________________
८४ ]
छक्खंडागमे बंधसामित्तविचओ
[ ३, ४१.
छावासया होंति' सत्तु-मित्त-मणि-पाहाण - सुवण्ण-मट्टियासु' राग-देसाभावो समदा णाम । तीदाणागद-वट्टमाणकालविसयपंचपरमेसराणं भेदमकाऊण णमो अरहंताणं णमो जिणाणमिच्चादिणमोक्कारो दव्वट्ठियणिबंधणो थवो णाम । उसहाजिय संभवाहिणंदण - सुमइ - पउमपह-सुपासचंदप्पह- पुप्फदंत-सीयल - सेयंस- वासुपूज्ज-विमलाणंत-धम्म-संति- कुंथु-अर-मल्लि-मुणिसुव्वय-मिणेमि-पास-वड्ढमाणादितित्थयराणं भरहादिकेवलीणं आइरिय-चइत्तालयादीणं भेयं काऊण णमोक्कारो गुणगयभेदमल्लीणो सद्दकलावाउलो गुणाणुसरणसरूवो वा वंदना णाम । पंचमहव्वसु चउरासीदिलक्खगुणगणकलिएसु समुप्पण्णकलंकपक्खालणं पडिक्कमणं णाम ।
वन्दना, प्रतिक्रमण, प्रत्याख्यान और व्युत्सर्गके भेद से छह आवश्यक होते हैं। शत्रु-मित्र, मणि-पाषाण और सुवर्ण मृत्तिका में राग-द्वेष के अभावको समता कहते हैं । अतीत, अनागत और वर्तमान काल विषयक पांच परमेष्ठियों के भेदको न करके ' अरहन्तोंको नमस्कार, जिनोंको नमस्कार' इत्यादि द्रव्यार्थिकनिबन्धन नमस्कारका नाम स्तव है । ऋषभ, अजित, सम्भव, अभिनन्दन, सुमति, पद्मप्रभ, सुपार्श्व, चन्द्रप्रभ, पुष्पदन्त, शीतल, श्रेयांस, वासुपूज्य, विमल, अनन्त, धर्म, शान्ति, कुन्थु, अर, मल्लि, मुनिसुव्रत, नमि, नाम, पार्श्व और वर्धमानादि तीर्थकर तथा भरतादिक केवली, आचार्य एवं चैत्यालयादिकोंके भेदको करके अथवा गुणगत भेदके आश्रित, शब्दकलापसे व्याप्त गुणानुस्मरण रूप नमस्कार करनेको वन्दना कहते हैं। चौरासी लाख गुणों के समूह से संयुक्त पांच महाव्रतों में उत्पन्न हुए मलको धोनेका नाम प्रतिक्रमण है । महाव्रतोंके विनाश व
१ समदा थवो य वंदण पडिक्क्रमणं तहेव णादव्वं । पच्चक्खाण विसग्गो करणीया वासया छप्पि ॥ मूला. २२. सामाइय चउवीसत्थव वंदणयं पडिक्कमणं । पच्चक्खाणं च तहा काओसग्गो हवदि छट्टो ॥ मूला. ७, १५. षडावश्यक क्रियाः -- सामायिकं चतुर्विंशतिस्तवः वंदना प्रतिक्रमणं प्रत्याख्यानं कायोत्सर्गचेति । त. रा. ६, २४, ११. से किं तं आवस्यं ? आवस्सयं छन्विहं पण्णत्तं तं जहा -- सामाइयं चउवीसत्थवो वंदणयं पडिकमणं काउस्सग्गो पच्चक्खाणं से तं आवरसयं । नन्दीसूत्र ४४.
२ अप्रतौ 'पडियासु', आ-काप्रत्योः ' मडियासु ' इति पाठः ।
३ जीविद - मरणे लाभालाभे संजोय-विप्पओगे य । बंधुरि-सुह- दुक्खादिसु समदा सामाइयं णाम || मूला. २३. तत्र सामायिकं सर्वसावद्ययोगनिवृत्तिलक्षणं चित्तस्यैकत्वेन ज्ञाने प्रणिधानम् । त. रा. ६, २४, ११. ४ उहादिजिणवराणं णामणिरुत्तिं गुणाणुकिर्ति च । काऊण अच्चितॄण य तिमुद्धिपणमो थवो ओ ॥ मूला. २४. चतुर्विंशतिस्तवः तीर्थकरगुणानुकीर्तनम् । त. रा. ६, २४, ११.
५ अप्रतौ ' गुणगणभेदमहिणो '; आ-काप्रत्योः ' गुणगयभेदमल्लिणो ' इति पाठः ।
६ अरहंत-सिद्धपडिमा तव सुद-गुण- गुरूण रादीणं । किदियम्मेणिदरेण य तियरणसंकोचणं पणमो ॥ मूला. २५. वंदना त्रिशुद्धिः द्वयासना चतुः शिरोवनतिः द्वादशावर्तना । त. रा. ६,२४,११.
७ प्रतिषु ' लक्खणगुणगण-' इति पाठः ।
८ दव्वे खेते काले भावे य कयावराहसोहणयं । निंदण - गरहणजुत्तो मण वच-कायेण पडिक्कमणं ॥ मूला. २६. अतीतदोषनिवर्तनम् प्रतिक्रमणम् । त. रा. ६, २४, ११.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org