gatiyoMse saMyukta, tathA samyagmithyAdRSTi aura asaMyata. samyagdRSTi guNasthAnoMmeM deva va manuSya gatise saMyukta hotA hai / sAtAvedanIya, puruSaveda, hAsya, rati, samacaturastrasaMsthAna, prazastavihAyogati, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya aura yazakIrtikA bandha mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM tIna gatiyoMse saMyukta hotA hai, kyoMki, inake sAtha narakagagatike vandhakA abhAva hai| samyAgmithyAvRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM do gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, vahAM narakagati aura tiryaggatikA abhAva hai / audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga aura ghajrarSabhasaMhananakA bandha mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyadRSTi guNasthAnoMmeM tiryaggati aura manuSyagatise saMyukta hotA hai / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM unakA bandha manuSyagatile saMyukta hotA hai| manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai / devagati aura devagatiprAyogyAnupUrvIkA bandha
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 249.) saMjamamaggaNAe ghaMdhasAmittaM [317 veuvviyasarIra-veuvviyasarIraaMgovaMgANaM micchAiTThIsu dugaisaMjutto, tirikkha-maNusagaINamabhAvAdo / sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu devagaisaMjutto / uccAgodassa deva-maNusagaisaMjutto, aNNattha tssudyaabhaavaado| caugaimicchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThI sAmI / vaMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavocchedo Natthi, 'abaMdhA Natthi' tti vynnaadaa| dhuvabaMdhINaM micchAiTThIsu caubiho bNdho| sAsaNAdIsu tiviho, dhuvabaMdhAbhAvAdo / abasesANaM sAdi-addhavo, adbhuvabaMdhittAdo / beTTANI oghaM // 247 // beTThANapayaDINaM jadhA mUloghammi parUvaNA kadA tathA kAyavvA, visesAbhASAdo / ekkaTThANI oghaM // 248 // sugamamedaM / maNussAu-devAuANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 249 // devagatise saMyukta hotA hai| vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgakA bandha mithyAdRSTiyoMmeM do gatiyoMse saMyukta hotA hai, kyoMki, unake sAtha tiryaggati aura manuSyagatike bandhakA abhAva hai| sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM devagatise saMyukta unakA bandha hotA hai / uccagotrakA bandha devagati aura manuSyagatise saMyukta hotA hai, kyoMki, anya gatiyoM meM usake udayakA abhAva hai| cAroM gatiyoMke mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmidhyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM / bandhAdhvAna sugama hai / bandhavyuccheda nahIM hai, kyoMki, 'abandhaka nahIM haiM' aisA sUtrameM kahA gayA hai| dhruvabandhI prakRtiyoMkA bandha mithyAdRSTiyoM meM cAroM prakArakA hotA hai / sAsAdanAdikoMmeM tIna prakArakA vandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha sAdi va adhruva hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiM / dvisthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 247 // dvisthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA jaise mUlodhameM kI gaI hai usI prakAra karanA cAhiye, kyoMki, mUloghase yahAM koI vizeSatA nahIM hai| ekasthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 248 // yaha sUtra sugama hai| manuSyAyu aura devAyukA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 249 //
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318) chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 250. mugamaM / micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 250 // sugamaM / titthayaraNAmassa ko baMdho ko abaMdhoM? // 251 // sugamaM / asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 252 // sugamaM / dasaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNi-acakkhudaMsaNINamoghaM NedavvaM jAva titthayare tti // 253 // tiNaM jAINamAdAva-thAvara-suhuma-sAhAraNANe cakkhudaMsaNIsu parodayattuvalaMbhAdo ogha yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 250 // yaha sUtra sugama hai| tIrthakara nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 251 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa avandhaka haiM // 252 // yaha sUtra sugama hai| darzanamArgaNAnusAra cakSudarzanI aura acakSudarzanI jIvoMkI prarUpaNA tIrthakara prakRti taka oghake samAna jAnanA cAhiye // 253 // zaMkA-tIna jAtiyAM, AtApa, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNa prakRtiyoMkA cakSudarzaniyoM meM cUMki parodaya bandha pAyA jAtA hai, ata eva 'unakI prarUpaNA oghake samAna
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 257. ] daMsaNamaggaNAe baMdhamA mittaM [ 319 midi Na ghaDade ? Na, davvaTThiyaNayamavalaMbiya didesAmAsiyasuttesu virohAbhAvAdo / payaDibaMdhaddhANagayabhedapaduppAyaNaTThamuttarasuttaM bhaNadi- Navari viseso, sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 254 // sugamaM / micchAiTTi pahuDi jAva khINakasAyavIyarAyachadumatthA baMdhA / ede baMdhA abaMdhA Natthi / / 255 // sugamamedaM / ohidaMsaNI ohiNANibhaMgo // 256 // sugamaM / kevaladaMsaNI kevalaNANibhaMgo // 257 // sugamaM / hai' yaha ghaTita nahIM hotA ? samAdhAna --- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, dravyArthika nayakA avalambana kara sthita dezAmarzaka sUtroMmeM virodhakA abhAva hai / prakRtivandhAdhvAnagata bhedake prarUpaNArtha uttara sUtra kahate haiM itanI vizeSatA hai ki sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 254 // yaha sUtra sugama hai / mithyAdRSTise lekara kSINakaSAya vItarAga chadmastha taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 255 // yaha sUtra sugama hai | avadhidarzanI jIvoMkI prarUpaNA avadhijJAniyoMke samAna hai // 256 // yaha sUtra sugama hai | kevaladarzaniyoMkI prarUpaNA kevalajJAniyoMke samAna hai || 257 // yaha sUtra sugama hai /
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 258. lessANuvAdeNa kiNhalessiya-NIlalessiya-kAulessiyANamasaMjadabhaMgo // 258 // kiNhalessAe tAva uccade - paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-bArasakasAya-purisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchA-maNusagai-devagai-paMciMdiyajAdi-orAliyaveubviya tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliya-veubviyasarIraMgovaMga-vajarisahasaMghaDaNavaNNacaukka-maNusagai-devagaipAoggANupuvI-aguruvalahuacaukka-pasatthavihAyagai. tasacaukkathirAthira-suhAsuha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNuccAgoda-paMcatarAiyANi kiNhalessiyacauguNaTThANajIvehi bajjhamANANi / tatthudayAdo baMdho puvvaM pacchA vA vocchiNNo tti parikkhAeM' asNjdbhNgo| paMcaNANAvaraNIya-ca udaMsaNAvaraNIya-tejA-kammaiyasarIra-vaNacaukka-aguruvalahua-thirAthira-suhAsuha-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM baMdho sodao, dhuvodayattAdo / devagaiduga-veubviyadugANaM parodao, baMdhodayANaM samANakAla uttivirohAdo / NidA-payalA-sAdAsAda-bArasakasAya-pussiveda lezyAmArgaNAnusAra kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle jIvoMkI prarUpaNA asaMyatoMke samAna hai // 258 // pahale kRSNalezyAke Azrita prarUpaNA karate haiM- pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, devagati, paMcendriya jAti, audArika, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArika aura vaikriyika zarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNAdika cAra, manuSyagati aura devagati prAyogyAnupUrvI, agurulaghu Adika cAra, prazastavihAyogati, trasAdika cAra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya, ye prakRtiyAM kRSNalezyAvAle cAra guNasthAnavI jIvoM dvArA badhyamAna haiN| unameM 'udayase bandha pUrvameM vyucchinna hotA hai yA pazcAt ' isa prakArakI parIkSA yahAM asaMyata jIvoMke samAna hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, taijasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAyakA bandha svodaya hotA hai, kyoMki, ve dhruvodayI haiM / devagatidvika aura vaikriyikadvikakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, inake bandha aura udayake samAna kAlameM rahanekA virodha hai| nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, 1 apratau parikkhANaM ' iti paatthH|
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 258.] lessAmaggaNAe baMdhasAmittaM [321 hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchA-samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-subhaga-sussara-Adeja-jasakitti-ajasakitti-uccAgodANaM sodaya-parodao, ubhayahA vi baMdhuvalaMbhAdo / maNusagaidugorAliyaduga-vajjarisahasaMghaDaNANaM micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu sodaya-parodao, ubhayahA vi baMdhuvalaMbhAdo / sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu parodao, sodayabaMdhANamedesu guNaTThANesu akkamauttivirohAdo / paMciMdiyajAdi-tasa-bAdara-pajjattANaM micchAiTThIsu sodaya-parodao, ettha paDivakkhapayaDINaM pi udayasaMbhavAdo / uvari sodao ceva, vigaliMdiya-thAvara-suhumaapajjattaesu sAsaNAdINamabhAvAdo / uvaghAda-paraghAdussAsa-patteyasarIrANaM micchAdiTTi-sAsaNasammAdiTThIsu sody-prodo| asaMjadasammAdiTThIsu sodaya-parodao, chaTTapuDhavIpacchAyadANamAjjattakAle asaMjadasammAdiTThINaM parodaeNa baMdhasaMbhavAdo / sammAmicchAiTThIsu sodao, edesimpjjttdaabhaavaado| paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-bArasakasAya-bhaya-duguMchA-tejA-kammaiyasarIra-vaNNacaukka-aguruvalahuva-uvaghAda-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM baMdho NiraMtaro, dhuvabaMdhittAdo / sAdAsAda juguptA, samacaturastra saMsthAna, prazastavihAyogati, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti aura uccagotrakA svodaya-parodaya bandha hotA hai. kyoMki, donoM prakArase bhI inakA bandha pAyA jAtA hai / manuSyagatidvika, audArikadvika aura vajrarSabhasaMhananakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vahAM donoM prakArase bhI bandha pAyA jAtA hai| samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyara guNasthAnoM meM unakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, ina guNasthAnoM meM una prakRtiyoM ke apane bandha aura udayake eka sAtha rahane kA virodha hai / paMcendriya jAti, sa, bAdara aura paryAptakA mithyAdRSTiyoMmeM svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM pratipakSa prakRtiyoM kA bhI udaya sambhava hai| Upara svodaya hI vandha hotA hai, kyoMki, vikalendriya, sthAvara, sUkSma aura aparyAptakoMmeM sAsAdanAdika guNasthAnoMkA abhAva hai| upaghAta, paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIrakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM svodaya-parodaya bandha hotA hai| asaMyatasamyagdRSTiyoM meM svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, chaThI pRthivIse pIche Aye hue asaMyatasamyagdRSTiyoMke parodayase bandha sambhava hai / samyagmithyAdRSTiyoMmeM * svodaya bandha hotA hai, kyoMki, unameM aparyAptatAkA abhAva hai| pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, agurulagha, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAyakA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, ve dhruvavandhI haiM / sAtA va asAtA vedanIya, hAsya, rati, arati, ......................................... 1 pratiSu ' thAvare' iti pAThaH / cha..41.
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 258. hassa-radi-aradi-soga-thirAthira-suhAsuha-jasakitti-ajasakittINaM sAMtaro, addhavabaMdhittAdo / purisaveda-devagaiduga-veuvviyasarIra-veuvviyasarIraaMgovaMga-samacaurasasaMThANa-vajjarisahasaMghaDaNapasatthavihAyagai-subhaga-sussara-AdejjuccAgodANaM micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu sAMtaro / uvari NiraMtaro, nnippddivkkhbNdhaado| maNusagai-maNusagaipAoggANupuvINaM micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu NiraMtaro / kathaM NiraMtaro ? Na, AraNaccudadevANaM maNussesuvavaNNANaM sukkalessAviNAseNa kiNhalesAe pariNadANamaMtomuhuttakAlaM NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / sukkalessAe hido pammateu-kAu-NIlalessAo voliya kadhamakkameNa kiNhalessApariNado hoja ? Na, sukkalessAdo kameNaM kAu-NIlalessAsu pariNamiya pacchA kiNNalessApajAeNa pariNamaNabbhuvagamAdo Na ca maNusagaibaMdhagaddhA kAu-NIlalessAkAlAdo thovA, tato tassa bahuttuvalaMbhAdo / adhavA majjhimasukkalessio devo jahA chiNNAuo hodaNa jahaNNasukkAiNA apariNamiya asuhatilessAe' Nivadadi zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti aura ayazakIrtikA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| puruSaveda, devagatidvika, vaikriyikazarIra,vaikriyikazarIrAMgopAMga, samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhasaMhanana, prazastavihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotrakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTiyoMmeM sAntara bandha hotA hai| Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM vaha pratipakSa prakRtiyoMke bandhase rahita hai| manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM nirantara bandha hotA hai| zaMkA-nirantara vandha kaise hotA hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki manuSyoMmeM utpanna hue AraNa-acyuta devoMke zuklalezyAke vinAzase kRSNalezyAmeM pariNata honepara antarmuhUrta kAla taka nirantara bandha pAyA jAtA hai| zaMkA-zuklalezyAmeM sthita jIva padma, teja, kApota aura nIla lezyAoMko lAMghakara kaise eka sAtha kRSNalezyAmeM pariNata ho sakatA hai ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, zuklalezyAse kramazaH kApota aura nIla lezyAoMmeM pariNamana karake pIche kRSNalezyA paryAyase pariNamana svIkAra kiyA gayA hai / aura manuSyagatibandhakakAla kApota aura nIla lezyAke kAlase thor3A nahIM hai, kyoMki, vaha usase bahuta pAyA jAtA hai / athavA, madhyama zuklalezyAvAlA deva jisa prakAra Ayuke kSINa honepara jaghanya zuklalezyAdikase pariNamana na karake azubha tIna lezyAoMmeM giratA , a-kAprayoH ' -maMtomuhuttaM kAlaM' iti paatthH| 2 apratau ' sukkalessANaM ' iti paatthH| 3 apratau apariNamiha asuhatilessANa' iti paatthH|
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 258.] lessAmaggaNAra baMdhasAmitta [ 323 tahA savve devA mudayakkhaNeNa' ceva aNiyameNa asuhatilessAsu NivadaMti ti gahide jujjade / aNNe puNa AiriyA kiNNalessAe majusagaidugassa NiraMtaraM baMdhaM NecchaMti, maNusagadibaMdhagaddhAe kAulessAbaMdhagaddhAbahuttabbhuvagamAdo / taM pi kudo ? mudadevANaM savvesi pi kAulessAe ceva prinnaambbhuvgmaado| uvari NiraMtaro / orAliyasarIra-aMgovaMgANaM micchAiTTisAsaNasammAdiTThIsu sAMtara-NiraMtaro / kudo ? Neraiesu nnirNtrbNdhuvlNbhaado| uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDibaMdhAbhAvAdo / paMciMdiyajAdi-paraghAdussAsa-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIrANaM micchAiTThIsu sAMtara-NiraMtaro, Neraiesu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDINaM bNdhaabhaavaado| pccyaannmoghmNgo| Navari asaMjadasammAiTThipaccaesu veubviyamissapaccao avnnedvvo| orAliyaduga-maNusagai-maNusagaipAoggANupuvINaM sammAmicchAiDimhi orAliyakAyajogitthi ........... hai, usI prakAra saba deva maraNakSaNameM hI niyama rahita azubha tIna lezyAoMmeM girate haiM, aisA grahaNa karanepara uparyukta kathana saMgata hotA hai| anya AcArya kRSNalezyAmeM manuSyagatidvikakA nirantara bandha nahIM mAnate haiM, kyoMki, manuSyagati bandhakakAlase kApotalezyAkA bandhakakAla bahuta svIkAra kiyA gayA hai| zaMkA-vaha bhI kaise? samAdhAna ---kyoMki, saba hI mRta devoMkA kApotalezyAma hI pariNamana khIkAra kiyA gayA hai| Upara unakA nirantara bandha hotA hai| audArikazarIra aura audArikazarIrAMgopAMgakA mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM sAntara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, nArakiyoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai / paMcendriya jAti, paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIrakA mithyAdRSTiyoMmeM sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, nArakiyoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| Upara nirantara bandha hotA hai. ka vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| pratyayoMkI prarUpaNA oghake samAna hai| vizeSa itanA hai ki asaMyatasamyagdRSTike pratyayoM meM vaiphiyikamizra pratyayako kama karanA caahiye| audArikadvika, manuvyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIke sabhyagmithyAdRSTi guNasthAnameM audArika kyoMki, 1 apratau * devA mudayakkhaNoNa ', A-kApratyoH : devANamudayakkhaNoNa ' iti paatthH| 2 pratiSu / sammAmicchAiTThIhi ' iti paatthH|
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 258. purisavedapaccaehi viNA cAlIsapaccayA / devagaDa - devagaipAoggANupuvvI ve uvviyasarIra-veuvviyasarIraMgovaMgANaM veubviya- ve uvviyamissapaccayA savvaguNaTThANapaccaesa savvattha avaNedavvA / orAliyaduga-maNusagai-maNusaga pAoggANupuvvINaM asaMjadasammAdiTThimhi cAlIsa paccayA, ve ubviyamissa orAliya-orAliyamissa-kammaiya- itthi - purisavedapaccayANamabhAvAda | vajIrasahasaMghaDaNassa sammAmicchAiTThimhi cAlIsa paccayA, orAliyakAyajogitthi-purisavedapaccayANamabhAvAdo | asaMjadasammAiTThimhi cAlIsa paccayA, orAliya-orAliyamissa - ve ubviya missakammaiyakAyajogitthi-purisavedapaccayANamabhAvAdo / paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya asAdAvedaNIya- vArasa kasAya- aradi-soga-bhaya-duguMchApaMciMdiyajAdi - tejA -kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa- aguruvalahua- uvaghAda-paraghAda- ussAsatasa - bAdara-pajjata- patteyasarIra athira- asuha-ajasa kittiNimiNa-paMcatarAiyANaM micchAiTThimhi caugaisaMjutto bNdho| sAsaNe tigaisaMjutto, NirayagaIe abhAvAdo / asaMjadasammAiTThi-sammAmicchAiTThIsu dugaisaMjutto, Niraya-tirikkhagaINamabhAvAdo / sAdAvedaNIya - purisaveda-hassa-radisamacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-thira-subha-subhaga-sussara-Adejja-jasa kittINaM micchAiTThi-sAsaNa erryoga, strIveda aura puruSaveda pratyayoMke vinA cAlIsa pratyaya haiM / devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgake vaikriyika aura vaikriyekamizna pratyayoMko saba guNastha noke pratyayoMmeM sarvatra kama karanA cAhiye / audArikahika, manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIke asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna meM cAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, vahAM vaikriyikamizra, audArika, audArikaHmizra, kArmaNa kAyayoga, strIveda aura puruSaveda pratyayakA vahAM abhAva hai| vajrarSabhasaMhanana ke samyagmithyAdRSTi guNasthAna meM cAlIsa pratyaya haiM, kyoMki audArikakAyayoga, stroveda aura puruSaveda pratyayakA vahAM abhAva hai| asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna meM usake cAlIsa pratyaya haiM. kyoMki, audArika, audArikamizra, vaikriyikamizra, kArmaNa kAyayoga strIveda aura puruSaveda pratyayakA vahAM abhAva hai / pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, AsAtA vedanIya, bAraha kaSAya, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paMcendriya jAti tejasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchUvAsa, trasa, vAdara, paryApta, pratyekazarIra, asthira, azubha, ayazakArti, nirmANa aura pAMca antarAyakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai / sAsAdana guNasthAna meM tIna gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, vahAM narakagatikA abhAva hai| asaMyatanamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi guNasthAnoM meM do gatiyoMse saMyuktabandha hotA hai kyoMki, vahAM narakagati aura tiryagganikA abhAva hai / sAnA vedanIya, puruSaveda, hAsya, rati, samaca uralasaMsthAna, prazasta vihAya, gati, sthira, zubha, subhaga,
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1, 258.] lessAmaggaNAe baMdhasAmittaM [ 325 sammAdiTThIsu tigaisaMjutto, NirayagaIe abhAvAdo / sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu dugaisaMjutto, Niraya-tirikkhagaINamabhAvAdo / maNusagai-maNusagaipAoggANupuvINaM savvaguNaTThANesubaMdho maNusagaisaMjutto / orAliyasarIra-orAliyasarIraMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNANaM micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu tirikkh-mnnusgisNjutto| sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAiTThIsu maNusagaisaMjutto, annnngibNdhaabhaavaado| devagaidugassa devgisNjutto| veuviyadugassa micchAiTThIsu dugaisaMjutto, tirikkha-maNusagaINamabhAvAdo / sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu devagaisaMjutto, aNNagaibaMdheNa saMjogavirohAdo / uccAgodassa savvaguNahANesu devagai-maNusagaisaMjutto bNdho| paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-bArasakasAya-purisaveda-hassa-radi-aradisoga-bhaya-duguMchA-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaaguruvalahuvacaukka-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhagasussara-Adeja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-paMcatarAiya-uccAgodANa caugaimicchAiTThi-sAsaNa susvara, Adeya aura yazakIrtikA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM tIna gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, vahAM narakagatikA abhAva hai / samyagmidhyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM do gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, vahAM narakagati aura tiryaggatikA abhAva hai| manuSyagati aura manuSyagatiprAyAgyAnupUrvIkA saba guNasthAnoM meM manuSyagatile saMyukta bandha hotA hai| audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga aura vajrarSabhasaMhananakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM tiryaggati aura manuSyagatise saMyukta vandha hotA hai| samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, vahAM anya gatiyoMke bandhakA abhAva hai / devagatidvikakA devagatise saMyukta vandha hotA hai / vaikriyikadvikakA mithyAdRSTiyoM meM do gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, tiryaggati aura manuSyagatike bandhakA abhAva hai| sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyASTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoma devagatise saMyakta bandha hotA hai. kyoMki. anya gatiyoMke bandhake sAtha usake saMyogakA virodha hai| uccagotrakA saba guNasthAnoM meM devagati aura manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai| pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, juguptA, paMcendriya jAti, taijala va kArmaNa zarIra, samavaturasrasaMsthAna, varNa gandha, rasa, sparza, agurulaghu Adika cAra, prazastAvahAyogati, prala, bAdara. paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, pAMca antarAya aura uccagotrake cAroM gatiyoM ke
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 258. sammAdiviNo, tigaisammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo sAmI, devagaIe abhAvAdo / maNusagai-maNusagaipAoggANupuvvI-orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNANaM caugaimicchAiTThi-sAsaNasammAdiTThiNo NirayagaisammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo ca sAmI / devagai-veuvviyadugANaM dugaimicchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo ca sAmI, Niraya-devagaINamabhAvAdo / vaMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavocchedo Nasthi, ' abaMdhA Natthi' ti vynnaado| dhuvabaMdhINaM micchAdiTThimhi baMdho caubdhiho / aNNattha tiviho, dhuvAbhAvAdo / avabaMdhINaM savvattha sAdiadbhuvo, aNAdi-dhuvANamabhAvAdo / saMpahi duTThANapayaDINaM parUvaNA kIrade- aNaMtANubaMdhicaukkassa baMdhodayA samaM vocchijjaMti, sAsaNasammAdiTTimhi tadubhayavoccheduvalaMbhAdo / evaM tirikkhagaipAoggANupuvIe vi vattavvaM / asaMjadasammAdiTThimhi vi tadudao atthi tti ce Na, kiNNalessAe NiruddhAe mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi, tathA tIna gatiyoMke samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM, kyoMki, yahAM devagatimeM inake bandhakA abhAva hai| manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga aura vajrarSabhasaMhananake cAroM gatiyoMke pithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi aura narakagatika samyagmithyAdRSTi va asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM / devagatidvika aura vaikriyikadvikake do gatiyoMke mithyAdhi sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM, kyoMki, naraka aura deva gatimeM inake bandhakA abhAva hai| vandhAdhvAna sugama hai / bandhavyuccheda nahIM hai, kyoMki, 'avandhaka nahIM hai ' aisA sUtrameM kahA gayA hai / dhruvabandhI prakRtiyoM kA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / anya guNasthAnoMmeM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai / adhruvabandhI prakRtiyoMkA sarvatra sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, unake anAdi aura dhruva bandhakA abhAva hai| aba dvisthAna prakRtiyoMkI prarUpaNA karate haiM - anantAnubandhicatuSkakA bandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote hai, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM una donoMkA vyuccheda pAyA jAtA hai| isI prakAra tiryaggatiprAyogyAnupUrvIke bhI kahanA caahiye| zaMkA--asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM bhI to tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkA udaya hai, phira usakA udayavyuccheda sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM kaise sambhava hai| samAdhAna-aisA nahIM hai, kyoMki, kRSNalejhyAkA anuSaMga honepara usakA vahAM udaya
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 258.] lespAmaggaNAe baMdhasAmittaM [ 327 tadudayAsaMbhavAdo / avasesANaM payaDINaM udayavocchedo Natthi, vaMdhavocchedo ceva / savvAsiM payaDINaM baMdho sodaya-parodao, advavodayattAdo / thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukkatirikkhAuANaM baMdho NiraMtaro, egasamaeNa bNdhuvrmaabhaavaado| itthiveda-causaMThANa-causaMghaDaNaujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejjANaM baMdho sAMtaro, egasamaeNa vi bNdhuvrmuvlNbhaado| tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvvI-NIcAgodANaM baMdho sAMtara-NiraMtaro / kudo ? sattamapuDhavITThidamicchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu teu-vAukAiyamicchAiTThIsu ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / paccayA sugamA / Navari tirikkhAuassa micchAiTThimhi veuvviyamissa-kammaiyapaccayA avnnedvyaa| sAsaNasammAdivimhi orAliyamissa-veuvviyamissa-kammaiyapaccayA avaNedavvA / thIgagiddhitiya aNatANubaMdhica ukkANaM baMdho cugisNjutto| itthivedassa tigaisaMjutto, NirayagaIe abhaavaado| causaMThANa-causaMghaDaNANaM dugaisaMjutto, Niraya-devagaINamabhAvAdo / appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM micchAiTThIsu tigaisaMjutto, devagaIe asambhava hai| zeSa prakRtiyoMkA udayayuccheda nahIM hai, kevala bandhavyuccheda hI hai| saba prakRtiyoMkA bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, ve adhuvodayI haiM / styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka aura tiryagAyukA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, eka samayase unake bandhavizrAmakA abhAva hai / strIveda, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara aura anAdeyakA bandha sAntara hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI unakA bandhavizrAma pAyA jAtA hai| tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA bandha sAntara-nirantara hotA hai, kyoMki saptama pRthivImeM sthita mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi nArakiyoMmeM tathA teja va vAyu kAyika mithyAdRSTi jIvoM meM bhI unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| pratyaya sugama haiN| vizeSa itanA hai ki tiryagAyuke mithyAdRSTi guNasthAnameM vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMko kama karanA cAhiye / sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM audArikamizra, vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMko kama karanA cAhiye / styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatuSkakA bandha cAroM gatiyoMse saMyukta hotA hai / strIvedakA bandha tIna gatiyoMse saMyukta hotA hai, kyoMki, usake sAtha narakagatike bandhakA abhAva hai| cAra saMsthAna aura cAra saMhananakA bandha do gatiyoMse saMyukta hotA hai, kyoMki, unake sAtha narakagati aura devagatike bandhakA abhAva hai|aprshstvihaayogti, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrakA mithyAdRSTiyoM meM tIna gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, devagatikA vahAM abhAva hai| 1 a-ApraloH 'puTavIvihida ' ' iti paatthH| 2 apratau ' mussara' iti paatthH|
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 258. abhAvAdo / sAsaNe dugaisaMjutto, Niraya-devagaINamabhAvAdo / tirikkhAu-tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvI ujjovANaM tirikkhagaisaMjutto, sAbhAviyAdo / thINagiddhitiyAdINaM payaDINaM baMdhassa cauggaimicchAiTThi-sAsaNasammAdidviNo sAmI, avirohAdo / baMdhaddhANaM baMdhaviNaTThANaM ca sugamaM / dhuvabaMdhINaM micchAiTThimhi cauviho baMdho / sAsaNe duviho, annaai-dhuvbNdhaabhaavaado| avasesANaM baMdho sAdi-addhavo, addhavabaMdhittAdo / egaTThANapayaDINaM parUvaNA kIrade-micchatteiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyajAdiNirayANupuvI-AdAva-thAvara suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIrANaM baMdhodayA samaM vocchijjati, micchAiTThimhi ceva tadubhayavoccheduvalaMbhAdo / avasesANaM payaDINaM udayavocchedo Natthi, baMdhavocchedo ceva / mi chattassa baMdho sodo| NirayAu-Nirayagai-NirayagaipAoggANupuvINaM parodao, sodaeNa bNdhvirohaado| avasesANaM payaDINaM baMdho sodaya-parodao, ubhayahA vi aviruddhbNdhaado| micchatta-NirayAuANaM baMdho nnirNtro| avasesANaM sAMtaro, egasasaeNa vi baMdhuvaramadaMsaNAdo / paccayA sugamA / Navari NirayAu-Nirayagai-NirayANupuvINaM veuvviya sAsAdanameM do gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, vahAM narakagati aura devagatikA abhAva hai / niryagAyu, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyotakA tiryaggatise saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, aisA svabhAva hai / styAnagRddhitraya Adi prakRtiyoMke bandhake cAroM gatiyoMke mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi svAmI haiM, kyoMki, isameM koI virodha nahIM haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / dhruvabandhI prakRtiyoMkA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / sAsAdana guNasthAnameM do prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM anAdi aura dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha sAdi aura adhruva hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| ekasthAna prakRtiyoMkI prarUpaNA karate haiM-mithyAtva, ekendriya, dvIndriya, zrIndriya, caturindriya jAti. nArakAnupUrvI AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIrakA bandha va udaya donoM sAthamai vyucchinna hote haiM, kyoMki, mithyAdRSTi guNasthAnameM hI una donoMkA vyuccheda pAyA jAtA hai| zeSa prakRtiyoMkA udayavyuccheda nahIM hai, kevala bandhavyuccheda hI hai / mithyAtvakA bandha svodaya hotA hai| nArakAyu, narakagati aura narakagatiprAyogyAnupUrvIkA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, apane udayake sAtha inake bandhakA virodha hai / zeSa prakRtiyoMkA bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, donoM prakArase bhI unake vandhameM koI virodha nahIM hai / mithyAtva aura nArakAyukA bandha nirantara hotA hai / zeSa prakRtiyAkA bandha sAntara hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI unakA andhavizrAmakA dekhA jAtA hai| pratyaya sugama haiM / vizeSa itanA hai ki nArakAyu,
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 258. ] lessAmaggaNAe baMdhasAmittaM [ 329 ve uvviyamissa - orAliyamissa - kammaiyapaccayA Natthi, apajjattakAle edArsi baMdhAbhAvAdo / eiMdiya-AdAva thAvarANaM veubviyakAya jogapaccao avaNeyavvo / bIiMdiya-tIiMdiya- cauriMdiyasuhuma-apajjatta-sAhAraNANaM veuvviya- ve uvviyamissapaccayA avaNedavvA, deva- raiesa edAsiM baMdhAbhAvAda | micchattassa caugaisaMjutto / NavuMsayaveda - huMDasaThANANaM tigaisaMjutto, devagadIe abhAvAdo / asaMpattasevaTTasaMghaDaNa - apajjattANaM dugaisaMjutto, Niraya devagaINamabhAvAdo / NirayAuNiraya dugANaM Nirayagai saMjutto / avasesANaM payaDINaM tirikkhagaisaMjutto baMdho / NisyAuNiraya duga-bIiMdiya-tIiMdiya - cauriMdiyajAdi - suhuma-apajjatta-sAhAraNANaM tirikkha- maNusA sAmI / micchatta-NavuMsayaveda- huMDasaMThANa asaMpattasevaTTasaMghaDaNANaM caugaimicchAiTThI sAmI / eiMdiya-AdAvathAvarANaM tigaimicchAiTThI sAmI / baMdhaddhANaM Natthi, ekkamhi addhANavirohAdo | baMdhavocchedo sugama / micchattassa baMdho cauvviho / avasesANaM sAdi-adbhuvo, aduvabaMdhittAdo / maNusAuassa micchAiTThi- sAsaNasammAdiTThIsu baMdho sodaya - parodao | asaMjadasammAdiTThI parodao / savvattha NiraMtaro, egasamaraNa baMdhuvaramAbhAvAdo / paccayA oghasiddhA / narakagati aura nArakAnupUrvIke vaikriyika, vaikriyikamizra, audArikamizra aura kArmaNa pratyaya nahIM haiM, kyoMki, aparyAptakAlameM inake bandhakA abhAva hai / ekendriya, AtApa aura sthAvarake vaikriyikakAyayoga pratyaya kama karanA cAhiye / dvIndriya, trIndriya, caturindriya sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa zarIra ke vaikriyika aura vaikriyikamizra pratyayoMko kama karanA cAhiye, kyoMki, deva aura nArakiyoM meM inake bandhakA abhAva hai / mithyAtvakA bandha cAroM gatiyoMse saMyukta hotA hai| napuMsakaveda aura huNDasaMsthAnakA bandha tIna gatiyoMse saMyukta hotA hai, kyoMki, inake sAtha devagatike bandhakA abhAva hai / asaMprAptasRpATikA saMhanana aura aparyAptakA bandha do gatiyoMse saMyukta hotA hai, kyoMki, inake sAtha naraka aura deva gatike bandhakA abhAva hai / nArakAyu aura narakadvikakA ban narakagatile saMyukta hotA hai / zeSa prakRtiyoMkA bandha tiryaggatise saMyukta hotA hai / nArakA, narakadvika, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa prakRtiyoMke tiryaca aura manuSya svAmI haiM / mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna aura asaMprAptasRpATikAsaMhananake svAmI cAroM gatiyoMke mithyAdRSTi jIva haiN| ekendriya, AtApa aura sthAvara prakRtiyoMke tIna gatiyoMke mithyAdRSTi svAmI haiM / bandhAdhvAna nahIM hai, kyoMki, eka guNasthAna meM adhvAnakA virodha hai / bandhavyuccheda sugama hai / mithyAtvakA bamdha cAroM prakArakA hotA hai| zeSa prakRtiyoM kA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| manuSyAyukA bandha mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM svodayaparodaya hotA hai / asaMyatasamyagdRSTiyoM meM usakA parodaya bandha hotA hai / sarvatra nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase usake bandhavizrAmakA abhAva hai / pratyaya aughase siddha haiM / cha. naM. 42.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 258.. Navari micchAiTThimhi veuvviyamissa-kammaiyapaccayA, sAsaNe veubviyamissa-orAliyamissa-kammaiyapaccayA, asaMjadasammAdiTThimhi orAliyaduga-veubviyamissa-kammaiya-isthi-purisavedapaccayA avaNedavvA; asuhatilessAsu maNusAuaM baMdhamANANaM devAsaMjadasammAdiTThINamaNuvalaMbhAdo / Na ca devesu pajjattaesu asuhatilessAo asthi, bhavaNavAsiya vANavaMtara-jodisiesu apajjattayadevesu ceva taasimuvlNbhaado| Na ca devA NeraiyA vA pajjattaNAmakammodayatirikkhamaNusA apajjattayadA saMtA AuaMbaMdhati, tirikkha-maNusaapajjate mottUNa aNNattha tbbNdhaannuvlNbhaado| maNusagaisaMjutto / tigaimicchAiTThi-sAsaNasammAdiTThiNo NirayagaiasaMjadasammAdiTThiNo ca sAmI / baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavocchedo Natthi, kiNhalessAe vaTTamANasaMjadAsaMjadANamaNuvalaMbhAdo / sAdi-aDuvo baMdhA, aduvabaMdhittAdo / devAuassa savvattha baMdho parodao, baMdhodaesu udayabaMdhANamaccaMtAbhAvAvaTThANAdo / NiraMtaro, aMtomuhutteNa viNA baMdhuvaramAbhAvAdo / savvesi pi veuvviya-veuviyamissa-orAliyamissa-kammaiyapaccayA saga-sagoghapaccaehiMto avaNeyavvA / devgisNjutto| tirikkha-maNusA vizeSa itanA hai ki mithyAdRSTi guNasthAnameM vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMko, sAsAdana guNasthAnameM vaikriyikamizra, audArikamizra aura kArmaNa pratyayoMko, tazA asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM audArikahika, vaikriyikamizra, kArmaNa, strIveda aura puruSaveda pratyayoko kama karanA cAhiye; kyoki, azubha tIna lezyAoma manuSyAyuko bAMdhanevAla deva asaMyatasamyagdRSTi pAye nahIM jAte / aura deva paryAptakoMmeM azubha tIna leyAyeM hotI nahIM haiM, kyoMki bhavanavAsI, vAnavyantara aura jyotiSI aparyAptaka devoM meM hI ve pAI jAtI haiM / tathA deva, nArakI athavA paryApta nAmakarmodaya yukta tiryaMca va manuSya aparyApta hokara Ayuko bAMdhate nahIM haiM, kyoMki, tiryaMca aura manuSya aparyAptoMko chor3akara anyatra usakA bandha pAyA nahIM jAtA / manuSyagatise saMyukta vandha hotA hai| tIna gatiyoMke mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi tathA narakagatike asaMyata samyagdRSTi bhI svAmI haiN| bandhAdhvAna sugama hai / bandhavyuccheda nahIM hai, kyoki, kRSNalezyAma vartamAna saMyatAsayata pAya nahIM jAte / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvavandhI hai / / devAyukA sarvatra parodaya vandha hotA hai, kyoMki, bandha aura udayake honepara kramase usake udaya aura bandhakA atyantAbhAva avasthita hai| nirantara bandha hotA hai, kyoMki, antarmuhartake vinA usake bandhavizrAmakA abhAva hai| sabhI jIvoMke vaikiyika, vaikriyikamizra, audArikamizra aura kAmeNa pratyayoko apane apane oghapratyayomese kama karanA cAhiye / devagatisaMyukta bandha hotA hai| tiryaMca aura manuSya hI svAmI haiN| bandhAdhvAna 1 a-AprayoH ' asuhA' iti pAThaH /
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 258.] lessAmaggaNAe baMdhasAmittaM [ 331 ceva sAmI / baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavocchedo Natthi, uvarimha baMdhuvalaMbhAdo / sAdi-addhavo, aduvbNdhittaado| titthayarassa baMdho parodao, baMdhe udyvirohaado| NiraMtaro, egasamaeNa bNdhuvrmaabhaavaado| odhapaccaesu veuvviya-veuvviyamissa-kammaiyapaccayA avaNedavvA / devagaisaMjutto, kiNNalessiyaNeraiesu titthayarabaMdhAbhAveNa maNusagaisaMjuttattAbhAvAdo / sAmI maNusA ceva, aNNatyAsaMbhavAze / baMdhaddhANaM Nasthi, ekkamhi asaMjadasammAdiTTiTThANe addhANavirohAdo / baMdhavocchedo Natthi, uvAraM pi baMdhadasaNAdo / sAdi-aduvo, andduvbNdhittaado| evaM ceva NIlalesAe paravedavvaM / Navari tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupunvINIcAgodANaM sAsaNasammAiTThimhi sAMtaro baMdho, sattamapuDhavIsAsaNasammAiTThiNo mottaNaNNatthedAsiM sAsaNesu nnirNtrbNdhaannuvlNbhaado| Na ca sattamapuDhavINIlalessiyA sAsaNasammAiTThiNo atthi, tattha kiNNalessaM mottUNaNNalessAbhAvAdo / kathaM micchAiTThINa NIlalessAe NiraMtaro baMdho 1 Na, sugama hai / bandhavyuccheda nahIM hai, kyoMki, Upara bandha pAyA jAtA hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhuvavandhI hai| tIrthakara prakRtikA vandha parodaya hotA hai, kyoMki, bandhake hone para usake udayakA virodha hai / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase usake bandhavizrAmakA abhAva hai / oghapratyayoMmeM vaikriyika, vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMko kama karanA cAhiye / devagatisaMyukta bandha hotA hai, kyoMki, kRSNalezyAvAle nArakiyoMmeM tIrthakara prakRtike bandhakA abhAva honese manuSyagatike saMyogakA abhAva hai / svAmI manuSya hI haiM, kyoMki, anya gatiyAka kRSNalezyA yukta jIvAma usake bandhako sambhAvanA nahIM hai| bandhAdhvAna nahIM hai, kyoMki, eka asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM adhvAnakA virodha hai / bandhavyuccheda nahIM hai, kyoMki, Upara bhI bandha dekhA jAtA hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI hai| isI prakAra hI nIla lezyAma prarUpaNA karanA caahiye| vizeSa itanA hai ki tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM sAntara bandha hotA hai, kyoMki, saptama pRthivIke sAsAdanasamyagdRSTiyoMko chor3akara anyatra inakA sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM nirantara bandha pAyA nahIM jaataa| aura saptama pRthivImeM nIlalezyAvAle sAsAdanasamyagdRSTi haiM nahIM, kyoMki, vahAM kRSNalezyAko chor3akara anya lezyAoMkA abhAva hai| zaMkA---nIlalezyAma mithyAdRSTiyoMke unakA nirantara bandha kaise hotA hai ? 1 a-ApratyoH / aNNaddhA-' iti pAThaH / www.jainelibrary.
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 258. te-vAukAiesu NIlalessiesu tirikkhagaiduga-NIcAgodANaM NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / tadiyapuDhavIe NIlalessAe vi saMbhavAdo titthayarabaMdhassa maNussA iva NeraiyA vi sAmiNo hoti ti kiNNa parUvijjade 1 tattha heTThimaiMdara NIlalessAsahie' titthyrsNtkmmiymicchaaitttthiinnmuvvaadaabhaavaado| kudo 1 tattha tisse puDhavIe ukkassAudasaNAdo / Na ca ukkassAuesu titthayarasaMtakammiyamicchAiTThINamuvavAdo asthi, thovesaabhaavaado| titthayarasaMtakammiyamicchAiTThINaM NeraiesuvavajamANANaM sammAiTThINaM va bAulessaM mottUNa aNNalessAbhAvAdo vA Na NIla-kiNhalessAe vitthayarasaMtammiyA asthi / evaM kAulessAe vi vattavvaM / Navari titthayarassa maNusA iva NeraiyA vi sAmiNo / maNusa-devagaisaMjutto bNdho| oghapaccaesu ekko vi paccao NAvaNeyavvo, veuvviyadugorAliyamissa-kammajhyapaccayANaM bhaavaado| orAliyaduga-maNusagaiduga-vajarisahasaMghaDaNANaM asaMjadasammAdiDimhi veuvviyamissa-kammaiyapaccayA NAvaNeyavvA / tirikkhagaipAoggANupubIe samAdhAna-nahIM, kyoMki teja va vAyu kAyika nIlalezyAvAle jIvoMme tiryaggatidvika aura nIcagotrakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| __ zaMkA-tRtIya pRthivImeM nIlalezyAkI bhI sambhAvanA honese tIrthakara prakRtike bandhake manuSyoMke samAna nArakI bhI svAmI hote haiM, aisA kyoM nahIM kahate ? samAdhAna-aisA nahIM hai, kyoMki, vahAM nIlalezyA yukta adhastana indrakameM tIrthakara prakRtike satvavAle mithyAdRSTiyoMkI utpattikA abhAva hai| isakA kAraNa yaha hai ki vahAM usa pRthivIkI utkRSTa Ayu dekhI jAtI hai| aura utkRSTa AyuvAle jIvoMmeM tIrthakarasaMtakarmika mithyAdRSTiyoMkA utpAda hai nahIM, kyoMki, vaisA upadeza nahIM hai / athavA nArakiyoM meM utpanna honevAle tIrthakarasantakarmika mithyAdRSTi jIvoMke samyagdRSTiyoMke samAna kApota lezyAko chor3akara anya lezyAoMkA abhAva honase nIla aura kRSNa lezyAmeM tIrthakarakI sattAvAle jIva nahIM hote| isI prakAra kApotalezyAmeM bhI kahanA cAhiye / vizeSatA itanI hai ki tIrthakara prakRtike manuSyoMke samAna nArakI bhI svAmI haiN| manuSya aura deva gatise saMyukta bandha hotA hai / oghapratyayoM meM se eka bhI pratyaya kama nahIM karanA cAhiye, kyoMki, vaikriyikadvika, audArikamizra aura kArmaNa pratyayoMkA yahAM sadbhAva hai| audArikadvika, manuSyagatidvika aura vaz2arSabhasaMhananake asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMko kama nahIM karanA caahiye| tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya 1 pratiSu ' hehimaiMdie NIlalessAsahae iti pti|
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 260.] lessAmaggaNAra baMdhasAmita [333 baMdho puvamudao pacchA vocchijjadi, sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / aNNo vi jai bhedo asthi so vi ciMtiya vattavyo / teulessiya-pammalessiesu paMcaNANAvaraNIya-chadasaNAvaraNIyasAdAvedaNIya-causaMjalaNa-purisaveda-hassa-radi-bhaya-duguMchA-devagai-paMciMdiyajAdi-veubbiya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-veubviyasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha rasa-phAsa-devagaipAoggANupuvI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAdussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajatta-patteyasarIra-thira-suha-subhaga sussara-Adejja-jasakitti-NimiNuccAgoda-paMcaM. tarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 259 // sugamaM / micchAiTippahuDi jAva appamattasaMjaMdA bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 260 // devagai-veubviyadugANaM puvvamudao pacchA baMdho vocchijjadi / avasesANaM payaDINa vyucchinna hotA hai, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM kramase usake bandha aura udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai / anya bhI yadi bheda hai to use bhI vicArakara kahanA cAhiye / teja aura padma lezyAvAle jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, devagati, paMcendriyajAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 259 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTise lekara apramattasaMyata taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 260 // devagatidvika aura vaikriyikadvikakA pUrvameM udaya aura pazcAt bandha vyucchinna hotA
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 260. mudayAdo baMdho puvvaM pacchA vA vocchiNNo tti parikkhA Natthi, ettha baMdhodayavocchedAbhAvAdo / paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaagurualahua-tasa-bAdara-pajjatta-thira-suha-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, dhuvodayattAdo / NiddA payalA-sAdAvedaNIya-cadusaMjalaNa-purisaveda-hassa-radi-bhaya-duguMchA-samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-sussarANaM savvaguNaTThANesu sodaya-parodao baMdho, aduvodayattAdo / devagai-devagaipAoggANupuvvI-veuvviyasarIra-veubviyasarIraaMgovaMgANaM baMdho parodao, sodaeNa baMdhavirohAdo / uvaghAda-paraghAda-ussAsa-patteyasarIrANaM micchAiTThi-sAsaNasammAiTThi-asaMjadasammAdiTThINaM sodayaparodao, apajjattakAle udayAbhAvAdo / sesesu baMdho sodao, tesimapajjattaddhAe abhAvAdo / subhaga-Adejja-jasakittINaM micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiSTi tibaMdho sody-prodo| uvari sodao ceva, pddivkkhudyaabhaavaado| uccAgodassa micchAiTippahuDi jAva saMjadAsaMjadA tti baMdho sodaya-parodao / uvari sodao, paDivakkhudayAbhAvAdo / . paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-cadusaMjalaNa-bhaya-duguMcha-devagai-veubviyaduga-tejA hai| zeSa prakRtiyoMke udayase vandha pUrvameM yA pazcAt byucchinna hotA hai, yaha parIkSA nahIM hai, kyoMki, yahAM unake bandha aura udayake vyucchedakA abhAva hai| ___ pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, paMcendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, aguruladhu, trasa, bAdara, paryApta, sthira, zubha, nirmANa aura pAMca antarAyakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvodayI haiN| nidrA, pracalA, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, samacaturasrasaMsthAna, prazastavihAyogati aura susvarakA saba guNasthAnoM meM svodaya-parodaya vandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvodayI haiM / devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgakA bandha parodaya hotA hai, kyoMki, apane udayake sAtha inake bandhakA virodha hai| upaghAta, paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIrakA vandha mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTiyoM ke svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, aparyAptakAlameM inake udayakA abhAva hai| zeSa guNasthAnoMmeM svodaya bandha hotA hai, kyoMki, unake aparyAptakAlakA abhAva hai / subhaga, Adeya aura yazakIrtikA mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka khodaya parodaya vandha hotA hai / Upara svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke udayakA abhAva hai / uccagotrakA mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata taka svodaya-parodaya bandha hotA hai / Upara svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, yahAM pratipakSa prakRtike udayakA abhAva hai| pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, cAra saMjvalana, bhaya, jugupsA, devagati,
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 260. J lessAmaggaNAe baMdhasAmittaM [ 335 kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa - aguruvalahua - uvaghAda - paraghAdussAsa- bAdara - pajjatta - patteyasarIraNimiNa-paMcaMtarAiyANaM baMdho NiraMtaro, ettha dhuvabaMdhittAdo / sAdAvedaNIya-hassa-radi-thira-suhajasakittINaM micchAiTTi pahuDi jAva pamattasaMjadA tti baMdho sAMtarA / uvari NiraMtaro, paDivakkhapaDaNaM baMdhAbhAvAda / paMciMdiyajAdi - tasaNAmANaM micchAiTTimhi baMdho sAMtara - niraMtaro, tirikkhesu saNakkumArAdidevesu ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDINaM baMdhAbhAvAdo / purisavedassa micchAiTTi - sAsaNasammAdiTThIsu sAMtaro, egasamaraNa vi baMdhuvaramuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDivadhAbhAvAdo / paccayA sugamA, oghapacca ehiMto visesAbhAvAda / Navari devagaDa - ve ucciyadugANaM micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu orAliya missa ve ucciyaduga-kammaiyakAya je gapaccayA avavvA, deva- isa apajjattatirikkha maNusesu ca edAsiM baMdhAbhAvAdo / sammAmicchAiTTimhi ve uvviyakAya jogapaccao, asaMjadasammAdiDimhi veuvviyadugapaccao avaNedavvo / micchAi- sAsaNasammAiTThI savvapayaDINaM pi orAliyamissapaccao avaNeyavvA, tirikkha-maNusa vaikriyikadvika, tejasa va kArmaNa zarIra, varga, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, nirmANa aura pAMca antarAyakA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, yahAM ye bhuSavandhI haiM / sAtAvedanIya, hAsya, rati, sthira, zubha aura yazakIrtikA mithyAdRSTise lekara pramattasaMyatoM taka sAntara bandha hotA hai / Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| paMcendriyajAti aura trasa nAmakarmakA mithyAdRSTi guNasthAna meM sAntara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, tiryacoM aura sanatkumArAdi devoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai / puruSavedakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samaya se bhI usakA bandhavizrAma pAyA jAtA hai / Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai / pratyaya sugama haiM, kyoMki, oghapratyayoMse koI vizeSatA nahIM hai / bheda itanA hai ki devagatidvika aura vaikriyikadvikake mithyAdRSTi aura sAsAdana samyagdRSTi guNasthAnoM meM audArikamizra, vaikakidvika aura kArmaNa kAyayoga pratyayoMko kama karanA cAhiye, kyoMki, deva nArakiyoM tathA aparyApta tiryaca va manuSyoM meM bhI inake bandhakA abhAva hai / samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM vaikriyika kAyayoga pratyaya tathA asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna meM vaiphriyika aura vaikriyikamizra pratyayoMko kama karanA cAhiye / mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sabhI prakRtiyoMke audArikamizra pratyaya kama karanA cAhiye, www.jaihelibrary.org
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 ] chakhaMDAgame baMdhasAmittavicao micchAiTThi- sAsa sammAdiTThINamapajjattakAle suhalessANamabhAvAdo / paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya sAdAvedaNIya - causaMjalaNa- purisaMveda-hassa-radi-bhayaduguMchA - paMciMdiya-tejA-kammaiya- samaca urasasaMThANa - vaNNacaukka- aguruvalahuacaukka - pasatthavihAya gadi - thira - subhaga- sussara-Adejja-jasakittiNimiNa-paMcaMtarAiyANaM micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThI baMdho tigaisaMjutto, NirayagaIe abhAvAdo / sammAmicchAiTThi - asaMjadasammAdiTThIsu dugaisaMjutto, Niraya-tirikkhagaINamabhAvAdoM / uvarimesu devagaisaMjuttA, tatthaNNagaINaM baMdhAbhAvAdo | devagai-veuvviyadugANaM devagaisaMjuttA, aNNagaIhi baMdhavirohAdo | uccA goda sa micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu deva- maNusa gaisaMjutto / uvari devagai saMjuttA baMdho / savvAsi payaDINaM tigaimicchAdiTThi - sAsaNasammAdiTThi sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTTiNI sAmI, Niraesu teulessaadisuhlessaabhaavaado| dugaisaMjadAsaMjadA, maNusa gaisaMjadA [ 3, 260. kyoMki, tiryaca va manuSya mithyAdRSTi evaM sAsAdanasamyagdRSTiyoM ke aparyAptakAlameM zubha lezyAoMkA abhAva hai / pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, paMcendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNAdika cAra, agurulaghu Adika cAra, prazastavihAyogati, sthira, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, nirmANa aura pAMca antarAyakA mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM tIna gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, vahAM narakagatikA abhAva hai / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM do gatiyoMse saMyukta vandha hotA hai, kyoMki, vahAM narakagati aura tiryaggatikA abhAva hai / uparima guNasthAnoM meM devagati saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, vahAM anya gatiyoMke bandhakA abhAva hai / devagatidvika aura vaikriyikadvikakA devagatisaMyukta bandha hotA hai, kyoMki, anya gatiyoMke sAtha inake bandhakA virodha hai / uccagotrakA mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM deva va manuSya gatise saMyukta bandha hotA hai / Upara devagati se saMyukta bandha hotA hai / saba prakRtiyoM ke tIna gatiyoMke mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM, kyoMki, nArakiyoM meM tejolezyAdi zubha lezyAoMkA abhAva hai / do gatiyoMke saMyatAsaMyata aura manuSyagatike saMyata svAmI haiM /
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 261.] lessAmaggaNAe baMdhasAmittaM [337 sAmI / Navari veubviyacaukkassa tirikkha-maNusagaimicchAiTThi-sAsaNasammAiTThi-sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAiTThi-saMjadAsajadA maNusagaisaMjadA ca sAmI / baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavocchedo Natthi, 'abaMdhA Natthi ' tti vayaNAdo / dhuvabaMdhINaM micchAiTThimhi baMdho cauviho / aNNattha tiviho, dhuvAbhAvAdo / avasesANaM payaDINa savvattha sAdi-aduvo, aduvbNdhittaado| beTTANI oghaM // 261 // taM jahA -- aNaMtANubaMdhicaukkassa baMdhodayA samaM vocchiNNA', sAsaNasammAdivimhi doNNaM voccheduvlNbhaado| tirikkhagaipAoggANupuvIe puNo udao ceva Natthi, teulessaahiyaaraado| sesANaM payaDINa baMdhavocchedo ceva, udyvocchedaabhaavaado| thINagiddhittiyaaNaMtANubaMdhicaukkitthivedANaM sodaya-parodao / tirikkhAu-tirikkhagaiduga-causaMThANe-causaMghaDaNa-ujjova-appasatthavihAyagai-dUbhaga-dussara-aNAdeja-NIcAgodANaM dosu vi guNaTThANesu baMdho vizeSatA itanI hai ki vaikriyikacatuSkake tiryaMca aura manuSya gatike mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyaMta; tathA manuSyagatike saMyata svAmI haiM / bandhAdhvAna sugama hai / bandhavyuccheda nahIM hai, kyoMki, 'abandhaka nahIM haiM' aisA sUtra meM nirdiSTa hai / dhruvabandhI prakRtiyoMkA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / anya guNasthAnoM meM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMkA sarvatra sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| dvisthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA oSake samAna hai // 261 // vaha isa prakAra hai-anantAnubandhicatuSkakA bandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM una donoMkA vyuccheda pAyA jAtA hai / parantu tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkA yahAM udaya hI nahIM hai, kyoMki, tejolezyAkA adhikAra hai / zeSa prakRtiyoMkA kevala bandhavyuccheda hI hai, kyoMki, unake udayavyucchedakA abhAva hai| styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka aura strIvedakA svodaya-parodaya bandha hotA hai / tiryagAyu, tiryaggatidvika, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrakA donoM hI guNasthAnoMmeM svodaya-parodaya 1 pratiSu vocchiNNo' iti pAThaH / 2 a AprayoH 'gaidugasaMThANa-ca usaMghaDaNa', kApato gaidugasaMThANacausaMThANa-causaMbaDaNa ' iti paatthH| cha.baM. 43.
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 261. sodaya-padao / zrINagiddhitiya aNaMtANubaMdhica ukka tirikkhAuANaM baMdho NiraMtaro / sesANaM sAMta, egasamaeNa vi baMdhuvaramuvalaMbhAdo / savvapayaDINaM micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu caDavaNegUrNavaMcAsa paccayA, orAliya missapaccayAbhAvAdo | Navari tirikkhAuassa orAliyaduga-veubviyamissa-kammaiya - NavuMsayavedapaccayA avaNedavvA, pajjattadeve mottUNa aNNattha baMdhAbhAvAdo / tirikkhagai dugujjova - causaMThANa causaMghaDaNa appasatthavihAyagai dubhaga-dussaraaNAdejja-NIcA godANaM orAliyadugaNavaMsayavedapaccayA avaNeyacyA, tirikkha - maNusse mottUrNa devANamedAsiM pajjattApajjattAvatthAsu baMdhuvalaMbhAdo / tirikkhAu- tirikkhagaidugujje vANaM baMdho tirikkhagai sNjutto| causaMThANa- causaMghaDaNa - appasatthavihAyagai-dUbhaga- dussara- aNAdeja-NIcAgodANaM dugaisaMjutto, Niraya- deva giinnmbhaavaad| / zrIgiddhitiya - aNaMtANubaMdhica ukkitthivedANaM baMdho tigaisaMjuttA, NirayagaIe abhAvAdo | tirikkhAu-tirikkhagaidu gujjAva - causaMThANa - causaMghaDaNa - appasatthavihAyagai-dubhaga-dussaraaNAdejja-NIcA godANaM baMdhassa devA ceva sAmI, suhatilessiyatirikkha - maNussesu edAsiM bandha hotA hai / styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka aura tiryagAyukA bandha nirantara hotA hai / zeSa prakRtiyoMkA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samaya bhI unakA bandhavizrAma pAyA jAtA hai / saba prakRtiyoMke mithyAhA aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM kramase cauvana aura unaMcAsa pratyaya haiM, kyoMki, audArikamizra pratyayakA yahAM abhAva hai / vizeSa itanA hai ki tiryagAcuke audArikahika, vaikriyikamizra va kArmaNa kAyayoga aura napuMsaka veda pratyayako kama karanA cAhiye, kyoMki, paryApta devoMko chor3akara anyatra usake bandhakA abhAva hai / tiryaggatidvika, udyota, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrake audArikadvika evaM napuMsaka veda pratyayako kama karanA cAhiye, kyoMki, tiryaMca aura manuSyoM ko chor3akara devoMke paryApta aura aparyApta avasthAmeM inakA bandha pAyA jAtA hai / tiryagAyu, tiryaggatidvika aura udyotakA vandha tiryaggati se saMyukta hotA hai| cAra saMsthAna, cAra saMhanana, aprazasta vihAyopati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrakA bandha do gatiyoMse saMyukta hotA hai, kyoMki, naraka aura deva gatike sAtha inake bandhakA abhAva hai / styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka aura strIvedakA bandha tIna gatiyoMse saMyukta hotA hai, kyoMki, yahAM narakagatike bandhakA abhAva hai / tiryagAyu, tiryaggatidvika, udyota, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrake bandhake deva hI svAmI haiM, kyoMki, zubha tIna lezyAvAle tiryaca va manuSyoM meM inake 1 a- ApratyoH ' cauvatrapaNegUNa' iti pAThaH /
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1, 262.] lessAmaggaNAra baMdhasAmita bNdhaabhaavaado| thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukkitthivedANaM tigaimicchAiTThi-sAsaNasammAdiTTiNI sAmI, NirayagaIe suhatilessAbhAvAdo / baMdhaddhANaM baMdhavocchiNNahANaM ca sugamaM / dhuvabaMdhINaM micchAiTThimhi cauvviho baMdho / sAsaNe' duviho, aNAi-dhuvAbhAvAdo / sesANaM payaDINaM baMdho savvattha sAdi-aDavo / asAdAvedaNIyamoghaM // 262 // desAmAsiyasutteNedeNa sUidatthaparUvaNA kIrade / taM jahA- ajasakittIe puvvamudao pacchA baMdho vocchijjadi, pamattAsaMjadasammAdiTThIsu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / asAdAvedaNIyaaradi-soga-athirAsuhANaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, tahovalaMbhAdo / athiraasuhANaM baMdho sodao, dhuvodayattAdo / ajasakittIe micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAiTThi tti sody-prodo| uvari sodao ceva / asAdAvedaNIya-aradi-sogANaM sodaya-parodao, savvattha anuvodayattAdo / sAMtaro baMdho, savvAsimedAsimegasaraeNa vi savvaguNaTThANesu baMdhuvaramuvalaMbhAdo / paccayA sugamA, oghapaccaehito visesAbhAvAdo / Navari micchAiTTi .......................................... bandhakA abhAva hai| styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka aura strIvedake tIna gatiyoMke mithyAdRSTi aura sArUdanasamyagdRSTi svAmI haiM, kyoMki, narakagatimeM zubha tIna lezyAoMkA abhAva hai| bandhAvAna aura bandhavyunchivasthAna sugama haiM / dhruvabandhI prakRtiyoMkA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / sAsAdana guNasthAnameM do prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM anAdi aura dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha sarvatra sAdi va adhruva hotA hai| asAtAvedanIyakI prarUpaNA oghake samAna hai // 262 // isa dezAmarzaka sUtrase sUcita arthakI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra haiayazakIrtikA pUrvameM udaya aura pazcAt bandha nyucchinna hotA hai, kyoMki, pramatta aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM kramase usake bandha va udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira aura azubhakA pUrvameM bandha va pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, vaisA pAyA jAtA hai / asthira aura azubhakA bandha svodaya hotA hai, kyoMki, ve dhruvodayI haiM / ayazakIrtikA mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka svodaya-parodaya bandha hotA hai| Upara svodaya hI bandha hotA hai| asAtAvedanIya, arati aura zokakA svodaya-padaya vandha hotA hai, kyoMki, ye sarvatra adhuvodayI haiN| sAntara bandha hotA hai, kyoMki, ina sabakA eka samayase bhI saba guNasthAnoM meM bandhavizrAma pAyA jAtA hai / pratyaya sugama haiM, kyoMki, oghapratyayoMse yahAM koI bheda nahIM hai / vizeSatA 1 pratiSu / sAsaNo' iti pAThaH /
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 263. sAsaNasammAdiTThIsu orAliyamissapaccao avnneyvvo| tigaisaMjutto baMdho micchAiTThisAsaNasammAdiTThIsu / sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu dugisNjutto| uvari devgisNjutto| tigaimicchAiTi-sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo, dugaisaMjadAsaMjadA, maNusagaisaMjadA ca sAmI / micchAiTippahuDi jAva pamattasaMjado tti addhANaM / baMdhavocchedaTThANaM sugamaM / sAdi-aDavo baMdho, addhavabaMdhittAdo / micchatta-Naqsayaveda-eiMdiyajAdi-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-AdAva-thAvaraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 263 // sugamaM / micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 264 // micchattassa baMdhodayA samaM vocchiNNA / Naqsayaveda-huMDasaMThANa-asaMpattaisevaTTasaMghaDaNaeiMdiya-AdAva-thAvaraNAmANaM baMdhavocchedo ceva, udayAbhAvAdo / micchattassa sodaeNa baMdho, udayAbhAve bNdhaannuvlNbhaado| NauMsayaveda huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-eiMdiya-AdAva-thAvarANaM itanI hai ki mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM audArikamizra pratyaya kama karanA caahiye| mithyADaSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM unakA bandha tIna gatiyoMse saMyukta hotA hai| samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM do gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai| Upara unakA devagatisaMyukta bandha hotA hai| tIna gatiyoMke mithyAdRSTi,sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi; do gatiyoMke saMyatAsaMyata, tathA manuSyagatike saMyata svAmI haiN| mithyAdRSTise lekara pramattasaMyata taka bandhAdhvAna hai| bandhavyucchedasthAna sugama hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiM / mithyAtva, napuMsakaveda, ekendriya jAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, AtApa aura sthAvara nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 263 // yaha sUtra sugama hai| mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 264 // mithyAtvakA bandha aura udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiN| napuMsakaveda, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, ekendriya, AtApa aura sthAvara nAmakarmakA kevala bandhavyuccheda hI hai, kyoMki, yahAM inake udayakA abhAva hai| mithyAtvakA svodayase bandha hotA hai, kyoMki, udayake abhAvameM usakA bandha pAyA nahIM jaataa| napuMsakaveda, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, ekendriya, AtApa aura sthAvarakA bandha parodaya
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 265.] lessAmaggaNAe baMdhasAmittaM [ 341 baMdho parodao, edAsiM devesu udayAbhAvAdo / micchattabaMdho NiraMtaro, dhuvbNdhittaado| aNNapayaDINaM sAMtaro, egasamaeNa vi baMdhuvaramuvalaMbhAdo / paccayA sugamA, oghapaccaehito visesAbhAvAdo / Navari orAliyamissapaccao avaNeyavvo, tattha suhalessAe abhAvAdo / NauMsayaveda-huMDasaMThANa-asapattasevaTTasaMghaDaNa-eiMdiya-AdAva-thAvarANaM orAliyaduga-kammaiyaNavaMsayavedapaccayA avaNeyavvA / micchattabaMdho tigisNjutto| NavaMsayaveda-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNANaM dugaisaMjutto, devagaIe abhAvAdo / eiMdiya-AdAva-thAvarANaM tirikkhagaisaMjutto / micchattabaMdhassa tigaimicchAiTThiNo sAmI / avasasANaM payaDINaM devA ceva saamii| baMdhaddhANaM baMdhavocchiNNaTThANaM ca sugamaM / micchattassa baMdho cauvviho, dhuvabaMdhittAdo / sesANaM sAdi-aduvo aduvbNdhittaado| apaccakkhANAvaraNIyamoghaM // 265 // edaM desAmAsiyasuttaM / teNedeNa sUidatthaparUvaNA kIrade- apaccakkhANAvaraNIyassa baMdhodayA samaM vocchijjati, asaMjadasammAdivimhi tdubhyvoccheduvlNbhaado| avasesANaM baMdhavocchedo ceva / apaccakkhANacaukkassa baMdho sodaya-parodao / maNusagaidugorAliyadga hotA hai, kyoMki, inakA devoMke udayAbhAva hai| mithyAtvakA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, vaha dhruvabandhI hai / anya prakRtiyokA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI unakA bandhavizrAma pAyA jAtA hai / pratyaya sugama haiM, kyoMki, oghapratyayoMse koI bheda nahIM hai| vizeSa itanA hai ki yahAM audArikamizra pratyayako kama karanA cAhiye,kyoki, u zubha lezyAkA abhAva hai| napuMsakaveda, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana. ekendriya. AtApa aura sthAvarake audArikadvika, kArmaNa aura napuMsakaveda pratyayoMko kama karanA caahiye| mithyAtvakA bandha tIna gatiyoMse saMyukta hotA hai| napuMsakaveda, huNDasaMsthAna aura asaMprAptasRpATikAsaMhananakA do gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, inake sAtha devagatike bandhakA abhAva hai / ekendriya, AtApa aura sthAvarakA tiryaggatise saMyukta bandha hotA hai| mithyAtvake bandhake tIna gatiyoMke mithyAdRSTi svAmI haiN| zeSa prakRtiyoMke deva hI svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavyucchinnasthAna sugama haiN| mithyAtvakA bandha cAroM prakArakA hotA hai, kyoMki, vaha dhruvabandhI hai / zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| apratyAkhyAnAvaraNIyakI prarUpaNA oghake samAna hai // 265 // yaha dezAmarzaka sUtra hai, isIliye isase sUcita arthakI prarUpaNA karate haiMapratyAkhyAnAvaraNIyakA bandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM una donoMkA vyuccheda pAyA jAtA hai| zeSa prakRtiyoMkA bandhavyuccheda hI hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bandha svodaya-parodaya hotA hai|
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vasAmittavicao [ 3, 265. vajjarisahavairaNArAyaNasaMghaDaNANaM baMdho parodao, suhalessiyatirikkha - maNussesu edAsiM baMdhAbhAvAdo / apaccakkhANacaukka - orAliyasarIrANaM baMdho NiraMtaro / baMdho maNusagaidugassa micchAiTTha- sAsaNasammAdiTThIsu sAMtaro / uvari NiraMtaro / evaM vajjarisahasaMghaDaNassa vi vattavvaM / orAliyasarIraaMgovaMgassa baMdho micchAiTThimhi sAMtaro / uvari NiraMtaro, eiMdiyabaMdhAbhAvAdo / paccayA sugamA / Navari apaccakkhANacaukkassa dosu guNaTThANesu orAliya missapaccao avaNeyavvo / maNusagaidugorA liya duga- vajjari sahasaMghaDaNANaM orAliyadugaNavuMsayavedapaccayA tisu guNaTThANesu avaNeyavvA / sammAmicchAiTTimhi do ceva avaNeyavvA', orAliyamissapaccayassa puvvamevAbhAvAdo / apaccakkhANaca ukkassa micchAiTThi - sAsaNa sammAdiTThIsu tigaisajuttA baMdho / uvari dugaisaMjutto, Niraya - tirikkhagaINamabhAvAdo | maNusagaidugassa maNusaga saMjutto / orAliyaduga-vajjarisahasaMghaDaNANaM micchAiTThi - sAsaNasammAdiTThiNo dugaisaMjuttamuvari maNusaga isaMjuttamaNNagaibaMdhAbhAvAdo / apaccakkhANaca ukkassa tigaimicchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThisammAmicchAdiTThi-asaMjada sammAdiTTiNo sAmI / avasesANaM payaDINaM devA sAmI / baMdhaddhANaM 342 ] manuSyagatidvika, audArikadvika aura vajrarSabhavajranArAca saMhananakA bandha parodaya hotA hai, kyoMki, zubha lezyAvAle tiryaca va manuSyoMmeM inake bandhakA abhAva hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura audArikazarIrakA bandha nirantara hotA hai | manuSyagatidvikakA bandha mithyAdRSTi aura sAsAdana samyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntara hotA hai / Upara usakA nirantara bandha hotA hai / isI prakAra vajrarSabhasaMhananake bhI kahanA cAhiye / audArikazarIrAMgopAMgakA bandha mithyAdRSTi guNasthAna meM sAntara hotA hai / Upara nirantara hotA hai, kyoMki, vahAM ekendriyake bandhakA abhAva hai / pratyaya sugama haiN| vizeSa itanA hai ki apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake do guNasthAnoMmeM audArikamizra pratyayako kama karanA cAhiye / manuSyagatidvika, audArikadvika aura vajrarSabhasaMhananake audArikadvika aura napuMsakaveda pratyayako tIna guNasthAnoM meM kama karanA cAhiye / samyagmithyAdRSTi guNasthAna meM do pratyayoM ko hI kama karanA cAhiye, kyoMki, audArikamizna pratyayakA pahale hI abhAva ho cukA hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM tIna gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai / Upara do gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, vahAM narakagati aura tiryaggatikA abhAva hai / manuSyagatidvikakA manuSyagatisaMyukta bandha hotA hai / audArikadvika aura vajrarSabhasaMhananakA mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM do gatiyoMse saMyukta tathA Upara manuSyagatile saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, vahAM anya gatiyoMke bandhakA abhAva hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake tIna gatiyoMke midhyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiN| zeSa prakRtiyoMke deva svAmI haiM / 1 pratiSu ' avaNeyavtro ' iti pAThaH /
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 267 ) lessAmaggaNAe baMdhasAmittaM [343 baMdhavocchiNNaTThANaM ca sugamaM / dhuvabaMdhINa micchAiTThimmi baMdho cauviho / aNNattha tiviho, dhuvAbhAvAdo / sesANaM baMdho sAdi-adbhuvo, aduvabaMdhittAdo / paccakkhANacaukkamoghaM // 266 // baMdhodayA samaM vocchiNNA, saMjadAsaMjadammi tesiM doNNamakkameNa voccheduvalaMbhAdo / sodaya-parodao, dohi vi payArehi bNdhaavirohaadoN| NiraMtaro, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / paccayA sugamA, apaccakkhANapaccayatullattAdo / micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu baMdho tigaisaMjutto / sammAmicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu dugisNjutto| uvari devgisNjutto| tigaimicchAiTi-sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo sAmI / dugaisaMjadAsaMjadA saamii| baMdhaddhANaM baMdhavocchiNNavANaM ca sugamaM / micchAivimhi baMdho cauvviho / uvari tiviho, dhuvaabhaavaado| maNussAuassa oghabhaMgo // 267 // bandhAdhvAna aura bandhavyucchinnasthAna sugama haiN| dhruvabandhI prakRtiyoMkA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / anya guNasthAnoM meM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhrava bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha sAdi va adhUva hotA hai kyoMki, ve adhruvapandhI haiM / pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakI prarUpaNA oghake samAna hai // 266 // pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bandha aura udaya donoM sAthamai vyucchinna hote haiM, kyoMki, saMyatAsaMyata guNasthAnameM donoMkA eka sAtha vyuccheda pAyA jAtA hai| svodayaparodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM bhI prakAroMse usake bandhameM koI virodha nahIM hai| nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase usake bandhavizrAmakA abhAva hai| pratyaya sugama haiM, kyoMki, ve apratyAkhyAnAvaraNake pratyayoMke samAna haiN| mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM tIna gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai| samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM do gatiyoMse saMyakta bandha hotA hai| Upara devagatise saMyukta bandha hotA hai / tIna gatiyoMke mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiN| do gatiyoMke saMyatAsaMyata svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavyucchinnasthAna sugama haiM / mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai| Upara tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai| manuSyAyukI prarUpaNA oghake samAna hai // 267 // 1 pratiSu ' baMdhavirohAdo' iti pAThaH /
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 268. taM jahA - baMdho parodao, teulessAe savvaguNaTThANesu sodaeNa baMdhavirohAdo | NiraMtaro, aMtomuhutteNa viNA baMdhuvaramAbhAvAdo | paccayA sugamA, oghAvisesAdo | NavIra tisu vi guNaTThANesu orAliyaduga - veDabbiyamissa - kammaiya- NauMsayavedapaccayA avazeyabvA / maNusaga saMjutto | devA caiva sAmI | micchAdiTThi - sAsaNasammAdiTThi asaMjada sammAdiTThatti baMdhaddhANaM / bNdhve|cchedo sugamo / baMdho sAdi- aDavo / devA assa oghamaMgo // 268 // deNa sUdatthaparUvaNA kIrade / taM jahA- baMdho parodao, sodaeNa baMdhavirohAdo / niraMtaro, aMtomuhutteNa viNA baMdhuvaramAbhAvAdo | paccayA oghatullA | vari oghe vi vevviya dugorA liya missa - kammaiyapaccayA avaNeyavvA / baMdho devagai saMjutto / tirikkhamaNusasAmIo / vaddhANaM sugamaM / appamattadvAra saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdhavocchedo | sAdi-adbhuvo baMdho / AhArasarIra - AhArasarIra aMgovaMgaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? appamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 269 // vaha isa prakAra hai- bandha usakA parodaya hotA hai, kyoMki, tejolezyA meM saba guNasthAnoM meM khodaya se usake bandhakA virodha he / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, antarmuhUrta ke vinA usake bandha vizrAmakA abhAva hai / pratyaya sugama haiM, kyoMki, unameM oghase koI bheda nahIM hai / vizeSa itanA hai ki tInoM hI guNasthAnoM meM audArikadvika, vaikriyikamizra, kArmaNa aura napuMsakaveda pratyayoM ko kama karanA cAhiye / manuSyagatisaMyukta bandha hotA hai / deva hI svAmI haiM / mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdaSTi, yaha bandhAdhvAna hai / bandhayuccheda sugama hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai / devAyukI prarUpaNA oghake samAna hai || 268 // bandha usakA isa sUtra se sUcita arthakI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra haiparodaya hotA hai, kyoMki, svodaya se isake bandhakA virodha hai / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, antarmuhUrta ke vinA usake bandhavizrAmakA abhAva hai / pratyaya oghake samAna haiM / vizeSatA itanI hai ki ogha meM bhI vaikriyikadvika, audArikamizra aura kArmaNa pratyayoMko kama karanA cAhiye | devagatisaMyukta bandha hotA hai / tiryaca aura manuSya svAmI haiM / bandhAdhvAna sugama hai / apramattakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara vandhavyuccheda hotA hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai / AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMga nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? apramattasaMyata bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 269 //
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 270.] lessAmaggaNAe baMdhasAmittaM [315 . sugamamedaM / kudo ? appamattasaMjadA ceva baMdhaA', uvari teulessAe abhaavaado| titthayaraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? asaMjadasammAiTThI jAva appamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 270 // ___ sugamaM / Navari deva-maNusasAmIo baMdho / evaM teulessAe esA parUvaNA kadA / jahA teulessAe parUvaNA kadA tahA pammalessAe vi kAyavvA / NavIra purisavedassa jamhi sAMtaro baMdho parUvido tamhi sAMtara-NiraMtaro tti vattavyo, pammalessiyatirikkha maNussesu purisavedaM mottUNa aNNavedassa bNdhaabhaavaado| jAsiM payaDINaM baMdhassa devA ceva sAmI tAsimitthivedapaccao avaNeyavvo, devesu pammalessAe itthivedANuvalaMbhAdo / paMciMdiyatasapayaDINaM baMdho NiraMtaro tti vattavbo, teulessAe edAsiM baMdhassa saaNtr-nnirNtrttuvlNbhaado| orAliyasarIraaMgovaMgassa baMdho prodo|nnirNtro, pammalessAe aMgovaMgeNa viNA bNdhaabhaavaado| pammalessAe payaDibaMdhagayabhedaparUvaNaTThamAha-- yaha sUtra sugama hai| kAraNa ki apramattasaMyata hI bandhaka haiM, kyoMki, isase Uparake guNasthAnoMmeM tejolezyAkA abhAva hai| tIrthaMkara nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? asaMyatasamyagdRSTiyoMse lekara apramattasaMyata taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 270 // yaha sUtra sugama hai / vizeSa itanA hai ki isake bandhake svAmI deva va manuSya haiN| isa prakAra tejolezyAkA Azrayakara yaha prarUpaNA kI gaI hai| jisa prakAra tejolezyAmeM prarUpaNA kI hai usI prakAra padmalezyAma bhI karanA cAhiye / vizeSatA yaha hai ki puruSavedakA jahAM sAntara bandha kahA gayA hai vahAM 'sAntara-nirantara' aisA kahanA cAhiye, kyoMki, padmalezyA yukta tiryaMca va manuSyoMmeM puruSavedako chor3akara anya vedake bandhakA abhAva hai / jina prakRtiyoMke bandhake deva hI svAmI haiM unake strIveda pratyayako kama karanA cAhiye, kyoMki, devoMmeM padmalezyAmeM strIveda nahIM pAyA jAtA / paMcendriya jAti aura prasa prakRtiyoMkA bandha nirantara hotA hai, aisA kahanA cAhiye; kyoMki, tejolezyAmeM inake bandhake sAntara nirantaratA pAI jAtI hai / audArikazarIrAMgopAMgakA vandha parodayase hotA hai / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, padmalezyAmeM aMgopAMgake vinA bandhakA abhAva hai| padmalezyAmeM prakRtivandhagata bhedake prarUpaNArtha AgekA sUtra kahate haiM 2 pratiSu ' teulessAesA' iti pAThaH / 1 pratiSu 'baMdhao' iti paatthH| ..baM. 44.
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 ] chakkhaMDAgame sAmittavicao [ 3, 271. pamma lessiesu micchattadaMDao raiyabhaMgo || 271 // eiMdiya-AdAva- thAvarANaM baMdhAbhAvAdo / ettio ceva bhedo, aNNo Natthi / jadi asthi so ciMtiya vattavvo / sukkalessiesu jAva tithayare tti oghabhaMgo // 272 // edeNa sUidatthaparUvaNA kIrade-- paMcaNANAvaraNIya ca udaMsaNAvaraNIya paMcaMtarAiyANaM puvvaM baMdhoM pacchA udao vocchijjadi, suhumasAMparAiya - khINakasAsu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / jasakitti - uccAgodANaM pi evaM caiva vattavvaM / Navari udayavocchedo ettha Natthi, ajogimha udayavacchedadaMsaNAdo | paMcaNANAvaraNIya - caudasaNAvaraNIya - paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, dhuvodayattAdo / micchAiTTi pahuDi jAva asaMjadasammAdiTThitti jasakittIe sodaya-parodao / uvari sodao ceva baMdho, paDivakkhudayAbhAvAdo / micchAiTTippahuDi jAva saMjadAsaMjado ti uccAgodabaMdho sodaya-parodao / uvari sodao ceva, NIcAgo dudayAbhAvAdo / paMcaNANAvaraNIyacaudaMsaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM baMdho NiraMtaro, dhruvabaMdhittAdo / jasakittIe micchAiTTippahuDi padmalezyAvAle jIvoMmeM mithyAtvadaNDakakI prarUpaNA nArakiyoM ke samAna hai || 271 // kyoMki, unake ekendriya, AtApa aura sthAvara ke bandhakA abhAva hai / kevala itanA hI bheda hai, aura kucha bheda nahIM hai / yadi kucha bheda hai to use vicArakara kahanA cAhiye / zuklalezyAvAle jIvoMmeM tIrthaMkara prakRti taka ogha ke samAna prarUpaNA hai / / 272 // isa sUtra sUcita arthako prarUpaNA karate haiM- pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAyakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, sUkSmasAmparAyika aura kSINakaSAya guNasthAnoM meM kramase unake bandha aura udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai / yazakIrti aura uccagotrake bhI isI prakAra kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki usakA udayavyuccheda yahAM nahIM hai, kyoMki, ayogakevalI guNasthAna meM unakA udaya vyuccheda dekhA jAtA hai / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAyakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvodayI haiM / mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka yazakIrtikA svodaya - parodaya bandha hotA hai / Upara svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtike udayakA abhAva hai / mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata taka uccagotrakA bandha svodaya-parodaya hotA hai / Upara svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM nIcagotra ke udayakA abhAva hai / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca aMtarAyakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvabandhI haiM / yazakIrtikA mithyAdRSTi se lekara pramattasaMyata taka
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 272.] lessAmaggaNAe baMdhasAmita [ 347 jAva pamattasaMjado ti baMdho sAMtarA, egasamaeNa vi bNdhuvrmdNsnnaado| uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDibaMdhAbhAvAdo / micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu uccAgodassa baMdho sAMtara-NiraMtaro, sukkalessiyatirikkha-maNussesu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro / paccayA sugamA / Navari micchAiTThi-sAsaNasammAdivipaccaesu' orAliyamissapaccao avaNeyavyo, tirikkhamaNusamicchAiTi-sAsaNasammAdiTThINamapajjattakAle suhatilessANamabhAvAdo / micchAdiTThisAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu baMdho deva-maNusagaisaMjuco / uvari devagaisaMjutto ceva, aNNagaibaMdhAbhAvAdo / tigaimicchAdiTThi-sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo dugaisaMjadAsajadA maNusagaisaMjadA ca sAmI / baMdhaddhANaM baMdhavocchiNNaTThANaM ca sugamaM / dhuvabaMdhINaM micchAiTThimhi baMdho cauviho / sAsaNAdIsu tiviho, dhuvabaMdhAbhAvAdo / sesANaM sAdi-aduvo, adbhuvabaMdhittAdo / egaTThANa-beTThANapayaDIo Thaviya uvarimAo tAva parUvemo-NiddA-payalANaM puvdhaM baMdho sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI vahAM usakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai / Upara nirantara vandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai| mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM uccagotrakA bandha sAntara-nirantara hotA hai, kyoMki, zuklalezyAvAle tiryaMca aura manuSyoM meM usakA nirantara vandha pAyA jAtA hai| Upara nirantara bandha hotA hai / pratyaya sugama haiM / vizeSa itanA hai ki mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnake pratyayoMmeMse audArikamizra pratyayako kama karanA cAhiye, kyoMki, tiryaMca aura manuSya mithyAdRSTi evaM sAsAdanasamyagdRSTiyoMke aparyAptakAlameM zubha tIna lezyAoMkA abhAva hai| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM deva va manuSya gatise saMyukta bandha hotA hai / Upara devagati saMyukta hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM anya gatiyoMke bandhakA abhAva hai| tIna gatiyoMke mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi; do gatiyoMke saMyatAsaMyata, tathA manuSyagatike saMyata svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavyucchinnasthAna sugama haiN| dhruvabandhI prakRtiyoMkA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAra prakArakA vandha hotA hai / sAsAdanAdika guNasthAnoMmeM tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM unake dhruva bandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| ekasthAnika aura dvisthAnika prakRtiyoMko chor3akara uparima prakRtioMkI prarUpaNA 1 apratau sAsaNasammAdichIma paccaema' iti pAThaH /
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 272. pacchA udao vocchijjadi, apuvva-khINakasAesu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / sodaya-parodao baMdho, aduvodayattAdo / NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / paccayA sugamA / Navari micchAiTThisAsaNasammAdiTThIsu orAliyamissapaccao avaNeyavyo / micchAiTThi sAsaNasammAdiTTisammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu deva-maNusagaisaMjutto / uvari devgisNjutto| tigaimicchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdidviNo dugaisaMjadAsaMjadA maNusagaisaMjadA ca sAmI / baMdhaddhANaM sugamaM / apuvakaraNaddhAe saMkhejjadibhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ___asAdAvedaNIyassa puvvaM baMdho vocchiNNo / udayavocchedo patthi / aradi-sogANaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, pamattApuvvesu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / athira-asubhANaM paMdhavocchedo ceva, sukkalessiesu savvatthudayadasaNAdo / ajasakittIe puvamudayassa pacchA baMdhassa vocchedo, pamattAsaMjadasammAdiTThIsu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / asAdAvedaNIyaaradi-sogANaM baMdho sodaya-parodao, aduvodayattAdo / athira-asuhANaM sodao ceva, dhuvodayattAdo / ajasakittIe micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTTi tti srodaya karate haiM- nidrA aura pracalAkA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, apUrvakaraNa aura kSINakaSAya guNasthAnoMmeM kramase unake bandha aura udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvodayI haiN| nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvabandhI haiM / pratyaya sugama haiN| vizeSa itanA hai ki mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM audArikamizra pratyayako kama karanA caahiye| mithyAdRSTi,sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM deva va manuSya gatise saMyukta bandha hotA hai / Upara devagatise saMyukta bandha hotA hai| tIna gatiyoMke mithyAdRSTi, sosAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi; do gatiyoMke saMyatAsaMyata, tathA manuSyagatike saMyata svAmI haiM / bandhAdhvAna sugama hai / apUrvakaraNakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai| asAtAdanIyakA pUrvameM bandha vyucchinna hotA hai / udayavyuccheda nahIM hai| arati aura zokakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, pramatta aura apUrvakaraNa guNasthAnoM meM kramase unake bandha aura udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| asthira aura azubhakA bandhavyuccheda hI hai, kyoMki, zuklalezyAvAle jIvoM meM sarvatra unakA udaya dekhA jAtA hai / ayazakIrtike pUrvameM udayakA aura pazcAt bandhakA vyuccheda hotA hai, kyoMki, pramatta aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM usake bandha va udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| asAtAyedanIya, arati aura zokakA bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, ve adhruvoMdayI haiM / asthira aura azubhakA svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, ve dhuvodayI haiN| ayazakIrtikA mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka svodaya-parodaya bandha hotA
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 272.] lessAmaggaNAe baMdhasAmittaM [ 349 prodo| uvari parodao ceva, jasakittIe nniymennudydNsnnaado| chaNNaM pi payaDINa baMdho sAMtaro, egasamaeNa vi baMdhuvaramadaMsaNAdo / paccayA oghatullA / Navari micchAiTThisAsaNasammAdiTThIsu orAliyamissapaccao avaNeyavyo / micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThisammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu chaNNaM payaDINaM baMdho deva-maNusagaisaMjutto / uvari devgisNjutto| tigaiasaMjadA dugaisaMjadAsaMjadA maNusagaisaMjadA ca saamii| baMdhaddhANaM baMdhavocchiNNaTThANaM ca sugamaM / baMdho chaNNaM pi sAdi-aDhuvo, aduvbNdhittaado| ___ apaccaknANAvaraNIyassa baMdhodayA samaM vocchiNNA, asaMjadasammAdiTThimhi doNaM voccheduvalaMbhAdo / sesANaM baMdhavocchedo cava, udayavocchedANuvalaMbhAdo / apaJcakkhANacaukkassa sodaya-parodaeNa vi baMdho, aduvodayattAdo / avasesANaM baMdho parodao, sukkalessAe savvaguNaTThANesu sodaeNedAsiM baMdhavirohAdo / apaccakkhANacaukka-maNusagaidugorAliyadugANaM baMdho NiraMtaro, egasamaeNa bNdhuvrmaabhaavaado| vajjarisahasaMghaDaNassa micchAdihi-sAsaNasammAdiTThIsu baMdho sAMtaro / uvari NiraMtaro, pddivkkhpyddibNdhaabhaavaado| paccayA sugamA / hai| Upara parodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM niyamase yazakIrtikA udaya dekhA jAtA hai / chahoM prakRtiyoMkA vandha sAntara hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI unakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai / pratyaya oghake samAna haiM / vizeSa itanA hai ki mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM audArikamizra pratyayako kama karanA caahiye| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM chahoM prakRtiyoMkA bandha deva aura manuSya gatise saMyukta hotA hai / Upara devagatise saMyukta bandha hotA hai| tIna gatiyoM ke asaMyata, do gatiyoMke saMyatAsaMyata, aura manuSyagatike saMyata svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavyucchinnasthAna sugama hai / chahoM prakRtiyoMkA bantha sAdi va adhruva hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| apratyAkhyAnAvaraNIyakA bandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM una donoMkA vyuccheda pAyA jAtA hai| zeSa prakRtiyoMkA bandhavyuccheda hI hai, kyoMki, unakA udayavyuccheda nahIM pAyA jaataa| apratyAkhyAnacatuSkakA svodaya-parodayase bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhuvodayI hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha parodaya hotA hai, kyoMki, zuklalezyAmeM saba guNasthAnoM meM svodayase inake bandhakA virodha hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSka, manuSyagatiddhika aura audArikadvikakA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, eka samayase unake bandhavizrAmakA abhAva hai| vajrarSabhasaMhananakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM sAntara bandha hotA hai| Upara usakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| pratyaya sugama haiN|
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3501 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 272. Navari micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu orAliyamissapaJcao avnneyvyo| maNusagaidugorAliyadgavajjarisahasaMghaDaNANamorAliyadugitthi-NaqsayavedapaccayA avaNeyavvA, devesu edAsimabhAvAdo / apaJcakkhANacaukkassa dugaisaMjutto baMdho / avasesANaM mnnusgisNjutto| apaJcakkhANacaukkassa tigaijIvA sAmI / avasesANaM payaDINaM devA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhavocchipaNahANaM ca sugamaM / apaccakkhANacaukkassa micchAiTThimhi baMdho caubviho / uvari tiviho, dhuvAbhAvAdo / avasesANaM sAdi-adbhuvo, aTuvabaMdhittAdo / paccakkhANAvaraNIyassa baMdhodayA samaM vocchijjati, saMjadAsaMjadammi taduhayavocchedadaMsaNAdo / baMdho sodaya-parodao, aduvodayattAdo / NiraMtaro, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / paccayA sugamA / Navari micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu orAliyamissapaccao avaNeyavyo, tirikkha-maNusamicchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu apajjattakAle suhalessANamabhAvAdo / asaMjadesu baMdho deva-maNusagaisaMjutto, saMjadAsajadesu devagaisaMjutto / tigaiasaMjadaguNaTThANANi, dugaisaMjadAsajadA ca sAmI / baMdhaddhANaM baMdhavocchiNNaTThANaM ca sugamaM / micchAiDimhi baMdho caubviho / vizeSa itanA hai ki mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM audArikamizra pratyayako kama karanA caahiye| manuSyagatidvika, audArikAddhaka aura vajrabhasaMhananake audArikadvika, strIveda aura napuMsakaveda pratyayoMko kama karanA cAhiye, kyoMki, devoMmeM yahAM ina pratyayoMkA abhAva hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA do gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai| zeSa pratyayoMkA manuSyagatise saMyukta vandha hotA hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake tIna gatiyoMke jIva svAmI haiM / zeSa prakRtiyoMke deva svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavyucchinnasthAna sugama haiN| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai| Upara tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoM kA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiM / pratyAkhyAnAvaraNIyakA bandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, saMyatAsaMyata guNasthAnameM una donoMkA byuccheda dekhA jAtA hai| svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvodayI prakRti hai / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase usake bandhavizrAmakA abhAva hai| pratyaya sugama haiN| vizeSa itanA hai ki mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM audArikamizra pratyaya kama karanA cAhiye, kyoMki, tiryaMca aura manuSya mithyAdRSTi evaM sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM aparyAptakAlameM zubha lezyA oMkA abhAva hai / asaMyatoMmeM deva va manuSya gatise saMyukta bandha hotA hai / saMyatAsaMyatoMmeM devagatise saMyukta bandha hotA hai / tIna gatiyoMke asaMyata guNasthAna aura do gatiyoM ke saMyatAsaMyata svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavinaSTasthAna sugama haiM / mithyATASTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / Upara tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki,
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 272.] lessAmaggaNAe baMdhasAmittaM [ 351 uvari tiviho, dhuvaabhaavaado| purisaveda-kodhasaMjalaNANaM baMdhodayA samaM vocchiNNA, aNiyaTTimmi taduhayavocchedadaMsaNAdo / sodaya-parodao, ubhayahA vi baMdhuvalaMbhAdo / kodhasaMjalaNassa baMdho NiraMtaro, dhuvabaMdhittAdo / purisavedassa micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu sAMtara-NiraMtaro, sukkalessiyatirikkha-maNussesu purisavedaM mottUNaNNavedANaM bNdhaabhaavaado| uvari NiraMtaro, paDivakkhapayaDibaMdhAbhAvAdo / paccayA sugamA / Navari micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu orAliyamissapaJcao avaNeyavyo / cadusu asaMjadaguNaTThANesu dugaisaMjutto, uvari devagaisaMjutto baMdho agaisaMjutto vA / tigaiasaMjadaguNaTThANANi dugaisaMjadAsaMjadoM maNusagaisaMjadA ca saamii| baMdhaddhANaM tugamaM / aNiyaTTiaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / kodhasaMjalaNassa micchAiTimhi cauvviho bNdho| uvari tiviho, dhuvAbhAvAdo / purisavedassa sAdi-adbhuvo, bhddupbNdhittaado| ___ mANa-mAyA-lohasaMjalaNANaM kohasaMjalaNabhaMgo / Napari baMdhavocchedapadeso jANiya vattavyo / vahAM dhruva bandhakA abhAva hai| puruSaveda aura saMjvalanakrodhakA bandha va udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, anivRttikaraNa guNasthAnameM una donoMkA vyuccheda dekhA jAtA hai / svodaya parodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM prakAroMse hI bandha pAyA jAtA hai| saMjvalanakrodhakA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, vaha dhruvabandhI hai| puruSavedakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, zuklalezyAvAle tiryaMca va manuSyoM meM puruSavedako chor3akara anya vedoMke bandhakA abhAva hai| Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| pratyaya sugama haiM / vizeSa itanA hai ki mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM audArikamizra pratyaya kama karanA cAhiye / cAra asaMyata guNasthAnoM meM do gatiyoMse saMyukta aura Upara devagatise saMyukta athavA agatisaMyukta bandha hotA hai / tIna gatiyoMke asaMyata guNasthAna, do gatiyoMke saMyatAsaMyata, aura manuSyagatike saMyata svAmI haiN| bandhAdhvAna sugama hai / anivRttikaraNakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai| saMjvalanakrodhakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai| Upara tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruva bandhakA abhAva hai| puruSavedakA sAdi va adhruva vandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI hai| saMjvalana mAna,mAyA aura lobhakI prarUpaNA saMjvalanakrodhake samAna hai| vizeSatA itanI hai ki bandhavyucchedasthAnako jAnakara kahanA caahiye|
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 352 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 272. hassa radi-bhaya-duguMchANaM baMdhodayA samaM vocchiNNA, apuvvakaraNacarimasamae taduhayavocchedadaMsaNAdo / baMdho sodaya-parodao, adbhuvodayattAdo / micchAiTippahuDi jAva pamattasaMjado tti hassa-radINaM baMdho saaNtro| uvari NiraMtaro, pddivkkhpyddibNdhaabhaavaado| bhaya-duguMchApha NiraMtaro, dhuvabaMdhittAdo / paccayA sugamA / Navari micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu orAliyamissapaJcao avaNeyavvo / micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu mnnus-devgisNjutto| uvari devagaisaMjutto agaisaMjutto ca / tigaimicchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThisammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdidviNo dugaisaMjadAsajadA maNusagaisaMjadA ca sAmI / baMdhaddhANaM baMdhavocchiNNaTThANaM ca sugamaM / bhaya-duguMchANaM micchAidvimhi cauvviho baMdho, dhuvabaMdhittAdo / uvari tiviho, dhuvAbhAvAdo / hassa-radINaM savvattha sAdi-aduvo, aduvabaMdhittAdo / maNusAuassa baMdhavocchedo ceva, sukkalessAe udyvocchedaannuvlNbhaado| parodao baMdho, sukkalessAe savvattha sodaeNa bNdhvirohaado| NiraMtaro, aMtomuhutteNa viNA baMdhuvaramAbhAvAdo / pacayA sugamA / Navari micchAdihi-sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu orAliyaduga hAsya, rati, bhaya aura jugupsAkA bandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM, kyoMki, apUrvakaraNake antima samayameM una donoMkA vyuccheda dekhA jAtA hai| bandha unakA svodaya parodaya hotA hai, kyoMki, ve adhruvodayI haiN| mithyAdRSTise lekara pramattasaMyata taka hAsya va ratikA sAntara bandha hotA hai / Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| bhaya aura jugupsAkA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvabandhI haiN| pratyaya sugama haiN| vizeSa itanA hai ki mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM audArikamizra pratyayako kama karanA cAhiye / mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM manuSya aura deva gatise saMyukta bandha hotA hai / Upara devagatisaMyukta aura agatisaMyukta bandha hotA hai / tIna gatiyoMke mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi, do gatiyoM ke saMyatAsaMyata, tathA manuSyagatike saMyata svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavyucchinnasthAna sugama haiM / bhaya aura jaguptAkA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvabandhI haiN| Upara tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM dhruvabandhakA abhAva hai / hAsya aura ratikA sarvatra sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| manuSyAyukA kevala bandhavyuccheda hI hotA hai, kyoMki, zuklalezyAmeM usakA udayavyuccheda nahIM pAyA jaataa| parodaya bandha hotA hai, kyoMki, zuklalezyAne sarvatra svodayase usake bandhakA virodha hai / nirantara vandha hotA hai, kyoMki, antarmuhUrtake vinA usake bandhavizrAmakA abhAva hai| pratyaya sugama haiM / vizeSa itanA hai ki mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 272.] sAmaggaNAe baMdhasAmittaM [353 veubviyamissa-kammaiya-itthi-NauMsayavedapaccayA avaNedavvA / maNusagaisaMjutto / devA sAmI / micchAiTThi-sAsaNasammAiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo tti baMdhaddhANaM / baMdhavocchiNNahANaM sugamaM / sAdi-aduvo baMdho, adbhuvbNdhittaado| devAuassa puvvamudayassa pacchA baMdhassa vocchedo, appamattAsaMjadasammAdiTThIsu bNdhodyvoccheduvlNbhaado| parodao baMdho, sodaeNa baMdhavirohAdo / NiraMtaro, aMtomuhutteNa viNA baMdhuvaramAbhAvAdo / paccayA sugamA / Navari micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu veuvviyadugorAliyamissa-kammaiyapaccayA avaNeyavvA / devagaisaMjutto baMdho / micchAiTippahuDi jAva saMjadAsajadA ti tirikkha-maNusA sAmI / uvIra maNusA ceva / baMdhaddhANaM sugamaM / appamattaddhAra saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / sAdi-aduvo, aduvbNdhittaado| devagai-veuvviyadugANaM puvamudayassa pacchA baMdhassa vocchedo, apuvvAsaMjadasammAdiTThIsu bNdhodyvoccheduvlNbhaado| avasesANaM payaDINaM baMdhavocchedo ceva, sukkalessAe udayavocchedANuvalaMbhAdo / devagai-veubviyadugANaM parodao baMdho, sodaeNa baMdhavirohAdo / paMciMdiyajAdi-tejA aura asaMyatasamyadRSTi guNasthAnoMmeM audArikadvika, vaikriyikamizra, kArmaNa kAyayoga,strIveda aura napuMsakaveda pratyayoMko kama karanA caahiye| manuSyagatisaMyukta bandha hotA hai / deva svAmI haiN| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna bandhAdhvAna hai| bandhavyucchedasthAna sugama hai| sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI hai| devAyuke pUrva meM udayakA aura pazcAt bandhakA vyuccheda hotA hai, kyoMki, apramatta aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM kramase usake bandha va udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai| parodaya bandha hotA hai, kyoMka, svodayase usake bandhakA virodha hai / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, antarmuhUrta ke vinA usake bandhavizrAmakA abhAva hai| pratyaya sugama haiN| vizeSa itanA hai ki mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM vaikriyikadvika, audArikamizra aura kArmaNa pratyayoMko kama karanA cAhiye / devagatisaMyukta bandha hotA hai| mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata taka tiryaMca va manuSya svAmI haiN| Upara manuSya hI svAmI haiM / bandhAdhvAna sugama hai / apramattakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, vaha adhruvabandhI hai| devagatidvika aura vaikriyikadvikake pUrva meM udayakA aura pazcAt bandhakA vyuccheda hotA hai, kyoMki, apUrvakaraNa va asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM kramazaH unake bandha gha udayakA nyuccheda pAyA jAtA hai| zeSa prakRtiyoMkA kevala bandhavyuccheda hI hai, kyoMki, zuklalezyAmeM unakA udayavyuccheda nahIM pAyA jaataa| devagatidvika aura vaikriyikadvikakA parodaya bandha ...45.
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao . [3, 272. kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahua-tasa-bAdara-pajjatta-thira-suha-NimiNANaM sodao baMdho, ettha dhuvodyttaado| samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-sussarANaM sodaya-parodao, ubhayahA vi baMdhAvirohAdo / uvaghAda-paraghAdussAsa-patteyasarIrANaM micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThiasaMjadasammAdiTThIsu baMdho sodaya-parodao / aNNattha sodao ceva, apajjattaddhAbhAvAdo / Navari pamattasaMjadesu paraghAdussAsANaM sody-prodo| subhagAdejjANaM micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAdihi tti baMdho sody-prodo| uvari sodao ceva, pddivkkhudyaabhaavaado| devagai-paMciMdiyajAdi-veubviya-tejA-kammaiyasarIra-veubviyasarIraaMgovaMga-vaNNa-rasa-gaMdha-phAsadevagaipAoggANupuvI-aguruvalahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIraNimiNaNAmANaM NiraMtaro baMdho, ettha dhuvabaMdhituvalaMbhAdo / samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagaisubhaga sussara-AdejjANaM micchAiTi-sAsaNasammAiTThIsu saaNtr-nnirNtro| hodu NAma sukkalessiyatirikkha-maNussesu devagaisaMjuttaM baMdhamANesu NiraMtaro baMdho, Na sAMtaro ? Na, devesu sukkalessiesu hotA hai, kyoMki, svodayase inake bandhakA virodha hai / paMcendriyajAti,taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, trasa, bAdara, paryApta, sthira, zubha aura nirmANakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ye dhruvodayI haiM / samacaturasrasaMsthAna, prazastavihAyogati aura susvarakA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM prakAroMse hI inake bandhameM koI virodha nahIM hai / upaghAta, paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIrakA mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya-parodaya vandha hor3hA hai| anya guNasthAnoM meM svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM aparyAptakAlakA abhAva hai| vizeSatA itanI hai ki pramattasaMyatA paraghAta aura ucchvAsakA svodaya-parodaya bandha hotA hai| subhaga aura AdeyakA mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka svodaya-parodaya bandha hotA hai| Upara svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke udayakA abhAva hai| devagati, paMcendriyajAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, rasa, gandha, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra aura nirmANa nAmakarmIkA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM inameM dhruvavandhIpanA pAyA jAtA hai / samacaturasrasaMsthAna, prazastavihAyogati, subhaga, susvara aura AdeyakA mithyAdRSTi va sAMsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sAntara-nirantara bandha hotA hai| zaMkA-ina prakRtiyoMko devagatise saMyukta bAMdhanevAle zuklalezyAvAle tiryaMca va manuSyoM meM nirantara vandha bhale hI ho, parantu sAntara vandha honA sambhava nahIM hai ? / samAdhAna- aisA nahIM hai, kyoMki, zuklalezyAvAle devoMmeM unakA sAntara bandha
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 272.] lessAmaggaNAra baMdhasAmitta [ 355 sAMtarabaMdhuvalaMbhAdo / uvari NiraMtaro, pddivkkhpyddibNdhaabhaavaado| thira-subhANa micchAiTippahuDi jAva pamattasaMjado tti sAMtaro / uvari NiraMtaro, pddivkkhpyddibNdhaabhaavaado| paccayA sugamA / devagai-veubbiyadugANaM baMdho devagaisaMjutto / sesANaM payaDINaM micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu dev-mnnusgisNjutto| uvari devgisNjutto| devagai-veuviyadugANaM dugaimicchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThisaMjadAsajadA maNusagaisaMjadA ca sAmI / avasesANaM payaDINaM baMdhassa tigaimicchAdiTThisAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdihiNo dugaisaMjadAsaMjadA maNusagaisaMjadA ca sAmI / baMdhaddhANaM sugamaM / apuvyakaraNaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / tejAkammaiyasarIra-vaNNacaukka-agurulahuva-uvavAda-NimiNANaM' micchAiTimhi baMdho cauvviho / uvari tiviho, dhuvabaMdhittAdo / sesANaM payaDINaM sAdi-anhuvo baMdho / __ AhAradugassa oghabhaMgo / titthayarassa vi oghbhNgo| dugaiasaM jadasammAdiTThiNo maNusa pAyA jAtA hai| Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoM ke bandhakA abhAva hai / sthira aura zubhakA mithyApTise lekara pramattasaMyata taka sAntara bandha hotA hai| Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| pratyaya sugama haiM / devagati aura vaikriyikadvikakA bandha devagatisaMyukta hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha mithyASTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyandRSTi guNasthAnoM meM deva va manuSya gatise saMyukta hotA hai / Upara devagatise saMyukta hotA hai| devagati aura vaikriyikadvikake do gatiyoM ke mithyASTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi va saMyatAsaMyataH tathA manuSyagatike saMyata svAmI haiN| zeSa prakratiyoMke bandhake tIna gatiyoMke mithyAdhi, sAsAdanasamyAdhi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi; do gatiyoM ke saMyatAsaMyata, tathA manuSyagati ke saMyata svAmI haiM / bandhAdhvAna sugama hai / apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai| taijasa va kArmaNa zarIra, varNAdika cAra, aguruladhu, upavAta aura nirmANakA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA bandha hotA hai / Upara tIna prakArakA vandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvabamdhI haiM / zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai| __ AhArakadvikakI prarUpaNA oghake samAna hai| tIrthaMkara prakRtikI bhI prarUpaNA oghake samAna hai| vizeSatA itanI hai ki usake do gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi aura 1 pratiSu :-NimiNassa ' iti pAThaH /
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 ] chakvaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 203. gaisaMjadAsajadappahuDio ca' sAmI / Navari viseso sAdAvedaNIyassa maNajogibhaMgo // 273 // oghAdo ko ettha viseso ? Na, oghammi abNdhgaannmuvlNbhaado| ettha puNa te Natthi, ajogIsu lessaabhaavaado| kA lessA NAma? jIva-kammANaM saMsilesaNayarI, micchattAsaMjama-kasAyajogA' tti bhaNidaM hodi / sesaM jasakittibhaMgo / beTTANi-ekkaTThANINaM NavagevajjavimANavAsiyadevANaM bhaMgo // 274 // edassa desAmAsiyasuttassa attho uccade / taM jahA- thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukkitthiveda-causaMThANa-causaMghaDaNa-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcA manuSyagatika saMyatAsaMyatAdika svAmI haiN| parantu vizeSa itanA hai ki sAtAvedanIyakI prarUpaNA manoyogiyoM ke samAna hai // 27 // zaMkA-oghase yahAM kyA bheda hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki oghameM sAtAvedanIyake abandhaka pAye jAte haiM / kintu yahAM ve nahIM haiM, kAraNa ki ayogI jIvoMmeM lezyAkA abhAva hai| zaMkA-lezyA kise kahate haiM ? samAdhAna-jo jIva va karmakA sambandha karAtI hai vaha lezyA kahalAtI hai / abhiprAya yaha ki mithyAtva, asaMyama, kaSAya aura yoga,ye lezyA hai / zeSa vivaraNa yazakIrti ke samAna hai| dvisthAnika aura ekasthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA nau graiveyaka vimAnavAsI devoMke samAna hai // 274 // isa dezAmarzaka sUtrakA artha kahate haiN| vaha isa prakAra hai- styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka, strIveda, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, aprazastavihAyogati, durbhaga, 1 Apratau ' saMjadAsajadappahuDisaMjadAo ca ' iti pAThaH / 2 a-AprayoH * saMkilissaNayari ', kApatau -- saMkilissaNeraDya ' iti pAThaH / 3 atratau * kasAyAjogA ' iti pAThaH /
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6, 274.) lessAmaggaNAe baMdhasAmirca godANi beDhANapayaDIo / ettha aNaMtANubaMdhicaukkassa baMdhodayA samaM vocchiNNA / sesANaM payaDINaM puvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, tahovalaMbhAdo / edAsiM savvAsiM payaDINaM pi baMdho prodo| thINagiddhitiya-aNaMtANuvaMdhica ukkANaM baMdho NiraMtaro, dhuvabaMdhittAdo / itthiveda-causaMThANa-causaMghaDaNa-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM sAMtaro, egasamaeNa vi bNdhuvrmuvlNbhaado| pacayA sugamA / Navari orAliyamissapaccao avaNeyavyo / itthiveda-causaMThANa-ca usaMghaDaNa-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejjaNIcAgodANaM orAliyadugitthi-NausayavedapaccayA avaNeyavvA, sukkalessAe edArsi' baMdhAbhAvAdo / thINagiddhitiya aNaMtANubaMdhicaukkANaM deva-maNusagaisaMjutto / sesANaM maNusagaisaMjutto, devagaIe saha baMdhavirohAdo / thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukkANaM tigaijIvA sAmI / sesANaM payaDINa baMdhassa devA sAmI / baMdhaddhANaM baMdhavocchiNNahANaM ca sugamaM / dhuvabaMdhINaM micchAiTTimhi caunviho baMdho / sAsaNe duviho, annaai-dhuvaabhaavaado| sesANaM payaDINaM dusvara, anAdeya aura nIcagotra, ye dvisthAnika prakRtiyAM haiN| inameM anantAnubandhicatuSkakA bandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiN| zeSa prakRtiyoMkA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, vaisA pAyA jAtA hai / ina saba hI prakRtiyoMkA bandha parodaya hotA hai| styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatuSkakA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, ye dhuvavandhI haiM / strIvedakA, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrakA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI inakA bandhavizrAma pAyA jAtA hai / pratyaya sugama haiM / vizeSa itanA hai ki audArikamizra pratyayako kama karanA cAhiye / strIveda, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura mIcagotrake audArikadvika, strIveda aura napuMsakaveda pratyaryoko kama karanA cAhiye, kyoMki, zuklalezyAmeM ina prakRtiyoM ke bandhakA abhAva hai| styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatuSkakA deva va manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai / zeSa prakRtiyoMkA manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, devagatike sAtha unake bandhakA virodha hai| styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatuSkake tIna gatiyoMke jIva svAmI haiM / zeSa prakRtiyoMke bandhake deva svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhavyucchinnasthAna sugama hai| dhruvabandhI prakRtiyoM kA mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA pandha hotA hai / sAsAdana guNasthAnameM do prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, vahAM anAdi aura dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, 1 a-kApratyoH ' mukkalessAe tigaimaessesA edAsiM ', Amatau -- sukkalessAe tigazmaNussasta pravAseiM' iti paatthH|
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358) chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 275. sAdi-aduvo, aduvyNdhittaado|| micchatta-Naqsayaveda-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNANi egaTThANapayaDIo / ettha micchattassa baMdhodayA samaM vocchiNNA, micchAiTTimhi ceva taduhayedaMsaNAdo / NausayavedaasaMpattasevaTTasaMghaDaNANaM puvvaM baMdho pacchA udao vecchijjadi, tahovalaMbhAdo / huMDasaMThANassa baMdhavocchedo ceva, sukkalessAe udayavocchedAbhAvAdo / micchattassa baMdho sodao / sesANaM tiNNaM pi parodao / micchattassa nnirNtro| sesANaM sAMtaro / micchattassa dugaisaMjutto / sesANaM maNusagaisaMjutto / micchattassa tigaiyA sAmI / sesANaM devA / baMdhaddhANaM baMdhavocchiNNahANaM ca sugamaM / micchattassa cauviho baMdho / sesANaM saadi-aduvo| bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiyAgamoghaM // 275 // Natthi ettha oghaparUvaNAdo ko vi viseso, teNa oghamidi jujjade / kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna aura asaMprAptasRpATikAsaMhanana, ye ekasthAna prakRtiyAM haiM / inameM mithyAtvakA bandha aura udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM. kyoMki, mithyAdRSTi guNasthAnameM hI ve donoM dekhe jAte haiN| napuMsakaveda aura asaMprAptasRpATikAsaMhananakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, vaisA pAyA jAtA hai| huNDasaMsthAnakA bandhavyuccheda hI hai, kyoMki, zuklalezyAmeM usake udayavyucchedakA abhAva hai / mithyAtvakA bandha svodaya hotA hai| zeSa tInoM prakRtiyoMkA parodaya bandha hotA hai| mithyAtvakA nirantara aura zeSa prakRtiyoMkA sAntara bandha hotA hai| mithyAtvakA do gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai| mithyAtvake bandhake tIna gatiyoMke jIva svAmI haiN| zeSa prakRtiyoMke deva svAmI haiN| bandhAdhvAna aura bandhayucchinnasthAna sugama haiM / mithyAtvakA cAroM prakArakA bandha hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai| bhavyamArgaNAnusAra bhavyasiddhika jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 275 // cUMki yahAM oghaprarUpaNAse koI bheda nahIM hai ata eva 'oghake samAna hai ' aisA kahanA yogya hai| 1 na-kApalIH / tadudaya-' iti pAThaH /
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 277.] bhaviyamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 359 abhavasiddhiesu paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya sAdAsAdamicchatta-solasakasAya-NavaNokasAya-caduAu-cadugai-paMcajAdi-orAliya-veuvviya-tejA-kammaiyasarIra-chasaMThANa-orAliya-veubviyaaMgovaMga-chasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-cattAriANupuvvI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-AdAvujova-dovihAyagai-tasa-bAdara-thAvara-suhumapajjatta-apajjatta-patteya-sAhAraNasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga dubhagasussara-dussara-Adejja-aNAdejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNaNIcuccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 276 // . sugamaM / savve ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 277 // edassa desAmAsiyasuttassa atthaparUvaNA kIrade - edAsu payaDIsu ettha Na kAsiM pi baMdhodayavocchedo asthi, uvalaMbhamANANaM vocchedavirohAdo / paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya abhavyasiddhika jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, cAra Ayu, cAra gatiyAM, pAMca jAtiyAM, audArika, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, chaha saMsthAna, audArika va vaikriyika aMgopAMga, chaha saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, cAra AnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta,ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, bAdara, sthAvara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, nIca va UMca gotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 276 // yaha sUtra sugama hai| ye sabhI bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 277 // isa dezAmarzaka sUtrake arthakI prarUpaNA karate haiM- ina prakRtiyoMmeM yahAM kinhIM ke bhI bandha aura udayakA vyuccheda nahIM hai, kyoMki, vidyamAna honese una donoMke vyucchedakA virodha hai| pAMca zAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, mithyAtva, saijasa va kArmaNa zarIra,
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36.] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 277. micchatta-tejA-kammaiyasarIra-vaNNacaukka-agurualahua-thirAthira-suhAsuha-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho / paMcadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-solasakasAya-NavaNokasAya-tirikkha-maNussAutirikkha-maNusagai-paMciMdiyajAdi-orAliyasarIra-chasaMThANa-orAliyasarIraMgovaMga-chasaMghaDaNatirikkha-maNusagaipAoggANupuvvI-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-AdAvujjova-dovihAyagai-tasathAvara-bAdara-suhuma-pajjatta-apajjatta-patteya-sAhAraNasarIra-subhaga-dUbhaga-sussara-dussara-AdejjaaNAdejja-jasakitti-ajasakitti-NIcuccAgodANaM sodaya-parodao bNdho| devAu-NirayAudevagai-devagaipAoggANupunvi-Nirayagai-NirayagaipAoggANupuvI-veuvviyasarIraMgovaMgANaM parodao baMdho, sodaeNa baMdhavirohAdo / paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-micchatta-solasakasAya-bhaya-duguMchA-cattAriAutejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-uvaghAda-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / sAdAsAda-itthi-NauMsayaveda-hassa-radi-aradi-soga-NirayagaieiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cariMdiyajAdi-paMcasaMThANa-chasaMghaDaNa-NirayagaipAoggANupuvI-AdAujjova-appasatthavihAyagai-thAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIra-thirAthira-suhAsuha-dUbhaga-dussaraaNAdejja-jasakitti-ajasakittINaM sAMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramadaMsaNAdo / varNAdika cAra, agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAyakA khodaya bandha hotA hai| pAMca darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, solaha kaSAya, nau nokaSAya, tiryagAyu, manuSyAyu, tiryaggati, manuSyagati, paMcendriya jAti, audArikazarIra, chaha saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, tiryaggati va manuSyagati prAyogyAnupUrvI, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, asa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka va sAdhAraNa zarIra, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti aura nIca va UMcagotrakA svodaya-parodaya bandha hotA hai| devAyu, nArakAyu, devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, narakagati narakagatiprAyogyAnupUrvI aura vaikriyikazarIrAMgopAMgakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, svodayase inake bandhakA virodha hai| pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, cAra Ayu, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAyakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inake yandhavizrAmakA abhAva hai / sAtA va asAtA vedanIya, strIveda, napusaMkaveda, hAsya, rati, arati, zoka, narakagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, pAMca saMsthAna, chaha saMhanana, narakagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, udyota, aprazastavihAyogati, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, yazakIrti aura ayazakIrtikA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI inakA bandhavizrAma dekhA
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 277.] bhaviyamaggaNAe baMdhasAmitta pussivedassa baMdho saaNtr-nnirNtro| kudo ? pamma-sukkalessiesu NiraMtarabaMdhuvalaMmAdo / devagai-paMciMdiyajAdi-veuvviyasarIra-samacaurasasaMThANa-veuvviyasarIraaMgovaMga-devagaipAoggANupuvvI-paraghAdussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-subhaga-sussara-AdejjauccAgodANaM sAMtara-NiraMtaro baMdho / kudo ? asaMkhejjavAsAua-suhatilessiyatirikkhamaNussesu ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / maNusagai-maNusagaipAoggANupuvINaM baMdho sAMtara-NiraMtaro / kudo ? ANadAdidevesu nnirNtrbNdhuvlNbhaado| tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvINIcAgodANaM baMdho saaNtr-nnirNtro| kudo ? teu-vAukAiesu sattamapuDhavINeraiesu ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / orAliyasarIra-orAliyasarIraMgovaMgANaM sAMtara-NiraMtaro, saNakkumArAdideva-Neraiesu nnirNtrbNdhuvlNbhaado| sambakammANaM paMcavaMcAsa paccayA / Navari tirikkha-maNussAuANaM tevaMcAsa paccayA, veumviyamissa-kammaiyapaccayANamabhAvAdo / deva-NirayAuANaM ekkavaMcAsa paccayA, veubviydugoraaliymiss-kmmiypccyaannmbhaavaado| devagai-devagaipAoggANupuvI-NirayagaiNirayagaipAoggANuputhvI-veuvviyasarIra-veubviyasarIraMgovaMgANamekkavaMcAsa paccayA, veubviya jAtA hai| puruSavedakA sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, padma aura zukla lezyAvAle jIvoMmeM usakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| devagati, paMcendriyajAti, vaikriyikazarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, devagatiprAyogyAnupUrvI, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, prasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotrakA sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, asaMkhyAtavarSAyuSka aura zubha tIna lezyAvAle tiryaMca va manuSyoMmeM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA sAntara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, AnatAdika devoMmeM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| tiryaggati, tirya ggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, teja va vAyu kAyika jIvoM meM tathA saptama pRthivIke nArakiyoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| audArikazarIra aura audArikazarIrAMgopAMgakA sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, sanatkumArAdi deva va nArakiyoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| saba kauke pacavana pratyaya haiN| vizeSa itanA hai ki tiryagAyu aura manuSyAyuke tirepana pratyaya haiM, kyoMki, vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMkA abhAva hai| devAyu aura nArakAyuke ikyAvana pratyaya haiM, kyoMki, vaikriyikAdvaka, audArikamizra aura kArmaNa pratyayoMkA abhAva hai| devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, narakagati, narakagatiprAyogyAnupUrvI, vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgake ikyAvana pratyaya haiM, kyoMki, vaikriyikarika,
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 277. dugoraaliymiss-kmmiypccyaannmbhaavaado| bIiMdiya-tIiMdiya-cariMdiyajAdi-suhuma-apajattasAhAraNANaM tevaMcAsa paccayA, veuvviydgaabhaavaado| sAdAvedaNIya-itthi-purisaveda-hassa-radi-pasatthavihAyagai-samacaurasasaMThANa-thira-subhasubhaga-susvara-Adejja-jasakittINaM tigaisaMjutto baMdho, NirayagaIe abhAvAdo / NirayAuNirayagai-NirayagaipAoggANupuvINaM NirayagaisaMjutto / devAu-devagai-devagaipAoggANupuvINaM devgisNjutto| maNusAu-maNusagai-maNusagaipAoggANupuvINaM mnnusgisNjutto| tirikkhAutirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvINaM cadujAdi-AdAvujjova-thAvara-suhuma sAhAraNANaM tirikkhagaisaMjutto / veuvviyasarIra-veuvviyasarIraaMgovaMgANaM deva-NirayagaisaMjutto / orAliyasarIra-orAliyasarIraMgovaMga-causaMThANa-chasaMghaDaNa-apajjattaNAmakammANaM tirikkha-maNusagaisaMjutto bNdho| huMDasaMThANa-appasatthavihAyagai-athira-asuha-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM tigaisaMjutto, devagaIe abhAvAdo / uccAgodassa dugaisaMjutto, Niraya-tirikkhagaINamabhAvAdo / avasesANaM payaDINaM baMdho caugaisaMjutto / devAu-NirayAu-devagai-Nirayagai-bIiMdiya-tIiMdiya-cariMdiyajAdi-veubviyassarIra audArikamizra aura kArmaNa pratyayoMkA abhAva hai| dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNake tirepana pratyaya haiM, kyoMki, unake vaikriyikadvikakA abhAva hai| sAtAvedanIya, strIveda, puruSaveda, hAsya, rati, prazastavihAyogati, samacaturastrasaMsthAna, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya aura yazakIrtikA tIna gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai,kyoMki, inake sAtha narakagatike bandhakA abhAva hai| nArakAyu, narakagati aura narakagatiprAyogyAnupUrvIkA narakagatisaMyukta bandha hotA hai / devAyu, devagati aura devagatiprAyogyAnupUrvIkA devagatisaMyukta bandha hotA hai / manuSyAyu, manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA manuSyagatisaMyukta bandha hotA hai / tiryagAyu, tiryaggati va tiryaggatiprAyogyAnupUrvI tathA cAra jAtiyAM, AtApa, udyota, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNakA tiryaggatisaMyukta bandha hotA hai / vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgakA deva evaM naraka gatise saMyukta bandha hotA hai| audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, cAra saMsthAna, chaha saMhanana aura aparyApta nAmakarmoMkA tiryagati va manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai / huNDasaMsthAna, aprazastavihAyogati, asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrakA tIna gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, inake sAtha devagatike bandhakA abhAva hai| uccagotrakA do gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, usake sAtha narakagati aura tiryaggatikA bandha nahIM hotaa| zeSa prakRtiyoMkA bandha cAroM gatiyoMse saMyukta hotA hai| devAyu, nArakAyu, devagati, narakagati, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti,
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ sammattamaggaNAe baMdhasA mittaM [ 363 aMga|vaMga-Nirayagai-devagaipAoggANupuvvI suhuma-apajjata -sAhAraNasarIrANaM baMdhassa tirikkhamasA sAmI / eiMdiyajAdi - AdAva - thAvarANaM tigaibhicchAiTThI sAmI, NeraiyANamabhAvAdo / avasesANaM payaDINaM caugaimicchAiTThI sAmI, tesiM tabbaMdhavi|hAbhAvAdo / 3, 278. ] baMdhadvANaM Natthi, ekkamhi guNaTThANe addhANavirohAdo / baMdhavocchedo vi Natthi, ettha uttAsesapayaDINaM bNdhuvlNbhaad| / bajjhamANapayaDIsu dhuvabaMdhINamaNAdio dhuvo bNdho| avasesANaM sAdi-adbhuvo / sammattANuvAdeNa sammAiTThIsu khaiyasammAiTTIsu AbhiNibohiyaNANibhaMgo // 278 // jahA AbhiNibohiyaNANaparUvaNA kadA tathA NiravasesA kAyavvA, visesAbhAvAdo / Navari khaiyasammAiTThisaMjadAsaMjadesu uccAgodassa sodao NiraMtaro baMdho, tirikkhesu khaiyasammAiTThI saMjadAsaMjadANamaNuvalaMbhAdo / maNusAuaM baMdhamANANamitthivedapaccao Natthi, devaisa itthavedakhaiya sammAiTThINamabhAvAdo / ettio caiva viseso / aNNA jadi atthi so vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, narakagati va devagati prAyogyAnupUrvI, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra, inake bandhake tiryaca va manuSya svAmI haiM / ekendriya jAti, AtApa aura sthAvarake tIna gatiyoMke mithyAdRSTi svAmI haiM. kyoMki, nArakiyoMke inakA bandha nahIM hotA / zeSa prakRtiyoMke bandhake cAroM gatiyoM ke mithyAdRSTi svAmI haiM, kyoMki, unake ina prakRtiyoM ke bandhakA koI virodha nahIM hai / bandhAdhvAna nahIM hai, kyoMki, eka guNasthAna meM adhvAnakA virodha hai / bandhavyuccheda bhI nahIM hai, kyoMki, yahAM sUtrokta saba prakRtiyoM kA bandha pAyA jAtA hai / badhyamAna prakRtiyoM meM dhruvabandhI prakRtiyoMkA anAdi va dhruva bandha hotA hai / zeSa prakRtiyoM kA sAdi va adhruva bandha hotA hai / samyaktvamArgaNAnusAra samyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMmeM AbhinibodhikajJAniyoM ke samAna prarUpaNA hai // 278 // jisa prakAra AbhinivodhikajJAnI jIvoMkI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra pUrNarUpa se yahAM bhI karanA cAhiye, kyoMki, unase yahAM koI bheda nahIM hai / vizeSa itanA hai ki kSAyikasamyagdRSTi saMyatAsaMyatoM meM uccagotrakA svodaya evaM nirantara vandha hotA hai, kyoMki, tiryeca kSAyika samyagdRSTiyoM meM saMyatAsaMyata jIva pAye nahIM jAte / manuSyAyuko bAMdhanevAle jIvoMke strIveda pratyaya nahIM hai, kyoMki, deva va nArakiyoMmeM strIvedI kSAyikasamyagdRSTiyoMkA abhAva hai / itanI hI yahAM vizeSatA hai / anya koI yadi
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 201. vittiya vattavyo / papaDibaMdhagayabhedaparUvaNahamuttarasuttaM bhaNadi Navari sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 279 // sugamaM / asaMjadasammAdiTippahuDi jAva sajogikevalI baMdhA / sajogikevaliaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, abasesA abaMdhA // 280 // edaM pi sugamaM, bahuso uttatthattAdo' / . vedayasammAdiTThIsu paMcaNANAvaraNIya-chadasaNAvaraNIya-sAdAvedapIya-causaMjalaNa-purisaveda-hassa-radi-bhaya-duguMcha-devagadi-pAMciMdiyajAdiveubviya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-veuvviyaaMgovaMga-vaNNagaMdha-rasa-phAsa-devagaipAoggANupuvI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAdaussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajatta-patteyasarIra-thira-subha-subhaga vizeSatA hai to use vicArakara kahanA cAhiye / prakRtibandhagata bhedake prarUpaNArtha uttara sUtra kahate haiM vizeSa yaha ki sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai 1 // 279 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTise lekara sayogakevalI taka bandhaka haiM / sayogakevalikAlake antima samayako jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 28 // yaha sUtra bhI sugama hai, kyoMki, isakA artha bahuta vAra kahA jA cukA hai| vedakasamyagdRSTiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, devagati, paMcendriya jAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, 1 pratiSu ' uttaddhAdo' iti pAThaH /
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1, 282.] sammattamAgaNAe baMdhasAmitta sussara-Adejja-jasakitti-NimiNa-titthayaruccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 281 // ettha akkhasaMcAraM kAUNa paNNArasa paNNabhaMgA uppAeyavvA / sesaM sugamaM / asaMjadasammAdiTippahuDi jAva appamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Nasthi // 282 // edassa desAmAsiyasuttassa parUvaNA kIrade--- devagai-veubbiyadugaNamasaMjadasammAdiTThimhi udao vocchiNNo puvvameva / baMdhavocchedo Natthi, uvarimhi baMdhuvalaMbhAdo / titthayarassa Natthi udayavocchedo, edesu udayAbhAvAdo / baMdhavocchedo vi Natthi, ublmmaannttaado| avasesANaM payaDINaM baMdhodayANaM doNaM pi vocchedAbhAvAdo udayAdo baMdho pucca pacchA vA yocchiMNNo tti Na parIkkhA kIrade / paMcaNANAvaraNIya caurdasaNAvaraNIya-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha rasaphAsa-aguruvalahuva-tasa-bAdara-pajjatta-thira-suha-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, ettha dhuvo ....... paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, nirmANa, tIrthakara, uccagotra aura pAMca antarAya, inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 281 // ___ yahAM akSasaMcAra karake caudaha guNasthAna aura siddhoMke Azrayase eka saMyogI pandraha praznabhaMgoMko utpanna karanA cAhiye / zeSa sUtrArtha sugama hai| ___ asaMyatasamyagdRSTise lekara apramattasaMyata taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 282 // isa dezAmarzaka sUtrakI prarUpaNA karate haiM devagati aura vaikiAyakahikakA udaya asaMyattasamyagradhi guNasthAnameM parvameM hI vyachinna ho jAtA hai| bandhabyuccheda-nahIM hai, kyoMki, Upara bandha pAyA jAtA hai| tIrthakara prakRtikA udayavyuccheda nahIM hai, kyoMki kSAyopazamikasamyagdRSTiyoM meM usake udayakA abhAva hai| usake bandhakA vyuccheda bhI nahIM hai, kyoMki, vaha pAyA jAtA hai / zeSa prakRtiyoMke bandha aura udaya donoMka bhI vyucchedakA abhAva honese 'udayakI apekSA bandha pUrvamai athavA pazcAt byucchinna hotA hai" yaha parIkSA nahIM kI jAtI hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, paMcendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, prasa, bAdara, paryApta, sthira, zubha, nirmANa aura pA~ca
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 282. dayattAdo / NiddA-payalA-sAdAvedaNIya-ca usaMjalaNa-purisaveda-hassa-radi-bhaya-duguMcha-samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-sussarANaM sodaya-parodao baMdho, dohi vi payArehi baMdhuvalaMbhAdo / devagai-veuvviyaduga-titthayarANaM parodao baMdho, sodaeNa baMdhavirohAdo / uvaghAda-paraghAdaussAsa-patteyasarIrANaM asaMjadasammAdiTThimhi baMdho sodaya parodao / uvari sodao ceva, tattha apajjattaddhAe abhAvAdo / Navari pamattasaMjadammi paraghAdussAsANaM sody-prodo| subhagAdejajasakittINamasaMjadasammAdivimhi baMdho sodaya-parodao / uvari sodao ceva, pddivkkhudyaabhaavaado| uccAgodassa asaMjadasammAdiTThIsu saMjadAsaMjadesu baMdho sodaya-parodao / uvari sodao ceva, pddivkkhudyaabhaavaado| paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-cadusaMjalaNa-purisaveda-bhaya-duguMDa-devagai-paMciMdiyajAdi-veuvviya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-veubviyasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasaphAsa-devagaipAoggANupuvI-aguruvalahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdarapajjatta-patteyasarIra-subhaga-sussara-Adejja-NimiNa-titthayarucAgoda-paMcaMtarAiyANaM baMdho NiraMtaro, antarAyakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ye dhruvodayI haiN| nidrA, pracalA, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, samacaturastrasaMsthAna, prazastavihAyogati aura susvarakA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM bhI prakAroMse unakA bandha pAyA jAtA hai / devagatidvika, vaikriyikadvika aura tIrthakarakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, svodayase inake bandhakA virodha hai / upadhAta, paraghAta, ucchvAsa aura pratyekazarIrakA asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM svodaya-parodaya bandha hotA hai| Upara svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM aparyAptakAlakA abhAva hai / vizeSatA itanI hai ki pramattasaMyata guNasthAnameM paraghAta aura ucchvAsakA svodaya-parodaya bandha hotA hai| subhaga, Adeya aura yazakIrtikA asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM svodaya-parodaya bandha hotA hai| Upara svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| uccagotrakA asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyatoMmeM svodaya parodaya bandha hotA hai| Upara svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtike udayakA abhAva hai| pAMca zAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, bhaya, jugupsA, devagati, paMcendriya jAti, vaikriyika,taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, subhaga, susvara, bhAdeya, nirmANa, tIrthakara, uccagotra aura pAMca antarAyakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki,
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 283.] sammattamAgaNAe baMdhasAmittaM egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / sAdAvedaNIya-hassa-radi-thira-subha-jasakittINaM asaMjadasammAdiTThippahuDi jAva pamattasaMjado tti baMdho sAMtaro / uvari NiraMtaro, pddivkkhpyddibNdhaabhaavaado| paccayA sugamA, oghapaJcaehito visesAbhAvAdo / devagai-veuvviyadugANaM devagaisaMjutto / sesANaM payaDINaM asaMjadasammAdiTThIsu baMdho dugaisaMjutto / uvarimesu devagaisaMjutto / devagai-veuvviyadugANaM tirikkha-maNusaasaMjadasammAdihi-saMjadAsajadA sAmI / titthayarassa tigaiasaMjadasammAdihiNo sAmI, tirikkhagaIe abhAvAdo / uvarimA maNusA ceva, tesimaNNatthAbhAvAdo / sesANaM payaDINaM caugaiasaMjadasammAdiTThiNo dugaisaMjadAsajadA maNusagaisaMjadA ca saamii| baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavocchedo Nasthi, 'abaMdhA Natthi' tti vynnaado| dhuvabaMdhINaM tiviho baMdho, dhuvAbhAvAdo / sesANaM sAdi-aduvo, aduvbNdhittaado| __ asAdAvedaNIya-aradi-soga-athira-asuha-jasakittiNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 283 // ettha paNNabhaMgA jANiya vattavvA / eka samayase inake bandhavizrAmakA abhAva hai| sAtAvedanIya, hAsya, rati, sthira, zubha aura yazakIrtikA asaMyatasamyagdRSTise lekara pramattasaMyata taka sAntara bandha hotA hai| Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| pratyaya sugama haiM, kyoMki, oghapratyayoMse koI vizeSatA nahIM hai / devagatidvika aura vaikriyikadvikakA devagatisaMyukta bandha hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA asaMyatasamyagdRSTiyoM meM do gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai / uparima guNasthAnoMmeM devagatisaMyukta bandha hotA hai| devagatidvika aura vaikriyikadvikake tiryaMca va manuSya asaMyatasamyagdahi evaM saMyatAsaMyata svAmI haiM / tIrthakara prakRtike tIna gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiM, kyoMki, tiryaggatimeM usake bandhakA abhAva hai| uparima guNasthAnavartI manuSya hI svAmI haiM, kyoMki, unakA anya gatiyoM meM abhAva hai| zeSa prakRtiyoMke cAroM gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi, do gatiyoMke saMyatAsaMyata aura manuSyagatike saMyata svAmI haiM / bandhAdhvAna sugama hai / bandhavyuccheda nahIM hai, kyoMki, 'abandhaka nahIM haiM ' aisA sUtra meM nirdiSTa hai| dhruvabandhI prakRtiyoMkA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, dhruva bandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazakirti nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 283 // yahAM praznabhaMgoMko jAnakara kahanA caahiye|| ...
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 ] chagame baMdhasAmittavicao [ 1,284. asaMjada sammAdiTTiyhuDi jAva pamatasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 284 // edassattho bade- aradi soga - asAdAvedaNIya-athira asubhANaM baMdhavocchedo ceva / udayavacchedo jatthi, uvarimhi udayassuvalaMbhAdo / ajasakittIe puvvamudayassa pacchA baMghassa vocchedo, pamattAsaMjada sammAdiTThIsu baMdhodayavoccheduvalaMbhAdo / asAdAvedaNIya-aradi-sogANaM kho sodaya-parodao, dohi vi payArehi baMdhuvalaMbhAdo / athira-asuhANaM sodao ceva, dhuvodayatAdo / ajasakittIe asaMjadasammAdiTThimhi sodaya - parodao / uvari parodao ceva, pariSadayAbhAvAdo / edAsiM chaNhaM payaDINaM baMdhA sAMtaro, egasamaeNa vi baMdhuvaramadaMsaNAdo / paccayA sugamA, bahuso uttattAdo' / deva maNusagaisaMjutto ceva, aNNagaibaMdhAbhAvAdo / caugaiasaMjadasammAdiTTiNo dugaisaMjadAsaMjadA maNusagaisaMjadA ca sAmI / baMdhaddhANaM baMdhavocchiNNaTThANaM ca sugamaM / savvAsiM baMdho sAdi- adbhuvo, aDuvabaMdhittAdo | asaMyatasamyagdRSTise lekara pramattasaMyata taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 284 // isa sUtra kA artha kahate haiM -arati, zoka, asAtAvedanIya, asthira aura azubhakA bandhakyuccheda hI hai / udayavyuccheda nahIM hai, kyoMki, Upara unakA udaya pAyA jAtA hai / ayazakIrtike pUrvameM udayakA aura pazcAt bandhakA vyuccheda hotA hai, kyoMki, pramacasaMyata aura asaMyata samyagdRSTiH guNasthAnoMmeM kramase usake bandha aura udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai / asAtAvedanIya, arati aura zokakA svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM hI prakAroMse bandha pAyA jAtA hai / asthira aura azubhakA svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, ve dhruvodayI haiM / ayazakIrtikA asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna meM svodaya parodaya bandha hotA hai / Upara parodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtike udayakA abhAva hai| ina chaha prakRtiyoMkA bandha sAntara hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI unakA andhavizrAma dekhA jAtA hai / pratyaya sugama haiM, kyoMki, bahuta vAra kahe jA cuke haiN| deva aura manuSya- gatise saMyukta hI bandha hotA hai, kyoMki, yahAM anya gatiyoMke bandhakA abhAva hai / cAroM gatiyoMke asaMyata saMmyagdASTa, do gatiyoMke saMyatAsaMyata, aura manuSyagatike saMyatta svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhanyucchinnasthAna sugama haiM / saba prakRtiyoMkA bandha sAdi va adhuna hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiM / 1 pratiSu ' utthAdo' iti pAThaH /
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 286.] sammattamaggaNAe baMdhasAmittaM ... apaccakkhANAvaraNIyakoha-mANa-mAyA-loha-maNussAu-maNusagai orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-vajarisahasaMghaDaNa-maNusANupuvINAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 285 // sugamaM / asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 286 // apaccakkhANAvaraNacaukka-maNusagaipAoggANupuvvINaM baMdhodayA samaM vocchiNNA, asaMjadasammAdivimhi taduhayavoccheduvalaMbhAdo / maNusagai-maNusAu-orAliyasarIraaMgovaMgavajjarisahasaMghaDaNANaM baMdhavocchedo ceva, uvari pi' udydNsnnaado| apaccakkhANacaukkassa paMdho sodaya-parodao / sesANaM parodao ceva, sodaeNa baMdhavirohAdo / dasaNNaM payaDINaM baMdho NiraMtaro, egasamaeNa bNdhuvrmaabhaavaado| apaccakkhANacaukkassa cAlIsa pccyaa| maNusAuassa bAdAlIsa, orAliyaduga-veuvviyamissa-kammaiyapaccayANamabhAvAdo / sesANaM codAlIsa, apratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA, lobha, manuSyAyu, manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, varSabhasaMhanana aura manuSyAnupUrvI nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 285 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 286 // apratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA bandha va udaya donoM sAthameM vyucchinna hote haiM. kyoMki, asaMthatasamyagdRSTi guNasthAnameM una donoMkA vyuccheda pAyA jAtA hai / manuSyagati, manuSyAyu, audArikazarIrAMgopAMga aura vajrarSabhasaMhananakA kevala bandhavyuccheda hI hai, kyoMki, Upara bhI unakA udaya dekhA jAtA hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bandha svodaya-parodaya hotA hai / zeSa prakRtiyoMkA parodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, svodayase inake bandhakA virodha hai / dazoM prakRtiyoMkA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, eka samayase unake bandhavizrAmakA abhAva hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake cAlIsa pratyaya haiN| manuSyAyuke byAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, audArikadvika, vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMkA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMke cavAlIsa pratyaya hai, kyoMki, unake audA. 1 pratiSu ' va ' iti pAThaH /
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 287. orAliyadugAbhAvAdo / apaccakkhANacaukkassa dev-mnnusgisNjutto| sesANaM maNusagaisaMjutto, saabhaaviyaado| apaccakkhANacaukkassa caugaiasaMjadasammAdihiNo saamii| sesANaM devaNeraiyA / baMdhaddhANaM Nasthi, ekkamhi addhANavirohAdo / baMdhavocchiNNaTThANaM sugamaM / apaccakkhANacaukkassa tiviho baMdho, dhuvAbhAvAdo / sesANaM sAdi-aDavo, aduvabaMdhittAdo / paccakkhANAvaraNIyakoha-mANa-mAyA-lobhANaM ko baMdho ko abaMdho? // 287 // sugama / asaMjadasammAdiTThI saMjadAsajadA bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 288 // edAsiM saMjadAsaMjadamhi akkameNa vocchiNNabaMdhodayANaM, sodaya-parodaehi NiraMtarabaMdhINaM, asaMjadasammAdihi-saMjadAsaMjadesu jahAkameNa chAdAla-sattattIsapaccayANaM, deva-maNusagaisaMjuttabaMdhANaM, caugai-dugaiasaMjadasammAdihi-saMjadAsaMjadasAmIyANaM, asaMjadasammAdiTThi-saMjadA rikadvikakA abhAva hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA deva va manuSya gatise saMyukta bandha hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA manuSyagatisaMyukta bandha hotA hai, kyoMki, aisA svabhAva hai / apratyA. khyAnAvaraNacatuSkake cAro gatiyoke asaMyatasamyagdRSTi svAmI hai| zeSa prakRtiyoke deva va nArakI svAmI haiN| bandhAdhyAna nahIM hai, kyoMki, eka guNasthAnameM adhyAnakA virodha hai / bandhavyucchinnasthAna sugama hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiN| pratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA aura lobhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 287 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 288 // ina cAra prakRtiyoMkA bandha aura udaya donoM eka sAtha saMyatAsaMyata guNasthAnameM vyucchinna hote haiM / svodaya-parodaya sahita nirantara bandha hotA hai| asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM chayAlIsa aura saMyatAsaMyata guNasthAnameM saiMtIsa pratyaya haiM / deva aura manuSya gatise saMyukta bandha hotA hai| cAroM gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi aura do gatiyoMke saMyatAsaMyata khAmI haiM / asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata bandhAdhvAna haiN| saMyatAsaMyata guNa
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 290. ] sammattamaggaNAe baMdhasAmitaM [ 371 saMjadaddhANANaM, saMjadAsaMjadammi vocchiNNabaMdhANaM, dhuveNa' viNA tivihabaMdhuvagayANaM parUvaNA sugamA / devA assa ko baMdho ko abaMdho ? // 289 // sugamaM / asaMjadasammAdiTTi pahuDi jAva appamattasaMjadA baMdhA / appamattadAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 290 // edassa attho uccade / taM jahA puvvamudao pacchA [ baMdho ] vocchijjadi, appamattAsaMjada sammAdiTThIsu baMdhodaya voccheduvalaMbhAdo / parodao, NiraMtaro, asaMjadasammAdiTThIsu veuvviyadugorAliyamissa-kammaiya-paccayANamabhAvAdo bAdAlIsapaccao, uvarimesu guNaTThANesu oghapaccao, devagaisaMjutto, dugaiasaMjadasammAdiTThi-saMjadAsaMjada- maNusagai saMjadasAmIo, asaMjadasammAdiTThi-saMjadAsaMjada - pamatta appamattasaMjadaddhANo, appamattaddhAe saMkhejjesu bhAge su pattavilao, sAdi - aDavo, devAuassa baMdho tti avagaMtavvo / sthAna meM bandha vyucchinna hotA hai / dhruva bandhake binA zeSa tIna prakArakA bandha hotA hai / isa prakAra inakI prarUpaNA sugama hai / devAyukA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 289 // yaha sUtra sugama hai / asaMyatasamyagdRSTise lekara apramattasaMyata taka bandhaka haiM / apramattasaMyatakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 290 // isa sUtrakA artha kahate / vaha isa prakAra hai - devAyukA pUrvameM udaya aura pazcAt bandha vyucchinna hotA hai, kyoMki, apramatta aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM kramase usake bandha va udayakA vyuccheda pAyA jAtA hai / parodaya aura nirantara bandha hotA hai / asaMyata'samyagdRSTiyoM meM vaikriyikadvika, audArikamizra aura kArmaNa kAyayoga pratyayoMkA abhAva hone se bhyAlIsa pratyaya haiM / uparima guNasthAnoMmeM oghake samAna pratyaya haiM / devagatisaMyukta bandha hotA hai / do gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi va saMyatAsaMyata, tathA manuSyagatike saMyata svAmI haiN| asaMyata samyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramatta saMyata aura apramattasaMyata bandhAdhvAna haiN| apramattakAlake saMkhyAta bahubhAgoMke vItanepara bandhavyuccheda hotA hai / sAdi va adhruva bandha hotA hai| isa prakAra devAyuke bandhakI prarUpaNA jAnanA cAhiye / 1 pratiSu ' duveNa ' iti pAThaH / 2 apratau ' va ' iti pAThaH /
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 291. AhArasarIra-AhArasarIraMgovaMgaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 291 // sugame / appamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 292 // edassa attho sugmo| uvasamasammAdiTThIsu paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 293 // sugamaM / asaMjadasammAdiTippahuDi jAva suhumasAMparAiyauvasamA baMdhA / suhumasAMparAiyauvasamaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 294 // paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM baMdhavocchedo AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMga nAmakarmIkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 291 // yaha sUtra sugama hai| apramattaMsaMyata bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 292 // isa sUtrakA artha sugama hai / upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yazakIrti, UMcagotra aura pAMca antarAyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 293 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTi se lekara sUkSmasAmparAyika upazamaka taka bandhaka haiM / sUkSmasAmparAyikaupazamakakAlake antima samayako jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 294 // pAMca zAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yazakIrti, uccagotra aura pAMca anta.
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2, 294 sammattamagaNAe baMdhasAmitta [373 ceva / udayavocchedo Nasthi, khINakasAyAdisu vi edAsiM payaDINaM udayadasaNAdo / teNa udayavocchedAdo baMdhavocchedo puvvaM pacchA vA hodi tti vicAro Natthi, saMtAsaMtANaM snnnniyaasvirohaado| paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMcatarAiyANaM sodao baMdho / jasakittIe asaMjadasammAdiTThIsu sody-prodo| uvari sodao ceva, pddivkkhudyaabhaavaado| uccAgodassa asaMjadasammAdiTThi-saMjadAsajadesu sody-prodo| uvari sodao ceva, paDivakkhudayAbhAvAdo / paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM baMdho NiraMtaro, dhuvabaMdhittAdo / jasakittIe asaMjadasammAdiTippahuDi jAva pamattasaMjado tti baMdho sAMtaro / uvari NiraMtaro, pddivkkhpyddibNdhaabhaavaado| paccayA sugamA / Navari asaMjadasammAdiTThIsu orAliyamissapaccao, pamattasaMjadesu AhAradugapaccao Natthi / asaMjadasammAdiTThIsu edAsiM payaDINaM baMdho dev-mnnusgisNjutto| uvarimesu guNahANesu devagaisaMjutto agaisaMjutto vA / caugaiasaMjadasammAdiTThI dugaisaMjadAsajadA maNusagaisaMjadA saamiio| baMdhaddhANaM baMdhavocchiNNaTThANaM ca sugamaM / dhuvabaMdhINaM tiviho baMdho, dhuvAbhAvAdo / avasesANaM sAdi-aduvo, adbhuvbNdhittaado| rAyakA bandhavyuccheda hI hai / udayavyuccheda nahIM hai, kyoMki, kSINakaSAyAdika guNasthAnoM meM bhI ina prakRtiyoMkA udaya dekhA jAtA hai / isI kAraNa udayavyucchedase bandhavyuccheda pUrvameM yA pazcAt hotA hai, yaha vicAra nahIM hai; kyoMki, sat aura asatkI tulanAkA virodha hai / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAyakA svodaya bandha hotA hai| yazakIrtikA asaMyatasamyagdRSTiyoM meM svodaya-parodaya bandha hotA hai| Upara svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtike udayakA abhAva hai| uccagotrakA asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata guNasthAnoM meM svodaya-parodaya bandha hotA hai| Upara svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtikA udayAbhAva hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, uccagotra aura pAMca antarAyakA bandha nirantara hotA hai, kyoMki, ve dhruvabandhI haiN| yazakIrtikA asaMtayasamyagdRSTise lekara pramattasaMyata taka sAntara bandha hotA hai| Upara nirantara bandha hotA hai, kyoMki, Upara pratipakSa prakRtike bandhakA pratyaya sugama hai / vizeSa itanA hai ki asaMyatasamyagdRSTiyoMmeM audArikamizra pratyaya aura pramattasaMyatoMmeM AhArakadvika pratyaya nahIM haiM / asaMyatasamyagdRSTiyoMmeM ina prakRtiyoMkA bandha deva va manuSya gatisaMyukta hotA hai| uparima guNasthAnoM meM devagatisaMyukta yA agatisaMyakta bandha hotA hai| cAroM gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi, do gatiyoMke saMyatAsaMyata, aura manuSyagatike saMyata svAmI haiM / bandhAdhvAna aura bandhavyucchinnasthAna sugama haiN| dhruvabandhI prakRtiyoMkA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, unake dhruva bandhakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhuva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiM /
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 ! chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 295. NiddA-payalANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 295 // sugamaM / asaMjadasammAdiTippahuDi jAva apuvakaraNauvasamA baMdhA / apuvakaraNauvasamaddhAe saMkhejjadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjdi| ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 296 // ____edAsiM baMdho puvvaM vocchajjadi / udayavocchedo Natthi, khINakasAesu vi udayadasaNAdo / sodaya-parodao baMdho, adduvodyttaado| NiraMtaro, dhuvabaMdhittAdo / asaMjadasammAdiTThIsu paMcetAlIsa paccayA, orAliyamissapaccayAbhAvAdo / pamatasaMjadamhi bAvIsa paccayA, aahaardugaabhaavaado| sesaguNaTThANesu oghapaccao, visesAbhAvAdo / asaMjadasammAdidvimhi deva-maNusagaisaMjutto, uvarimesu devagaisaMjutto, caugaiasaMjadasammAdiTThi-dugaisaMjadAsaMjada nidrA aura pracalAkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? 295 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTise lekara apUrvakaraNa upazamaka taka bandhaka haiM / apUrvakaraNa upazamakAlakA saMkhyAtavAM bhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 296 // inakA bandha pUrvameM vyucchinna hotA hai / udayavyuccheda nahIM hai, kyoMki, kSINakaSAya jIvoMmeM bhI unakA udaya dekhA jAtA hai| svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvodayI haiM / nirantara bandha hotA hai, kyoMki, dhruvabandhI haiM / asaMyatasamyagdRSTiyoMmeM paiMtAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, audArikamizra pratyayakA vahAM abhAva hai / pramattasaMyata guNasthAnameM bAIsa pratyaya hai, kyoMki, vahAM AhArakadvikakA abhAva hai| zeSa guNasthAnoM meM oghapratyayoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, oghase vahAM koI vizeSatA nahIM hai| asaMyatasamyagdRSTi gaNasthAnameM deva va manuSya gatile saMyukta tathA uparima guNasthAnoM meM devagatisaMyukta hotA hai| cAroM gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi, do gatiyoMke saMyatAsaMyata, aura manuSya 1 apratau -- pamattasaMjadA hi bAtrIsa ', Apratau 'pamatamajada0 bAvIpa ', kApratI pamattasaMjadA bAvIsa' pati paatthH|
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 298.] sammattamaggaNAra baMdhasAmittaM [ 375 maNusagaisaMjadasAmIo, avagayabaMdhaddhANo, apuvakaraNaddhAe saMkhejjadime bhAge gayaviNAso, dhuvabaMdhittAdo tivihANo NihA-payalANaM baMdho / sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho // 297 // sugamaM / asaMjadasammAdiTippahuDi jAva uvasaMtakasAyavIyarAgachadumatthA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 298 // baMdhavocchedaM mottUNa udayavocchedAbhAvAdo, sodaya-parodayabaMdhAdo, asaMjadappahuDi jAva pamattasaMjado tti sAMtaraM baMdhidUNuvari NiratarabaMdhittAdo, oghapaccaehito asaMjadasammAdiTThipamattasaMjade mottUNa aNNattha samANapaccayattAdo, asaMjadasammAdihi-pamattasaMjadesu orAliyamissAhAradugAbhAvAdo, asaMjadasammAdiTThIsu dugaisaMjuttAdo uvari devagaisaMjuttabaMdhAdo, caugaiasaMjadasammAdihi-dugaisaMjadAsaMjada-maNusagaisaMjadasAmibaMdhAdo, baMdheNa sAdi-aDuvattAdo sugamamedaM / gatike saMyata svAmI haiN| bandhAdhvAna jJAta ho hai / apUrvakaraNakAlakA saMkhyAtavAM bhAga vItanepara bandha vyucchinna hotA hai / dhruvabandhI honese nidrA va pracalAkA tIna prakAra bandha hotA hai| sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 297 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTi se lekara upazAntakaSAya vItarAga chadmastha taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM hai // 298 // sAtAvedanIyake bandhavyucchedako chor3akara udayavyucchedakA abhAva honese, svodayaparodaya bandha honese, asaMyatasamyagdRSTise lekara pramattasaMyata taka sAntara baMdhakara Upara nirantarabandhI honese, asaMyatasamyagdRSTi aura pramattasaMyatoMko chor3akara anyatra aughake samAna pratyaya yukta honese,asaMyatasamyagdRSTiyoM meM audArikamizra aura pramattasaMyatoMmeM AhAradvikakA abhAva honese, asaMyatasamyagdRSTiyoMmeM do gatiyoMse saMyukta tathA Upara devagatisaMyukta bandha honese; cAroM gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi, do gatiyoMke saMyatAsaMyata, aura manuSyagatike saMyata svAmI honese; tathA bandhase sAdi va adhruva honese yaha sUtra sugama hai| www.jaihelibrary.org,
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 299. . asAdAvedaNIya-aradi-soga athira-asuha-ajasakittiNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 299 // sugamaM / asaMjadasammAdiTippahuDi jAva pamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 300 // sugamamedaM, madiNANamaggaNAe parUvidatthattAdo / apaccakkhANAvaraNIyamohiNANibhaMgo // 301 // apaccakkhANacaukka-maNusagai-orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupuvINaM ettha gahaNaM kAyavvaM, desAmAsiyattAdo / sesaM sugama / Navari orAliyamissapaccao avaNeyavyo / kathaM veubdhiyamissa-kammaiyANamuvalaMbho' ? uvasamasammatteNa uvasamaseDiM caDiya kAlaM kAUNa devesuppaNNANaM taduvalaMbhAdo / ...................................... asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazakIrti nAmakarmoMkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 299 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTise lekara pramattasaMyata taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 300 / / yaha sUtra sugama hai, kyoMki, matizAna mArgaNAmeM isake arthakI prarUpaNA kI jAcukI hai| apratyAkhyAnAvaraNIyakI prarUpaNA avadhijJAniyoMke samAna hai // 301 // apratyAkhyAnAvaraNacatuSka, manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA yahAM grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, yaha sUtra dezAmarzaka hai| zeSa prarUpaNA sugama hai| vizeSa itanA hai ki audArikamizra pratyayako kama karanA caahiye| zaMkA-vaikriyikamizna ora kArmaNa kAyayoga yahAM kaise pAye jAte haiM ? samAdhAna-upazamasamyaktvake sAtha umazamazreNi car3hakara aura marakara devoMmeM utpanna hue jIvoMke ve donoM pratyaya pAye jAte haiM / 1 pratiSu ' -muvalaMbhAdo' iti pAThaH /
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 306.] sammattamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 377 Navari AuvaM Natthi // 302 // kudo ? sammAmicchAiTisseva savvuvasamasammAiTThINamAuassa baMdhAbhAvAdo / paccakkhANAvaraNacaukkassa ko baMdho ko abaMdho ? 303 // sugamaM / asaMjadasammAdiTThI saMjadAsajadA [baMdhA] / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 304 // edaM pi sugama, sudnnaannpruuvnnaapruuvidtthttaado| . purisaveda-kodhasaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 305 // sugamaM / asaMjadasammAdiTippahuDi jAva aNiyaTTI uvasamA bNdhaa| aNiyaTTiuvasamaddhAe sese saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMghA // 306 // vizeSa itanA hai ki unake Ayu karmakA bandha nahIM hai // 302 // kyoMki, samyagmithyAdRSTike samAna hI sarva upazamasamyagdRSTiyoMke Ayuke bandhakA abhAva hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 303 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata [ bandhaka ] haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 304 // yaha bhI sUtra sugama hai, kyoMki, isake arthakI prarUpaNA zrutajJAnaprarUpaNAmeM kI . jA cukI hai| puruSaveda aura saMjvalana krodhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 305 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTise lekara anivRttikaraNa upazamaka taka bandhaka haiM / anivRttikaraNaupazamakakAlake zeSameM saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka hai // 306 // .. .48.
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 307. sugamamedaM / mANa-mAyasaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 307 // sugamaM / asaMjadasammAdihippahuDi jAva aNiyaTTI uvasamA bNdhaa| aNiyaTTiuvasamaddhAe sese sese saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / .ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 308 // edaM pi sugama, bahuso pruuvidttaado| lobhasaMjalaNassa ko baMdho ko avaMdho ? // 309 // sugamaM / asaMjadasammAdiTippahuDi jAva aNiyaTTI uvasamA baMdhA / aNiyaTTiuvasamaddhAeM carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 310 // yaha sUtra sugama hai| saMjvalana mAna aura mAyAkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 307 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTise lekara anivRttikaraNa upazamaka taka bandhaka haiN| anivRttikaraNaupazamakAlake zeSa zeSameM saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM / / 308 // yaha sUtra bhI sugama hai, kyoMki, bahuta vAra isakI prarUpaNA kI jAcukI hai| saMjvalana lobhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 309 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTise lekara anivRttikaraNa upazamaka taka bandhaka haiM / anivRttikaraNaupazamakAlake antima samayako jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 310 // For Private & Personal use only .
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 313.] sammattamaggaNAe baMdhasAmitta 309 edaM pi sugamaM / hassa-radi-bhaya-duguMchANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 311 // mugamaM / asaMjadasammAiTippahuDi jAva apuvakaraNauvasamA baMdhA / apuvvakaraNuvasamaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 312 // edaM pi sugamaM / devagai-paMciMdiyajAdi-vebviya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasaM-- saMThANa-veubviyaaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-devANupubbI-agurualahuauvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagadi-tasa-bAdara-pajatta-patteyasarIrathira-subha-subhaga-sussara-Adejja-NimiNa-titthayaraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho? // 313 // sugamaM / yaha sUtra bhI sugama hai| hAsya, rati, bhaya aura jugupsAkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai? // 311 // yaha sUtra sugama hai| asaMyatasamyagdRSTise lekara apUrvakaraNa upazamaka taka bandhaka haiN| apUrvakaraNa upazamakAlake antima samayako prApta hokara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 312 // , yaha sUtra bhI sugama hai| devagati, paMcendriya jAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa aura tIrthaMkara nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 313 // yaha sUtra sugama hai|
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 314. asaMjasammAdiTTi pahuDi jAva apuvvakaraNauvasamA baMdhA / apuvvakaraNuvasamaddhAe saMkhejje bhAge gaMtRRNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 314 // edaM pi sugamaM, bahuso kayaparUvaNAdo / AhArasarIra-AhArasarIraaMgovaMgANaM ko baMdho ko abaMdho ? 380 ] // 315 // sumaM / appamattApuvvakaraNavasamA baMdhA / apuvvakaraNuvasamaddhAMe saMkheje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 316 // edaM pi sugamaM / sAsa sammAdiTTI madiNANibhaMgo // 317 // asaMyatasamyagdRSTise lekara apUrvakaraNa upazamaka taka bandhaka haiM / apUrvakaraNa upazamakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM / 34 // yaha sUtra bhI sugama hai, kyoMki, bahuta bAra isakI prarUpaNA kI jAccukI hai| AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMgakA kauna bandhaka aura kauna andhaka hai ? // 315 // yaha sUtra sugama hai | apramatta aura apUrvakaraNa upazamaka bandhaka haiM / apUrvakaraNa upazamakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara can vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 316 // yaha sUtra bhI sugama hai / sAsAdanasamyagdRSTiyoMkI prarUpaNA matijJAniyoMke samAna hai // 317 //
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 317.] sammattamAgaNAe baMdhasAmitta [381 paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-solasakasAya-aTThaNokasAya-tirikkhamaNusa-devAu-tirikkha-maNusa-devagai-paMciMdiyajAdi-orAliya-veuvviya-tejA-kammaiyasarIra-paMcasaMThANa-orAliya-veubviyaaMgrovaMga-paMcasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-tirikkha-maNusa-devagaipAoggANupuvI-aguruvalahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-ujjova-dovihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-dUbhaga-sussara-dussara-Adejja-aNAdejja-jasakitti-ajasakittiNimiNa-NIcuccAgoda-paMcaMtarAiyapayaDIo sAsaNasammAdiTThIhi bajjhamANiyAo / edAsimudayAdo baMdho pubvaM pacchA [vA] vocchiNNo tti vicAro Natthi, ettha edAsiM baMdhodayavocchedAbhAvAdo / paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasaphAsa-agurualahua-tasa-bAdara-pajjatta-thirAthira-suhAsuha-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM sodao baMdho, dhuvodayattAdo / devAu-devagai-veubdhiyadugANaM parodao baMdho, sodaeNa baMdhavirohAdo / avasesANaM payaDINaM baMdho sodaya-parodao, uhayahA vi baMdhuvalaMbhAdo / paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-solasakasAya-bhaya-duguMchA-tirikkha-maNusa-devAupaMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa aguruvalahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsa pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, solaha kaSAya, ATha nokapAya, tiryagAya, manuSyAya, devAu, tiryaggati, manuSyagati, devagati, paMcendriya jAti, audArika, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, pAMca saMsthAna, audArika va vaikriyika aMgopAMga, pAMca saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, devagatiprAyogyAnupUrvI, aguruladhu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, bAdara, paryApta, pratyeka zarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, nIca va UMca gotra pAMca antarAya,ye prakRtiyA sAsAdanasamyaghAMjAvA dvArA badhyamAna hai| inakA bandha udayase pUrvameM yA pazcAt vyucchinna hotA hai, yaha vicAra nahIM haiN| kyoMki, yahAM inake bandha aura udayake vyucchedakA abhAva hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, paMcendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, aguruladhu, trasa, bAdara, paryApta, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAyakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvodayI haiM / devAyu, devagatidvika aura vaikriyikatikakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, svodayase inake bandhakA virodha hai| zeSa prakRtiyokA bandha svodaya parodayase hotA hai, kyoMki, donoM prakAroMse bhI unakA vandha pAyA jAtA hai| __ pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, tiryagAyu, manuSyAyu, devAyu, paMcendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, aguru
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 317. tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramANuvalaMbhAdo / sAdAsAda-hassa-radi-aradi-sogitthiveda-majjhimaca usaMThANa-paMcasaMghaDaNa-ujjova-dovihAyagai-thirAthira-suhAsuha-dubhaga-dussara-aNAdejja-jasakitti-ajasakittINaM sAMtaro baMdho, egasamaeNavi baMdhuvaramadasaNAdo / purisavedassa baMdho sAMtara-NiraMtaro, pamma-sukkalessiesu tirikkha-maNussesu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / devagai-ve uvviyaduga-samacaurasasaMThANa-subhaga-sussaraAdejjuccAgodANaM baMdho sAMtara-NiraMtaro, asaMkhejjavAsAuesu suhatilessiyatirikkha-maNussesu ca NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / maNusagaidugassa baMdho sAMtara-NiraMtaro, ANadAdidevesu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / tirikkhagaiduga-NIcAgodANaM baMdho sAMtara-NiraMtaro, sattamapuDhavINeraiesu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / orAliyasarIradugassa vi sAMtara-NiraMtaro baMdho, deva-Neraiesu nnirNtrbNdhuvlNbhaado| devAu-devagai-veuvviyadugANaM chAdAlIsa paccayA, veubviyadugorAliyamissa-kammaiyANamabhAvAdo / maNusa-tirikkhAuANaM sattetAlIsa paccayA, orAliya-veuvviyamissa-kammaiyapaccayANamabhAvAdo / avasesANaM payaDINaM paMcAsa paccayA, paMcamicchattapaccayANamabhAvAdo / lagha, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, nirmANa aura pAMca antarAyako nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inakA bandhavizrAma nahIM pAyA jAtA / sAtA va asAtA vedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, strIveda, madhyama cAra saMsthAna, pAMca saMhanana, udyota, do vihAyogatiyAM, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, yazakIrti aura ayazakIrtikA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI inakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai / puruSavedakA bandha sAntara-nirantara hotA hai, kyoMki, padma aura zukla lezyAvAle tiryaMca va manuSyoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| devagatidvika, vaikriyikadvika, samacaturasrasaMsthAna, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotrakA sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, asaMkhyAtavarSAyuSka aura zubha tIna lezyAvAle tiryaca va manuSyoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| manuSyagatidvikakA bandhasAntara nirantara hotA hai, kyoMki, AnatAdika devoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai / tiryaggatidvika aura nIcagotrakA bandha sAntara-nirantara hotA hai, kyoMki, saptama pRthivIke nArakiyoM meM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai / audArikazarIradvikakA bhI sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, deva va nArakiyoMmeM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| devAyu, devagatidvika aura vaikriyikadvikake chayAlIsa pratyaya hai,kyoMki, vaikriyikadvika, audArikamizra aura kArmaNa kAyayoga pratyayoMkA abhAva hai| manuSyAyu aura tiryagAyuke saiMtAlIsa pratyaya hai, kyoMki, audArikamizra, vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMkA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMke pacAsa pratyaya hai, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTiyoMke pAMca mithyAtva pratyayoMkA abhAva hai|
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ sammatamaggaNAe baMdhasAmittaM [ 383 devAu-devagai-veubviyadugANaM baMdho devagaisaMjuttA / maNusAu- maNusagaidugANaM maNusagaisaMjutto / tirikkhAu - tirikkhagaidugujjovANaM tirikkhagaisaMjutto / orAliyasarIramajjhimacausaThANa-orAliya sarIraaMgovaMga-paMca saMghaDaNa - appasatthavihAyagai- dubhaga- dussara-aNAdejjaNIcAgodANaM tirikkha-maNusaga saMjutto baMdho / uccAgodassa deva maNusagaisaMjuttA baMdho, tirikkhesuccAgodAbhAvAdo / avasesANaM payaDINaM baMdho tigai saMjutto, NirayagaibaMdhAbhAvAdo / devAu-devagai-veubviyadugANaM tirikkha- maNusA sAmI / sesANaM payaDINaM baMdhassa sAmI caugaisAsaNA / baMdhaddhANaM baMdhavocchedo ca Natthi / chadAlIsadhuvabaMdhapayaDINaM tiviho baMdho, dhuvAbhAvAdo / avasesANaM sAdi-adbhuvo adbhuvabaMdhittAdo | sammAmicchA haTTI asaMjadabhaMgo // 318 // paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda - bArasakasAya - purisaveda - hassa - radi-aradisoga-bhaya-duguMDA- maNusagai-devagai-paMciMdiyajAdi-orAliya-veubviya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliya-ve uvviyaaMgovaMga- vajjari sahasaMghaDaNa vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa - maNusagai - devagai 3, 318. ] devAyu,devagatidvika aura vaikriyikadvikakA bandha devagati saMyukta hotA hai| manuSyAyu aura manuSyagatidvikakA bandha manuSyagati saMyukta hotA hai / tiryagAyu, tiryaggatidvika aura udyotakA bandha tiryaggati saMyukta hotA hai / audArikazarIra, madhyama cAra saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, pAMca saMhanana, aprazastavihAyogati, durbhaga dusvara, anAdeya aura nIca gotrakA tiryaggati aura manuSyagati se saMyukta bandha hotA hai / uccagotrakA deva va manuSya gati se saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, tiryacoMmeM uccagotrakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoM kA bandha tIna gatiyoMse saMyukta hotA hai, kyoMki, sAsAdanasamyagdRSTiyoM ke narakagatike bandhakA abhAva hai / devAyu, devagatidvika aura vaikriyikadvikake tiryaca va manuSya svAmI haiN| zeSa prakRtiyoMke bandhake svAmI cAroM gatiyoMke sAsAdana lamyagdRSTi haiM / bandhAdhvAna aura bandhavyuccheda nahIM hai / chyAlIsa dhruvabandhI prakRtiyoMkA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, unake dhruvabandhakA abhAva hai / zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI haiM / samyagmithyAdRSTi jIvoMkI prarUpaNA asaMyata jIvoMke samAna hai // 318 // pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, devagati, paMcendriya jAti, audArika, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArika va vaikriyika aMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagati va devagati prAyogyAnu
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ arjasti dhasAmittavicao [ 3, 318. 384 ] pAoggANuputrI- aguruvalahua-uvaghAda - paraghAda- ussAsa-pasatthavihAyagai-tasa - bAdara-pajjatta- patteyasara-thirAthira - suddA suha-subhaga-sussara-Adejja jasakitti aja sakitti - NimiNuccA goda - paMcatarAiyapaDIo sammAmicchAiTThIhi bajjhamANiyAo / udayAdA baMdho puvvaM pacchA [vA ] vocchiNNo tti esa vicAro Natthi, payaDINamettha baMdhodayavocchedANuvalaMbhAdo | paMcaNANAvaraNIya-ca udaMsaNAvaraNIya paMciMdiyajAdi - tejA - kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasaphAsa-aguruvalahua-uvaghAda- paraghAda- ussAsa-tasa bAdara - pajjatta- patteyasarIra-thirAthira - suhAsuhaNimiNa-paMcaM tarAiyANaM sodao baMdho, ettha dhuvodayattAdo / NiddA- payalA-sAdAsAda-bArasakasAyapurisaveda-hassa-radi-aradi- soga-bhaya- duguMchA - samacaurasa saMThANa - pasatthavihAya gai - subhaga-sussaraAdejja-jasakitti-ajasakitti - uccAgodANaM baMdho sodaya- parodao, uhayahA vi baMdhuvalaMbhAdo / maNusa gai - devagaDa- ve uvviyasarIra - orAliya- ve uvviyasarIraaMgovaMga- vajjari sahasaMghaDaNa - maNusagai - devagaipAoggANupuSvINaM parodao baMdho, sodaeNa baMdhavirohAdo / paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya bArasa kasAya - purisaveda-bhaya-bhaya-duguMchA- maNusagai devagaipaMciMdiyajAdi-orAliya- ve ubviya- tejA - kammaiyasarIra - samacaurasa saMThANa-orAliya- veDavviyaaMgo pUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya prakRtiyAM samyagmithyAdRSTi jIvoM dvArA badhyamAna haiM / udaya se bandha pUrva meM yA pazcAt vyucchinna hotA hai, yaha vicAra yahAM nahIM haiM; kyoMki, yahAM ukta prakRtiyoMke bandha aura udayakA vyuccheda nahIM pAyA jAtA hai / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, paMcendriya jAti, tejasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAyakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ye dhruvodayI haiM / nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, samacaturasrasaMsthAna, prazastavihAyogati, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti aura uccagotrakA bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, donoM prakAroMse bhI inakA bandha pAyA jAtA hai / manuSyagati, devagati, vaikriyikazarIra, audArika va vaikiyika zarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura devagatiprAyeogyAnupUrvIkA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, svodaya se inake bandhakA virodha hai / pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, bhaya, jugupsA, manuSya gati, devagati, paMcendriya jAti, audArika, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra,
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 318.] sammattamaggaNAe baMdhasAmittaM [385 vaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-maNusagai-devagaipAAggANupuvI-aguruvalahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-subhaga-sussara-AdejjaNimiNuccAgoda-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, ettha dhuvbNdhdsnnaado| sAdAsAda-hassa-radiaradi-soga-thirAthira-suhAsuha-jasakitti-ajasakittINaM sAMtaro, egasamaeNa vi bNdhuvrmdNsnnaado| maNusagai-maNusagaipAoggANupuvI-orAliyasarIra-orAliyasarIraMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNANaM bAdAlIsa paccayA, orAliyakAyajogAbhAvAdo / devagai-devagaipAoggANupucIveubviyasarIra-veubviyasarIraaMgovagANaM pi bAdAlIsa paccayA, veubviyakAyajogAbhAvAdo / avasesANaM tedAlIsa paccayA, paMcamicchattANubaMdhicaukkorAliya-veuvviyamissa-kammaiyapaccayANamabhAvAdo / maNusagaidugorAliyaduga-vajjarisahasaMghaDaNANaM baMdho maNusagaisaMjutto / devagai-veubviyadugANaM devagaisaMjutto / sesasavvapayaDINaM devamaNusagaisaMjutto / maNusagaidugorAliyaduga-vajjarisahasaMghaDaNANaM deva-NeraiyA sAmI / devagai-veubviyadugANaM tirikkha-maNusA sAmI / sesANaM payaDINaM baMdhassa sAmI samacaturasrasaMsthAna, audArika va vaikriyika zarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagati va devagati prAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAyakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, yahAM inakA dhruvabandha dekhA jAtA hai| sAtA va asAtA vedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti aura ayazakIrtikA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI inakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai| manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, audArika zarIra, audArikazarIrAMgo pAMga aura vajrarSabhasaMhananake vyAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, audArikakAyayogakA abhAva hai| devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgake bhI byAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, yahAM vaikriyikakAyayogakA abhAva hai| zeSa prakRtiyoMke tetAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, pAMca mithyAtva, anantAnubandhicataSka, audA garika. mizra, vaikriyikamizra aura kArmaNa pratyayoMkA mizraguNasthAnameM abhAva hai| manuSyagatidvika, audArikadvika aura vajrarSabhasaMhananakA bandha manuSyagatise saMyukta hotA hai| devagatidvika aura vaikriyikAdvakakA bandha devagati saMyukta hotA hai / zeSa saba prakRtiyoMkA bandha deva va manuSya gatise saMyukta hotA hai| manuSyagatidvika, audArikadvika va vajrarSabhasaMhananake deva va nArakI svAmI haiN| devagatidvika aura vaikriyikadvikake tiryaMca va manuSya khAmI haiM / zeSa prakRtiyoka bandhake svAmI cAroM gatiyoMke samyagmithyAdRSTi haiM / bandhAdhvAna ... 49.
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 319. caugaisammAmicchAiTThiNo / baMdhaddhANaM Natthi, ekkamhi addhANavirohAdo / baMdhavocchedo vi Nasthi, ettha savvAsiM bNdhuvlNbhaado| dhuvabaMdhipayaDINaM tiviho baMdho, dhuvAbhAvAdo / sesANaM sAdi-aduvo, adbhuvabaMdhittAdo / micchAiTThINamabhavasiddhiyabhaMgo // 319 // sugamamedaM suttaM, visesAbhAvAdo / Navari dhuvabaMdhipayaDINaM caubviho baMdho, saadi-saaNtrbNdhuvlNbhaado| saNiyANuvAdeNa saNNIsu jAva titthayare tti oghabhaMgo // 320 // eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyajAdi-AdAva-thAvara-suhuma-sAhAraNANaM parodayattuvalaMbhAdo paMciMdiyajAdi-tasa-bAdarANaM sodayabaMdhuvalaMbhAdo NedaM suttaM jujjade ? Na, desAmAsiya nahIM hai, kyoMki, eka guNasthAnameM adhvAnakA virodha hai| bandhavyuccheda bhI nahIM hai, kyoMki, yahAM saba prakRtiyoMkA bandha pAyA jAtA hai / dhruvabandhI prakRtiyoMkA tIna prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, dhruvabandhakA yahAM abhAva hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvavandhI haiM / mithyAdRSTi jIvoMkI prarUpaNA abhavyasiddhika jIvoMke samAna hai // 319 // yaha sUtra sugama hai, kyoMki, yahAM koI vizeSatA nahIM hai| bheda itanA hai ki dhruvabandhI prakRtiyoMkA yahAM cAroM prakArakA bandha hotA hai, kyoMki, sAdi va sAntara arthAt adhruva bandha pAyA jAtA hai| saMjJimArgaNAnusAra saMjJI jIvoMmeM tIrthaMkara prakRti taka oghake samAna prarUpaNA hai // 320 // zaMkA-cUMki yahAM ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, AtApa, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNa prakRtiyoMkA bandha parodayase aura paMcendriya jAti, trasa va bAdarakA bandha svodayase pAyA jAtA hai, ataeva yaha sUtra yukta nahIM hai ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM haiM, kyoMki, dezAmArzaka sUtroMmeM isa prakArakI 1 pratiSu ato'gre 'egUNacAlIsapaccayA' ityadhikaH pAThaH samupalabhyate /
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 322.] saNimagaNAe baMdhasAMmitta / 387 suttesu evaMvihabhedAvirohAdo / payaDibaMdhaddhANaNibaMdhaNabhedapaduppAyaNaTThamAha Navari viseso sAdAvedaNIyassa cakkhudaMsaNibhaMgo // 321 // sugamamedaM / asaNNIsu abhavasiddhiyabhaMgo // 322 // paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-micchatta-solasakasAya-NavaNokasAya-cau~Au-caugai-paMcajAdi-orAliya-veuvviya-tejA-kammaiyasarIra-chasaMThANa-orAliya-veuvviyaaMgovaMga-chasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-cauANupubbI-aguruvalahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-AdAujjova-dovihAyagai-tasa-thAvara-bAdara-suhuma-pajjattApajatta-patteya-sAhAraNasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-dUbhaga-sussara-dussara-Adeja-aNAdejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-NIcuccAgodapaMcatarAiyapayaDIo asaNNIhi vajjhamANiyAo / udayAdo baMdho puvvaM pacchA vA vocchiNNo tti parikkhA Natthi, etthedAsiM baMdhodayavocchedAbhAvAdo / ............... vizeSatA virodhase rahita hai| prakRtiyoMke bandhAdhvAnamimittaka bhedake prarUpaNArtha sUtra kahate haiM parantu vizeSatA itanI hai ki sAtAvedanIyakI prarUpaNA cakSudarzanI jIvoMke samAna hai // 321 // yaha sUtra sugama hai| asaMjJI jIvoMmeM bandhodayavyucchedAdikI prarUpaNA abhavyasiddhika jIvoMke samAna hai // 322 // pAMca zAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, cAra Ayu, cAra gatiyAM, pAMca jAtiyAM, audArika, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, chaha saMsthAna, audArika va vaikriyika zarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, cAra AnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka va sAdhA. raNa zarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, nIca va UMca gotra aura pAMca antarAya, ye prakRtiyAM asaMtrI jIvoMke dvArA badhyamAna haiM / udayase bandha pUrvameM yA pazcAt vyucchinna hotA hai, yaha parIkSA yahAM nahIM hai| kyoMki, yahAM ina prakRtiyoM ke bandha aura udayake vyucchedakA abhAva hai| 1 pratiSu / misesA' iti pAThaH /
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3883 chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 322. paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-micchatta-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaagurualahua-thirAthira-suhAsuha-NimiNa-NIcAgoda-paMcaMtarAiya-tirikkhagaINaM baMdho sodao / Niraya-devAu-Niraya-devagai-veubviyasarIra-veuvviyasarIraaMgovaMga-Niraya devagaipAoggANupuvvIuccAgoda-maNusAu-maNusagaidugANaM parodao baMdho / paMcadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-solasakasAya-NavaNokasAya-paMcajAdi-orAliyasarIra-chasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-chasaMghaDaNa-tirikkhANupuvvI-AdAujjova-dovihAyagai-tasa-thAvara-bAdara-suhuma-pajjattApajjatta-patteya-sAhAraNasarIra-subhaga-dUbhaga-sussara-dussara-Adejja-[aNAdejja-] jasakitti-ajasakittINaM baMdho sodayaparodao, uhayahA vi bNdhvirohaabhaavaado| uvaghAda-paraghAda-ussAsANaM pi sodaya-parodao, apajjattakAle udaeNa viNA vi bNdhuvlNbhaado| paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-micchatta-solasakasAya-bhaya-duguMcha-cauAu-tejAkammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa aguruvalahua-uvaghAda-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, egasamaeNa baMdhuvaramAbhAvAdo / sAdAsAda-sattaNokasAya-Niraya-maNusa-devagai-paMciMdiyajAdiveubviyasarIra-chasaMThANa-orAliya-veuvviyasarIraaMgovaMga-chasaMghaDaNa-Niraya-maNusa-devANupuvvI-para pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, mithyAtva, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa, nIcagotra, pAMca antarAya aura tiryaggatikA bandha svodaya hotA hai / nArakAyu, devAyu, narakagati, devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, narakagati va devagati prAyogyAnupUrvI, uccagotra, manuSyAyu aura manuSyagatidvikakA parodaya bandha hotA hai| pAMca darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, solaha kaSAya, nau nokaSAya,pAMca jAtiyAM, audArikazarIra, chaha saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, tiryagAnupUrvI, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka va sAdhAraNa zarIra, subhaga, durbhaga,susvara, dusvara, Adeya, [anAdeya ], yazakIrti aura ayazakIrtikA bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, donoM prakAroMse bhI inake bandhakA koI virodha nahIM hai| upadhAta, paraghAta aura ucchvAsakA bhI svodaya-parodaya bandha hotA hai, kyoMki, aparyAptakAlameM udayake vinA bhI inakA bandha pAyA jAtA hai| pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, cAra Ayu, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAyako nirantara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase inake bandhavidhAmakA abhAva hai / sAtA va asAtA vedanIya, sAta nokaSAya, narakagati, manuSyagati, devagati, paMcendriya jAti, vaikriyikazarIra, chaha saMsthAna, audArika va vaikriyika zarIrAMgopAMga,
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 322.] saNimaggaNAe baMdhasAmitta pAdussAsa-AdAvujova-dovihAyagai-tasa-thAvara-bAdara-suhuma-pajjattApajjatta-patteya-sAhAraNasarIrathirAthira-suhAsuha-subhaga-bhaga-sussara-dussara-Adejja-aNAdejja-jasakitti-ajasakitti-uccAgodANaM sAMtaro baMdho, egasamaeNa vi bNdhuvrmdNsnnaado| tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvI-orAliyasarIra-NIcAgodANaM baMdho sAMtara-NiraMtaro, teu vAukAiesu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / ___ asaNNIsu paNadAlIsa paccayA savvapayaDINaM, veuvviyaduga-cauvihamaNa-tivihavacijogamANasAsaMjamAbhAvAdo / Navari Niraya-devAua-Niraya-devagai-Nirayagai-devagaipAoggANupuvIveubviyasarIra-veubdhiyasarariaMgovaMgANaM tedAlIsa paccayA, oraaliymiss-kmmiypccyaannmbhaavaado| maNussa-tirikkhAuANaM codAlIsa paccayA, kmmiypccyaabhaavaado| sAdAvedaNIya-itthi-purisaveda-hassa-radi-samacaurasasaMThANa-pasatthavihAyagai-thira-suha-subhaga-sussara - Adejja-jasakittINaM baMdho tigaisaMjutto, NirayagaIe abhAvAdo / NirayAu-Nirayagai-NirayagaipAoggANupuvINaM girayagaisaMjutto / maNusAu-maNusagai-maNusagaipAoggANupubbINaM maNusagaisaMjutto / devAu-devagai-devagaipAoggANupuvINaM devagaisaMjutto / tirikkhAu-tirikkhagai yaha saMhanana, nArakAnupUrvI, manuSyAnupUrvI, devAnupUrvI, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, prasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka va sAdhAraNa zarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti aura uccagotrakA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI unakA bandhavizrAma dekhA jAtA hai| tiryaggAta, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, audArikazarIra aura nIcagotrakA bandha sAntara-nirantara hotA hai, kyoMki, teja va vAyukAyika jIvoMmeM inakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| asaMhI jIvoMmeM saba prakRtiyoMke paiMtAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, unake vaikriyikaddhika, cAra prakArakA mana, anubhaya vacanayogake vinA tIna prakArakA vacana yoga aura mana janita asaMyama pratyayoMkA abhAva hai| vizeSatA yaha hai ki nArakAyu, devAyu, narakagati, devagaMti, narakagati va devagatiprAyogyAnupUrvI, vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgake tetAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, audArikamizra aura kArmaNa pratyayoMkA abhAva hai| manuSyAyu aura tiryagAyuke cavAlIsa pratyaya haiM, kyoMki, kArmaNa pratyayakA abhAva hai| sAtAvedanIya, strIveda, puruSaveda, hAsya, rati, samacaturana saMsthAna, prazastavihayogati, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya aura yazakIrtikA bandha tIna gatiyoMse saMyukta hotA hai, kyoMki, inake sAtha narakagatike bandhakA abhAva hai| nArakAyu, narakagati aura narakagatiprAyogyAnupUrvIkA bandha narakagatisaMyukta hotA hai| manuSyAyu, manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA manuSyagatisaMyukta bandha hotA hai| devAyu, devagati aura devagatiprAyogyAnupUrvIkA devagatisaMyukta bandha hotA hai| tirya gAyu, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnu
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 ] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 323. tirikkhagaipAoggANupubvI- eiMdiya-bIiMdiya - tIiMdiya - cauriMdiyajAdi - AdAvujjova - thAvarasuhuma-sAhAraNasarIrANaM tirikkhagaisaMjutto baMdho / veubviyasarIra - ve ubviyasarIraaMgovaMgANaM deva Nirayagai saMjutto / orAliyasarIra aMgovaMga-majjhimaca usaThANa - chasaMghaDaNa - apajjattANaM tirikkha- maNusagaisaMjutto baMdhA / NauMsayaveda- huMDa saMThANa - appasatyavihAyagai- dubhaga-dussaraaNAdejja-NIcAgodANaM tigaisaMjutto baMdho, devagaIe abhAvAdo | uccAgodassa dugaisaMjutto, Niraya-tirikkhagaINaM abhAvAdo / avasesANaM payaDIgaM baMdho caugasaMjutto / tirikkhA ceva sAmI, aNNatthAsaNINamabhAvAdo / baMdhaddhANaM Natthi, ekkamhi addhAvihAda baMdhavocchedo vi Natthi, baMdhuvalaMbhAdo / sattetAlIsadhuvabaMdhipayaDINaM cuvvih| baMdho / sesANaM sAdi- aDavo, paDivakkhabaMdhANuvalaMbhAdo' / 1 AhArAvAdeNa AhAraesa oghaM // 323 // dassa suttassa jadhA oghammi parUvaNA kadA tathA kAyavvA / Navari savvattha kammajhyapaccao avaNeyavvo / caduNNamANuputrINaM baMdho parodao / uvaghAdassa sodao / pUrvI, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, AtApa, udyota, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNazarIrakA tiryaggatisaMyukta bandha hotA hai / vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgakA deva va naraka gati se saMyukta bandha hotA hai / audArikazarIrAMgopAMga, madhyama cAra saMsthAna, chaha saMhanana aura aparyAptakA tiryaggati va manuSyagati se saMyukta bandha hotA hai / napuMsakaveda, huNDasaMsthAna, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrakA tIna gatiyoMse saMyukta hotA hai, kyoMki, inake sAtha devagatike bandhakA abhAva hai| uccagotrakA do gatiyoMse suMyukta bandha hotA hai, kyoMki, usake sAtha naraka aura tiryagatikA bandha nahIM hotA / zeSa prakRtiyoMkA bandha cAroM gatiyoMse saMyukta hotA hai / tiryaca jIva hI svAmI haiM, kyoMki, anya gatiyoM meM asaMjJI jIvoMkA abhAva hai / bandhAdhvAna nahIM hai, kyoMki, eka guNasthAnameM adhyAnakA virodha hai / bandhavyuccheda bhI nahIM hai, kyoMki, bandha pAyA jAtA hai / saiMtAlIsa dhruvabandhI prakRtiyoMkA cAroM prakArakA bandha hotA hai / zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, inake pratipakSa arthAt anAdi va dhruva bandha nahIM pAye jAte haiM / AhAramArgaNAnusAra AhAraka jIvoMmeM oghake samAna prarUpaNA hai // 323 // isa sUtra kI jaise ogha meM prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra yahAM bhI karanA cAhiye / vizeSatA kevala itanI hai ki sarvatra kArmaNa pratyayako kama karanA cAhiye / cAra AnupUrviyoM kA bandha parodaya hotA hai / upaghAtakA svodaya bandha hotA hai / 1 pratiSu 'DimakkhanaM dhunamAdo ' iti pAThaH /
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 324. AhAramaggaNAe baMdhasAmittaM [ 391 aNAhAraesu kammaiyabhaMgo // 324 // paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-asAdAvedaNIya-bArasakasAya-purisaveda-hassa-radi[aradi-soga-bhaya-duguMDA-maNusagai-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA kammaiyasarIra samacaurasasaMThANa orAliyaaMgAvaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa maNusagaipAoggANupuvI-aguruvalahuauvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhagasussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNucAgoda-paMcatarAiyapayaDIo tIhi guNahANehi bajjhamANiyAo / edAsimudayapuvAvarakAlasaMbaMdhibaMdhavocchedaparIkkhA Natthi, savvAsimettha bNdhodydNsnnaado| __paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahuva-thirAthira-suhAsuha-NimiNa-paMcaMtarAiyANa sodao baMdho, dhuvodayattAdo / orAliyasarIrasamacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-patteyasarIra-sussarANaM parodao baMdho, sodaeNa ettha baMdhavirohAdo / NiddA-payalAasAdAvedaNIya-bArasakasAya-purisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchA-subhaga-Adejja-jasa anAhAraka jIvoMmeM kArmaNakAyayogiyoMke samAna prarUpaNA hai // 324 // pAMca zAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, [arati],zoka,bhaya, jugupsA, manuSyagati, paMcendriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa,gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyo. gati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya prakRtiyAM tIna [mithyAdRSTi, sAsAdana, aviratasamyagdRSTi] guNasthAnoM dvArA badhyamAna haiN| ina prakRtiyoMke udyavyucchedake pUrvApara kAlasambandhI bandhavyucchedakI parIkSA nahIM hai, kyoMki, saba prakRtiyoMkA yahAM bandha aura udaya dekhA jAtA hai / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAyakA svodaya bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvodayI haiN| audArikazarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, bajrarSabhasaMhanana, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, pratyekazarIra aura susvarakA parodaya bandha hotA hai, kyoMki, svodayase yahAM inake bandhakA virodha hai| nidrA, pracalA, asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati.. , arati, zoka, bhaya, jugupsA, subhaga, Adeya, yazakIrti, ayazakIrti aura uccagotrakA svodaya
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 124. kitti-ajasakitti-uccAgodANaM sodaya-parodao, uhayahA vi bNdhvirohaabhaavaado| maNusagaimaNusagaipAoggANupubbINaM baMdho micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu sodaya-parodao / asaMjadasammAdiTThIsu parodao ceva, sodaeNa baMdhavirohAdo / paMciMdiyajAdi-tasa-bAdara-pajjattANaM micchAiTThIsu baMdho sodaya-parodao, paDivakhudayadaMsaNAdo / sAsaNasammAdihi-asaMjadasammAdiTThIsu sodao ceva, paDivakhudayAbhAvAdo / paMcaNANAvaraNIya-chadasaNAvaraNIya-bArasakasAya-bhaya-duguMcha-tejA-kammaiyasarIra-vaNNagaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahua-uvaghAda-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM NiraMtaro baMdho, dhuvabaMdhittAdo / asAdAvedaNIya-hassa-radi-aradi-soga-thirAthira-suhAsuha-jasakitti-ajasakittINaM sAMtaro baMdho / pussivedassa micchAiTi-sAsaNasammAdiTThIsu sAMtaro / asaMjadasammAdiTThIsu NiraMtaro, paDivakkhapayaDibaMdhAbhAvAdo / evaM samacaurasasaMThANa-vajjarisahasaMghaDaNa-pasatthavihAyagai-subhaga-sussaraAdejjuccAgodANaM pi vattavvaM / maNusagai-maNusagaipAoggANupuvvINaM micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu sAMtaro NiraMtaro, ANadAdidevasuppajjiya viggahagaIe vaTTamANesu nnirNtrbNdhuvlNbhaado| parodaya bandha hotA hai, kyoMki, donoM prakArase bhI inake bandhakA virodha nahIM hai| manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA bandha miththAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoM meM svodaya-parodaya hotA hai| asaMyatasamyagdRSTiyoM meM parodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM svodayase inake bandhakA virodha hai| paMcendriya jAti, asa, bAdara aura paryAptakA bandha mithyASTiyoM meM svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, yahAM inakI pratipakSa prakRtiyoMkA udaya dekhA jAtA hai / sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM unakA svodaya hI bandha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtiyoMke udayakA abhAva hai| __pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya, inakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ye dhruvabandhI haiN| asAtAvedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti aura ayazakIrtikA sAntara bandha hotA hai| puruSavedakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM sAntara hotA hai| asaMyatasamyaghaSTiyoMmeM usakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, unameM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| isI prakAra samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhasaMhanana, prazastavihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagAMtrake bhI kahanA cAhiye / manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, AnatAdika 'devoMmeM utpanna hokara vigrahagatimeM vartamAna jIvoMmeM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai|
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1, 325.] AhAramaggaNAe baMdhasAmittaM asaMjadasammAdiTThIsu NiraMtaro, paDivakkhapayaDibaMdhAbhAvAdo / paMciMdiyajAdi-orAliyasarIraaMgovaMga-paraghAdussAsa-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIrANaM micchAiTThimhi sAMtara-NiraMtaro, saNakkumArAdideva-Neraiesu NiraMtarabaMdhuvalaMbhAdo / viggahagadIe kaSaM NiraMtaradA ? Na, sattiM paDucca NiraMtarattuvadesAdo / sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu NiraMtaro, paDivakkhapayaDibaMdhAbhAvAdo / evamorAliyasarIrassa vi vattavvaM / micchAiTThissa tedAlIsa, sAsaNassa aTTattIsa, asaMjadasammAdihissa tettIsa paccayA / maNusagai-maNusagaipAoggANupuvvINaM baMdho maNusagaisaMjutto / orAliyasarIra-orAliyasarIraMgovaMgANaM micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu tirikkha-maNusagaisaMjuttA / asaMjadasammAdiTThIsu maNusagaisaMjutto / evaM vajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNassa vi vattavvaM / uccAgodassa micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu maNusagaisaMjutto, asaMjadasammAdiTThIsu deva-maNusagaisaMjutto / sesANaM payaDINaM baMdho micchAiTThi-sAsaNasammAdiTThIsu tirikkhamaNusagaisaMjutto, edesimapajjattakAle deva-NirayagaINaM bNdhaabhaavaado| asaMjadasammAdiTThIsu deva asaMyatasamyagdRSTiyoM meM nirantara bandha hotA hai, kyoMki, unameM pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| paMcendriya jAti, audArikazarIrAMgopAMga, paraghAta, ucchavAsa, trasa, bAdara,paryApta aura pratyekazarIrakA mithyAdRSTi guNasthAnameM sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, sanatkumArAdi deva aura nArakiyoMmeM unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai| zaMkA-vigrahagatimeM bandhakI nirantaratA kaise sambhava hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, zaktikI apekSA usakI nirantaratAkA upadeza hai| sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTiyoMmeM unakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, unake pratipakSa prakRtiyoMke bandhakA abhAva hai| isI prakAra audArikazarIrake bhI kahanA caahiye| mithyAdRSTike tetAlIsa, sAsAdanasamyagdRSTike ar3atIsa, aura asaMyatasamyagdRSTike tetIsa pratyaya haiN| manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA bandha manuSyagatisaMyukta tA hai| audArikazarIra aura audArikazarIrAMgopAMgakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamya gdRSTiyoMmeM tiryaggati va manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai / asaMyatasamyagdRSTiyoMmeM manuSyagatisaMyukta bandha hotA hai| isI prakAra vajrarSabhavajranArAcazarIrasaMhananake bhI kahanA caahiye| uccagotrakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM manuSyagatisaMyukta, tathA asaMyatasamyagdRSTiyoM meM deva va manuSya gatise saMyukta bandha hotA hai / zeSa prakRtiyoMkA bandha mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTiyoMmeM tiryaggati aura manuSyagatise saMyukta hotA hai, kyoMki, inake aparyAptakAlameM deva va naraka gatike bandhakA abhAva hai / asaMyatasamya
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [ 3, 324. maNusagaisaMjutto, tatthaNNagaINaM baMdhAbhAvAdo / maNusagai-maNusagaipAoggANupuvvI-orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMgANaM caugaimicchAiTi-sAsaNasammAdiTThI sAmI, deva-NirayagaiasaMjadasammAdiTThI sAmI / evaM vajjarisahasaMghaDaNassa vi vattavvaM / sesANaM payaDINaM caugaimicchAiTThi-sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo sAmI / baMdhaddhANaM sugamaM / baMdhavocchedo ca sugamo / dhuvabaMdhINaM baMdho micchAiTThIsu cauvviho, sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIsu tiviho / sesANaM payaDINaM savvattha saadi-adduvo| thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukkitthiveda-tirikkhagai-causaMghaDaNa-causaMThANa-tirikkhagaipAoggANupuvI-ujjova-appasatthavihAyagai-dUbhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM duTThANapayaDINaM vuccade- arNatANubaMdhicaukkitthivedANaM baMdhodayA samaM vocchiNNA / dubhagANAdejaNIcAgoda-tirikkhadugANaM puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi / avasesANaM payaDINaM baMdhavocchedo ceva, etthudayavirohAdo / aNaMtANubaMdhicaukkitthiveda-tirikkhagaiduga-dubhagANAdejja-NIcAgodANaM baMdho sodaya-parodao, uhayahA vi bNdhvirohaabhaavaado| sesANaM parodao gdRSTiyoM meM deva va manuSya gatise saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, unameM anya gatiyoMke bandhakA abhAva hai| manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, audArikazarIra aura audArikazarIrAMgo. pAMgake cAroM gatiyoMke mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi, tathA devagati va narakagatike asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiN| isI prakAra vajrarSabhasaMhananake bhI kahanA cAhiye / zeSa prakRtiyoMke cAroM gatiyoMke mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiN| bandhAdhvAna sugama hai| bandhavyuccheda bhI sugama hai| dhruvabandhI prakRtiyoMkA bandha mithyAdRSTiyoM meM cAroM prakArakA hotA hai| sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTiyoMse tIna prakArakA bandha hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA sarvatra sAdi va adhruva bandha hotA hai| styAnagRddhitraya, anantAnubandhicatuSka, strIveda, tiryaggati, cAra saMhanana, cAra saMsthAna, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra, ina dvisthAna prakRtiyoMkI prarUpaNA karate haiM- anantAnubandhicatuSka aura strIvedakA bandha va udaya donoM sAtha vyucchinna hote haiN| durbhaga, anAdeya, nIcagotra aura tiryaggatidvikakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA kevala bandhavyuccheda hI hai, kyoMki, yahAM unake udayakA virodha hai| anantAnubandhicatuSka, strIveda, tiryaggatidvika, durbhaga, anAdeya aura nIcagotrakA bandha svodaya-parodaya hotA hai, kyoMki, donoM prakArase bhI inake bandhakA virodha nahIM hai| zeSa prakRtiyoMkA parodaya bandha
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 324.1 AhAramaggaNAe baMdhasAmittaM [395 baMdho, etyudyaabhaavaado| thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukkANaM NiraMtaro baMdho, annegsmybNdhsttisNjuttttaado| tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupugvi-NIcAgodANaM micchAiTThIsu sAMtaraNiraMtaro, teu-vAukAiesu viggahaM kAUNuppaNNANaM tado viggahagaIe gayANaM sattamapuDhavIdo viggahaM kAUNa NiggayANaM ca nnirNtrbNdhuvlNbhaado| sAsaNammi sAMtaro, egasamaeNa vi baMdhuvaramasattidasaNAdo / sesANaM payaDINaM baMdho savvattha sAMtaro, sAbhAviyAdo / paccayA sugamA / tirikkhagaipAoggANupuvI-ujjovANaM tirikkhagaisaMjutto / causaMThANa-causaMghaDaNANaM tirikkhmnnusgisNjutto| itthivedassa dugaisaMjutto, deva-NirayagaINamabhAvAdo / appasatthavihAyagaidubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM baMdho micchAiTThimhi sAsaNe dugaisaMjutto, dev-nnirygiinnmbhaavaado| thINagiddhitiya-aNaMtANubaMdhicaukkANaM micchAiTThimhi sAsaNe dugaisaMjutto, nniry-devgiinnmbhaavaado| caugaimicchAiTi-sAsaNasammAdiTThiNo saamii| baMdhaddhANaM baMdhavocchedaTThANaM ca sugamaM / dhuvabaMdhINaM baMdho micchAiTTimhi cauviho / sAsaNe tiviho, hotA hai, kyoMki, yahAM unakA udayAbhAva hai| styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatuSkakA nirantara bandha hotA hai, kyoMki, ye aneka samayarUpa bandhazaktise saMyukta haiN| tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura nIcagotrakA mithyAdRSTiyoMmeM sAntara-nirantara bandha hotA hai, kyoMki, tejakAyika aura vAyukAyika jIvoMmeM vigraha karake utpanna hue, unameMse vigrahagatimeM gaye hae, tathA saptama prathivIse vigraha karake nikale hue jIvoMke unakA nirantara bandha pAyA jAtA hai / sAsAdana guNasthAnameM unakA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, eka samayase bhI bandhavizrAmazakti dekhI jAtI hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha sarvatra sAntara hotA hai, kyoMki, aisA svabhAva hai| pratyaya sugama haiM / tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura udyotakA tiryaggatise saMyukta bandha hotA hai| cAra saMsthAna aura cAra saMhananakA tiryaggati aura manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai| strIvedakA do gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, yahAM ukta doguNasthAnoMmeM deva va naraka gatike bandhakA abhAva hai / aprazastavihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrakA bandha mithyAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM do gatiyoMse saMyukta hotA hai, kyoMki, deva vanaraka gatike bandhakA abhAva hai / styAnagRddhitraya aura anantAnubandhicatuSkakA miththAdRSTi va sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM do gatiyoMse saMyukta bandha hotA hai, kyoMki, naraka va deva gatike bandhakA abhAva hai| cAroM gatiyoM ke mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi svAmI haiM / bandhAdhvAna va bandhavyucchedasthAna sugama haiN| dhruvabandhI prakRtiyoMkA bandha mithyAdRSTi guNasthAnameM cAroM prakArakA hotA hai| sAsAdana guNasthAnameM tIna prakArakA bandha , pratiSu ' saMjuttAdo' iti paatthH| 2 pratiSu 'taro' iti pAThaH / hai Apratau - miThAihindi caunviho sAsaNe ' iti pAThaH /
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396] chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 124. dhuvaabhaavaado| ... micchatta-Naqsayaveda-caujAdi-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghar3aNa-AdAva-thAvara-suhumaapajjatta-sAhAraNasarIrANamegaTThANANaM vuccade- udayAdo baMdho puvvaM pacchA vA vocchiNNA ti [vicAro] micchatta-caujAdi-thAvara-suhuma-apajattANaM Natthi, akkameNa bNdhodyvoccheddNsnnaado| NauMsayavedassa puvvaM baMdho pacchA udao vocchijjadi, asaMjadasammAdivimhi udyvoccheddsnnaado| huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-AdAva-sAhAraNasarIrANaM baMdhavocchedo ceva, udayavocchedo Nasthi, abhAvassa bhaavpurNgmttdNsnnaado| Na ca edAsiM payaDINaM viggahagadIe udao atthi, aNuvalaMbhAdo / micchattassa baMdho sodaeNa, NauMsayaveda-caujAdi-thAvara-suhumaapajjattANaM sodaya-parodaeNa, huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-AdAva-sAhAraNANaM parodaeNa / micchattassa baMdho NiraMtaro / sesANaM sAMtaro, nniymaabhaavaado| paccayA sugamA / micchattaNauMsayaveda-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-apajjattANaM baMdho tirikkh-mnnusgisNjutto| caujAdi-AdAva-thAvara-suhuma-sAhAraNANaM tirikkhagaisaMjutto / micchatta-Naqsayaveda-huMDasaMThANaasaMpattasebaTTasaMghaDaNANaM caugaimicchAiTThI saamii| eiMdiya-AdAva-thAvarANaM tigaimicchAiTThI hotA hai, kyoMki, vahAM dhruvabandhakA abhAva hai| mithyAtva, napuMsakaveda, cAra jAtiyAM, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra, ina ekasthAna prakRti prarUpaNA karate haiM- udayase bandha pUrva yA pazcAt vyucchinna hotA hai yaha vicAra mithyAtva, cAra jAtiyAM, sthAvara, sUkSma aura aparyApta prakRtiyoMke nahIM hai, kyoMki, inake bandha aura udayakA vyuccheda eka sAtha dekhA jAtA hai| napuMsakavedakA pUrvameM bandha aura pazcAt udaya vyucchinna hotA hai, kyoMki, asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM usakA udayavyuccheda dekhA jAtA hai / huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana, AtApa aura sAdhAraNazarIrakA kevala bandhavyuccheda hI hai, udayavyuccheda nahIM hai; kyoMki, abhAva bhAvapUrvaka dekhA jAtA hai| aura ina prakRtiyoMkA vigrahagatimeM udaya hai nahIM, kyoMki, vahAM vaha pAyA nahIM jaataa| mithyAtvakA bandha svodayasenapuMsakaveda, cAra jAtiyAM, sthAvara, sUkSma aura aparyAptakA svodayaparodayase; tathA huNDasaMsthAna, asaMprAptamRpATikAsaMhanana, AtApa aura sAdhAraNazarIrakA parodayase bandha hotA hai| mithyAtvakA bandha nirantara hotA hai| zeSa prakRtiyokA sAntara bandha hotA hai, kyoMki, unake bandhakA niyama nahIM hai / pratyaya sugama haiN| mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna, asaMprAptasRpATikAsaMhanana aura aparyAptakA bandha tiryaggati va manuSyagatise saMyukta hotA hai / cAra jAtiyAM, AtApa, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNakA tiryaggatisaMyukta bandha hotA hai| mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna aura asaMprAptasRpATikAsaMhananake cAroM gatiyoMke mithyAdRSTi svAmI hai| ekendriya, AtApa aura sthAvarake tIna
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, 325.] AhAramAgaNAe baMdhasAmita sAmI, NirayagaIe abhAvAdo / bIiMdiya-tIiMdiya-cauridiya-suhama-apajjatta-sAhAraNANa tirikkha-maNusA sAmI, devaNeraiesu edAsiM bNdhaabhaavaado| baMdhaddhANaM patthi, ekkamhi addhANavirohAdo / baMdhavocchedaTThANaM sugamaM / micchattabaMdho caubviho / sesANaM sAdi-aDavo / sAdAvedaNIyassa aNAhArIsu baMdhavocchedo ceva, udyvocchedaabhaavaado| savvattha baMdho sodaya-parodao / micchAiTi-sAsaNasammAdihi-asaMjadasammAdiTThIsu sAMtaro, pddivkspyddibNdhuvlNbhaado| sajogimhi NiraMtaro, pddivkkhpyddibNdhaabhaavaado| paccayA sugamA / Navari sajogimhi kammaiyakAyajogapaccao ekko ceva, aNNesimasaMbhavAdo / micchAiTisAsaNasammAdiTThIsu lirikkh-mnnusgisNjutto| asaMjadasammAdiTThIsu deva-maNusagaisaMjutto / sajogIsu agaisaMjutto / caugaimicchAiTi-sAsaNasammAdihi-asaMjadasammAdihiNo maNusagai. kevaliNo ca sAmI / baMdhaddhANaM baMdhavocchiNNaTThANaM ca sugamaM / sAdi-aduvo baMdho, saabhaaviyaado| devagai-veubviyasarIra-veuvviyasarIraaMgovaMga-devagaipAoggANupuvI-titthayaraNAmANa gatiyoMke mithyAdRSTi svAmI haiM, kyoMki, narakagatimeM inake bandhakA abhAva hai| hIndriya, jIndriya, caturindriya, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNake tiryaMca aura manuSya svAmI haiM, kyoMki, deva va nArakiyoMmeM inake bandhakA abhAva hai| bandhAbhyAna nahIM hai, kyoMki, eka guNasthAnameM adhvAnakA virodha hai| vandhavyucchedasthAna sugama hai| mithyAtvakA bandha cAroM prakArakA hotA hai| zeSa prakRtiyoMkA sAdi va adhuva bandha hotA hai| sAtAvedanIyakA anAhArI jIvoM meM kevala bandhavyuccheda hI hai, kyoMki, vahAM usake udayavyucchedakA abhAva hai| sarvatra usakA svodaya-parodaya bandha hotA hai| mithyATi, sAsAdanasamyaghASTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM sAmtara bamdha hotA hai, kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtikA bandha pAyA jAtA hai / sayogakevalI guNasthAnameM usakA nirantarabandha hotA hai,kyoMki, vahAM pratipakSa prakRtike bandhakA abhAva hai| pratyaya sugama haiN| vizeSa itanA ki sayogakevalI guNasthAnameM kevala eka kArmaNa kAyayoga pratyaya hI hai, kyoMki, anya pratyayoMkI vahAM sambhAvanA nahIM hai| mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM tiryaggati va manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai| asaMyatasamyagdRSTiyoM meM devagati aura manuSyagatise saMyukta bandha hotA hai| sayogakevalI jIvoMmeM gatisaMyogase rahita bandha hotA hai| cAroM gatiyoMke mithyASTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi, tathA manuSyagatike kevalI svAmI haiN| bandhAbhvAna aura bandhanyugchincasthAna sugama haiN| sAdi va acava bandha hotA hai, kyoMki, aisA svabhAva hai| devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, devagatiprAyogyAnupUrvI aura
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398) chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao [3, 324. masaMjadasammAdiviNo bajjhamANANaM payaDINaM uccade - edAsiM parodaeNa baMdho / kudo, sAhAviyAdo / NiraMtaro, egasamaeNa baMdhuvaramasattIe abhAvAdo / paccayA sugmaa| Navari devagai. caukkassa NauMsayapaccao Nasthi / titthayarassa dev-mnnusgisNjutto| titthayarassa tirikkhagaIe viNA tigaiasaMjadasammAdiviNo sAmI / sesANaM tirikkha-maNusA sAmI / baMdhaddhANaM baMdha. vocchiNNaTThANaM ca sugamaM / sAdi-aduvo baMdho, adduvbNdhittaado| ___evaM baMdhasAmittavicao samattA / tIrthakara nAmakarma, ina asaMyatasamyagdRSTi jIvoM dvArA badhyamAna prakRtiyoM kI prarUpaNA karate haiMinakA parodayase bandha hotA hai, kyoMki, aisA svabhAva hai / nirantara bandha hotA hai, kyoMka, eka samayase inake bandhavizrAmazaktikA abhAva hai| pratyaya sugama haiN| vizeSatA itanI hai ki devagaticatuSkake napuMsakaveda pratyaya nahIM hai| tIrthakara prakRtikA deva aura manuSya gatise saMyukta bandha hotA hai| tIrthakara prakRtike tiryaggatike vinA tIna gatiyoMke asaMyatasamyagdRSTi svAmI haiN| zeSa prakRtiyoMke tiryeca va manuSya svAmI haiN| bandhAvAna aura bandhavyucchinnasthAna sugama haiM / sAdi va adhruva bandha hotA hai, kyoMki, ve adhruvabandhI prakRtiyAM haiN| .. isa prakAra bandhasvAmitvavicaya samApta huaa|
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhasAmittavicaya-suttANi / pRSTha 30 sUtra saMkhyA sUtra 1 jo so baMdhasAmittavicao NAma tassa imo duviho Niddeso ogheNa AdeseNa y| 2 ogheNa baMdhasAmittavicayassa codasajIvasamAsANi NAdavvANi bhvNti| 3 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTrI asaMjadasammAiTThI saMjadAsajadA pamattasaMjadA appamattasaMjadA apuvakaraNapaiTThauvasamA khavA aNiyaTTibAdarasAMparAiyapaiTThauvasamA khavA suhumasAparAiyapaiTrauvasamAkhavA uvasaMtakasAyavIyarAgachadumatthA khINakasAyavIyarAyachadumatthA sajogikevalI ajogikevalI / 4 padesiM coddasaNhaM jIvasamAsANaM payaDibaMdhavocchedo kAdavyo bhvdi| 5 paMcaNNaM NANAvaraNIyANaM caduNhaM daMsaNAvaraNIyANaM jasakittiuccAgoda-paMcaNhamaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho? 6 micchAdiTippahuDi jAva suhumasAMparAiyasuddhisaMjadesu uvasamA khavA baMdhA / suhumasAMparAiya. suddhisaMjadaddhAe carimasamayaM ... 51. pRSTha sUtra saMkhyA saMkhyA sUtra sUtra gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abNdhaa| 7 NihANihA-payalApayalA-thINagiddhi-aNaMtANubaMdhi-koha-mANamAyA-lobha-itthiveda-tirikkhAutirikkhagai-ca usaMThANa-causaMgha. DaNa-tirikkhagaipAoggANu- pubvi-ujjova-appasatthavihAyagadidubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho? 8 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abNdhaa| 9 NiddA-payalANaM ko baMdho ko abaMdho? 10 micchAiTippahuDi jAva apuvva karaNapaviTThasuddhisaMjadesu uvasamA khavA baMdhA / apuvakaraNaddhAe saMkhejjadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abNdhaa| 11 sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho? 12 micchAiTrippahADi jAva sajogi kevali tti bNdhaa| sajogikevaliaddhAe carimasamaya gaMtUNa baMdho vocchijjAda / pade baMdhA, avasesA abNdhaa| | 13 asAdAvedaNIya-aradi-soga 22
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) sUtra saMkhyA sUtra athira - asuha - ajasakittiNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? 14 micchAdiTTippADa jAva pamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / -- 15 micchatta - NavuMsayaveda - NirayAunirayagai - eiMdiya - beiMdiya-tIiMdiya- cauridiyajAdi-huMDaThANaasaMpattasevaTTasarIrasaM ghaDaNa - Nirayagaha pAoggANupuvvi AdAvathAvara - suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? 16 micchAiTThI baMdhA / pade vaMdhA, avasesA abaMdhA / 17 apaccakkhANAvaraNIya - kodhamANa- mAyA-lobha maNusagai-orAliyasarIra-orAliya sarIraaMgovaMga- vajarisa havairaNArAyaNa saMghaDa- maNusagaipAoggANupuvviNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? 18 micchAiTTi pahuDi jAva asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / 19 paccakkhANAvaraNIyakodha-mANamAyA- lobhANaM ko baMdho ko abaMdho ? 20 micchAiTTi pahuDi jAva saMjadAsaMjadA baMdhA / pade baMdhA, avasesA abaMdhA / 21 purisaveda- kodhasaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? pariziSTa pRSTha sUtra saMkhyA 40 41 42 43 46 33 50 "" 52 sUtra 22 micchAiTTi pahuDi jAva aNiTTibAdarasAM parAiyapaiTThauvasamAkhavA baMdhA 1 aNiyaTTi bAdaraddhAe sese saMkhejjAbhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / 23 mANa- mAyasaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? 24 micchAiTTi pahuDi jAva ANiyaTTibAdarasAMparAiyapaviTThauvasamA khavA baMdhA / aNiyaTTibAdaraddhAe sese sese saMkhejjAbhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA | 25 lobhasaMjalaNassa ko baMdho ko abaMdho ? 26 micchAiTThippa huDi jAva aNiyaTTibAdarasAMparAiyapaviTThauvasamA khavA baMdhA / aNiyaTTiIbAdaraddhAe carimasamayaM gatUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA avasesA abaMdhA / 27 hassa-radi-bhaya-durguchANaM ko baMdho ko abaMdho ? 28 micchAiTThippa huDi jAva apukaraNapavi uvasamA khavA baMdhA / apuvvakaraNaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA avasesA abaMdhA / 29 maNussA assa ko baMdha ko abaMdho ? sAsaNasammAiTThI asaMjada sammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / 30 micchAraTThI 98 52 55 56 58 59 60 61 62
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTa 73 baMdha-sAmitta-vicayasuttANi sUtra saMkhyA ____ sUtra pRSTha sUtra saMkhyA sUtra 31 devAuassa ko baMdho ko abaMdho? 64 / / bNdhaa| apuvakaraNaddhAe saMkhejje 32 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI | bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / asaMjadasammAiTThI saMjadAsaMjadA ede baMdhA, avasesA abNdhaa| pamattasaMjadA appamattasaMjadA 39 kadihi kAraNahi jIvA titthayarabaMdhA / appamattasaMjadaddhAra saMkhe- / NAmagodaM kammaM baMdhaMti ? jjadibhAgaM gaMtUNa baMdho vocchi. 40 tattha imehi solasehi kAraNehi jjadi / ede baMdhA, avasesA jIvA titthayaraNAmagodakamma abNdhaa| baMdhaMti ? 33 devagai-paMciMdiyajAdi veuvviya 41 dasaNavisujjhadAe viNayasaMpaNNatejA kammaiyasarIra-samacaurasa dAe sIlavvadesu NiradicAradAe saMThANa-gheuvviyasarIraaMgovaMga AvAsaesu aparihANadAe khaNavaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-devagai-- lavapaDibujjhaNadAe laddhisaMvegapAoggANupubvi-aguruvalahuva saMpaNNadAe jadhAthAme tadhA tave uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasattha sAhUNaM pAsuaparicAgadAe vihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta sAhUNaM samAhisaMdhAraNAe sAhaNaM patteyasarIra-thira-subha-subhaga vejjAvaccajogajuttadAe arahaMtasussara-Adejja-NimiNaNAmANaM bhattIe bahusudabhattIe pavayaNako baMdho ko abaMdho? / bhattIe pavayaNavacchaladAe pava34 micchAiTippahuDi jAva apuvva yaNappabhAvaNadAe abhikkhaNaM abhikkhaNaM NANovajogajuttadAe karaNapaiTThauvasamA khavA baMdhA / iccedehi solasehi kAraNehi apuvvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge jIvA titthayaraNAmagodaM kamma gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhaMti / baMdhA, avasesA abNdhaa| , 42 jassa iNaM titthayaraNAmagoda35 AhArasarIra-AhArasarIra aMgo kammassa udaeNa sadevAsuramANuvaMgaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho? 71, sassa logassa accaNijjA pUja36 appamattasaMjadA apuvvakaraNa NijjA vaMdaNijjA NamaMsaNijjA paiTThauvasamA khavA baMdhA / NedArA dhammatitthayarA jiNA apuvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge kevaliNo havaMti / gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede | 43 AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayabaMdhA, avasesA abNdhaa| " gadIe Neraiesu paMcaNANAvaraNa 37 titthayaraNAmassa ko baMdho ko chadaMsaNAvaraNa-sAdAsAda-bArasaabaMdho? kasAya-purisaveda-hassa-radi38 asaMjadasammAiTippaDDaDi Ava aradi-soga-bhaya-duguMchA-maNusaapuvvakaraNapaTTauvasamA khavA gadi-paMciMdiyajAdi-orAliya 79
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) sUtra saMkhyA sUtra tejA - kammai yasarIra-samacaurasasaMThANa - orAliya sarIraaMgovaMgavajjari sahasaMghaDaNa vaNNa-gaMdharasa- phAsa- maNusagaipAoggANupucci - agurula huga-uvaghAda-paraghAda- ussAsa-pasatthavihAyagaditasa-bAda-pajjanta- patteyasarIrathirathira- suhAsuha-subhaga-sussaraAdejja-jasakitti ajasakittiNimiNuccA goda - paMcatarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? 44 micchAiTTi pahuDi jAva asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi / 45 NiddANiddA - payalApayalA-thINagiddhiaNaMtANubaMdhikodha-mANamAyA-lobha- itthiveda-tirikkhAutirikkhagai - causaMThANa- causaMghaDaNa - tirikkhagar3apAoggANuputhvI-ujjeova - appasatthavihAyagai- dubhaga- dussara-aNAdejjaNIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? sAsa sammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / 46 micchAiTThI 47 micchatta-NavuMsayaveda- huMDasaM ThANaasaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNa -- NAmANa ko baMdho ko abaMdho ? 48 micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / 49 maNassA assa ko baMdho ko bhabaMdho ? pariziSTa pRSTha sUtra saMkhyA 93 "" 98 101 "" 102 sUtra 50 micchAiTThI sAsaNasammATThI asaMjada sammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / 51 titthayaraNAmakammassa ko baMdho ko abaMdho ? 52 asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / 53 evaM tisu uvarimAsu puDhavIsu NeyavvaM / paMcamIe chaTTIe puDhavIe evaM ceva NedavvaM / Navari viseso, titthayaraM Natthi / 54 cautthIe 55 sattamAe puDhavIe raiyA paMcaNANAvaraNIya - chadaMsaNAvaraNIyasAdAsAda-bArasakasAya- purisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhayadugaMchA-paMcidiyajAdi-orAliyatejA - kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa orAliya sarIraaMgovaMgavajja risaha saMghaDaNa - vaNNa-gaMdharasa- phAsa aguruvalahuva uvaghAdaparaghAda- ussa(sa-pasatthavihAya - gai-tasa - bAdara - pajjatta- patteyasarIra-thirAthira- [ suhA- ] suhasubhaga-sussara-Adeja-jasa kittiajasa katti - NimiNa-paMcatarA-iyANaM ko baMdho ko abaMdho ? 56 micchAdiTThippa huDi jAva asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi / 57 NiddANiddA - payalApayalA-thINagiddhi-aNaMtANubaMdhikodha-mANamAyA- lobha- itthaveda-tirikkhagadda - causaThANa - caughaDaNa - 8 103 5 " 104 205 105 106
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdha-sAmitta-vicayasuttANi (5) sUtra saMkhyA sUtra pRSTha sUtra saMkhyA sUtra pRSTha tirikkhagaipAoggANupuvI kitti-NimiNa-uccAgoda-paMcaMtaujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga rAiyANaM ko baMdho ko abaMdho? 112 dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM | 64 micchAiTippahuDi jAva saMjadAko baMdho ko abaMdho? 109 saMjadA bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA 58 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI Natthi / 113 baMdhA / ede baMdhA, avasesA 65 nnihaanniddaa-pylaapylaa-thiinnabNdhaa| giddhi-aNaMtANubaMdhikodha-mANa59 micchatta-Navusayaveda-tirikkhAu mAyA-lobha-itthiveda-tirikkhAuhuMDasaMThANa-asaMpattasevadRsaMghaDaNa maNusAu-tirikkhagai-maNusagahaNAmANaM ko baMdho ko adho? 111 / orAliyasarIra-causaMThANa-orA60 micchAiTTI baMdhA / ede baMdhA, liyasarIraaMgovaMga-paMcasaMghaDaNaavasesA abNdhaa| tirikkhagai-maNusagaipAo61 maNusagai-maNusagar3hapAoggANu ggANupuvI-ujjova-appasattha vihAyagai-dubhaga-dussara-aNApuvI uccAgodANaM ko baMdho ko abaMdho? dejja-NIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho? 62 sammAmicchAiTThI asaMjadasammA | 66 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI iTThI bNdhaa| ede baMdhA, avasesA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abNdhaa| abNdhaa| 63 tirikkhagadIe tirikkhA paMci 67 micchatta-Naqsayaveda-NirayAudiyatirikkhA paMciMdiyatirikkha Nirayagai-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMpajjattA paMciMdiyatirikkhajoNi diya-cariMdiyajAdi-huMDasaMThANaNIsupaMcaNANAvaraNIya-chadasaNA asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-NirayavaraNIya-sAdAsAda-aTTakasAya gaipAoggANupuvi-AdAvapurisaveda-hassa-radi-aradi-soga thAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNabhaya-duguMchA-devagai-paMciMdiya sarIraNAmANaM ko baMdho ko jAdi-veuvviya-tejA-kammaiya abaMdho? 123 sarIra-samacaurasasaMThANa-gheu 68 micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, vviyasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha ___avasesA abNdhaa| rasa-phAsa-devagadipAoggANu 69 apaccakkhANakogha-mANa-mAyApuvI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai ___lobhANaM ko baMdho ko abaMdho? 125 tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra- 70 micchAiTippahuDi jAva asaM[thirA-] thira-suhAsuha-subhaga jadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, assara-Adeja-jasakitti-ajasa avasesA abNdhaa|
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) pariziSTa sUtra saMkhyA sUtra pRSTha sUtra saMkhyA pRSTha 71 devAuassa ko baMdho ko abaMdho? 126 | 77 devagadIe devesu paMcaNANAvara72 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI NIya-chadasaNAvaraNIya-sAdAsAdaasaMjadasammAiTThI saMjadAsaMjadA bArasakasAya--purisaveda-hassabaMdhA / ede baMdhA, avasesA radi-aradi-soga-bhaya-duguMchA mnnusgi-pNciNdiyjaadi-oraaavNdhaa| liya-tejA-kammaiyasarIra-sama73 paMciMdiyatirikkhaapajjattA paMca caurasasaMThANa-orAliyasarIraNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya aMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNasAdAsAda-micchatta-solasa vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-maNusANukasAya-NavaNokasAya-tirikkhAu pubvi-agurualahuva-uvaghAda-paramaNussAu-tirikkhagai-maNusa ghAda-ussAsa-pasatthavihAyagadigai-2 iMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIraca uridiya-paMciMdiyajAdi-orA thirAthira suhAsuha-subhaga-sussaraliya-tejA-kammaiyasarIra-cha Adejja jasakitti-ajasakittisaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga NimiNa-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM chasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa ko baMdho ko abaMdho? 137 tirikkhagai-maNusagaipAoggANupuvI-agurugalahuga-uva-- 78 micchAiTippahuDi jAva asaMjadaghAda-paraghAda-ussAsa-AdA sammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, ujjova-dovihAyagai-tasa thAvara abaMdhA nntthi| 138 bAdara suhuma-pajjatta-apajjatta 72 NiddANiddA payalApayalA thINapatteya-sAhAraNasarIra-thirAthira giddhi-aNaMtANubaMdhikodha-mANasuhAsuha-subhaga- [ dubhaga- ] mAyA lobha-itthiveda-tirikkhAusussara-dussara-Adejja-aNA tirikkhagai-causaMThANa-causaMghadejja-jasakitti-ajasakitti DaNa-tirikkhagaipAoggANupuvINimiNa-NIcuccAgoda-paMcaMtarAi ujjova--appasatthavihAyagahayANaM ko baMdho ko abaMdho? 127 dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcA74 savve ede baMdhA, abaMdhA nntthi| godANaM ko baMdho ko abaMdho? 141 75 maNusagadIe maNusa-maNusapajjatta- 80 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI maNusiNIsu oghaM yavaM jAva baMdhA / pade baMdhA, avasesA titthayare tti / Navari viseso, abNdhaa| beTTANe apaccakkhANAvaraNIyaM 81 micchatta-NabuMsayaveda-eiMdiyajadhA pNciNdiytirikkhbhNgo| 130 jAdi huMDasaMThANa-asaMpattaseva76 maNusaapajjattANaM paMcidiya saMghaDaNa-AdAva-thAvaraNAmANaM ko tirikkhapjjttbhNgo| baMdho ko abaMdho?
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ abNdhaa| baMdha-sAmitta-vicayamuttANi sUtra saMkhyA sUtra pRSTha sUtra saMkhyA sUtra pRSTha 82 micchAiTrI baMdhA / jasakitti-ajasakitti-NimiNaavasesA abNdhaa| uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko 83 maNussAuassa ko baMdho ko vaMdho ko abaMdho? . 149 abaMdho? 144 91 micchAiTippahuDi jAva asaMjada84 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI sammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede abaMdhA nntthi| baMdhA, avasesA abNdhaa| NiddANiddA-payalAMpayalA-thINa85 titthayaraNAmakammassa ko baMdho giddhi-aNaMtANubaMdhikodha-mANako abaMdho? mAyA-lobha itthiveda-causaMThANa86 asaMjadasammAiTTI baMdhA / ede causaMghaDaNa appasatthavihAyagai. baMdhA, avasesA abNdhaa| dubhaga dussara-aNAdejja-NIcA godANaM ko baMdho ko avaMdho? 152 87 bhavaNavAsiya-vANaveMtara-jodi-. . 93 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI siyadevANaM devabhaMgo / Navari baMdhA / ede baMdhA, avasesA viseso titthayara nntthi| abNdhaa| 88 sohammIsANakappavAsiyadevANaM 94 micchatta Nava'sayaveda huNddsNtthaanndevbhNgo| asaMpattasevasaMghaDaNaNAmANaM ko 89 saNakkumArappahuDi jAva sadara baMdho ko abaMdho? . sahassArakappavAsiyadevANaM paDha- | 95 micchAiTThI bNdhaa| pade baMdhA, mAe puDhavIe NeraiyANaM bhNgo| 148 avasesA abNdhaa| 90 ANada jAva NavagevajjavimANa- 96 maNussAuassa ko baMdho ko vAsiyadevesu paMcaNANAvaraNIya abaMdho? chadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda 97 micchAiTTI sAsaNasammAiTThI bArasakasAya-purisaveda-hassa asaMjadasammAiTTI baMdhA / ede radi-bhaya-duguMchA maNusagaha-paMciM baMdhA, avasesA abNdhaa| diyajAdi-orAliyatejA-kamma 98 titthayaraNAmakammassa ko baMdho iyasarIra-samacaurasasaMThANa orA ko abaMdho? liyasarIraaMgovaMga-vajarisahasaMghaDaNa vaNNa-gaMdha rasa-phAsa 99 asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede ___ baMdhA, avasesA abNdhaa| maNusagahapAoggANupubdhI aguruvalahuva-uvaghAda paraghAda-ussAsa- 100 aNudisa jAva savvaTTasiddhipasatthavihAyagai-tasa-bAdara vimANavAsiyadevesu paMcaNANApajjatta-patteyasarIra-thirAthira varaNIya-chadasaNAvaraNIya sAdAsuhAsuha subhaga-sussara Adejja sAda-bArasakasAya-parisaveda
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 8 ) sUtra saMkhyA sUtra hassa*radi- aradi-soga-bhayaduguMchA - maNussA u- maNusagahapaMcidiyajAdi orAliya-tejAkammaiyasarIra -- samacaurasasaMThANa - orAliyasarIraaMgovaMga- vajjari sahasaMghaDaNa vaNNagaMdha-rasa- phAsa-maMNusagaipAoggANupuvI- agurualahua-uvaghAda- paraghAda ussAsa-pasatthavihAyagai tasa bAdara- pajjantapatteyasarIra-thirAthira- suhAsuhasubhaga- sussara-Adejja-jasakitti - ajasa kittiNimiNatitthayara uccAgoda-paMcatarAiyA ko baMdho ko abaMdho ? 101 asaMjadasammAdiTThI baMdhA / abaMdhA Natthi / 102 iMdiyANuvAdeNa paiMdiyA bAdarA suhumA paJjanttA apajjanttA bIiMdiya-tIiMdiya- cauridiyapajjattA apajjattA paMcidiyaapajjattANaM paMcidiyatirikkhaapajjattabhaMgo / 103 paMcidiya - pecidiyapajjattapasu paMcaNANAvaraNIya caudasaNAvaraNIya jasakitti-uccAgodapaMcatarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? 104 micchAiTTi pahuDi jAva suhumasAMparAiyasuddhisaMjadesu uvasamAkhavA baMdhA / suhumasAMparAiyasuddhisaMjadaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho bocchijjadi / pade baMdhA, avasesA abaMdhA / pariziSTa pRSTha sUtra saMkhyA 655 156 158 170 172 sUtra 105 NihANiddA- payalApayalA thINagiddhi-aNaMtANubaMdhikodha-mANamAyA lobha - itthaveda - tirikkhAu-tirikkhagaha-causaThANacausaMghaDaNa - tirikkhagaipAogAvI-ujjova - appasatthavihAya gai - dubhaga- dussara-aNAdejja-NIcA godANaM ko baMdho ko abaMdho ? sAsaNasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / 106 micchAiTThI 107 NiddA payalANaM ko baMdho ko abaMdho ? 108 micchAiTTi pahuDi jAva apuNvakaraNapaviTThasuddhisaMjadesu uva. samA khavA baMdhA / apuvvakaraNasaMjadaddhAra saMkhejjadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / pade baMdhA, avasesA abaMdhA / 109 sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? 110 micchA iTThippa huDi jAva sajogi kevalI bNdhaa| sajogikevaliaddhAra carimasamayaM gaM tUNa baMdho vocchijjadi / pade baMdhA, avasesA abaMdhA / 111 asAdAvedaNIya-aradi-soga-athira asuha--ajasakittiNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? 112 micchAiTTi pahuDi jAva pamantasaMjado tti baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA | pRSTha 174 33 177 "" 178 179
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdha-sAmitta-vicayasuttANi sUtra saMkhyA sUtra pRSTha sUtra saMkhyA sUtra . pRSTha 113 micchatta-Naqsayaveda-NirayAu. / 121 mANa-mAyAsaMjalaNANaM ko baMdho Nirayagai-eiMdiya-bIiMdiya-tIiM ko abaMdho? diya-cauriMdiyajAdi-huMDasaMThANa | 122 micchAdiTippahuDi jAva ANi. asaMpattasevadRsaMghaDaNa-NirayANu yaTTI uvasamA khavA baMdhA / puvvI-AdAva-thAvara-suhuma-apa aNiyaTTibAdaraddhAe sese sese jjatta--sAhAraNasarIraNAmANaM saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho ko baMdho ko abaMdho? 180 vocchijjadi / ede baMdhA, 114 micchAiTThI bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abNdhaa| avasesA abNdhaa| 123 lobhasaMjalaNassa ko baMdho ko 115 apaccakkhANAvaraNIyakodha abaMdho? mANa-mAyA-lobha-maNusagai 124 micchAdiTippahuDi jAva ANiorAliyasarIra-orAliya yaTTI uvasamA khavA baMdhA / sarIraaMgovaMga-vajjarisahavaira aNiyaTTibAdaraddhAe carimaNArAyaNasarIrasaMghaDaNa-maNusa samayaM gaMtUNa bNdhovocchijjdi| gaipAoggANupugviNAmANaM ko ede baMdhA, avasesA abNdhaa| " vaMdho ko abaMdho? 182 | 125 hassa-radi-bhaya-duguMchANaM ko 116 micchAiTippahuDi jAva asaM baMdho ko avaMdho? jadasammAdiTThI bNdhaa| ede baMdhA, 126 micchAiTippahuDi jAva apuvvaavasesA abNdhaa| karaNapaviTThauvasamAkhavA bNdhaa| 117 paccakkhANAvaraNakodha-mANa apuvakaraNaddhAe carimasamayaM mAyA-lobhANaM ko baMdho ko gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede abaMdho? baMdhA avasesA abNdhaa| 118 micchAdiTTippahuDi jAva saMjadA- 127 maNussAuassa ko baMdho ko saMjadA baMdhA / ede baMdhA, ava. abaMdho? sesA abNdhaa| " | 128 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI 119 purisaveda kodhasaMjalaNANaM ko asaMjadasammAiTThI bNdhaa| ede baMdho ko abaMdho? baMdhA, avasesA abNdhaa| 120 micchAdiTippahuDi jAva aNi- 129 devAuassa ko baMdho ko yaTTibAdarasAMparAiyapaviTThauva abaMdho? samA khavA baMdhA / aNiyaTTi | 130 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI bAdaraddhAe sese saMkhejjAbhAge asaMjadasammAiTThI saMjadAsaMjadA gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede pamattasaMjadA appamattasaMjadA baMdhA, avasesA abNdhaa| baMdhA / appamattaddhAe saMkhe. ..baM. 52. 183 184
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) pariziSTa sUtra saMkhyA sUtra pRSTha sUtra saMkhyA jadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdhovocchi- 137 kAyANuvAdeNa puddhvikaaiyjjdi| ede baMdhA, avasesA aaukaaiy--vnnphdikaaiyabNdhaa| NigodajIva-bAdara-suhuma -- 131 devagai-paMciMdiyajAdi-veubdhiya pajjattApajjattANaM bAdaravaNatejA-kammaiyasarIra-samaca urasa pphadikAiyapatteyasarIrapajjattA pajjattANaMca paMciMdiyatirikvasaMTANa-ve ubviyasarIraaMgovaMga apjjttbhNgaa| vaNNa-gaMdha rasa-phAsa devagaipAoggANupubI-aguruvalahuva 138 teukAiya-cAukAiya-bAdarauvaghAda-paraghAda-ussAsa--- suhuma-pajattApajjattANaM so pasatthavihAyagai-tasa-bAdara ceva bhago / Navari viseso pajjatta-patteyasarIra-thira-subha magussAu-maNusagai maNusagaisubhaga-sussara-Adejja-NimiNa pAoggANuputrI-uccAgodaM NAmANaM ko baMdho ko avaMdho? Nasthi / 132 micchAiTippahuDi jAva apuca 139 tasakAiya tasakAiyapajattANa moghaM NadavyaM jAva titthayare karaNapaiTTauvasamA khavA bNdhaa| tti / apuvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede 140 jogANuvAdeNa paMcamaNajogibaMdhA, avasesA abNdhaa| 188 paMcavacijogi-kAyajogIsu oghaM NeyavvaM jAva titthayare tti / 133 AhArasarIra-AhAraaMgovaMga 141 sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko NAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? micchAiTippahuDi abaMdho? jAva sajogikevalI baMdhA / 134 appamattasaMjadA apuvakaraNa _ede baMdhA, abaMdhA Natthi / paiTrauvasamA khavA baMdhA / 142 orAliyakAyajogINaM maNusaapuvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge gibhNgo| gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abNdhaa| 143 Navari viseso sAdAveda, NIyassa mnnjogibhNgo| 135 titthayaraNAmAe ko baMdho ko 144 orAliyamissakAyajogIsu abaMdho? paMcaNANAvaraNIya-chadasaNAvara136 asaMjadasammAdiTippaDi jAva NIya-asAdAvedaNIya-bArasaapuvakaraNapaiTThauvasamA khavA ksaay-purisved-hss-rdibNdhaa| apavvakaraNaddhAe saMkhajje aradi-soga-bhaya-duguMchA-paMciMbhAge gaMtUNa baMdho vocchijjdi| diyajAdi-tejA-kammaiyasarIraede baMdhA, avasesA abNdhaa| samacaurasasaMThANa-vaNNa-gaMdha 200 201 203 205 "
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 214 bara baMdha-sAmitta-vicayamuttANi sUtra saMkhyA sUtra pRSTha sUtra saMkhyA rasa-phAsa-agurualahua-uva sAhAraNasarIraNAmANaM ko baMdho ghAda-paraghAda-ussAsa-pasattha ko abaMdho? vihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta- | 151 micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha avasesA abNdhaa| subhaga-sussara-Adejja-jasa 152 devagai veubviyasarIra-veuviyakitti-NimiNa-uccAgoda-paMcatarAiyANaM ko baMdho ko sarIraaMgovaMga-devagaipAoabaMdho? ggANupubbI-titthayaraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho? 145 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI bNdhaa| ede | 153 asaMjadasammAdiTThI bNdhaa| ede baMdhA, avalesA abNdhaa| baMdhA, avasesA abNdhaa| | 154 veumciyakAyajogINaM devagaIe 146 NihANiddA-payalApayalA thINa bhNgo| giddhi-aNaMtANubaMdhikodha mANa 155 beubviyamissakAyajogINaM devamAyA-lobha-itthiveda-tirikkha gibhNgo| 222 gaha-maNusagai-orAliyasarIraca usaMThANa-orAliyasarIraaMgo 156 Navari viseso beTTANiyAsu vaMga-paMcasaMghaDaNa-tirikkhagaga tirikkhAuaM Natthi maNumaNusagaipAoggANupuvI ssaauaNnntthi| ujjova-appasatthavihAyagai 157 AhArakAyajogi-AhAramissadubhaga-dussara-aNAdeja-NIcA kAyajogIsu paMcaNANAvaraNIyagodANaM ko baMdho ko abaMdho? 209 | chadasaNAvaraNIya-sAdAsAda147 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI cadusaMjalaNa-purisaveda-hassabaMdhA / ede baMdhA, avasesA radi-arAdi-soga-bhaya-duguMchA- . abNdhaa| devAu-devagai-paMciMdiyajAdi- . veuviya-tejA-kammaiyasarIra148 sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko samacaurasasaMThANa-veuvviyaabaMdho? 212 sarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasa149 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI phAsa-devagaipAoggANupuvvIasaMjadasammAiTThI sajogi aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAdukevalI bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA ssAsa-pasatthavihAyagai-tasaNatthi / bAdara-pajjatta-patteyasarIra150 micchatta-Nausayaveda-tiri thirAthira-suhAsuha-subhagakkhAu-maNusAu-cadujAdi-huMDa sussara-Adeja-jasakittisaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa ajasakitti-NimiNa-titthayaraAdAva-thAvara-suduma-apajjatta uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) sUtra saMkhyA sUtra baMdho ko abaMdho ? 158 pamattasaMjadA baMdhA / pade baMdhA, abaMdhA Natthi / 159 kammaiyakAyajogIsu paMcaNANAvaraNIya - - chadaMsaNAvaraNIyaasAdAvedaNIya - bArasakasAyapurisaveda - hassa - radi-aradisoga-bhaya-duguMchA- maNusagaipaMcidiyajAdi - orAliya-tejAkammaiyasarIra - samacaurasasaMThANa orAliya sarIra aMgovaMgavajjari sahasaMghaDaNa vaNNa-gaMdharasa- phAsa- maNusa gaipAoggANuputhvI- aguruvala huva-uvaghAda - paraghAdusAsa-pasatthavihAyagahatasa - bAdara- pajjanta - patteyasarIrathirathira- suhAsuha - subhaga - sussara- Adejja - jasakitti - ajasa kitti - NimiNuccAgodapaMcatarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? 160 micchAiTThI sAsaNasammAkI asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avaselA abaMdhA / 161 NiddANiddA payalApayalA-thIgiddhi - anaMtANubaMdhikodha-mANamAyA-lobha- itthaveda-tirikkhagaha- causaMThANa - causaMghaDaNa - tirikkhagaha pAoggANupuvviujjova - appasatthavihAyagaidubhaga- dussara- aNAdejja-NIcAgodA ko baMdho ko abaMdho ? 162 micchAiTThI sAsaNasammATThI baMdhA / pade baMdhA, avasesA abaMdhA / pariziSTa pRSTha sUtra saMkhyA sUtra 229 | 163 sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? 164 micchAraTThI sAsaNasammATThI asaM jadasamma iTThI sajogikevalI baMdhA / pade baMdhA, abaMdhA Natthi | 230 232 237 " 165 micchatta - NavuMsayaveda caujAdihuMDasaMThANa - asaMpattasevaTTasaMghaDaNa AdAva-thAvara - suhuma-apajjattasAhAraNasarIraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? 166 micchAiTThI baMdhA / pade baMdhA, avasesA abaMdhA / 167 devagaDa vevviyasarIra - veDavisarIra aMgovaMga - devagai - pAoggANupuvi - titthayara - NAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? 168 asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / 162 vedANuvAdeNa itthaveda-purisaveda-sayavedasu paMcagANAvaraNIya - caudasaNAvaraNIyasAdAvedaNIya cadusaMjalaNapurisaveda-jasa kitti-uccA goda paMcatarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? 170 micchAi DippahuDi jAva aNivisamA khavA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi / 171 beTTANI oghaM / 172 NiddA payalA ya oghaM / 173 asAdAvedaNIyamoghaM / 974 ekaTTANI oghaM / pRss 238 239 99 240 241 "" 242 99 245 248 249 >>
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdha-sAmitta-vicayasuttANi (13) sUtra saMkhyA pRSTha sUtra saMkhyA sUtra pRSTha 175 apcckkhaannaavrnniiymoghN| 251 / 186 lobhasaMjalaNassa ko baMdho ko 176 pcckkhaannaavrnniiymoghN| 254 | abaMdho? 268 187 aNiyaTTI uvasamA khavA bNdhaa| 177 hassa-radi jAva titthayare tti oghN| aNiyaTTibAdaraddhAe carima samayaM gaMtUNa baMdho vocchinjdi| 178 avagadavedapasu paMcaNANAvara pade baMdhA, avasesA abNdhaa| 269 NIya-caurdasaNAvaraNIya-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM | 188 kasAyANuvAdeNa kodhakasAIsu ko baMdho ko abaMdho? paMcaNANAvaraNIya-[ca udaMsaNA varaNIya-sAdAvedaNIya-]cadusaMja179, aNiyaTTippahuDi jAva suhuma laNa-jasakitti-uccAgoda-paMcaMsAMparAiyauvasamA khavA bNdhaa| rAiyANaM ko baMdho ko abaMdho? , suhumasAMparAiyasuddhisaMjadaddhAe | 189 micchAiTippahuDi jAva aNicarimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA yaTTi tti uvasamA khavA bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA nnsthi| abNdhaa| 270 180 sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko " 190 beDhANI oghaM / / 272 abaMdho? 265 | 191 jAva paccakkhANAvaraNIyamoghaM / 274 181 aNiyaTTippahuDi jAva sajogi- 192 purisavede oghN| kevalI bNdhaa| sajogikevali- 193 hassa-radi jAva titthayare tti addhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho oghN| vocchijjadi / ede baMdhA, ava. 194 mANakasAIsu paMcaNANAvarasesA abNdhaa| NIya-caurdasaNAvaraNIya sAdA182 kodhasaMjalaNassa ko baMdho ko vedaNIya-tiNNisaMjalaNa-jasaabaMdho? kitti uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM 183 aNiyaTTI uvasamA khavA bNdhaa| ko baMdho ko abaMdho? aNiyaTTivAdaraddhAe saMkhejje 195 micchAiTippahuDi jAva aNibhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / yahI uvasamA khavA baMdhA / ede pade baMdhA, avasesA abNdhaa| baMdhA, abaMdhA nntthi| 276 184 mANa-mAyAsaMjalaNANaM ko baMdho 196 beTTANi jAva purisaveda-kodhako abaMdho? 267 sNjlnnaannmoghN| 185 aNiyaTTI uvasamA khavA baMdhA / 197 hassa-radi jAva titthayare tti aNiyaTTivAdaraddhAe sese sese oghN| 277 saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho | 198 mAyakasAIsu paMcaNANAvara. vocchijjadi / pade baMdhA, ava NIya-caurdasaNAvaraNIya-sAdAsesA abNdhaa| vedaNIya-doNisaMjalaNa-asa "
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ oghN| (15) pariziSTa sUtra saMkhyA sUtra pRSTha sUtra saMkhyA kitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM diyajAdi-orAliya-veuvviyako baMdho ko abaMdho? 277 tejA kammaiyasarIra paMcasaMThANa199 micchAiTippahuDi jAva aNi orAliya ubviyasarIraaMgoyahI uvasamA khavA baMdhA / ede vaMga-paMcasaMghaDaNa vaNNa-gaMdha-rasabaMdhA, abaMdhA Nasthi / phAsa-tirikkhagai-maNusagaha devagaipAoggANupuvI-agurua200 beTANi jAva mANasaMjalaNe ti lahuva-uvaghAda-paraghAda-ussAsa ujjova-dovihAyagai-tasa201 hassa-radi jAva titthayare tti baadr-pjjtt-ptteysriiroghN| 278 thirAthira-suhAsuha-subhaga202 lobhakasAIsu paMcaNANAvara dubhaga-sussara-dussara-AdejjaNIya-caudaMsaNAvaraNIya-sAdA aNAdejja-jasakitti-ajasavedaNIya-jasakitti-uccAgoda kitti-NimiNa-NIcuccAgodapaMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho? abaMdho? 280 203 micchAiTrippahuDi jAva suhama 208 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI sAparAiyauvasamA khavA bNdhaa| baMdhA / ede baMdhA, aMbadhA ede baMdhA, abaMdhA Nasthi / Nasthi / 204 sesaM jAva titthayare tti oghN| " | 209 ekkaTThANI oghaM / 205 akasAIsu sAdAvedaNIyassa 210 AbhiNibohiya-suda-ohi-- ko baMdho ko abaMdho? NANIsu paMcaNANAvaraNIya-cau. 206 uvasaMtakasAyavIdarAgachadumatthA dasaNAvaraNIya-jasakitti-uccAkhINakasAyavIdarAgachadumatthA goda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko sajogikevalI bNdhaa| sajogi abaMdho? kevaliaddhAra carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede 211 asaMjadasammAiTippahuDi jAva suhumasAparAiyauvasamA khavA baMdhA, avasesA abNdhaa| 279 , bNdhaa| suhumasAMparAiyaaddhAe 207 NANANuvAdeNa madiaNNANi carimasamayaM gaMtUNa baMdhovocchisudaaNNANi-vibhaMgaNANIsu jjadi / ede baMdhA, avasesA paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNA abNdhaa| varaNIya-sAdAsAda-solasa 212 NihA-payalA ya oghN| 287 kasAya-aTThaNokasAya-tirikkhAu-maNusAu-devAu-tiri- | 213 sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko svagai-mazusagara-devagai-paMciM. 288 285 abaMdho?
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdha-sAmitta-vicayasuttANi sUtra saMkhyA sUtra pRSTha sUtra saMkhyA 214 asaMjadasammAdiTippahuDi jAya / 224 sajogikevalI baMdhA / sajogikhINakasAyavIdarAgachadumatthA kevaliaddhAe carimasamayaM bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA nntthi| 288 gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede 215 sesamoghaM jAva titthayare tti / baMdhA, avasesA abNdhaa| Navari asaMjadasammAdiTippahuDi 225 saMjamANuvAdeNa saMjadesu maNatti bhANidavyaM / pjjvnnaannibhNgo| 216 maNapajjavaNANIsu paMcaNANA- 226 Navari visesosAdAvedaNIyassa varaNIya-caurdasaNAvaraNIya __ ko baMdho ko abaMdho ? jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAi- 227 pamattasaMjadappahuDi jAva sajogi yANaM ko baMdho ko abaMdho? 295 kevalI baMdhA / sajogikevali217 pamattasaMjadappahuDi jAva suhuma addhAe carimasamayaM gaMtUNa sAMparAiyauvasamA khavA bNdhaa| baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, suhumasAMparAiyasaMjadaddhAe avasesA abNdhaa| carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchi- 228 sAmAiyachedovaTThAvaNasuddhijjadi / ede baMdhA, avasesA saMjadesu pNcnnaannaavrnniiyabNdhaa| sAdAvedaNIya-lobhasaMjalaNa218 NiddA payalANaM ko baMdho ko jasakitti-uccAgoda-paMcatarAabaMdho? iyANaM ko baMdho ko abaMdho? 269 pamattasaMjadappahuDi jAva apuca 229 pamattasaMjadappahuDi jAva aNikaraNapaiTThauvasamA khavA bNdhaa| yaTTiuvasamA khavA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Nasthi / apuvvakaraNaddhAe saMkhejjadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjdi|| 230 sesaM mnnpjjvnnaannibhNgo| ede baMdhA, avasesA abNdhaa| 296 | 231 parihArasuddhisaMjadesu paMca220 sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko NANAvaraNIya-chadasaNAvaraNIyaabaMdho? sAdAvedaNIya-cadusaMjulaNa purisaveda-hassa-radi-bhaya221 pamattasaMjadappahuDi jAva khINa duguMchA devagai-paMciMdiyajAdikasAyavIyarAyachadumatthA bNdhaa| veuvviya-tejA-kammaiyasarIraede baMdhA, abaMdhA nntthi| samacaurasasaMThANa-veuvviya222 sesamoghaM jAva titthayare tti| sarIraaMgovaMga-vaNNa gaMdha-rasaNavari pamattasaMjadaSpahuDi tti phaas-devaannupubdhi-aguruvlhuabhaannidvvN| uvaghAda-paraghAdussAsa-pasattha223 kevalaNANIsu sAdAvedaNIyassa vihAyagai-tasa-bAdara-pajjattako baMdho ko abaMdho? patteyasarIra-thira-suha-subhaga 199 300
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha 309 (16) pariziSTa sUtra saMkhyA sUtra pRSTha sUtra saMkhyA sUtra sussara-Adejja-asakitti 12 uvasaMtakasAyavIdarAgachadumatthA NimiNa-titthayaruccAgoda-paMca khINakasAyavIyarAyachadumatthA tarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho? 303 sajogikevalI bNdhaa| sajoga232 pamatta-appamattasaMjadA baMdhA / kevaliaddhAe carimasamayaM ede baMdhA, abaMdhA nntthi| 304 gaMtUNa [baMdho] vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abNdhaa| 233 asAdAvedaNIya-aradi-sogaathira--asuha-ajasa kitti 243 saMjadAsaMjadesu paMcaNANAvaraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho? NIya-chadaMsaNAvaraNIya-sAdA305 sAda-aTThakasAya--purisaveda234 pamattasaMjadA bNdhaa| ede baMdhA, hassa-radi-soga-bhaya-dugaMchaavasesA abaMdhA / 306 devAu devagaDa paMciMdiyajAdi235 devAuassa ko baMdho ko veuvyiya-tejA-kammahayasarIraabaMdho? samacaurasasaMThANa-gheubviya236 pamattasaMjadA appamattasaMjadA sarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasabaMdhA / appamattasaMjadaddhAe phAsa-devagaipAoggANupuvIsaMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAda ussAsa-pasatthavihAyagai-tasavocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abNdhaa| bAdara-pajjatta-patteyasarIra307 thirAthira-suhAsuha-subhaga237 AhArasarIra-AhArasarIraMgo sussara--Adeja-jasakittivaMgaNAmANaM ko baMdho ko ajasakitti-NimiNa-titthaabaMdho? yaruccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko 238 appamattasaMjadA baMdhA / ede baMdho ko abaMdho? baMdhA, avasesA abNdhaa| 244 saMjadAsaMjadA baMdhA / ede baMdhA, 239 suhumasAMparAiyasuddhisaMjadesu abaMdhA tthi| paMcaNANAvaraNIya-ca udaMsaNA 245 asaMjadesu paMcaNANAvaraNIyavaraNIya-sAdAvedaNIya-jasa chadasaNAvaraNIya-sAdAsAdakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM bArasakasAya-purisaveda-hassako baMdho ko abaMdho? radi-aradi-soga-bhaya-duguMchA maNusagai-devagai-paMciMdiya. 240 suhumasAMparAiyauvasamA khavA jAdi-orAliya veubviy-tejaabNdhaa| pade baMdhA, abaMdhA nntthi| kammAyasarAra-samacaurasa241 jahAkkhAdavihArasuddhisaMjadesu saMThANa-orAliyAveuvviyaaMgosAdAvedaNIyassa ko baMdho ko vaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-vaNNaabaMdho? 309/ gaMdha-rasa-phAsa-maNusagai-devagai 310 dho? 308
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdha-sAmitta-vicayasuttANi sUtra sUtra 317 sUtra saMkhyA pRSTha sUtra saMkhyA pAoggANupubdhI-agurualahua NIlalessiya-kAulessiyANamauvaghAda-paraghAda-ussAsa sNjdbhNgo| 320 pasatthavihAyagai-tasa-bAdara 59 teulessiya-pammalessiesupajjatta-patteyasarIra-thirAthira paMcaNANAvaraNIya-chadasaNAvarasuhAsuha-subhaga-sussara-Adeja NIya-sAdAvedaNIya-causaMjajasakitti-ajasakitti-NimiNu laNa-purisaveda-hassa-radi-bhayaccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko duguMchA devagaha-paMciMdiyajAdibaMdho ko abaMdho? veubviya-tejA-kammaiyasarIra246 micchAiTippahuDi jAva asaM. samacaurasasaMThANa-veuviyajadasammAdiTThI bNdhaa| ede baMdhA, sarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasaabaMdhA jtyi| phAsa-devagaipAoggANupuvI247 beDhANI oghN| aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAdu248 ekaTTANI oghaM / ssAsa-pasatthavihAyagai-tasa249 maNussAu-devAuANaM ko baMdho bAdara-pajjatta-patteyasarIrako abaMdho? thira-suha-subhaga-sussara-Adeja jasakitti-NimiNuccAgoda-paMca250 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI tarAiyANaM ko baMdho ko asaMjadasammAiTrI bNdhaa| ede - abaMdho? 333 baMdhA, avasesA abNdhaa| 260 micchAiTippahuDi jAva appa251 titthayaraNAmassa ko baMdho ko mattasaMjadA bNdhaa| ede baMdhA, abaMdho? abaMdhA nntthi| 252 asaMjadasammAiTThI bNdhaa| ede 337 baMdhA, avasesA abNdhaa| 261 behANI oghN| 253 desaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNi 262 asAdAvedaNIyamoghaM / 339 acakkhudaMsaNINamoghaM NedavaM 263 micchatta-Na_sayaveda eiMdiyajAva titthayare tti| jAdi-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTa- . 254 Navari viseso, sAdAvedaNI saMghaDaNa-AdAva-thAvaraNAmANaM yassa ko baMdho ko abaMdho? 312 / ko baMdho ko abaMdho? 340 255 micchAiTippahuDi jAva khINa 264 micchAiTTI bNdhaa| pade baMdhA, kasAyavIyarAyachadumatthA bNdhaa| avasesA abNdhaa| pade baMdhA, abaMdhA Natthi / 265 apcckkhaannaavrnniiymoghN|| 256 ohidasaNI ohinnaannibhNgo| , 266 pcckkhaanncukkmoghN| 257 kevaladasaNI kevlnnaannibhNgo| ,, 267 maNussAuassa oghbhNgo| 258 lessANuvAdeNa kiNhalessiya 268 devAuassa oghbhNgo| cha. baM. 53. NAraya / 341 343
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa pRSTha sUtra saMkhyA sUtra pRSTha (18) sUtra saMkhyA sUtra 269 AhArasarIra-AhArasarIraaMgo vaMgaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho? appamattasaMjadA bNdhaa| ede baMdhA, avasesA abNdhaa| 270 titthayaraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho? asaMjadasammAiTTI jAva appamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA adhaa| 271 pammalessiesu micchattadaMDao nneriybhNgo| 272 sukkalessiesu jAva titthayare tti oghbhNgo| 273 Navari viseso sAdAvedaNIyassa mnnjogibhNgo| 274 beTTANi-ekkaTThANINaM Navagevaja vimANavAsiyadevANaM bhNgo| 275 bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiyANa moghN| 276 abhavasiddhipasu paMcaNANAvara NIya-NavadaMsaNAvaraNIya-sAdA. sAda-micchatta-solasakasAya NavaNokasAya-caduAu-cadugaipaMcajAdi-orAliya-veuvviyatejA-kammaiyasarIra-chasaMThANaorAliya-ubdhiyaaMgovaMga-chasaMghaDaNa vaNNa-gaMdha-rasaphAsa-cattAriANupubbI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAda-ussAsaAdAvujjIva-dovihAyagai tasabAdara-thAvara-suhuma--pajjattaapajatta-patteya-sAhAraNasarIrathirAthira-suhAsuha-subhagadubhaga-sussara-dussara-Adejja aNAdejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-NIcuccAgoda paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko 344 abaMdho? 359 | 277 samve ede baMdhA, abaMdhA nntthi| , 278 sammattANuvAdeNa sammAiTThIsu khaiyasammAiTrIsu AbhiNi bohiynnaannibhNgo| 363 | 279 Navari sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho? 280 asaMjadasammAdiTippahuDi jAva sajogikevalI bNdhaa| sajogi kevaliaddhAe carimasamayaM 356 gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avalelA abNdhaa| , 281 vedayasammAdiTThIsu paMcaNANA. varaNIya chadasaNAvaraNIya-sAdAvedaNIya--causaMjalaNa-purisaveda-hassa-radi-bhaya duguMcha-devagadi-paMciMdiyajAdi-veuviyatejA-kammaiyasarIra-samaca urasasaMThANa-veuviyaaMgovaMga-vaNNagaMdha-rasa-phAsa-devagaipAoggANupuvI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjattapatteyasarIra-thira-subha-subhagasussara Adejja-jasakittiNimiNa-titthayaruccAgoda-paMcaM. tarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho? 282 asaMjadasammAdiTippahuDi jAva appamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA nntthi|
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra baMdha-sAmitta-vicayasuttANi (19) sUtra saMkhyA pRSTha sUtra saMkhyA sUtra pRSTha 283 asAdAvedaNIya-aradi soga- 293 uvasamasammAdiTThIsu paMcaNANAathira-asuha-ajasakitti varaNIya-caurdasaNAvaraNIyaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho? 367 jasakitti uccAgoda-paMcaMtarAi yANaM ko baMdho ko abaMdho? 372 284 asaMjadasammAdiTippahuDi jAva pamattasaMjadA bNdhaa| ede baMdhA, 294 asaMjadasammAdiTippahuDi jAva avasesA abNdhaa| suhumasAMparAiyauvasamA bNdhaa| 285 apaccakkhANAvaraNIyakoha suhamasAparAiyauvalamaddhAe mANa-mAyA-loha maNussAu carimasamayaM gaMtUNa baMdhovocchimaNusagai-orAliyasarIra jjadi / ede baMdhA, avasesA orAliyasarIraaMgovaMga-vajari abNdhaa| sahasaMghaDaNa--maNusANupuvvI-- 295 NihA-payalANaM ko baMdho ko NAmANaM ko baMdho ko abaMdho? 369 abaMdho? 286 asaMjadasammAdiThThI baMdhA / ede 296 asaMjadasammAdiTippahuDi jAva baMdhA, avasesA abNdhaa| " apuvakaraNauvasamA baMdhA / 287 paccakkhANAvaraNIyakoha-mANa apuvvakaraNauvasamaddhAe saMkhe jjadima bhAgaM gaMsUNa baMdho mAyA lobhANaM ko baMdho ko vocchijjdi| ede baMdhA, avaabaMdho? sesA abNdhaa| 288 asaMjadasammAdiTThI saMjadA 297 sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko saMjadA bNdhaa| ede baMdhA, ava abaMdho? 375 sesA abNdhaa| 298 asaMjadasammAdiTippahuDi jAva 289 devAuassa ko baMdho ko uvasaMtakasAyavIyarAgachadumatthA abaMdho? 371 baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA nntthi| , 290 asaMjadasammAdihippahuDi jAva 299 asAdAvedaNIya-aradi-sogaappamattasaMjadA baMdhA / appa athira--asuha-ajasakittimattaddhAra saMkheje bhAge gaMtUNa baMdho vocchinjadi / ede baMdhA, NAmANaM ko baMdho ko abaMdho? 376 avasesA abNdhaa| , 300 asaMjadasammAdiTippahuDi jAva pamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, 291 AhArasarIra-AhArasarIraMgovaMgaNAmANaM ko baMdho ko avasesA abNdhaa| abaMdho? 372 301 apaccakkhANAvaraNIyamohi nnaannibhNgo| 292 appamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abNdhaa| '302 Navari AuvaM Natthi /
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2.) pariziSTa sUtra saMkhyA sUtra 303 paccakkhANAvaraNaca ukassa ko baMdho ko abaMdho? 304 asaMjadasammAdiTThI saMjadAsaMjadA [baMdhA] / ede baMdhA, avasesA avNdhaa| 305 purisaveda-kodhasaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho? 306 asaMjadasammAdiTippahuDi jAva aNiyaTTI uvasamA bNdhaa| aNiyaTTiuvasamaddhAe sese saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abNdhaa| 307 mANa-mAyasaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho? 308 asaMjadasammAdiTippahuDi jAva aNiyaTTI uvasamA baMdhA / aNiyaTTiuvasamaddhAe sese sese saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjdi| ede baMdhA, ava sesA abNdhaa| 309 lobhasaMjalaNassa ko baMdho ko abaMdho? 310 asaMjadasammAdiTippahuDi jAva aNiyaTTI uvasamA bNdhaa| aNiyaTTiuvasamaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / pade baMdhA, avasesA abNdhaa| 311 hassa-radi-bhaya-duguMchANaM ko baMdho ko abaMdho? 312 asaMjadasammAiTippahuDi jAva apuvakaraNauvasamA baMdhA / apuSvakaraNuvasamaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjdi| pade baMdhA, avalesA abNdhaa| pRSTha sUtra saMkhyA sUtra 313 devagai-paMciMdiyajAdi-veu ciya-tejA-kammaiyasarIra samacaurasasaMThANa-veubviyaaMgovaMga vaNNa gaMdha-rasa-phAsa devANupuvI-agurualahua-uvaghAdaparaghAda-ussAsa pasatthavihAyagadi-tasa bAdara pajjatta-patteyasarIra-thira-suha-subhaga-sussaraAdeja-NimiNa titthayaraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho? 379 314 asaMjadasammAdiTippahuDi jAva " apuvakaraNa uvasamA baMdhA / apuvakaraNuvasamaddhAe. saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjdi| ede baMdhA, avalelA abNdhaa| 380 325 AhArasarIra-AhArasarIraaMgo vaMgANaM ko baMdho ko abaMdho? 316 appamattApubdhakaraNa uvasamA bNdhaa| apudhakaraNuvasamaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abNdhaa| | 317 sAsaNasammAdiTThI madi annnnaannibhNgo| 318 sammAmicchAiTTI asNjdbhNgo| 383 319 micchaaitttthiinnmbhvsiddhiybhNgo| 386 , 320 saNiyANuvAdeNa saraNIlu jAva titthayare tti oghmNgo| " | 321 Navari viseso sAdAveda NIyassa ckkhudNsnnibhNgo| 387 322 asaNIsu abhvsiddhiybhNgo| , 323 AhArANuvAdeNa AhAraesu oghN| ,, | 324 aNAhArapasu kmmiybhNgo| 391
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 avataraNa-gAthA-sUcI krama saMkhyA gAthA pRSTa anyatra kahAM krama saMkhyA gAthA pRSTha anyatra kahAM 16 agurualahu-uvaghA 17 | 22 paNavaNNA ira vaNNA 24 24 AgamacakkhU sADU..... 264 pra. sA. 3-34 9 paNNarasa kasAyA viNu 12 17 itthi-NauMsayavedA 18 18 paMcAsuhasaMghaDaNA 18 / 11 uvarillapaMcae puNa 24 go. ka. 788 10 pubuttavasesAo 13 20 cadupaccaigo baMdho , , 787 1 baMdheNa ya saMjogo 15 NANaMtarAyadasayaM 27 3 baMdhodaya pubdhaM vA 12 jANaMtarAyadaMsaNa 15 11 titthayara-Niraya-devAua 14 2 baMdho baMdhavihI puNa 5.23 dasa aTThArasa dasaya 28 go. ka. 722 8 micchatta-bhaya-duguMchA 12 dasa cadurigi sattArasa 11 , 263 / 13 sattAvIsedAo 15 7 devAu-devacaukkAhAra ,, 14 sattetAla dhuvAo 16 4 paccayasAmittavihI 8 19 sAMtaraNiraMtareNa ya 19 3 nyAyoktiyAM mtinkamuTHARTI krama saMkhyA nyAya pRSTha krama saMkhyA nyAya 1 jahA uddeso tahA Niso' tti jANAvaNa?mogheNe tti uttN| 2 'yadasti na tad ddhayamatilaMdhya vartata' 4 iti do vi Nae avilaMbiUNa TThidaNegamaNayassa bhaavaabhaavvyvhaarvirohaabhaavaado| -
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 granthollekha 1 kasAyapAhuDa kasAyapAhuusutteNedaM suttaM virujjhadi tti utte saccaM virujjhai kiMtu....... 56 2 cUrNisUtra cuNNisuttakattArANamuvaeseNa pacaNNaM payaDINamudayavocchedo, cadujAdithAvarANaM sAsaNasammAdiTTimhi udyvocchedbbhuvgmaado|| 3 mahAkarmaprakRtiprAbhRta micchatta-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-ca uriMdiyajAdi-AdAva-thAvara-suhumaapajjatta-sAhAraNANaM dasaNhaM payaDINaM micchAiTissa carimasamayammi udyvocchedo| eso mhaakmmpyddipaahudduveso| ___4 vyAkaraNasUtra - 'ee chacca sAmaNA' tti sutteNa AdivuDDIe kyakaarttaado| sUtra pustaka appamattaddhAra saMkhejjesu bhAgesu gadesu devAuassa baMdho vocchijjadi tti kesu vi suttapotthaesu uvalabhara / 5 pAribhASika zabdasUcI zabda pRSTha zabda agatisaMyukta bhagurulaghu bhacakSudarzanI ajJAnamithyAtva aticAra adhvAna adhruva 318 | anantAnubandhI
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAribhASika zabdasUcI (23) zabda 205 116 387 312 24 25 242, 274 10 AcArya ,200 8 anarpita aSTasthAnika anAdika asaMkhyAtavarSAyuSka anAdeya asaMhI anAhAraka 391 asaMprAptasRpATikAsaMhanana anivRttikaraNa asaMyata anubhAga bandha asaMyatasamyagdRSTi anekAnta asaMyama . antara 63 | asaMyama pratyaya antarakaraNa asAtAdaNDaka antarAya asthira apagataveda 265, 266 aparyApta apUrvakaraNa apkAyika AtApa apratyaya Adeya apratyAkhyAnAvaraNadaNDaka 251, 274 Adeza apramattasaMyata AnupUrvI abhavyasiddhika 359 AbhinibodhikajJAnI abhidheya Abhyantara tapa abhIkSNa-abhIkSNajJAnopayogayuktatA 79, 91 Avazyaka ayazakIrti AvazyakAparihInatA ayogikavalI AhAraka arati AhArakakAyayogI arahanta AhArakamizrakAyayogI arahantabhakti 79, 89 AhArakazarIradvika arcanA arthApatti 274 ardhanArAcasaMhanana indriyAsaMyama 10 arpaNAsUtra 192, 199, 200 arpita uccagotra avadhi 264 ucchvAsa avadhijJAnI 286 uttaraprakRtibandha avadhidarzanI uttara pratyaya avvogADhamUlaprakRtibaMdha udyota azubha 10 / upaghAta 72, 83 390 hr m 319 / 9, 200
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) pariziSTa zabda zabda 265 upazamaka upazamasamyagdRSTi upazAntakaSAya upasaMhAra 265/kSapaka 372 kSAyikasamyagdRSTi 4 kSINakaSAya C . gatisaMyukta gaMdha 274 eka-eka-mUlaprakRtibandha ekasthAnadaNDaka ekasthAnika ekAntamithyAtva ekendriya cakSudarzanI caturindriya cAritravinaya cUrNisUtra aindradhvaja audArikakAyayogI audArikamizrakAyayogI audArikazarIra audArikazarIrAMgopAMga 203 205 jIvasamAsa jIvasthAna jugupsA jJAnavinaya jhAnAvaraNIya jyotiSI 92 11, 72, 73 76, 78 kalpavRkSa kaSAya kaSAyapratyaya kApotalezyA kArmaNakAyayogI kArmaNazarIra kIlitasaMhanana kRti kRSNalezyA kevala kevalajJAnI kevaladarzanI kSaNa-lavapratibodhanatA tiryagAyu tiryaggati 21,25 tiryaca 320. 332 | tIrtha 232 tIrthakara 10 tIrthakaranAmagotrakarma tIrthakarasantakArmika teja 320 tejakAyika 264 tejolezyA 296 taijasazarIra trasa 79, 85 trIndriya 200 192 333
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda darzana vinaya darzana vizuddhatA darzanAvaraNIya durbhaga dusvara devagati devAyu dezavatI dravyazruta dravyArthikanaya dvisthAnadaNDaka dvisthAnI dvIndriya dharma dhruva dhruvabandha dhruvabandhaprakRti dhruvabandhI napuMsaka veda namaMsana narakagati nArakAyu nArAca saMhanana nigodajIva nidrA nidrAdaNDaka nidrAnidrA niraticAratA nirantara nirantarabandha 7. baM. 54. da dha na pAribhASika zabdasUcI pRSTha 152020 80 79 10 9 10 9 "" 255, 311 274 245, 272 9 91 parihArazuddhisaMyata 3 92 8 17 zabda nirantarabandhaprakRti nirmANa nIcagotra nIlalezyA naigamanaya 5 56 padmalezyA paraghAta 274 parodaya paryApta paryAya paryAyArthikanaya paMcendriyajAti paMcendriyatiryaca puruSaveda puruSavedadaNDaka pRthivIkAyika prakRtibandha 10 prakRtibandhatryuccheda 92 | prakRtisamutkIrtanA prakRtisthAnabandha 9 paMcendriya tiryaca aparyApta paMcendriya tiryacaparyApta paMcendriya tiryacayonimatI pracalA 99 10 pracalApracalA 192 pratikramaNa 10 pratyakSajJAnI pratyayavidhi 9 pratyAkhyAna 82 8 17 | pratyAsatti pratyAkhyAnadaNDaka pratyAkhyAnAvaraNa ( 25 ) pRSTha 17 10 9 320, 331 6 333, 345 10 303 7 11 5, 6 3, 78 11 112 127 112 39 10 275 192 2 10 83, 84 57 8 83, 85 274 9
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) pariziSTa zabda pRSTha 279 130 pratyekazarIra pradezabandha pramattasaMyata pramokSa prayojana pravacana pravacanaprabhAvanA pravacanabhakti pravacanavatsalatA prANyasaMyama prAzukaparityAgatA 13. | matiajJAnI manaHparyayajJAnI manuSyaaparyApta manuSyagati 73, 90 manuSyanI manuSyaparyApta 79, 90 manuSyAyu mahAkarmaprakRtiprAbhUta mahAmaha 72, 87 mahAvratI mAnadaNDaka mAgeNAsthAna 2, 3,8 mithyAtva mithyAdRSTi mUlaprakRtibandha mUlapratyaya 255, 256 2, 9, 19 4, 386 ya bandha bandhaka bandhana bandhanIya bandhavidhAna bandhavidhi bandhavyuccheda bandhasvAmitvavicaya bandhAdhvAna bahuzruta bahuzrutabhakti bAdara bAhyatapa yathAkhyAtasaMyata yathAzaktitapa yazakIrti yoga yogapratyaya 72, rAta rasa 146 358 bhaya bhavanavAsI bhavyasiddhika bhaMga bhAvazruta bhujagArabandha labdhi labdhisaMvegasampannatA lezyA lAbhadaNDaka 79,86 356
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAribhASika-zabdasUcI 27) zabda pRSTha zabda 251 49 10| zrutaajJAnI " | zrutakevalI zrutajJAnI 83, 84,92 28 83, 84 146 192 vajranArAcasaMhanana vajravRSabhanArAcasaMhanana vanaspatikAyika vandanA vargaNA varNa vAnavyantara vAyukAyika vigrahagati vinaya vinayasampannatA viparItamithyAtva vibhaMgazAnI virati vihAyogati vedakasamyaktva vedakasamyagdRSTi 160 72, 80 20 279 10 364 vedanA 215, 222 vedanIya vaikriyikakAyayogI vaikriyikazarIra vaikriyikazarIrAMgopAMga vainayikamithyAtva vaiyAvatya vaiyAvatyayogayuktatA vyabhicAra vyutsarga vrata samatA samAdhi sambandha 1,2 samyagdRSTi 363 samyagmithyAdRSTi 4,383 sayogakevalI sarvatobhadra 92 saMkhyAtavarSAyuSka 116 saMjJI 386 saMjvalana saMyata 298 saMyatAsaMyata 4, 310 saMvega saMsthAna sAdika sAdhAraNa sAdhu 87, 264 sAdhusamAdhi 79, 88 sAntara sAntara-nirantara sAntarabandhaprakRti sAmAyikachedopasthApanazuddhisaMyata 298 sAsAdanasamyagdRSTi 4,380 sAMzayikamithyAtva 20 subhaga susvara sUkSma sUlmasAmparAyika sUkSmasAmparAyikasaMyata sUtra 79, 88 72, 82 zIla zIlavateSu niraticAratA zuklalezyA zubha zoka 10 308
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa ( 28) - zabda pRSTha zabda stava styAnagRddhi strIveda sthAvara sthitibandha sthira sparza svapratyaya svAmitva svodaya svodaya-parodaya hAsya
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina sAhitya uddhAraka phaMDa tathA kAraMjA jaina graMthamAlAoMmeM mo. hIrAlAla jaina dvArA Adhunika DhaMgase susampAdita hokara prakAzita jaina sAhityake anupama graMtha pratyeka graMtha suvistRta bhUmikA, pAThabheda, TippaNa va anukramaNikAoM Adise khUba sugama aura upayogI banAyA gayA hai| 1 SaTkhaMDAgama-[dhavalasiddhAnta ] hindI anuvAda sahita pustaka 1, jIvasthAna-satprarUpaNA, pustakAkAra va zAstrAkAra (aprApya ) pustaka 2, " pustakAkAra 10), zAstrAkAra (aprApya ) pustaka 3-7 (pratyeka bhAga) , 10, 12) pustaka 8, bandha-svAmitva-vicaya , 10 , 12) yaha bhagavAn mahAvIra svAmIkI dvAdazAMga vANIse sIdhA saMbandha rakhanevAlA, atyanta prAcIna, jaina siddhAntakA khUba gahana aura vistRta vivecana karanevAlA sarvopari pramANa graMtha hai| zrutapaMcamIkI pUjA isI graMthakI racanAke upalakSyameM pracalita huii| 2 yazodharacarita-puSpadaMtakRta apabhraMza kAvya... ... ... ... isameM yazodhara mahArAjakA atyaMta rocaka varNana sundara kAvyake rUpameM kiyA gayA hai / isakA sampAdana DA. pI. ela. vaidya dvArA huA hai| 3 nAgakumAracarita-puSpadaMtakRta apabhraMza kAvya... ... isameM nAgakumArake sundara aura zikSApUrNa jIvanacaritra dvArA zrutapaMcamI vidhAnakI mahimA batalAI gaI hai / yaha kAvya atyanta utkRSTa aura rocaka hai / 4 karakaMDucarita-muni kanakAmarakRta apabhraMza kAvya... ... ... ... ... 6) isameM karakaMDu mahArAjakA caritra varNana kiyA gayA hai, jisase jinapUjAkA mAhAtmya pragaTa hotA hai| isase dhArAzivakI jaina guphAoM tathA dakSiNake zilAhAra rAja vaMzake itihAsa para bhI acchA prakAza par3atA hai| 5 zrAvakadharmadohA-hindI anuvAda sahita... ... ... ... .... 2 // isameM zrAvakoMke vratoM va zIloMkA bar3A hI sundara upadeza pAyA jAtA hai| isakI racanA dohA chaMdameM huI hai| pratyeka dohA kAvyakalApUrNa aura manana karane yogya hai| 6 pAhuDadohA-hindI anuvAda sahita... ... ... ... ... ... 2 // ) isameM dohA chaMdoMdvArA adhyAtmarasakI anupama gaMgA bahAI gaI hai jo avagAhana karane yogya hai| prakAzaka-zrImanta seTha zitAbarAya lakSmIcanda, jaina sAhitya uddhAraka phaMDa, jUnI-bajAjI, amarAvatI. mudraka-TI. em. pATIla, maeNnejara, sarasvatI presa, amarAvatI. jainelibrary.org