Book Title: Prabuddha Jivan 1960 Year 21 Ank 17 to 24 and Year 22 Ank 01 to 16
Author(s): Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525945/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LES/ - 136 rajIsTarDa na ma 4266 vArSika lavAja rUA. 4 ba jIvana * prabuddha jaina' nuM navasa sphuraNu varSa 21 aMka 17 muMbaI, jAnyuArI 16 1960, zukravAra AphrikA mATe zIliMga 8 -- --s ----- sujhAva grAhaka zrI suI jaina yuvaka saghanu pAkSika mukhapatra chuTaka nakala : nayA paisA 20 taMtrI : pAnada kuMvarajI kApaDiyA prakINa noMdha * zrI. jayaprakAza nArAyaNa ane pAkIstAnanI pAyAnI lokazAhI temaNe jaNAvyuM hatuM ke "pAyAnI leAkazAhI rAjakIya pakSA vinA cAlI zake. AvI lAkazAhImAM grAmajanatA potAnA savAle ukelI zake ane potAnA vahIvaTa calAvI zake ane tethI evI leAkazAhImAM ucca kakSAnA zAsananu kAI mahatva ke prayeAjana nahi rahe." ceDA divasa pahelAM sarveya netA zrI. jayaprakAza nArAyaNu yuropanA pravAsethI pAchA karatAM karAMcI khAte be ke traNa divasa rokAyA hatA ane pAkIstAnanA pramukha janarala aTyubakhAna sAthe temaNe keTalIka maMtraNA karI hatI. temanI A mulAkAta daramiyAna tA. 15-12-19nA roja janarala ayubakhAne temanA mAnamAM bhAjanasamAra bha yeAjyA hatA. A prasaMge jayaprakAzajIe AbhAranivedana karatAM jaNAvyuM hatuM ke : pAkIstAnamAM pAyAnI lokazAhIne je prayAga Ara bhAI rahyo che. tenuM bhAratavAsIo rasapUrvaka nirIkSaNa karI rahyA che." zrI. jayaprakAzajIe evI zraddhA vyakta karI hatI ke, "lAkA peAtapAtanI bAbate a MgenA vahIvaTa sa te SakAraka rIte calAve evA mA` pAkIstAna jarUra zodhI kADhaze." temaNe umeryuM hatuM ke, "ezIyAnA ghaNAM rASTrA pazcimI saMsadIya paddhatinA vikalpa zodhI rahyA che." tA. 16-12-59nA janazaktimAM pragaTa thayelA upara mujakhanA samAcAra jo AdhArabhUta hAya te te saMbadhe keTalu ka kahyuMvAstu prApta thAya che. sauthI pahelAM tA pAkIratAnamAM ugama pAmI rahelI leAkazAhI, jete jayaprakAzajI 'pAyAnI leAkazAhI' tarIke vaNu - vIne ATalI badhI aMjali Ape che ane je aMge ezInA dezeAnA saMdarbhamAM bahu moTI AzA ta pragaTa kare che. te navI lekAzAhI zu che, tenuM svarUpa zuM che te viSe ApaNA manamAM bhAre kautuka pedA thAya che. A lokazAhInuM saLaMga svarUpa hajI nakkI thayuM nathI. Ama chatAM paNa tenA mukhya muddAo viSe tA. 25-12-19 nA janmabhUmimAMthI nIce mujaba keTalu ka jANavA maLe che : sAMskRtika svAtaMtryanI pAkIstAnanI samitine sa'edhatAM jayaprakAza nArAyaNe 'pAyAnI leAkazAhIe'nA pAkIstAnanA prayAgane TekA ApatAM jaNAvyuM hatuM ke "bhAratamAM saMsadIya lokazAhI che, paNu janatAnA najIvA tharane ja te sparze che, kema ke bhAratamAM sattAnuM kendrIkaraNa thayuM che ane vahIvaTI taMtramAM janatAnA krAi hissA nathI." temaNe kahyuM hatuM ke "pAkIstAnanI pAyAnI leAkazAhI e gAmaDAM paranuM grAmajanAnu svazAsana che. prAcInasamayamAM AvI leAkazAhI hatI, brITIza zAhIvAde ene nAza karIne ene banne videzI akAraNa ane videzI vahIvaTI prathA AyAta karI. atyAre bhAratamAM lAkazAhInuM je svarUpa che, e vAstavamAM eka nAnA sarakhA jUthanuM zAsana che." temaNe kahyu ke "pazcimI lAka zAhI ezIyAnA mAnasane anukuLa nathI. AthI ja jAkArtAthI karA sudhInA dharatI vistAramAM, bhAratane bAda karatAM, badhe ja pazcimanA anukaraNanA rAjakIya vahIvaTI ta MtrA tuTI paDayA che, "sAcuM kahIe tA bhAratamAM je upalakIyA lAkazAhI che tenAM bhAvI pariNAme aMge ame sacinta chIe-khAsa karIne jyAre atyAranA netAgaNu samayanA pravAhamAM vidAya thAya tyAre sarvizeSa cintAjanaka bhASI dekhAi rahyu che. bhAratanI bhUmi ane * vAtAvaraNa A pazcimI prakAranI lekazAhI mATe anukuLa nathI. ethI evI lokazAhIthAnI kheAja jarUrI che ke je janatAne ane bhAvI peDhIne 2. . ane A daSTie atyAre pAkazAhInA prayogamAM mane UDe.rasa dhAneA udaya huM emAM jouM chuM. prajAsattAka rAjyamAM paNa thai stAne Ara bhelA pa che, grAmasvarAjanI 3 AvA ja prayAga sa rahyo che." Hao Ying Ye Zhu Ye Ye Ye Cha Cha Ye Ye Ye Xian Bi pAkIstAnanI navI pAyAnI leAkazAhI ke paMcAyatanI paddhatimAM parAkSa cUMTaNI dvArA ja umedavArA TAMce pahoMce che, eTale ke, prathama vyakita gAmaDAnI 8-10 mANasAnI banelI pa`cAyatamAM cUMTAya che ane A badhI pAMcAyatanA sabhyo ethI uparanI tahesila - paMcAyatAnA sabhyone cUMTI kADhe che. Ama uttarottara parAkSa cUMTaNI thAya che. AlA khAsa lAbha e che ke cUMTaNIAmAM umedavArane bhAre kharca karavA paDatA nathI. jee sacca sthAne cUMTAi Ave che. temane gAmaDAthI mAMDIne chevaTanI pAMcAyatanA cUMTAyalA loko barAbara oLakhatA hoya che, jyAre atyAranI pArlAmenTarI-sa`sadIya-prakAranI lAkazAhI paddhatimAM pakSIya dheAraNe ane dezavyApaka cUMTaNI thAya che ane umedavAronI pasauMdagI thAya che temAM pakSane tema ja umedavArane je anagaLa kharca thAya che te sAmAnya umedavAranA gajAnI bahAranuM hAya che, eTale sevAbhAvI, zaktizALI umedavAra garIba hAya ane pakSIya ceAgaDhAmAM badhaesate na thatA hAya e cUMTAine AvI zakatA nathI. A pramANe nave ke nA paNa sAdhanahIna hoya to enA paNa evA ja hAla thAya che. pAyAnI leAkazAhIne Ama saphaLa banAvavAnA saMpUrNa niradhAra chatAM e leAkazAhI bhAratamAM che tevI secular eTale ke dhama thI vimukata nirbheLa lekazahI nahi hoya. dezanA navA khUMdhAraNamAM islAmI siddhAntAnuM pratibiMba paDavu ja joIe evA amyunakhAnane makkama abhiprAya che. Ama chatAM A navuM baMdhAraNa kevu dhaDAro tene haju paNa pUrA khyAla AvatA nathI. A mATenuM baMdhAraNapaca hajI racAyuM nathI. Akhare A baMdhAraNu acyubakhAnanA peAtAnA khyAlA mujaba ja racavAnuM che. temane rAjadvArI pakSA vagere sAme aNu Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> buddha jIvana tA. 1-1-60 - game che ema jAhera thayuM che. rAjakIya pakSe tamAma muzkelInuM bhAga rUpe temane arpaNa karavAmAM AvyA che ane vikAsanA mULa che, mate meLavavA mATe teo hamezA lokone geramArge dore tamAma prayAsamAM sahAyabhUta thavA mATenI sevA sahakArI maMDaLIo che ane chetare che ema teo mAne che. pukhta vayanA matAdhikArano gAmaDe gAmaDe sthapAI rahI che, ane mAtra ATalethI ja nahi temaNe sApha virodha karyo che. pAkistAnanA pramukhapade cUMTAI aTakatAM, have tAlukA ane jIllA kakSAe paNa tamAma vikAsa AvavA mATe koi yuniyana kAunsIlanA sabhya hovAnI jarUra nathI. yojanAo ghaDavAnI ane amalamAM mUkavAnI akhatyArI A ema paNa temaNe jAhera karyuM che. yuniyana kAunsIla, tahesIla paMcAyatomAMthI banelI jillA pariSadane suprata karAI rahI chekAunsIla, jillA kAunsIla ane vibhAgIya kAunsIlenI cUMTaNI A badhuM jayaprakAzajI jANatA na hoya ema na ja bane. Ama thayA pachI jemAMthI lekazAhI sarakAra racI zakAya ane samasta chatAM paNa, bhAratamAM jANe ke sattAnA vikendrIkaraNane kai vicArASTrane sazatA, videzanItinA, saMrakSaNa vagerenA prazno carcA2 ja karatuM nathI, Aje ahiM je che te upalakiyA lokazAhI zake ane tenA upara nirNaya laI zake evI sarvocca kAunsIla che, ane vAstavamAM lokazAhInA nAme ahiM eka nAnA sarakhA kema racavI, kevI rIte racI zakAya e viSe pramukha ayubakhAna jAthanuM ja zAsana cAle che-AvuM ekAMgI ane atyukitathI ane temanI sarakAra haju sudhI koI cekakasa nirNaya upara Avela bhareluM citra pAkIstAnane dhanyavAda ApavAnA tAnamAM AvI jaine na hoya ema lAge che. baMdhAraNa paMcanuM kArya paNa A daSTie jayaprakAza raju kare-e pramANabhaMganI na samajI zakAya-na sahI muzkela haze, kemake ane pAyAnI lekazAhInA navA prayoga, ane zakAya-evI parAkASThA che. bhAratane ATale moTe mANasa, pratienI pAchaLanA navA khyAlo anusAra bhalAmaNa karavAnI haze. pakSI mAphaka varSothI vartAva karI rahelA pAkIstAnamAM jaine, - pAkIstAnamAM je prakAranI lokazAhI janarala ayubakhAna bhAratanI lokazAhInI avI bInajarUrI babai kare, ane je lAvavA mAge che te kAMika AvA prakAranI che. e te suvidita lekazAhInA saMpUrNa AkAranI haju koine pUrI khabara nathI ane che ke vine bAjI ane jayaprakAzajI ApaNA dezamAM svIkRta banelI jenI AkharI saphaLatA-niSphaLatA haju bhAvInA peTALamAM samAyelI saMsadIya lekazAhIne keTalAka samayathI ugra virodha karI rahyA che che tevI anizcita rUpanI ane saradAra ayubakhAnanA phaLadrupa ane tenA sthAne jemAM indirect election-ADakatarI cUMTa- bhejAmAM ramI rahelI lekazAhInA bhAre bhAra vakhANa kare-pachI nuM tatva svIkAryuM hoya evI niSpakSa lekazAhInI vicAraNA temanA mAnasanmAnamAM janarala ayubakhAna bhajanasamAraMbha te loke makSa raju karI rahyA che. AvI kAMIka vicAraNAne pAkI- zuM, paNa je kAMi kare te ochuM che. stAnanA sattAdhIza janarala ayubakhAna mUrtarUpa ApavA mAge muMbaI pradezanuM vibhAjana ane saMyukata mahArASTra che, eTaluM ja nahi paNa, te dizAmAM pagaraNa paNa tyAM zarU thayAM samiti che e jyAre jayaprakAzajIne jovA jANuvAmAM Ave tyAre teo kAMgresanI kArobArIe muMbai pradezanA vibhAjana aMgenI AnaMdaabhibhUta bane ane te kAraNe amyubakhAnane ane pAkI yojanA sUcavate lAMbo prastAva madhyastha tema ja muMbaInI prAdezika stAnanI prajAne dhanyavAda ApavA prerAya e taddana svAbhAvika che. dhArAsabhA upara jarUrI vicAraNA tema ja kAnunI jogavAI karavA paNa pAkIratAnanuM Ama abhinandana karatAM pahelAM ATalI mATe mekalI Ape che. A yojanA muMbaI pradezanA be vibhAga sarva suvidita vastusthiti temaNe khyAlamAM levI joItI hatI ke karavAnuM sUcave che : 1-muMbaI rAjya ane 2-gujarAta rAjya. pAkIstAnamAM haju sudhI pAkA pAyAnuM koI rAjyabaMdhAraNa nakakI muMbaI rAjyamAM mahArASTra, marAThAvADA ane vidarbhane samAveza thayuM ja nathI, Aje tyAM keLa janarala amyubakhAnanI saramukhatyAra- karavAmAM Avaze. gujarAtamAM kaccha, saurASTra ane gujarAtane samazAhI pravarte che ane tyAM je pAyAnI lekazAhInAM maMDANa maMDAvA veza karavAmAM Avaze. vivAdAspada banela DAMga jIle gujarAtane upara jayaprakAzajI vArI gayA che te "pAyAnI lokazAhI " zuddha eka bhAga banaze. umaragAma tAlukA ane thANu chale e banne lokazAhInA jore nahi, paNa ayubakhAnanI saramukhatyArazAhInA vibhAjita karavAmAM Avaze ane temAMnA nakakI karAyelA amuka jore dAkhala thaI rahI che, ane ethI e navI lekazAhInuM gAmaDAMo gujarAtanA navA rAjyamAM ane anya gAmaDAMo muMbainA AyuSya keTaluM e kevaLa saMzayAspada che. AnA virodhamAM bhAratanA navA rAjyamAM bheLavavAmAM Avaze. navApura tAluke ane pazcima prajApratinidhioe anumata karelA vizALa rAjyabaMdhAraNa mujaba khAnadezanA paraspara saMlagna pAMca bIjA tAlukAo ( naMdarabAra, varSothI bhAratane rAjya vahIvaTa cAle che. vaLI bhAratamAM cekakasa - akkalakuvA, tAluDA, zahADA ane akrANI) muMbaI pradezamAM raheze. prakAranI lokazAhInA sArvatrika amala thaI rahyo che, ane AjanA Arthika bAjue prastuta TharAvamAM evI bhalAmaNa karavAmAM baMdhAraNane kaMI paNa ne AkAra ApavAnI, lekazAhInI rIte, AvI che ke gujarAtanuM navuM pATanagara ubhuM karavA mATe muMbaInA pUrI zakayatA che. A vastusthitinI sadantara upekSA karIne bhAratanI navA rAjya gujarAtane daza karoDa rUpiyAnI ucaka rakama ApavAnI lokazAhInI temaNe avahelanA karI che ane te paNuM te dezamAM raheze ane gujarAtanuM navuM rAjya khAdhavALuM rAjya banatu paNa je deza Aja sudhI bhArata pratye ekasarakhI zatruvaTa dAkhavI hevAthI muMbaInuM navuM rAjya zarUAtanA cha varSa sudhInI gujarahyo che--jayaprakAzajInuM A prakAranuM vartana deza ane kALa ubhayanA rAtanI badhI khAdha purI karaze ane pachInAM cAra varSa daramiyA: vivekathI vaMcita hAine temanA viSe Adara dharAvatA anekanA dara varSe uttarottara khAdhanI rakamamAMthI vIza vIza TakA ochA dilamAM vyathA nipajAvanArUM banyuM che. e rIte khAdhanI puravanI karavAmAM Avaze. A rIte khAdha pUravaLI je prakAranI lokazAhIne AkAra ApavAne pAkIstAnamAM vaNIne cekakasa aMdAja have pachI nakakI karavAmAM AvanAra che prayatna thai rahyo che tevI sattAnuM vikendrIkaraNa dAkhavatI lekazAhI paNa ema dhAravAmAM Ave che ke A " AMkaDA lagabhaga 48 bhAratamAM paNa grAmapaMcAyata rUpe prasthApita thai cukI che ane rU. 58 karoDa gujae paMcAyatane nyAya suddhAMnA sthAnika rasa ane hitanA tamAma rAtane purA pADavAnA raheze. savAle hAtha dharavAnI ane ukelavAnI lagabhaga sarvalakSI kahevAya muMbai pradezanuM vizvaka 1 'ge jarUrI bhalAmaNo evI sattAo suprata karavAmAM AvI che, ane mAtra sattA ja karavA mATe muMbaInI dhArAsabhAna hvAna sabhyonI eka nahi paNa tenA amalanAM sAdhane paNa gAmanI mahesulanA trIjA samiti nImavAmAM AvI hatI samitie javAbadAra yojanA samAjanA kArobArIe taddana svAbhAvika che. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ antargata thavAnI vAta che ane je mubaja kAMdAnA .'' jahA.we sudhI jenuM A ghaTanA hatI. A tA. 1-1-60 ' ' prabuddha jIvana 167. AgevAnone sAMbhaLyA bAda ane lAMbI masalata calAvyA bAda samudAya vacce gharSaNa cAlu rahyA kare evAM navAM navAM nimitto. je bhalAmaNa karelI te uparathI uparanI yojanAM nakakI karavAmAM prajavalita karavAM ane e rIte potAnA astitvane TakAvI rAkhavuM-' . AvI che. jyAre muMbaI pradezanuM vibhAjana karavAno vicAra badhI AvI manodazA samitinA uparanA TharAva pAchaLa pragaTa thAya che. bAjuethI svIkAravAmAM AvyuM che tyAre paraspara kazA paNa kaca- Akhare mahArASTra ke gujarAta eka vizALa dezanA ghaTake che, vATa sivAya, purI kheladilIthI navA be rAjyonI racanA thAya e pradeza che, vizALa dehanA avayavo che - A vastusthitinI upekSA : hetu khyAlamAM rAkhIne prastuta chejanA niNata karavAmAM AvI karIne, jANe ke pratyeka pradeza bhinna svataMtra rAjya hAya ane A ke che. AvI yojanAmAM vivAdAspada prazno viSe bAMdhachoDa karavAmAM ' te rAjyamAM je mArUM gayuM te saMpUrNapaNe mane maLavuM joIe ane AvI hoya e svAbhAvika che ane tethI kei eka ja pakSanI temAMno eka aMza paNa pArakA lekhelA anya rAjyane maLa nI badhI mAMgaNI na saMtoSAI hoya e banavAjoga che. je joIe - AvI vRtti saMyukata mahArASTra samitine prerI rahI che. ' ' AjanI racanA rada karavAmAM Ave to te pahelAM muMbai zahera, ApaNe AzA rAkhIe ke jayAre bannene sukhasamAdhAnIthI chuTA mahArASTra, vidarbha ane gujarAta evI cAra dhaTaka vALI je racanA paDIne potapotAne utkarSa pitapatAnI rIte sAdhavAnI taka maLI ' mukarara karavAmAM AvI hatI te amalI banavI joItI hatI ane che tyAre, koI paNa sAMkaDI manodazA dharAvatA jUthanA jherI pracArane gujarAtane A cAra ghaTaka vALI yejanA ja abhISTa hatI. Ama bhoga na banatAM mahArASTrIo tema ja gujarAtIo premabharyA hastachatAM paNa, ema karavAthI AjanA muMbaI mahArASTranA jhagaDAne dhunanapUrvaka chuTA paDaze, ekanA utkarSanI anya. sadA prArthanA anta Ave tema nathI ema samajIne, gujarAte upara jaNAvela karatA raheze ane potapotAnI zakitao ane siddhione bhAratanA pitAne Agraha choDI dIdhuM. te pachI e prazna ubho thayo ke ' caraNe samarpita karaze. ' , ' ' gujarAta pitAnuM pATanagara ubhuM karavA mATe ane cAlu khAdha purI , "harisaMhitA--prakAzana samAraMbha karavA mATe nANuM kayAMthI lAvavuM? A nANuM, muMbai zahera pitAmAM tA. 28-11-18nA roja amadAvAda khAte mahAkavi zrI. ' . antargata thavAnA kAraNe je navA muMbai rAjyanA prAraMbha asAdhA- hAnAlAla racita "harisaMhitAnA prathama bhAganA prakAzananuM bhAratanA A che raNa saddharatAthI zarU thavAne che ane je muMbaIne AjanI sthitie mahAamAtya javAharalAla naherUnA zubha haste udghATana karavAmAM " pahoMcADavAmAM gujarAta, saurASTra ane kaccha Aja sudhI jenuM ' ApyuM te nimitte javAmAM Avela samAraMbha naveMbara mahInAnI mApa mApI na zakAya e kALe Ape che te muMbaI jemAM eka viziSTa dhaTanA hatI. A "harisaMhitA" kavi nhAnAlAlanuM antargata karavAmAM Ave che te muMbainA navA rAce ja, pUrUM atima virATa kAvya che. A harisaMhitAnI kalpanA "zrImad bhAgapADavuM joIe. A prakAranI vicAraNAthI prerAIne uparanI jaNAvela vata'nI racanA uparathI karavAmAM AvI hatI. bhAgavatanA jema bAra , Arthika sagavaDa muMbaI pradeze gujarAtane ApavI ema sUcavavAmAM ' skadha che tema A "harisaMhitAnA bAra maMDaLa vicAravAmAM AvyA Avela che. DAMga jIle, umaragAma tAluke, thANa cho ane hatA ane bhAgavatanI mAphaka A harisaMhitA paNa 4000 caraNa. pazcima khAnadezanA upara jaNAvela pAMca tAlukAnI vaheMcaNI paNa vaLe eTale ke paMkitao vALI racavI evI kavinA manamAM dhAraNa ucita bAMdhachoDanA dheraNa upara nakakI karavAmAM AvI che. A hatI. paNa kamanasIbe 27000 paMkitao sudhI pahoMcatAM 1946 saMbaMdhamAM saMte-asaMtoSanA vicArane bAjue rAkhIne, kazI nA jAnyuArI mAsanI 9mI tArIkhe 69 varSanI ummare temano paNa kaDavAza ke kacavATa sivAya baMdhutvanI bhAvanApUrvaka chUTuM paDavuM deha paDe ane e rIte A mahAkAvya adhurUM rahI gayuM.' evA khyAlathI prerAIne gujarAta A navI paristhitine svIkAre A harisaMhitAmAMnA Ayojana viSe kavi pite ja jaNAve che karI rahyuM che. A ja dhAraNe muMbaI sAthenuM mahArASTra meLavavA che ke che A harisaMhitA premalakSaNA bhakitanuM mahimAgIta che. mATe jeno janma thaye hatA te saMyukta mahArASTra samitinuM paNuM, ApaNA nUlekamAM zrI kRSNacaMdranI AyuSyaavadhi kaIka 119 ' te hetanI paripUrti thavA sAthe visarjana thavuM joItuM hatuM ane varSanI kahe che. koIka 125 varSanI kahe che. dharmarAjAthI nahAnerA te samitinA pramukha zrI esa. ema. jozInA chellA be traNa - ane pArtha (ajuna) thI meTerA zrI kRSNacaMdranuM vaya kurukSetranA mahInAnA valaNa ane ugAre uparathI saMyukata mahArASTra samiti mahAbhArata-saMgrAma samaye 84 varSanuM hatuM. kurUkSetrapachI soLame visarjananA mAge che ema sau koIne jarUra , lAgatuM hatuM. paNa varSo harisaMhitAmAMnA kathA bhAgane AraMbha thAya che. ane sALa tAjetaramAM A samitie, kAMgresa kArobArIe sUcavelI vibhA-, * tithio samA zrI harinAM 101 thI 116 varSanI tIrthayAtrAnI * jana-janA saMbaMdhamAM karelA TharAva uparathI A saMbhAvanA khetI bhArata parikramaNAne AmAM vArtAvistAra che." kurUkSetranA yuddha bAda karI che. teNe karela TharAva muMbaI pradezanA vibhAjanane AvakAre AvakAre ghaNAM varasa pachI zrI kRSNane dehotsarga thayo ne pAMDavoe himA ghaNAM varasa pachI zrI kacchato dehatsarga thayo te pAMDe che, paNa DAMga vagere je pradeza gujarAta sAthe joDavAnuM kArebArInI - laya bhaNI mahAprasthAna karyuM ema mahAbhArata kahe che. to e janAmAM sUcavavAmAM AvyuM che tene tema ja pATanagaranI racanA . che tema ja pATanagaranI racanA gALAmAM bhagavAna zrI kRSNa zuM karyuM haze enI kalpanA calAvIne ane cAlu moTI khAdhanA aMge je Arthika jogavAI sUcavavAmAM vizrI. nhAnAlAle 'harisaMhitAmAM, zrIkRSNa yAdava parivArane tathA '' AvI che tene ugra virodha kare che, eTaluM ja nahi paNa, A ja , arjuna-subhadrAne paNa sAthe laI bhAratanI yAtrAe nIkaLe che ane rada na thAya tyAM sudhI samiti joradAra ' AMdolana cAlu rAkhavA badhAM jhokhAM paDatAM tIrthane pharI tejasvI banAvI pitAnuM avatAramAMge che ane navA navA maracAe ubhA karavA mAge che evI kRtya pUruM kare che ema nirUpyuM che. A nimitte bhAratanA keTalAka , e TharAvamAM dhamakI ApavAmAM AvI che. prakRtiprasiddha pradezanAM varNanomAM kavizrInI kavitAne potAnI lIlA - saMyukata mahArASTra samitie dhAraNa kareluM A valaNa bhAre dekhADavAne sAro avakAza maLe che, paNa kavizrInuM sthAna vizeSataH duHkha ane cintA upajAve che. kei paNa jhagaDo ubhuM karyA pachI ekAgra che pitAnA premabhakitanA upanAmanA "bhakita' e bhAgane . . tene zamavA de ja nahi ane mULa mAMgaNI saMtoSAya te tenA sArthaka karAvavA upara. emanI vizALI vaiSNavatAne ja AthI ' kei eka pariziSTamAMthI paNa eka navo jhagaDe ume kare, emaNe A mahAkAya kRtimAM vizeSa belavI dIdhI che. zrIkRSNanA pitAnA prabhAva nAce AvelA janasamudAyanI prAntika-prAdezika moMmAMthI aneka sthaLe jJAnavANI ane eka sthaLe navAM upaniSado lAgaNIone AvA bahAnAM upara uzkeryA karavI ane be vizALa jevI satrAtmaka jJAnavANI kavie udgArAvI che. rAmasetue ane Taka kadI kadara daki.danAka che sarakArelA * '' ' Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168. kAzIvizvezvaramAM ema e prasa`ge e zrI hari ekAdaza-ekAdaza nava-upaniSadAnI kathA kare che; kAMcanagaMgAne dhATe nava uSAstAtre gavarAve che . te candragAyatrI uccAre che; badrikAramAM himAlayane anantadana karAve che; hastinApuramAM ga MgAdhATe zakapravartI dharmorAjA nijanavIna dha yugane kAje dhamasmRti vistAre che: evI evI A mahAgranthamAM vizeSatA che. * jIvana A 'harisaMhitAnuM prakAzana traNa bhAgamAM vaheMcAyalu che, jenA pahelA bhAganuM prakAzana javAharalAla naherUnA hAthe uparyuM kata samAraMbhamAM karavAmAM AvyuM hatuM. A traNa bhAganI chuTaka kIMmata anukrame za. 10, 10, 8 rAkhavAmAM AvI che ane AkhA seTanI ka`mata rUA. 25 rAkhavAmAM AvI che. prAptisthAna che kumAra * kAryAlaya li. rAyapura, amadAvAda 1. A graMtha kavi nhAnAlAla smAraka TrasTa taraphathI pragaTa karavAmAM Avela che; jenA menejIMga TrasTI che. zrI. prabhudAsa bAlubhAi paTavArI, A TrasTa taraphathI prastuta samAraMbha prasaMge 'harisa'hitA-prakAzana-udghATana smaraNikA' e nAmanI eka sundara pustikA bahAra pADavAmAM AvI che. A pustikAmAM apApaka anantarAya rAvaLe karelI kavizrInAM jIvana ane sAhitya aMgenI TuMka paNa sAhi ne sundara AlecanA sAthe kavizrInI aneka tasvIrane saMkalita karavAmAM AvI che. kavizrInAM prakAzAnI vigatavAra yAdI paNa chevaTe temAM ApI che. prastuta samArabha gujarAta vidyApIThanA vizALa cogAnamAM geAThavavAmAM AvyeA hatA. A prasa Mge kavizrIne u`DI bhAvasarI aMjalI ApatAM vividha vyAkhyAnA caigya vyakita taraphathI, karavAmAM AvyA hatAM jenA vigatavAra ullekha mATe ahiM avakAza nathI, Ama chatAM paNa e prAsagika vyAkhyAnA ahiM khAsa ullekhanIya lAge che. e suvidrita che ke kavizrI nhAnAlAla jevA rasa ane saMskAranA premI hatA evAja te rASTrapremI hatA, ane tethI jyAre gAMdhIjIe rASTranA svAta Mtrya saMgrAmamAM joDAvAnI gujarAta saurASTranI viziSTa vyakitaone hAkala karI tyAre, kavizrI nhAnAlAla sarakArI tekarIne tyAga karIne 1921mAM amadAvAda cAlI AvyA ane gujarAta vidyApIThamAM joDAyA. e kALe evI AzA sevAtI hatI ke samayanA vahevA sAthe kavizrI gAMdhIjInA eka utkRSTa kATinA sAthI ane sahakA karyAM nIvaDaze. paNa vidhine e abhISTa nahi hAya ! ' e divase mAM amadAvAda khAte bharAyalA koMgresa-adhivezanamAM eka evI ghaTanA banI ke jete kavizrInA ALA mane potAnA aMgata apamAna sama lekhI ane pariNAme gAMdhIjI. tathA vallabhabhAi ane kavizrI vacce eka abhedya dIvAla jevA manAbheda pedA thaye. je pachI kadi sadhAyeA ja nahi. A ghaTanA dhyAnamAM rAkhIne, prastuta samAraMbha prasa Mge gujarAta vidyApIThanA mahAmAtra ane gujarAta yunivarsiTInA upakulapati zrI. maganabhAi desAie. bIjI bAbato raju karavA sAthe jaNAvyuM hatuM, ke : 'A prasaMganI hajI eka apUrvatA che, je mArge ahiM A kahevAnI taka levI joie, ApaNA kavizrI kAvyamaNi hatA, eTaluM ja nahi paNa, te rASTravIra hatA. 1920mAM gAMdhIjIe AjhAdInA jaMganA nAda jagAvye tyAre, te suNanAramAM te eka aneAkhA hatA. te vakhate temane saMbadha A gujarAta vidyApI sAthe thayA hatA, ke jenA cokamAM Aje emanI puNyasmRtirUpa graMthaprakAzanAthe ApaNe ekaThA maLyA. chIe. daivasayAga evA ke, e saMbaMdha iSTarUpe naM kRtyo, kavihRdaya upara Ane U MDo AdhAta thayA hatA. e 'dhA kALabaLe rUjhAtA hatA. ane sukhanI vAta e che ke, Aje kavizrInI smAraka samitie e brAnI rUjhanI pUrNAhuti samu` milana ahiM yAtru che,, ema mArU mana sAkSI pure che. gujarAta vidyApITha haMmeza kavizrInuM kAvyaguNajJa rahelu che. temanA tA. 1-1-60 anupama kAvyanI prasAdI teNe taiyAra karAvelI vAMcanamALAomAM sadharIne pAte ane te mALAo dhanya thai che. kavizrInI smAraka samitie harisa'hitA'-prakAzana samAraMbha vidyApIThanA cokamAM yejI amane je bahumAna Apyu che, tene mATe, gujarAta vidyApIThanA eka kAryakartA tarIke, hu' samitinuM abhinandana karUM chuM. ane svataMtra bhAratanA paraMtapradhAna jemAM padhAryAM che, tevA ApaNI kavizrInA satkAranA A apUrva avasare A cekamAM maLavAnuM pasaMda karIne amane kaiMka sevA karavAnI je nAnakaDI taka ApI, te mATe saune AbhAra mAnuM chuM." A vakatavya udAtta vANIne eka sundara namuneA che. A ja prasa Mge javAharalAla naherUe kavizrIne ali ApatAM anya bAbateAnI sarakhAmaNImAM sAhityanuM ApaNA jIvanamAM zuM sthAna che e muddA aMge jaNAvyu hatu ke - " dezanI pragati ane vikAsa mATe ApaNe paMcavarSIya yAjanAe ghaDIe chIe ane kArakhAnAM, mIle, ane anya udyoge ubhA karavA upara bhAra mUkIe chIe. A badhu Avazyaka jarUra che. ethI ema samajavAnI bhUla karavI na joie ke kArakhAnAM ane mIlAnI cImanI e ja mAtra jIvana ane pragatine sAra che. e mATe te sAhitya ane kavitA tarapha paNa jovuM joie; kAraNa ke sAhityanuM paNa jIvanamAM eTaluM ja mahatvanuM sthAna che. dezane jhaDapI pragatipathe laI javA tarapha ApaNuM dhyAna heAya te jarUrI che. paraMtu sAhitya tarapha najara na rAkhIe te| jIvananuM trAjavuM eka tarapha vadhu nIcuM DhaLI jaze ane tethI ja ApaNe bhASA upara ane bhASAonA vikAsa upara bhAra mUkavA joie. vaLI bhASA ane sAhityanA pazu AmajanatA sAthe sabaMdha hovA joie ane AmajanatAnA hRdaya sudhI e pahoMcavA joie." Ave! sundara ane bhanya samAraMbha yAjavA badala, hara saMhitA' jevA mahAkAvyanuM prakAzana hAtha dharavA badala ane samAraMbha prasa Mge kavi nhAnAlAla sAthenAM aneka smaraNAne punarjIvita kare evA smaraNikA taiyAra karavA badala mahAkavi zrI nhAnAlAla smAraka samitine aneka dhanyavAda ghaTe che. harisaMhitA'nA eka yugadhI sUtanA kheAla sAthe ApaNe A noMdha pUrI karIe. Ave che geba bhedI hiravara jagate lokakalyANu kAje, AnaMdo vizvavAsI, akhila jagat che. lAkakalyANa meLe.' vRddhe paga sAdhue ane DALI vihAra 'prabuddha jIvana'nA tA. 1-1-59 nA aMkamAM uparAMta ziSa ka nIce pragaTa thayelA vicAro vAMcIne zrI sArAbhAi en. zAhe nIce mujabanuM eka carcApatra mAkahyu che : DaeNALInA prazna vize eka vAta barAbara samajI levI joe ke jaina sAdhue ene upayega vRddhAvasthA ke bImArI vigere kAraNAsara kare che. eka sthaLe lAMkha samaya sthira rahI na zakAya e dRSTie kare che. dharmAMnA lAbhAlAbhanI dRSTithI kare che. anivAya hoya tyAre ja udAsIna vRttithI kare che. vhoLInA praznane Arthika dRSTie jovAnuM ThIka nathI, kAraNa ke tenA upayAga bahu jUja pramANumAM ane acAlatA thAya che, temAMya jyAre sAdhunA pAvihAranA vikalpa tarIke, sAdhunI kaDaka samAcArIne dhyAnamAM laine thatA hoya tyAre Arthika savAla, rUpIA, AnA, pAinuM gaNita gauNa banI jAya che. jaina munine cAra cAra mANasA upADe e AjanI mAnavatAnI dRSTie - rabbara TAyaravALI nAnI sarakhI gADImAM eka mANasa kheMcI jAya tenI sarakhAmaNIe - dhaNu* vadhAre arUcikara lAge che," saMbhava che ke ema lAgatuM hoya, paraMtu je saMjogeAmAM ane je dRSTithI ene upayoga thAya che. te dRSTithI vicAratAM A vAta Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R TET - tA. 1-1-60 * ma buddha jIvana mahattva vinAnI banI jAya che. AthI mAnavatAnI upekSA thAya che ema kahevuM ucita nathI. kAraNa ke koIne ya khabhe besIne bhAra karavAnI IcchA jaina sAdhunA dilamAM hotI nathI. vaLI A DoLI ucakanArAone parANe veThamAM lAvavAmAM AvatA nathI. jeo zramajIvIo che temane saMtoSakAraka mahenatANuM ApIne rokavAmAM Ave che. je jabarajastIthI A kAma levAmAM AvatuM hoya te mAnavatAnI dRSTie avazya TIkApAtra lekhAya. bAkI je saMdarbhamAM A vAta karavAmAM AvI che te barAbara nathI. | trIjI vAta DALInI apekSAe ThekANugADI ane sAIkala rIkSA vadhu ahiMsaka che ema kahevAmAM AvI che. paraMtu A dalIla karatI vakhate e vAta bhUlAI gaI che ke vihAranA mArge muMbaInA mArgo jevA hotA nathI. lAMbA vihAramAM kAcA, dhULIA, khADA TekarAvALA bhAge Ave che. vacce nAnA moTA garanALAo ane pUla oLaMgavAnA hoya che. eka mAsathI cAlatI ThelaNa- gADI ke rIkSA e vakhate zuM karaze ? kAcA dhULIA rastA 5ra rIkSA calAvanAranA AMtaraDA keTalA uMcA thAya ane besanAranI "hAlata zuM thAya e paNa vicAravA jevuM che. jIvahiMsAne cale khyAla page cAlatAM rahI zake teTale cokakasa, mArga para ane , te jhaDapI gatie cAlatI bAbAgADI ke rIkSAthI sacavA sahelo nathI. paraMtu khAsa lakSamAM levA jevI bAbata to e che ke sAIkala rIkSAne upayoga zarU thatAM e oLI eTale nirdoSa ane ati maryAdita nahi rahI zake. A sAdhano upayoga zekhathI thAya che ke bImArI jevA kAraNosara thAya che te kaLavAnuM paNa muzkela banaze. bIjA navA savAle paNa emAMthI ubhA thayA sivAya nahi rahe. - A maMtavyo pachI rakhe koI ema mAne ke yugane anurUpa parivartana sAdhu samAcArImAM thavuM ja na joie. alabatta, je samAcArIthI jaina sAdhunI, samAja ane dharmanI hAMsI, jaina jainetara vargamAM thatI hoya temAM vicAra ane vivekapUrvakanuM parivartana jarUrI che, paNa DALIne prazna sAva najI ane zramaNa vagane sparza te che." . je cAle che te barobara che evA vaLaNathI prerAIne lakhAyela uparanA carcApatranA javAbarUpe mArI mULa nedhamAM je vicAre darzAvyA che temAM khAsa kAMI umeravA, jevuM rahetuM nathI. jaina sAdhunuM samagra AcAradhoraNa nakakI karavAmAM jaina sAdhunA nirvAha aMge samAja upara bane teTale ocho Arthika bojo paDe e bAbata haMmezA khAsa lakSya upara rAkhavAmAM AvI che, ane tethI A saMba dhamAM Arthika dRSTie vicAra karavAmAM Ave te yogya nathI e zrI sArAbhAinI samajaNa barobara nathI. vRddha ane apaMga sAdhuoe mANasanI madada laIne paNa pitAne vihAra cAlu rAkhe tene badale koI paNa gya sthaLe vRddha ane apaMga evA jaina sAdhue potAnuM jIvana vyatIta karavuM e vadhAre yogya che ema jo zrI sArAbhAIe pratipAdana karyuM hota te te yukitasaMgata lAgata, paNa jo AvA sAdhu mATe vihAra Avazyaka ane anivArya che ema mAnavAmAM AvatuM hoya te, AvA vihAra mATe je - kAMI avalaMbana levAmAM AvatuM hoya te avalaMbana bane teTaluM eAchuM kharacALa, bane teTaluM ochuM hiMsAtmaka ane sAthe sAthe sabhyatAnA pracalita khyAla sAthe bane teTaluM vadhAre susaMgata hovuM joIe. A traNa bAbatone saMyukatapaNe vicAra karatAM Aje je cAra cAra mANasa eka apaMga ane vRddha sAdhune sthaLAntara karAve che tenA sthAne Ama eka mANasanI madadathI sthAnAntara thaI zake e prabaMdha zarU karavAnI jarUra che ane AvA prabaMdhanI vicAraNu karatAM vRddha ane apaMga sAdhune besADIne pheravI zakAya evA vAhanane upaga dhyAna upara Ave che, pachI te ThelaNagADI hoya, sAIkala rIkSA hoya ke jaina sAdhunA AcAra sAthe baMdha bese evuM je koI vAhana hoya tene upayoga : vicArI zakAya che. .. - zrI. sArAbhAie eka vizeSa dalIla e AzayanI karI che ke AvI sagavaDa ApavAthI sAdhune pitAnA AcAramAM vadhAre zithila banavAnuM pralobhana ubhuM thaze. A dalIla eTalA mATe che barAbara nathI ke eka sthaLethI bIjA sthaLe javA AvavA mATe : jaina sAdhune DALane upayoga karavo paDe te ja tenA AcAranI zithilatA che, paNa zarIranI vikalatAnA kAraNe A zithilatA A athavA te apavAdane ApaNe kSamya gaNIe chIe. have cAra che athavA ATha. mANasanI DALInA upayogane badale eka mANasathI pheravI pheravI zakAya tevA vAhanane ApaNe temane upayoga karavAnuM, kahIe chIe te te mAtra sAdhananI pherabadalI sUcavIe chIe, tenI sagavaDamAM ApaNe koI vadhAre sUcavatA nathI ane e sAdhanano upayoga sthaLa sthaLanA saMghanI saMmati ane dekharekha nIce thavAno che tethI sUcita pheraphAra aMge sArAbhAinI cintA asthAne che. je bAbata bahu jANItI che tene ahiM prasiddha karavAmAM. vAMdhA jevuM nathI lAgatuM ane te bAbata e che ke keTalAka samaya pahelAM sthAnakavAsI samAjanA vRddhasthavira munizrI nAnacaMdrajIne amadAvAda khAte pahelI vAra maLavAnuM baneluM tyAre vRddha ane apaMga jaina sAdhuone DoLAmAM besADIne vihAra karAvavAmAM Ave che te bAbatamAM upara jaNAvelI rIte pheraphAra karavAnI agatya upara temaNe mAruM khAsa dhyAna kheMcyuM hatuM, ane te viSe mane.' lakhavA khAsa kahyuM hatuM. te prasaMge temaNe A saMbaMdhamAM mane je kaheluM te te vakhate mane yogya ane Avazyaka lAgeluM ane te Aje paNa te eTaluM ja yogya ane Avazyaka lAge che. bhArata jaina mahAmaMDaLane AgAmI hIraka mahotsava ane 35muM adhivezana , bhArata jaina mahAmaMDaLa eka kALajInI jaina saMsthA che. tenuM Aja sudhInuM kArya eTaluM sadhana ke vyApaka nathI, paNa lAMbA yA TuMkA gALe adhivezana bharIne tema ja gALe gALe chuTAM chavAyAM kAma karIne te 60 varSa jeTalA lAMbA kALAvadhi sudhI TakI rahela che te tenI nAnIsunI vizeSatA nathI. akhila bhAratane jaina samAja tene kAryapradeza che ane bhinna bhinna phirakAonA jaine vacce ekatAnI-saMgaThThananI bhAvanA ubhI karavI, keLavavI e tenuM mukhya dhyeya che. keTalAMka varSathI "jaina jagata' nAmanuM , hiMdI mahAsaka A saMsthA taraphathI calAvavAmAM Ave che ane ... prastuta mAsikanA nAma sAthe "jaina" zabda joDAyeluM hovA chatAM , tenI nIti ane lekhasAmagrI sAMpradAyikatAnA bhAvathI sarvathA mukata hoya che. mahAtmA bhagavAnadInajI, kedAranAthajI, vinobAjI . : vagere cintanaparAyaNa lekhakone A mAsikane sahakAra che ane A zrI riSabhadAsajI rAMkA A mAsikanA saMpAdaka che: ' , A bhArata jaina mahAmaMDaLa jAnyuArI mAsanI 31mI tArIkhe pitAne hIraka mahotsava ujave che ane sAthe sAthe pitAnuM 36muM adhivezana bhare che. A mATe svAgata samiti upasthita che karavAmAM AvI che, ane tene pramukhasthAne inDiyana maracanTsa ceMbaranA pramukha, jANItA udyogapati ane hiMga'bara samAjanA AgevAna zrI lAlacaMda hIrAcaMdanI niyukti karavAmAM AvI che. hIraka mahotsavanuM uddhATana karavAnuM muMbaI pradezanA rAjyapAla zrIprakAze kabula karyuM che ane tenuM pramukhasthAna tema ja adhi. sara vezananuM pramukhasthAna agragaNya udyogapati ane digabara samAjanA suprasiddha AgevAna sAha zAntiprasAdajI jaina zobhAvanAra che. A bhArata jaina mahAmaMDaLanI muMbai khAte keTalAka samayathI eka zAkhA zarU karavAmAM AvI che, jenA sAhU zreyAMsaprasAda jaina pramukha che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 prabuddha bhArata jaina mahAma`DaLanI Aja sudhInI kAryavAhInI rUparekhA eka svataMtra patrikArUpe pramuddha jIvananA gatAMkamAM antagata karavAmAM AvI hatI. hIraka mahotsava ane adhivezana a Mge jarUrI taiyArI cAlI rahI che. svAgata samitinA sabhyanuM lavAjama rUA. 10 rAkhavAmAM Avyu che, ane je vyakita rU!. 1-1 bhare tene svAgata samitinA upapramukha gaNavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che. svAgata samitinA upapramukha ane sabhyAnAM nAma tedhAI rahyAM che. je jaina samAjanI ekatA ane saMgarDjhananuM mahatva svIkAratA hoya, te sarva jaina bhAi baheneAne svAgata samitinA sabhya banavA prAthanA che. hIraka mahaeNtsava tathA mAMDaLanA adhivezanane "gatAM prasa MgAnA kAyakrama eka ja divasanA geAThavavAmAM AvanAra che. A mATe sundarAbAi haoNla nakkI karavAmAM Avela che. jAnyuArI mAsanI 3 mI tArIkhe savAranA 9 vAgye bhArata jaina mahAmaDaLanA hI maheAsava ujavavAmAM Avaze. e ja divase bapore ra vAgye maDaLana khullu adhivezana bharavAmAM Avaze. rAtrInA - samaya have pachI jAhera karavAmAM Avaze - svAgata samitinA sabhya ane adhivezananA pratinidhi mATe manera jaka kAryakrama gehavavAmAM Avaze. A prasaMga upara bhArata jaina mahAma`DaLa taraphathI eka sundara sAvenImaMDaLanA itihAsa ane aneka mananIya lekheAthI bharapura evI eka sacitra pustikA - pragaTa karavAmAM AvanAra che. bhArata jaina mahAmaMDaLanA A anupama avasaramAM joDAvA, bhAga levA, ane tAthI banatA kALeA ApavA jaina samAjanAM pragatizIla bhASa bahenane nagna abhyanA che. cAra tI'kar' A nAmanuM eka sundara ane suzliSTa prakAzana gata varSa daramiyAna zrI. rasikalAla DAhyAbhaI kArA tathA temanA laghu badhu zrI kAntilAla DAhyAbhAI kArA taraphathI, AgaLanA varSe jemanu meTara akasmAtathI akALa ane ekAeka avasAna nIpajyuM hatuM tevA temanA. nAnA bhAi zrI. jagameAhanadAsa DAhyAbhAi kArAnA smaraNamAM, karavAmAM AvyuM che. tenuM prAptisthAna che gujara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhI rastA, amadAvAda, ane tenI kIMmata che rUA. 1-50. A pustakanI aMdara bhagavAna RSabhadeva, neminAtha, pArzvanAtha ane mahAvIranA jIvanane lagatA-5. sukhalAlajIe lakhelA-maulika ane svataMtra cintanapUrNa lekhAne saMgraha karavAmAM AvyA che. jaine cAvIza tItha"karanI paraMparAmAM mAne che. AmAM itihAsa tathA sazodhananI dRSTie A cAra tItha karAtu sauthI vadhAre mahatva che. sauthI pahelA tIya kara RSabhadevanA zrImad bhAgavatamAM paNa vistArathI ullekha Ave che ane tethI tee AkhI AdjAtinA upAsyadeva hAya ema lAge che. vaLI bhagavAna RSabhadeva mAnava saMskRti ane sabhyatAnA ugamasthAna rUpa che ane tethI, jyAre jainadhama nA pradhAna sura, Aje je rIte samajavAmAM Ave che te rIte, nivRttidhamanA che, tyAre RSabhadevanuM caritra pade pade pravRtti dhamA~nI prarUpaNA karatuM lAge che. A kaiyaDA eka cintananA viSaya bane che. bAvIzamA tIrthakara bhagavAna nAMmanAtha zrI kRSNanA samakAlIna mAtra nahi paNa atyanta najIkanA sagA hAIne bannenI tulanAtmaka samAlecanA eka rasaprada viSaya bane che. trevIzamA tIrthaMkara bhagavAna pArzvanAthanA cAturyaMma dharmAMmAM khudda ane mahAvIranI bhinna bhinna vicArasaraNInAM mULa rahelAM che ane tethI temanuM asAdhAraNa aitihAsika mahatva che. ane bhagavAna mahAvIra jainAnA carama tIrthaMkara che, temanI aitihAsikatA saMva`svIkRta che, temanA jIvananI vigate sauthI vadhAre suprApya che, yuddhanA te samakAlIna che. temanA ane zrI kRSNanA caritramAM aneka prakAranuM camakAra sAmya rahelu che, vaLI temanA caritra sAthe joDAyalA garbhApaharaNanA FIRQU_J_415555 "> ! jI vana tA. 1-4-6 ane e rIte e mAtAnA prasaga eka bhAre carcAspada viSaya banelA che. Ama A cAre tIthaMkarAnA caritramAM aneka cavAyeAgya, vicAravAyAgya muddAe ApaNane prApta thAya che. A sa muddAnI paDitajIe potAnA nidhAmAM bhAre sundara, recaka ane mAdaka chaNAvaTa karI che. temanuM cittana keTaluM vizada, para parAmukata, nirbhaya ane maulika che tenuM A nibaMdhanA vAMcana dvArA ApaNane subhaga darzana prApta thAya che. A pustakamAM paDitajInA nIce mujabanA lekho saAheta karavAmAM AvyA cheH (1) bhagavAna RSabhadeva ane temanA parivAra, (ra) bhagavAna teminAtha ane kRSNa, (3) bhagavAna pArzvanAtha vArasA, (4) dItaparavI mahAvIra, (5) dharmAvIra mahAvIra ane kA~vIra kRSNa, (6) bhagavAna mahAvIra, (7) bhagavAna mahAvIranuM jIvana (8) bhagavAna mahAvIrane maMgaLa vArasA, (9) bhagavAna mahAvIra ane jamAlinA matabhedanu rahasya, (10) vIraparaMparAnuM akha`Da pratinidhitva. jemane A pramukha tItha karAnAM caritra dvArA jaina dharmInu bahAda' samajavAnI AkAMkSA hoya temane A pustaka Adyanta vAMcI javA bhalAmaNa che. bhAratIya tattvavidyA ' mahArAjA sayAjIrAva gAyakavADa pAritoSika vyAkhyAnamALA'nA upakrame prajJAcakSu paDita sukhalAlajIe 1957nA phebruArI mAsanI 21 0.27 tArIkha sudhI vaDodarA khAte kAleja bIDI'ganA senTrala haoNlamAM. bhAratIya vidyA' upara pAMca vyAkhyAna ApyAM hatAM, ane te badala temane rUA. 5100 nuM pAritaeNASika ApavAmAM AvyuM hatuM. A vyAkhyAne mahArAjA sayAjIrAva vizvavidyAlaya taraphathI pragaTa karavAmAM AvyAM che ane tenI za. 3-50 kImata rAkhavAmAM AvI che. dana sAhityanA kSetramAM A eka viziSTa kATinuM prakAzana che. bhAratIya vidyAnA viSayane pAMca vibhAgamAM vaheMcI nAkhavAmAM AvyeA che : (1) tattvavidyA, tenA prAraMbha ane tenA viSayA N ( jagata, jIva, Izvara), kAya kAraNubhAva-tattvajJAnanA pAyA ane pramANuzakitanI maryAdA, (3) jagata-acetana tattva, 4) jIva cetanatattva, (5) izvaratattva. ane A dareka vibhAgane anunnakSIne eka eka vyAkhyAna ApavAmAM AvyuM che. A rIte A pAMca vyAkhyA dvArA samagra darzanazAstranA ApaNute atyanta mitAkSarI evA nIcoDa maLe che, jeo daza nakzAstranA abhyAsI hoya temanA mATe A pustaka eka sundara viha MgAvalokananI garaja sAre tevu che. jemane darzanazAstrane abhyAsa karavA hAya temanA mATe A pustaka pAThayapustakanI garaja sAre tevu che. kei paNa niSNAta gurUnI madada vaDe je koi vyakita A pustakanuM Adyanta parizIlana karaze tene daza nazAstranuM hArda jarUra prApta thaze. A putaka anabhijJa sAmAnya vAcaka mATe nathI, kAraNa ke vastuviSayane jema bane tema Tu kANumAM ane chatAM vizada rIte samajAvavAnA hetuthI vastuviSayanA nirUpaNamAM dArzanika paribhASAno chuTathI upayoga karavAmAM AvyuM che, je samajavAmAM sAmAnya vAcakane jyAM tyAM muzkelI naDavAno saMbhava che. patijInA Aja sudhInAM lakhANemAM tema ja nirUpaNAmAM A nirUpaNa uttama koTinu che; zailI prasAdapUrNa che; kizAralAlabhAinI zailIne ghaNe aMze maLatI che. pAMDitajInA samagra cintanamAM samanvayanA aMza ekadama tarI Ave che. prastuta graMtha temanI samanvayAtmaka--niSpakSa ane zAstrIya dRSTinA uttama namuno che. tattvajJAnanA cAlu parAmaza karavA mATe A pustaka hAthapothI - hand-book -jevuM che. AvAM a`dhana vyAkhyAne ApavA mATe paMDitajIne daza nasika viklRjjanAnAM aneka abhinandana ghaTe che. paramAnaMda Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA 1-1-60 prabuddha jIvana 6 ratnakaNikA zre; - ' (kavi nhAnAlAlanI kRtiomAMthI tAravelI eDI paMktio). e rasatarasyAM bALa! rasanI rIta ma bhUlaza; AnadI, nimala, hasana prabhuprabhAzI rAjapravRttinI cAkhaDIe caDanArane prabhue bAMdhI pALa rasasAgaranI puNyathI. dIThI nahIM paNa pavitra vilAsabhA. nathI vilAsa svArtha mATenI navarAza.' 1 DAe vaya prANI matyu pAme evI paraMparA bhAla ahe mahAkALanI vAsukiphaNA, UrdhvagAmInuM javuMye dhanya che, jagatanuM parama satya che saMsAra, A che . hA ! sarvabhakSI yama kerI yaMtraNA; adhagAmInuM jIvavuM dhULa che. ane saMsAranuM parama satya che dAMpatya. - tathApi mRtyu rasanAM nathI nathI, saundarya ne sneha ajita mRtyuthI. saMsArIone sukhasiddhithI saMtoSa nathI. zIlavatu saundarya ne puNyanimaLI rasikatA . samRddhinA pradarzanano che tRSNA. suMdarInA alabelA zaNagAra che. : harSa ne zeka, prakAza ne aMdhAra, vaheMcIne le to te sau zaNagArAya. *. saguNa duguNa 4 sakhI ! prabhuvihoNA janakulamAM zveta paTe ema syAmala mAMDI A duniyA vADI che devanIH phUla vINajo re. bALaka prabhunA payagaMbara che. brahmAMDa kerI kathA A lakhI. mahIM khele manuja dhUpa-chAMvaH rasika phUla vINajo re jaDa jevI pRthvInA pATale bALaka cetananA kuMvArAM che. te rAtrI - vinAnA dina ke na dIThA, . , jagatane jamaNe hAtha amRtakaTorI, vasanta ko ye nathI grISma sanI; DAbe hAthe che ' dhiSathALa; - patie patnIvrata levuM patnIe pativrata levI che prakAza sarveya ja ' mAnavI viSa prAzI mRtyu pAme chAMyavALA; zILA unhIM tyama dina ApaNA ye. ' temAM ye prabhune vAMka? evI parasparanI puNya pratijJA : te lagna. nI - "saMsArane sara amRta bhariyAM, saundarya zobhe che zIlathI ' svIkAryA baMdha ne jagata pIdhuM, te jIvana rUDuM; : ' mAMhI ghoLyAM viSanA DhagalA; ne yauvana zobhe che saMyama vaDe. visAya baMdha, ne jaMgatataTa mRtyu UMDuM uDu. ' ' e viSane amInA jaLakuMDathI pIze amI dhanya ke haMsalo - phUlanI phorama phulamAM na mAye, Arya sujanatA daina gaNI - taTamAM saritA na mAya; te yudhdha e ja yugadharma saundarya che zAzvata satyavie, hRdayakuMjanA dhUpasurabhisamA . te satya saundarya rUpe virAje bhAva brahmAMDa vadhI jAya; pAtra vikAsa prema, jIvana prakAza prema, . . .e eka che sRSTitaNuM rahasya, , laheriyAM sAgaramAM na samAya. prema, prema, sarvaprema, premane A pArAvAraH .: je prIchavAnA tama bhAgya lekha. premalagnanI vidhavAne punalagnasamuM pApa nathI. parama prema parabrahma. nathI AzA vinA Ayu, nathI DALI vinA tela dehalagnanI vidhavAne premalagnasamI mukita nathI. nathI pRthvI vinA pAye, nathI mAtA vinA kula. vilAsa aniSTa nathI, sehe prabhAtazIla nirmaLa premazobhA, vilAsanI tRSNA aniSTa che. e snehanAM hRdaya-ujajavala putra putrI ! AkAzakAnta mahiM bhakitanI chAMya DUbI; - kavi nhAnAlAla "mAM bhUlazo kadI tame nija kuladharma:. e premabhakitasarakhAM UjavuM pravRtti; "harisaMhitA' prakAzana smaraNikAmAMthI saMpyuM tamAruM sahu bhadra ja snehalagna, 5 tArI prabhA zuM prabhu! jIvanane racaje rasIluM. sAbhAra udhRta ne lagnasneha mahI divya vilAsazabhA. . chu mana muja $ kRpAnAthe brahmAMDa evuM kAM kIdhuM re lola (gAna) AMkha AvaDI jaga te moTuM badhuM re lola. mana muja matta mayura sama nAce, ne vairAgya kheluM priya saMga vizuddhi khoLe, tRpta hRdaya ava kaMI nava yAce-mana... ne snehane 'sadane tyAganI jhIla jhIluM; - oSTha parethI DhALI dIdhI sukha pyAlI katavyasAra rasapUjanamAM samAya : te ya tRSA aMtaratalamAM nava sAlI, ' - evuM prabho ! jIvanane racaje rasIluM. . je sukha jove adhurapa anya sukhonI , | mukta hRdaya tyahiM jarIya nA ava rAce- mana... na dharma ane snehanAM banne nayana tejatimiranI pAra nayana A jIve, - akhaMDa rAkhI na phUTavA devAM. tyaje badhuM te paNa jyAM jarI na khuve - parama tRptinI tejadhArane DhAMke - joyAM dizAbhavana, ne vilasatuM vyAma, tRNAnAM ghana timira kadIye sAce?--mana... joyuM. vaLI, ughaDatuM vibhu antarIzeH vikAsa'mAMthI utA , 1 gItA parIkha Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA . pra buddha jIvana | tA. 1-1-60 che ' vila DayurAMnI ArSa vANuM " (amarikAnA eka padavIdAna samAraMbhamAM vidyArthIo samakSa jANItA itihAsakAra ane tatvaciMtaka vIla DayurAM Apela suMdara pravacanano bhAvAnuvAda.) - tamane saune mArI sauthI pahelI salAha to e che ke taMdu dehapradarzananI avanavI chaTAo, unmAdaka vezabhUSA ne chabIkalAnI ' rasta bane. moTe bhAge A vAta tamArI icchAzakitane adhIna che. siddhio jevA anekAneka prakAre e vRttine lavakalavAmAM meTA bhAganA mAnavIonI bAbatamAM mAMdagI e gune che. zarIra- sagavaDa karI ApI che ane e siddhAnta u khyo che ke ravArathyane hAnirUpa evuM mUrkhAibharyuM kazuMka mANasa karI bese che " viSayecchAne avarodha e bhUla che. satya to e che ke e vRttine ane enI bhUlane sudhAravA kudaratane moTI muzkelImAM mukAvuM paDe " saMyama ja sAcI sudhAraNAnuM paheluM pagathiyuM che. mATe khoTA - che. mAnavIne A prasaMge je duHkha sahevAnuM Ave che to sAcI siddhAntone dRSTi samakSa rAkhI tamArI game te icchAone rakhe A rIte jIvana jIvavAnuM zikSaNa ApanAra kudaratane apAtI gurUdakSiNa amalamAM mUkatA. ' ' ' ! . . . . . . . che. bALaka ekaDe ghUMTavAno AraMbha kare tyArathI mAMDIne te mahA- lagnanI saMsthA saMbhavataH e kAraNe vikasI ke tene AdhAre - vidyAlayanI UMcAmAM UMcI upAdhi meLave tyAM sudhI dara aThavADiye saMtAne ane saMpattinI vadhu kALajI zakaya banavA uparAMta viSaye ochAmAM ochA eka kalAkano samaya pitAnI taMdurastI sAcavavA chAnA julamamAMthI mAnavI UgarI zake. lagnamAM A kudaratI pAchaLa kADhavAnuM pratyeka abhyAsakramamAM tene mATe pharajiyAta lekhAvuM vRttine vyakata thavA pUrata avakAza che ane chatAM samAjavyavasthAe joie. A abhyAsakramamAM khorAka bAbata zAstrIya jJAna ApavAne alI maryAdAone enA para niyaMtraNa paNa pUratuM che. lagna - pUrNa prabaMdha hovuM jarUrI che. ApaNe je khorAka laIe chIe karIne mAnavI dehabhUkha saMtoSavAnA phAMphAM mArate." ne tenA ne che ane ApaNuM pUrvajoe je khorAka lIdhe haze tene AdhAre tenA ja vicAro karete aTake che ane prauDhI prApta kare che. ApaNAM zarIranAM baMdhAraNa thayela che. haTale ane resTorAM tamane mANasa kamAvA mAMDe ne pagabhara thAya ke eNe vahelAmAM lalacAve nahIM tenI takedArI rAkhajo. evAM sthAne te hAjarInuM vahelI take lagna karavAM joIe. kadAca egya pasaMdagInI bAbatamAM . hIra cusanAra . duSTa sa che. jeTalA pramANamAM tame tyAM jaI tame hajI nAdAna paDe che evuM lAge te bhale, paNa bhaviSyamAM khIsAne bhAra haLavo kare che teTalA pramANamAM tame tamAre tamArI uMmara vadhIne cALIsanI thayA pachI paNa tamArI pasaMdagI lAlasArUpI bojo vadhAre che, Aje che tethI vadhu DahApaNabharI ja thaze enI khAtrI ApI ' , " ApaNA jamAnAnI eka moTAmAM meTI bhUla e che ke Aje zakAyuM nahIM. premamAM paDelA budrAnA je bevakUpha bIjo nahIM * ApaNuM jIvana beThADu , ane sAdhAraNuM umAnI AvazyakatAvALuM . maLe. tamArAM mAbApe tamane svAdhyaprada dAMpatyajIvanane AraMbha .. - banyuM che, chatAM agAu je kherAka majabUta snAyuo mATe ane karAvavAmAM madadarUpa thavuM joIe, Arthika madada paNa thoDI karavI . zarIranI garamI jALavavA jarUrI hato te ja khorAka ApaNe lIdhe . joIe ane je tamane juvAniyAone khapatI hoya, toDI mA rAkhIe chIe. zarIranI aMdaranA bhAgane ApaNe svaccha rAkhavA salAha paNa ApavA taiyArI rAkhavI joIe. [ ' jarUrI che. jemaNe pitAnA pAcana avayave upara ghaNo vadhAre lagnathI thatA lAbhanI sarakhAmaNImAM ene pariNAme pedA paDato be nAkhe che ane jemaNe nikAsanI sarakhAmaNImAM thatI muzkelIo jUja che. snehALe patnInA hAthane sparza mAtra AyAtanuM pramANa behada vadhArI daIne potAnA ' tarika atha* mANasane svarganuM sukha ApI zake, paNa pachI e sparzane ja zAstramAM jabare goTALo karyo che evA seMkaDo mAnavIothI * covIse kalAka kaMkhyA karavAne kAMI artha nathI. nepoliyane : Aje rUgNAlayo UbharAya che. A jaNAvyuM che ke ene enAM pitAnAM saMtAnone vahAla karavAmAM ja , dararoja theDu zarIrazramanuM kAma kare. kudarate te vicArane ' jIvananuM ekamAtra sukha dekhAyuM che...ane mane AzA che ke vagara kriyAnA mArgadarzaka banavAnuM icaryuM che-kriyAne badale vicArathI ja. * lagna saMtAna prApti tamane iSTa nahIM ja hoya. calAvI levAnuM kahyuM nathI. vicArane sAme pakSe kriyAnI nyUnatA cAritryanuM mahattva paNa taMdurastI jeTaluM ja che. buddhi e jaNAya ke tarata ja roga pedA thAya che. dharakAma karavAmAM saMkeca benI pachI AvI zake. keLavaNIsaMsthAonuM moTAmAM moTuM kAma na seva. tamAruM AMgaNuM zaNagAre. bAgakAma karo. vAhana hoya te tenA vidyArthIone saMskAra ApIne temane sadgaha te te jAte sApha karo. tamArI patnInA kAmamAM tamAro hisso banAvavAnuM che. mArI patnIe eka vakhate kahyuM hatuM ke je noMdhAve ane tene tamArA kAmamAM madada karavA de. pati ane ' vicArazIla, ThAvake ne vikI che tene ja saddagRhasthe kahI zakAya. panI te parasparanAM sahAyaka hovAM joIe. kevaLa bhegavilAsa ke. mIThAzabharyA zabdonA uccAraNamAM kaze kharca veThavAne nathI ane mAtra gammata ke icchA mujabanA paisA vAparavAnI sagavaDa maLe teTalI mATe thatAM lagno alpajIvI nIvaDe che. ' chatAM te keTalAM badhAM kImatI che? keinuM bhUMDuM kadApi bolaze nahIM. pArakAnI nindA ke tiraskArano pratyeka zabda thoDA ja - peTanI bhUkha pachI ramaNecchA-viSayavAsanA-e mAnavInI , samayamAM ke pachI lAMbe gALe paNa bolanArane thappaDa khavaDAve che prabaLamAM prabaLa vRtti che ane te mahAprazna pedA kare che. vRddhi ane vistAra mATe satata jhaMkhatI kudarate strIne saundarya bakyuM ane jIvananI hoDamAM tene pAcho pADI de che. bIjAnI nindA karI che ane purUSane saMpattine hakadAra karyo che. bannenA paraspara ApaNe aprAmANika rIte AtmaprazaMsA karIe chIe ane tethI AkarSaNa dvArA vaMzavRddhi zakaya bane che. purUSane strIonA saundaryanuM AvA khoTA mamAMthI bahAra nIkaLe ja chUTake che. jo sArAM evuM jabaruM kheMcANa thAya che ke e saundaryanI pAchaLa teo ane utsAhapreraka vacane balavAne ApaNe azakata hoie te sAva bhAnabhUlA thaI jatA jaNAya che. A AkarSaNane prasaMge to mauna sevavuM bahetara che, mauna e ghaNe prasaMge AcaravAgya bhogecchA jANe leAhImAM Aga ne bhaDakA janmAve che ane mANa- che ane mUMgA rahevAthI paNa eve TANe ghaNuM ghaNuM kahevAI [..' sanA samagra vyakitatvanuM dahana kare che. je udAtta vyakitatva manuSyane jatuM hoya che. , devatva ApI zake che ane jene mATe kAmanAone sAco saMvAda vaDIle ane zikSake uparAMta dhameM paNa mANasanA cAritryajarUrI che tenuM AvI viSayalAlasAne kAraNe adhaHpatana thAya che. ghaDataramAM meTa phALo Ape che. pacAsa hajAra ke tethI paNa ja ApaNI AjanI sudhAraNAe A bhegecachAne, bahekAvavAmAM vadhAre varSo sudhI jaMgalI dazA bhegavyA bAda mAnavIe khetI DahApaNuM nathI karyuM. ene uttejita karavAnA prayatna vagara paNa e zarU karI hatI. Aje mAnavasvabhAvamAM je grAmyatA che tenAM vRtti prabaLa ja che evA jJAnathI ApaNA pUrvajoe enA mULa kadAca enI jaMgalI dazAmAM maLI Ave tema che. e dazAmAM - saMyamanI ja vAta karI che. A jamAnAmAM ApaNe jAherakhabare, khorAka che anizcita ane aniyamita maLavAne saMbhava hoI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-60 ' 'pra bu ddha jIva na 173 mAnavIne lebhI banavuM paDayuM haze; khorAka, ane strIne mATe hoI sarakArI taMtramAM lAMcarUzvatanuM astitva sAva svAbhAvika gaNajhaghaDA karI ene laDavuM paDyuM haze; pitAnAM ToLAMnI saMkhyAmAM vAnuM che. vaLI AMtarASTrIya rAjakAraNathI paNa bI javAnI jarUra, vadhAro karI tene baLavAna banAvavA pitAnI saMtAnotpAdaka zaktine nathI. e paNa dhArA mujabanuM ja che. vyakitagata rIte ane e * AnaMdonmAda sahita chUTathI vAparavI paDI haze. sAmUhika rIte paNa mAnavI spardhAzIla prANI che. zAMti eTale ke ' pitAnI jAta ke jUthane nAzamAMthI bacAvI lai jIvaMta anya sAdhanathI khelAtuM yuddha. ApaNI parasparanI buddhimUlaka bIka che rAkhavA mATe jarUrI lakSaNe je tenA atirekane kAraNe Aje ApaNane AMtararASTrIya ApaghAtathI AdhA ja rAkhaze. aniSTonA ApaNuM AgaLa paDatAM dUSaNe banyAM che te te jamAnAmAM te atirekamAMthI ja temanA nivAraNane upAya janme che eTale have to saguNa ane nItirUpa hatAM. jayAre khetIvADIne vikAsa thaye saMpUrNa vinAzanI bIka dUra thaI zAMti tarapha pragati thAya che. ane jAta ane jUthanAM saMrakSaNa kAje sugrathita samAjo mukhya zatrasaraMjAma bhege karavAnI spardhA have Arthika spardhAmAM sAdhana banyA. tyAre agAunI keTalIka prabaLa vRttione saMyama pheravavA mAMDI che e kevuM subhaga che ! emAMthI vadhu sArI hoya che jarUrI banyA. varInI AnA chebi, zista are e te vyavasthA agara te bannene samanvaya"bhale saravALe jIte. dvArA pracAra pAmela nItiniyamoe samAjanuM niyamana karyuM. ApaNI keLavaNI saMsthAoe buddhivikAsa upara khUba ja ' vyaktinI svachaMdatAnA virodhI chatAM A nItiniyame svIkArAyA bhAra mUkI cAritrya ghaDatara pratye bahu ja ochuM dhyAna ApyuM che. A pariNAme ApaNI buddhi tIvra banI che, paNuM niyamapAlanamAM ApaNe che tenuM kAraNa amuka aMze vaDIlenI bIka ane meTei bhAge te zithila banyA chIe. mArI juvAnImAM huM jUnA rivAjo ne * izvarane Dara. A nItiniyamane nirmAtA Izvara che ane te sarvatra praNAlIo keTalAM baMdhanarUpa che tenI vAta kare. Aje ghaDapaNane sarvane sAkSI he pratyeka satkAryane biradAvaze ane dareka duSTa ucita rIte huM navInatAnI aMdhabhakitane avizvAsa karuM chuM. kAyane mATe zikSA karaze evI mAnyatA pracalita banI hatI. dhama, ApaNe navA navA vicAre ane navI navI vastuonI dhaNI vadhAre tarIke svIkArAyela AvA nItiniyame vagara saMskRti ke sudhAraNA paDatI kiMmata AMkIe chIe." DahApaNabharI maulikatA karatAM saMbhavI zake evuM mane lAgatuM nathI... mUkhaMbharI maulikatA keLavavI vadhAre. sahelI che. pratyeka satyanI - tamArAmAMthI jeo vijJAnazAstramAM prAvINya dharAve che teone bAbatamAM hajAre zakaya bhUle saMbhave che. e sau zakayatAone e A dharmanI bAbata samajavI agharI paDaze. hA, jo nyUTana ane khatama karavAno prayatna ApaNe na karIe. " joranI mAphaka tamane ema lAgatuM hoya ke AkAzI grahomAM Aje vaijJAnika zikSaNa upara eTalo badho bhAra mukavAmAM varatAte saMvAda eka brahmAMDavyApI cetanazaktine vyakata kare che, Ave che ke kolejo tamane sAhitya, itihAsa, tattvajJAna, saMgIta athavA te pAskala ane rUsanI mAphaka evI khAtarI tamane thaI ane kalAone Acho paricaya ja ApI zake, paNa te kAraNe hoya ke buddhithI ja mAnavI jIvI zakatA nathI te te judI vAta tamAre jAte UNA rahevuM na joIe. niyamasaranI keLavaNI pUrI thayA che. A vizva virATa che ane tenI tulanAmAM ApaNe mAnavIo bAda tamArI jAtane pUrNatA arpavA aThavADiyAmAM ochAmAM ochA - sUkSmadarzaka yaMtra dvArA ja kadAca joI zakAya evA atisakama be kalAka paNa tame mAnavasudhAraNAnAM pratIka evAM A kusumAnI :: paramANuo jevA chIe ane tethI ApaNuM mane koI paNa jagatane suvAsa levAnuM na cUkazo. pUrepUruM samajI zake tema nathI te pachI enA saMbaMdhamAM pate , jagatanA mahAna kavionI maitrI sAthe. ijipta ane bhAratanI kahe te ja satya che evo Agraha rAkhI ja na zake. eka bAjI kalAo, grIsa ane romanI zilpa ane sthApatyakalAo, arabavizvanI virATatA ane bIjI bAju tenA pratyeka vibhAganI saMku stAnanI masIde ane tenAM suzobhane jevI jagatanI aneka latA - e benI pAse mAnavInI AzcaryakAraka atya~tAnA khyAle uttama kalAkArIgarIne paricaya keLavo. * * pAskala dhrUjI UThayuM ane bolyA: "A anaMta avakAza mane ' hammurabI ane mesIsathI mAMDIne te vinsTana cacala, gabharAvI mUke che." jagatanI anekavidha zakyatAo, vaividhya ane phrenkalIna rUjhavelTa ane naherU sudhInA mahAna rAjapurUSane abhyAsa che samatAonI sAme ApaNI kSullaka vyAptio rajU karatI vakhate kare. kesiyasa, sokreTIsa, pleTa, erisToTala. epikyurasa, ApaNe saMbhALa rAkhavI joIe. mArkasa oreliyasa, phrAnsisa bekana, spijhA, nyUTana, phenTa, tamArA jIvananA pAyAnA caNataramAM paise madadarUpa che e ropenahera, DArvina, nizai, AInsTAIna jevA mahAna ciMtakone kharUM, paNa paisA pedA karavAne ja dhaMdhe laI besavAnuM gAMDapaNa caraNe thaDe the samaya gALe. IsAha, jeremIha, lekitao na karaze, kema ke bhegalAlasAnI mAphaka ene paNa kSayakAraka javara ane bhakitastaMtranA kartAo, kemesthanisa ane sisere, rAkhelA caDhe che ane enAthI caMcaLa ane kSaNajIvI bhoga bhale maLatA ane boljhAka, Toraya ane dastAvaskI, emarsana ane AnAtAla hoya, paNa ucca sAttvika sukha maLatuM nathI. tamArAmAM vastuo phrAnsa jevA mahAna gadyakArene AnaMda lUMTo. hiraDeTasa, zusi. pedA karavAnI ke meLavI lAvavAnI, je je zakitao hoya te te DiDisa, TasiTasa, gibana, phAuDa ane Teina jevA mahAna itihAsa che zakitane uttejita karavAnI javAbadArI tamArI patnIne mAthe ja kAro sAthe besI mAnavaitihAsanI kahANIothI paricita bane. hovA chatAM, huM nathI dhArate che, e zaheranA sau baDe khAMonI buddha, jIsasa, egasTAIna, esisinA krAnsisa, mahAtmA gAMdhI ' hariphAimAM tamane utAravAnI jIda pakaDe. jevA mahAna saMte sAthe namratApUrvaka Daga bhare. . . " jo tame udyogapati bane te tamArI milakatanA AMkaDA para jyAM sudhI tame A mahAna vyakitaomAMthI ghaNAne tamArA ekAda mIMDuM caDhe te vakhate tamane je AnaMda thAya tenA karatAM mitra banAvyA nathI tyAM sudhI tame keLavAyelA che ema mAnavAne tamArA kAmadAra varga joDenA tamArA saMbaMdho jIvanamAM ghaNuM vadhAre . huM taiyAra nahIM thAuM. e saunI maitrI keLo ane e maitrI tamane ce5 rIte ghaDaze. ' ' mahattvanA che. utpAdananA enA hissAne anurUpa hoya tevA " uttama svAstha, umadA kAya, sAcuM saubhAgya, udAtta ' pramANamAM tamArA pratyeka kAmadArane naphAne pUre bhAga Ape. 'cAritrya, sArI saMtati', ane suMdara vaMzale tamane sAMpaDe. jagatane tame ApI zake tenA karatAM jagata pAsethI vadhAre paDAvI jIvanane bharelo jAma pUrNatayA aMta sudhI, pItA rahe ane te laIne tame zekhIra' banI svAthI ezaArAmabharyuM jIvana jIvatA zokatavardhaka kasoTIo ane paDakArarU5 aMtarA, jJAnaprada zikSAe '' aTakI jAo. * * ane puraskAro. amUlya bheTe ane saundarya, DahApaNu, zrama ane A rAjakAraNamAM vadhAre paDatA UMDA utaravAnI jarUra nathI tame premanAM dAna mATe kudarata ane Izvarane AbhAra mAne. ' mAnava prakRtine ane tamArI jAtane pahelAM sudhAre ane pachI ja mULa aMgrejI: vIla DayurAM sarakArane sudhAravAnI AzA rAkhaje. mAnava svabhAve ja lAla, anuvAdaka che. bhUpendra trivedI, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * - prabu dUdha jIvana tA. 1-1-60 ka. * prajJAcakSu . . . (gujarAtI sAhitya pariSadanA vazamAM saMmelanamAM vaMcAyele nibaMdha.) kRtvA hi , thAyani buthI yuni tatvataH '. vaLI kavie "prajJA" eTale "buddhi' e arthane upaga ' to zAsthati mAM hIte prasAvAmityutta II Adi 1-101 , karI gItAmAM bhISmaparvamAM) sthira thayelI prajJAvALAnuM-sthita- : he. sauti! mArAM buddhiyukta vacane barAbara sAMbhaLIza tyAre prajJanuM varNana karyuM che. ane arjunanA mitre darzAvyuM che ke je che ke tuM mane (kharekhara) prajJAcakSu jANIza. - sthitaprajJa che te prAsa che, bIjA te prAjJonI jema DAhyuM DAhyuM ' phimeva taM maLe UaurSa tuM nirartham | (udyoga 40-30) belanArA che. che evA bhAvane saMkhyAbaMdha prasaMgoe pralApa karanAra, carmacakSuthI : eka sthaLe ziSyonA AcAranuM varNana karI aMte prajJAne E . ane tevI ja rIte putraneha tathA rAjyabhathI aMdha, ane mahAlayanI upamA ApI vyAse kahyuM che. | kuLano aMta bhale thAya, paNa mArA putra pAMDa sAthe pharIthI dhUta - prajJAbAsAhya mudyata mato nAnuM ' rame" ema kahenAra rASTra, jyAre badhuM nAza pAmI gayuM, yuddhane paiNato, aizvavRttAna vividhAni dvinottama T. [, aMte. aDhAra akSauhiNI senAmAMthI phakata daMza ja gaNanApAtra purUSo ' , atiputhAni pIpani tAni dinavaroma | AraNyaka 188-97 bacyAM tyAre, pitAno putronI AkhA jIvananI karaNInI pitAnI hai dvijottama ! evA sadA dharmane anusaranArA ziSTa pUMjJAkareNunI nahi !) samIkSA sUtaputra saMjayane kahevAnI zarUAta karatAM 3pI prasAda upara caDhIne, mohita thatA manuSyane ane lokonA ha mAM ApaNe te aisA te vA. nA meTo puNya ane pArevALA vividha AcArone (yathAtatha) jue che. , dekhate chuM" ema dhRtarASTranuM kahevuM thayuM. te - bauddha anugama barAbara A ja artha mAM "prajJA' ne artha . 'huM tamasa ane mehathI gherAI gayo chuM, mArU bhAna jatuM , to ghaTAve che. dArzanika rIte tyAM prajJA'ne arthe cAra Arya satya - rahyuM che, mAruM mana vihavaLa thaI gayuM che. ema kahevA sAthe ane pratItyasamutpAda dinuM jJAna eve che. paNa enA saraLa dhRtarASTra pitAne carmacakSuvihIna hovA chatAM prajJArUpI cakSuvALo A arthamAM mahAbhArata ane bauddha anugama eka ja Azaya nirUpe che. che ema kahevAnI dhRSTatA kare che. paNa enI, prajJA kayA prakAranI dhammapada'apamAdava'nI uparanA zlokone maLatI gAthA je che? e prajJA eTale kuTila buddhi, kAvAdAvAthI bIjAnuM hajama mahAbhArata, bauddhazAstro, pAMcarAtra saMpradAyanI aMhibudanyasaMhitA, karavAnI pravRtti ane e. pravRtti daramyAna je je bhayasthAno ane te sivAya bIje paNa judA judA saMdarbhomAM maLe che, te khyAla Ave tenuM smaraNa karIne te te samaya daramyAna pitAnI A vicArane viSadapaNe spaSTa kare che. hAra thavAnAM lakSaNa jaNAyelAM tenuM siMhAlekana, rAMDayA ' paHhuM maghamana thA nuti to ' papAsAmAM mAso sojini prasaMga pachInuM DahApaNa ! ' ' , pannata va mummade dhIro thAje avazvati || dhammapada 28 paraMtu kharekhara prajJA eTale zuM ? prajJA be prakAranI che. patipurUSa jyAre apramAdathI pramAdane, hAMkI kADhe che, tyAre eka ta. laukikI athavA vyavahArU prajJA, jenA vaDe manuSya duniyA- prajJArUpI prAsAda upara caDhIne, pote zekavinAne zekavALI prajAne dArInI draSTie AgaLa vadhe che, sukhI thAya che, bIjuone ja parvata upara Ubhele bhUmi upara UbhelAne dekhe che, tema te dhIra . sukhI kare che, ane khaLa lekenI khaTapaTa kAvAdAvA vagere niSphaLa bALakane mUrkhane dekhe che.' na kare che. bIjI prajJA te yogazAstramAM jene RtaMbharA prajJA kahI. prajJArUpI cakSuvALAnA A varNane sAthe aitarIya upaniSadano ve che te prajJA arthAt satyasvarUpa paramAtmAne samajanArI prajJA. A maMtra sarakhAvatAM (RtaMbhara) prajJAnuM zuM mahattva che tene i, bAgama ane anumAna upara AdhArita nahi, pratyakSathI paNa khyAla Ave che. - chetarAtI nahi, kAraNa iMdriyonI, zakita maryAdita che - evI svaya- ' , sarva taipranetre prajAne pratiSTituM prazAtra stronA meve pramANurUpa satyanA apakSAnubhavanA jJAnavALI prajJA. .' praNA pratiSThA prAna hAM B a, u. 3-1-3 - rAjA dhRtarASTrane AvI RtaMbharA prajJAvALe kahevAno RSi jyAre kaTha upaniSadane A maMtra prajJA prApta cakSu vaDe anta| vedavyAsano aMzaya che ja nahi. tethI A mahAkavi mahAbhAratamAM rAtmAne jonAra dhIra purUSanuM AbehUba varNana karIne prajJArUpI cakSu anyatra sAco prajJAcakSu ke heya te varNavatAM kahe che : vaDe zuM jovAnuM che te pradazita kare che. - ' ', pravarnara , to saivAna '' '' . . parAJci khAni vyatRNasvayaMbhUstasmAtparAG pazyati nAntarAtman / " virati yathAvA, na je gharSa vizvati | AraNyakara0-48 zcitara pratyA mAnamaiAvAvazumRtavaniracha / kaTha.u.2-1-1 ' '' phe. zAMti 265-19 * svayaMbhU badhI iMdriyone baMhimukha banAvI che. tethI '; ' ' sarvatyAre ja thatad, o AyAmam | (manuSya suddhAM sarva prANIo) bAhya vizvane ja jue che. * ' tato moze prayatate nAnupAyAhupAyataH // AraNyaka 200-49 antarAmAM -- aMtavizvane nahi. paNa kaI dhIra purUSa amRtatvanI * ', ' , ' ' ' ' . ke. zIta 265-2 8 icchAthI cakSa Adi (Idri)ne bahAra jatI pAchI vALIne prajJAcakSuvALe manuSya A saMsAramAM (rAgAdi) doSathI attarAtmAne jue che. ', , " - : raMdhAto nathI. te yatheccha rIte (vAsanA melathI) svaccha rahe che. mahAkavi vyAsa AvA buddhimAna, vivekI, dhIra, devanA ane dharmane tyAga karato nathI. A lekane nAzavaMta joIne te AzramavALA nahi paNa purUSAthI, vAsanAmela vinAnA, kamalAsava " (kema phalAsakitane)' tyAga karavA prayatna kare che ane pachI sakitane tyAga karanAra, ucca bhUmikA upara viharanAra ane mahAdha daivane Azraye na rahetAM upAyapUrvaka TekSane mATe prayatna kare che. thayA vinA antarAtmAne jonAra ane zubhadazI manuSyane praNArUpI taw paodhaH prava, prajJAcArka sthiti che. udyoga 70-34 cakSuvALA tarIke prajJAcakSu tarIke - nirUpe che, je vaidika ane ja : praza8Ame hiM pura: zAstrAgevAnyakSate | bauddha anugamonI jema jainene paNa mAnya che. 1 . rAtriniMyaH punama taya hIrakumuttamam | udyoga 70-75 upendrarAya jayacaMdabhAI sAMDesarA " (A mehamAMthI) prajJAvaDe mANasa jAgRta thAya che. prajJAcakSu - 1 jaina anugamamAM jJAnanuM je mahattva varNaveluM che te du:khI thatuM nathI. kAraNa prazAlAbha thavAthI purUSa zAstronuM ava- | vaidika ane bauddha anugamAM varNaveluM 'prajJAmAhAsya ja che. vadhu lokana kare che, pachI enuM satata manana karI punaH dharma tarapha vaLe | mATe juo jaina dharma aura ne (paM. sukhalAlajI, 957) s, che, ke je dharmanuM hI- akAryamAM lajajA- e mukhya aMga che. khaMDa 2, pR. 284 thI 287. : muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 4pa-47, dhanajI' sTrITa, mubaI 3, ' ' . . . mudraNasthAna "caMdra jhiM. presa, 451 kAlabAdevI roDa, muMbai 2. Te. naM. 283 03 " Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rokI ja kAma che, rajIsTarDa na B 4266 vArSika lavAjama rUA.4' UC CA. ka *prabuddha jaina"nuM navasaskaraNa varSa 21: aMka 18 T T muMbaI, jAnyuArI 16, 1960, zanivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra , AphrikA mATe zIliMga 8 , ' chuTaka nakala : nayA paisA ra0 kAkA kAjhAkha kATAlAna kAla taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA sAla = jhAjhAgA gAgAlagAgA gAlagAgA bhAvita banyuM. mArA mATe A samaya che. AvA eka vizvavikhyAta lekhakanA pragaTa karatAM "khristI dharmamAM mAre punaH praveza (aMgrejI sAhitya sAthe saMbaMdha dharAvatI bhAgye ja evI koI vyakti haze ke jeNe cInanAM suprasiddha lekhaka ane tatva- . vivecaka che. lIna yuTAMganuM nAma nahi sAMbhaLyuM hoya. 1938mAM pragaTa thayela "The Importance of Living'- jenI e divasomAM hajAro. ba9 lAkhe nakalanuM vecANa thayuM hatuM te pustakamAM "Why I am a Pagan ?'-'huM nAstika zA - mATe chuM ? e mathALAnuM eka prakaraNa samAviSTa karavAmAM AvyuM hatuM. e ja lIna yuTAMge 1958 mAM jAhera karyuM che ke pite khristI saMpradAyamAM punaH joDAyA che. A jANIne lIna yuTAMga viSe AkarSAyelA keI paNa mANasane bhAre Azcarya ane prazna : thAya tema che ke lIna yugamAM AvuM, parivartana zI rIte thayuM haze? ' ' . . . ' : meM paNa e divase mAM "Importance of Living" vAMcyuM hatuM ane temAM raju karavAmAM AvelI vicArasaraNIthI huM paricita hatA, ane temanI lekhinIthI huM mugdha banyA hatA. gata DIsembara mAsanA rIDasa DAIjesTamAM lIna yuganA maMtaparivartanano khyAla Apa "My Steps Back to Christianity' e mathALA nIcene lekha vAMcavAmAM Avyo. AthI mArUM citta khUba prabhAvita banyuM. mArA mATe A samAcAra taddana navA ane tethI kautuka upajAve tevA hatA. prastuta lekhamAM temanA badalAyelA valaNanI kathA temanA ja zabdomAM ApavAmAM AvI che. AvA eka vizvavikhyAta lekhakane cittano Avo palaTo mAnasazAstranI dRSTie eka asAdhAraNa ghaTanA gaNAya ane tethI prabuddha jIvananA vAMcake mATe A lekhane anuvAda pragaTa karatAM.. ' AnaMda thAya che. DaoN. "lIna yuTAMganuM navuM pustaka "From Pagan to Christian' laMDananI prakAzana saMsthA hInamAna taraphathI thoDA samayamAM pragaTa thanAra che ema o lekha uparanI taMtrIne dhamAM jaNAvavAmAM AvyuM che. paramAnaMda). mArA leke mane pUchI rahyA che ke huM nAstika chuM-pagan che ane je izvarapremanuM zikSaNa ApyuM che te jJAna ane izvaraprema . chuM-evI mArI jAta viSe varSo sudhI jAherAta karI rahele evo punaH prApta karavA-temAM punaH praveza karavA-huM icchuM chuM.. huM Aje khristI dharma tarapha zA mATe pAcho pharyo chuM ke mArI A vicAraNA ane parivartanane rapaSTa karavA mATe Ane khulAso karavA sahelA nathI, kAraNa ke dharma eka mArA jIvananI pArzvabhUmikA viSe thoDA zabdo kahevAnI mane evI bAbata che ke je ghaniSTapaNe aMgata che. Ama chatAM mane jarUra lAge che. huM traNa peDhIthI janme khristI chuM.. mArA pitA khAtrI che ke, mArI mAphaka ghaNA lekene pitAnA antastatvane cInanA agnikeTamAM AvelA samudrakanArAthI 60 mAila dUra saMteSa Ape e dhama zodhI kADhavAnA prayatnamAM mArI jevI ja pi-A nAmanI khINamAM, parvatapradeze gre dUra dUranA ekalavAyA muzkelIono sAmane karapa haze. kAraNa ke kaMI paNa buddhi- gAmaDAmAM prerITerIyana saMpradAyanA pAdarI hatA. nAnAM moTAM girizALI mANasa je te anizcita dazAmAM hoya to tene tyAM sudhI zikharo upara chavAyelAM vAdaLanI sundaratAvaDe sUryAsta samaye. cena paDatuM nathI. eka sugrathita vicArasaraNI-mAnyatA-pachI tene khetara upara khIlI uThatI raMgaberaMgI saMkhyA vaDe ane vahI rahelA tame tattvadarzana kahe ke dhama kahe-paNa je vaDe tene potAnI jAta jharaNAnA rimatabharyA khaLakhaLa avAja vaDe sabhara banelI romAMca viSe pitAnA hetuo viSe, kAryo viSe ane bhAvI viSe pUratA pedA karatI duniyAmAM, izvaranI ane tenI bhavyatAnI sannidhimAM khulAse spaSTa darzana-maLI zake tema hoya tevI vicArasaraNI-mAnyatA mArA bALapaNanAM A kutuhalabharyA varSe vyatIta thayAM hatAM. A dvArA samAdhAna meLavavA te satata prayatna karatA hoya che. . eTalA mATe jaNAvuM chuM ke A maraNane mArA dharma sAthe gADha. - 30 varSathI paNa vadhAre samayathI mAnavatAvAda-humanism, saMbaMdha rahelo che. Ane lIdhe je kAMi kRtrima, jaTila, mANase -e ja mAtra mAro dharma hata; A evI eka mAnyatA hatI ke banAveluM ane vAmaNuM hoya te sarva pratye huM aNagame anubhava buddhi vaDe mArgadarzana pAmato mAnavI pitA pUrato puro paryApta che; ane jJAnanA kSetramAM sadhAtI uttarottara pragati svAbhAvika rIte. ' bIjI bAbata mArA bALapaNa sAthe saMbaMdha dharAvatA ' vadhAre sArI-sukhI duniyAnuM nirmANa karavAne samartha che. paNa, kauTuMbika jIvanane lagatI che. amAruM ghara UDI dhArmikatAthI vIsamI saddInA bhautikavAdane josabhera cAlI rahele phelAvo ane vyApeluM ane sAcA khriratI bhAvane anurUpa evI sAdAI ane. izvaravihoNuM jIvana jIvatI prajAonAM AcaraNu nihALIne, mane premathI bhareluM hatuM. ane navuM jANavA zikhavAnI jijJAsA pratIti thaI che ke, mAtra mAnavatAvAda, pUrta nathI ane mANasane,, amArA jIvanamAM mULathI vaNAyelI hatI. A vAta jarA vicitra tenuM potAnuM astitva cAlu rAkhavA khAtara, pitAthI bahAranI navAibharI lAgaze, paNa e dUra dUra AvelA ajJAta gAmaDAmAM, ane vadhAre meTI evI zakita sAthenA anusaMdhAnanI jarUra raheja jyAre epresa vAgara -buThThI mahArANI -nuM cIna upara zAsana : che. ane huM khristIdhama tarapha vaLyo chuM tenuM A ja kAraNa che. pravartatuM hatuM tyAre, mArA pitA balInanI ane okasapharDanI Izu khrista ATalI spaSTatAthI ane sAdI rIte je jJAna ApyuM ' yunivarsiTInI vAto karatA hatA ane aDadhA vidamAM, koI divasa hajI satInA bhaulikInA nimAM mAne che. AvAbhAvika rIte Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ** * : : S : : :: : E NTS : : :: :: : ' ko: ' + + " , " kI* * * *'", "- - - 176 meM bu dha jIvana ' , " ' . . tA. 16-1-60 paLa.* ', Apo, huM tyAM abhyAsa karate haiiza evI AzA vyakata karatA had zake che ane te paNa jyAre bhautika rIte tema ja TekanolejInA amArUM kuTuMba svapnadraSTAonuM hatuM. kSetramAM teNe asAdhAraNa pragati sAdhI che tyAre-A bAbata - zaMghAimAM AvelI kelejamAM jyAre meM kharekhara praveza karyo Adhunika itihAse ApaNane barAbara dekhADI ApI che. tyAre, mArI potAnI pasaMdagIthI meM zarUAtamAM pAdarI- dharma mAnavatAvAdamAM A rIte mArI zraddhA jema jema ghaTatI gai pracAraka - thavAne lagatA viSayane abhyAsa karyo. pachI e badhuM tema tema, huM mArI jAtane A prazna vadhAre ne vadhAre pUchatA dhAmika gaDabaDagoTALA jevuM lAgyuM ane mAre e dizAne , gaH AjanA zikSita mAnavIne saMtaiSa Ape e kAi dharmo utsAha osarI gayA. IzvaramAM haju mAnato hovA chatAM dogmache kharo ? sAme - rUDha mAnyatAonA mALakhA sAme mArA mane baLa karyo pUrvamAM bIjA paNa dhArmika saMpradAya ane adabhuta naitika ane e khristI sAdhusaMsthA ane dharmasaMsthAthI huM vimukha vicArasaraNIo astitva dharAve che. AmAM bauddha vicArasaraNI ka' , ' banyo. "zuSka dhama sUtro dvArA tame izvaranA jJAnane prApta karI ne evAdanI vicArasaraNI bahu jANItI che. paNa mArA mATe zake nahi, paNa te bahAra AvelA udyAnapatha upara vicaratA tene samAdhAnakAraka nIvaDI zakI nahi. bauddha dharma karUNapirAyaNuM che | | kadAca e jJAna prApta karI zake." A prakAranA emasananA eka ' ane te evA tatva upara AdhArita che ke A badhuM indriya che. kathanamAM mArI e vakhatanI paristhitinuM kharUM svarUpe pragaTa thatuM paristhitinuM kharuM svarUpe pragaTa thatuM gamya, vizva bhramaNAmAtra che, mAnavI jIvana aMge bauddha dharmane ' hatuM. A rIte huM carcAnI bahAra nIkaLI gayA ane te paNa eTaluM ja kahevAnuM che ke "e keTaluM dayAjanaka che ?" ane pA[. , sAco mArga zaidhata udyAnapatha para Ama tema ghumate rahyo. ' laukika bhAvane tatta, tema ja AjanI duniyA tarapha pITha pheravIne ' mane nAstikatA tarapha kheMcI javA mATe bIjA baLe paNa cAlavAnuM valaNa je ke duniyAnA badhA dharmomAM mAluma paDe che te kAma karI rahyAM hatAM. kolejamAM abhyAsa pUro karIne pekIMga pAse paNa A be bAbatee bauddha dharmamAM te eka paripakava vicAraAvelA sIMga hupa nAmanA gAmamAM zikSaNa ApavAnA hetuthI huM ' graMthinuM rUpa dhAraNa karyuM che. ' gayo. mIzana-skUlamAM pasAra thayelA aneka snAtakenI, mAphaka cInI, evAda ApaNane aspaSTa, nAma ApI na zakAya evuM, lokasAhityane mane juja paricaya hato. mArA bALapaNu daramiyAna hAthamAM Ave, Ave, ne sarakI jatuM hoya evuM, ane ema chatAM jozuAnA zaMkhanAda vaDe jenArIcenI divAlanA kema bhukakA thai paNa sarvavyApaka "2" je IzvaranuM jANe ke bIjuM nAma che gayA hatA te huM jANatA hatA; paNa cI liganI vidhavAnA ane jenA kAyadAkAnUne vizvanuM gUDha rIte, akaLa rIte ane AMsuothI cInanI jANItI mahAna divAlane amuka bhAga kevI anivArya rIte anuzAsana kare che te pratye sIdhe sAde Adara rIte ogaLI gayo ane dhovAI gayo hato te viSe mane koIe dharAvavAnuM kahe che. namratA ane rUjutA upara te je bhAra mUke che vAta karI hatI. ' te giripravacanane bahu ja maLI che. TevAdane payagaMbara lAo2 pekIMga ane cInI samAjanA bhavya parAkramonA saMparkamAM Dhasee eka dhamapravartaka tarIke - eka mahAna zikSaka tarIke - AvatAM mArA ajJAna viSe huM UMDI zarama anubhavavA lAgyo ane ghaNAM UMcA zikharo sara karyA che. paNa kudarata tarapha pAchA phare cInI sAhitya ane tattvajJAnanA abhyAsamAM huM tallIna banI gaye. . ane AjanI kahelAtI pragatithI cetatA rahe - AvI evAdanI mArA khristI zikSaNa ane te sAthe saMbaMdha dharAvatI badhI bAbate pAyAmAM rahelI apIla - udhana - AjanA mAnavInI samasyAaMge mArA dilamAM ghaNuM pedA thavA lAgI. ene ukela lAvavAmAM bhAgye ja madadarUpa banI zake tema che. *. mane yAda che ke, mAnavInI pratibhAne lagatA kanphayusiyase mane lAge che ke, A badhA samaya daramiyAna mArA bALaprarUpelA AdazanA AdhAra upara mArA sAthIomAMnA eke jyAre paNanA khristI dharma tarapha huM ajANapaNe vadhAre ne vadhAre mane anulakSIne udbodhana karyuM tyAre khristI dharma sAthe mAruM kheMcAye jato hato.' Ama chatAM paNa, tene lagatA sAMpradAyika pAkA pAye bhaMgANa paDyuM. e Adarza A prakArano hato. rUDhiparAyaNa abhigame prastuta mAnyatA pAchaLa rahelA aMdaranA - " ApaNe mAnava prANIo chIe eTalA khAtara ja avAjane sAMbhaLavAnuM mArA mATe muzkela banAvI dIdhuM hatuM ane ApaNe bhalA mANasa banavuM joIe." keyusiyasa dvArA huM dhAruM chuM ke AvI ja sthiti AjanA aneka mAnavIe pracalita thayele vicAravAda paiya, niSThA, katavyaparAyaNatA ane anubhavI rahyA che. '' '' ' ' Akhare, jIvana pratye Adarayukata valaNa-buddhimAM zraddhA ane zikSaNa. jyAre paNa mArI patnI ane huM A baMdhAM varSo daramiyAna dvArA mANasanI pUrNatA prApta karavAnI zakyatA-A guNe upara khAsa pravAse nIkaLatAM hatAM tyAre te haMmezAM carcAmAM jatI. kaI kaI bhAra mUke che. A mAnyatAo je yuropamAM vikAsa pAmelA mAnatA- vAra paNa tenI sAthe aMdara jatA. paNa sAdhAraNa rIte tyAM vAda-humanism-ne maLatI che te mArI pitAtI banI gaI. ApavAmAM AvatAM sAmAnya koTinA pravacanathI asaMtuSTa banIne - ' ghaNAM varSo sudhI, mANasanI buddhi ane tarkazakitamAM pitAnI huM carcAnI bahAra cAlI Avate ane pharI vakhata nahi javAno jAtane vadhAre sArI banAvavAnI ane Aje che tethI vadhAre sArI nizcaya karate. duniyA nirmANa karavAnI zakti rahelI che-AvI mAnyatAmAM huM Ama huM Dagumagu sthitimAM hatA e daramiyAna eka ravivAre pUrNa saMtoSa anubhavato rahyo. tyAra bAda, mArA jIvananI sapATI savAre mArI patnIe eka vAra pharIthI tenI sAthe carcAmAM javA nIcenA taLamAM, cinAna ane anubhavamAMthI janma pAmela kaI mATe mane samajAvyo. mArA mATe A ghaTanA parivartananuM nimitta na samajI zakAya evI azAnti-asamAdhAnI-huM anubhavavA banI gaI. te vakhatanuM pravacana bhAre samRddha ane preraNAdAyI lAgyA. mane mAluma paDyuM ke potAnI jAta viSe mANasanI vadhatI hatuM, ane te pravacanamAM dhArmika gaDabaDa goTALA jevuM kazuM ja jatI zraddhA tene vadhAre izvarasadaza banAvavAmAM pariNamatI nahotI. naheAtuM, paNa khristI mAnyatAnA pAyAnA tattvanuM - A vakhate te. vadhAre huMziyAra banyuM ja hatA, paNa izvaranI sanmukha ubhe amara, ananta evA jIvananuM -'UDI vicAraNA prere ane cetanA heya evA mAnavImAM je gaMbhIra, UrdhvatA tarapha lai jatI namratA dAyI preraNA Ape e koTinuM bhavya nirUpaNa karavAmAM AvyuM . laya che te tenAmAM uttarottara dhaTatI jatI hatI. mAnavI jagalI- hatu pachI tene ravivAra pachI ravivAra -ema aneka vAra huM 'paNanI keTale najIka jaI zake che ane ke bhayaMkara anartha karI carcAmAM jato rahyo ane tethI huM khUba sukha - prasannatA anu e ja utA tarapha lai javI hatuM pIvo ane tethI huM Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = tA. 16-1-60 prabuddha jIvana . - 177 bhavavA lAge. lagabhaga svAbhAvika rIte ane kuTuMbamAM te bAbatanI pAchA pharanArane chevaTe jema potAnA gharamAM ja kharI zAnti maLe, kazI paNa carcA vicAraNA karyA sivAya, meM khristI dharma viSenI tema ja lIna yuge kavanabhara seveluM mananuM valaNa badalAyA pachI punaH zraddhA dhAraNa karI. te, traNa peDhInA pitAnA janmaprApta dhamamAM ja temanuM citta " jANe ke e badhuM navIna ja hoya ema, bhavyatAnA saMvedanane . - virAma pAme ane temanuM hRdaya sAcI zAnti anubhave e svAbhA * * vika ane mAnavI-prakRtinA dhama sAthe susaMgata che, paNuM prastuta - preratI evI-izu khristanA upadezamAM rahelI-pavitratA ane sAhajikatA huM Aje pharIthI anubhavI rahyo chuM. pahelAM kadi paNa A lekhane mULa muddo te AvI eka mahAna samartha vyakitamAM AvuM keIe Izu khrista jevI udAtta vANI uccArI nathI. koI paNa - parivartana-nimaNa kema thavA pAmyuM tene lagato che. lIna yuTAMga bALa vayamAM khristI dharmanA saMskAramAM ucharyA, pitAnA pagale. dhama. * mAnavI-putre AvI karUNAthI kahyuM nathI ke "e pitA, temane mApha kara, kAraNa ke teo zuM kare che te teo pote pracAraka pAdarI banavAnA AzayathI kolejamAM tene lagatI tAlIma , jANatA nathI." athavA te koie izvarI bhavyatAne anubhava levI temaNe zarU karI, ane svataMtra vicAraNA sAthe pracalita karAvatA. AvA udgAro kADhyA nathI ke "A mArA birAdare dhArmika mAnyatAone meLa nahi besavAthI teo dharmavimukha mAMthI sithI vadhAre adanA evA birAdaranI teM je sevA banyA, ane dharmanirapekSa sAmAjika vicAraNAnuM temaNe varSo sudhI, karI che te teM mArI sevA karI che? AmAM "huM" eTale sevana, pratipAdana ane samarthana karyuM", ane trIsa varSanA lAMbA chevaTanA cukAdAnA divase ubodhana karate izvara samajavAnuM che. gALe, kaI aNadhArI Aphata, lAMbI mAMdagI ke mahAsaMkaTanAM kAraNe nahi, tema ja keI nikaTavatI svajananA akALa mRtyunA asahya * satya tattvane A kevo bhavya AviSkAra ane A ke anupama AdhAtanA pariNAme nahi, paNa eka divasa pitAnI patnI sAthe upadeza ! A sAMbhaLIne tame tamArI jAtane kahevA prerAo cho ke A vANI sAcA jagadagurUnI che ane tamAre ene zabdazaH - carcAmAM javAnuM banatAM ane ekAda viziSTa koTinuM dhamapravacana sAMbhaLavAnuM nimitta ubhuM thatAM, temanA mananuM AkhuM valaNa svIkAra karavo paDe che. badalAI gayuM, dhamavimukhatAnA sthAne dhamasanmukhatAnI vRttine . izvara i . arapaSTa tattva nathI, paNa Izu khrIsta, dvArA udaya thaye, e ja bhulAI gayelA - avagaNanApAtra banelA - izu vadhAre nakakara ane pratyakSa rUpane dhAraNa karatI evI vAstavikatA pratye UMDA dilane bhakitabhAva janme ane tenAM vacane dvArA che AnuM nAma ja saMpUrNa nimaLa, ane paripUrNa-ane nahi izvarane svIkAra temanA mATe anivArya banI gayo ! A kaI ke kevaLa mAnyatA ane anumAna upara AdhAra rAkhate-dhama che. sAmAnya ghaTanA na kahevAya. Ama kema banyuM. A pAchaLa rahelI che; huM evA anya koi dhamane jANatA nathI ke je izvara sAthe (1) lIna yuTAMganI satata cintanazIlatA, jene lIdhe pUrNa virAmanI A aMgata sIdhe saMparka sadhAvI zake. Izvara sAthe AvA pratIti na thAya tyAM sudhI koI paNa eka abhiprAya yA valaNane aMgata saMbaMdhanI sthApanA e khristI dharmanI ane khI chevaTane valaNa athavA abhiprAya tarIke temaNe kadi na svIkAryo, bakSIsa che. . . . . . . . . ane (2) lIna yuTAMganI UMDI satyaniSThA, jene lIdhe je satya : sAdAM satya upara mANasoe pitAnI AMdhaLA zraddhA ane lAgyuM. te kahevAnI ane te mujaba AcaravAnI ane jyAre amuka kalpita AkAre lAdavAne prayatna karyo che. ane jeo Izu khriratanA khoTuM lAgyuM tyAre tene pheMkI devAnI temaNe sadA tatparatA dAkhavI. upadezanuM anupama saundarya ane zakitano sAkSAtkAra karavA mAgatA A rIte vicAratAM . lIne yuTAMga pitAnA nAstikatAnA kALamAM hoya temaNe e upadezone AvaraNarUpa banelAM jAta jAtanI paNa eka rIte kahIe te Astika ja hatA. kAraNa ke AstikamAnyatAonAM jALAMe bhedavA mATe bhAre pukSArtha karavAnuM rahe tAne vizALa arthamAM vicArIe te kharI. AstikatAne saMbaMdha che. mane lAge che ke Aje ekaThA thayela puSkaLa dhArmika sAhityane Izvarane mAnavA na mAnavA sAthe nathI, paNa je kAMi satya lAgyuM Dhagale Izu khristanA divasomAM dhArmika kAnana ane kahevAtA tene anusaravAnI niSThA sAthe - satata satyAbhimukhatA sAthe - che. payagaMbaranA nAme ekaThA thayelA dhArmika thiIonA DhagalA sAthe. A AstikatA lIna yuTAMgamAM temanA bAlyakALa daramiyAna, dhama." harIphAI karI zake tema che. e izu khrista pite hatuM ke jeNe vimukhatAnA lAMbA kALa daramiyAna tema ja AjanI temanI dharma ApaNane izvarane cAhatAM ane ApaNuM pADozIne cAhatAM-zikhavyuM sanmukhatAnA - izvarAbhimukhatAnA - kALa daramiyAna bhinna bhinna ane "badhA kAyadA kAnUna ane payagaMbaranI vAtenA pAyAmAM A AkAramAM, chatAM eka saLaMga sUtrarUpe, vidyamAna hatI ane che. be Adeza rahelA che' ema jeNe umeryuM ane e rIte ApaNA upara jaNAvela lIna yuTAMganA parivartananA pAyAnuM rahasya A mATe dharmazAstranI jaTilatAne jeNe saraLa banAvI dIdhI ane che je prabuddha jIvananA vAcakenA dhyAna upara lAvavA mATe prastuta mULamAM raheluM satya tattva ApaNI sAme dharI dIdhuM. lekha udhUta karavAmAM Avela che. paramAnaMda AjanA zikSita mAnavIne saMtoSa Ape e koI dharma mukela che kharo?" e savAla have huM kadi karatA nathI. mArI zedha khatama thai che, huM mArA ghera pAcho pharyo chuM. mULa aMgrejI : lIna cuTAMga , (chaMda mizra) . : anuvAdaka : paramAnaMda, che evuM saheluM jaga hai jatuM te, * taMtrIne dha: A anuvAda pragaTa karavA pAchaLa anya dharmonI ne pAmavuM che agharU badhue. - apekSAe khristI dharma vadhAre caDiyAta che evA koi bhAvanuM re kintu muzkela ghaNuMya ethI sUcana yA samarthana karavAno Azaya rahele che ema kAI na kepe. che. lIna yuTAMga tAstikatAmAMthI pAchA pharyA tyAre chevaTe anya koi ke sAtha ekAvanI sAdhanAmAM dharmomAMthI kei eka dhama u53 na DhaLatAM khristI dharma upara ja jAte ja kheda thaI jAvuM. zUnya! teo DhaLyA enuM kharuM kAraNa te e che ke, bahAra khUba rakhaDIne gItA parIkha A Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CE-E: - A "* " *' ke ' : *;"" """'" - " , . - - - - - - 178 - tA. 16-1-60 eka paMguonuM parvatArohaNa ja .. ' ' ' "madadane hetu Akhare madadane bInajarUrI banAvavAno che. punarvasavATanI pravRtti pAchaLa A bhAvanA [ ane preraka baLa raheluM che. pitAnI mAnavazakitane veDaphAvA devAnuM kaI rASTrane paravaDe nahi." DaoN. hetrI kesalara. . . . (jemanA karUNAprerita mahAna purUSArthanAM pariNAme muMbaI khAte mahAlakSmI resa korsanI bAjue dhI cIlDrana orthopeDika hospITala ubhI thavA pAmI che ane tyAra bAda emanA prayatnanA pariNAme astitvamAM AvelI. phelozIpa opha dhI phIjhIkalI heDIkeDa' e saMsthAnA Azraya nIce kUpareja bAju "zeraDI vakIzepa opha dhI phIjhIkalI henDIkepaDa nuM nirmANa karavAmAM AvyuM che te zrImatI phAtimAbahena IsmAIlanA 1058/pa9nA "inDasTrIala InDIAmAM pragaTa thayela mULa aMgrejI lekhane nIce anuvAda ApavAmAM AvyuM che. prastuta - lekhamAM upara jaNAvela zeTarDa varkazopano paricaya karAvavAmAM Avyo che. samAja sevAnA vividha kSetramAM rasa dharAvatA bhAI bahenoe A lekha avazya vAMcavA vicAravA jevuM che. - " A lekhanA zirSaka viSe thoDe khulAso karavAnI jarUra che. hindu samAjamAM nIce prArthanAmaMtra bahu jANItuM che - mUkaM karoti vAcAlaM, paMguM laMghayate girim / yatkRpayA tamahaM vande, paramAnaMda mAdhavam // ' "jemanI kRpA vaDe muge bela thai zake che ane apaMga parvatArohaNa karI zake che tevA paramAnanda mAdhavane huM vandana " karUM chuM." hiMdu samAjanA izvara viSe AvI zraddhA rahelI che. asahAya ane dAnadayA upara nabhavAyegya lekhAtA apagene samajaNa pUrvakanA saMgaphita Ayejana dvArA svAzrayI ane ravamAnabhera jIvatA karI zakAya che evI pratIti nIce lekha ApaNane karAve che ane A apaMgonI sthitine A palaTo e ja temane kharo uddhAra -- urdhvagamana - parvatArohaNa - che. lekhanuM mathALuM AvA prayogasiddha anu bhavanuM sUcana kare che. paramAnaMda) . - The Fellowship of the Physically Handi- ApavAnI ane sazakata mANasa sAthe vyApAranI daSTie harIcapped-apaMga mANasenA baMdhusamAje ubhuM karela A The phAImAM TakI zake evI cIjonuM utpAdana karavAnI apaMga mANa sheltered Workshop of the Physically Handi- nI tAkAtanI zakayatA ApaNA dezamAM haju puravAra karavAnI - capped-apaMga mAne rakSaNa ApatA kArakhAnAne tAje- ane svIkArya banAvavAnI rahe che. Ama chatAM paNa, A zeTarDa taramAM dainika chApAomAM sArA pramANamAM ullekha thaI rahyo che. vakapa-kArakhAnuM-A dizAne eka prayatna karI rahela che ane ghaNuM pratiSThita le ke tenI mulAkAta lIdhI che, ane jAhera vastutaH A bAbatamAM saphaLa paNa banI rahyuM che. pAMgaLA bhIkhAjanatAmAMthI pAMca daza mANaso A saMsthAnuM kAma jovA mATe rIo bhIkha mAgavAnA zokha khAtara bhIkha mAMge che-A prakAranI hiMmezAM mulAkAta ApatA rahyA che. A saMsthAmAM dAkhala thavA cAlu mAnyatA dhIme dhIme beTI TharatI jAya che. jyAre 1957mAM mATe sauthI paheluM e Avazyaka che ke ahiM kAma karanAra kAM to mAtra eka bhIkhArI vaDe A kArakhAnuM zarU karavAmAM AvyuM tyAre 55 vinAno athavA te hAtha vinAno hovA joIe, athavA te amArI yojanA mujaba 15 kAmadAro amane maLaze ke kema te tenAmAM koIne koI zArIrika paMgutA athavA te vaidyakIya bhASAmAM viSe, bhakSAvRtti amArA A beya ane kAryanI baLavAna harIpha kahIe. te hADakAnI bhAMgaphoDa sAthe saMbaMdha dharAvatI vikalatA hoine,. amArA dilamAM zaMkA hatI. paNa amane Azcarya thAya te mAM hovI joIe. ', ' , rIte, be mahInAnI aMdara 33 pAMgaLAo kAma zodhatA amArI. : ' . . pAMgaLAnI tAkAta : samakSa AvIne ubhA rahyA. jo ke 15 kArIgaranI gaNatarI upara " hiMdamAM A prakAranuM kArakhAnuM sauthI paheluM che. zArIrika eka varSamAM je kharca Ave teTalA pUratAM nANuM, eka varSane vikalatA dharAvatA mANasanI Arthika zakyatA puravAra karavA mATe khyAla rAkhIne, prastuta kArya mATe ekaThAM karavAmAM AvyA hatAM. A eka vaijJAnika prayoga che. racanAtmaka prakriyA vaDe sakriya ane Ama chatAM paNa, amArI saMsthAnI samiti svamAnapUka rahevAnI svamAnabheryuM jIvana jIvavAnI pitAnI IcchA puravAra karavAne taka hAMsala karavAnI A mAMgaNIne inakArI zakI nahi. dayA nahi, pAMgaLA mANase vadhAre ne vadhAre protsAhita ene e aMgeno dAna nahi paNa mAnabhera jIvavAnI taka-dayAdAna nahi A prayAsa che. AvA apaMga mANase jANe ke nakAmA hoya-pheMkI paNa kAMIka kAma-A temanuM sUtra hatuM-preraka maMtra hato. devA lAyaka hoya-evuM valaNa temanA pratye sAdhAraNa rIte rAjya amuka vastuo amuka samayamAM pUrI pADavAnI mAMgaNIo AvatAM che ane samAjanuM hoya che. hAtha athavA to paga vinAnI athavA to A kAmadAronI saMkhyA ghaNI vAra pa5 sudhI ane kaI kaI e prakAranI bIjI koI zArIrika vikalatA dharAvatI vyakitane vAra 86 sudhI pahoMcI che. keinA kahevAthI nahi ke koInA te pachI te vikalatA ke paMgutA janmathI hoya ke koI vyAdhi yA dabANathI nahi paNa mAtra pitAnI svataMtra icchAthI A kAma : " akasmAtanuM pariNAma hAya-kazA paNa sAmAjika upaga vinAnI karanArAo AvatI rahyA che. ' . lekhavAmAM Ave che. dhanavAne tema ja madhyama varganA loke pitAnA kAma, mahenatANuM ane utpAdana gharamAM AvA vikala sagAMone pALatA hoya che, paNa garIba leOM . A sAmAjika kArakhAnuM anya sAmAjika sevAnI pravRtti- - AvAM sagAMone rastA upara bhIkha mAgatA karI mUke che ane othI A rIte juduM paDe che ke A kArakhAnuM kevaLa eka dayALu lekenI, bhIkSA upara teo nabhatA hoya che. koI paNa audyaugika ghaTaka che. ahiM nathI koI dAna levA devAne vicAra saMgamAM teo kuTuMba samAjane kevaLa bhAra rUpa hoya che ane ' ke nathI koI dayAnI lAgaNIne prazna. ahiM kAma karanArAo sAthe temanuM jIvana AnaMdarahita ane svatvaviheNuM banI jAya che. kAmadAra tarIke ja vartAva karavAmAM Ave che. cAlu kArakhAnAnA helana kelare bahu sundara rIte jaNAvyuM che ke, "potAnA svatvane zista mujaba temaNe vartavAnuM hoya che ane tene adhIna rahIne apUrNa rIte paNa abhivyakita ApavI ane sarvasAdhAraNa zreyamAM cAlavAnuM hoya che. temane kazuM maphata ApavAmAM AvatuM nathI. game tevo nacha paNa pitAne kAMI ne kAMI phALe. Apa ahiM kAmadArone rahevA mATe kaMI sagavaDa ApavAmAM AvatI nathI. e dareka vyakitane pAyAne haka che." sarvasAdhAraNa zreyamAM phALo nathI ahiM javA AvavA mATe kaI bhADuM devAmAM AvatuM ke Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-60 prabhu nathI makta bhAjananI paNa kAi sagavaDa pUrI pADavAmAM AvatI. ahi kAma karanArA ke jemAMnA ghaNA te asAdhAraNa paMgutAnA bhAga anelA hoya che. dA.. ta. banne hAtha paganI vikalatA dharAvatA, peAlIonA bhoga banelA, e paiDAnI gADImAM besIne harI pharI zake evA, banne paga athavA teA banne hAtha vinAnA - A badhA zaheranA cAlu vAhanavyavahAranAM sAdhanAnA upayAga karIne ahiM AvatA heAya che. te kAM te peAtAnuM khAvAnuM sAthe lAve che athavA te| bAjunI kherekanI kenTIna - bhojanazALA - mAMthI kharIde che. kenTInavALAne je vAba'thI potAnI khAvAnI cIjone teo 'Ara' Ape che. te mAnasazAstrI mATe eka abhyAsane viSaya banI zake tema che. potAnA parasevAthI raLelAM nANAMmAMthI te peAtAnA khArAka kharIde che ane koi annakSetra ke sadAvrata taraphathI temane khAvAnuM purUrUM pADavAmAM AvatuM nathI. zarUAtanA traNa mahinA daramiyAna daniyAnA deDha rUpiyAnA mahenatANA upara kAmadArane rokavAmAM AvyA hatA. dhIme dhIme, cAlu kheMca' zuM Ave che tenuM dhAraNa nakkI karyAM bAda, pIsa vaka sIsTama - kAma mujaba mahenatANu' cukavavAnI paddhati-dAkhala karavAmAM AvI hatI. utpAdana aMge prAraMbhamAM ja keTalIka vicAraNA karavAmAM AvI hatI. ane tenA pariNAme ema nakkI karavAmAM AvyuM' hatu` ke kAma karavAnI zakti ane kuzaLatA a'ge harIphAinuM dhAraNa 'dAkhala karavuM ane cAlu bajAramAM vecI zakAya evI haMmezanI jarUriyAtanI vastuo banAvavI, eDara maLavA mujaba utpAdananu kAya hAtha dharavuM ane mAMga ane puravaNInuM samadhAraNa jALavavAneA siddhAnta dhyAnamAM rAkhavA. anya samAjakalyANusAdhaka saMsthAenA anubhava uparathI ema nakkI karavAmAM AvyuM hatuM. ke sAdhanasAmagrI ke utpAdana - bannemAMthI ekanA paNa kadi Dhagale thAya ema banavA na devu cAlu kAgaLanI kothaLIo jenI para suraNa vyApArI ane phaLa mevA vecavAvALA taraphathI haMmezA mAMga hAya che te banAvavAnuM ame zarU karyuM paDatara kimmata haLavI anAvavA mATe mitra pAsethI chApAnI pastI tema ja kAgaLA ekaThA karavAmAM AvyA. vecANa e mAthAnA dukhAvA pedA , kare evA viSaya hatA, amArI saMsthAnA sevAbhAvI kAyakarA jAte A mATe bahAra nIkaLyA ane vecANune vega ApavA mATe nAnA dukAnadAranA apamAna temaNe sahI lIdhA. Aje huMmezA traNa maNa * kAgaLanI `vaparAza thai rahI che ane cAlu gharAke goThavAi gayA che. sTImareAnI mukAdamInA vyavasAya karatI eka peDhI sathe sabaMdha dharAvatA kASTha eka pArasI mitranI sUcanAthI khIjI pravRtti baMdaramAM kAma karatA majuronA upayoga mATe jALIvALA bhurakhA banAvavAnI hAtha dharavAmAM AvI. teNe dara mahine 200 pekeTa banAvavAnA Ara noMdhAvyo. oDara sAme utpAdana - e mujabaMnA vyApArI dhAraNanuM A kAma hatu. Aje traNa peDhIone maLIne kula 1000 pekeTa pUrAM pADavAmAM Ave che. eka bhIkhArI jeNe - egara hAma 'mAM kula 7 varSa pasAra karyAM hatAM ane je sADInI kArA batAvavAmAM niSNAta hatA tene rokavAmAM AvyA. teNe A kaLA khIjAone zikhavI ane tenI AsapAsa sADInI kAre banAvAnu ane bharatakAmane lagatu khAtu vikAsa pAmyuM. eka mANasa jeNe TAimsa opha inDiyAmAM chuka bAinDara .tarIke nava varSAM kAma karyu hatu ane hADakAnA kSayanA pariNAme tenA paga kApI nAMkhavA paDelA tene lIdhe jeNe potAnI nokarI gumAvI hatI te amAre tyAM dAkhala thayA, ane te bruka bAinDIMga (ceApaDI AMdhavAnuM) ane mudraNu khAtuM ubhuM karavAmAM tema ja khIlavavAmAM khUba madadarUpa banyA. e rIte sUthArI vibhAga eka kArIgara vaDe ane reDa krosa taraphathI bheTa maLela phreTavarka mazIna vaDe rArU - jIvana 17 karavAmAM AvyA. A AkhI vaka zApa . eka mAnava vyakitanI jarUriyAtanA khyAlathI prerAI che ane vyakti ane dezanA bhalAmAM rasa dharAvatA sAmAnya nAgarikonI kArya lakSI icchAzakitanA baLe kaTake kaTake AgaLa ne AgaLa vadhatI rahI che. AjanA ane bhaviSyanA kArya kramA A amArI vaka zApamAM hAla nIce jaNAvela cAra pravRttie mukhyapaNe cAle che; 1. kAgaLanI kAthaLIo, 2. lalitakaLA sADInI kore ane bharatakAma. 3. ' mukabAinDIMga ane pAkAma. 4. sUthArI kAma. vaNATa khAtu' taratamAM zarU karavAnuM che. paga vinAnA tema ja hAtha vinAnA lAke calAvI zake tevI sALe! dhI meDela henDalUma proDakazana senTara (sTeTa inDasTrIyala ke opareTIva esesIezana lImITeDa) taraphathI khAsa taiyAra karavAmAM AvI che. " gesTIna vilIyamsa lImITeDa taraphathI avAra navAra seiTI-pInanA jhumakhA taiyAra karavAnA eDa rA maLe che; ane sTIlakrITa kaMpanI pAsethI, marIta DrAiva uparanA bAMdhakAmamAM vaparAtA TeTrApoDa mATe kaMtAnanA kAthaLA zIvavAnuM kAma paNa avAra navAra Ave che. jo niyamita rIte kAmanA eDa rA maLavA mAMDe te ahiM 100 ane tethI paNa vadhAre mANase kAma karI zake teTalA Avaka zepanI tAkAtamAM sahelAithI vadhAro thai zake tema che. na atyanta vikala banelA leAkeA mAtra TApalIe ane netaranI khurazIo ja taiyAra karavAne sarajAyA che AvA khyAla amArI saMsthA svIkArI zakatI nathI. amArA e dAve che ke jAhera udyogAmAM harIphAI karavAnI taka Ape tevA kAi paNa kAma mATe Treina thavAnA - tAlImapUrvaka taiyAra thavAnA - temane paNa haka che. ebIlITIjha inkArapereTeDa eka amerikA' e nAmanI phekaTarI ke jyAM atyanta vikala - asahAya * lekhAtA - evA AdamIe ja kAma kare che te phekaTarI eTamIka ena inDasTrI - aNuzakitane lagatA udyoga - mATenA yAMtrika vibhAge taiyAra karavA mATe viziSTa kATinI nipuNatA dharAve che. vikala loko zuM karI zake tene hamAM kalpI na zakAya evA A eka ajakha namunA che. jo amerikA A karI zake te! ApaNe paNa jarUra karI zakIe. eka varSanI aMdara A zelTa vazApanuM kAma pAkAM pAyA upara gAThavAi gayuM che. tene sthiratA prApta thai zakI che, kAraNu ke te.eka audyogika ghaTaka che. ane kAi rahata ApanArU' sAhasa nathI. A vicAra . ane A bhAvanA uttarAttara leAkamAnasane Aka`tI rahevAnI ja che ane Aje paNa Avu kAMIka zarU kara vAnA nAgapura, amadAvAda ane khe'galAramAM vicAra cAlI rahyo che. Arthika bAjue paNa saMsthAnu citra eTalu ja ujaLu che. saMsthAnA vahIvaTa saMgIna vyApArI dhAraNa upara kuzaLatApUrvaka calAvavAmAM AvatA hAine. ane utpAdananeA vadhAre paDatA Dhagale thaI na jAya e 'khAkhatanI satata kALajI rAkhavAmAM AvatI hoine A kArakhAnu Aje potAnA mAsika. kharcanA aradhA hissA raLI zake che. bAkInA kharca', A yojanAnI racanAtmaka bAju vaDe jemanI kalpanAzakita prabhAvita anI. che tevI jAhera janatAnI madada dvArA, nIkaLI rahe che. jo udyogapati, nANAdhIzo ane majurAnuM rokANa karatA. anya kArakhAMnadAra vikala avayavavALA lekAne cAlu jIvanamAM punaH sthApita karavAnA A dhama kAya mAM vadhAre rasa letA thAya ane rASTranI Arthika racanAmAM temane kaI rIte samAveza thai zake te saMbaMdhe mArgadarzana ApatAM rahe te Avaka ane vahIvaTI kharca vaccenA taphAvata jarUra nAbuda karI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ #comme... Ambe 180 zakAya. apaMga ane vikala banelA leAkAne AvA kAi avalaMbananI apekSA che. e bAbatanI ApaNane temaNe khAtrI karAvI ApI che ane teo zista adhIna rahIne kAma karI zake che, ane AvI sthitinA bhAga banelA mANase jaldi thakI javAnI ane bIjI nabaLAionI sAmAnya janatA je kalpanA kare che tevI kAi nabaLARe ke kAma aMgenI akSamatA temanAmAM nathI e paNa temaNe puravAra karI ApyuM che. te pachI A prayAsamAM sahakAra ApavAnI ane amArI saMsthAne mAgadazana ane kAma pUrU' pADavAnI pharaja udyogapatione zire AvIne ubhI rahe che. jo ijanerI kAma sAthe ane khIjI TeknIkala kArIgIrI sAthe saMkaLAyalA yuvAnA dekharekha rAkhavAnA ane tAlIma ApavAnA kAryamAM amane madadarUpa thaze te temane antaHkaraNapUrvaka AvakAravAmAM Avaze. Ane lagatu arthazAstra ane gaNita dezabharamAM vyApI raheluM bhIkhArIpaNu' joine mAtRbhUmine cAhatA ApaNe sava` UMDI zarama anubhavIe chIe. mAne ke na mATe, muMbai pradezamAM bhikSukAne lagatA kAyade che je bhikSAne eka phejadArI gunhA gaNe che. A kAyadA nIce bhIkhArIone bhIkha mAgavAnA gunhA mATe pakaDavAmAM Ave che ane begasa` hema' (bhikSukAne rAkhavAnu makAna)mAM bhIkhanA gunhA mATe amuka muddata sudhI rahevAnI temane zikSA karavAmAM Ave che. temane khavarAvavAmAM Ave che, rahevA karavAnI sagavaDa ApavAmAM Ave che. ane tyAM koi paNa nAnA udyoga zikhavavAmAM Ave che ane te muddata pUrI thaye kedanI muddata daramiyAna temanI kamANI rUpe ekaThI thayelI thADI rakama temane ApIne jAhera rastA upara rajhaLatA mUkavAmAM Ave che. kASTa paNa utpAdananI pravRtti ubhI karI zake eTalI muDInA abhAve tema ja pote je cIjo taiyAra kare tene nikAla karavA mATe jarUrI vecANu-sa pardhAnA abhAve temanI pAse bhIkha mAgavA sivAya bIje kASTha vikalpa rahetA nathI. pariNAme temane pharIthI pakaDavAmAM Ave che ane e rIte pakaDavAnu ane chUTavAnuM A vartula cAlyA kare che. upara vavI evI - je jyAre Ave tyAre joDAi zake e prakAranI - varka zo, khAsa karIne apaMga mANasA pUratI, A guMcavaNabharI samasyAnA vyavahArU ane asarakAraka ukela lAvI zake tema che ema kAine paNa lAgyA vinA nahi rahe. prabuddha jIvana tA. 16-1-6 meLavavA mATe AdhAralAyaka sAdhanA Aje sulabha nathI. 1947nA julAi mAsathI 1958nA DIsembara mAsa sudhImAM 13412 bALako muMbai khAte mahAlakSmI pAse AvelA cIlDransa ethnapIDIka hAspITala ( polIne lagatI hAspITala ) mAM noMdhAyAM hatAM. ane mAtra eka ja sasthAmAM ATalAM badhAM bALako noMdhAya te kAine paNa coMkAve tevI hakIkata lekhAvI joie. AjanAM bALakA AvatI kAlanA kizAro che. ane parama divasanA pukhta vaya dharAvatA nAgariko che. temane jIvanamAMthI zuM maLaze ? dhyAdAna ke mAnabhera jIvavAnI taka ? A 13000 bALA tA bhikSA nahi mAgatA evA varganA che. temane sArUM zikSaNa ane tAlIma ApavAmAM Ave to te jarUra karaverA bharanArA banI zake ane rASTranA atattvane paripuSTa karI zake. zArIrika pa gutA eTale ke hADakAne lagatI vikalatA kAM te janmathI hAya che athavA teA pelI kerebrala pAlsI ke hADakA ane sAMdhAnA kSaya jevA vyAdhine lIdhe hoya che athavA tA zaherI jIvana ke yodyoga aMgenA akasmAtane lIdhe AvI vikalatA pedA thAya che. A vikalatAnI asara mAtra zarIranA avayavAne ja sparzatI haiAya che, paNa tethI tenA magajane kazuM nukasAna thayelu hotuM nathI, tema ja tenI jovA yA sAMbhaLavAnI zakitane paNa tethI kazI hAni thayelI hAtI nathI, mAtra khAlapazumAM ja AvI vikalatA Ave evuM kAMi nathI. jIvananI keAMi paNa kakSAe ane kAi paNa Die mAnavI AvI kAi, vikalatAnA bhoga banI zake che. peluM lokapriya bhajana keTaluM" sAcI rIte . jaNAve che ke "bhaviSya ApaNI dRSTinA viSaya nathI, kave serA serA, je thavAnuM haze te thavAnuM che." A DhabanI varkazopa vikala banelA mAnavasamAjanuM pradarzana karavA mATenuM eka ghaTaka che. temaja pAMgaLA lekhAtA AdamIonI zaktione zodhI kADhavAnI eka prayogazALA che. AvI vaka zApeA sthaLa sthaLe jo ubhI karavAmAM Ave ane tenA kAya pradezane satata vistRta karavAmAM Ave te tethI ApaNA dezane traNa prakAranA lAbha thavA saMbhava che, ane te e rIte ke, pAMgaLA leAkAne ThekANe pADavAmAM AvI sasthAo cokkasapaNe madadarUpa thai zake tema che. e uparAMta, bhIkhArIeoNnA praznanA ukela zeAdhavAmAM AvI saMsthA mAdaka banI zake tema che, ane vivekazUnya rIte je DhagalAbadhu nANu cerITIyAnA nAme rastA upara veravAmAM Ave che te rakamane sadupayeAganA raste vahetI karavAmAM AvI saMsthA vyavahArU mA` dAkhavI zake tema che. eka hajAra bhANusA jo dara mahine eka eka rUpiyA Ape te temAMthI dara mahine rUA. 80thI kAMIka vadhAre mahenatANuM bAra mANasane ApI zakAya ane te dvArA te bAra mANaso ravamAnabharyu jIvana jIvavA bhAgyazALI bane. A patranA vAMcanArAone tema ja jAhera janatAne bahudhA bhAratamAM A vikala avayavavALA mAnavIonA praznanI gaMbhIratA ane vyApakatAnA pUrA khyAla hevA saMbhava nathI kAraNa ke Ane lagatA sAcA ane hakIkato upara racAyalA evA kAi AMkaDAe "kAi paNa prajAne peAtAnI mAnava-tAkAtane veDaphI nAkhavI paravaDe nahi"--A vidhAna koi ramya zabdaracanA nathI; te pAchaLa preraka sUcana raheluM che. mAnavInI tAkAta eTale magajanI tAkAta che ane e magajanI tAkAtanuM saMpattinI tAkAtamAM rUpAntara thai zake che. e hakIkata ApaNe badhA jANIe chIe ane te viSe ApaNu satra ekamata chIe ke hiMdanA mukhya prazna ekArIne che. A praznanA ukela mATe moTA pAyAnuM AyeAjana karavAmAM dhmAve che. A AyeAjanamAM zuM A vikala mAnavIonA samAveza karavAmAM AvyA che. kharA? prajAnA teo eka aMgabhUta ghaTaka - hAchaMne, AyojananI kAi paNa yojanAmAM samAviSTa banavAne temane zuM' adhikAra nathI ? vikala mAnavIone jIvanamAM punaH sthira karavAneA atha temanI vaidyakIya sabhALa ke darakAra levI eTalA ja mAtra teA nathI. jIvananAM punaH sthirIkaraNano kharo artha e che ke temane jIvananA pravAhamAM pUrepUrA gatimAna karavA ane sazakata mANase ne rAjya tema ja samAja taraphathI je sukha sagavaDA, AnaMdanAM sAdhano ane adhikAro maLe che te sarva kAMi A vikala pAMgaLA mAnavIAne paNa pUrAM pADavAM. dhI phelAzIpa ek dhI phIjhIkalI henDIkepDa (epha.pI.eph.) ane teNe ubhI karelI A saMsthA dhI zelTarDa varkazopa A hetu siddha karavA mATe bhUmikA pUrI pADe che. A task without a vision is drudgery. A vision, without a task is a dream. A task with a vision is a victory. darzIna vinAnu kAma e ve mAtra che. kAma vinAnuM darzIna e kevaLa kalpanA che, dana prayAjita kAma e jIvananI sAcI saphaLatA che, mULa aMgrejI : mIsIsa kRtimA ismAIla anuvAdakaH premAnaMda Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-60 pravakatA gAyakavRMda dharA jevaDA maMDapa bAMdhyA, Aje lagna sumaMgala, daze dize teraNiyAM jhUlyAM vAte vAyu caMcala. abara jevA ghummaTa UMcA, caMdarave tAliyAM, dIptima'ta gajavIne jovA devadevI avatariyAM. ( rAga bahAra ) AvI temanAthanI jAna, caMdrasaMga tArakagaNa jANe nisaryu gagana - vitAna~~AvI... nIlakamala zI kAyAnI para zAbhe navalAM bhUSaNa, bAjubaMdha che, jarakazI jAma, mAti - hAra ne kuMDala - vizALa Ajasava ta kapALe " kumakumanuM mUka gAna AvI... mugdhabhAvathI gAya yuvatIe suhAganAM madhu gIta, jAnaiyAnAM vadana pare pa malakI jAye smita; vasaMtanA phUla - bAga sarIkha sahunAM vastra - vidhAna--AvI... rahanemi te kRSNa bhAi jyAM ane miNI - bhAbhI, - ethIye tejasvI temane jotAM janatA AbhI; motIDe pura - nArI vadhAve jAna vadhArI ANu -- AvI... ( lagnagItaneA DhALa ). puranArIo- AvA, Aveza samudrarAyanA hradayasaranA padma re, AvA, AvA zivAdevInA khALe ramelA ratna re, AveA, Ave rAjavIkuLanI ujALanArA lAja re, Ave, AvA rAjulavahunI AMkhaDiyu nA teja re, tyAM--...... ( gAna ) (rAgamAlakAMsa) prabuddha jIvana tema - rAjula chAnAM panAM (2) nayaNAM jharUkhe e DaoNkAye . zvetAM madhurAM bhAvi-sapanAM chAnAM panAM. camelI jevI zveta, suvAsita nAjuka namaNI nAra, kathanyALavAnuM kautuka te vArI zake na lagAra; lajAnI ADethI khelake sneha uranI adhIrapamAM chAnAM jIpanAM jhINI javamALA, senA cuDale; nIlavaTa TIlaDI, mALa, pAnetara nava, vAMka sunerI, - kAMThalI ghubarIyALa eka sakhI bIjI sakhI- gA. rR. Wan rAjulanI kAyA zeAbhAve, teja alaukika Atama tapanAM chAnAM ApanAM khie kahetI, 'vAha. rAjubA, adhIrapa zAne AvI ' jIvanabhara jojo te Aje cerI zako na chUpAvI.'' zaramALuM smita karyuM. rAjule ura-Aveze. zabda na khapanA rahanemi temanAtharahanemi temanAtha- " gAyakavRMda- tema jue tyAM upara sahuje najara maLe .e milana-talapamAM chAnAM panAM... (tyAM pazuone kAramA citkAra saMbhaLAya che.) A rAga bhairavI ), temanAtha : are, arere bharelA zene A cikAra ? lagnamaMDape bhayabhIta mRga kA AvI kare pukAra ! --chAnAM runAM... bhAi tema, e te pazupaMkhI hAya bhojanakAja. zAnuM bhejana ? lagnataNI milkhAnI karavA Aja. temanAtha lagna mAharA pazuprANInA prANa haNIne, hAya ! ha kAja hatyA niSThura' A kema karI hevAya ? (krIthI pazupa khAnI gagana bhedatI kikiyArI saMbhaLAya che.) Abha bhedatI, kaNu vIMdhatI, hRdaya cIratI Aph lagnAnaMda jalAvI de che asahya A ura - dAha. A mRga to mUMgA prANInI kare kazu kariyAda, lagna vAravA karI karIne Ata kare kA sAda. hiM sAmaya AnaMda Take nA kadI karUNAhIna, lagna ze karUM ? sukhe badhAMye du:khabhInAM gamagIna (zaraNAi para rAga darabArI kAnaDA ) turata e vaLI jAya pAchA turata e vaLI jAya, sAsu teAraNe pAMkhe tenuM . zrIphaLa rahe karamAMhya, zubha - jala kaLaza thakI DhoLAya pAchA . . . (chaMda zAlinI ) A zuM? ' A zuM!' duHkha Azcayukata melI UThe sata AdhAta - stabdha, kanyApakSe che mUMjhAza akathya, jAnaiyA nA. kaLe, sa ( gAna ) priya darzanathI mugdha nayana - te relI zake nA 'hAya !' 181 kSubdha.. avAcak rAjula zI akaLAya ! --pAchA... lamAna de krUra hiMsA bhaLelI, lAge viSa sAmapyAlI bharelI, (chaMda zAlinI) AtmA sasAre rAce virAgI, ze AkaSe bhega jyAM haiyuM tyAgI ? Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * tA. 16-1-60 (gAna) , ' lagnataNo zuMgAra - sajelA || A,, dIkSitamAM palaTAya, - " hRdaya e karuNAthI bhIMjAyapAchA... pravakatA- Abha Akhu gherI lIdhA bAda vahe meha, | rAjulanuM haiyuM gherI vAcAM-leto nahe. . ' A (gAna-rAga sahiNI), rAjula lIdhe na lIdhe tyAM ze tyAge muja haiyAne sAtha? - o nAtha.... '' " ATha bhavanI prIti ThelIne '' navame rAkhI kuMvArI, teye A taratuM aMtara ' ' * * tamathI zakuM na vArI; che ke, dare .' ' nA varavI te zuM varaDe, * * * * * caDyA jAna saMgAtha ? -e nAtha .. " re mRga, zuM pAmyo harI sItA ? . . . . . ne vidhune daI. lAMchana che. ' | :: ' ' . ke. vALyA maMDapathI svAmI, . * . . . . #tu rAkhI AMgaNuM ! vyathIbhAra paNa he. vyAkuLa ura : je sukha-bhrama nA thAta- nAtha!.. , , abhAgIne lakha. viddha sadA - tyAM , , ke ; ; ; zA karavA upacAra che. A . : #P::. karyuM tyA, te ava majathI zar sahAya A saMsAra ? " " ne , avara paMtha ' z x , ' '' * * Atamane 4 *. . . : "vo dIkSA neminAtha o nAtha!.. : - (rAjula nemanAtha pAse dIkSA levA gIranAra jAya che) : : : . (zAlinI chaMda) pravakatA- . vIdhe ge Abha jyAM gIrinAra cI che tyAM sudhama jai neminAtha, dIkSA, kAje jAya rAjula tyAMya ja , kuNI, pAnI kaMTako bhedI jAya. " rAjula- de dIkSA neminAthajI ? pravakatA- vade rAjula devane, rAjula- , parama jJAna pAmyA che, cIdhe mArga mumukSune.' pravakatA- nemajI kahe, nemanAtha- "haze haiye moha saMsArane jarI, ' 'te dIkSA vyartha sau jAze, padmathI pANIzuM sarI.' rAjula- 'saMsArethI vaLyuM mana saMsAra nA kadI kare, sukhaduHkhe taNuM ca AtmA nA kadI saMcare. gAyakavRMda- ' duHkhathI sau sukhe gheryA, jhAMjhavAM sukhanA duHkhe, mAnIne rAjule kIdhI tapasyA hasate mukhe. dhamataNuM lejJAna rAjula mRNAla zI mRdu rahanemi rUpavAna, paNa diyara-bhAbhI be sAthamAM '. ? - 5 ' eka divasa soM" jAya vacanAmRta pI nemanAM .. : Abha-dharA chalakAya sahasA medha jhaLuMbatAM : ''"( gana - rAga miMyA mahAra ). ' dhana, dhana, garejI varasI rahyAM jala, tAMDavanRtye varSo pAgala.dhana... gIrinAranI aDaga kAyape vAyu cAbakhA. viMjhe : unmatta, wp. vRkSavelI ubhUla thatAM ne dharA be, jala varase, avirata; pracaMDa girivara kaMpI uThayo zuM? - DagamagatuM mAnava- aMtaratala-ghana... ...: ( chaMda anuSNu ) meghathI vAravA letI Azare kaMdarAmahiM . . : ". - rAjula vastra bhInAM, tyAM sUkave ekalI lahI. vastrahIna ubhI e tyAM ekAMte aMdhakAramAM caMdrakaLA khIlI jANe timire zyAma ArbhamAM. chatAMye thayuM evuM ke rahenemiye guphAmahiM uMDANe Azaro levA beThelA kayAranA jai. tapethI divya kAyAnuM teja aMdhArAmAM sArI AvyuM jotAM, nihALe tyAM rAjula svarga-vallarI, pALa retInI tUTe che. pANInuM mojuM AvatAM tema saMyama khUTe che rU5 khulluM nihALatAM. dUdha zI veta kAyA ne sauMdarya aMgaaMganuM : jALI maMdamaya hAthIzuM - mana raminuM banyuM. , ' , " -rAjula pAsa jaI kahyuM-- rahane mI - (ratavanane DhALa) rahanemi- rAjula, priya che, kyAMthI maLI ekAMtamAM ? . Ava, alaukika, nyALI tene ura zAMta nA. pravakatA- * sUnI guphAmAM suNI koI nara svara : ' lajAmaNI zI rAjula camakI satvara, *... cIra dharI le deha alokika DhAMkavA, zaramabharI e cAlI guphA choDI javI. are jAva kyAM tapasvinI rAjula he ! kSamA diye snehALa hRdayanI bhUlane. rAjula- bhUla mAharI ke nava bhALyA Apane. rahanemi- bhUla gaNe che te zIda samajo nA mane? samajuM zuM ? aMtara mAruM tama kAja re. vyakrata karuM chuM prIta nI Aja re. ekAMte.. mana ThAlavavA prabhue dIdhI Aje paLa ApaNane zI kRpA kIdhI ! milana thayuM...... .. rAjula- e milana diyara ne bhAbhInuM. rahanemi- paraNyA viNa ke kaMtha-diyara nA keInuM. tilaka karyo te dinathI huM thaI emanI. ne sahu kAma zo je dina dIkSita banI. rahanemi- caMpakavaraNuM yauvana che dhULa raLatAM? tapa karazuM yauvana - surabhi sukI thatAM. tRpta thaI saMsAra- sukhe banI dampati laIzuM dIkSA... - rahunemi pravakatA jhUkI paDe jayAM Abha stuti suNI nemanI, le ziSyo tyAM lAbha nemine gIranAramAM. piSanI thathare TADha, (ka) vaizAkhe "dharaNI dhakhe, gajati ASADha paNa tapa karatAM sau sadA ! jaMgala gADuM gIra, prANIo vikarALa jyAM nahIM* haNAye hIra dhamatANu ke kALamAM. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * * * * * * * tA. 16-1-60 '. prabhu ddha jIvana rAjula- ' ' ? * nahIM kAma tRpti kadI. lokottarANAM hi cetAMsi ko nu vijJAtumarhati? .. kAma - vAsanA jalanidhinI jalabhALazI - potAnI padayAtrA daramiyAna paMjAbamAM AvelA sirasA gAmaakhUTa hatI, tapasvi ne e jALa zI? khAte vinobAjIe pravacana karatAM bhArata-cIna vaccenA adyatana rahanemi- " rAjula, anaMta jaladhi che muja sneha che, sIla ane jalIdha zA mujaH sneha che, saMgharSa aMge nIce pramANe ullekha karyo hato - ' mehamayI jakhkhA kAje jala uchaLe. - "hamaNAM hamaNAM bhArata-cIna vacce aNabanAva thayo che.' rAjula- nimala huM snA zI, saMyama dhAraze, meM jANI joIne aNabanAva kahyo che. huM nathI mAno ke dIyaracha nahitara to zvAna samA thaze. AnAthI vizeSa kAMI banyuM che. bhUtakALe himAlaye bannene alaga '' nija keluM anna, cATatAM zvAna zA rAkhyA hatA. ApaNe mAnatA ke himAlaya ApaNuM rakSaNa kare che. cheDI daI saMsAra, toSavI vAsanA? '' rahanemi-- have te rakSaNa nathI rahyuM. A jamAnAmAM koi prakAranA pahADa, are, are huM zvAna thakI badatara pazu! rAjula- A cho jIvana ke aMgakuLanA nAga zuM. dIvAla, taTa, kIllA vagerethI rakSaNa thavAnuM nathI. have pachI rakSaNa aMdarathI AvavAnuM. A ja dizAmAM vijJAna paNa che agnimAM nAMkho paNa e cUse nahIM jhaDapathI AgaLa vadhI rahyuM che. paristhiti anukuLa banI che eka vakhata je viSa vaccuM tene kayahiM. rahanemi- are pApI mana ! viSabharyA cakSu mama, rahI che. meM ghaNI vAra kahyuM che ke eka jamAnAmAM pahADa, (svagata), bhAbhIne nirakhe tuM bhAryAnI sama ? samudra vagere jaDapadArtho dezane judA pADavAnuM kAma karatAM hatA. bripha dhik he mArA sau tapa-ADambara Aje have te jovAnuM kAma kare che. tethI have pachI cIna ane bhArata vacce prema rahevAne che. e premasaMbaMdhanA AraMbhamAM chUpAvuM je nIce kALuM aMtara. ' ' pastA prajaLuM chuM Akho kAramAM, aNabanAva thaye che. AmAMthI "a" nIkaLI jaze ane banAva " jIvI zakuM zuM ? dhULa paDI avatAramAM ! rahI jaze. yAne ke Akhare bannene sAruM banaze. A bAbata A5-'. (pragaTa)- bhAbhI, muja gurU sama, nirmala mama bahena, mA ! ne rojabarojanA vyavahAramAM jovA maLe che. bhAratanA lake khare bhUlya, A aMdha pazune de kSamA ! mAyALu che, svAgata karavAnuM sArI peThe jANe che, ane chataMye TrenamAM na . (anuSTrapa) zuM bane che. koIneye aMdara nathI. AvavA detA. tame jarA tamAre pravakatA. - kAmAgnimahiM svaNu zuM zuddha rAjulanuM tapa purUSArtha dekhADIne aMdara ghUsI ja jAo te pachI tamAre ubhA " A tavAyuM, vadhyuM ne pAmyuM AtmAnI siddhi kaivala. rahevuM paDe che, tevAmAM gADI upaDe che. pachI kaI bhalo mANasa ane saMsAranI saMgI thavA cAhatI ekadA jagyA karI Ape che, ane kahe che ke A bhAI, bese. A - parama jJAnanI sAthI banI te temanI tadA. te rojabarojanI vAta che. AraMbhamAM A cheDe jhaghaDA thAya ': ', gItA parIkha che, emAMthI ja prema thAya che. mane te khabara nathI paNa mAruM che ! - . : : (oNla inDiyA reDIo-amadAvAdanI anumatipUrvaka) mAnavuM che ke mAtAnA stanane bALaka jyAre prathama sparza kare che , - prakIrNa noMdha tyAre pahelAM thoDI takalIpha te thatI ja haze. paNa emAMthI pAra upaje che. eTalA mATe cIna ane bhArata vaccenA aNuka : eka mUka sevakanuM duHkhada avasAna banAvane huM bahu mahatva nathI Apato. , muMbaI jaina svayaM sevaka maMDaLanA pratukha zrI. hIrAbhAi rAma- keTalAka lekee nAhakane zorabakora macAvI mUke che. caMda malabArInA tA. 27-12-19 nA roja nIpajela avasAnathI kahe che ke sarakAre pitAnI nIti (polisI) badalavI joIe.. 2ta samAjane eka sArA samAjasevakanI khoTa paDI che. zrI. sArI taiyArI karavI joIe. eTale sudhI ke mahAna ane vyApaka * : hIrAbhAI metInA paraNIgaranuM kAma karatA hatA. jaina dharmamAM daSTi vALA rAjAjI paNa kahe che ke ApaNe bIjA dezo pAsethI - UMDI zraddhA, tadanusAra vrata ArAdhanA pUrvakanI dharmaparAyaNatA, atyanta lazkarI madada levI joIe, ane ApaNI taTasthatAnI je polisI pramANIka jIvanavyavasAya, ochI kamANInA dhaMdhAmAM pUro saMtoSa, che te te ThIka che, paNa bIjA dezo sAthe maLavAmAM vAMdho nathI. cAlu zramaniSTha vyavasAyathI bacata samaya kaI ne kaI sevAkAryamAM huM te mAnuM chuM ke "mIna, drona, vidura ne vimitI" evI , ke rokAvAnI sadA tatparatA, sAdAI, saraLatA, mitabhASItA, namratA hAlata thaI che. draupadI upara dharmarAja yudhiSThirane adhikAra che ke A temanA viziSTa guNe hatA. temanI pavitra raheNI karaNI nahiM e prazna ubho thaye; bhISma, droNa, vidura e badhA rAjAjIthI ane rezamanA derAdhAgA sAthe saMbaMdha dharAvate metI paraNIne vadhu buddhizALI hatA ema to rAjAjI paNa mAnaze. paraMtu teo vyavasAya joine, temane jotAM jaina kathAnakamAM jANItA-puNInA paNa javAba ApI na zakayA. Aje te nAnuM baccuM paNa kaheze vyavasAya upara nabhatA-puNIyA zrAvakanuM smaraNa thatuM hatuM. vyava- ke evI te vaLI zuM moTI samasyA hatI? patnI para paNa zuM sAyI jIvananA prAraMbhathI te jIvananA anta sudhI teo muMbaI , koIne adhikAra hoI zake? zuM patnI te kAMI saMpatti che? che jaina svayaMsevaka maMDaLanA sabhya hatA ane chellAM ghaNAM varSathI paraMtu e jamAnAnA meTA meTA purUSe paNa ene javAba ApI teo te saMsthAnA pramukha hatA. A uparAMta bIjA paNa aneka nahatA zakayA. vAta ema che ke meTA lekemAM cintana -meha thaI sevAkAryo temanA hAthe nIpajyAM hatAM. sevAmAM ja temane parama , jAya che. teo nAhakanA ema mAne che ke amArA mAthA para - ' satiSa hatuM. prasiddhi ane jAherAtathI teo sadA vimukha rahyA maTI javAbadArI AvI che. javAbadArI upADavA vALo mULe to hatA. potAnI zakita ane maryAdA viSe teo sadA sabhAna hatA. paramezvara ja che e vAta e sau bhulI jAya che. ethIsto evuM tA. 31-12-59 nA roja muMbai jaina svayaMsevaka maMDaLa; zrI cintana nIkaLe che. AvA TANe nAnA leke bacI jAya che; ' AtmAnaMda jaina sabhA ane zrI surata jena dazA osavALa maMDaLanA nAnAe bejAthI mukata hoya che. tethI huM mAnuM chuM ke cIna e che Azraya nIce temanA duHkhada avasAna aMge zoka pradarzita karavA ane bhAratane prathama pratyakSa saMparka che. enAthI vadhu mahatva huM mATe eka jAhera sabhA bharavAmAM AvI hatI ane te sabhAe ene nathI ApatA. tALI vAge che tyAre kaI kaI vAra DAbA hAtha temanI vividha sevAno ullekha karate ane temane bhAvabharI aMjalI ' ' para jamaNo hAtha jorathI paDe che. tyAre zuM ApaNe ema samajIe Apate zekaprastAva pasAra karyo hato. '' '' ' chIe ke jamaNe hAtha DAbA hAtha sAthe duzmanAvaTa kare che? A Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 vakhate cIne je saparka karyAM che. tenAthI gabharAvAnI jarUra nathI. cIna eTalu mUrkha te nathI ja ke cAre bAju duzmanAvaTa vadhAratu kure Aje cInane lIdhe leke Dare che ane kahe che ke ApaNe taiyArI rAkhavI paDaze, sainya rAkhavu paDaze, zatru banAvavA paDaze. paraMtu paMDita naherU ja eka evA netA che je kahe che ke Dara nahI. laDAi ke AvI rIte na laDAya. Aje duniyAmAM jAgatika yuddha vahArI levAnI koinI hImmata nathI. kA hImmata karaze ja nahIM. AvI rIte mAtra te ekalA ja mANasa khelI rahyo che. e vyakti sAthe mArI pUrNa sahAnubhUti che." prabuddha jIvana cIna bhAratanA badhA aMgenu upara ApeluM vinAbAjInuM vakatavyaM bhAre Azcaya pedA kare tevu che. jyAre naherUthI mAMDIne adanAmAM adanA bhAratavAsI cInanA bhAratanI sarahada uparanA naryAM AkramaNa aMge ane vATAghATathI nahi paNa baLajorIthI potAne managamatu nakkI karI levAnI nIti aMge cintA sevI rahela che, tyAre vinebAjI AjanI paristhitimAM e mitrA vaccenI mahAkhatanI tALI jevA khela dekhe che, ApaNI AMkhe je vastusthiti dekhAya che tethI te taddana ulaTA prakAranuM citra raju kare che-A joine ApaNane prazna thAya che ke zuM vinobAjIne AjanI vastusthitine kharo khyAla nahi hAya ? je sarva sevA sa Mdhanu nivedana cIma sAthenA sadha a Mge paraMparAgata sAdhanAne upayega karavA bhArata sarakArane anurodha kare che te satranA pramukha kAryavAhako zrI vinAkhAjInA cAlu soMpaka mAM rahetA heAya che ane tethI AjanI vAstavika paristhitithI vinebAjI purA vAkepha na hoya ema mAnavAne kAi kAraNa nathI. vineAkhAjInA vakatavyanA anya bhAgamAM naherU viSe paNa temaNe je kAMi jaNAvyuM che. tenI yathArthatA sahaja svIkAya banI zakatI nathI. kAraNa ke cIna--bhAratanA sa MdharSa age Aje sauthI vadhAre koi sacinta hoya to te naherU che. uttaranI sarahadanA mAtra takALa rakSaNanA ja nahi paNa cAlu rakSaNanA prazna have ubhA thayA che, A mATe tareha tarehanI sainyaviSayaka AyeAjanA karavI paDaze, trIjI pacavarSIya yojanAmAM A aMge mahatvanA pheraphAro karavA paDaze, ghaNA meTA pAyAnu audyogIkaraNa A kAraNe ApaNe have hAtha dharavuM paDaze vaMgere naherUnA cintAsUcaka udgAra zuvitAbAdanA vAMcavAmAM nahi AvyA hoya ? DarA nahi, gabharAo nahi ema nahera jarUra kare che. AmAMthI meATA pAyAnu' yuddha phATI nIkaLaze ema mAnI na leA ema paNa kadi kadi teo kahe che. paNa A paristhiti aMge kazI paNa cintAnu kAraNa nathI ema temaNe kadi kahyuM ke sUcayu nathI. ulaTu AjanI paristhiti atyanta phATakatAthI bharelI che e teo kharAbara jANuM che ane avAranavAra sUcave che ane tethI jevAnI sAthe tevAM na thatAM ane tyAM sudhI AjanI cA paraspara vATAdhATathI ukela lAvavA te intejArI dAkhavI rahyA che. Ama ApaNane jyAM saMdha, athaDAmaNu ane e deza vacce yuddhanI paristhiti sarajAvAnI bhIti lAge che tyAM vineAkhA chane be dero vacce zarU thayelI eka prakAranI mahAbatanI prakriyA dekhAya che. eka bAjue vinAbAjI viSenA ApaNA dilanA UMDA Adara ane khIjI bAjue vinAbAjInI na samajI zakAya evI upara nirde zailI vANI-e ene eka sAthe vicAra karatAM ApaNAM meDhAmAMthI sahajapaNe udgAra nIkaLI jAya che ke lokottarALAM hi zvetAMsi jonU vizvAmakrRti lekAttara purUSonA cittano pAra pAmavAne kANu samatha che ? gujarAtanA vepArIone dhana tA. 9-1-60 nA rAja amadAvAda khAte jANItAM udyogapati zeTha amRtalAla haragoviMdadAsanA pramukhapaNA nIca maLela gujarAtI vepArI saMmelananuM zrI gaganavihArI lallubhAi mahetAe udghATana karyuM hatuM ane e prasaMge apAyelA temanA pravacanamAM gujarAta rAjyanA AgAmI nirmANanA anusa dhAnamAM vyApArI samAjane anulakSIne temaNe nIce mujaba uodhana karyu hatuM : AvA adhivezanamAM Atma-nirIkSaNa paNa Avazyaka che. ApaNA doSothI ajJAta rahIe e moTAmAM moTA doSa che. AthI tA. 16-1-60 40/50 varSoM para vepArI AlamanI je pratiSThA hatI, samAjamAM enuM je sthAna hatuM e Aje che ? sAmAnya lAkAmAM vepArI ane udyogapatio pratye avizvAsa che ? teA zAthI che ? vepA ratu naitika dhAraNa pahela( jevu' rahyuM che ? AvA praznonA gaMbhIra rIte, dhIrajathI vicAra karavAnI bahu jarUra che. Aje AkhI duniyAmAM samAnatAnuM vAtAvaraNa che. lAka kalyANa e rAjyanu dhyeya banyu che, e mahAna viplave raziyAmAM ane cInamAM thayA che ane duniyAnA lagabhaga 90 karoDa lIkA sAmyavAdI rAjyamAM vase che. khIjA dezAmAM paNa sAmyavAdano pracAra jorathI thAya che. ApaNA dezamAM eka prAnta sAmyavAdI pakSanA hAthamAM hatA ane mahinAnI aMdara tyAM karI cUMTaNI thavAnI che. sAmAnya lekA para A viplavamAMthI udbhavelA rAjyAnI, sAmyavAdI vicArazailInI ane pracAranI asara ghaNI rIte thAya che e niHsa`zaya che. je dezamAM ATalI bhISaNa daridratA che, jyAM dhananI atIva asamAnatA che ane garIba tavaMgara vacce khUba bheda che tyAM samAjavAda ke sAmyavAdanA siddhAntAnI, enA sacAlananI asara thayA vagara DaeNma rahe ? mArA zikSaka pre. helDa lAkI kahetA ke jeo judA sa`jogAmAM jIvana gALe che. emanA vicAro paNa judA hoya che, (Those who live differently, think diffe rently.) eka bekAra zikSita yuvaka nokarI mATe, kuTumbanI AjIvikA vAste ephise Aphise ane ghera ghera bhaTaka ane nirAza thai sAMje pAchA phare ene samAjavaTanAM pratye je kaDavAza thAya ane rASa Ave e lakSAdhipatinA putrane kema samajAya ? jene rahevAnA eka eraDA na maLe. ene mahela jevAM makAno mATe kevI lAgaNI thAya ? dhanADhaya ane daridra vaccenA bheda zrvaradatta che ke pU janmanu kuLa che ema have kANu mAnaze ? e uparAMta, medhavArI ane jarUrI vastuenI achatane lIdhe lekAmAM asa MtAya hAya emAM paNa Azcaya nathI. AmAM sarakArane ane vepArIone keTalA doSa vyAjabI rIte devAya e judI vAta che. paNa je sattAmAM hAya ane je sArI sthitimAM hoya emanI pratye AMgaLI cI'dhAya e anivAya che. anAjanI, kApaDanI, khAMDanI vagere. achata hoya enA lAbha levAya, mAlamAM bheLaseLa thAya, kALA bajAra dvArA paisA banAvAya, akuzanA anAdara thAya, lAMcarUzvata vadhe--A sarvane lIdhe lAAnI lAgaNI dUbhAya che. Apa te jANe che ke vepArInI zAkha e kevaLa nANAMnu pariNAma nathI, e naitika pratIka che. Akhare to, vepAra paraspara-vizvAsa para AdhAra rAkhe che ane buddhizakita jeTalI ja pramANikatA paNa Avazyaka che. anubhavI vepArI teA jANe che ke enI zAkha enA vepAra-udyogamAM mahattvanI thApaNu che, vepArInI javAbadArI, enA vatana ane sa Mbadha para enI pravRttinI saphaLatAne AdhAra che, je sathA kevaLa svAtha para* racAi hoya e lAMkhe| samaya TakatI nathI, udyoga ke vepAramAM paNa paisA kamAvA yogya che e lAkAnI jarUriyAta pUrI pADIne, prajAne sASa ApIne. kevaLa dhanaprApti mATenI pravRttimAMthI vyakitane peAtAne paNa pUrA lAbha thatA nathI. AnA atha ema nathI ke badhAe kAmadhA cheDIne sanyAsa levA athavA te bIjAM leAkAne tyAga karavAne upadeza ApavA. meTA heddAnA mAha ke sattAnA lAbha dhananA lAbha karatAM uccatara nathI. sAhasa, jokhama, vyavasthAzakita,. mahenata ane bacatanA. badalA tarIkenI je kamANI che e sAcA naphA che. udyoganA hetu aMgata dhanaprApti karatAM A prakAranI kamANI meLavavAnA che. amerikAne jANItA udyogapati Clarence B. Randal enA eka pustakamAM lakhe che: "The time has come for industry to make it clear that what is best for the country will be at the top of the agenda when the board of directors meets to make basic decisions even though that may out earnings in the third quarter." " udyoga mATe e prakAranI cokhavaTa karavAno vakhata AvI gayeA che ke jyAre kheDa opha DIrekaTarsa pAyAnA niNyA karavA mATe maLe tyAre ka'panInI kamANI upara kApa mUkavA paDe tema hoya tA paNa mADanI sabhAnA kAryakramamAM dezanA hitamAM sauthI sAra zu che. te vicAra jaM mukhya sthAne haze." paramAnada Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RE ""' " '' '''''- **, * ** tAlA - dha uta tA. 16-1-60 ' prabuddha jIvana Isu jIvanadarzana : triaMkI nATaka". - "isu jIvanadarzana-triaMkI nATakae nAmanuM pustaka eka hatI. pitAnA iSTapurUSa e sarvotkRSTa ane e kATimAM mUkAtA mitra taraphathI mane thoDA divasa pahelAM maLeluM. te vAMcI jatAM. anya saMpradAyanA iSTa purUSe, game teTalA AdaraNIya hoya ema mArA mana upara je chApa paDI ane meM je AnaMda anurbha chatAM, potAnA ISTa purUSanI sarakhAmaNImAM ghaNA utaratA-A tene zabdAkAra ApavAne. A prayatna che. prakAranuM valaNa moTA bhAge AgaLanI peDhInuM hatuM. Aje e ' A pustaka bahena lInA maMgaLadAsa tathA phrenI bahena desAI daSTikoNamAM moTo palaTo Avyo che. ApaNe rAmakRSNa paramataraphathI pramaTa karavAmAM AvyuM che. (kiMmata rU. 2-5; ThekANuM haMsanI sarva dharmonI upAsanA joI che. gAMdhIjI dvArA sarvadharma che zreyasa, zAhI bAga, amadAvAda, 4) keTalAMka varSathI zrI lInAbahene samabhAvane mama ApaNA samajavAmAM AvyuM che. anya dharma' . amadAvAdamAM eka zikSaNasaMsthA zarU karI che, je Aje kolejanA pravartakenA cItranI vigate ghaNu meTA pramANamAM ApaNuM jANu- '.. vargo sudhI pahoMcI che.' rame zikSaNa saMsthAnuM nAma che "zreyasuM'. vAmAM AvI che. A pariNAme ApaNI aMgata upAsanA game te 1957nA DIseMbara mAsanI 19mI tArIkhe temanI nizALanA te iSTadevanI hoya te paNa, ApaNA manamAMthI upara jaNAvyuM vidyAthIoe A nATaka bhajavyuM hatuM jemAM bALake ane te UMcA nIcA bheda have lagabhaga sarI gayA che. ApaNA zikSake maLIne 200 pAtroe bhAga lIdho hato. A nATakanuM cittamAM mahAvIra, buddha, Izu khrista ke rAma yAM kRSNa dareka mATe A lekhananimaNu e zrI lInAbahena tathA nIbahenanA saMyukta lagabhaga samAna kakSAnuM mAna ane sthAne che. koI mahApurUSa ke. vo prayAsanuM pariNAma che. koI paNa mIzanarI, nahi evI gujarAtI dhamapravartaka ApaNA mATe have parAyo nathI rahyo. koInI amuka zALAe isUnuM nATaka bhajavyuM hoya e A pahelA ja prasaMga eka vizeSatA ApaNane AkarSe che te anyanI anya koI vize. - che. A rIte A nATaka ane tenI bhajavaNI ApaNuM khAsa vatA ApaNuM savizeSa AdaranuM pAtra bane che. mahAvIra viSe Adara dhyAna kheMce che. " bhakita cintavavA mATe ApaNane jaina banavuM paDatuM nathI; buddha che isunuM nATaka bhajavavAne temane vicAra Avyo te saMbaMdhamAM mATe sadaza bhAva cintavavA mATe ApaNane bauddha thavuM paDatuM nathI. teo jaNAve che ke "keTalAka leka mAnatA hatA ke isunA nATakamAM izukhrista aMge e bhAva pragaTa karavA mATe paNa khristI che kAMi majhA nahi Ave. vaLI keTalAka mAnatA hatA ke A rIte banavuM paDatuM nathI. A ja udAtta bhAvanAnI preraNAM prastuta nATaka : khristI dharmane pracAra thAya te ThIka nahi. amAre mATe charuM racanAra lInAbahena tathA jenI bahenamAM ApaNane jovA maLe che. paNa abhyAsanuM nimitta hatA. amAre mana te koI dharmanA ke saMpra- A nATaka vAMcatAM koI paradezanA, paradharmanA, parAyAM dharmapravRtakanI dAyanA payagambare karatAM eka kalyANakArI mAnavanuM dRSTAnta hatA.. kathA ApaNe vAMcIe chIe ema nathI lAgatuM, paNuM satyanI te buddha hoi-zakate - gAMdhI paNa." nATaka lekhikAonA A vidhAna khAtara jeNe potAnA jIvananuM balidAna ApyuM che evA ApapAchaLa AjanA jamAnAnI eka vizeSatA. ApaNI najara sAme pragaTa. ja eka mahApurUSanI adbhuta jIvanacaryA A5Nu antastatvane thAya che. ApaNI AgaLanI peDhI evI hatI. ke teNe je mahApurUSane jAgRta karI rahI hoya, halAvI rahI che e romAMcaka anubhava athavA dhamapravartakane potAnA iSTadeva mAnyA te sivAyanA duni- ApaNane thAya che. Isu viSe AtmIyatA anubhavIne tenI yAtanA yAnA anya mahApurUSa ke dharma pravartakenI mahattA aMge te udAsIna ApaNI ane azrubhInI banAve che. HiIYjilla iaa| MATHS U ML MLU ITD. - jIvanadarzana nATakanA/ \. zramayanI temanA '. raMgamaMcanI laMbAI : 80 kuTa, paheLoI: 28 phuTa, UMcAI: 12 phuTa + 15 phuTa = kula 27 phuTa. (1) aMka 1mAM AvatA tabele; pachI DAM parivartana sAthe suthAranuM ghara. aMka 3mAM parivartana pachI , \ chelA bhejanane khaMDa. pharI pheraphAra sAthe dharmagurUonA sipAIone besavAno khaMDa. (2) aMka 1, 2, 3mAM ) yahudIonuM jesalemanuM devaLa aMka uMmAM ene ja dhamagurUone sabhAkhaMDa banAvI devAmAM Ave che. (3) aMka 1mAM vIza. aMka . 3mAM rAmana sipAio ' A jagAnI bahAra Isune raMjADe che. (4) aMka 1mAM rAjA heraDane mahela. aMka 3mAM parivartana pachI sAina . mananuM bethanImAM dhara banAvI devAmAM Ave che. (5) saMgItakArone besavAnI jagA. upara DAbe jamaNe : khetare, jesalemathI bethanI : 1 javAne raste. tyAM upara mRtyune mAcaDe batAvyuM che te gAgAthA. jamaNI tarapha AgaLa udyAna jemAM isunuM manyana thayuM hatuM.. cheka jamaNI tarapha upara pAyaleTanAM gharano jharUkhe. maMcanI cheka AgaLa jerusalamanI zerI, gAlagIthA javAno rasto che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAMka- + + , prabuddha jIvane tA. 16-1-60 A nATaka kevA parizramapUrvaka taiyAra karavAmAM AvyuM che tene baMne prastuta nATakanAM sarva aMgaupAMgamAM tema ja nAnA meTA * khyAla puratakanA AmukhamAMne nIcenA zabdo uparathI Ave cheH- saMvAdemAM nyu TesTAmenTa samyaka prakAre pratibiMbita thatuM lAgyuM te "chevaTe nATakanA riharsala zarU karavAne eka mahine ja bAkI che. bhASA paNa sAdI, saraLa. ane taLapadI rahI che. ane bAbalina hatA. gujarAtImAM te nATaka hatuM ja nahi. ame aMgrejI nATake ' bhAva sAthe pUrNa saMvAdI banI che. prasaMgenI cUMTaNI paNa yathejoI gayAM. eke kAma lAge tevA na maLe. ghaNAM kharAM reDiyo mATe cita karavAmAM AvI che-sivAya ke mane lAge che ke giripravacana - lakhAelAM, tethI raMgamaMca mATe cAle tevAM nahotAM. zrAvya paNa Sermon on the Mount-ne vibhAga 6 thatattvanA, bhege dasyazrAvya mahetAM. A kAryamAM phrenIbahena desAInA utsAhe mane paNa- saviratara, rUpamAM ApavAmAM AvyuM hota te vadhAre sAruM TakAvI rAkhI, 25 varSa pahelAM je nyu TesTAmenTa vAMcyuM hatuM te thAta. AvI ja rIte chevaTane kusArahaNane prasaMga bahu ja TuMkANamAM che. pharI vAMcavA mAMDayuM. temAMthI 1. 5 prasaMge tAravyAM. emAMthI pharI patAvavAmAM Avye che tene mArA abhiprAya mujaba vistRta pasaMdagI karI ane te aMgrejImAM saMvAda rUpe utArI lIdhA. senTa AkAramAM raju karavo joine hatA, kAraNa ke A prasaMga Akhare jheviyarsa kelejanA phAdhara pAsethI jarmanInA omara AmaragAMvanA -Tocane prasaMga che. temAM karUNAnI je jamAvaTa thavI joie e jagavikhyAta Passion Play nI amUlya prata hAthamAM AvI. jamAvaTa, prastuta prasaMga jotajotAmAM pUro thaI jato heIne, thatI * te nATakane bhajavavA mATe nava kalAka joie. phrenIbahena tenuM nathI ane chevaTe javAnuM kAMika adhurUM rahI gayuM evI atRptiaMgrejImAM ja saMkSipta nATaka lakhavA besI gayAM. bAla isunuM pUrvaka nATaka ApaNe pUruM karIe chIe paNa Akhare samagra nATaka paNa temaNe lakhavA mAMDayuM.' nATakane vicAra karatAM A gauNa bAbata che. nATaka jevuM racavAmAM "meM nATakano bIjo bhAga taiyAra karyo. eka aThavADiyuM AvyuM che tevuM kharekhara samagra-sundara che ane vAMcavuM zarU karyA vAMcatAM, bIjuM aThavADiyuM aMgrejImAM vastu bheguM karatAM, ane bAda cheDe pahoMcyA sivAya vAMcanAra mATe bIjo koI vikalpa rahetA che. trIjuM aThavADiyuM gujarAtImAM nATaka lakhavAmAM ame gALyAM.. nathI. koI ThekANe nathI anubhavAta acakATa ke khacakATa. bAIphenIbahenanA pitA mAMdA hatA, chatAM temaNe temanuM kAma te cintA balane eTale ke nyu TesTAmenTane temaNe A nATakamAM AbAda rIte ane zramamAM dhapAvye rAkhyuM. mane te lakhavAne tAva Avyo utAyu che. nATakanI paMkitae paMkitae bAIbalanI paMkitao yAda AvyA kare che, ane a muM nATaka purUM karatAM izunI prabhAvazALI hato. lakhyA sivAya bIjI koI bAbatamAM cena nahetuM mAre jIvanapratibhAnuM ApaNuM citta upara eka sundara citra suaMkita thAya abhyAsakhaMDa vAsI. jAgatA badhA ja kalAke lakhyA ja karyuM. che. A nATaka lakhavA mATe tema ja tene ATale badhe parizrama sUvA-paravavA-jamavAmAM sAta ATha kalAka jatA te ja. roja uThAvIne raMgabhUmi upara utAravA mATe zrI lInAbahena tathA zrI lakhuM ane sAMje natya - saMgIta - kalA vibhAganA kAryakaro mane phrenIbahenane gujarAtI bhASAbhASI vizALa samAjanA aneka dhanyamaLI jAya. teo paNuM kAme lAgI gayA. cothuM aThavADiyuM kAmanI vAda ghaTe che. ' ' , ' paramAnaMda vaheMcaNImAM gayuM. 200 bALako ane zikSake pAtra tarIke bhAga mAnavatAghAtaka eka madhura ghaTanA lavAna hatA, ane bIjAM eka jaNa raMgaracanA, saMgIta nA eka mitrane putra pitAne aMbhyAsa yazavI rIte pUro karIne vibhAga, rozanI, dhvani, pracAra, TikiTa vecANa ityAdi vyavasthAmAM amerikAthI thoDA samaya pahelAM pAcho pharyo. tenI pAsethI tenA macI paDyA.", ' ': ', ' , , ' ' anubhavanI eka subhaga vAta jANavA maLI. :: tyAra bAda ra00 jaNanI vezabhUSAne lagatI sAmagrI ekaThI te amerikAnA eka ghaNA meTA zaheramAM bhaNatA hatA. krIsakarIne kevI rIte taiyAra karI tenI vigato prastuta 'AmukhamAM masanI AgaLanA divasanI rAta hatI. rAtrInA daza vAgyA lagabhaga ApavAmAM AvI che ane pachI je raMgamaMca upara A nATaka , . . te karavA nIkaLelA. tevAmAM rastA upara tenI bAjue thaIne eka bhajavavAmAM AvyuM te viSe jAvavAmAM AvyuM che ke "64 phuTa amerikana yugala pasAra thaI rahyuM hatuM. teo eka bALane lAMbe khullAmAM Avela A maMca hate. eke paDadA ne maLe. bAbAgADImAM besADIne jAhera rastA upara pheravI rahyAM hatAM. tenI racanA evI hatI ke eka dazyamAMthI bIju darya Ape- kIsamasanA kAraNe AkhA zaherane rozanI vaMDa suzobhita karavAmAM Apa sthaLAntarathI ane prakAza AyojanathI palaTAi jatuM.. ovyuM hatuM. A vidyAthI yuvAne pilA amerikana yugalane saLaMga citrapaTa je nATakane Akho bhAga bhajavAye ja jo. . aupacArika rIte abhivAdana karatAM jaNAvyuM ke "Apa ApanA (juo A sAthe pAchaLa Apela raMgamaMcanuM rekhAcitra) nIcenA bhAgamAM bALakane rozanI dekhADavA mATe A rIte laine pharavA nIkaLyA tabelo, ghara, gAma, zerI, maMdira ane mahela ane enI upara lAgo cho." temaNe saMmatisUcaka smita karyuM. yuvAne temane pahADa ane udyAna AvI jatAM tyAM ugelI khajarI ane lIma, uddezIne vizeSa jaNAvyuM ke "AMja karatAM AvatI kAle rAtre 'hAnI kudaratI ghaTAo suramya dekhAtI hatI. mazInarInAM khokhAM ane rezanI ghaNuM vadhAre pramANumAM haze. ane tethI vadhAre jovA jevI "kantAnamAMthI kharekhara eka ajaba sRSTi sajavAmAM AvI hatI." haze, paNa AvatI kAle lekanI khUba bhIDa haze. te Apa A ane prastuta nATakanI vastu aMge zuM kahevuM mane AjanA rIte bAbAne bAbAgADImAM besADIne AvatI kAle pharI nahi zake." nATakanI TekanIkanI bahu khabara nathI, prastuta nATaka jeTaluM. : A sAMbhaLIne pelA be jaNamAMthI eke te yuvAnane jarA bAjue zrAvyasundare che teTaluM ja dayesundara che ke nahi te kahevAnI * laIne kahyuM ke "A bALaka amArUM nathI. A te rAtrInA ame pharavA nIkaLyA ane rastAmAM pilIonI hospITala AvI te sthitimAM huM nathI, kAraNa ke nATaka bhajavAtuM meM joyuM nathI. paNa amane thayuM ke tyAMthI ekAda bALakane bAbAgADImAM besADIne IsukhristanA jIvanathI huM varSothI suparicita chuM. meM ghaNAM varSo , ' pharavA laI jaIe ane rozanI dekhADIe. thoDI vAramAM tene pAchuM pahelAM tenA jIvananA aMtima vibhAgane anuvAda karyo hato. hospITalamAM pahoMcADI daIzuM." A sAMbhaLIne pelA amerikana bAIbalane nyu TesTAmenTa vibhAga jemAM isunuM caritra judAM judAM ' yugalanA A prakAranA vatsalabhAvathI A yuvAna vidyAthI atyanta cAra prakaraNamAM nirUpita karavAmAM AvyuM che te paNa abhyAsanI prabhAvita banyA.' ' daSTie meM vAMcyuM che Isu viSe dila haMmezAM UDo Adara sevatuM ke te koI puSpanI suvAsanI mAphaka A prasaMgamAM rahelI suvAsanI rahyuM che. Ama, isu viSe ThIka ThIka abhinna hovAne dAna karatA pratIti karAvavA mATe koi TIkA TIppaNanI jarUra tathI. paramAnaMda ' ' muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI ke. - ' mudraNasthAna "caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI roDa, muMbaI 24 Te. naM. 28303. 5 judAM che te paNa basa viSe dila rahyuM che. Ama Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTarDa na 4 4266 vArSika lavAjama rUA. 4 buddha jIvana 'prabuddha jaina'nuM navasakaraNa varSa 21: aMka 19 pra muMbai, phebruArI 1, 1960, somavAra AphrikA mATe zIliMga 8 we se sate-posts--- --- zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSi mukhapatra chuTaka nakala : nayA paisAM 20 taMtrI: paramAnada kuMvarajI kApaDiyA dhama vicAra : 1 Wan (dhama ane lokazAhI A e viSaye Aje sauthI vadhAre carcAspada banelA che, ane A e viSayeA aMge nAnethI moTA sau kApa kaSThAne kaMi vicAre. dharAvatA hAya che, je ekathI bIjA cheDA sudhInA hoya che. ahiM ApaNane dha vicAra prastuta che. kAi dharmane mAnavI samAja mATe anivAya mAne che te kAi tenA ucchaMdane mAnavI jIvananA utkRSa mATe Avazyaka lekhe che. kAi dhama kevaLa vyaktigata anI gayA che ema jaNAvIne tene sAmAjika banAvavA mAge che te kAi sapradAyanA pAyAma rahela dha`vicArane alaga karIne tathA sa'pradAyane nAbuda karIne dhama'te vizALa arthAMmAM samajavAnuM tathA svIkAravAnu kahe che. Ama dharmAMtatva aMge bhinna bhinna vicAraNAe ApaNane prApta thAya che. kalakattA khAte tarUNlR sadhanA Azraya nIce gayA navembara 7mI tathA namI tArIkhe dhArmika krAnti' e viSaya upara eka parisaMvAda ceAjavAmAM AvyeA hateA. A parisa vAdana gatimAna karavA mATe takSNa sa`dhanA pramukha kAya kara ane sAmAjika prazno ' aMge satata cintanazIla zrI. bhaMvaramala siMdhIe prastuta viSaya paratve potAnI vicArabhUmikA rajI karatA eka paripatra prastuta parisaMvAdamAM bhAga levA mATe nimaMtrita vyakita upara mAkalyA hatA. A pramANe yeAjAyela parisaMvAdanuM pramukhasthAna kAkAsAheba kAlelakare zezabhAvyuM hatuM ane dAdA dharmAdhikArI, DeA. bhagavatazaraNu upAdhyAya, adhyApaka gArA, adhyApaka zrI. ni`LakumAra jha tathA zrI. pUrNa caMdra jaine A parisaMvAdamAM petAnA vicArA rajI karyAM hatA. prastuta parisaMvAdanI carcA nIcenA traNa praznone kendramAM AkhIne karavAmAM AvI hatI :-- (1) dhama' zu che ane tenI jarUra kharI ? (2) zuM dhama ane samAjavyavasthA vacce Antarika vizadha che ? (3) dhArmi*ka soMgaThThanA ane sAdhusaMsthAnI jarUra che ? A parisaMvAdamAM je carcA vicAraNA thai tethI prerAine pramuddha jIvana'nA vAMcAne dhama tattvane aneka dRSTikoNathI vicAra karavAnI taka maLe e hetuthI e viSayane lagatI eka lekhamALA rabuddha jIvanamAM pragaTa karavAnu vicAravAmAM AvyuM che. tenI rUAta ApaNe ' zrI, bhaMvaramalajInA dhama aMgenA ugra ane mantima kADhinA vicArAne raju karatI upara jaNAvela vicAramikAthI karIzuM. ane tyAra bAda e parisaMvAdamAM raju karavAmAM mAvelAM kAkAsAheba kAlelakara tathA dAdA dharmAdhikArInAM pravacane mane te pachI vinebAjIe A ja viSayane amuka maryAdAmAM pa tuM anyatra kareluM pravacana have pachInA konA kramazaH gaTa karavAmAM Avaze. pAna) trAsa Wan dhama ane krAMti, e be zabdo judA judA svabhAvanA hoya ema lAge che; kAraNa ke Aja sudhI ema ja manAtuM AvyuM che. mAnavIe sAmAjika, Arthika ane rAjanaitika vicArAmAM nitara vikAsa sAdhIne nave! itihAsa racyA; paratu. dhanA itihRAsa mULe Aje paNa, jeve zarUAtamAM hatA, evA ja cAye Ave che. dharmanAM mULa Aje paNa e ja ajJAna ane vahemamAM rahelAM che, jemAM enA udaya thayA hatA. jJAnane svabhAva satata parivartana ane pragati che; jyAre ajJAna hamezAM, potAnI hastI TakAvI rAkhavA mATe, jaDa banI rahevA icche che. dhame peAtAnI jAtane sanAtana, zAzrvata ane aparivata nazIla banAvI rAkhavA mATe, pote apaurUSeya vANIthI utpanna thayela che evI uddeSaNA karI. izvara e avinAzI, avikArI ane aparivartanakArI tattva che; enI sAthe potAnI jAtane joDI daine dhame parivata nazIlatAne ja potAnA guNa mAnI lIdhe, A uparathI ja ema kulita thayuM ke dhama potAnI jAtane khuddhithI tapAsI-pArakhI zakAya evI cIja nathI mAnatA. dharmAMnI A bhUmikA Aja sudhI TakI rahelI che. dhanAM adhane-pavitra baMdhane mAnarthInAM mana ane buddhine Aje paNa bAMdhI rAkhelAM che. e baMdhananuM svarUpa bhale yugakrame badalAtuM dekhAtuM rahyuM hoya, paNa enA mULa AdhAra tA hajAra varSa pahelAM hatA e ja che, jyAre paNa dhama mAM sudhArA karavAnI vAta AvI, te sudhArAe A baMdhaneAnI navI vyAkhyA karI ane navI paristhitimAM enA navA ardhAM karyAM; ene cheka mULamAMthI tyAga na karyAM.. enuM ja e pariNAma che ke, Aje paNa dharmAMnA baMdhane ja mAnavIne sauthI vadhAre jakaDI rAkhyo che, e sAcuM che ke sAmAjiMka-Arthika bAbatamAM vijJAne mAnavInI jIvanasaraNIne sAva badalI nAkhI che, enA uparanuM dharmAnuM dhana paNa DhIlu paDI gayuM che, ane tethI ja dhame have A kSetro uparathI potAnuM niyaMtraNa jANe haTAvI lIdhuM che, paraMtu jIvananI A lAkane sparzatI khAMkhatAthI vegaLA thaine have eNe mAnavInA vicArene AtmA ane paraleAkanI sAthe joDI daIne, emane (vicArene) jakaDI lIdhA che. A baMdhananA kAraNe mAnavInI pragati thaMbhI gai che. A badhanenI jelanA daravAjAnI cAvIo dha gurUonI pAse che, je kASTha rIte e daravAjAne udhaDavA taiyAra nathI; kAraNu - jo e jelanA daravAjA upaDI jAya te pachI teo kayAM rahe? A jelane emaNe evAM * leAbhAmaNAM kalpanAcitrothI zaNugArI rAkhI che ke mAnavI budhanane ja Atma-mukita ane AtmAnnatinuM pagathIyu mAnI le che ! A baMdhanane kAraNe mAnavInA vicAra--svAta jyanA nAza thayA che, ane thai rahyo che. sAmAjika khAbhaMtemAM jyAre jyAre Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 prabuddha krAMtinI vAta AvI te dhamagurUoe, zastranI AjJA AgaLa dharIne, navA vicArAno virodha karyo; ane emanuM sauthI meTu pracAratra rahyuM che. dhama bhayamAM che!" A bhayanI sAme dha- bhIrU banI gayelA mAmavInA vicArane svataMtra thavAnA avasara ja na maLye . mAnava itihAsamAM AvI sthiti ApaNate vAravAra jovA maLI che. dhamane nAme mAnavane satya asatyanI bAbata mIttaone jue che, barAbara enAthI UlaTAM tathya upara bhAra buddhipUrvaka vicAra karavAnI chUTa na hatI. mahAtmA TaoNlsTaoNye kahyuM che e pramANe, mAnavIe peAtanA ghara ane kuTuMbanI vyavasthA. vyApAra-vyavasAyanuM saMcAlana, rAjanaitika kAryoM ane vaijJAniko tema ja kaLAviSayaka praznonA bhAbhatamAM muddhithI kAma lIdhuM, paraMtu jyAre paNa dhanI bAbata AvI ke enI svataMtra muddhi upara aMkuza mUkI devAmAM Avye . ane ene bharapUrNAMka kahevAmAM Avyu` ke dharmagraMthomAM eTale ke zAstramAM je satyanu pratipAdana karavAmAM A yu' che, ene ja zraddha pUrvIka mAnIne eNe cAlavuM. A zAstroe mAnava pragatimAM je vighna nAkhyuM che, anu khUba suMdara- digdarzana . zrI javAharalAla neharUe potAnA vizva-- rihAsane lagatA pustakamAM karAvyu che. temaNe kahyu che ke-e dhazAstro ApaNane duniyAnA e yuganA vAta kahe che ke jyAre e lakhAyAM hatAM. e yuganAM vicAre ane prathAonu e pratipAdana kare che. emAM dhamanI vAtA hovAne kAraNe. ema kahevAmAM Ave che ke, bhI duniyA game teTalI badalAi jAya, A prathAo ane vicAromAM parivartana karavAnA ApaNane krAi adhikAra nathI." chu tethI ja, A dhanu' baMdhana mAnava-pragatimAM bhAre vighna nAkhI rahyuM che, ane jyAM lagI A bandhanane dharamULathI ukhADI pheMkavAmAM na Ave, tyAM lagI sAcA arthamAM pragati asaMbhava che. sva. zrI kizoralAla dhanazyAma mazarUvALAe 'samULI krAMti ' pR. 6 mAM sAcuM kahyuM che ke mAnavInA ane samAjanA vaMna ane vyavahAramAM dharamULathI krAnti karavI heAya te, sauthI pahelAM enI dhArmika mAnyatAomAM parivata na karavAnI jarUra che." ane A dharamULathI krAnti karavAne mATe ApaNe dharmanA udaya ane 'enA mAja sudhInA vyavahAranI, aitihAsika dRSTie, parIkSA karavI joie; ema karyAM vagara ApaNA krAMti-ArI vicAre upa uparanA sudhArAo sudhI ja maryAdita rahI jaze. dha ne nAme Aja ApaNane jIvananI je bauddhika bhUmikA upara rahevAnuM kahevAmAM Ave che, ane ene mATe hajArA tItha karo zAstramAM, gurU vagerenI duhAi ApavAmAM Ave che, sabhava che ke, jemanuM visarjana karavAnI jarUra paDe. e banavA joga che ke A vAta, potAnA hAthe pAnAnA zarIrane kApavA jevI kaDavI ane bhayAnaka lAge; paNa ema karyAM vagara ApaNe dhakhanA jaDa baMdhanamAMthI nIkaLI ja na zakIe. dhamanAM A baMdhanAne kAraNe Aja lagI mAnavajAti khaMDa-khaMDa thatI rahI che, yudghanA dAvAnaLamAM ArAtI rahI che ane vicArAnI jaDatAne kAraNe cetanahIna banatI rahI che. jIvana tA 1-2-60 AthI sthitimAM koi phera na paDayo. jaDatAnI A sthitie mAnaH vIte eTale badhA jakaDI rAkhyuM che ke emAMthI bacavAnI bhAvanA nAmazeSa jevI tha ga, ane eTalu' badhuM ajJAna pedA thai gayu ke, rejerAja vanamAMe je tathyAne ane mAnava- mahApurU thayA, jemane dhama sudhAraka tarIke biradAvavAmAM AvyA, paraMtu emaNe paNa mULa upara kuThArAdhAta na karyAM; upara uparathI keTalAka sudhArA ane parivartananI vAta karI; parasparamAM sahiSNutAnuM vAtAvaraNa pedA karavAnA upadeza ApyA; judA judA dharmAe ApasaApasamAM laDavuM jhadhaDavu nahIM' ema kahyuM; paraMtu dha'nI mULa jaDa dRSTinA vidhi te! emaNe paNa na karyAM baMdhA dharmAMnA siddhAnta sArA che, ane badhAmAM sumeLa sAdhIne cAlavAmAM mAnavInuM kalyANu che. ema kahIne kAma patAvavAmAM AvyuM. ApavAvALA vicArAne ane siddhAMtane paNa-gaMkho baMdha karIte, svIkAra karI le che. ane A ajJAnathI bharelI dRSTinuM gauravagIta gAyA kare che. phakta eTalA ja mATe enI sAthe dhatu nAma saMkaLAyeluM' che ! A dhathI samAjanuM kAma nathI sastu, rAjanItinuM kAma nathI saratuM, vyApAra-dhavasAya ane apAnamAM ane upayoga 'nathI thai zakate, vijJAne pragaTa karelAM tathyAne. enI mAraphata sAbita nathI karI zakAtAM; * eTale te dharma A badhAMthI judA paDIne, potAnI jAtane mAnavInA AtmA sAthe joDI ne, e zAstrIyadarzInanA bacAva karavAmAM potAnI caritA tA mAnI lIdhI ke jene ApaNA jIvana / vAstavikatA sAthe kaze ja saMbadha nathI. sAmAjika, Arthika ane rAjakIya jIvanamAM vadhI rahelI dhamavimukhatAnA yugamAM dhama kevI rIte TakI rahe, ane emAM jAmI gayelAM sthApita hiteA-sAdhu, mahAtma ane AcArya.-kevI rIte petAnA dRkhakhA jALavI rAkhI zake, ene vicAra karIne emaNe dhanavAne ane rAjya karavAvALA lokone pAta nA rakheva / banAvI dIdhA. - AdhavAo mAnavInI svataMtra vicArazakita ane anAMthI pedA thatI baLavAkhora nRttine dabAvI khavAne mATe -ta-divasa mukita ane AtmannatinA gorakhadhaMdhAmAM eka eka vAtanuM raTaNa karyAM karavAnI prakriyAmAM lAgyA rahe che, ane 5 -puNyanI--bhayAnaka ke dhAbhA bhaNI-paraleAka' sabaMdhI vyAkhyA karIne mAnavIne bhayabhIta banAvI mUke che, ke jethI e kayAre sthApita hito dvArA karavAmAM AvatA zeSaNanI sAme mAthu UMcakavAnA vicAra ja nakarI zake; ane AnA badalAmAM dhanavAne ane rAjyakartA emane preAsAhana ApatA rahe che; emane mA maMdira, mA ane tI dhAme ubhAM karatA rahe che, temaja dare prAnA bADa...barane TakAvI rAkhe che. itihAsa e vatanA sAkSI che ke dhana, rAjyasattA a dhamanI vacce haMmezAM akhaMDa etA rahI che; emane ekakhIjAna madada maLatI rahI che. A svAthI ekatA ke SaDyaMtra bhArata mA vIne pUrepUrA dakhAvavAmAM AvyA che. A svAthI ekatAe satyana zodha ane satyanA AcaraNa upara bhAra ApyA, paraMtu dhana pratiSThA ane ADaMbaranI rakSAna mATe moTAmAM moTA asatya pracAra karyA! je dhama zAstrAmAM sekaDe-hajAro varSoMnuM asa bharelu che, amane izvaranI racanA mAnIne, mAnavInI buddhi e razI na zake e pratipAdana karIne, emane TakAvI rAkhavA prayatna karavAmAM AvyA che. A lAMbA samayanA SaDyaMtra ke svArtha ekatAnI sAme avaja uThAvavA, e atyAranA yuganI mAMga anizcita che ke jo mAnavInI buddhine A dhana dhananI sAMkaLe mAMthI mukata nahIM karavAmAM Ave te, atyAre samAjamAM ajJAna ane vahemathI bharelI sAMpradAyikatA pravatI rahI emAM bhagavAna ke izvaranA avatAra mAnIne izvaranA A rakhevA tathA bhakatA je pAkhaMDa-lIlA calAvI rahyA che, ene nahI AvI zake. mULa hiMdI bhaMvaramala siMghI anuvAdaka : "tilAla dIpacaMda desA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1ra60 ke prabhu ddha jIvana giripravacana . (jevuM sthAna bhagavad gItAne hindu dharmamAM che tevuM sthAna "samana ona dhI mAunTarane-giripravacano-khristI dharmamAM che, ane ema chatAM jevI rIte gItA Aje sarvamAnya sava-AdaraNIya banela che tevI rIte A giripravacane paNa aneka khrista-akhristI leke mATe preraka ane AdaraNIya banela che. giripravacana eTale kei paNa gAmanI najIkamAM AvelA keI TIMbA-TekarA upara besIne isu khrista pitAnI AsapAsa vIMTaLAine beThelA anuyAyIone Apelo dhamaupadreza athavA te karAveluM jIvanadarzana. bAibala mahAbhArata jevo eka meM dharmagraMtha che. tenA anta bhAgamAM Avela eka vibhAganuM nAma che , nyu TesTAmenTa. te cAra gospeladharmopadeza-mAM vaheMcAyela che. AnAM nAma che. senTa methya, senTa mAka, senTa lyuka ane senTa jahena. eka eka prakaraNa eTale izu khristanA upara jaNAvela eka eka mukhya ziSyanI Izu khristanA jIvana aMgenI maraNanedha. * prastuta giripravacana santa maithyanI A prakAranI smaradhamAMthI ApaNane vAMcavA maLe che. , ' , ' , , - A giripravacanane anuvAda eka nAnI sarakhI pustikAmAM pragaTa thayela mArA jovAmAM AvyuM. anuvAda sundara ane saraLa lAge. pustikAnI chApaNI ane uThAva paNa surUcipUrvakanAM jaNAyAM. te anuvAda mArA eka purANA mitra vilepArale-nivAsI "zrI viThThaladAsa purUsettama desAIe karyo hovAnuM mArA jevAMmAM AvyuM ane mane khUba AnaMda thayo. giripravacanane A anuvAda prabuddha jIvananA vAcake ne sulabha bane e hetuthI prabuddha jIvanamAM pragaTa karavA mATe meM bhAizrI viThThaladAsanI - anumati mAMgI ane ' "A mArI mAMgaNIne temaNe saharSa svIkAra karyo. pariNAme te anuvAda : AbhAranI lAgaNIpUrvaka nIce pragaTa karavAmAM Ave che. anuvAda anuSTapadamAM che. te zrI cArlsa enDrujhanA " samana ona dhI mAunTa" uparathI karavAmAM Avela che ema anuvAdaka jaNAve che. giripravacana jevA mahatvapUrNa kAvyAtmaka dharmopadeza A rIte gujarAtI prajAne caraNe dharavA badala zrI viThThaladAsabhAIne - dhanyavAda ghaTe che. A anuvAdanA prAraMbhamAM je prArthanA ApavAmAM AvI che te anuvAdake pite racela che ane te viSe teo jaNAve e che ke A prArthanA bhASAntara karatAM karatAM potAne sujhI che. paramAnaMda) " , " prArthanA prArtho nAM : ". . . : 5' .kema ke pitA1 jAna trAtA. tArU che nAma pAvana, thAo toDuM ahiM rAjya, tArI icchA pramANa che. ' ' Apaje zIla,. teSaH deje vANI manahara, daMbhathI rAkhaje. dUra, kSamA ne zAMti Apaje.' .. zraddhA ane 'yA deje, deje rakSaNa sarvane, karaje sthira tArAmAM mArUM citta : sadA prabhu, odArya na paranA doSe, sarvatra samatA tathAM. Aje prema ne 'bhakita, dayALu paramezvara.' : , ' tU che dayALu, huM dIna, tUmAM che sarva zaktie, tuM, sukha zAMtinuM dhAma, vizvanI AkharI gati." - saMta methya : prakaraNa : 5 dhanya che satyane , kAje , ' paTAvI dIpane le , na le ka sa mU ane je I . je sahe che satAmaNI, ' ghaTa nIce na mUkaze, 5 - ; ; mAne svarganuM rAjya mUke dIvI- "pare jethI ziSya saMdha gaye pAse 1 : 2 : " evAonuM ja nizcaya. 'cha' prakAze gRhamAM badhu. je 13 " che ne beThoH bhakitapUrvaka : 1 muja kAje sahe. jyAre - tamArI ta e rIte " Isue bolavA mAMDyA leke thakI satAmaNI, , : prakAze sau samakSa ke - zabdo gabhAre arthanA : ' Apazo to apazabdo tathA ' , nindA ; . - . jue sau tama satkAya . " tA. . : : mAnajo dhanya che. tame.... 8 ne gAya stuti izanI... 14 , tene che. rAjya svaganuM. * 2 AnaMde, baMdalo mATe Adeze tema buddhone ! dhanya che je kare zAka pAmazo. 5 2 le ka mAM, Avyo huM lepavA nathI, . . : e te zAMtvana pAmaze. " " pUrve bha kata ja ne nIce Avyo chuM pALavA sau e ' je che vinaMma te dhanya,* AvyuM chuM e teDavA. . che e vArasa 15 d, khelanA." '' - satAmaNI thai hatI . 3 - talase je satyane mATe , ' tame che. luNa pRthvInuM . jAya AkAza ne pRthvI , , jene che bhUkha satyanI, ' ' luNa khArAza khAya che chatAMe 'raja jeTalAM, evA sudhArUM che : dhanya; * . karaze e na deza che ' pUrAro mAMga" ehanI. . 4 zAthI e kSAra pAmaze ? 10 pUrNa e so thatAM sudhI. * 16 je che dayALa te dhanya evuM luNa nathI luNa, kare bhaMga karAve ke evA pAmaze dayA, ka! " - nakAmuM e khare bahu AdezamAMthI ekane. dhanya je aMtare zuddha , *1 : gya che tajavAne ne ? ati zuddha gaNAze e ' , ene darzana : izanuM.. . . 5 , kacaDAvA paga taLe. " 11 prabhunA rAjyane vize." : " 17' : jaganI che. tame jyota, , Adeza pALavA je A vizva . tame prakAza che: ' .. yA pALavA zIkhavo.:- . prabhunA bALako A che : ', - pUrI na rahe te DhAMkI kaheze sau mahAM ene kaheze, leke emane. 6. ' hoya je zikhare dhasI., 12 prabhunA rAjyanA vize. * 18 ,sahe che satAmaNI. '", ke , mArA kinAtha gayA che je che garIba te dhanya che , AdezaLa zAMti saM5* sadana 1 :: :: Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 bAhya AcArathI jo nA vRtti aMtaranI vadhe, tA kadI prabhunA rAjye pAmaze na pravezavA. kahevAtu pahelAM hatyA na karavI ghaTe. je hatyA karaze tene zikSAnAM bhayaM nizcaya. kintu huM kahu chu tene zikSAne bhaya nizcaya, karaze krodha peAtAnA bhAinI sAthe je khare. je tiraskArathI kAi pAtAnA bhAIne vize, khAle tene vadhAre che sAce ja bhaya darzAnA. vaLI je Apaze zApa peAtAnA bhAine khare, tene nakanA agnine vize che paDavA bhaya bheTatuM prabhune dvAra lAva tyAre tane smare (ke) khaTakA kA bhAine tArA che tuja mATe antare. kara pAchA tuM rAkhIne prabhune dvAra bheTa e, bhAthI meLa sAdhIne Ava ne dhara bheTa e, thA saMmata virodhIne jo enA hai| tuM doSamAM, rakhe sAMpe vidhI e 3 jI AI te adAla te. cukAdya o paDe UdhA adI thai rahIza tU, pachI na chUTavuM zakaya pUrI pAi didhA sudhI. haze suNela AjJA ke karavA vyabhicAranA, paNa je che khare sAcu " tene dhyAna daI suA. strIe pratye. kare daSTi vicAra| vasI dharI, teNe aMtarathI deva karyAM che. vyabhicArane. jo tame jamaNI AMkha caLAve nija. mAga thI, teA e AMkhane khAdI tAre e tavI ghaTe, 21 23 23 24 25 26 27 28 29 30. prabuddha jIvana vinAza aMga ekAdu pAme te ceAgya che vadhu, kintu samasta nA de nakanA agnimAM paDA evA rivAja cAle che je chUTI lagnathI kare, patnIne ApavA teNe karAra lagna chedanA. paraMtu huM kahu chu ke evAApa na heA chatAM, chede je lagna, patnIne prere che vyabhicAramAM. che mukAyelI nArI tevInI sAthe lagnathI, joDAya nara je koi Adare vyabhicAra e. AvyuM che e kahevAtuM khATA khAvA na megana, nAme kintu izvarane melI sAgana pALavA. paraMtu huM kahu chu ke khAvA sAgana nA kadI, natA zvarane nAme gaLAnA paNa nA vaLI ke na khAvA tI'ne nAme nA ziranAya nA, na koi vALane dhoLA ke kALAya karI zake. hA ke nA eTaluM mAtra kahevu e ja yAgya che, ethI vadhu kahevAmAM pApamAM mULa che vaLI tA nukazAnInuM kahe che sATuM vALavu, AMkha te AMkhane sArTa sATAmAM dAMta dAMtanA, paraMtu karajo * kAya duSTatAneA nasAmano, je mAre jamaNe gAle khAya tene dharo, khamIza tAha levA jo kA jAya .adAlate, Apaje DagalA tA kADhIne ehate va: calAve sAtha pAtAnI phathI eka gAu jo, te tuM saMgAthamAM enI khImnee gAu cAlaje, 31 32 34 35 3 37 38 39 41 42 mAMge.kA tArI pAse tene te Apavu ghaTe, Icche levA uchInuM kA nahi . tene nakAravA. vAtA ' evI kahevAtI suNI ke leAka pAsathI, prema paDeAzIne maiM tiraskAra . zatrupte, devA tA. 12-60 kahuM chu hu tamane ke karavA prema zatru ne, zApanA rAte AziSe| devInuM icchavu bhalu . je varte te je karai satAmaNI, vAMvA prabhunI pAse 4rdhApUrvaka tene satbuddhi ne bhalu, sAdhu asAdhune mAthe tape che . sArA, vaSaeN che jalasatra nyAyI anyAyIne zire, je cAhe, cAhavA tene zuM che. temAM navuM rahyuM pitA che vizvanA pU ema pUrNa thavuM ghaTe, sata methyu : prakaraNa na / samakSa lokAnI dAna jethI jIe badhAM, mULa tenuM na te Ape pitA je traNa leAkanA, tethI jyAre karI dAna, vAjAo na vagADavAM, bhathI kItinA lAbhe cauTe ane sabhAmahI. ApA jyAre tame dAna, gupta te Apavu ghaTe, je Ape! jamaNe hAthe DAkhAne de na jANavA. prabhu e jaganA tAta, Apaze jANe che gupta kama sau, badale ene na icchA phaLanI chatAM. prAthanAya karI jyAre, bhIe sama nA karo, e sau tA` bhajavA icche maMdizamAM ubhA ubhA. jethI tyAM AvatA leke, emane bhajatAM jIe, kahuM chuM tamane sAce phaLa...enuMya pAmaze. 43 4 45 4 47 48 1 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 12-60 * , prabhu ddha : jIvana ' paNa tame bhale, jyAre ke , .' khajAne na saMdhara : kahA cintA karethI zuM, '. jAje ekAMta khaMDamAM, vikAje bhUmimAM bharI, tame mAMthI va dhA 2 vA, ne pachI ThAra vAsIne , udhAI, kATa ke core . UMcAIne kadI kaI bhajo ! zAMta cittathI. 7 ene naSTa karI zake. 19 zakata che. tasu jeTalI ?- 8 ' e tAta prabhu che gupta, khajAne puNya pAmI, karo zuM vastranI cintA; * jue che gupta je badhuM, " bhAra va para le ka mAM, kevAM che kamaLo juo, chAnAM karela kanAM emAM na cAranI bhIti zrama ' na karatAM kAMIka phaLo nizcaya Apaze. na bhIti, kATa, jaMtunI. kAMtatA vaNatA nathI. 32 zabda na ekanA eka : ' tamAre che khajAno tyAM, tamene kahuM chuM ke, balavA, prArthanA mahIM, tyAM ceTiyuM citta te rahe, jevAM A kamaLa dipe, '. ajJAnI samaje che ke te mATe cuMTADavuM citta na dIpe rAjavI tevA' ghaNuM bele suNe prabhu. huM haMmezAM puNya kAryamAM. ' 21 , zaNagAre bhale bahu. 33 tethI na thavuM evAM, AMkha che dehanuM nUra, ; thavAnuM khAkha je. kAle . . kemake jagane pitA, tethI tamane haze, te ghAMsa bhare prabhu, ' ' jANe badhuM vinA mAge AMkha eka ane nyAyI - te zuM zraddhAvihoNA che . ' zene che. tamane khapa... 10 pUrAze deha tejathI. 22 tamane DhAMko : nahi ? . 34 karavI prArthanA Ama, .. paraMtu tama AMkhomAM, zuM khAzuM, zuM tathA pIzuM', . "pitA e svarganA deva, .. haze deSa bharela je, DhAMka kema deha a.. tArUM che nAma pAvana, te tama deha sArAye : ''.. evA prakAranI cintA - - rAjya Avo ahI" tArUM . vyA paze aMdhakArathI. ': 23 ghaTe na karavI kadI. 35 tArI icchA pramANa che. 11 tethI palaTAya chenara ajJAnI paNa jhaMkhe che Apaje rojanI roTI, dehanuM adha kA ra mAM, ", ema to vastuo badhI, mApha Ama karaje RNa, haze ghere ane gADha ' tamane joie zuM te je rIte sApha devAo : ' , keTale aMdhakAra, e. 24 jANe che divya e pitA.... 36 bIjAnA karIe ame. 12 , na kethI sevavA zakaya che ? " zeAdha tuM prabhunuM rAjya, kSaje. lAlacathI " tuM,... ' " eka sAthe je zeTha be, zodha tuM satya vana, ' ' - pApathI tU bacAvaje, saMpatti tathA prabhune ' Apa meLe tane AvI .' tArAM cherAjya ne sattA , na sAthe zakya sevavA. 25 maLaze vastuo badhI. " sadA che kIrti tAharI". - 13 kare je ekane deSa, , , na kara kAlanI cintA, kemake doSa le konA anyane prema dAkhave, pitAnuM kAla jANo, - je mApha karaze tame, ekane je kare saMga paryApta Ajane mATe . tamArAM karaze mApha te rAkhe dveSa anyane. ra6 AjanI che upAdhio. .38 gunhAo vizvane pitA. 14 methya: prakaraNa 7muM paraMtu doSa lokonA kahuM chuM tamane tethI, jevA na koInA de, kare ciMtA na prANunI, ' '.. je na mApha karo tame, khAvA zuM maLaze Aje jethI ke na jue tama, * tamArAMce gunhAo nAM na karaze mApha deva e. pa re jevI tame karI TIkA pIvAnuM zuM maLaze. vaLI !... tevI TIkA ja pAmaze. * karo vata vaLI jyAre kare na dehanI cintA, je rItanA bIjA pratye dekhAvuM na udAsa te, , ke ene kema DhAMkaNuM, bharelAM daMbhathI prANuthI zuM vadhe. anna bharazo pagalAM jethI , tame, - sAmane karaze bIjAM ' jANe sau kaM karo 'vata. 16, ke vastro dehathI vadhe ? 28 jA" tamAro te prakArathI.* maLe che phaLa enuM, juo AkAzanA paMkhI, - jue che phAMsa zA mATe. - - chatAM jyAre karo vata, na vAve bIja ke lage, AMkhamAM bhAInI tuja, . thaIne snAnathI , zuddha na eka karI pAka ' ' phAcara te nathI jote ra - mastake tela nAMkhavuM. 17 ene ThAramAM bhare. 29 paDI je tuja AMkhamAM.. 3 jethI ne ja jANe, '. "mAna, * * * kAcara akhamAM. tArI , che ke tame vrata dhAryuM che, divya e vizvane pitA, 3 ne tuM kema kahI zake, na kazuM prabhuthI. gupta : .. . tamArUM : e vihagathI.. . "phasa re kADhavA bhAI: - deze guptanuM ye, phaLa., 18 ne vadhAre mUlya zuM nathI ? 30 - paDI je tuja AMkhamAM." . . 4 juo bIja ke loka Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 pahelAM tArI A daMbhI phAcara kADha AMkhanI phrAMsa tA . te ja dekhAze AMkhamAM spaSTa anyanI pavitra vastu je hAya te daivI zvAnane nahi, rakhene e vaLe pAche. te phADI khAya e tane te tamArA na meAtI bhUMDanI pAsa veravA, rakhe ene kare cUrA hu dIne paganI taLe bhAga, ne e tu pAmIza, zAdha e jaDaze tane, ThAka sAMkaLa dore te khulo tuja kAja e mAMgethI maLaze nakkI, jaDaze zA dhanA ra te je koi Dhoko dvAra e tene kAja khUlaze. putra jo reTalI mAMge, "zuM Apaze. tame ? vaLI e matsya. jo mAMge zu tene saMpa Apaze ? tame che doSathI pUchyuM, chatAMye akSiSe bhalI, tamArA bALakone je jANA che kema ApavI. tyAre te keTalI sArI, tamane M.M tamArA divya e pitA, bakSiyo Ape mAMgA jo enI pAsa tA! tethI jevu' tame cAhe, - - vana anya pAsathI, evI rIte tamAreya ka : - 11 12 13 anAdi kALane A te niyama avicAya che, aTaLa kAyado A che sa MtAne A ja eva' che. pravezavuM sAMkaDe 'dvAre, kema ke che vinAzanA bhAgane dvAra... je vATe jAya che vizALa prabuddha jIvana '', je che sAMkaDu dvAra, je che mArga sAMkaDA, te che jIvana denAreza zeAdhe che vATa kAMka te je dhAre veSa meDhAnAM, antare je varU samA, evA dhama taNI vAta ce ta vudhdha ka ra nAM 2 thI. kaLA e deya che. kavAM; joine ema ALakhA, zu kAMTA jIrA deze ke thAra drAkSa Apaze ? jI, je ta sArAM, sArAM te deya che tathA kharAba dakSane kaLA kharAba Avaze. vaLI na taru 'sArAM, kaLA kharAba Apaze. phaLA na pAmazeza sArAM kharAba taru thakI. phaLe je na dhare sArAM, te taH agnine vize bharama karAya che kApI; kaLAthI sau jaNAya che. vavu. anyanI prati. saMdha dvArA yAjAyalA cAraNI sAhityanA jalasA tA. 17-1-60 ravivAranA roja rAtrInA samaye zrI muMbaI jaina yuvaka sA~dha taraphathI nyU marIna lAinsa upara AvelA mana. hara'mAM bhAvanagara bAjunA suprasiddha bATa kavi kazaLata'ga rUpa siMganA eka jalase geThavavAmAM AvyA hatA. A prasaMge cAraNI lAkasAhityamAM rasa dharAvatAM bhAMi bahenAthI AkhA haoNla cIkAra bharAi gayA hatA. rAtrInA ATha vAgye jalasAnI zarUAta karavAmAM " AvI hatI. prAraMbhamAM sadhanA maMtrI zrI, paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA taraphathI kavizrIne sa Mdha vatI AvakAra ApavAmAM AvyuM. hatA ane temane thADA paricaya ApIne phulahArathI temanu sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. tyAre bAda kavizrIe peAtAne kAvyapravAha vahetA karyAM hatA. temane bulaMda chatAM kaNapriya avAja, jhaDajhamakathI jee mAtra kare khelyA, mane kahI "prabhu ! prabhu!'' sva'nA rAjyamAM te sau pAmaze na pravezavA. 14 15 16 17 18 20 21 22 tA. 1-2-60 pazu dig pitAnI je icchAnu sAra Mvata ze, praveza pAmaze te te ra svarga nA rAjyane vize te krine te mane kaheze, "tAre nAme ame prabhu, bhAkhyAM hatAM ghaNA bhAvI bAdhAo dUra saukarI, Azcaya nAM ghaNAM kAme karyA'tA tuja nAmathI " tyAre kahIza evAne, "tamArlR jANatA nathI, thAe A AMkhathI dUra che khATAM vane tame." tethI je vacanA mArAM sAMbhaLI temavata ze DAhyo e che khare bAMdhyu dhara khaDaka nI medha tUTe pUrA Ave, -t je AvAsa vAyuthI, khaDakA para bAMdhelA paDe AvAsa e nahi. te suNI vacane mArAM, tema je vaza nahi, ene te! samajo mUkha khAMdhyu che ghara vAlumAM Te medha, pUrA Ave, dharane vAyu jhA paTe, ghara AkhuM paDIne e jamIna sarasu bane.' 23 25 39 suNIne isunI vANI, DUbyAM AzcamamAM jatA, gaMbhIra arthanA zabdo lAyA adhikArathI. anuvAdaka viThThaladAsa desAI 30 bharelI tAlabaddha vANI, askhalitapaNe vahI rahelI pa65 kita, za'karanAM tAMDavane ke gopagApIenA rAsane murtimata karatI zreNI bahu padyaracanAo vadhu zrotAmaMDaLane temaNe lagabhaga traNa kalAka sudhI matramugdha banAvI hatI. upasthita bhAI bahenAne paurANika bhUtakALamAM temaNe praveza karAvyeA hateA ane aneka rAcaka kathAo ane duhA vaDe saunA mananu temaNe rajana kayu" hatu.... budalAyalAM jamAnA upara aneka kaMDhAMkSA karIne kAvyakathanamAM vinAnI temaNe puravaNI karI hatI. antabhAgamAM saMdha taraphathI rUA. 51ne puraskAra temanA caraNe dharIne saMdhe temanA kavitvanA yathAzakti puraskAra karyAM hatA. saMdhanA pramukhazrI zrI. khImajI mADaNa bhujapuriyAe kavizrIne sAMbhaLatAM peAtAne thayelA AMta Anada vyakata karIne temanA AbhAra mAnyA hatA. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana vinAbAjInA bacapaNanI keTalIka vAtA ( tA. 13-11-50nAM 'bhUdAnayajJa'mAMthI uSkRta ane anuvAdita) sAMjano samaya hate. duniyAmAMthI vidAya thavA pahelA sU potAnA antima AlAka vaDe prakRtine Ale kita karI rahyo hatA. varSA-snAta prakRti nava-nAta bALaka peThe praphullita hatI. vinA bAjI petAnA ma sAthIone laIne pharavA nIkaLyA. saMbhava che ke prAtaHkALamAM bhUsaladhAra varSAmAM karelI daza mAlanI padayAtrA temane paryApta mAluma paDI na hoya. pazcima kSitija tarapha jotAM jotAM temanI vANImAMthI bacapaNanI smRtinI saravANI phUTavA lAgI, emaNe kahevA mAMDayu. ke "sAMjanA karavAnI mArA mana upara AdhyAtmika asara kAMika adhika thAya che. vaDodarAmAM huM A rIte sAMjanA vakhate kai dUra dUra cAlI jatA hatA. mitra sAthe hAya to paNa ThIka, na hAya tA paNa ThIka. huM mArI potAnI mastImAM ja nimagna rahetA.' zaherathI pAMca-cha mAila dUra jaine kAi khetaramAM beThe eThe A tArA nIkaLyA, pelA tArA dekhAyA, A rIte AkAza tarapha huM joyA karatA. mitra sAthe hAya tA AdhyAtmika carcA cAlatI. te vacamAM-vacamAM yAda ApatA ke bhAvyA, have cAle dhara tarapha rAta paDI gai che. paNa huM koinuM sAMbhaLatA nahetA meSTA bhAge ame rAtrInA nava-daza vAgye ghera pAchA karatA. di kardi agiyAra paNa vAgI jatA. 194 bhA mArI rAha jotI jotI besI rahetI. tene khabara hatI ke jo te pAse ekI' na hoya to 'vinyA' khAvAnuM khAze nahi. gharavALA mane . sastaMbhaLAvatA hatA ke "tuM meADA pAche Ave che, tethI mAne bhAre takalIpha paDe che. te kahe che ke vinyA sane khUba satAve che. te vakhatasara ghera AvatA nathI.' paNa huM javAba ApatA ke mane te te ema kadi kahetI nathI,' 'me' kardi paNa emanI sUcanA dhyAnamAM lIdhI nahi, ke kadi paNa mArI rItabhAtamAM sudhA karyAM nahi, kAraNa ke huM mArI AdhyAtmika mastImAM DubelA hatA. mA emane jarUra ema kahetI haze, pazu mArI sAthe tA te hamezA premathI kheAlatI. te eTalu` madhura khelatI ke amRtathI paNa madhura,' " huM vaDAdarA gayA te pahelAM ja zrI aravinde vaDodarA Dayu hatuM. paNa te kadi kadi tyAM AvatA rahetA hatA hu emanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA jatA. e vakhate huM' aMgrejI naheAtA samajatA. temanAM vyAkhyAnamAM vacce vacce 'svadezI', 'krama yogina' jevA keTalAka zabdo AvatA hatA. teTalA zabdo ja huM samajatA hatA ane keTalAka pAMca cha a MgrejI zabdo jAtA hatA. paNa huM evA tAnamAM hatA ke mane lAgatuM ke huM badhuM samajyuM chuM jyAre me pahelI vAra 'jJAnezvarI' vAMcI, tyAre huM evI mastImAM hatA ke huM badhu samajI gayo chuM ema mane lAgatu. have eka chokarA 'jJAnezvarI'mAM te zuM samaje ? paNa zabdone atha bhale mAlUma na hAya, teA paNa bhAva hRdayamAM UMDANuthI cAlyAM ja karatA hatA." * * "bacapaNamAM huM bahu kaDaka hatA svAmI rAmadAsanA vacana uparathI kAinA paNa lagna prasaMganuM bhAjana nahi khAvAne meM sakalpa karyAM hatA. 1966mAM, ghara choDayA pahelA mArI bahenanAM lagna AvyA. e vakhate paga meM mAne kahI dIdhuM ke huM e bhAjana nahi lau. pahelA divase mAe mArA mATe judI rasAi karI, ane bhojananA samaye mArI pAse besIne te premapUrvaka kahevA lAgI ke 'vindhA, tArA saMkalpa mane maMjUra che. paNa lagnanu bhAjana na khAvAno atha e che ke miSTAnna na khAvu dAla-bhAta khAvAmAM zuM vAMdhe che ? tyAM. pazu huM dAla-bhAta banAvuM chuM. ane ahiM paNa tArA mATe judAM dAla-bhAta mAre ja banAvavAM paDe che. te pachI tyAMnA dAla-bhAta tuM zA mATe khAi na le ?" meM tenI vAta mAnI lIdhI ane pachI e traNa divasa lagna aMge thatI `raseAImAMthI meM dAlabhAta khAdhAM. mArI mA khUba kuzaLa hatI. pahelA divase . mArA mATe judAM dAla-bhAta tA. 12-60 banAvyAM. mArA vicArane majUra karyAM. ane vaLI potAnI vAta paNa mArI pAse kabula karavI, arthAt teNe pUrNa satyAgrahanuM taMtra apanAyu'. prema hoya teA A badhuM sujhe che.'' 2 * eka sAthIe pUchyuM: "zu tame upanayana bAda kardi saMdhyA vaMdanA karI che ?' vinobAe kahyuM : "nathI karI, tete badale hatuM. rAmadAsanA 'mateAMce klAka'nA pATha karatA hatA. ka ema kahetA ke je saMskRta zlaoNkeAnA atha mane mAluma nathI te zlokA huM zuM kAma kheluM ?' 'manAMce zlAka'nA a mane barAbara mAluma che, ane tethI huM tene pAra karU chuM. mAe mArI A vAta mAnI lIdhI hatI, paNa pitAjIe e vAta svIkArI nahatI. mArI upara asara paDe e mATe te pAte sa MdhyAvaMdanA karatA hatA. teo mane kahetA hatA ke tu N ThIka kahe che, paNa sadhyAnAM maMtrAmAM kAMika che,' huM pUchatA ke e 'kAMika' zu' -samajAvA. e sAMbhaLIne teo kahetA ke e mane mAluma nathI, te mane 4 je divase mArI mAnA dehAnta thayA, e divase me' Rgveda vAMcavAnI zarUAta karI, ema te e graMtha mArI pAse keTalAya samayathI paDayA hatA, paNa e divase e graMtha meM ughADyA. vedAdhyayana karatAM mane mAluma paDyuM ke sadhyA-vaMkramA mATe je maMtra pasaMda karavAmAM AvyA che te sauthI vadhAre sarasa che. Ama chatAM, Aje paNa hu krAIne, sadhyA-vandanA karavA mATe kahetA nathI. huM nathI mAnatA ke AdhyAtmika sAdhanA mATe sa MskRta bhavu jarUrI che. marAThImAM saMteAe je utAyu che te ApaNA mATe paryApta che, ane ema chatAM emAM kAMI uNapa lAgatI hoya to te, saMskRtanA anuvAda karIne, marAThImAM lAvI zakAya che." * * hAiskUlamAM dAkhala thatAM 'sekanDa leMgveja' itara bhASA' - nI pasa`dagInA savAla ubhA thaye, mA icchatI hatI ke huM saMskRta lauM, ane pita jI. kacchatA hatA ke huM phreMca la", ' pitAjI vaijJAnika hatA. bhAjananA samaye carcA nIkaLI. pitAjIe kahyu : phreMca ane aMgrejI - e bhASA jANavAthI Adhunika nananAM sarvAM pravezadvAra khulA jAA che." mAe e vakhate mauna sevyuM. pachI huM nizALe gaye| ane phreMca kalAsamAM bhArU' toma lakhAvI dIdhu, nizALethI pAchA pharatAM mAe mane khAvAnu pIrasyuM ane mArI pAse besIne pUchyuM ; zuM nakkI karyuM ?' meM kahyuM: jema nakkI hatu tema banyuM. me` phreMca lIdhuM' e sAMbhaLIne mAe eka ja vAkya kahyuM : zu` brAhmaNanA dIkarA saMskRta nahi zikhe ?'me' javAba ApyA: jo brAhmanA dIkarA mATe saMskRtanuM jJAna Avazyaka hAya tA e paNa meLavI levAze. paNa e jJAna skUlamAMthI ja meLavavAnI jarUra nathI. bahArathI kAi paNa rIte e jJAna hu' meLavI zakuM chuM." mAnA e eka ja vAkaya upara huM. saMskRta zikhyo." * * acapaNamAM bAibala zikhavAnI huM virUddha hateA aMgrejoe ApaNA deza upara tema ja dharmo uparlR hule karyAM che. A bAbata upara mane khUba gusse AvatA hatA. eka vakhata huM eka mitranI sAthe pharavA jaMi rahyo hato. varasAdanA divase hatA. vaDedarAnAM ALAMemAM pANI bharAi gayAM hatAM. meM sahajabhAve mArA e mitrane pUchyuM ke A tArI pAse zuM che ?" jevuM mane mAluma paDayu ke tenA hAthamAM bAIbala che ke tarata ja tenI pAsethI e pustaka meM jhuMTavI lIdhuM ane nALAmAM pheMkI dIdhuM, pachI keTalAMka varSa bAda kAlejamAM raskina ane milTana zikhatI vakhata mAluma paDayu ke bAIbala jANyA sivAya temanI keTalIye khAkhatA samajamAM AvI zake tema nathI. khAsa karIne milTan samajavA khAtara bAibala vAMcavuM zarU karyu. ane nyu TesTAmenTa" (bAibalamAM AvatAM isu khristanA caritrane lagatAM prakaraNA)nI mArI upara khUba asara paDI. tyAre mane pastAvA thayA ke Aja sudhI A cIja meM kema jANI nahi.' mULa hiMdI : nirmaLA dezapAMDe anuvAdaka : paramAnaMda Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA 1-2-60 zikSaNasaMsthA ane bhUtapUrva vidyArthI e eka bAjue AjanI vadhatI. jatI moMdhavArImAM aneka chAtrAlaya ane zikSaNa sa MsthAone TakAvI rAkhavAnI muzkelI vadhatI jAya che, teA khIjI bAjue AvI saMsthAono lAbha laine AgaLa vadhelA ane vyavasAyI jIvanamAM sukhapUva ka sthira thayelA bhUtapUrva vidyArthIonA dilamAM potapotAnI mAtRsasthAne madadarUpa banavAnI bhAvanAnA kAi. koi ThekANe udaya thayelA jovAmAM Ave che. AvA vidyAthIe potapotAnI sasthAone lakSyamAM rAkhIne maMDaLeA sthApe che, aMdara aMdara saMgaThThana sAdhe che ane mAtRsa MsthAnA lAbhamAM maneraMjaka kAryakrama ke nATaka yeAjIne athavA te kahuMkALA karIne sa MsthAnA bhaDoLamAM sArI evI puravaNI karatA rahe che. zikSaNasa racAe ane chAtrAlayone A rIte eka navu' khaLa maLe che. ha ma buddha jIvana * sayuMkata jaina vidyAvA gRhuM eka jANItI sa MsthA che, tenI kAryavAhI sAthe huM varSoMthI joDAyalA chu. A saMsthAnA bhUtapUrva vidyAthI oe maLIne tA. 31-1-54nA rAja 'zrI sa'yukata jaina vidyAthI gRha bhUtapUrva vidyAthI mAMDaLa sthApeluM, jenI amane kAya vAhakAne kAi jANa nahatI. A maDaLa paraspara paricaya ane sabaMdha vadhe e hetupUrvaka nAnI meTI pravRtti yeAjatu hatu. te ma`DaLanA ahevAlamAM jaNAvavAmAM Avela che. te muMjakha saMsthA pratyenuM RNuM cukavavAnI dizAe kAMika karavuM joie evA te muMDaLanA sabhyone AjathI doDheka varSa pahelAM eka divasa vicAra Avye. e vicAra . saMsthAnA lAbhamAM eka manera jaka kAyakrama yAjavAmAM pariNata thaye, ane tA. 1-2-59nA rAja A rIte yAjAyelA kAryakrama dvArA temaNe za. 12150nI rakama ekaThI karI ane te sa MsthAne caraNe apa Nu karIne maMDaLe kRtakRtyatA anubhavI. A ghaTanA khAsa ullekhapAtra eTalA mATe che. ke saMsthAnA amA kAya katA prastuta maDaLanA krAi sIdhA soMpaka mAM nahotA ane A je kAMi thayu te amArI kAi preraNAthI nahi, paNa maDaLanA kArya vAhakonI kevaLa svayaMsphuta khacchA ane prayatnamAMthI thayuM hatu.. eTale saMsthAne thayelI A rakamanI prApti kevaLa aNadhArI ane tethI savizeSa AvakAradAyaka banI hatI." 193 layanI vyavasthApaka samiti vidyAlayanI bhinna bhinna zAkhAmAM navAM makAnA AMdhIne, Aje 350 vidyAthI one sagavaDa ApavamAM Ave che te sagavaDa kula 500 vidyArthI e sudhI vistArI zakAya evI eka yAjanA jyAre vicArI rahI che, ane te pAra pADavA mATe Azare pAMca lAkhanI rakama apekSita' raheze ema jaNAvavAmAM Avyu che tyAre, vidyAlayanI A rAjanA sattvara amalI bane te hetuthI elDa meyajha yuniyananA kAya vAhakAe tA. 17-1-6 nA rAja 'rUpAzA nAmanI eka nRtyanATikA dvArA vidyAlaya mATe Azare be lAkhanu` bhaDoLa (rAphaDa tema ja vacanA maLIne) ekaThuM karyuM che. potAnI mAtRsa MsthAne madadarUpa thavAnAM AvA bhavya prayatna mATe A elDa meyajha yuniyanane jeTalA dhanyavAda ApavAmAM Ave teTalA ochA che. AzA rAkhIe ke anya saMsthAonA bhUtapUrva vidyAthI e upara jaNAvela banne saMsthAnA bhUtapUrva vidyArthI nu' anukaraNa kare ane jenA TekAthI pAte jIvanamAM sthira thayA che ane samRddha thayA che te sasthAne sthira ane samRddha karavA mATe udyukata ane ane e rIte mAtRsaMsthA pratyenA RNane adA kare. pAna da AvI ja rIte jaina samAjamAM je bahu ja jANItI saMsthA che. te zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI i. sa. 1915mAM sthApanA karavAmAM AvelI. AmAMthI pasAra thayelA vidyAthI oe 1927nI sAlamAM peAtAnu eka maDaLa ubhuM karyuM. A maMDaLanu nAma che olDa baoNyjha yuniyana, sasthAmAMthI jema jema vidyAthI o pasAra thatA jAya che. tema tema A yuniyana vadhAre ne vadhAre sa Mgaoita ane samRddha banatu jAya che. A yuniyanaM taraphathI, jayAre vidyAlayanA eka AdyasthApaka sva. motIcaMda giradharalAla kApaDiyAne 1949 nI sAlamAM, vidyAlayanI temaNe karelI varSAbharanI sevAnI kadara rUpe, temanA mitro ane prazasako taraphathI rU. 7300 6 nI thelI. apa Na karavAmAM AvI hatI tyAre, junA vidyAthI e* mAMthI rU. 1269 nI rakama. A thelI mATe ekaThI karavAmAM AvI hatI, tyAra bAda zrI mAtIya dabhAinuM avasAna thatAM vidyAlaya sAthenI temanI yAdagIrI kAyama rAkhavA mATe A yuniyane rU. 1000 1 ekaThA karIne elDa meyajha yuniyana mAMtIcaMda kApaDiyA TrasTa kuMDa' tarIke e rakama vidyAlayane suprata karI hatI. tyAra bAda mesasa kapuracaMda dhasa taraphathI vidyAlayane maLelA aDhI lAkha sAme aDhI lAkha ekaThA karavAnA vidyAlayanI - sthApaka samitie niradhAra karyo ane e rIte ekaThA karyA paNa - kharA,, tyAre olDa eyajha yuniyane rU, 15490- junA vidyAthIomAMthI ekaThA karIne vidyAlayane ApyA hatA. ' tAjetaramAM vidyA va pava tArAhaNa viSe citrA dvArA vArtAlApa zrI muMbai jaina yuvaka saMgha taraphathI tA. 4 phebruArI, gurUvAranA rAja sAjanA 6-30 vAgye navI InkamaTekasa eksinI pAchaLa nyu marIna lAinsa roDa upara AvelA 'maneAhara'mAM bhAI jagadIza nANAvaTI dArjIlIMga khAte keTalAeka samayathI zarU karavAmAM Avela himAlayana mAunTenIyarIMga insTITayuTa taraphathI rAjavAmAM AvatI pa tArAhaNanI tAlIma viSe samaja Apaze ane ene lagatI himAlayanA pradezamAM lIdhelI saMkhyAbaMdha raMgIna chabIo-slAiDsa-jekaTara dvArA dekhADaze.. saghanA sabhyAne pAtAnAM kuTuMbIjanA sAthe A prasaMganA lAbha levA vinaMti che. 'vikAsa yAjanA ane madhyamavarga ' zrI subai jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 6 phebruArI, zanIvAra sAMjanA 6-1pa vAgye saMghanA kAryAvayaMmAM ( 4547, dhanajI sTrITa ) inDiyana marcanTsa cekharanA madadanIza matrI zrI. kAMtilAla maDiyA vikAsa rAjanAe ane madhyama varga' e viSaya upara 1. hara vyAkhyAna Apaze. ma`trIo, mu`baI jaina yuvaka saMgha pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNa sa MsthAmAM dhRtara vAMcana tarIke upayogamAM levA lAyaka tema ja kAI paNa zubha prasaMge vahecavA lAyaka pustakA satya ziva sundaram zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAnA lekhasa graha kAkAsAheba kAlelakara ane paMDita sukhalAlajInA pravezakA sAthe ki'mata rUA. 3, pesTeja 0-6-0 muMbai jaina yuvaka saMdhanA sabhyA tathA pramuddha jIvananA grAhako mATe satya ziva sundarama: ki`mata rUA.2, dhisattva : kimata rUA. 1 maLavAnuM ThekANuM; muMbaI jaina yuvaka saMgha, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. gurjara graMtharatna kAryAlaya gAMdhI rastA, amadAvAda, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-260 prabuddha jIvana 195 : eka mAtra gujarAta saMzodhana maMDaLa Ama vidalAla zAha A saMsthAna : eka jUtha ubhuM karyuM che. mArI sagavaDa ubhI thaI zakI. tenI AsapAsa keTalI bhinna bhinna pravRttione vela jemAMthI bhArata nI saMsthAe puravAra piyAnA aMdAja bAkI rahetI rakamahetA . 3000 sAkSA rAkhe che. : kAra ka chetri MIN NAMA 1 . ans..'* 1 =ADA ke, ''dAdA' kAkA cAlu che. . A g. AH ': ' (A nIce gujarAta saMzodhana maMDaLanI vividha pravRttio darzAvatuM eka nivedanapatra pragaTa karavAmAM Ave che. jAherAtanA ochAmAM ochA DhelanagArA sAthe potAnA maryAdita kSetramAM saghana sevA karatI saMzAdhanalakSI A saMsthA che. saujanyati viThaya '' .' ' zrI. popaTalAla goviMdalAla zAha A saMsthAnA pramukha mAtra nahi paNa eka satata sakriya ane preraka AtmAnA sthAne che ane *, , temaNe potAnI AsapAsa keTalIka zakitazALI vyakitaonuM eka jUtha ubhuM karyuM che. A saMsthAe khAramAM eka bhavya makAna : baMdhAvyuM che ane e rIte saMsthAne bhinna bhinna pravRttione vyavasthita rIte calAvavA mATe jarUrI sagavaDa ulTI thaI zakI che. e makAnanAM bAMdhakAmane traNe lAkha rUpiyAne aMdAja karavAmAM Ave , jemAMthI bhArata sarakAra taraphathI rU. 86400 ane muMbaI sarakAra taraphathI rUA. 7480 A saMsthAne maLyA che. pariNAme bAkI rahetI rakama rU. 12800nI saMsthAe puravaNI karavAnI rahI, jemAM Aja sudhImAM rUA. 90000 saMsthAne dAna rUpe maLyA che ane haju bAkI rahetA rUA. 3 0 0 00 saMrathAe ekaThA karavAnA rahe che. A uparAMta saMsthAnA kAryakartAo tema ja vidyArthIo mATe jarUrI bAMdhakAma Azare rU. 70 0 0 nI apekSA rAkhe che. kevaLa mugu ane pAyAnuM kAma karatI. A saMsthAne zakya te rIte Arthika sahAya karavA gujarAtI zrImAnone, A nivedananA anta - bhAgamAM je prArthanA karavAmAM AvI che tene dhyAnamAM levA AgrahabharI vinaMti che. taMtrI). | gujarAta saMzAdhana maMDaLa '' eka eraMDImAM vasatA kuTuMbamAM 1936mAM sthapAyAM. pachI saMza- , , thatA rogone abhyAsa paNe cAlu . dhananI sAthe samAja sevAnAM kAryo.' che.. tenA be ahevAla prasiddha karI rahI che. jJAnanAM badhAM ja karavAmAM AvyA che. paMcamahAla kSetramAM saMzodhana kArya zarU karI. jIllA tathA godharA zaheranI - - tene vikasAvI ane samAjane u5- , taMdurastI saMbaMdhI abhyAsa paNa yegI karavA A saMsthA UbhI - karavAmAM AvI che. maryAdita bhaMDoLane gujarAtI prAdezika saMpatti kAraNe A maMDaLe pitAnuM. kAryakSetra dhaNuM ja maryAdita rAkhyuM hovAM chatAM ... ' saMzodhana maMDaLa gujarAtanI tenuM dhyeya te, rASTrIya tema ja karI prAdezika saMpattine abhyAsa karaAMtararASTrIya kSetre thatAM saMzodhana, gujarAta saMzAdhana maMDaLanuM navuM makAna vAno prayAsa karI rahyuM che. tene kAryomAM anubaMdha sAdhavAnuM che. .. . . .' maha . . - - - - - - pariNAme "gujarAtanI vanarapati, rAjakAraNathI alaga rahI danika, samAjajIvanamAM muMjhavatA aneka gujarAtanAM pakSIo, gujarAtanI AbehavA, gujarAtanI jAtio, praznonI chaNAvaTa karavA mATe saMzodhana kArya ane sevA karavAmAM gujarAtanA AdivAsIo tathA mahesANA jillAnI tapAsa vagere A saMsthA mAne che. saMbaMdhI saMzodhana kArya dvArA meLavelI mAhitInA AdhAre ' ' . Arogya saMzodhana vibhAga pustikAo pragaTa karavAmAM AvI che. che " jUna 1959 thI Arogya saMzodhana vibhAga - zarU karavAmAM che. AdivAsI saMzAdhana vibhAga !' . . AvyuM che. je kuTuMba potAnA samagra kuTuMbanAM ArogyanI saMbhALa - A vibhAgamAM gujarAtanA sauthI garIba tema je atyAra rAkhavA icchatA hoya tevA kuTuMbanAM ja nAmo nedhavAmAM Ave sudhI avagaNanA pAmela AdivAsIone sAmAjika tema ja che. A nedhelA kuTuMbane temanI zArIrika ane dAkatarI tapAsa Arthika abhyAsa hAtha dharavAmAM Avela che. temAM 1952 pachI, uparAMta temanAM lehI, pezAba, jhADa vagere tapAsIne temane Arogya 'gujarAtanA bhIla, dubaLA, nAyakA, nAyakaDA, gAmita vagerene abhyAsa viSe mAhitI ane salAha ApavAmAM Ave che. A kAryane lAbha hAtha dharavAmAM Avela che. "dubaLA'ne abhyAsa pUro thayo che. samagra janatAne ApavAmAM Ave che. semavAra, maMgaLavAra, gurUvAra, ane te gujarAtanA dubaLAo' nAmanuM purataka-AdimajAti sevA zukravAra ane zanivAre baporanA 2 thI 4 ane ravivAre savAranA saMdha taraphathI prasiddha karavAmAM AvyuM che, tema je 'nAyakA-nAyakaDA" : 10 thI 12 vAgyA sudhI A vibhAga khullo rahe che. tene lAbha nAmanuM pustaka maMDaLe hamaNAM ja prasiddha karyuM che. gujarAtanA levA mATe tene lagatuM kArDa maMgAvI temAM mAMgelI vigato bharI AdivAsIonI saMpUrNa mAhitI ApatuM eka juduM pustaka mokalI ApavuM. ' taiyAra thaI rahyuM che. ' ' ' maMDaLe atyAra sudhImAM karelAM saMzodhananA AdhAre khorAka, - itihAsa ane saMskRti vibhAga taMdurastI vagere vividha rogo upara pustikAo bahAra pADela - ', ' A vibhAganA Azraye ApaNu purAtatva' vidyAnA prakhara che. A pustikAo maphata athavA najIvI kiMmate lekamAM vaheMca- abhyAsI che. bhagavAnalAla indrajI tathA vanaspatizAstrI zrI. jayaviAmAM AvI che. atyAra sudhImAM AvI lagabhaga 75,000 prati kRSNa indrajItanI zatAbdI ujavavAmAM AvI hatI. saMzodhana viheMcavAmAM AvI che. maMDaLanA trimAsikamAM ItihAsa ane saMskRti saMbaMdhI chellA maMDaLe bALakonA zArIrika vikAsa saMbaMdhI paNa abhyAsa vIsa varSathI, dara varSe eka khAsa aMka pragaTa karavAmAM Ave che. A hAtha dharyo che. muMbaImAM vasatAM gujarAtI bALakanI UMcAI, . . . trimAsika ' vajana ane chAtInI pahoLAInA pramANabhUta ako, (Standard : sane 1978 thI A saMsthA judA judA kSetramAM UMcA Norms). zodhavAnuM kAma hamaNAM ja pUrU karavAmAM AvyuM che. prakAranAM saMzodhana saMbaMdhI vigata ApatuM eka vaimAsika niyamita ane thoDA ja vakhatamAM te prasiddha thaze. 1 : ", :.. - prasiddha kare che..A saimAsikanI dezamAMthI tema ja paradezamAMthI . A vibhAga dvArA zarU thayela muMbaImAM kaliMbAdevI vistAramAM sArI evI mAMga rahe che. jotA , #, . raw AvyuM che. je tevA kuTuMbanazarika ane mA "aa mATe Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 prabhu jIvana mAnasazAstra sAdhana vibhAga yuvAnAne dhaMdhAthA tema ja zaikSaNika mAga daza na ApavA mATenI eka .yAjanA 1954 thI amalamAM AvI. temAM te ja vanA julAi mAsathI . mu`bai tema ja parAMnA mAdhyamika zALA tema ja kaoNlejomAM abhyAsa karatAM bALakane zaikSaNika tema ja vyAvasAyika mAga darzana ApavAnI zarUAta thai. have te A vibhAganI pravRttio aneka dizAmAM vikasI che ane e badhI pravRttie judA judA vibhAgeAmAM kAma kare che. (1) mAnasazAstra kasoTIracanA vibhAga A vibhAganI kharI zarUAta te maMDaLe 1943 thI ja karI che. te vakhate gujarAtI bALakAnA buddhimApana mATe eka kasoTI gujarAtamAM raca vAmAM AvI hatI. A vibhAga 1959 thI ghaNA ja kriyAzIla banyo che. ane atyAra sudhImAM lagabhaga 10 jeTalI kasoTIe pramANabhUta ( Standardised ) banAvavAmAM AvI che ane khIjI 20 kaseATI pramANabhUta banAvavAnuM kAya thai rahyu che. (2) vyavasAyika-zaikSaNika mArgadarzana--zALAmAM tema ja kAlejomAM bhaNatA bALakAne vaijJAnika paddhatisara mAgadazana ApavAmAM Ave che. A kAmamAM dareka bALaka pAchaLa lagabhaga 11 kalAka gALavAmAM Ave che. lagabhaga 1500 karatAM paNa vAre bALakAe vyakitagata temaja 5000 jeTalAM bALakAne samuha-mAga daza na ApavAmAM AyuM che. (3) anusnAtaka vibhAga -( Post-graduate dept) jemAM sa MzAdhana dvArA zikSaNazAstramAM M.Ed, tathA P.H.D., nI upAdhio mATe tAlIma apAya che. (4) audyogika mAnasazAstra vibhAga (Industrial Psychology) jemAM judI judI audyogika saMsthAAmAM tAlIma pAmela kAya karAnI pasa MdagI vagere mATe pramANabhUta kasoTI ApavAnI yeAjanA karavAmAM Avela che. mALa manepacAra--saMzAdhana vibhAga bALakonA mAnasika anArAgyanA upacAra mATe tema ja tene lagatA vividha praznonA sazodhana mATe A vibhAga 1959 thI sthApavAmAM AvyuM che. AmAM je bALaka ghara tema ja zALAmAM svastha na rahetA hoya tema ja jemane mATe viziSTa prakAranI kALajI tathA sAra-sa bhALanI jarUra hoya tene lAbha ApavAnA A kendranA mukhya uddeza che. A vibhAgamAM. atyAra sudhImAM judA judA prakAranI aneka vikRtithI pIDAtA lagabhaga 300 baLakonI sAravAra karavAmAM tathA temanA sabadhI, temanA vAlIone mAdana ApavAmAM Avela che. upara jaNAvela kAi paNa vibhAganA lAbha levA icchanAre tene lagatuM kArDa maMgAvI laine temAM mAgelI vigateA bharIne mekalavI. A pramANe gujarAta sa MzAdhana maMDaLa judA judA dAnanA kSetromAM sazAdhana karI samAja sevAnuM kAya hAya dharI-samAjanA ghaDataramAM pAtAthI zakaya teTalA kALe ApavAtA prayatna kare che. sasthAne nANAMkIya sahAyanI jarUriyAta 'uparyu kta pravRttinu' sa`cAla karavA mATe kendra sarakAra tema ja rAjya sarakArI madada vaDe tathA jAhera prajAnA sahakArathI saMsthAe eka navuM makAna taiyAra karyu che, paraMtu nANAMnI muzke muMbai jaina yuvaka sadha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda tA. 1-2-60 lIne laIne jarUriyAta pramANe e makAna saMpUrNa paNe pUrUM karI zakayA nathI. emAM rahela adhUrAzane paheAMcI vaLavA hajI bIjA rU. 30,000 nI jarUra rahe che. A saMsthAnA nibhAva mATenA kharcane paheAMcI vaLavA yArSika lagabhaga 25,000 nI kheATa paDe che. A mATe paNa kAyamI bhaDALanI jarUra rahe che. A mATe sau kAithI zakya hoya teTalI madada karavA mATe jAhera janatAne vinaMtI karavAmAM Ave che. A daMDa nIcenA kAi paNa prakAre ApI zakAya che-(1) rAkaDA nANAM ApIne, (2) zera tathA anya prakAranI jAmInagIrI maMDaLanA nAma para karI ApIne; (3) vImAnI peiDaapa pelIsI ke jenAM nANAM dAtAnA mRtyu pachI maLI zake tevI polIsI maMDaLanA nAma para karI ApIne; (4) maMDaLa dvArA prasiddha thatAM zaimasika athavA suvenara athavA anya prakA" zanAmAM jAherakhabara ApIne, athavA (5) maMDaLanA sabhya banIne, saMsthAnI kAya vAhI maMDaLanI kAryavAhI nIcenA sabhyAnI banelI che. pramukha zrI. popaTalAla gevi dalAla zAha. upapramukhAH-zrI. eca. vI diveTIA, zrI. ema. khI. nANAvaTI, zrI. ke. ema. munazI, pre. sI. ena. vakIla, zrI. Ara. jI. saraiyA, De. khI, bI. dha. mAna kAzAdhyakSaH-DA e. eca. kAlApesI, zrI. bI. DI. rAMderI, mAnada maMtrI-De. DI. TI. lAkaDAvALA, zrI je. eca. trivedI, DaoN. sI. eca. zAha. sabhyAH-DaoN. haMsAbena mahetA, zrI, Ara. esa. bhaTTa, zrI. jI. ela. mahetA, De. ema. pI, vaidya, zrI. pI. sI dIvAnajI, pre. Ara. DI, ADatIA, DeA. sI. e. mahetA, DaoN. esa. TI. kAMTA vALA, zrI. na MdalAla chaganalAla, DaoN. camanalAla mahetA, DaoN. esa. sI. upAdhyAya, De.' (misisa) ema. Ara. zAhu ane DaoN. eca. Ai. jhAlA, zrI. pI. ema. kAvaDIA, TrasTI maDaLaH-zrI eca. vI diveTIA, De, jIvarAja ena. mahetA, zrI, pI. jI. zAha, pre1. sI ena. vakIla. judA judA vibhAge te mATe racAyelI khAsa samitie dvArA karyAM kare che. : A maMDaLa rajIsTarDa TrasTa hovAne lIdhe A maMDaLamAM nANAM bharanArane AvakaverA, khacaverA, milkataverA tathA sapattiverA vagere. mAMthI rAhata maLe che, ". A saMsthAnA kAi paNa vibhAganA lAbha levA mATe tene lagatAM posTa kArDa mAM jarUrI vigata bharI mAkalI Ape, jethI te mATe jarUrI prabaMdha karI zakAya. A vijJaptinA uttara maMDaLanA saranAme meAkalavA kRpA karaze. maMtrIo: gujarAta sAdhana maDaLa saMzodhana sadana sAutha evanyu, khAra, muMbai-ra 1. TelIphona H 88691 viSaya sUci dhama vicAra bhavaramala si`ghI giripravacana viThThaladAsa purUSottama desAi zikSaNasa'sthAe ane bhUtapUrva vidyAthI o pAna de vitAbAjInI bacapaNanI keTalIka vAte gujarAta sa`zeAdhana maDaLa pRSTha 187 189 193 nimA dezapAMDe, 194 195 kuMvarajI kApaDiyA, 45 47, dhanajI sTrITa, muMbai 7. mudraNusthAna * caMdra pri'. presa, 451 kAlabAdevI rADa, mubai 2. Te. naM. 29303 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTarDa naM B 4ra66 * vArSika lavAjama rUA. 4 IT paddha jIvana 'prabuddha jaina nuM navasaMskaraNa varSa 21 : aMka 20 + , muMbaI, phebruArI 16, 160, maMgaLavAra zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe zIliMga 8 chuTaka nakala : nayA paisA ra0 vAhaka kaal ane tae we are some extenjhAlA taMtrI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDitha gAma dattaka =sser ' hatA bhArata jana mahAmaMDaLano hIraka mahotsava tathA 36muM adhivezana samagra kAryavAhInuM saMkSipta nirUpaNa ane AlocanA - tA. 31-1-6 0 ravivAranA savAranA bhAgamAM muMbai khAte adhivezananI je eka bAju nirAzAjanaka hatI te bIjI bAjue sundarAbAi hAlamAM bhArata jena mahAmaMDaLane hIraka mahotsava temAM raju karavAmAM AvelAM adhikRta pravacana satiSakAraka hatAM ujavavAmAM AvyA hatA ane baporanA bhAgamAM tenuM 36muM eTaluM ja nahi paNa, kemI saMkIrNatAthI moTA bhAge mukata hatAM adhivezana bharavAmAM AvyuM hatuM. rAtrInA samaye bhArata jaina ane anya samAja ane saMgaThThanenI apekSAe jaina samAjane mahAmaMDaLamAM bhAga lenArAM bhAI bahenanAM matAjanAthe jhaverI abhigama sAdhAraNa rIte vadhAre vyApaka, udAra, udAtta ane baherAtAM nayano eka kAryakrama goThavavAmAM AvyA hatA. te divase rASTrIya bhAvanAthI prerita rahyo che AvA bhAvanA samarthaka hatA. pAka. briti tathA eka bhojana samAraMbha yojavAmAM upara jaNAvyuM te mujaba adhivezane traNa prastAva pasAra AvyA hatA. karyA hatA, jemAM pahelo prastAva eka vistRta nivedananA AkAhIraka mahotsavano prAraMbhamAM prArthanAmaMtra belAyA bAda rane hate. A nivedanamAM maMDaLanI nIti, apekSAo, AkAMkSAe svAgata pramukha zeTha lAlacaMda hIrAcaMda dozIe eka TukA pravacana tathA zubhecchAo samAviSTa karavAmAM AvI hatI temaja jaina dvArA bhArata jaina mahAmaMDaLanA hIraka mahotsavanA udghATana mATe samAjanI ekatA kema vadhAre paripuSTa bane e daSTie keTaluMka upasthita thayelA muMbaI pradezanA rAjayapAla zrI prakAzajInuM ane dizAsUcana karavAmAM AvyuM hatuM. bIje TharAva mahAvIra jayantInA hIraka mahetsava tema ja adhivezananuM pramukhasthAna zobhAvavA mATe divasane bhAratabharamAM sArvatrika rajAnA divasa tarIke jAhera karavAne upasthita thayelA sAhu zAntiprasAda jainanuM svAgata karyuM hatuM. bhArata sarakArane anurodha karatA hatA. trIje TharAva bhArata sarakAranI tyAra bAda zrIprakAzajInuM uddhATana-pravacana tathA zAntiprasAdajInuM mAMsAhAra ane pazuonI katalane uttejana ApatI svIkRta nIti adhyakSa-pravacana ema be pravacane thayAM hatAM. bapore maLela adhi sAme pitAne sakhta aNagamo jAhera karatA hatA ane te nItine vezanamAMthI traNa prastAva raju thayAM hatAM ane te upara judA tyAga karavA bhArata sarakArane anurodha karatA hatA.' judA vakatAoe prastAvane anulakSIne potapotAnA vicAro raju - A prastAva caeNnamAM letAM prazna thAya che ke A prastAvanuM karyA hatA. rAtrInA nRtyasaMmAraMbhanuM pramukhasthAna sau. kusumabahena mUlya keTaluM ? jaina samAjanI dRSTie tenuM pariNAmalakSI mahatva motIcaMda zAhe zaMbhAvyuM hatuM. keTaluM ? Ane vicAra karatA AjanI e vAstavikatA svIkAryA : A mahatvanA prasaMga upara bhArata jaina mahAmaMDaLa taraphathI " sivAya bIjo vikalpa rahetuM nathI ke bhArata jaina mahA maMDaLa haju jaina jagatano eka vizeSAMka pragaTa karavAmAM AvyuM hatuM. A jaina samAjanA nAnAsarakhA vibhAgane sparzI zakela che ane jyAM sudhI aMkamAM mukhyatve hindI ane sAthe sAthe gujarAtI tema ja aMgrejI AkhA jaina samAjanuM A maMDaLane pIbaLa prApta na thAya tyAM lekhone samAveza karavAmAM AvyuM che. tenA paThanadvArA keTalIka sudhI A prastAnuM zubhecchA-nidarzana ane mAgasUcanathI koI upayogI vicArasAmagrI ane mAhItI prApta thAya tema che. te vizeSa mahatva na hoya e taddana svAbhAvika che, ane tethI Aje jeTale daLadAra che teTalo ja tene uThAva sundara bane che. '' - temAMthI koI mahAna pariNAmanI AzA rAkhI zakAya tema che. ja hIraka mahotsavanA prasaMge bhAI bahenanI hAjarI pramANamAM sArI hatI, jyAre baporanA adhivezanamAM hAjarI bahu kaMgALa nahi. Ama chatAM jena samAjanuM mAnasa ekatAnI bhAvanAne vadhAre ne vadhAre sudaDha karavA tarapha DhaLI rahyuM che e dRSTie A praratA hatI. muMbaI khAte bhArata jaina mahAmaMDaLanuM A adhivezana sauthI paheluM hatuM. jaina samAjanA peTAvibhAgone ekatra karavA AvakAradAyaka che. . paramAnaMda ane saMgazcita karavA e bhArata jaina mahAmaMDaLanuM dhyeya che. Aje have-hIraka mahotsava tathA adhivezana daramiyAna karavAmAM jaina samAjamAM ekatAnI bhAvanA pahelAnAM varSonI sarakhAmaNIe AvelAM mahatvanAM pravacano tathA adhivezanamAM pasAra karavAmAM - vadhAre vyApaka ane gherI hovAnuM ApaNAM jovAmAM tema ja anu Avela nivedanAtmaka mukhya prastAva ucita kamamAM nIce ApavAmAM bhavavAmAM Ave che. A badhuM vicAratAM sundarAbAI hola jevuM Ave che - sthaLa AvA samAraMbha ane adhivezana mATe ghaNuM nAnuM paDavuM zrI. lAlacaMda hIrAcaMdanuM svAgata pravacana joIe: AvI apekSA sevavAmAM AvatI hatI. A apekSA beTI bhArata jana mahAmaMDaLa sApha sAlathI vibhinna jaina saMprapaDI. Ama banavAnuM kAraNa zuM? adhivezana pahelAM tene saphaLa dAmAM premabhAva temaja vyApakatA vadhAravAno prayatna karatuM AvyuM banAvavA mATe je prakArane sadhana pracAra ane vividhalakSI Ayojana che. A prakArane sATha sAlane prayatna e kAMI nAnIsunI vAta hovAM joie, ane kAryakartAonuM je bahALuM jUtha joie tene nathI. e prayatna tyAre zarU thayuM hatuM ke jyAre eka saMpradAyanA . abhAva AvI alpasaMkhyaka hAjarI mATe javAbadAra hate. Ama leke bIjA sAthe jhagaDavAmAM puNya mAnatA hatA, ekanI TIkA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ homa ama 198 khIjo kare ene dhama prasAra athavA teA prabhAvanAnuM kAya` lekhavavAmAM AvatuM hatuM. evI vikaTa paristhitimAM kAma karIne eka bIjA sAthe maLIhaLIne kAma karavAnI je paraMparA ubhI karavAmAM AvI che te kAMi nAnuM sarakhuM, kAma nathI, jyAM eka sa MpradAyavALA bIjA saMpradAyanA dharmIgrantha .sAme jotA naheAtA, jyAM eka saMpradAyanA santa ane tyAgI . vagane khIjA saMpradAyavALA vaMdana karavAnuM athavA te temanA upadeza sAMbhaLavAnuM yAgya samajatA naheAtA e paristhitimAM Aje parivatana pedA thayu che. ApaNA samAjanA lekA ekabIjAnuM sAhitya zikhavA temaja tene lAbha uThAvavA mAMDayA che, eka bIjA saMpradAyanA santAne upadeza sAMbhaLavA mAMDayA che, tema ja upAsanAsthAnAmAM javA lAgyA che. sauthI mahatvanI vAta to e che ke samAjanA vicAra tema ja AgevAna loko haLI maLIne cAlavAmAM peAtAnuM zreya 'samajavA lAgyA che, sau ema kahetAM saMbhaLAi rahyA che ke have ApaNe eka banavuM joie. prabuddha jIvana jo ke ApaNAmAM ekatAnI bhAvanA vadhI che, ema chatAM paNa te kA'mAM pariNata banI zake eTalI te bhAvanA kriyAzIla banavA pAmI nathI. enuM kAraNa varSoMnA purANA saMskAra che. paNa ApaNA prayatnAmAM jo vega Ave to paristhiti jarUra badalAze ane A bhAvanA sAmAjika kAryoMmAM pragaTa thaze. have ApaNI sadbhAvanA kriyArUpamAM pragaTa thavAno samaya AvI paheAMcyA che. maMDaLanu daSTikoNe saMdA vyApaka rahyu che. samAjanI bhalAIne vicAra karatI vakhata rASTra tema ja mAnavajAtinuM hita paNa dhyAnamAM rAkhavAmAM Ave che. kAraNa ke ApaNA siMddhAnta sarvanA kalyANamAM ApaNu kalyANa rahelu che. ema zikhave che. samAja tema ja rASTranA hitamAM virodhanI daSTi rahelI hAine maMDaLanuM kAma jAti ke saMpradAyanI saMkucitatAthI mukata rahyu che. maMDaLanA sadA e prayatna rahyo che ke samAjane evA banAvavA ke je rASTra ane mAnavajAtinI sevA mATe samatha bane, jainAnuM draSTikrANu sadA vyApaka tathA rASTrIya ja rahyuM che, A kAraNathI jaitAe rASTranI svAdhInatAnI prAptinA avasara upara tana, mana tema ja dhanathI yega ApyA che. ApaNA hajAre tAe' jelamAM jaine prakAra prakAranI ' yAtanAo bhogavI che * tema ja prANanAM balidAna paNa ApyA che. AjanA rASTranA navanirmANamAM te udyoga tathA vyApAra dvArA rASTranesa'panna "tema ja vAvalakhI banAvavAnA prayAsamAM saMlagna anyA che. rASTrIya dRSTie mahattvapUrNa udyogAne vadhAravAmAM jainAe bhajavele bhAga kAMi alpa nathI. A ujajvala' paraMparAne ApaNe AgaLa vadhAravAnI che. dezanI jarUriyAte sa kSetramAM pUrI karIne tene sva lakhI banAvavA che." jene pArasAmAM vyavahArakuzaLatA, parizramazIlatA, bhitavyayatA, sAhasa vagere guNA maLyA che. tene * upayoga samAja tathA rASTranA hitamAM karavAnA che. tA. 16-2-60 dhUsaNakhArI (lAMcarUzvata ) tathA kAnUnamAMthI bacavA mATe zodhAtA aTita upAyomAM Ave, jethI naitika patana thatAM samAja nIce paDe ane rASTra kamajora bane. A mATe rASTranA karNadhArA mATe jarUrI che ke te vadhAre kAnUna banAvavAne badale leAnA vicAramAM parivatana karavAno prayatna kare tema ja vyakitanA vikAsa tathA uti mATe pUrI taka Ape. emAM saMdeha nathI ke, ApaNA samAjanI kA pati ane AjanA vicArapravAhamAM kAi kAi ThekANe kAMika aMtara jovAmAM Ave che. ApaNe ema mAnIe chIe ke savanA hitano khyAla rAkhavA joie, paNa e hita kAyado ane niyamo vaDe sadhAi jaze evA ApaNA vizvAsa nathI. manuSyasvabhAva ane tenI maryAdA dhyAnamAM rAkhIne parivartananA prayatna karavA joie. hAvAthI vyakitanA vikAsanI avahelanA thatAM tene lagatI preraNA naSTa thAya che ane Akhare samAjane hAni paheAMce che. Ama hovAthI bahArathI AvatA vicArapravAhamAM na kheMcAtAM, ApaNA saMskAra tema ja mAnavI vRttine dhyAnamAM rAkhIne ja niyama ane kAnUna anAvavA ghaTe. ema karavAmAM na Ave te| tenuM pariNAma Ama ApaNA samudAya haMmezAM samayane oLakhIne jIvanane ucita vaLAMka ApatA rahyo che. ApaNAmAM parizramazIlatA, AtmavizvAsa tathA prApta paristhitimAMthI mArga kADhavAnI kSamatAM hAvAthI ApaNe alpasaMkhyaka hovA chatAM rASTrdhvajIvanamAM mahatvanuM sthAna prApta karI zakayA chIe tema ja te sthAnane Aja sudhI TakAvI zakyA chIe. ApaNI upara aneka AkramaNa thayAM che. Aje paNa kAi kAi ThekANe thAya che, ema chatAM paNa, ApaNe ApaNI saMskRtinuM astitva TakAvI rAkhyuM che. AjhAdI bAda jAtiyavAdane uttejana maLyuM che. jAti, dharma tathA varganA prazna ubhA karavAmAM AvyA che ane saMkucitatA vadhI che. ApaNI jevA arpasa kheMkA pratye je bhAvanA rahI che te vacamAM vacamAM ApaNI upara thatAM rahetAM AkramaNA dvArA pragaTa thAya che. Ama chatAM paNa A AkramaNAnA kAraNe na te uttejita thavuM ghaTe ke na te bhayabhIta banIne nirAza banavu Te, ApaNe AtmavizvAsa tathA saMgaThThanazakita vaDe anyAyanu parimAna karavAnu che, paNa te saMkucitatAthI dUra rahIne ane udAra daSTikANu rAkhIne. A kAraNuthI maMDaLa Apa sarvAMte AmatraNa Ape che ke Apa mahAna banIne mahAna kA mATe eka bane. ApaNe ghaNuM kAma karavAnu che, rASTra upara cInanA AkramaNunuM mahAna saMkaTa upasthita thayuM che. A samaye ApaNuM e parama kartavya banI jAya che ke ApaNI saMpUrNa zakitano yAga sAdhIne rASTrane ApaNe sAtha ApIe. ApaNe Aveza tema ja bhAvanAvaza banIne kAMi paNa karavAne badale, ApaNe zu karI zakIe tema che tenA UMDANathI vicAra karI ApaNI zakita rASTranA hAthamAM arpita karIe. ApaNe vyApArI chIe ane vyApAra tathA udyogane ApaNane anubhava che, te tene saMlagna karIne rASTranI ApaNe sevA karIe. jo kAI ApaNI upara AkramaNa kare to tenA pratikAra mATe audyogika dRSTie ApaNA deza svAvalaMbI bane te mATe Avazyaka evA dhaMdhA udyogamAM ApaNe ApaNI jAtane joDI daIe. te jarUrI che. jo A kAma ApaNe karIzuM te ApaNAthI dezanI bahu moTI sevA thai zakaze. ApaNI sAme keTalIka vAra evI bAbata ubhI thAya che ke e vakhate zu karavu. tene nirNaya karavAmAM muzkelI mAluma paDe che, evI bAbatamAM moTA udyoga ane nAnA udyogane lagatA paNa eka vAda che. paNa mArA mate e vivAda a vinAnA che. dezane ApaNe svAvalaMbI banAvavA che. te mATe moTA temaja nAnA anne prakAranA udyoganI ApaNane jarUra che. hu` AgaLa vadhIne ema kahuM chuM ke nAnA udyoge moTA udyogonA poSaka temaja pUraka che. ekanA vadhavA sAthe khIjA vadhe ja che. Ama hovAthI Apa je kAMi karI zakA . te rItanA udyoga karo ane peAtAnI jAtane temAM joDIne potAne, samAjanA tathA rASTranA vikAsa karo. A mATe ApaNe zikSA prApta karavI paDaze. TekanIkala zikSA prApta karyAM vinA ApaNe nathI udyoga vadhArI zakatA ke nathI ApaNe bekArInA praznano ukela lAvI zakatA, A mATe ApaNe ApaNA vidyAthI one Tekanikala zikSA prApta karavA mATe sagavaDo pUrI pADavI ghaTe che. samAja temaja dezanI A ja meTI sevA che. jo ApaNe e karIzu te ApaNuM mahAjana A saMbaMdhane lIdhe Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Cine, 1 kapa, \31, tA. 16-2-6... prabuddha jIvana .. Aja sudhI je eka mArgadarzakanuM sthAna dharAve che te sadA sura- jamavA besI zake che, samAnatAne darajajo. anubhavI zake che. kSita raheze. . . . . temanuM sAmAjika saMgaThThana A samAnatAnI bhAvanAne sAcI saMgIna ApaNe A kArya mATe ekatra banavAnuM che. ApaNI chuTI vAratavikatAnuM rUpa Ape che. khristI dharmopadezakee paNa kSaya rogI, chavAI zakitane vyavasthita banAvIne, ahiM tAha nAnA moTA ane kuSTa rAgInI sevAmAM pitAnuM jIvana vyatIta karyuM che ane kAryo tathA jhagaDAomAM tene kharca karI nAkhavAne badale, tene A jenuM ke nahi tevAnA teo pAlanahAra, rakSaNahAra, jIvanadAtA kAryamAM joDavAnI che. A kArya A saMsthA karavA mAge che. banyA che, hindu dharma ane jaina dharme saMmAja upara pitAne temAM A5 jeTale vega ApIne, sAdhana saMlagna karaze teTaluM te prabhAva pADe hoya tema ja vadhAre hoya to, te dharmanA anukAma karI zakaze. Aja sudhI je kAMI kAya sAmAnya sAdhana vaDe yAyIoe ane upadezake A mAnava samAnatA ane mAnavI, mitronI sahAyatAthI A saMsthAe karyuM che te kAya mukhyatAe sevAnI bhAvanAne apanAvavI joie ane pitAnuM jIvana bhavya ekathAvanA vadhAravAne lagatuM hatuM. Aje samayanI mAMga che ke ane udAtta bhAvanAono pracAra karavA sAthe mAnavajAtanI sevAmAM A saMsthA vadhAre samartha ane kAryapariNuta bane. '' arpaNa karavuM joie. Adhunika jIvananA tamAma saMdharSa jIMdA judA * zrI prakAzajInuM udghATana pravacana vaganA mAnavIonA jIvanamAM astitva dharAvatI asamAnatAmAMthI. "zrI bhArata jaina mahAmaMDaLanA hIraka mahotsavanuM uddhATana ubhA che. sAthe sAthe rUSi munio ane sAdhu santAe sAdA karatAM muMbaInA rAjayapAla zrI, zrI prakAzajIe bhAvanAlakSI pravacana jIvananI je himAyata karI che tene paNa je apanAvavAmAM Ave karatAM jaNAvyuM ke, "A dezanuM e eka durbhAgya che ke jarA te AjanA saMgharSane ghaNA aMzamAM haLavo karI zakAya." Ama jeTale matabheda paDatAM vyakita alaga thai jAya che. A kAraNathI ja jaNAvIne temaNe bhArata jaina mahAmaMDaLanA dhyeya ane pravRttionuM : ApaNu dezamAM aneka saMpradAye vadhI javA pAmyA che. mULa dharma anuMsedana karyu hatuM. : ' ' ' . ' sthApake ekatA mATe ghaNuM ghaNuM karyuM hovA chatAM, tenA anu. sabhApati zrI sAhU zAntiprasAda jainanuM pravacana yAyIo eka thaI na rahetAM alaga alaga saMpradAyamAM vahecAi . : : ' , ' ekatA :- - - * * * * * gayela che. bhArata jaina mahAmaMDaLa jaina samAjanA tamAma saMpra- bhArate jaina mahAmaMDaLano eka mahatvano uddeza jaina samAjanA dAyonI ekatA sAdhavA mAge che. ene uddeza ahiMsA ane satya badhA phirakAomAM paraspara sahakAra ane ekatA sthApavAno che.. para AdhArita che, ane duniyAmAM sukha ane zAMnti sthApavAnuM A ekata. vizeSa pramANamAM vyApaka banAvA mATe ane dhyeya dharAve che. A kAraNathI ja jaina dhUma jagatamAM prabhAva samaya ane paristhiti bane anukuLa che e eka zubha ciMka che. che. Aja kAla evI ghaTanAo banI rahI che ke jene lIdhe jaina vAstavamAM samayanI gati ane yuganI mAMganA eka evA tabakaka dhamanAM pAyAnAM mantavya vizvamAnya banI rahyAM che. A dharma upara ApaNe AvI UbhA chIe ke je samajIne tene upayoga pitAnA bhinna bhinna vADAo saMkelI laine ekarUpe jagata samakSa karI nahIM laIe te haMmezane mATe eka mUlyavAna taka ApaNe raju thAya te jarUra chavAyegya che. gumAvI gaNAze. '- - - ' , " %'; ' -- "Ajano yuga vijJAna ane yaMtravidyAne che. paNa vijJAna AjanA jamAnAe duniyAnI sAme je samasyAo ubhI ane yaMtravidyAe pracaMDa pragati sAdhavA chatAM je prazna pAchaLa karI che temAMthI sauthI vadhAre saMkaTa e " "ikAIo' - vicAra mAnava citta satata aTavAyA kare che te-janma pUrvanuM. ane mRtyu ghaTake - upara che ke jene ApaNe "vyakti athavA te "samAja ' pachInuM jIvana zuM-e praznano uttara ApavAne A banne zakita- athavA te saMskRtinA nAmathI jANIe chIe, mAnIe chIe. bhAna nIvaDayA nathI. Ane uttara kevaLa dharma dvArA ja maLI zake ema nathI ke AjanA pravAhamAM "vyakita athavA te "samAM tema che. athavA to 'sarakRti' jevA zabdo pracalita nathI - che, paraMtu . "Aje jagata yuddhanA satata bhayamAM jIvI rahyuM che. kAraNa Aje e zabdone je na atha apAI rahyo che temAM vyakita ke have pachInuM yuddha sArIye sabhyatAne vaMsa karI nAkhavAnI vizeSanI AsthAne, samAjaivizeSanA astitvane athavA te zakayatA dharAve che. A jotAM samagra mAnava-purUSArthane A Apa- saMskRtivizeSanA pitAnA svarUpanA prabhutvane avakAza na rahe ttine TALavAnI dizAmAM vALa rahyo. jaina dhamajene pracAra evI saMbhAvanA kalpI zakAya che. A vAta huM koI rAjanaitika kare che te ahiMsA, vizvabaMdhutva ane zAnti A traNa tatvo ja saMdarbhamAM nathI kahetA. ahi prazna sAmAjika tema je sAMskRtika : ? AjanI mAnavajAta samakSa upasthita thayelI samasyAnuM nirAkaraNa saMdarbhane che. ane A saMdarbhamAM Ane saMbaMdha kevaLa jene ANI zake tema che. mahAvIra ane gautama buddha suddhAM, bhAratanA samAja tathA jaina saMskRti sAthe che ema nathI, paNa anya para tamAma dharmasaMsthApakAe A satyano pracAra karyo che. jaina muni sAmAjika tathA sAMskRtika vicAraghaTaka sAthe paNa che. tenI sAme ane sAdhuoe vyAkhyA ane lakhANa dvArA A tane paNuM A ja samasyA paDI che. ' pracAra karavAmAM sAro phALo Ape che. . sAmAjika ane sAMskRtika vicAradhaTake ane te mUrta "gAMdhIjI hamezAM bhArapUrvaka kahI rahyA hatA ke upadeza svarUpe jo nahIM jaLavAI rahe te deze' je mahatvanI siddhio karatAM AcAranuM mahattva dhaNuM vadhAre che. jaina, bauddha ane prApta karI che te jIvanane viSaya banavAne badale mAtra te eka vaidika - A traNe dharmoe vizvabaMdhutva, zAnti ane ahiMsAne itihAsane viSaya banI jaze. AvuM bane che te dezanA hitamAM pUro pracAra karyo hovA chatAM, islAma ane khristI dharma che ema kahI zakAze kharuM? Aje vidvAne A upara vicAre potAnI pAMkhamAM aneka anuyAyIo meLavI zakyA che. AnuM karI rahyA che. mane te khAtrI che ke vyakitanuM dhyaktitva ke tenI kAraNa e che ke islAme mAnavI mAnavI vacce samAnatAnuM svatantra vicAradhArA koI divasa lopa pAmavAnAM nathI. ane tethIye patipAdana karyuM che ane te samAnatAne sAcA rUpamAM pitAnA anu vizeSa sAmAjika ke sAMskRtika vicAradhArAone te ke vartamAna yAyIomAM amalI banAvI che. koI eka mAnavI islAma aMgIkAra pravAha naSTa karI nahi ja zake. ApaNe A prazna bIjA cheDethI kare che, pachI te mAMnavI game teTale sAmAnya ane garIba hoya te vicArIe. dhAro ke AjanA yuganI mAMga che ke evI saMskRtine paNa anya game teTalA amIra evA musalamAna sAthe eka bhANe vicAra karavAmAM Ave ke jene sAmUhika saMskRti kahI zakAya Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AY RAJA & 200 prabuddha jIvana athavA te jenuM tattva adhikamAM adhika sAvaloma havu oie te ApaNe zuM karavuM ? te ApaNA bhArata jaina mahAmaDaLa jevI sAmAjika tathA sAMskRtika saMsthAonuM zuM kavya hAi zake ? huM mAnuM chuM ke A prakAranI sAmUhika yA sAvabhauma sa MskRti jo kharA atha mAM saMskRti haze te teNe jaina tatvajJAnanI mULa mAnyatAne--ahiMsA ane syAdvAdanA, zAnti tathA sa-- astitvanA siddhAntAne-apanAvavA paDaze, AvI vizvasa MskRtinuM ApaNe svAgata karavu' paDaze, ane tene vikasAvavAmAM sahAyaka banavuM paDaro. mArI zraddhA che ke A vicAro je sarakRtie ApaNane ApyA che. te sa MskRtinu gaurava kAi kALe enDru nahI thAya; te saMskRtinuM gaurava kadi paNa lupta nahi thAya. Aje jagata A siddhAntAne apanAve te mATe temane ApaNA sAmAjika jIvanamAM utArIne vizvasanIya banAvavAne pramANita karavA te ApaNu kata vya thai paDe che, tene mATe paheluM pagalu e che ke jaina saMpradAyanA badhA phIrakA vacce ekatAnA pAyA majjIta karavA joie. upara kahyuM' tema Aje cAtarapha e havA phelAyelI che ke vargo ane sa MpradAyA sa Mgar3hita thaine eka maMca upara kAma kare - sAmUhika prayatnA kare. jaina samAjamAM ekatAnu kAma e prakAre thai rahyu che. eka tA zvetAMbara digaMbara sthAnakavAsI vagere vibhinna vargo pota-potAnuM saMgaDhana karIne, te te saMgaThanane dRDha karIte, ekatAnA sUtrane majabUta karI rahyA che. ane khIjuM A vibhinna varSAMte eka satranA tAMtaNe bAMdhIne akhila bhAratIya jaina samAjatu eka sudRDha saMgaThThana karavAnu kAma cAlI rahyu che. subhAgye mukha, kalakattA, dilhI vagere sthaLAe AvI ekatAsthApaka saMsthAo kAma kare che ane tene badhA vargonA sahakAra maLe che. A savagIya saMsthAe dvArA prativaSa mahAvIra jayantI, saMvatsarI, vyAkhyAnamALA vagerenuM AyAjana thAya che. mahAmaMDaLanI saLatAnuM A eka aMga che, jene mATe AgaNe gaurava lai zakIe. AvA sAmUhika utsave adhikAdhika yojAya tevA ApaNA prayatno hovA joie. jaina samAjanA badhA phIrakAomAM aneka evI sAmAjika, sAMskRtika ke sArvajanika saMsthA che. ke je pAtapotAnA kSetre suMdara kAma karI rahI che. A saMsthA samAjahRdayanA dhabakArA kaI tarapha vahI rahyA che tenI pichANu karAve che. jo A saMsthAnI DIrekaTarI - sUci - banAvavAmAM Ave, ane khAsa khAsa saMsthAenA kArya karAnuM akhila bhAratIya sammelana bolAvavAmAM Ave tA samAjanI tAkAtanuM mApa nIkaLI Ave, ane AvA samme latAnA ekatA sthApavAmAM eka zaktizALI sAdhana tarIke paNa upayoga thai roke.. jaina tI tIthI~ e ApaNI saMskRtinuM pratIka che, ane zraddhAbhAvanAne jIvanta rAkhavAnuM sAdhana che, tIrthAMne dha` ane saMskRtinuM kendra mAtI samAja tenu rakSaNa karavA sadA prayatnazIla rahyo che. samayanA vahevA sAthe tenI prAcItatA vadhatI jAya che, te sAthe tenI rakSA ane dekhabhALa rAkhavI kaSTasAdhya thatI jAya che. keTalAMka kSetre evAM dUra ane nijana sthAnamAM AvyAM che ke bahu ochA yAtrALue tyAM sudhI pahoMce che. Aje ApaNe pravAsanA sukhasagavaDatAbharyAM sAdhanAthI khUba TevAi gayA che, ane samayanI kheMca hAya che, eTale samUhamAM ekatra thaine paNa yAtrALu evA vikaTa sthaLe jatA nathI. AvA tIrthAMnI rakSAnA savAla Aje mahatvane thai gayA che, tA. 162-60 maLI cUkI che. AvI ghaTanAothI samAja jAgRta thayA che, paNa AvA mahatvanA savAlanA nIveDA lAvavA mATe samAja zakitamAna hovA chatAM pUrA praznala prayatnA thayA nathI. e sa MteSanI vAta che ke je prayatno thayA che te sAMpradAyika dhoraNe nahI paNa akhila bhAratIya dheAraNe thayA che. bhArata jaina mahAmaMDaLatA maMca uparathI A savAlA tarapha huM samAjanuM dhyAna kheMcavA mAguM chuM. sAMmadAyika dRSTie nahIM paNa akhila bhAratIya jaina dRSTie eka evI yeAjanA taiyAra karIe ke jethI badhAM tIrthAMnu yAgya rakSaN thAya, ane marAmata mATe paNa Avazyaka sAdhanA sulabha thAya, tIrthInInina avasthAno lAbha laine keTalAka svAthI ee je kucakro gatimAna karyAM che, tenI jANa samAjane thADe ghaNe a Mze . madhya pradeza Adi sthAnAmAM je banAveA banI gayA te tarapha rAjyasarakAro ane kendra sarakAranuM dhyAna kheMcavAmAM AvyuM che, paraMtu have e ghaDI AvI paheAMcI che ke badhA jaina phIrakAonI eka ucca kakSAnI sAmUhika saMsthA A kAma le ane evI yeAjanA dhaDe ke je dvArA 1 tIthaeNnu nirIkSaNa karavAmAM Ave ane rIporTa taiyAra karavAmAM Ave. 2 tIrthanI AdhArabhUta DIrekaTarI taiyAra karavAmAM Ave. 3. niSNAta enjInyaronI salAha anusAra jyAM jarUra jaNAya tyAM evu sa mahAlaya UbhuM karavAmAM Ave ke jemAM dUra dUra chUTI chavAi paDelI pratimA ane kalAkRti ekaThI karavAmAM Ave ane surakSita banAvavAmAM Ave. jyAM jarUrI hAya tyAM kATa ke divAlo caNAvavAmAM Ave ane rastA sudharAvavAmAM Ave. 4 rAjyasarakAro ane kendra sarakAranA purAtatva vibhAgone vastusthitithI paricita karI tene sahayeAga prApta karavAmAM Ave ane samucita vyavasthA mATe tene prerita karavAmAM Ave. 5 kalAkRtionA vecANu ke paradeza mekalI devAnA viSayamAM je kAnUntA che temAM yogya sudhArA karavA sa Msad-sabhyone samajAvavAmAM Ave. huM 'A badhAM kAma mATe eka akhila bhAratIya jaina sa`gaThThana karavAmAM Ave ane akhila bhAratIya jaina kuMDanI racanA karavAmAM Ave athavA te je sarathA ke saMsthAe AvAM kAme upADe tene sa pUrNa sahakAra ApavAmAM Ave. jaina sAhitya jaina sAhityanA pracAra mATe nAnI meATI aneka yAjanAe pravarte che. dezamAM eka tarapha dhama ane dazananI vyatA darzAvata vicArapravAha cAlI rahyo che, te khIjI tarapha vicArakA ane tatvaciMtAmAM dezanA dharmAM ane nAnI jANakArI mATe vizeSa abhilASA jAgrata thai che. videzamAMthI paNa AvA sAhityanI mAMga Ave che, paNa ApaNI pAse Adhunika pAkA ane rodhakArya karavAvALA vidvAnAne upayogI thAya evAM prakAzanene abhAva che. vyaktigata rIte mArA evA anubhava che ke samAjamAM ucca sAhitya bahAra pADavAnI rUci che, sAdhana paNa che, paNa tenI ja pAchaLa potAnA samaya ane zakitanA bhAga Ape tevA lekhakAnI khAmI che. sa *** zodhakheALa ane lekhanakAmAM AjanA yugane anurUpa bahu dhu kAma thayu che. ApaNu lakSa e tarapha ghaNuM meDuM gayuM che. pAchaLanAM dazavIza . varSa darAmayAna vidyAlAmAM dharmAM ane darzanano abhyAsa prAcIna praNAlI anusAra karAvAtA hatA. e vidyAlayeAmAM vidvAno taiyAra thayA, paNu junI praNAlInI maryAdAne lIdhe. temanA jJAnane sAhityanA vyApaka pracArArthe ApaNe upayoga nathI karI zakayA. Adhunika paddhatie jaitadhama ane jaina darzananA abhyAsanI sAthe prAkRta ane apabhraMza .bhASAnA abhyAsa tarapha lekaca Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-60 prabhu : jAgI che e khuzI thavA jevu che. kendra sarakArAe ane vizvavidyAlayAe paNa A dizA tarapha dhyAna Apyu che. Ama badhA praznone vicAra karatAM eka ja vastu najara sAme Ave che ke badhA prayatnAnI mAhitI mATe tema badhI yojanAone vyavasthita rUpa ApavA mATe eka mAdhyamanI jarUra che, ane badhI yAjanAone sUtrabaddha kare evA saMgaThThananI jarUra che ke jethI ApaNAM prakAzAmAM punarAvRtti na Ave, je prakAzana bahAra paDe te ucca kakSAnuM hAya, ane navA navA yeAgya vidvAneA pedA thAya tenuM dhyAna rAkhe, ane je vidvAne kAma karavA utsuka hoya temane sAdhanAnA abhAva khaTake nahi. je muzkelI sAhitya sarjana aMge che te ja muzkelI jaina tatvajJAnanA pracAra aMge paNa che. ApaNe tyAM evI eka paNa ucca prakAranI ` saMsthA nathI ke jemAM cUMTAyelA pratibhAsa panna vidyAthI o jaina tattvavidyAnuM'jJAna' sa`pAdana karI zake ane tenu surUciyukta pramANika pratipAdana aneka bhASAomAM karavA zaktimAna thAya. ApaNI pAse evA keTalA vidvAno che ke je vizva dha pariSAmAM jai jaina tattvajJAnanI . mahattAne anurUpa tenI pratiSThA sthApI zake? tyAgI, vratI ke brahmacArIe svecchAe AgaLa Avaze ane sahaja preraNAe A kAma karaze e AzA mithyA che. Aje te| sukhapUrvakanA jIvananirvAha mATe nizci MtatAnI khAtrI ApI vidyAneA taiyAra karavA paDaze. Arthika nizcitatA haze te sAhityanI laganIvALI vyakitao jarUra maLI Avaze. dha ke sAhityanA pracAra karatI sasthAoe A dRSTie e prazna vicAravA joie.. dha pracAra ane tyAgamaya jIvana jIvanArA vidvAne Aje pazu che, saune temane mATe AdaramAna che, ane lokamAnasa upara temanA kaiMka prabhAva paNa che. jaina siddhAntane AcaraNamAM mUkI tene te kriyAtmaka rUpa ApI rahyA che. temane mATe ApaNe gava lai zakIe chIe, paraMtu para parAgata mAnyatAone Adhunika jIvana sAthe te susa'gata rIte gADhavI zakatA nathI, eTale temane je vyApaka prabhAva paDavA joie te paDatA nathI. A prakAranI paraparAmAM, jyAM dhagata vAMdha na hoya ane pracAra prabhAvanAM sAdhanAnA samucita upayoga thai zake tema hoya ane jIvanaprakri yAne vaijJAnika banAvI zakAtI haiAya tyAM samAje A prakAranA sudhArAnA sahiSNu banavuM ghaTe ane tyAgI%0ndre A samasyA viSe udAra manathI vicAra karavA joie. vartamAna a tantranI samasyAo jaina samAja mukhyatve vyApArI prajA hatI ane che. dezanA navA Arthika sayAnee vyApAranA kSetramAM palaTo ANyA che. tenI asara madhyamavarga upara vizeSa thai che, ane temanI muskelIo vadhI gai che te kAithI ajANyuM nathI. mahAmaDaLanA mukhapatra "jaina jagata'mAM A viSe carcAo AvyA kare mahAma DaLanA kArya kartAoe yuvakone mArgadarzana Apyu` che. tema ja jyAM zakaya hAya tyAM kAmadhaMdhA apAvavAnA ghaNA prayatno karyAM che. te jANIne mane AnaMda thAya che. che. e ThIka che ke vepAranAM junAM sAdhane Aje samApta thatAM * cAlyAM che, paNa je navAM sAdhane ApaNI samakSa che temAM- eTale ke Adhunika mAdhyama ke nAnA udyoge mAM jyAM jyAM zakaya hoya tyAM tyAM - navayuvakoe joDAi javuM teie. sarakArI, adha sarakArI ke AnagI ka MpanIo, je temanI pAse yeAgya yeAjanA raju karavAmAM Ave te, dhana rAkavA taiyAra che. mane khAtrI che ke ApaNA samAja ke jeNe vyApArI tarIke zreSTha pratiSThA jamAvI che. te Adhunika paddhatinA vyApAramAM paNa sahelAithI gAThavAi jaze S jIvana 201 ane Arthika unnatinA mArgane vadhAre saraLa banAvI zakaze. vyApArI ane TekanIkala . parAmarza samitinu sa MgaThThana karavuM e ApaNA mATe kaThaNa nathI, jo AvI samitie nimAya te ApaNI javAbadArIone sahelAthI ApaNe paheAMcI zakIzuM, te samitio jarUra se| base evI ceAjanA ghaDIne ApaNI samakSa rajI karI zakaze ke jemAM nAnI nAnI khAnagI vyakitae alaga alaga rAkANA karIne saphaLatApUrvaka dhadho calAvI zake. samitiemAM evA TeknIkala salAhakAro hovA joie ke je phI lIdhA vagara athavA te bahu nAmanI phI laine pratyeka yAjanAne AkharI svarUpa Ape. sAmAjika sudhAraNAnA praznone jANI munnIne me 5zu karyAM nathI, chellA pacAsa sAha varSomAM te viSe eTalu badhu kahevA gayuM che ane paristhiti eTalI spaSTa che ke have te .viSenuM piSTapeSaNa karavuM niraka che. samayanA vahevA sAthe paristhini badalAyA kare che. manuSya potAnI zuddhi ane pratibhA vaDe tene sAmano kare che, kAM to samaigAne potAne anukuLa rIte khule che athavA tA saMyAgAne anukuLa pote badalAya che. ApaNA samAje bhUtakALamAM dhama, dana, sAhitya, kaLA, vyApAra tathA leAkasevAnA kSetramAM je yA upArjika karyAM che. te ApaNI sAmuhika pUjI che. ApaNe tenA yeAgya vArasadAra banIe ane yugane anurUpa unnati sAdhavAmAM ApaNI pratibhAnA upayoga karIe e. bhAvanA sAthe huM mAMrU vaktavya samApta karU chuM. nivedanAtmaka mukhya prastAva bhArata. jaina mahAmaDaLanI sthApanA samagra jaina samAjamAM sAMpradAyika bhedabhAvathI mukata evI ekatA ane paraspara meLa vadhAravAnA hetuthI AjathI saDha varSa pahelAM karavAmAM AvI hatI. A lAMbA gALA daramiyAna samAjanI jevI jevI paristhiti rahI te te paristhiti vacce, mahAmaMDaLa ekatAnA vicArane evI rIte cAlanA ApatuM rahyuM ke jethI samAjanA prAMgaNamAM sa. sa'pradAyanA loko eka banIne maitrIbhAvathI potapotAnA matabhedone dUra kare .ane sa Mdhruita zakti dvArA samAjanI vartamAna samasyAonA ukela zAdhe, maMDaLanA nirantara pracAranA pariNAme samAjamAM ekatAnI tathA bhAicArAnI bhAvanA aMzataH aMzataH vadhatI rahI che, tathA saune anubhava thavA lAgyA che ke ekatA vinA samAjanuM hita tathA vikAsa asa'bhavita che. ma`DaLanI potAnI e bhUmikA rahI che ke kAi paNa saMpradAyanI mAnyatAne AdhAta paheAMcADayA sivAya 'kAya karatA rahevuM. ApaNI dRSTi guNagrahaNanI rahevAthI maDaLa prati sava jaina sa`pradAyAnI sadbhAvanA vadhatI rahI che. huM bhArata jaina mahAmaDaLanI Aja sudhItI pravRttio adhika vegavAna bane e hetuthI sUcavavAmAM Ave che ke bhaviSyamAM kAi kendrasthAnamAM evu AyeAjana karavAmAM Ave ke jemAM samAjanA vicAraka, vidvAna kAryakartAo tema ja sarva sthAnAmAM vasatA pratyeka saMpradAyanA viziSTa sajjane adhikAdhika sakhyAmAM ekatra caSTane samAjanI AvazyakatA viSe vicAra kare. jaina dhama ahiMsA, anekAnta tathA aparigraha jevA mahAna tattvAnA TekA upara AdhArita che. jaina samAjanA e aTaLa vizvAsa che ke A ahiMsA tathA * anekAntamUlaka samanvayapaddhati vaDe vizvanI sarva samasyA ukelI zakAya tema che. A tattvAne jIvanamAM pratyakSa rUpamAM utAravAnA maMDaLe potAnA prastAvA dvArA prayatna karyAM che. AjanI viSama paristhitimAM jaina samAjanI javAbadArI AgaLa karatAM paNa adhika pramANamAM vadhatI rahI che e bAbatane khyAla rAkhIne jaina tattvAne adhika prasAra thAya evA samAnya sAhityanA prakAzanane prayatna paNa maLe karyAM che, Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 202 . prabhu ddha jIvana tA. 16-2-60 sAhityasarjaka sAdhucarita premIjI jenA pariNAme maMDaLadvArA prakArita. keTalAMka pustake vizva vidyA- laya tathA zikSaNa saMsthAonA pAThayakramamAM svIkAravAmAM AvyA : che, tathA ajaina pAThakae paNa e sAhityane apanAvyuM che, A ... gata jAnyuArI mAsanI 30 mI tArIkhe ApaNI vaccethI . pravRttine have moTA pAyA para vikasAvavAnI temaja vibhinna eka evI vibhUtine lepa thaye ke jenI joDa AjanA saMgharSa : bhASAomAM calAvavAnI jarUra che. A mahatvapUrNa kAryaprati samA, vyAkuLa, svArthalakSI ane Adaza-vicalita yugamAM jadithI . januM-khAsa karI vidvAnonuM-maMDaLa dhyAna kheMce che. ane udAtta maLavI muzkela che. temanuM nAma hatuM zrI nAthUrAma premI. avasAna - tathA vyApaka evuM jaina. sAhitya nirmANa thAya ema Icche che. samaye temanI ummara 79 varSanI hatI. chellAM doDha be varSathI AvI rIte dhArmika pAThayakramomAM paNa A prakAranAM purataka samA- damanI bImArIthI teo bIchAnAvaza-paravaza hatA. janmathI teo verA karavAmAM Ave che. jethI bAla vidyAthIomAM udAra tathA * jainamUrtipUjaka digaMbara saMpradAyanA anuyAyI hatA. temane vizeSa ucca bhAvanA vadhatI rahe AvI iccho maMDaLa vyakata kare che. saMbaMdha hindI bhASA, sAhitya tathA te bhASAnA prakAzanakArya sAthe evo paNa anubhava thaI rahyo che ke jaina samAja pAse hatA. teo mukta vicAraka hatA, vicAra mujaba temane nIDara khUba zakitao che, paNa tene yathArtha upayoga karavAmAM Avate ane nirmaLa AcAra hato; lekhana, adhyayana, saMzodhana, ane nathI. jaina samAja pAse mahAna tatvajJAna che, sevAbhAvI krAya ucca koTinA granthanuM prakAzana A temanA jIvanane mukhya - kartAo paNa che, paraMtu zakitao vikharAyalI paDI che, tethI vyavasAya hate. A kAraNe aneka cintake, vidvAna ane sAhitya kaeNTalIka vAra aMdara aMderanA saMdharSomAM tene durUpayoga thAya che. konA teo atyanta AdarapAtra banyA hatA. pAradarzaka temanuM je A zakinaonuM saMkalana karIne vyavasthita DhaMgathI tene ucita jIvana hatuM. namratA, saraLatA, ridhdhatA ane sujanatA - A karavAmAM Ave te jaina samAjanI te zuM; paNa vizALa mAnava temanA viziSTa guNe hatA. . . . . ' samAjanI bahu moTI sevA thaI zake tema che dharma tathA sevAnA - jIvanane ghaNo moTo bhAga temaNe muMbaimAM gALyo hato nAma upara cAlI rahelA apavyayathI bacIne te dhanane ucita sI. pI. TeMka pAse AvelA hIrAbAganA makAnamAM hindI grantha draSTithI upayoga karavAmAM Ave te vadhAre sAruM ane upayogI ratnAkara kAryAlaya': e nAmanuM temanuM vyavasAya kendra hatuM. A kArya thaI zake tema che. . . . . . ' kendra aneka hindI lekhakenI mIlanabhUmi hatI. teo digaMbara , rUDhigata saMskAranA prAbalyathI kai kai tIrthasthAnamAM je samAjanA heIne tema ja hindI bhASA tathA sAhitya sAthe temane vaimanasya pedA thayuM che tene naSTa karavA mATe samAjane sahana vizeSa saMbaMdha hoine jana, jainetara gujarAtI samAjamAM teo apekSita che, jenA pariNAme samayanI mAMga anusAra aMdara bahu jANItA nahatA. Ama chatAM paM. sukhalAlajI tathA muni aMdaranA vivAdane zAtipUrvaka samApta karI zakAya. Avo jinavijapUchanA kAraNe bhAre temanI sAthe varSojuno saMbaMdha hatA. sahayoga ApavA mATe maMDaLa sadA tatpara raheze. A kArya mATe payuSaNa vyAkhyAnamALAmAM teo niyamita rIte, temanA amAregye eka samiti niyukata karavAmAM Ave ke jenA prayAsanA pariNAme temanA halanacalana upara aMkuza na mUke tyAM sudhI, rasapUrvaka A saMdharSa nAbuda thAya ane premabhAva vadhe A khAsa chavAyegya che. bhAga letA hatA. eka vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnuM pramukha| "maMDaLane abhiprAya che ke jevI rIte mahAvIra jayantI sthAna, pratikuLa tabiyatanA kAraNe paM. sukhalAlajInuM muMbaI AvasamAroha ekatra rUpamAM ujavavAmAM Ave che, tevI rIte kSamApanA- vanuM nahi banatAM, temaNe zobhAvyuM hatuM. prabuddha jIvananA teo parva" paNa. sau sAthe maLIne eka divasa nakakI karIne ujavavAthI prazaMsaka hai. jaina samAjanI saMkIrNa paristhiti ane praznane paraspara vizeSa premabhAva nirmANa thaze. dharmasthAna tathA zikSaNa lagatI carcA amane sAMkaLanAro viSaya hate. A rIte temane saMsthAomAM paNa evI pravRttione phelAvo thavAnI jarUra che ke maLavAnuM ane temanA manana cintanane cAlu lAbha meLavavAnuM jeno lAbha sava saMpradAyanA lekene maLe. Aje 5NuM keTalIka sadabhAgya mane prApta thayuM hatuM. anekavidha Adhi, vyAdhi ane saMsthAo asAMpradAyika daSTi ravIkArIne kAma karI rahI che e upAdhione sAmane karatI karatI keI eka vyakita pitAnI AvakAra egya che. . . prakhara pratibhA vaDe sAhityika jagatane samRddha ane susaMpanna 1, 1 maMDaLa jaina samAja prati nivedana kare che ke samayanA mUlyane karavA sAthe rASTrIya jIvanamAM kevI rIte ucca sthAna pAmI zake pIchANIne evA udyogadhaMdhAo apanAve che jethI samAjahitanI che tenuM premIjI eka ujajavaLa ane cirasmaraNIya dRSTAnta hatA. sAthe rASTrahita paNa sAdhI zakAya. deza tathA samAjanI bekArI temaNe adhyApaka, lekhaka, saMpAdaka, kavi tathA prakAzakanA rUpamAM dUra thAya e kArya mATe vijJAnika tathA TekanIkala kSamatA vadhAravAnI hindI jagatanI sevA karIne dezabhakata, samAjasevaka, tathA sAhityaAvazyakatA che. A prakAranuM zikSaNa vadhAravA mATe chAtravRtti dvArA kAro mATe anukaraNIya Adarza pUro pADa hatA. temanA pavitra ucita sahAyatA-pradAna karavAmAM Ave e jarUrI che zAsakIya AtmAne zAzvata zAnti prApta thAo evI ApaNI UM: dilanI nIti tathA paristhiti dhyAnamAM rAkhIne zAsana dvArA maLatI prArthanA che ! - paramAnaMda sagavaDone, ApaNe pUre lAbha uThAvavo joIe. A rIte mela skela InDasTrIjha athavA to nAnA pAyAnA udyoge tema ja moTA - sAhitapasvI sva. premIjI pAyAnA udyoge calAvavAmAM samAja pitAnI zakita tathA megya premanuM mRtyu e kevaLa jaina samAja mATe ja khedane viSaya tAnA: pUre upaga kare e Avazyaka che. ' , - nathI, paNa samagra dezamAM jyAre rASTrabhASA hindItA unayananI - - - - maMDaLa evuM maMtavya dharAve che ke bhinna bhinna saMpradAyanA vAta thaI rahI che tyAre rASTrabhASAnA premIo ane lekhake mATe leke paraspara maLI zake evA prasaMgo vadhAratA rahevAthI khUba lAbha e vajIpAta jevI ghaTanA lekhAze. maraNapathArIe paDyA paDyA thavA saMbhava che. A dRSTithI dhArmika tathA zaikSaNika saMsthAo paNa jemaNe rASTrabhASAnA sAhityanI zrI vRddhinI ciMtA karI haze, bhinna matanI hovA chatAM paNa sava saMpradAyanA leke tene, lAbha nahiM ke pitAnAM Arthika lAbhanI, evA virala prakAzaka premI laI zake evo prabaMdha karavAmAM Ave te khAsa IcchavAyogya che. ApaNA jaina samAjanuM ja nahi, paNa dezasamagranuM gaurava hatA. AzA rAkhavAmAM Ave che ke A nivedanane sarvatra Adara karavAmAM premIjI. e vyakita nahiM paNa saMsthA ja hatA. hindIgrantha Avaze. ane samAja premabhAvapUrvaka AmAM sahayoga pradAna karaze. ratnAkara ane premIjI e be nahi paNa eka ja hatA. jayAre Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-60 temane abhinaMdanagrantha bheTa ApavAne nirNaya levAye| tyAre temaNe lakhyu ke me evu kazuja karyu nathI jethI A prakAre mArU abhinaMdana karavAmAM Ave; AthI te hindI samagra sa MsAratu apamAna thaze. Ama peAtAnA vyakitatvane temaNe sAva gALI potAnI namratA ane sAdhAraNatA dAkhavI. paNa A prakAranI temanI namratAe temate unnata banAvyA. jaina samAjamAM sudhAraka vicAra dharAvanAra jUnI peDhInA je gaNyAMgAMThayAM vidvAna lekhake che temAM premIjI te saunA agraNI che e vastu pratye jyAre dhyAna jAya che tyAre premIjInu kharU mahattva samajAya che.i. 1901mAM muMbaImAM navA navA AvyA tyAre digambara sabhAnA eka sAmAnya kArakuna chatAM te vakhatanA dhArmika jIvanamAM je asaMgatie hatI, khAsa karI zeThonA jIvanamAM, tene khullI pADatA, te viSe chApAmAM lakhatAM, e kadI acakAyA nahi. A vastu Azritane mATe Aje paNu kANu che te te vakhate keTalI kANu haze. tene jyAre vicAra karIe chIe tyAre temanI himmata ane nibha yatAnA khyAla Ave che ane AjanA jainasudhArakAnA gurUpade te kema besI zake che tene paNa niveDA thAya che. jIvanamAM saccAi ane prAmANikatA sAthe"" parizramavRtti tathA svAzrayavRtti ATalu hAya tA mANasa kI kAithI Dare nahi, DaravAne kada kAraNa nathI enu jIvanta udAharaNa premIjIe pUrUM pADyuM che. navA navA Avela premIjI viSe kAnA kAnabha bheraNIthI prerAi. jyAre zeDAe tijorInI zikSaka ta pAsAM prayatna karyAM. ane temAM kazI bhUlacUka na hatI. ema niddha thayuM.. tyAre zeThA, sAme cAvIne jhaDA ke kanAra premIjImAM potAnI prAmANikatAmAM keTalA bhareso ane niSThA haze e Aje paNa preraka baMne evI virala ghaTanA che, eja prAmANikatAne ane premIcha hajAro kamAyA ane e hajArene khaLe hindI grantharatnAkarane samRddha karI rASTrabhASAnA bhaMDArane bharI dIdhe!, paNa pote te karI jIvana ja gALyuM--etA jyAre vicAra karIe chIe tyAre temanuM dhyeya kamANInu nahi paNa dezahitanuM eka suMdara kAya karI dekhADavAnuM ja hatuM ema kahyA vinA nahi cAle. premIjInA javAthI AvA Adeza sAhityasevInI meTTI kheATa dezane paDI che emAM sa Mdehane sthAna nathI, dezane jyAre AvI, niSThAvAna vyaktinI jarUra che tyAre vRddha, ativRddha chatAM temanI kheATa sAle ja. "premI svayaM sudhArakavicAranA lekhaka hatA e temanI lekhaka kArakIdInuM yathA varNana na kahevAya. jaina itihAsa viSe taTastha dRSTithI kema lakhavuM, kema sazodhana karavuM - e bAbatamAM paNa premIcha gurUsthAnIya hatA. premIe jaina sAhitya, jaina AcArya, tIthA AdinA itihAsa viSe je mAdarzana karAvyuM che te apUrva ja che. ema kahevu joie. temanAM sazodhaka AtmAnI prasAdIrUpa pustaka " jaina sAhitya aura itihAsa ' temanI amara prApi banI gayu che. ane jaina itihAsanA prabuddha jIvana 203 vidyArthI mATe te anivAya jevu paNa khanI gayu che. zrI. nAthurAmajI premInuM dIkAlIna (i, 1881-196 0) jIvana eka sAhityarasikanu tapasvI jIvana hatuM. eka sAmAnya nizALanA mAstara tarIkenI kArakIdIthI zarU karIne jainamitra, jainahitI jevA patrAnA sa`pAdaka, hindI grantha ratnAkara grantha mAlAnA saMpAdaka. aMte mANikaeNcaMdra digambara jaina granthamAlAnA saMpAdaka thayA te sahaja bhAve nahi paNa athAka parizramavRttine kAraNe ja. temanA putra hemacaMdre DIka ja kahyu` che ke dAdAne mana ghara ane gharanA svajanA karatAM pustakA ja jANe ke mahatvanAM thai gayAM che. AjanA hindI sasAranA pratiSThita lekhakeAne pratiSThita karavAmAM jeTalA premInA hAtha che teTalA bhAgye ja khInna kAinA haze. lekhakanI kRtine emane ema nahi paNa saMskArIne ja mudrita karavAnI je badhI kriyA che temAM lIdhela cIvaTa temanA dvArA prakAzita vividha viSayanA uccakoTinA hindI pustakAne pAne pAne dekhAi Ave che, je anyatra prakAzita hindI pustakAmAM Aje paNa du`bha che. i.1912thI Aja lagI chellI ghaDIe paNa premIjI temanI mALAmAM prakA zita pustakamAM eka kAmA paNa yathAsthAne ja mukAvA joie eTalI kALajI rAkhatA. hindInA lekhA temanA hAthamAM pustaka ApIne nirAkula thai jatA te e rIte-chapAi bAbatamAM ane pustakanA vecANa bAbatamAM hiMdI grantha ratnAkaramAM je pustaka prakA zita thAya te vecAvAnuM ja evI pratiSThA premIjIe temanI mALAnI jamAvI hatI. A to thai temanI khIjA lekhakAne pretsAhana ApI AgaLa lAvavAnI "kathA, muMbamAM mAtra 25 viSayAnI nAkarIthI zarUAta karanAra premIjI peAtAnI prAmANikatAne baLe Aje zreSTha prakAzadhrAnI patimAM esI gayA hatA ane sAdhanasauMpanna thayA hatA tenI pAchA ekamAtra niSThA samAjamAM kAMika sAhitya sevA karI javI e hatI, je kAMi kamAyA te sAhitya arthe ja kharyuM ane uttarAttara prakAzana 12 vyavasAyane vadhAryAM. vyakitagata jIvanamAM kharca temaNe kadI vadhA. nahi paNa vyavasAyane samRddha karyAM-lekhakAne samRddha karyAM, lekhakane lakhavA mATenA sAdhatA pUrA pADayA, temanA utsAhamAM zI rIte vRddhi thAya tenI ciMtA karI-Ama kharI rIte temaNe aneka lekhakAnA jIvanamAM AtmIyanu sthAna prApta karyu hatuM, ane lekhakaprakAzakanA saMbaMdha mAtra vyavasAya pUrato ja nahi paNa kuTuMba jevA ja kema banI zake tenuM udAharaNa temaNe potAnA vyavahAra thIja ApyuM hatuM . pariNAme temanA vyavasAya samRddha thayo ane lekhake paNa samRddha thayA. temanA javAthI aneka lekhakoe pitA jevA premIchanI kheATa anubhavI haze e niHsa deha che. aneka lekhA Aje AvA ni:spRha prakAzakanI virahavenA sahI rahyA haze. ane peAtAne nirAdhAra jevA anubhavI rahyA haraze. 'premI' e nAma jyAre prArabhamAM temaNe kavitAo lakhavI zarU karI hatI tyAre upanAma dhAraNa karyu hatu. e mAtra upanAma Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 tA. 16-2-60 * . ja nathI. temanA jIvanamAM e snehatatva vaNAI gayuM hatuM ema vAmAM phasAI gayA hatA te samaya daramiyAna potAnA bhaNatakALanI - koI paNa eka kSaNabharanA temanA sahavAsathI joi zakatuM hatuM. vAta saMbhArIne temaNe jaNAveluM ke pote eka nAnA sarakhA tabelAmAM " temano putra sva. hemacaMdra, pautra yazodhara - vidyAdhara ane putravadhU rahetA hatA. nIce gheDA bAMdhavAmAM AvatA hatA ane upara ' ? caMpAbena te emanA anupama snehamAM jIdagIbhara nahAyA ja che. mALIyAmAM ghoDAnA ghAsa upara tuTeluM phATeluM tIyuM pAtharIne jIvanamAM kaTutA kone kahevAya tene anubhava e badhAne bhAgye ja teo (premacaMdajI) rahetA hatA ane e rIte kavInsa kolejamAM thaye haze. A temanA parivAra uparAMta premIjIno bIjo parivAra bhaNatAM hatAM. Ama saMsmaraNo saMbhaLAvatAM saMbhaLAvatAM premIjInI : -hato hindI lekhake, jaina lekhakone ane temAM paNa sudhAraka AMkhamAM pitAnA bacapaNanA divase taravA lAgyA ane UMDA manovRttivALA jaina lekhake. temaNe saue paNa premIjInA premane cintanamAM utarI jaI te kahevA lAgelA ke:rasAsvAda karyo haze. keIpaNuM sulekhakanI; kayAMya khUNekhAMcare paNa ' jayAre 18-19 vaSane hare, tyAre gharanI daridratA jIvanane unnata kare evI kRti chapAI hoya te te mATe lekhakane sImA oLaMgI gaI hatI, ane bhajana paNa bahu muzkelIthI : abhinaMdana ane pretsAhananA be zabdo aNadhAryA ja premI maLatuM hatuM. pitAjI upara devAno bojo khUba vadhI gayA hatA. che ' , taraphathI maLyA ja hoya-AvuM ghaNA navA lekhake mATe banyuM sthiti khUba bhayaMkara banI gaI hatI. eka divasa cAMdapurano talATI haze. A rIte teo temanI sAthe AtmIyatA keLavatA. Avyo ane keTalAMya varSanuM mahesula vasula nahi thavAthI ghara - ghaNA lekhakanI kavitAne ane lekha tathA pustakone maThAravAnuM kAma upara te jati lai A. zAhukAranI jatinuM varNana - premIe karI ApyuM che ane ghaNIvAra te pustaka paNa samagra karatI vakhata premIjInuM gaLuM bharAI AvatuM - "zAhukAranI jatinI " rUpe navesarathI Adhunika bhASAmAM lakhI ApavuM paDayuM che. teo vAta zuM karuM? eka pItaLanA vAsaNamAM khIcaDI raMdhAI rahI hatI, hindI uparAMta marAThI, baMgALI ane gujarAtInuM sAruM jJAna ame loke khAvAnI taiyArI karI rahyA hatA ane zAhukAranI dharAvatA hatA. saMskRta, prAkRta ane apabhraMzanA paNa jJAtA hatA. AjJAthI jami bajAvavAvALAe khIcaDI culAmAM nAMkhI dIdhI : A badhu chatAM vidvAna hovAne dAvo temaNe karyo nathI e emanI ane vAsaNa laIne teo cAlatA thayA ane ame leke e divase namratA ja lekhAya. sAdhAraNa lekhakano paNa samAdara karI ucca kazuM khAdhA vinAnA rahyAM." Asane besADavAmAM teo gaurava anubhavatA. AvA niralasa, namra A kaThaNAIone anna AvyuM. saubhAgyavazAta premIjIne ane snehazIla premanuM avasAna e kharekhara moTI beTa che. muMbaI prAntIya sabhAmAM zrI pannAlAla kAsalIvAlanI kRpAthI 4-2-6 0 dalasukha mAlavaNiyA 25 rUpiyAnI eka kalAkanI nokarI maLI gaI. premIjIe eka . zeThane premIsarI neTa lakhI ApIne daza rUpiyA udhAra lIdhA. premajInA jIvananI jhINI jharamara - ' dhaMdha dhAraNa karIne teo muMbaI tarapha ravAnA thayA muMbaImAM premanA pUrvajo mALavA pradezamAMthI AvIne maMdhyapradezanA temane je nokarI maLI tenuM kAraNa temanA sundara haratAkSara hatA. sAgara jillAmAM AvelA devarI' nAmanA gAmaDAmAM varSothI vasatA hatA. I. sa. 198ramAM-vi. saM. 1938 mAgazara suda 6nA roja muMbaImAM rahIne premajIe pitAnI zakitaone bharapUra vikAsa sAdhyo. tyAM rahIne temaNe saMskRta prAkRta, baMgALI, gujarAtI, premIone, janma tyAM ja thayuM hatuM. temanA pitAnuM nAma hatuM marAThI vagerenuM gahana adhyayana kag". zrI DelAlajI. DelAlajIno udyogadhaMdhe zAhukArI ane khetIvADIne hate. teo eka sAdI saraLa vyakita hatA. zAhukArImAM temaNe je rokANa karyuM e badhuM dhIme dhIme DubI gayuM. khetI 15-16 varSanI ummathI premajIe hiMdI patra-patrikAomAM vADInA kAmathI teo ajANa hatA. pariNAme kIDA-jIvaDAM ja lakhavAnI zarUAta karelI. temanA kavitAgurU hatA udunA zAyara : temanA khetaramAM jovAmAM AvatAM hatAM. pitAnA bacapaNanA divasanI maulAnA sidhada amIraalI "mIra', kAnapuramAM pragaTa thaI rahelI ApavItI premIjI bahu rasathI kahetA hatA-pitAjInI sthiti rasika-mitra", "rasika vATikA, kAvya-sudhAkara vagere patrikAomAM eTalI badhI dayAjanaka ane kaSTamaya hatI ke keTalI muzkelI premIjInI kavitAo avAranavAra prakAzita thaI rahI hatI. teo eka TaMkanuM temane bhojana maLI zakatuM hatuM. e divasemAM atyanta rasika tema ja sahRdaya vyakita hatA. premI" upanAma paNa devarInI nizALamAM bhaNI rahyo hato. bhaNavA-gaNavAmAM huM kuzAgra e samayanuM che. navI zuddha hindInI e. bAlyAvasthAmAM AgrA, buddhi hatuM. jyAre chaThThA dhoraNanI parIkSAmAM huM uttIrNa thaye kAnapura vagere sthaLomAM sAMja-savAranI pra.nAmAM premIjInuM nIce tyAre sauthI pahele AvavAnA pariNAme heDa mAstara' sAhebe paheluM ApeluM pada haMmezAM gAvAmAM AvatuM hatuM :dheiraNu bhaNAvavA mATe mane niyukta karyo-A. "manITaranuM kAma ( dayAmaya aisI mati ho jAya ! karavA badala mane mAsika doDha rUpiyAnI prApti thaI hatI. je heDa- tribhuvanakI kayANa kAmanAM dina-dina baDhatI jAya mAstara' sAhebanI mArI upara khUba kRpA hatI. emaNe mane bhaNAvI ...dayAmayao gaNAvIne "TIcarsa TrenIMga 'nI parIkSA apAvI. A parIkSAmAM oraka sukhakA sukha samaruM, sukhakA karU upAya, huM bIjA naMbare pasAra thayuM. khUba parizrama pachI I.sa.189mAM apane du:kha saba sahuM kintu paradu:kha nahi dekhA jAya, khuraI'nI pAse "khimalAsA" nAmanA gAmanI skUlamAM zikSakanI ...dayAmaya, mane nokarI maLI." adhama, ajJa, asapRzya, adhamI, du:khI ora asahAya, - adhyApananI sAthe sAthe temane keTalAya divasa sudhI pisTa sabake avagAhanahita mama ura, surasuri sama bana jAya ..dayAmayao mAsTaranuM kAma paNa saMbhALavuM paDayuM. e vakhate emane badhuM bhUlA bhaTakA ulaTI matikA je hai janasamudAya, maLIne mAsika sAta rUpiyA maLatA hatA. traNa rUpiyA teo pitA - hase sujhAuM sarca sanmatha, nijha sarvasva lagAya, mATe kharca karatA hatA ane cAra rUpiyA ghera ekalatA hatA. *..dayAmayao A temanuM karakasarabhavuM jIvana anta sudhI cAlu rahyuM hatuM. satyadharma che, satya karma che. satya eya bana, jAya, eka vAra teo kahI rahyA hatA ke jyAre jANItA upanyAsa- satyAnveSaNameM hI "premI jIvana yaha laga jAya, kAra premacaMdajI muMbaI AvyA hatA ane sInemAvALAnA cakarA **dayAmaya Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TAYLISTITUTES, ESPECT FEEDITS: 59phMAR IN INDIA * meM buddha che vana 205 ' * premIjI methilIzaraNa guptanI mAphaka prayatnasiddha kavi hatA ane aMgrejonI lUTa, bhAratIya adhikArIonI jabaradaratI vagere upara ' e kavi paNa dvivedI yuganA, jemAM ativRttAtmakatAnuM prAdhAnya che. temaNe 1924 pahelAM potAnI kalama calAvI hatI. temanA jAti muMbaImAM kalAkanuM kAma karavA sAthe ja mitra'nuM teo virodhI kAryo aMge temane jAtivALAe bahiSkRta paNa karI dIdhA che saMpAdana karatA hatA. temanA saMpAdanakALamAM A patranI AzAtIta hatA, paraMtu teo sadA satyaniSTa hatA tema ja pitAnA vicAromAM aTala rahyA hatA. unnati thaI hatI. A samayamAM temaNe daulata-vijaya jina- - premajI varSothI damanA rogathI grasta hatA. damanA roga, zataka,' 'banArasI-vilAsa" vagerenuM saMpAdana paNa karyuM hatuM. nAnI ummaramAM eka mAtra putra hemacaMdanuM avasAna, patnInuM premIjIe I. sa. 1912 sapTembaranI 24mI tArIkhe hindI - mRtyu vagere ghaTanAoe premIone jarjarakAya banAvI dIdhA hatA. . graMtha-ratnAkara'nI sthApanA karI. A graMthamALAmAM prakAzita prathama teo asAdhya avasthAmAM paNa aMdhyayana, manana, zodhakhoLa, bhAga- 2 graMtha ho ' svAdhInatA. " svAdhInatA (libaTI) nA mULa lekhaka darzana, atithisatkAra vagere karatA ja rahyA hatA. * hatA jena TuarTa mIla, ane tenA hindI anuvAdaka hatA. paM. zuM eka kisAna zeThanA putranA rUpamAM ane zuM eka adhyA-.. mahAvIruprasAda dvivedI. tyArathI Aja sudhI hindInA zreSTa pakanA rUpamAM, zuM eka Adarza patrakAranA rUpamAM ane zuM eka che vidvAna ane AcAryonA seMkaDe pustake A granthamALAmAM chapAI ! samAjasudhArakanA rUpamAM, zuM hindInA eka mArgadarzakanA rUpamAM cukayA che. temane tyAMthI meTA bhAge prathama zreNInAM ja pustako ke zuM eka ucca koTinA maulika lekhakanA rUpamAM ane eka , prakAzita thayAM che. prakAzita pustakanA viSayamAM teo sadA sajAga , saMzodhaka-saMpAdakanA rUpamAM-premIjI sarva rUpamAM mahAna hatA-teo '' rahyA hatA. prathama zreNInI kRti, uttama saMzodhana, uttama chapAI- kharekhara sI. pI.nA metI hatA, hindInA hIrA hatA. ' saphAI, lekhake pratye sadvyavahAra, pUrI imAnadArI vagere temanA . . . . (8 phebruArInA navabhArata TAimsamAMthI prakAzanakAryanI vizeSatAo hatI. temaNe kharekhara prakAzananI : sAbhAra udadhata), dizAmAM atyaMta mahatvapUrNa kAma karyuM hatuM. temanI sevAnuM mULa hindI ziva sahAya pAThaka ziva' abhinandana karato e premI abhinadana graMthamAM bhAratanA mahAna anuvAdaka: paramAnaMda - vidvAnoe samarpita karIne temanuM sanmAna karyuM hatuM. zrI. nathurAma premInA avasAna aMge zekaprastAva ' ' . mahatvapUrNa racanAo , tA. 10-2-nA roja maLelI saMdhanI kAryavAhaka samitie sva - : , premIjI pote paNa maulika cintaka tathA saMzodhanaparAyaNa nAthurAma mIjI nAthurAma premIjInA avasAna mATe nIce mujabane zeka prastAva che - lekhaka hatA. prAcIna jaina sAhityanA anusaMdhAna eTale ke pasAra karyA hatA:- - "tA. 30-1-60 nA roja nIpajelA sAdhupurUSa zrI. nAyu- . saMzodhana-saMpAdananuM je mahatvapUrNa kArya temaNe karyuM che, tene che sAhityanA itihAsamAM eka mahatvanuM sIma cihana lekhavAmAM , rAma premInA avasAnathI jaina samAjane eka ucca koTinA Ave che. temane "jaina-sAhitya aura itihAsa' nAmano graMtha - ' zrAvakanI, jaina sAhityane eka sAcA upAsakanI, vizALa - ' janasamAjane eka satyaniSTha vibhUtinI ane hiMdI sAhityane , zaidhakano eka kaMdahAra banI rahyo che. vastutaH A eka granya eka kavi, lekhaka, vivecaka, saMpAdaka tathA prakAzakanI khoTI paNa temanI kItine amara karavA mATe pUrate che. svaye bha' jevA '; paDI che. muMbaI jaina yuvaka saMdhanI sarva pravRttio tarapha temane mahAkavine sarva prathama prakAzamAM lAvavAnuM zreya premIjInA phALe jAya - . 1 1 * * haMmezA pakSapAta rahyo hate. e rIte saMghe eka sabhAvaniSTha ja . che. banArasIdAsa kRta "adha kathAnakanuM uttama saMpAdana sarvaprathama cama mitra tathA salAhakAra gumAvela che. temaNe samAja tathA sAhityanI " premIe karyuM hatuM. temanuM 'jaina sAhitya kA saMkSipta itihAsa' varSo sudhI aNamala tathA anekavidha sevAe karIne ane mana,' che prayAganA hindI sAhitya saMmelana dvArA prakAzita karavAmAM AvyuM vANI ane kAmanI ekarUpatA jemAM rahelI hatI tevuM ujajavaLa hatuM. A grantha uparAnta vidvat ratnamALA, pradyumna caritra: ", caritra rajuM karIne potAnA dIrdhA jIvanane dhanya ane maMgalamaya puNyAzrama kathAkeza, jJAna-sUryodaya ' nATaka, jaina pada saMgraha (cha banAvyuM che. temanA avasAna aMge, Aja roja (tA. 10-2-6 ) ' bhAgamAM), chatra cUDAmaNi, pratibhA (baMgAlImAMthI anuvAdita ), 'maLelI saMdhanI kAryavAhaka samitinI sabhA uDe kheda anubhave che. ravIndranAthanI zikSA (anuvAda), phulekA guccha (anuvAda), viSApa- ane temanA kuTuMbIjane pratye samasaMvedanA tathA sahAnubhUti ' hAra (padyAnuvAda), ravIndra kathA-kuMja (anuvAda), vagere lagabhaga , dAkhave che." 36 saMpAdita, anudita tathA maulika kRtio vaDe emaNe sAhityanA bhaMDArane samRddha karyo che. premIjIe kAryakartA tathA saMpAdakanA pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNa saMsthAmAM Itara rUpamAM mANikayacaMdra jaina granthamAlAmAM antargata 45 pustakanuM | vAMcana tarIke upayogamAM levA lAyaka tema ja kaI paNa saMpAdana karyuM che. nyAya kumudacaMdra, mahApurANa, jaina zilA-lekha zubha prasaMge vaheMcavA lAyaka pustake , saMgraha jevA mahatvapUrNa pratye AmAM antagata karavAmAM AvyA satyaM ziva sundaram che. kharekhara, hindI graMtharatnAkara eTale ke pitAnA A graMtha zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAne lekhasaMgraha , dvArA temaNe hindIne mahAmUlyavAna grantharatna ja ApyA che, kAkAsAheba kAlelakara ane paMDita sukhalAlajInA praveza sAthe : , ' andha- vizvAsane virodha kiMmata rUA. 3, pisTeja 0-6-0 prema andhavizvAsa, jAtibheda, tathA sAmAjika kurUDhionA muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhya tathA prabuddha jIvananA grAhako mATe ugra virodhI hatA. teo vidhavAvivAhanA pAkA samathaka hatA. satyaziva sundarama:kiMmata rUA.2, bodhisatva:kiMmata rUA. pitAnA nAnA bhAI nAnAlAlane vivAha eka vidhavA sAthe karA ' ' maLavAnuM ThekANuM: " - - - muMbaI jena yuvaka vIne e vicArane temaNe amala paNa karI dekhADyo hato. pujArI muMbaI- jana yuvaka, sa sa ra , ' ' . -tetra' lekhamAM temaNe pujArIo upara bhayaMkara vyaMgya karyo hato. 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI : " tenA pariNAme uzkerAyelA keTalAka sthiticuta le e temanI ' . ja ra graMtharatna kAryAlaya kAle ophisane samAna vagere rastA upara pheMkI dIdho hato. - gAMdhI raste, amadAvAda. Mi : : ' ' Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pra budhi jIvana tA. 16-2-60 gharmavicAra : 2 -. , ' (gatAMkathI anusadhAna) " . " ' mAnavIna prAthamika jIvanane susaMskRta banAvavA mATe ane ' vyakitanAM saMpUrNa vikAsanI sAthosAtha samAnatAne paNa savagaNa * abhyadaya thAya eTalA mATe dharmanI sthApanA thaI hatI. te judA judA pradezanA ane judA jamAnAnA mAnavInI unnati mATe dharmasaMsthApake jamyA ane emanA purUSArthanA phaLarUpe aneka dharmonI sthApanA thaI. jyAM samAjanA vikAsanuM pramANa ochuM rahyuM, tyAM dhamanA svarUpamAM ja jAta-jAtanA deze pravezI gayA. ajJAna, abuddhi, jaDatA, bhrama vagere mAnavInA deze ane vikRtione laIne dharmomAM paNa jAtajAtanI vikRtio AvI gaI. Ama chatAM ApaNe eTaluM jarUra kahI zakIe chIe ke, badhA prauDha dharmomAM bheda ane doSa hovA chatAM eka prakAranI sava samAna dhAmikatA che. je mAnavajAtane unata banAve che. ane eka bIjAnI najIka lAve che. dharmonuM mahattva A dhArmikatAne kAraNe ja che. paraMtu leke dharmAbhimAnane kAraNe ane potapotAnA kadAgrahanA kAraNe bhedaka ta para vadhAre dhyAna Ape che. pariNAme dharma-dhamanI vacce saMdharSa zarU thAya che; ane dharmane nAme adhArmika jhaghaDo zarU thAya che. 1. dharmanI, preraNA, bhale kAI indriyAtIta nigUDha tavamAMthI maLI " hoya, paraMtu dharmanuM saMgaThThana. e te mAnavInI patanI kRti che. emAM khAmIo, dejo ane vikRtio janme ja che. eTalA mATe ja samaye samaye, dhamanuM saMskaraNa, zuddhIkaraNa ane navInIkaraNa. karavuM anivArya thai paDe che. A badhuM karavAnI hiMmata jyAre dhamanuyAyIo ane dharmAbhimAnIo dAkhavI nathI zakatA, "tyAre dareka jamAnAmAM navA nAnA-moTA dhama-saMpradAyo pedA thAya " . che, jemane jUnA lokenI sAthe sa dhamAM UtaravuM paDe che, ane ' pitAnuM balidAna paNa ApavuM paDe che. . A rIte dharmonI saMkhyA dharmonA saMgharSa ane dharmane nAme thatA atyAcArane joine duniyA kaMTALI jAya che. ane kahe che ke kAM to A dhamane sudhAre athavA to e mane nAmazeSa banAvI dyo. (Mend them or end them.) - duniyAmAM be deza evA che, jemaNe dharmanA A savAlane javAba ApavAnuM bIDuM upADayuM che: raziyA ane bhArata. bannenI rAjyavyavasthA, binasAMpradAyika (Seeular) che. raziyAnA sAmyavAdanA manamAM badhA dharmo pratye ekasarakho anAdara ane tirasakAra che. enAthI UlaTuM, bhAratamAM badhA dharmo pratye taTasthavRttine ekasarakho Adara che, tethI bhArata badhA dharmono samAnabhAve Adara kare che, ane puraskAra (pracAra) keina, karatuM nathI. ' have ApaNA deza'A savAlane hala karavAnuM kAma nava- yuvakoe pitAnA hAthamAM lIdhuM che. teonuM kahevuM che ke, A dharmone sudhAravA prayatna ame jiMdagIbhara karI joye; have amane khAtrI thai cukI che ke dharmane to khatama ja karavo joIe. A rIte dharmone khatama karavAno nizcaya jeo karI cUkyA che, evA nava yuvakonA AmaMtraNathI ame ahIM AvyA ane amArA vicAre raju karyA yuvAnomAM utsAha heAya che, hiMmata paNa hoya che. tyAga karavAnI vAta AvatAM emane utsAha bamaNo thaI jAya che; paraMtu emanAmAM dhIraja (patience) nathI hotI. jyAM meTA meTA ' ; samAjasevake ane rASTranetAo sAMpradAyika dharmothI kaMTALI gayA che, tyAM dhamamAM sudhAro karavAnI vAta yuvAne kevI rIte kAne dhare che emane te dharmane khatama ja kare che. sAMpradAyika dharmone A kAraNe ja asalI dhArmikatA dabAI jAya che, enuM darzana ke ene sAkSAtkAra bahu ochA lokone thAya che. dharmonI AsapAsa eTalo jUne kacare ane eTalI jherI cIjo jAmI gayela che ke dharmonI saphAI karavAnuM kAma paNa eka-be jamAnAnuM nahIM keTalAya jamAnAnuM che. jUnA dharmone sudhAravAne mATe jyAre navA dharmanI sthApanA thAya che, tyAre juno dharma paNa cAle che, ane ne paNa cAle che ane ekane sthAne be dhama thAya che. A banne vacce lAMbA vakhata sudhI saMdharSa cAle che ane pachI na. dharma paNa jUne banI jAya che tyAre emAM paNa rUDhio dAkhala thaI jAya che. manuSyasahaja doSa pravezI jAya che. ane A rIte navo dhama paNa rIta-rivAjanI nIce dabAI jAya che. nA tethI navayuvakanI jehAda pratye mArI pUrI sahAnubhUti che. huM emane kahuM chuM ke, jo tamArAmAM hiMmata hoya, zakita hoya, te tame badhA ya dharmonI virUddhamAM jehAda jagAvo; badhA dharmone nAbUda karo. e mATe vakhata pAkI gayo che. have jo A dharmone pAyAmAM sAcI dhArmikatA haze te badhA dharmone bALI nAkhyA pachI, agnimAMthI janmatA "phanikasa' pakSInI jema, navI dhAmikatA navuM rUpa dhAraNa karIne pragaTa thayA vagara nahIM rahe. mane dhArmikatA upara zraddhA che. mArI evI paNa zraddhA che ke dhArmikatA amara che;, dharmone chuMdI nAkhavA chatAM dhAtmikatA maratI nathI. jUnA dharmonuM khAtara maLavAthI navA dhamamAM vadhAre rasa Avaze. have huM tamane be-traNa sUcana karavA icchuM chuM. atyAranuM raziyA eka evo deza che ke, jyAM sAmyavAdane kAraNe dharmo pratye ekasarakhe tiraskAra zIkhavavAmAM Ave che. tyAMnI sarakAra dharmanirapekSa che, dharmavirodhI paNa haze. bhAratanI sarakAra paNa dharmanirapekSa che; paNa ahIM badhA dharmo pratye ekasarakho Adara che. ane gAMdhIjIe ane gAMdhIjI jevA keTalAka lokee dezane badhA dharmonI samAnatA darzAvI che. keTalAka lekenI mahattvAkAMkSA badhA dharmonuM eka virATa kuTuMba racavAnI che. je badhA dharmomAM kuTuMbabhAvanA, parivAravRtti jAgRta thaI te dharmomAMnA ghaNAkharA de ApameLe ja dUra thaI jaze. parivAra ene kahe che, jemAM baMdhAM mAnavI eka-bIjAnI unnati icchatA hoya, ekabIjAnA vikAsamAM maMdada karatA hoya, emAM na Apa-lenA vAta hoya che, na samajAvI devAnI; premanA pravAhamAM se na heya, e te ekataraphI (eka dizAmAM) ja vahe che. dezamAM je sarvadharma samabhAva ane savadhamamamabhAvanI vAte cAle che, ene : tame svIkAra bhale na kare, paNa ene samajavAno prayatna te karo. kadAca anubhavane pariNAme tamane e raste vadhAre kAryasAdhaka lage. tamane mAruM eka bIjuM AvAhana che. tame badhA dharmonA . nAza karavA nIkaLyA che. paraMtu tamArA badhA pracAra bahu najIkanA evA ekabIjAne sparze eTale maryAdita che; eka saMpradAyane laIne ja tame sudhAravAno prayatna karI rahyA che. tamArA sAthIdaromAM, ane tamArA zrotAomAM paNuM, na. keI khristI najare paDe che, na koI musalamAna. ahIM baMgALIo paNa bahu ochI che. zuM tamAre saMdeze tame khristIo ane musalamAna sudhI pahoMcADavAnI himmata dharAve che? , tamAre e bhUlavuM na joIe ke juthabaMdhI (dalabaMdI) nA A divasamAM jayAM lagI islAma ane khristI dharmane mAnavAvALA loke pitapatAnA dharmone choDavA taiyAra nathI ane dhArmika jUthabaMdhImAM lAbha jue che, tyAM sudhI bAkInA saMpradAyane dharmanirapekSa banAvavAmAM tame keTalA : saphaLa thaze e vize mane zaMkA che. dhama - sAMpradAyika ane jAtivAdI dharma -- game teTalA bagaDI gayA haze, paNa TuMkA svArthamAM phasAyelI atyAranI duniyA dhArmika Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-60 - prabhu ddha cha va na 207. jUthabaMdhImAM potAnuM hita jue che, hiMduomAM jeTalI sAMpradAyi- zIkhavavAmAM Ave che. karnala vAnasIMga A insTITayuTanA katA che, enA karatAM vadhAre sAMpradAyikatA bIjA dharma-samAjamAM prinsIpAla che, ane jANItA evaresTa zIkharanA Ahaka tanasIMga che, ane e vadhI rahI che. AvA samayamAM dhamamAM sudhAro karavo. tAlImapradAnanA mukhya sUtradhAra che. bhAI jagadIza nANAvaTIe hoya ke ene khatama kara hoya te vyApaka rIte kAma karavuM paDaze; gayA varSe A tAlImano lAbha lIdho hato ane tyAM teo hatA te kevaLa bhASaNo ke, carcAothI ja kAma nahIM cAle. A kAmanI daramiyAna tAlImanI bhinna bhinna kakSAe raju karatI ane te zarUAta te bhASaNa ane carcAthI ja thaI zake, paraMtu "tarUNa pradezanA bhavya saundaryane darzana karAvatI 170 sacitra chabIo saMghe" bhAre jagI racanAtmaka kAma karavuM paDaze. kevaLa nindA temaNe lIdhI hatI. saMdha taraphathI 4thI phebruArI gurUvAranA roja karavAthI nindA karanArAone puNyaprakopa saMtuSTa thaze; paraMtu ApaNe "mane hara'mAM jAyelA saMmelanamAM bhAI jagadIza nANAvaTIe jarUrI jemanI niMdA karIe chIe emanA sudhI ApaNA prahAra paheAM- vivecana ane samajutI sAthe A citra dekhAyA hatA. ane catAM nathI. e rIte prekSaka bhAI bahenoe doDha kalAka eka prakAranA dhamamAtramAM kaI kaI vAta sArI che, ane kaI kharAba che, romAMca preraka AnaMdamAM pasAra karyo hato. ' ' ene nirNaya karavo paDaze. je rUDhio nukasAnakAraka che, ene "vikAsa yojanA ane madhyama varga " upara apAyeluM nAza karavAno pUro prayatna karavo paDaze. enA sthAne sArA - vyAkhyAna rIta-rIvAjo pracalita karavA paDaze. aneka jAtio ane aneka - tA. 6-2-60 zanIvAranA roja saMdhanA kAryAlayamAM zrI. saMpradAyone kAraNe samAja chinnabhinna thayA che, emAM ekatA ane kAMtilAla umedacaMda bADiyAe 'vikAsa yojanA ane madhyama vaga" ' saMpa vadhAravA paDaze. khAnapAnanA, AhArazuddhinA niyame sAcavavA e viSaya upara aneka mAhitIthI bhareluM ane prastuta samasyAne chatAM judo judo AhAra karavAvALA loko ekasAthe besIne jamI aneka bAjuethI sparza karatuM vyAkhyAna ApyuM hatuM, ane zake, eka-bIjAnA hAthanuM rAMdheluM jamI zake, evA navA rivAjo AjanA bhAratamAM madhyama varganI ubhI thayelI viSama paristhitine cAlu karavA joize. UMcanIcapaNAnI lAgaNIne dUra karavA pUrepUro saceTa khyAla Apyo hate. ane AjanI samasyAne ukela lAvavA prayatna karavo joIze. nAnAM nAnAM saMgaThana (jUtha)ne toDIne meTAM mATe sarakAre tema ja madhyama varga zuM zuM karavuM joie. tene saMgaThane (ja) racavAM joze. sadAcAra, saMyama, svArtha tyAga , lagatAM keTalAMka mahattvanAM sUcana karyA hatAM, temaNe karelA viveane sevAnA pAyA para zuddha cAritranuM vAtAvaraNa majabUta karavuM canane saMkSipta sAra prabuddha jIvananA AgAmI : aMkamAM pragaTa joize. ema karavAthI ja ApaNI vAte 'samAja sAMbhaLaze, ane karavAmAM Avaze. emanA upara vizvAsa karaze. A kAma rAjanItinuM nathI, paraMtu :saMghanA sabhyonuM samUhabhajana . cAritranuM che, sAMskRtika kAma che. e karatAM karatAM jo kayAMka atithivizeSa tarIke zrI. gaganavihArI mahetA * AdhyAtmikatA sAMpaDI gaI, to ene paNa paricaya kara paDaze.. - AgAmI mArca mAsanI tA. 5 mI zanIvAranA roje rAtrInA 'te eTaluM ja kahIza ke himatathI zarUAta karI ane cha vAgye zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI capATI upara jyAM lagI saphaLatA na maLe tyAM sudhI prANahIna banIne rokAI , AvelA pI. ema. svImIMga pUlanA kApheTerImAM saMdhanA sabhya nA jaze. emAM kazuM nukasAna thavAnuM nathI. je kaMi thaze te tathA temanAM svajane mATe eka samUhabhojana goThavavAmAM AvyuM lAbha ja thaze. emAM phakata zarata eTalI ke ene uddeza pavitra che. jaNAvatA AnaMda thAya che ke jemaNe amerikAnA bhUtapUrva hoya ane enAM sAdhana zuddha hoya. bhAratIya elacI tarIke AntararASTrIya khyAti prApta karI che evA mULa hidI: kAkAsAheba kAlelakara zrI. gaganavihArI lallubhAi mahetA saMghanA nimaMtraNane mAna ApIne ' anuvAdaka : ratIlAla dIpacaMda desAI saMdhanA atithivizeSa tarIke A bhejanasamAraMbhamAM upasthita thanAra saMdha samAcAra che ane e prasaMga muMbaI pradezanA tAjetaramAM thanArA vibhAjana parvatArohaNa viSe citra dvArA yojAyela vArtAlApa aMge pitAnA vicAro raju karavAnA che. A samUhabhojanamAM bhAga keTalAka samayathI bhArata sarakAra taraphathI dArjIlIMga khAte levA icchanAra sabhyoe pitA mATe tema ja sAthe AvanArA svajane hImAlayana mAunTanIyarIMga insTITayuTa e nAmanI eka zikSaNa mATe vyakita dITha rUA. 5 mArca mAsanI trIjI tArIkha pahelAM saMsthA kholavAmAM AvI che. A InsaTITayuTamAM parvatArohaNanuM saMdhanA kAryAlayamAM bharI javAnA raheze. A bhojana samAraMbhamAM tathA hImapradezamAM kema caDavuM utaravuM tene lagatI tAlIma Apa joDAvA saMdhanA sabhyane AgrahapUrvaka anurodha karavAmAM Ave che. vAmAM Ave che. dara varSe Ane mATe me mAsa daramiyAna 48 : sAhityamAM azlIlatA divasane eka abhyAsakrama yojavAmAM Ave che. ane parvatA- phebruArI mAsanI 19 mI tArIkha zukravAra sAMjanA rohaNane zokha dharAvatA yuvAne A abhyAsakramamAM joDAI zake 6-15 vAgye saMghanA kAryAlayamAM (5-7, dhanajIsTrITa) che. A 48 divasanI tAlIma levA mATe darekane rUA. 450 nuM zrI cImanalAla cakubhAI zAha "sAhityamAM azlIlatA lavAjama bharavuM paDe che. ane parvatArohaNanAM badhAM. sAMdhane e viSaya upara jAhera vyAkhyAna Apo. A viSayamAM insTITayuTa taraphathI tAlImanA umedavArone purA pADavAmAM Ave che. rasa dharAvatA bhAi bahenane hAjara rahevA vinaMti che. . zarUAtamAM thoDA divasa dArjIlIMga khAte temane parvatArohaNane maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha lagatuM keTaluMka zikSaNa ApavAmAM Ave che ane tyAra bAda dArjIlIMgathI lagabhaga 70 mAIla dUra parvatArohakanI base- ' viSaya sUci pR2 camp eTale ke zarUAtanI chAvaNI ubhI karavAmAM Ave che. bhArata jana mahAmaMDaLane hIraka mahetsava ane tyAM doraDAnI madadathI parvata upara kema caDavuM, utaravuM vagere tathA 36muM adhivezana. , zIkhavavAmAM Ave che. keTalAeka divasa A kAryakrama cAlyA bAda sAhityasarjaka sAdhucarita premajI: paramAnaMda, dalasukha malavaNiyA 202 himAcchAdIta pradezamAM chAvaNI ubhI karavAmAM Ave che ane ' dhama-vicAra - kAkAsAheba kAlelakara hImapradezamAM kema caDavuM, utaravuM ane khAie .oLaMgavI, vagere nirAdhAra azakata mAtRAzrama paramAnaMda ' , , 97 20 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ L 208 prabuddha jIvana * nirAdhAra azakata mAtR Azrama (rAjakATa khAtenI 'zrI ni`LAbahena rAmajIbhAi vIrANI thaDA samaya pahelAM rAjakATa 'javAnu banatAM upara jaNAvela Azrama jAte nihALavAnI taka maLI hatI. bhAratabharamAM kadAca A prakAranI khIjI saMsthA nahi hAya, tethI tenI vigatavAra noMdha levAnuM mana thAya che. A saMsthAnA sthApaka ane mukhya saMcAlaka zrI, prema varabahena desAi che. AvI sa`sthAo ghaNIvAra pAtAnI jAtanI athavA nikaTanA svajananI yAtanAnA sAdhAraNIkaraNamAMthI udbhava pAme che. dA. ta. bATAparamAM Aje kSayaroganI eka dhaNI meTI hAspITala saMkhyAbaMdha kSaya rogIonI sAravAra karI rahI che. tenA sthApaka zrI kAntilAla maganalAla zAha Ate ja eka vakhata kSayareganA bhAga banelA. temAMthI yogya auSadhopacAra ane jarUrI khArAka tathA patha vaDe sAjA thayA bAda temanA dilamAM vicAra Avyo ke huM te sAdhanasaMpanna hone A vyAdhimAMthI ce AbyA, paNa Aje ApaNA dezamAM aneka bhAi bahenA A vyAdhinA bhoga banelA jovAmAM Ave che, keTalAkanA vyAdhinuM nidAna cAya che paNa temanI cikitsA mATe kAi sagavaDa nathI, keTalAka te nidAnanA abhAve dhasAtAM ghasAtAM mRtyunA mukhamAM homAi jAya che. Ane zuM kAMi upAya thai na zake ? e manemanthanamAMthI Aje 750 dardIonI sAravAra karatI eka vizALa hAspITala ubhI thai rAkI che ane hajI paNa teneA vistAra vadhate ja jAya che. prastuta mAtR bhAzramanA ugamano paricaya ApaNe tenA Adya sthApaka zrI. prema vara bahena desAinA nivedana dvArA ja meLavIe. rAjakATanA eka agragaNya jaina nAgarika zrI. muLacaMda bhAi monajI dezanI huM pautrI chu, mArA pitAzrInI hayAtImAM ja mArAM mAtuzrInA magajanI asthiratA zarU thai hatI. peAtAnI hayAtI sudhI te temaNe mArAM mAtuzrInI purepurI sAravAra karI, pazu pachI temanI khIjI rIte, pUratI saMbhALa levAnuM zakaya nahi lAgatAM huM mArA mAtuzrIne mAre tyAM ja lai AvI. ane meM temanI tera varSa sudhI sevA karI. magajanI asthiratAnA kAraNe teo 'parataMtra hatAM, eTale temanI khAvApIvA tathA nahAvAdhovA vagere badhI jAtanI sAravAra mAre hAthe ja karavI paDatI. temanu avasAna paNa mAre tyAMja zAnti ane samAdhimAM thayuM. A samaya daramiyAna mArA manamAM evA vicAra| dheALAyA karatA hatA ke saMtAne hevA chatAM paNa tarachoDAyalI AvI vRddha, azakata, nirAdhAra mAtAnI tathA saMtAna vagaranI-kevaLa prabhune ja AdhAre mUkAyelI-mAtAnI zuM dazA thatI haze ? A vicAree mArA magajamAM AvI vRddAonI sevA karavAnAM khIja rAkhAM ane e kAya'mAM meM mArA manane paragyu, mArA magajamAM ghUmI rahelA vRddha mAtAenI sevA karavAnA je vicAre| hatA tene bhUta svarUpa ApavA 1941nI sAlamAM eka nAnI zI kATaDI bhADe lai traNa duHkhI nirAdhAra, azakata mAtAne zodhIne mArI potAnI alpa puMjIthI A zubha kAmanI meM zarUAta karI. A traNa mAtA paikI eka kaNabI, eka kaDIA ane eka vaNika jJAtinI hatI. eka bahena AvI vRddha mAtAnI sevA karI rahela che evI khabara paDatAM jANItA zrImAna zeTha rAmajIbhAi vIrANIe mane rUbarU khelAvI mArA kAryonI hakIkatathI vAkeph thayA, ane pote mAre tyAM AvyA ane A nirAdhAra mAtAnI sthiti ane hAlata joine temanu dila dravI uThayuM. temanI Arthika madadathI eka sArU sagavaDatAvALuM makAna bhADe lIdhu' ane e rIte vadhAre mAtAone rAkhavAnI anukuLatA ubhI thai. tenA nibhAva kharca tA. 16-2-60 * nirAdhAra azakata strI vRddha Azrama'no paricaya. ) : mATe paNa mane temaNe tatkALa nacinta karI dIdhI, janatA A kA` tarapha AkarSAMtAM te taraphathI paNa Arthika vaheNa vahevu zarU thayuM. "ahiM mAre jaNAvavuM joie ke jevI rIte mane mArI mAtuzrInI sevAe anya mAtAnI sevA karavAnI preraNA ApI tevI rIte potAnI apaMga putrI nimaLAbahena viSenI temanI mamatAe temane A saMsthA tarapha vadhAre AkarSyA ane te AkarSaNanA pariNAme A saMsthA mATe temaNe Azare poNA lAkha rUpIA kheMcIne eka pAku ane jarUrI sagavaDA dharAvatuM makAna baMdhAvI Apyu. temanI udAratAnI kadara tarIke A saMsthA sAthe niLAbahenanuM nAma joDavAmAM AvyuM che." A sAvajanika azakatAzrame cauda varSa purAM karyAM che. 1955nA rIporTa mujaba A saMsthAnA prAraMbhathI 1955 sudhI jIvanapu ta rahIne 43 mAtAe svadhAma sIdhAvI hatI, ane e uparAMta lagabhaga eka yA IjI zArIrika upAdhithI pIDAtI 400 mAtAe sasthAmAM dAkhala thayelI je samayAntare sAjI thaine peAtAne ghera gai hatI. Aje A saMsthAmAM AMdhaLAM, lulAM, banne page apaga, pakSaghAtavALA, banne hAthe apaMga tathA pathArIvaza tema ja anya rIte saMpUrNa jarita evI 50 mAtAe potAnuM jIvana vItAvI rahI che. A mAtAone rahevA khAvAnI badhI sagavaDa tema ja mAMdI mAtAAne vaidyakIya upacAra tathA dudha-kuLa purA pADavAmAM Ave che. AvI saMsthAnI Aje khUba jarUra che. kAraNa ke kuTu banI saMyukata racanA lagabhaga bhAMgI gaI che, vRddhone sabhALavA pALavAnI javAbadArI kANuM le e savAla Aje vadhAre te vadhAre utkaTa banatA jAya che. AmAM paNa vRddha, apaMga, ane asahAya bahetenI nirAdhAratA atyanta dayAjanaka hAya che. vR purUSone lAje zarame paNa moTI ummaranAM kuTuMbIjane saMbhALe che, paNa vRddha strIe tA sAdhAraNataH kuTuMbIjanAne atyanta bhArarUpa lAge che ane temanu astita kevaLa avagaNanAne pAtra banI jAya che. AvI bahenI A AzramamAM sarva prakAre saMbhALa levAtI joine, jenuM A jagatamAM kAi nathI tene kAika hAtha pakaDanAra nIkaLyu che evu sa vedana dilamAM uDI karUNAne jAgRta kare che. je kacaDAtI ragadoLAtI vRddha, apaMga, asahAya mAtA upekSita ane avagaNita hAine mRtyune mAgI rahI hoya che ane mRtyu tarapha dhasI rahI haiAya che. tene ahi praveza maLatAM te kAma judI ja rAhata anubhave che, tenA mRtaprAya banelA prANa navI cetanA anubhave che, ane sarva prakAranI sagavaDa maLatAM tenI jvAde2I sahajapaNe ThIka ThIka lakhAya che; darekane potapotAnAM dhama' mujabanI karaNI karavAnI chUTa hoya che, kASTha navakAra khele che te kAi rAmanuM nAma uccAre che. kAi jayazrI kRSNa kahe che te kAma namaste kahIne ApaNuM abhivAdana kare che. darekanI mudrA upara jenA lIdhe A racanA nirmANa thajI zakI che tevAM premakuvara bahena ane rAmajIbhAi vIrANI pratye UMDI ahezAnamaMdInA bhAva pragaTa thatA najare paDe che. A Azrama jotAM glAni ane prasannatAne eka sAthe anubhava thAya che; tyAM vasatI vRddha mAtAonI asahAyatA-paMgutA joine glAni ane te mAtAonA daMDa tathA manamAM navuM tela pUrIne temanI jIvanavATane sateja karavAneAsa kAravAnA--cAlI rahelA hArdika prayatna joine prasannatA, AvI eka virala prakAranI parabha mAMDavA mATe vRddha anubhavI sevAparAyaNa zrI. premakuvara bahena desA"ne ane jemanA dilamAM khAsa karIne strIjAtine mATe akhaDa karUNA vahI rahI che evA vayovRddha sahRdaya zrI rAmajIbhAI vIrANIne aneka dhanyavAda! pAnada muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda ku MvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. mudrakSNasthAna *' caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI rADa, mubai 2, Te. naM. 29303 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTarDa na x 4266 vArSika lavAjama rUA. 4 prama bhavana prabhu 'pramuddha jaina 'tuM navasaMskaraNa varSa 21: aMka 21 muMbaI, mArca 1, 1960, maMgaLavAra AphrikA mATe zIliMga 8 este - Ese E - taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA * zrI suI jaina yuvaka saMghanu pAkSika mukhapatra chuTaka nakala : nayA paisA 20 saMkINa tAmAMthI vizALatA tarapha (bhArata jaina mahAmaMDaLanA adhivezana daramiyAna pramuddha jIvananA gatAMkamAM pragaTa karavAmAM Avela nivedanAtmaka prastAva aMge zrI. "paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe tathA zrI. cImanalAla cakubhAi zAhe karelAM vivecanA nIce kramaza : ApavAmAM Ave che. taMtrI) sthAna nathI. evA eka vizALa jaina dharmanI kalpanA, AjanA jAgRta, vicAraka ane bhAvanAparAyaNa evA je jaina samAjanA varga che tenA cittane, vadhAre ne vadhAre AkaSI rahI che, AvarI rahI che. A rIte bhArata jaina mahAmaMDaLane patAnuM kAya. AgaLa dhapAvavA mATe pretsAhaka vAtAvaraNanI cetaram ThIka ThIka, jamAvaTa thai rahI che. chellAM paccAsa varSanA lAMbA gALA upara najara karatAM mAluma paDe che ke jaina samAjane ekatAnI bhUmikA upara sugrathita karavA mATe AjanA jeTalI anukuLatA pahelAM bhAgye ja hatI. samayanI gati mAnavIne saMkINa tAmAMthI vizALatA tarapha lai jai rahI che. hu* mArA pAtA viSeno khyAla raju karU to kahI zakuM tema chu ke huM bahu nAnA hatA tyAre jaina zvetAMbara mUrti pUjaka samudAya ane tenI viziSTa mAnyatAe ja mArA cittamAM kendrasthAne hatI. A mAnyatA e ja kharA jaina dharma ane tene svIkAranArA ane anusaranArA e ja kharA jainA - AvuM mArA mananuM e vakhate pAkuM valakhyu hatuM. ummara ane samajaNu vadhatAM jaina samAjanA anya phrikAnA astitvanA ane zve. mU. sapradAyathI judI paDatI temanI keTalIka mAnyatAone vadhAre sacoTa khyAla AvavA mAMDayA ane temanI vizeSatA manane samajAvA lAgI. Ama chatAM je phirakA sAthe mAro janmajAta sabadha hateA tenuM ane tenI mAnyatAoMnu anyathI caDiyAtApaNuM mArA manamAM sthira thayelu. te khasatuM nahetuM. vadhatA jatA avalokana, anubhava tathA cintananA pariNAme dhIme dhIme A caDiyAtA--utaratApaNAnA khyAla esaravA lAgyA ane anekAntalaka vicAraNAthI mAnyatAbhedonuM nirAkaraNa thavA vAgyuM. Ama AgaLa vadhatA samAntare mAnyatAbhedonuM mahattva manamAMthI saravA lAgyuM, ane AkhA jaina samAjane ekatra karatI sasAmAnya jaina vicArasaraNI upara mana vadhAre ne vadhAre kendrita thavA lAgyuM Ane pariNAme manamAMthI A zvetAMbara mUrtipUjaka, digaMbara mUrtipUjaka, A sthAnakavAsI ke terApathI ema anyAnyane bhedabhAvathI jovAnI dRSTi lagabhaga egaLI gaI. mAnasika vikAsanI A ja caramasImA che ema kAI mAnI na le. A pachInAM paNa seApAna che. dA. ta. sadhama samabhAva ane ethI AgaLa vadhatAM leAkamAnya sarva dharmAMthI uparanI-dharmAMtIta-dRSTi. paNa ahiM e vicAraNA prastuta nathI. sAmAnyataH me mArA potAnA je mAnasika vikAsanuM nirUpaNa karyuM te ja vikAsakrama je peDhI sAthe mArA sabadha rahyo che, te peDhInA vicAraka vaga mAM lagabhaga satra jovAmAM Ave che. Aje dareka dharmanA vicAraparAyaNa anuyAyI potapotAnA dharmanA sAMkaDA svarUpanI maryAdAmAMthI nIkaLIne potAnA ja dhama nA vizALa svarUpa tarapha gatI karI rahyo che; peTA saMpradAyAnI sImA cheDIne saMpradAyanA garbha mAM rahelA vizALa dhama tattvanA svIkAra tarapha jai rahyo che. A gatisaMcAra jeTalA jainadhamanA anuyAyIne lAgu paDe che teTale ja hindu ke khristI dharmanA anuyAyIne paNa lAgu paDe che. A rIte zvetAMbara, digaMbara ke sthAnakavAsI evA bhedabhAva vinAnA vizALa jaina samAjanI ane sAMpradAyika mAnyatAbene jemAM kASTa mahattvanuM 5 dAha eka khIjI paNa bAbata bhArata jaina mahAmaMDaLane uttejita kare tevI najara sAme AvI rahI che. AjathI cAlIza paccAsa varSa pahelAM ahiMsA yiSenI samajutI ane tenI upayogItA viSenA khyAla atyanta maryAdita hatA. ahiMsAnuM tattva te sIdhI ke ADakatarI rIte, ochA ke vadhatA a Mze, sarva dharmAMmAM svIkArAyalu jovAmAM Ave che, ema chatAM paNa, ahiMsAne vicAra jANe ke kevaLa jaina dharmanI javAbadArInA hoya athavA te ahiMsAnA tattva sAthe kevaLa jaina dhamane ja sa Mbadha hAya ane khIjA menei ahiMsA sAthe jANe ke kazI levAdevA na heAya-AvI eka mAnyatA ApaNA dezamAM tema ja anyatra prasarelI hatI. Aje gAMdhIjInA pratApe ahiMsA eka vizvavicAra banI gayA che ane e vicAranuM ceAtarapha bhAre meTA pAyA upara kheDANa thai rahyuM che. ahiMsAtattvaneA Ave vyApaka svIkAra jaina dharmAM tema ja jaina dhamI e mATe asAdhAraNa gauravano viSaya banI zake che. AvI ja rIte jaina dharmanA pAyAmAM rahelA khIjA e "ve tekAnta ane apari graha paNa Aje vadhAre te vadhAre svIkRta banI rahyA che. Aje sahaastitvanA vicAra upara khUba bhAra devAmAM Ave che; savadharmAM--samabhAvanI bhAvanA phelAtI cAlI che. A sahaastitva, A sava dhama samabhAva anekAnta tatvanAM ja svarUpo che. vaLI Ajate samAjavAda ke, sAmyavAda aparigrahanA vicAra tarapha duniyAnAM lakAne dhasaDI rahyo che. Aje duniyA je kaTAkaTImAMthI pasAra thai rahI che ane pariNAme rakhene trIjuM vizvayuddha phATI nIkaLaze evA bhaNakArA jagatanA lakAne bhaDakAvI rahyA che .temAMthI bacavAne eka ja upAya che ke jagatanA leke ahiMsA, anekAnta tathA aparigraha tarapha vadhAre ne vadhAre vaLe ane DhaLe. A rIte jaina dhanAM je pAyAnAM tavA che tene phelAvA karavA mATe bhArata jaina mahAmaDaLa jevI saMsthAone eka mahAna taka sAMpaDI che. jo bhArata jaina mahAmaMDaLanA dhyeyane saphaLa banAvavuM hoya teA je jaina vicArasaraNI badhA jaitAne mAnya che, ane badhA jainAne sAMkaLanArI kaDI che te upara ApaNu sarvAnu` citta kendrita banavu' joie. sAkAra pUjA ke nirAkAra pUjA, smRti nagna ke kacchavALI, sAdhuonu nagnatva ke vastradhArItva athavA te muhupattI meDhe bAMdhavI ke hAthamAM rAkhavI - A badhI prakriyA Akhare Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra buddha jIvana tA. 1-3-60 sarvasvIkAya evI jaina vicArasaraNImAMthI pedA thaI che ane eka thA anyane svIkAra yA inkAra ekAnta vicAraNAmAMthI phalita thAya che ane tethI koI ekAnta kheTuM nathI ke koI ekAnta sAcuM nathI -- AvI udAra ane samabhAvapariNAmI daSTi ApaNAmAM sthira thavI ghaTe che, Aje jarUra che samarata jaina samAjane AvarI I letuM mAnasa keLavavAnI, AvuM mAnasa pedA thatA koI pArakuM nahi lAge, paNa sau kAI samAna vicArasaraNIthI saMkaLAyelA svajane - AtmIya jane - jevA lAgaze. AvI daSTi ane vRttine pracAra e bhArata jaina mahAmaMDaLanI mukhya pravRtti banavI joie. vaLI vizALa jaina samAjanA aMgabhUta tarIke ApaNane zuM ane ke vArase maLe che tene paNa ApaNane spaSTa khyAla hovo joie, ane tenuM mahattva ApaNu dilamAM yathA svarUpe vasavuM joIe. jaina dhama pAse ati sukSma tAtvika vicAraNA che; vizALa sAhitya che, amUva kaLAkArIgIrI dharAvatA maMdire ane tIrtho che, ane aneka rIte nabaLI paDelI ema chatAM paNa tyAga, saMyama ane AdhyAtmika upAsanAnI eka judI chApa pADatI, . . . zramaNa saMskRtine mUtimatta karatI sAdhusaMsthA che. A saMsthAmAM sAdhue tema ja sAdhvIone samAveza thAya che. A vipula vArasAne vicAra karatAM, A digaMbaranuM ke zvetAMbaranuM AvA bhedabhAvanI vRttithI ApaNe dUra rahevuM joIe. sadbhAgye Aje pahelAnI kaTTaratA rahI nathI. je mUlyavAna che tenI sau koI kadara karI rahyuM, che. koI paNa saMpradAyanA sAdhu - jo temanAmAM tejasvItA hoya che te - te sava jainanA AdarapAtra banatA jovAmAM Ave che. mUrtipUjaka samAjamAM mUrtipUjAno AMdhaLo. Agraha have dRSTigocara thatuM nathI. sthAnakavAsI samAjamAM mUrtipUjA sAmenI koI kaTTaratA have jovAmAM AvatI nathI. sAhityanA kSetre paNa AvA bhedabhAvathI jevA vicAravAnuM lagabhaga adazya thatuM rahyuM che. Ama Aje bhedabhAvanI upekSA pravarte che je AvakAragya che, paNa Aje A badhuM have ApaNu sarvanuM che, ane ApaNuM tema ja bahuja samAjanA kalyANa mATe saMdharavA jevuM che, rakSavA jevuM che, TakAvavA jevuM che - AvI sApekSa buddhi, mamatvanI bhAvanA- gauravanI vRtti-ApaNAmAM pedA thavAnI jarUra che. jaina samAjane anya samAjo karatAM kaI alaga prazna hoya te te jaina samAjanA lakone rojagArI ke kAmadhadha ApavAne nathI - kAraNa ke e te madhyama varganA lekhAtA anya samudAya sAthe sarvasAmAnya prazna che . paNa jaina tatvajJAna, jaina sAhitya, jaina maMdira ane jaina sAdhusaMsthA - A, sarvane TakAvavAne, tene uddhAra karavAno, tene na saMskAra ApavAnuM che. A javAbadArI jainanI che ane te kAya bhArata jaina mahAmaMDaLa jevI vyApaka beya dharAvatI saMsthAene Teko ApavAthI - baLavAna banAvavAthI - thaI zake tema che. " eka bIjo muddo huM ahiM carcavA mAMguM chuM je kadAca ahiM raju karAyelA TharAva sAthe sIdhI rIte prastuta na hoya. A muddo che. rASTratiSThA virUddha dharmaniSThAne lagatA. vivekapUrvaka cintana karanAra mATe A be vacce koI khAsa virodha jevuM hoI zake ja nahi. Ama chatAM paNa, sAmAnya vavahAramAM A banne niSThA jANe ke ekamekanI virodhI hoya evI rIte A bAbatano vicAra karavAmAM Ave che A be niSThA vacce athaDAmaNa tyAre thAya che ke jyAre dhama zabdane amuka dhamane anusaranArI amuka kemanA bhautika hitAhitanA vicAra sAthe sAMkaLavAmAM Ave che. AvI kAlpanika athaDAmaNanA prasaMge eka ja nirNaya ApI zakAya ke rASTrahitane virodhI evI koI dharmaniSThA AdaraNIya hAI na ja i zake. dhArmika samAjanI sarva kaI pravRtti rASTrahitane sarvathA avi rodhI hovI ja joIe. rASTra jevI vizALa samaSTine AdhIna rahIne ja kema, dhama, saMpradAya vagere nAnAM vatuLoe cAlavuM joie, vartAvuM joIe. jyAM sudhI rASTra-rASTranI maryAdA jIvanta che ane sAmudAyika jIvananI sarva vyavasthAne vicAra rASTranI maryAdAmAM rahIne karavAnuM ApaNane prApta thAya che tyAM sudhI rASTranI surakSA ane akhaMDitatA, tenI AbAdI ane ukaSa ApaNu sarvanI ekasarakhI cintAno ane javAbadArIne viSaya hovo ja joIe. paNa dharmavicArane koI eka saMpradAyaparAyaNa samAja sAthe haMmezAM sAMkaLatA rahevAnI jarUra che ja nahi. dharmane vicAra to evA kei eka yA anya samAjanA khyAlathI svataMtra rIte karavAnuM rahe che. A rIte dharma eTale ke eka sunizcita jIvana Adaza, pitAnA samagra jIvana sAthe saMbaMdha dharAvatI eka cekasa vicArasaraNI, vyakti ane samAjanuM niyamana karatI tema ja urdhvIkaraNa sAdhatI cekakasa jIvanadaSTi. AvuM kAMIka ApaNe dharmanuM lakSaNa bAMdhI zakIe. A Adarza, vicArasaraNI, jIvanadRSTi koI eka pracalita dharmanA adhyayana ane upAsanAmAMthI phalita thaI hoya athavA te svataMtra cintanamAMthI utpanna thaI hoya. jenA cittamAM A koI Adarza sthira thaye hoya, AvI koI vicArasaraNIne udaya thayo hoya, AvI koI jIvanadaSTinI jAgRti thaI hoya teNe mAtra tene vaphAdAra rahIne ja mana, vacana ane kAyAnA sava vyApAra karavAnA rahe che. AvA daSTisaMpanna mAnavIne koI rASTraniSTA bAMdhI zakatI nathI. rASTra athavA to rAjya jyAre koI aghaTita mAge jaI rahela che, kaI mahAna adhama, anyAya AcarI rahela che, ke ayogya kAnano amala karI rahela che ema tene lAge tyAre AvA mAnavIne te sAme mAthuM uMcakavAne, baLavo karavAne hakaka che. tenA mATe rASTraniSTA pitAnI dharmaniSThAmAMthI phalita thatA aneka peTAdharmomAMno eka peTAdhama che. e rASTraniSTA jyAre dharmaniSThAnA saMdharSamAM AvatI lAge tyAre tenI upekSA karIne dharmaniSTanI rakSA karavI - tene vaphAdAra rahevuM emAM ja tene purUSArtha rahele che, emAM ja tenI caritAthanA rahelI che. gAMdhIjInA samagra jIvanamAMthI je kaI viziSTa tatva phalita thayuM hoya to te che dharmaniSThA ane rASTraniSTane A prakArane vivekapUrvakano samanvaya. Ama prastuta TharAvane vicAra karatAM manamAM je chuTAchavAyA vicAro spharyA te ApanI AgaLa meM raju karyA che. A vicAre dhyAnamAM levA ane temAMthI pariNamatA kArya tarapha pravRtta thavA Apane mArI prArthanA che. paramAnaMda bhArata jaina mahAmaMDaLanI pravRttiomAM sakriya bhAga levAno mArA mATe A pahelA prasaMga che. maMDaLa pitAne hIraka mahotsava ujave che te koI paNa jene mATe AnaMda ane gauravane viSaya che. 60 varSathI maMDaLa jene samAjanI sevA karI rahyuM che. hIraka mahotsavanuM uddaghATana gavarnare karyuM che ane pramukhasthAne zrI, zAntiprasAda jevA AgevAna che. chatAM muMbaI zaheramAM AvA prasaMge jainonI ATalI ochI hAjarI che te ApaNe mATe vicAravA jevuM che. maMDaLanI pravRttione vikasAvavI hoya te maMDaLanA kAryakartAoe vadhAre kriyAzIla banavuM paDaze. maMDaLanuM mukhya kAya jana samAjanA vividha phirakAo ane saMpradAyamAM ekatA sthApavAnuM rahyuM che. te AvakAradAyaka che. judA judA phirakAonI konpharansanA adhivezane thAya che tyAre dareka adhivezanamAM ekatA upara TharAva hoya ja che ane tenA upara suMdara vakatavya thAya che. chatAM ApaNe sukheda kabula karavuM paDaze ke ApaNe ekatA sAdhI zakayA nathI. tIrthakSetrenA matabhede viSe huM kAMI nahi kahuM. kAraNa ke mArA kathanathI kadAca kAMI gerasamajaNa thAya. mAro e viSaya nathI. eTaluM kahuM ke jena janatA tIvrapaNe Icche che ke AvA matabheda dUra thAya paNa A saMbaMdhe kriyAtmaka pariNAma lAvavAnuM je AgevAnonA hAthamAM che temaNe maLIne ja teDI lAvavo joie. sAcI ekatA karavA mATe samasta jainenA utkarSa athe bane teTalI saMsthAmAM hovI joie. dareka saMpradAya ke phirake pitAnI saMrathAo kare che ane calAve che. dA. ta. vidyAlaya, sAhitya prakAzana, keLavaNI viSayaka madada, svadhamI sahAyaka kaMDo Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . pra buddha jIvana vigere. AvI saMsthAo jeTalI bane teTalI samasta jaina samAja mATe hoya tevA prayane AgevAnoe karavA joIe. muMbaimAM dA.ta. muMbaI jaina yuvaka saMdha, ane saMyukata jaina vidyAthIgRha AvI saMsthAo che. te uparAMta dareka phirakAnA vidyAlaye che paNa tenI ekatA sAdhavA keI prayatna thayo nathI. durbhAgye e kabula karavuM joIe ke svataMtratA maLyA pachInA A dAyakAmAM, keTalAMye kAraNesara dezamAM komIbhAva-sAMpradAyika mamatva-sUma rIte vadhyuM che. keLavAyelAo paNa tene bacAva kare che athavA tene TakAvI rAkhavA mATenAM kAraNe raju kare che. sAcI ekatA karavA mATe keTalIka udAratA jaIe. - maMDaLanA nivedanamAM jaNAvyuM che ke koI phirakAnI mAnyatAmAM maMDaLa vacce AvatuM nathI. A valaNa barAbara che, paNa je dareka saMpradAya custapaNe jhINAmAM jhINI vigatamAM paNa pitAnI mAnyatAne vaLagI rahevAne Agraha ja rAkhe te sAthe kArya karavuM saheluM nathI. ApaNI mAnyatAnA matabheda siddhAMtanA nathI paNa vigatanA AcaraNanA che. sthAnakavAsI mUrtipUjAmAM na mAne chatAM mUrtipUjAnA kaTTara virodhI tarIke rahI tene pracAra kare te mUti pUjaka sAthe kAma karavuM saheluM na thAya. te ja pramANe terApaMthI vetAmbara mUrtipUjaka athavA digambara potAnI mAnyatAone kaTTarapaNe vaLagI rahe te sahakAra aghare thAya. AmAM paNa udAratAnI jarUra che. AmAM sAdhuonI meTI javAbadArI che. parasparanA sAmAjIka saMbaMdho vadhe te paNa ekatAnA mArge madadarUpa che. paraspara lo, jamaNa prasaMgo vigere AvakAradAyaka gaNavA joie. sAhitya prakAzanamAM jaina samAja puSkaLa paise kharace che. te paNa sAMpradAyika ane amuka munirAjonA mArgadarzana mujaba che. jena jenetara saune nirapekSapaNe jaina dharmanuM jJAna thAya e dRSTie sAhitya prakAzana thAya temaja tenI kharI upayogItA che. sAmAjIka pragati mATe samAjane keLavAyela,. pragatizIla vaga AgaLa Ave te ja kAMIka upayogI kArya thAya. sAmAnya janatA kAM to udAsIna hoya che athavA sAcA mArgadarzananA abhAve, niSkriya rahe che. dezamAM zaktizALI mANase-dareka samAjanA-rAjakIya pravRttiomAM paDyA che. kemavAde dezane eTaluM bhAre nukasAna karyuM che ke pitAnA samAjanI pravRttiomAM. kAMi bhAga levo te hINapatabhayu" gaNavAmAM Ave che. dhamane nAme dezanA bhAgalA thAya tethI dharma pratye kAMIka sUNa thaI che.. A dRSTi badalavI paDaze. rASTrIya ane pragatizIla daSTi dharAvatI samAjanI AgevAna vyakitao samAjanI pravRttio pratye udAsInatA sevaze te samAjanuM sukAna rUDhicusta vaganA hAthamAM raheze, jethI nukasAna thavA saMbhava che. zrI. takhtamalajI jaina A maMDaLanA pramukha hatA ane Aje paNa hAjara che te uparathI jaNAze ke pitAnA samA . janI pravRttiomAM bhAga laI tene sAcuM mArgadarzana ApavuM te kaI rIte rASTrIyatAnuM virodhI nathI, I , jaina dharmanA sanAtana siddhAMta ahiMsA, satya, araya - brahmacarya, aparigraha bhagavAna mahAvIre upadezyA te samaye jIvanadazana tarIke jeTalA sAcA ane upayogI hatA teTalA, kadAca tethI vizeSa Aje che. mahAtmA gAMdhIjIe te siddhAMtane pharIthI jIvananI dareka pravRttinA pAyAmAM mUkyA che. vartamAnajIvananI samasyAono ukela je dhama sucavI na zakatA hoya to te mRtamAtra che. jaina dharma e ukela sucave che, eTaluM ja nahi paNa e ja sAce ukela che enI vadhAre ne vadhAre pratIti sArA jagatane thatI jAya che. te samaye ApaNI-jenonI-pharaja che ke janadharma tenA sAcA svarUpamAM jagatane samajAya tevuM ApaNe karavuM joie. A maMDaLanI pravRttione huM hArdika ke ApuM chuM ane cImanalAla cakubhAI zAha dharmavicAra : 3 (tA. 1-2-60 nA prabuddha jIvanamAM kalakattA khAte gata naveMbara mAsamAM yojAyelA che. parisaMvAdane ullekha karavAmAM Avyo hato temAM dAdA dharmAdhikArIe nIce mujabanuM vyAkhyAna - ApyuM hatuM.) "lokamAnya tilake "bhavavagItA rahasya"mAM eka prakaraNa adhyAtma upara lakhyuM che. temAM chevaTe savAla pUchavAmAM AvyA che ke, "bIjAnAM dukhe huM dukhI kema thAuM chuM? bIjAne sukhI joI mane kema sukha thAya che ? Ane javAba nIti nahIM ApI zake, adhyAtma Ape che. uttara e che ke, "huM ane bIjI vyakitamAM kaI mULabhUta evI ekatA che jenI mane pratIti che." A taka nathI, tema tattvajJAna paNa nathI. te viSe prazna uThAva nirarthaka che. taDaphaDatA eka bakarInA baccAMne joIne traNa varSanuM nAnuM bALaka paNa kaMpI UThe che, te mATe rAmakRSNa paramahaMsa ke mahAtmA gAMdhI jevA ke upadezakanI jarUra nathI hatI. bALaka bakarI ke kutarAnA baccAne joIne je dukhI thAya che temAM tene te baccA ' pratyenI pitAnI ekatAnI anubhUti che. jIva mAtra sAthe A ekAtmatAnI pratIti tenuM nAma adhyAtma. ane A ekAtmatAne jIvanamAM utAravAno je praga tenuM nAma dhama. ekAtmatAmAM vizeSa pragati sAdhavA mATenI je AcaraNa tenuM nAma dhama. AmAM izvaranuM sthAna kayAM ? nirIzvaravAdIonA be prakAra che. eka te ke jeo ravacchaMdatAne cAhe che, vilAsitAnA pakSapAtI che, ane aniyaMtrita aparimita bhegane vAMche che. . "eka vAra eka bALakane mAtAe pUchyuM, "bhagavAna prasanna thAya te tenI pAse tuM zuM mAge " bALake kahyuM, "traNa varadAna.' mAguM'." mAtAe pUchyuM, "kayA traNa varadAna ?" bALaka bolyuM, mAratara nahIM, skUla nahIM, ane parIkSA nahIM." e cokakasa che ke je tamane ane mane khAtrI thaI jAya ke duniyAmAM Izvara jevuM kaMI che ja nahIM, te ApaNe khUba prasannatA anubhavazuM. kemake bhaya ane pralebhanamAM dhama karavAnI preraNAnAM mULa che: svarganuM pralobhana ane narakano bhaya. '' vAstavamAM A preraNA e dhArmika preraNu nathI. te pAralaukika preraNA che. pAralaukikatAmAM dhama nathI, AzvAtmikatA ke izvaraniSThA te nathI ja. eTale je dhama saMpradAyomAM baMdhAI gayA te dhama nathI, paNa dharmanI smazAnabhUmi che, izvaranI samAdhio che. maMdiramAM je bhagavAna che. te mArA mApanA kapaDAMnI mAphaka, mArA mApa mujaba mArA banAvelA che. ApaNe ApaNA mApadaMDa pramANe dhamasaMsthAo ubhI karI ane te mujabanA deva sUjya. eTale je mArI icchA mujabanA deva te mArA munIma ke, ejanTa jevA ane mArI IcchAne anusaranArA thayA. jarmanI ane IglAMDa vacce yuddha thAya te jarmanInAM devaLomAM prArthanA thAya che, he bhagavAna ! iglAnDane harAvaje." ane iglAnDanAM devaLomAM prArthanA thAya ke, "he bhagavAna ! jamanIne harAvaje." ApaNe ema prArthanA karatA nathI ke, "he bhagavAna ! tArI marajI mujaba karaje." , ke prAthanA ema karIe chIe ke, "bhagavAna ! tuM amAro ejanTa che, ane tArI mAraphata amArI icchAo pUrI thAo." eTale maMdirane bhagavAna te yA te ApaNo pratinidhi che athavA te zebhAnI mUrti che. bhagavAna upara ApaNe pitAne, hakaka mAnya che, tene potAnI milakatanI jema gaNe che. masjida musalamAnonI , milakata che, maMdira hiMduonI milkata che, devaLa krizciyanuM te , gurUdvArA zAkhAnI milakata che. be divasa upara chApAmAM vAMcavAmAM AvyuM hatuM ke kAzImAM eka pUjArI mUtine laIne bhAgI gaye. ApaNe karavuM joie prakRttiene hA saphaLatA parA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Milk them sex www, tod 12 A badhA deva paNu vecAya che ane enA bhAva khelAya che. tamArAM madira mAM birAjamAna thayelA devA che. ahi A jeTalAM maMdiza che te badhAnA daravAjA upara paheregIra che. mArA ane tamArA gharanA daravAjA upara paheregIra nathI, paNa je bhagavAna digaMbara che tene daravAnanI jarUra che. zA mATe? deva karatAM maMdiranAM mUlya vadhAre che. dhama jyAre sasthAmAM baMdhAI jAya che, tyAre dhama karatAM saMsthAnuM mahatva vadhI jAya che, ane mAtra izvaranA smRticihna rUpe, samAdhi rUpe te dhama saMsthAe jIve che. eTale Aje jo samAjane jIvanta rAkhavA hAya, vizeSa pragatimAna thavu hoya te mukhya AvazyakatA saMpradAyeAne miTAvI devAnI che. vargabheda ane jAtibhedone ApaNe miTAvI dIdhA che; have eka Dagalu AgaLa bharIne ane vizvabharamAM saMpradAyAne sadAne mATe vidAya ApIe. mArA izvara ke tArA zrvira evu kaMi joie ja nahI.. cerI karavI e pApa che te e vAta koi gurUniSTha, sasthAniSTha, maMdira ke masjidaniSTha ke gurUdvArAniSTha nathI. kAi mane kahe ke corI karavI e doSa che. huM... pUchu', 'kema ? uttara e che ke jyAre cAra corI kare che tyAre tene sArUM lAge che, paNa cerIne mAla dharamAM AvyA pachI tenI cerI thAya te tene gamatu nathI. . je niyama sAOtrika nathI te dhama nathI. aviAdhI AcAra samAjamAM aneka prakAranA che, paNa ananta avirAdhI AMcAra ananta dhama nathI. tenuM mApayataMtra ke kasoTI eka che. bhagavAne manuSyane jo pAtAnA aMzamAMthI ghaDayo te manuSya pratyenA durvyavahAra e izvara pratinA durvyavahAra thayA. durvyavahAra zuM che ? je huM mArA mATe na icchuM te hu` bIjA pratye AcarU te durvyavahAra. A eka kasoTI che. eka manuSya khIjA manuSyanI pratikRti che, bIjA pratyenA durvyavahAra te mArA pAtA pratyenA durvyavahAra che. ekanuM nAma dhama che, khIjAMnu nAma nIti. nIti potA thakI antima uttara dai zakatI nahatI. tethI sadAcAranA adhiSThAnanA rUpamAM dharma-tattvanuM vivecana karavAmAM Ayu, A mATe saMpradAyanirAkaraNa Avazyaka banyu che. buddha jIvana tA. 1-3-60 zakaze, ane bhagavAnane paNa kharIdI zakaze. A pramANe sa`pradAyAe dhamanI pavitratAne apavitra banAvI mUrkI che. tethI karIne huM kahu chu ke 'dhane sagAna ke soMpradAyamAM AMdhI zakAya nahI, bAMdhavA joie paNa nahIM. balke saMpradAyonuM astitva ja miTAvI devuM joie. jyAre samAjamAM UMcanIcanA bhedabhAva nahIM "hAya ke kei saMpradAya paNa nahIM haiAya tyAre ja vizuddha adhyAtmane vikAsa thaze. anuvAdaka : menAbahena narottamadAsa mULa hindI : dAdA dharmAdhikArI saMpradAyane nAmazeSa karI nAkhavAnuM eka bIjuM paNa kAraNa che. vijJAna sA`bhauma che. dhama paNa jo sAva bhauma nahI thAya to te rahI nahI' zake. sAbhoma vijJAna samAja upara eka bIjI AkRta lAgyuM che. teNe bAhya rUpamAM manuSyamAM samAnatA dAkhala karI che, paNa ataramAM samAnatA te lAvI zakayu nathI - aMtaranuM parivartana karavA te zakitamAna nathI, dhame'. sauthI pahelu e kAma karyuM che ke samAja eka gaNavezadhArI senA jevA banI jAya, jene Apa rejImenTezana' kahe che tevA AkArane khanI jAya. jene dADhI hoya te musalamAna, je kirapANa rAkhe te zIkha, je pANI gALIne pIe te jaina, je janeAi ne coTI rAkhe te hiMdu. tame ja kahe; samAja rUpI senAmAM soMpradAyAne pichANavAnu` A sivAya bIjuM kAI lakSaNa che kharU ? samAja senAmAM vibhAgAnI pichANu jeTalI dharmane nAme che eTalI bIjA kASTha prakAre nathI. bAhya pAzAkamAM je kaIM sudhArA vadhArA thayA te paNa tenA gaNavezarUpa gaNAi gayA. baLajabarIthI bIjA manuSyane mArA upabhoganA viSaya nahi banAvuM, ane bIjuM, anya mAnavInI zakti, kalA, zrama ke pratibhAne huM bajAramAM kharIdI nahI. je dhama eka manuSyane khIjAnA zramane kharIdavAne haka ApatA hAya, ane bIjA manuSyane potAnA zrama vecavAnI pharaja pADatA hoya te dhama nathI, adhama che. tethI huM AkarA zabdomAM 'kahu chu ke te rAma-rAjya nathI; harAma rAjya che. dhane AcaraNamAM utAravAnI A bIjI kasoTI che. dhyAna rAkhajo ke je manuSya manuSyane kharIdI zakate! hAya tA te dharmone paNa kharIdI saMdhanA sabhyAnuM samUhabhAjana AgAmI mArca mAsanI tA. 5 mI zanivAranA rAja rAtrInA ghA vAge zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI ceApATI upara AvelA pI. ema. svImIMga pUlanA kApheTarImAM saMghanA sabhyo tathA temanAM svajanA mATe eka samUha bhAjana gAvavAmAM Avyu che. jaNAvatAM AnaMda thAya che ke amerikAnA bhUtapUrva bhAratIya elacI tarIke AntararASTrIya khyAti jemaNe prApta karI che evA zrI. gaganavihArI lallubhAI mahetA saghanA nima traNane mAna ApIne saghanA atithivizeSa tarIke A bhojanasamAra'bhamAM upasthita thanAra che ane e prasaMge gujarAtanA nAnarmANa aMge potAnA vicAro raju karavAnA che. A samUhabhojanamAM bhAga levA IcchanAra sabhya potA mATe tema ja sAthe AvanArA svajanA mATe vyakti dITha rUA. 5) mArca mAsanI trIje tArIkha pahelAM saMghanA kAryAlayamAM bharI javAnA raheze. A bhajanasamAraMbhamAM joDAvA saMghanA sabhyone AgrahapUrNAMka anurodha karavAmAM Ave che. maMtrIo, mukhaI jaina yuvaka saMgha, jjIsTrezana epha nyusapeparsa (senTrala) rUlsa 1956nA anvaye pramudde jIvana' sabaMdhamAM nIcenI vigate pragaTa karavAmAM Ave che. prasiddhi sthaLa : 45/47, dhanajI sTrITa, muMbai - 3. prasiddhi krama : dareka mahinAnI pahelI ane seALamI tArIkha. mudrakanu nAma : zrI, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, kayA dezanA : bhAratIya. 1. 2. 3. ThekANu 4. prakAzakanuM nAma kayA dezanA : : 45/47, dhanajI sTrITa, muMbaI - 3. upara mujaba. ThekANuM. 5. taMtrInu nAma : kayA dezanA : ThekANu upara mujaba. mAlikanuM nAma : upa/7, dhanajI sTrITa, muMbai 3. huM paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA AthI jAhera karU chu" ke upara ApelI vigatA mArI jANa ane mAnyatA mujaba bAbara che. paramAnandre kuMvarajI kApaDiyA-tatrI tA, 1-3-}. 6. sAmayikanA viSaya sUci saMkINa tAmAMthI vizALatA tarapha ,, .. paramAna da cImanalAla zAha dAdA dharmAdhikArI 211 pR 209 210 dhama--vicAra prakINa noMdha : paMnyAsazrI vikAsavijayajIne abhina'dana, eka preraka ghaTanA, kAyadAne A te kevA durUpayoga ? ghaniSedhanA kAyadAmAMthI nIpajI rahelA eka ADakataro ana. paramAnada leAkazAhI vikendrIkaraNanA mArge 213 javAharalAla naherU 215 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-60 prabuddha jIvana prakINa noMdha * i panyAsazrI vikAsavijayajIne abhinandana amadAvAda khAte tA. 26-2-60 nA rAja zeTha kasturabhAi lAlabhAinA pramukhapaNA nIce zrI mahendra jaina paMcAMga rajata jayantI mahAtsava ujavavAmAM AvyA hatA, ane e prasa Mge pa MnyAsazrI vikAsavijayajIne, prastuta mahendra jaina pacAMga 25 varSa sudhI ekasarakhu`. niyamita rIte pragaTa karavA badala, abhinandanapatra apaNu karavAmAM AvyuM hatuM. mahendra poMcAMga taiyAra karavA tarapha munizrI vikAsavijayajI krama prerAyA te saMbaMdhe peAtAnA AbhAra-- nivedanamAM temaNe jaNAvyuM hatuM te mujaba te saMvat 1983 eTale ke i. sa. 1927 mAM peAtAnA gurUmahArAja zrI vijayavallabhasUrijI sAthe vihAra karatAM karatAM temanuM jayapura AvavAnuM banyuM ane tyAMnI suprasiddha vedhazALA temanA jovAmAM AvI ane e vedhazALAmAM rAkhavAmAM AvelAM ghaNI jAtanA yaMtrA paNa temanA jovAmAM AvyAM. temAM lagabhaga deDha vAma jeTalA eka meTA yaMtra tarapha temanu khAsa dhyAna kheMcAyu'. A yaMtra sabaMdhamAM mAhItI meLavatAM, temanA jANavAmAM AvyuM ke 17 mI sadInAM samayamAM mahendra sUri nAmanA eka jainAcAya e pradezamAM vicaratA hata. temaNe yaMtrarAja' nAmanA jotiSane lagatA eka mahAna graMtha lakhele, e graMtha upara e samayanA mahAna rAjavI ane jayapura zaheranA vasAvanAra vidvAna rAjA savAI mAnasi huM kArikA lakhelI ane " kayI rIte banAvavA te aMge kaeNTalu'ka vivecana kareluM. te uparathI upara jaNAvela mATuM yaMtra banAvavAmAM AvyuM hatuM. A badhuM jovAmAM AvatAM munizrI vikAsavijayajI paMcAgane lagatA viSayanA abhyAsa tarapha AkarSAya. samayAntare i. sa. 1934 mAM temaNe jayapuramAM comAsu kayu tyAM temane jyotiSa a'genA prAcIna tema ja arvAcIna aneka sAdhanA maLyAM. tyAra bAda teo amadAvAda AvyA ane jyAtiSanA viSayamAM keTalAka samayathI saMzodhana karI rahelA adhyApaka harihara bhaTTanA te paricayamAM AvyA. ane temanA mAdana nIce temaNe vi. saM. 1991 mAM eTale ke i. sa. 1975 mAM pahelu paMcAMga taiyAra karyuM ane te poMcAMga sAthe upara jaNAvela jainAcAya mahendra sUrinu nAma temaNe joDayuM. Aja sudhInAM paMcAgA kevaLa jyotiSa zAstranA purAtana graMthonA AdhAre taiyAra karavAmAM AvatAM hatAM. tenA AkAzamAM dekhAtAM graha, nakSatra tathA rAzIonI gati ane sthAne sAthe pUro meLa besatA naheA. zrA. harihara bhaTTe Adhunika khagALazAstranA abhyAsa karIne evuM paMcAMga taiyAra kareluM ke jene AjanA AkAzadarzana sAthe pUrA meLa khAya ane tethI tene pratyakSa paMcAga' tarIke oLakhAvavAmAM AvyuM. vikAsarvijayajIe A vicAra ane dRSTine peAtAnuM poMcAMga taiyAra karavAmAM pUrepUrI apanAvI ane tethI temanI mArakRta dara varSe pragaTa thatAM paMcAMgo AjanA khageALagaNita sAthe pUrA meLa dharAvatAM thayAM. A paMcAMga pragaTa karavAnuM 'temaNe zarU karyu tyAra bAda e vadhAre vyApaka ane upayogI kema ane tenI te cintA karatA rahyA che ane chellAM cAra varSathI jaina dhArmika tahevAra uparAMta temaNe hindu vagere dhArmi ka tahevAra paNa sAmela karyAM che. A rIte temaNe jaina-jainetara samAjanI bhAre kIMmatI sevA bajAvI che ane kheravikhera sthitimAM paDelA bhAratIya paMcAMgane vyavasthita rUpa ApavAmAM vidyA ane zakitane temaNe khUba upayAga karyAM che. upara jaNAvela samAreAhamAM jaina samudAya ane sAdhu munirAjo uparAMta A viSayamAM rasa dharAvatA aneka vidvAno upasthita thayA hatA ane gaNitazAstrI DaoN. pI. sI. vaidya, khagoLazAstrI adhyApaka harihara prA. bhaTTa, sazeAdhaka munizrI puNyavijayajI tathA ama 213 * ja dAvAdanA jANItA jyeotiSI zrI. girijAzaMkara ha. joSIe tema ja zeTha kasturabhAie munizrI vikAsavijayajIne temanA avirata parizrama ane, peAtAnA viSayanI ekadhArI upAsanA mATe bhAvabharI lie ApI hatI. eka jaina muni pAtAnI vidyopAsanA ane sa'zeAdhanakAya te aMge jaina-jainetara vidyAneAnI prazaMsAnA pAtra ane e jaina sAdhusaMsthAne gaurava Ape tevI hakIkata gaNAya. temanA pagale anusarIne anya jaina munie paNa sAMpradAyika abhinivezathI mukata banIne akhaMDa jJAneApAsanAnAM madhura phaLA vizAMLa vidvatsamAjane arpaNa karatA rahe ane e rIte potAnA tyAga ane sa Myamane caritA` kare ema ApaNe prApyA e eka preraka ghaTanA muMbai zaheramAM e aDhI mahinA pahelAM evI evI ghaTanA banI gai ke je bIjI rIte bahu alpa mahatvanI che, paNa muMbaInA ati vyavasAyI zaherI jIvananuM svarUpa vicAratAM asAmAnya kATinI che ane tethI tenI noMdha levAnuM mana thAya che. apeAranA e aDhI vAgyAne samaya hato. cageTa sTezana AgaLa eka dazeka varSa no chekarA kavInsa reDa oLagI rahyo hatA eTalAmAM gesanI TAMkIe lai jatI eka skuTara sAmethI deDatI AvI ane tenI haDapheTamAM AvatAM e chokarI bAju upara uthalI pAye! ane tenuM mAthuM jamIna sAthe paTakAyuM. skuTaranA DrAIvara kuMTara oDIne bhAgI gayA. eja Die eja rastA uparathI e gRhasthe! tyAMthI pasAra thatA hatA temaNe A akasmAta joyA ane ekadama pelA chekarA pAse doDI gayA, ane te chekarAne tarata hespITalamAM pahoMcADavA mATe jatI AvatI TekasIne rokavA prayatna karavA lAMgyA. evAmAM bIjA eka gRhastha peAtAnI moTaramAM te bAjuethI pasAra thatA hatA temaNe A ghaTanA jone potAnI meTara ubhI rAkhI ane pelA ThAkarAne peAtAnI meTaramAM nAMkhyA ane pelA khIjA e gRhasthA sAthe mekhe hAspITala upara paheAMcyA. A hospITalanA emarajansI verDamAM paNa DAkaTaranI bhalAmaNu sivAya kAI paNa dardI ne levAmAM AvatA nathI, eTale hespI TalanA adhikArIoe tA chekarAne hospITalamAM levAnI nA kahI ane najIkamAM sarakArI ke myunisipala heAspITalamAM lai javA sUcavyuM. AvA 'kaeNjhayuAlITI ' . kaisA peAlIs, sAthe joDAlA hAine temane sAdhAraNa rIte tevA hespITalamAM ja dAkhala karavAmAM Ave che. paNa A gRharathAe je rakama mAgavAmAM Ave te ApIne A chekarAne speziyala vADamAM dAkhala karavA Agraha karyAM. A uparathI rU. 150 heAspITalamAM tarata bharavAnuM kahevAmAM Avyu. A rakama bharavA mATe A traNe gRhasthA vacce rasAkasI cAlI. Akhare je gRhasthanI meTaramAM A chekarAne lAvavAmAM AvyA hatA, te gRhasthanA Agrahane anya e gRhasthAe namatuM ApavuM paryu'. jarUrI rakama bharI rahelA gRhasthane temanu nAma pUchatAM hospITala vALA lokAne mAluma paDayu ke te gRhastha to hospITalanA eka TrasTI hatA. eTale pelI rakama temane pAchI ApavAmAM AvI ane te chekarAne speziyala veDa mAM dAkhala karavAmAM AvyA ane tarata ja je sana sulabha hatA temanI saMbhALa nIce tene mUkavAmAM AvyA. pahelA gRhastha A chekarAnA bIchAnA pAse ja baeNsI rahyA. traNeka kalAke tene zuddhi AvI, chatAM te khelI zake tema nahotu. kAgaLa upara teNe potAnA gharanA TelIphona nabara lakhI ApyA. e uparathI A gRhasthe che.karAne ghera TelIphAna karyAM. tenI mA tathA khIjA sagAM vahAlAM doDI AvyAM, eTale A chekarA temanA havAle sAMpIne ane e rIte cAra kalAka khoTI thaine mAyALu gRhastha peAtAnA kAma upara vidAya thayA. Auto Ahir (30: Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 prabuddha jIvana tA. 1-3-60 e mAyALu gRhastha che bIralA kaMpanI sAthe gADha saMbaMdha mane puchyuM ke "tuM tAro gujAro zI rIte kare che?" meM kahyuM ke dharAvatA muMbaInI zera bajAramAM kAma karatAM zrI. navalacaMda TI. zAha. maLe te majurI karIne ane saLIo sarakhI karIne sAvaraNIo | muMbaI zaheramAM AvA nAnA moTA akasmAto rojabarojanI bAMdhavAnuM kAma maLe to te karIne." A mArUM kahevuM temaNe svIkAryuM sAmAnya ghaTanA che. zaheranA vizALa rastAo jAta jAtanAM jhaDapI nahi ane ane huM navara, dhaMdhA vinAne chuM ane bhIkha maMge vAhane AmathI tema doDAdoDa karatAM hoya che; DhagalAbaMdha vaTe- e Aropa sara mane traNa mahInAnI zikSA karI ane bega mAguMo pitapotAnAM vyavasAyanA dhunamAM cotarapha cAlI rahelA hemamAM mokalI Ape. tyAM e traNa mahinA purA karIne huM najare paDe che. vidyAthIo paNa AmathI tema rastAo oLaMgatA hamaNAM ja chUTayo chuM. tyAMthI chUTe tyAre mane dhamakI ApavAmAM dekhAya che. Ama sarva kAMI gatimAna hoya che. jemAM mAnavI kAI AvI che ke jo A rIte pharIthI pakaDAIza to tane cha mahInAnI vAhananI haDapheTamAM AvI jAya te kautukathI nAnuM sarakhuM ToLuM zikSA pharamAvavAmAM Avaze. tenI AsapAsa ekaThuM thAya che ane akasmAtane prakAra dhyAnamAM have mAre pharIthI bega homamAM javuM nathI. dezamAM mAre A na Avyo ane jotajotAmAM vIkharAI jAya che. aka- bhAi chete khetI kare che, chokarAo paNa che. te have tyAM jaIne smAtano bhoga banela mAnavInI saMbhALa levAnI, ke tene hepI- rahIza ane kaMIka kAma karIza, paNa tyAM javA mATe mArI pAse TalamAM pahoMcADavAnI vyavasthA karavAnI koIne phurasada hetI nathI. paisA nathI te madada mATe Avyo chuM." A sAMbhaLIne mane bhAre Azraya tema ja AvI, pitAnI ke javAbadArI che evo khyAla koInA thayuM. kAraNa ke amArI najIkanI phuTapAtha upara tene meM anekavAra dilane sparzata dekhAto nathI. AsapAsa cAlI rahelA loko sAvaraNInI saLIo sarakhI kara temaja bIjI majurI kare jANe ke hRdayaMzanya heya, kartavyazanya heya-A ja kAMIka muMbaI joyo hato. bhIkhArIono kAyade te jeo kevaLa nirUdyamI jevA zaheramAM lagabhaga sarvatra anubhava thAya che. ke rahIne bhIkha mAMgIne samAjane bojArUpa banatA hoya temane ThekANe - moTara ke basanI haDapheTamAM AvI gayelA ane behoza thayelA lAvavA mATe che, paNa jene kAmanA abhAve bekAra paDI rahevuM paDatuM ghAyala thayelA-mAnavInI koI saMbhALa levAne taiyAra hetuM nathI. hoya ane kAma maLe kAma karavAne je taiyAra hoya tevA garIba ane sAdhAraNa rIte mANasa tethI dUra bhAge che tenuM bIjuM paNa mANasane jelamAM puravA mATe nathI. Ama chatAM A kAyadAne upayoga AvA mANasone paNa pUrI devA mATe karavAmAM Ave che. eka kAraNa che. A akasmAta thayo eTale daza paMdara mInITamAM kAyadAne A te kevo anartha ? koi ne keAi, piolIsa AvI caDavAne, akaramAta karanAra DrAivaranI te mANasane joitI rakama ApIne niHzvAsa sAthe meM te dharapakaDa karavA ane akasmAta kema ke, kenI keTalI kasura che, ijA kayA prakAranI thaI che, saMbhava che ke akasmAtanAM bhega maniSedhanA kAyadAmAMthI nIpajI rahelA eka ADakatare anartha thayelAnI jIMdagI paLo gaNAI rahI hoya athavA to tenuM mota paNa thaI - koI kAraNasara jelavAsI banelA eka paricita mitra 15 cukayuM heya-A badhI bAbatanI noMdha mATe ane jubAnI mATe polIsane divasanI perola laIne ghera AvelA. temane maLavAnuM banatAM ane eka paMca ubhuM karavuM paDe che, ane e paMcanA kAmamAM joDAvA mATe - jelamAM Aje kayA kayA prakAranA gunehagAre Ave che e bAbata tyAM je kaI hAjara hoya tene pharaja pADavAmAM Ave che. A rIte paMcamAM jenA nAma noMdhavAmAM Avela hoya tene akasmAtanI viSe vAta nIkaLatAM temaNe sAdhAraNa rIte ApaNe khyAlamAM na hoya evI eka vAta jaNAvI. A bAbatane maniSedhanA kAyadAjagyAe khUba khATI thavuM paDe che, eTaluM ja nahi paNa, Ane sAthe saMbaMdha hoine tene jAherAta ApavAnuM yogya lAge che. lagata kesa cAle tyAM sudhI korTamAM hAjara rahevuM paDe che . eka ghaNI moTI herAnagatI hoya che. A upAdhithI muMbaI temanA kahevA pramANe Aja kAla paMdara sattara varSanI jevA zaheramAM vasatA ati vyavasAyI jIvanamAM jakaDAyelA loko ummaranA lagabhaga pAMca sAta chokarAo-meTA bhAge dakSiNu-bAjunAbacavA mAge che ane tethI akasmAtanI jagyAe koI lAMbo maniSedhanA kAyadA nIce zikSA pAmIne haMmezA jelamAM AvatA jovAmAM Ave che. temane chUTaka chUTaka pUchatAM mAluma paDe che ke vakhata ubhuM rahetuM nathI. muMbainA zaherI jIvananI AvI amuka dArUnI bhaThThI gALatA lake ane polIsa vaccenI samajAtInuM aze mAnavatAnya-paristhitimAM upara jaNAvela ghaTanA mAnava jANe . A pariNAma hoya evuM kAMika lAge che. muMbaImAM vatAnuM eka mIThuM darzana karAve che. muMbaInA AvA svaparyApta bahAragAmathI piTIyuM zodhatA A chokarAo Ave che. jIvanamAM ane maravA mATe paNa jANe ke keine phurasada na hoya temane dArUnI bhaThThIvALA rokatA hoya che. eka be divasa evA. ati vyavasAyI zaheramAM, ane polIsa ane kAyadAnI AvI cAlu herAnagatI vacce paNa. evA mAnavIo nIkaLI Ave che ke temanI pAsethI kAma levAmAM Ave che. pachI koI vAsaNamAM jeo ativyavasAyI hovA chatAM, AvI karUNa ghaTanA pitAnI dArU bharIne eka sthaLethI bIje sthaLe te vAsaNa pahoMcADavAnuM. AMkha sAme nIpajatI jotAM potAnA vyavasAyane ekadama thaMbhAvI temane kahevAmAM Ave che. jevA teo AvuM vAsaNa de che, ane pArakA chokarAne potAno lekhIne tene bacAvavA mATe laIne bahAra nIkaLe che ane thoDuMka AgaLa cAle che ke pele pitAthI zakya te badhA prayatna karI chUTe che. A eka preraNI- bhaThThIvALo polIsane AMgaLI vaDe ke bIjI rIte sUcavI de che ane dAyI anubhava che. ApaNe AzA rAkhIe ke A ghaTanAmAM pragaTa piolIsa temane pakaDIne mejIsTreTa pAse raju kare che ane muddA thatI mAnavatA anya mAnavIonA dilane spaze, kaI paNa dudha mAla sAthe pakaDAyelA A AropIone mejIsTreTa kAyadA mujaba TanAnA bhoga banelAne bacAvavA mATe pitAthI banatuM karI chUTavA zikSA kare che ane A nAdAna chokaroe bIcArA Ama lagabhaga teo prerAya ane A dizAmAM pravRtta thavAmAM akaLAmaNa pedA karatI muMbaI AvyA tevA ja jelamAM dhakakelAya che. pilIsa A rIte pilIsa ane kAyadAnI herAnagatI bane teTalI haLavI karavAmAM Ave. pAMca sAta gunehagAro pakaDIne maniSedha viSe pite pUrA jAgRta kAyadAne A te kevo durUpayega? hovAnI pratitI Ape che; bhaThThIvALAne Ama ADakataruM rakSaNa amArA vibhAgamAM rahetA eka garIba mANase mArA gharanuM bhaLe che; mAtra ugatI ummaranA chokarAone Ama bhAga apAya bAraNuM khakhaDAvyuM bAraNuM udhADIne tenA AvavAnuM meM kAraNa che, eTaluM ja nahi paNa, Ama eka be vAra jelamAM jatA pUchyuM. teNe kahyuM ke "huM bAbulanAtha bAjunA kUTapAtha upara beTho AvatA thaIne teo pAkkA krImIla-gunhAhita mAnasavALA-banI - hato ane polIsavAna AvI ane, bagasa ekaTa' nIce polIsa jAya che. maniSedhanA kAyadAnA sIdhA lAbho sAthe aneka avAna mane pakaDIne laI gaI ane mejIsTreTa AgaLa raju karyo. temaNe ntara anarthomAMne A eka anartha vicAravA jevo che. paramAnaMda Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAgAra ramAya kara : bata che eka che ! ja A tA. 1-3-60 pra buddha jIvana pAnamAM nAgAra khAte maMgaLa ane sumadhura maMgaLa pravacana karyuM chegaTa thaye hato. tene bhAvAnuvAda ja che je nIce raju karavAmAM A mahInA pahelAM apAyaluM bhASaNa. pati sAthe na kha dhabesatuM che to lokazAhI vikendrIkaraNanA mArga , eka aitihAsika prasthAna 1959nA okaTobara mAsanI bIjI tArIkhe AjanA kendrIbhUta rAjyataMtramAM vikendrIkaraNanA mArge navuM prasthAna dAkhavatI . navaracanAnuM rAjasthAnamAM nAgara khAte maMgaLa muhUrta karavAmAM AvyuM ane bahoLI sattA dharAvatI paMcAyatanI sthApanA karavAmAM AvI te prasaMge, bhAratanA mahAamAtya javAharalAla naherUe eka sumadhura maMgaLa pravacana karyuM hatuM. A hindI pravacanane lokasabhAnA sabhya che zrI. DI. sI. zarmAe aMgrejImAM karela anuvAda. 15mI jAnyuArInA Ikonomika rIvyu'mAM pragaTa thayo hato. tene bhAvAnuvAda zrI menAbahene karI Ape che, je nIce raju karavAmAM Ave che. ahiM kaIne sahaja prazna thAya ke AjathI pAMca mahInA pahelAM apAyeluM bhASaNa Aje ATaluM beDuM ahiM zA mATe pravRTa karavAmAM Ave che ? tene javAba e che ke ATalA lAMbA gALe paNa A bhASaNa. AjanI paristhiti sAthe taddana baMdhabesatuM che. taduparAnta para javAharalAlanA A vyAkhyAnanI bhAta temanAM anya vyAkhyAno karatAM bahu nirALI che. AmAM nathI keI AntararASTrIya viSayane sparzatI bhavya uSaNa ke nathI koI. rAjakAraNI aTapaTI samasyAnI sUkSmatAbharI AlecanA. A te che pitAnA svajane samAM rAjasthAnanA leke samakSa haLavA dilane vArtAlApa, jANe ke ke dharmAcAryane samI sAMjane upadeza - AlApa. A vArtAlApamAM che bhAratanA itihAsanuM bhUtakALathI mAMDIne vartamAna sudhInuM uDatuM vihaMgAvalokana ane bhAvIne, najaramAM rAkhIne Aje ApaNuM zuM kartavya che tenuM madhura mArgadarzana., A vArtAlApamAM nathI aTapaTA vAkane Araha -- avaroha, paNa emAM che saphaLa, sAdI sIdhI bhASAmAM karAyelI, jANe ke * . eka prakAranI kuTuMbakathA. gAmanI bhAgoLe maMda maMda vahI jatI subhaga jaLavAhinI saritA jevo ' A bhASaNamAM che nirmaLa. vicAre che vahAvate maMda-mITho atUTa vANIpravAhae pravAha jeTale hRdayaMgama che teTaluM ja madhura che tene A anuvAda. paramAnaMda), prajAtaMtrIya vikendrIkaraNa - eka aitihAsika pagaluM kaMI javAba ApI na zakyA ane mane samajAvavA kahyuM. meM te ... ApaNe dezamAM lokazAhI - paMcAyata rAjya - sthApavA kahyuM, "lAMbA vALavALI eka devInI chabI tame ThekaThekANe jue che. icchIe chIe. rAjasthAna aitihAsika ane bhaugolika bane che te "bhArata bhA" nathI. te te tenuM pratIka che. A vizALa * , draSTie bhAratanA hArda samAna che. temAM tame eTale gAmaDAM ane dezamAM vasanArAM ApaNe badhAM, ApaNAmAMnI ekeeka vyakita ke zahere badhAMe maLIne lokataMtrathI rAjya calAvavAnuM kabulyuM che, je A dezanA aMgabhUta che te sau ApaNe cALIsa karoDa maLIne - ane sarakAre kAyado pasAra karI A javAbadArI tamane soMpI che. bhArata mAtA sarjAI che." A eka aitihAsika pagaluM che. AvA zubha pagalAMnI zarUAta ApaNe bhAvinA zilpIe chIe pitAnA janmadinathI thAya che e jANIne mahAtmAjI Aje hayAta ApaNA manamAM e spaSTa samajaNa hevI joIe ke ApaNuM mana hota te temane keTale AnaMda thAta ? bhutakAlIna peDhI, bhAvi peDhI, ane vartamAnamAM jIvanArA ApaNe,. ApaNuM bhUtakALa tarapha najara phekuM chuM te e lAMbA citra- e badhAM A mahAna dezanAM avayavabhUta chIe, dezanA ghaDavaiyA chIe. vicitra kALamAM banI gayelA saMkhyAbaMdha banAvo AMkha sAme tarI bAhya dRSTie potapotAnuM kAma gharamAM ke bahAra karavA chatAM, bIjI . Ave che. temAMnA ghaNu cepaDIomAM saMgrahAyA haze, je iti daSTie ApaNe dezanA bhAvine dhaDI rahyA chIe. Aja sudhI mAnA hAsanI garaja sAraze, paNa enA karatAM bIjA ghaNuM vadhAre evA aMga upara phATelAM cIMtharehAla vastro hatAM, kemake mAM garIba hatI. haze, ke je lokamAnasamAM ja jaLavAI rahyAM haze. dAkhalA tarIke have tene navesarathI sajAvavI che. dezabaMdhuonI jarUriyAta pUrI dezamAM khuNe khuNe rAmalIlA bhajavAya che. dazerAnuM parva je Akho deza ' pADavI che. ApaNe IcchIe chIe ke temane purato khorAka ane che ujave che te copaDIonA pAne lakhAyeluM nathI. paraMparAthI prajAne te sagavaDabharyA ghara maLe, ane te jAtamahenatathI meLavavuM che, dAnathI vArasAmAM maLatuM AvyuM che, ane prathA jaLavAI rahI che. cepaDImAM nahIM'. eTale sakhata zrama ane vizALa pAyA paranA udyogathI lakhAeluM ke paraMparAthI jaLavAeluM, badhuM ApaNA jIvana sAthe dezane UMce lAvavAnuM bhagIratha kAma ApaNI samakSa paDayuM che. tenAM. vaNAI gayuM che. caDatI aneM paDatI je ApaNe anubhavI, zAka phaLa ApaNAM bALake bhagavaze. jyAM bhUkhamara ke garIbI nahIM ane AnaMda jemAMthI ApaNe pasAra thayAM, saphaLatA ke niSphaLatA hoya evA nUtana bhAratamAM ApaNI bhAvi peDhI jIvaze. eka evo jenI sAme ApaNe TakI rahyAM, te badhAMmAMthI preraNA meLavIne samaya hato ke jyAre svataMtra bhAratanAM svapnAM ApaNe sevyA hatAM. ApaNuM AjanAM bhAratanuM nirmANa thayuM che. tyAre bhArata upara. je sattA rAjya calAvatI hatI tenI sAva hiMdamAtA eTale zuM? - bhaumatA jotAM e svapnAM phaLavAM aMzakaya lAgatAM hatAM. paNa kudarate bhAratane itihAsa bahu lAMbe che. tamArAmAMnA keIe te ApaNane eka evA netA meLavI ApyA ke jeNe prajAmAM jANavAno prayatna karyo che ke nahi tenI mane khabara nathI. paNa utsAha pragaTAvyuM. tyAre ApaNe badhAne svAtreyanuM jANe gheluM : ApaNe keNu chIe, ApaNu dezane bhArata zA mATe kahIe chIe lAgyuM hatuM, ane mAre kahevuM joie ke keTalIka vakhata evuM che ane "jaya hiMdanA pokAre ApaNe zA mATe karIe chIe te gAMDapaNa jarUrI paNa che. mahAna kAryo karavAM hoya tyAre Dagale ne viSe ApaNe bALapaNathI ghaNuM ghaNuM vAMcatAM tema ja sAMbhaLatA pagale gaNatarIo karavA khoTI thaI zakAtuM nathI, ane ApaNe ke AvyA chIe. bhArata kahe, hiMdustAna ke iDiyA kahe, ke 'jaya yuddhamAM jhaMpalAvyuM, paNuM te yuddha zastranuM nahatuM. dhIme dhIme svanAM hiMda' bole, badhAMne artha eka ja che. huM tamane pUchuM chuM ke siddha thatAM joyAM. svaMAM bhAgye ja koinAM sAcAM paDe che, paNa . bhArata mAtA" e zabda pAchaLa zI bhAvanA che e tame jANo ApaNuM svapna siddha thayuM. bhArata svataMtra thayuM. ane teNe vizvanA che ke eka vakhate paMjAbanA keTalAMka dhIMgA kheDute jorazethI itihAsamAM eka navuM prakaraNa umeryuM. zAMti ane saMgaThThanathI para. "jaya hiMda" nA pikAroH pADatA hatA. teo A zabdano artha dezI zuMkhalA teDI nAMkhavA ApaNe samartha thayAM, paNa eTalAMthI samaje che ? ema meM temane pUchyuM. "je bhUmi upara ame janma kAma pUrUM nathI thayuM. deza nabaLo ane garIba che. vadhAre muMjhavI lIdhe te amArI mA che," temaNe javAba Ape. meM pharIne nAMkhanArAM prazno ubhA thayA che. moTA bhAganI vasatIne nathI pahe-' pUchyuM, "zuM A bhUmi ja mAtra tamArI mA che"? tene teo ravAne vastro ke nathI rojagArInAM sAdhane. kogresane mAthe AnI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra bu dha jIvana tA. 1-3-60 javAbadArI nAkhI na zakAya tema ja bIjA deza pAse bhIkha mAgavA: seMkaDegaNuM utpAdana vadhAya. eka evo maTe pheraphAra hato . . paNa na javAya. bIjAnI dAnavRti upara nabhIne kaI deza UMce ke jenAthI temanAM dhana ane baLa bane vadhyAM. sonuM cAMdI e '' AvI zake nahIM. A eka gabharAvI mUke e keyaDe che, paNa vinimayanuM sAdhana che, sAcuM dhana nathI. sakhata mahenata ane 1sakhata mahenata karI ApabaLathI ja tene ukela lAvavAnA che. udyoga dvArA thatuM' jaththAbaMdha utpAdana e ja dezanuM sAcuM ' rAjAzAhInA saMskAra palaTavA ja joIe dhana che. * yuropIya prajAe kudaratane aMkuzamAM lAvI A badhu . . svataMtratA maLI tyAre dezamAM nAnAM nAnAM rajavADAMomAM vibhakata karyuM, ane bhArata upara sattA sthApI. ApaNe pAchaLa paDI gayA, K, hate. deza vibhAjita hoya to koI divasa pragati karI zake nahi. kemake ApaNI pAse je hatuM tenAthI saMtuSTa rahIne vijJAnanI eTale rAjAzAhI nAbuda karavI e ApaNuM paheluM kAma hatuM. navI navI zedha tarapha ApaNe durlakSa kayu. duniyA AgaLa vadhI che, sAmAjika mUlya badalAI gayA che evA A pramANe jagata parivartana karatuM gayuM, paNa ApaNe A jamAnAmAM rAjAzAhI eka jarIpurANI vastu hatI. huM kabula jyAMnAM tyAM rahyAM. ApaNA rAjA mahArAjAo hAthIo ane * : karuM chuM ke samAjanAM mULabhUta to jALavI rAkhavA joIe, senAnA mugaTomAM rAcatA rahyA, paNa sAcI tAkAtathI bAkAta rahyA. che. paNa tenA bAhA pizAkamAM-AkAramAM sudhArA vadhArA thatA rahevA junA jamAnAmAM zArIrika baLathI zatrune sAmane thaI zakato hato, joIe. eka samaye rAjAzAhI jarUrI hatI. keTalAMka rAjAo AjanA yugamAM te je navAM navAM zastro utpanna karI zake. kharekhara mahAna thaI gayA che. ApaNe temane mATe magarUbI laI eraplena banAvI zake, vividha yaMtro ubhA karI zake te ja zakIe chIe ane AdarabhAvathI temane yAda karI zakIe chIe. baLavAna gaNAya. Aje to vijJAnIo ane eMjIniyare yuddhapaNa e yuga kayArane vItI gayA che. traNa varSa pahelAMnI vIra che. tethI huM kahuM chuM ke sAmAjika mUlyo badalAyAM che. samAjaracanA Aje cAlI zake nahIM, jAgIradArI paNa eka vakhate ' rAjAzAhI yuga vItI gayo che. se se varSa sudhI teo TakI jarUranI vastu haze, paNa Aje nathI, koI rAjA ke jAgIradAra zayA, briTiza rAjyanA rakSaNanA lIdhe. briTIzaroe temane piSyA, sAthe ApaNane aMgata duzmanAvaTa nathI. teo ApaNuM mitre kemake teo temanA TekedAro hatA. briTIza rAjyanA aMta sAthe che, ApaNI bhArata mAnAM saMtAno che, paNa jAgIradArI ane rAjAzAhIne aMta AvyA ane jAgIradArI paNa gaI. tAlukAdArI e bhUtakALanA lIsoTA che. AjanI duniyAmAM vyakita .'' grAma-sudhAraNA gata sattA khataranAka che. te dezanI pragati rUMdhe che. jagatano ApaNe svataMtra thayAM, ane lokazAhInI sthApanA karI. itihAsa jotAM jaNAze ke samAjamAM parivartana lAvavA mATe bhAratanA dareka nAgarikane matAdhikAra maLyo. temaNe vidhAnasabhA prajAone baLavo karavA paDayA che, paNa ApaNe A parivartana ane lokasabhAmAM potAnA pratinidhi makalyA. lokazAhInI zAMtibharI rIte eka paNa lehInuM TIpuM reDayA vinA ApyuM che. dizA taraphanuM A egya pagaluM hatuM, paNa sAcI lokazAhI AvI ( vijJAna: bIjI prajAonI pragatinuM rahasya nahIM. ucca Asane beThelAo kaI kaI vAra prajAmatane pUche, bhAratIya itihAsa kahe che ke hajAro varSa pahelAM te eka tethI lekarAja thaI gayuM kahevAya nahIM. eMzI TakAthI paNa vadhAre mahAna rASTra hatuM. dUra dUranA videzI pravAsIo A dezanI mulA- eTale ke karoDonI saMkhyAmAM je gAmaDAMnI prajA che, te rAja. kAte AvatA. temanA dezanI sarakhAmaNImAM bhArata bhAre samRddha kAraNathI sumAhitagAra rahI temAM rasa letI thaze tyAre ja sAcuM hatuM. pachI samaya viparIta AvyuM. bIjA dezo samRddha banyA, lekarAja sthapAyuM gaNAze. grAmaprajA cetanavaMtI thaze to bhArata jyAre bhArata garIbImAM DubI gayuM. tame kadAca kahezo ke deDha ucca sthAna prApta karaze, ane te pachI koi deza tenI pragatine varSanA paradezI amale amane garIba banAvyA, te te amuka rokI zakaze nahIM. sAta varSa pahelAM ApaNe vikAsayejanA, aMze sAcuM che. paNa prazna e che ke paradezI amala AvyA ja komyunITI projekaTa ane nezanala ekaraTensAna savasIjha jevAM zI rIte? kAraNa ke ApaNuM sAmAjika mALakhuM jINuM thaI gayuM kAryo zarU karyA. Aje teNe traNa lAkha jeTalAM gAmaDAM AvarI hatuM. deza aMdaroaMdaranA jhagaDAmAM DubI gayo hato, ane pragati lIdhAM che. lAkhonI saMkhyAmAM grAmasudhAraNa karavI e saheluM sthagita thaI gaI hatI. ApaNe purANI rItarasamone vaLagI rahyA kAma nathI. eTale je thayuM che te sAruM thayuM gaNAya, chatAM AzA | hatA, jyAre yuropIya dezoe junAM vastra phagAvI daMI navAM dhAraNa rAkhI hatI teTalA pramANamAM nathI. thayuM. A dhImI pragatinuM karavA mAMDayA hatAM. IglAnDanI prajA nUtana vijJAna ane yaMtravidyA kAraNa e che ke ApaNe adhikArI varga tarapha mITa mAMDI besIe zIkhI, kudaratanA baLa upara prabhutva meLavyuM ane tene upayoga chIe. niSNAta adhikArInI jarUra che e kharUM, te mArgadarzana pitAnAM sukhasAdhano vadhAravAmAM karyo. eka sAdhAraNa dAkhalo Ape e paNa kharUM, paNa kharUM te lekee A kAma jAte juo. AkAzamAM vijaLI ApaNe joIe chIe. ApaNe ghara- upADI levuM joIe te che. keTalAkanuM mAnaMvuM che ke prajA upara upayogamAM je vIjaLI vAparIe chIe tenA karatAM te judI nathI. A bhAra nAkhI dezuM to te nahIM upADI zake. paNa dhAro ke paNa pahelI upara mAnavIya kAbu nathI, jayAre bIjI mAnavInA 'prajA na karI zake te paNa e zIkhavAnI taka ApavA mATe temanA [, kAbumAM che ane yaMtranI madadathI utpanna karI zakAya che. hajAro mAthe nAkhavuM joIe. lAke vadhAre ne vadhAre javAbadArI upADatAM varSa thayAM ApaNo saMdezavyavahAra gheDuravAra ke gADAM dvArA thata. zIkhe te mATe AvuM sAhasa kheDavuM Avazyaka che. temanI cAlu yurope varALathI cAlatAM relve ejIne zodhyAM. yuropIya prajA bAbatomAM salAha letAM rahevuM eTaluM ja basa nathI, temane jAte kudaratI baLo upara varcas meLavI manamAnyAM mazIne, zo. badhAM kAryo karavA mATe sattA soMpI devI joie. A mATe-vadhAre nIpajAvatAM zIkhI ane pitAnI lazkarI tAkAta tathA kAma kara- sattA soMpavA mATe ame gAmaDe gAmaDe grAmapaMcAyata racavAno nirNaya vAnI. zakita khUba vikasAvI. : - karyo, ane pUratI sattA sAthenI sahakArI maMDaLIo paNa sthApI. A , , , yaMtranuM baLa . - paMcAyata ane sahakArI maMDaLIo ja tame hAthathI kAma kare che. sArI rIte sazakata haze te paMcAyata ane sahakArI maMDaLa vacceno bheda tamAre samaja- bahuM to cAra mANasa jeTaluM kAma tame ekalA hAthe karI zakazo. vAnI khAsa jarUra che. paMcAyata rAjanA cAlu vahIvaTamAM sahAyaka " yuropIya prajAe se mANasa jeTaluM kAma ekale hAthe karI zakAya thAya che, ane sahakArI maMDaLa Arthika saMyojanomAM madadakartA tevAM yaMtra banAvyA, ane tenI madadathI khetaro ane kArakhAnAmAM thAya che. sAdI bhASAmAM kahuM to sahakArI maMDaLa eTale paraspara ja basa nathI. temanI cAlu zA mATe sattA e Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-60 sahAyabhUta thavA mATe haMmezA tatpara heAya evI vyakitaonuM jUtha. ane saMpamAM keTaluM baLa rahyu che te tame jANA che. vahIvaTanI javAbadArI khurazI upara beThelA gheADAnA hAthamAM hAvI na ghaTe, paNa ApaNI cALIsa karoDanI janatAmAM vaheMcAi javI joie. jo ema thAya teA ja ApaNI tAkAta khUba vadhI zake. prajAne sahakAra ati Avazyaka che, ane tenI icchA vicAraNA mujaba dareka kAma thAya te mATe paMcAyatA ane sahakArI maMDaLIone ame mAnya karI che. sahakArI maMDaLIonI kArya praNAlI judA judA prakAranI haze. AkhA dezamAM AvI maLIe eka ja cIle cAlatI hoya e jarUrI nathI; kemake je kSetramAM je maMDaLIne kAma karavAnuM hoya te kSetranI paristhiti ane jarUriyAte vicArIte teNe potAnI kAya paddhati nakkI karavI joie. sAdhAraNa rIte kheDUtane paisA dhIravA e sahakArI maMDaLInuM kAma manAya che. A khAsa jarUrI che, paNa tenI sAthe vadhArAmAM khIyAraNa ane khAtaranI vaheMcaNI, pAkanI kharIdI ane vecANa vagere bIjA kAmenI paNa temanI pAsethI apekSA rAkhavAmAM Ave che. pahelAM kheDUtane pAkanA vecANu mATe zAhukAra upara AdhAra rAkhavA paDatA, jethI badhA nakA tenA khIsAmAM jatA ane kheDUtane tenI mahenatane kaMi lAbha maLatA nahIM. jyAre kheDUtane paisAnI jarUra paDe tyAre te bahu ochI kiM'mate pAka vecI nAkhatA. ApaNe A paddhati badalIne kheDUtane ja potAnA zramane pUrepUrA badale maLe evu karavA mAgIe chIe. zAhukArAne vacamAMthI dUra karIne sahakArI ma`DaLIo dvArA A kAma thAya tA badhA naphA kheDUtone maLe. A maMDaLIe paisA dhIravA uparAMta UMcI jAtanA ii apAvavA, sArAM sAdhano apAvavA, jarUra hoya te nAnAM TrekaTara apAvavA, ekalavAi vyakita tarIke kheDUta je kAma na karI zake . temAM madada karavI vagere badhAM kAmeA kare evI te ma`DaLIo viSenI kalpanA che. vaLI A rIte ja sahakArI maMDaLIo kheDUtAne paraspara madadarUpa thavAmAM uttejana ApI zake. che. jamIna kheDUtAnI pAtAnI mAlIkInI rahevAnI che. sahakArI maMDaLIe te lai levAnI nathI, mAtra temanA napho vadhAravAmAM te madadarUpa thavAnI che. je paisA pahelAM khIjAnA khIsAmAM jatA hatA te kheteAmAM vaheMcAvAnA che ane A rIte kheDUte AbAda thavAnA che. duniyAnA lagabhaga dareka dezoe kheDanAra ane kheDAvanArAonAM maMDaLo sthApyAM che. e maMDaLe ekabIjAne madada kare che, eTalu nahIM paNa, te thayelA naphAmAMthI nAnI nAnI phekaTarIo UbhI kare che, nizALe calAve che ane manuSya tema ja pazuonI hospITale paNa calAve che. A pramANe maMDaLIneA ekeeka sabhya nA bhAgIdAra thAya che. tenAM bALakone zikSaNanI sagavaDo maLe che. ane darekane rojI maLe che. paNa tamAre dhyAnamAM levuM joie ke ceDAM mANasAne mAtra ekaThAM karavAthI AvAM kAmA thai zakatAM nathI. tene prathama kAma karavAnI tAlIma ApavI joie, tethI ame grAma sevA ane vikAsa ghaTakAnA adhikArIone yogya tAlIma maLe tevI goThavaNa karI che, jethI sahakArI maMDaLIomAM lAyakAta dharAvatI vyakitao ja joDAya. kheDUta pote peAtAnI jamInanA mAlIka raheze. ane sahakArI mALIe tene bIjI rIte madadarUpa thaze. A badhuM kaMdAca tAtkAlika nahIM thAya. ApaNA dezamAM jamIna bahu nAnA nAnA TukaDAomAM vaheMcAkhelI che, eTale je vIsa ke trIsa kheDUta sAthe maLIne sAmUhika khetI kare te dhaNA phAyadA thAya, kharca A Ave ane utpanna vadhAre thAya. eTale sAmUhika khetI e bahu upayogI vastu che, paNaApaNe tyAM e thatAM vakhata lAgaze. eTale hamaNA te huM tamane sahakArI maDaLI sthApavAne! ja Agraha karU chuM. tethI tamArA mAlikI hakkane krAi AMca AvavAnI nathI, paNa tamArU utpAdana vadhaze, sArA bhAve vecAze ane kharcInA bacAvamAM sahAyaka thaze. teTalA mATe huM mAnu hyu` ke paMcAyate tamane vahIvaTamAM madada kare ane sahakArI maMDaLI Arthika rIte madadakartA thAya teA gAmaDAMo ghaNI pragati sAdhI zake. prabuddhe jIvana 217 leAkajIvanamAM zALAonuM mahattva gAmaDAMone trIjI jarUriyAta zALAonI che. AjanI duniyAmAM nirakSara prajA kaiM pragati karI nahi zake. grAmyaprajAne zikSaNanI jarUra nathI ema mAnavuM e bhUla che. alabatta jyAre huM zikSaNanI vAta karU chu tyAre tene atha ema nathI ke badhA bhaNIne dilhI ke jayapuranI ophIsamAM jai kArakunI kare. huM icchu chuM ke je zikSaNa meLave te gAmaDAMne UMce lAvavAnA ane keLavaNInA pracAramAM lAgI jAya, divase divase navAM dvAra uDatA jAya che, eTale e jarUranuM che ke gAmaDe gAmaDe zALA hAya jethI kAI nirakSara rahI na jAya. paMcAyatA, sahakArI ma'DaLIo, ane skUlo-A traNa gAmaDAMe mATe pAyAnI jarUriyAta che. dhyAna rAkhajo ke hu' chokarA chokarIo bannenA zikSaNanI vAta karUM chu. strIone paNa samAna taka maLavI ja joie. dezane samRddha karavAnA kAya mAM strI ane purUSa bannenI zaktine jo samAna upayoga na thAya te kai deza UMcA Ave nahIM. strIoe dharamAM purAi rahevAnA jamAnA vItI gayA che. temane gharakAmanI javAbadArI che, paNa temAM ja samApti nathI. dezane mATe paNa je banI zake te karavAnI temanI pharaja che. vakhata gumAvyA ApaNane pASAya tema nathI. vastI divase divase vadhatI jAya che, tenI sAthe ApaNI javAbadArI paNa vadhatI jAya che. eTale jema bane tema tvarita gatie ApaNA ekeeka aMgane dezanA kAmamAM joDI devAnAM che, sakhta parizrama e ApaNuM dhana che ApaNe dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke mahenata karIne parasevA pADayA vinA paisA maLavAnA nathI. pachI te phekaTarImAMthI meLavIe ke jamInamAMthI meLavIe, paNa mahenatanI jarUra paDavAnI ja che. ApaNI mahenata upara ja ApaNI samRddhino AdhAra che. bhArata sarakAre dilhInI tIjorImAM khajAne bharI rAkhyA nathI. je che te prajA pAsethI karanA rUpamAM meLavelu che, ane tenA upayeAga keLavaNI, AreAgya, sa dezavyavahAra, vagere leAkApayeAgI kArpAmAM thAya che, prajAnA paisA che ane prajAnA hita mATe vaparAya che. chatAM e paisAnA vyayanA badalAmAM vaLatara bane teTaluM vadhAre maLe e dhyAna rAkhavuM joie, nahI te nANAM veDakAi jAya ane prajAne tene kaMi lAbha maLe nahIM, A mATe ame eka AyeAjana paMca ( plAnIMga kamizana) nImyuM che, jenuM kAma prajAnA abhiprAya ane jarUriyAta samajIne Avazyaka kAryo ja thAya tevI yeAjanA ghaDI ApavAnuM che. A paMce pahelI paheMcavaSIya cAjanA ghaDI hatI. atyAre ApaNI sAme bIjI paMcavarSIya ceAjanA che, ane trIjI paMcavarSIya yojanAnI carcA vicAraNA cAlI rahI che. gAmaDAMo mATe vikAsadhAnI yojanA A paMce karI hatI. have e samaya AvI pahoMcyA che ke A ceojanAonI javAbadArI gAmaleAkeAne soMpI zakAya. tethI huM tamane hiMmata ane zraddhAthI A bhAra upADI levAnI bhalAmaNa karU chuM. tame tamArI Avaka vadhAre ane tene gAmanA sAmUhika hita ane zikSaNa pAchaLa kharco. e smaraNamAM rAkho ke tame A eka evI bhAre javAbadArI svIkArI che ke dezanA khIjA bhAganA loka tamArA tarapha AzAbharI najare joi rahyA che. mane vizvAsa che ke ekalA rAjasthAnamAM nahI paNa dezamAM jyAM jyAM janatAne javAbadArI soMpavAmAM Avaze tyAM tyAM te saMkuLatApUrvaka pAra pADaze. lAkhA mAnavIonI Age kuca ahiM ApaNe beThA chIe. sAme sUrya nIce jatA dekhAya che. mArI kalpanAmAM eka citrA upasI Ave che. amarisaMha rAThoDanI AkRtimAM dekhAtuM junuM rAjasthAna, ane vartamAna peDhImAM prAtabiMbita thatuM AjanuM rAjasthAna. junA ane navA vacce meLa sAdhavAnA prayatna cAlyA kare che. ApaNuM sarjana bhUtakALamAM thayuM che. paNa bhAvinA ApaNe nirmAtA chIe. junAne Adara ApIe ane sAthe bhAratane navA svarUpe nirmANu karavu che te khyAlamAM rAkhI AgaLa vadhIe. navasarjana eTale thoDI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 kizora 218 gaNIgAMThI ucca sthAne beThelI vyakitae zikSaNa pAme 'ema nahIM; paNa bhAratanuM ekaeka bALaka keLavaNInI badhI sagavaDatAo meLave. khetI e uttama dhaMdhA che, kheDuta garIba rahevA na joie, te samRddha thavA ja joie. khetI e ApaNI prajAnA jIvanane pAyeA che. ghaNI yojanAe ApaNe pAra pADavAnI che, paNa tenI saphaLatAnA pAyA khetI che. jyAM sudhI anAjanA viSayamAM ApaNe svAzrayI nahI" thaie, paradezathI anAja lAvyA karazuM, tyAM sudhI ApaNuM dhana paradezamAM kheMcAI jaze ane dezamAM garIbI vadhatI jaze, khIjI bAjuthI meATA pAyA paranA udyogo ane khIjI vikAsa yeAjanA mATe nANAMnI jarUra che, eTale khetInu utpAdana vadhe e sauthI pahelI jarUriyAta che. A hetuthI huM sahakArI ma`DaLIe upara bhAra muku chu". kemake te mAraphata ja anna utpAdana vadhArI zakAya tema che. rAjasthAnanI jamIna phaLadrupa che. tamArAmAMnA je keTalAka gaMgAnagara pAse AvelA suratagaDhathI AvyA haze te jANatA haze ke thADA vakhata pahelAM je jamIna sAva ujjaDa verAna hatI tyAM bhAkharA thAjanAnuM pANI maLavAthI kavA thokabaMdha pAka utaryA che. rAjasthAnanI bhUmi sAnu nipajAvI zake tema che, jo tene yogya rIte si'cAInA pANI maLe te ane ApaNe tevA prakAranI yeAjanA amalamAM mUkI rahyA chIe. A badhI saphaLa" tA maLe, jo prajA sakhta parizrama kare ane potAnI samagra zakti ane sAmarthya dezane mATe kharce. aitihAsika prasthAna prabuddha jIvana tA. 1-3-60 che te pAtAne sarva zreSTha tarIke, svAmI tarIke lekhe che. briTIzanA amalanI A eka nizAnI rahI gai che. paNa te dhIme dhIme nIkaLI jaze. tethI huM karIne kahuM chuM ke AjanA magaLa divase tame A eka aitihAsika pagalu bharyuM che. mArA tamane AzIrvAda ane abhinaMdana che. paNa AzIrvAda ke abhinadana ApanAra huM kANu ? AdarelA kAmanA ApaNe sau samAna bhAgIdAra chIe. kayAreka eka bIjAne uttejana ApIe e phrIka che, paNa sAce AnaMda kA'nI saLatAmAM rahelA che. kAi sAhasa upADIe ane sakhta mahenata ane khaMta pachI gheADI paNa saphaLatA maLe te| te ApaNane vizeSa utsAhita kare che. eka vakhata svAtaMtrya mATe ApaNe lakSyA, ane vijayI nivaDayA tyAre a MtaramAM navI tAkAtanA anubhava thaye. bahAranI duniyA paNa ApaNA taraph mAnathI jovA lAgI. ApaNe paMcavarSIya ceAjanA ghaDI, te saphaLatAthI pAra paDI, eTale ApaNA AtmavizvAsa vadhyA. tamAre paNa sadhaLI tAkAta ane hiMmatathI pacAyata ane sahakArI maMDaLIone saphaLatA apAvavAnI che. te tame joze ke rAjasthAnanuM samagra svarUpa badalAi gayu che. jema sthiti sudharatI jaze tema vadhAre vizvAsa pedA thate! jaze, AbhamAnathI mAthuM UMcuM rAkhI karI zakaze, ane vadhAre jhaDapI pragati karavA mATe tame kaTibaddha thaze. A badhuM vicAravAne tame Aje maLyA che. tamane ha MmezA mArI zubhecchA che. mArI khAtrI che ke rAjasthAnanI prajA dhIme paNa makkama pagaLe AgaLa vadhavAnI ja che. Aja sudhI ApaNe je ekaeka pagalAM bharatA AvyA chIe temAM ApaNe saphaLatA meLavI che. ApaNe svAta Mtrya meLavyuM, rAjAzAhI nAkhurda karI, jAgIradArI gai, ane have A paNa eka aitihAsika pagalu bharyuM che. tame joyuM ke ApaNI tAkAta vadhatI jAya che. have jyAre prajA upara javAbadArIo nAMkhI che te| temAM tenI zakti vadhAre khIlI nIkaLavAnI che. pahelAM rAjA ane prajA evA be bheda hatA. Aje te bheda bhuMsAi gayA che. pahelAM jyAre rAjAne gAdIe esADavAmAM Avate tyAre eka rAtamAM tenAmAM hApaNa AvI jatuM nahatuM. tema Aje kai adhikAranI khurazI upara besavAthI tamArAmAM zANapaNa AvI gayu che ema mAnI esA nahI, ApaNA rAjakIya jIvanamAM A eka sAmAnya avaguNu che ke je sattAsthAne Ave sabhAnatAnI bhAvanApUrvaka ApaNe kAma karavu joie je vyakita adhikArI tarIke nimAya, tene kANu kasoTImAMthI pasAra thavAnuM rahe che. je kAmanI tAlIma maLI heAya te kAmanI javAbadArI tene jarUra soMpAya, paNa jo te sattAnA dhenamAM AvI potAne bIjA karatAM caDiyAtA mAnavA lAge te temAMthI sA" pariNAma nIpaje tevuM kAma te nahIM karI zake. huM AzA rAkhu chuM ke tamArA sarapaMco ane pramukhe e rIte kAma nahIM kare, e spaSTa che ke jenAmAM AvaData che tene kAma soMpAvu joie, jenAmAM AvAta nathI te zu' karI zakavAne che ? Ama chatAM je adhikArIpade haze te jo abhimAna ane ApamathI kAma karavA jaze te! te leAkeAnA sahakAra nahI meLavI zake. samajI adhikArI badhAMne potAnA samAna gaNI cAlaze ane te ja te khIjAone paNa tevI rIte taiyAra karI zakaze. tamAre paNa ekabIjAne sahakAra ApI kAma karavuM joize. sahakArI maDaLI, paMcAyata, vikAsa ghaTaka, ke grAmasevaka badhAM eka kuTuMbanA kuTuMbIo che. 'cA ane nIcA vacce kAi bhedabhAva havA na joie, kAraNa ke zAsaka ane zAsitanA divaseA have khalAsa thayA che. nAnA rAjAe ane jAgIradArA ApaNA rASTrIya jIvanamAMthI vidAya thayA che, ane tethI nAta jAtanA bhedabhAva paNa have ApaNAmAMthI nAqhuda thavA ja joie. AjanA bhAratamAM kAe potAne anya lokothI caDi yAtA gaNavA na joie. rAjakAraNI jIvanamAM badhAMne samAna matAdhikAra che; Arthika kSetre darekane samAna taka che. ApaNI paMcAyatamAM paNa koi strI hoya ke purUSa hAya, UMcA hoya ke nIce hAya, dareka sarakhA lekhAvA oie. tame hindu hA, bauddha hA, musalamAna, pArasI, khristI ke jaina hA, tamane pasaMda paDe te dhamanI tame upAsanA karI zake che, paNa tame amuka eka saMpradAyanA che! ene a' ema hAi na zake ke tame anya pratye geravartAva karI zakeA. ApaNe sau eka rASTranAM santAna chIe. ApaNe game te dhama pALatA hAie, ApaNe badhAMe bhAie mAphaka rahevu joie. AvI ekatA ane bhAtRbhAvanI bhAvanApUrvaka ApaNe AgaLa vadhavAnuM che. Aje tame je prasthAna karyu che tene, tamArA kAmamAM hi Mmata ane tamArI jAtamAM zraddhA rAkhIte, niSTapUrvaka tamAre vaLagI rahevAnu che. jo tamArA nizcayamAM tame DhIlA paDayA ane aMdaro aMdaranA jhagaDAmAM-pakSApakSImAM paDayA to tamArA kA"mAM tamane saphaLanA nahi maLe ane anyanA upahAsane pAtra tame banI jaze). jyAre ApaNe kAi mATu' kArya upADIe chIe tyAre ApaNe pote mahAna banIe chIe. pachI ApaNe nAnA mANase mAphaka vI` na ja zakIe. Ama hAvAthI tamA save e-pacAe, sarapacee, pramukhAe ane ahiM ekatra thayelI nAmAMkita vyakitae-peAtAnI jAta upara eka gaMbhIra javAbadArI svIkArI che. tamAre rAjasthAnanA lokAne jAgRta karavAnA che ane te eka mahAbhArata kAya che. tamAre tethI eka paNa khoTu pagalu bharavA sAme bhAre pUrI sAvadhAnI rAkhavAtI che ke jethI tame, tamArI paMcAyata ke tamArU rAjya badanAma thavA na pAme, tamAre nAnI bAbata parathI upara AvavAnuM che ane umadA dAkhale besADavAnA che, jo tame e mujaba karaze! te tamane sukha maLaze, zAnti maLaze, mAnasika baLa prApta thaze ane tame bhavya pragati sAdhI zakazeA. pariNAme, tame rAjasthAnamAM lokazAhInA majabuta pAyA nAkhyA hatA ema bhaviSyanI peDhI abhimAnapUrvaka jarUra uccAraze ane tamArA upara abhinadananeA varasAda varasAvaze. mULa : javAharalAla naherU anuvAdaka : menAbahena nareAttamadAsa muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAna Mda kuMvarajI kApaDiyA, 45 47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. mudrakSNasthAna * caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI rADa, mukhai ra, Te. naM. 29303 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAhI : 28 ! rAtanA A " - - rajIsTarDa naM.8 4ra66 ) . vArSika lavAjama rUA.8- . . .. je '' ', * t " :. prabuddha jaina'nuM navamuM skaraNa varSa 21: aMka. 22 : panuM jIvana muMbaI, mArca 16, 1960, budhavAra arajI " zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra : AphrikA mATe zIliMga. 8 ' chuTaka nakala : nayA paisA 20, bAla rAjagAkA kAla nA kazA kAjala zAha taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA jakAlAkAkA kA kalAkAraka karI rahyAM che.', ' : ': ': . ' dharmavicAra-4 . . - (gayA okaTobara mAsanI bIjI tArIkhe kAzmIrathI pAchA pharatAM himAcala pradezanA draDhA gAmanI bhAgoLe vinobA e haMmaM. tattvane anulakSIne kareluM eka pravacana). - 'kAzmIrathI pAchA pharatAM vinebAjIe himAcala pradezamAM praveza A rIte bhaviSyanA jamAnA upara dhakake e yogya nathI. tenuM * karyo hato, ane gAMdhIjIne janmadina-okaTobara mAsanI bIjI AcaraNe Aje ja thavuM joIe. ApaNe leko ekathI bIjA tArIkhe temane kaDhA.gAmamAM paDAva hato. cArapAMcaso phUTa nIce vicArane pakaDIne kAma karI rahyA chIe. paNa ApaNe vicArIzu rAvIne saraLa pravAha, enI AsapAsa diganta sudhI prasarelI te mAluma paDaze ke ApaNe uparanI traNa bAbate samajyA nathI. " pahADenI-ekathI eka caDiyAtI evI-UMcI hAramALA, ane A jyAre ApaNe makAnanI divAla banAvIe chIe tyAre kATakhuNAne bAju khADInA kinAre sAMkaDI jaMgyA upara vaseluM nAnuM sarakhuM (seTa skavera) upayoga karIe chIe. saMbhava che ke purANa gAma! vinobAjI keTalIye vAra sudhI ahiMnI mArama darArAjI jamAnAmAM lokee kATakhuNAnI madada vinA sarakhA meLa vinAnAM dekhatA rahyA ane pachI savAranI sabhAmAM emaNe kahyuM ke, "ATha makAna banAvavAnI koziSa karI haze ane emAM niSphaLa nIvaDyA. * nava sAlanI yAtrAmAM meM keTalAMye sundara sthAna joyAM che. emAMthI haze. zuM satya ane ahiMsAne); ApaNe o : kATakhuNa. mAphaka keTalAMka parama sundarasthAna sadAne mATe smaraNamAM sthira thayAM che. aparihAya mAnela che ? zuM gAMdhIjInA vicArane samAje grahaNa emAMnuM A eka che, jANe ke koI devatA athavA to brahmadeva kayo che ? nathI grahaNa karyuM. 1, ' ' ' ' ' uparathI cauda bhuvananuM darzana karI rahela hoya evuM divya, bhavya, . "Aja savArathI mArA manamAM A vicAra cAlI rahyo hato. ane ramya sthAna A che....sAruM thayuM ke Aje bApunA zeDAM . " ke samAja; ". A vicArane kyAre .. pakaDaze ? dharmAvicAra', sAyansa bhakata bhAI bahena A sundara ekAnta sthAnamAM temanuM smaraNa eTale ja, satya che. jemAM sAyansane tema ja dharmavicArane ApaNe choDI zakatA nathI. duniyAbharanA sutAra, luhAra, enichaniyara vagere - sAMjanI sabhAmAM, pahADanI Toca upara ane nadInA taTa upara sAyansanA niyama anusAra kAma kare che. jo e niyamene teo cheDI de to emanuM kAma nahi thAya temAM temane aTala vizvAsa vaselAM nAnAM nAnAM gAmaDAMomAMthI bhAi bahene ekaThA thayAM hatAM. hoya che. jyAre dhama-vicAramAM e prakAranI aTala zraddhA padA temanI samakSa gAMdhIjInuM jIvana tathA parAkramanuM saraLa varNana thaze tyAre kahI zakAze ke duniyAmAM dharmanI sthApanA arthai che. meM karatAM vinobAjIe kahyuM ke "Aja sudhI dhamane eka vyaktigata - "bhagavAne A kAma mATe vAraMvAra avatAra lIdho chepaNa bAbata tarIke lekhavAmAM AvatuM hatuM. joke mAnatA hatA ke dharma jema ke cheka meTrikanI parIkSAmAM vAraMvAra bese che ane vAraM- . te vyakita mATe ThIka che, paNa samAja mATe eTale ThIka nathI. vAra napAsa thAya che, tema bhagavAta vAraMvAra, napAsa thayA che. ulaTuM sAmAjika dhyeya mATe dharmavicArane dUra rAkhI zakAya che, Aja sudhI duniyAmAM dhama nI sthApanA thaI ja nathI. - satyane cheDI zakAya che, hiMsAnuM AcaraNuM karI zakAya che. A huM A eka bahu moTI vAta karI rahyo chuM. purANu lekee pramANe purANA jamAnAthI lake mAnatA AvyA che ane Aje paNa duniyAnA lokee A vicAra choDyo nathI. Aje baMdhA koziSa sArI karI hatI. tene lIdhe theDI sarakhI zraddhA pedA thaI che, paNa dharmanI sthApanA thaI nathI. jyAM sudhI duniyAmAM pacAsadharmonA A ja hAla che. ema mAnavAmAM Ave che ke dharmamAM se dharma che tyAM sudhI samajavuM ke te dharma ja nathI. pula banAva thoDuM pANI meLavIne ApaNe levuM joie.na hi te zudhdha dharma vavA mATe paccAsa-se niyama hetA nathI. eka ja sAyansanA ApaNane pace nAha. ' gAMdhIjIe AmAM pheraphAra karyo ane kahyuM niyama hoya che. jyAM paccAsa-so dharma ane seMkaDo saMpradAya che, ke je ApaNe vyakita tathA samAjaracanAne eka bIjAthI alaga tyAM samajI levuM ke tene prayoga mAtra cAlI rahyo che. prAcIna karI daIzuM ane samAja mATe dharma choDavAne taiyAra thai jaizuM, kALamAM rUSimunioe dhama-vicArane siddha karyo hate, ema te te dharmane prabhAva samAja upara tathA mana upara nahi paDe. chatAM paNa sAmAjika prayatno aMge temAM apavAda karavAnI teo ema karavAthI dharma paralekanI sAthe joDAyelA raheze, A lAke salAha ApatA hatA. Ama hovAthI dhama-sthApanAnuM zreya emane sAthe tene koI saMbaMdha nahi rahe. ane jo ema banaze te ApI zakAtuM nathI. gAMdhIjIe evI keziSa karI ke dhamadharma ja kapAI gaye samaje. emAMthI koI paNa avazeSa rahevAne vicAronuM sthiraM mUlya samAjamAM mAnya bane. A mATe temaNe nahi. paNa gAMdhIjIe A dharmavicAramAM sudhAro karyo. ema nahi ApaNI sAme agiyAra vrata raju karyA. e vrata te purANAM ja ke gAMdhIjIe je kahyuM te zAstramAM rahetuMe cIja zAstramAM hatA; paNa gAMdhIjIe sAmAjika kSetramAM paNa temane lAgu karavAnI te hatI ja, paNa leke e pitAnI buddhithI temAM pheraphAra karI koziSa karI. paNa emaNe mAtra prayoga ja karyo. tenuM je pariNAma nAMkhyo hato. traNa prakAranA temAM pharaka karavAmAM AvyA hatA : apekSita hatuM te na AvyuM. prAcIna yuganA * rUSi-munie mAphaka ' (1) dhama vyakita mATe che, samAja mATe nathI. (2) dharma para teo paNa asakaLa banyA. Ama thate tene eka divasa e prayoga lAka mATe che, A lAka mATe nathI. (3) dhamanA upayoga have saphaLa thaze. e bhagavAnanI bhAraphata ja thaze.. paNa ApaNe ApaNA , pachInA jamAnAmAM thaze, A jamAnAmAM nahi. A rIte leke e ' . jIvanamAM e samajI laIe ke dharmanI sthApanA. haju sudhI thaI dharmane kevuM sTorejamAM mUkI dIdhuM. gAMdhIjIe kahyuM ke dharmane . . . . . vinobAjI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 prabuddha jIvana karUNAnI vedanA moTA zaherAmAM moTA bhAge 'jhulejIkala gArDansa' bhA karavAmAM AvelA hoya che. AvA bagIcAmAM duniyAmAM vicaratA pazue - jaLacara tathA bhUcara - te temaja pakSIone tathA jAta jAtanA sani ekaThAM karavAmAM Ave che. AthI janatAnuM pazu-- sRSTi viSenuM kutuhala tRpta thAya che ane kadi nahiM joyelAM prANIo ane temanAM halanacalana jotAM lakA eka prakAranA AnaMda anubhave che. A rIte pazu prANIo aMgenI jANakArImAM paNa vadhAro cAya che. AvA sagrahasthAnAmAM jete jagalI ane. zikArI pazue kahevAmAM Ave che. dA. ta. siMha, vAdha, cittA, varU vagere-vAM pazuone paNa vasAvavAmAM Ave che. AvAM pazuone pAMjarAmAM purelAM hoine lakA temanI ceSTAo ane hIlacAla surakSitapaNe joi, jANI tathA mANI zake che. A rIte temane yutheccha nihALavAnI sagavaDa hovA chatAM lekAmAM rahelI kutuhalavRtti pUrI tRpti anubhavatI nathI. kAraNu ke piMjaragrasta jIvananA bhAga banavAne lIdhe A pazuonI kharI khumArI ane rUvAba jovA maLatAM nathI. anya pALelAM pazue mAphka A pazue paNa svAbhAvika rIte hamada - rAMka - hataprabha . banI gayelA hAya che. tenA kharA vAba jovA hAya teA teo jyAM svataMtrapaNe bhaTakatAM hoya tyAM jAte jovAM joie - AvI AkAMkSA pAMjarAmAM pUrAyalA vAdha siMhane joIne mANasanA kalpanAzIla manamAM svAbhAvika rIte janme che. prANIonAM saMgrahasthAnamAM game eTalI vAra vAdha dIpaDA joyA hoya, ema chatAM paNu, jaMgalamAM ke parvatanI kAtaramAM bheTakatA AvA koI pazune najare nihALavAnA prasaMga jo kAinA nasIbe banyA hAya to tenA jAtaanubhavanI vAtA sAMbhaLatAM ApaNe eka prakAranA romAMca anubhavIe chIe ane evA anubhavamAMthI pasAra thavA ApaNuM mana kadI kadI talase che. rAnI pazue ane temAM paNa siha vAdhane jaMgalamAM yatheccha bhaTakatA najare nihALavAnI mAnavInA dilamAM rahelI A talapane lakSyamAM laine ane saurASTranA gIrapradezamAM baheLI saMkhyAmAM vicaratA siMhAne jAte jovAnuM kAinA paNa. mATe zakaya che e hakIkatathI prerAine muMbai sarakAra AvA zAkhInA mATe gayA phebruArI mAsanI 27-28 tArIkhathI eka khAsa sagavaDa ubhI karI che, ane e rIte AvakanuM eka navuM sAdhana yeAjyuM che. A sagavaDanAM pariNAme dareka avADInA chellA be divasazanivAra tathA ravivAranA roja AkAzamAgI eka pa TaSNu gAvavAmAM Ave che. dara zanivAre AvA zAkhItAne vimAnamAge muMbaithI kezAda lai javAmAM Ave che. tyAMthI temane sarakArI meTaramAM verAvaLa thaine prabhAsa pATaNanI yAtrA karAvavAmAM Ave che. sAmanAtha mahAdevanAM darzana karIne A pravAsIe verAvaLanA rAjamahelamAM padhAre che. tyAM bhAjana tathA ArAma pALa thoDA kalAka pasAra karIne namatA pahere zAsaNa mukAme te Ave che ane tyAMthI gIranA jaMgalamAM temane pheravavAmAM Ave che. Ama te| A pradezamAM vasatA lokAne siha jovAnI koi navAI hAtI nathI. keTalAMka varSo pahelAM mArA eka mitra meTaramAM esIne tulasIzyAma taraph jai rahyA hatA. temane aDadhe raste saDakane AMtarIne kheDelA cha sAta siMhAne eka sAthe bheTo thayA hatA, meTara sAme tucchakAra bharI daSTi karIne A vanarAnte saDakanI eka yA khIjI bAjue sarI gayA hatA ane mATeAranA pravAsIo sahIsalAmata tulasIzyAma pahoMcI gayA hatA. e cAlu anubhavane viSaya che ke A vanarAje sAdhAraNa tA. 16-3-60 rIte mANasa upara . kadI dhasArA karatA ja nathI. avAra navAra maLI rahetAM jaMgalanA jAnavarothI teo saMtuSTa heAya che. ulaTuM mAnyatA te ema che ke teo mANasathI mane meTaranA dhamadhama avAjathI khIe che. chaMcheDAyalA hAya athavA te lAMbA samayathI kazuM khAdhu maLyuM na heAvAnA kAraNe 'akarAMtI thayA hoya te ja siha mANasa sAme kuDI najara kare che. Ama hAvAthI gIranA pahADI mulakamAM siMha jovA e eka sAdhAraNa ghaTanA che, te kAi mATI bahAdurInAM viSaya paNa nathI. paNa cokkasa samaye, ceAsa ThekANe si zAkhAnA mATe sihA hAjara ja hoya ema khAtrIpUrvaka kahI zakAya ja nahi ane pUrAM dAma laIne ahi' sudhI lAvavAmAM AvelA pravAsIone ko paNa sAgAmAM nirAza karyAM te pAlave ja nahi. Ama hAvAthI A sarakArI mahemAne A vibhAgamAM AvavAnA hoya che tyAre temanA mATe nakkI karAyelA bhAganI bahu najIkamAM eka bheMsa ke pADA bAMdhavAmAM Ave che ane A jIvatA bhakSyathI AkarSAIne AsapAsa vasatA siMhA ane tenAM baccAM hAjara thai jAya che. A TeLAmAMnA eka siha sauthI pahelI sahelagAhamAM sAmela thayelA eka mitre jaNAvyuM hatu N te mujaba geAThavAyalA bhAraNu upara AkramaNa kare che. pADI che e karatA bhAM bhegA thAya che ane prANAntasUcaka cIse pADatA kALane zaraNa thAya che. tyArabAda A pazudehanI siMhA ane tenA bALabaccAe ujANI kare che. chevaTe sihaNu Ave che ane te paNa mItrakhAnImAM sAmela thAya che. sahelANIo A dRSya doDha be kalAka sudhI joyAM kare che ane UMDI kRtakRtyatA anubhave che. tyArabAda sAMjanA vakhate najIkanA musApharI a'galAmAM teo pAchA phare che. tyAM bhAjanavidhi patAvyA bAda aMdhArAmAM rAtrInA AThe nava vAgyA AsapAsa vaLI pAchA A sthaLe TAMca lATA sAthe pravAsIo AvI pahoMce che, ane bhAraNuMnA bAkI rahelA avazeSo cATatAM, pUrUM khAvAnuM maLavAthI tRpti anubhavatA ane Amatema ALATatA siMhAne kalAka doDha kalAka sudhI nihALIne pAchA kare che ane musAkI baMgalAmAM ArAma kare che. khIje divase savAre brekaphrAsTa (nAte) karAvIne pravAsIone coravADa lai javAmAM Ave che. tyAM baporanA bhAjananI vyavasthA hoya che. namatA paheAre kazeAda AvIne uttara dizAethI AvatA eraplenamAM besIne sAMjanA samaye A pravAsI muMbai pAchA phare che. A e divasanI sahelagAha mATe pratyeka sahelANIe rU. 22pa ApavA paDe che. Ama dareka vADika sahelagAha prasaMge eka eka bheMsa yA pADAne bhAga apAya che, ane siMhanA A pUva darzana sAthe pADAne siMha kema mAre che te prakriyA paNa sahelANIo mATe eka vicitra prakAranA AnaMda ane uttejanAnA viSaya ane che. A sihAne joyA mATe keTalAMka varSoM pahelAM dhaNuMkharUM sAmanAtha mahAdevanA navamadiranA pAyA nAMkhavAmA AvelA tyAreApaNA rASTrapati rAjendraprasAda A ja pradezamAM gayelA, paNa upara jaNAvevA mAraNanI te prasa Mge kASTha geADhavaNu karavAmAM AvelI nahi hoya tethI, sAMbhaLyA mujaba temane nirAza thaIne pAchA pharavuM paDeluM. tyAra bAda traNa cAra varSa pahelAM A ja hetuthI prerAine bhAratanA mahAamAtya javAharalAla naherU paNa saurASTranA pravAsa daramiyAna gIranA ja'galAmAM gayelA. temanA ATI niSphaLa na jAya te mATe e vakhatanI saurASTra sarakAra taraphathI keTalAya divaso sudhI haMmezA amuka eka sthaLe bhAraNa (bhakSya bananArU' pazu) bAMdhavAmAM Avatu' hatuM ane e rIte te sthaLa sAthe AsapAsanA si MhAne Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-60 pra buddha jIvana - - TevADavAmAM AvyA hatA. A rIte bhAratanA agratama rAjapurUSanI AMkhane tRpta karavA khAtara keTalAMya pazuonuM e divasomAM bali- dAna ApavAmAM AvyuM hatuM. ' A badhuM jANIne sAMbhaLIne ApaNuM dila kaMpI uThe che. nirdoSa pazuonI prANAnta cIcIyArI sAthe saMkaLAyelA A kama- nasIba siMhadarzanamAM mAnavIne zuM AnaMda Avato haze? Avo prazna ApaNuM dilane becena karI mUke che. khINa ane jaMgalamAM zahenazAhanI mAphaka vicaratA, bAdazAhI kezavALI jhulAvatA, bhavyatAnI muti samA A vanasamrATone pratyakSa jovAmAM eka prakAranI romAMca rahele che e bAbatane koI InakAra karI nahi zake. paNa... e jevA dekhADavA mATe muMbaI sarakAre zA mATe AvI jaMgalI rIta akhatyAra karI haze te samajAtuM nathI. gIranA pradezamAM ' jamInathI bahu UMce nahi evI rIte eropleinanAM Ama tema cakkara lagAvavAthI siMha sahejapaNe joI zakAya tema che. AthI vadhAre jemane talasATa hoya tevA lokoe te pradezamAM jaIne be cAra divasa rahevuM joie ane te khAtara theDuMka jokhama paNa kheDavuM joIe. AphrikAmAM jyAM-siMho vasavATa che tyAM mAraNanI kAM paNa goThavaNa karyA sivAya meTaramAM beThAM beThAM bahu najIkathI surakSitapaNe siMhe nihALI zakAya che. gIramAM paNa, Aje jyAre siMhonI vastI vadhI rahI che tyAre, siMhanuM AvuM darzana jarUra sugama hovuM joie. siMhe jovA mATe AvuM koI nirdoSa Ayejana vicAravA muMbaI sarakArane prArthanA che. " emAM koi zaka nathI ke Aje siMha jevA mATe muMbaI sarakAra taraphathI je prakArane prabaMdha karavAmAM Avyo che te sAthe pazuo pratyenI niSpharatA nItAMtapaNe joDAyelI che, ane te prabaMdhane lAbha lenArAomAM paNa evI ja niTuratA keLavAya che. A sahelagAhe gayelA mitrone puchavAmAM Ave ke A to baMdhu ThIka, paNa e bacArA nirdoSa pADAne AvI rIte jIva levA joine tamArA dilamAM koI arerATI janmI nahi?" javAba maLe che ke emAM zuM ? Ameya te te pADo bIje kayAMka kapAvAne te hato ja ne?" AjanI AnaMda mANavAnI ghelachA janmajAta karUNAnA-dayAnA-saMskArane kevI rIte AvarI le che, cerI bhUMsI nAMkhe che tenuM A sUcaka dRSTAnta che. ' vaLI 'eka nirdoSa avAcaka pazunA bhAge tame A zuM AnaMda mANI rahyA che ?"--evA praznanA javAbamAM cotarapha cAlI ke rahelI vividha koTinI hiMsA, mAMsAhAra mATe calAvAlAM kattala - khAnAM, khetI bacAvavA mATe thato vAMdarAone saMhAra, vAdArU mATe thatA aneka pazuone vadha, vijJAnanA nAme karavAmAM AvatI . pAravinAnI prANuhAni-A badhuM ApaNI sAme dharavAmAM Ave che ane " A badhuM jayAM tarapha cAlI rahyuM che tyAM pAMDAnA nAmane A zuM pikAra uThAvI rahyA che ? A sAme pAMca pacIsa pADAnI te zuM visAta che ?" e javAba ApaNuM mAthAmAM mAravAmAM Ave che. cotarapha cAlI rahelA hiMsAtAMDavamAM pAMca dasa pADAnI kaI visAta nathI e vAta barAbara che. Ama chatAM paNa upara gaNavelA anarthonA bacAvamAM kAMIka upayukatatA sUcavatI yukita prayukita kalpI zakAya che, jyAre ahiM zarU karavAmAM AvelI hiMsAnI koI upayuktatA kaMpI zakAtI nathI. mAtra mAnavInA manamAM rahelA eka kutuhalanI tRpti, dUrathI AvelA mANasane be ghaDi AnaMda ApavA mATenI eka anokhI tarakIba-AthI bIjuM koI kAraNa prastuta paDAvadha pAchaLa najare paDatuM nathI. alabatta, A duniyAmAM vasatA mAnavI mAtrane eka yA bIjI rIte AnaMda mANavAno adhikAra che, paNa A adhikAra bhogava vAnI eka maryAdA sabhya samAje haMmezA svIkArelI che ane te e che ke ApaNe AnaMda parapIDanamAMthI nimaNu tha na joIe. nyAya ane nItinI A apekSAne keIe paNa avagaNavI na ghaTe. ApaNo AnaMda jyAre parapIDana sAthe joDAya che tyAre te AnaMda AsurI rUpa dhAraNa kare che ane e AnaMda bhegavavAnI lAlasA mANasane dhIme dhIme rAkSasa banAvI mUke che. AvI AnaMdajanaka prakriyAone uttejana ApavAthI prajAmAnasa niSphara bane che, temAM rahelI kumaLI lAgaNIo buThThI banI jAya che. bhinna bhinna nimittothI prerAyelI bhinna bhinna prakAranI hiMsAnI guNavattA (Quality)mAM-lAtamAM amuka pharaka rahelA hoya che. mAnavI dila haMmezAM ahiMsAthI-premathI-karUNuthI prerita rahe che, paNa tenA sAga, saMskAra, AdatA ane sAcI tema ja mAnI lIdhelI aMgata jarUriyAto tene jANye ajANe hiMsaka pravRttio ane prakriyAo tarapha vALe che. Ama chatAM paNa pote kAMIka khoTuM kare che, agya kare che, potAnA sukha sagavaDa khAtara anya koIne bAdhA pahoMcADavAnA pitAne koI hakaka nathI - Avo kaIka khaTake tenA manamAM haMmezAM saLavaLyA ja karatA hoya che, ane tethI jyAre paNa koI amuka hiMsaka prakriyAmAMthI tene chUTavAnI taka dekhAya che athavA te tevI tAkAta pite aMdarathI anubhave che tyAre te moTe chuTakAro-aMdaranI rAhata-anubhave che, ane tevI takane te jhaDapI levA mathe che athavA to tevI tAkAtanuM avalaMbana laine teTalA pUrate te hiMsAmukata banavA prayatna kare che. mAnavI mAtranuM dhyeya hiMsAmAMthI ahiMsA tarapha gati karavAnuM hovuM joie e viSe Aje koI bemata nathI. vyakitanI daSTie AvI pragati tyAM sudhI ja zakaya che ke jyAM sudhI cAlu hiMsaka pravRttio ane prakriyAo viSe tenA dilamAM zarama hoya, saMkoca hoya, kAMIka akaLAmaNa hoya, kAMIka bhoMThapa heya. paNa jyAre hiMsAviSayaka AvI zarama, saMkoca, akaLAmaNa ke Thapa mAnavInA dilamAMthI sarI jAya che tyAre tenI hiMsAvRtti rIDhI, naphaTa banI jAya che ane hiMsA viSe te zarama anubhavavAne badale zekhI karate thai jAya che. mojamajA sAthe saMkaLAyelI hiMsA mAnavInA cittamAM haMmezA A prakAranI vikRti pedA kare che ane ahiMsA. taraphanI pragatinAM dvAra tenA mATe baMdha thatAM jAya che, ane pari. NAme te adhikAdhika hiMsA tarapha ghasaDAta rahe che. muMbaI sarakAre akhatyAra karelI Ama prajAne siMho dekhADavAnI prastuta chejanAmAM hiMsA saMbaMdhamAM mAnavIne vadhAre ne vadhAre naphaTa ane naThora banAvavAnuM jokhama raheluM che ane tethI te sAme Aje je virodha * 'thaI rahyo che te sarvathA egya che. ' sara rAdhAkRSNane eka prasaMga upara kaheluM ke Aje ApaNe ' tyAM crisis of character cAritryanI kaTokaTI-ubhI thaI che. AthI paNa vadhAre cintAjanaka ApaNe tyA, mArI dRSTie, crisis of compassion-karUNanI kaTokaTI-ubhI thaI che. mAnavInA dilamAMthI karUNuM uttarottara osaratI AvI che. karUNAnA osaravA sAthe AkhI mAnavasaMskRti ane sabhyatA jokhamAvA lAgI che, emAM zuM?" "emAM zuM ?" ema kahete kahete game teTalI hiMsA AcaratAM Ajane mAnavI acakAtuM nathI. hIrozImAne nAza haju ApaNe gaI kAle je; AthI bhayaMkara vinAza, mAnavI cittamAM thaI rahelA karUNAlapa sAthe, ApaNA mAthA upara kemekalIsanI taravAra mAphaka laTakI rahyo che. A AkhI nedhanuM dhyeyamAtra eka ke ekavIza pADAne A rIte maratA bacAvavAnuM nathI-kALanA krama mujaba ene koI mAravAnuM che athavA e svataH maravAnA che-paNu Aje ethI paNa vadhAre mahattvano savAla che. osaratI jatI karUNAne bacAvavAne. ane emAM koI zaka nathI ke muMbaI sarakAre prajA-manoraMjananI A je navI pravRtti hAtha . che Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 tA. 16-3-60 vAta cheAje lu thI nAbuda thaze ligonA gaja dharI che. tenuM sIdhuM ke ADakatarUM eka pariNAma niHsaMzayapaNe mAnavInA dilamAM rahelI karaNavRttine alpa yA adhika aMze chedavAmAM AvavAnuM che. A rIte bharAtA pADAne bacAvo' e pAchaLa khare - pikAra te che "Aje lupta thatI jatI karUNAne bacAvo.' kAraNa ke karUNa je mAnavInA dilamAMthI nAbuda thaze te mAnavI pazu nahi paNa rAkSasa banI jaze, ane pachI bAhya vibhUtionA gaja- ' nA gaMja khaDakAze to paNa mAnavI jIvanamAM jIvavA jevuM kazuM tattva rnAha rahe. - AjanI dunyavI paristhitimAM raheluM A bhayasthAna sAcuM ' hoya te prastuta carcAnA saMdarbhamAM ahiMnI ke anya pradezanI koI paNa sarakAra pAsethI ATalI apekSA rAkhavI vadhAre paDatI | nahi lekhAya ke koI paNa javAbadAra sarakAra AnaMdamajAnAM ke - sahelagAhone lagatAM evAM koI Ayojana na ja kare ke jenuM pariNAma, zAsita prajAne saravALe Aje te jevI che te karatAM vadhAre ghAtakI, niSphara, phUra banAvavAmAM Ave ane spenamAM , AkhalAonI je prakAranI sAThamArI cAle che. te prakAre anya , nirdoSa avA; prANIonI rIbAmaNI e ja lokonA AnaMdanA viSaya banI jAya. bIjA dezamAM lokonA manoraMjanAthe game te pravRttio cAlatI hoya, paNa ApaNane bhagavAna mahAvIra, buddha ane mahAtmA gAMdhI. dvArA je dayAna ane karUNAne vAra maLyo che te jotAM ApaNe tyAMnA lekaraMjananAM Ayojano koI paNa kALe hiMsApradhAna nahi hoya, parapIDanalakSI nahi hoya-ATalI ApaNuM dezanI vizeSatA sadA kALa- jaLavAI rahevI ghaTe che. A rIte vicAratAM prajAkalyANanI dRSTie tathA prajA mAnasamAM karUNAvRtti sthirapratiSTa bane e hetuthI upara jaNAvelA pADAnA pratyakSa vadha sAthe joDAyelo siMha jevAne muMbaI sarakAra dvArA goThavAyale prabaMdha satvara baMdha karavA javAbadAra sattAdhIzone AgrahapUrvaka anurodha karavAmAM Ave che. paramAnaMda hoya che. arthAta A lokamAM ane paralokamAM enuM phaLa maLavAnI AzA sevavAmAM Ave che. dhArmika draSTithI upavAsa karavAnI prathA vize amAre khAsa kaMI carcA karavAnI nathI, sivAya ke e kharekharA upavAsa-anazana vrata hovuM joie. anAjane badale phalAhAra, kaMdamULanI amuka judI judI vAnIo, masAledAra kesarIA dUdha, miThAI e badhuM khAvA chatAM upavAsa karyAne saMtoSa mAne e sAcA arthamAM upavAsa nathI e mAtra khorAka phera che ane je upavAsa-anazananA pariNAme upara jaNAvyuM tevI AdhyAtmika manovRtti thatI hoya to A jAtanA khorAka pherathI to te na ja thAya; e te manane chetaravAnI kriyA che. A uparAnta potAnAthI thayelA keI anAcAra ke bhAre deva ke anItinA AcaraNa mATe pazcAtApa tarIke paNa upavAsa karavAmAM Ave che. remana kethalika khristIomAM A jAtanA upavAsanI prathA bahu sAmAnya che. pitAnA aparAdha ke anAcAra mATe pitAnA dehane jAte ja kaSTa ApavuM ane e rIte cittamAM pazcAttApa karI paramezvaranI kSamA mAgavI-deSanI zikSA pote jAte jaM pitAnA deha kaSTathI karavI-e AvI jAtanA upavAsano hetu hoya che. AvA prakAranA upavAsamAM amuka aMze dhArmika dRSTi te rahelI che, paraMtu tenI pAchaLano hetu koI phaLa-badalo meLavavAno nathI hatAM, paraMtu potAnI jAtane sudhAravAne-naitika unnati karavAne hoya che. e rIte upavAsa karavA aMge thatA deha kaSTathI naitika unnati sadhAya che ke nahIM te jUdo prazna che. gAMdhIjIe ahiMsaka pratikAranA eka aMga tarIke upavAsanA sAdhananI AvazyakatA jaNAvI che. gAMdhIjIe e sAdhana prajA samakSa raju karyA pachI e rItanA upavAsanI prathA ApaNA dezamAM cAle che ane te karatA nI rImo : - na ja upavAsa karI . . (Aja kAla sArvajanika tathA rAjakIya kSetre vyakitagata temaja sAmudAyika upavAsa aMgIkAra karyAnA samAcAra sAMbhaLavAmAM Ave che. munizrI saMtabAlajInI preraNo nIce zuddhi prayoganA " nAme paNa avAranavAra gatimAna thatA upavAse zravaNa-gocara thatA - rahe che. A viSayanI nIcenA lekhamAM AlecanA karavAmAM AvI. che, je A viSayamAM rasa dharAvatAM bhAi bahenone mArgadarzaka " nIvaDaze evI AzA rahe che.taMtrI) * * upavAsa' zabdano mULa artha "anazana" bhUkhyA rahevuM . ? evo thAya che. dhArmika dRSTithI upavAsa judI judI kAmomAM amuka prasaMge karavAmAM Ave che. (1) hinduomAM dhArmika dRSTithI- amuka tithi ke parva-prasaMge (2) amuka dhArmika saMskAra karatI vakhate agara karAvavAne prasaMge-yajJa ke homa havana, lagna, janeI, zrAddha vagere (3) jaina lekAmAM paryuSaNamAM ane bIjA keTalAMka dhArmika karmakAMDanA prasaMgoe (4) musalamAne ramajAna mahinAmAM rajA rAkhe che te prasaMge (5) remana ketholika khristIo amuka vAre ane amuka divase upavAsa kare che te. A badhA upavAsa dhAmika dRSTithI karavAmAM Ave che. A upavAsane mATe evI mAnyatA hoya che ke upavAsathI deha kaSTa-deha damana, saMyama ane Indriya nigraha ne madada maLe che ane dhArmika kriyAo ane - AdhyAtmika manovRtti mATe e Avazyaka che. te uparAMta e jAtanA vratathI paralokamAM sadgati thAya che evI paNa mAnyatA - gAMdhIjInI darzAvelI A prathAne atyAre dezamAM ghaNe aMze durUpayoga thaI rahela che evuM amAruM mAnavuM che. A jAtanA upavAsanI pAchaLa be hetu hoI zake. je mANasa taraphathI anyAya, jAlama, ke trAsa thato hoya temAM je pitAne kaI deva, bhUla, dRSTi doSa agara gera samaja hoya te tene dhIra gaMbhIra niSpakSa daSTithI vicAra karavA mATe upavAsa AdarI, bIjA sarva vyavahAramAMthI manane nivRtta karI, UMDuM ciMtana karI, potAnI bhUla ke doSa jaNAya to tene sudhAravAno saMkalpa ane pratijJA karavAne eka hetu hoya che. A e eka prakAranI citta zuddhine prayoga che. e rIte citta . zuddhi thAya che ke nahIM, agara je je A prasaMge A prakAra upavAsana pravega Adare che te evI daSTi rAkhe che ke nahIM, temaja temane emAM saphaLatA maLe che ke nahIM e vivAdasarata prazna che; paraMtu te viSe ahIM carcA nahIM karIe. paraMtu je bIje hetu AvA prasaMge upavAsa karIne sAmA mANasano hRdayapalaTo karavAne gaNavAmAM Ave che te viSe sAmAnya paNe ane taTastha vRttithI vicAra karavAmAM Ave to jaNAze e prayoga kevaLa eka prakAranuM trAguM ja che. upavAsa karanAra pratye dayA, anukaMpA, kaMTALe ane ene eka prakAranuM nyusansa' gaNI tenI upavAsanI kriyA baMdha karavA mATe samAdhAna karavAmAM Ave che, paraMtu vAstavika rIte huMya palaTa thato ja nathI ane enI mAgaNI agara icchI vAjabI che evuM aMtaHkaraNathI sAcI rIte kabulAtuM paNa nathI. ' A jAtanAM trAgAne have atireka thavA mAMDe che. pagAramAM vadhAro na thAya te upavAsa, relve Trena amuka vakhate na upADa Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-60 vAmAM Ave ke amuka sTezane UbhI na rAkhavAmAM Ave te upavAsa, rajA na maMjUra karavAmAM Ave te upavAsa, kASTa mitrane sajAmAMthI mukata na karavAmAM Ave te- upavAsa, evA evA "aneka kSullaka kAraNAsara upavAsa karavAmAM Ave che. eTale upavAsanI kriyAmAM jo kAMi sAtvikatA ke dhArmika dRSTi agara sAmA mANasanI naitika unnatinI ke hRdaya palaTAnI bhAvanA hAya to paNa AvAM trAgAMthI e hAsyajanaka, upekSAne ceAgya ane keTalIka vakhata tiraskArane pAtra bane che. eka navIna prakAranI upavAsanI prathA thADA vakhatathI dAkhala thai che, tene zuddhiprayAga' kahevAmAM Ave che. emAM thADe aMze potAnI cittanI zuddhine paNa hetu hAya che. parantu mATe bhAge sAmA pakSanI zuddhi karAva vAnA hetu hoya che. kAMgresanA vahIvaTamAM ane rAjyanA adhikArIomAM gerarIti, dUSaNA lAMcarUsvata, lAgavaga, sannAlAbha dAkhala thayAM che evuM lAgavAthI zuddhiprayAga' AdaravAmAM Ave che, alabatta AmAM petAnA cittanI zuddhine te prazna nathI, parantu amuka pratiSThita gaNAtA mANasa ke mANaso A jAtanA zuddhiprayoga te aMge upavAsa Adare to pariNAme krAMgresamAM manAyalI azuddhi dUra thAya evuM mAnavAmAM Ave che, kAngresanA kArabhAramAM je azuddhi ke dUSaNA dAkhala thayelAM manAya che te dUSaNA mATenA je javAbadAra mANase hAya che temane te A upavAsanI leza mAtra asara thatI nathI taMtra te| jema cAle che temaja cAlyA kare che. kadAca kAi javAbadAra kengresa netA evA pratiSThita mANusanA dehakaSTanI dayA ke anukampAthI prerAi temane upavAsa che|DavAnuM samajAve ' ane e jAtanI azuddhi dUra karavAnA prayatna karavAmAM Avaze evenA dilAsa Ape-je kevaLa * athahIna dilAsA rAya che--te upavAsa kheDavAmAM Ave che, parantu amArU mAnavu' evuM che ke A eka prakAranu trANu ja che. potAnA paga upara ke kapALe cAkunA ghA karI paisA mAganAra kAranA trAgAmAM ne AmAM bahu phera amane lAgatA nathI, " amane dehakaSTa sahena karavAnuM tamArAthI sahana na thAya, tamane amAre mATe lAgaNI hAya, te ame je mAgIe chIe te amalamAM mUkA, nahI. temAM amArU dehakaSTa cAlu raheze. ''. e ja AvA upavAsanA atha che. evA upavAsane rUpALA dhArmika ane AdhyAtmika jaNAtA zabdothI ala'kArika bhASAmAM vavavAmAM Ave tethI e trAgu' maTI jatuM nathI, prabuddha jIvana pAMcathI sAta dhAraNamAM paNa aMgrejI dAkhala karavuM ke nahIM e vize matabheda hoya, tre bALA upara nAhakanA khAjo che evA mata paNa dharAvAya, e aMgrejIteA meha che ane a MgrejInA calaNune la bAvavAno prayAga che evA abhiprAya paNa darzAvAya, parantu emAM 'azuddhi' kayAM che ane kAnI che te samajavuM bahu muzkela che ane azuddhi na hoya te ene mATe 'zuddhiprayAga' zA mATe te samajavuM ethI paNu muzkela che. A badhA ' zuddhiprayAga 'ane upavAsa tathA tene aMgenA prAthanAnA prayAgamAM amane je sahuthI vizeSa vAMdhAbharelu lAge che te e aMgenI jAherAta ane pracAra che. jo A jAtanA zuddhiprayoga ane tene aMgenA upavAsanI AvazyakatA jAtI hAya ane te saphaLa prayAga tarIke gaNAtA hAya teA te khAnagImAM, kAine paNa jaNAvyA vinA, chApAmAM jAherAta karyAM vinA ekAntamAM karavAnA prayAga hAvA joie. e prayoga karatA agAu chApAmAM jAherAta thAya, upavAsa daramiyAna khuleTinA bahAra paDe, tabiyatanA---vajana utaryAnA vagerenA hevAla chApAmAM Ave ane upavAsanA nizcita samayane a Mte kASTha pradhAna ke netA' hAjara rahe, tenI hAjarImAM ane tene hAthe pAraNAM karavAmAM Ave e badhu dhAMdhala che, mithyAcAra che. DhAMga che ane mAtra peAtAnI 223 mahattA darzAvavAnA prayAga che evuM amArU' mAnavu` che. amAre namra mata evA che ke upavAsano A aniSTa aMtireka aTakAvavA mATe ' AbharaNAMta ' upavAsa karavAnu jaNAvanArane apadhAtanI kozISa karanArane je anya kAyadAe kramAvI che te sajA karavI joie. gaTTulAla gApIlAla. dh 'jyAtiSa ra'mAMthI . sAbhAra udhdhata gujarAtanuM nanirmANa zrI. gaganavihArI mahetAnuM vyAkhyAna zrI muMbai jaina yuvaka saMdhanA upakrame cAlu mArca mAsanI 5 mI tArIkhe sAMje muMbai khAte copATI upara AvelA prANasukhalAla maphatalAla svImIMga bAthanA kApheTeriyAmAM sadhanA sabhyAne eka bhejanasamAraMbha goThavavAmAM AvyA hatA. A bhAjana-- samAra bhanA prasa Mge amerikA khAtenA bhAratanA bhUtapUrva elacI zrI. gaganavihArI mahetAne atithivizeSa tarIke nima MtravAmAM AvyA hatA. A bhojanasamAra`bhamAM zrI. gaganavihArI mahetA sAthe temanA patni zrI. saudAminIbahena mahetA, mukha pradezanA madyaniSedhamaMtrI zrI. ratubhAi adANI, muMbainA mukhya sezansa `jhajha zrI. ratilAla bhAicaMda mahetA, zeTha rAmajI haMsarAja kAmANI, zeThe rAmajI zAmajI virANI, zrI. mohanalAla mahetA, (sApAna), sau. lAbhubahena mahetA, zeThe kAMtilAla izvaralAla, zrI. navanIta sI. jhaverI, zrI. bhAnuza kara yAjJika, zrI. cImanalAla cakubhAi zAha, zrI, kusumabahena motIcaMd zAha, zrI. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, zrI. khImajI bhANu bhujapuriyA, zrI. lIlAvatIbahena. devIdAsa, zrI. ratilAla cImanalAla kArI, zrI. cImanalAla jeThAlAla zAha, zrI. jI. DI. daphtarI, zrI. jIvarAja bhANajI zAha, zrI, jasumatIbahena kApaDiyA zrI. dhIrajalAla dhanajIbhAi zAha, vagere 150 bhAibaheneAe bhAMga lIdhA hatA. zarUAtamAM saMdhanA pramukhazrI khImajIbhAi bhujapuriyAe saba taraphathI mukhya mahemAna zrI gaganavihArI mahetAnu ane anya mahemAnAnu svAgata karyuM...... haMtu, zrIbhujapuriyAe e eka varSanA gALA pachI saMdha taraphathI Ave! samUha bhojanane kAryakrama yeAjavAmAM Avyo che tene nirdeza karI, saMdhanI pravRttionA paricaya ApyA hatA ane atithivizeSa zrI. gaganavihArI mahetAnA saMdha sAthenA jUnA saMbaMdhane yAda karyAM hatA. atithivizeSa zrI. gaganavihArI mahetAe sadhe ApelA niyaMtraNa mATe AbhAra mAnyA hatA ane sadha sAthenA peAtAnAM saMsmaraNA rajU karyAM hatAM. temaNe kahyuM hatuM ke " AjanA A prasaMge mane mAna. ApavAmAM AvyuM che. te sAthe 'gujarAtanA navanirmAMNu' vize khelavAnI javAbadArI paNa ApI che. A vize amadAvAdamAM 9 mI jAnyuArIe gujarAtI vepArIonA adhivezananA udghATana prasa Mge meM gujarAtanA navanirmANa vize je kaMi kahyu hatu. tethI vizeSa mAre kazu kahevAnuM nathI. eTale jemaNe mArUM e bhASaNuM sAMbhaLyu ke vAMcyuM haze. teone kadAca nirAza thavAnu thaze, paNa e mATe javAbadArI mArI nathI, paNa mane ahiM lAvanAra zrIparamAnaMdabhAinI che. temaNe kahyuM ke " gujarAtanA navA rAjyanI racanA pahelI methI thavAnI che. Avu navu rAjya karavuM yAgya che ke nahi ane evA bIjA praznonI carcA karavI. have vyartha che. atyAre te ApaNuM kartavya zu' che tene ja ApaNe have vicAra karavA joie. gujarAtanu navanirmANa thavAnuM che eTale kAi navu gujarAta Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 224. , , . prabhu ddha jIvana tA. 16-3-60 nIkaLavAnuM nathI. gujarAta to che ja. paNa havethI enuM ghaDatara ene paradezamAM vasatA gujarAtI vyakitavAdI che. teo ekatra navA judA rAjyanI dRSTie thaze. e navanimaNane AdhAre thaine, saMsthAo sthApIne bIjA AvanAra gujarAtIone mATe kaMI gujarAtI janatAnI buddhizakita ane cAritrya para rahe che. guja- sagavaDa UbhI karatA nathI.' rAtanuM bhaviSya ApaNe joSa jovaDAvIne zedhavAnuM nathI. gujarAtanuM bhaviSya kaMi joSInA paDe lakhAyeluM paDyuM nathI. zekasapiyare "gujarAta - chellAM 50 varSathI udyogamAM AgaLa vadhyuM che, juliyasa sIjhara nATakamAM kahyuM che tema vAMka ApaNu grahane nathI, chatAM hajI paNa ApaNe ghaNuM karavAnuM che. bIjA vizvayuddha pachI paNa ApaNuM pitAmAM rahelA dena che. gujarAtamAM navA udyogo AvyA che. saurASTramAM paNa keTalAMka moTAM mathakamAM udyoge sthapAyA che. paNa udyogo mATe meTI "gujarAtanuM navanirmANa thaze eTale kaMI ApaNe badhA muzkelI vIjaLInI che. jyAM sudhI gujarAtamAM vIjaLInuM vadhu muMbaI choDI cAlyA javAnA nathI. ethI kaMi ApaNe bhAratanA utpAdana nahi thAya tyAM sudhI gujarAtamAM navA navA udyogone nAgarika maTI javAnA nathI. ApaNe ApaNuM dRSTi saMkucita vikasavAne joie teTale sAro avakAza nahi maLe. gujarAte rAkhavAnI nathI. saMkucita dRSTinuM pariNAma aniSTa ja AvavAnuM pitAnAM khanIja dravya zodhI kADhavAM joIze ane navA navA - che. be rIte A saMkucita dRSTi AvavAne saMbhave che ane te udyogone-phata kApaDa ja nahi paNa bIjA udyogone paNa-sthAna - baMnene ApaNe tyAga karavAne che. ApavuM ja joize. vIjaLInuM utpAdana vadhatAM gAmaDAMomAM navuM . (1) bhASAvAra prAMtaracanAthI ApaNI rASTrIya bhAvanAne jIvana Avaze. sTelIne raziyA mATe kahyuM hatuM ke vIjaLI + AMca na AvavI joIe. gujarAtIo mukhyatve udyogapatio che. raziyA = sAmyavAda. enuM kAraNa e che ke vIjaLI AvavAthI | gujarAtI prajA sAhasika che. dezamAM ane dezabahAra gujarAtIo lekenuM mAnasa badalAya che. gujarAte vIjaLI uparAMta pitAnI | vaselA che. AphrikA, amerikA, brahmadeza ane bIjA dezomAM pANInI achata pratye ane rastAonAM bAMdhakAma praye dhyAna che ? gujarAtIo che ane tyAM emanI zAkha ghaNI moTI che. guja. ApavuM joze. gujarAte rastAo tathA navA baMdaro-madhyama ane rAtIoe bIjA dezanI samRddhi ane pragatimAM paNa pitAne nAnI kakSAnAM baMdaro jevAM ke bhAvanagara, verAvaLa, porabaMdara, phALe Ave che temaNe bIjA dezomAM kArakhAnAMo nAkhyAM che okhA, surata, bharUca vagere khIlavavAM joize. gujarAtanuM atyAre ane vepAra , udyoga vikasAvyuM che. gujarAtIoe Ama have mukhya baMdara kaMDalA che. paNa kaMDalAmAM keTalIka muzkelIo che. | itara prAMtamAM ane duniyAnA bIjA dezamAM je sthAna ethI navA baMdare khIlavavAnI gujarAtane khAsa jarUra che. vaLI, jamAvyuM che temAM gujarAtanuM navuM rAjya thavAthI kaMI AMca gujarAte udyogo mAtra zahera tarapha ja na jAya e mATe dhyAna AvavAnI nathI. ' ApavuM joize. jIllAomAM relave ane bIjI sagavaDa pUrI pADavAmAM Ave to udyogonuM vikendrIkaraNa thAya. AvI rIte (2) gujarAtanuM navanirmANa thavAthI bIjA paNa eka prakAranI tyAM sagavaDa ApIne udyogo khIlavavA e gujarAtanI saMkucitatA avavAne saMbhava che. prAMtika bhAvanAmAMnI nAnI saMskRti khIlavavAnI daSTie paNa mahattvanuM che, kAraNa ke nAnI prAdezika saMkucita bhAvanA-amadAvAda-saurASTra-kaccha vagerenA udyoge je badhA zahera tarapha ja jAya ane zaheranI vasatI leke potAnA ja nAnA pradezanI daSTie jevA lAge e prakAranI vadhatI ja jAya to tethI mANasanI kAryadakSatA upara e saMkucita bhAvanA. ApaNumAM na AvavI joie. A baMne prakA te asara karaze. ranI saMkucita bhAvanAthI gujarAtane geralAbha ja thavAno che. vizALa . diSTi, sahakAra ane saMgaThThana vagara pragati thavAne saMbhava nathI. "A uparAMta gujarAtamAM je pachAta komo che tenA tarapha gujarAtanI pragatino AdhAra gujarAtanI prajAnI buddhi, zakita paNu lakSa ApaNe ApavuM joize. ApaNe ApaNI muzkelIone che ane dRSTi para rahelo che. deSa sarakAra para ke pisAdAro para DhaLIe chIe. paNa tema karavAnuM "gujarAtIomAM keTalAka guNa che ane keTalAka deze paNa " ApaNe have choDI devuM joIe. bIjI bAju udyogapatione rahelA che. gujarAtIo sAhasika che, vyavahArakuzaLa che, karakasara paNa mArI salAha che ke temaNe naphAkhorI choDI devI joie. - vALA che, haiyAukalatavALA - common-sense-vALA che, naphe ane naphAkhorI e be judI vastuo che ane temAM naphA-- . ane ekaMdare saMpIlA paNa che. alabatta ene artha e nathI khArI ghaNI kharAba vastu che. ke gujarAtamAM matabheda nathI, paNa matabheda te lekazAhInA "vaLI, ApaNe kevaLa nANAMthI AgaLa vadhI zakavAnA nathI. mULamAM raheluM che. paNa A matabheda prAmANika hovo joie. ApaNe arvAcIna baLane vicAra karI ghaNuM kSetramAM AgaLa matabheda hovA chatAM lokazAhI mATe sahakAra Avazyaka che, ane vadhavAnuM che ane e mATe je je mANaso ApaNane lAyaka, buddhigujarAtamAM te che. zakitavALA, kaMI sajanAtmaka dRSTivALA lAge tevA yuvAnone gujarAtI prajAnA mukhya deva te emanAmAM nirbhayatA ane javAbadArIonAM kArya soMpI temanI zakitane paNa ApaNe lAbha nIDaratA nathI e che. gujarAte gAMdhIjI ane saradAra jevI nirbhaya levo joIe. ane nIDara, AkhA jagatamAM virala gaNAya evI vyakitaone gujarAtane mANasanI khoTa bilakula nathI. gujarAta pAse janma Apyo che. paNa AjanI gujarAtI prajAmAM nirbhayatA udyogapatio che ane Tekinaziyana paNa che, gujarAta pAse ghaNI nathI. jarAka vAtamAM gujarAtIo DarI jAya che. vaLI, sainyamAM, vimAnI daLamAM ke naukAdaLamAM gujarAtIo lagabhaga nathI. A kAbela vyakitao che, ane mATe ja navA gujarAta rAjyanuM bhaviSya gujarAtanI moTI khAmI che. have vadhu gujarAtIoe temAM joDA- ujajavaLa dekhAya che." vAnI jarUra che. ethI zista ane saMgaThThananAM pATha ApaNane - zrI. gaganavihArInA bhASaNa pachI saMdhanA maMtrIe temane . 'maLe che. '' puSpahAra arpaNa karyA hatAM ane temane tathA AmaMtrita sajajanono "gujarAtI prajAnI bIjI khAmI te gujarAtIo-para prAMta AbhAra mAnyo hato. A Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-60 prabhu jIvana prakI noMdha bhAI bhAnuzaMkara yAjJikane dhanyavAda tAjetaramAM ja muMbaI zaheranA AgevAna nAgarika ane vyApArI zrI ratilAla mULajI gAMdhInI muMbainI vibhAgIya krAMgresa samitinA pramukhasthAne varaNI thai hatI. mu MbainA kaoNMgresI taMtra sAthe temanA manane meLa nahi maLavAthI temaNe thADA divase pahelAM rAjInAmu ApyuM hatuM. A jagyAe kaoNMgresanA varSoMjInA kAryAMkara zrI bhAnuza Mkara yAjJikanI sarvAnumate tA. 12-3-60 nA rAja cUMTaNI karavAmAM AvI che. .AjanA samayamAM AvAM viziSTa sthAnA upara lAgavagathI, samAjanAM viziSTa meAbhAnA kAraNe athavA te zrI ane zaktinA suyeAganA pariNAme, eka yA khIjI vyakti cUMTAya che. kevaLa ekadhArI sevA ane sa MsthAgata niSThA koi eka vyaktine bhAgyeja AvA viziSTa sthAna upara ArUDha karAvI zake che. AvI paristhitimAM bhAI bhAnuza Mkara yAjJikanI A sthAna mATe thayelI varaNI khAsa dhyAna kheMce tevI che, kAraNa ke keMgresanI ane te dvArA muMbainA vizALa janasamAjanI varSe+bharanI temanI sevAe ane kAMgresa viSenI apUrva niSThAe ja, je paraMparAne sva. narImAna, sva. bhulAbhAI desAI ane AjanA anna saciva zrI esa. ke. pATIle varSoM sudhI pramukhasthAne AvIne zeAbhAvI che tevI bhavya paraMparAvALI khurazI upara temane niyukata karyAM che. A sthAna sudhI paheAMcavA mATe zrImantAi, yunivarsi TI-bhadyutara ke lAgavaga-AvuM kAi temane avalaMbana hatuM ja nahi. je hatu. te eka yA bIjA kSetre temaNe karelI sevA. rASTrIya AndolananA dareka tabakke temaNe jelavAsa svIkAryAM hatA. muMbainI myunisIpala kAraperezanamAM te dhaNAM varSa sudhI sabhya hatA. mu'banI 'sI' vADa tAlukA koMgresa samitinA ghaNA samaya sudhI teo pramukha hatA. 1947thI mubainI vidhAna sabhAnA teo sabhya che. muMbainI vibhAgIya krAMgresa samitinA chellA pAMca varSathI teo maMtrI hovA uparAMta, muMbainI aneka sAmAjika ke zaikSaNika sa`sthA tathA TreDa yunIyane sAthe teo saMkaLAyalA che. AvI eka vyaktinI dardI ane anekavidha sevAnI, muMbainI vibhAgIya keMgresa samitinA adhyakSa sthAna uparanI niyukita dvArA, kadara thAya te eka prazasya ane AnaMda janaka ghaTanA che. A mATe bhAI bhAnuMzaMkarane aneka dhanyavAda tathA abhinandana dhare. che. AvA namra, vinIta prajAsevakanI uttarAttara unnati thAya ane ApaNA dezane temanI sevA tema ja zaktione vizeSa ane vizeSa lAbha maLatemAM rahe ane e mATe temane dI AyuSya ane nara Arogya prApta thAya evI prAthanA che.. muMbaI pradezanuM AgAmI vibhAjana aMgenI guMcAnI sukhada nikAla muMbaI pradezanuM vibhAjana dhAryAM karatAM eka mahInA mADu thaze, paNa te vibhAjananebhUta rUpa ApavAmAM je keTalIka 'gu'ce hatI--khAsa karIne vibhAjana a Mge navA ubhAM thatA gujarAta rAjyanI khAdhanI nakakara purAMta dharAvatA muMbaI rAjye zI rIte ane kayA dhAraNe pUravaNI karavI ene lagatI je guMca chellA divasamAM ubhI thaI hatI te badhI gu McAne parasparane sASakAraka ukela AvI gayo che e sukhada ane AnaMdajanaka che. A samajutI sattAniSTa pakSanA AgevAna vacce thai che. tene lagatA kAnunI kharA mui vidhAnasabhAmAM raju thai cukayA che, ane dilhInI dhArAsabhAmAM carcAvAnA che. A pramANenA jarUrI kriyAMkAMDamAthI pasAra thayA bAda ane te kharA upara rASTrapatinI sahI thayA khAda te amalI thaye gaNAze. 'ApaNe AzA rAkhIe anya pakSanA AgevAne A kharaDAnI carcA karatAM, Aje je A sarapa prazna aMge sukhada ane madhura vAtAvaraNa pedA thayuM che te vAtAvaraNane jarA paNa kaluSita thavA nahi de ane prajAjane paNa levAyalA niNayAne antaHkaraNathI AvakAraze, kAi paNa niNu yanI vigata aMge anukuLa-pratikuLa banne prakAranI carcA vicAraNA sa'bhavI zake che, paNu vibhAjana jyAre amalI banavAnA samaya sAme AvIne ubho rahyo che tyAre je kAMi nakkI thayu' che e have banne pradeza mATe chevaTanu che ema sau kAie svIkArI levu ghaTe che. gujarAtamAM ane khAsa karIne amadAvAdamAM navI rAjyaracanA viSe leAkAmAM bhAre uttejana ane utsAha jovAmAM Ave che ane te a Mge tareha tarehanI AzA sevAi rahI che. A uttejanA ane AzAo jemanA hAthamAM navA rAjyanAM sUtreA AvavAnA che temanI javAbadArIone vadhAre gaMbhIra banAve che. bhASA, vahIvaTa vagere a Mge navI rItarazA vicArAi carcAi rahI che. gAMdhIjI Ama to bhAratanA che, ema chatAM paNa, gujarAtane temaNe peAtAnI kamabhUmi banAvelI hAine, gujarAtanA te savizeSa che. tA ApaNe gujarAtane evu banAvIe - temAMthI lAMca rUzvatane mULamAMthI nAbuda karIe, ta Mtrane purU' kAryakSama banAvIe, ane bhUlAi gayelI sAdAIne puna: pratiSTita karIe-ke jethI je rAmarAjayanI gAMdhIjI satata kalpanA karyAM karatA hatA te rAmarAjya ApaNe tyAM mUrtimaMta bane--AvI ApaNA UMDA klinI prAthanA he ane tanurUpa ApaNA prayatna ane purUSAtha hai! paramAnada zrI. muMbaI jaina yuvaka sadha vArSika sAmAnya sabhA priya bhAi bahena, savinaya vijJapti ke muMbai ` jaina yuvaka saMdhanI vArSika sAmAnya sabhA tAM. 21-3-60 seAmavAranA roja 5 vAgye sa MdhanA kAryAlaya (45547, dhanajI sTrITa, muMbai 3 ) mAM maLaze, jyAre nIce mujaba kAmakAja hAtha dharavAmAM Avaze. (1) saMdhanA aMdhAraNamAM sudhArA karavA aMge kAryavAhaka samitinI nIce mujabanI bhalAmaNeA viSe niSNuya karavAH(a) kalama 9 nI zarUAtamAM je 'dareka mAgazara mAsamAM' zabdo che tene badale vahIvaTI varSanI zarUAtanA cha mAsanI aMdara ' ema sudhAravuM. (ba) sa`dhanI asAdhAraNa sabhA khelAvavA mATenA rIkavIjhIzana' aMgenI kalama 17 tathA 18 (ga) mAM ochAmAM ochA agiyAra sabhyAnI sahIvALA patra' ema che tene badale ochAmAM ochA paccIsa sabhyAnI sahIvALeA patra'ema sudhAravuM ane 18 (ga) mAM 'paMdara divasanI aMdara ema zabdo che tene badale 'eka bhAsanI aMdara'ema sudhAravuM. - (ka) saMdhanA baMdhAraNamAM nIce mujabanI kalama umeravIH 'koi kAraNasara cAlu niyama mujaba navI kAya vAhaka samitinI cUMTaNI karavAmAM vilaMba thayeA hAya hatA jyAM sudhI navI kAyavAhaka samitina cUTAya tyAM sudhI cAlu kAryavAhaka samiti kAma karaze ane tenuM kAma baMdhAraNapuraHsara gaNAze.' (2) gata varSa'nA vRttAnta tathA eNDiTa thayelA, hisAba maMjurI mATe raju karavAmAM Avaze. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 (3) navA varSanuM aMdAjapatra ma MjurI mATe raju karavAmAM Avaze, (4) navA va` mATe saMdhanA adhikArio 1 pramukhanI, 2 upapramukhanI 3 e ma`trInI, 4 kASAdhyakSanI, 5 kAya vAhaka, samiti mATe 15 sabhyonI cUMTaNI karavAmAM Avaze. (5) oNDiTaranI nimaNu Mka karavAmAM Avaze. prabhu jIvana savizeSa jaNAvavAnuM ke saMdhanA je koI sabhyanI IcchA hAya tene jovA tapAsavA mATe tA. 16 3-6 - budhavAra thI tA. 19-3-60 zanivAra sudhI apeAranA 2-4 thI 4-3. sulI sadhanA kAryAlayamAM saMdhanA copaDA khullA rAkhavAmAM AvyA che. Apanu` sadhana sabhya tarIkenu' lavAjama rUA. 5) hajI sudhI bharAyuM na hoya teA sa MdhanA kAryAlayamAM satvara mAkalI ApavA te vArSika sabhA maLe tyAre bharI devA vinaMti che. upara jaNAvela vArSika sAmAnya sabhAmAM vakhatasara hAja thavA sarva sabhyone anurAdha karavAmAM Ave che. matrIo, muMbaI jana yuvaka sauMgha. saghanA sabhyA mATe ceojavAmAM Avela A divasanuM mAtherAnanu paTana sa MdhanA sabhyo ane * kuTu MbIjanA mATe mAtherAnanu A divasanuM ~ tA. 1-5-60 ravivArathI tA. 8-5-60 ravivAra sudhInuM eka paryaTaNa gAThavavAmAM AvyuM che, A pATaNamAM joDAnAra maMDaLI muMbai vIkaTArIyA TaramInasathI savAranI TrenamAM upaDaze ane khapAranA mAtherAna pahAMcaze. A maMDaLI mATe jANItI ragakhI hATelamAM rahevA khAvAnI goThavaNa karavAmAM AvI che. tA. 9-5-60 nA rAja savAranA A ma`DaLI mAtherAnathI pAchI pharaze. AmAM joDAnAra dareka vyakitane sadhanA kAryAlayamAM rU, para ane daza athavA te nIcenAM bALako mATe rU. 26 bharavAnA raheze. A rakamamAM rehave bhADu tathA maMjurIno samAveza karavAmAM AvyA che. je koi sabhya A paya raNamAM joDAvA IcchatA hoya teNe 15 mI eprIla sudhImAM sadhanA kAryAlayamAM peAtAnu nAma nAMdhAvI javuM ane jarUrI rakama bharI javI. saMghanA sabhyo mATe 'muktinA'tu citrapaTadaza na tA. 21-3-60 seAmavAranA roja mu Mbai jaina yuvaka sa MdhanI vArSika sabhA yojavAmAM AvI che tenA anusa dhAnamAM nyu marIna lAinsa. upara Avela 'maneAhara'mAM nepALa bAjue Avela 'mukitanAtha'nuM eka bhavya raMgIna citrapaTa vArSika sabhAnA AgaLanA divase eTale ke tA, 20-3-60 ravivAranA rAja sAMjanA 6-30 vAgye sadhanA sabhyane tathA prabuddha jIvananA grAhakeAne dekhADavAmAM Avaze. ane te sAthe khIjI paNa e sundara DokayumenTarI philmsa dekhADavAmAM Avaze. tA. 16-3-60 vikAsayeAjanAe ane madhyamavarga ( tA. 6-2-60nA rAja zrI. muMbai jaina yuvaka saMdhanA upakrame zrI. kAntilAla khareADiyAe raju karelA - vArtAlApane sArabhAga nIce ApavAmAM Ave che.) madhyamaveganuM mahatva matrIo, mukhaI jaina yuvaka saMgha, pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNa saMsthAmAM tira vAMcana tarIke upayogamAM levA lAyaka tema ja koI paNa zubha prasage vahecavA lAyaka pustakA satya ziva sundaram zrI paramAnaMda kuMvarajI kApADayAnA lekhasaMgrahu kAkAsAheba kAlelakara ane paDita sukhalAlajInA pravezakA sAthe kiMmata rUA. 3, peAsTeja 0-6-0 muMbai jaina yuvaka saMdhanA sabhyA tathA prabuddha jIvananA grAhako mATe satya ziva sundaram ki`mata rUA. ra, bedhisattva: kri'mata rUA 1 maLavAnu` ThekANuM: muMbaI jaina yuvaka sadya, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. gurjara graMtharatna kAryAlaya gAMdhI raste, amadAvAda. koi paNa vyavasthita samAjaracanAmAM madhyamavarga bhAre mahutvanuM sthAna dharAve che e suvidita che. ApaNA dezanA chellA sA varSanA itihAsa joIe teA sAmAjika vikAsamAM, Arthika pravRttimAM, rAjakIya kSetramAM, sAMskArika utthAnamAM--ema dareka kSetre e vage haMmezA mAkharAnuM sthAna sAcavyuM che te potAnA mahAna kALe! Apyo che, madhyamavargane samAjanI karoDarajju samAna lekhavAmAM AvyA che. A vage mahAna sAmAjika vicArakA, prathama hALanA rAjakIya netAo, vyApAravANijya tathA audyogika duniyAnA saMcAlaka, azAstrI ne vahIvaTakartA, pramukha dhArAzAstrI, vidvAnA tema ja sAhityakArA ne. vivecake samAjane ApyA che, Aje bhAratIya samAjaracanA tarapha daSTipAta karIe te ApaNane tarata ja A dRzya dekhAya cheH eka bAju zrImaMtavarga che, temanI pAse aDhaLaka sa Mpatti che, jo ke te vaga ApaNA dezanI racanAmAM muThThIbhara che. pava tanI aNILI TAya sAthe tene sarakhAvI zakAya; bIjI bAju khADAkhaDIyAvALI vizALa patanI taLeTI che, jyAM kisAnA, kArIgaro, kAmadAro, majUra e sauno samAveza thAya che. enI vacce rahyo te madhyamavara zrIma tavaga varSoMthI saMgaThita che,. sAdhanasa Mpanna che, potAnA hitAnI rakSA karavAne TevAyalA che, sarakAra paNa temanuM svAbhAvika rIte ja sAMbhaLe che. garIbavarga pIDitavaga, zeSitavaga --je kahIe te-pachAta che te varSothI pIDAtA ApyA che. AjhAdI prApti pachI A vargamAM, navacetanA pragaTe te kisAnasabhA yA majUrasa'dhA dvArA te vadhu ne vadhu vyavasthita kArya karI sarakAranA kAna para peAtAnA avAja pahAMcADe te svAbhAvika che. lokazAhIne varelA ne pukhtamatAdhikArathI aMkita thayelA. A varga tarapha sarakAra paNa dhyAna Ape te tenA Arthika hitanuM rakSaNa karavA kAyadAo ghaDe e samajI zakAya tevu che, cchanIya che. rAjakIya dRSTie ke sAmAjika nyAyanI dRSTie A vanAhitAnI avagaNunA na thavI joie te dIvA jeTaluM spaSTa che. madhyamavarganA lakSaNA ane kAmagIrI A vacalA varga ke madhyamavarganI zAstrIya rIte vyAkhyA karavAnA prayAsa huM nahI karUM, kAraNa te muzkela che. paNa A madhyamavarga zabda mAlatAMnI sAthe ja upara - darzAvelA be vargothI taddana judo tarI AvatA evA eka varga najara samakSa tarI Ave che. saMkhyAnI dRSTie te bahALe che te gAmaDAMone ane zaherane te AvarI le che. A va mAM zikSaNanuM pramANa meDhu che. temaja vyakti buddhirAALI, mahenatu samajadAra temaja sASI che te tenA potAnA jIvananAM kAMIka mUlyeA che. tenAmAM uMDe uDe samAja mATe kAMika karI javAnI tamannA hAya che. badhA vargAmAM amuka aMze svAthI daSTi hovA chatAM, A vanI dRSTi kAMka nirALI che. rASTrIya AMdelanamAM A vagA phALA mATe hatA, Aje paNa A vaga rASTrIya raMge ra'gAyelA che, dezanuM hita tene haiDe che. A varSoMnI amuka nabaLAio paNa che; A vaga' rIta-rivAja, vaTavyavahAra vageremAM khecAtA ApyA che; ujaLiyAta va tarIke "tamAce. Aine mAM lAla rAkhavA TevAyale che; Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-60 tenI najara zrIma ta varga tarapha DhaLelI hAya che ne te tarapha javA te dhamapachADA mAratA hoya che. prabuddha jIvana madhyamavaga nA dhaNA thI che; upavibhAga che. zaheranA madhyama va te gAmaDAMnA madhyama varga, muMbainA madhyamavarga ne madrAsa ke jayapuranA madhmavaga emAM paNu krUraka che, paNa tenI amuka viziSTatAo che. madhyamavaga nuM pradhAna lakSaNa che. (1) bAMdhelI te TUMka Avaka (2) Avaka karatAM sAmAnya rIte vadhu kharca ane (3) pramANamAM vadhu paDatA nabhanArA. AzritAne khAjo. A vizALa varga'mAM, meM kahyuM tema, aneka peTA vargAne samAvI zakAya tema che ane darekanA praznonI vigatAmAM jarUra phera hAya che, chatAM : varga mAM nAnA moTA tAkiyAta, amaladArA, nAnA dukAnadAra, chUTaka vepArIo, zikSakA, dAkatarA, vakIlA, lekha, vi. vi. nA samAveza thAya che. madhyama varganI paristhiti: 1952 nI tapAsa-Survey IMglaMDa, '* amerikA ne khIjA . AgaLa vadhelA dezomAM A mahatvanA viSaya aMge ghaNI mAhitI che te abhyAsa thayeA che. ApaNA dezamAM 1936 ane 1953 mAM pUnA zahera aMge, 1952 mAM muMbai zaheranA madhyamavaga aMge, 1953 mAM amadAvAda zahera aMge tathA 1956 mAM kalakattA zahera aMge je tapAsa thai hatI, temAMthI madhyamavaga nI muzkelIonA khyAla AvI zake che. A tapAseAnI paddhati judI hatI te temanI bhUmikAmAM paNa phera hatA, paNa A praznanA mukhya pAsA te A tapAsamAM cAsa bahAra upasI AvyA hatA. madhyamavarganI Arthika sthiti nakkI karavAmAM dhaNI khAkhatA lakSamAM levAvI joie. (1) AvikAnAM sAdhanA--nAkarI, dhaMdhA . AvakanuM sAdhana, vi. (2) kha`tu. dheAraNa te tenI vigatA (3) zikSaNanuM dhoraNa (4) raheThANunA prakAra ne temAMthI udbhavatI muzkelIo (5) madhyama varga nA aMdAjapatranI paristhiti-bayata athavA karaja. 1952mAM tapAse mubaI zahera aMge thai tyAre 1024 kuTu enI tapAsa karavAmAM AvI hatI. tenAM pariNAme dara mahine thatAM mAthA dIThuM kha` mujaba tapAsavAmAM AvyAM hatAM. tapAsanA kAya. sArU vepArIo, dukAnadAra, vi.nA peTAvibhAgAne na gaNatAM, madhyamavaMga nA banne peTAvibhAga . je sarakArI, relve, khAnagI ane anya nokariyAtono banelo che tene ja gaNavAmAM AvyA hatA. bahu ja TUMkamAM tAravIe te tapAsanA niyA A mujaba hatAH (1) kuTuMbane ekama tarIke gaNatA tenI sarAsarI 5.62 vyakitaonI hatI.. (2) 3.6 .vyakitao, mukhya mANasanI Avaka para AdhAra rAkhatI hatI. (3). 6.7 TakA mukhya vyakitao AvakanAM sAdhanA vinAnI hatI. (4) 7.7 TakA strIe nekarIdhaMdhAnA kSetramAM hatI. (5) nIcalA madhyamavarganI sAmAnya vyakitane krUALe 50 ceArasa phuTa karatAM paNa ochI jagyA bhAge AvatI hatI. (6) 50 TakA uparAMta raheThANA mATe judAM rasoDAM na hatAM. havA, ujAsa, pANI, sAmAnya sukhasagavaDA bAbatamAM paristhiti - asatoSajanaka hatI. (7) kuTuMba dITha kharca rU|. 320 hatA; jemAM rU|. 154 khAdhakhArAkI aMge, rUA. 19 'kApaDa, caMpala, khuTa vi. aMge, za. 27 bhADu' vIjaLI aMge, za. 10 zikSaNa aMge ane za. 10 tabIbI sAravAra aMge hatA. (8) kuTuMba dITha bAMdhelI Avaka 95 TakA jeTalI hatI. rapha TakA Avaka nokarIdhaMdhA uparAMtanI hatI, 12 TakA Avaka milkatamAMthI ane 1/5 Avaka paracuraNa hatI; 227 (9) A tapAsa mujaba 82 TakA kuMTu MbanI Avaka rU.. 100thI za. 400nI hatI; 6 TakAnI Avaka rUA. 100 thI pazu ochI hatI; 11 TakAnI Avaka za..400thI vadhu hatI. A tapAsanAM pariNAmeA uparathI madhyamavarga eTale zuM tenA spaSTa khyAla ApaNane avazya maLI rahe che. carcAne khAtara bhale upalA, vacalA te nIcalA ema madhyamavarganA upavA~ pADavAmAM Ave, paNa madhyamavarganI nakakara hakIkata te vAstavika paristhitinuM dana ApaNane uparanA AMkaDA ne mAhitImAMthI maLI jAya che. tapAsanA keTalAka javAmA sacoTa hatA : (1) "khAdyacIjonA bhAvA vadhatA jAya che te sAthe amArI muMjhavaNA paNu vadhe che.'' - 10 TakAnA javAbaM (2) raheThANunI paristhiti dinapratidiMna bagaDatI jAya che,' - 90 TakAnI mAnyatA. (3) "amArI pAse bacata kevI te vAta kevI ? e TAMTI mAMDa mAMDa maLe che." - 60 TakAno javAba. (4) "ame niyamita hisAbe rAkhatA nathI - rAkhavAne kazo atha ja nathI." - 50 TakAno javAba. A tapAsa - Survey - mujaba dareka vyakitanA gharanA mAsika aMdAjapatramAM tUTa rahetI hatI te te lagabhaga rUA. 17 thI mAMDIne rU. 22 sudhInI mAthA dITha tUTa hatI. upalA madhyama varga' acata jarUra karate, paNa sAmAnya varga mAMDa kharca ne AvakanA pallAM sarakhAM karI.zakatA. Ama moTA bhAganA madhyama vargamAM te potAnI AgaLanI acatamAMthI athavA karaja karIne potAnuM kuTuMba nibhAve che. hAlanA sa MjogAmAM A vaga"nI paristhiti viSama che. karajanA khAjo varSA jAya che te madhyama varganA moTA bhAga mAMDa mAMDa gujArA karI rahyo che." e tapAsanA upasaMhAra samAnya banI rahe che ane A vaganI Arthika paristhiti aMge dIvAdAMDInI garaja sAre che. madhyama vargonI atyAranI paristhiti meM jaNAvI te tapAsa 1952 mAM karavAmAM AvI, je sAthe muMbai yuAnavasiTIne Arthika vibhAga sakaLAyelA hatA. 1951 thI ApaNe Arthika AyojananAM cakro gatimAna karyAM, jethI ApaNuM atha taMtra saddhara ne samatala bane te janatAnuM jIvanadhAraNa uMcuM' Ave. 1951thI pahelI pacavaSIya yAjanA zarU thai te 1956 thI khIjI paMcavarSIya yeAjanA zarU thai. ApaNe tyAM jo ke kAmadArAnA jIvanadhAraNanA AMkaDAo maLe che, paNa madhyama varga mATe AveA AMka taiyAra thatA nathI. Ama chatAM, jaththAbaMdha mAlanA bhAvamAM 1952thI je vadhAre thatA AvyA che, te khAsa karIne chellAM traNa varSamAM je bhAre uchALA AvyA che te nIcenA kAMThA parathI dekhAya che. khAdyacIjonA AMka sAmAnya AMka (1912-53=100) 1950 113,1 1098 1951 123.7 ... 125.* 1952 ... 100,2 102.3 1953 ... 1068 * 104.1 1954 98.2 ... 1955 ... 854 ... 1956 ... 990 1957 ... 1068 .. 1958 112.0 11,0 ... .. 996 91.5 102.6 108,7 vI ga klAsa prAisa IMDekasa mubaMdha (1949=100) 102 108 110 118 117 110 115 120 129 A pachIthI khAdyacIjonA ke jAnyuArI 1959 mAM 114,7thI zarU thaI jAnyuArI 'mAM 128.4nA rahyo che; Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 prabuddha jIvana 18 evA dhANA gaSTa a AvI ja rIte, sAmAnya AMka jo jAnyuArI 1959mAM 112.3 tA hatA. te vadhIne jAnyu. 1960mAM 119,4ne rahyo che. mukh jIvana nirvAMhu AMka A ja gALA daramiyAna 129 thI vadhIne 139 thayA hatA. A AMkaDA sUcaka che. Ama joie to. A chellA traNa varSamAM khAdyacIjomAM lagabhaga 30 TakAnA ne sAmAnya AMkamAM lagabhaga 20 TakAnA vadhAro thayo che. te spaSTa jaNAya che... 1939nI gaNatarIe AjanA bhAve 4 gaNA che. madhyamavaga je prakAranI jIvana-jarUriyAtA vAparavA TevAyelA che. te kAmadAravaga thI taddana judI ne kaSTa uMcA prakAranI hAya che te gaNatAM kAmArAnA jIvanadhAraNamAM jyAre lagabhaga 35 TakAnA vadhArA thayA che tyAre madhyamavarganA jIvanadhAraNamAM thayelA vadhArA ghaNA mATe havA joie. A uparAMta, sarakArI AMkaDAonI maryAdA jANItI che. vAstavika vadhArA ghaNA vadhAre che te hakIkata che. khAsa bAbata dhyAna kheMce tevI e che ke 1952nI tapAsanA je meM upara ullekha karyo che, te pachInA varSoMmAM ane te paNa AyeAjIta Arthika vikAsanA anusaMdhAnamAM hAtha dharAtI vikAsa meAjanAonA amala chatAM, A bhAre uchALA bhAveAmAM AvyA che te tethI bAMdhelI ne TUMkI AvakavALA madhyamavarganI paristhiti vadhu karUNa banI che. yuddhakALa daramiyAna rUpiyAnI esaratI jatI kiMmatane lIdhe je medhavArI madhyamavage anubhavI hatI, tenA karatAM paNa hAlanI medhavArI vadhu gherI asara karanArI che. 19para mAM kuTuMba dITha Avaka ne jAvakanA hisAbamAM muMjhavaNAnu pramANa ApaNe je joyu temAM A cha sAta varSanA gALAmAM ghaNA ja vadhArA thayA che te nakkI che. jIvana-jarUriyAtanI bAbatamAM kha vadhe te sAme AvakanAM sAdhanA sa MkocAya tyAre bhAre guMgaLAmaNa anubhavavAmAM Ave. khIjA vizvayuddhanI jema Aje paNa vadhu pramANamAM moMdhavArInI kAramI bhIsamadhyamavargane sAMkaDAmaNamAM mUke che. AjhAdInA A bAra varSa daramiyAna sAmAnya rIte ema kahI zakAya ke A varganI AvakamAM vadhAre najIvA thayA haro, A vanA keTalAka zAmAM ne zaherAmAM thoDIka rAjagArI A varga ne paheoMcI paNa haze. paNa bhAva-sapATI UcI ne ucI vadhatI javAthI madhyamavargane khAsa vadhu zASavu paDe che. A bhAvavadhArAnI asara zrImata vaga para khAsa na dekhAya te samajI zakAya tevuM che. kAmadAravaganuM vetana jIvananirvAhuM AMka sAthe joDAyaluM che. te tethI te AMkamAM jema jema pheraphAro thatA jAya tema tema vetanamAM paNa pheraphAra thAya che, temanI kharIdazakitamAM phera paData nathI, tethI temane A moMdhavArInI khAsa gaMbhIra asara `jaNuAtI nathI, moMdhavArI vadhatAM madhyamavarganI ja kharIdazakitamAM kApa paDe che ane tenI Avaka mAMghI jarUriyAta sateSavAmAM ghasaDAi jAya che. A uparAMta, ApaNe e na bhUlIe 6 zramajIvI ke kAmadAra yaMgamAM kamAnArA vadhAre te Azrito La hoya che, je pazci sthiti kamanasIe madhyamavarga mATe hAtI nathI. Aje TreDa yuniyana"nA divaso che ne tethI sarakArI ne adha saMrakArI nokariyAta haDatALa te mAMgaNIo dvArA peAtAnA keMsa raju karatA hAya che. muMbaimAM kAmadAro ne sarakArI ne adhasarakArI nAkirayAtonA mAMgaNI raju karatA saradhasA jovA ApaNe TevAelA chIe. sarakArane temanuM sAMbhaLavu paNa paDe che. madhyama vargone mATe Aje te evA karo avakAza nathI, kAraNa te avyavasthita che, tenAmAM saMgaThananA ne netAgIrIne abhAva che. madhyama vargane pAtAne paNa AnI paDI nathI. hAlanA madhyama vargane sInDarelA' tarIke oLa khavAmAM jarA paNa vAMdhA nathI. viSaya sUci eka ma madhyama varganI upekSA ' koMgresanA kA kartA tarIke A paristhitinI meM keTalAka bhAna nIya kaoNMgresa pradhAno sAthe carcA karI, paNa A praznane jyAM lagabhaga svIkAra ja karavAmAM AvatA nathI, tyAM ukela te zu sabhave ? hAlanI paristhitimAM bhale dhaTInA be paDa vacce te pIlAI jAya' athavA tenuM astitva bhalene bhUMsAI jAya evI upekSAvRtti temanAmAM meM jo che. A eka bhayasthAna che te AvA mahatvanA vava jo herAnaparezAna thaze teA tenAM pariNAme gabhIra nivaDaze ema hu" avazya mAnuM chuM. A uparAMta khIjA pakSe paNa A paristhininA geralAbha levA prerAze ne tethI Akhare te kaoNMgresane ja khamavu paDaze. vikAsayeAjanAenA meAjAe te lAbhAnuM vitaraNa evI rIte thavuM joie ke je kalyANakArI rAjyanI kalpanAne ne prayAsane sakriya rIte madadakartA nIvaDe. kalyANakArI rAjye samAjanA aMdhA vageryAMnA hiteA jovA joie, samAjavAdI samAjaracanA kAMdhe capaTI vagADatAM thavAnI nathI, vavihIna samAja ke sarvediya samAja kAMi rAtArAta ubhA thavAnA nathI. Aje te sarakAranA mAvaDI je moTe bhAge madhyamavarganA pratinidhi che, ne mukhyatve jemanA mata para te cuMTAyA che, teo A bAbatamAM na saMmujAya tevu valaNa akhatyAra kare che. vIya hitanI vAta na karavAnI salAha ApanAMrA keTalAka hakIkate vIya dRSTibindu svIkAratA hoya che to tene pariNAme amuka aze sarakArI nIti ghaDAtI haiAya che. A vidhAnanI vigatamAM atre jarUra joto nathI. : 56 nA nA 33. utaravAnI * peTa pATA badhA evI salAha ApatI vakhate aNuvikasita evA Arthika deza mATe, jyAM bhUkhamarAnI sapATI para loko rahetA hoya te ghaNI badhI jIvanajarUriyAtA vaNusa tASAmelI rahelI hAya, tenA amalamAM dhaNI maryAdA che te bhUlI javAtuM lAge che. Aje teA khAsa karIne anAja te kApaDanI bAbatamAM te pUratu khAo te rItasaranuM pahere" te sUtra sarakAre amalamAM mUkavu joie ane AvI nItithI pedA thatA--prajAnA utsAhane vikAsayeAjanAnI saphaLatA mATe jotaravA joie. yeAjanAnA pAyAmAM che e kalpanA che ke ujjI AvatI kAla mATe, Aje kAMika kamara kasA.' madhyamavarganA leAhImAM A vAta che, paNa A vagane kAMika rAhata ApIne, tene jItI lane, tene dezanA navanirmANuno kAmamAM vadhAre sakriya rasa lete karI zakAya. A dizAmAM satvara pagalAM levAvAM joie. apUrNa kAntilAla maDiyA dharma -vicAra.. karUNAnI vedanA upavAsa tA. 16-3-6o pR vitAmA 219 220 paramAnaMda gaTulAla geApIlAla dhu, 222 gaganavihArI mahetA, 22.3 225 gujarAtanuM navanirmANa prakIrNa noMdhaH-bhAi bhAnuzaMkara yAjJikane dhanyavAda, muMbai pradezanuM AgAmI vibhAjana aMgenI guMceAnI sukhada nikAla vikAsayeAjanA ane mammava kAMtilAla khareADiyA, 226 muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuvarajI kApaDiyA, 4547, dhanajI sTrITa, muMbai 7. "mudraNasthAna 'caMdra pri. presa, 451' kAlabAdevI rADa, mubai 2. re, nA, 29303 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTarDa na B 4266 vArSika lavAjama rUA. 4 * pramuddha jaina 'nuM navasa sphuraNa varSa 21: aMka 23 muMbaI, eprila 1, 1960, zukravAra AphrikA mATe zIliMga 8 Shuo Ni Bing Lei Lei Lei Chong Mi Ying Tuo Mi Ying buddha jIvana zrI muMbaI jaina cuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chuTaka nakala : nA paisA 20 gra taMtrI: paramAna Mda kuMvarajI kApaDiyA zrI. muMbai jaina yuvaka sadha vi. sa. 2016 nA prAraMbha sAthe 31 varSa pUrA karIne 32 mAM varSamAM praveza kare che. A vRttAnta vahIvaTanI daSTie vi. sa. 2015 nA prAraMbhathI anta sudhIte che; kAya vAhInI dRSTiye saMdhanI vArSika sAmAnya saMbhA gata varSa daramiyAna eprila mAsanI 89 mI tArIkhe maLI hatI tyArathI te Aja sudhI eTale ke 21 mArca sudhInA che. saMdhanuM kAmakAja pUrvavat eka sarakhuM' cAlI rahyuM che ane te haratakanI bhinna bhinna pravRttio eka sarakhI gatimAna banI rahI che! thai che ane rU. 49 19-19 nA rU. 3333-85 nI kheATa AvI che. ane grAhaka saMkhyA vadhAravA mATe haLavI karI zakAya. prabuddha jIvana sadhatu mukhapatra 'pramudvana' AgAmI eprIla mAsanI 15 mI tArIkhe 21 varSa pUrAM karaze. meAMdhavArI vadhatI jatI hovA chatAM pramuddha jIvana cAlu daza pAnAnI ane kadi kadi bAra pAnAnI vAcana-sAmagrI purU pADatu rahyuM che. paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna maLatA dravyasicananA kAraNe, pramuddha jIvana calAvavA pAchaLa saMgIna khATa AvavA chatAM te eka sarakhu TakI rahyuM che. ane jAherakhabara nahi levAnI Tekane Aja sudhI vaLagI rahI zakayu che. tenI grAhaka sakhyA je hatI te lagabhaga cAlu rahI che. temAM kAI mahatvanA pheraphAra thayA nathI. pramuddha jIvana calAvavA pAchaLa vahIvaTI varSa daramiyAna rU|. 1615-34 nI Avaka thai kharcA thayA che, pariNAme saMdhanA sabhya mana upara le kaTibaddha ane te ja A khoTa vi. saM. 2015 zrI. muMbai jaina yuvaka saMghane vArSika vRttAnta I. sa. 1959 vyAkhyAtA vyAkhyAna viSaya zrImatI veNIbahena kApaDiyA AdhyAtmika jIvana viSe zrI. araviMda vabhAvanA ane samAja adhyApikA dhIrUbahena paDita bhAvanA Do. priyamAlA zAhu zrImatI lIlAvatI munazI adhyApikA hIrAbahena pAThaka devapratIke ane temanA hetu meM aniSTa calacitra gAMdhIjInI nArIviSayaka bhAvanA Do. dhaiya bALA vAga hindu dhama mAM ahiMsAnI bhAvanA adhyApikA tarUlatA dave zrImatI kapilAkhahena khAMDavAlA prinsIpAla savitA ahena mAnavI jIvanamAM dhatu sthAna paryuSaNa vyAkhyAnamALA dara varSa` mAphaka gata va`daramiyAna ogasTa mAsanI 20mI tArIkhathI sapTembara mAsanI 7 mI tArIkha sudhI-ema nava divasanI--paryuSaNa vyAkhyAnamALA geAvavAmAM AvI hatI. A nave divasanI vyAkhyAnasabhAnuM pramukhasthAna prajJAcakSu pati sukhalAlajIe zAbhAvyuM hatuM. pahelA pAMca divasanI vyAkhyAna sabhA levAmskI leAjamAM, pachInA e divasanI vyAkhyAna sabhA rAkasI thIeTaramAM ane chellA divasanI vyAkhyAna sabhA bhAratIya vidyAbhavanamAM bharavAmAM AvI hatI. A samayanI vyAkhyAnamALAnI eka noMdhapAtra vizeSatA e hatI ke A vakhate mAtra baheneAne ja vakatA tarIke pasada karavAmAM AvI hatI, ane ema chatAM prastuta vyAkhyAnamALAmAM apAyalAM vyAkhyAnonI paripATI ekasarakhI jaLavAi rahI hatI- balke amuka aMze UMce caDhI hatI. A vyAkhyAnamALAmAM bhAga lenAra baheneAne ane temanA pthAnaviSayaneA krama nIce mujaba hatAH-- adhyApikA uSA mahetA leDI rAmarAva - zrImatI AzAdevI Arya nAyakam - - ka bhAratanuM Arthika Ayojana keTalAka zaikSaNika savAle sAkreTIsa ane gAMdhIjI AjhAda bhAratamAM strIzaktinA hissA gAMdhIjI ane vineAkhAdvArA bhAratamAM ahiMsASTinA vikAsa hiMsAmAMthI ahiMsA tarapha zrImatI vimalA bahena kAra A bahenamAM moTA bhAge muMbaSTanI bahena hatI; cAra baheneA bahAragAmathI Avela hatI. A vyAkhyAnAnA kAryakrama sAthe saMgItanuM paNa sundara AyeAjana karavAmAM AvyuM hatu N. chellA be divaseA daramiyAna bhAvanagaranivAsI zrI. kamalAbahena kkare sva. jhaveracaMda medhANI kRta 'dastAveja' ane jaina kathAnAmAM suprasiddha zAlIbhadranI kathA kaeNparathI pote racelAM ke AkhyAnA raju karyAM hatAM ane temanI vANI tathA kadanA lAlitya vaDe sAMbhaLanAra vipula zrotAgaNanuM cirasmaraNIya manoraMjana karyu hatuM. A vyAkhyAnamALAne AvI saphalatApUrvaka pAra pADavA pAchaLa sadhane rU. 1504-26 nuM kha' thayuM hatuM. A vyAkhyAnamALAmAM rasapUrNAMka bhAga letAM bhAibaheneA taraphathI Azare rUA. 6258-34 nI sadhane Avaka thai hatI. pAmInane la Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 230 prabuddha jIvana 'tA, 1-4-6o gata varSa daramiyAna jAyelAM vyAkhyAne tathA AjanA samayane lagatI kathAo saMbhaLAvIne zrotAonuM temaja anya saMmelano '. manaraMjana karyu hatuM ane saMdha taraphathI kavizrIne yogya puraskAra saMgha taraphathI gata varSa daramiyAna nIce mujabanI vyAkhyAna karavAmAM Avyo hato. sabhAo tathA saMmelana yojavAmAM AvyAM hatAM. 9. tA. 4-2-60 nA roja "manoharamAM zrI jagadIza 1. tA. 27-6-58 nA roja saMdhanA kAryAlayamAM zrI. nANAvaTIe himAlayamAM dArjIlIMga bAjue parvatArohaNane paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe "baddhakedAra' e viSaya upara lagatI je tAlIma himAlayana mAunTeniyarIMga insTITayuTa taraphathI vyAkhyAna ApyuM hatuM. ane e vyAkhyAnamAM pite tAjetaramAM ApavAmAM Ave che tene lagatI 170 raMgIna slAIjha saMdhanA kedAranAtha, tuMganAtha tathA badrInAthanI yAtrAethI pAchA pharelA tene sabhyone dekhADI hatI ane e rIte himAcchAdita pradezamAM kevI lagatAM aneka smaraNe temaja anubhavo pitAnAM vyAkhyAnamAM temaNe rIte ArohaNa- avarohaNa karavAmAM Ave che ane vikaTa raju karyA hatAM. pradezane kevI rIte pasAra karavAmAM Ave che tene saceTa khyAla 2. tA. 4-7-19 roja "manohara " mAM zrI navanIta ApyA hatA. lAla parIkha gayA varSe kedAranAtha-badrInAthanI yAtrAe gayelA ' 10. tA. 6-2-60 nA roja saMghanA kAryAlayamAM zrI, tene lagatuM temaNe raMgIna citrapaTa taiyAra kareluM te citrapaTa kAntilAla umedacaMda baDiyAe "vikAsa yojanA ane dekhAyuM hatuM ane AgalA aThavADIye jenuM zabdomAM varNana madhyama varga e viSaya upara abhyAsapUrNa vyAkhyAna ApyuM karavAmAM AveluM teja tIrtha dhAmanuM citrapaTadvArA zrI. navanIta- hatuM ane maMdhyama varganI AjanI vikaTa samasyAnI aneka bAjue bhAie saMdhanA sabhyane pratyakSa darzana karAvyuM hatuM. AlocanA karI hatI ane sarakAra temaja madhyama varga ubhayane 3. tA. 16-8-19 nA roja kAryAlayamAM muMbaI yuni mAgadazaka keTalAMka sUcana karyA hatAM. sipAlITInA DepyuTI kamIzanara zrI. manubhAI rAvaLe "grAma- 11. tA. : 19-2-60 nA roja saMghanA kAryAlayamAM zrI navanirmANa" e viSaya upara eka abhyAsapUrNa ane anubhava- cImanalAla cakubhAi zAhe sAhityamAM azlIlatA jevA nAjuka sabhara vyAkhyAna ApyuM hatuM ane bhArata sarakAranA A dizAnA viSya upara eka vicAragaMbhIra ane prastuta viSayane aneka bAju anekavidha prayatnone ane tenAM zubha pariNAmane khyAla ethI sparzatuM vyAkhyAna ApyuM hatuM. A ho.. 12. tA. 5-3-60 nA roja zrI prANasukhalAla maphatalAla 4, tA. 21-9-59 nA roja mane hara'mAM jANItA svImIMga pUlanA kApheTerIAmAM saMdha taraphathI saMdhanA sabhyonuM eka vidvAna vivecaka tathA citrakAra zrI. paramAnada maherAe pote samUha bhojana goThavavAmAM AvyuM hatuM ane e prasaMge zrI gaganacitarelAM citra uparathI taiyAra karelI raMgIna slAisa dvArA vihArI lallubhAI mahetAne atithivizeSa tarIke nimaMtravAmAM mejIka lenTananI madadathI bhagavadgItA upara pravacana karyu ' AvyA hatA. A samUhabhejanamAM lagabhaga 150 bhAI bahenoe hatuM, ane bhagavadgItAnA tatvane zrotAone rocaka paricaya bhAga lIdho hato. atithivizeSa tarIke padhArelA zrI gaganavihArI karAvyo hate. mahetAe gujarAtanA navanirmANa aMge vistArathI vivecana karyuM 5. tA.-10-10 59 nA roja "manahara " mAM zrI. kara hatuM ane gujarAtanI bhAvI zakyatAono khyAla Ape hato mazI. je. somaiyA gayA varSe himAlayanA pAMca mukhya tIrtha ane gujarAtane aneka bAjuethI khIlavavAnI mahecchA dharAvatI dhAma-- lAsa, badrInAtha, kedAranAtha, janetrI tathA gaMgotrInI - gujarAtI prajAne keTalIka mAgadazaka sUcanAo karI hatI. yAtrAe sahakuTuMba gayelA, te yAtrAnAM temaNe taiyAra karAvelAM 13. tA. 20-3-60 nA roja "manahara'mAM bhArata saracitrapaTa saMdhanA sabhyone dekhADIne ghara beThAM upasthita bhAI kAranAM phimsa DIvIjhananAM traNa citrapaTo - madurA, kenAraka ane bahenane eka sAthe pAMce yAtrAdhAmonAM darzanane temaNe lAbha khajurAhone lagatAM ane te uparAMta zrI navanIta parIkhanuM nepALanA ApyA hatA. A kAryakrama lagabhaga aDhI kalAka cAlyo hato. uttara vibhAgamAM Avela "mukitanAthanuM raMgIna citrapaTa saMghanA sabhyone . saMdhanA varSo junA sabhya ane muMbaI zaheranA nAgarika, dekhADavAmAM AvyuM hatuM. mukitanAthanA citrapaTe himAlayanI bhavyaprajAsevaka zrI. vIracaMda pAnAcaMda zAhanuM tA. 11-10-19 nA tAnuM adbhuta darzana karAvyuM hatuM. ekatra thaelAM bhAIo, bahene roja avasAna thayuM hatuM te aMge saMdhanA kAryAlayamAM muMbaI ane bALake A citrapaTa joIne khUba prasanna thayAM hatAM. pradezanA mahesula pradhAna zrI rasikalAla umedacaMda parIkhanA zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika pramukhasthAne tA. 16-10-ra9nA roja saMdhanA Azraye eka zeka vAcanAlaya ane pustakAlaya. sabhA bharavAmAM AvI hatI ane te prasaMge zrI. rasikabhAI taraphathI saMghanI A pravRtti saMtoSakAraka rIte cAle che; vAcanAlayane temaja sva. vIracaMdabhAI sAthe gADha saMbaMdha dharAvatA mitro taraphathI haMmezA 125thI 150 bhAIo lAbha le che. vAcanAlayamAM AvatA sva. vIracaMdabhAIne hArdika aMjalio ApavAmAM AvI hatI. sAmayikonI yAdI nIce mujaba che - 7. tA. 4-12-59 raja saMdhanA kAryAlayamAM zrI. cImana 6 dainike, 18 sAptAhike, 13 pAkSike 35 mAsika 4 lAla cakubhAI zAhe, "ApaNuM rAjakIya paristhiti" e trimAsika athavA vArSika Ave che. tathA bhASAnI dRSTie 8 ' viSaya upara sarahada upara zarU thayeluM cInI AkramaNa, pAkIstAna - aMgrejI sAmayike, 60 gujarAtI sAmayike ane 8 hiMdI sAmasAthe sudharatA jatA bhAratanA saMbaMdhe ane muMbaI pradezanA yike ema kula 76 sAmayike Ave che. pustakAlaya vibhAgamAM vibhAjana upara marmasparzI mArgadarzana karAvyuM hatuM. gata varSa daramiyAna rU. 711-76nAM pustake kharIdavAmAM AvyA che, 8. tA. 17-1-60 nA roja "manahara" mAM bhAvanagara ane pustakAlayane cAlu lAbha lenArA bhAibahenonI saMkhyA 250bAjunA suprasiddha bAreTa kavi kazaLasiMga rUpasiMgane saMghataraphathI nI che. gata varSa daramiyAna A pravRttinA saMcAlana pAchaLa rUA. eka jalase goThavavAmAM Avyo hato. kavizrI kazaLasiMge akhaMDa 46 31-63no kharca karavAmAM Avyo che; Avaka rUA. 4807-99 traNa kalAka sudhI kAvyo, kavi ane gIta tema ja paurANika nI thaI che. ema varSanI Akhare rU. 176-34 vadhArI rahyo ' Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-60 ke bu ddha jI vana che, temAM gayA varSane vadhAre rU. 189-18 umeratAM kula vadhAre cAlu kAmakAjamAM teo keTale rasa dAkhave che tenA upara rAkhe che. 3, 36 5-5ne rahe che. A rIte vicAratAM saMdhanI pravRttionuM rU5 cAlu cIle cAlI vaidyakIya rAhata tathA mAvajatanAM sAdhane javAnuM rahyuM che navA cIlAonuM koI nirmANa dekhAtuM nathI. saMdha taraphathI vaidyakIka rAhatanI apekSA dharAvatA bhAI bahe saMdhanI Arthika paristhitine lagatI vigato A sAthe nene davAo tathA Ijekazana ApavAmAM Ave che. A rAhata sAMkaLelA AvakajAvakanA hisAba ane saravaiyAo uparathI mAluma - sAdhAraNa rIte jaina samAja pUratI maryAdita rAkhavAnuM vicArAyuM paDe tema che. tene saMkSepamAM e sAruM che ke saMdhane gata varSamAM che ane ema chatAM atizaya jarUriyAta dharAvatI jainetara vyakitane kharca rU. 4313-09 ne thayo che; Avaka rUA. 8729-04nI paNa banatI madada ApavAmAM Ave che. thai che ane saravALe rU. 445 ne vadhAre rahe che. temAMthI saMdhamAM mAMdAnI mAvajatanAM sAdhane sArA pramANamAM vasA prabuddha jIvananI kheTa rUA. 3333-85 bAda karatAM rU. 1082-10 vavAmAM AvyA che. ane tene lAbha kazA paNa bhedabhAva sivAya ne eka vadhAro thayo che. AsapAsa vasatA kuTuMbone ApavAmAM Ave che ane tene lAbha saMdhanI samagra kAryavAhInI A TuMkI rUparekhA che. saMdhanA sArA pramANamAM levAya che. namaparivartanano prazna je gata varSa daramiyAna eka moTI carcAne varSa daramiyAna karavAmAM Avela baMdhAraNIya pheraphAra viSaya banyo hato te haju prazna rUpe ja ubhe che. saMdhane pitAnuM, makAna hovAnuM svapna haju svapnadazA ja seve che. prabuddha jIvana * * gata varSa daramiyAna eprila mAsanI 9mI tArIkhe maLelI pAkSika patra che tenuM sAptAhikamAM rUpAntara karavAnI kalpanAne mUrta vArSika sAmAnya sabhAmAM saMdhanA baMdhAraNamAM nIce mujabanI rUpa maLavAnI koI tatkALa AzA dekhAtI nathI. gaye varSe zarU kalama umeravAnI bhalAmaNu saMdhanI kAryavAhaka samiti taraphathI raju karelI vasanta vyAkhyAnamALAne pUrate AvakAra nahi maLavAne karavAmAM AvI hatIH ' kAraNe A varSe te hAtha dharavAmAM AvI nathI. saMghanI gata varSa saMdhanA hitane sIdhI ke ADakatarI rIte hAni pahoMce tevuM daramiyAna muMbaInI najIkanAM sthaLoe sabhya mATe paryaTana vejavartana karanAra sabhyane pitAnA vatana saMbaMdhI khulAse karavAnI vAnA vicAra karelA, paNa eka yA bIjA kAraNe te mulatavI rAkhavA taka ApyA bAda yogya lAgyAthI saMghanI kAryavAhaka samiti te paDayA che. muMbaImAM vasatA aneka kuTuMbe mAM eka yA bIjI mAMdagInA sabhyane saMdhanA sabhya tarIke rada karI zakaze ane tenAM kAraNe kAraNe kharIdelAM auSadho ane iMjekazane ghaNI vakhata nakAmAM ApavA kAryavAhaka baMdhAyelI raheze nahi." - paDI rahe che. eka bAju te ekaThA karavA ane tenI jene jarUra A baMdhAraNIya sudhArA upara carcA cAle te pahelAM samaya hAya evA kuTuMbamAM te pahoMcatAM karavAM - AvI eka janAnI bahu thai gayele roine tathA A kAnUnI sudhArAnI carcA ghaNo gata varSa daramiyAna ThIka ThIka carcA karavAmAM AvI hatI, paNa e samaya leze ema lAgavAthI A bAbatanI carcA ane nirNaya mATe bAbatamAM pUratA utsAhano anubhava nahi thatAM e vicArane amalI AgaLa upara saMdhanI khAsa sAmAnya sabhA bolAvavAnI keTalAeka rU5 haju sudhI ApI zakAyuM nathI. saMdhanI sabhya saMkhyA 368 sabhya taraphathI sUcanA karavAmAM AvI hatI ane te sUcanAnA che, te AgaLanA hisAbe lagabhaga kAyamI rahI che, temAM keI ' sarvAnumate svIkAra karavAmAM AvyuM hatuM. tyAra bAda tA. 8--pa9 pragati nathI. AgAmI samayamAM prabuddha jIvanane kema TakAvavuM e nA roja saMdhanA kAryAlayamAM saMdhanI A mulatavI rahelI sAmAnya eka citAne viSaya che. A prakAranI sthagita dazAmAMthI saMdha , sabhA belAvavAmAM AvI hatI ane temAM upara jaNAvela navI uMce Ave te atyaMta jarUrI che. AvuM sarvamukhI uthvIkalamane umere raju karavAmAM AvyA hatA. te upara keTalIeka karaNa sabhyanA ekAgra prayatna ane sahakAra vinA zakya lAgatuM' carcAvicAraNA thayA bAda karavAmAM AvelAM sUcane dhyAnamAM laIne nathI. sabhyane vyakitagata rIte temaja sAmUhika rIte A bAbata saMdhanA maMtrI zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe nIce mujaba viSe vicAratA thavA prArthanA che. sudhArIne raju karI hatI. 45/47, dhanajI sTrITa, saMghanA hitane sIdhI ke ADakatarI rIte hAni muMbaI, 3. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. pahoce tevuM vartana karanAra sabhyane potAnA vartana saMbaMdhe, saMghanI vArSika sAmAnya sabhA khulAso karavAnI taka ApyA bAda egya lAgyAthI saMghanI kAryavAhaka samiti te sabhyane rada karavAnI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA - sAmAnya sabhAne bhalAmaNa karI zakaze ane te bAbatamAM tA. 21-3-60 somavAranA roja saMdhanA kAryAlayamAM maLI hatI. tA. 21-3sAmAnya sabhA yaMgya nirNaya laI zakaze." . saMghanA pramukha zrI. khImajI mADaNa bhujapuriyA pramukhasthAne A rIte sudhAravAmAM AvelI kalama sarvAnumate pasAra ka. barAjyA hatA. AgaLanI sAmAnya sabhAne vRttAnta vaMcAyA bAda vAmAM AvI hatI. zarUAtamAM saMdhanA baMdhAraNamAM amuka sudhAraNuo (prabuddha jIvananA gatAMkamAM vArSika sAmAnya sabhAnA paripatramAM je pragaTa karavAmAM saMghanI kAryavAhI tathA Arthika paristhiti AvyA che ) karavAnI saMdhanI kAryavAhaka samitinI bhalAmaNa 'saMdha hastakanI vividha pravRttione upara saMkSepamAM khyAla saMdhanA maMtrI zrI. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA taraphathI eka pachI ApavAmAM Avyo che. gata varSa daramiyAna upara jaSNAvyuM te eka raju karavAmAM AvI hatI ane pratyeka bhalAmaNane temaNe mujaba saMdhanI eka sAmAnya sabhA belAvavAmAM AvI hatI ane Azaya samajAvyuM hatuM ane dareka bhalAmaNa upara keTalIka carcA kAryavAhaka samitinI 12 sabhA bolAvavAmAM aAvI hatI thatAM trIjI bhalAmaNamAM eka najIvA pheraphAra sAthe badhI bhalAmaNa kAryavAhaka samitinI sabhAomAM sabhyonI hAjarI utsAhajanaka maMjura karavAmAM AvI hatI. A pramANe saMdhanA cAlu baMdhAraNamAM - nathI. saMdhanI kriyAzIlatAne AdhAra kAryavAhaka samitinI kriyA- nIce mujabanA pheraphAra svIkAravAmAM AvyA hatAH* zIlatA upara AdhAra rAkhe che ane tene AdhAra saMdhanI kArya (1) kalama 9 nI zarUAtamAM je dareka mAgazara mAsamAM" vAhaka samitinI sabhAomAM sabhyanI keTalI hAjarI rahe che ane zabdo che tene badale 'vahIvaTI varSanI zarUAtanA cha mAsanI aMdara AdhAra rAkhe chekAryavAhaka samitinA janaka vAhaka Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 pra buddha jIvana tA. 1-4-60 ema sudhAravuM. . hisAba-anveSaka tarIke nimaNUka karavAmAM AvI hatI. ' (2) saMdhanI asAdhAraNa sabhA bolAvavA mATenA rIkavI pramukhazrIno AbhAra mAnIne alpAhArapUrvaka sabhA visarjana jhIzana" aMgenI kalama 17 tathA 18 (ga)mAM ochAmAM ochA karavAmAM AvI hatI. agiyAra sabhyonI sahIvALA patra" ema zabdo che tenA badale navI kAryavAhaka samitimAM sabhyonI puravaNI, "ochAmAM ochA paccIza sabhyonI sahIvALo patra' ema sudhAravuM mA, me, zAhu vAcanAlaya-pustakAlaya samitinI nimaNuka ane 18 (ga)mAM "paMdara divasanI aMdara" ema zabdo che tene badale eka mAsanI aMdara" ema sudhAravuM. zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanI navI cuMTAyalI kAryavAhaka samitinI pahelI sabhA tA. 26-3-60 zanIvAranA roja maLI ' (3) saMdhanA baMdhAraNamAM nIce mujabanI kalama umeravI : hatI je prasaMge navI samitimAM nIcenA sabhyonI puravaNI karavAmAM kaI paNa asAdhAraNa kAraNasara cAlu niyama mujaba navI kAya AvI hatIHvAhaka samitinI cUMTaNI karavAmAM vilaMba thayo hoya te jyAM 1. zrI. nAnacaMdabhAi zAmajI sudhI navI kAryavAhaka samiti na cUMTAya tyAM sudhI cAlu 2 ,, caMcaLabahena TI, jI. zAha - kAryavAhaka samiti kAma karaze ane tenuM kAma baMdhAraNapura:saranuM 3. , ramaNalAla sI. zAha gaNaze." 4. , ratilAla narasIdAsa mahetA tyAra bAda saMdhane vArSika vRttAnta ane saMdhanA tema ja zrI. pa, , jayaMtIlAla phohacaMda zAha maNilAla ekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA ajita thayelA hisAbo saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAha A uparAMta saMdha hastaka cAlatA zrI maNilAla mekamacaMda taraphathI sabhA samakSa raju karavAmAM AvyA hatA. te upara saMghanA zAhe sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya samiti mATe cAra sabhyoe saMghanI bhinna bhinna pravRttio aMge-khAsa karIne prabuddha sabhyanI nimaNuka karavAmAM AvI hatI. samiti 9 sabhyanI heya dhRvana ane saMdha taraphathI yojAtA samUha bhejana aMge-pitAnI cheH adhikAranI rUie pAMca TrasTIo ane saMdhanI navI cUMTAyelI vicAraNuM temaja sUcanAo raju karI hatI ane A carcA daramiyAna kAryavAhaka samiti taraphathI nI mAtA cAra sabhya. A pAMca TrasTIubhA karavAmAM AvelA muddAo saMbaMdhamAM maMtrI zrI paramAnaMda onAM nAma nIce mujaba che :bhAIe jarUrI khulAsA karyA hatA tathA jarUrI mAhItIo purI zrI. cImanalAla cakubhAI zAha pADI hatI ane tyAra bAda vArSika vRttAnta tathA hisAbe sarvAnumate , paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA maMjura karavAmAM AvyA hatA. tyAra bAda saMdha tema ja vAcanAlaya ,, ramaNikalAla maNilAla zAha ane pustakAlaya aMge AgAmI varSanA aMdAjapatra raju karavAmAM , ratalAla cImanalAla kekArI AvyA hatA ane sarvAnumate maMjura karavAmAM AvyA hatA.* , pravINacaMda hemacaMdra amaracaMda tyAra bAda saMdhanA adhikArIo ane kAryavAhaka samitinI navA nImAyalA cAra sabhyonA nAma nIce mujaba che. cUMTaNIone lagatuM kArya hAtha dharavAmAM AvyuM hatuM jenuM pari 1. zrI. cImanalAla je. zAha NAma nIce mujaba AvyuM hatuM : 2. , pravINabhAI maMgaLadAsa , 1 zrI. khImajI mADaNa bhujapuriyA 3. , ramaNalAla cI. zAha primukha 2 , lIlAvatIbahena devIdAsa ' 4. ,, caMdulAla sAkaLacaMda zAha upa-pramukha' che, paramAnaMda kuMvarajI kApaDyA ? . A samitinA maMtrI tarIke zrI. cImanalAla je. zAha cImanalAla jeThAlAla zAha ( nI nimaNuka karavAmAM AvI che. 5 ratilAla cImanalAla kerI kaSAdhyakSa maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha pro. ramaNalAla cI. zAha. kA. sa. sabhya saMghanA sabhya mATe yojavAmAM Avela ATha divasanuM 7 ,, tArAbahena ramaNalAla zAha mAtherAnanuM paryaTaNa jasumatIbahena manubhAI kApaDiyA saMghanA sabhyo ane temanA kuTuMbIjane mATe mAtherAnanuM ATha , dIpacaMda trIbhovanadAsa zAha divasanuM-tA. 1-5-60 ravivArathI tA. 8-pa-60 ravivAra sudhInuM , ramaNikalAla maNilAla zAha eka paryaTaNa gAThavavAmAM AvyuM che, A paryaTaNamAM joDAnAra 11 = pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha maMDaLI muMbaI vIkaTArIyA TaramInasathI savAranI TrenamAM upaDaze ane cImanalAla cakubhAI zAha baporanA mAtherAna pahoMcaze. A maMDaLI mATe jANItI ragabI hoTekAntilAla umedacaMda baDiyA lamAM rahevA khAvAnI geDavaNa karavAmAM AvI che. tA. 9-pa-6nnA dIpacaMda lakSmIcaMda saMghavI roja savAranA A maMDaLI mAtherAnathI pAchI pharaze. AmAM joDAnAra maphatalAla bhIkhAbhAI zAha dareka vyakitane saMdhanA kAryAlayamAM rU. para ane daza varSa athavA te , bhagubhAI pipaTalAla zAha nIcenA bALaka mATe rU. 26 bharavAnA raheze. A rakamamAM rahevA, ratilAla ujamazI zAha jamavA uparAMta relve bhADuM tathA majurIne samAveza karavAmAM 18 : caMdulAla sAMkaLacaMda zAha AvyA che. 19 : dAmajI velajI zAha A paryaTaNa maryAdita saMkhyA mATe goThavavAmAM AvyuM che ra0 ,, caMpAbahena vrajalAla to je kaI sabhya A paryaTaNamAM joDAvA IcchatA hoya teNe bane saMdha tathA vAcanAlaya ane pustakAlayanA hisAba-anveSaka' teTalI jadithI saMghanA kAryAlayamAM pitAnAM nAma noMdhAvI javA tarIke pUrA sabhAvathI kAma karanAra mesasa zAha mahetA enDa ku. ne ane jarUrI rakama bharI jevI. AbhAra mAnavAmAM AvyuM hatuM ane AgAmI varSa mATe temanI maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha = "IT ISaa che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * tA. 1-4-6o >> muM ddha jI 1 nA 233 = = taddha + da ja nA Ta, cha, ja dhama vicAra-5 (paMDita sukhalAlajI dhamatatvanA eka gahana cintaka che; temaNe A viSaya upara TuM chavAyuM dhaNa lakhyuM che. temanA gujarAtI tema ja hindI lekhene vipula saMgraha "dazana ane cintana" e mathALA heThaLa traNa vibhAgamAM bahAra paDela che. temAMthI dhama tatva aMgenA vicAranuM eka saMkalana eka nAnI pustikAnA AkAramAM paricaya-pustikA pravRtti taraphathI bahAra pADavAmAM AvyuM che. AjanA sAhityalekhakemAM jemanuM nAma suparicita che evA zrI. vADIlAla DagalIe ane temanA sAthI zrI. yazavanta dozIe A sundara ane upayogI pravRtti be varSathI zarU karI che ane te dvArA Aja sudhImAM lagabhaga 4ra pustikAo judA judA viSaya upara te te viSayanA adhikArIo pAse lakhAvI taiyAra karAvIne pragaTa karavAmAM AvI che. prajAne saraLa, sAdI ane rocaka bhASAmAM samAja ane jIvananA prazno viSe samajaNa Ape ane e rIte tenI jijJAsA tRpta thAya ane saMvadhita thAya evuM sAhitya te vagane paravaDe tevI kiMmate pUruM pADavuM, pragaTa karavuM e A pravRttine hetu che. dara mAse A saMsthA taraphathI 30-32 pAnAnI be AkarSaka paricaya-pustikAo bihAra pADavAmAM Ave che. pustikAnI chapAI tema ja kAgaLo bane sundara hoya che, dareka nakalanI chUTaka kiMmata 40 nayA paisA che. vArSika lavAjama rUA. 8 che. te meLavavA mATenuM saranAmuM "paricaya pustikA pravRtti, rUratama hAusa, ra, vIra narImAna roDa, muMbaI 1, che. A rIte cAlI rahelI pravRtti janatAnI upayogI sevA bajAvI rahI che ane samAje paNa tene khUba sArI rIte AvakArI che. tenI saphaLatA pAchaLa rahelA janAkauzalya mATe zrI. vADIlAla DagalIne dhanyavAda dhaTe che. prastuta pustikAnuM mathALuM che "dhama kyAM che?" ane tene saMkhyAMka che 22. A paricaya-puritakA prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAnI anumati ApavA badala saMpAdaka zrI. vADIlAla DagalIne AbhAra mAnavAmAM Ave che. A pustikA prabuddha jIvanamAM e hakatAthI pragaTa karavAmAM Avaze ane e sAthe prastu lekhamALA samApta karavAmAM Avaze. AzA rAkhavAmAM Ave che ke dharmatanI prastuta AlecanA prabuddha jIvananA vAMcakonA dilamAM cAlI rahelA aneka tarka vitarka ane praznonuM samAdhAna karavAmAM madadarUpa thaze ane taSiyaka jijJAsAne sarvAze nahi te aMzataH jarUra tRpta karaze. paramAnaMda) che. dharma eTale satyanI tAlAvelI ane vivekI samabhAva, tema ja sarvapaMthenI aMdara, eka athavA bIje rUpe, upara jaNAvelI vastuo ' ' e be tattanI doravaNI nIce ghaDAte jIvanavyavahAra, A ja dharma maLI Ave che ane te ja te te dhamapaMthane deha che. have jovuM ; pAramArthika che. bIjA je vidhiniSedha, kriyAkAMDe, upAsanAnA rahyuM ke dhamane AtmA e zuM che? AtmA eTale cetanA ke prakAre vagere dhamanI kaTimAM gaNAya che, te badhA ja vyavahArika jIvana. satya, prema, niHsvArthapaNuM, udAratA ane vivekavinaya Adi dhame che ane te jyAM sudhI pAramArthika dhama sAthe abhedya sadgaNe te dhamano AtmA che. deha bhale aneka ane judA judA saMbaMdha dharAvatAM hoya tyAM sudhI ja dharmanA nAmane pAtra che. pAra- heya, paNa AtmA sarvatra eka ja hoya che. te pachI eka ja . mArthika dhama e jIvananI mUlagata tema ja adazya vastu che. teno dharmanA AtmAne dhAraNa karavAno dAvo karanAra judA judA dharma anubhava ke sAkSAtkAra te dhArmika vyakitane ja hoya che, jyAre paMthanA judA judA deha aMdaroaMdara kema laDe che ? vyAvahArika dhama dRzya hei, bIjAo joI zake tevuM che. pAra- nirIkSaNa karanAra ane vicAra karanArane spaSTa jaNAze ke ' mArthika dhamane saMbaMdha na hoya te game teTalA junA ane dareka paMtha jyAre AtmA vinAnA muDadA je thaI kehavA mAMDe bahusaMmata badhA ja dharmo vastutaH dhamane AbhAsa ja che. che ane temAMthI dhamanA AtmAnuM nUra lepa thaI jAya che tyAre - jJAna ane vidyA e mAtra bahu vAcanathI ja maLI jAya che je te saMkucitadaSTi banI ekabIjAne virodhI ane duzmana mAnavAema nathI. eAchuM ke vadhu vAMcavuM e rUcI, zakita ane sagavaDane manAvavA mAMDe che. A kehavANa kevI rIte zarU thAya che ane te savAla che. paNa, game teTaluM ochuM vAMcavA chatAM je vadhAre siddhi kema vaLe jAya che e jANavuM hoya te bahu UMDANamAM javuM paDe ane lAbha meLavavAM hoya che, tenI anivArya zarata e che ke, tema nathI. zAra, tIrtho ane maMdire vagere pote jaDa hoI manane khulluM rAkhavuM ane satya-jijJAsAnI siddhimAM kaI paNa koIne pakaDI rAkhatAM, dhakelatAM ke A karavA ke te karavAnuM kahetAM pUrvagrahone ke rUDha saMskArane ADe AvavA devA nahi. mAro anu- nathI. e pote jaDa ane nikriya hoI bIjA kriyAzIla dvArA ja , bhava ema kahe che ke A mATe sauthI pahelAM nirbhayatAnI jarUra prerAya che. evA kriyAzIle eTale dareka dhamapaMthanA paMDita, gurU che. dhamane kharo ane upayogI artha thatA hoya te te nirbha ane kriyAkAMDIe. jyAre evA paMDita, gurUo ane kriyAkAMDIo thatA sAthenI satyanI zedha che. pote jANe-ajANe dhamanI bhramaNamAM paDI jAya che ane dharmanA jIvanamAMthI mela ane nabaLAI dUra karavI ane tene sthAne madhura tema ja saraLa AzarA nIce teo vagara-mahenatiyuM, sagasarvAgINu svacchatA tema ja sumeLathI bhareluM baLa ANavuM e ja vaDiyuM ane binajavAbadAra jIvana jIvavA lalacAya che, tyAre ja jIvananI sAcI saMskRti che. A ja, vastu prAcIna kALathI dareka dharmapaMthanA dehe AtmaviheNa banI saDavA lAge che, kehavA mAMDe deza ane jAtimAM dharmane nAme prasiddha che. ApaNA dezamAM saMskRta che. anuyArIvarga bheLo hoya, abhaNa hoya ke avivekI hoya tinI sAdhanA hajAro varSa pahelAMthI zarU thayelI ane Aje paNa tyAre te dhamane poSavAnI bhramaNAmAM UlaTuM dhamadehanuM kehavaNa ja cAle che. A sAdhanA mATe bhAratanuM nAma suvikhyAta che. tema poSe che ane A piSaNanI mukhya javAbadArI pelA sagavaDiyA chatAM dharmanuM nAma sUga upajAvanArUM thaI paDayuM che ane tattvajJAna paMDita ke purohita varganI hoya che. e nakAmI kalpanAomAM khapavA lAgyuM che ane enuM zuM kAraNa dareka paMthanA paMDita ke purAhatavagane jIvana te sukhamAM e Ajane prazna che. ene uttara dhamagurU, dharmazikSaNa ane jIvavAnuM hoya che. potAnI eka bIjAnI najare na caDe ane dharmasaMsthAonI jaDatA tema ja niSkriyatAmAMthI maLI jAya che. pite anuyAyI varganI najaramAM moTo dekhAya evI lAlasA te dareka nAnAmoTA dharmanuM avalokana karIe te ATalI bAbate sevo hoya che. A nirbaLatAmAMthI te aneka jAtanA ADaMbare che te sarva sAdhAraNa jevI che-zAstra, tene racanAra ane samajAvanAra pitAnA vADAmAM page jAya che ane sAthe sAthe bheLa anuyAyI varga . paMDita ke gurU, tIrtha, maMdira Adi pavitra lekhAtAM sthaLe, amuka rakhe bIjI bAju taNAI jAya e dhAratIthI te haMmezAM bIjA dharma jAtanI upAsanA agara khAsa jAtanA kriyAkAMDe, evAM kriyAkAMDe paMthanA dehanI khAmIo batAvyA kare che. pitAnA tIrthanuM mahattva ane upAsanAone poSanAra ane te upara nabhanAra eka vage. te jyAre gAya che tyAre tene bIjAonAM tIrthonA mahattvano khyAla Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 >> buddha" jI vana tA. 1-4-60. mi A nathI Avato eTaluM ja nahi, paNa te bIjA dhamapaMthenAM tIrthone ApaNI vivekabuddhi jAgarita hoya te ApaNe jarA paNa utArI pADatAM 5Na cUkato nathI, sanAtana dhamane paMDe kAzI ane muzkelI sivAya nakkI karI zakIe ke mAnavatAne na sAMkaLe, emAM giyAnuM mahatva vaNave tyAre te kadI tenI pAse ja AvelA sAranAtha. anusaMdhAna pedA kare evA guNo na pragaTAve tevI koI paNa bAbata ane rAjagRhanuM mahattva nahi varNave. UlaTuM, te e tIrthone dhArmika hoI ja na zake; ene dhamabhAvanA kahI ja na zakAya. nAstikadhAma kahI tyAM jatA pitAnA anuyAyIvargane rekaze. anuyAyI vargamAM uparanI samaja pedA karavI, te samaja - pAlItANA ane sametazikharanuM mahattva vaNavanAra koI gorajI jhIlavA ane bIjAne kahevA jeTaluM namra sAhasa keLavavuM e ja gaMgA ke haridvAranuM mahattva bhAgye ja svIkAraze. keI pAdarI jerU- dharmanuM zikSaNa che. A zikSaNa laIe te ApaNane spaSTapaNe salemanI peThe makkA-madInAne pavitra nahi mAne. e ja rIte eka jaNAya ke dhama kayo che ? ApaNane e zikSaNa dIvA peThe batAvI paMthanA paMDita bIjA paMthanA pitA karatAM ati mahattvanAM zAstronuM zake ke dharma e enA AtmAmAM che ane eno AtmA eTale paNa mahatva nahi svIkAre. eTaluM ja nahi, paNa teo bIjA . jIvanamAM sadAcAra ane sadaguNI vatana. Avo AmA hAya te paMthanA zAstrone aDavA sahAnI potAnA anuyAyIvane manAI hanI himmata che, paNa AmAM na hoya te te 2hanI meDadAthI karaze. kriyAkAMDanI bAbatamAM te kahevuM ja zuM? eka paMthane jarA ye vadhAre kismata nathI. jAtajAtanA paMthe ubhA karela deha nA purohita potAnA anuyAyIvane bIjA paMthamAM pracalita evuM AzarA vinA paNa dhamane AtmA jIvanamAM praTI zake ane evA tilaka suddhAM nahi karavA de. A dhamapaMthanAM kalevaranI aMdara dehane game teTale azraya levA chatAM paNa ghaNI vAra e amAnuM aMdaranI sUga tema ja takarAroe hajAro varSa thayAM pathamAM jIvana jIvI na zakAya. aitihAsika yAdavAsthaLIo pijI che. dharmanuM dhyeya zuM hovuM joIe ? kaI vastune dharmanA dhyeya - A rIte eka ja dhamanA judA judA dehanuM yuddha cAlyA tarIke siddhAMtamAM, vicAramAM ane vartanamAM sthAna ApavAthI dharmanI kare che. tenuM eka kAraNa te upara batAvavAmAM AvyuM ja che , saphaLatA ane jIvananI vizeSa pragati sAdhI zakAya ? ane te enI upara nabhatA varganI ALasu ane sagavaDapriya darekane potAnA vyakitagata ane sAmAjIka kartavyanuM ThIkaThIka jindagI. paNa enuM bIjuM kAraNa paNa che, ane te che dareka bhAna, kartavya pratyenI javAbadArImAM rasa ane e rasane mUrta karI paMthanA anuyAyI varganI matimaMdatA tema ja tejohInatA, je ApaNe dekhADavA jeTalA purUSArthanI jAgRti hevI e ja dhamanuM dhyeya itihAsane AdhAre ema samajIe ke moTe bhAge paMthanA poSake manAvuM joIe. je uparanAM tana dharmanA dhyeya tarIke svIkArI mAnavatAne sAMdhavAne badale khaMDita ja karatA AvyA che te ApaNI- tenA upara bhAra ApavAmAM Ave te prajAjIvana samagrapaNe palaTa anuyAyIvanI-e pharaja che ke ApaNe pote je dhamanAM sUtre khAya. dhama tAvika hoya ke vyavahArika, paNa je ukata to ja hAthamAM laIe ane tenA vize svataMtra vicAra karIe. eka vAra enA dhyeya tarIke svIkAravAmAM Ave ane pratyakSa lAbhanI ke paraanuyAyI vargamAMthI Avo vicArI ane sAhasI varga bahAra paDe leka sudhAravAnI vAtanuM sthAna gauNa karI devAmAM Ave te pachI te e paMthanA deha poSakAmAMthI paNa koI ene sAtha ApanAra manuSya, game te pakSane hoya chatAM, navajIvananA ghaDataramAM koI paNa jarUra maLI rahevAne. dharmapathanA poSakemAM kei egya nathI ja jAtanI visaMgati vinA ja ekasarakhe pitAne phALo Ape. ' hato ke mogya nathI ja saMbhava evuM kAMI nathI, paNa dhIre dhIre dhamane pitA, enA mitra ane enI prajA e badhuM vicAra dareka paMthanuM vAtAvaraNa evuM thaI jAya che ke temAM eka sAce pura- ja che. vicAra na hoya te temAM dhamanI utpatti na ja saMbhave hita ke paMDita ke gurU kAMIka kharUM kahevA ke vatavA dhAre teya dharmanA jIvana ane prasAraNa sAthe vicAra hoya ja che. je dharma bIjAthI Dare che ane bIje trIjAthI Dare che. jema badhA ja vicAra na pragaTAve ane na paze te pitAne AbhA ja gumAve che; lAMciyA kAma karatA hoya tevA sTezana Adi sthaLe ekAda bina- tethI dharma vize vicAraNA ke parIkSA karavI e tene jIvana ApavA lAMciyAne jIvana gALavuM kAMika agharUM thai paDe che tema paMtha- 11- barAbara che. barAbara che. dehanA piSakamAM kaI yogya vyakita vize bane che. asAdhAraNa savRtti ke sattijanya guNe, je mAnasika hoi sUkSma - zakita na hoya tyAM lagI purohita, paMDita ke gurUvargamAM Ucharela che, tenA dhamapaNA vize te matabheTa che ja nahi. matabheda e hoya tevAne tenI ja kulaparaMparAgata pravRttine virodha karavAnuM adhama tarIke lekhAtAM, dharmarUpe manAtAM ane dharmanAmathI vyavahAra agara temAM udAra daSTibindu dAkhala karavAnuM bhAre adharUM thai paDe pAmatAM bAhya rUpe, bAhya AcaraNe ke bAhya vyavahAro vize che. che. je dhama saune ekasarakhe prakAza ApavAnI ane saune samAna- A matabheda eka agara bIje rUpe, tIvra ke tIvratara rUpe, . bhAve jovAnI dRSTi arpavAnI nIti dharAve che te ja dhama paMthamAM ' manuSyajAtinA itihAsa jeTale ja jUno che. sAmAnya rIte mata'aTavAI astitva gumAvI de che. paMthaka varga jyAre dharmanAM bhenA viSayarUpa bAhya niyamo, vidhAne ke kriyAkalApane traNa pravacana kare tyAre AkhA jagatane samabhAve jovAnI ra5ne saunI bhAgamAM vaheMcI zakAya: nirbheLa sevA karavAnI vAta kare che ane e vAta pitAnAM zAstro- 1. vaiyaktika: je niyamono mukhya saMbaMdha vyakitanI icchA mAMthI tAravI batAve che; paNa jyAre emanA vatana tarapha najara sAthe che te. jema ke khAnapAna, snAna AdinA niyamo. kaI karIe tyAre je asaMgati temanI raheNI-kaheNu vacce hoya che kaMdamULane dhamanI daSTie taddana vanya mAnI e khAvAmAM adhama te spaSTa jaNAI Ave che. sevA, saMpUrNa tyAga ane ahiMsAne mAne, jayAre bIjo kaMdamULa ja khAI upavAsa karavAmAM dhama mAne. -- mahimA gAnAra temaja tenA pracAra mATe bhekha lenAra vagara lokee eka jaNa rAta paDyA pahelAM ja khAvAmAM dhama mAne, bIjo parase utArI pedA karela paisA jyAre mAtra potAnI sevA khAtara - rAtribhejanamAM adhama ja na gaNe. eka vyakita re sanamAM ja bhAre vaparAve che ane taddana nakAmA tema ja bejArUpa thaI paDe dharmamAhA svIkAre, bIjo snAna mAtramAM adhama lekhe, ane evA kriyAkAMDe, utsavo, ADaMbara ane padharAmaNIomAM te eTaluM badhuM nahi te koI potAne mAnya evI zetruMjI jevI paisA kharcAthI UlaTuM dhama kRtya karyAne sateSa poSe che. tyAre nadIo sivAyanAM jaLAzayamAM dhamamAhAsya svIkAravAnI nA pADe. samajadAra mAsanuM mana, kALI-pokArI UThe che ke AvA ADaMbare 2. sAmAjika : keTalAka bAhA vyavahAra sAmAjika hoya ane mane zI levA-devA ? che, je dharma tarIke lekhAya che. eka samAja maMdira bAMdhavAmAM - + + '' * Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I ! pachI stess : ma Ara kara 2i) bhA' che che ' nI nI ] lIlA sa : lA ! ko. mi. 2para che . . . . liona bhArata paTanA joyAM hovAthI ahI bhaNA Art * hapka * * para kI sasAkiya mAma A Tla no kAgaLa che - : I! che. so vAtAlApasAyiA . nI sarakAra - ns yu TIma LG'. che zake zA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DI. zropha jevA kasAyelA nANAzAstrI te tAtA bIralA plAnamAM agatyanA kALA ApanAra temanA jevI vyakitae eka vAra kahyu nANApradhAna banu tA AMyAjanane bhUMsI nAMkhu - svata tra pakSa paNa kAMika AvI ja vicArasaraNI raju kare che ema lAge che. Arthika AyAjita vikAsanI jarUriyAta na svIkAratA taravA dezamAM jUja che e eka AnaMdanI khInA che.. dezanA prajAjanAnA A Arthika AyojIta pramANane TekA che, ApaNI vikAsa yejanAonA hetue nIce mujaba che : (1) rASTrIya AvakamAM vadhArA karavA, jethI jIvanadhAraNa uMcu ANI zakAya; (2) jhaDapI audyogIkaraNa karavuM, ne bhAre tathA pAyAnA udyoganA vikAsa para khAsa bhAra mUkavA; (3) rAjagArInI tako vadhatI rahe te jovuM; ane, sa'patti te AvakanI asamAnatA ghaTe te Arthika sattAnuM vikendrIkaraNa thAya te jovuM. vikAsa ceAjanAe eka AchuM citra pahelI ceAjanAmAM khetI, sIMcAi, vijaLIka baLa ne sAmUhika vikAsa upara pramANamAM vadhAre bhAra mUkavAmAM AvyA hatA, jyAre bIjI yAjanAmAM udyogonA kikAsa upara te bhAre udyoge sthApavA para khUba bhAra mUkavAmAM AvyA hatA. pahelI te jI yAjanA daramyAna ApaNane A viSayAmAM je anubhava maLyAM che, je medhapATha hAMsala thayA che, janatAnA judA judA vargone zI asara thai che, vyApAra-udyoga ne khetI para zI asara thai che, dezanA Arthika vikAsanAM siddha AMkaDA ne hakIkatA zu' batAve che--te sanI ugra carcAe aneka cotare thai rahI che. A carcAe dezanI draSTie paNa thAya che, vIya hitanI draSTie paNa thAya che; zaheranI dRSTie paNa thAya che ane gAmaDAnI daSTie paNa thAya che; pakSIya lAbhAlAbhane dheAraNe, khAnagI sAhasanI dRSTie, nirbheLa kAmadArAnA dRSTibinduthI paNa thAya che. madhyamavarganuM dRSTibindu dezanA nAgarikanA AdarA` dRSTibindune vadhu maLatu Ave che, te khate bindue . eka bIjAnI khUba najIka che, mATe ja eka bAjuthI sarakAre madhyamavarganA mAnavIne vizvAsathI jItI levA joie ane teNe paNa AyAjita Arthika vikAsanu hA te tene mruta karatI yAjanA barAbara pacAvavI joie. 'a'te te dezane jeTalA lAbha thaze teTalA ja lAbha madhyamavargane paNa thaze te nakakI che. pahelI cAjanA pahelI cenjanA pAra pADavAmAM sarakArane ke prajAne khAsa kAMi muzkelIo jaNAi nahIM. "e! hA! A teA saheluM che" evu kAMika ApaNane saune lAgavA mAMDayuM. jAhera kSetramAM rUA. 2378 karADanu` rokANa thayuM. mAsama anukuLa hAvAthI khetInI sthiti 'AzArapada rahI ne pAka paNa ekadare sArI rahyo. udyogAmAM paNa nirdhArita lakSyAMko AMbI zakAyA ne keTalIka bAbatemAM vaTAvAyA. khAnagI kSetra te jAhera kSetramAM rokANanuM pramANa 50:50nu rAkhavAmAM AvyuM hatuM. navA karaverA nAMkhavAmAM AvyA chatAM lokomAM bhAre uhApoha jaNAyA na hatA te yeAjanA mATe jarUrI nANAkIya sAdhane ekatrita karavAmAM sarakArane khAsa musIbateA naDI na hatI, yeAjanAnA chellA e varSamAM vikAsanI gati vadhI hatI te tUTanA mANunI nItinu anusaraNa karavAmAM AvavA chatAM, bhAvenI sapATI ThIka TIka sthira rahI hatI te temAM 12 TakAnA ja vadhAro thavA pAmyA hatA. 1948-49nA bhAvanI sapATIne dRSTie rASTrIya AvakanuM pramANa je 1950-51 mAM rUA. 8850 karoDa hatuM. te 1952-55mAM rUA. 10280 karoDanu thayu hatuM te AvI rIte mAthA dITha Avaka je 1950 51mAM rUA.2.46 hatI. te vIte za. 271 thai hatI. pahelI meAjanAmAM bhAre udyogo para bhAra mUkavAmAM nahAtA AvyA, tethI atyAre dekhAtI haDiyAmaNanI taga paristhiti paNa jovAmAM AvI na hatI. AyAta nIti, atyAranI dRSTie joie tA, vadhu paDatI udAra hatI ne eka cokkasa abhiprAya pravarte che ke kiMmatI huMDiyAmaNa veDaphI nAMkhavA mATe A nIti javAbadAra hatI. madhyamavarganA prazna sAthe khAsa saMbaMdha dharAvatI bAbata tA e hatI ke phugAvArUpI joza kAbumAM hatA, bhAvAnA vadhArA maryAdita hatA ne sarakAra pakSe te prajA uMDA sa`teSa ne kAMika haLavA dilanI havA jAmI hatI. bIjI ceAjanA khIjI yAjanAnI zarUAtathI ja muzkelI jaNAvA lAgI. jANe ke ataMtrane AMcako lAgyA, yAjanAMnA nakkara 25tha ne pariNAme, sarakArI kSetra, vyApAra-udyoganu kSetra, prajAkIya kSetra, badhe ja jANe ke jAgRti AvI, badhethI jANe ke niSkriyatAnI dhULa uktI cAlI. pahelI yAjanAnI saphaLatAthI prAtsAhita thai cha yeAjanAnuM kada ApaNe evaDu karyuM. jAhera kSetramAM rU. 40 karoDanu rAkANa karavuM ema nakkI karyu. ceAjanAnA vikAsanI sAthe khIjI yojanAnI tapAsa thai, puna`pAsa thai ne Akhare A rakama rUA. 4500 karoDanI karavAmAM AvI ne yAjanAne 'a' te e' vibhAgamAM vaheMcavAmAM AvI. jAherakSetra ne khAnagI kSetranuM pramANa 61 : 39nuM rAkhavAmAM AvyuM. navA karaverA, lenA, bacata yojanA, relvenA phALA, videzanI madada, vi. gaNatAM chatAM ane rU.1,20 karoDa mATe tUTanA nANAnI nItinA amala karavA paDaze te chatAM uparathI rU. 400 karoDanA khADA aMdAjavAmAM AvyeA. jeTale aMze A aMdAjo barAbara sAcA na Thare - te nathI karyA te hakIkata che - teTale aMze nAzIkatA presamAMthI Te vadhu chapAine lAkAmAM karatI thAya te dekhItu che. lAMbA TAIphoDamAMthI ke pIche kAMi mAMdagImAMthI ubhA thatA daradI khAvA mATe valakhAM mAre te samajAya tevuM che, paNu dAkatarAnI salAha pramANe ja tene khorAka levA paDe che. AvI rIte, gulAmI te garIbImAMthI beThA thatA, deza aneka dizAmAM AgaLa vadhavA mAMge che - sarvAMgI te savadezIya vikAsa icche che. hakIkate 'vasa teSAelI jarUriyAta besumAra che, te bAbatamAM zaMkA nathI; paNa sAthe sAthe sAdhatAnA mApadaMDathI joie te tenA maryAdA bahAra thatA prayAsAthI lAMkhe gALe nukazAna thavAne saMbhava che te bhUlavuM na joie. 'rAta nAnI ne veza jhAjhA' e kahevata mujaba bahu ja maryAdita sAdhanathI ApaNe ghaNuM ghaNuM karavA IcchIe chIe. arthika AtyaMjita ane 'pahelAM zuM karavuM. ne pachI zuM karavu te paddhatinI jarUraAta A paristhitimAMthI ja phalita thAya che. A rIte jotAM khIjI yojanA mahatvAkAMkSAbharI hatI. trIjI yojanA paNa tevA ja haze. kAraNa nezanala DevalapamenTa kAunsIle hAlamAM niSNuya lIdhe che te mujaba jAhera kSetranuM kula rokANa rU. 9950 karoDanu thanAra che. atre e paNa kahevuM joie ke saMpUrNa leAkazAhI Dhabe grejanAnA ghATa ghaDAya che te aneka carcAo te vicAravinimaya pachI. niSNAtonI salAha - sUcanA lIdhA pachI AkharI nirNAyA. levAmAM Ave che. bIjI yeAjanAmAM paNa rASTrIya Avaka te mAthA dI AvakamAM dhAryAM vadhArA thai zakayA che. ApaNI khetI zrIjI yAjanAmAM khetI karatAM udyoga upara vadhu bhAra mUkavAmAM AvyA hatA kharA, paNa tenI upekSA karavAmAM AvI hatI te mAnyatA bhrAmaka che. ApaNI khetIne prazna bhAre aTapaTo che jamIna paranuM dabANu ghaNuM che, ne khetImAM sudhAraNA karIne utpAda Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 lAkhanuM karADa 35 lAkhanuM hatuM. Ama utpAkheDUtAnI sthiti paNa kAMika sudharI che. te AvakanA vadhArA sAthe dezanI jarUriyAta che. eTale khetIpradhAna deza chatAM ApaNe anA te vadhatA sAthe tame uparanA bhAmatA sAthe sarakArI utpAdana amuka varSa pachIja mane jaNa che. ghaNa sahakArI pravRttinI maryAdA paNa badhe svIkArAya che. sA ApaNI vastInA vadhAre lagabhatha 2 TakAne rahyo che ne tethI ja sUcaka rIte kahevAya che ke sthira ubhA rahevA mATe paNa ApaNe doDavu paDaze. rAnA pramANumAM utpAdanamAM be ke cAra gaNA vadhAre kAMi phAyado thAya. Ama hAvAthI ja eka pramANika che ke pahelAM teA utpAdana vadhAravA mATe ja kasara vitaraNanA prazno pachIthI joi levAze. AthI, geAnuM utpAdana tathA utpAdanakSamatAnuM kArya satata ne ekadhA rahevu joie. A jeTalu dezanA hitamAM che teTalu vanA hitamAM paNa che. trIjI yojanAmAM bhAre ane goLa udyogA sAthe madhyama kakSAnA udyogA vikasAvavAnA khAsa pari bharyAM prayAsa thavA joie, vikendrIkaraNanI nIti sAthe A saMsa che, rAjagArI vadhAravAnA hetu mATe vadhu anukuLa che. tathA ma vanI muzIbateA ochI karavAmAM A sahAyarUpa che. apUrNa kAntilAle mADa prabuddha jIvana Apane niyamita rIte maLe saMdhanA sabhyone tema ja prabhu jIvananAM grAhako jIvana niyamita rIte maLe evI kAryAlaya taraphathI pUrI rAkhavAmAM Ave che. ema chatAM paNa temanAmAMthI kavi kavi pramuddha jIvananA aeko maLatA na hoya evI mATe moDe Ave che. ane chatAM jyAM sudhI amane jaNAvavAmAM na tyAM sudhI e bAbatanI amane khabara paDatI nathI. tA tha paNa prabuddha. jIvananA krAi paNa aMka koi sabhya athavA dareka mahInAnI chaThThI athavA ekavIzamI tArIkha sudhImAM tyAre te sabhya athavA grAhake amane tarata khabara A kRpA karavI ke jethI amArI vyavasthAmAM krAiTa bhUla sudhArI zakAya ane pramud jIvana sau koi grAhakone niyamita rIte ane cokkasapaNe maLe gAvI zakAya. vyavasthApaka prabhuna keTaleka aMze che. anAjanA puravaThA ne bhAva athata trane saMbadha che ne tethI yeAjanAonA amala avazya thavA joie ke khetInu utpAdana vadhatuM rahe mI bhAve te vAparanArane maLe. siddhAMtanI dRSTie aMkuzA STi doDe paNa yuddhanA ne te pachInA prajAne A ta. aMge evA kharAba" anubhava che ke A kuzeAnI vAta ja banI zake tema nathI. Ama chatAM sastA bhAvanI dukAne vadhu pramANamAM thavI joie. kAmadArAnI daSTie, udyogenI nizAnI dRSTie, madhyamavarganI dRSTie tathA a tI dRSTie khetIvADInA vikAsane tathA utpAdana ne vidhAravAnI bAbatamAM sarakAre potAnuM badhuM dhyAna ndrita karavA joie. ApaNA udyogA pahelA ApaNA dezamAM vaparAzanI cIjo banAvatA alabatta polAdane udyoga hatA ja, paNa bhAre yAtA udyogo, mazIna, plAnTa, yAMtrIka sAmagrI baMnAudyogo nahotA te temanI sthApanA thavI ja joie te kAna rahevI joie, rakSaNanI dRSTie, rAjakIya audyogika vikAsanI dRSTie ema dareka rIte Anu va che. A tatva para bIjI ceAjanAmAM khAsa bhAra AvyA. polAdanA traNa navAM kArakhAnAM thayAM te khIjA audhogIka ekamo sthapAyAM. A sAdhavA ApaNe para kaLa AyAta karavI paDI-karI rahyA chIe. A ni pahoMcI vaLavA ApaNane hu DiyAmaNanI tIvra achata varatA. zI videzI bha DALanI asakyAmata kharcAi gai. khIjI nikAzA vadhAravAnA aneka prayAsa chatAM A dizAmAM Apa khAsa saphaLatA maLatI nathI. ApaNane amerikA, IMgla Da, ke jApAna vi. deza taraphathI te paradezI nANAkiya sasthA sArI rIte madada maLI che tene svIkAra karavA rahyo, ne sA mAla nikAsa karatA thayA che. A e sidiche utpAdana ane utpAdanakSamatAmAM satata audyogIkaraNanI jhaDapa vadhAratAM ne nikAze vadhu cIjonuM mahatva ghaTyu te tenA utpAdanane joie te apAyu. dezanA mAla vAparanArane khAsa vaparAzanI cIjonI ra. pApage taratanA bhaviSyamAM bharavAnu AkI che te yAda AthI yAjanAnI zarUAtathI ApaNI AyAta ApaNe khUba ja akuza mUkatA javuM paDayu. te eTale cAlu ughoge mATe jarUrI evI AyAtA upara paNa phaTakA cAlu udyogAnI zakti vaNavaparAelI rahe che. tevI rialabatta have A phariyAda kAMika ochI thaI che. kSetre moTA udyoga, nAnA udyogA te grAmeAdyogo, traNene nIti AvarI rahI che. 1956mAM audyogIka hatA te ekadhArA vadhatA vadhatA 1959 mAM pahoMcyA che. dasa-vIsa varSa pahelAnA udyo. "AyAta nikAzanA vepAra para najara viSaya sUci zrI muMbai jaina yuvaka sadhane vArSika saMdhanI vArSika sAmAnya sabhA dhama vicAra-pa vikAsayAjanA ane madhyamavara Ijajata vyavasa (C) Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . kala rUA. 4-19 tApI jana sevaka saMghanA saMvata 2015 nA Aso vada 0)) nA divase purA thatA varSane Avaka bacInA haso nA tI Avaka katA che. vahIvaTa tathA vyavasathA kharca karI , rAhu yAda cAkhyAnamALA daramiyAna A ja pagAranA A niraka sarakArI 915-40 makAnabhADu tathA pILA maracA prInTIga ane sTezanarI DI to koyalavAnA lavAjamane havAle che. * . . paka sitAnA pustaka vecANa para eka amIronI Avaka paracUraNa bane che ? saMvata ra014nA hisAbe tapAsavAnA A oDITarane enareriyamanA kAma karI ghasArAnA pharanIcara para huM TrasTanA hetuo age kharca karI zako 6 mAvajata sAdhana aMge khacakA payuvaNuM vyAkhyAnamALA khaca para charI | mahAtamAM gAMdhI citrapaTa zAna khaga, ya - 3617 30 ne ja rasiyAnA navA prakA mAM vadhAre zrI janarala kaMDa khAte laI gayA ke mane kula rUA. 8729-04 ii kalA kArI saMvata 201pa nA Aso vada 0)) nA divasanuM saravaiyuM : hA ka Do ane devuM Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-60 ' prabuddha jIvana 239 rUA. na. paM. rU. na.. rU. na. 2. rU. na. pai. pAchaLathI lAvyA. 305-08 1100-00 pAchaLathI lAvyA... 9837-39 zrI prajJAcakSu phaMDa InvesTameMTasa para leNuM thayela vyAja 206-79 gayA saravaiyA mujaba bAkI che 50-00 * leNuM-(saddhara). zrI mAvajata khAtuM: zrI maNilAla mokamacaMda zAha sAva gayA saravaiyA mujaba bAkI 365-51 janika pustakAlaya ane vAMcanAlaya ... 1347-47 - umera-ghasArAnA vasula AvyA 5-04 370-55 - inkamaTekasa rIphanDanuM leNuM 172-70 3477-54 - sabhya lavAjama aMge 420-00 paracuraNu leNuM ... .. 136-00 2070-17 agAuthI AvelA lavAjama 346-00 rokaDa tathA beMka bAkI: mAvajatanA sAdhana aMge DIjhITa ... ' dhI beMka opha inDIA lI.nA kAyamI ... 33-00 paMDita sukhalAlajI sanmAna thApaNa khAte ... ... ... 70 0 0-00 samiti dhI beMka opha inDIA lI. nA cAlu 837-29 paracuraNuM devuM ... khAte... 51-99 .. ... ... ... ... 3724-28 : 1728-28 rekaDa zAlaka ... * *** ... *** *** 101 04 zrI janarala phaMDa: 1825-7ra zrI satyama zivama suMdarama , gayA saravaiyA mujaba bAkI 16846-61 . pustaka prakAzana khAtuM : umere-zrI jaina yuvaka saMghanA gayA saravaiyA mujaba bAkI 1670-61 Avaka kharca khAtethI lAvyA 4415-95 bAda-pustake vecANanA kula AvyA... 537-00 21,262-56 1133-61 bAda-zrI 'prabuddha jIvananA zrI bodhisatva pustaka prakAzana Avaka khaca khAtethI lAvyA 3333-85 khAtuM : - 17928-71 gayA saravaiyA mujaba bAkI 288-12 bAda-kula vecANanA ... 127-37 161-25 kula rUA. 24234-53 kula rU. ra4ra34-53 * amee zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha muMbainuM saMvata 2016 nA Aso vada 0)) nA divasanuM uparanuM saravaiyuM majakura saMsthAnA cepAe tathA vAucara sAthe tapAsyuM che, ane barAbara mAluma paDayuM che. muMbaI, zAha mahetA enDa ku. tA. 4 thI mArca 1960. cArTarDa ekAunTanTasa zrI. maNilAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAMcanAlaya ane pustakAlaya, muMbaI saMvata 2015 nA A vada 0))nA divase purA thatA varSane Avaka tathA kharcane hisAba Avaka kharca rUA. na. 2. rUA. na. pa. rUA. na. pai. . . .' vyAjanA : -. TrasTanA udeze aMge kharca : sIkayurITInA 16 0-00 , pepara tathA mAsikanA lavAjamanA , 777-42 pablIka lI. ku.nA DIeNcaronA ... 831-25 graMthapAlane pagAranA ... *** *** 1702-0 0 beMkanA phIkasaDa DIpojhITa khAtAnA ... ghATIne pagAranA 1076-00 49-87 '. makAnabhADuM tathA vIjaLI kharca . 1041-12 508-80 36 64-22 vyavasthA khaca: bheTanA : vImAnA prImIyamanA 2834-75 43-75 eDITa phInA 50-8 0 pustakena lavAjamanA 741-00 sTezanarI tathA chapAmaNI 50-35 paracuraNa kharca 182-66 326-76 - - paracuraNa Avaka: ghasAnA: pastInA vecANanA ... ... 120-50 pharanIcara upara 114-30 * pAsabukanA vecANanA ... , 4-00 pustake upara para 5-75 pustake moDA AvavAthI tathA khavAI ' 640-05. javAthI daMDanAM .. .. 28-60 saravaiyA pheranA ... .. . ... 191-10 - 4631-3 varSa daramiyAna kharca karatA Avakane vadhAro - 176-34 kula rU. 4807-97 ke, kula rU. 4807-97 . : .. s fiInA if it i Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 240 prabuddha jIvana tA. 1-4-60 zrI, maNilAla mAkamacaMda zAha sAvajanika vAM laya ane pustakAlaya muMbaI, saMvata 2015 nA Aso vadda 0))nA divasanuM saravaiyuM phaDA ane devuM milakata ane leNuM zrI sthAcI phaMDa : gayA saravaiyA mujaba bAkI zrI pustaka kuMDa : gayA saravaiyA mujaba bAkI zrI pharanIcara kuMDaH gayA. saravaiyA mujaba bAkI devu': pustakA aMge DIpejhITa mAsIkA aMge DIpojhITa paracuraNa devuH zrI jaina yuvaka saMdha pagAra aMge . zrI Avaka kharca khAtuM: nayA saravaiyA mujaba bAkI umero-varSa daramiyAna kha karatA AvakanA vadhArA 1341-47 ra-65 rUA. na. pai. za. na. paM. 2456100. 3445-00 27-00 1344-12 189-19 5500-00 2400-00 481612 - 156-34 365-para kula za. 37642-64 amAe zrI. maNilAla meAkamacaMda zAha sAvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanuM saMvata 2015 nA AseA vada 0)) nA divasa. upara mujabanuM saravaiyuM majakura sasthAnA copaDAe tathA vAucarA sAthe tapAsyuM che ane barAbara mAluma paDayu che. muMbai, zAha mahetA enDa ko. tA. 4 thI mArca 1960 cArTarDa ekAunTaTsa pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNa saMsthAmAM Itara vAMcana tarIke upayogamAM levA lAyaka tema ja koI paNa zubha prasaMge vaheMcavA lAyaka pustakA satya ziva sundaram zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAnA lekhasa graha kAkAsAheba kAlelakara ane paDita sukhalAlajInA pravezakA sAthe ki`mata rUA. 3, sTeja 0-6-0 edhisattva sva. dharmAnaMda kAsammI racita mULa marAThI nATaka anuvAdakA : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA tathA zrI kAntilAla aADiyA ki'mata rUA. 1-8-0, pAsTeja 02-0 muMbai jaina yuvaka saMdhanA sabhyA tathA pramuddha jIvananA grAhako mATe satya'ziva' sundarama: ki'mata rUA.2, bodhisattva:ki`mata rUA. 1 maLavAnuM ThekANuM: suI jaina yuvaka sadya, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. gurjara graMtharatna kAryAlaya gAMdhI raste, amadAvAda. InvesTamenTasa (cepaDA pramANe) sIkayurITI : 4% nI sane 1967 nI phesa. velyu. saurASTra sTeTa DevalapamenTa lena pablIka lImITeDa kAnA DIecaro : 4% nA rAvalagAMva syugara phAma lI. nA DIecaro... panA dhI sTAnDarDa vekyuma rIphAinI ga oila kuAM. lI. nA DIecaro ... 5% nA dhI tAtA lAmeTIva enDa enjI. kuAM. lI. nADIe carA invesTameMTasa para leNu thayela vyAja pharanIcara (copaDA pramANe) pustakA : (kharIda ka`mate) gayA saravAyA mujaba bAkI umerA : varSa daramiyAna navA kharIda karyAM. ... ... mAda: dhasArAnA lakhI vALyA agAunA varSamAM cAlu varSoMmAM ... gayA saravaiyA mujaba bAkI bAda : dhasArAnA lakhI vALyA agAunA varSa mAM *** papara-pUra cAlu varSamAM ... 114-30 leNuM: inkamaTekasa rIph tu leNuM mANasA pAse... lI. nA cAlu khAte kaDa zIlaka ... rokaDA tathA eka AkIe dhI kheMka epha inDIAlI.nA kAyamI thApaNa khAte dhI beMka opha inDIA 000 3993-15 10000 1 0 0 0 0 0 0 5000 huM 0 0 0 25000 A ***32 07-55 525-75 rUA. na. pA. na. pai, 52730 0 616350 2498-12 -2 7198-15 711-76 7910-1 303330 213-30 30-00 5049-87 muMbai jaina yuvaka sadha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnada ku MvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, mudraNasthAna ' caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI rADa, muMbai 2. Te. naM. 29303 55-56 34-95 25430-25 28 = 0 0 1831-10 4 17-01 243-3 4320-32 kula rU. 30642 -- 6 muMbai 7. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sTara na. B 466. vArSika lavAjama rUA. 4 bu jIvana }} * pramuddha jaina 'nuM navasa skaraNa 1: aMka, 24 zrI mubaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra muMbai,, eprila 16. 1960, zanivAra AphrikA mATe ziliMga 8 Taka nakala : nayA paisA 20 Ding Cha Wu Wu Wu Wu Wu Ye Ye Cha s sease-us-s-passe she mass --s taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA vikAsa ceAjanA (gatAMkathI cAlu) vikAsa ceAjanAnA keTalAka elapADA sAmAnyapaNe joie te Arthika AyojananA prayAsamAMthI ApaNane eka edhapATha te e maLyo che ke bhaviSyamAM khetI. vADInA vikAsane dezanI vikAsa yAjanAmAM madhyavatI sthAna ApaNe Apavu ja paDaze ne bhAre udyogo sthApavAnI ne tenI pragatinI zreNI agatyatA hovA chatAM dezamAM vaparAzanI cIjonu utpAdana vadhavu joize te te mATe madhyama kakSAnA udyoganA vikAsa upara khAsa dhyAna. apAvu joze. AvI ja rIte kAi paNa vikasita akAraNa mATe khAdhavALI anItinuM anusaraNa, amuka cesa, maryAdA vacce,' tathA nizcita pramANamAM anivA gaNAya te hakIkata svIkAravA chatAM. arthAtaMtra para tenI viSama asara na 'paDe te bAbatamAM khAsa takedArI rAkhavI paDaze. rASTrIya AvakamAM vadhAre thaye ne tethI AMkaDAonI dRSTie saravALA bAbAMkI karatAM vyakitagata jIvatadhAraNamAM vadhArA thayA te puravAra karI zakAya, paNa sAthe sAthe bhAvasapATImAM ja vadhArA thAya-te ApaNe AgaLa joyuM. ke te sArA pramANamAM thayela che te pahelA vadhArA sAthe na gaNI zakAya. khAdhavALI aca'nItine pariNAme bhAvAmAM sheja vadhAre anivArya gaNAya ema arthazAstrI ne nANAzAstrIe pratipAdana kare che te AvI nItithI * amuka sa MjogAmAM dezanA a kAraNane phAyado paNa thAya che. A viSayanI zAstrIya carcAmAM utaravAnuM A sthAna nathI. pazcimanA te khIjA AgaLa vadhelA dezoe chellA sA--khase varSAmAM je pragati karI te ApaNe. dasa-vIsa varSamAM ja karavI tee, ne te mATe varSothI niSkriya ne suSupta evA dezanA a'kAraNamAM navuM cetana lAvavuM joie te hetu stutya che. Arthika AyojananuM je mALakhuM taiyAra karavAmAM Avyu che ne vikAsanI dizA nakkI karI te taraphe jhaDapathI pagalAM. upADavAmAM AvyA che te barAbara che ema mAnI laie te tene mATenI bhAre rAkANenI jarUriyAtemAM karaverA ane khAdhavALI atha nIti baMnenuM sthAna che te cokkasa che, sIdhA karaverA vadhAravA mATe have khAsa avakAza rahyo nathI, tethI ADakatarA karaverAnI Avaka upara sarakAranA aMdAjapatramAM khAsa AdhAra rAkhavA paDe che. zrI, TI, TI. kRSNAmAcArInA jeTa pachI sarakAra karaverAnA samRddha rAAlaya mAMthI aneka zastrone upayoga prajAnA badhA vargo para kare che. chellAM traNacAra varSa daramyAna eka bAju jyAre madhyamavarga para madhavArInI bhIsa vadhatI gai che, tyAre bIjI bAju AbakArI jakAta noMkhAvAthI, relvenA daramAM te nUramAM vadhAre thavAthI te Ama karaverAnI karamukata AvakanI maryAdA ghaTADavAthI madhyamavarganI muzIbatamAM vadhAre thayA che. sarakAre khAsa jovuM e joie ke AvI rIte. eTale ke karaverAmAM vadhAre karIne athavA te khAdhavALI anItinA anusaraNathI nAhta karatuM karIne je navA ane madhyamavarga nANAMkIya sAdhanA ubhA karavAmAM Ave tene saMpUrNataH sadupayeAga thAya. yAjanAo mATenuM je nANu' ubhuM karavAmAM Ave che, tenAM upayoga yojanAonA bahAranA kAya mAM thAya che e jANItu che. AvuM sada'tara na thAya tevu ApaNe icchIe, paNa te zakaya nathI, sarakArI AMkaDAo batAve che, ke chellAM A varSomAM vikAsa yeAjanA-pAchaLanA kharce traNa gaNA thayA che, te binavikAsa yeAjanA pAchaLane kharce bamaNA thayA che. paNa AvAM sAdhanAna vadhumAM vadhu upayoga vikAsa yeAjanAmAM thavA naie; te paNa-kAryakSamatAthI te pUrI karakasarathI thavA joie. yeAjanA pAchaLa je nANuM kharcAya che tenAthI khetIvADI ane udyoge baMnenuM utpAdana vadhatu rahevu. beie. teA ja khAdhavALI atha nItimAMthI nipajatA phugAvAne kAjImAM rAkhanAra tattva astitvamAM Ave. te paMcavarSIya yAjanAe A bAbata ApaNane cokakasapaNe zIkhave che. pahelI yejanAnI sarakhAmaNImAM bIcha yeAjanA daramyAna rASTrIya utpAdanamAM dhAryAM vadhAre na varatAyeA ne ulTuM phugAvAnI nIti vadhu amalamAM AvI. tenAM sIdhAM pariNAme bhAvAnA uchALAmAM jaNAyAM te tethI madhyamavarganI muzIbatamAM vadhArA thayA. 1951 thI mAMDIne 1959 sudhInA kula rASTrIya utpAdana, jIvanardhAraNa aMka, jaththAba Mdha mAlanA bhAvanA AMka, leAkAnA hAthamAM nANuM ane rASTrIya AvakanA AMkaDAe jhINavaTathI tapAsIe te ApaNane A bAbatanI pAkI khAtrI thayA vinA raheze nahI. kalyANakArI rAjyanI pravRttione paheAMcI vaLavA sarakArI taMtramAM ghaNA vadhAro thayA che. sarakArI khAtAMomAM khUba pramANamAM bharatI. thai. che. rASTrIyakaraNa, rAjya hastaka pravRtti, jAherakSetranA vistAra ema navA jhoka ApaNA dezamAM ApaNe joie chIe, khAnagI kSetrane koikavAra 5 pALavAmAM Ave che; kAika vAra tene khUAmAM khaseDI devAmAM Ave che; kAikavAra tene dhamakAvavAmAM Ave che. A badhAthI dezanI vikAsa yojanAne saravALe lAbha / thAya che ke geralAbha te bAbatamAM sarakAre te prajAe bhaviSya mATe AkharI te pAkakA niNyA levA joie, rAjakIya ne Arthika sattAnuM kendrIkaraNa. e dezanA hitamAM nathI ne je rAjA, mahArAjA ke meTA jamItadAro ke moTA udyogapatio na heAvA joie evA mata pravata te| hAya te dilhImAM beThelA ane potAne megale Ajhama mAnI beThelA ucca sarakArI vahIvaTakartA paNa huMmeza mATe jAmI paDe te dezanA hitamAM che ke nahI te aMge pazu leAkamata cekakasapaNe keLavavA joie. lokazAhItA bhAvi sAthe A bAbata khAsa sabaMdha dharAve che: eka vAta te hu" khAtrIthI mAnuM chuM ke vikAsa ceAjanAonI saphaLatA mATe sarakArIta tranI zithilatA dUra thavI joie, temanI kAryakuzaLatA ane kAryakSamatAmAM . atyAra karatAM. ghaNA ja vadhAre . Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 242 thavA joie, ne karacorI, dANacorI, lAMca-rUzvata, lAgavagapakSapAta vi.thI sarakArI tIjorIne ke prajAnA hitane je nukazAna thAya che te vyavahArU rIte jeTalu zakaya hoya teTaluM kaDaka rIte aMkuzita karavu' joie. A badhA sAmAjIka aniSTAnI bAbatamAM sarakAre khUba jAgRti dAkhavavAnI jarUra che, je khAsa dekhAtI nathI. Arthika rIte avikasita deza Arthika vikAsanI dizAmAM jhaDapI pagalAM bhare tyAre tene memo prajAe haste mAMe sahana karavA ja joie e binacarcAspada bAbata che. "There cannot be planning without tears' and 'The price of development is sweat & tears' e sUtreA sarakArI kSetra taraphathI harahaMmeza vahetA mUkavAmAM Ave che. paNa, A Arthika vikAsanA khodhapAThuM uparathI, madhyamavarganA mAnavIo sahita dezanA prajAjanA sarakArane avazya e kahI zake che ke ame zrama karavA ane AMsu vahAvavA taiyAra chIe, paNa pahelAM tamAre amane batAvavuM paDaze samajAvavuM paDaze ane vizvAsamAM levA paDaze ke (1) zuM A bejAe anivAya` che? (2) zuM sarakArane thatI Avakane dareke dareka rUpIe vikAsa kAryamAM ja vaparAya che te tenA durUpayoga thato nathI ? (3) zu yojanAonA kheo ane lAbha-baMnenu vitaraNa evI rIte thAya che ke prajAmAM yAjanA pratyenA utsAha te rasa satata rahI zake ? prajAne vaparAza para niyamana mUkavAnuM tathA karakasara karavAnuM kahetI vakhate sarakAre pote paNa A badhuM amalamAM mUkavAnI jarUra rahe che. zikhAmaNa ane vana baMne vacce ekasUtratA rAkhavI jarUrI che, lAkazAhI Dhabe thatA Arthika AyeAjanamAM saphaLatA prApta karavA sarakAra ane prajA vacce uMDI samajaNu hAvI joie, eka bIjA para vizvAsa hovA joie ne sahakAranI sAcI bhAvanA keLavAvI joie. pahelI ane khIjI ceAjanAnA mAdhapAThamAMthI A pATha khAsa ApaNane zIkhavA maLyA che te te trIjI yeAjanA mATe bhAre upayegI che, madhyamavarganA bhaviSyane A pAyAnI bAbateA sparze che. jema 'mazIna mANasa mATe che, ane nahI ke mANasa mazIna mATe", tema hAlamAM bhArata sarakAranA bhUtapUrva nANApradhAna zrI. sI. DI. dezamukhe kahyuM hatuM ke, yojanA prajA mATe che, ane nahIM ke prajA yeAjanA mATe' A nAnakaDA vAkya dvArA zrI. dezamukhe dhaNuM dhaNuM kahI dIdhuM che te khAbatamAM za MkA nathI. sarakArI nIti ane madhyamavarga vikAsa yojanA aMgenI sAmAnya carcA ApaNe e dheAraNe karI ke je mukhjo anukuLa pheraphAro thai zake to yeAjanAnA khAjAnA bhAra kAMika halakA thAya, tenAM piraNAmA prajAne vadhu najadIkathI sparze ne saphaLatA mATe vadhu utsAhajanaka vAtAvaraNa keLavAya. have, bahu ja TUMkamAM, sarakArI kSetre madhyamavarganA praznonI bAbatamAM zuM thaI zake te vicArIe. (i) anAja, kApaDa ane raheThANu e mULabhUta jarUriyA sarakAre bane teTalI vyAjakhI.rIte sa MteASAya te jovu joie. A pAyAnI bAbatamAM jarA paNa khAMdhacheDane avakAza nathI. yeAjanAnI saphaLatAnA pAyA A ja hoi zake. (2) zikSaNanI sagavaDA te tIkhI sagavaDe vadhu pramANamAM maLavI joie ane te paNu madhyamavarga te vAya te dhAraNanI hovI joie. tA. 16-4-60 rIte thavA joie ke jenA lAbha amuka vane badale prajAnA adhA vargone maLe ne tethI temane muzkelIemAM kAMika rAhata maLe ne temanA utsAha vadhe. (5)- laghutama vetana, hakkanI rajA, prAviDanTa phrenDa vi. vi. lAbho tAkiyAtAne maLavA joie te sarakArI nokariyAto ane khAnagI nAkariyAtA vacce A bAbatamAM taphAvata rahe che te ghaTavA joie. Aje sarakArI nItinuM dhyAna mukhyatve audyogika kAmadArA tarapha ja hoya che, tene khadale bIjA vargAnA AvA prazno tarapha pazu vaLavu joie. : (6) yAjanAnAM nANAkIya sAdhanA vadhAravA ADakatarA verAno bharapura upayoga thAya che. AvA karaverAthI jIvananI jarU'riyAta vadhu paDatI mAMthI na paDe te jovAvu joie. AvI ja rIte have jAhera karporezanAe paNa nakAne dheAraNe kAya karI sarakArI tIjorImAM kALeA ApavA joie te nItine svIkAra thayo che, AvA naphA kAryakSama kArya karIne tathA kharcamAM karakasara karIne thavA joie ane nahi ke sevAnA daramAM ke utpAdita mAlanA bhAvamAM vadhArA karIne. badalAtI paristhitimAM madhyamavarga pote zuM karI zake ? madhyamavaga mahenatu che, vyavahArU che ne tene peAtAne mAga kADhatAM avazya AvaDe che. upara vaNu velI nakkara hakIkatA te vAstavika paristhitine tene sa`pUrNa khyAla che. rAje rAjanI muzIbatethI te gharanA aMdAjapatranA TAMTI meLavavAnI mathAmaNathI te akaLAya ke rASe bharAya te samajI zakAya tevu' che, chatAM te jANe che ke mahadaze te dezanuM bhAvI jeTalu ujaLu haze, teTalu ja tenuM bhAvI paNa ujaLuM che. AthI te ceAjanAnA vikAsa sAthe tAdAtmaya anubhave che ane vikAsa yAjanAnI vigatAmAM ke nItinA valaNamAM keTalAka pheraphAra icchatA haiAvA chatAM te Arthika kSetre je A badhu thai rahyuM che tene tene sateja che, AnaMda paNa che. ApaNe sau jANIe chIe ke vizvayuddha daramyAna athavA yuddha pachInA kALamAM IMglaMDa, jarmanI, jApAna vi. dezeAnI prajAe apAra yAtanAe bhAgavI hatI ane paristhiti upara kAbu meLavavA ne prazno hala karavA pArAvAra parizrama uThAvyeA hatA. huM cekasapaNe mAnuM chuM ke, ApaNA dezanA sAmAnya mAnavI paNa A mATe tatpara che, jo tene samajAvaTathI vaza karI levAmAM Ave tA. eka vAra zrI, azAka mahetAe A bAbatamAM petAnA dilanu da vyakata karatAM kahyu` hatu` ke, " yojanA mATe kAne paDI che ? vikAsanI kAne paDI che ? dezamAM sarakArakSetre zu ke prajAkSetre zuM? vyavasthA, samajaNu ane saMyeAjanane saMpUrNa abhAva che ! '' madhyamavarganA mAnavI jyAre peTe pATA bAMdhA' nI salAha sAMbhaLe che, tyAre te joi zake che ke Ane amala kayA kayA vageryAM kavI rIte kare che. A paristhitimAM dharamULane pheraphAra thavA joie ane yAjanAbahena pAMca varSa pahelA AvyA hatA, pachI dekhAyA nathI 'tene badale yojanAnAM nakakara pariNAmA sIdhesIdhA prajAnA badhA vargone tathA gAmaDe gAmaDe paheAMce tevA praznadha thavA joie. have pachI mAtra mIThAM vacanathI te zabdonI karAmatathI prajAne sa MteSI nahI' zakAya te vidhAna kAMi paNa svIkAraze. madhyamavarganA mAnavI kahIe ke sAmAnya mAnavI kahIe ke dezanA nAgarika kahIe je kahIe te - tene vadhumAM vadhu kevI rIte sa MtevA te trIjI yojanAnA eka mULabhUta hetu gaNAvA joie. * hAlanI muMjhavaNeAmAMthI kAMIka mAga kADhavA mATe madhyamavarga pote zuM karI zake te ApaNe bahu ja TUMkamAM joi laie. (1) je kahevuM sahelu che, pazu karavu muzkela che te-jyAM zakaya hoya tyAM tyAM teNe karakasara karavI joie. (3) rAjagArInuM kSetra vistAra pAmatuM rahe te Arthika nItinA hetu pAra paDI zakayA nathI. A bAbatane jarA paNa gaucu sthAna apAvuM na joie. (4) sAmAjika kalyANanA yojanAmAM darzAvelA kha' evI '' jyAM Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ': tA, 16-4-60. prabuddha jIvana * 243 joie. jemAM saMjoge sejanAne re... che karo paDayo che. A darAnA sarakSaNa ane hajI AMca AvI vadhAthIoe bhaNavA ***'s Rs * * mane A . (2) beTI zrImaMtAImAM ghasaDAvAnI je madhyamavarganI vRtti haze hoMze Ape tevI vyavasthA nirmANa thavI joie. Arthika che temAM pheraphAra thavo joIe. , , bhaviSya uparAMta rAjakIya saddharatAnI daSTie paNa A daSTibindune . (3) "eka kamAnAra ne sAta khAnAra' e paristhitimAM svIkAra thaye dhaM... ', ' , ' ' yogya pheraphAra karI, kaTuMba dITha AvakamAM saMjoge mujaba, vadhAre dezane sAre nazIe atyAra sudhImAM ApaNe koI paNuM " thAya tevA upAya javA joIe. ' ' pADezadezA sAthe athaDAmaNamAM ubharyA nathI. e kharUM che ke (4) yojanAne lIdhe vikasatA vepAra-udyogamAM vadhatI jatI pAkistAna, kAzmIra, bhArata-cInI sarahada ema samasyAo ApaNane rojagArInI taka jhaDapI levI joIe. navI takenI khAsa noMdha muMjhave che, paNa Arthika vikAsanA kAryakramane hajI AMca AvI levAvI joIe. ' ' ' ' , ' ' . nathI, jo ke A varSe dezanA saMrakSaNa kharcamAM ApaNe vaMdhAre ' (5) Ama ne badale TekanIkala zikSaNa tarapha vadhu dhyAna karavuM paDe che. A aNadhAryo bojo te sau keie hasate apAvuM joie amuka uMmara pachI, vidyAthIoe bhaNavAnuM ne mAe upADo ja rahyo. jeTale aMze ApaNuM maryAdita sAdhano kamAvAnuM kArya sAthe karavuM joIe. - A rIte phaMTAI jAya teTale aMze ApaNuM Arthika vikAsanuM ' (6) strIoe paNa navA saMjoge mujaba vartavuM joie kAryo adhUruM rahe che te spaSTa che. ApaNe AzA rAkhIe ke ne zakya hoya te kuTuMbanI AvakamAM vadhAro karavA prayatna karavA zrI. javAharalAla naherUnI kuzaLa AgevAnI nIce ApaNe AMtarajoIe. rASTrIya rAjakAraNamAM ApaNuM viziSTa sthAna jALavI rAkhI, (7) lagnanI vayamaryAdA-aicchika rIte UMcI ANavI joIe - lekazAhI dhoraNe Arthika kSetre je siddhio hAMsala karI che te - ane kuTuMba niyojananuM mahatva svIkAravuM joie. * mAge aDagatAthI ne vizvAsapUrvaka AgaLa dhapIe. . . (8) bacata karavI muzkela che e kharuM; chatAM madhyamavarga - samApta * * kAntilAla bADiyA bacata karavA TevAyelo che. tethI bacaMtanA navA navA sAdhano - prakIrNa noMdha phAyado thAya tethrI rIte upayoga karavo joie. 9 nAnA udyoganuM kArya ane sahakArI pravRttinA saMgaDhanamAM * * muMbaInA navA meyara zrI. viSNuprasAda desAIne aneka khAsa rasa le ', joIe. Consumer's cd-operatives abhinandana ane zubhecchAo mATe ApaNA dezamAM bahoLuM kSetra che ne te dvArA madhyamavarganA zrI. viSNuprasAda naMdarAya desAinI muMbainI myunisipala keTalAka prazno hala thaI zake tema che. kareporezananA pramukha sthAne thayelI cUMTaNI aneka rIte dhyAna - (1) sAmAjika saMsthAoe A badhA jaTila praznone kheMce tevI che. chellAM traNa varSathI muMbainI kAraperezanamAM abhyAsa karI, mArgadarzakanuM kArya karavuM joie ke lekamata ghaDa Bgresa ladhumatImAM hatI. Aje pAchI te bahumatImAM AvI che. " - vAmAM potAne phALo Apavo joie. jene lIdhe kerosI pratinidhi meyaranA sthAna upara cUMTAI zakela : (1) bole tenA bora vecAya' e nyAye vicAra vinimaya - che. AjathI traNa varSa pahelAM zrI. viSNuprasAda desAI saMyukata karI, hatAza ne niSkriya thavAne badale saMgati banIne jezale mahArASTra samitinA pratinidhi zrI. ema. vI. doDenI sAme kAryakrama madhyamavarga hAtha dharavo joie. pitAnI ochAmAM ochI A ja sthAna mATe ubhA rahelA ane parAjita thayelA. Aje, mAMgaNIo ne hake svIkArAya te mATe teNe kaTibaddha thavuM paDaze. e ja zrI. Dene parAjaya pamADIne zrI. viSNubhAi vijayI ' nIvaDyA che. . (12) pitAnA praznonA ukelamAM, lAcArIne lAbha laI, ' - - bIjA vargo, pakSeke hito banAvI na jAya tenI khAsa takedArI zrI. viSNubhAinI Aje 67 varSanI ummara che. temane janma amadAvAdamAM thayele, ane bhaNatara paNa moTA bhAge amadAmadhyamavarge rAkhavI paDaze. che. (13) samAjavAdI samAjaracanAnuM je citra raju thayuM che vAdamAM ja temaNe pUruM kareluM. vakIlAta karavAnI temanI dhAraNA ne Arthika nIti je dizAmAM dezane lai jaI rahI che temAM hatI, paNa saMyogo temane vyApAra dhaMdhA tarapha kheMcI gayA: baMdhabetA thavA madhyamavarga prayatnazIla thavuM joie. AjathI jA. varSa pahelAM temanA pitAzrI, sAthe teo muMbaI AvI vaselA. 1945 thI teo vAMdarA myunisipAliTImAM cUMTAyA rAjakIya saddharatA ane Arthika bhaviSya ane e rIte temanA jAhera jIvananI zarUAta thaI. AgaLa " che e ApaNe vikAsa yojanAo dvArA samRddhinI vaheMcaNI karavA jatAM te ja myunisipAlITInA teo pramukha thayA. teo sAntAicchIe chIe ane nahIM ke garIbInI. vikAsa- janAonA krujhamAM rahetA hAine tyAMnI aneka jAhera pravRttio sAthe varSothI uttarottara vadhatA jatA phAyadA dezanA badhA vargone, dezanA badhA saMkaLAyelA hatA je. muMbaInI myunisipAlITI sAthe parAMonI vistArone sapramANa maLavA joie ane dezanI - vahana-zakita- myunisipAlITInuM joDANa thatAM temaNe muMbaInI keraparezanamAM mujabane jo tenA upara ladAvo joIe. deza samakSanI ApaNI praveza karyo, ane 1950 mAM teo myunisipala keMgresa kilaSTa Arthika samasyAo, vastIne vadhAre ne utpAdananuM ochuM pATInA sekreTarI thayA. 1957 mAM e ja pATInA teo netA dhAraNa e batAve che ke hajI keTalIa paMcavarSIya janAo thayA. chellAM traNa varSa daramiyAna virodha pakSanA AgevAna tarIke . ApaNe ghaDIne temAM saphaLatA meLavIzuM tyAre ApaNuM jIvana- temaNe asAdhAraNa kuneha tathA kuzaLatAnuM darzana karAvyuM hatuM ane dhoraNamAM kaMika sAro gaNI zakAya te sudhAre jaNAze. Akhare ucca keTinI sabhyatAne' paricaya karAvyo hate.. - te A mATenA jarUrI nANAMkIya sAdhane ApaNe dezamAMthI ja muMbainI be mukhya jAhera saMsthAoH eka muMbaI vibhAgIya ubhAM karavA rahyAM. pariNAme, janAomAM hAlamAM je rekANane dara che koMgresa ane bIjI be myunisIpala keraparezana. Aje jyAre temAM ghaNuM vadhAro kramazaH karate jo paDaze. vikasatA jatA arthataMtramAM muMbaI pradezanuM vibhAjana thAya che ane mahArASTrIonuM prabhutva jema jema Ava vadhatI jAya tema tema karaverA dvArA athavA te ne ! dharAvatA mahArASTrane janma thAya che tyAre tenI rAjadhAnInI be bacata yojanAo dvArA sarakArane nANu prajA pAsethI maLavuM joIe. pramukha saMsthAnA pramukhasthAne gujarAtI netAe Ave che: A dRSTie jotAM paNa sarakAre madhyamavarganya prazno para - khAsa eka ThekANe zrI. bhAnuzaMkara yAjJika ane bIje ThekANe zrI. viSNudhyAna ApavuM joIe ne bhaviSyamAM te bacata karIne sarakArane prasAda desAI. A eka vismayajanaka chatAM subhaga ghaTanA lage ' sa kAma A Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 pra mu ddha jI vana tA. 16-4-60 che. ane vyakita bhAre vinIta tathA udAtta koTinI che. temanuM ' tevI kAyaranI krUratAnuM karavAmAM AvatuM pradarzana. siMha mATe pADe A viziSTa padhArohaNuM gujarAtI marAThIone paraspara snehabhAve bAMdhavAnI prathA baMdha karatAM muMbaI sarakAre pitAnI yAdImAM AvuM 'sAMkaLavAmAM aneka rIte madadarUpa bane evI ApaNa savanI DahApaNa DALavAnI. ane akakala vinAnAM vidhAna karavAnI koi antaranI icchA ane paramAtmAne prArthanA he ! . . jarUra nahotI. AvA nivedanathI je kAMi sArU karyuM tenI zobhA mIyAM paDayA paNa TaMgaDI UMcI !" muMbai sarakAre ghaTADI che TeliphreinanA daramAM bInajarUrI asAdhAraNa vadhAre - muMbaI sarakAra taraphathI dara aThavADIAnI AkharamAM gIra ( bhArata sarakAre dilhI, muMbai, kalakattA vagere moTAM zaheramAM pradezamAM siMhadarzana mATe laI javAmAM AvatA pravAsIone niyata TeliphenanA bhADA tathA daramAM je vadhAre karyo che. teNe sAmAnya - * samaye niyata ThekANe siM ha jovA maLe e hetuthI te samaye ane sthitinA mANaso mATe TelIphenanI sagavaDa bhogavavAnuM ati muzkela te sthaLe sihone AkarSavA mATe eka paDe bAMdhavAmAM AvatA banAvI dIdhuM che. sarakAra jema karaverA vadhAratI vakhate haMmezA ' hatA. AnA virodhamAM pazudayA premI janatA taraphathI eka ugra jene majazokhanI cIjo-luxury goods-gaNavAmAM Ave Ajolana zarU karavAmAM AveluM tenA pariNAme, jaNAvatAM AnaMda che tene yAda kare che ane te uparano kara vadhAre che athavA thAya che ke, muMbaI sarakAra taraphathI A rIte pADo bAMdhavAnI prathA te te upara na karI nAkhe che. tevI ja dRSTithI bhArata sarakAra baMdha karavAmAM AvI che. A rIte jAhera janatAmAM jAgelA uhA TelIphonane vicAra karatI lAge che. TeliphonanA dara tathA bhADAmAM hine dhyAnamAM laIne samayasara A jaMgalI paddhati baMdha karavA eprIla mAsathI A mujaba vadhAro karyo che : sthAnika kaeNlanA badala muMbaI sarakAne dhanyavAda ghaTe che. paNa e saMbaMdhamAM je dara deDhA-karavAmAM AvyA che ane TelIphenanuM vArSika bhADuM sarakArI yAdI bahAra pADavAmAM AvI che te yAdI bhIyAM paDyA rUA. 144 hatuM te vadhArIne rUA. 240 karavAmAM AvyuM che. AnI paNa TaMgaDI UMcI' e kahevatane yAda karAve tevI che. A tA. sAme rAhata tarIke traNa mahine 200 kela maphata karavA devAmAM . 17-3-60 nA roja bahAra pADavAmAM AvelI sarakArI yAdI nIce che Avaze, paraMtu vAstavika vyavahAramAM te khATAM vadhu paDatA kelanAM mujaba che: bIlemAM A rAhata dhovAi jaze. atyAre bhADAnI ane kelanI gIranA siMhe jovA mATenI sahelANIo aMgenI janA rakama dara mahIne vasula karavAmAM Ave che tene badale sAdhAraNaparave siMhone AkarSavA mATe khADAmAM bAMdhavAmAM AvavA sAme rIte vArSika bhADuM, agAuthI vasula karI levAmAM Avaze paNa lokalAgaNI duHkhAyAnuM jaNAyuM che. A paddhati tadana navI nathI, jene mAsika bhADuM ApavuM haze tene dara mahInAnA rUA. 20 ne varasothI Ama thatuM AveluM che ne siMhane khorAka jAnavara badale rU 22 Apa paDaze. kelanuM bIla dara mahInAne badale hovAne kudaratI krama che. A kAraNe A sAme vAMdho uThaze evuM dara traNa mahIna vasula karavAmAM Avaze. iTolezana phI . 10ne dhAravAmAM AvyuM na hatuM. Ama chatAMya junAgaDha , khAtenA jaMga- badale rUA. 40 levAmAM Avaze.' lone lagatA adhikArIne AvI rIte pADA nahi bAMdhavAnI ane A saMbaMdhamAM vizeSa zecanIya sthiti e che ke tArahAlanI paddhatimAM pheraphAra karavAnI sUcanAo apAI gaI che. TapAlanA dara vadhAravAnA hoya te karaverA rUpe bajeTa dvArA vadhe che - "Ama chatAM ya evuM darzAvavAmAM Ave che ke bInaupayoganA je pArlAmenTa maMjUra kare tyAra bAda amalI banI zake che, paNa pADAonI siMhanA khorAka mATe jogavAi karavAthI dudhALAM DhoranAM TeliphonanA dara sarakAra svecchA mujaba vadhArI zake che ane ene jIvana bacAvI zakAya che. meM ene nAza bhukhamarAthI athavA to katala beja uThAvanAra te saMbaMdhamAM eka prakAranI lAcAra dazA bhegave karIne gAmaDIyAo kare che. AthI Ama thAya tene badale bInaupayogI che. tAra TapAlakhAtuM varSothA Teliphena kSetre sArI kamANI kare che ane jAnavarone kharIdI laIne siMhane AkarSavAnA kAryamAM levAmAM Ave tethI Teliphenane tAra TapAla khAtAMnI kAmadhenuM kahevAmAM Ave che. che. gAmaDAnAM lekenAM Dhere para humalA karavAne lIdhe leke siMhone A saMbaMdhamAM tA. 27-3-60 nA janmabhUmi-pravAsamAM jhera Ape che. eTalA mATe siMhanA jIvana sAcavI rAkhavAmAM vadhAtha jaNAvavAmAM AvyuM che ke "tAra TapAla jema vaibhava nathI A paddhatie madada karI che. goLIo choDIne ke mArI nAkhI tema Teliphe paNa vaibhava nathI, paNa Avazyaka sagavaDa che ane zake tevI take siMhe temane ApatA nathI. bIjA ghaNAM gAmamAM pazcimanA dezamAM garIbamAM garIba mANasa paNa tene lAbha le che. siMhanA humale thavAne badale cekakasa vistAra puratA humalA thAya ane ( e nItine anusarIne te dezomAM tenA dara bahu ja halAvA, te saMbaMdhamAM paNa A paddhati madadagAra thaI che. rAkhavAmAM Ave che.) ApaNu dezamAM tenI sevA atyanta maryAdita . ' "kudaratI mijAjamAM siMhone jevAne vizvabharamAM kayAreka vargane maLI che ane have tene vistRta karavAnA bahAnA nIce maLate A anubhava meLavavAnI mAMgaNI pravAsI yojanAne amala e varganuM zoSaNa thAya che. vadhu TeliphaeNna ApIne vadhu Avaka thayuM tyArathI thavA mAMDI hatI. yojanA heThaLa be vAra sahelANI- karavAne badale bhAvavadhAre karIne jIvananI jarUriyAtanI mAMdhAene atyAra sudhImAM giranA siha jovA lai javAyA che. jemaNe ratamAM vadhAro karavAmAM Ave che. TelIphena dharAvanArA badhA mANaso kudaratI vAtAvaraNamAM AvatA.si hene joyA che temaNe A pejanAnA lakSAdhipati che athavA te vaibhava tarIka dharAve che e khyAla bhArobhAra vakhANa karyA che." sattAvALAone heya te kADhI nAkhavo joIe. teo lokalAgaNI AvI vAhiyAta sarakArI yAdI Aja sudhImAM kadI jovAmAM ane lokonI jarUriyAtothI keTalA aLagA thaI gayA che tene A AvI nathI. aThavADiye eka divasa eka pADo bAMdhavAthI ane dAkhale che. Teliphena jAhera sevA che, paraMtu emAM sevAnI nahi, e rIte gIramAM vasatA amuka siMho mATe bhayaMnI jogavAi sattA ane zeSaNanI daSTi rahI che. sevA ane sagavaDa ApavAnI karavAthI siMhonI raMjADa ghaTI che ane dudhALAM Dhero bacAvI vAta heta te Avo avicArI vadhAre na thAta ane trimAsika zakAya che-AvuM vidhAna kevaLa hAsyAspada lAge che. bheMsa ke kola phI ane vArSika bhADuM sAmaTAM vasUla levAnI vRtti na jAgata. * pADAne bIjI game te rIte nAza thato hoya te bAbata ahiM bahettara che ke vasUlAtanI vartamAna paddhati cAlu rAkhe ane prastuta nathI. ahiM prastuta che sahelANIonI kevaLa AnaMdamajA sAmaTuM bharANuM bharavA mAge tene rIbeTa Ape. e aMdAja khAtara jAhera rIte eka asahAya pazune apAtA bega athavA kADhavAmAM Avyo che ke A vadhArAthI Teliphona khAtuM 25 thI 30 te kAkAsAheba kAlelakare A bAbata upara lakhatAM jaNAvyuM che TakA vadhAre kamANI karaze. vikAsa yojanAnA nAme bhAva vadhAro che. gAmaDAnAM eTalA mATe choDIne ke Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** ja - " prabhu ddha cha va na 245 - - thAya ethI e zeSaNa maTI jatuM nathI. ethI to vikAsa yojanA- AnA bacAvamAM ema kahevAmAM Ave che ke gujarAtI ke marAThI emAMthI lokone utsAha marI jAvuM che, ? . ' , " bhASA nuM jANutA nimaMtritone gujarAtI ke marAThI bhASAmAM - zrI. gokaLabhAI daulatarAma bhaTTanuM sanmAna-Ajana, chapAyelAM nimaMtraNo- samajavAmAM muzkelI paDe. to temane emane - suprasiddha lokasevaka zrI gokuLabhAi daulatarAma bhaTTanI 62 mI . kahevAmAM Ave ke te pachI nimaMtraNo hindImAM lakho ane chApe. varSagAMTha nimitta zrI. jayaprakAza nArAyaNanA adhyakSasthAne mahA paNa tene ema javAba maLe che ke niyaMtrita vyakita hindIpaNuM zivarAtrInA roja jayapuramAM eka abhinandana samAraMbha goThavavAmAM , na jANatI hoya te tenuM zuM thAya ? jo ke Aje pratyeka zikSita ' . Avyo hato. A prasaMge rAjasthAnanA kAryakaree keTalAeka vyakti saMbaMdhamAM e apekSita che ke te ochAmAM ochuM hindI " saMkapanI prati karIne potAnI zraddhAMjali arpaNa karI hatI. te jANatA ja have joIe; Ama chatAM paNa Azcaryajanaka te rU. 1,11,040 nI thelI ane 63327 sUtAMjali temaNe ekaThI e che ke, gujarAtI, marAThI yA hindI nahi jANanAranI ATalI karI hatI; "rAmarAja' sAptAhikanI grahaka saMkhyAno saMka9pa badhI cittA saivavAmAM Ave che, paNa aMgrejI nahi jANanAra. 6,100ne have te vaTAvIne te AMkaDe 6.121 sudhI pahoMcADaye moTA bhAganA vyApArIo tema ja strIonI kema koI cintA ja. hato; sarvodaya pAtrane 6100 no saMka9pa pUro karyo hatoA sevatuM nathI ? temane aMgrejI, nimaMtraNa samajavA mATe hAlatAM - A uparAMta 7 grAmadAne jAhera thayAM hatAM. . " cAlatAM bIjAnI garaja paDe che ane temanI saMkhyA bahu, meTI zrI. gokuLabhAi daulatarAma bhaTTa muMbaInA prajAjanone jarA hoya che jyAre gujarAtI, marAThI ke hindI nahi samajanAra varga, ' 'paNa ajANyA nathI. AjhAdI AndolananA savinaya kAnunabhaMganA gharo ja ochA hoya che ane pramANamAM. temanI agavaDa ati : 2 (1930 thI 1973 sudhInA) bIjA tabakakA bAda teo rAjI- alpa hoya che.' thAnamAM sthira thayA ane koMgresa dvArA tyAMnI prajAnI temaNe anekavidha AvAM niyaMtraNa aMge vadhu Azcaryajanaka hakIkata che sevA karI ane kALAntare kegreisanI kArobArImAM teo nimAyA , e che ke saMsthA kevaLa gujarAtIo athavA mahArASTrIenI hoya, ane. akhila hindanA rAjakIya kSetramAM teo vadhAre jANItA thayA; nimaMtrita vaga paNa kevaLa gujarAtI athavA mahArASTrI ja hoya paNa te pahelAM temaNe vile pArale ane muMbaImAM koMgresa, rASTrIya ane ema chatAM e saMsthA aMgenI sabhAonA nimaMtraNe aMgreH zikSaNa ane sAhityunA kSetre varSo sudhI puSkaLa sevA karI hatI. mAM kADhavAmAM AvelAM anekavAra jovAmAM Ave che. ghaNI vakhata e upara jaNAvela savinaya kAnUnabhaMganI laData daramiyAna vilepArale ema bane che ke gujarAtI thA marAThI kAryakarone AvAM nimaMtraNa, AjhAdI jaMganuM eka kendra banyuM hatuM. A jaMganA teo eka patra taiyAra karatAM AvatuM hotuM nathIema chatAM AvAM nimaMtraNa che senAnI hatA ane tenA samagra AyojanamAM zrI. gokuLabhAIe aMgrejImAM ja kADhavA joIe--ema karavAthI saMsthAne mobha ke bahu mahatvano bhAga bhajavyo hato. Aje paNa teo muMbaI- pratiSThA jaLavAya-AvA koI bhramane vaza varta-aMgrejI nimaMtraNa .. vile pAralene bhUlyA nathI. A bAjunA rASTrIya mahatvanA koI paNa pa taiyAra karavA mATe jANakAranI madada levAmAM Ave che. e avasara upara zrI gokuLabhAInAM darzana na thAya ema bhAgye ja bane.. badhuM keTaluM kaDhaMgu - anaisagika - cAlI rahyuM che tene kema koIne - kevaLa sevAne varelA ane gAMdhI vicArasaraNIthI otapreta, mana vicAra Avate nahi hoya ? " vANI ane karmanI ekarUpatAnI jemAM ApaNane kAMIka , jhAMkhI - aMgrejI nimaMtraNonA je vaiciyanI ApaNe upara carcA karI thAya evI virala vyakitaomAM zrI gokulabhAI eka che, temanI tevuM ja citrya muMbaInI jAhera sabhAomAM jovAmAM Ave che 62mI varSa gAMTha nirmite jayapura khAne je abhinandana samAraMbha ane te bhAre bacaya pedA kare che. AvI sabhAomAM zretAvagata thaze ane samAraMbhanA solaMkAe A samAraMbhanA anusaMdhAnamAM ghaNuM moTA bhAge amuka eka prAdezika bhASA jANanAra hoya che karelA saMkalpane je rIte pAra pADe te sarva kAMI ucita ane pracalita prAdezika bhASA ke hindI na samajI zake evuM te - vyakitanA ucita samAnanuM dyotaka che. vile pAralemAM paNa temanA kaI hatuM ja nathI. ema chatAM paNa AvI sabha eno A mATe eka abhinandana-samAraMbha yojavA mATe zrI. maNibahena kAryakrama, ghaNI vakhata aMgrejImAM ane ghaNI vakhata aMgrejI nANAvaTInA adhyakSasthAne eka vaNajAra samitiM nImavAmAM AvI sAthe prAdezika bhASA mizra karIne calAvavAmAM AvatA che ane A prasaMge temane eka thelI arpaNa karavAmAM AvanAra, jovAmAM Ave che. AvI sabhAomAM aMgrejI, sivAya che ane AcArya zrI. rAmaprasAda bakSIne temanAM kAvyono saMgraha bIjI bhASAmAM bolavA aMge jenAmAM AtmavizvAsa na hoya to taiyAra karavAnuM soMpavAmAM AvyuM che. thelI . mATe rU. 11000 te aMgrejImAM bole te te ApaNe jarUra kSetra gaNIe. paNuM che ekaThA karavAnI abhinandana samiti- dhAraNA che. zrI. gekuLa- jyAM vakatA zrotAonI bhASAmAM pUrI saraLatA, ane vizvAsathI -naM. bhAInA muMbaI tema ja parAMomAM aneka prazaMsake che. temane bolI zake tema hoya tyAM paNa amuka vakatA A svAbhAvika prastuta sanmAna thelImAM pitAne phALe satvara moklI ApavA mAdhyama choDIne aMgrejImAM besavAne prayatna kare tyAre vaiciyanI anurodha karavAmAM Ave che. parAkASTAnuM darzana thAya che. Avo ja eka anubhava tAje * A mATenuM ThekANuM nIce mujaba che. taramAM thayuM. prasaMga hato. zrI, mahAvIra jaina vidyAlayamAM tArIkhe zrI. maNibahena caMdulAla nANAvaTI, arUNodaya, lajapatarAya reDa, 27-3-60 nA roja sva. zrI, metIcaMda giradharalAla kApaDiyAnI A vIle pArale pazcima, muMbaI 24. A pratimAnI annasaciva zrI. esa. ke, pATIlanA zubha haste kare aMgrejIno A te ke meha? ' , anAvaraNavidhine. zarUAtamAM zubhecchAnA sadezAonuM vAcana - * ' , muMbaI zaheranA jIvanamAM koNa jANe kema aMgrejI bhASAnuM kayuM zrI. ratilAla cImanalAla koThArIe gujarAtImAM prAsaMgika eTaluM badhuM prabhutva jovAmAM Ave che ke prAdezika bhASA ane vivecanamAM paheluM vivecana karyuM nyAyamUrti zrI. kAntilAla - hindIne ATale badhe Agraha ane pracAra hovA chatAM ane DAkorabhAI desAIe aMgrejImAM. tyAra bAda bIjuM vivecana karyuM 'a grejI hakumatane ahiMthI vidAya thayAne 13 varSa thavA AvyAM muMbaInI vibhAgIya koMgresa samitinA pramukha zrI. bhAnuzaMkara - to paNa muMbaIne ziSTa gaNute saMmAja aMgrejInA vyAmAhathI yAnike gujarAtImAM; tyAra bAda zrI. mahAvIra jaina vidyAlayanA haju mukata thaI zakato ja nathI. jAhera saMmelane ane samAraMbhanA maMtrI zrI. caMdulAla vardhamAna zAhe vivecana karyuM aMgrejImAM : mA nimaMtraNa hajI meTA bhAge aMgrejImAM ja kADhavAmAM Ave che. tyAra bAda pramukhasthAnethI zrI. esa. ke. pATIle pravacana karyuM. mATe eka mAsathAne eka vAra na karavAmAM AvanAra Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ', ' + + 5. 'ka ' : 4 ka.* * * = = karo .46 pra bu dha jIva na - zrI. bhAnuzaMkara yAjJikanuM saMghe kareluM hindImAM ane chevaTe AbhAranivedana karyuMzrI. pravINacaMdra tyAra bAda saMghanA kapAdhyakSa zrI ratilAla cImanalAla amaracaMde gujarAtImAM. nyAyamUti kAntilAla desAinI mAtRbhASA koThArIe pUvavakatAonuM samarthana karatAM je saMyogomAM bhAnubhAI gujarAtI hovA chatAM aMgrejImAM bolavAnuM temaNe kema pasaMda karyuM A sthAna upara AvyA teno ullekha karyo hato, bhAnubhAI te samajAtuM nathI. ane zrI. caMdulAla vardhamAna zAha te eka sAthenA lAMbA paricayanA keTalAMka smaraNe raju karyA hatAM ane sArA gujarAtI vakatA che ja, ane AvA prasaMge teo gujarAtImAM ' bolyA hatA te, emAM koI zaka nathI ke, temaNe zrI. metIcaMda bhAnubhAIne jyAre paNa jarUra haze tyAre pitA taraphathI pUro saha kAra maLaze. evI temaNe khAtrI ApI hatI , bhAine ApelI aMjali jarUra vadhAre hArdika ane umaLakAbharI - zrI. bhAnubhAIe tyAra bAda AvuM AtmIya janonuM saMmeheta. zrI: pATila khAtara keIe aMgrejImAM bolavAnI jarUra ja nahotI, kAraNake gujarAtI barAbara samajI zake eTalA to lana gaThavavA mATe saMghanA kAryavAhakene AbhAra mAnatAM jaNAvyuM teo jarUra ApaNI vacce rahIne gujarAtI jevA thaIja . hatuM ke "saMghanI kAryavAhIthI huM chellAM 30 varSathI pUrA vAkepha gayA che. Ama chatAM paNa zrI. caMdulAla vadhamAna zAhe A prasaMge chuM ane huM paNa AvI eka jJAtisaMsthAnI kAryavAhI sAthe aMgrejImAM bolavAnuM kema pasaMda karyuM haze te te kalpanAmAM ja joDAyale hAine saMdhanI kAryavAhImAMthI e divasomAM mArgadarzana AvatuM nathI. AnuM pariNAma e AvyuM ke zrI. pATilanuM vakatavya meLavato rahyo chuM. dIvAne khabara hatI nathI ke tene prakAza kene bhAre rasaLa lAgyuM jyAre be aMgrejI vakatavyo kevaLa aupacArika, kene ajavALe che. evI rIte tamArA saMdhanI kAryavAhIthI prabhAvita - asvAbhAvika ane umilatAvihoNAM lAgyAM. banelA mArI jevA aneka che ke jenI tamane khabara nahi * Ama ApaNe tyAM aMgrejI bhASAno upayoga sthaLa, kALa hoya tamArA saMghanA prAraMbhanA varSomAM bAladIkSAne prazna tame " tema ja saMyogono viveka karyA sivAya nimaMtraNapatromAM, paripatromAM, kahAtha dharela ane gAyakavADanA bAla dIkSA pratibaMdhaka dhArAnA sabhA saMcAlanamAM tema ja prAsaMgika vivecanomAM cAlu thato rahe samarthanamAM tamArA saMghe khUba laData calAvelI. ema huM je sarathA joIne bhAre azvayaM tema ja duHkha thAya che. ApaNuM ja samAjanAM sAthe joDAyelA hatA te saMsthAne gAyakavADanA jJAtitrAsanivAraNa bhAi-bahene sAthe jAhera prasaMgoe jyAre ApaNe aMgrejImAM dhArAnA samarthanamAM tamArA pagale pagale bethI calAvavI paDelI vyavahAra karIe chIe tyAre AvA prasaMgo kRtrima banI jAya che, ane jJAtinA sUtradhAra sAthe sArI athaDAmaNamAM AvavuM paDeluM." ane temAM svAbhAvika vAtAvaraNa pedA ja thatuM nathI. te anivArya Ama jaNAvIne pachI koMgresa sAthenA pitAnA saMbaMdhane ullekha 0 '. prasaMge bAda karatAM ApaNuM sAmAjika vyavahAramAM tema ja jAhera karatAM jaNAvyuM ke "mAre anubhava ema kahe che ke niSThA jIvanane lagatA prasaMgomAM ApaNI janmabhASA athavA hindIne ja kadi niSphaLa jatI nathI. e AjhAdInI laDatanA divase yAda ApaNe upayoga karIe ane aMgrejI bhASAnI ghelachAthI jahidathI mukta banIe - AvI. muMbaInA sAmAjika jIvananA Ave che ke jyAre niSThA khAtara meM abhyAsa choDe ane sUtradhArone prArthanA che. - paramAnaMda jelamAM gayeluM. e vakhate dhAryuM hota to mAphI mAgIne jela mAMthI chUTIne huM abhyAsa karI zakaze hota, paNa jo meM ema karyuM hota te Aje huM kyAM heta tenI mane khabara nathI. paNa eTalI vAta cokakasa che ke e vakhate manamAM nakakI karelI tA. 8-4-60 zukravAranA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha niSThAne vaLagI rahyo te a.je huM mArA jIvana viSe je samAdhAna taraphathI muMbai vibhAgIya koMgresanA tAjetaramAM varAyelA pramukha anubhavavuM chuM tevuM samAdhAna kadi paNa anubhava na heta." zrI. bhAnuzaMkara yAjJikanuM saMghanAM kAryAlayamAM sanmAna karavAmAM . tyAra bAda e divasonI koMgresa ane AjanI koMgresane ' AvyuM hatuM. saMghanA pramukha zrI. khImajI mADaNa bhujapuriyAe mukAbale karatAM temaNe jaNa vyuM ke "e vakhata meMgresa sAthe zrI. bhAnubhAIne AvakAra ApatAM temanI sAthenA lAMbA paricayanI tyAgane khyAla joDAyeluM hatuM. Aje sattAne khyAla joDAyale keTalIka viga raju karI hatI ane khAsa karIne gumAratA varganA che. AnA pariNAme keMgresamAM keTalAka sattAlakSI mANasane hitamAM bhAnubhAIe calAvelI jhuMbezane ane tenAM zubha pariNAmono praveza thayo che. A mAtra koMgresamAM ja banyuM che ema khyAla Apyo hato. sAmAnya sthitimAMthI dhIme dhIme mAtra nathI. ane Ama banavA chatAM Aje paNa duniyAnA anya netA. sevAo dvArA UMce AvelI ane nIcenA tharane mAnavIo mATe . enI sarakhAmaNImAM ApaNA dezanA netAo-vizeSa karIne koMgresI - phaLaphaLa dharAvatI bhAnubhAI jevI vyakita muMbaI vibhAgIya ke gresa netAo ghaNA caDhiyAtA che emAM keI zaka nathI. alabatta . samitinA adhyakSa pada jevA bahu moTI javAbadArIvALA sthAne ApaNe ApaNuM ghara sApha karavuM ja joIe, sAdhanazuddhino Agraha niyukta thAya tyAre ApaNane UDe AnaMda thAya ane ApaNuM keLavA joie, khAnagI jIvana ane jAhera jIvane vacce koI dila gaurava anubhave e svAbhAvika che. ema jaNAvIne bhAnubhAI paNa prakArane visaMvAda hovo ja na joIe, ApaNI azuddhio- " pratye zrI. bhujapuriyAe UMDA antaranI zubhecchAo vyakata karI hatI. truTio viSe ApaNe vadhAre sajAga banavuM joie. A badhuM . tyAra bAda saMdhanA maMtrI zrI. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe ' hovA chatAM koMgresa e ja dezanI AzA che ane daDhIbhUta susaMgadvita bhAnubhAinuM abhinandana karatAM jaNAvyuM hatuM ke "muMbai vibhAgIya kesa e ja dezane taraNepAya che ema mane lAge che.' kAMgresa samitinA pramukhapada upara samayAntare eka pachI eka - tyAra bAda zrI. lIlAvatIbahena devIdAse zrI. bhAnubhAIno vyakita Ave che, ane jAya che. ema chatAM saMdha taraphathI Aja AbhAra mAnya ane sabhA visarjana thaI sudhI evI koI vyakitanuM sanmAna karavAmAM AvyuM nathI. to zrI, bhAnubhAImAM evuM zuM che ke jethI temane ApaNe ahiM A bhUla sudhAraNuM ( sanmAnAthe bolAvavAne prerAyA chIe, tenuM kAraNa e che ke bhAnu prabuddha jIvananA tA. 1-4-67 nA aMkamAM pahelA pAnA bhAImAM ApaNe jeTalI nikaTatA anubhavIe chIe, teTalI nikaTatA upara saMdha taraphathI yojavAmAM AvelI chellI paryuSaNa vyAkhyAnae sthAna upara AvelI anya koi vyakitamAM ApaNe haju sudhI mALAno kAryakrama ApavAmAM AvyuM hatuM temAM bhUlathI be nAma anubhavI nathI A nikaTatAnuM mULa temanA saraLa, sevAparAyaNa, mukavA rahI gayA hatA je nIce mujaba che. nirabhimAnI vyakitavamAM raheluM che. bAlavuM chuM ane koma vyAkhyAtA: * vyAkhyAnaviSaya karIne saMtoSa anubhava A temanI prakRti che. vinayayukata hamezA sau. lIlAvatIbahena kAmadAra - Do. enI bIsenTa temane vyavahAra hoya che. saMsthA viSe apUrva niSThA A temanI vizeSatA che. AvI vyakitanuM abhinandana karatAM ApaNe sahaja adhyApikA tArAbahena je. zAha, zrImad rAmacaMdra paNa UMDo AnaMda anubhavIe chIe." taMtrI, prabuddha jIvana, Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-60 prabuddha jIvana dhama vicAra-6 (gatAMkathI cAlu) 'ApaNe upara joyu ke dhama'nAM be svarUpo che : pahelu tAttvika, jemAM sAmAnyataH kAine matabheda nathI te sadguNAtmaka, bIjI vyAvahArika, jemAM jAtajAtanA matabhede anivAya che te bAhya pravRttirUpa. jee tAttvika ane vyAvahArika dhama vaccenA bheda 2STapaNe samaje che, jee tAttvika ane byAvaha rika dharmanA sabaMdha vize vicArI jANe che, TUMkamAM tAttvika ane vyAvahArika dhanA yogya pRthakakaraNanI tema ja baLAbaLanI cAvI jene lAdhI che, temane vyAvahArika matabhedya kalezava ka tarIke sparzI nathI zakatA. evA purUSA ane strI itihAsamAM thayAM che ane atyAre paNa labhya che. AnA sAra e nIkaLyeA ke jo dhama vizenI kharI. spaSTa samaja ... hAya tA kAi paNa ``matabheda leza janmAvI na zake. kharI samaja hevI e. eka ja klezava ka matabhedanA nivAraNanA upAya che. A samajanuM tattva prayatnathI manuSyajAtimAM vistArI zakAya che; tethI evI samaja meLavavI keLavavI ja che. have ApaNe joie ke tAttvika ane vyAvahArika dha vacce kevA kevA saMbaMdho che ? zuddha vRtti ane zuddha niSThA nirvivAdapaNe dhama che, jyAre sAhya vyavahArAnA dhAMdhAmAM matabhedya che. tethI bALa AcAre ke vyavahAro, niyamA ke rItarivAjonI dharmAMtA ke adhamyatAnI kasATI e tAttvika dhama na hAi zake. je je prathA, rItarivAjo te niyA zuddha AimAMthI udbhavatA hAya tene sAmAnya rIte dhama kahI zakAya; ane je AcArA zuddha niSNAnita na hoya tene adhama` kahevA joie, ApaNe anubhavathI petAnI jAtamAM ane sAcA anubhavathI bIjAomAM joi zakIe chIe ke amuka eka ja AcAra suddha niSkAmAMthI kayAreka janme che te kayAreka azuddha niSNAmAMthI. vaLI eka jaNa je AcArane zuddha niSThAthI seve che tene ja khIjo azuddha niSThAthI Acare che. jo amuka vaga zuddha ke zubhaniSThAthI maMdira nirmANu pAchaLa paDI, laoNkAnI zakti, samaya ane dhanane temAM rokavAmAM dhama mAne to bIjo varga eTalI ja ane kAika para ethI paNa vadhAre zuddha ke zula niSThAthI maMdira-nirmANanA virodha karI e huM pAchaLa kharcAtA dhana-janaLane bIjI ja dizAmAM vAparavAmAM dhama dekhe che, ane e pramANe AcarI paNa batAve che." eka vaga kadAca eka vidhavA bALAnA hita khAtara ja enA punala ne virAdha kare che to khIjo vaga e bALAnA adhikAra joI enA ja !!! adhikAra-dhamanI dRSTie zubha nithI enA punamananI himAyatamAM dhama lakhe che. eka varga uMdarA ke bIjAM jherI ja MtuonA dveSane kAraNe nahi, paNa bahujanahitanI dRSTie ja zubha dhaniSThAthI tenI hiMsAnI himAyata kare che; te bIje vaga bahu jananA jIvanahakanI dRSTie zubha nizcAthI ja tenI hiMsAnA virodha karavAmAM dhama lekhe che, eTale ke dhaNA matabhedavALA rItarivAjo ke prathAonA samaya na agara virodha pAchaLa ghaNI vAra anya pakSakAronI zubha niSThA paNa sabhave che. Plz*** e to jANItI ja vAta che ke hajArA svAthI e mAtra petAnI - gata svArthavRtti ane lAlupa azubha niSThAne lIdhe ja maMdira ke tevI bIjI sa MsthAnuM samarthana kare che, tIrthAMnAM mAhAtmya gAi mAtra AjIvikA calAve che, peAtAnI khIjI koi svArthavRttithI ke potAnI pratiSThA i vAra javAnA bhayathI prerAi, pelI vidhavAnA bhalA bUrAnA viveka karyA sivAya, mAtra azubha niSThAthI enA 247 puna`gnanuM samarthana karanAra paNa jaDI Ave che; jyAre evI ja ke kadAca ethIye vadhAre zubha vRttithI punaHlagnanu samarthana karanAra paNa maLI Ave che. mamAMsa jevA heya padArthAne paNa zubha niSThAthI prasa`gavizeSe upayogamAM levA dhama matAyA che; jyAre azubha niSThAthI ene tyAga karavA-karAvavAmAM dhama siddha na thavAnA dAkhalA paNa ApI zakAya che. A rIte kAi paNa" "vaiyaktika, sAmAjika ke sAnika niyama ke AcAra, prathA ke rItarivAja evA nathI ke jene vize samajadArI prAmANika mANasa ema kahI zake ke amuka vyavahAra te traNe kALamAM saune mATe mAtra ekasarakhI rIte zubha niSThA-- pUrvaka ja sabhave che ane amuka vyavahAra to azubha niSThApUrvaka ja hevAtA sabhava che. ATalA vicArathI ApaNe nizcayaMnI pahelI bhUmikA upara AvI pahoMcyA ke kAi paNa bAhya vrata-niyama, AcAra-vicAra ke rItarivAja evA nathI. ke je saune mATe samAjane mATe agara eka vyaktine mATe hamezAM dharUpu ja agara adhama rUpa ja kahI zakAya. evA vyavahArika gaNu tA dharmAnuM dhama paNu` ke adhama paNu' e mAtra te te vyavahAra AcaranAranI niSThA ane prAmANika samaja upara avalaMbita che. zubha niSThAthI krAInA prANa bacAvavA mATe tenA upara thatA zaAdhAtane rekI paNa zakAya ane ethI paNa vadhAre sArI zubha niSThAthI bIjI vakhate enA upara e ja zastra calAvI pazu zakAya zubha niSThAthI kAinA upara zastro calAvavAnI vAta tA jANItI ja che, paNa ethIye vadhAre azubha niSThAthI kAine pALanAra ane peASanAra' paNa heAya che. siMha ane sarpa jevAne pALI tenA svAtaMtryane bhAge AiivakA karanArane kANu nathI jANutuM ? paNa ethIye vadhAre azubha niSThAthI chekarIone pALA, poSI tenI pavitratAne bhoge AjIvikA karanAra Aje saMskRta gaNAtA samAjamAM paNa surakSita che. A badhuM eka ja sUcave che ane te e ke kAi paNa vyAvahArika khALa kriyAkAMDa agara prathAne mAtra ene lekA Acare che. eTalA ja kAraNe dharmAM kahI na zakAya; agara ene khInna lekA nathI AcaratA ke nathI mAnatA agara tenA virodha kare che eTalA ja kAraNe' adhama na kahI zakAya. vrata, niyame ane dharma keTalAka dalIla kare che ke ghaNIvAra vrata-niyamA, kriyAkAMDa zubha niSThAmAMthI na janmyA hoya chatAM te abhyAsa-ALe zubha niSThA janmAvavAmAM kAraNu khanI zake che eTale pariNAmanI daSTie bAhya vyavahArane dhama mAnavA joie. AnA javAba adharA nathI. kAI paNa bAhya vyavahAra evA nathI ke je zubha niSThA ja janmAve; UlaTu ghaNI vAra ema bane che ke amuka khAdya vyavahAranI dhama tarIke pratiSThA jAmatAM tene AdhAre svA poSaNanuM ja kAya` mATe bhAge sadhAvA mAMDe che. tethI ja ApaNe joie chIe ke zubha niSThAthI sthapAyelI maMdira-sa'sthAnI dhArmika vahIvaTI peDhI IMvaTe ApakhudI ane sattA poSavAnuM sAdhana banI jAya che. eTalu ja nahi, paNa eka vAra dha`bhIrU dRSTie dhArmi`ka kuMDAnI pArka pAinA hisAba rAkhanAra paNa e ja nANAMnA lAbhamAM, prasaMga AvatAM, phsAi dhArmika karaMja cUkavavuM. bhUlI jAya che. zubha niSThAthI svIkArela tyAgInA vezanI pratiSThA aMdhAtAM ane tyAgInAM bAhya AcaraNAnu lekAkaSa Nu jAmatAM te ja veza ane bAhya AcaraNane AdhAre azubha vRttie poSAvAnA dAkhalA Dagale ne pagale maLe che. kAi paNa vyaktine bAhya niyamathI lAbha nathI ja thatA ema na kahI zakAya, paNa bAhya niyama 'mezAM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja -.": - 248 mAma jIvananA pratibhA pathamAM para ja vapa thama kAla nA e ja kAraNane lIdhe mArI kalyANanI vadhe nahi te paNa ke buddha jIvana tA. 16-4-60 lAbhaprada thAya ja ema paNa kahI zakAya nahi, - sUkSma jIvananA ItihAsanuM paNa bhAna thAya. A jAtanA zikSaNathI te vyakitanI badhI zakitao, siddhio ane pravRttio eka pitAnA paMthanI peThe bIjA paMthamAM paNa rahela sutone sahemAtra sAmAjika kalyANanI dizAmAM jAya tyAre ja dharma yA lAIthI jANI zakAya che. ane paraMpaMthanI jema vapaMthamAM rahelI saMskRti caritArtha thAya che. jo pratyeka vyakita pitAnAM karma ane truTionuM paNa vAstavika bhAna thAya che. tenI sAthe sAthe prAcIna phala mATe pUrNapaNe javAbadAra hoya ane anya vyakitaothI taddana tAmAM ja mahattA ane zuddhine baMdhAyele bhrama paNa sahelAIthI - svataMtra hoya, tenA zreya-ayane vicAra mAtra tenI ja sAthe TaLe che. A daSTie dhamane aitihAsika ane tulanAtmaka . * saMkaLAto hoya, te sAmUhika jIvanane zo artha ? kAraNa ke sAva zikSaNanuM bahu UMcuM sthAna che. nirALI, svataMtra ane paraspara asarathI mukata evI vyakitaone " dhama"nuM vyApaka ane taTastha dRSTie etihAsika ne tulanAsAmUhika jIvanamAM praveza e te mAtra Akasmika ja hoI zake. tmaka zikSaNa ApavuM hoya. te te mATe pUrNa yogya sthAna to je sAmUhika jIvanathI vyakitagata jIvana sAva alaga rIte jivAtuM sArvajanika kaleje ne yunivarsiTIo ja che. ema to dareka nathI e anubhava thato hoya te tattvajJAna paNa e ja anabhavane je dezamAM aneka dhamadhame che, ane jyAM jyAM dharmadhAma hoya tyAM AdhAre kahe che ke vyakita-vyakti vacce game teTalo bheda dekhAte tyAM nAnAM moTAM vidyAdhAma havAnAM ja. paNa ApaNe jANIe heya chatAM te dareka vyakita ke evA eka jIvanasUtrathI eta chIe ke e vidyAdhAma je je paMthatA hoya te ja paMthanA vidyAprota che ke te dvArA te badhI vyakitao AsapAsa saMkaLAyelI thIo ane moTe bhAge te ja paMthanA adhyApake temAM hoya che. ja che. jo Ama hoya te karmaphaLano niyama paNa A dRSTie ja te vidyAdhAma game teTaluM udAra vAtAvaraNa dharAvatuM hoya chatAM vicAra ane ghaTAvA joIe. atyAra lagI AdhyAtmika zreya temAM parapathanA vidyAthIo ke adhyApake jatA nathI, ane jAya vicAra paNa dareka saMpradAye vyaktigata daSTie ja karyo che. vyAva te temAM ekarasa thaI zakatA nathI. eTale pariNAma e Ave che hArika lAbhAlAbhane vicAra paNa e ja daSTi pramANe thAya che. dareka pathaddhArA calAvAtA vidhAdhAmAmAM dhamanuM zikSaNa eka pakSI Ane lIdhe je sAmUhika jIvana jIvyA vinA cAlatuM nathI te rahI jAya che. ene lIdhe paMthapaMthanA anuyAyIonI vicAraNAmAM sAmahika jIvananI draSTie zreya ke preyano saLagata vicAra ke raheluM aMtara ke temAM rahelI bhrAntio maTavAne badale, vizeSa - AcAra thavA pAmyuM ja nathI. Dagale ne pagale sAmUhika kalyANanI na vadhe nahi te paNa, kAyama te rahe che ja. jyAre vartamAna yuga ghaDAtI yojanAo e ja kAraNane lIdhe kAM to paDI bhAMge che, dUra dUra AvelA bhinnabhinna khaMDanA mANasane sahelAIthI maLa. che. kAM to nabaLI paDI nirAzAmAM pariName che. vizvazAMtine siddhAMta vAnAM sAdhane dharAve che ane aneka bAbato paratve vizvasaMdhanI nakakI thAya che, paNa tenI himAyata karanAra dareka rASTa pAchuM vyavasthA karavAnI zakita dharAve che, tyAre te yugamAM mANasajAtanAM vyakitagata daSTie ja vicAre che. tethI nathI vizvazAMti siddha hADamAMsa sAthe saMkaLAyela dharmatattvanuM ekadezIya zikSaNa kadI thatI ke nathI rASTrIya AbAdI sthiratA pAmatI. A ja nyAya nabhI na zake, nabhavuM na joIe. kharI rIte A yuge ja dharma. dareka samAjamAM paNa lAgu paDe che. have je sAmahika jIvananI milana mATe yogya kAlejo ane yunivarsiTIo UbhI karI che, ' vizALa ane akhaMDa daSTine vikAsa karavAmAM Ave ane te draSTi ane te ja saMsthAo prAcIna vidyAdhAma ane dharmuzikSaNanAM pramANe ja pratyeka vyakita pitAnI javAbadArInI maryAdA vikasAva dhAmenuM sthAna laI rahela che. tene ja anurU5 etihAsika tema ja - te tenAM hitAhita anyanAM hitAhita sAthe athaDAmaNamAM na Ave, tulanAtmaka dharmazikSaNane pAyo naMkhAyo che. A zikSaNa kAM to . ane jyAM vaiyakitaka geralAbha dekhAtA hoya tyAM paNa sAmUhika prAcIna dhamadhAmane potAnI udAratAthI ajavALaze; ane kAM te, - jIvananA lAbhanI dRSTi tene saMtoSa Ape. je teo pitAnI saMkIrNatA nahi choDe che, temane avazya - ' ' dharma nadI tejohIna banAvaze. dhamagAmI ke dharmaniSTha mANasa prabhune pitAnI aMdara ja dhamanadIne kinAre aneka tIrtho UbhAM thAya che, aneka ane potAnI AsapAsa ja jue che, tethI tene bhUla ane pApa paMthanA ghATa baMdhAya che. e ghATa para nabhanAra vADAvI sarva karatAM prabhu joI jaze e bhaya lAge che, tenI zarama Ave che; paMDA ke purohite pitApitAnA tIrtha ane dhATanI mahattA ke jyAre pathagAmI mANasane prabhu kAM te jerUsalemamAM, kAM to ( zreSThatA gAIne ja saMtoSa nathI pAmatA, paNa moTe bhAge teo makaka-madInAmAM, kAM te buddhagamAM ke kAzImAM ane kAM te zatruMjaya bIjA tIrtho ane bIjA paMtharUpa ghATonI UNapa batAvavAmAM ke aSTApadamAM dekhAya che athavA te vaikuMThamAM ke mukitasthAnamAM vadhAre rasa le che. teo dhamanI pratiSThA sAthe keTalAMka tane hovAnI zraddhA hoya che. eTale te bhUla karatAM prabhuthI pitAne seLabheLa karI nAkhe che, temAMnuM eka ttattva te e ke amAre veLA mAnI. jANe koI jANatuM ja na hoya tema nathI keIthI dhama e mUlataH zuddha che, ane temAM je koI azuddhi hoya to te ya khAte ke nathI zaramAte. ene bhUlanuM duHkha sAlatuM ja nathI, bIjA paMthanI asara che. bIjuM tattva e che ke bIjA dharma ane sAle te pharI bhUla na karavAne mATe nahi. paMthamAM kAMI sAruM hoya tene pitAnA dhamanI asara tarIke - dharmamAM cAritrya upara ja pasaMdagInuM dheraNa hovAthI temAM batAvavuM. trIjuM tattva e ke je jAnuM che tene ja zuddha ane jAti, liMga, ummara, bhekha, cina, bhASA ane tenI bIjI pratiSThita mAnavuM, A ane AnA jevAM bIjAM tattathI lekenuM bahAranI vastuone sthAna je nathI, jyAre paMthamAM e ja bAhya dhArmika jIvana paNa subdha bane che. dareka paMtha pitAnI prAcInatA vastuone sthAna hoya che. kaI jAtine ? purUSa ke strI ? kaI ne pitAnI zuddhi sthApavA mathe che ane bIjA dharmapamAM rahelAM umara ? veza za che ? kaMI bhASA bole che ? ane kaI rIte - ucca to sAme AMkha mIMcI de che. UThe ke bese che ?--e ja emAM jovAya che; ane e badhuM AgaLa . . dhArmika jIvananA A saDAne dUra karavAnA aneka mArgo AvavAthI cArika dabAI jAya che. ghaNI vAra to leke mAM jenI paikI eka mArga-ane supariNAmadAyI bhAga-e paNa che ke dareka pratiSThA na hoya evI jAti, evuM liMga, evI ummara ke evA dharmajijJAsune dharmanuM jJAna aitihAsika tema ja tulanAtmaka dRSTie veza ke cihanavALAmAM je khAtuM cAritrya hoya te paNa paMthamAM ApavuM jethI dhamanuM zikSaNa mAtra ekapaMthagAmI maTI sarvapaMtha- paDela mANasa tene lakSamAM lene ja nathI ane ghaNI vAra te gAmI bane, ane pitAnA tathA bIjA dareka paMthanA sthUla tema ja tevAne tarachoDI paNa kADhe che. '' ' ' Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-67 dhama mAM vizva e eka ja ceko che. temAM bIjA koi nAna cAphA na heAvAthI AbhaDacheTa jevI vastu ja nathI hatI ane hAya che te eTaluM ja ke temAM peAtAnuM pApa ja mAtra AbhaDa IMTa lAge che, jyAre pRthamAM cekAtti evI hAya che ke jyAM dekhA tyAM AbhaDacheTanI gadha Ave che ane tema chatAM cekAvRttinuM nAka potAnA pApanI durgaMdha sa'thI zakatu ja nathI. TUMkamAM kahIe te dhama mANasane rAtadevasa poSAtA bhedasaMskAromAMthI abheda tarapha kele che jyAre patha e pASAtA bhedamAM vadhAre ne vadhAre umero kare che, ane kayAreka daivayeAge abhedanI taka kASTa ANe te temAM tene saMtApa thAya che. dunyavI. nAnI-moTI takarArA paNa (jara, jorU ane jamInanA ane nAnama--moTapanA jhADA) zamI jAya che, jyAre paMthamAM dharmAMte nAme ja ane dharmanI bhAvanA upara ja takarArA UgI nIkaLe che. emAM jhaghaDA vinA dhamanI rakSA ja nathI dekhAtI. mAM prabuddha jIvana A rIte jotAM dharma ane pAMcanA taphAvata samajavA khAtara eka pANInA dAkhalA laie. patha e samudra, nadI, taLAva ke kUvAmAM paDelA pANI jevA ja nahi, pazu leAkAnA gALAmAM, khAsa karIne hinduonA gALAmAM, paDelA pANI jevA hoya che, jyAre dhama e AkAzamAMthI paDatA varasAdanA pANI jevA che, ene koi sthAna UMcuM huM nIcu' nathI. emAM eka jagAe eka svAda ane khIjI jagAe bIjo svAda nathI. emAM rUparaMgamAM paNa bheda nathI. ane kAi paNa ene jhIlI ke pacAvI zake che. jyAre patha e hinduonA gALAnA pANI jevA hoi tene mana tenA peAtAnA sivAya bIjAM badhAM pANI aspRzya hoya che. tene potAnA ja ravAda ane potAnu` ja rUpa, game tevuM hovA chatAM, game che ane te tene prANAnte paNu khIjAnA gALAte hAtha lagADatAM rake che. patha e dharmAMmAMthI janmelA hovA chatAM ane potAne dhama pracAraka mAnavA chatAM te haMmezAM dharmAMnA ja ghAta karato jAya che. jIvatA lohI ane mAMsamAMthI UgelA nakha jema jema vadhata jAya che tema tema lohI ane mAMsane ja herAnagati kare che, tethI jyAre e vadhu paDatA nakha kApavAmAM Ave tyAre ja hADapiMjaranI salAmatI sacavAya che; tevI ja rIte dhathI vikhUTa paDelA patha (eka vAra bhale te dhamamAMthI janmyA hoya chatAM ) paNa jyAre kApa pAme ane chedAya tyAre ja mANusa jAta sukhI thai zake che. jo paMthanI aMdara dhanu jIvana hoya te te graMtha eka nahi hajAra hai|--zA mATe mANusa jeTalA ja na hAya ?-chatAM lekAnuM kalyANa ja thavAnuM; kAraNa ke, emAM prakRtibheda ane khAsiyatA pramANe hajArA bhinnatA hovA chatAM kaleza nahi hoya, prema haze; abhimAna nahi hAya. namratA haze; zatrubhAva nahi hoya, mitratA haze; UkaLavApaNuM nahi hoya, khamavApaNu haze. 5 thA hatA, che ane raheze paNa temAM sudhAravA jevuM ke karavA jevuM hoya te| te eTalu ja che ke temAMthI vikhUTA paDelA dharmAMtA AtmA temAM pharI ApaNe pUravo. eTale ApaNe koi paNa paMthanA hAie chatAM temAM dharmAMnAM tattvo sAcavIne ja te pathane anusarIe. ahiMsAne mATe hiMsA na karIe ane satyane mATe asatya na elIe. pathamAM dhama nathI, mATe ja the| samAja ane rASTrane ghAta kare che, jyAM jyAM samAja ane rASTramAM ekatA AvavAnA prasa MgeA Ave. che tyAM tyAM badhe ja niSprANlR paMthe ADe Ave che. dharmAM nita pathA sarajAyA teA hatA mANusajAtane ane vizvamAtrane eka karavA mATe pthe dAve paNa e ja kAya karavAne kare che-ane chatAM Aje bee chIe ke ApaNane paMthe ja eka thatAM ane maLatAM aTakAve che. pathA eTale bIju kAMi nahi paNa dhane nAme UtareluM ane poSAyeluM ApaNuM mAnasika saMkucitapaNu` ke mithyA abhimAna, tethI ja to pathAbhimAnI moTA moTA manAtA dharmagurUo, paDitA ke purAhitA kadI maLI zakatA ja nathI, ekarasa thai zakatA ja nathI, jyAre khIjA sAdhAraNa mANase sahelAithI maLI zake che. atyAre jyAre koi dharmanAM kapaDAM ane ghareNAMrUpa bAhya vyavahArone badalavA, temAM kamI karavA, sudhArA karavA ane nakAmA hAya tenA cheda uDADavAnI vAta kare che tyAre eka va khUma pADI UThe che ke A te| deva, guru, dha tatvatA uccheda karavAnI vAta che. A vastu khUmarANu eka bALaka ane yuvatI jevu che. bALakanA zarIra uparanAM melAM ane nukasAnakAraka kapaDAM utAratAM te 'mane mArI nAkhyA' evI bUma pADI UThe che. potAnuM sau poSavAthI kaiM vArasAgata cAlI AvatI bhAvanAthI sAcavI, vadhArI ane samArI rAkhelA vALa, jyAre tenA mULamAM bhraSTa bhAre saDe UbhA thatAM kApavAmAM Ave ane te vakhate pelI yuvatI vALanA mehane lIdhe bhate mArI nAkhI' ke 'kApI nAkhI' evI bUma pADe, tenA jevI Tyuma pelA dharmArakSakAnI nathI lAgatI zuM ? dhareDapathI dharmAMcAryAM ane dharmAM paDito eka khAju potAnA dharmAMte trikALAbAdhita, zAzrvata kahI sAdhruva mAne che ane khIjI bAju kAi potAnI mAnyatA virUddhanA vicAro pragaTa kare ke tarata ja dhA nAza thayAnI bUma pADI UThe che. A kevA vatAvyAdhAta ! huM evA vidvAnane kahu chu ke jo tamArA dha trikALAbAdhita che te| sukhe seADa tANI sa rahA, kAnA game tevA prayatna chatAM tamArA manathI te emAM IMca mAtra paNa phera paDavAnA che ja nAha; ane jo tamArA dhama virodhInA vicAramAtrathI nAza pAmavA jeTalo ALela ke kamaLa che te tamArA hajAra cokIpaherA chatAM te nAza pAmavAne ja; kAraNa virodhI vicAra koi te kai dizAmAMthI thavAnA teA kharA ja. eTale tame dhamane trikALAbAdhita mAtA agara vizrvara mAte, paNa tamAre vastu te! badhI sthitimAM hAhA karavAne prayatnamAtra nakAmA che. niyama ane cAritrya e ane eka ja vastu nathI. e ja rIte jJAna e paNa e kha'tethI judI vastu che. sAsu, naNuM ane dhaNI sAthe haMmezAM jhaghaDanAra vahu, tema ja jUThu khelanAra ane devALuM kADhanAra aprAmANika vepArI paNa ghaNI vA kahyu vrataniyama Acare che. tekanItithI sAduM ane taddana prAmANika jIvana gALanAra kAi keAi evA maLI Ave che ke jene khAsa vrataniyamAnu baMdhana nathI hetu, vrataniyama AcaranAra ane saraLa, ImAnadAra jIvana gALanAra kai kai ghaNI vAra evA tamane maLaze ke jemanAmAM vadhAre vicAra ane jJAnanI jAgRti na hAya. Ama chatAM vrataniyama, cAritrya ane jJAna e traNenA yAga eka vyakitanA jIvanamAM zakya che, ane jo e yoga hoya te jIvanane vadhAre ane vadhAre vikAsa sabhave che; eTaluM ja nahi, paNa evA yegavALA AtmAnA ja vadhAre vyApaka prabhAva khIjA upara paDe che, athavA tA ema kahe ke eve ja mANasa bIjAne darI zake che, jema mahAtma che. dhArmi ka zikSaNa ApavuM ke nahi e savAla paratve sAmasAme cheDe UbhelA mukhyatve e varyAM cheH eka dhArmika zikSaNa ApavA-khapAvavAne ati Agraha seve che, jyAre khIjo te viSe udAsIna ja nahi, paNa ghaNI vAra vidha suddhAM kare che. A sthiti mAtra jaina samAjanI ja nahi, paNa lagabhaga dhA samAjonI che. huM A sthaLe vicAravA dhArUM chuM te bAbata e che ke Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 virodha karanAra zA mATe virodha kare che ? zuM ene zikSaNu pratye ja aNugamA che ke dha'nA nAmathI zIkhavAtI amuka vastuo pratye ja aNagamA che ? ane e aNugamAnuM kAraNa zuM che? e ja rIte dhArmika zikSaNa vize Agraha sevanAra kayA dharmanA zikSaNa vize Agraha seve che ane AgrahanA mULamAM zu rahelu che ? prabuddha jIvana virAdha karanAranI zikSaNa pratye te eTalI ja mamatA che jeTalI dha zikSaNunA AgrahI pakSanI. dharma pratye paNa ene aNugame hato ja nathI, je te jIvanaprada - ane mAnavatApoSaka hAya to. tene viredha dharmane nAme atyAre zIkhavAtI vastu vize ja che ane tenu' kAraNa dha'zikSaNa dvArA mAnavatAne vikAsa sAdhavAne badale ene hrAsa sadhAya che e che. khIjI bAju, dhArmika zikSaNane Agraha sevanAra mukhyapaNe amuka pATho zIkhavavA ane amuka para parAgata kriyAkAMDa zIkhavavAno Agraha seve che. e AgrahanA mULamAM enA potAnA dhama' vizene jIvaMta anubhava nathI hatA, paNa vArasAgata je kriyAkAMDanA sarakAre tene maLyA hAya che, e saMskAro cAlu rAkhavAmAM je sAmAjika meha manAtA AvyA che ane evA sauMskAra sIMcavA je paMDita ane dharmogurUe satata bhAra ApyA kare che te che. virodhI vatra dhArmiCka zikSaNanA virAdha kare che, tyAre te eTalu aa mAne ja che ke mAnavajIvana cu' ane zuddha sa MskAravALu-je dvArA mAnavI khAnagI ane sAmAjika jIvanamAM prAmANikapaNa na cheDe, tuccha svAne lIdhe te samAja ke rASTranA vikAsane rUMdhe evu kazu paNa na kare tevuM hAvuM joie, AvA jIvananu poSaka dhArmika zikSaNa ke tattva e vane sAmAnya nathI hAtu: AnA sAra e nIkaLyA ke samRddha ane sa'skArI jIvana mATe je Avazyaka hoya tenA ja zikSaNane te vargo svIkAre che. je zikSaNu dvArA jIvana samRddha thavAnA ke jIvanamAM uddAtta saMskAra peSAvAnA saMbhava bhAgye ja hAya che, tevA zikSaNanA virodha e ja temanA viya che. A rIte UMDA UtarIne joie te dhArmika zikSanA vidha karanAra vaga` kharI rIte dhArmika zikSaNanI AvazyakatA ja svIkAre che. khIjI bAju, e zikSaNanA atyAgraha sevanAra zabdapA ane kriyAkAMDA paratve game teTale Agraha seve chatAM te paNa jIvanamAM ucca saMskAra samRddhi pApAtI hAya teA te jevA utsuka te che ja. A rIte sAmasAme khaMDe UbhelA e ane varSAM mAnavInuM jIvana ucca ane saMskArI bane e bAbatamAM ekamata ja che. eka pakSa amuka prakAranA viredha karIne teA khInne pakSa te prakAranuM samarthana karIne chevaTe tA ane pakSA nakAra ane kAramAMthI eka ja sAmAnya tattva upara AvI UbhA rahe che. jo eka sAmasAsenA aMte pakSI eka khabatamAM ekamata thatA hoya, tA te ulzayasa mata tatvane lakSIne ja zikSaNanA prazna vicAra ve joie ane vivAdAspada tatva vize A ke te jAtanuM aikAMtika vidhAna ke te vAtenI gAThavaNa na karatAM te bAbata zikSaNu lenAranI ruci ane vicAraNA upara cheDI devI joie, ema ja phalita thAya che. je dhArmika pATho ane kriyAkAMDAnA pakSapAtI hoya che, temaNe potAnA jIvanathI je sAbita karyu heta ke prathAsevI dhArmika potAnA jIvanavyavahAramAM bIjA karatAM vadhAre sAcA hAya che, khelyA pramANe vanAra hoya che, tema ja sAduM jIvana tA. 16-4-60 jIvanAra hAi pAtAnI cAlu dha prathA dvArA mAnavatAne vadhAre sAMkaLe che, teA kAmane paNa temanA rUDha zikSaNa vize vAMdhA levAne kAraNa ja na hota. paNa itihAsa ethI UlaTuM kahe che, je je jAtie ke kAme rUDha dhama--zikSaNa vadhAre lIdhuM DhAya che, te jAti. ke koma bIjI kAmA karatAM vadhAre bheda poSatI AvI che. kriyAkAMDI zikSaNamAM sauthI vadhAre abhimAna lenAra brAhmaNa ke hindu jAti bIjA samAjo karatAM vadhAre vaheMcAi gayelI che ane vadhAre dAMbhika tathA vadhAre khINa jIvana gALe che. jema jema dhanuM zikSaNa vividha ane vadhAre tema tema jIvananI samRddhi paNa vividha ane vadhAre hovI joie. tene badale itihAsa kahe che ke dharmaparAyaNu manAtI kAma dhamathI sadhavAne badale dha'nI vipulatAnA pramANamAM vadhAre vipulatAthI ekamethI chUTI paDI gaI che. islAma dharmanA rUDha zikSaNe te vane amuka aMzamAM sAMpyA hoya,, te tethI moTA vane aMteka aMzomAM pahelA vanA virodhI manAvI chevaTe to mAnavatAne khaMDita ja karI che. khristI dharmanI rUddha zikSAe paNa mAnavatAne kha MDita ja karI che, amuka dhama potAnA rUDha zikSaNane aLe amuka pramANamAM mAnavavarSAMte aMdara aMdara sAMkaLavAnuM puNya karate heAya, teA tethI moTA varSAMte cheka viAdhI gaNAvavAnuM mahApAtaka paNa kare che. A rUdra zikSaNujanya mAnavatAnA khatapaNAnI vAta thai. paNa amuka sapradAyanuM rUddha zikSaNa te sa MpradAya pUratu paNa saraLa, prAmANika ane parAthI jIvana sAdhatuM hAya, teA ya dhAmika-zikSaNanA virAdha kanArane vidha karavAnuM pUratuM kAraNa * na maLe, paNa itihAsa bIjI ja kathA kahe che. keAI eka sapra dAyanA mukhiyAjI manAtA dharmagurUne lai vicAra karIe, ke AgevAna gaNAtA gRhasthAne lai vicAra karIe, teA jaNAze ke dareka dharmagurU ADaMbarI jIvanamAM rasa le che ane bhALAM mANusemAM e ADaMbarane dharmAMte nAme poSe che, je nANAM, je zakti ane je samaya dvArA te sa MpradAyanA anuyAyIonuM ArAgya sAdhI zakAya, temane keLavaNI ApI zakAya, temane dhabe zIkhavI svAvalaMbI jIvana jIvatAM banAvI zakAya. te ja nANAM zAMta ane vakhatane upayoga mATe bhAge dareka dharmAMgurU potAna aDaara-sarjita jIvanagADI dhakelavAmAM kare che. pote ArIzra cheDe che, paNa zarIrazramanAM kaLAno bhAga nathI che.tA. pote seva devI cheADe che, paNa sevA levI che|DatA nathI. bane teTalI vadhAremAM vadhAre javAbadArIe pheMkI devAmAM dhama' mATe-manAve che, paNa pAtA pratye bIjA javAbadArI na cUke enI pUrI kALajI rAkhe chejevI rIte rAkhtao e ja rIte te sapradAyanA rUDha zikSaNarasika AgevAna gRhasthA potAnA vanamAM sadAcAra vinAnA hAya che ane game teTalAnA bhAge paNu ochAmAM ochI mahenate vadhAremAM vadhAre pUcha ekatra karavAnA mADu sevatA hoya che. anukULatA hoya tyAM lagI dhaMdhAmAM pramANikapaNu' ane kAMika bhekhama AvatAM devALu kADhavAnI rIta-A vastusthiti hoya tyAM lagI game teTalI lAgava vAparavAmAM Ave, chatAM dRDha dharmAM zikSaNu vize svataMtra a niyavicArakanA AMtaraka-bAhya virAdha rahevAnA ja. je vastu sthiti AvI che ane cAlavAnI che to vadhAre sundara a salAmata mAga e che ke e banne pakSa sammata haiyA evA ja dhama tattvanA zikSaNanA prabaMdha jAgarUkapaNe thavA joie. paMDita sukhalAla samAsa muMbai jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA. 4pa-47, dhanajI sTrITa, muMbai 7. mudrasthAna * caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI reADa, muMbai 2. 3. naM 29303 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhArata je na ( jaina samAjanI asAMpradAyika pratinidhi saMsthA ) sthApanA i. 1899 ) mahA meM Da La prabuddha jIvananA vadhArA sujJazrI, vinati sAtha jaNAvavAnuM ke zrI bhArata jaina mahAma`DaLanI sthApanAne Aje lagabhaga sATha varSa thavA AvyA che; saMsthAnA paricayanA hevAla A sAthe mekalIe chIe. che, tema ja ApaNAM A saMsthA jainAnI binasAMpradAyika saMsthA che. temAM kAi paNa phIrakAnA kuTu e joDAi zake che. saMsthAnA mukhya uddezA badhA saMpradAyAmAM ekatA ane bhAtRbhAva vadhAravA, dareka saMpradAyanI zakaya sevA karavI, kAipaNa jAtanA bhedabhAva vagara sAmAjika, dhArmika ane AdhyAtmika kSetre sau sAthe premathI haLImaLI ekabIjAne upayogI thai samAja ane rASTranI unnatinA mA` yejavA racanAtmaka kArya karavA. vartamAna yuga sahaastitvane mAnanArA che. jagatabharanA mahArASTre eka khInna sAthe mitrAcArI prucche che, ApaNe paNa ApaNA samAjanI ekatA icchIe chIe, sArAye vizvane hitAvaha evA jaina darzananA siddhAMtene ApaNe jagatamAM theDe aMze paNa pracAra karI zakIe te jagatanA yuddhone paNa aTakAvI dareka rASTramAM zAMti ane sahaastitvanI bhAvanA pragaTAvavAmAM theDI paNa sevA karI zakIe. adhivezanamAM ApaNe sAthe besI carcA-vicAraNA karI, sasa'pradAyeA vacce ekatA sAdhavA tathA bhAtRbhAva keLavavA, jariyAtavALA bhAi baheneAne rAjI meLavI ApavAmAM sahAya karavA tathA khIjA prazno hala karavA mATe zakya teTalA prayAsa karavAnA che. AzA che ke Apa amane jarUra sahakAra Apaze. A prasaMge hiraka mahAtsavane khAsa aMka paNa pragaTa thaze jemAM pujya munivaronA ane vidvAneAnA Akaka lekho chapAze. saMsthAnA hIrakamahetsava jAnyuArI mahInAnI AkharamAM ujavavAnuM nakkI badhA phIrakAnuM eka adhivezana paNa te prasaMge bharavAnA niya karyAM che. muMbai-kAryAlaya : 505, kAlabAdevI reDa, muMbai 2. saMsthAnI kAryavAhaka samiti, svAgata samitimAM pheravI nAMkhavAmAM AvI che, ane temAM badhA bhAioe svAgata samiAtanA sabyA vadhAravA eve niNaeNya thayeA che. sakSipta paricaya sane 1885 mAM dezamAM rASTrIya tathA sAmAjika jAgRtinuM vAtAvaraNa phelAyu. rASTrIya mahAsabhAnI sthApanA paNa A sAlamAM thaI. tyAra bAda ghaNI dhAmi`ka, sAmAjika ane rAjanaitika saMsthAo sthapANI. jaina samAja paNa A jAgRtithI alipta rahI zako nahI. sane Apa hIrakamahotsavanA aMkamAM jAherakhabara ApI amane madada karI, svAgata samitinA sabhya banI amane sahakAra Ape, saMsthAnA vArSika sAmAnya sabhyo banI ekatAnAM amArA prayAsemAM Apane hArdika sura purAve evI vinaMti che. Apa amane zakaya teTalI vadhAremAM vadhAre madada kare eja prAthanA ! 1895 mAM digambara mahAsabhAnI sthApanA thai, parantu keTalAMka divaso bAda vyApaka ane udAra vicAravALA lakAne lAgyuM ke sAmpradAyika dhareDamAM rahevAthI, vicArene vyApaka banAvI zakAze nahI; tethI teoe jaina yaMga mensa eseAsIezana'' nI sthApanA karI, Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " jaina yaMga mensa esosIezana"nuM prathama adhivezana rAyabahAdura lAlA sulatAnasi MhajI rasa dilhIvALAnA pramukhapade bharAyuM. zrI bAkSulAlajI vakIla, murAdAbAda ane zrI sulatAnasi MhajI vakIla, meraDha tenA matrI hatA. prakAzita nivedanamAM kahevAmAM Avyu hatu' ke, 'jAti athavA AmnAya (saMpradAya, paMca)nA bhedabhAva gauNa karIne, sArAye jaina samAjamAM pArasparika saMbaMdhate pracAra karavA te esosIezanane uddeza che.' dhIme dhIme A saMsthAmAM yujhargo paNa dAkhala thavA lAgyAM; tethI daza varSa bAda, ja.pura adhivezanamAM tenuM nAma ela sanDiyA jaina esosIezana' athavA "bhArata jaina mahAbhaDaLa' rAkhavAmAM AyuM. tyAM sudhI digambara-vetAmbara samAjanA kAryakartAoe sAthe maLIne kAma karyu hatu. sabhApatinA sthAne ajitaprasAjI jaina-lakhanau, zeTha mANekacaMdra, je pI.--muMbai, gulAbacaMdajI tadbhA, jayapura-vagere sajjatA rahyA hatA. jayapura adhivezana bAda, A sa MsthAnu vatu La vizALa thai gayuM ane sane 1936 mAM vardhA ephIsa AvI. tyAM sudhI berisTara je. ela. jainI, capatarAyajI jaina, prA. ke. TI. zAha, maNuka dajI vakIla-khaMDavA. bra. zitalaprasAda, sUrajamalajI jaina haradA . vADIlAla mAtIlAla zAha tathAze acalasaMhajI, vagere A saMsthAnA pramukha thayA jeo krAntikArI ane pragatizIla vicAraka hatA. ma`DaLanA maMtrI mahIpuranivAsI mAsTara cetanadAsajI sane 1937 sudhI rahyA. teo dhaNA utsAha ane uMDI bhAvanA sAthe kAya karatA rahyA. maMDaLanA kAryakartAe icchatA hatA ke samAjamAM ekatA ane premabhAva vadhe ane sAmpradAyikatAnA kAraNe thatA jhagaDAo baMdha thAya. AgevAna netAe, kA kartA ane vicArakAe tyAga, tamannA ane sevAe vaDe ma`DaLane samAjopayogI saMsthA banAvavAnA prayAsa karyAM, paraMtu te samaya evA hatA ke ekatAnuM kArya vizeSarUpe AgaLa vadhI zakayuM nahI. aMgreja sarakAra dareka vaga ane kSetramAM bhAgalA pADe ane rAjya karonI nIti kAmamAM lai rahI hatI. samAjanA dhanA Dhaya vyApArI tathA vakIla vagere agrennenA samaka hatA. teo temanu zAsana 6 rahe temAM ja lAbha mAnatA hatA. paraMparAgata sApradAyika saMskAro prabaLa hatA. * nAnA vartuLamAM je pratiSThA ane kIti prApta thai zakatI hatI te vyApaka ane vizALa kSetramAM meLavavAmAM muzkelI paDatI hatI. parasparanA jhadhaDAe cAlu rahevAmAM keTalAMka leAkAnA svArtha sadhAtA hatA ane tethI sAmpra dAyikatAnuM jora vizeSa jaLavAi rahyuM hatu.. Ama chatAM .paNa maMDaLanA kAryakartAe nirAza thayA vinA kAma karatA rahyA. jyAre zrI je. ela. jainI sAhebane anta - samaya AvyA, tyAre teoe maDaLane zrI cira jIlAlajI baDajAtene soMpIne kahyuM ke, mArI thApaNa tame saMbhALA, koi ne koi divase samAjamAM viveka jAgRta thaze. jhaghaDAene bhUlIne paraspara prema ane sagadbenanI bhAvanA samAjamAM jAgRta thaze, tyAre A saMsthAnI . upayeAgitA samajAze ane samAja tene apanAvIne, tenA dvArA samAjazreya sAdhavA prayatna karaze.' sane 1937 mAM zrI cira lAlajI ma`DaLanA kA kartAone varSAM lAvyA ane temanuM kAma karavA lAgyA. A kAryane te peAtAnA jIvananuM mukhya kArya samajIne bhAvanA sAthe tana, mana ane dhanathI kAya karavAmAM etapreta banI gayA. Ama paNa zrI cira lAlajI AzAvAna ane vyavahAracatura vyakti che; paraMtu temanAmAM saMsthA mATe paNa bIjA para mejo nAkhavAnI ke bhIkha mAgavAnI vRtti na heAvAthI, te peAtAnI pAsethI tathA mitreA pAsethI laine sasthAnu kheMca calAvavA lAgyA. saMbhava che ke te saMsthAnI Arthika paristhiti samAja pAse raju karIne, paisA mATe mAgaNI karata to samAja taraphathI sahayoga maLata. parantu A bAbatamAM temanA svabhAva atyaMta sAcazIla rahyo. teoe zarUAtathI traNa cAra samAra Mbhe bahu ja ochA kharce ane sAdApRthI karyAM. temanA ha MmezA e prayatna hatA ke samAjanA sAthIonA sAtha meLavavAmAM Ave jethI sasthA kA kSama bane. teoe adhikArapadanI javAbadArIo sAthI upara nAkhI ane pote pAchaLa rahyA, kAi paNa jAtanA adhikArapada vinA ja kAma karavAnu teoe pasaMda karyu. teoe zeTha zrI rAjamalajI lAlavANIne sahayega saMsthAnA pramukha tarIke meLavI lIdheA hate. sane 1945 thI saMsthAnI sthitimAM navuM parivartana Avyu., gADaravADaeNmAM De. hIrAlAlajI jainanA pramukhapade meLAvaDA thayA. lokomAM sasthA mATe ANuM vadhyuM. sane 1946 mAM TArasInA bhAie pAtAne tyAM Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adhavezana lAvyuM jenA pramukha sAhna zreyAMzaprasAdajI banyA. sAdajInI A saMsthA prati mamatA vadhI; tyArathI Aja sudhI saMsthAne temane ane temanA parivArano sahayoga ane mArgadarzana barAbara maLatAM rahyAM che. haidrAbAdamAM bhAusA'ba zrI kuMdanamalajI phirodiyA pramukha banyA. A adhivezanamAM saune lAgyuM ke saMsthAnA vicArAnA pracAra mATe mAsika pragaTa karavuM jarUrI che. pariNAme zrI jamanAlAlajI jainanA taMtrIpade "jaina jagata" mAsika zarU thayuM je Aja sudhI zrI riSabhadAsaja rAMkAnA taMtrIpade pragaTa thaI rahyuM che. zrI. phiradiyAjIne tyArathI maMDaLa prati premabhAva jaLavAI rahyo che ane temanI salAha haMmezA maMDaLane upayogI banI che. "jaina jagata" atyAre pUnAthI nIkaLe che. saMpAdananuM kAma zrI rokANa kare che, paraMtu tenI badhI vyavasthA zrI kanakamalajI muNota kare che, teo atyaMta vyavasthita ane utsAhI kAryakartA che. zrI kisanalAlajI zarmAnI sevAo paNa "jaina jagata'ne vizeSa upayogI banI rahI che. khyAvaranuM adhivezana tenI rIte anekhuM ja thayuM. tenA pramukha prasiddha patrakAra zrI amRtalAla zeTha hatA, je ghaNu purUSAthI, karmaTha, ane sAhasika hatA. teoe prathamavAra phALo karIne, maMDaLane Arthika dRSTie svAvalaMbI banAvavAnI dizAmAM prayatna karyo. A adhivezanamAM zrI tArAcaMda ke hArIne zrI ciraMjIlAlajI sAthe vizeSa saMpaka thayo ane teo maMDaLanA sakriya kAryakartA banyA. dhIme dhIme zrI ciraMjIlAlajIe potAnuM vartuLa vadhAravA mAMDayuM. vardhAmAM zrI riSabhadAsajI rAMkA rahetA hatA. temane paNa teoe AkarSita karyA. zrI suganacaMdrajI luNAvata, Ara. pI. kAle, khuzAlacaMdajI khajAnacI, punamacaMdajI bAMDiyA vagerene paNa maMDaLanA sakriya kArya kartAo banAvavAmAM temane prayatna mukhya che. zeTha zrI rAjamalajI lAlavANa zubha kAryomAM sadA AgaLa paDatA rahyA che. teo maMDaLanA pramukha banyA te pahelAM paNa zrI ciraMjIlAlajIne temanI sAthe sAro saMpaka hatA ane tethI maMDaLanA koI paNa kAmamAM temane sAtha maLato rahetA hatA. maMDaLane mATe sane 1948 nuM varSa ghaNuM krAntikArI nIvaDayuM. A varSamAM be adhivezana thayA, eka khyAvaramAM ane bIjuM jAmaneramAM. bIjuM khyAvaranA pramukha zeTha zrI amRtalAla dalapatabhAI, jyAre jAmaneranA adhivezananuM pramukhapada dIrdha tapasvinI zAMtAbAI rAnIvALAe zobhAvyuM hatuM. maMDaLanA kAryakartAo tathA janatAnI ghaNI moTI saMkhyAmAM hAjarI hatI. maMDaLanuM kAya kevI rIte vistRta karavAmAM Ave te bAbatamAM puSkaLa carcA thaI. A adhivezane zrI phakIracaMdajI jaina tathA nathamalajI luMkaDa jevA navA kAryakartAo ApyA. maMDaLanA kAryane vega maLe te mATe kAryAdhyakSanI vaijanA banAvavAmAM AvI ane zeTha zrI rAjamalajI kAryAdhyakSa banyA. tyAra bAda maMDaLanA kAryane vega maLato rahyo mahAsa ane murAranA adhivezanamAM vega ghaNuM vadhAre vRddhi pAmyo. zrI riSabhadAsajI rAMkA ane temanA sAthIoe judA judA dezamAM pravAsa zarU karyo. "jaina jagata"nI sAthe sAthe ma DaLe prakAzana kArya paNa zarU karyuM. zrI ciraMjIlAlajI satsAhityane mukta pracAra karavAnI uMDI bhAvanA dharAve che. te kAraNe teo pitAnA paisA vaDe pustako chapAvIne ApatA hatA, paraMtu jyAre maMDaLe prakAzananuM vyavasthita kArya zarU karyuM ane te mATe dAtAo pAsethI dAna maLavA lAgyuM, tyAre traNa cAra maNakAo zarU karavAmAM AvyA ane hajAronI saMkhyAmAM pustake vecAvA lAgyA. maMDaLe vIseka jeTalAM pustako prakAzita karyA jenI jainomAM ja nahI, paraMtu hindI sAhityamAM paNa khyAti thavA pAmI. keTalAMka pustake to zALAo ane kolejonAM pAThyakramamAM paNa dAkhala thayAM che. maMDaLane sArA lekhakone sAtha maLyajemAM vinobA bhAve, mahAtmA bhagavAnadInajI, paM. sukhalAlajI, paM. becaradAsajI dozI, zrI riSabhadAsaja rAMkA, De. jagadIzaLaMdrajI jaina ane De. hIrAlAlajI mukhya che. 'jaina jagata' tathA prakAzananuM kArya zrI jamanAlAlajI jaine ghaNA parizrama vaDe tathA lAgaNIthI karyuM. murAra adhivezananA pramukha sAdU zrI zAMtiprasAdajI hatA ane uddhATana kartA zrI kamalanayana bajAja, A adhivezana bAda, pracAra vyApaka pramANamAM thaI zake te mATe sAdajIe sTezana vegana navuM kharIda karIne ApyuM. A sagavaDatA maLatAM kAryakartAoe dezanA judA judA bhAgomAM pravAsa karyo ane maMDaLanuM kAryakSetra ghaNuM vadhavA pAmyuM. A adhivezana pachI cAMdavaDamAM zeTha zrI rAjamalajI tathA buladAnomAM zrI. tArAcaMda kekArInAM pramukhapade adhivezana thayAM, buladAnA adhivezananuM uddhATana prasiddha dAnavIra zeTha zrI sohanalAlajI dugaDe karyuM. tyAra Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAda uThyapura adhivezana prasiddha udyogapati zrI lAlacaMdajI hIrAca MdajInA pramukhapade thayu. maMDaLanA kAryane mubaMdhra tathA gujarAtamAM phelAvavA mATe zrI tArAcaMda kAhArI kAryAdhyakSa banyA ane muMbaImAM Aphrisa lAvavAmAM AvI. atre zrI. dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha, zrI ramaNulAla sI. zAha, tathA zrI jayaMtilAla parIkha, vagere temanA sahakArI banyA. muMbai ekisa AvavAthI sau. kusumabahena meAtIcaMda zAha, zrI nemacaMdabhAi vakIlavALA, zrI abhayarAjajI baladeTA vagere navA bIjA sAthIo paNa maLyA. zeTha zrI lAlacaMdajI tathA zALanA mAMgadanamAM maMDaLanuM kArya vikasita thatu gayu.... ephisa muMbaI rAkhavAmAM ceriTI kamiznare vAMdhA uThAvatAM, daphtara muMbaIthI varSAM laI javu paDayu ane krUrI kAmanA khAjo zrI ciraMjIlAlajI upara AvI paDayA. khuladAnA adhivezanathI karI navA eka sAthI maLyA jenuM nAma che zrI bhikulAlajI dezalaharA. teo kaoNMgresanA ghaNA utsAhI ane karmoM kA karyAM che; tee maDaLanA be varSa mahAmaMtrI paNa rahyA. maDaLanA vicArakAne, kAryanI vRddhi karavAmAM sAh baMdhuonI AtmIyatA haMmezA maLatI rahI che. teoe mAtra Arthika ja nahI, parantu kAya mAM sakriya sahAyatA paNa Apela che. ma`DaLanuM Aje je svarUpa jovAmAM Ave che temAM temane dhaNA mATe hirasA che. maMDaLanI zAkhAomAM madrAsa, dilhI tathA muMbaInI zAkhAe ghaNuM ja sArUM kA karela che. khAsa karIne chellA be varSathI muMbai ane dilhI zA| dhaNuM sArU kAya karI rahela che, tenuM adhu' zreya zrI ramaNalAla sI. zAha, saMdhI vakIla tathA lAlA bhagatarAmane phALe naya che. namateramAM chelluM adhivezana thayu hatu ane tenu pramukhasthAna bAbU takhatamalajI jene zAbhALyuM hatuM. te te samaye madhya bhAratanA pradhAnamatrI hatA ane hAla a. bhA. kAMgresa kamiTInA mahAmatrI che. teoe samAjanuM dhyAna adalatI samAjanI paristhiti prati AkarSita karyu ane jaina samAjane navA udyogAmAM jha MpalAvavAnI preraNA ApI. caMdra prI, presa - 451, kAlabAdevI rADa, muMbai 2. 4 maMDaLe haMmezA e bAbata lakSamAM rAkhI che ke dareka saMpradAyavALA bhale potAnI mAnyatA anusAra varte, parantu sAmAjika, rAjanaitika ane Arthika praznomAM paraspara aikayanI bhAvanA vaDe sau sAthe maLIne premapUrvaka kAya kare. sAhitya saMpAdana ane prakAzanamAM paNa maMDaLe, kASTanI bhAvanAne dhakko na paheAMce ane sadguNAnI vRddhi thAya tevuM ja sAhitya taiyAra karavAnI daSTi rAkhI che. pracAramAM paNa sau prati Adara ane prema vadhe tevA prayatna rahyo che. piraNAme badhA saMpradAyavALA maMDaLamAM pravezela che ane paraspara sadbhAvanApUrNAMka kA karI rahela che. mAtra rASTra puratuM ja nahi, parantu sArAye mAnava samAja mATe karavA jevuM mahAna kAya jainA samakSa paDelu che, ahiMsA ane anekAntane siddhAnta apanAvyA vinA mAnava samAjano uddhAra nathI. jeneA pAse Ane lagatuM mahAna tattvajJAna paDelu che; jaina samAjamAM tyAgI saMtA, aneka kA kartAo ane dAtAo che; dhama tathA sAhityane nAme karaDAnuM kha' thAya che. jo A badhA sAdhanAne suvyavarithata karIne, tene kAmamAM levAmAM Ave te peAtAnuM ja nahI, parantu mAnavajAtanuM kalyANa thaI zake tema che. A mahAna zaktinA parasparanA jhaghaDA ane sAmpradAyika AvezamAM upayoga karavAne badale, mAnavajAtinA kalyANa mATe karavAmAM Ave te mATe samAjane maMDaLanA anurAdha che ke badhA jaine maMDaLanA pleTaphoma para AvIne, A mahAna kAya kare ane peAtAnA mahAnatAnA vArasA surakSita rAkhe. AzA che ke muMbaI jevI mahAna nagarImAM hIraka jayaMtI mahotsava nimitte navI preraNA ane navuM lehI maLaze, jethI ma'DaLa adhika kAryakSama banIne, samAjanI vadhu sevA karI zakaze. lI, sevA zrI zAhU zreyAMsaprasAdajI jaina pramukha zrI maganabhAi pI. dozI zrI ramaNalAla sI. zAhu zrI khuzAlacaMda ke. soMdhavI strIo zrI jayaMtIlAla la. parIkha kASAdhyakSa upa-pramukha zrI bhArata jaina mahAma`DaLa, muMbai kAryAlaya. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTara naM B 266 vArSika lavAjama rU. 4 "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 22: aMka 1 buddha jIvana muMbaI, me, 1 1960, ravIvAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 zka nakala : nayA paisA ra0 : kAkA kAlakAkA vAlama AkAranA kAla taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA jJAti nA prakAzamAM AvyA ka navuM rAjya-navI AzA-navI apekSA rada [me mAsanI pahelI tArIkhathI muMbaI pradezathI alaga evuM gujarAtanuM navuM rAjya amalamAM Avaze runya aMge prajAjane kevI AzAo ane apekSAe dharAve che tenuM dizAsUcana ane A navA rAjya dhyAnamAM levA la 387 ka " darzana tA. 7-4-6 nA svarAja dharmamAM pragaTa thayela zrI. manubhAI paMcoLInA lekhamAM maulika rIte karAvavAmAM 2 muM che. Aje jyAre muMbai tema ja anyatra vasatI gujarAtI prajAnA dilamAM A ghaTanA sauthI vadhAre AkarSI rahI che tyAre 1 lekha temanA manamAM , ramI rahelA vicArane subhaga AkAra Apate hAIne rAja tema ja prajA - ubhaya mATe pUratA mArgadarzaka nIvaDaze evI AzA rahe che. taMtrI navI javAbadArI bhAie te anAjanA utpAdanane ane grAmodyogonA vikAsane, gujarAta nuM navuM rAjya racAvAne divasa jema jema najIka 1 . * navA bIjA prazno jarUra agatyanA che. paNa tene AvI jAya che te loke ane AgevAnomAM utsAha vadhatA Aje vizeSa zuM kheMce che te navA rAjyanI dhurA upADanArAoe jAya che. je te svAbhAvika che. rAjya racanA te kevaLa vahIvaTane joI levuM jarUranuM che. bApue kahyuM ke mekSa ja dhyeya che. paNa savAla nathI. bhASA ane bhAvatRpti paraspara garamI ne prakAza jevAM bhajana vinA bhajana zuM kAmanuM? eTale pite mekSAthI havA saMyukata che. jananI, mADI ne madhara traNe zabdanA artha sarakhA chatAM bhojanAthI pahelAM thayA kAraNake lekene mokSanI vAta paNa hovA chatAM gujarAtI ke saurASTrImAM mADI ne jananI je bhAva te pachI ja gaLe utarAvI zakAya tema teo jotA hatA. navuM jagADaze te madhara zabda nahi jagADe. e te ThIka che ke meTAM rAjya yazavI kArakidI batAvaze. paNa yazasvI thavA mATe sauthI dhaTake vahIvaTanI daSTie paNuM anukuLa nathI, paNa kadAca koI meTuM baLa lAkaDAnA vizvAsa na sahakAra che. nApharazAhI prajAnI kuzaLa vahIvaTakAra moTuM ghaTaka saphaLatApUrvaka calAvavAnI khAtrI mitra, salAhakAra ne AkharI saMjogomAM sevaka che tevI pratIti Ape te paNa bhASAvAra vahIvaTI ghaTakanuM sthAna sthira ja rahevAnuM lekane thaI jAya te A vizvAsa ne sahakAra vizeSa maLaze. AvuM kAraNa ke samAja ane rAjyanuM bhAvAnusaMdhAne bhASAvAra ghaTakamAM ja karavA mATe be upAya karavA ghaTe. eka te, nokarazAhIne vyAjabI daDha rIte thaI zake. thaDa anubhava laIne paNa A vAta svIkRta rakSaNa ApyA pachI temanuM bhAvanAparivartana karAvavAne. Akhare thaI che te A utsAhanuM kAraNa che. nokaronuM bhAvi paNa dezanA bhAvi sAthe saMkaLAyeluM che. badhA eka paNa utsAhane kuzaLatAmAM palaTAva te sahaja vAta nathI. ja vahANumAM beThA chIe. jethI teo alaga nathI. temanI utsAha te jJAnanuM sthAna laI zake nahi. utsAha te, jJAna levuM zebhA ja lekenI prIti ne lokonAM sanmAnamAM che te khyAla hoya te preraNA ApI zake. eTale navuM rAjya lekenI AzA daDha karavo jarUrI che. ene paripUrNa kare teTalA mATe lekenI takalIpha ne icchAonI bIjI bAjuthI judA judA stara para leke ne taMtrane sAcI mAhitI ne tenA upAyonuM yathArtha jJAna hovuM joIze. saMbaMdha jaLavAI rahe tevI racanA thavI joIe. kayAMka salAhalokene sauthI pahelAM zuM joIe che? temanI vacce rahenArA kAra maMDaLa racIne, kayAMka vaidhAnika maMDaLo racIne, te kayAMka vicAane kharekhara pUchavAmAM Ave che teo ema kahevAnA che, ravinimaya maMDaLa racIne paNa taMtra ane loke eka ja mahAna - sAhasanA joDiyA bhAgIdAra che tema samajI svIkArIne Ayojana "nokarazAhI kAmane nikAla jaladI kare ne vinayI banI prajAne thavuM joIe. sahAyarUpa thAya che." ApaNA dezanI nokarazAhI eziyAmAM sauthI sArI che ne . janatAmAM : " kema Ave? svarAja maLyuM te vakhate madadarUpa nIvaDI che te vAta bhUlavA jevI ' navA vicAre ke yejanA ApavAnI zakita nokariyAta vagara nathI, tema ja nekaronA upalA staramAM theDA UMcI koTinA nokarI mAM ja che tevuM aMgrejonA samayathI manAtuM AvyuM che. A paNa umerAyA che e paNa svIkRta che. paNa te chatAM svarAjanAM gurUtAgraMthi sivAya kazuM nathI. nokariyAtonAM jagata sivAya dezamAM zarUnAM varSo bAda karatAM karazAhI prajAnI AkAMkSAne joie. bIje dezanA prazna vize kahevA sUcavavA jevuM kazuM DahApaNuM nathI teTalI anukaLa nathI thaI tene anubhava paNa saune thato rahyo ema mAnavuM ke dezamAM bhAre azraddhA dharAvavA jevuM che. kharekhara che. eTaluM ja nahIM paNa rAjya pitAnA hastakanAM kAme to samAja pitAno vyavahAra Apa meLe jamAnAthI calAvate vadhAratuM ja gayuM che eTale nekaranI saMkhyA, upayogItA ne Avyo che. tenI pAse paNa DahApaNane kAMika saMgraha thayela che. - khAtAM vadhatAM ja gayAM che. bIjI bAjuthI temanI yogyatA, khAsa karIne AvAM DahApaNanuM mULa temane anubhava hoya che. vinaya ne jAgRti vadhyAM nathI. Ane pariNAme lekene svarAjamAM racanA kAMika evI thavI joIe ke jude jude stare jene je paNa karazAhInI pakaDa vadhavAne anubhava thato jAya che. koI prazna lAgatAvaLagatA hoya tene anubhava levAnuM taMtrane Avazyaka * pUche ke zuM A prazna sauthI agatyane che? agatyanI dRSTie thaI ja paDe. Ama thAya te lekamAM navI smRti Ave ne temane Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - pra budha jIvana ' . . : - tA. 1-5-60 pitIkApaNuM lAge. upaga. gAMdhIjIe to, racanAtmaka kAmanI paripUrNatA e ja . ne Akhare te svarAjano mama sane potAnA anu- svarAja, ema kahyuM hatuM. ne temanI preraNAthI TheraThera e kAmamAM - bhavanA pradezamAM vicAravinimaya karyA pachI niNa thaze tevI seMkaDe strIpurUSo khUMpI gayAM. Aje paNa hiMdustAnamAM koI paNa sakaDa bhAra khAtrImAM che. daLanI pAse gAmaDAnA lokomAM vadhAremAM vadhAre saMkhyAmAM kAma ? vasaMtaRtu AvatAM jema AkhA jhADamAM no rasa ubharAya karanAra kAryakaro hoya te A racanAtmaka kAryakaronA daLanI pAse che, badhI dizAmAM pAMdaDAM phUTe che ne pAMdaDe pAMdaDe kUla khIle che. dezanI navaracanAnuM eka paNa kSetra emanA sparzavihoNuM nathI rahyuM. mahAraga sevAthI mAMDIne te majUramahAjana sudhInAM kAme . che tema ja svarAjane anubhava sahune potapotAnA stare thI e karI rahyA che. ne te paNa rAjakIya vAdavivAdanA akhADAmAM joie. . . ' che - Ane artha e haragIja nathI ke loke badhI bAbatamAM utaryA sivAya. temanI pAse rAjakIya vicAra nathI tema nahi badhuM jANe che. paNa kemAM judA judA stare upayogI jJAna, paNa tene teoe gauNa gaNela che. temaNe mAnyuM che ke harake anubhava ne sUjha che. ne te dharAvanArA pUratI saMkhyAmAM mANase che. samAjamAM, ne lekazAhI samAjamAM te vizeSa karIne agatyanuM temane zedhI kADhI taMtrane salAha ApavA, madada ApavA, kera kAma kAyadAo dhavAnuM, lazkara rAkhavAnuM, nANAM ugharAvavAnuM nathI karavA. adhikAne upavA joIe. svarAjane vyApaka karavA mATe paNa nivyAja sevA dvArA nAgarikone guNavikAsa karavAnuM che. teya - Aje rAma ma thaze te ja skUtinuM mojuM cAlaze AvA upadeza, pracAravaMToLa dvArA nahi paNa nirvyAja sevA dvArA.. mA je zastradvArA pitAnAM saMtAnane ghaDe che, sadagurU je paddhatidvArA meM svarAjanA . sata ziSyane saje che, payaMgabara je svArpaNa dvArA dharmasthApana , vidha pakSene sAthe rAkhIe kare che te ja niHsvArtha ane jAgrata sevA A racanAkAryanuM - navA rAjyamAM eka bIjI praNAlikA paDI zake te pADavA hathiyAra che. temane vizvAsa che ke hAthInA pagalAmAM jema badhA - jevuM che. lokazAhInA mALakhAmAM tenI bhAvanAne ravIkArIne cAla- pagalAM samAI jAya che tema ja AvI sevAmAM rAjakAraNa, artha nArA virodha pakSane jyAM matabheda na hoya tyAM jAherahitamAM sAthe kAraNa, zikSaNa badhuM samAI jAya che. emane enI samaja nathI rAkhavAnuM dhoraNa paDavuM joIe. taMdurasta lekazAhImAM laghumatI tema nahIM. paNa temane evI pAkI samajaNuM chuM ke nAgarikonA ane bahumatI e hiMdu samAjanI jaDa nyAta jema na hoI zake. saguNo te ja lekazAhInuM saphaLa zastrAgAra ane sabaLa dhanaMgAra : * nyAne jaDa che mATe ja nukasAnakAraka che. laghumatI bahumatI je che. te saguNo prajAmAM jeTaluM AvuM racanAkArya vadhAre thAya. nyAta banI gaI te tenAM pArAvAra nukasAna thaze. AvuM thavAnAM teTalA ja pAMgare che. AgaLa jaIne teo to ema paNa kaheze cinha ahIMtahIM dekhAvA mAMDyAM paNa che. emAM laghumatIno deSa ke bhUtakALa ke vartamAnanA koI paNa sukhI samAjanuM mULa A ke nathI tema nathI. laghumatI paNa jANe bahumatI pakSa je kAMI kare Ane maLatI pravRtti ja che. pachI tene mizane kahevAnuM hoya ke te khoTuM ja che tema mAnIne ghaNIvAra vate che. ne kehavAra bahu- navazikSaNa kahevAnuM hoya-tene laghutama sarvasAdhAraNa avayava jAgrata, bhatI paNa pitAnA bahumatanA jora para mustAka rahevAnuM pasaMda kare buddhipUrvakanI nirvyAja sevAno ja nIkaLaze. ' ' che. vastutaH A banne pakSe matabhedanA kSetra karatAM ekamatInuM kSetra vadhAre hoya che. A ekamatInA kSetramAM paNa virodhanuM mAnasa alabatta, racanAtmaka kAma karanArA badhA ja kAryakaro ke badhI ja saMsthAo A Adezane pAra pADe che tevuM nathI. temAM dezanI ekatAne, samAjanI ekatAne hAnI pahoMcADI rahyuM che. paNa nakalI mAla haze. paNa gujarAta pramANamAM vyAjabI rIte zikSaNa, Arogya, grAmavikAsa, dArUbaMdhI, gunhAkhorI, sarvadharma gaurava laI zake tevuM asala kAma ahIM ThekaThekANe thaI rahyuM che. samabhAva, nAgarikonA hakkonuM rakSaNa A ane AvA bIjA ghaNAM prAtaHsmaraNIya ThakkarabApAe sthApela AdivAsI sevAzrama, rAnIkSetra che ke jemAM badhA rAjakIya pakSo pitAnAM lebale bhUlIne paraja sabhA, grAmasevA maMDaLa, prAyogika saMdha, saurASTra racanAtmaka kAma karI zake. ne ema kare te ekamatInuM je vizALa kSetra samiti ne bIjI gaurava laI zakAya tevI saMsthAo che. pU. paDyuM che tene anubhava thAya Ama nathI thatuM. tethI je pakSIya muddo che ja nahIM tene paNa pakSIya banAvavAnuM valaNa vadhatuM jAya ravizaMkara mahArAja, nAnAbhAI, jugatarAmabhAI, babalabhAI che. che. te pariNAme samAjane paNa pitAnI prAthamika ne Avazyaka temanA pagale cAlanArI navalabhAi, nArAyaNa desAI jevI peDhI paNa che. ekatAne bhUlI vividha chAvaNIomAM vaheMcAvAnuM jarUrI bane che. svarAja AvyA pachI jANe racanAtmaka kAryakare rAjakAraNamAM sAmAjika sthiratA mATe A bhayajanaka che. Ano upAya na samaje, samAja ghaNo AgaLa vadhI gayA che, teo sevake kharA.. pakSe na hoya te nathI paNa pakSe pakSene sthAne hoya eTale mata- ravarAja lAvavAmAM temane ghaNo phALe paNa have e purANI gaNAya bhedanA muddA pUratuM ja tenuM astitva heya, bAkInA muddA pUratA tevuM ghaNIvAra manAya che. vyakita purANI thaI jaze te to badhe ja sau eka hoya. deza mAthe AkramaNa jevI Aphata Ave tyAre banatuM haze, paNa racanAkAryane vicAre purANo nathI thato. te te sau eka thAya che. paNa eka thavA mATe kaI paNa samAja para tAje ja che. te vicAranI mazAla pakaDI rAkhanArA vadhe, temanA Aphata hevI joie te sArI nizAnI nathI. samAjanI ekatAnuM vicAro ne anubhava taMtramAM AmasAta thAya tevuM kaMIka vicAravuM mULa saMmatinA kSetrano vistAra thato jAya che te che. pakSe pitAnI joIe. TUMkI dRSTithI A saMmatinA kSetrane paNa ghaNIvAra jhagaDAnuM kSetra hiMdustAnamAM A gaMbhIratAthI nathI vicArAyuM tethI ja banAve che. gujarAtanA rAjakIya pakSe navA rAjyamAM kAMIka evuM svarAjanAM daza varSomAM ThIka khoTa gai che. kizoralAlabhAInI prajJA valaNa apanAve ke matabheda matabhedanA kSetra pUrato ja rahe. saMmata ne tabaLanuM mUlya lazkarI eka beTeliyana karatAM ochuM na hatuM. kSetramAM pakSIyatA na rahe. * * tevuM bIjAo vize paNa kahI zakAya. zuM temane lAbha badheya ke racanAtmaka kAryakarone sahayoga rAjya meLave moTe bhAge levAya che? gujarAtanuM navuM rAjataMtra Ane paNa gujarAtamAM evI trIjI praNAlikA pADavA jevuM che ne te vicAra kare te racAtA rAjyane bhAre lAbha thaze. racanAtmaka kSetramAM kAma karanArA sevakonA anubhavane vyAjabI manubhAI paMcoLI tra na nIkaLaze. * . - Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tava rAjya ane cADA vicAro gujarAtanu para rAta pachI tejasvI pAnuM gamata sau koIne mATe tanIvaDe che. chellA cAra varSanA rAjyapunaghaTanAnA banAvA mApaNI aneka pATha zIkhavAnA maLyA. Aje to darekanI vAchatA che ke navA rAjyA janatAnA utkarSa mATe tanamana nathI sakhata parizramA A dezanA dhaDataramAM muM ai rAjyanA kALA viziSTa che. e ta jakIya, Arthika ke sAmAjika vikAsa purato ja maryAdita nathI paraMtu AdhyAtmika, naitika ane sAMskRtika kSetrAmAM paNa prasarela aneka muzkelIo hovA chatAM yAjanAnA lakSyAMko siddha baIrAjI noMdhapAtra pragati sAdhI che. bhUtakAlIna ujjavala praNAlikAonuM bhAtu laIne hArASTra ane gujarAte pragatine paMthe nizcaya, hi Mmata, svApa gutAvanA ane savA gI purUSAtha sAthe prayANa karavAnu che. tee Aje tA sImAstha MbharUpa rahevA satata prayatnazIla rahevuM paDaze. li. alabatta anemAMthI ekeyane Atmasa teSI anavuM paravaDe tema nathI. ba tenI samakSa avanavA mahatvanAM kAme, aneka viTabaNAprazno ane khAsa kAyaDA ubhA che. - Arthi ka khAdhavALAM gujarAta rAjye vahelA pagabhara thavA mATe aneka bhagIratha parizramA karavAnA raheze. gujarAtanI prajA eka kuMkharUpa banI A kasoTImAMthI vahelI take pAra nIkaLe evI nazA rAkhIe. gujarAtane audyogika metrA tA. varelI che ja. kAya kSamatA, kasarata ane AvaData e 'amadAvAdanA vANijyane aNumAla rasa che. amadAvAdanA udyogapatio mahenata karavAmAM paNa gujarAtanA ananya majUra mAlika saMbaMdho e tenA udyoga sine vega ApanAra bIjI lakSaNa che. gAMdhIjI jevAne hAthe bhAyela jhADa maMjUra mahujana eka Adarza ane racanAtmaka TI paranI saM sthA che. noMdhapAtra audyogika azAMti amadAvAda anubhavI che. gujarAte ochAmAM ochA audyogika ane haDatALA joyela haze. Ama hevA chatAM ahIMnI mAlama mATe je uccatara vetana, sArUM jIvanadharaNa ane jika unnati siddha karavAmAM Avela che tevuM bIje kayAMya nathI gujarAtanA udyogapatio ane majura mahAjananA gIomAM chuTu ta bhAvanAthI sAthe evI aneka audyogika praznonA suMda nIkAla lAvI samarata dezane mATe udAharaNurUpa nIvaDela che. "mannura mahAjana " nI bIjI siddhi te e che ke tenI - kAmagirIe ahI sAmyavAdIone DerA nAkhavA dIdhA 1-1956 pachI mahArASTrane samyavAdI bhayasthAno mu vaNurUpa to che, tyAre gujarAtamAM lAla vAvaTA aMge jarA paNa ciMtA jhikAraNa nathI. gujarAtanA audyogika bhArvimAM luNeja ane kalAnuM mahatva karaheze. telanA vizALa dariyA paranA dhIkatA aMdarasama luNeja tanI AsAdI vistAraze, eTaluM ja nahi paraMtu, gujarAtamAM "tAnA moTA udyogane vega Apaze. gujarAtanI sAMkaDI paNa samRddha sAgarapaTTImAM 60 nAnA moTA kha kare che. mukuTamaNisamAM ke lAnI tAjetaramAM mukata ba Mdara thayela jAherAtathI aneka utpArka ekamonI racanAne bhAre vega maLaze. kalA bhAratanA AyAta nikAsatA bhAvi vikAra bhavya mAhera citra ApaNI samakSa khaDu kare che. atyA aMdara kejanA bhUtakALano datihAsa vale ta che. tenI khulavaNInuM kAma vahelI take hAtha para le Ama thatAM sAgarakheDu sAhasI prajA dezanI samRddhi vikasA anerA raMga jamAvaze e nizcita che. ka jo ke eka bAju gujarAtanA audyogika vikAsanA ra manerathA sevAya che tyAre bIjI bAjI gujarAtanI ane vijaLIka zaktinI tIvra achatane khyAla saune mujhavaNamAM che. A uNapane paheAMcI vaLavA jo tAtkAlika pagalAM levAmAM Ave te audyogika vikAsa sAme aneka natarA ubhAM thaze temAM ane kaSTanI hAiDro vijaLI yojanAonA pariNAma AvatA lAgaze, eTamIka sTezana paNa tAtkAlika kAma nahi Ape. Avo sa jogAmAM vadhArAnA thamala pAvara sTezanathI keTaluM paheAsI vaLA jovAnuM che. dezanA eka samatha audyogika rAjya tarIkenuM khIramAM vAnI sthiti prApta karavA mATe gujarAta mATe aneka zakayatAo che ApaNe AzA rAkhIe ke gujarAta bhAre purUSAtha kheDI A vasyA. jema bane tema vaheluM prApta kare. jo ke ApaNe e bhUlavuM joie ke Arthika vikAsa e uttarAttara ane zramasAdhya sudhI raNAnI eka prakriyA che. eka TukI muddatanuM kArya nathI. sAra sArI anukULatAo dharAvatA dezane paNa pAtAnI vikAsa sAdhanA mATe lAMe gALA joie che. vartamAna gujarAta anAja utpAdananI bAjumAM jarA zithila che. paraMtu jaLasi cAi, khetI sudhAraNA ane gheADI vadhu sajAgatAthI svAvalaMbIpaNuM prApta karavAmAM tene bahu muzkelI nahi pote yojanAnI jaLabisa cAkhanI sarahade De. kalA sudhI vistaraze kAkarApADa, zetru che, hAthamatI, banAsa ane bIjI keTalIka nadIo mAMthI pragaTatI jaLasi cananI hAramALAo guja rabhUmine maTaka samayamAM hariyALA khAga anAvaze. A badhI yAjanAo mATe gujarAtane Arthi ke 'viTa khaNAe mu jhavarI. paratu A mahAna kAya te mATe kendrIya sarakAra tenuM potAnuM ja kAma gaNI yogya chuM. Apaze ema AzA rAkhIe to ajugatu nahi gaNAya. navA rAjyane ------ navA rAjyane je khIjI muzIbatAnA, sAmatAM karavAnA che temAM puratA vAhana vyavahAranA mArganA abhAva e paNa eka mATI muzkelI che. muMbai amadAvAdane joDatA mArga varSothI pUrA thata nathI. dilhInA maga mAM hajI aneka avarodhA che. amadAvAdathI rAjakAta bhAvanagara javAnA rastAo paNa sAva saraLa nathI vaLA A comAsAmAM dhaNA bhAgAnA AMtaravAhana vyavahAra mATe javA sabha che. tene samRddhinI jhaDapI bUca mATe jIvananA dareka kSetramAM za vyavahAra ane pramANikatAnA vadhu uccatara dhAraNA sthApana satata kALajI Aje ati Avazyaka che. bApu ane saradAranI krama bhUmie A dizAmAM vadhu sakriya banI anyane dAkhalArU banavAnI jarUra che. gujarAtamAM A kAyama mATe anukULa vAtAvara che. nAnA vistAramAM prajA ane rAjakartAo tathA jAhera ka kartAo vaccenA sulabha ane gADha saMpaka thI sAmAnya mAnava aneka duHkhadardI tAkAlika mITAvI zakAze. tumArazAhIne apura lai kAmane satvara nikAla thavAthI lAMca rUzvatanI badI pa meLe AsarI jaze. chellA cAra varasanA pATha AtmanirIkSaNa mAge che i rAjyanA sItA niNa yanA kAraNe prajAnA amuka bhAgamAM phulAyA, jIvAtone gerazistano jabbara vA gherI vaLyA jovAtI vastuo joi ho ke Aje ubharA zamI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvAna ema dekhAya che, para Mtu kharI rIte A mahAmArI sAbuda thai nathI. te game te vakhate jora pakaDe tema che. "AvA kaTokaTIbharyA sama yamAMDASTrIya cAritryanA dhaDatara mATe ane prajAjIvananano vaheNAMne -uccatara kakSA tarapha vALavA mATe dareka javAbadAra nAgarike khana badhu karI chuTavA kaTibaddha thavu paDaze. - sAMskArI jIvanane zamAAve. - evI ukhala. dhRta Nu ka, hisa ane dhAkadhamakInuM vAtAvaraNa zu ane uskarASTabharyAM. pramANe saravALe te samAjane ane vyaktine je dhAtaka ja nIvaDe che e ApaNe bhUlavuM na joie. ApaNI bIjI jarUriyAta che aMte rAjyanA prajAjanAmAM bhAtRbhAvane vadhu bhabhavattara banAvavAtI. Aje aneka bInajavAbadAra * gapagALAo dvArA prajAnA kAnamAM prAMtavAdanuM jhera revAmAM Ave x che. e kema bhUlAya ke ApaNe sau eka kuTuMbanA bhAMDu chIe. 'phUMkata najIkanA pAzI ja nahi para'tu tejIkanA sahodara chIe. ane rAjyAmAM khuNekhAMcare gujarAtI ane marAThI bhASA khelanArA sArI peThe patharAelA che. parasparanI zakA ane azraddhAo dUra karavAnA aneka prayatno jArI rAkhavA jarUrI che. ane rAjyanA vikAsakAryanI samitionI vAravAra samUha eTakA karI parasparanA anubhava ane vicArAnI Apa le karavAthI paNa ghaNI gerasamajItI dUra thaze. A dizAmAM gujarAta pradeza koMgresanuM rASTralakSI delana noMdhapAtra che. gujarAtanI sadhaLI pravRttionI bhUmikA "deza pahelA ane pachI gujarAta' para avala khita hovI joie, e vastu para khAsa bhAra mukavAmAM Ave che. prAMtavAdanuM vidhAtaka aniSTa te rAjyAnI prajAne AvAhana Apatu ubhu che. tene DahApaNa ane aTala nizcayathI sAmane karavAnuM sAmarthya saune sAMpaDe " ema IcchIe. izvarane prArthanA karIe ke mahArASTra ane gujarAtanI prajA "dezanA bhAMDuenI garIbI ane duHkha TALavAnA - bhagIratha kAya mAM potAnI aneka zaktio samape ApaNe satata yAda rAkhIe ke samarata dezanA sukhasamRddhi ane pragatimAM ja ApaNAM sukha, samRddhi ane pragati AdhArita che. prabhudAsa bAlubhAI paTavArI prakI noMdha mahArASTrana' alaga rAjya ane muMbaImAM vasatA gujarAtI Aje jyAre muMbaI pradezanuM vibhAjana tha rahyu che ane mahArudra ane gujarAtanAM alaga ekama ubhAM thai rahyAM che tyAre prAdezika bhAvI viSe aneka samasyA cittane AvarI rahI che. AmAMnI eka samasyA muMbaimAM vasatA gujarAtIo aMge che, navI racanAmAM temanuM bhAvI zu? bhAratanA rAjya dhAraNuMnI vyavasthA jotAM, ane kendrastha sarakAranA hAthamAM vagIya hitAnI surakSA aMge vipula sattAo rahelI che te dhyAnamAM letAM . tema ja mukhamAM gujarAtIo ane mahArASTrIonA vaoNjInA sabaMdha ane sahevAsa vicAratAM AvA prazna sAdhAraNa rIte ubhA thavA na joie, paNa bhASAkIya dhoraNe bhAratanuM vibhAjana karavAnA prazna ubhA thayA bAda muMbainA prazna aMge je aniSTa dhaTanAo banI gai che ane te kAraNe ane prajAsamudAyamAM je avizvAsa ane vaimanasya pedA thayela che. tenA sa MdarbhamAM vicAratAM uparanA prazna kevaLa aprastuta ke RprAsa Mgika nathI. banne pakSe amuka pUrvagrahonI jaDa kheDelI che. A vAstavikatAnI kAthI nA kahI zakAya tema nathI. AvI paristhitimAM banne bAjue pUrI sAvadhAnI ane samajadArI dAkhavavAmAM na Ave te parasparanA saMbaMdhamAM aNadhAryAM sa dharmo ubhA thavAnu jokhama rahelu che ane tenuM ADakatarU pariNAma tA.1-5-60 muMbainI jAhejilAlIne dhakako lAgavAmAM ane Akhare mahArASTranA samama hitane nukasAna paheAMcavAmAM AvavA saMbhava che, - mudyamAM vasatA gujarAtIee ATalI hakIkata vAstavikatA tarIke vIkAye ja chUTake che ke bhASAkIya dhAraNamAMthI UbhA thatA mahArASTranA rAjyazAsanamAM mahArASTrIonuM prabhutva hovAnuM ja ane tenu pariNAma amuka aMze khAsa TrInA sIdhA phebruA katarA savizeSa lAbhamAM ane gujarAtIo tema ja anya vAnAM amuka aMze thADA geralAbhamAM AvavAnuM jANIjI jo gujarAtamAM gujarAtI bhASAne vahIvaTI ane zaikSaNika mAdhyama banAvavAnAM Agraha sevavAmAM Ave che te mahArASTramAM paNa marAThI bhASAnu prabhutva Aje che tethI jarUra vadhe e eTalu ja svAbhAvika che." AvI bAbatamAM gujarAtIee ALA anya nahi cAle. bIjI bAjue navA mahArASTranA zAsakone rAjyavahIvaTa karatAM jo mukha - itI rANaka ane jAhojalAlI jALavavI haze-ane emAM koi zaka nathI ke muMbainA utkarSa sAthe ja mahArASTranA utkaSa ani vAya paNe sa kaLAyalA che te muMbaImAM vasatA itara vargInA ane -. khAsa 'karIne gujarAtIenAM ALAM dilane AvAta paheoMcADe ane vimukha banAve evuM kAMi na bane e khakhatanI temaNe pUrI sabhALa rAkhavI joize. rAjakIya kSetre jyAre paNuM bahu moTA - prajAsamudAyane sparzatI kAi navI ghaTanA nirmANa thAya che tyAre tenuM pariNAma kAi samudAyane vadhAre lAbhadAyI banavAmAM * ane anya kAi samudAyanA hitane amuka aMze hAnikartA nIvaDavAmAM Ave ja che. AvI paristhitimAM alpa mahatvanI khabatAne vadhAre paDatu mahatva nahi ApavA gujarAtIe saMbhALa rAkhe Ane potAnA zAsana dvArA prAntIya bhAvanAnA anyaprAntIya lekhAtA vargone anyAya na thAya e bAbatanI mahArASTranA zAsakA pUrI sAvadhAnI rAkhe teA banne vacce mIThA sabadhA jarUra jaLavAI rahevAnA ane anyonyanA utkanA sAdhaka-pUraka banavAnA. sAthe sAthe AjanA navA saMyogAmAM e atyanta jI che ke muMbai tema ja mahArASTramAM vasatA gujarAtIo navA mahA rASTra viSe AtmIyatA keLavatA rahe ane tenA utkaSa-apaya sAthe pAtAnA utkaSa-apakaSa gADhapaNe joDAyalA che e rIte navA mahArASTra viSe-jotAM vicAratAM zikhe, sAthe sAthe e paNa eTaluM ja apekSita che ke nava mahArASTranA zAsA duradezIbharI rAjyanIti dhAraNa kare ane kAinA dilamAM kacavATa pedA na thAya e rIte rAjyanAM sUtrAnuM sacAlana kare, AA rIte ane vaccenA vyavahAra ghaDAtA rahe ane A prakAre mAM nava mimi ta bhArAne satata utka thatA .rahe ane te dvArA bhAratanI AbAdImAM vRddhi thatI rahe-evI ApaNu sanI UMDA dilanI prAthanA ho ! zivAjI mahArAja zA mATe? leAkamAnya tilaka kema nahi Aje mahArASTranA alaga banatA laTakanirmANu prasaMge chatra- pati zivAjI mahArAjanI cAtaraka ATalI badhI pUjA pratiSThA thatI joine citta jarA Azraya anubhave che, ane te eTalA mATe nahi ke zivAjI mahArAja mATe dilamAM koi anAdara che 'paNa' eTalA mATe ke zivAjI mahArAjanI kArakIrdinI je vizeSa tA che tenI AjanA rAjyanirmANu sAthe kASTa prastutatA dekhAtI nathI. zivAjI mahArAja e kALamAM thayA ke jyAre megala zahenazAhe aura gajhekSanI kaTTara hinduvirodhI rAjyanIti hindu samAja tathA hindu dhama ne paDakArI rahI hatI, ane zivAjI mahArAje e pakArane jhIlIne sArvabhauma evI mAgala sattAne parAsta karI hatI ane dakSiNamAM svataMtra hindu rAjyanI "sthApanA karI hatI. A temanA pakSe ati mahAna kAyara hatu ane tatkAlIna RtihAsika sadA atyaMta jarUrI ane hitakAraka paNa hatu paNa AjanA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahoto jajazAdhana saMdhAra to 'hiti sacoga tadana bhinna prakAranA che. Aja koi sAva bhome ha ane vizvavandite atilI mahArASTramAnDomanI mudrA lika rAsarAne khabuta karavAno prazna nathI:Aje musalamAna sattA sAme dhamAke zAlI rahI che. mAtA . jo ke ( hidane rakSaNa ApavAno savAla nathI. vaLI je mRtaprAya ke mArI rAmacaMdrAsaMzcita thayelI che ane have AvatI di banelI rAjyavAhIne yuno ubhI karavAnuM paNa koI avasara nathI. A e bhAratane mudrAlekha che. Ane bAjue rIkhIne mahArASTranuM vitaraNa mi para Aje prasa ga mAtrA varSo sudhI cAlatAAvatAmuMbaibrAjyane gaurava karate A . mudrAlekha adhIkAravAmAM ane AmajanatA samakSa A be svataMtra dhaTAmAM vibhAjitalakasvAne lagatA chebe bhAio raju karavAmAM mahArASTra sarakAra pakSe aucityabhaga pramANabha ga thaI milegA rahI nA zake mane samajAyu da zahevAya evI A eka ja rahela heya ema lAge che evI koI rAjakIya ghaTanAne kema ujavAya dhavIe e ghaTanA sAthe saMbaMdha dharAvatA zAsake ane prajAjanonI kharI ST che. ema chatAM zivAjI mahArAjanA maraNa sAthe ApaNudilamAM munasaphIne savAla che. ema achatAM paNa AvA jAya udyA patramAM nI je cokakasa khyAla saMkaLAyelA che tene AjanI paristhiti ke.Aje ' * * atireka thato jovAmAM Ave tyAre taTastha rIte jonArane te cAlI nI rahelI prastuta ghaTanA sAthe koi khAsa saMbaMdha dekhAto nathI. vinA raheto nathI: 'prastuta prasaMge mAtra eka dvibhASI dhamAMthI R ancAma chatAM A ghaTanAne zivAjI mahArAjanA utkaTa smaraNuM sAthe zA ' che : Tii ema be ekabhAjI- ghaTake ubhA karavAne lagato che. Ama chatA paNa na mATe joDavAmAM Avela che. te samajAtuM nathI. ! 'jANe ke sArvabhaumatva siddha thayuM na hoya, jANe ke lona kALanI che ta : kAema javAba Ape ke mahArASTra mATe A eka bhAre gulAmImAMthI mukti maLI na hoya, jANe che ke I asAMdhAraNa dikarI ja joke mahatvano je meLavavA mahArASTra ThIka ThIka samayathI mathI rahyuM hatuM. vijaya prApta thayuM na hoya evI rIte mahArASTra pitAno alaga STSte meLavyAMnA AnaMda-prasaMge che. mAM AvA prasaMge " mahArASTranA rAjya ghaTakanA ugamane urjAvI rahyuM che. uparanI rAjyamudrAne jyAre ' 61 dimAM jenI pratimA 17 varSothI jaDAyelI che tevA potAnA eka ' vizvavanditA" tarIke varNa vadhAmAM Ave che, zivAjI mahArAjane ne mA vIrapurUSane yAda kare, ane tene kha bhAvabharI - AMjalio" ApavA jyAre prastuta navanirmANanA pratIka tarIke AgaLa dharavAmAM Ave [ kaprirAya te tadana svAbhAvika che. A javAba eka rIte ThIka che ! che tyAre temAM eka vijetAnA 'bhAvanuM sUcana thAya che, ane A to Eii pica je mahArASTrane A prasaMga upara pitAnA koI eka mahA- rIte ujavAtA mahotsavamAM eka prakAranA ananda unmAdanuM darzana karI pulanuM gaurava karavuM hatuM to AjanA aitihAsika saMdarbhamAM te kaMda thAya che; prasaMgacita gAMbhIya" ane gauravane badale kAMika unmattatA , [coTa mATe sauthI segyapurUSa lokamAnya tilaka hatA. AjhAdInA - apramattatA jevuM najare paDe che. akhila bhArata mATe tema ja khudA halatanA tio Adi. jhaMDAdhArI hatA. temanI kArakIdI sAthe hindu che. mahArASTranA mATe AM cihane sAruM nathI. atireka karavAthI ja re 0 musalamAnanA bhedabhAvane saMdharSane keoI prazna ke prasaMga joDAyela che prajAmAnasa asamatala bane che. akhila bhAratIya dRSTi goNA ETnahotIrAjAzAhI sAthe paNa temane koI saMbaMdha nahote. teo " banI jAya che ane tenI vaphAdArIne aNadhaTato ane ke rAjako mahArASTranA aA ja paNa akhila bhAratanA preraNAmUti hatA. A kAraNI kaTokaTInA vakhate bhayasthInarUpe banI jete prAdezika jhAka che te AjanA prasaMgane gauravAnvita banAvavA mATe chatrapati " maLe che. " " ' . . . !" eka . I to zivAjI mahArAjane badale lokamAnya tilakanI taMfpasaMdagI karavAmAM, navaguMjarAtanA nirmAtAe ATaluM jarUre dhyAnamAM rAkhI AvI nA heta te tezvadhAre samaye cita, surUcisaMgata ane vivekapUrNa lembata. gujarAtanA navanirmANa aMge A akamAM be lekho enyatra dila tane sajaryasthApanA prasaMge mahArASTra sarakAre bahAra pragaTa karavAmAM AvyA che. temAM egatyanAM sUcano, zubha AkAMkSAo rApAlA cakane mulekha. ane cetavaNIo raju karavAmAM Avela che je arAjyanA navA chatrapati zivAjI mahArAjane jyAre rAjyabhiSeka thaze tyAre , 4. nirmANa pAyo, satapurUSaka ravizaMkara mahArAjanA paMvitra harata e bhavya prasaMganI yAdagIrImAM navI sonAmahoro kADhavAmAM AvI ' is nakhAI rahyo che. te rAjyanA sUtradhAra pAsethI ApaNe eTalI hatI ene upara nIce mujabene AzA jarUra rAkhIe ke te cAlu cIle cAlavAnI vRtti cheDIne ka AlekhavAmAM Avyo hataH jemAM nItAnta prajAkalyANa ane sAmudAyika utkarSanI zakayatA che FERENA pratipazcandralekheva vardhiSNuvizvavanditA / .. vizvavatA . hAya, evA navA cIlAe zodhavAnI ane te upara daDhatApUrvaka thoDI vAra mArA vicA,,mumarAva jAnate II - cAlavAnI vRtti dAkhavaze, ane Aje bhulAtI jatI. gAMdhIvicAra jilI "ethata bIjanI candralekhA" mAkaka vRddhi che!! pAmatI ane saraNIne jIvatI karaze, vadhAre ne vadhAre amalI banAvaze. rAjyano - raSivandita enelI zAhu"chatrapatinA putra zivAjInI. A mahA samagra vahIvaTa ane prajanuM samagra zikSaNa. gujarAtIne bhASAnA , lokanA kalyANa mATe zaibhI rahI che? mAdhyama mAraphata cAlavAne lagabhaga sarvasvIkRta niNa ya A mA bhArata upara sArvabhauma sattA dharAvatI mogala zahenazAhatane - AzAnuM samarthana kare che. kAraNa u pasti karanAra ane dakSiNa pradezamAM svataMtra hindu rAjyanI sthApanA kamavuM gujarAta eTale pahelAnuM junuM gujarAtanahi paNa zake che, kAraNa karI karanAra chatrapati zivAjI mahArAjanA purUSArthanI A yazagAthA che. e saurASTra ane pahelAMnuM junuM gujarAta ema traNa alaga matAMta mahArASTramAM alaga pradezanirmANa prasaMge mahArASTranI navI prArdezika pradezanuM jUtha. A bhUmikA upara gujarAtanA navanirmANano ApaNe zA sarakAre AmajanatAmAM vaheMcavA ane vecavA mATe pratIka sucaka ke vicAra karavAno rahe chesadabhAgye A ApaNuM gujarAtI jotA , checakI tayAra karAvyo che ane temAM uparane bleka jarA rikAra "jAnA tIvra bhedabhAva rAjakIya pakSonI tIvra harIphAithI mukata sAthe navA rAjayanA mudrAlekhaka tarIke AlekhavAmAM Ave che. A ja che ane traNe vibhAgamAM kegresanuM bIharIpha varcasva pravarte che. te EID cAMdrA uparamAM kamIcemaja che : '! , vaLI kesanI aMdara paNa kaMI pakSApathI ke paraspara athaDAtA dara kimI . , '' jUthanu astitva nathI. Ama havAthImavA zAsakonoma ane ( pradeza karatAM pramANamAM vadhAre saraLadagAjatemAM pANapaNa maLaB, , mudrA mA rAte I . ra ane vyavahAradakSatA che. eTale ene paraspara kAma levA vikAsa arthAta bIja nIcalekhAmAko satata vRddhi pAmatI che. tyAmAM paNa eTalI je saraLatA che ja Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANakAra lokonuM pra buddha cha vana mAM - 260" A zakhavAnI raheze. vyakitaone maLe che gonuM avalaMbana te nA nAme arAjakata te hata bharamAM Ama chatAM paNa AjanA vAtAvaraNamAM eka yA bIjA kAraNe. jyAre jene kAMi mATI: agavaDa paDe tyAre, je tenA bhATe zakaya aMdara aMdara becenI ubhI kare tevAM ta bharelAM che. A tAthI hoya che, te rAjA pAse athavA to dIvAna pAse doDI jato ane kegujarAtane bacavuM hoya ane parasparanA saMgaDhana ane sahakAradhArAnA rAjA ke dIvAna tene bhamavIpaNe rAhata ApI zakatA. manasvIpaNe taka gajaro tene AgaLa laI javuM hoya te gujarAtamAM antargata evA eTale ke prastuta ' vyakitane tenI cokakasa agavaDa ane tenI , A samagra prajAsamudAye tema je. zAsakee- nIcenA muddAo dhyAnamAM. '' aMgata lAgavaganA kAraNe. je rAhata bhaLatI tevI rAhata anya che. vyakitane lAgavaganA abhAve maLI zakatI nahotI. AvI. rAhata ja che, (1) peTA prAtavAda e ApaNI eka moTI khAsiyata che, ekane ApI che tevI agavaDa bhorAvatA dareka prajAjanane ApavI . jemake muMbaI pradeza astitvamAM hatuM tyAM sudhI gujarAtIo mAtra joie, AvA koI dharma viSe | rAjA ke dIvAna pUrA sabhAna jirAtI tarIke ane mahArASTrIe mAtra mahArASTrI tarIke ja moTA nahotA. lokazAhImAM AvuM cAlI na ja zake e prajAjanee tema bhAge vicAra karatA hatA. have jyAre gujarAtanA ghaTakane alaga zAsananA sUtradhAroe-ane barAbara samajI levuM joIe. astitva maLe che. tyAre kacchane ApaNe bAjue rAkhIe te paNa rAjAzAhI jevI rAjyavyavasthAnA lAbha tarIke kadAca ema kahI saurASTranA loke saurASTravAsIo tarIke ane junA gujarAtanA zakAya ke mukhya mANasane tarata maLI zakAtuM ane tenA manamAM kalAke gujarAtIo tarIke vicAratA thavAnuM. ane A tenA mATe vasyuM te te tarata rAhata ApI zake. paNa evI rAMhatane sarva kacchI AI kayu ane amArA mATe na karyuM"A tene maLyuM ane amane vyApI banAvavAne bhAgye ja vicAra karavAmAM AvatA. pariNAme para na maLyuM. AvA bhedabhAvathI ekamekane jotA vicAratA thavAnuM navuM rAjAzAhImAM AvuM aMgata tatva hamezA AgaLa paDatuM rahetu jokhama ubhuM thAya che. A rIte jevA vicAravAnI vRttine choDIne lokazAhIne varelA taMtravAhake koI paNa rAhata ApatAM tevI rAhata FkAya. kevaLa sarva sAmAnya gujarAtI tarIke samagra gujarAtano vicAra evI agavaDa dharAvatA sau koIne pahoMcADI zakAya tema che ke A karatAM ApaNe thaIzuM ane "mAre tyAM A thayuM ane A na thayuM nahi e jovAnuM rahyuM ane e zakya na hoya te amuka ekA AvI adhIrAIthI mukata banIzuM te ja ApaNe savatAmukhI' ' vyakitane tenI rAhata ApI zakAya nahi. pariNAme lokazAhImAM hA utkarSa sAdhI zakIzuM. . koI paNa rAhata maLe che te ekane nahi paNa tenI jevI badhI (ra) Aje. prajAnA koI paNa vibhAgane na gamatuM kAMIka vyakitaone maLe che. ane A badhuM jotAM, vicAratAM, niSNu yA to huM to te dUra karavA mATe baMdhAraNIya mArgonuM avalaMbana levAne karatAM samaya lAge che. lokazAhI eTale Impersonal Rules badale satyAgrahanA nAme arAjakatA tarapha DhaLI paDavAnuM valaNa bhArata jyAM eka vyakitane vyakita tarIke koI mahatva nathI evuM rAjaya ) bharamAM sthaLe sthaLe jovA maLe che ane vecANaverA sAmenI caLavaLa lekazAhInuM A svarUpa-Aje jyAre rAjAzAhI' ApaNe tyAMthI zo daramiyAna ke mahAgujarAtanA Andolana daramiyAna AvA ja valaNanAM sadAne mATe vidAya thaI che ane lekazAhI tenA nabaLA-sabaLA dika saurASTra-gujarAtamAM paNa ApaNane sArA pramANamAM darzana thayAM che. 'aMze sAthe ApaNane varelI che tyAre-ApaNe babara samajAI AvAM arAjakatAnA mArge javAthI zAsanataMtrane pAyAmAMthI AMcakA levuM joIe. ane tethI hAlatAM cAlatAM nAnI moTI bAbato lAge che. anitama upAya tarIke ovA mArganuM avalaMbana cintavIra mATe pradhAna pAse doDI javuM, athavA to ApaNI nAnI moTI ( zakAya che, paNa apavAdane mAga je te bAbatamAM jANe ke niyana Akta ane te ApaNI pAse deDI, Ave evI AzA rAkhavI to manuM rUpa dhAraNa karate jatA hoya, AvI manedazA Aje Thera Thera ane tarata ne tarata te kaMIka karI na Ape te lekazAhI jovAmAM Ave che. A bAbatamAM zAsaka tema ja zAsita bannee upara ane sarakArI taMtra upara zrApa varasAva-badhI purI saMbhALa ane sAvadhAnI rAkhavAnI jarUra che. lokamAnasane prakriyAo lokazAhInA DhAMcA sAthe saMgata nathI. ane etha koi parivAra khyAla rAkhIne zAsake e vahIvaTa kare joIe ane prajAjanoe evo na kare ke AjanA taMtramAM je zithilatA, dIdhasatritA : je te bAbatamAM rAjasattAne paDakAravAnI vRttithI dUra rahevuM joIe. Red-tapeism-vyApaka banelI che te ApaNe calAvI levI che che. koI paNa saMgamAM bhAMgaphoDanA bhAge te javAya ja nahi- AvI joIe. haragIja nahi. Ano artha eTale ja che ke lokazAhImAM pratijJA prajAmAnasamAM daDhamUla thavI joIe. ' ', ' '' je kAMI thAya che te vyaktine anulakSIne nahi paNa teNe raju kI (3) kaccha, saurASTra tathA gujarAta keTalAka samayathI muMbai karelA praznanA guNadoSane anulakSIne baMdhAraNapUrvaka ane niyata kare pradezamAM atagata hoIne vahIvaTI tema ja zaikSaNika kSetramAM traNe, dheraNane anusarIne thAya che. ane te aMge levAtA nirNayane pradeza pUratI ghaNI samAnatA pedA thaI che. Ama chatAM paNa ghaNI lAbha amuka eka vyaktine nahi paNa sau koIne eka sarakhe maLe che bAbatamAM haju samAnatAnuM dhoraNa pedA karavAnuM bAkI che. AvuM che ane tatkALa rAhata ApavAnI jogavAi taMtravAhake bhATe pramANamAM dhoraNa dAkhala karavA jatAM kaika ThekANe haLavuM dhAraNa hoya tene mAM bahu alpa hoya che. Ama pahelAnA Personal rule 1 A uce lAvavuM paDe ane kaI ThekANe ucuM dhAraNa hoya tene svAbhAvika vyakitagata zAsana ane AjanA impersonal rule jemAM e rAte haLavuM karavuM paDe e saMbhavita che. AvA pheraphAra thAya tyAre koI eka vyakita sarvasattAdhIza nathI evuM zAsana-e be vacceno jo je rvarga upara bhAra vadhe te akaLAI jAya ane virodhI - taphAvata jo prajAjano barobara samajaze te zAsake ane taMtravAhakAra, para na lana ubhu kare te barAbara nathI. AvA jyAre pheraphAra karavAmAM viSenA asaMtoSanI mAtrAmAM ghaNo ghaTADo thaze, eTaluM ja nahi, roja Ave tyAre te te pheraphAranI zuM bhUmikA che e barobara samajavA paNa paraspara saMmajaNu. ane sahakAranI zakayatA ghaNI vadhaze, jenuM riyA prajAjanoe prayatna karavo joIe ane prastuta pheraphAra samagra gujarAtanA pariNAma rAjyane majabuta banAvavAmAM Avaze. ke. lAbhamAM che ema je lAge to te pheraphAra prajAjanee samabhAvathI gujarAtanA navA rAjyane sugrathita, suddha ane pUrepUra kAyadA vIkArI levA joie. . . kSama banAvavuM hoya te ATalI bAbato rAjA ane prajAbano (4) AjhAdI AvyA pahelAM saurASTramAM rAjAzAhI hatI , pakSa--nA AgevAnoe dhyAnamAM rAkhavAnI ane tadanusAra paraspara eTale ke jene Personal Rule kahe che-vyakitagata rAjya vyavahAra keLavavAnI jarUra raheze. Aje navanirmANa pAmatuM gujarAta A che te prakAranI rAjayavyavasthA hatI. gujarAtamAM AveluM 1rAtanuM rAjya tenI sAme rahelI aneka muzkelIone pAra karIne junu vaDedarA rAjya paNa A prakAranuM hatuM. AvI vyavasthAmAM tathA khAMdhanI khAI eLagavA ne AbAdInuM sarvocca ziMkheruM apavAdano bhAga je bAbata Aje kara che ane tArI tatra upara Apa vara Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s tA. 1-5-60 * pra buddha jIvana siddha kare ane bhAratanuM baLavAna samRddhaprANavAna avayava banI daDe-e cInane dAvo hato. rahe evI ApaNu sarvanA antaranI prArthanA ho ! . AvI paristhitimAM cAu-ena-lAi sAthe samAdhAna na niSphaLa nIvaDeluM naherU-cAu milana thai zakayuM. e bAbatanu sAmyavAdI pakSa sivAya koIne duHkha - nathI. paNa AnA pariNAme je nakkara vAstavikatA ApaNI sAme . rAjakAraNamAM gAMdhInItine varelA bhAratanA mahAamAtya nahe- ' ubhI thAya che te bhArata mATe athAka cintAne viSaya bane che. rUe, bhArata cInanA vartamAna saMdharSane samajutI ane vATAghATanI kAraNa ke niSphaLa vATAdhATanA pariNAme bhAratanI 2500 eka paNa taka jatI na karavI e hetuthI, kSitija upara samAdhAnanI koI bhUmikA daSTigocara na thaMvA chatAM, cInanA vaDA pradhAna mAlanI uttara sarahada eka moTA bhayasthAna samI banI gaI che. cIna game tyAM ane game tyAre ApaNI sarahada upara cAu-ena-lAIne dilhI belAvyA, tenI sAthe kalAkanA kalAke AkramaNa karI zake che, ane te sAme pUratI sainya sAmagrI : sudhI vATAdhATa carcA karI, paNa sAmA pakSanA aNanama valaNanA vaDe ApaNe ApaNA satata bacAva karatA rahevAnuM che, ane te che * kAraNe kazuM paNu. samAdhAna astitvamAM AvI na zakayuM ane banne mATe lAkha rUpiyAnuM pANI karatA rahevAnuM che-AvI eka vikaTa - ka vaDA pradhAne maLyA evA chuTA paDyA ane banne deza vacce ubhI paristhiti ApaNI sAme ubhI thaI che. naherU kahI ja rahyA che ke thayelI taMgadilI kAyama rahI, paraspara mIlana niSphaLa nIvaDavAne - lIdhe kadAca vadhAre tIvra banI. "tame cAu-ena-lAine sIdhA kema uttaranI sarahada paTTI jIvatI thaI che tene artha A che. cInanI maLatA nathI ?' ema keIne have kahevA kAraNa na rahyuM. - nIti ane vRtti zakya hoya tyAM pitAnI hakumatane pradeza vistA rahevAnI che. daniyAnA abhiprAyanI tene koI paravA nathI. suleha - , cAuena-lAInI zehamAM dukAne athavA te kaI paNu" zAnti ane sau koI sAthe samAdhAnI-e sivAya jene svane ' [ ' rIte patAvaTa karavI che evI adhIrAImAM nahera khUba namatuM jokhaze - bIjo koI vicAra nathI tevA bhAratanA bhAge pe tAnI zAkha- * - evI keTalAka rAjakAraNI AgevAne bhIti dharAvatA hatA e khetI pADozI ane zakitasamRddha cInanI Akramaka nItine sAmane paDI. cAu-ena-lAie dilhImAM paga mUke tyArathI naherU jera karavA paDe tevI sthiti ubhI thaI che. vidhAtAnI A kUra' : * 'zArathI kahetA rahyA ke "jo cInane samAdhAna karavuM haze te ane kAramI ghaTanA che. je dezane pitAnI AjhAdI jALavavI - something done shall have to be undone'- che tene te mATe badalAtA jatA saMge ane paristhiti je bhAga . "kAMIka kareluM na karyA barAbara karavuM paDaze." cAu-ena-lAInuM mAge te Apa ja rahyo. sadabhAgye cIna sAthenA ApaNA . ' kahevuM hatuM ke " AjanI je actualities-vAstavikatAo-che : saMdharSa aMge duniyAnA mukhya mukhya dezAnuM valaNa ApaNuM ' eTale ke Aje bhAratIya pradezanA seMkaDo cerasa mAila AkrAnta tarapheNamAM che ane potAnI Akramaka nItine aMge cIna duniyAnA . karIne cIna jyAM ubhuM che tene cInI pradeza tarIke svIkArI le dezathI aLaguM ane ekalavAyuM banatuM jAya che. koI paNa deza 8 pachI ApaNe AgaLa vadhIe." AvI paristhitimAM bane game teTale mAtabara hoya, vistIrNa heya ane game teTalI vipula vacce kazuM samAdhAna na thAya e taddana svAbhAvika che. vastI dharAvatA hoya, ema chatAM paNa, duniyAthI alaga paDIne : " cAu-ena-lAi AvyA ane gayA e pAMca divasa daramiyAna AjanA samayamAM te deze lAMbo vakhata TakI rahevuM e zakaya ja " - vAgatanAM-AvakAranAM-zubhecchAnAM je pravacane thayAM e bannenA nathI. ApaNe AzA rAkhIe ke bhAratanI game tevA pratikuLa vyakitatvanI khI 'khI bhAta jANavAsamajavA aMge bhAre saMgone sAmane karavAnI tatparatA ane duniyAnA pratikuLa sUcaka hatAM. naherUnA vAyevAkayamAM bhArata cIna vacce ubhA abhiprAyanuM pracaMDa Andolana cInanI sAna ThekANe lAvaze, rAvaNa. . - thayelA saMdhaSa aMge, banne vaccenI kALajInI maitrI khatarAmAM sarakhA tenA abhimAnane gALI nAkhaze ane sarahada upara vAdaLa. parI che te aMge uM, daI hatI ane jarUrI pucha vastava ina gheruM banatuM jatuM AkAza samayAntare svaccha ane nirmaLa banI , . A prasaMganAM naherUnAM pravacane ekadama TuMkA ane jarUrathI eka jaze. : paramAnanda . paNa zabda vadhAre nahi evAM hatAM. bIjI bAjue cAu-ena- gujarAta mahArASTranA vibhAjana prasaMge "janazakti'ne maLela 'lAinAM suphIyANI bharelAM vacanomAM kevaLa ADa bara, pilANa ane - zrI. morArajIbhAIno saMdezo ja daMbha hatA, cIna-bhAratanI mitrIne bahalAvavAne, je prastuta prazna haste tene haLa banAvavAnuM ane je praznane tatkAlIna saMdarbhamAM. bhAIzrI ravizaMkara, gauNu hatA tene vadhAre AgaLa lAvavAno prayatna hatA. tenA kahevA tama ro tA. 15 mIne patra maLe. gujarAta - mahArASTranAM '' pramANe cIna-bhAratanI sarahadane prazna te daza AMgaLIomAM alaga rAjya racAya che te prasaMge, tame "janazakitane khAsa eka TacalI AMgaLI jeTale-pramANamAM alpa mahatvana-ane aMka pragaTa kare che tene huM AvakAruM chuM. ApaNe sau bhAratache. ApaNe ATale badhe gADha saMbaMdha jotAM ane sAthe maLIne vAsIo chIe e mahattvanI vAta khyAlamAM rAkhI ApaNe saue AntararASTrIya kSetre sulehazAnti sthApavAnA dharmakAya ADe sarahadI dezanA hitamAM kAma karavAnuM che. Ama karIzuM to ApaNe parasparane nA praznanI taDajoDa karavo besatAM keine thaDa pradeza A bAjue madadarUpa banI ApaNo vikAsa sAdhI zakIzuM. gujarAtI tema ja " maLI zake te zuM ?-ke koIne thaDe pradeza e bAjue ApI mahArASTra baMne doSe pitAnA jue ane sAmAnA guNe ja jovAnuM - dIdhe te zuM ? bIjI mahatvanI aneka bAbate ADe enI te zuM rAkhe te temanA jIvanamAM mIThAza Avaze. ane teo parasparane ' , vIsAta che ?--e bhAva temanA ugAramAMthI uThato hato. ane sukhI banAvI zakaze. 4 - ema chatAM pazcima bAjue laDAkamAM je vizALa pradezane cIna ' khAnagI vAtamAM paNa koIe bIjAnu' bura nahi bolavuM, che e pacAvIne paDyuM che te te tenuM parApUrvathI hatuM ane temAM joie. beTI zaMkA kuzaMkA nahi karavI joie A sAdI vAta teNe kazuM choDavApaNuM che ja nahi ane ApaNe pUrva bAjue sau dhyAnamAM rAkhaze evI huM AzA rAkhuM chuM. Izvara saune . mekamohana lAInane ApaNI sarahada tarIke jaNAvIe chIe temAM buddhi Ape. jayahinda. lI.. - ApaNe cInanI mAlikIne keTalAka pradeza Akramita karI. beThA ('janazaktimAMthI merarajI desAInAM chIe je ApaNe temane sepI devo joIe-Ama cera keTavALane sAbhAra upUta) vaMdana Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 21-3-60nA roja sAMjanA samaye mubai jaina yuvaka sadha taraphathI mane hara'mAM pasaMda karelAM thoDAM citra dekhADavAne eka prAdha yAjavAmAM AvyA hatA. zarUAtamAM bhArata sarakAranA phIlmsa .DIvIjhana pAsethI meLavavAmAM AvelAM madurA, kAnAraka ane khajurAhA ema traNa khelatAM citrapaTA dekhADavAmAM AvyAM hatAM. madurA dakSiNa hindusthAnamAM tAmIlanADamAM AveluM che ane te tyAMnA bhavya ane vizALa mInAkSIma`dira aMge suprasiddha che. kAnAraka orissAmAM jagannAthapurI bAjue baMgALAnA upasAgaranA kinAre AveluM che, te tyAMnA junA purANAM ane kALaja rita sUrya maMdirane lIdhe jANItu che. khajurAhA madhyapradezamAM pannAnI bAjue AveluM che. ahiM ziva, zakti ane viSNunAM tema ja jaina saMpradAyanAM keTalAMka maMdiza che. A maMdiranI aMdara temaja bahAra sundara ane bhAre AkarSaka kAtarakAma che. A traNe sthaLA tenA adbhuta zilpanirmANanA kAraNe duniyAbharanA pravAsIone khUba AkaSI rahela che. A sthaLAnA upara jaNAvela citrapaTonAM kuzaLa nirmANa dvArA tema ja tenI sundaratA ane bhavyatAnA sAkSAtkAra karAvatI keAmenTarI - sA~gIta mIzra AleAcanA dvArAprekSakAne paricaya karAvavAmAM AvyA hatA. tyAra bAda muktinAthanA raMgIna citrapaTadvArA mAnavI nirmANumAMthI prakRtinA adbhUta alaukika-nirmANunAM amane darzana karAvavAmAM AvyAM hatAM, muktinAtha tItha viSe ApaNAmAMnA dhaNA kharA taddana ajANu hAine tenA jarA vigatathI khyAla ApavAmAM Ave te te asthAne nahi lekhAya. muktinAthanuM sthaLa nepAlanA uttara vibhAgamAM himazikhAnI mukhya harALanI pAchaLanA bhAgamAM AveluM che. A sthaLane tepALanA tema ja TrieTanA lAkA eka tIrtha samAna gaNe che. A sthaLanI bhabhyatAthI AkarSAine himAlayamAM jemaNe khUba paribhramaNa karyuM... che evA zrI. navanItabhAI parIkha emanI maMDaLI sAthe 19papanA ekaTembara mAsamAM e tItha nI yAtrAe upaDayA hatA. A maMDaLImAM zrI, navanItabhAi uparAMta hatAM. sau, mAlatIbahena jhaverI, navanItabhAInA rasAe bhAi pannAlAla ane temanA e pavatArohaka yurepiyana mitrA. A pAMca jaNunI maMDaLI dilhI khAte ekaThI thai ane tyAMthI uttara pradezamAM Avela gArakhapura thaine bhAratanI nepAla sAthenI sarahadanu gAma vatanavA che tyAM relve mArge sarahada paheAMcI, tyAMthI meTara raste tepAlanI dakSiSNu na cha ke mAM Avela 'khuTavAla' gAme tee paheAMcyA. ahiMthI temane pagapALA pravAsa zarU thaye ane kRSNAgaMDakI nadInA kinAre kinAre parvata mAge uttara dizAe AgaLa vadhatAM teo 'tukucA'. gAme pahoMcyAM. A bhATI A leA kA nI kumArA vastInuM gAma che ane DibeTa sAthenA kaNabI enI GAGO ) lagana buddha jIvana mukitanAtha TensIMga "buvAla va (c) gopura * bhAga moTa pomA vyApAranuM eka jANItuM mathaka che. ahiM temane prathamavAra gaganasukhI hiMmapa tenI zikharamALAnAM darzana thayAM. sAme dekhAtA pahADAmAM eka bAjue dhavalagirinI pava tamALa hatI, jenA uccatama zikharanI UMcAi 26000 phITa che ane tenI bAjue pUrva tarapha najarane kheMcI jatI annapUrNAnI parvatamALa hatI, jenAM uccatama zikharanI UMcAI 26500 phITa che. Aja sudhImAM eNvaresTa ane ethI ochI UMcAi dharAvatAM keTalAMka zikhare pava tArAhakAe padAkrAnta karyAM che paNa tyAra pachInI UMcAivALAM je zikharA hajI sudhI padAkrAnta karI zakAyAM nathI temAM A dhavalagirI sauthI UMcuM zikhara che. dhavalagirI ane annapUrNAMe be pava tamALanI vacce thaine kRSNA gaMDakI nadI uttarathI dakSiNa tarapha vahI jAya che. A nadIpradezanI UcAi Azare 650 phITa che, ane tenI bAjue ja dhavalagirinuM uccatama zikhara-26800 phITa UMcAie AveluM che. ane zikhara uparathI gaDakI nadI sudhInA Azare 20000 phITanA eTale ke cAra mAilanA sIdhe prapAta ahi jovA maLe che. AvA bhairavajava' duniyAmAM ajoDa che. tA. 1-5-60 dhavalagirI ane annapUrNAM--A be mahAgirI vaccenI vizALa khINamAM vahetI gaDakI nadInA kinAre kinAre cAlatI A saDaLI gaDakIne oLaMgIne pUrva' tarapha vaLI ane me divasamAM muktinAtha paheAMcI. buTavAlathI ahi' sudhI pahoMcatAM A pravAsI maLIne bhAra divasa lAgyA. mukitanAthanI uttare kRSNA, gaMDakInu ugamasthAna che. A sthaLanI UMcAi 12500 phITa che. ahiM nepAlI zilpazailI dharAvatuM pegoDA ghATanuM maMdira che ane temAM sukitanArAyaNanI caturbhu ja mUrti che. cotarapha himapatAnI vacce najIkamAM ja ugama pAmelI gaMDakI nadInA kinAre Avelu A madira svAbhAvika rIte apUrva zAnti ane kalpanAtIta naisagireMka saundraya nA anubhava karAve che. zarIra, mana AtmA-vyakitamAM rahelu sarvasva na vaNuvI zakAya evI. sAtA anubhave che. mukitanAthanI bAjue eka bauddha maMdira che. yAtrALue banne maMdiramAM jAya che ane eka ja paramAtmAnAM bhinna svarUponAM darzana kare che, bauddha maMdiranI bAjue vahetA jaLapravAhanI nIce nepALa Q 95 bhUtaLamAMthI gesa - pravRlita bane tevA vAyu nIkaLe che ane tethI A jaLapravAhane dIvAsaLI aDADatAM agnizikhA pragaTI uThe che, kudaratanI A gahana prakriyA thI vismita banatA, yAtrALue A sthaLane jaLatA pANI' tarI' oLakhe che. A sthaLanI eka khIjI vizeSatA che. uparathI sarI AvatI gaMDakI nadInA pravAha mukitanAthanA maMdira pAse gaumukha athavA Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nI mAM karo rAmAMsa to roja nA A pravAsI bhALa mAthA sudhanIyara kApI lokonI AgaLa so mAM bhAratIya tiyA nAlAle A dhArAmAM vI. pariNAvita thatI che ane pAsa ke yAtanI ( sunilayanI bAjue dAsadara hila nAmane pahADa che. sAthIoe pelA sarane phADI upAdhi upara besIyo, paNa epamAM zAligrAma TAlAba dha meLe che. te paNa nA kALA behoza AdamI pAka upara kayAM sudhI TakI mArA mane salAma dhATIyA hAyaka che ane jeka upara eka yA bIjA jatAM te yAka uparathI kahI gayo mane tenA mAthA veta che E prakAramAM sAmavika cihano haNe che. bhAvuka paNa lo A zAligrAmane sadAne mATe vidAya lIdhI. Ama pAchaLa rahelA yuromisathI nI vitI pratIka rUpe lakhe che ane tene pavitra gaNatA hoine eto navanItabhAInI maDaLIne sIje diso bharI zake. A sivAya te potAnI sevApomA rAkhe che divasa himavarSA to cAlu ja hatI. sAthenAM aneranA hArAlI , hA ahI teoe divasa rokAyA te daramiyAna temaNe dhajla koI anya khinna thaI gayA. tenA premanI thanA karIne mAthAnA USErite sonerI raMga gIta rAjakAraNa garamAgavA sADI, A zakatA hatA ane mane , , che, nAnA , mukitanAthanuM maMdira ra mi mADI bhADe maLe che paNa sAthe laI lIdho. najare paDatAM hatAM. AmAM dakSiNamAM thoDu vara kapAsa A loko ( pravAsIo ane maju re ) mukitanAthathI savAre te tarapha vaLyA ane pokharA gAme pahoMcyA. ahi havAi visAta nA ka rI kalA mArathI ja okoNa dhummasathI vAyalu hatuM ane havA che. ahithI A pAMca jaNano pravAsI mALo vi jarApaNI mAlA temanA navA gitI hatI jemAM temanI mAgama pAlatA gayA tema ero pleinamAM kAmanDa tarapha gayA, meyuropiyanI vAtomAM mAne che. A i vakhata gavA lAgyuM AkAza parAI gayuM. barapha paDavA mudata purI thatI hovAthI manaoNgamethI , sIdhA garabA gAyakI yA kAvA lAge ane eka prakAranA tophAnamAM hatA. navanItabhAi ane emano rasoie nAlAla paTela mAmAM mArA sapanadha gai mAMga satata caDhANato hato. temaNe uDatA uDatA ane uttaramAM anapaNo ane sAvalAgarito ramI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mati banI ghATanI hatI. moTaramAM besIne bharavA pAcho AvyA, nepA nI sarahada vaTAvI ane navatanavA bhAratanI sarahada a dUranuM paheluM 1) thaI te gArakhapura AvyA ane tyAMthI meTiranA raste 40 mAila dara AvelA kuzInArA gAme AvyA. lukhInInuM mahatva bhagavAna hatA. janmasthAna age che te kuzInArA e sthaLa che ke jyAM bhagavAna muddatuM nirmANa thayu hatu. ahi paNa auddha yAtrikAnA thavAhI cAlu vahetA ja hAA che. ahinA bauddha maMdiramAM bhagavAna tI bhavya mUrti che. jenA ghATa bhAratanI anya bauddha smRtine teDuM na maLatA che. ane tenI mukhamudrA ane eDaka bhAre bhAvavAhI darzana karavAnuM sadbhAgya amane prastuta kenDamAM mina medAna karyo. A ahiMthI te citrapaTanA kAraNe. o adhI vigata A pravAsa sAhasa kheDayuM hatuM. ane jemaNe A citrapaTa utAryu hatu te zrI navanItabhAi sAsethI meLavavAmAM AvI che. temaNe kailAsa, gagotrI, badrInAcakedAranAtha, sAkIsa, evaresTa bAjue Avela khumArI pava ta ema. himAlayanAM aneka sthaLeA ane pradezAnAM citrapaTa utAryAM kache AmAM kATagrAphInI kuzaLatA ane dRSyAnI bhavyatAnI dRSTie A citrapaTa kadAca sauthI vadhAre caDiyAtu che. A citrapaTamAM dinAthanAM gaganacukhI zikhara, dhAvaga vahetA pravAho, --panAtIta bhavyatA dAkhavatA sUryAdaya ane sUryAstA, gIca jaMgalI ane raMgaberaMgI puSpA, gagana gajAvatA jaLaprapAtA ane nirmaLa jaLavAhinI subhaga saritA, garIba chatAM namaNAM evAM pahADI strI purUSA ane bALakA, maTho ane nadiI-Ama himAlayanI aneka vizeSatAo eka sAthe samilIta anelI jovA maLe che. ane kadi na bhulAya evI raMgalIlA AkhAne temaja manane bharI. che. ane jANe ke karI karIne A citrapaTa joyA karIe ane rIte himAlayanI puNyabhUmimAM vicaryAM karIe evI jhakhanA cittamAM saLavaLyA kare che mukitanAtha javAnAM nimitta je paribhramaNanA AnaMda navanItajAte anubhavyo, ane e ja Anada tene lagatuM citranihALIne ame prekSakAe anubhavyA ane e ja Ana danA kaa ze. pramuka jIvanano vAcakAne bhAgIdAra banAvavAnA hetuthI, teyelA ane manabhara mANelA citrapaTanuM varNana lakhavA hu prerAye vagata lakhavA pAchaLa ApaNA loko vadhAre ne vadhAre himAabhimukha bane evI eka kAmanA manamAM rahelI ja che.. paramAnada jIvananA mA varSamAM praveza pabu A ma katA prakAzana sAthe prabuddha jIvana 21 varSa pUrAM ramA varSamAM praveza kare che. gata varSa daramiyAna teNe pAnAnI TrAmasAmagrI pUrI pADI che. AvA sAmayikane AjanI tI jatI Arthi ka viSamatAmAMdhavArI-nA kALamAM TakI rahevu banatuM jAya che. jAtIya vikRtine tema ja mAnasika sakrI tAne pApatA sAmayikA Aje khUba kAlI phulI rahyAM che. je putrA amuka saMpradAya ke vicArapakSanA pracAraka hoya temanA phelAvA paNa saravAtAthI thai zake che, kAraNa ke evAM patrAtA phelAve kara rite te saMpradAya ke vicArapakSanA anuyAyIo svadhanI pariniryAtA satoSa tathA kRtakRtyatA anubhavatA hAya che. paNa je ti upara AdhArita hAya, ane jyAre paNa te ane tyAre te ghaTanA aMge kote kema tA.1-5-20 lAgaze tenI jarA paNa paravA karyA sivAya samucita bhAga daza na karAvavAnI nItine nIrapaNe vaLagI rahevAno je patra sAtha sevatu hAya, ane lokalAgaNIone uzkeravAne badale ane tAka mAnasamAM ghara karI rahelA pUrva abhinivezane poSavAne badale samadhAraNa pUrvakanI ane sava zreyane poSatI vicAraNA, rajA karavAnI nIti je patrane sadA prerita ane sacAlita karI rahI hAya tevA vicAraga bhIra ane amuka siddhA tene parelA patrane TakI rahevu keTaluM muzkela che te Aje jyAre harijanapatra jevA saddhara lekhAtA patrA paNa samayAntare baMdha thayA che. tyAre kote paNa sahaja samajAya tevu che. Ama chatAM eka prakAranA mizananI daSTi A pravRttine jIvatI rAkhI zakI che. dara varSe saMdha dvArA yAAtI payu gaNuM vyAkhyAnamALA daramiyAna saghanA sAthIo, mitro ane prazaMsako taraphathI thatuM rahetuM. Arthika sIcata A pravRttine baLavAna TekArUpa banyu che. prabuddha jIvana keTalAka cintakA, lekhake tathA samAjasevAne vinA mUlya mAkalavAmAM Ave che tenI pAchaLa che. apekSAo rahelI che. eka te prabuddha jIvananI pravRttithI tathA temAM pragaTa karavAmAM AvatA vicArAthI teo suparicita rahe. khIjI apekSA e che ke vividha lekhAnA sahakAranA abhAva ane e kAraNe vicAra - vaividhyanI - uNapa je prabuddha jIvananI eka mATI khAmI che e khAmI dUra karavAmAM teo madarUpa thAya. prastuta sahakAranA abhAve anicchAe / paNa pramuddha jIvana eka ja vyakitanA manana cintananu pradazana-One man's show jevu banI gayuM che. A sthiti prabhuduM jIvana mATe icchavA yogya nathI. prabhu jIvananI A truTi dUra karavAmAM upara jaNAvela cintakA, lekhako, samAja sevA, bane teTalA sAtha ane sahakAra Ape evI temane prAya nA che. prabuddha jIvananA mAje aneka prazasakA che. jeo pramudda jIvananI nIti ane sapAdanapaddhatinA cAhaka, hAya ane te dvA prabuddha jIvana samAjanI upayogI sevA karI rahela che ema A kharekhara bAnatA hoya, to prabhu jIvanane Arthika mAnatanAM nizcinta banAvavAmAM madadarUpa ane evI temane prAthanA che. kAraNa e te suvidita che ke prabuddha jIvana mATI khATapUrvaka cAlI che. A khATa dUra karavAnA be bhAga che. eka to susthita prazaMsakA prabuddha jIvanane Arthika TakA Ape bIjo ane vadhAre iSTa mAga e che ke potAnI lAgavaganA kSetramAM sakriya khetIne pramudde jIvana mATe ane teTalA grAhako meLavI Ape Aje jyAre 21 varSanA taDakA chAyA vaTAvIne 22 mA varSamAM prabhu jIvana praveza kare che tyAre AzA che ke amArA pakSe ATaluM nivedana asthAne nahi gaNAya. taMtrI prabhu jIvata navu rAjya -navI AzA navI apekSA manubhAI paMcoLI navu rAjya viSaya sUca gujarAtanuM thoDA vicArA prabhudAsa bAlubhAi paTavArI prakIrNa noMdha-mahArASTranuM alaga rAjya ane mu baghdhamAM vasatA gujarAtIo; zivAjI mahArAja zA mATe ? lokamAnya tilaka kema nahi ; niSphaLa nIvaDelu nahera-cAu milana nUtana rAjyasthApanA prasaMge mahArASTasarakAre bahAra pADelA cadrakanA mudrAlekha, navaguja rAtanA nirmAtAe ATaluM jarUra dhyAnamAM rAkhe. paramAnada parabhAna da mukitanAtha yuvaka sa dha mATe mudraka, prakAzaka- zrI paramAnanda ke varajI kApaDiyA, 4547, dhanajI sTrITa mu baMdha 3. mudrasthAna caMdra pri presa 4pa1 kAladevI rA mukha che. ne- 2303 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * naka DI ' rajIsTara na B 4266 vArSika lavAjama rU. 4 buddha jIvane - 'prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 22 : aMka muMbaI, me, 16 1960, semavAra ' zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 ' ka'nakala : nayA paisA 20 : galaga ja jAta jakAla nA chAla zAha taMtrI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA gAjakAla galagATa e same reme 1 mA gujarAtanA prathama sUtradhAra DaoN. jIvarAja mahetAno paricaya : ': (muMbaI pradezanuM vibhAjana thatAM ane gujarAta ane mahArASTra ema be alAyadA ghaTakamAM tenuM visarjana thatAM, gujarAtanAM navanirmANanI javAbadArI Do. jIvarAja mahetA upara AvI che. oN. jIvarAja mahetA ApaNA mATe koI navI ke ajANI vyakita nathI. varSothI teo jAhera jIvanamAM paDelA che ane eka yA bIjA nimitte temAM aneka lokonA saMparkamAM AvyA che. Ama chatAM paNa teo prakRtithI bahu ja ochAbolA ane saMkocazIla hoIne temanA aMgata jIvanathI, ane Aja sudhInI aneka kSetrane spazelI temanI ujajavaLa kArakIdIthI ApaNumAMnA dhaNu kharA ajANuM rahyA che.. sadbhAgye thaDA samaya pahelAM rAjakoTa khAte koMgresanA padAdhikArIonI eka pariSada maLelI ane te prasaMge De. jIvarAja mahetAnuM temAM hAjara rahevAnuM baneluM ane e ja prasaMge temane maLavAnuM ane temanI sAthe nirAMte vArtAlApa karavAne "janmabhUminA pratinidhine suga sAMpaDele. pariNAme temanI sAthe praznottarI karatAM DaoN. jIvarAjanA meDhethI ja temanI Aja sudhInI jIvanacarcAnI kaDIbaddha vigato tene jANavA maLI. te vigatone teNe saMkalita karI, je tA. 28-4-60 nA : "janmabhUmi'mAM pragaTa karavAmAM AvI che. ' ' - Aje jyAre jIvarAja mahetA gujarAtanA nUtana rAjya ghaTakanA prathama satradhAra bane che tyAre teo koNa che tenI jANa kArI sava gujarAtIone hovI joIe evA AzayathI janmabhUmimAM pragaTa thayelI te jIvanakathA ahiM sAbhAra udhUta karavAmAM Ave che. emAM keI zaka nathI ke jeo DaoN. jIvarAjane aMgata rIte jANe che temane DaoN. jIvarAjanA kazA paNa ADaMbara vinAnA, ekAgra . kAryaniSThAthI bharelA, pratibhAsaMpanna vyakitatvanuM samagraM ciMTU A jIvanakathAmAM Abehuba pratibiMbita thayeluM jarUra mAluma paDaze. ATalI ' , bhUmikA sAthe janmabhUminA pratinidhie pragaTa karelA vArtAlApa tarapha ApaNe vaLIe.. taMtrI) ' ': ' praznonuM svarUpa ' , bhAvika rIte saMkaLAI jatA hatA ane emAMthI emanA AMtara. meM emanI pAse je aMgata prazno rajU karyA te kaMika AvA bAhya jIvananuM eka suMdara citra racAtuM hatuM. eTale uttaramAM | prakAranA hatA : emaNe je kahyuM tene sAra mArI bhASAmAM rajU karavAnuM ja yogya rAjakAraNamAM Apane praveza kayA saMyogone AbhArI hatA? gaNAze. 'prathama kakSAnA eka niSNAta tabIba rAjakAraNI purUSa kema banI "rAjakAraNano rasa AjakAlane nathI. meDIkala kolejamAM rAkayA ane emAM paNa nANataMtranA saMcAlanamAM AvI kuzaLatA abhyAsa karatA hatA tyAre baMgALanA bhAgalA ane svadezI AMde* 'kema prApta karI te jaNAvaze ? - lanane samaya hato. 1904-5 nI sAlane e samaya. e vakhate ApanA gRhajIvana viSe, zrImatI haMsAbena" ane ApanA ja rAjakAraNane raMga lAgI gayo hato, paraMtu Arthika musIbatanI - jIvanarasa viSe, putra-putrI viSe kaMI kahI zake kharA ? abhyAsa vacce abhyAsa cAlatuM hatuM, eTale rAjakAraNanI pravRttine maryAdA *. kALanA kei anubhava kaheze ? hatI. vaDIle mULa te sthitisaMpanna hatA. amarelImAM emanI , ' "Apa bhayaMkara mAMdagImAM sapaDAyelA ane pachI asAmAnya nAmanA hatI, vepAramAM AgaLa paDatA gaNAtA hatA, paraMtu te pachI kahI zakAya evI taMdurastI Ape prApta karI ema sAMbhaLyuM che. ghasAi gayelA. 1887nA ogasTanI 29mI tArIkhe amarelImAM "Apa yuvAnane zaramAve eTalI tvarAthI, svasthatAthI ane lAMbA bhAre janma thaye hate. kuTuMbanI sthiti tyAre ghaNI ja sAmAnya. samaya sudhI kAma karI zake che, koI koI vAra te bae traNa prAthamika ane mAdhyamika zikSaNa amarelImAM lIdhuM. 16 varSanI traNa rAta sudhI nidrA lIdhA vinA kAma karI zake che evuM sAMbhaLyuM dhaye meTrikanI parIkSA pasAra karI. tame arthakAraNanA rasanuM pUcho che. A zakitanuM rahasya samajAvaze? A regya jALavavAmAM kherAka che te e viSe jANavA jevuM e che ke mULa vepArIne-vANiyAneche ane bIjI bAbata aMge Apa zuM kare che te kaheze?. . . dIkaro chuM.. gaLathuthImAM e rasa pIdhela. pitAnI nAnI dukAna . "sAhitya saMgIta, citra, zi95 vagere lalita kalAmAM rasa saMbhALelI. pukhta vaye judI judI-saMsthAnA vahIvaTamAM paDyo tyAre * che? tabIbI vijJAna te Apa jANo ja che. vijJAnanI bIjI nANAM meLavavA ne vivekapUrvaka kharcAvAM e mukhya kAma gaNuAya. - zAkhAomAM rasa kharo? AdhyAtmikatA tarapha valaNa kharuM? IzvaramAM ema te vyApAra-udyoga sAthe paNa amuka samaya saMkaLAyelA rahyo mAne ? jyotiSamAM mAne che ? ApanA jIvana para asara kara- hatA. uparAMta, pahelethI ja sakhata parizrama ane satata abhyAsanI nArI vyakitao kaI ? vRtti eTale je prakAranuM kartavya. AvI paDe te viSayamAM ArapAra "ApanA jIvananAM svapnAo - manoratho viSe kaMIka kahe. vAnI vRtti thAya. rAjakAraNu ane arthakAraNanA rasanAM mULa cheka jIvananI siddhi zAmAM mAne che ? vItelA jIvanathI saMtoSa che ! bALapaNanAM che ane uttarottara temAM siMcana thayAM kayu che. emAM kRtakRtyatA lAge che ?" preraNA kayAMthI? saMskAranAM mULa - "kramaza: kahuM te abhyAsamAM prathamathI ja tejasvI, garIba - A praznonA emaNe ApelA javAbe ekabIjA sAthe svA- mAbApanA bALakane pramAdI rahevAnuM poSAya paNa kema ? nAnapaNamAM jaNA kayAMthI ja thayAM kayu mAbApa macaka kahuM te Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pra budadha jIvana tAM, 16-pa-6 mArA zikSaka zrI raNachoDabhAI ane ApaNe mAstaranI UMDI asara. teSika vitaraNa samAraMbhamAM gavarnare prazaMsA karI hatI. kolejanI emanA taraphathI uttejana maLyA kare. moTAbhAinI paNa preraNuM che. chellI parIkSAmAM kula ATha inAmomAMthI sAtame ekalAe meLavyAM DokaTara thavAnI preraNA edalajI dAdAcAnajI DaoNkaTaranA dIkarAne hatAM ane AThamuM InAma mane bhAgamAM maLyuM hatuM. A siddhithI bhaNAvavA jato hato tyAMthI maLI. e pahelAM sIvIla sarvisamAM AgaLa vadhavAnuM joza pedA thayuM hatu. thIosophInuM e varSomAM javAnA manoratha sevyA hatA. e vakhate aDhI rUpiyAnI ziSyavRtti kheMcANa thayuM. abhyAsanI saphaLatAthI tAtAnI lona mATe mArI meTuM bhAgya gaNAya. uparAMta Tayuzana karUM ne kharca kADhuM. AgaLa pasaMdagI thaI ane ema. DI. mATe IMglAMDa gayo. jIvanano navo jatAM ziSyavRtti kuTuMbanA kharcamAM paNa Teko banI rahetI hatI. tabakake zarU thaye. rAjakAraNano rasa tyAM vadhu vikasya. dezanA mahAna AvI sthitimAM abhyAsa cAlato hato ane jJAnamAM ne anubhavamAM netAonA paricayamAM AvavAnuM paNa tyAM banyuM. hiMdIonI ane vadhAre thatA hatA.. ' . ' ' khAsa karIne hiMdI vidyAthIonI pravRttimAM sakriya ane UDe - dAdImAnuM puNyasmaraNa rasa lIdho. 1909-11 mAM inDIana gilDa opha sAyansa enDa TekanolojInA je RNanuM pUche te sauthI moTuM vidyAthI maMtrI tarIke ane vidyAthI traNa mArAM dAdImAnuM. preraNAno mukhya maMDaLanA pramukha tarIke kAma karyuM, strota paNa teo ja. mArAM bA mAMdAM rahetAM mahApurUSone saMparka hatAM. dAdImA AMkhe AMdhaLAM. emaNe "iglADanA sADA cha varSanA abhyAsaamArI je saMbhALa lIdhI che tenuM kALa jIvanaghaDatarano mahattvane kALa banI varNana thaI zake ema nathI. gharamAM sApha gaye. ema. DI.mAM jhaLakatI phatteha meLavI. suphI ne badhI vyavasthA teo kare. ame suvarNacaMdraka prApta thaye ne ema. Ara. cUlo saLagAvI ApIe, rasoI teo sI.pI. thaye. A varSomAM sva. gokhalebanAve. koi vAra pANI lAvI ApIe, chanA nikaTanA paricayamAM AvavAnuM paNa dharane ne amAre be emanA ja banyuM. teo IglAMDamAM mAMdA paDI gayA para. dAdImAnI zI vAta karUM?" (varAja hatA. emanA DakaTara tarIke be mahinA bhAine gaLe DUme bharAye. nAnapaNa AMkha sAthe rahyo. sva. mahamadaalI jhINunA sAme AvyuM, dAdImAM najare dekhAtAM paricayamAM paNa tyAM ja AvyA. dakSiNa - hAya ema emanA raramAM kaMpa AvI AphrikAnI laData aMge rava. bhAvanagarI gaye. meM para lAgaNInuM moju pharI laMDanamAM lekamata keLavatA ane AMdolana vaLyuM ane AMkha bhInI banI gaI. calAvatA hatA. vidyArthI saMghanA pramukha jIvarAjabhAIne jagata je rIte oLakhe tarIke emAM hisse lIdhe. zrImatI che te karatAM taddana judI sthitimAM meM sarojInI nAyaDu sAthe tyAM gADha paricaya joyA. AvA mulAyama haiyAnA darzanathI thayo. hiMdI vidyArthIonuM apamAna huM prabhAvita thayA.) ane tenI sAmenA AMdolanamAM AgevAna tarIke bhAga levAnuM paNa tyAre banyuM - pahelI coTa lAgI hatuM. uparAMta, kavivara ravIndranAtha, paMjAba' "mana para kencesane prabhAva paNa kesarI lAlA lajapatarAya vagerenA parighaNo jUne. muMbaImAM grAnTa meDikala cayamAM paNa tyAre Avyo hato. sva. kolejamAM abhyAsa karatA hatA te vakhate gokhalejI sAthe te ramavuM, jamavuM, jema baMgALanA bhAgalAnI asara paDI rahevuM badhuM thatuM hatuM. rASTrapitA tema muMbaImAM koMgresanuM adhivezana gAMdhIjInI prathama paricayamAM AvavAnuM * maLyuM tenI asara paNa paDI hatI. sadbhAgya paNa tyAre prApta thayuM hatuM. lorDa karjhane hiMdanA svamAna para eka e pachI te uttarottara gAMdhIjI sAthe prahAra baMgALanA bhAgalAthI karyo hato ke saMbaMdha gADha thayo hato. emanI asara ane bIjo prahAra eka padavIdAna samA paNuM jIvana para paDyA karatI hatI. raMbhamAM hiMdIone jUThThA ane avizvAsa che gAMdhIjI khurasInA rogamAM sapaDAI gayA pAtra kahIne kareluM. mArA hRdaya para tenI hatA. e vakhate paNa teone bhojanamAM ceTa lAgelI. , jIvarAja mahetA pAMca ja cIjo levAnuM vrata; laMDanamAM , tejasvI vidyAthI . . . * paNa buTa paheravAnAM nahi; dUdha paNa choDeluM. * "e divase paNa garIbAInA ja. muMbaImAM zeTha varajIvanadAsa abhyAsa ane pravRtti mAdhavadAsa kapALa borDigamAM phrI barDara tarIke rahIne abhyAsa "e divase romAMcaka hatA. hiMda para aMgrejonuM zAsana karato hato. mArA kharca uparAMta ghera paNa madada mokalavAnuM zakya tapatuM hatuM ane paradezamAM hiMdI vidyAthIonA dilamAM dezanI banatuM hatuM, kAraNa ke dara varase ziSyavRttio maLatI hatI. abhyA- mukitanI bhAvanA-jota jalatI hatI. mArA sadbhAgye temAM amasamAM AgaLa hatuM tethI ziSyavRttio maLatI ane temAMthI gharane bhAga bhajavavAnuM AvyuM hatuM. saMtoSajanaka kakSAe tabIbI sahAyarUpa thato. 1908mAM ela. ema. enDa esa. the. bahu parIkSAo meM pasAra karI hatI, tethI mane laMDana-hospiTalamAM UMcA darajaje parIkSA pasAra karI hatI. Aje ya yAda che. pArita nimaNuMka maLI. te sAme gorA vidyAthIoe virodha pakAryo. karI che. A ----- Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-6o prabhuM* hiMdI vidyAthIo sAme emanI jhu Mmeza cAlu ja rahetI hatI. dezanI gulAmI zuM... ane svataMtratA zuM tenA acchA paricaya mate laMDanamAM ja maLI gayA hate. abhyAsa pUrA karI huM bhAratamAM AvyA. 19 panI kraoNMgresanI beThakamAM huM pahelI vAra tenA maMca parathI hiMdI vidyAthI e viSe elyeA hateA. Arthika ane audyogika pariSada paNa e vakhate maLI hatI. temAM meM pravacana kareluM e mane yAda che. zrImatI sarojInI nAyaDue e pachInA eka dIkSAnta pravacanamAM mArA e bhASaNanA praza'sApUrvaka ullekha karyAM hatA.. zamAMcaka anubhava " sva. ratana tAtAnuM eka dRSTie mArA para RNa hatuM. ta'tA taraphathI me abhyAsa mATe leAna meLavelA te vyAja sAthe meM cUkavI hatI. sara ratana tAtAnI sAravAra mATe emanA aMgata DokaTara tarIke bhAre karIne iMglAMDa javAnuM thayuM. leDI ratana tAtA ane khIjA cAra sabhyo emanI sAthe hatAM. prathama mahAyuddhanA e divase hatAM. jIvanabhara bhulAya nahi ane yAda karU tyAre badhAM dRzyA aMtaranI AMkha sAme AvI jAya evA anubhava tyAre thayeA. ame je jahAjamAM jatAM hatAM te jahAja TArapIDA thayuM. hAhAkAra macI gaye, musApharanI jiMdagI bacAvavA mATe lAIka meTamAM emane utAravA mAMDayA. huM upara ja hatA. lAika bheTa eka pachI eka jatI hatI. kabvanA preryAM huM doDatA nIce gayA. ratana nAtA tyAM hatA. emane tathA leDI tAtA ane bIjAone lane upara Avyo tyAre mAtra eka ja lAmeATa javAnI bAkI hatI. ame e beTamAM UtaryAM. bIjA lekA bhayanA mAryAM rassI parathI saratA hAya eNma UtaryAM. e badhAnA hAtha chellA gayA. huM svasthatAthI rassI pakaDatA UtaryAM. ame lAik kheTamAM eThA ane amArUM jahAja dhIme dhIme pANImAM UtaravA lAgyuM. te sAgaranA agAdha jaLamAM e adazya thayuM' te ame madhadariye Izvarane Azare kinArA zodhavA lAgyA. meAjA, pavana, teAAna e badhAM sAme ratana tAtA TakI zake ema nahotA. me '' emane bAtha bharI laine hUMka ApI. pANI ane pavananA mAra barAbara 30 kalAka sudhI jhIlyA. zarIra khaDatala hatu eTale tyAre tA TakI rahyuM. chelle ame mAlTA TApune kinAre jIvatA paheAMcyA. jIvananA navA vaLAMka mAlTAthI ame IMglAMDa paheAMcyA. tyAM thaDA divasamAM huM TI khI. nA rAjareAgamAM sapaDAyo. mAnasika, hiMmata tUTI na hatI, paraMtu A rAganI sAravAra karavAnu anivAya hatu.: lagabhaga traNa varSe IMglAM3mAM rahyo te pachI hiMdamAM AvyA. A nimitte svITajhalenDa javAnuM thayuM. huM tyAM zrImaMta mahArAjA sayAjIrAvanA paricayamAM AvyA. jIvananI vaLI koi navI ja dizA uDavAnI heya tevuM tyAM banyu. rAgamukata thaine 1919mAM hu pAchA AvyA. te pachI jaliyAMvALA bAganI katalanI tapAsamAM ApaNA rASTranetAonI sAthe rahevAnuM banyuM. siMhagaDhamAM gAMdhIjI sAravAra letA hatA. temanI pAse paNa e vakhate madadamAM gayA hatA. dezamAM sthira thatAM . sayAjIrAvanA aMgata takhI" ane vaDeAdarA rAjyanA cI meDIkala ophisara tarIkenI kAmagIrI mane soMpavAmAM AvI hatI. uttama kAryakSetra " A varSomAM vaDAdarAnA dIvAna sara manubhAi mahetA sAthe paricaya thayA ane 1924mAM emanAM putrI zrI, haMsAbena sAthe lagnathI joDAyeA. Aje eka putra ane eka putrInA huM pitA chuM, 1925mAM vaDAdarA cheTu, muMbaimAM AvyuM. ahI` ke. jI. ema, hAspiTala tathA jI, esa. meDIkala kAlejanA DIna tarIke varSAM sudhI kAma karyuM. 1925thI 1942nA A samayamAM huM ema mAnu chuM ke mArI zakitaonA vikAsa mATenu ane tene paricaya ApavA mATenuM te uttamamAM uttama kSetra hatuM. vahIvaTane vizALa jIva na 13 anubhava me tyAM meLavyA. cAlI AvatI aneka praNAlikAe me badalAvI. A saMsthAonI Arthika sthitimAM saharatA ANuvAnA yazamAM huM mArI bhAgIdArI gaNAvI zakuM ema chuM. dareka praznamAM khUba UMDA UtaravAnA mArA svabhAva hatA. virodhanI paravA huM. karatA nahi. A varSomAM bhalabhalA mahArathIo sAme jhUjhavAnA prasaMgo AvyA hatA, paraMtu chelle RzvaranI kRpAthI mArUM" sAcu** kAma sAcuM ja puravAra thayu' hatu.. 1942mAM vayamaryAdAne kAraNe emAMthI hu' nivRtta thayA. A varSoMmAM De. gilDara, De. bharUcA vagere sAthe maitrI keLavAi. raMga jAmatA gayA 1 takhIbI kSetramAM inDiyana meDIkala esesIezananemAM huM 1930, 1943 ane 1945 mAM pramukha banyA hatA. aneka varSoM sudhI membe meDIkala kAunsilanA sabhya rahyo. 1940 mAM sAyanTIphIka enDa inDasTriyala rIsarca mATenI samitinA sabhya tarIke meM kAma karyu hatuM. e pachI aDhI varSa sudhI vyApAra-udyoganI peDhInA paNa anubhava meLavyA. A badhAM varSoMmAM gAMdhIjI sAthene saMparka cAlu rahyo hateA. dezanA praznonA abhyAsa paNa thayA karatA hatA. rASTrIya laDatanI hAkala paDatI ke gAMdhIjIne sa`deza AvatA tyAre tyAM doDI jatA hatA. 1932-33 ane 1942-44 mAM kArAvAsamAM gayA. 1946 mAM pahelI vAra muMbai dhArAsabhAmAM kaoNMgresanA umedavAra tarIke hu' cUMTAye. e pachI bhArata sarakAranA Arogya khAtAnA DirekaTara janarala tathA maMtrI tarIke kAma karavAnuM maLyuM. mArA svabhAva pramANe dareka kAryamAM huM mArA AtmA reDatA. hate. have paristhiti badalAtI jatI hatI. saradAra zrI. vallabhabhAie mate vaDodarA meAkalyA. tyAM te vakhatanA mahArAjAnI te eTalA badhA tAjA che ke tenA ullekhanI paNa ahIM jarUra sAme mAre tahemaMtanAmuM taiyAra karavu paDyuM, A badhA prasa Mgo nathI. vaDAdarAmAM javAbadAra rAjata Mtra AvyuM. ane huM tenA vA pradhAna banyA. e pachI vaDAdarAmAM vilInIkaraNanI kriyA zarU thaI. Ama, rAjakAraNanA raMga jAmatA ja gayA ane Aje te! temAM huM keTalA DUbI gayA chuM te sau jANe che. muMbaI sarakAramAM " vaDodarAnuM mu`bai rAjyamAM vilInIkaraNa thatAM, huM muMbAnA pradhAnamaMDaLamAM joDAyeA. emAM jAhera AMdhakAma ane nahera khAtAne anubhava lIdhe, 1949 nI e vAta che. 1952 mAM huM... muMbaI rAjyanA nANAMpradhAna anyo ane Aje have khIjI javAbadArI uThAvavA jaI rahyo chuM te kSaNa sudhI e pada upara rahIne sevA Apu chuM. huM AzA rAkhu chu ke mArA takhIbI abhyAsane ane rAjakAraNane zA sabdha che ane a kAraNamAM me kaeNma praveza karyAM teno khyAla A jIvana-anubhava uparathI tamane maLI raheze. sAhitya-kalA viSe "tamArA khIjA praznonA javAbamAM mAre eTalu jaNAvavu joie ke sAhitya ane kaLAmAM meM kadI rasa lIdhA nathI. emAM khAsa kaMi samajavAne paNa mArA dAve! nathI. rasa na levAnuM kAraNa mArA krAi virAdhanu nathI, krAi prasa Mge sa MgIta, nRtya, nATaka vagere jouM chuM, paraMtu sAcu kahu to te krUrajane eka bhAga banI rahe che tyAre ja. anyathA, huM mArA kAmamAM ja DUbelo rahuM chuM ane temAM mane pArAvAra Anada Ave che. mArA evA mata che ke kevaLa vyakitanA ja utkaSa mATe nahi, paNa samAjanA ane dezanA utka mATe paNa sakhata parizramamAM AnaMda levAnI kaLA ApaNe zIkhavI joie. haMsAbahena e rIte sAhitya, zikSaNa, kalAmAM dhaNA rasa le che. ame pravRttionI athavA teA raseAnI vaheMcaNI karI lIdhI che ema mAnI te ya harakata nathI. * ArogyanI cAvI mArI kAya zakita ane taMdurastInA rahasya aMge kharekhara kaMi kahevA jevuM nathI, mArU mana kAmamAM lAgI jAya che tyAre Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM buddha jIvana huM badhuM ja bhUlI jAuM chuM. manamAM jo sadhava na rahe tA Arogya upara tenI dhaNI ja sArI asara thAya che evA mArA anubhava che. rAMtenI rAte huM kAma karI zakuM chuM ane samaya maLatAM e traNa miniTamAM nidrAdhIna thai 10-20 miniTa paNa nidrA dvArA ArAma meLavI zakuM chu te ghaNe aMze 'sAcu che, tenu kAraNa mananA haLavApaNA sivAya khIjuM nathI. mAthA paranu kAma jyAre pUrU karI lauM chuM tyAre hakanA ArAmamAM kudarata paNuM khAdhA nAkhatI nathI, bhojanamAM ApaNe sAmAnya khorAka huM la chuM.. vajana na vadhe tenI kALajI rAkhavA sAkara ane carakhIvALA padArtha zakya teTale ochA lau chuM. bAkI kaMi niyamA jevuM rAkhyuM nathI, vyasanAthI huM' mukata chuM. "jyAtiSa saMbadhamAM kahevuM muzkela che. enu gaNita ane vijJAna haze ke che, ema kahI zakuM, paraMtu mane aMgata rIte temAM rasa nathI, tene virAdha paNu nathI. kAmamAM muzkelI na AvatI hAya ane khIjAnA Agraha muphta sAcavavAnA hoya te te sAme huM vAMdhA uThAvatA nathI. AdhyAtmika ne izvaranA astitvamAM vizvAsanA prazna nirALA che. emAM huM bahu UMDA UtayA nathI, tattvajJAnanA mate zAkha che. ema na kahI zakAya, paraMtu izvara pratye zraddhA rAkhu chu ane zarIra ke mana thAkano anubhava kare tyAre 'zrIkRSNa zaraNa mama'nA uccAra paNa karI lauM chuM. jIvanamAM ane jagatamAM je banyuM che ane bane che te IzvaranI hatI puravAra karavA mATe pUratuM che ema huM mAnuM chuM. jIvananA manoratho "mArA jIvananAM svapnAMo ke manerathA viSe te eTaluM ja kahuM ke aMgata rIte ka Mi prApta karavAnI icchA nathI, je dezanI sevAmAM ATalAM varSa gALyAM che ane je bhAvanAnAM amRta lagabhRga sATha varasathI pIte Avyo chu tenI siddhi mATe mArA kai pazu upayega thai zake te temAM mArA aMgata jIvananI siddhi athavA te kRtakRtyatA huM samajuM' chu. nivRtta thavAnA vicAra koi vAra manamAM AvyA nathI. A bAbatamAM mArA mata avA che ke izvara jyAM sudhI ApaNI pAsethI kAma levA icche ane samAja temAM samati Ape tyAM sudhI ApaNe kAma karatA rahevu' joie, jIvananI parama abhilASA A dezanI sa AmukhI unnatimAM upa ceAgI banavA sivAya bIjI kASTha che nahi." ujjvaLa bhAvi DA. jIvarAja mahetAnI mulAkAta pUrI karIne rAtanA lagabhaga sADA agiyAra vAge huM emanAthI chUTA paDayA tyAre mArA hRdayamAM emanA pratye je AdarabhAva hatA temAM anekagaNI' vRddhi thai hatI. mane ema paNa lAgyuM hatuM ke gujarAtanI jyAre eka rASTrIya ghaTaka tarIke nirALI racanA thai rahI che tyAre tenA prathama zilpI banavAnuM mAna AvA eka kamavIrane prApta thAya che te gujarAtanA sadbhAgyanI eka ujjavaLa nizAnI gaNAya. DaoN. jIvarAjabhAinI varSa Aje 73 vaSa~nI che, para Mtu aneka yuvAne karatAM te zarIra, mana, buddhi aMtaHkaraNathI dhaNA ja jAgRta ane kriyAzIla che, emanA netRtva nIce gujarAta kalyANa mAge ja gati karaze evA vizvAsa avazya rAkhI zakAya. ( tA. 28-4-60 nA * janmabhUmi ' mAMthI sAbhAra uSkRta ) muMbainA navA meyaranu saMdha taraphathI sanmAna zrI. mukhaI jaina cuvaka sa'gha taraphathI mukhainI myunIsIpala kArapeArezananA navA meyara zrI viSNuprasAda desAInuM tA. 20-5-60 zukravAra sAMjanA 6-15 vAgye saghanA kAryAlayamAM (45/47, dhanajI sTrITa) jAhera sanmAna karavAmAM Avaze. sadghanA sabhyone samAna sabhAmAM vakhatasara hAjara rahevA vinati che, maMtrIo, sui jaina yuvaka saMgha tA. 16-5-60 gujarAtanA mukhya saciva DaoN. jIvarAja mahetAnuM vAyupravacana (gujarAtanA navA rAjya mATe niyukata thayelA pradhAna ma`DaLanI sega dhavidhi pUrI thayA bAda gujarAtanA mukhya saciva Do. jIvarAja mahetAe amadAbAda AkAzavANI parathI vAyupravacana karyu hatuM. A pravacanamAM Do. jIvarAja mahetA gujarAtanA navA rAjyanA lAvI vikAsa aMge peAtAnA dilamAM je AkAMkSA sevI rahyA che ane tenA saMdarbhamAM gujarAtanA prajAMgaNa pAsethI teo je apekSAe cinhavI rahyA che te AkAMkSAo ane apekSAenuM bhavya nirUpaNu karavAmAM AvyuM" che, A pravacana dainika patromAM pakhavADI pahelAM pragaTa thaI cukela hovA chatAM tenuM aitihAsika mahatva dhyAnamAM laine ane Avu pravacana vadhAre ekAgratA ane zAntipUrNAMka vaMcAya ane vadhAre samaya sudhI jaLavAi rahe e hetuthI ahiM prakaTa karavuM ucita dhAyu che, taMtrI) Aje gujarAtanA rAjyanA magaLa prAraMbha thAya che. bhAratanA eka avibhAjya aMga tarIke navA rAjyanI sthApanA thAya che te maoNMgaLa prasaMge khelatA eka prakAranA harSa anubhAvuM chuM. sAthe sAthe navA gujarAtanA sarjananuM je bhagIratha kAya ApaNI samakSa paDayu che tenI javAbadArIne vicAra karatAM manamAM eka prakArano kSeAbha paNa anubhavu chuM. mArAmAM vizvAsa mUkI A navA rAjyanuM sukAna tame mArA hAthamAM mUkayu che tene mATe hu' AbhAra vyakata karU chuM. paraMtu je jabarajasta javAbadArI mAre ane mArA sAthIone mAthe AvI che teno vicAra karatAM, te adA karavAne ame zakitamAna thazuM ke kema e deza manamAM rahyA kare che. paramAtmA pAse mArI namra prAthanA che ke gujarAtane enI muzkelIAmAMthI pAra utAravAne huM ane mArA sAthIe zakitamAna thae. sAthe sAthe gujarAtanI janatA pAse eTalu yAcuM chu ke A bhagIratha kArya pAra pADavAmAM amAne saMpUrNa sahakAra Ape. AnaMda ane ullAsanA vAtAvaraNumAM ApaNe ApaNI javAbadArI ane kartavyane bhUlI na zakIe. gujarAta rAjyanI racanA thatAM ApaNA upara eka mahAna javAbadArI Ave che. gujarAtanI janatAe potAnI sarakAra pAsethI aneka apekSA rAkhI haze. bIjI bAjuthI, gAMdhIjI ane saradAranA gujarAtanI pAsethI, samagra rASTra paNa bhAre meTI apekSAe rAkhe e svAbhAvika che. leAkAnI A apekSAo ane abhilASA pUrNa karavA mATe zarUAtamAM ApaNe aneka muzkelIo pAra karavI paDaze. te mATe lekAne prema, Adara ane sa'pUrNa vizvAsanA pAyA upara zuddha ane kAryakSama rAjyata Mtra nirmANa karavA mATe, gujarAtane eka Adarza ane namUnedAra rAjya banAvavA mATe, ApaNe saue ApaNA nAnA moTA matabheda bAjue rAkhIne ekatA ane saMgaThananI bhAvanAthI, tanatADa mahenata karavAnI che, janatA svAbhAvika rIte sArA vahIvaTanI papekSA rAkhe. vahIvaTI taMtramAM thate vilaMba, gerarIti ane anyAya, doSo je atyAre ochAvattA aMze mejUda che, te dUra karavAnI amArI nema che paraMtu te mATe janatAnA sAcA sahakAra anivAya che. te sAthe sarakArI vahIvaTa ceAgya karakasarathI cAle te mATe satata prayatnazIla rahIzu. ujaMjvaLa itihAsa huM ApanI samakSa khelI rahyo chuM tyAre gujarAtanA bhUtakALanA ujjavaLa itihAsa mArI sAme tAjo thAya che. aneka zUravIrAe gujarAta mATe potAnAM jIvana arpaNa karyAM che, aneka pavitra AtmAoe gujarAtanA sa MskAradeha ghaDayA che. pU. gAMdhIjIe gujarAtane saMyama ane sevAnI dIkSA ApI. pU. saMradAra sAhebe gujarAtane zista ane saMgaThananI bhAvanAthI dhaDayu. Aje paNa emanI preraNAthI aneka sevA leAkasevAmAM peAtAnI kAyA dhasI rahyA che. ApaNane maLelA AvA ujajavaLa vArasAne, balake Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he wasNA karavAnI tA. 16-5-60 pra buddha jIvana , , gAMdhIjInA gujarAtane zobhAvavAnI ane A paNane maLelI mUDImAM chae cIdhelA rAha para cAlatI AvI che, ane pariNAme vadhAre karavAnI ApaNI saunI pharaja che. izvara ApaNane A gujarAtamAM audyogika zAMti ThIka pramANamAM jaLavAI che ane udyomATe joItuM baLa ane zakita Ape evI mArI A zubha prasaMge gone vikAsa sarakhI rIte cAlu rahyo che. bhaviSyamAM paNa A ja prArthanA che. zarUAtanAM varSomAM ApaNuM kArya khUba muzkela bana . . rIte majUra mahAjane, ane udyogapatie jarUrI sahakAra Apaze vAnuM che; e muzkelIono sAmano karavA ApaNe badhAe ja tevI huM AzA rAkhuM chuM. kaTibaddha thavuM paDaze. nAnA nAnA jhadhaDAemAM na paDatAM gujarAtane ' ' audyogika vikAsa ** sarvAgI vikAsa najara AgaLa rAkhIne ApaNe ApaNuM kArya nAnA moTA udyoganA vikAsane AdhAra nAnA moTA kArI" AgaLa dhapAvatA rahevAnuM che. prajA ane sarakAre e baMnene saha ganI kuzaLatA ane AvaData upara avalaMbe che. gujarAtanA kAra haze te thoDA samayamAM ApaNuM lakSya para pahoMcIzuM evI kArIgaroe pitApitAnA kSetramAM sArA pramANamAM kuzaLatA batAvI" mane zraddhA che. te AbAdIne AdhAre ' che. ane tethI cAlu udyoganA vikAsamAM temanAM kiMmatI phaLo gujarAtanI AbAdIno AdhAra khetIne vikAsa, nAnAmoTA maLe che. have pachInA gujarAtanA audyogika vikAsamAM vadhu mahattvane phALo Ape tevI temanI pAsethI apekSA rAkhIe chIe.' udyoganI khIlavaNI, ane vepAranI vRddhi upara avalaMbe che. gujarAtanI dharatI ThIka pramANamAM phaLadrupa ane rasALa che. guja - gujarAtanI bhUmimAM je khanIja drA paDelAM che tenuM saMzerAtanA kheDUta kuzaLa, mahenatu ane sAhasika che. chatAM gujarAtamAM dhana egya rIte thayuM nathI. sabhAge madhyastha sarakAranA prayAsathI anAjanI bhAre taMgI che e vAta paNa eTalI ja sAcI che. khaMbhAtamAM khanIja tela sArA pramANamAM maLI Ave evI AzA Apane navAI lAgaze ke gujarAtane lagabhaga 15 lAkha Tana anA- che.. sAthe sAthe bIjA khanIja dravya zodhI kADhI tene yogya - janI dara varSe khAdha che. anAjanI bAbatamAM vahelAmAM vahelI take upayeAga karavAmAM udyogapatio ane vepArIe jarUrI bhAga ApaNe svAvalaMbI banIe te atyanta jarUrI che. ' ' bhajavaze tema huM IcchuM chuM. ' . . . * khetInA utpAdananI Avazyaka aMga jevAM ke siMcAInAM sAdhana . . .. anusUcita jAtio , ane jamInanI phaLadrupatA vadhAravA tema ja khetInuM vaijJAnika jJAna . gujarAtamAM pachAtavarga, harijana vagara, tema ja anusUcita kheDane pahoMce, te jaladI vikase te mATe ApaNe prayatna kare jAtionI vastInuM pramANa ghaNuM moTuM che, teo pachAta che mATe : ' joize. tenI sAthe sAthe khetInA vikAsamAM je aMtarAyo che te ane ApaNI sAthe jIvanamAM mAnabharyuM sthAna pAme te mATe dUra karavA prayatna karavAmAM Avaze. gausaMvardhana paNa gujarAtane eka ApaNe je prayAsa karI rahyA chIe tene vadhAre vegavAna banAvIzuM. mahattvane vyavasAya che. pazupAlananA kAryamAM rokAyelA kuTuMbone temanA bALakone zikSaNane sAro lAbha maLe te mATe vizeSa prabaMdha vikAsa mATe rAjya sarakAra taraphathI yogya prayAsa thaze lekee karIzuM. Arthika vikAsanI sAthe sAmAjIka samAnatA lAvavA mATe - paNa gausaMvardhana ane pazusaMvardhana mATe vaijJAnika ane zAstrIya aspRzyatA taddana nAbuda thAya tevAM pagalAM rAjya ane prajAe paddhati tathA daSTine paNa svIkAra karI kAma karavuM. joize. sAthe maLIne levAnAM raheze. Arthika unnati mATe gAMdhIjIe ja . gujarAtanI sAhasikatA .' ' sUcavela khAdI ane grAmodyoganA vikAsane ghaNe vega ApavAno che , .. gujarAtanA sAhasika udyogapatioe pratikULa paristhitimAM che, kAraNa ke racanAtmaka kAryakramane A mahatvano bhAga che. sara ' paNu gujarAtamAM ane gujarAtanI bahAra aneka udyoga vikasAvIne kAranI jarUriyAtamAM khAdI ane grAmaudyoganI cIjone vadhAre nAmanA meLavI che. have teo gujarAtamAM vadhu pramANamAM nAnA pramANamAM uttejana ApavAmAM Avaze. meTA udyoge khIlave tevI apekSA temanI pAsethI rAkhavAmAM : aneka kSetro khulyo : Ave e svAbhAvika che. A mATe je sagavaDanI jarUra haze che. khetI udyoga ane vyApAra uparAMta gujarAtanA zikSita yuvAne te pUrI pADavA gujarAtanI sarakAra prayatnazIla raheze. udyogonI mATe Aje aneka kSetro khulyAM che. vahIvaTI, saMrakSaNa lazkarI ke polIsa khIlavaNuM karavAmAM ghaNI muzkelIo che tene sarvane khyAla che, khAsa karIne vidyutazakitanI ane sArA rastAonI uNapa bAbata. ane zikSaNika kSetra, gujarAtanA yuvAnone AmaMtre che. atyAra sudhI vidyutazakitanA vadhArA mATe ceDA samayamAM khaMbhAta AgaLa vIja A kSetro kheDavAnI gujarAtanA yuvAnoe udAsInatA batAvI che. A LInuM tharmala sTezana sthapAze, vaLI aNuzakita dvArA utpanna thanArI udAsInatA have gujarAtane paravaDe tema nathI. gujarAtano vahIvaTa . . ' vIjaLIne lAbha maLaze tevuM AzvAsana paNa maLyuM che, ane calAvavA sArA vahIvaTadAranI AvazyakatA raheze. e vyavasAyamAM tethI vIjaLI puravaThe sArA pramANamAM meLavI levAnI dareka koziza praveza pAmavA gujarAtanA yuvAnoe khUba mahenata karavI paDaze, thaze. uparAMta ukaI ane narmadAnI yojanAo jaladI amalI kAraNa ke emAM samasta bhAratanA yuvAnanI sAthe sarasAImAM UtabanAvavA prayatna karIzuM ke jethI siMcAI vistAra ane vIjaLIne ravuM paDaze, athAga prayatna sivAya uccatara jJAna meLavavuM zakaya puravaThA sArA pramANamAM maLI rahe. sAthe sAthe sArA rastAonI nathI. kevaLa yunivarsiTIne abhyAsakrama pUratuM ja athavA parIkSA sagavaDa zakaya teTalI utAvaLe pUrI pADavA tarapha paNa dhyAna Apa pAsa karavA pUratuM ja jJAna kAmamAM Avaze nahi. vAmAM Avaze. gujarAtI yuvAna ' kaMDalAne vikAsa * gujarAtane yuvAna vagara sAro vidyA-cAsaMga keLave ane A bhUtakALamAM gujarAtanI khyAti tenA baMdaranA dezaparadezanA parIkSA pUrato ja abhyAsa na kare ema icchuM chuM. gujarAtamAM : : vepArane lIdhe hatI. gujarAtanuM mukhya baMdara kaMDalAM bhAratanA mukhya laDAyakavRtti nathI ane e vRttine poSavAnI jarUra paNa nathI. paraMtu baMdare paikInuM eka bane tevI ApaNI nema che ane A siddhi mATe pitAnuM rakSaNa karavAnI zakita te teNe khIlavavI ja joIze ane e. - gujarAtanA vepArIvarga tamAma zakita vAparavI joIe. gujarAtanA dRSTie lazkaramAM-khuzkI, tarIke havAi daLamAM- joDAvAnI gujarAtI vizALa dariyAkAMThA upara AvelA aneka nAnAM moTAM baMdaronI lAnA, 20 yuvAnanI pharaja che. e ja pramANe pilisamAM ane khAsa karIne musApharI ane vepAra aMge sArI khIlavaNuM karavAne sarakAra sArI tenA amaladAra vargamAM ApaNuM bhAionI saMkhyA. bahu ochI rIte prayAsa karaze. e rIte vepAranI vRddhi karavAmAM gujarAtanA - che. emAM paNa gujarAtanA yuvAnanI bharatI thAya e icchavA gya ke vepArIone sahakAra huM mAnuM chuM. . . . . che. gujarAtanA navasarjanamAM gujarAtanA zikSita yuvaka ane yuva" : udyoganA vikAsamAM udyogapationA jeTaluM ja. mahatva tIo pAsethI te huM bahuM AzA rAkhuM chuM, ane mane zraddhA che. majUravarganuM che. ApaNA sArA nasIba majUranI caLavaLa, gAMdhI- ke A yuvAnevaga mane nirAza nahi kare. , nA :. *'" * * * * Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 prabuddha jIvana zikSaNanA Adarza bhAratanA baMdhAraNamAM jaNAvyA pramANe 14 vaSa~thI nIcenAM bALakAne maphata ane phrajiyAta zikSaNa ApavAnA Adarzane amalI khanAvavAnA A rAjya prayatna karaze hAla turata 6thI 11 varSanAM bALakone makta ane krarajiyAta zikSaNu apAya che ane rAjyanI jAhera prAthamika zALAomAM abhyAsa karanArA bALAne sAta dhAraNa sudhI kazI phI vinA zikSaNa maLI rahe evA praznoMdha cAlu raheze. pAyAnI keLavaNIne uttejana apAze ane e kSetre, anubhave dhyAna para AvelI kSatio dUra karavA prayatna thaze. khALako mATenA bALa-- maMdiranI sthApanAne Arthika madada dvArA uttejana ApavAmAM Avaze. baheneAnA zikSaNane vega ApavA mATe khAsa pagalAM laIzuM. kaLA, hunnara tathA vijJAnanA zikSaNa tarapha ane saMzAdhana kA tara vizeSa lakSa apAze. zikSaNanuM satva vadhAravA, guru ziSyano saMbaMdha sudhAravA, zikSakanI tAlIma vadhu saMgIna banAvavAnI yAjanA vicArIzuM.Tekanikala zikSaNane vadhu vega ApavAmAM Avaze. ijanerI kAle, poliTekanika saMsthAo, Tekanikala hAiskUle, audyogika tAlIma saMsthAe, khetIvADInI tema ja tabIbI zikSaNunI saMsthAo vagerenA vikAsa karavAmAM Avaze. zikSaNanI taka saune maLe enI rAjya taraphathI kALajI levAmAM Avaze. je vidyAthI enAM mA-bApAnI vArSika Avaka rUA. 900, ke ethI echI hoya emane badhI kakSAe kazI phI vinA zikSaNa maLI rahe evA prabaMdha che. A uparAMta jemanI vArSika Avaka rUA. 900 karatAM vadhAre ane za. 1200 karatAM ochI haze temanAM bALakAne hAiskUla ane Tekanikala skUlamAM esa. esa. sI. sudhI kazI phI lIdhA sivAya zikSaNa ApavAnA cAlu varSathI prabaMdha karavAmAM Avaze. tema ja sAdhAraNa aMgara garIba sthitimAM ucharatA vidyAthI e, je yunivarsiTInI parIkSAomAM tema ja yunivarsiTImAM hU dAkhala thai zake te parIkSAmAM pahelA vaga mAM uttINu thayA hAya tevA emAMthI eka hajAra vidyAthI one dara varSe vadhu abhyAsa mATe madadarUpe lAna ApavAnI yojanA taiyAra thai rahI che. uttarottara dara varSe Ama uttINa thayelA hajAra hajAra vidyAthI one pAMca varSoM sudhI A rIte madada ApavAnI vyavasthA thai rahI che. AmAMthI ardhoadha esa. esa. sI. parIkSAmAM pahelA vibhAgamAM AvanArAone apAze, ane bAkInI ucca keLavaNI lenAra vidyAthI one ApI zakAze. A rIte pAMca varSa pachI dara varSe 5000 vidyAthI e mATe ucca zikSaNanA prabaMdha karI zakAze. A yeAjanA heThaLa apAnArI leAna vyAjamukata haze, eTale ke lena upara vyAja levAmAM Avaze nahi. je vidyAthI agara `vidyArthinIone A yeAjanA heThaLa leAna apAi haze temaNe jema jema te kramAtA thAya tema tema lenanI rakama hapte hapte pAchI ApavAnI raheze, ane te rakamanu eka juduM ja krUDa UbhuM karAro. te kuMDa kAyamI raheze ane temAMthI ucca paMktinA vidyAthI one zikSaNakSetre vizeSa ane vizeSa lAbhA pustakAlaya pravRtti ApavAmAM Avaze. pustakAlaya pravRttine vega ApavAnI jarUra che, tema ja purAtatvanuM saMzAdhana kA' AgaLa dhape tema karavAnI jarUra che. gujarAtane kaLAkSetre vikasAvavAnA prayatna thaze. saMgrahAlaya pravRttine vadhu vyApaka ane saMgIna karavAnI AzA che. gujarAtane yathA tihAsa AlekhAya ane e mATenAM sazodhanakAryane uttejana maLe e jarUrI che. vidyAthI onA zArIrika zikSaNane uttejana ApI ramatagamatane vikAsa thAya e mATe jarUrI pagalAM * bharavAmAM Avaze. tA. 16-1-60 lokAe asarakAraka bhAga bhajavavAne che. zikSaNa ane saMskAra sivAya A javAbadArI te adA karI zake nahi. kevaLa sAkSaratA-pracAranI dRSTie ja nahi, paNa pratyeka bhAibahena nAgarika dhamA~ ane potAnI javAbadArI yAgya rIte samajIne adA karI zake e dRSTie, prauDha zikSaNane kAkrama vyApaka dhoraNe hAtha dharavAmAM Avaze, sattAnuM vikendrIkaraNa grAmapacAyata grAmapa cAyata, sahakArI maMDaLI tyAdi grAmasvarAjyanI pAyAnI saMsthAnI javAbadArI lekAe jAte uThAvavAnI che. pukhta matAdhikArane pariNAme rAjya tathA dezanA vahIvaTamAM paNa vahIvaTa ane sattAnA vikendrIkaraNamAM grAmapaMcAyatAnu sthAna viziSTa raheze. gujarAtanA dareka gAmane paMcAyatAthI thoDA ja samayamAM AvarI levAmAM Avaze tema ja grAmapaMcAyatAne vadhu kAryakSama banAvavA pUrepUrI kALajI rAkhavAmAM Avaze. grAma Arthika AyeAjana ane khetI sahakArI paddhati upara lai javA khAsa prayatna karavAmAM Avaze. ane dareka gAmane sevA sahakArI maMDaLIthI AvarI levAmAM Avaze. tenIja sAthe sahakArI Dhabe vecANa vagere prakriyA khIlavavAmAM Avaze ane kheDUto svecchAe sahakArI dhAraNe khetI kare tevI paristhiti nirmANa karavAmAM Avaze, temaja tene uttejana ApavAmAM Avaze. gujarAta keTalAMya varSoM sudhI vAhanavyavahAramAM pachAta hatuM emAM chellAM thADAM varSoMmAM keTalAka sudhArA thayA che. paNa ApaNA vAhanavyavahAra gujarAtanAM dareka bhAgane pUrepUrA maLI rahe e mATe e dizAmAM ThIka ThIka prayAsa karavA paDaze, trIjI paMcavarSIya yejanAmAM ApaNe tene sArUM mahatva Apavu paDaze. rastAonA prazna dasa varSa pahelAM gujarAtamAM bhAgye ja sArA rastAo hatA. satata prayAsathI hAla ThIka ThIka pragati thayelI che, chatAM paNa dezanA khIjA bhAgAnA pramANamAM ApaNe tyAM sArA ane pUratA rastAnI khATa haju ghaNI che. sArA rastA sivAya vAhanavyavahAranI AvajAva saraLa nathI, ane te kAraNe dara varase khAsa karIne comAsA daramyAna keTalAye mahinAo sudhI ApaNA bavyavahAra vagere khAravAma jAya che, jene lakhate vAhanavyavahArane Arthika nukasAna sArI rIte bhogavavu paDe che. A sthitimAM sudhAra karavA sarakAra sArA evA prayatna karaze; paNa grAmajano, paMcAyata ane jillA lekanA sArA sahakAra haze te ja grAma rastAonA ApaNe sArI rIte vistAra karI zakIzuM'. mane AzA che ke janatA A dizAmAM sAre sahakAra Apaze. AAgya ApaNe tyAM vaidyakIya kSetre paNa ThIka ThIka prayAsa karavAno rahe che, AkhA rAjyamAM vaidyakIya sAravAra pahoMcADavA mATe ApaNe judI judI paddhationA upayAga karatAM pahelAM tenA guNadejene dhyAnamAM rAkhavA paDaze. rakSaNAtmaka tema ja nivAraNAtmaka ema banne bAjunu kAma pUrepUru vikase tenI vyavasthA jarUrI che. vaidyakIya zAstra tema ja mIna viSaye mAM zAdhakhoLa sArA pramANamAM thAya tene vAste ApaNe sArI jahemata uThAvavI joie. saMzAdhana aMge gujarAta ghaNuM pachAta che e ApaNane zAbhAspada nathI, tethI sArI prayAgazALAo ane sazAdhana kaeNlezipsanI sArA pramANamAM vyavasthA karavI paDaze. prajAta tramAM rAjyAnA vahIvaTa prajAnI peAtAnI bhASAmAM mAtRbhASAmAM cAle e Avazyaka hAI gujarAtane rAjyavahIvaTa gujarAtI bhASAmAM cAle evI lokeAnI apekSA svAbhAvika lekhAya. leAkeAnI A svAbhAvika apekSAne dhyAnamAM laine rAjyanA vibhAga tathA jillA kakSAnA tatramAM prajA sAthenA vahIvaTa AjathI ja gujarAtI bhASAmAM calAvavAnI yogya sUcanAo ApavAmAM AvI che. eTale ke grAmINu tema ja itara prajAne sarakArI khAtAomAMthI maLatA patrA agara javAeA gujarAtI bhASAmAM ja ApavAmAM Avaze. sacivAlaya kakSAe aMgrejImAM cAlatA vahIvaTanu` vahelI take gujarAtImAM ane hindImAM rUpAMtara karavAne sArI rIte prayatna thaze ane kendra tathA anya rAjyeA sAthenA vahIvaTamAM rASTrabhASAne yeAgya svIkAra thAya e mATe kendra sarakAranA sahakAra meLavI megya prayAsa karavAmAM Avaze. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-60 gujarAtI sa MskRti gujarAtanI sa MskRtine paNa ApaNe khyAla karavAno rahyo. eka vakhata gujarAtamAM zerIe zerIe garabA gavAtA. enA rAsa mAtra raMgabhUmi para nahi paNa 'prajAjIvanamAM vaNAyelA hatA. gujarAtanI aneAkhI raMgabhUmi paNa hatI. prajAno utsAha gaye. tenI sAthe A badhuM paNa jatuM rahevA lAgyuM. kathA kI, bhajatAM nRhyA, maTakA A badhI 'prajAnI saMskArapravRttio gaNAya. prajAmAM pUrI utsAha Ave ane nava gujarAtane dipAve evI enI saMskArapravRtti zarU thAya e STa che, tene mATe sarakAra taraphathI teA prAtsAhana maLaze ja. paraMtu e prajAjIvananI pravRttio 'prajAmAMthI ja uddabhave e iSTa che. enu peSaNa karavAnuM kaththai sarakAranuM raheze. khApu ane saradAra prabuddha jIvana pU. gAMdhIjI ane saradAra sAhebe gujarAtane apelA zista, saMgama, racanAtmaka kAdaSTi ane vyavahAra kuzaLattAnA saMskAra e ApaNA mahAmUlA vArase che, bApu ane saradAranA bhAga daza nathI, kkarabApA jevA sevAvratanA bhekhadhArInI preraNAthI ravizaMkara mahA rAja jevA Adaza leAkasevakanA ujjavaLa dRSTAMtathI Aje gujarAtamAM aneka kSetre ekadhArI vividha racanAtmaka pravRtti dvArA janatAnI sevAnuM kAya cAlI rahyuM che gujarAta rAjyanI sthApanA thatAM A pAyAnA kAryane vega maLaze ja, leAkasevakane prAtsAhana bhaMLaze ane sevAkArya te vadhu pratiSThA maLaze evI mane zraddhA che. 'sarakAra taraphathI hAtha dharAelA ke hAtha dharavAmAM AvelA ke AvatAra vividha vikAsa kAryakramamAM ane jAhera jIvanamAM A STine mahattva ApavAne gujarAtanI sarakArane khAsa prayAsa raheze. gujarAtane bhAratanA eka mukhya aMga tarIke lekhAne bhAratanI paNa badhI jarUriyAta dhyAnamAM rAkhIne ApaNe saue maLI navesarathI ghaDavAnuM che. enA jIvananAM dareka pAsAM navesarathI racavAnA che. sAmAjika kSetramAM, Arthika kSetramAM, sAMskRtika kSetramAM ane aMtamAM AdhyAtmika kSetramAM dharmAMdha thayA vinA ApaNe dhama bhAvanA keLavavAnI che. dhama eTale kAi sa MpradAya nahi, paraMtu enA vizALa arthamAM dhama ne samajavavAnA che. dhane sAcA artha samajavAthI AtmabaLa tema ja naitika baLa vadhe che. A ba'ne khaLanI Aje gujarAtane jarUra che. A khaLa keLavIzuM teA ja A nAnakaDuM gujarAtanuM rAjya bhAratamAM eka gaNanApAtra rAjaya banaze. gAMdhIjInA gujarAtane A kahevAnI bhAgye ja jarUra hAya * nirbhayatA ane satya vacananI, dikSA dIdhI te tAta ! che ghATIonAM, moTara DrAivarAnAM, caparAsInAM tathA sAphasuphI karatA bhagIenA bALakAnI zaikSaNika-saMskAraviSayaka-ka gALa paristhiti tarapha AkuTuMbanu dhyAna kheMcAyu ane sukha ceta ArAmamAM rahetA ane zikSaNanI badhI anukuLatA dharAvatA ApaNe A khaLakA mAMTe kAMika karavu joie evI kreika tAlAvelI A kuTu jatAnA dilamAM janmI,ane je baMgalAmAM (25/28. zruMgarazI roDa) teo rahetAM hatAM tenA aMgIcAmAM temaNe eka nAnuM sarakhuM sa MskArakendra zarU karyu te latAmAM AvelI myunisIpala skulamAM A bALaka bhaNavA te jatAM ja hatAM, paNa tyAM temane akSarajJAna ane gaNitajJAnathI vizeSa zu maLe ? temane svacchatA ane subratA kANu zikhave? temane gAvAnuM', vagADavAnuM, citaravAnuM, " bharavA-zivavAnuM mATI kAma ke evuM khIjuM kAma kANu dekhADe ? temanA jIvatamAM zista ane vyavasthitatA lAvavAne prayatna kANu kare ? gaMdI TevAmAMthI temane kANu bacAve ? ujaLAM kapaDAM temane kANu paherAve? A badhuM myunIsIpala skUlanA cAlu' zikSaNa bahAranuM kAma hatuM ane ema chatAM temane sAcuM ghaDatara ApavA mATe,sArA mAnavI banAvavA mATe, temanAmAM rahelI aneka gUDha zaMktio bahAra lAvavA mATe ane te zakitaone navasarja| tarapha vALavA mAMTe te atyanta jarUrI hatuM. A kArya A kuTuMbanI baheneAe upara jaNAvela saMskArakendramAM zarU karyuM, bagalAnI bAjue AvelA bagIcAmAM AsapAsa vasatAM bALakone temaNe ekaThAM karavA mAMDayAM; A bALakamAM upara 'jaSNuALyA mujabanI svacchatA sudhaDatA, sa'skAritA ane sarjakatA nirmANa karavA mATe jarUrI zAhitya sAmagrI vasAvavA mAMDI; bALakAnA vadhavA sAthe zikSikAone vetana ApIne rokavA mAMDI; ane jema jema A bAbatanI AsapAsa jANa thatI gai tema A saMskArakendrane lAbha levA mATe bALakAnI bharatI thavA lAgI. banAvyuM, navuM gujarAta ! " --A paMktio gujarAtanA kavie gAMdhIjI mATe gAi che. gAMdhIjIe ApelI dikSA rakhe gujarAta bhUle! mAla AnaMda: eka saskArakendra AjathI pAMca varSa pahelAMnI A ghaTanA che. vAlakezvara bAjue AvelA DuMgarazI reDa upara nirAdhAra jevA lAgatAM e nAnAM bALakA zUnyatApUrvaka Amatema jo rahyAM hatAM. pAsenA aMgalAnI AyAe e bALakAne joyAM ane thADA divasa pahelAM ja temanI mA marI gai hatI ane temanI saMbhALa lenAra kAi nathI e yAda AvatAM te AyAnuM dila halI yu * ane bagalAnI aMdara rahetA meTAM khAIne teNe vAta karI, bAinA kahevAthI te bALakAne AyA baMgalAnI aMdara lai AvI ane moTAM Ai pAse temane raju karyAM. khAnA klimAM tema ja temanA anya kuTu khIjaneAnA dilamAM A bALakA viSe karUNA pragaTI ane temane ucheravAnI-moTAM karavAnI javAbadArI-temaNe svIkArI lIdhI. A eka ghaTanA dvArA AsapAsanA baMgalAomAM kAma karatA mALIonAM, A pravRttinI 1954 mAM zarUAta karavAmAM AvI hatI. Aje A kendranA 70 thI 80 bALako lAbha lai rahyAM che. AsAsanI myunIsIpala skUla Aje e ziphTa' thI ( divasanA e gALAthI ) kAma kare che. meTI ummaranAM bbALaka eTale ke 9 thI 13 varSa sudhInAM bALakA saMcAranI ziphaTamAM bhaNavA jAya che. nAnI ummaranAM eTale ke 4 thI 7 varSa sulInAM bALakA khaperanI ziphTamAM bhaNavA jAya che. A dhoraNe prastuta 'kendra jete tenA saMcAlakAe ' mAla-AnaOM' nAma ApyuM che temAM savAranA 9 thI 11 sudhI nAnI nAnI ummanAM bALakA. tAlIma levA Ave che; ane mATI ummaranAM bALakA apeAranA eTale ke 3aa thI pA sudhI. tAlIma lelA Ave che, aMhi AvatAM bALakA zarUAtamAM bahu ja gaMdAM hoya che te temane navarAvavAmAM Ave che ane temanA kapaDAM dhAvAmAM Ave che. ahi svacchatA ane sughaDatA upara khUba bhAra mUkavAmAM Ave che. varasamAM e vAra ahi AvatAM bALakane navAM kapaDAM ApavAmAM Ave che. temanI avAranavAra vaidyakIya tapAsa ane jarUra haiAya tyAM vaidyakIya upacAra karAvavAmAM Ave che. bALako eTale ramatagamata hAya ja, smRne sa MgIta paNa hAvuM ja joie, temane mATIkAma, saMgIta, netaskAma, citrakAma, hAthakArIgIrInAM khIjAM aneka kAmA, zivaNu-bharata, rase tathA bagIcAkAma-ATalAM kAme ahi zikhavavAmAM Ave che. " A dhu zikSaNa maphata ApavAmAM Ave che. vaLI temane avAranavAra bahAra lai javAmAM Ave che, ujANIe geAThavavAmAM Ave che, citrapaTA dekhADavAmAM Ave che tathA temanA mATe sagItanA jalasAe AjavAmAM Ave che. dIvALI, gaurI, dezerA, hALI jevA parva visAe temane mIThAi vahecavAmAM Ave che ane AvA pavAnI ujavaNI paNa karavAmAM Ave che. taduparAnta A bALakAne haMmezAM dudha ane nAstA ApavAmAM Ave che. vaLI teo zarIre meTA Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha jIvana 18 bhAge bahu ja nabaLA bAMdhAnA hoine temane vITAmInanI gALIe paNa ApavAmAM Ave che. temanAmAM rahelI zaktione, saunda daSTine tathA buddhimattAne bane teTalA pramANamAM vikasAvIne temanA cAritryanuM ghaDatara karavuM, - temanAmAM svAzraya ane svamAnanI bhAvanA keLavavI, 'temanu kAika che ane game tyAM pheMkAi javAne te sarajAyA nathI evI bhAvanA temanAmAM pedA karavI ane prema tathA sadbhAvanA vAtAvaraNamAM vikasavA mATe temane pUrI taka ApavI--A 'khAla-- AnadanA uddeza che. AvA kendramAM daMDa-zIkSAne koI sthAna na ja hAya e dekhItu che. bahu ja thAMDAM bALakAthI zarU karAyalA A bAla-AnaMda zALAnA upara jaNAvyu' tema Aje 70 thI 80 jeTalAM bALakA lAbha le che ane tenI mAMga satata vadhatI jAya che. teo nIcenA tharanA che ane temAM badhI jJAtie ane sapradAyanA samAveza thAya che. A kendramAM nAtajAta, dhama' ke sa MpradAyanA krAi bheda nathI ane 3 varSathI mAMDIne 16 varSa sudhInAM bALaka-bAlikAe A kendrano lAbha le che. ahi` UMcA kuTuMbanI huM bahene zuddha sevAbhAve kAma kare che ane 6 baheneA maryAdita vetana upara kAma kare che. Aje A pravRtti calAvavA pAchaLa mAsika 250 thI 300, rUpiyAnA kharca thAya che. Aja sudhInA kharcanA khAjo prastuta kuTuMbanA kuTuMbIjane e ja ghaNA meTA bhAge vahana karyAM che. A uttarAttara vadhatI jatI Arthika javAbadArIvALI ane kevaLa sArvajanika kalyANu sAdhatI pravRttine AgaLa calAvavI hoya, vikasAvavI hoya, ane vadhAre ne vadhAre sAdhanasa'panna banAvavI heAya te temane dravya mATe jAhera janatA tarapha hAtha laMbAvavuM ja rahyo. A rajIsTarDa thaelI saMsthA che vadhatAM jatAM bALakane vasAvavA mATe makAnanI sagavaDa temanA mATe jarUrI che, jyAM A saMsthA cAla che te sthaLa Ama teA jhADapAnathI DhaMkAyelu che, paNa comAsA mATe tene pAkA DhAMkaNanI tatkALa jarUra hatI. A tema ja bIjI keTalIka jarUriyAtAne pahAMcI vaLavA mATe bAla Ana MdanI saMcAlikA bahene e krUDa udharAvavu zarU karyu hatuM ane kuMDa bharAvanArAenA manAra janAthe gata mArca mAsanI 12 mI tArIkhe eka jalasa rAkhavAmAM AvyA hatA. jenu' pramukhasthAna zrImatI haMsAbahena mahetAe zAbhAvyuM hatuM. prastuta kuMDamAM sa McA likAM bahenonA zubha prayAsathI Azare. 23006 nI rakama ekaThI thA hatI, je mATe temane aneka dhanyavAda dhaTe che. AzA rAkhIe ke sukhavaibhavayukata jIvana jIvatAM muMbaImAM vasatA anya saskArI kuTue potAnI AsapAsa rahetAM garIba kuTu khAtA taMgI ane ajJAnanA kAraNe, saMskArava'cita rahetAM bALakAnI A prakAranI sArasaMbhALa levA prerita tema ja udyuta banaze. pAnada cU'TaNIene sAcI sabhyatA upara AdhArita karo ApaNA dhaNAM varSoMne anubhava che ke sAmAnya brekajIvanamAM sauthI vadhAre kSeAbha, kaTutA ane azAnti pedA karanAra kAi paNa ghaTanA hoya te! te AjakAla avAranavAra yojAtI-dhArAsabhA ke myunIsIpAlITIne lagatI--cUMTaNI che. cUMTaNI Ave che tyAre gAma ke zaheranA leAkA bhinnabhinna pakSAmAM vahe'cAi jAya che ane potAnA pakSane jItADavA mATe ane anya pakSAne harAvavA mATe pakSanA AgevAnA ane umedavArA vANI ane vananeA sava` saMyama, maryAdA ane sabhyatA gumAvI de che ane anaitika ane aTita sAdhanAne vinA saMkAce upayoga kare che. leAkazAhI sAthe cUMTaNI anivAya`paNe joDAyalI che, paNa Aje cAle che te prakAranI cUMTaNIe lAkajIvanane su'thI nAkhe che, nIcuM pADe che. cUMTaNIonA A mAThAM piraNAmAthI janatAne bacAvavI hoya te cUMTaNI laDavA mAMgatA badhA pakSA vacce cUMTaNI daramiyAna pakSakAroe kevI rIte vavuM tene lagatI-paraspara sabhyatAsUcaka-pAkI samajutI thavI joIe ane tA. 16 5-60 te mujaba vartavAnI pharaja dareka pakSanA pratinidhiAe svecchAe svIkAravI joie. A vicAra vinebAjI taraphathI-sava sevAsa Mdha taraphathI--avAranavAra leAkeA samakSa rajU thatA rahyo che. gayA okaTobara mAsamAM AgrAmAM 24 varSanA gALe tyAMnI myunisIpala kArorezananI cUMTaNI thavAnI hatI. te prasaMge e cUMTaNImAM bhAga lenAra kAMgresa, kamyunIsTa vagere sava pakSAnA pratinidhi taraphathI. upara jaNuAvela bhAvanAthI prerAine sava"sa Mmata evuM eka nivedana cUMTaNI pahelAM bahAra pADavAmAM AvyuM hatuM, je nIce mujaba hatuM - cUMTaNI ApaNAM janatatranuM abhinnatama aMga che. para Mtu Aje cUMTaNIe je rIte laDavAmAM Ave che tethI samAjanuM vAtAvaraNa atyanta dUSita bane che, ane aMdara aMdara vaimanasya ane kaTutA dhaNA divasa sudhI cAlyA kare che. AnAM aneka duSpariNAma Ave che ane janahitanA kAryoMmAM akAraNa virodha jAge che tathA avarAdha upasthita thAya che. Ane lIdhe Aje evI hAlata ubhI thai che ke jo kAi paNa kSetramAM zAntibhaga karavA hoya to tyAM cUMTaNIne netaravI. A ApaNI rAjanaitika aparipakvatAnuM sUcaka che. deza mATe AvI sthiti kalyANaprada banI na zake. Aja 24 varSa bAda ekaTAbara mAsamAM A zaheramAM nagaranigama (myunIsIpala kArarporezana)nI cUMTaNI thavAnI che. A cUMTaNI evI rIte laDavAmAM Ave ke jemAM sArvajanika jIvananuM stara UMce uThe, ApaNAmAM paraspara sabhAvanA jaLavA rahe tathA janatAnI vAstavIka mata krAi gerarItI, dabANu ke praleAbhana sivAya vyakata thai zake- ApaNA sanA hitamAM che. " A uddezanI paripUti mATe ame sa pakSanA pratinidhio tathA anya upasthita loko ekamatathI nizcaya karIe chIe ke A cUMTaNImAM-- (1) ame evAM sAdhatenA upayoga nahi karIe tema ja nahi thavA dae ke je naitikatAthI virUdhdha hAya. (2 AlAyanA siddhAnta athavA te kAya praNAlInI karavAmAM Avaze, kASTanI paNa niSThA ke cAritrya upara AkSepa karavAmAM nahi Ave. (3) mithyA pracAra tathA evI asatya bhASa tathA leAkA slogans nA prayoga karavAmAM nahi Ave ke jethI lekamAM bhrama temaja uttejanAne phelAvA thAya ane zAntibha Mga thavAnI sabhAvanA ubhI thAya. jo kAi paNa pakSanA loko taraphathI zAntibhaMga thaze te te pakSanA netAo ja tene jAhera rIte vakhADI nAkhaze. (4) cUMTaNImAM zakya teTalA ochAmAM ochA paisAne kheMca karavAmAM Avaze. (5) mata meLavavA mATe zarAba vagerene prayoga karavAmAM nahi Ave, " janatA pratye amArI apIla tema ja apekSA che ke temanA amane pUrNa sahayoga maLe ane te kAi paNa vyakti athavA pATIdgArA uparyukata bAbatenu ulladhana sahana na kare, arthAt karavAvALAne cetavaNI ApI de ke tenuM pariNAma viparIta Avaze. " amane atyanta AzA tema ja vizvAsa che ke A pramANe laDavAmAM AvanAra cUMTaNI nagaramAM eka atyanta svastha vAtAvaraNa utpanna karaze tathA kArapeArezana mATe sevAnA mArga prazarata karaze. A nivedana ane temAM rahelI samajutI atyanta AvakAradAyaka che; AnuM anukaraNa jyAM jyAM cUMTaNI thavAnI hoya tyAM tyAM satra thavuM dhare che. cUMTaNI e leAkazAhInI racanAnuM eka mahatvanuM aMga che ane e dvArA samAjajIvanamAM pragADha vizvanuM sIMcana thAya che, je pachInA pakSagata sava vyavahArAne aneka prakAre duSita anAve che. cUMTaNI laDavAnA prasaMge paraspara udAratA, khAnadAnI ane kheladilI dAkhavavAmAM Ave ane te saMbaMdhamAM upara jaNAvyu tevu eka UMcI sabhyatAbhayu" dhAraNa jo sa`tra akhatyAra karavAmAM Ave te leAkazAhInA A mahatvanA aMga sAthe joDAyalA bhayasthAnathI ApaNA deza ugaravA pAme, paramAnaMda Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-60 prabuddha jIvata gujarAta rAjyanA udghATana prasaMge pU.ravizaMkara mahArAjanA AzIrvacana ane e sAthe enI suvyavasthita yojanA ghaDIne dezane mAga dazana Avu... joie. bhAga nahIM tyAga svarAjya maLyA pachI ati pavitra utpAdaka zramati disase divase ApaNAmAM dhaTatI jAya che ane prajAnuM mAM vadhAre bhAga tarapha jai rahyuM che. e bhegaprApti mATe ene anna ane zrIdha karatAM sikkAnI agatya vadhu samajAvA lAgI che. tethI khetI jevA pavitra dhaMdhA karanArA kheDUte paNa sikakA pAchaLa paDyA che. pazu A badhAMnuM kharUM kAraNa che sudharelA gaNAtA bhadrasamAjanA AcAra, ApaNA A varSe svarAjya maLyA pachI tyAgane badale bhAga taraphanI rUkha batAvI che. eTale e dizAe sAmAnya jana paNa vaLyA che. A kAraNe jIvanamAM badhA kSetramAM tANu ane asa teASanuM bhAna thavA lAgyuM che. aMjali Aje gujarAtanuM rAjya sthapAi rahyuM che. te vakhate pU. gAMdhIjInI bhavyamUti ane emaNe ApelA bhagya vArasA tema ja A sthaLe rahIne ApaNane ApennA aneka pATha paNa najara samakSa taravare che. vaLI gujarAtanA ghaDavaiyA ane ApaNane saune priya evA pU. saradArazrInuM A prasa Mge smaraNa thAya che. temane namrabhAve praNAma karI mArI bhAvabharI aMjali apaNu karyAM sivAya rahI zakatA nathI. dezane mATe jemaNe nAnI moTI kurabAnI ane prANa aryAM che, te saunAmI anAmI rASTrIne AdarabhAve vaMdana karUM chuM. ApaNI zakita rASTrapitA gAMdhIjInI najara samakSa dareka kSaNe bhAratanuM gAmaDu ane gAmaDAMnI prajA rahetI. emanA vikAsamAM e bhAratanA vikAsa jotAM. ApaNA gujarAtanAM gAmaDAMomAM kuzaLa, khaMtIlA ane khUba mahenatu kheDUto che, bhaNelA na hovA chatAM dhaMdhArojagAra calAvavAmAM atizaya kuzaLa evA ApaNe tyAM suMdara kArIgaro che. vahANavaTuM karavAmAM kuzaLa evA dariyAkAMThe vasatA dariyAkheDU pazu che, ane gujarAtanI prajA pAse avyavahAramAM kuzaLa ane karakasariyA evA vyavahArakuzaLa mahAjajanA paNa che. vadhatI sa'pAMttanI samAna vaheMcaNI A badhAnI zaktine gujarAtanA hitanAM cAlanA maLe te gujarAta bhale nAnuM rAjya hAya, bhale atyAre khAdhavALA pradeza gaNAtA hAya, tA paNa thADA vakhatamAM samRddha banI zake e viSe mArA manamAM bilakula zaMkA nathI. svarAjya maLyA pachI dezabharamAM ghaNAM vikAsakAryAM thayAM che. rASTranI sa Mpatti tema ja pedAza paNa vadhI haze, paNa enI yeAgya vaheMcaNI thAya te ja ApaNe 'samatA ane zAMtinI dizAmAM prayANu kahyu` kahevAya. yeAgya vaheM caNI karavAnA rastA dhanadolatanI lahANI karavI e nathI. paNa ApaNe tyAMnI ekeeka sazakta vyaktine ene lAyakanuM kAma maLI rahe ane DhAMze hAMze e kAma karavAnA enA dilamAM utsAha pragaTe e kara vAnI khUba jarUra che. bhUmi zASaNanuM nahi pASaNanuM sAdhana ane ApaNe tyAMnI mAnavazaktinA ane kudaratI bakSisenA upacega thAya te ApoApa sauMpatti ` ane samRddhi paNa vadhavAnI ane yeAgya vahecaNI paNa thavAnI. Avu karavu haze te! ApaNe khetI ane geApAlana tarapha Aje ApIe chIe tethI paNa vizeSa dhyAna Apavu paDaze, bhUmi e kadI zASanuM sAdhana na khatavI joie, e to poSaNanuM sAdhana banavI joie. ApaNuM geAdhana ane pazudhana khAMDumAMhuM have nahIM cAle, paNa joine AMkha Thare evuM gAdhana heAvuM joie. je dezamAM dUdhaghInI nadI vahetI, e dezamAM cokakhAM ghI maLavAM durlabha thAya e ApaNI kevI durdazA kahevAya ! e sthiti ApaNe TALavI ja joe. geAsevAnA sAcA mArga : geApAlana gAsa vadhana ane ge sevA eja enA sAcA ilAja che. gAvadha badhI jema amadAvAda zahere ane saurASTre karI che, ema AkhA gujarAMtamAM thavI joie. ema thaze te mane bahu gamaze, paNa uttama geApAlana e ja kharekhara gosevAte sAcA mArga che e kadI bhUlavA jevu nathI. 19 annasvAvala ana Aje anAja ApaNe paradezathI magAvavu paDe che. A sthiti ApaNe mATe khataranAka ane zaramajanaka che. anAjanI bAbatamAM gujarAte svAvalAMbI banavAne nirdhAra karavA ja joie. prajA vadhAre paisA pAchaLa doTa krama kADhe che? ene jeTalu maLe che eTaluM AchuM ja kema paDe che ? enuM mAMsa Mgraha tarapha ane vadhu sukhApabhega tarapha kema vadhe che? A vRtti rekavA mATe cInanI jema ATalAM kapaDAM paherI, Ama ja kare, Ama ja va evA vaTahukame bhale bahAra na pADIe, paraMtu ApaNA pradhAnA, ApaNA AgevAno ane ApaNA amaladAro tathA ApaNA mukhya kAryAMka potAnA jIvanamAM sAdAi ane karakasaranuM tattva apanAvIne prajAne uttama prakAranuM mAgadazana ApI zakaze. baMgalA, mArA, pharanIcara, moTAi dekhADavAnI rItabhAta, hATelA, mijabAnIe, e saumAM sAdAi ane karakasaranI chApa paDavI joie. rAjyanAM kAmeAmAM te ThIka, paNa aMgata jIvanamAMya e tattva dekhAvA lAgaze te prajA para enI jAdui asara pADaze. Aje lAMca ane rUzvata ane kALAbajAranI badI TheraThera jovA maLe che. e mATe rAjye ane prajAjanoe sahakAra sAdhIne ene dUra karavAnA dRDha nirdhAra karavA paDaze leAkeAnI bhASAmAM leAkeAne vahIvaTa, nyAya, zikSaNa ApaNane svarAjya maLyAne Aje bAra bAra varSInAM vahANAM vAyAM, ema chatAM ApaNA sAmAnya janene ApaNuM rAjya parAyA jevu lAge che, kAraNa ke ApaNA vahIvaTanI bhASa hajI agrejI cAle che. lekanI bhASAmAM lekAnA vahIvaTa na cAle, leke samajI zake e bhASAmAM nyAya na tALAya, lekA samajI zake evI bhASAmAM zikSaNu na apAya, tyAM sudhI lokAne A amAMrU rAjya che ane enA uka' mATe amAre parizrama uThAvavA joie' evI bhAvanA nahI jAge, rAjya mATenA AtmabhAva nahIM jAge. eTale gujarAta rAjaya sau prathama evI jAherAta karavI joie ke gujarAta rAjyane tamAma vahIvaTa gujarAtI bhASAmAM cAlaze. zikSaNanuM mAdhyama pahe levA chelle sudhI gujarAtI ja raheze ane nokarI mATenI parIkSA paNa gujarAtImAM ja levAmAM Avaze. prAthamika zikSaNanAM prathama sAta dhArAmAMthI sva. khera sAhebanI muMbai sarakAre aMgrejIne bAda rAkhavAnI je nIti varSAM pahelAM, jAhera karIne amalamAM ANI che, e bahu DahApaNabharI nIti che, ane ene gujarAta rAjya dRDhatAthI vaLagI raheze. zikSaNanuM dhAraNa* utarI gayu` che ene UMcuM lAvavA mATe zuM karavuM joie, enI paNa khUba vicAraNA karavI paDaze. tumAranI cuMgAlamAMthI mukita tumAranI cuMgAlamAMthI prajAne bacAvavAnI yukita jo guja rAtanuM rAjya khALI kADhaze te prajA bhAre rAhata anubhavaze. kalekaTara mAmalatadArAne maLIne ane mAmalatadAra sthaLa para jane tumArane. jhaTarjhaTa nikAla karavA lAge te! dhaNA bagADa aTakI jaze. rUbarU patI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HkA prabuddha jIvana tA. 16-5-60 - jatuM hoya evuM kAma tumAre na caDhAvavuM joIe. maMtrIo paNa . AjakAla nAnAM nAnAM chokarAone huM jouM chuM, emanI zakaya hoya tyAM kalekaTara vagerene maLIne vyavahArU ukela kADhaze te samajaNuM ane emanuM zauya ane emanuM pANI jouM chuM, tyAre badhAM bahu moTI rAhata anubhavaze. khUba khuza thaI jAuM chuM. paNa mAbApoe kuTuMba mArata janatA vacce jaine juo .. ' ' ane pitAnA jIvana mAraphata je susaMskAro sIMcavA joIe, vikramarAjAnI mAphaka ApaNuM maMtrIo ke adhikArIe bhale emAMthI ApaNe kaMika pAchA paDyA chIe, kevaLa pisA ane vezapalaTo karIne nagaracarcA jovA na nIkaLe, paNa koI paNa khAtAnI meTAI kamAvAmAM paDyA chIe. zikSake paNa emanA hAthamAM je ophIsa upara ke cAlu kAma upara koI paNa jAtanI hehA ke jAhe, amelI mUDI mUkavAmAM AvI che, enI keTalI javAbadArI che rAta kayAM vinA kaI kaI vakhate jaI pahoMcavAno zirasto pADaze enuM bhAna paNa visaryA lAge che. sarakAra tathA rAjakIya pakSe te emane ghaNuM jANavAnuM maLaze, ane karmacArIone emanuM ' 'paNa keLavaNI tathA keLavaNImAM kAma karanArAo pratye jevuM dhyAna kAma jhaDapathI ane suMdara rIte pAra pADavAnI cAnaka caDhaze. ApavuM joIe tevuM nathI ApI zakyA. A traNeya je pitAnuM sone kAma kartavya barAbara bajAvavA lAgI jAya te Aje juvAnonI zakitane bhaNelA tema ja abhaNane kAmadhaMdhe Apavo e AjanI - pUrepUro upayoga prajAnA hitamAM vaparAto thaI jAya ane ApaNe mukhya samasyA che. e mATe khAdI ane grAmodyoga jevA yogya khUba sukhI thaI zakIe. dhaMdhArojagAra zarU karavA je dhaMdhAne rakSaNa ApavAnI jarUra hoya aspRzyatAnivAraNa mATe ApaNuM sarakAre uttama kAyado tene rakSaNa ApavuM ane vadhu bekAra banatA aTake evI zikSaNa karIne ApaNuM kalaMka ghAyuM che. paNa varSothI sevelA UMcanIcanA praNAlI UbhI karavI emAM ApaNI saphaLatAnI cAvI paDelI che, saMskAro hajI prajAjIvananA vyavahAramAMthI dUra nathI thayA. e mATe | nekarI mATe DigrAnI lAyakAta jarUrI na rahe , te hajI ApaNe prajAmAnasa keLavavAnuM bhagIratha purUSArtha kare karI ane zikSaNanI DigrI vacceno saMbaMdha chUTo karI paDaze. e vAta strI jAtinA praznane paNa eTalI ja lAgu paDe che. devAmAM Ave ane je dhaMdhAmAM javA mATe je AvaDatanI jarUra A mATe temanAM samApayegI kAmane pratiSThA ApavI joIe, hoya te aMgenI praveza parIkSA laIne ja umedavArane dAkhala karavAnI ane UMcanIcanA jAtibheda dUra karavA joIe. prathA apanAvavAmAM Ave te zikSaNamAM je gaMdakIo pese che, temAMthI. ApaNe saheje bacI jaI zakIe. A ja savAla dArUbaMdhIne che. e aMge ApaNI je . . ' nIti che, te kharekhara eka che te cAlu rahevI joIe. tene saMpUrNa pakSa-hita karatAM prajAhitane prathama sthAna Apajo, A paNe saphaLa banAvI zakIe te dezane bahu moTo phAyado thAya. " badhA pakSone mArI namra vinaMtI che ke teo eTaluM satata . . * grAmasvarAjyane Adarza najara samakSa rAkhe ke ApaNA pakSa karatAM prajA bahu moTI che. kharI rIte te pU. vinobAjIe ApaNane grAmasvarAjanI samagra rAjya ke dezanA hita khAtara pakSanuM mahattva ochuM AMkavAnI je rIta batAve che, te e che ke sarakAra para badhe AdhAra nahIM paripATI ApaNe zarU karavA jevI che. virodhI pakSe virodha khAtara rAkhatAM prajAe pite grAmazakita ekaThI karIne kherAka, pizAka, virodha karavAno na hoya ane rAjyakartA pakSe virodhapakSanI vAta che rakSaNa, keLavaNI, Arogya ane ApaNe ApasanA jhadhaDAe miTAmATe ene virodha karavAnI prathAmAMthI bacavA jevuM che. pakSe e vavAmAM svAvalaMbI banavuM joIe. uttama te e che ke leke kharekhara taDAM che, gAmanAM taDAM pAvAthI jema gAmanI bahAlI pitAne vyavahAra pitAnI meLe karatA thAya ane rAjA temAM sarathAya che, ema rASTramAM taDAM paDavAthI rASTranI behAlI thAya che. LatA karI Ape. - lokazAhI sAcavavA vakSe parahejI pALe gujarAta ane mahArASTra bhale alaga alaga rAjya banyAM. paNa badhA pakSavALA bhale Aje ne Aje pakSamAMthI mukta ne chevaTe te ApaNe sau eka ja bhArata dezanA vAsIe chIe. sarva thaI zake. paNa grAmapaMcAyatamAM pakSa nA pese ene te Agraha prAMtanA leke ApaNA dezabaMdhue che. saunI bhASAo e ApaNuM ja jarUra ApaNe rAkhI zakIe, ane cUMTaNI daramyAna pakSanuM jhera bhASA che. judA paDavAnuM ke bhegA rahevAnuM ApaNuM svArtha ane sukha phelAtuM aTake e mATe badhA pakSoe zuddhi mATe pALavA jevA keTalAka mATe nathI, paNa AkhA rASTranI unnati ane sevA karavA mATe niyama nakakI karI ene amalamAM mUkavAnI nIti svIkAravI joIe. che. ApaNe eka ja nAvamAM beThelA chIe e vAta kadI na bhUlIe. te ja ApaNe prajAne lekazAhInI sAcI keLavaNI ApI zakIzuM. AdivAsIone na bhUlIe lekazAsananI sAcI cAvI che lekakeLavaNI vaLI ApaNI pAse gujarAtanI moTI kema AdivAsI, je lokazAsananI sAcI cAvI che lekakeLavaNI. vahIvaTa calAva jaMgalamAM paDI che te karakasara ane mahenatathI jIve che paNa ajJAna vAmAM rAjyakartAone daMDazaktino ochAmAM ocho Azaro le natAmAM jIve che. te e AdivAsI kemanI unnati mATe ApaNe paDe ane goLIbAra jevAM AkarAM pagalAM levAM ja na paDe evI khUba lakSa ApavuM paDaze. rIta zodhavI joIe. tema chatAM koI kAraNasara goLIbAra anivArya ApaNe gAMdhIjInA ane saradArazrInA vArasadAra chIe. paI paDe. te tenI jAhera tapAsa karAvavI joIe. eTale emaNe ApelA vArasAne zobhAvIe. prabhu ApaNane gAMdhIe gujarAtanA ja bALaka hatA mAge rAjya calAvavAnI, dhanathI garIba chatAM saMskArathI bhavya AjakAla ApaNe tyAM zahIda nahIM, zahIdanI carcAo cAle evA bhAratanA sevaka thavAnI zakita ane sadabuddhi Ape ane che, paNa e vakhate je banAvo banyA hatA e bahu duHkhadAyaka supathe cAlavAnuM prabhu baLa Ape evI zubha prArthanA karIne ApaNe hatA. chevaTe te e vakhate ghavAyelA ke marAyelA e ApaNuM A navuM prayANa karIe. gujarAtanAM ja bALake hatAM e lAgaNI bhulAtI nathI. prajAnI ' Apa sarvee A prasaMge A pavitra kAryanI zarUAta karavA e lAgaNI tarapha paNa sahAnubhUtithI javuM joIe. temanAM mA- mATe mane Agraha karyo te mATe tamArA saune AbhAra mAnuM chuM. bApane paNa huM vinaMtI karuM chuM ke teo gaIgujarI bhUlI jAya. sarvejha suviraH saMtu, sarve banatu nirAmaya paramezvara emanA AtmAne zAMti Ape e prArthanA ! sarve bhadrANi pazyantu, mA kazcit duHkhamApnuyAt // muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. mudraNasthAna "caMdra jhiM. presa, 451 kAlabAdevI roDa, muMbai 2. Te. naM. 283 07 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -rajIsTara na B 4ra66 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa . . varSa 22: aMka 3% ja prabuddha jIvana muMbaI, juna, 1 1960, budhavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 'chUTaka nakala : nayA paisA 20 kAkA kAlA AjhAlA are awesome: A jawla taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA jala New Saa jhAlAjhA- see anlAkAkA - haMphALAM haiyAM : - ( zrImatI elijhAbetha banA svAnubhavanA eka suMdara nAnakaDA aMgrejI lekha uparathI rUpAMtara ) , prasaMga pahelo ghaNo prayatna karyo. TelIphona bagaDI gaya lAge che. tame sahIsalAmata gheDAMka varSo pahelAMnI vAta che. ' A te chone-eTaluM jevAne huM Avyo chuM." ziyALAnI Rtu hatI. kakakaDatI ThaMDI hatI. sAMjane samaya "bahu sAruM karyuM, bhAI ! je, A bahena ApaNe tyAM ja hatA. uttara rkoTaleMDanA DuMgarALa pradezanA rastA upara eka basa mahemAna che. Aje ahIM ja rahevAnAM che." "mAe kahyuM. dhIme dhIme AgaLa vadhatI hatI. A basamAM be strIo pAse eTalAmAM bahAra pavana jorathI kuMkAvA lAgyo. bArI bAraNAM pAse beThI hatI. emAMnI eka pravAse nIkaLela amerikana bAI dhamadhamI UThayAM. kalamadAne UchaLI UchaLI aphaLAvA lAgyAM. bArIhatI. enI bAjumAM beThelI kadAvara bAMdhAnI, dekhAvamAM atyaMta bAraNAMnI taDamAMthI aMdara AvatA pavana bhayaMkara susavATa karavA , sAdIsIdhI evI eNTaleMDanA kheDUtavarganI strI hatI. lAgyA. + vAtamAM ne vAtamAM pravAsI strIne A TANe. eNTaleMDane "AvAM tophAna mANavAnuM mane to bahu ja game che. A 'pravAsa kheDavAne hetu na samajAtAM skaoNTa strIe tene kahyuM : "A to ApaNe dharamAM chIe, paNa khullAmAM hAIe ne tyAM ja kaIka : RtumAM ahIM sakhata ThaMDI paDe che, pavananA tophAna sAthe game e salAmata jagAe ' bhaDabhaDa baLatA tApaNAM pAse beThA hoIe te . tyAre varasAda paDebarapha paDe, herAna thavAya. tame A ziyALAmAM kevI majA Ave !" pravAsI strI bolI. . ' ' ' ahIM AvavAnuM pasaMda karyuM e navAI jevuM.", ' , " ' "tamane bIka nathI lAgatI ?" chokaro ekadama bolI Uche. * "mane te A jAtanuM havAmAna pasaMda che. huM hamaNAM eka na pasaMda che. huM hamaNAM eka , pravAsI strI nA kahevA jatI hatI tyAM to kazAthI ne kare : aitihAsika navalakathA lakhu . ene mATe mAre vigato eka evI pelI Duta strIe vAtane taMtu pakaDI jhaDapathI javAba dIdho. ' karavI che. e mATe mAre gAmaDAMnA leke sAthe vAte karavI joie. bIka kema na lAge ? bIka te emane paNa lAge che mane, junA jamAnAthI paraMparAgata cAlI AvatI, jhAjhA pheraphAra vagaranI, paNa lAge, paNa atyAre te amArI pAse tArA jevo marada che 1 to gAmaDAMmAM ja jo te 6 mAre to chellA cAraso. ne ! pachI kAMI bIka hoya ?" . eka varSanI mAhitI e rIte bhegI karavI che." pravAsI bAIe kahyuM. ' . A javAba sAMbhaLatAM ja kare AnaMdamAM AvI gayo. ema ! to te tame japhara mAre tyAM cAle. e rAta. rokA- ene cahero khIlI UThayA. enAM aMgomAM jANe 'navuM cetana vyayuM. vAmAM vAMdho te nathI ne? amAruM ghara nAnuM che, paNa che kALa. * kSaNabhara zAMti chavAI; pachI e 6yA. - ' . * * mArA pati kAma mATe zaheramAM gayA hoi mane eTaluM badhuM ekaluM ' : "badhuM barobare salAmata che ke nahIM te huM joI AvuM" badhuM barAbara salAmata che ekaluM-sanuM sUnuM lAge che ! tame Ave te mane khUba AnaMda ' ema kahetekane kheDaMgata kheDago eraDAnI bahAra cAM", thaze." kheData strI belI. - - - , ' - A prasaMga te sAde che, paNa emAMthI vicAravAnuM keTaluM che te A moTare eka sthaLe thobhI ane baMne strIo nIce UtarI .. badhuM maLe che? pravAsI strIne 'nA'ne sIdho javAba ane kheDUta che cAlavA lAgI. varasatA varasAdamAM e leke AgaLa vadhyAM. chevaTe strIne mIThAzabharyo buddhipUrvaka javAba e be vacce keTeluM badhuM eka TekarInA DhoLAva upara eka nAnakaDuM kALuM paththaranuM makAna : aMtara che?' sAmA mANasanA mAnasane barAbara samajI jaI potAnA , dekhAyuM. makAnamAM pahoMcatAM ja kheDUta strIe sAdA chatAM atyaMta ane pArakAnA jIvanane bharyuM bharyuM rAkhavA mATe vANIne A svaccha evA AgalA kamarAmAM mahemAnane mATe vyavasthA karI tene sadupayoga keTaso phaladAyI che? sAce ja zabdomAM adbhuta zakita besADI.. " . che. vyakitanA mAnasane ane enA samagra jIvanane palaTAvavAmAM ekAeka vIjaLInA dIvA helavAI gayA. yajamAna strIe - nisAsA nAkhe. "arere ! vIjaLIne pravAha kapAI gayA lAge ' jAya che. - kavacita ekAda mamatAbharyuM saMbodhana paNuM ajaba kAma karI * che" kahetAM teNe mINabattIo saLagAvI ajavALuM karyuM. te bAda kheDUta strInA zabdae ke jAdu karyo ? eka apaMga : . eNe devatA saLagAvavAno AraMbha karyo. ' cheka pitAne zakitazALI marada gaNIne te pramANe vartavA maMDI eTalAmAM bAraNuM ThekAyuM. bAraNuM UdhADatAM eka chokaro . gayo ! kheta strIe je zabdo uccAryA emAM enAM haiyAnI * aMdara Avyo. kheDUta strIe enAM pANI nIgaLatAM keTa TepI svAbhAvika mAyALatA kAraNabhUta haze ke pachI eNe hatupura:sara lIdhAM. ' , Ama kahyuM haze ? ene haiye te TANe dayAnI lAgaNI haze? kevaLa ThaMDI urADavA te saLagatA devatA pAse gayo. chokarAnI ummara buddhine upayoga ja eNe karyo hoya ema te nA bane? ke banne bAreka varSanI haze. bicAro bahu ja kaDhaMgI rIte apaMga hato. vAta bhegI haze ? jarA thAka khAine e bolyo : "bApue tamane TelIphena karavAne je che te. pariNAma uparathI. je kAryanI kiMmata aMkAtI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 prabuddha hoya te kheDUta strInu hUMphALuM haiyu enA aMtaranI ativizALa udAratA pragaTa karI mahAmUluM nathI Tharatu ? prasaMga bIjo sAta varSanI ummaranI eka nAnakaDI bALA hatI. ene ghera Aje hApANI hatAM ane sagAMvahAlAM tathA ALa khAtA pALakhItAnI mATI sakhyA hAjara rahevA saMbhava hatA. mAM khUba ja kAmamAM hatI. nAnakaDI dIkarIne paNa mAnA khejo haLavA karavAnuM mana thayuM. bahAra jaine eNe sAva sAmAnya gaNAtAM phUlA tADI tADIne tenA jhumakhA taiyAra karyAM. utsAhathI UchaLatI te gharamAM doDI ne hAthamAM mUkayA. pelA gucchA mAnA sAmAnya mA hAta te teNe 'lAva beTA' karIne, gucche lai, ekAda bhAMgalI dUdhanI zIzImAM tene khAsI rasADAmAM tene sthAna ApyuM hota. paNa nA. ahIM te judI ja vAta hatI. mAtAe AnadathI putrI pAsethI gucchA lIdhA, tyAM paDelI suMdaramAM suMdara phUladAnImAM tene kALajIthI barAbara gAThavyA ane saunI svAbhAvika rIte ja najara paDe evA meAkharAnA sthAne te phUladAnI mUkI.' dIkarInu... aMtara AnaMdathI thanaganI UThayuM. prasaMga nAnA che chatAM preraka che. ATalI eka nAnakaDI vAtathI mAe dIkarInA aMtaramAM AnaMda pedA karyAM, paNa te uparAMta tenAmAM AtmazraddhA utpanna karI. bALako nAnAM hoya, emanI aNuvaDatane kAraNe, kazuMka barAbara na karI zakatAM hoya, teve prasa Mge emanI AtmazraddhAne jAgRta karanAra AvAM kRtyo emanA jIvana ghaDataramAM keTalA moTA phALA Ape che? sAmAnI lAgaNIone samajIne vavAtu sahelu nathI, paNa je vyakti A mAtAnI mAphaka vatI` zake te enA samAgamamAM AvatAM sau kAi mATe kevI adbhuta preraNAmUrti banI jAya? prasaMga trIjo eka khAnadAna kuTuMbamAM nAnakaDA samArabha hatA. chekarAMo bhegAM thaIne ramatAM hatAM. eka sAdI zaramALa chekarI sauthI judI paDI bhIta pAse UbhI rahI gaI hatI. ramavAnI tenI icchA haraze, chatAM tenI hiMmata cAlatI na hatI. bALakAnu enI tarapha dhyAna paNa na hatuM. e AkarInI A daza gharanA chekarAe joi. te dhImethI enI pAse gayA ne mIThAzathI ene pUchyuM, "tuM mArI joDe n rame ?" chekarI khuza thai ne ramavA lAgI. ramatamAM to te kuzaLa nIkaLI. eTale dhIme dhIme badhAM chekarAMmAM gheADA vakhatamAM te haLI gai. paNa peAtAne ramavA khelAvanAra chekarA mATe ene kAyamanA pakSapAta thayA.. prasaMga 'ceAthe eka snehaLa daMpatInA jIvananI A mArmika kathA che. patnInI cALIsamI varSagAMThanA divasa hatAM. strIne vadhatI jatI ura vicAra keTalA badhA kheda upajAve che? sudharelA samAjamAM have yuvatI tarapha ja saunA pakSapAta hAI yuvAvasthA vaTAvavAne Are UbhelI suMdarIne svAbhAvika rIte ja viSAda thAya. ane temAM ya cALIsamI varSagAMTha ! have te madhyavaya, paNa pUrI thavA AvI hevAnA khyAla rUpagarvitA vanitAne kavA dila kapAvanAro ane ! peAtAnI varSagAMThane divase ja savAramAM A vicAre strInI AMkhamAM AMsu ApyAM. savAranA cA--nAstA vakhate teNe pati sAthe A aMge mauna ja sevyuM. paNa pati bahAra gayeA ne tarata ja te me!kaLe. mee raDI jIva na tA. 1-6 paDI. enI kalpanAmAM dheALA vALAvALI, cAmaDIe karacalIovALI, pramANamAM sthUlakAya evI pAtAnI ghaDapaNanI mUti khaDI thajI gai hatI. pati bahArathI pA karyAM te gALAmAM patnI thoDIka zAMti meLavI zakI hatI, paNu enA aMtaranA ucATa zamA na hatA. bheAjananA samaya thayA te bannee jamI lIdhuM. te pachI patie vahAlathI kahyuM, "cAla, jo tA kharI huM tAre mATe zI bheTa lAvyo chuM !" pati ane patnI banne ekabIjAne temanI varSagAMTha prasa Mge bheTa ApatAM. e bheTeTanI pasadagInI bAbatamAM meTe bhAge te upayogitAnI dRSTi ja kAme lagADAtI. patnIne lAgyuM ke potAne jenI jarUra che te navI Dhabane! 'kUkara'(Cooker) te pati nahi lAvyA hAya !. paNa nA, patie ANela khAkasa brADatAM ja oMdarathI eka suMdara sADI nIkaLI, eka nAnI DabbImAM ene tarata ja gamI jAya evAM chellI DhabanAM eriMga hatAM. sADInA raMgane anurUpa evAM suMdara caMpala paNu eNe joyAM ane enuM haiyuM nAcI Uyu.. pati saMteASathI patnInI ceSTA nihALatA bAjumAM beThA hatA, pAchaLathI pAtAnI bahenapaNInI joDe vAtA karatAM jyAre A vAta nIkaLI tyAre te strIe jaNAvyu, "meM e badhuM joyuM ne huM samajI gaI. e kazu ja khelyA na hatA ane chatAM emanI pasaMdagImAM ja emaNe emanA bhAvA naheAtA darzAvyA zu ? jANe kahetA hAya ke mAre mana te tuM suMdara che, yuvAna che, rUparamaNI che. ane mAre mana AthI vadhu zuM hAya ! mArA a`tarane kheda te divasathI sAva dUra thai gayA che ane mAre jUne utsAha kAyama thayA che. have mane jIvanamAM ullAsa ullAsa ne ullAsa ja dekhAya che!' pariNIta jIvanane ujALavA mATe AvA prasa MgAnuM punarAvana keTalu' badhuM jarUrI che ? je parasparanAM pUraka ane sahAyaka che evAM jIvanabharanAM A sAthIomAM sAmAnI lAgaNIne samajI jaIne prasaMgane sAcavI levAnI haiyAukalata hoya te| pRthvI para svarga ja Utare ne ! parasparanI dUkathI preraNA pAmI jIvananI pratyeka kSaNe cetana ne ullAsa anubhavanArAM daMpatIne svaganA sukhanI ya vAMchanA rahetI haze kharI ? prasaMga pAMcamA pAMceka varSanA eka bALakanA gaLAnA kAkaDA kapAvavAnA hatA. bALaka ispitAla gayA tyAre pAtAne khUbaja vahAle ramakaDAne kUtaro paNa lai gayA. kUtaro kAMi tAjo kharIdelA na hatA; hatA. ene raMga paNa jhAMkhA paDI gayA hatA ane eka AMkha paNa eNe gumAvI hatI. chatAM bALakane e kUtarA mATe bhAre mamatva hatuM. eparezana mATe ene Tebala para suvADayA tyAre paNa e pelA kUtarAne soDamAM dabAvI ne ja sUto. DokaTara AvyA, oparezananI taiyArI thai gai che ema jaNAtAM nase' AgaLa AvI bALaka pAsethI kUtarA levAnI taiyArI karI tyAM ja DokTare ane rekI, prasa`mAcita gaMbhIratAthI kahyu', " rahevA do e kUtarAne, ene ya eparezana karavAnu` ja che ne ?' Aparezana bAda kaleArAkenI asara UtaratAM jyAre chekA bhAnamAM AvyA tyAre eNe joyuM te enA vahAlA kUtarA paNa AzIkA upara mAthuM rAkhI sUtA che ane je ThekANethI enI AMkha nIkaLI gai hatI te ThekANe eka svaccha pATe atyaMta sAthI ane kALathI DAkaTare bAMdhyo che ! X X X potAnA bALaka--dInI lAgaNInA khyAla rAkhanAra DAkaTare : ALakanA oparezana vakhate e bALakanA ramatanA sAthI enA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. RAMS APN * * , * * * * . : tt : be , , , , , ' , , '' - tA. 1-6-60 A pra buddha jIvana ramakaDAMnA kUtarAne paNa sAthI tarIke rAkhyo ! samasaMvedananI. ' prakIrNa noMdha lAgaNI haiyAne bhAra haLavo karavAmAM keTalI badhI madadarUpa bane che ?. : buddhipUrvaka pArakAne upayogI thaI paDavAnI ane protsAhita zikharamaMtraNA pariSadanuM bhaMgANa karavAnI AvI nAnImeTI keTalIya taka ApaNane avAranavAra * " ' ane duniyAnI taMgadilImAM vadhAre ' sAMpaDatI rahe che. jAsusInimitte razIAnA AkAza-pradezamAM uDI rahela 5 - prasaMga cho yunAiTeDa sTeTsanuM 'yu.ra havAI vimAna me mAsanI pahelI tArIkhe eka bahena bajAramAM kharIdI karavA nIkaLyAM. raziyAe rokeTathI teDI pADyuM ane vimAnI phrAnsIsa pAvarsane eka ThekANe jarA UMcI beThaka upara besI bApa zAkabhAjI pakaDavAmAM Avyo ane A sAme raziyAnA vaDA pradhAna kuce vecate hato ne tene ATheka varSane putra nIce Ubhe Ubhe tene ugra uhApoha zarU karyo. A jAsusI kAya aMge yunAiTeDa sTeTTasanI madadarUpa thavA banatuM karato hate. sarakAra taraphathI tareha tarehanA khulAsAo bahAra pADavAmAM AvyA pelAM bahena tyAM AvyAM. pelA chokarAe emanI jarUriyAta ane chevaTe sattAvAra rIte e matalabanI jAherAta karavAmAM AvI pUchIne emane eka kAbI phalAvara vecyuM. paisA levA mATe te have ke AvI jAsusI pravRtti varSothI cAlI rahI che ane have pachI khuza thatA thate rAha jotA Ubhe.. * paNa amerikA taraphathI cAlu rAkhavAmAM Avaze. A jAherAtathI - pelA bahene parsamAMthI paisA kADhayA, paNa pelA chokarAnA raziyAnA vaDA pradhAna suva khUba dhuMdhavAI beThA ane me mAsanI hAthamAM ApavAne badale emaNe UMce hAtha karI enA bApane 16mI tArIkhe yojAyelI zikhara maMtraNa pariSada teDI nAMkhI.. pisA ApyA. A banyuM tyArathI duniyAnI taMgadilI ghaTavAne badale hiMgata - Ama thatAMnI sAthe ja chokarAnA meM uparanuM hAsya UDI thaI che ane ThaMDA yuddhanuM vAtAvaraNa vadhAre ghaTTa banyuM che. mAMDa gayuM. enA khabhA TaLI gayA. e garIbaDe banI gaye. mAMDa saMdhAtAM je tuTI gayuM e have pAchuM kayAre saMdhAze e kahI ' pelAM bahenanI capaLa daSTie A pheraphAra pArakhe ane 'zakAya tema nathI. duniyAnA bhAvIne vicAra karatAM A eka atyanta emane lAgyuM ke pelA bALakanuM svamAna ghavAyuM che. tarata ja aniSTa dhaTanA nirmANa thaI che. A saMbaMdhe bane pakSa-yunAITeDa " emaNe pAcho chokarAne uddezIne TAmeTAM ne gAjarane bhAva pUcho. sTeiTsa ane razIA-sarakhA deSita che. paraspara jAsusI bhale kacavAte mane chokarAe bhAva kahyo. pelAM bahene banne cIja thoDI banne rASTra karatA hoya, paNa yunAiTeDa sTeITrese tene je naphphaTa - DI kharIdI ane chokarAe te emanI thelImAM mUkI ApI bacAva karyo te AjanA . antara-rASTrIya dhoraNe vicAratAM ke . pitAnI pAse paisA cUkavavA jeTaluM. paracuraNa hatuM te chatAM paNa rIte TakI zake tema che ja nahi, ane razIA je pelAM bahene eka rUpiyAnI noTa kADhI pelA chokarAnA hAthamAM mUkI. sattAmAtabara deza AvI avamAnita paristhiti svIkArI - be eka miniTa meDhA para gusse lAvI pelA - OMkarAe zake ja nahi. ane bIjI bAjue razIAnA saMhA amAtya | hisAba gaNyAM karyo. pachI ekAeka praphullita banI pelAM bahenane kuve Ane virodha karatAM je vANIne pasaMyama dAkhavyuM bAkInA paisA barAbara hisAba pramANe pAchA ApyA. ane belatAM bolatAM badhI mAjhA mUkI ane sAthe besIne pelAM bahene tarata ene kahyuM, "vAha, vAha ! tuM te duniyAnA mukhya jaTila prazno viSe, jyAM sudhI cAlI rahela havAI baDe hoziyAra che ! ATale jaladI hisAba te bhArathI paNa jAsusI aMge yu. sTe. mAphI mAMge nahiM ane AvuM bhaviSyamAM ' thato nathI. " kadi nahi bane evI khAtrI Ape nahi ane Ane lagatA javA* "ere emAM te zI moTI vAta hatI ?' ema kahetAM badAra mANasone zikSA karavAnuM vacana Ape nahi tyAM sudhI, kazI ' ' kahetAM bALake bApa sAme joyuM. alabate bALakane mATe te . paNa carcA ke vATAghATa karavAnI cekhI nA pADI. A vartana paNa | kharekhara e bahu, mahattvanI vAta hatI ja, ane e spaSTa thatAM eTaluM ja aNaghaTatuM ane akSamya gaNAya. Ama banne bAjunI - pelAM bahena ane bApadIkarAnA mukha upara saMtoSa ane AnaMdanI bhUlanA pariNAme je viSe bahu moTI AzA sevAtI hatI te zikhara: surakhI phelAI. maMtraNa pariSada bhAMgI paDI, ane manamAM ekameka viSe khUba kaDavAza ' 'x x x 1 saM rahIne banne netAo chUTA paDyA, ane duniyA mATe jadithIche. te kahe che ke A jAtanI aMtaranI udAratA sAmI vyakitanA na ukelI zakAya evI samasyA ubhI thaI. " , " . - svamAnanI rakSaka ane paiSaka bane che ane enA dhaDataramAM khUba ja A banAva duniyAnA amaMgaLa bhAvinuM aneka rIte sUcana kare che. mahattvanI bane che. eka nAnakaDA dAkhalAthI e spaSTa thaze. bApa divase divase have paristhiti kathaLatI jaze ane paDelA bhaMgANane nokarIethI sAMje ghera Ave ne bALaka enI sAme deDI jaM, koI sAMdhI nahi zake. rASTa vacce nAnI moTI athaDAmaNe ubhI ene bheLa paDI, usakatAthI prazna kare ke " Aje gAmamAM zuM thayA karaze ane koI paNa vakhate nAnI sarakhI cInagArI lAgatAM binyuM e tame jANe che ?" ane bApa pote jANe kazuM yuddhano dAvAnaLa phATI nIkaLaze. razIA ane yunAITeDa sTeTsa vacce jANato ja nathI ema batAvI kahe-"na re bhAI ! mane te kAMi mIThAzathI besavAno vyavahAra tuTI paDyA ane sattAnuM jenAmAM khabara ja nathI. zuM thayuM ? mane nahIM kahe ?" ane pachI pAra vinAnuM ghamaMDa che ane jenA meDhe paraMparAgata sabhyatA ke bALaka utsAhathI je vigato Ape te e zAMtithI sAMbhaLI le saMskAritAnuM koI ekaThuM nathI tevA kukSetra sAthe kAma pADavuM te bALakane keTale badhe AnaMda ane saMtoSa thAya ? paNa ethI muzkela banI gayuM. cIna je AvI koI zikharamaMtraNAo thAya - UlaTuM bApa ema ja kahI nAkhe ke, "hA hA ! e badhuM sAMbha ane paraspara lAMbA gALAnI suleha zAnti sthapAya ema IcchatuM jyAre te kalAka thaI gaye." te bALaka hatAza thaI jAya che. nahatuM tene A ghaTanAthI navuM jora maLI gayuM. pariNAme tenI. - A jagatamAM prema pratyeka sthaLe UbharAtA ja hoya che Akramaka nItine navo vega maLaze, AsapAsanA dezone te vadhAre ke mAtra ene sAkSAtkAra karAvavAnI kuneha joIe ! huMphALAM haiyAMnI ne vadhAre dabaDAvatuM raheze ane bhArata sAthenA saMgharSamAM vadhAro : mIThAza premanAM bhIDelAM dvArane sahelAIthI khullA karI zake che, thaze. A rIte zikhara-maMtraNAnuM bhaMgANa bhArata upara 5Nu oDa rUpAntarakAraH-adhyApaka bhUpendra trivedI katarI rIte dhaNI gaMbhIra asara karaze ema lAge che. vaLI razIA :: " '. , Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 taraphathI cAlI rahelI dhAkadhamakIe. bIjA nAnA deza-pAkIstAna, TakI, jApAna-vagere mATe navI navI muMjhavaNNA UbhI karyAM karaze. ema paNa bhAse che. A badhu je rIte banI rahyuM che ane je tarapha duniyAne dhasaDI rahyuM che. te jotAM ApaNA dilamAM prazna uThe che ke zu' 'AjanI duniyA zANapaNu paravArI kheDI che ? zu Aje duniyAmAM kAI zANA mANase rahyA ja nathI ? A badhuM Ama kema banI rahyuM che ? duniyAmAM Aje zANA samajI mANase nathI ema nathI. A badhu... Amane Ama cAlyA kare te emAMthI sa tAmukhI vinAza ja pedA thAya e bAbatanI A leAkeAne samajaNu nathI ema paNa nathI. ema chatAM paNa e tarapha ApaNe badhA krama ghasaDAi rahyA chIe ? Ane vicAra karatAM mahAbhAratanI ghaTanA yAda Ave che. banne pakSe aneka samajI ane DAhyA mANase hAvA chatAM dyuta tarapha banne pakSanA AgevAnA prerAyA ane tenu ArI pariNAma banne kuLAnA nAzamAM AvyuM. Aje pramukha rASTranA AgevAne sulehazAntinI vAta kare che, paNa kai pratikuLa ghaTanA bane che te eka anya sAme zastra ugAme che ane pAra vinAnI dhamakI Ape che. harekane zAnti joie chIe, kAraNa ke A duniyAmAM TakavA mATe zAnti sivAya khIo krAi `upAya nathI; paNa darekanA dilamAM anyane dabAvavAnI, dabaDAvavAnI, parAsta karavAnI vRtti che, anyanI nabaLAI upara savAra thaI esavAnI tatparatA che. sau kAine zAntinuM amRta joie chIe, pazu dilamAM eka meka sAme rAga dveSanAM haLAhaLa jhera bharyAM che. zAnti khAtara koi kazuM khamI khAvA, gaLI javA ke bhega ApavA taiyAra nathI. uddaMDa vANI, kaMika pratikuLa banyuM ke paDakAra ane zastrasarjAmano cAlu khaDakhaDATa--A jyAM sudhI duniyAnI cAlu paristhiti heAya tyAM sudhI zAntinI sthApanA thAya zI rIte ane sthapAya teA Take zI rIte ? AjanI duniyAnuM bhAvI aneka prasphoTaka zakyatAothI * bharelu che, ane kAi paNa kSaNe vizvasa hAramAM pariNamatA javALAmukhI phATI nIkaLavA saMbhava che. aMdaranA rAgadveSanA prazamana sivAya ane dilanA AmUla parivartana sivAya duniyA mATe bacavAnI kAi AzA nathI. vinAbAjI ane bahAravaTIA prabhu dha jI vana uttara pradeza, madhyapradeza ane rAjasthAnanA sarahada pradezamAM, caMbala nadInI AsapAsa DAnI--bahAravaTIAenI eka meTI jamAta keTalAka samayathI aDDo jamAvIne kheDI hatI, AsapAsanA leAkAne khUba raMjADatI hatI ane polIsa daLane satata haMphAvatI hatI. polIsa pravRttine lIdhe kAi DAkue marAtA hatA te kaSTa - pakaDAtA hatA, kAi kruAMsIe caDhatA hatA to kAi lAMbI kedanI zikSA bhAgavatA hatA. A rIte je DAkuo niSkriya banatA tenI jagyA bIjA DAkue pUrI detA ane e rIte DAkuenI para parA vatI rahetI hatI. ane raMjADa, lUMTaphATa ane khunarejI satata cAlyA karatI hatI. tA. 1-4-60 vinebAjI karatA karatA A bhIDa-murainAnA pradezamAM AvyA ane A vistAranI DAku samasyA tarapha tenuM dhyAna kheMcAyuM. A DAkue sAthe ane te zakya na heAya tyAM temanA sagAMvahAlAMo sAthe sapa sAdhavAnA temaNe prayatna hAtha dharyAM. DAku vistAramAM temaNe karavAnuM zarU karyuM. A samAvidhI pravRtti cheDI devA temaNe eka pachI eka apIla karavA mAMDI ane AjanA niSThura vyavasAya cheADIne potAnI pAse nirbhayapaNe cAlI AvavA vinati karavA mAMDI. khIjI bAjue traNe pradezanA sattAdhIzo, rAjayapAle ane pradhAne sAthe temaNe soMpa sAdhavA zarU karyAM ane A samasyAnA kA ahiMsaka ukela hAi zake ke kema tenI carcA vATAghATa karavA mAMDI. vaLI je kASTha zaraNe Ave tene tatkALa aTakamAM nahi levAnI temaNe polIsa adhi kArI pAsethI khAtrI meLavI lIdhI. alabatta, karelA gunhAnI temane mAphI maLaze evI kAi AzA A DAkuone ApavAmAM AvI ja nahotI. Ama chatAM pazu vinAbAjIthI prabhAvita banIne A DAkue eka pachI eka vinebAjInA zaraNe AvavA lAgyA. vinebAjIe temane svajana mAphaka AvakAryAM, potAnI padhyAtrAmAM sAmela karyAM, ane antaranA UMDA premathI temane jItI lIdhA. A rIte Aja sudhImAM 18 DAkuo vinebAjInA zaraNe AvyA che. A DAkuone thADA ditrasa peAtAnI sAthe rAkhIne polIsane svAdhIna karavAmAM AvyA che. lakhkhaNa nAmanA eka moTo DAku habru vinAbAjIne vaza thayA nathI. tenA dilane spavA vinobAjI prayatna karI rahyA che. AzA che ke A bAbatamAM paNa vinebAjIne jarUra saphaLatA maLaze. AvA DAkuonI samAjavirodhI pravRttiothI je trAsa pedA thAya che te kAraNe ApaNe A DAkuene eka prakAranA nararAkSasa jevA ka9pIe chIe ane temane pakaDavA ane jelamAM pUravA athavA te phrAMsIe caDhavavA e sivAya temanAthI bacavAne ke samAjane bacAvavAne khIjo kAi bhAga ja nathI AvI mAnyatA ApaNA savamAM sAmanya rIte rUDha thayelI che. mAnavatAnA savathA abhAva eTale ja DAku - AvI DAku viSenI ApaNI cAlu kalpanA che. jAnamAlane hAni pahAMcADavAnI temanI cAlu pravRttithI temane vArI zakAya ke vALa zakAya e ApaNane kadi saMbhavita lAgatu nathI. temanI prakRttimAM sava sadazAnA lApa thayAnuM ApaNe sadA mAnatA AvyA chIe. A DAkuonAM dilamAM kharekhara pAyAnuM piravatana thaI cUkyu che ema mAnI levA yeAgya hajI kA mAhitI ApaNane maLI nathI. vaLI Aje je kAMi parivatana thayuM che te sthAyI parivatana che ema svIkArI levAne paNa kAi kAraNu nathI. Ama chatAM paNa polIsathI saMtAtA, chupAtA ane polIsane thApa detA DAkue Ama saraLa bhAve cAlI Ave, ane pelIsa temane Akhare pakaDavAnI che, ane temanA gunhAe puravAra thayA mujaba temane zikSA thavAnI che evI khAtrI hovA chatAM vinebAjInA caraNamAM eka pachI eka DhaLI paDe--A eka bhAre camatkArI ghaTanA banI che. A DAkue kai rIte ATalA badhA prabhAvita banyA ane chupAyalA sthAnethI vinebAjI samakSa cAlI AvavA sudhInI A AkhI prakriyA daramiyAna temanA cittanA kevA AdhAta pratyAdhAta hatA tenI hajI ApaNAne kazI khabara nathI. A DAkuonuM bhAvI zu kalpAyuM che--temane cAlu zirastA mujba phrAMsInA lAkaDe caDhavAnuM che jelamAM AkhuM jIvana gujAravAnuM che--e viSeSaNa ApaNe kaiM kahI zakavAnI sthitimAM nathI. Ama chatAM paNa A prakaraNamAMthI e bAbatA ApaNe sArarUpe tAravI zakIe tema che. eka to A DAkuone ApaNe kevaLa jaMgalI pazuo athavA te nararAkSasa samA kalpIne cAlIe chIe ane temAM kAi savruttinA aMza ja na heAya ema mAnI laie chIe... A ApaNI mAnyatA kevaLa ekAMgI che. dareka mAnavImAM sad ane asa ane prakAranI vRtti paDelI ja che. ApaNe jene sArI vRttivALA mAnavI lekhIe chIe temAM paNa lAbha, abhimAna, dreSa, krUratA, niSThuratA vagere asad vRttie paDelI ja hAya che, paNa savruttionA jore te dabAyalI rahe che. AvI ja sthiti DAkuonI che, temanAmAM paNa zraddhA, vyA, karUNA, maLatAnA 'zA paDelA ja hoya che, paNa lUMTaphATa ane mArajhUDanA cAlu vyavasAyanA pariNAme A sattio dabAyalI hoya che. temanI prakRtimAM rahelA sazane sparzanAra kAI vyaktinA ceAga thatAM athavA evI koi ghaTanA banatAM savRttio jAgRta thAya che Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-60 ane duSTa dekhAtI vyakitamAM na kalpI hoya evI kAmaLatAnAM- . abhinava mAnavatAnAM darzana thAya che. vinebAjI A DAkuomAM rahelI mAnavatAne, zraddhAne, sadbhAvane, spaMtha zakayA, jAgRta karI zakyA. pariNAme emanAM ddila 'halI uDDayA' ane vinebAjI tarapha AkarSAyA ane temanA pavitra caraNAmAM temaNe pAtAnAM zira jhukAvyAM. bhUtakALanI paurANika kathAomAM cera, luTArUo ane vyabhicArI vyakita - samayAntare izvaranA mahAna bhakata anyAnAM varNana Ave che. ajAmIla, aMgulamAlI, suradAsa, vAlmIkinAM dRSTAntA suprasiddha che. temanA jIvanamAM AvAM parivatanA zI rIte thayA haze tene kAMika khulAsA Aje ApaNI AMkho sAme banI rahelI vAstavika dhaTanAmAMthI ApaNane maLe che. prabuddha .. jI va na A ghaTanA sAthe saMbaMdha dharAvatI bIjI bAbata e che ke mAnavI mAnavIne ApaNe e kATimAM vaheMcatA cAlIe chIe. cAlu naitika dhAraNa pramANe je mAnavI sArI lAge tene ApaNe sajjana tarIke eLakhIe chIe ane je mAnavI kharAba lAge tene ApaNe duna tarIke oLakhIe chIe. sajjanomAM paNa je utkRSTa keTinA Aya tenA mATe ApaNe vizeSa Adara-bhaktipUjyabhAva cinhavIe chIe duja nAmAM paNa je nikRSTa kATinA hoya tenA viSe ApaNe ana.dara-aNugama-ti-skAra cinhavIe chIe. A prakAranA ApaNA cAlu vanane-vyavahArane-samAjamAM naitika dhAraNAnI pratiSTA TakrAvI rAkhavA mATe, ucita, Avazyaka ane tethI AdaraNIya lekhIe chIe. A rIta -vyavahArapaddhatiApaNI jevA sAmAnya kATinA mAnavInI che. santa purUSanI rItabhAta ane valaNa taddana judA ja prakAranAM hAya che. temanA dilamAM kAi mATe tiraskAra te saMbhavatA ja nathI. tiraskAranuM sthAna karUNA le che ane anAdaranuM sthAna prema le che. duniyAnA * tiraskAyalA te temanA prItipAtra bane che, ane khoTA mArgethI temane kema pAchA vALavA, temanAmAM samyak daSTi kema jAgRta karavI ane temanuM kema kalyANa sAdhavu' e ja mAtra temanI cintAnA viSaya bane che, temanA mATe kAI lost soul'--jenA mATe kecha AzA saMbhave ja nahi evA AtmA ' che ja nahi Ane atha ema nathI ke AvI nikRSTa kATinI vyakitamAM rahelA asada zA temane dekhAtA nathI. A samAjavirodhI asada ze, te jarUra dekhe che, paNa sAthe sAthe tenAmAM dabAi rahelA sadazAne-eTale ke RzvarI tatvane-paNa te nihALe che ane te tarapha potAnI dRSTine ekAgra karIne tenA viSe te sadbhAva, prema. AtmIyatA anubhave che. anta purUSo dareka mAnavImAM izvaranAM darzana kare che ema je kahevAya che tene arthe A che. ApaNe tyAM vinAbAjI " eka santa kATinA purUSa che. temaNe A DAkuemAM--A bahAravaTIAemAM rahelA duSTatAnAM ja 'kavaLa - da"na na karyAM, paNa temanAmAM dakhAI rahelAM sauhAda"nA, mAnavatAnAM, parama caitanyanAM paNu darzana karyAM, ane pariNAme temane A kue vizenA abhigama kevaLa sadbhAvanAnA-AtmIyatAne rahyo. jemane ApaNe kevaLa tucchakAranI dRSTithI jovAne TevAyelAM chIe temAmAM temaNe eka ja pitAnAM santAne-saheAdara badhu--joyA. AvA AtmIya bhAvathI temaNe temane kheAlAvyA, pAse besADayA, paMpALyA, sAthe bhAjana karyu, pANI pIdhu' ane mahobata kIdhI, te e hada sudhI ke A DAkuone paNa pratIti tha ke A ApaNA `svajana che; te je kAMI kahe che te kevaLa ApaNA hitanuM kahe che; ApaNA , mATe tene nathI ; aNugamA, tucchakAra ke tiraskAra, paNa ApaNA jIvananI ATaghI badhI adhamatA heAvA chatAM, tenA dilamAM ApaNA mATe uMDe saddabhAva, samabhAva, ane apAra karUNA che. bhagavAna pata MjalinA yegasUtramAM pahelu` sUtra che TTisAmatiAyAM 5 vaiyA7 | ahisAnI jyAM pratiSThA thAya che tyAM sAmenI vyaktinA dilamAMthI vairabhAva sarI jAya che. A sUtrane bhAva A prakaraNamAM Abehuba mUrti manta thai rahyo che. mAnavatAnA zaMtru samA, mAnavInuM khuna karatAM jenA hAtha acakAtA nathI evA niSThura prakRtinA, varSAnI DAkugIrIthI nora banI cUkelA A bahAravaTIA, jema laTTuM lAhasu'aka tarapha AkarSAya tema vinebAjI tarapha Aka pA~yA, kAraNa ke vinebAjImAM ahi MsAM pratiSThita hatI; vedAntanu advaita pratiSThita hatu. temanA zabdathI, A DAkuemAM rahelI duSTatA, mAnava- zatrutA, jANe ke sarI paDI, kharI paDI ane jema gheTAM bharavADa pAse cAlI Ave tema A kuMe vinAnA sAnnidhyane zodhatA cAlI AvyA. ane pArasamaNinA sparzathI jema pItaLamAM seAnAnI camaka Ave, tema vinAbAjInAM saMsparzathI temanAmAM mAnavatAnI camaka jhAkI uDI. * ahiMsAthI prabhAvita anelA DAkuo ane UMDA dilanA umaLakAthI temane AvakAratA-bheTatA premaplAvita vinebAjI-AvI subhaga dRSyanA kAraNe adbhuta banelI A ghaTanA AkhA bhAratanuM dhyAna kheMcI rahela che ane enA rahasyane samajavA jhAvA sau kASTha AturatA sevI rahyu che. pUraka noMdha : je pradezamAM bahAravaTiyA vase che te bhIMDa tathA murainAnA pradezamAM praveza karatAM pahelAM zrI. vinebAjIe AgrA khAtethI tA. 5--5-60nA Aja hiMdImAM eka nivedana karyuM hatuM . te nivedana prastuta viSayamAM vinebAjIne samajavAmAM madadarUpa thaze ema samajIne tenA anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. "ahiMthI huM bhIMDa-murainAnA ilAkAmAM javA dhArUM chu. Aja sava re mane kAie pUchyuM ke 'zuM Apa DAkuonAM kSetramAM javA dhArA dhrA ? ' te me' kahyuM ke nahi, DAkUnA kSetramAM javAne mArA vicAra nathI. huM bhIMDa--murainAnA kSetramAM jarUra javA icchu chu. paNa e kSetrane sajajatenu kSetra samajuM chuM, jevI rIte AkhuM hiMduratAna sajjane!nu kSetra che. evI rIte . te paNa che ane DAkU kANu che ane kANu nathI ene phesalA te paramezvaranI pAse thavAnA che. e jarUrI nathI ke, jene DAkU mAnavAmAM Ave che te DAkU hoya ja che. khIjA paNa ghaNA saMbhavita che kra paramezvaranI dRSTimAM adhika sAbita thAya.' DAkU hoya che ane gunegAra khIjA ja gujarAtanA vahIvaTI ane zaikSaNika eka vicAraNA mAdhyama aMge gujarAtanuM eka alaga rapa dhaTaka nirmANa thatAM tene vahIvaTa gujarAtanA mAdhyama dvArA cAlaze evI navI sarakAra taraphathI karavAmAM AvelI jAherAta ane te pahelAM te aMge gujarAtanA pATanagara amadAvAda khAte cALelI ugra jhu Mbeza - A che kAraNAne lIdhe A bhASakIya praznanA vadhAre UMDANathI temaja vyApakatAthI vicAra karavAnI jarUra ubhI thai che. aMgrejI hakumata daramiyAna badhuM ucca zikSaNa agrejImAM apAtuM ane rAjaya vahIvaTa meTA bhAge aMgrejImAM cAlatAM; kAyadA kAnUna aMgrejImAM dhanatA ane adAlatI kAmakAja paNu aMgrejImAM cAlatu. AnAM bIna aneka geraphAyadAo hatA, paNa sAthe sAthe ApaNuM dhyAna kheMce evA eka vizeSa lAbha paNa hatA. ane te e ke so kAi rAjyAdhikArIone a grejInA mAdhyama dvArA vyavuMhAra karavAnA hAne temanI pherabadalI AkhA bhAratamAM chUTathI thai zakatI, adhyApakonI paNa evI ja - chuTathI heraphera thai zakatI, vidyAthI o bhAratamAMnI kAi paNa eka kAlejamAMthI chuTA thaIne anya ke kolejamAM saraLatAthI praveza karI zakatA ane kAyadAkAnUnanI sarvAMtra eka ja paribhASA rahetI ane bhAratanI eka pradezanI. variSTa adAlatanA cukAdAonI zahAdata anya pradezAnI adAlatomAM Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s chUTathI apAtI - levAtI. jo ke aMgrejI bhaNelA vanuM pramANa bhAratanI vastImAM e traNa TakAthI vadhAre. raghu nathI, Ama chatAM paNa, A e traNa TakA zikSita gaNAtA varganA prabhAva anya prajAsamudAya upara khUba paDato ane A zikSita varganuM vyavahAra- mAdhyama upara jaNAvyuM. te rIte aMgrejI 'hA'ne bhAratane ekatra banavAmAM, bhAratIya asmitA ubhI karavAmAM, tema ja keLavavAmAM AkhA dezanA sukha-du:kha viSe samasa"vedana pedA karavAmAM a'grejI bhASAe aMgrejonA hakumatakALa daramiyAna ghaNA AgatyanA bhAga bhajanyeA hateA. AnI sAme aMgrejI bhASAnA prabhutvanA geraphAyadA eTalA badhA hatA dA. ta. eka bAjue aMgrejI bhaNelA bahu nAnA evA vaga ane khIjI bAjue aMgrejI nahi bhaNele evA prajAne dhaNA baheALA samudAya-e vacce jANe ke UMcA nIcAnI eka meTI divAla rahetI; vahIvaTamAM aMgrejInA ajJAnanA kAraNe prajAjanane pAra vinAnI agavaDe veThavI paDatI ane sarakArI kArabhAramAM tene AtmIyatAne anubhava thatA nahi; ucca zikSaNune phelAve bahu maryAdita rahetA; prAdezika bhASAne vikAsa satata rUMdhAyA karatA. A badhA geraphAyadA evA hatA ke ApaNA hAthamAM rAjyanI hakumata Ave te pahelI take aMgrejInuM A prabhutva nAthuda karavuM--evA ApaNA rASTranA zilpIo keTalAya samayathI U McA Agraha sevI rahyA hatA. prabuddha jIvana Akhare e divasa AbyA ke jyAre aMgreja prajAnI ApaNA deza uparanI hakumata khalAsa thai ane ApaNAM deza upara ApaNI sattA sthApita thai ane ApaNA dezanuM bhAvI kema dhaDavu te aMge ApaNe saMpUrNa svAdhInatA prApta karI. A paristhitimAM agrejInuM zuM karavuM e vicAra ApaNI sAme AvyA. rASTranA zikSaNamAM ane vahIvaTI kArabhAramAM UMDI jaDa dhAlI beThelI . aMgrejI bhASAne ekAeka nAbuda karavAnuM zakaya na lAgyuM. rAjyanuM navuM baMdhAraNa ghaDAyuM. temAM prAdezika bhASAnu mahattva svIkAravAmAM Avyu ane kendrastha vahIvaTa tema ja Antara pradezika vyavahAramAMthI aMgrejIne khaseDIne dhIme dhIme temAM hindIne dAkhala karavAnuM dhAraNa svIkAravAmAM AvyuM ane A mATe antima samaya-maryAdA 196 5 nI nakkI karavAmAM AvI, Ama chatAM aneka kAraNAne lIdhe A dizAe kAi mahatvanI pragati haju sAdhI zakANI nathI. dakSiNu ke hindustAnamAM hindI sAme moTA virodha ubhe thayA ane aMgrejIne pU vat cAlu rAkhavAnu Andolana zarU thayuM. uttara hindanA lekAe hindInA pakSamAM vadhAre paDatI adhIrAi dekhADI ane nakkI karela samayamaryAdA karatAM paNa vadhAre jaldithI hindIne satra dAkhala karAvavAnI jhu Mbeza zarU karI. kendrastha sarakAre A bAbatamAM kazI mamatA na dekhADatAM DhIlI nIti dhAraNa karI ane theADA samaya pahelAM baMdhAraNamAM hindI "sabaMdhamAM nakkI karavAmAM AvelI 1965nI samayamA~dAne sayeAge mujaba laMbAvavAmAM Avaze e matalabanI nIti jAhera karI, AnA pariNAme kendrastha rAjya vahIvaTamAM bhASApalaTa kyAre Avaze e bAaMta Aje anizcita anI gai che, : AvI anizcita paristhitimAM jyAre gujarAtanu alaga rAjyaghaTaka nirmANa thayuM che tyAre vahIvaTa ane sikSaNanA bhASA- madhyama aMge cAlu cIle cAlavAnI vRtti cheDIne navA rAhu upara cAlavAnuM vicAravAmAM Ave te jarUra icchavAyogya che. dvibhASI muMbaI pradezanu astitva hatuM tyAM sudhI A bAbatamAM koi paNa eka niNaeNya levanuM atyanta kaThaNa hatuM. have e muzkelI rahI nathI. bhASA mAdhyama aMge game te prakArane niNaeNya levAnu ApaNane svata Mtrya che. gujarAtanA pATanagaramAM zikSeSNu tema ja che. a8444 4 tA. 1-4-60 vahIvaTa badhu gujarAtI dvArA cAlavuM joie evuM eka pracaMDa Andolana cAlI rahyu che. navA rAjye hajI A khAkhaMtane vigatathI vicArI nathI ane ema chatAM paNa prajAmatane tema ja samagra bhAratanA hitane lakSamAM sakhIne navI sarakAra kAi paNa pheraphAra svIkAravAne ane tene ane teTalI jhaDape amalI banAvavAne tatpara hAya ema jarUra lAge che. A paristhitimAM je kAMi pheraphArane niNaeNya karavAmAM Ave te pheraphAranA, nIcenA muddA lakSyamAM rAkhIne, vicAra karavA ghaTe che..... (1) aMgrejI mAdhyama dvArA akhila bhAratIya mAnasane sudRDha karavAne lagatA je eka viziSTa lAbha hatA te jaLavAi rahe e prakAre mAdhyama-parivata na sadhAvu joie, (2) bhASAne lagatA kASTa paNa pheraphAra karavA jatAM gujarAta anya pradezAthI sAva alaga na paDI jAya e bAbatane pUro vicAra karavA jeie.. (3) rAjyAdhikArIenA tema ja adhyApakAnA, aMgrejI hakumata daramiyAna, je cAlu vinimaya thate rahete hatA te cAlu rahevA joie. (4) ucca zikSaNanA kSetramAM eka pradezanA vidyAthI anya pradezeAnI kolejomAM dAkhala thai zake evI sagavaDa cAlu rahevI joie. (5) kAnUnI paribhASA akhila bhAratamAM eka sarakhI hAvI joie. (6) A maryAdAone AdhIna rahIne prAdezika bhASAnA mAdhyama tarIke vahIvaTa tema ja zikSaNanA dareka kSetramAM svIkAra thavA joie. A badhu tA ja banI zake, je pUrvakALamAM jyAM jyAM a MgrejI hatu tyAM tyAM satra nahi paDyu, upara jaNAvyA mujabanA maryAdita kSetramAM hindInA vyavahAra - mAdhyama tarIke svIkAra karavAmAM Ave. A rIte vicAratAM eTale ke prAdezika bhASAnA mahatvane svIkAravA sAthe bhAratanI ekatA - sugrathitatAnA saMdarbha mAM hindIno vicAra karatAM gujarAtanA navA rAjyamAM nIce pramANene prabaMdha thavA dhaTe che: (1) meTrIka pachInuM badhuM zikSaNa hindImAM apAvu oie ane te mATenAM pAThaya pustakA paNa hindImAM racAvA joie. (2) DIsTrIkaTa kA sudhInu kAmakAja prAdezika bhASAmAM cale, paNa DIsTrIkaTa kenA cukAdAo hindImAM apAvA joie- alabatta tene gujarAtI anuvAda sAthe sAthe pUrA pADavA joie ane hAikAnuM badhuM kAmakAja hindImAM ja cAlavuM jAie. (3) rAjyanI dhArAsabhAmAM carcA bhale prAdezika bhASAmAM cAle, paNa kAyadA kAnUna hindImAM dhaDAvA joie, sAthe sAthe tene gujarAtI anuvAda bhale hAya, paNa kAyadA kAnUnanuM mULa hiMdI rUpa ja authoritative-pramANabhUta lekhAdhuM joie. (4) nIcenI kakSAnA badhA vahIvaTa prAdezika bhASAmAM cAle, paNa sacivAlaya kakSAe tema ja AMntara prAdezika kakSAe adhA vahIvaTa hindImAM cAlavA joie. Ama karavAthI gujarAtamAM prAdezika bhaSAne yogya sthAna jarUra maLI raheze ane sAthe sAthe gujarAta bhAratanA anya pradezA sAthe tema ja kendra sAthe gADhapaNe saMkaLAyalu raheze, Al India Services-akhila hiMdanI nAkarIe- nI je eka AvakAradAyaka paraMparA ApaNe tyAM varSoMthI ubhI thai che te jaLavAi raheze ane, gujarAtanI zakitane anya pradezAne ane anya pradezAnI zakitane gujarAtane eka sarakhA. lAbha maLatA raheze. ucca zikSaNa ApatI kAlejo ane tethI AgaLanA abhyAsanI zikSaNa saMsthAomAM--jyAM jyAM hindIne zikSaNa-mAdhyama Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-60 prabuddha tarIke svIkArAyu haze tyAM tyAM-vidyAthIe ane adhyApakane . vinimaya cAlu raheze ane pAThya pustakA vadhAre ucca krATinA banaze ane, tenI khapatanuM kSetra vizALa banavAthI, pramANamAM vadhAre sAMtrA prApta thaze. nyAyavitaraNa mATe eka ja bhASAne eTale ke hindInA svIkAra thatAM aneka jaTila prazno upara apAtA cukAdAone sAtrika upayega thai zakaze. kAyadA kAnUna mATe eka ja bhASA svIkArAtAM tene lagatI paribhASA ane tenA arthA sava tra ekasarakhA hAvAnA ane tenA pariNAme bhinna bhinna pradezanA kAyadAkAnUna samajavAmAM paraspara vadhAre saraLatA prApta thaze ! A sAme e gujarAtanuM badhuM ja gujarAtImAM hAvu joie evA Agraha dharAve che. te lekA ema dalIla karavAnA ke jyAM sudhI bhASA aMge saMpUrNa kAyApalaTa na thAya tyAM sudhI prAdezika bhASAnA khA vikAsa ja nahi thAya. A dalIla dekhAvamAM jeTalI saMgIta lAge che teTalI vAstavamAM nathI. kAraNa ke chellA paccAsa pAsA varSanA itihAsa te ema kahe che ke te samayanA lAMbA gaLA daramiyAna aMgrejI bhASAnu ATaluM badhu" prabhutva ane hAvA chatAM bhAratanA pratyeka bhASAsAhityanA sArA pramANamAM vikAsa thato ja rahyo che. ane ema chatAM aMgrejI ane hindI e e bhASA vacce parAyA pAtA jeTalA je krUraka hatA te raka hindI ane gujarAtI 'vacce che ja nahi. tAmIla telugu jarA dUranI bhASAo che, paNuM gujarAtI ane hindI bhASA e sagI bahene jeTalI najIkanI che athavA te eka ja deha pa paheravezamAM jarAka pharaka ATalI badhI be vacce ekarUpatA che. eTale ekanA vikAsa sAthe khIjInA vikAsa sahaja rUpe saMkaLAyalA che. ane Ama chatAM paNa gujarAtI bhASAne sArvatrika banAvatAM tene je vega maLe vega amuka kakSAe hindIne sthAna ApatAM kadAca na maLe te paNa akhila bhAratIya dRSTie, Antara prAdezika vyavahAra ane vinimayanI dRSTie gujarAtI bhASAnuM amuka aMzamAM bhale gauNa sthAna rahe. AthI kAine kazu mahatvanuM nukasAna thavAnuM nathI. duHkhanI vAta to e che ke gujarAtI bhASAnA Agrahe ApaNe tyAM eka prakAranuM jhanunanuM svarUpa pakaDayuM che ane a MgrejI teA nahi paNa, hindI paNa jANe ke kAi parAi bhASA hoya ema hindInI paNa AbhaDacheTa ApaNe tyAM keLavAvA mAMDI che. A jhanuna kaSTa hRda sudhI paheAMcyuM che, te lokajIvana'nA me mAsanI pahelI tArIkhanA nIcenA lekhamAMthI ApaNane jovA jANavA maLe che. A lekhanA lekhaka zrI balabhAI mahetA '-tA zAbharI' e mathALA nIce jaNAve che ke gujarAtanuM rAjya thayA pachI zu' - zAlaze ? (1) rAjyanAM badhAM ja khAtAM emanA vahIvaTa tathA patravyavahAra gujaratI bhASAmAM calAvaze te. e zeAbhaze. (2) rAjyanA saghaLA amaladArA emanI kAryAlayanI tathA prajAjanonI vAtacItA gujarAtImAM ja karavAno Agraha rAkhaze to. zabhaze (3) rAjyanuM vAhanavyavahAra khAtuM enAM badhAM vAhane, pAriyAM ke kAMgaLA upara -gujarAtI lakhANA karAvI nAkhaze te zebharo . ho (4) rAjyanAM badhAM ja kAryAlaya uparanAM pATiyAM ke kAgaLA upara gujarAtI lakhANA karAvI nAkhaze te e zAbhaze. mana (5) zALA ke mahAzALAo uparanA nAmeA paNu gujarAtI bhASAmAM lakhaze te zAbharaze. (6) vepArIo paNa emanI dukAnanAM pATiyAM ke jAherakhArA gujarAtI bhASAmAM lakhaze te zobhaze. jIvana (7) makAnavALAeka emanAM makAna uparanAM nAme ke sAle gujarAtImAM UtarAvaze te zAbhaze. (8) bharatagUMthaNavALAM ke kaLAkArIgarIvALAM emanAM lakhANA gujarAtImAM utAraze te zAbhaze. (9) sarakArI tema ja saMsthAnA badhA hisAkhe tema ja daMta gujarAtImAM raheze te zAbhaze. (10) kAi paNa viSaya zikhavavAnuM mAdhyama gujarAtI haze teA zAlaze. (11) kAi paNa parIkSAnuM mAdhyama gujarAtI haze te zebharaze. (12) kAi paNa polIsanA paTTA upara gujarAtI lakhANu haze teA zAlaze. (13) kAI paNuM nyAyAlayanI dalIla ke nyAya gujarAtI bhASAmAM apAtAM haze teA zAlaze. (14) kAi paNa mAnapatra ke kamapatraka gujarAtImAM lakhAze te zAbhaze. (15) zALA-mahAzALA ke sasthAonAM hAjarIpatra tema ja samayapatrako gujarAtImAM lakhAze te zAMbhaze. (16) ramatagamatanI bhASA ke Ana Mda udgArA paNa guja rAtImAM haze te zAbhaze." (17) rastAo uparanAM pATiyAnAM aMtara tema ja dizA sUcanAnAM lakhANA gujarAtImAM haro tA zAbhaze. (18) gujarAtamAM vaparAtAM mIThAnAM paDIkA ke ramakaDAM upara gujarAtI lakhANa haraze te zAlaze, (19) gujarAtamAM vaparAtA kApaDa upara chApelI vigato gujarAtImAM chApI haze te zAbharaze. (20) gujarAtI chApAMonI jAherakhabare gujarAtImAM chapAze te zAbharo. (A ApekSAo pAchaLa mAtra gujarAtI bhASAne nahi paNa gujarAtI lipine paNa Agraha dekhAya che.) A yAdI vAMcatAM lekhakanA dilamAM akhila bhAratIya dRSTine kAI sthAna ja rahyuM na hoya evI chAya! ApaNA manamAM pedA thAya che. A prakAranI nIti ne gujarAtanu" navuM rAjya dhAraNa karaze te tenuM pariNAma e Avaze keH (1) gujarAtamAM bhAratanA anya bhASAbhASI keAI amaladAra AvavA prucchaze nahi ane tenA pratyAdhAta rUpe gujarAtanA amaladArane anya pradeza svIkAraze nahi. (2) hAIkA saMbaMdhe rAjyabhadhAraNanA eka niyama che ke eka pradezanI hAikA nA jatemAM trIjA bhAganA jo anya pradezanA heAvA joie-A niyamane amala azakaya banaze ane hAkATanA jajonI akhila bhAratIya dheAraNe pherakhadalI karavAnuM paNa zakaya nahi rahe. (3) AjanA nyAyavitaraNamAM akhila bhAratamAM je savAditA pravarte che te nAbuda thaze. (4) adhyApakA ane vidyAthI enA AntaraprAdezika vini maya mATe kAi avakAza nahi rahe. (5) A nItinA pariNAme gujarAta samagra bhAratathI alaga paDI jaze ane gujarAtamAM alagatAvAda pedA thaze. * sadbhAgye AvI ekAMgI vicAraNAne gujarAtanA navA pradhAnamaMDaLe athavA te! navI dhArAsabhAe haju anumaMta karI nathI. gujarAtanA pradhAnamaMtrI DaoN. jIvarAja mahetAe hajI sudhI AvI kAI ekAntalakSI kamulAta ApI nathI. ulTu' temaNe sattA upara AvyA bAdanA prathama jAhera pravacanamAM jaNAvyu` che ke 'sacivAlaya kakSAe aMgrejImAM cAlatA vahIvaTanuM vahelI take gujarAtImAM ane hiMdImAM rUpAntara karavAne sAMrI rIte prayatna thaze ane kendra tathA Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma buddhanA jIvana : tA. 1-6-60 mAma dhare para AkhA dezanA ayA hindI anya rAjya sAthenA vahIvaTamAM rASTrabhASAno. yogya svIkAra thAya chatAM paNa saMdha taraphathI yojAtI: paryuSaNa vyAkhyAnamALA e mATe kendrane sahakAra meLavI yogya prayAsa karavAmAM Avaze." viSe huM varSothI , sAMbhaLato Avyo chuM. Aje A saMdhanA viLI, tA. 26-5-60 nA roja amadAvAda khAte maLelI traNa Aja sudhInA kAryanI ane vartamAna pravRttionI vigata jANIne yunIvarsiTInA upakulapatio, DIsTrIkaTa skula borDanA pramukhe, huM khUba AnaMda ane saMtoSa anubhavuM chuM ane muMbaimAM AvI jANItA, zikSaNazAstrIo, keLavaNIkAre, ane dhArAsabhAnI koMgresa udAra bhAvanA dharAvatI saMsthAonI khUba jarUra che ema huM pATInA sabhya samakSa bolatAM DaoN. jIvarAja mahetAe jaNAvyuM- jaNAvuM chuM. kAraNa ke AjanA sAMkaDA vADAo toDavAmAM ane che ke "huM mAnuM chuM ke ucca zikSaNanA kSetramAM mAdhyama tarIke bhinna bhinna samudAne ekatra karavAmAM AvI saMsthAo ja hindI svIkAra karavAthI bhAratIya ekatA vadhAre sudaDha thaze ane khUba kAma karI zake tema che ema mane lAge che. mane A saMdhanI pAThayapustake meLavavAmAM saraLatA thaze. vaLI AthI hindI mAdhyama kAryavAhImAM vizeSa rasa eTalA mATe che ke mane rAjadvArI bAbadharAvatI vidyApITha dvArA AkhA dezanI buddhizakitane gujarAtane ' 'tomAM khAsa koI rasa nathI; kogresanA cAra AnAnA sabhyathI vizeSa suyoga prApta thaze ane jarUrI cheraNasaranAM pAThayapustake ane koI adhikAra huM dharAvate nathI; rAjakAraNanA kSetramAM meM kaI upayogI sAhitya nirmANa karavAmAM vadhAre sugamatA thaze." vizeSa kAma karyuM nathI; mAruM jIvana, moTA bhAge sAmAjika - gujarAtanA navA rAjaye tAjetaramAM sarakArI kAmakAjamAM deva- pravRttio pAchaLa ja vyatIta thayuM che. ane mArI jAtane huM eka nAgarI lipino upayoga karavAne nirNaya jAhera karyo che. A sAmAjika kAryakartA tarIke ja laeNkhuM chuM, ane tethI tamArI A nirNaya pAchaLa akhila bhAratIya daSTi rahelI che ane e mATe saMsthAmAM huM savizeSa AtmIyatA anubhavuM chuM. ane tethI AzA - te jarUra AvakAradAyaka che. A ja nItine anusarIne sarakArI rAkhuM chuM, ke tamArA saMdha sAthe mAro saMbaMdha vadhato raheze ane aneka vahIvaTa' ane zikSaNanA kSetramAM akhila bhAratIya daSTine dhyAnamAM sAmAjika kAryomAM ApaNe ekamekane madadarUpa thaI zakIzuM. laine hindI bhASAne paNe upara jaNAvelI rIte egya sthAna Apa ' ' "je navI javAbadArI upara huM AvyA che. tene pahocIviAmAM Avaze e ArA asthAne nahi gaNAya. . . vaLavAnuM kAma ghaNuM ja muzkela che- muMbainI myunIsIpAlITInI : Aje jyAre zikSaNa ane rAjya vahIvaTanA kSetramAM gujarAtI AjanI Arthika sthiti bahu nabaLI che. vaLI chellAM traNa varSa ane hindI e be bhASAomAMthI kaI bhASAne kaI kakSAe keTaluM daramiyAna muMbaInI myunIsIpAlITInA kAmamAM khUba DhIlApaNuM sthAna ApavuM e prazna eraNa upara che tyAre gujarAta rAjyanA AvI gayuM che ane zistano lagabhaMga abhAva varte che. Ama sUtradhAre, rAjakAraNI AgevAna ane zikSaNanA kSetra upara prabhutva chatAM paNa bagaDelAne sudhAvuM ane zithilatAne dUra karIne myunIdharAvatA mahArathIo upara jaNAvelA vicAre dhyAnamAM le ane sIpAlITInI kAryakSamatAne bane teTalI vadhAravI,ane sudaDha karavIgujarAtanuM zreya ane akhila bhAratanI ekatAnuM dhyeya- e ene e dhyeya sidhdha karavA pAchaLa je kaI thai zake te karavAnuM samanvaya sadhAya. evA nirNaya prastuta samasyAne age le evI "rahe che. Aje muMbaine sauthI moTI jarUra che dANa mATe navAM temane prArthanA che. makAna ubhAM karavAnI, rastAo sudhAravAnI ane rAMganAbudInI ane tethI paNa vadhAre mahattvanuM kArtha vegenI aTakAyata karavAnI navA nagarapati zrI. viSNuprasAda desAInuM che. A dizAe ApaNI badhI zakitaone ekAgra karavAnI jarUra muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI karavAmAM AveluM raheze. tamArA kAryamAM mAro sAtha heze ane tevI ja rIte . . ' " jAhera sanmAna : mArA kAryamAM tame badhA bhAio ane sAthe raheze evI huM - tA. 20-5-10 zukravAranA roja muMbaI zaheranA navA nagara - zraddhA tathA AzA sevuM chuM." rapati zrI. viSNuprasAda desAinuM zrI muMbaI jaina, yuvaka saMgha " tyAra bheda saMdhanA upapramukha zrI lIlatIbahena davIdAsa taraphathI saMghanA kAryAlayamAM jAhera sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. zrI. viSNubhAIne saMdha taraphathI AbhAra mAryo ane navA sthAna A prasaMge saMdhanA sabhyo sArI saMkhyAmAM upasthita thayA hatA. upara AvatA veta ja temaNe myunIsIvela zikSakonA pagAranA zarUAtamAM saMghanA pramukha zrI. khImajI mADaNa bhujapuriyAe zrI. praznane je rIte ukela Ape ane zikSakemAM te tenuM vAtA varaNa pedA kayu" te rIte bhaviSyamAM temanA hAthe aneka zubha viSNubhAine AvakAra ApatAM temane paricaya Ape ane temanI sAthenA TuMka paricayamAMthI paNuM thoDAka madhura prasaMge raju karIne . kAryo thaze ane temanI dvArA lokakallAtmAM khUba vRddhi thaze zrI. viSaNubhAinA viziSTa vyakitatvane sabhAjanone khyAla Ape. evI AzA ane zubhecchA temaNe vyakata karI ane zrI viSNu tyArabAMda, saMdhanA maMtrI zrI. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe zrI. bhAInuM puSpahAra vaDe sanmAna karyuM ane tyAra bAda sabhA virejane karavAmAM AvatuM. * " 3.3-73 * * * * viSNubhAIne saMdha sAthe A pahelavahele ja samAgama hoine, : kAzamIrano pravAsa'* * ? ' saMdhanI vividha pravRttio ane saMdha-pAchaLa rahelI eka viziSTa saMdhanA keTalAMka sabhya che ke siMdha taraphathI julAI vicArasaraNIne lagatI rajuAta karI ane je kAraNe viSNubhAinuM - A rIte sanmAna karavA saMdha prerAyA hatA te viSNubhAInA viziSTa mAsa daramiyAna kAzmIrano eka pravAsaM goThavavAmAM Ave. guNe - sAdAI, saralatA ane sevAparAyaNatA - no ullekha karyo julAI mAsa eTalA mATe ke kAzmIranA pravAsa sAthe amaranAthanI paNa yAtrA thai zake. A mATe 40 pravAsIone samAvI zake ane AjanA saMpakanA pariNAme viSazubhAi sAthe saMdhanA saMbaMdha e trIjA vargane Akhe be javA AvavA mATe egaLathI uttare ttara vadhato raheze ezI AzA vyakata karI. tyArabAda saMdhanA rIjharva karavo paDe. pravAsa mahInAthI savA mahInA thAya ane - koSAdhyakSa zrI. ratilAla cImanalAla koThArIe AgaLa je kahevAyuM kharca vyakita dITha rU. 250 thI rU. 400 sudhImAM Ave. jo A tenuM samarthana karatAM zrI viSNubhAine dIgha tandurastIbharyuM AyuSya rIte saMghanA sabhyo ane temanAM kuTuMbajano, maLIne vyakitao prApta thAya ane janatAne temanI sevA ane zaktione varSo sudhI taiyAra thAya te saMgha mAraphata kAzmIrane pravAsagoThavavAnuM vicArI adhikAdhika lAbha maLato rahe evI IcchA vyakata karI. zakAya. je sabhya AvA pravAsamAM joDAvA icchatA hoya temane , " zrI viSNubhAIe AvuM saMmelana javA baMdala saMdhane pitAnI IcchA saMdhanA kAryAlaya upara tradvAra satvara, lakhI AbhAra mAnatAM jaNAvyuM ke meM mArAthI A saMdhanA sIdhA jaNAvavA vinaMti che. ' , ' , 1s, maMtrIe paricayamAM AvavAnuM Aja sudhI banyuM nathI. ema 45/47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3, muMbaI jaina yuvaka saMgha na karavAmAM AvyuM hatuM. zrI vinA temaNe myunIsIvaMta zikSakonA pagAranA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-60 pribuddha jIva ne - terApaMthI jainonA hAthe jaina muninA mRtadehanI samAjomAM paNa saMpattinuM je kaMipaNa AvuM vivekahIna pradarzana thatuM hoya, te badhAe AmAMthI bedhapATha levuM joie, ema akSamya viDaMbanA amane lAge che. . . . . vAre-tahevAre, eka yA bIjA nimitte, dhArmika ke evA ja chevaTe atyAranA palaTAtA rAjakAraNamAM jaina samAjanA bhalAnI koI kArya prasaMge, ApaNI saMpattinuM pradarzana karavAnI jaina vyavahArika daSTie paNa jainenI. saMpattinuM AvuM behUdu pradarzana saMghamAM je Teva vadhatI jAya che, ene eka sAva vilakSaNa gaNI na thAya e IcchavA jevuM amane lAgyuM che, nahIM te aMdarathI zakAya e dAkhalo terApaMthI samAjamAM cAreka mahinA pahelAM garIba banate samAja bahArathI zrImaMta lekhAI zake ane mUDIbanyo che. e tarapha terApaMthI bhAIonuM temaja badhAya jaina bhara zrImatinI AvI zrImaMtAinA gurUvaga-prerita pradarzananA bhaMga phirakAonuM dhyAna doravA mATe A lakhavuM amane jarUrI lAgyuM che; sAmAnya janasamUhane banavuM paDaze. tethI ghaNe moDe moDe paNa ame A lakhIe chIe.. (A noMdha jaina"mAMthI sAbhAra udbhUta ame tA. 26-2-60 nAM "bhUdAna-yajJa' nA aMkamAM "siddhAMta kA khAdhuM, pIdhuM ane kIdhuM rAya" zava-zaMgAra' ziSaka zrI jamanAlAlajI jainanI noMdha ane temAMnI mAhitInA AdhAre lakhI che. ) [chaMda : anuSya5] - terApaMtha jaina saMpradAyanA eka muni zrI maganalAlajI "khAdhuM. pIdhuM ane kIdhuM rAjya"--bolI karI pUrI mahArAja tA. 19-1-60 nA roja rAjasthAnamAM saradAra zaheramAM vAta dAdIjIe ne sau bALake zAMtithI sUtAM. kALadharma pAmya'. emanI smazAnayAtrAnuM varNana karatAM terApaMthI mAnatAM ke mane rAjya aMta tyAM duHkhane sahu, samAjanA mukhapatra "jaina bhAratI " mAM kahevAmAM AvyuM che ke - pA sI kalpanA kerAM thaze samRddha ne sukhI. 19mI jAnyuArIe mahAmanAM zrI maganamunijInuM dehA- meLavyuM rAjya e siddhi, sAdhanAM ava bAkI ? nA, vasAna thayuM. emanA zabanI zobhAyAtrAmAM hajAre leke AvyA pAmyA e pUratuM, ene ciMtA TakAvavAnI nA. hatA. pAlakhI 41 kaLazanI banAvI hatI. emAM cAMdInA khAdhuM, pIdhuM ane kIdhuM rAjya-vAta mahiM ahIM, 41 kaLaza caDAvavAmAM AvyA hatA, ane cAMdInI kalagIo paNa vArtA A kevI ke jemAM rAjA ekake na, rANIe, 41 lagAvI hatI. dhajAo vagerethI pAlakhIne khUba zaNagArI khele nA jaMga sainike, raMgIlA kuMvaro nahI". ' hatI. zarIra upara sapheda jariyAnI cAdara, senAnI muha5ttI, gaLAmAM ' prajA che ahi te e keyala ne cakalI taNI. senAnI mALA ane kapALamAM suMdara mAMluM zobhI rahyuM hatuM. hatuM jaMgala gAryuM ke emAM citra vicitra ke, pAMtrIsa rUpiyAnI uchAmaNI bolAvAmAM AvI hatI. smazAnabhUmi pazu paMkhI rahetAM'tAM nitya kalpelamAM rata. sudhI rUpiyA uchALavAmAM AvyA hatA. saradAra zaheranA itihAsamAM AvI jAtanuM mahAprayANa pahela vaheluM ja jovA maLyuM. AkhI kAgaDA, keyala ne menA-popaTa ne cakalI saha, citA ToparA, ghI ane caMdananI banelI hatI. A badhA kharcane maLIne rAnanuM rAjya mANatAM'tAM sukhe duHkhe. mATe trIsa hajArathI vadhAre rUpiyA bhegA thayA che." evAmAM koIne sUjhayA bheda "kA-kA" "-" taNuka - A samAcAra upara zrI jamanAlAlajI jaine je noMdha lakhI ane pratyekanI balI jema judAM sahu thayAM. che, te temanA ja zabdomAM vAMcIe. teo lakhe che ke: "kA-kA" nA belanArA rahe ahIM ne tyAM "-" taNuM tulasIjI e nathI jANatA ke atyAre ApaNo deza evA evA kaMi bhAga pADayA jaMgalanI mahiM. kevI muzkela samasyAo vaccethI pasAra thaI rahyo che ? zuM teo paraMtu thayuM evuM ke koyala - cakalI beune nathI jANatA ke atyArane mAnavadharma zuM che ? je munie kanakane ' ' rAkhyAM bhegAM ane kIdhuM "calAvo rAjya saMgamAM." kIcaDa jevuM lekhIne aparigrahanuM vrata svIkAryuM hatuM, emanA thoDA dahADA thayA tyAM to kaleza "-" cIM-cI" taNuM zabane senAnI muhapattI ane kaMThIthI zaNagAravuM kayAM sudhI ucita vadhyA eTalA ke banne mALAM anyanA cUMthe. che ?...A zaba-gAra saMbaMdhI ame zuM lakhIe ! A upara [ ku ciMcIM, ciM cI kU , rUcI, rUcI, ku kucI , TAMkela jaina bhAratI'mAM pragaTa thayela) varNana pote ja eka jIvatI ghavAI ke, marI kAMi "mAruM A "tArUM nA karI. jAgatI TIkArUpa che. zabane A zaNagAra aparigraha ane tyAganA ane bAkI rahI teNe kahyuM, "bhAga judA karo! Adarzo ane siddhAMtanI hatyA ja che ! AvI ghaTanA dezane mATe kele emanA rAjye rahIne "dU-ku" vANImAM duHkhadAyaka che. ame AcArya zrI tulasIjIne vinayapUrvaka kahevAmAM icchIe chIe ke ochAmAM ochuM teo potAnA kAryakSetra upara kArabhAra calAve ne "cI-cImAM cakalIgaNa, evuM kalaMka na lAgavA de ke jene sApha karavAmAM emanuM AkhuM emanA rAjyamAM kAryo kare nija pradezamAM." jIvana paNa ochuM paDe!" Ama kaleSa TaLe saune, saue saunA pradezamAM - zrI. jamanAlAlajIe mArmika zabdomAM potAnI vedanA pragaTa "khAdhuM pIdhuM ane kIdhuM rAjaya" vArtA pUrI tyahAM. karI che; ane je ApaNI guNagrAhaka daSTi kuMThita thaI na hoya te vAta A aMta pAme che, vArtAnuM rAjya pAmatAM, enI ApaNe jarUra AbhAra sAthe kadara karavI joIe. paNa atyAre kintu kartavya AraMbhe "IzanuM rAjya pAmavA.. je rIte sAMpradAyika vyomeha ane kadAgraha saune vaLage che, te IzAvAsyamidaM sarve, yat kiM ca jagatyAM jagat / jotAM AMvI AzA rAkhavI nakAmI lAge che, tena tyaktena bhuMjIthAH, mA gRddhaH kasyaciddhanam // eka munivaranA zabane mukhe senAnI muhapattI, e ghaTanA [ izanuM rAjya che vyAkhyuMviSe aNuaNumahiM kharekhara sAva navI, vicitra ane zocanIya che. paNa A kaMdha mAtra tethI tyAgI ane mANe, vAMche anyanuM ke nahIM] terApaMthI samAjane uddezIne ja ame nathI lakhatA. itara jaina gItA parIkha, Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 prabuddha jIvana magaLa padA (ApaNe tyAM lagnaprasaMge magalASTakA racavAnI prathA lAMbA kALathI pracalita che. A maMgalASTakA moTA bhAge joDakaNAM hAya che. paNa kadi kardi AvA prasaMgoe mitrakavi sundara bhAvavAhI kRti racavAne prerAya che. AvI traNa kRtio nIce pragaTa karavAmAM Ave che. pahelI e kRti 'kumAra'nAM taMtrI zrI, khacubhAi rAvatanI putrI bahena prajJAnA lagnaprasaMge zrI. pinAkina ThAkAra ane zrI. ratilAla yAgInI racelI che; trIjI kRti bahena gItA parIkhe potAnI eka benapaNInA lagnaprasaMgane anulakSIne racelI che. ta MtrI) maMgalASTaka 30 khIja mhArI rame; jenA pUjanathI ja pUNa anatA Ara la sau kAyanA, ne svAmI jag sanA varada je sau mAtra eya nAH je "ke nita riddhi siddhi ramatAM saMge vase premala, vI rahe zubhamUti e gaNapati saubhAgyanAM maMgala. 1 vizva jIvana A anaMta prakaTayuM jethI anAdi krame Uge khIjathI vRkSa, vRkSathI karI zAM brahmA e rIta je rahyA sarjatA sa`sAra sajIvana, sAvitrI saha thai prasanna vara che sAtatyanA moMgala. 2 pAtAle vasI zepa nAga zayane, trailokayanA zAsane, dhArI kaustubha za`kha cakra ca gadA zrIvatsa ne padmane; peSe pUrNa purUSa je jagatane zrIkAnta nArAyaNu, e lakSmIvara viSNu amruta vA mAnAM maMgala. 3 trIje netra pracaMDa agni prakaTyA bALI dIdhA kAmane, ne e bhasma thakI anaMga sarajyA saspeMsAramAM zAzrvata; yogI nitya virakata vizvaviSa pI vaiSamyanA zAmaka, premAbdhi ziva gaurI saMga varase. dAMpatyanAM maMgala, 4 pinAkina ThAkAra saptapadI tArI samIpa vrata jIvana karuM agni ! trIjuM bharI Daga smarI jaMga poSanArI tu sAkSi hA ubhaya aMtara-ekatAne lakSmI-caturbhujanI mUti sukAnta divyA A pAya eka bharatAM vibhu preraNA dA enI kRpAthI kadI UNI paDeA na bhUti, saubhAgyanI - jIvanama gala dhanyatAnI. bhaMDAra hai| sabhara pANu - puNya, - dvAne. zAbhA, samRddhi, vaLI riddhi ca siddhi sa-ceAthuM bharyu. Daga, dharyuM navabhAvanAnuM, ne prAMNa cetana ja ApaNuM ekamAtra, prAsabhyanuM, sukhanuM, tenuM, dhyAna citte; enI ja dIpti sahu te, priya, pAmazuM e sasArane gagana jIvana pakhiNIne caitanyane DagaluM sAtha khIjuM bharatAM. che zreya - preya taNI pAMkhathI UDavAnuM A jiMdagInI tuja dIvaDImAM pUrI rahI tetra tuM lagnathI ava, je nyAtane tejabharI jhagAvaze ne vizvamAM kAMti vahAvaze tava. 1 nA kAi cAlaka, akela na, dAsa keAi, sAyujya hA ubhayanuM sama-pUrNa mAtra; e netra kiMtu jayama dRSTi ja eka. tema A sAtame padma hajo anubhUti eka, - haiA padminInIla saravara vADha ramya, hA san gADha -tathI ravirazmitApa, he reNu tyAM kamalanI kumaLI rajonI he vAyu zAnta, anukUla: ziva pravAsa ! ' ratilAla ceAgI priya sakhIne zubhAziSa ( mizropajAti ) hu jo UMDANu tA pUratuM vilAI jo aMdhAramAM paraMtu te va aizvaye bhara svanA adhipati airAvate ujavala, jene maphalaprasAda phaLatI sau kAmanA ipsita; te jyAM nitya milApa; rAga ramA, samaiga sau nUtana, indrANI saha indra che varavadhU AnaMdanAM bhagata. pa ape bhagavareNya deva savitA, te vAyu o vega A, ne dejo pRthivI. dhRti acala zI, hA medhanA vaibhava; dejo A avakAza e hRdayane audAyanI bhAvanA, va pacamahAbhUtA varavadhU sayAgane moMgala da je gaurI-haranA suyeAga garavA yAje tapa-projvala, rAdhAkRSNanI raMgarAga-adhikI prere prIti vyAkula; sItA-rAdhava zAnta zIla namaNAM preme bhare kamala, Aje e prakaTo ure varavadhU sAyujyanAM maMgala cha saMsAre sukhadu:kha te nita rahe. Avye jatAM AvatAM, duHkhA sAtha sathe jatAM, sukha rahI AnaMdathI mANatAM; sAcA premathI aikaya zuddha banatuM haiyAMnuM khe Atmanu, evA hA cira sAthe jIvanapathe A lagnathI moMgala. 8 - atUTa A salagna thA * adha dI va DI nuM jethI teja adha rAhe tane ja. 2 kadi kare lagnanI jIvana satya gItA parIkha tA. 1-4-60 snehagAMThe sAthe ! 4 huM eka e maDhuM ane bahu thAuM'' kane prAkaTaya ApuirUSe navarUpa sAdhyuM; A pAMcame Daga smarIzuM': samRddha-lIle hA ApaNA jIvanamAMDapa sarva kAla. he grISma ke zizira, tapa-chAMya kivA, sAthe vasI ubhaya etha ramI rahIzuM, bhAthuM bharI anubhavAnuM bhaviSya mATe chaThThuM pade jIvananI Rtue sahunu . nA chIcharA pAtra' mahi" kadApi AnaMdanI kA kSaNa thAya zAzvata. tuM... ha -zAkAtIta sattva jANI prAsabhya pAme uramAM ciraMtana. 3 muMbai jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzakaH zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 7. mudraNusthAna ' caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI rADa, muMbai ra, 2. na. 29303 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTara na B 466 vArSika lavAjama rUA. 4 paba jIvana 'prabuddha jaina'nuM navasa rakaraNa' varSa 22 : aka 4 muMbai, jAna, 16 1960, gurUvAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI mukhaI jaina yuvaka saMghanu' pAkSika mukhapatra chUTaka nakala : nayA paisA 20 0 ssssss 1eQJb16 @>, abled :]

Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja 3 - buddha jIvana 'tA. 16-6-60 , vyApAra pravRttinI be vikRtio : bheLaseLa ane kALAbajAra ' Aje ApaNI AjanI vyApAra pravRttinA garbhamAM rahelI pAyA uparanAM Adhunika Arthika parivartananuM tema ja prAdezika ane Adhunika samayamAM vadhAre ne vadhAre gaMbhIra svarRpa dhAraNu antarIne nAbuda karatI vaijJAnika sagavaDanuM pariNAma che. chellAM karatI be vikationI thoDI tulanAtmaka vicAraNuM karIe. A paccAsa varSa daramiyAna vadhAre ne vadhAre jhaDapI vAhanavyavahAra be vikRtio che kALAbajAra ane bheLaseLa. A banne vikRtioe tema ja saMdezAvyavahArane aMge deze deza vacce bhaugolika aneka prakAranA anartho pedA karyA che ane vizALa samAjanuM bhAre dIvAle adRSya thatI cAlI che; vyApAra pravRtti AntararASTrIya ahita karyuM che. Ama chatAM paNa A benA svarUpamAM keTaleka AkAra dhAraNa karatI rahI che; cAlu vaparAzanI cIjavastuonA karaka che ane tethI ekanI anarthakArakatA karatAM anyanI anartha bhAvamAM Antara-rASTrIya to mahattvanI vadhaghaTa karI rahyAM che. kArakatA vadhAre irAdApUrNa, vadhAre niSphara ane vadhAre kaDaka zikSAne emAM paNa chellAM vizvayudhdhoe duniyAnA badhA dezanA artha- pAtra lAge che. kAraNamAM nAnA moTA aneka dharatIkapi pedA karyA che. dezanI antasamAjanA upayoganI vastuonA vinimaya dvArA dravyapArjana gata paristhitine cuthI nAkhanArI ghaTanAone lIdhe jIvananI karavuM e vyApAre mAtrane mukhya Azaya che. jyAM cIjavastuo jarUriyAtanI cIjavastuonI avAranavAra asAdhAraNa taMgI ubhI utpanna thatI hoya athavA te utpanna thayelI cIja vastuo ekaThI thAya che. ane cIjonA bhAva samAne caDhe che. jenA hAthamAM karavAmAM AvatI hoya tyAMthI bane teTalA sAMdhA bhAve cIjavastuo suMdhI paDatarane mAla hAtha te dhAryA bhAve-mAMgyA bhAve-mAla vecI kharIdavI ane tene jene jene khapa hoya tene bane teTalA UMcA, zake che ane prajAjano aNadhArI moMdhavArI ane achatanA bhoga bhAve A cIja vastuo vecavI-AvI dareka vyApArInI svAbhAM- thai paDe che. hamezA vyakitagata rIte vicAravAne TevAyelA vyApAvika vRtti rahe che. A rIte je bace tene naphe kahevAmAM Ave che. rInuM dhyAna kevaLa na meLavavA upara ja kendrita hoya che ane - 11: vyApAra sAthe haMmezAM harIphAI joDAyelI hoya ja che. tethI cIjonA bhAva besI jAya tyAre pote kheTa bhogavavAne taiyAra che upara jaNAvela naphAnuM pramANuM sAdhAraNa rIte yogya prakAre maryAdita. ane evI khoTa te avAranavAra bhagavate hoya che e samAdhAna rahe che,mAlanI ochI vadhatI puravaNI ane cIjonI ochI vadhatI upara Ama prajAnI hADamArInI upekSA karIne paNa bane teTale mAMganA pariNAme cIjonA cAlu bhAvamAM vadhAre ghaTADe thate, rahe naphe tAravavAmAM te kazuM anaucitya joto nathI. AvA samaye che ane tethI vyApAra pravRttimAM cAlu ane vyAjabI lekhAtA naphA sarakAra vacce paDe che ane vastuonA bhAva bAMdhe che ane bIjAM karatAM kadi vadhAre napho thavAnI to kadi ochA vadhatA pramANamAM aneka prakAranAM niyaMtraNo mUke che. Ama chatAM paNa naphAlakSI beTa AvavAnI zakayatA' huM zA rahelI hoya che. jema kheTa Ave, vyApArI bAMdhelA bhAvathI vidhAre bhAva lete rahe che, sarakArI che te vyApArI muge moDhe bhegave che tema vadhAre napho meLavavAnI pakaDathI bacavA mATe be prakAranAM, nAmAM rAkhavA zarU kare che, zakayatA ubhI thatAM te na meLavavAmAM pote kAMi khoTuM kare che beTAM bIle banAve che athavA bIle vinA mAla vece che ane ema vyApArIne kadi lAgatuM nathI. vyApAra eka rIte jotAM sarakArI niyaMtraNamAMthI chaTakabArIo zodhI kADhIne athavA eka sAmAjika pravRtti che, paNa bIjI rIte vicArIe te te sarakArI kAyadA-kAnUnane vaTAvIne aNaghaTatuM dropAjana te kevaLa aMgata baMkitagata pravRtti che. kAraNa ke cIja vastu- ' karato rahe che. Avo vyavasAyane kALAM bajAra kahevAmAM Ave che enI lecamAM thato napho mAM nukasAna dareka vyApArIne aMgata ane e rIte thaI rahele dravyasaMcaya be vibhAgamAM vaheMcAta rIte bhogavavAM paDe che ane tethI sAdhAraNa rIte vyApArI cAle che : eka sarakAranA AvakaverAnA adhikArIone dekhADI - aMgata lAbha teTAnI dRSTie ja pitAne vyavasAya calAve che... zakAya evuM -white money-ephiziyala-copaDAmAM noMdhA A rIte vicAratAM je rItanI vecanAra kharIdanAra vacce samajaNa yaluM nANuM ane bIjuM paDe jamA nahi thayeluM-black thai hoya, te mujabane ja mAla je vyApArI Ape ane tenA , money-enaophiziyala nANuM. A kALA bajAranI vRttine bIjA mApa telamAM ke mAlanI nakkI karAyelI guNavattAmAM kaze paNa vizvayuddha daramiyAna asAdhAraNa vega maLe; kAraNa ke tatkAlIna ' pheraphAra na kare te vyApArIne pramANIka vepArI tarIke gaNavAmAM yuddha paristhitinA kAraNe sarakArane lazkarI jarUriyAtone aMge cIja Ave che. A uparAMta cIjonA bhAvamAM vadhAre ghaTADe thavAnA vastunI heraphera upara ane vyApAra vinimaya upara tareha tarehanA kAraNe cAlu vecANubhAvamAM vepArIne avAranavAra pheraphAra kare 'aMkuza mUkavAnI pharaja paDatI gaI ane arthaparAyaNa vyApArIpaDe te taddana svAbhAvika che. paNa kharIdanAranA arasAnane lAbha olamane pUratI kamANI thatI hovA chatAM vadhAre ne vadhAre kamANI * laIne tenI pAsethI vadhAre bhAva levAmAM Ave athavA te cIja- karavA khAtara sarakArI aMkuza vaTAvavAnuM pralobhana vadhatuM rahyuM. vastune seMdhI banAvavA khAtara ke vadhAre napho meLavavA khAtara kALA bajArane A anartha bIjA vizvayuddha bAda aTakavAne badale temAM bheLaseLa karavAmAM Ave, sAcuM kahIne kheTuM ApavAmAM uttarottara vadhato ja cAlyo che. Ave, lA cu kahIne utaratuM ApavAmAM Ave, mApa telamAM - upara jaNAvyuM tema cIja vastuo sAMghI banAvavA khAtara goTALo karavAmAM Ave, bhAre halakAnuM mizraNa karavAmAM Ave- ane temAthI vadhAre naphe meLavavA khAtara vyApArIo kaMI kALathI vyApArane lagatI AvI badhI prakriyAone apramANIka, anIti anya cIjo mAphaka khAvA pIvAnI ane cAlu vaparAzanI cIja' maya, adharmamaya lekhavAmAM Ave che. kALajunI vyApAra pravRttinuM vastuomAM paNa bheLaseLa karatA AvyA che. bheLaseLane A anartha A sAduM sIdhuM svarUpa che, , ' ' , ' ' . ' purAtana kALathI cAlI Avele mAluma paDe che. Ama chatAM paNa - cIjavastunI achatano lAbha vyApArI anAdi-kALathI leto bIjA vizvayuddha daramiyAna aneka cIjonI ubhI thayelI taMgIe Ave che. tethI Aje jene kALAbajAra, kahevAmAM Ave che A bheLaseLanA pralobhanane paNa khUba uttejana ApyuM che ane tenAM bIjo vyApArapravRttinA garbhamAM kaMi kALathI paDelAM che. A anartha divasanudivasa bhayaMkara svarUpa dhAraNa karato jAya che. ema chatAM duniyAnI AMkhe caDe ane dhRNA upajAve tevuM je bIjI cIjonI bheLaseLane ApaNe kadAca eTaluM mahatva na ApIe, Aje kALAbajAranuM svarUpe jovAmAM Ave che te kevaLa meTA paNa khAdya padArthomAM je bheLaseLa karavAmAM Ave che, tethI Aga 5 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16 6 60 vadhIne auSadhe ane injekazanAnI banAvaTamAM je bheLaseLa ane gADhALA karavAmAM Ave che te te akSamya che. kAraNa ke AvA anatha AcaranAruM vyApArI mAnavInA jIvana sAthe rAkSasI khela khelI rahyo che. A rIte kALAbajAra ane bheLaseLanI pravRttie AjanA samagra vyApAra vyavasAyane dUSita karI rahI che ane A kAraNe sabhya duniyAnI najaramAM AjanA vyApArIe aLakhAmaNA banI gayA che. vyApAra vyavasAyamAM peThelI A ate badIe nindanIya che, samAja-virodhI che, naitika draSTie atyanta dUSita che. Ama chatAM paNa pratyekamAM rahelA dUSitapaNAnA azamAM mahatvano taphAvata che. A taphAvata taraph aMgulinirdeza karavA e A AlecanAne uddeza che. kazA paNa chaLakapaTa karyAM sivAya ke apramANIkatA AcaryAM sivAya kuzaLatApUrvaka bane teTalA sAMdhA bhAve mAla kharIdavA ane kazA paNa chaLakapaTa karyA sivAya ke apramANIkatA AcaryA sivAya eTalI ja kuzaLatApUrNAMka bane teTalA UMcA bhAva upajAvavA-AvA dhyeyamAM vepArI potAnI kuneha ane dha`mayatAnA samanvaya anubhave che. A rItanA dravyApArjana dvArA prApta thatA vaibhavane dhama zAstrAmAM nyAyasa'panna vaibhava' tarIke eLakhavAmAM AvyA che. AvI rIte kamAyalA dhana dvArA jIvananI sulabha haiAya tevI badhI sukhasagavaDe bhagavavAnA-mANavAnA--mAnavIne pUro adhikAra che--AvI mAnyatA lokamAnasamAM lagabhaga satra sthira thayelI che. * alabatta AjanI asAMdhAraNa kATinI viSama Arthika paristhitimAM A rIte vanAra peAtAnI cIjonA vadhAre paDatA bhAvA laIne lekeAnI hADamArImAM-evA kazA pUnirdhArita dharAdA sivAya--vadhAra karI bese e saMbhavita che, paNa vyakitagata nA sivAya prabuddha jIvana cha rIte nahi jovAne TevAyalA vyApArInA dhyAnamAM A hakIkata AvatI hotI nathI. sAmAjika pyAlAthI prerAyalA * sarakArI niya traNA tene vadhAre naphA karatA aTakAve che, paNa sAmAjika dheAraNe potAnI pravRttine vicAra karavAne jenAmAM saMskAra nathI tevA vyApArInA dhyAnamAM AvAM niya MtraNAnuM aucitya. utaratuM : nathI ane tene vaTAvIne aNudhaTatA naphA karavAne lalacAya che. Ama ghaNI vakhata dravyaparAyaNa vyApArI peAtAnI aMdara rahelI UMDI lAbhavRttithI prerAine ane potAnI pravRttinAM sAmAjika pariNAma viSeajAga evI manedazAmAM kALAbajAra tarapha dhasaDAto cAle che, AjanI vyApArapravRtti aMge bIjI eka kaDhaMgI paristhiti vicAraNIya che. Aje je kAnUnI paristhiti ApaNA dezamAM pravarte che ane je sarakArI jaTila niyaMtraNA mukata vyApAra pravRttine jyAM tyAM avaredha karI rahela che tene saMpUrNa tayA adhIna rahIne kAi paNu vyApAra calAvavAnuM ane te dvArA e paisA kamAvAnuM sAmAnya vyApArI mATe atizaya muzkela banyuM che. judAjudA kSetramAM vyApAra karatA vyApArIonA A sa`sAdhAraNa anubhava che. pariNAme jene kamAvu che ane te dvArA sukharUpa jIvananirvAha karavA che tevA vyApArI mATe eka yA anya kAnUnanuM ullaMdhana anivAya anyu' che. tethI vyavahAra zuddhinA Agraha rAkhanAra vyApArI mATe moTI muMjhavaNa pedA kare tevI paristhiti ubhI thai che. vyavahAra zudhdhinA prakhara himAyatI zrI kedAranAthajIne jyAre mAluma paDayuM ke jyAM sudhI vyApArIonI manedazAmAM, cetaranI sAmAjika paristhitimAM ane sarakArI vahIvaTanI kAryavAhImAM pAyAnA palaTA na Ave tyAM sudhI vyApAra sAthe joDAyelI vyakitanI dazA eka prakAranA dUSita cakrAvAmAM vicious circlemAM krUsAi paDayA jevI hevAnI, ane tethI tenA mATe soMpU vyavahArazuddhi zakya rahetI nathI ane tene lagatI pratijJA levarAvavAne ahu a nathI, tyAre temaNe A pratijJAe levarAvavAnI pravRtti sakelI lIdhI. vyApAra aMgenI AjanI jaTila paristhiti samajavA mATe A ghaTanA bahu sUcaka che. Ano atha kAi ema na kare ke Aje je moTA pAyA upara kALA khajAra cAlI rahyA che, je dvArA sarakArI bhAvaniyamananuM ullaMdhana karIne aDhaLaka naphA ekaThA karavAmAM Ave che ane je kAraNe lAkoe AvI meAMdhavArI vacce jIvavu kema evI eka - prakAranI kaTokaTI nirmANa thai rahI che te kSamya che ke haLavA dile nibhAvavA yAgya che evu kahevA ke sucavavAne ahi" kAi Azaya che. ja nahi. ema eka bAju lAbhanI kAi sImA nahi evA vyApArI ane khIjI bAjue niya MtraNA, niyaMtraNe ane niyaMtraNNA sivAya khIjuM kazuM sujhatu' nathI evI ApaNI sarakAra-A benA gajagrAha vacce pramANIka-kazuM' paNa kheATuM nahi karavAnI icchAvALA ane ema chatAM jiviSA dharAvatA nAnA sAmAnya vyApArIo mATe jANe ke vyApAranA kSetramAM bahu avakAza na rahyo hAya--AvI AjanI vAstavikatA tarapha dhyAna kheMcavu eTale ja A carcAnA hetu che. apUrNAM paramAnada sneha-sa`melana mahArASTra rAjayanA navA pradhAnamaMDaLamAM niyukata thayelA saghanA sabhya zrI zAntilAla zAhanA savizeSa saparka arthe zrI muMbai jaina yuvaka saMghanA sabhyAnu eka sneha-sa Mmelana tA. 20-6-60 sAmavAra sAMjanA 6-15 vAgye navI inkama Tekasa ophisa pAchaLa, nyu maMrIna lAinsa upara AvelA 'maneAhura'mAM yAjavAmAM AvyuM che. saMghanA sabhyAne vakhatasara upasthita thavA vinati che, kAramIra pravAsa mulatavI julAI mAsa daramiyAna muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI ceAjavA dhArela kAzmIra pravAsa keTalIka agavaDonA kAraNe mulatavI rAkhavAmAM Avyo che. maMtrIo, muMbai jaina yuvaka saMgha "khAdhuM pIdhuM ane kIdhuM rAjya '' A mathALAnu bahena gItA parIkhanuM eka kAvya tA. 1-6-60 nA pramuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Avyu che, e saMbaMdhamAM jaNAvavAnuM ke muMbai pradezanA karavAmAM AvelA adyatana vibhAjana upara kaTAkSa karatuM e kAvya navA gujarAta rAjyanA sthApanA nimitte sarakAra ane amadAvAda AMkArAvANI taraphathI yeAjAyalA kavi-samelanamAM 2jI karavAmAM Avyu hatu, e kAvyanA eka vAMcanAra ema jaNAve che ke temAM krAyala ane cakalInu' dvibhASI rAjya sUcavavAmAM Avyu che tenA badale kAbara ane cakalInuM dvibhASI rAjya sUcavavAmAM AvyuM. hAta te| te vadhAre vAstavika lAgata. taMtrI viSaya sUci zrAvakapadane adhikArI kANu ? satkArate sane vyApAra pravRttinI e vikRtioH bheLaseLa ane kALAbajAra prakIrNa nAMtra: vinebAjInu zAntikAya ane peAlIsanA vaDA zrI. rUstamajInuM nivedana, jaina Agama-sAhityanA prakAzaka sva. jIvaNuMda sAkaracaMda jhaverI zikSaNayAgI AcAya zrI. nAnAbhAi bhaTTa aMge sanmAna yAjanA. gujarAta mahArASTra mATe eka avasara mAtherAnanuM paTaMtu eka aNukampyu. du:sAhasa desAi vAlajI gAvi jI jayantIlAla sAmanAtha dave paramAnaMda 33. paramAnaMda siddharAja dnA paramAnada 3 pRbe. 31. 31: Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34: tA. 16-6-60 - zA mA kAMika A vAta avatI tamAma mana mAM te A prakIrNa noMdha : - vinobAjInuM zAntikArya ane polIsanA vaDA . A be bAbate aMge paNa thoDI carcA karavAnI khAsa jarUra bhAse che. - zrI. rUstamajInuM nivedana eka bAbata te e che ke A DAkuone glorify-kAmAM '' '' : prabuddha jIvanane gatAMkamAM madhyapradezanI bahAravaTIAo AvyA che-vIra purU tarIke jyAM tyAM bIradAvavAmAM AvyA che-- vinobAjInA zaraNe kevI rIte AvyA ane vinobAjIe temane temAM kAMIka atizayatA thayAnuM bhAse che. AvA lokone tiraskAra kevI rIte satkAya e viSe keTaluMka vivecana karavAmAM AvyuM hatuM. '. na kara e eka vAta che; temanuM bahumAna karavuM e bIjI vAta ' tyAra bAda madhya pradezanA inspekaTara je narala zrI. ke...epha. rUrata che. jemaNe potAne mAnavadrohI " vyavasAya calAvatAM. dayA, karUNA bhajIe chApAguM eka nivedana bahAra pADyuM che ane temAM komaLatAne Aja sudhI kevaLa kArANe mUkI hatI teo Aje temanA vinobAjInI A pravRttio polIsadaLa mATe ane madhya prAntamAM temaja samAjanA sadbhAgye, vinobAjIthI prabhAvita - bane ane nidharma ane vyavasthAnuM taMtra jALavavA aMge kaMdhI muzkelIo ubhI temanA caraNamAM mAthuM namAve ene artha ApaNe ema na ja karI karI che ane pariNAme pelIsa daLane morale-naitika dhati-upara : zakIe ke temanAmAM saMpUrNa palaTa thaI cUkyuM che. ene atha ke phaTako paDyo che teno khyAla Ave che. je sthAne upara zrI. eTale ja heI zake ke temanAmAM mAnavatAlakSI eka prasuta bAju rUstamajI, adhikRta che te sthAnanI daSTie A nivedanamAM ghaNuM che, jene yogya rIte sparzavAmAM Ave ane temane haDadhUta ane vajuda che. vaLI vinobAjIe polIsanA agragaNya adhikArIo apama nita karavAne badale, bhale jelamAM pUrNa, sAcA ane sArA * che, sAthe kazA paNa saMparka sAdhyA sivAya A pravRtti hAtha dharI che te mAnavI banavAnI taka ApavAmAM Ave te, samayAntare temanAmAM sAce te zrI rUstamajInI A phariyAda pUrepUrI vyAjabI che' ema svI. ' ane sthAyI palaTo AvavAnI pUrI zakyatA che. temanA hAthamAM kAravAnI paNa " paNane pharaja paData. paNa vinobAjIe madhyapradezanAM rAmAyaNa hatI, gItA hatI ke bhAgavata hatuM ema jyAre ApaNe agragaNya karmacArIo sAthe pUro saMpaka temaja sahakAra sAdhIne temanA viSe jAhera , karIe tyAre e kAraNe temanAmAM UMDI A pravRtti hAtha dharI hatI. Ano artha e thayo ke vine bAjI dhArmikatA hatI ane sAmAnya mAnavInI apekSAe teo caDiprastuta kArya pUruM na kare athavA te choDI na de tyAM sudhI vine- yAtA hatA. evuM jo ApaNe sUcana karIe te eka bAjIno kAryamAM ADe AvatA kAyadA kAnanane amala mekaka ' prakAranuM vevalApaNuM ja gaNAya. kAraNa ke temanA bIjA ja hAthamAM karavAmAM Ave evI parasparanI spaSTa samajutI hatI ane te upara baMdUka rahelI ja hatI ke jene teo nirdoSa mAnavIonuM khuna. 'vinobAjI AgaLa vadhI rahyA hatA. A paristhitimAM zrI. rUstamajI karavAmAM cAlu upayoga karatA rahyA hatA ane e rIte rAmAyaNa vine bALa sAme evI phariyAda kare ke temaNe rAjayataMtranA cAlu niyama ane gItAne cAlu inakAra karI rahyA hatA. A bIjI bAju ane vyavasthAnA amalamAM evI eka kaDhaMgI paristhiti ubhI karI temanI prazasti karavAmAM bhUlI javAtI hoya ema lAge che. che ke jeno mukAbalo karavAnuM kaI paNa rAjataMtra mATe ati, bIjI bAbata e che ke DAkuonuM svAgata sanmAna karavAnA muzkela banI jAya, te AvI phariyAda upara jaNAvela samajutI AvegamAM ja polIsanI Aja sudhInI kAmagIrIne avagaNavAmAM sAthe baMdha besatI nathI. evuM te kAMI che ja nahi- ane hatuM Ave ane DAku ane pilIsI bane baMdukanA upaga upara paNa nahi ke have pachIthI vinAbAjI athavA temanA sahakAryakartAo : nirbhara che ema kahIne bannene samakakSAe mUkavAmAM Ave te jyAM jyAM jAya tyAM tyAM evA cera dhADapADuo aMge polIsa tethI pilIsanI kAmagIrIne bahu moTo anyAya karavAmAM Ave che taMtra sthagita thaI javAnuM che ane AvA samAjazatruonA . ema bedhaDaka kahevuM ja rahyuM. zrI rUstamajInA nivedanamAM vinAbAjI dilamAM palaTe lAvavA mATe vinobAjI ane temanA sAthIone aMge AvuM kAMIka sUcana hovAnuM jaNAya che ane tethI A ahiM mAphaka anyatra paNa chUTo dora ApavAmAM AvanAra che. A bAbatane ATale ullekha karavo jarUra lAge che. paNa viMnebAAMkhI goThavaNa eka apavAdarUpa hatI ane amuka-eka praya- chae AvuM koI paNa sUcana kai jagyAe karyuM hoya evuM game anulakSIne vicAravAmAM AvI hatI. jo e pragamAM saphaLatA haju sudhI mArA jovAmAM AvyuM nathI. ulaTuM tA. 15-5-60 maLe: te A prakAranA Dokuo ane bahAravaTIAo sAthe kAma nA roja madhya pradezamAM AvelA. ammAha gAma khAte sarakArI kema levuM te aMge kaI navuM darzana, navI sUja maLI jAya polIsanI kAmagIrI aMge bolatAM tema.je je mIzana mATe teo evI AzA sevavAmAM AvI hatI. AvI pUrvabhUmikA upara AgaLa vadhavAnA hatA tene ullekha karatAM temaNe je kAMI prastuta prayogane sarva javAbadAra vyakitaoe anubhUti-anumodana jaNAvyuM che te kaMIka juduM ja sUcave che. A bAbata aMge ApyuM hatuM. cAlu kAyadAnI. AvI mokuphI tatkALa pUratI hatI, temanA viSe ubhI thayelI gerasamajutI dUra thAya e hetuthI temanuM ene bhaviSyamAM aniyata kALa sudhI laMbAvavAnI hatI ja nahi. e pravacana ahi udhUta karavAnI jarUra lAge che. temaNe ukata A vastusthitine zrI rUstamajIe barAbara khyAla karyo hota te ' prasaMge bolatAM jaNAvyuM hatuM ke :temane ekAeka AvuM nivedana pragaTa karavAno vicAra Avyo. "hamaNuM ahiMnA adhikArIe (DepyuTI inspekaTara janarala na hota. ulaTuM DAkuonI bInazaratI zaraNAgati ane tyAra bAda opha polIse eka vAta kahI, je pahelAM huM jAguto nahote. teo svecchAe polIsane kabaje thayA ane pitAnA gunhAone temaNe traNa varSa pahelAM bAbAne ahIM belAvavAnI sarakArane temaNe ekarAra karyo-A ApaNA mATe jema eka Azcarya pedA bhalAmaNa karI hatI, je huM jANuM nahotuM. A bahu moTI karatI-eka avanavA camatkAra samI-dhaTanA banI che tevuM ja vAta che. dharma mATe marI phITavAne bhAratane kSatriya patanuM kartavya Azcarya cAlu laDhaNa upara polIsa taMtranuM saMcAlana karatA zrI. samajato. tethI dhama samajanAranI te hamezAM madada letA. ahiM rUstamajIe paNa anubhavavuM joItuM hatuM, ane te kAraNe temano kSatriya varga brahmavidyAne sadA upAsaka rahyo che. adhikArI, dilamAM eka prakAranuM manomanthana pedA thavuM joitu hatuM. Ama mahAzayanA bhASaNathI Aje A vAtanI smRti jAgI uThI. jayAre kAyado ane vyavasthA aMgenI zrI. rUkSmajInI bhaDaka Apa." "polIsanuM kAma kaparUM che. temaNe pitAnuM dila narama Nane vadhAre paDatI lAge che tyAre prastuta ghaTanA sAthe saMkaLAyelI rAkhavAnuM che ane hAthathI kAma karavAnuM che kaDaka. polIsa karatAM Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-60 sa MtAnu kAma saraLa che. temanu dila narama hoya che te hAtha pazu : narama ja hoya che. uparAMta peAlIse te maryAdAnA ye khyAla rAkhavA paDe che. senAnu kAma eTaluM kaparU nathI. senAne kAi nahI' puche ke vidhI para ATalA sakhata humale zA mATe karyAM ? paraMtu jyAM pAMca zera tAkAtanI jarUra hoya tyAM sADA pAMca zera tAkAtane upayeAga peAlIsa na karI zake. te mATe te teNe cokhavaTa karavI paDe, javAba devA paDe. prabuddha jIva na "arthAt yAga sAdhanA jevuM A kaThina kAma che. aMtaramAM narama, upara sakhata ane khuddhimAM maryAdAne khyAla mAM-bApa potAnA baccAne phaTakAratI vakhate ema ja kare che. dara vadhu paDatA na thai jAya ane hRdayamAM khUba pyAra haiAya. tevI ja rIte nAgarikonI sevAmAM potAnA jIvane jokhame paNa sadA taiyAra rahevu', leka-pIDakreA sAthe sakhata hAthe kAma levuM ane temAMya vaLI maryAdA na cukAya enA khyAla rAkhavA A te yAgInA jevu kAma che. * koika chApAmAM chapAyuM che ke "bAbA kahe che ke sahIthI polIsane dUra karavA joe." bAbAmAM paNa thADIka akakala che kharI ! te evI kheATI vAta kema kare? hA, leka svayaM potAnu rakSaNa kare ane mAgaNI kare ke polIsanA rakSaNanI amane jarUra nathI, te ThIka che. gAmegAma rakSakadaLa ane tAM pachI polIseAMtI kai jarUra na rahe e samajI zakaya evI vAta che. * polIsa pAsethI te huM evI apekSA rAkhuM ke tenu ka dimAga samatvayukata hoya, tenAmAM sela na heAya. te dimAga haMmezAM samatAla rAkhe. mAtra baMdUka calAvavAnu ja enuM kAma nathI; khIjAtA rakSaNa mATe marI phITavAnuM ye tenuM kAma che. tethI polIse sAdhupurUSa ne vIrapurUSa ema baMnenuM kAma karavAnu che, jyAre * sainike to kevaLa vIrapurUSanuM ja kAma karavAnuM che. mAtra chAtInI paheALAi 36 IMca hoya eTaluM ja pUratuM nathI. paheLAnI sAthe eTalu uMDANu paNa. aMdara joie. uparAMta kayA mAkA para zuM karavuM tenI samaja paNa joie.. "have mArUM je kAma che mizana che temAM tame mane kevI rIte madada karI zake!? eka to huM jyAM jyAM jAuM tyAM tyAM mArI sAthe na Ave. je kAi paNa mArI pAse AvavA mAge te nirbhayatAthI khulla khullA AvI zake. khabara nathI kANu kANu mArI pAse Avaze. pachI ekavAra emane tamAre havAle soMpI devAya tyAre temanI sAthe kaDaka vartAva na rAkhazo. jo koI dehAMtadaMDane pAtra haro tA nyAyAdhIza tene phAMsInI sajA karaze ja. jene, pazcAttApa thayA che. te daMDathI bacavA nahIM mAge. mApha karavAvALA tA zvara che... izvara pApanA daMDa.. tALIteLAne Ape che, paraMtu puNyanuM phaLa to chUTe hAthe Ape che. te bazera pApanA azera daMDa Ape che; paraMtu eka zera - puNyanuM phaLa mana phAve eTaluM Ape che, daMDa hisAbathI de che,. paNa inAma ApavAmAM pAju vALIne jotA nathI, te sAye kare che. te te sudhAravA mATe. inAmamAM udAra ane sajAmAM ke jIsa ! AnA ja prayAga polIse karavAnA che. kAle tamArA nAyaba pradhAne majAnI vAta karI ke je AtmasamarpaNa karaze temanI sAthe kaDaka vartAva nahIM thAya. 35: huM mAnu chu ke 'uparanuM pravacana vAMcatAM vinAbAjI age ubhI thayelI gerasamajutInu nivAraNa thaze ane AkhI ghaTanAne tenA vAstavika AMkAramAM grahaNa karavAmAM madadarUpa thaze ane mAtra je corI ke luTaphATa kare tene pakaDavA ane 'jelamAM pUravA ane je khuna kare tene phAMsIe caDhAvavA-AvI je eka zAsanapara parA Aje pravarte che tenA UMDANamAM utarIne tathA manovaijJAnika dheAraNe ta vicAra karIne AvA ananAM mULa chedAya evA koi navA mAge vicAravA temaja amalI banAvavA samAjanA cintakA prerAze. jaina Agama-sAhityanA prathama prakAzaka sva. jIvaNacaMda sAkaraca'da jhaverI jaina sAhityanA eka akhaMDa upAsaka zrI jIvaNa sAka racaMda jhaverInA 72 varSanI ummare tA. 27-4-60 nA roja che, te mULa sUratanA vatanI; jIvananA moTA bhAga temaNe mukhjunAgaDha khAte nIpajelA avasAnanI sakheda noMdha levAmAM Ave metInA vyavahArika zikSaNa temane bahu nahetu maLyuM, paNa dhaMdhAnI imAM pasAra karelA temane vyavasAya jhaverAtane - khAsa karIne AvaData ane sujha vArasAmAM maLelI. e kAraNe. eka vakhata temane dhaMdhA baheALA pramAraNamAM cAlatA hatA. paNa temanA jIvatA "te tamArU ane mArU kAma sarakhuM ja che. tamAre pahelA mAkhaNa, pachIye mAkhaNu ane vacce kaThora banavAnuM che. bahu ThaMDuM thAya tyAre mAkhaNa gheADu' kaThaNa bane che, paNa paththara te ane polIsanI zakita agninI nahIM, baraphanI zakita che. n " "tamArU kAma kaThina che, Dagale Dagale tamArI parIkSA thaze. Izvara kare te tame dezanA sAcA sevaka sAtrita thAo !" * N ( tA. 6-6-60 nA 'bhUmiputra'mAMthI) pAchaLa temaNe jIvaMta zaktinA ghaNA moTA bhAga kharacyA hatA. vIzanI saddInA prAraMbhakALanA samayamAM jaina Agama prakAzita ka karavA sAme sthiticusta sAdhue ane zrAvakAnA khUba virAdha hatA ane ema chatAM dharmazAstrAnA adhyayana tarapha jaina sAdhue. khAsa kara karIne zvetAMbara,mati pUjaka jaina sAdhuo-khUba AkarSavA lAgyA hatAM; mudraNakaLAnA cAtarak pracAra thatAM jainadharmAM ane sAhityana aneka pustaka pragaTa thavA lAgyAM hatAM; mULa graMtha-AgamA jovA jANavAnI abhirUci cotarapha pedA thai rahI hatI ane samaya jatAM cAlu vidhane sAmane karIne jaina zve. mU. saMpradAyanA eka vidvAna AcAya zrI. sAMgarAna sarinI preraNAthI AgamAya samiti ubhI karavAmAM AvI hatI, jenA sva. jIva da sAkara a caMda jhaverI prAra bhathI te jIvananA aMta sudhI mukhya saMcAlaka rI evI ja rIte temanA pitAnu nAnapaNamAM avasAna thata thayo hato, e ja devacaMda lAlabhAinI eka lAkha rUpiyAnI eka ae sva. jIvaNucaMdanA uchera temanA kAkA sva. devaca'da lAlabhAIne tyAM vakhatamAM asAdhAraNa lekhAtI sakhAvatanA pariNAme-sva. zrI sAgarAna dasUrinI preraNAthI - zrI devacaMda lAlabhAna pustakAra-TI krUDanI sthApanA karavAmAM AvI hatI je daMDa trIpada sva jIvaNucA e varSa sudhI zAbhALyu hatu. A e sasthAe dvArA. temanI sIdhI dekharekha nIce. saMkhyAba dha dhamazranthA ane khAsa karIne mULa AgamA pragaTa karavAmAM AvyA hatA. pravRttine ja temaNe jIvananuM mukhya kAma mAnyuM hatuM, ane e kAraNe pAtAnA khaheLA vepAranI temaNe satata upekSA sevI hatI.. jIvananA anta sudhI temanA vidyAvyAsaMga, sAhityopAsanA, vAcana adhyayana cAlu rahyAM hatAM. jaina Agama sauthI prathama temanI " dekharekha nIce prasiddha thayA hatA. e uparAMta jaina gujara kApeAnAM 8 bhAgA dvArA temaNe jaina kAvyasAhityanA vipula sa Mgrahane prakA zamAM ANyA hatA. A rIte jaina sAhityanA prakAzana sAthe temanuM nAma cirakALa sudhI saMkaLAyaluM raheze. jevI temanI jJAneApAsanA hatI tevu" ja temanu jIvana nirmaLa, sayamapUrNa ane dhama parAyaNa hatuM, prasiddhithI parAhamukha, satata sAhityapravRttimAM nimagna, zIlasaMpanna temanI jIvanacaryA hatI. temanA javAthI jaina samAjane eka kuzaLa sAhityahArakanI kheATa" paDI che. temanA AtmAne zAzvata zanti prApta thAo paramAnada Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * pra buddha jIvana tA. 16-6-60 - - - zikSaNa-cogI AcArya zrI nAnAbhAI bhaTTa aMge samAjanA AjIvana zikSaNa-upAsaka zrI nAnAbhAi bhaTTane Aje tamAM svarAja mATenI zikSaNaprathAne nakazA taiyAra thaye e ApaNAM kacacha kAThiyAvADa ke gujarAtamAM koNa nathI oLakhatuM? temanuM sadbhAgya che. zarIra vRdhdhAvasthA ane apaMgapaNanA kAraNe Aje jajati nAnAbhAie zikSaNanI A ekapAsanA dvArA svarAjanI ja thaI rahyuM che ane ema chatAM paNa zikSaNanA kSetre jemanI sevA sevA nathI karI; temanA ukAcarita jIvana ne ciMtana dvArA saMskRcAlu che ane jemanA zvAse zvAse prajAnA zaikSaNika utkarSanI tinI paNa bhAre sevA bajAvI che. temanAM lakhANa ne dakSiNAmUrtinAM cintA dhabakI rahI che ane rASTranA aneka zaikSaNika prazna prakAzana dvArA gujarAtanuM sAhitya ne saMskRti bane samRddha thayAM aMge jemanI cintana-upAsanA pUrvavata eka sarakhI sajIva ane che te paNa gujarasaMskRtinA itihAsakAra neMdhaze. adyatana banI rahI che temanuM AgAmI okaTobara mAsamAM moTA | gujarAta sAhasika sedAgara mATe jANItuM che. nAnAbhAIe pAyA upara jAhera sanmAna karavuM ane temane e prasaMge be pitAnA jIvataramAM e guNa pratyakSa batAvyo che. kolejanI keLalAkhanI thelI arpaNa karavI A khyAlathI prerAIne temanA keTalAka vaNI beTI lAgatAM te cheDatAM temane vAra na lAgI; dakSiNAmUrtinI mitro ane prazaMsakonI eka sanmAna-samiti ubhI karavAmAM AvI keLavaNImAM pheraphAra karatAM vAra na lAgI; bIjAo je uMmare ArAche. A samitinA pUjya zrI ravizaMkara mahArAja pramukha che, mane saheje vicAra kare te uMmare emaNe AMbalAmAM grAmadakSiNazrI gidhubhAi keTaka kaSAdhyakSa che ane zrI jyAbahena zAha, mUrtinA ane sasarAmAM lekabhAratInA navA akhatarA zarU karyA. zrI hiMmatalAla khIrA tathA zrI ratubhAi kArI maMtrIo buniyAdI zikSaNanA ja nahi paNa grAmasevAnA tema ja racanAkAryanA che. A saMmiti taraphathI gujarAtanA zikSaNasaMskAramAM rasa kSetramAM A rIte temaNe je phALo Ape che te atyaMta Adarane pAtra che. lenArAM sajjana-sannArIone saMbodhIne 119 vyakitaonI svarAja pachInI keLavaNI kevI hevI joIe te viSe DAmAsahIvALuM eka vijJApanapatra-apIla bahAra pADavAmAM Avela che DoLa sthiti pravarte che te aMzista jANe zikSaNanI pedAza hoya ane A vyaktiomAM rAjya pradhAne, keLavaNIkAra sAhityakAra, tevuM dekhAya che tyAre te emanA prayoganuM mUlya dhaNuM vadhI jAya samAjasevaka, udyogapatio, patrakAra tathA jAhera kAryakarone che. temaNe ApaNane batAvyuM che ke keLavaNI zaheranI, gAmaDAMnI, samAveza thAya che. A vijJApanathI prabhAvita thatA bhAI bahenane dhaMdhAkIya, nokarInI evI khaMDa khaMDa na hoI zake, paNa keLavaNI pitatAne yathAzakita phALe nIcenA sthaLe mokalI ApavA vinaMti eka ja hoI zake ane te jIvananI. te ja saMjIvanI che. A karavAmAM AvI che '' emaNe kahyuM ja nathI paNa pratyakSa karI batAvyuM che. (1) nAnAbhAI. sanmAna samiti janmabhUmi, pa. . naM. 12. . temanA amRtaspaze pallavita thayelA vidyAthIo temanA muMbaI naM. 1 kAryane madadarUpa thavA ane temanuM sanmAna karavA icche te sahaja ': ' (2) nAnAbhAI sanmAna samiti, lokabhAratI, saNosarA che. bhAratanA khUNe khUNe patharAyelA temanA vidyAthIe A aMge (dhoLA jaMkazana thaine) saurASTra zebhatuM karaze ja. paraMtu amane paNa gujarAtanA yaza ane gauravamAM ' ' A bAbata aMge patravyavahAra paNa uparamAMnA koI paNa rasa lenArA tarIke A prayatnamAM madadarUpa thavAnuM game che. ame saranAme karI zakAze. A zALAmAM apAtI rakame AvakaverAthI gujarAtanA zikSaNa ne saMskAramAM rasa lenArA saune AmAM sakriya mukata haze ema prastuta vijJApanamAM jaNAvavAmAM AvyuM che. bhAga levA ane yathAzakita phALe ApavA netarIe chIe. zrI dakSiNAmUrti vidyArthI bhavana, grAma dakSiNAmUrti tathA leka ucharaMgarAya Dhebara balavaMtarAya mahetA ravizaMkara vyAsa bhAratanA bhUtapUrva vidyAthIone saMbaMdhIne AvI ja eka apIla Do. jIvarAja mahetA kanaiyAlAla desAI (pramukha) pragaTa karavAmAM AvI che tene ulekha karIne AgaLa vadhatAM khaMDubhAI desAI ThAkorabhAI desAI , kAkAsAheba kAlelakara prastuta vijJApana nIce mujaba jaNAve che :- ' ' rAmajI haMsarAja ratilAla mULajI gAMdhI pravINacaMdra gAMdhI .: gujarAta, je AMgaLIne veDhe gaNAya eTalA pusthAthIothI bhImajI rUDAbhAI jIvaNalAla motIcaMda vaikuMTharAya lallubhAI UjaLuM che temAMnA eka nAnAbhAI che. zikSakano dhaMdho kazI Avaka rasikalAla parIkha svAmaprasAda vasAvaDA nArAyaNadAsa gAMdhI vinAne ne hiNapatavALo gaNAto ne zALAe jyAre seTInA jora paMDita sukhalAlajI maganabhAi desAi ' saralAdevI sArAbhAI para cAlatI hatI e jamAnAmAM emaNe svataMtratA, svayaMskRti ane bhakitalakSmI desAI jugatarAma dave gaMgAbahena vaidya : zrama vinAnuM zikSaNa nirarthaka che ema chApare caDhIne samajAvyuM. babalabhAI mahetA' parIkSitalAla maja- gokulabhAi bhaTTa ne te kevaLa kahyuM ja nahotuM paNa te pramANe karI batAvyuM. dakSi kAzInAtha trivedI mudAra harabhAI trivedI zubhUti bALamaMdira, AMbalAnI lekazALA, AMbalAnuM pAyAnI vADIlAla lallubhAi rAvajIbhAI paTela indumatI cImanalAla keLavaNInuM adhyApana maMdira, grAmasevaka vidyAlaya ne lokabhAratInAM puSpAbahena mahetA maganabhAI zaMkarabhAI bhavAnajI arajaNa zramasaptAhe jemaNe joyAM haze emane jhAMkhI thai haze ke zikSaNa dvArA jayasukhalAla hAthI manubhAI zAha ' khImajI javAbadArI svayaMskRti, sahakAra ane amane sumeLa kema thaI zake che. ratubhAI adANI dayAzaMkara dave jAdavajI modI .: gujarAtanuM e parama saubhAgya gaNAze ke svarAjanI keLavaNI bhAnuzaMkara yAjJika . ke. ke. zAha giradharalAla koTaka pUrva prAthamikathI mAMDIne mahAvidyAlaya sudhI kevI hoI zake tenuM cImanalAla cakubhAI mohanabhAI mahetA zAMtilAla zAha ciMtana ne tene pratyakSa prayoga eka vyakitane hAthe saLaMgasUtra rIte mANekalAla zAha. (pAna) jayAnaMda khIrA thato teNe joyo. pAyAthI mAMDIne te kaLaza sudhInI AvI keLava tribhovanadAsa paTela bAbubhAI jazabhAI ' jagubhAI parIkha NInI ImArata aneka jhaMjhAvAte vacce nAnAbhAIe ekAgra bhakitathI narendra nathavANI paTela ghanazyAmabhAI ojhA I UbhI karI tene 25me gujarAtanuM parama gaurava gaNIe chIe. kAraNa jeThAlAla jozI hitendra desAI pramodarAya vIracaMda zeTha - ke Akhare dezanI mahattAne AdhAre tenI khANa ke khetara para devendra desAi vijayakumAra trivedI premajI bhavAnajI Thakakara nathI paNa kAma karatA nAgarike upara che. nAgarike kevA thaze tene rAmalAla parIkha' chaganalAla jozI - lakSmIdAsa zrIkAnta AdhAra tenI zikSaNaprathA para che, svarAja AvatAM pahelAM gujarA- navalabhAI zAha nArAyaNa desAI mehana parIkha ma Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 A kat is ' nAma paNa mahatI mAyA mAM mahArASTra . A gokaLadAsa paramAra mohanalAla vIrajIbhAI jamiyatarAma veva zrI. cauhANanI preraNAthI badhA matrIe sahamatI evI niNa rAmapurA desAi sukhabhAI zAhe prabhAtagiri gosAya karyo che ke vAratahevAre nAnI moTI vastuonA udhAmAM pramoTa A jottama gAdhI zakabhAi paTala kAnajIbhAI paTela ane zilAropaNa vidhimAM maMtrIone jo Ama vAmAM Ave to amulakharI lallubhAI zeTha harilAla zo temAM herathI teoe bhAga na levo. A kathana mATe mArA gAlA ja khonA ho jayaMtIlAla zeka kanubhAI laherI vika che. Aja kAle eSAnone khurA karo A enAliTI che dila cImanalAla (i. vallabharAma vaidya bacubhAI rAvata paDI gayA che. pradhAnone paNa potAnA lokone potAnA kAmo tArI mathuradAsa nA majudAsa paTavArI kALubhAi veLiyA ane A eka bhAga maLI gayo che. A pradhAna vilinI pAra A kAntiprasAda batAthI calAdarAya dhoLakiyo gAla bhAI para potAnA jevAnaMvArIe A karo mATe ja bAlubhAMga leva tathA anya nAnAra che. sArI ane navA ApaNI ane nAnI gujarAta-mahArASTra mATe eka avasara pramANamAM AvA masA mA pANI nA nAnI IT - tA. sI. eno visayI. mahArASTra ane rAtanA, e ame upavAstaNiyA vInA nAma nI vAto mAM no mAM guNa to kavana, satata abrAhI che. mAtA gujarAta rAjyanA loTanenA manAma nI vAra dharamULathI navAM nathI. bane maLIne jAnuM urjavAya, eTaluM ja nahI banuM, eka navo para pANI che to PM ane rAjya hatuM, ane tenuM saMcAlana jemanA hAthamAM ja karavAmAM AvI. A samAre bha cIja dhAmA nAhI dhuma mA che e e vibhAjana pachInA paNa sacAlo nimAyA che. mahArASTranA mumAM ume je yakAranuM gujarAtanuM lokamAnasa nA gAmo karo makAna nA nA mAnI jA kApo tana thI emAM apekSA lokamAnasamAM rara . ravAbhAvika che pina thAya che. mosamamAM mArI jAya nA mami mA nI matavisAni bhAmikA para thAya ni sAmenA pitA e ke pati to Ama hovAthI mahArASTra ane gujarAta ane rAjyanI prajA 6 vAhana na tevuM rAjya racAyA bAda tenA dareka pagalA tarapha utsukatAthI jokhama kI TakA, bIjo mAtAne utArI pADavAnI mArI nathI. potAnA matheno vAromAM sI bI mArI mAM ane rie jJAnanA mInAbatanI apekSA vadhAre mANiIya kAmano patAnA thI lAcArI dAva mA nI lApa nI mAM mahArASTramAM kaleka sIna tivA , paravAmAM mAne che ja nA hoya te mA karavAno gAyA che ane kAraNa vivALI to hota yA nA mAMdhavArImAM ja eninA mAnanIya yogatA jamatA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha jIvana. tA. 16-6-60 jI. mAtherAnanuM paryaTana : eka aNukaTapyuM duHsAhasa che zrI muMbaI jaina yuvake saMdhanA bhenA mATe tA. 1-5-60 zarIramAMthI nIkaLatI aneka "bhujAo cAre dizAne spazI rahelI ravivArathI tA. 9-5-60 ravivAra sudhInuM je rIte paryaTana gaThana che, A bhujAonA cheDAne poinTa kahe che. vRkSarAjiothI EvavAmAM AvyuM hatuM te mujaba ravivAre savAre 7-30 vAgyAnI DhaMkAyelA prastuta pahADanAM A poInTa sImAvatI zikharo che. potAnA pUnAnI gADImAM 65 bhAI, baheno tathA bALakaeNnI maMDaLI, ravAnA nivAsa sthAnethI savAra yA sAMje nIkaLavuM ane eka yA bIjA na thaI hatI. A maMDaLImAM saMdhanA adhikArIo potapotAnA peinTa sudhI javuM, tyAMthI daSTigocara thatA vizALa bhUtaLa pradezane kaTu be sothe joDAyA hatA. nAnAM moTAM kula 16 kuTuMba sAmela nirAMte nihALo ane vakhata thaye tyAMthI nivAsasthAna upara pAchA thayAM hatAM ane jeTalAM bALaka hatAM, lagabhaga teTalI ja bahene! karavuM-sAdhAraNa rIte mAtherAna khAte AvatA pravAsIone Ave che che ane teTalAM ja bhAIo hatAM. saMdha taraphathI yojAyelA ATha dainika kAryakrama hoya che. A mujaba ame paNa amArA kAryakrama divasanA paryaTanamAM ATalI meTI saMkhyA A pahelI ja vAra goThavatA gayA ane mAtherAnanA sImAzikharone-judA judA peInToneja joDAI hatI. doDha varSa pahelAM mahAbaLezvara mATeno A eka " pAdAkrAMnta karatA gaMyA, ane bhinnabhinna khuNethI AsapAsanA pravAsa goThavavAmAM Avyo hato paNa temAM joDAyelAM bhAI bahenanI pradezanA avanavA rUpane nihALatA tema ja mANatA gayA. Asa khyA 34-35 thI vadhAre nahotI. meTI saMkhyAnA kAraNe A mujaba bIjA divase amArI maMDaLI vyakramukha jevA | darekane potapotAne game tevI kaMpanI seMdhI levAnI pUrI sagavaDa lAgatA luisa poInTa upara gaI ane tyAM kalAka doDha kalAka na hatI ane samUhamAM sAthe pharatAM pharatAM paryaTaNa maMDaLI eka nAnA AnaMda vinodamAM gALIne pAchI pharI. sAMjanA mAtherAnane pANI | sarakhA saMdha jevI zobhatI hatI.. na pUruM pADanAra zAraloTa leika (sarevara) tarapha ame pharavA nIkaLyA : saMvAranA nA vAgye ame muMbaIthI upaDelA te bapore ane sarovaranI pALa uparathI romAMcaka sUryAsta nihALe. pachInA pitA 1ra vAgye mAtherAna pahoMcyAM. amArUM utaravAnuM mAtherAnanI bahu ja divase be mAIla dUra AvelA vana TrI hIla sudhI badhAM pharI Tii jaNItI hoTela ragabImAM AgaLathI nakakI karavAmAM AvyuM hatuM. AvyAM, ane sAMje je sImAvatI zikharane zAhuDI jevo Sii. ATalAM badhAM kuTuMbane eka sAthe samAveza zakaya nahato, eTale AkAra ka95vAmAM Avyo che e pikayupAina poInTa upara A meTAM bhAganAM pravAsI. kuTuMbane ragabI hoTelamAM eka bAjue gayA ane sUryane AthamavAno samaya hoine te uparathI ka AvelA ADe blekamAM utAravAmAM AvyAM hatAM. ane bAkInA adabhuta dekhAtuM, aneka zikharane samAvatuM ane kSitija upara A cAra kuMTu be mATe bIjI bAjue AvelA "kaisa baMgalo" mAM AvelA muMbaInI ' samudrapadInuM darzana karAvatuM anupama nisargarahevA vagerenI goThavaNa karavAmAM AvI hatI. ' ' duSya saue AnaMda - vimaya pUrvaka nihALyuM. pachInA divase ni - judAM judAM kuTuMba mATe niyata karavAmAM AvelI jagyAe savAre maMkI poinTa tarapha badhAM gayAM, tyAMthI hArTa poInTa gayA che. riyara thayA bAda ragabI hoTelanA vizALa bhojanakhaMDamAM saue ane tyAMthI merI reDa upara thaIne narala-mAtherAna roDa upara dU bhajana karyuM. tyAra bAda be traNa kalAka vizrAMntimAM gALyA... AvyAM ane hoTelamAM bhojana samaye pahoMcI gayA. sAMjanA sIje badhAM sAthe maLIne pharavA nIkaLyA, paNa varasAdane lIdhe alekjhAnDA poInTa, rAmabAga poInTa, pArasI ArAmagAha, hindukoI vizeSa dUra jaI zakAyuM nahiM. najIkamAM AvelA ArTIsTa onuM smazAnagRha vagere sthaLo nihALIne badhAM elImepiyAnA peInTa uparathI saMdhyA samayane lIdhe bhukharAM dekhAtAM dUra AvelAM ' medAnamAM AvyAM tyAre sUrya pazcima dizAe alopa thavAnI aNI ri girIzikharo nihALIne sateSa mAne. upara hato. ahiM aradhe eka kalAka ArAma laIne hoTela tarapha - jema kAcabo beTho hoya ane tenA zarIramAMthI nIkaLatA sau pAchA vaLyAM. - page cAre dizAe lakhatA hoya ema bhUtaLa upara mAtherAnano pAMcamI tArIkhe savAre sADAtraNa mAIla dUra AvelA pe-- . parvata pAtAnI vipula kAyAne vistArIne paDe che. ane tenA ramA piinTa upara javAnuM ame nakakI karyuM hatuM. savAranA sADA sAta-ATha vAgye sau taiyAra thaIne nIkaLyAM. A vakhate amAre kAle eka nAnI sarakhI vaNajhAra jevo banI gaye hatA. keTalAMka page cAlatAM hatAM; aDhAra rikSAo bhADe karavAmAM AvI hatI, cAra pAMca gheDA hatA. jatAM AvatAM sAta mAIlanuM paribhramaNa hatuM. aDadhe raste bAjue Avela mAunTa berInA unnata zikhara upara ArohaNa karyuM. tyAMthI penaeNramAM poinTa sADAnava vAgyA lagabhaga sau pahoMcyA. mAtherAnanA aneka pAI-remAM A poinTa uparathI najare paData-vizALa pradezane AvarI : letA - dRSyanI bhavyatA ke niramA poInTa uparathI levAyelI paTaNa-maMDaLInI chabI nirALI ja che. AnI UMcAI ja " " * * Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-60 2505 phITa che! pAchaLa lIlA gAlIcA mAka ghaTTa jhAMDIthI DhaMkAyalu. mAtherAna AMkhone mAhAvI rahyu hatuM. sAme sarpAkA vahI rahelI ullAsa nadI, aneka nAnA moTA TakarA-- TekarIo ane aNiyALAM zikhare, eka bAjue muMbai AsapAsanA darIyA, dUra dUra dekhAte elIphanTAnA TApu, nIcenA sapATa pradeza upara dADI rahelI--avAra navAra dekhAtI-rela gADIo, bIjI bAjue pazcimaghATanI girimALA--AvA eka digantaspI citrapaTTa upara najara doDayA karatI hatI ane vizALatA svataH mUrti manta banI rahI haiAya evA rezamAMca dilamAM pedA karatI hatI. nAnAM moTAM saunAM meDhAM upara AnaMdanI prasannatAnI chAyA chavAI rahI hatI. nAnAM bALakonA killola atyanta madhura ane kaNu priya lAgatA hatA. . pegAramA pAinTa upara pahelAM pANI maLatu nahetuM; jhADapAna paNa tyAM bahu najIvAM hatAM; have te tyAM eka nAnAsarakhA agIcA banAvavAmAM AvyA che, TheTha sudhI naLa nAkhavAmAM AvyA che, ane pravAsIonI tRSA chIpAvavA mATe ThaMDA pANI nAM mATalAM bharI rAkhavAmAM Ave che. cA pANI tathA zarabata paNa ahi' have maLe che, ame ahiM badhAM mATe alpAhAranI gAThavaNa karI hatI te mujaba penAramA uparanA bagIcAMmAM, vRkSonI chAyA nIce, eka pagate sau goThavAi gayAM ane alpAhArane saue Ana MdapUrvaka nyAya ApyA.. tyAra bAda nAnAM moTAM ma`DaLanI chakhI levAmAM AvI, ane sADA daza-agiyAra--lagabhaga ahiMthI sau pAchA pharyAM. savAranA thAkane lIdhe meTA bhAganI icchA sAMjanA dUra karavA javAnI nahAtI. ema chatAM amArAmAMnA eTalAka eka peinTa sudhI jai AvyA. bIje divase savAre AkhI maDaLI gAraTa poinTa sudhInuM paribhramaNa karI AvI. AnuM aMtara penAramA poinTa karatAM thAvuka ochuM che. sAMjanA badhAM pharIthI zAralAya leika gayA ane bAjue Avela pasAranAthanA maoNMdiramAM pratiSTita mahAdevanAM darzana karyAM. rAtrInA bhojana pachI 'kATsa baMgale'mAM badhAM ekamAM thayAM ane pUrva taiyArI sivAya gAThavazvalA evA maneAraMjaka kAryakramamAM badhAM sAmela thayAM. kAie gAyuM', kAe vineAdI TucakAo saMbha LAvyAM, bALakoe peAtAnI nizALamAM bhajavelAM evAM nAnAM nAnAM vinAdI nATako bhajavI batAvyAM, samUha gItA gavAyAM, tuMkAMTu kAM prahasano paNa bhajavAyAM. Ama badhAMe sAthe maLIne doDha be kalAka Anada vinedamAM pasAra karyAM. pachInA divase savAre bajAramAM sau karavA gayA. sAMjanA vakhate cAra vAgye nIkaLavuM ane mAtherAnanI pUrva bAjue lagabhaga 1000-1200 phITa nIce AvelA rAmabAganA upavanamAM javu, ane tyAMthI paryaMta pharatA gheADA bhAgamAM cakkara mArI 'zivAjI leDara (zivAjInI sIDI) pAse paheAcavu ane te upara caDhIne vana TrI hIla'nA sthaLa upara AvuM ane tyAMthI rAjamArga upara thate prabuddha jIva na . A bhAge thaina zivAjI mahArAja dheDA upara mAtherAna * AvyA hatA evI kiMvadantI A vaMzavAjI leDara'... nAme oLakhAtA sIdhA caDhANu sAthe joDAyalI che. 39 raMgakhI hoTela pahoMcI javuM-AvA kAryakrama ame sAMja mATe goThavyA hatA. A mArga vikaTa hAine jemanI tAkAta na heAya temaNe A paribhramaNamAM na joDAvu ema sone kahevAmAM Avyu hatu. A kAraNe keTalAMka bhAibahenA A paribhramaNamAM sAmela thayAM nahAtAM. upara jaNAvyA mujaba ame cAreka vAgye rAmabAga tarapha javA nIkaLyAM. uparanI cetavaNI chatAM A paribhramaNamAM aDhI varSanA bAbAthI mAMDIte 67 varSanA mudrA sudhInAM bALako, bahunA tathA bhAio-Azare 40 jaNAM joDAyAM hatAM. mAtherAnanI pUrva bAjue AvelA rAmabAga poinTa uparathI ame utaravA mAMDyuM. A sAMkaDA raste utaratAM utaratAM rAmabAganI gIca jhADImAM ame praveza karyAM ane thADuka AgaLa cAlyAM evAmAM uparathI amArA mAMnAM kAi AvatA hoya ane amane ubhA rahevAnuM kahetA DAya evA avAja Avyo. eTale pAchaLa rahelA ame keTalAMka jaNa uparanA lAkA Ave tyAM sudhI khATI thayAM. thADI vAre e baheno ane eka bahenanA pati ema traNa jaNAM AvI pahoMcyo. temanuM kahevuM ema thayuM ke te sAthe AvavAnAM ja hatAM, paNu ame temane yAda karIne sAthe levA bhulI gayAM hatAM. Akhare A traNa jaNAM amArI sAthe joDAi gayAM tethI amane AnaMda thayA. Ama amArI sAthe pAchaLathI joDAyelI e bahenAmAMnI nAnI bahenane nAnapaNamAM pelIyAnI bImArI thayelI, tenA paraNAme temanA eka page cAlavAnI bhAre takalI hatI ane temane lagabhaga kheDagatAM cAlavuM paDatuM hatuM. temanI ummara ra varSanI che, te bI. e. nA abhyAsa kare che; temanu nAma mArI dhanIbahena. A khaMDenane joine AgaLa upara 'zivAjI leDara AvavAnI che .te upara' te kema caDhI zakaze tenI amArA manamAM cintA zarU thai. paNa have AvyA che te tene kAMi mAga nIkaLI raheze ema dhArIne ame AgaLa cAlavA lAgyA. 4 A mAge ghaNAM varSo pahelA huM AvelA. tene lagatA mAre khyAla evA hatA ke 'zivAjI leDara'. sudhInI kaDI saraLa ane sarakhI che ane pachI paNa pagathIyAMvALuM sIdhuM caDhANa che. paNa ame jema jema AgaLa vadhatA gayA, tema tema A mArA khyAla kharebara nahAtA ema mAluma paDatuM gayu. je kaDI upara amAre AgaLa vadhavAnu` hatu` te vadhAre ne vadhAre vikaTa banatI gai; keTaleka ThaMkANe ADAM avaLA paththaromAMthI mAga karavAnA hatA. vaLI jyAM tyAM rAmabAganA upavanamAM pravAsI ma`DaLInI chabI Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) pra bu dha jIvana tA. 16-6-60 -= keDI pAMdaDAethI DhaMkAyelI hoya. Ama paththaro ane pAMdaDAonA mAtherAnamAM ane khAsa karIne khADA - khaDIyAvALI ane pAMdaDAthI kAraNe ame sarva mATe bahu saMbhALIne cAlavAnI paristhiti ubhI DhaMkAyelI je keDI upara thaIne ame AvyA ane je caDhANe ame thaI. A je amArI sthiti hatI, te dhanIbahena mATe A caDhayAM tyAM sarSa vIMchInuM thoDuM jokhama gaNAya ja, paNa e paNa cAlavAnuM keTaluM vikaTa banI gayuM haze te kahI zakAya tema che. ame visarI gayAM hatAM. mukhya cintA nAnA meTAM badhAMya ane AgaLa vadhavAmAM temane madada karyA sivAya cAle tema hatuM nahi. temAM paNa dhanIbahena A sIdhA ane vikaTa caDhANune avA temanA banevI tathA amArAmAMnA eka ajitabhAinI madadathI ane aMdhArAmAM kema pAra karI zakaze tene lagatI hatI sadabhAgye ema chatAM khUba muzkelIthI dhanIbahena keDI pasAra karatAM rahyAM. koIne vAMke vALa sakhe paNa na thaye ane dhanIbahenane upara Ama chatAM temanI gati to dhImI ja hoya ane amAra thI temane sahIsalAmate AvelA jayAM tyAre pUrva karoti vArAha, uin hRdayane cheDIne AgaLa te javAya ja nahi, eTale dhAryA karatAM samaya, jimi | thApA tamahaM vaLe, paramAnanhe mAdhavam ! A jANItA vadhAre thate gaye. sAthe pANI hatuM te vaparAI gayuM. tethI sau te prArthanAleka meDhAmAMthI sarI paDe. ' pANIne zeSa anubhavavA lAgyAM. jema tema karIne rastAmAM - vana TrI hIla dhanIbahena sAthe ame pahoMcyA tyAre rAtrInA AvatAM eka gAmaDA pAse pahoMcyAM. tyAM pANI te maLyuM ATha-savA ATha vAgyA hatA. badhAM sahisalAmata AvI gayelAM paNuka keLuM hatuM. paNa ahiM DALu-na DoLuM-A vivekane heine, ThIka ThIka thAkelA hovA chatAM, amArA pagamAM navuM jora avakAza ja nahe. sAthenAM kapaDAthI gALIne khAsa ThaMDA nahi. AvyuM hatuM. ekAdazInA caMdranI ujaLI rozanIthI prakAzita evA A pANIthI saue tRSA chIpAvI. ahiM ame dhanI bahe nI banelA mAge e mAila pasAra karIne lagabhaga savA nava-sADA nava rAha jotAM hatAM. te paNa thoDIvAre AvI pahoMcyAM. paNa have vAgye ragabI helamAM pahoMcyAM. amArI maMDaLImAMthI je bhAI AgaLa kema jaizuM ane upara zI rIte pahoMcIzuM tenI cintA - bahene amArA A pavata-paribhramaNamAM sAthe joDAyA nahetAM amArA dilamAM vadhatI gai. kAraNa ke A gAmaDe pahoMcyA eTa teo amane pAchA pharatAM ATaluM badhuM aNadhAyu meDuM thavAne lAmAM sUya parvata pAchaLa chupAte cAle ane jota jotAmAM lIdhe, cintAgrasta banyAM hatAM. temaNe amane joine khUba rAhata asta pAme. haju thoDuMka jaMgala vaTAvavAnuM hatuM, je vaTAvyA anubhavI. ame bhejana karyuM ane bhAgyavidhAtA viSe UMDI bAda zivAjI leDaranuM caDhANu AvavAnuM hatuM. ahezAnamaMdI anubhavatAM, citravicitra kalpanA ane vicArothI che. A arasAmAM rAtrInuM Agamana thai cukyuM hatuM ane , rAtrI pasAra karI. | vyAkula ane ema chatAM gADha evI nidrAmAM ame thAkyA pAkayA ajavALuM hatuM tyAM aMdhArUM phelAI rahyuM hatuM. paNa sadbhAgye A pachIno divasa ravivAra hato. mAtherAnamAM ravivAre bajAra vaizAkha zuda11 nI-zukalapakSanI-rAtrI hatI. A kAraNe bharAya che. keTalAka mAla vecavAvALA rastA upara potAne mAla caMdranuM ghaTTa ajavALuM amane bahu TekArUpa banyuM. ane e pAtharIne besI jAya che ane AsapAsa vasatA gAmaDAnA loke ajavALAnA AdhAre zivAjI leDara' nAnAM moTAM sau caDavA lAgyA. jarUriyAta mujaba joItI cIjo kharIde che. amArAmAMnA paNa ahiM to kharI rIte keDI jevuM kazuM hatuM ja nahi. eka pachI keTalAka mAtherAnanI A bajAra jovA nIkaLI paDyA. keTalAke cIkI, eka ADAavaLAM paththaro je vaTAvavAnA hatA. gAmaDAnA lekAnA caMpale, joDA, sADIno kAra' tema ja evI bIjI. managamatI cIjo A cAlu rasto hato, eTale paganA ghasArAthI A paththare bIjA kharIdI. sAMjanA amArAmAMnA thoDAka lUIsA peInTa gayA ane paththarothI kAMIka judA paDatA hatA. ahiM Taca kaMI kAma lAge pazcima AkAzamAM kSitijane sparyA pahelAM ja alepa thaI rahelA tema nahatuM. hAthamAMnI lAkaDI paNa kadi kadi nirUpaNI banI sUryanArAyaNanAM vidAya darzana karyA ane sAme dekhAtuM nAnuM sarakhuM jatI hatI, kAraNa ke ghaNIvAra bADiyAM bharIne nIcethI uMce sarovara, vaLAMkamAM vahI rahelI ullAsa nadI, natamastaka na hoya caDhavuM paDatuM hatuM. Ama chatAM amArAmAMnAM ghaNuM kharAM upara evAM nAnAM moTAM girizikhare - A badhuM sAMjanI dhummasamAM vI hIla poinTa sudhI caDhI gayAM. aspaSTa banatuM jatuM nihALyuM. savAranA cha vAgye upaDatI TrenamAM ' paNa dhanIbahenanuM zuM ? A caDhANa te temanA mATe azakya mAtherAnathI nela AvyAM ane tyAMthI karajata lokalamAM besIne sau jevuM hatuM. jyAM darekane potAnI jAta saMbhALavAnI tyAM temane muMbaI AvI pahoMcyAM. , madada koNa karI zake? sAmAnya tAkAtavALAnuM A kAma paNa Ama amArA ATha divasa mAtherAna khAte khUba AnaMda naheAta. Ama chatAM paNuM ame sabhAgye mAtherAnanA eka rIkSA- ane majAmAM pasAra thayA. A majAmAM eka ja uNapa hatI ane te e ke mAtherAnamAM A vakhate sAdhAraNuM rIte hIla sTezana sAthe vALAne bhomiyA tarIke pahelAMthI sAthe lIdhuM hatuM. te ahiM : joDAyelI ThaMDaka nahotI. ulaTuM rAtrInA paNa kadi kadi ukaLATa khUba upayogI nIvaDe. te dhanIbahenano hAtha pakaDIne uMce 31, ra tha hate.. A rIte muMbaIvAsIonuM sadAnuM AkarSaNa evuM caDhAve ane ajitabhAi pAchaLathI uMce caDhavAmAM temane madada mAtherAna ati sundara chatAM sugaMdha vinAnA puSpa jevuM lAgatuM kare ke Ape. Ama dhIme dhIme paththara upara paththara ane zilA hatuM. ThaMDaka hoya ane temAM paNa dhummasa hoya tyAre mAtherAna upara zilA vaTAvatAM dhanIbahena paNa upara caDhavA lAgyAM. dhanI. himAlayanA eka nAnA sarakhA TukaDA jevuM lAge che. bahena A mAganuM jokhama barAbara samajI gayelAM, ema chatAM A varNana purU karuM te pahelAM amAre be vyakitane AbhAra - paNa, jarA paNa hiMmata hAryA nahi. temaNe pUre purUSArtha dAkhavya mAnavo ghaTe che. eka te ragabI hoTelanA mAlIka zrI ramaNalAla - ane eTale ja teo Teca upara sahIsalAmata, AvI zakayAM. Thakakarane ya jemaNe hoTelanA cAlu daramAM nakakara : rAhata ApIne amArA dilamAM bhAre phaphaDATa hato. dhanIbahenane, rakhene kAMIka ATalAM badhAM bhAI bahene ane bALako mATe mAtherAnane pravAsa ija thaze, ane te adhara aTakI paDaze te temanuM zuM thaze ane sulabha banAvyuM ane bIjo ragabI hoTelanA menejara zrI. jayatIte pachI amArI paNa zI sthiti thaze ?-avA vicAro manamAM lAla Thakakarane, jemaNe khUba umaLakAthI amAruM svAgata karyuM eka prakAranI dhaDaka pidA karatA hatA. A raste jaMgalI jAnavaranuM ane amane joItI badhI sagavaDa ApI ane vividha vAnIothI . kAMI jokhama hoya to te te ame bhulI ja gayA hatA. vaLI 2pura evA bhejanathI amane khUba tRpta karyA. paramAnaMda ' muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. ...' mudrasthAna "caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI roDa, muMbai 2, Te. naM. 283 03 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * $: # rajIsTara naM B 4ra66 vArSika lavAjama rU. 4 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 22: aMka 5: bahu jIvana muMbaI, julAI, 1 1960, zukravAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 1 Taka nakala : nayA paisA ra0. kAkA kAlakAmA - jAta << taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA para zaka karAtA gAgAlagA gAlagAgA paNa che. temanI sArI vAyAma ne ja vaDA pradhAnanI dinacaryA ja koIne paNa raheje e prazna manamAM uThe ke zrI. naherUnA rasapUrvaka sAMbhaLe che, temanA "praznonA ukelamAM madada kare che ane sadAe navajuvAna evA vyakitatvanI pAchaLa bharyuM bharyuM evuM kaMIka vAra bALake sAthe rame che paNa kharA. ' ' za che ke jethI teo AkhuMye varSa aDhAra-aDhAra kalAka pratidina " tamane sAIkala calAvatAM AvaDe che ? ApaNe gaI kAle kAma kare che ane bhAratanA ane paradezanA lekene cakita karI lIdhI te." Ama kahevAya tyAM te naherU pUche, " kayAM che sAIla * . nAMkhe evI jhaDape dezane khUNe khUNe avAranavAra dhUmI vaLe che ? lA jeuM" sAikala AvatAM eka jUnAgI'nI adAthI janatAne je temanuM mana nAcI uThe che te te sau kaI jANe naherU sAIkala sAthe ramata kare ne calAve ne bALaramatanA kendra ' ' che ane temane jAte maLIne teo prajAnA hRdayanA uMDANa pAmavA bane. temanI AsapAsa te dharanuM AkhuM ToLuM bheguM thaI jAya, , , mathe che te paNa jANItI vAta che. * ArAma harAma hai' e sUtra kAraNa temane mATe paNa "sAIkala savAra naherU", e eka anokho ' ' dezana ApanArI ne AcaranArA teo kAmamAM ne kAmamAM divasanA prasaMga che. kalAkonA kalAka sudhI daTAI jAya che. chellA keTalAM varSothI - pachI te lagabhaga ATha vAge ophIse jAya che ane emanA zrI. naherU dezanA ghaDataramAM pitAne mahAna phALo ApatA AvyA eka mRdadanIzanA kahevA pramANe bhAratanI jAhera milkata' banI che. te mATenI zakita ane preraNuM teo kayAMthI meLave che ? jAya che ne temanA para bhAre ne satata dabANa rahe che. Ama ne zrI naherU vahelAM uThe che-dilhInI kakaDatI ThaMDImAM paNa A kAmamAM ne kAmamAM madharAta thaI jAya che. te teo cha vAgye te uThI ja jAya che. temanA jelanivAse vyAyAmane - * *zrI. naherUnI dinacaryAne jAhera vibhAga temanA daravAjA parathI vAta che temanA jIvanamAM eka mukhya sthAna apAvyuM che. temanI sArI ja zarU thaI jAya che. daravAjA para temanA darzanArthe yuvAna ane tabiyatanuM eka kAraNa temaNe ghaNI vakhata kahyuM che tema vRdhdhAnuM nAnuM sarakhuM ToLuM to hoya ja. ghaNI vAra te darzana te ThIka, niyamita vyAyAma ne zIrSAsana che. temane davAmAM zraddhA nathI paNa lAMbI lacaka phariyAdenuM dAstAna paNa sAthe heya. dAkhalA tarIke, A ane Arogya mATe tenI jarUra hoya tema teo mAnatA nathI. eka vRddhAe darzana bAda khUba lAMbu belI zrI. naherane pitAnI koikavAra jyAre temane zaradI athavA tAva hoya che tyAre paNa hatheLImAMnA cekhA batAvyA ne kahyuM ke " juo, mArA ghara pAsenI teo tabIbI sahAya levAnI ke ijekazana levAnI nA pADatA medInI dukAnamAMthI A cekhA mane maLe che, temAM enA karatAM hoya che. zaradI athavA mAthuM duHkhatuM hoya tyAre teo dUdhavinAnA cheDA ne kAMkarA ja vadhu hoya che ! tame kAMI na karI zake !" A cAnA garama kapamAM bheMDuMka mIThuM nAMkhe che ane lIMbuno rasa le che.. pUruM thatAM koI vidyAthI AvIne tenI garIbAinI vAta kare ne teNe abhyAsa AgaLa calAvavA zuM karavuM te pUche. ghaNIvAra te * vyAyAma ane snAna pachI zrI. naherU badhAM vartamAnapatro para zrI. naherU tarata ja temanA vyaktigata bhaMDoLamAMthI kaMika ApatA jhaDapathI najara nAMkhI jAya che. rASTrIya ane AMtararASTrIya mahAva hoya che. A pUruM thatAM, keIka gAmaDiye zrI. naherUne sASTAMga daMDadharAvatA kayA samAcAra vAta mAnapatronA kayA pAnA parathI tAsvI vat karIne phariyAda kare che ke "tenA gAmane mukhI kera vartAve che." levA tene mATe temanI AMkha TevAelI che. sthAnika samAcAromAM AvI rIte haMmezA ghUsI AvatA tene vaDA pradhAnane kaMTALe, temane jhAjho rasa hotuM nathI. paNa, agralekhe, taMtrI noMdha ne bIjA AvatuM nathI. sAmAnya leke sAthe saMparka jALavavAne temane ' agatyanA khAsa lekhe teo joI jAya che. temanA niSNune dezanA A eka ziraste che: te vaDA pradhAna banyA tyAra pachI dezanA keI judA judA vibhAgonI ghaTanAonuM nirupaNa hakIkata ne AMkaDA paNu prajAjana mATe temanuM nivAsasthAna khulluM che. dezanA khUNe one AdhAre raju kare che je teo dhyAnapUrvaka joI jAya che. khUNAmAMthI AvatA leko temane maLI zake che. zrI. naherUnI sAthe ' A dezamAM sattAvAra ne binasattAvAra kSetre Thera Thera zuM bane che tenI temanA madadanIza hoya che. gaMbhIra jAtanI phariyAdonI vigate teo jhINumAM jhINI vigata teo meLavI le che ane zuM pagalAM bharAvA lakhI le che, te para tapAsa thAya che ne aMte yogya karavAmAM Ave che. joIe te bAbata para teo dhyAna para che. pitAnA kuTuMba sAthe vaDApradhAna savArano nAsto kare che. pitAnI putrI idira tathA be pautre rAjIva ane saMjIva sAthe eka vAra zrI nahera videza khAtAnA temanA meja para jaIne ' thoDoka samaya gALavAne A ja meke che. rAjIva ne saMjIva naherUne beThA ke sattAvAra, rAjakIya ane jAhera mAMgaNIothI temane nAnA" kahIne saMbodhe che. "nAnA" temanI zALAnI badhI vAto samaya rokAI jAya che. paradezathI je mulAkAtIo AvatA hoya che, temane maLavA paNa zrI naherUe samaya phAjala pADavo ja rahyo. . * svataMtra pakSanI pracAra sabhAmAM hAlamAM zrI. munzIe A temanAM aneka rokANo vacce Ama vakhata phAjala pADIne naherU , bAbatamAM sarvathA anucita TIkA karI hatI. taMtrI. temanA maMtrIone paNa AzcaryamAM garakAva karI mUke che. zrI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA 1-7-60 rahasyamaMtrI ne aMgata vAta zuM khAvuM te mATe ja karIe chIe ? zuM ApaNe tene naherane aneka bhAga bhajavavA paDe che. te vaDA pradhAna che, te prakIrNa nedha. videza khAtAnA pradhAna che; te gresa pakSanA mukhya salAhakAra tathA lavAda che; samarata eziyAnA netA che. temane maLavA mulAkA- "glerIphikezana' nahiM paNa "kansiDarezana : tIonI lAMbI katAra jAme, temAM navAI jevuM kazuM nathI. judA- bahumAna nahi paNa savizeSa kadara judA kAma mATe deza paradeza, rAjakIya sattA paranA temaja jyAre koI vyakita yA to maMDaLI samAjadrohI pravRttithI virodhapakSanA pratibiMdhimaMDaLone paNa temaNe maLavuM paDe che. . pAzca tApa-pUrvaka pAchI phare che, pitAne aparAdha kabula kare che A badhA vividha kAme pahoMcI vaLavA zrI naherU cArathI cha ane have pachI e mAge nahi javAno pitAno niradhAra jAhera sTenegrAphara-sekreTarIono pUrepUro upayoga kare che. temanA kare che tyAre tenA viSe ApaNA dilamAM koI savizeSa Adara rahasyamaMtrI ne aMgata madadanIza thavAnuM kArya saheluM nathI. pedA thAya che, ane tenuM bahumAna karavAnI vRtti ApaNe anu zrI naherU jamavA jyAre besavuM ne zuM khAvuM te mATe ' bhavIe chIe-A, zuM che? zuM ApaNe tenAM hIna konuM bedarakAra banatA jAya che, temane kabuno rasaidhao kahe tema bahumAna karIe chIe ? zuM ApaNe tenAM apakanyAne Adara & yA te Agama e ta pIrasAya te to garama je. karIe chIe ? nA, ema nathI. A AdarasanmAna tenAM duSTa jatA. te pIrasaNIyAnuM AvI ja banyuM. paNa have to. paMDitajIne kRtyanuM nathI. paNa Aja sudhI aniSTa raheNIkaraNIthI te vyakita temanI munsaphI mujaba jamavA paNa avakAza nathI. have to pAchI pharI che, ApaNAthI je vyakita dUra hatI te vyakita A cAM ne kephIna samayamI 5Na naherane yAda karAvavI paDe che. kAryamAM, rIte A paNa samIpa AvI che-A prakAranI sudhaTanAno A rata, thaI gayelA naherUnejamavAne paNa vakhata nathI." ; ' , , Adara ane sanmAna che. samAjamAMnuM eka visaMvAdI tattva Aje saMvAdI banavA, cAhe che e hakIkatane temAM AnaMda rahela che. A vicArane dAdA dharmAdhikArIe pitAnA eka vyAkhyAnamAM - pahelAnA brITIza kamAnDara-ina-cIphanA vizALa mahelamAM potAnI vilakSaNa rIte nIcenA zabdomAM raju karyo che - vaDA pradhAna zrI nahera rahe che. chatAM, brITIza vaibhavanI yAdI Ape "samAjamAM niraparAdhIonI aparAdhIo. tarapha jovAnI temAM moTA moTA khaMDe ne ArAmagRhenI temane koI jarUra lAgatI eka vizeSa dRSTi che. e dRSTi AkhA samAjamAM rahI che, mAtra nathI. mahemAne na hoya te temanA bhejanamAM hoya che sUpa santa-sajajanamAM ja nahi. eka udAharaNa laIe. meM kadI dArU selA ane phaLa svAdiSTa rasa garama kephIM zrI mahephane bhAve nathI pIdhe. te emAM mArI koI vizeSa ijajata nathI. tame paNa oM iMdirA gAMdhI temanI baMdhI jarUriyAtanuM dhyAna rAkhe che te dArU nathI pItA te tamArA mATe je mAna che e ja mArA mATe che, avAranavAra temane zuM game che ke zuM nathI gamatuM te mujaba paraMtu dhAro ke ahiM ke jabaradasta vyasanI che, te corIchUpIthI pheraphAra thAya che. zrInaherunI apAra zakitane puravaThe bhejanamAMthI gerakAyadesara dArU pIe che. te jANavA chatAM tenA bhayathI tenI viruddha nahIMpaNa sakhta parizramamAMthI ja maLI rahe che. sAkSI ApavA koI taiyAra nathI. polIsa paNa bhayane lIdhe ke lAMcas* jamyA pachI zrI niherU tarata gharamAM teimanA kAmamAM gUMthAI rUzvatane lIdhe kaMI karatI nathI. have te sAme AvIne jo kahe, jAya che ne te madharAta sudhI cAle che. teo tyAre paNa kAma ke Aje huM dArU choDavAne saMkalpa karuM chuM. to tame badhAM pUruM kare che enuM kAraNa e nahIM ke teo thAkI jAya che, paNa TAunaholamAM ene mAnapAna Apaze ke mane.? ema kahIza mukhyatve emanI AsapAsa vIMTaLAi rahetA madadanIza ne maMtrIone ke enI tame ijajata karo ane huM ema ne ema rahI jAa chuM, AgamanI jarUra che te, je bAbatamAM zrI naherU sajAga hoya A te " gleriphikezana thayuM ? samajavuM joIe ke A riche. gaMbhIra bAbatane largatuM kAma zrI naherU rAtanA, zAMtinA phikezana' nathI paNa 'kansiDarezana' che. (bahumAna nathI paNa samayamAM karatA hoya che. ' . . . . ' saMvizeSa kadara che.) * Ama vaDA pradhAnano divasa pUro thAya te pahelAM temanI " "mAnI le ke eka vezyA meyarane lakhe che ke Aja data mujaba teo temanA khaDamAM goThavelA puratathI khIce sudhI huM vezyAno dhaMdhe karatI hatI. paraMtu rAmAyaNa sAMbhaLIne mane thayuM ke e dhaMdhe yogya nathI, tethI Aje tamane khIca bharelA kabATe tarapha temanI najara jAya che, jemAM gAMdhIjInAM lakhANe arthavA temane lagatAM lakhANe temane kadi kadi ekA huM lakhI rahI chuM ke have huM A dhaMdhe cheDIne sArUM jIvana eka AkarSe che. A jotAM ja bApunI smRtithI temanuM haiyuM : che vitAvIza. te meyara saune ekaThAM karIne tenI Ijajata nahi bharAi jAya che ane te divase temane yAda Ave che ke jyAre kare zuM ? ane meyara ema kahe ke Aje A bahenanA hAthanI temanA jevA lekhe loko preraNA ane mArgadarzana mATe rASTrapitA rAkhaDI baMdhAvuM chuM te zuM banArasanI sabhya strIo ema kaheze ke ame e baMdha na karyo tethI ame rahI gaI ane pelInuM te tarapha jotA. eka ja kSaNamAM bhAratanA bhAgyavidhAtA javAhara gurUnI pAse celA banI jAya che ane temanuM mArgadarzana cAhe che. "gleriphikezana thai rahyuM che ? eTale samajavuM joIe ke aparAdhI jyAre aparAdha cheDI thaMDI je kSaNo pahelA vaDA pradhAna tarIke teo aneka praznonA de che tyAre samAjamAM tenI eka vizeSa kadara thAya che. aparAdhanuM ukela mATe mathAmaNa karatA hatA, te gAMdhIjI samakSa judA ja svarUpe dekhAya che. jANe-ajANye bApuna te amara zabda temane valAriphikezana' na karavuM joIe. paraMtu lakSmaNa rAma sAthe vanavAsa gayele to tenA karatAM adhika mahatva vibhISaNanA heThe jANe ke AvI jAya che, "izvara ahalA tere nAma, sabake tyAganuM manAyuM; kAraNa ke te pratipakSIomAMno hato. je lokoe sanmati de bhagavAna." A sAthe zrI naherU pitAnuM rejanuM kArya Aja sudhI ahiMsAne vicAra karyo che temanAM cittamAM, buddhimAM, Ape che. ne bIje divase pAchA temanA priya gulAbanI jema valaNamAM, vRttimAM haju sudhI krAntikArI parivartana thayuM nathI. haste mee uThe che. ! temaNe A pAsA upara vicAryuM ja nathI." 1859 naveMbara 15 mInA ke : ' . ' ' cakSuhIne mATe duniyAnAM dvAra khulavA lAgyAM che. "ilasTreTe vIkalImAMthI . mULa aMgrejI : zrI je. rAdhAkRSNana kumArI jyoti bahena mehanalAla pArekha A varSanI es. sAbhAra udhdhata. ' , , anuvAdaka kAntilAla bADiyA, esa. sI.nI parIkSAmAM 56 TakA mAkara meLavIne uttIrNa thayAM che. che.) goThavelA pustako temanI valaNamAM risAne vicAra karyo che ane che. je lokoe Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7 60 , pra buddha jIvana evI tI . vizava nA vavAthI temanI vAta maMdira e kayatA che. kAna mAM e mATe temane abhinandana ApavAmAM Ave che. A vAMcIne A pada teo eTalA badhA bhAvathI gAtA hatA ane te . keine paNa prazna thaze ke je parIkSAmAM chokarA chokarIo hajAronI stavanane eke eka zabda teo barobara samajatA hoya ema saMkhyAmAM uttIrNa thAya che te parIkSAmAM saphaLatA prApta karavA mATe evI tIvrata thI gAtA hatA ke huM temane sAMbhaLIne be ghaDi NbhI. eka bahenane A abhinandana zAM? gaI ane temane vizeSa jANI zakuM evI manamAM sahaja icchA . enuM kAraNa e che ke A bahene cha varSa upara akasmAtathI uddabhavavAthI temanI vATa jotI huM maMdira bahAra ubhI rahI. bane AMkhonI jovAnI zakti gumAvI hatI ane tyArathI temano teo bahAra AvyAM ane teo kayAMnAM che, kayAM utaryA che vagere jANI lIdhuM. pachI te teo jyAM rahetA hatA tyAM huM jatI : abhyAsa baMdha paDyo hato. Ama be varSa cAlyA bAda muMbaInI AvatI thaI ane temanI sAthe mAro paricaya vadhavA lAgyo. meDana skUlanA prInsIpAla zrI. ramaNa vakIle A bahena AthI mArA jANavAmAM AvyuM ke temanAmAM jaina dharmanI ghaNI. pratyenI sahAnubhUti AkarSAIne je dhoraNathI tene abhyAsa UMDI samaja hatI. devacaMdrajInA stavane temaja ATha dRSTinI adhuro rahyo hato te dhoraNathI abhyAsa AgaLa vadhAravAnI sajhajhAIne artha temaNe samajAvyo ane temanAM jJAnathI huM khUba pitAnI skUlamAM sagavaDa karI ApI. gharamAM paNa tene badhI prabhAvita banI. teo kacchanAM hatAM ane vidhavA hatAM ema mane anukuLatA. karI ApavAmAM AvI. mAtA - pitAe tene mAluma paDyuM. temanAM kapaDAM ane rahevA karavAnI rIta uparathI khUba protsAhana ApyuM. vadhAre bhaNelI bahenee tene madada teo bahu sAmAnya sthitinAM haze ema meM anumAna karyuM. temane karavA mAMDI. pariNAme A varSe te bahena ema. ema sI.mAM hAlatAM cAlatAM bahu ja muzkelI paDatI hatI te joIne meM kahyuM ATalA sArA mAkara meLavIne pasAra thaI zakayA che ane have kave ke "tame mane rajA Ape te mArI pAse nArAyaNa tela che te kelejamAM saMgItane khAsa viSaya laIne pitAne abhyAsa AgaLa vaDe tamane huM thoDA divasa mAlIsa karuM." temaNe mArI mAgaNI vadhAravA cAhe che ane thoDAM varSamAM ka yunivarsiTInAM snatikA svIkArI ane ... aThavADiyAnA mAlIsanA pariNAme temane sAre thavAne ane e rIte pitAnA jIvanamAM Atmanirbhara banavAno ArAma lAge ane lAkaDInA TekA vaDe teo ThIka ThIka cAlavA maneratha. seve che. lAgyAM. AthI teo bahu rAjI thayAM, , , , , , che. A ghaTanA ApaNA samAjanAM aneka cakSuhIna bALake ane . . "pachI mane thayuM ke mAjI kaI sArA DAkaTaranI davA kare to temanAM mAbApane preraNAdAyI banavI ghaTe che. adhene lakhatA kadAca AthI paNa temane vadhAre phAyado thAya....e vakhate . vAMcatA karavA mATe Aje aneka navAM sAdhano pedA thayAM che; ThakakarabApAnA nAnA bhAI De. kezavalAla Thakakara darabArI davAkhAnAnA vaLI ' sarakAra tema ja zikSaNasaMsthAo AvAM bALake pratye mukhya DAkaTara hatA. teo bahu huMziyAra gaNAtA hatA. mAjIne meM savizeSa sahAnubhUti dharAvatI thaI che ane temane madadarUpa banavA e DaoNkaTaranI davA karAvavA Agraha karyo ane temanI sAdhAraNa mATe tatparatA dAkhavI rahI che. A anukuLatAo dhyAnamAM laIne sthitino khyAla karIne DaoNkaTarane e saMbaMdhe meM sUcanA karI. bhAjI AvAM cakSuhIna bALakee tema ja temanAM mAbApoe asahAya DokaTaranI davA karavAne jarA paNa Atura nahetA, paNa mArA premajevAM banIna AMsu sAryA karavAnI have kaI jarUra nathI. AvA bharyA dabANane vaza thaIne DokaTarane bolAvavAnI. temaNe hA kahI. bALakane uttejana tema ja jarUrI sagavaDa pUrI pADavAmAM Ave DokaTara AvyA, tapAsIne davA lakhI ApI, DokaTara uThayA. eTale te teo samAjane bejArUpa banavAne badale Atmanirbhara tema ja mAjIe temanI phI ApavA mAMDI, paNa temane karavAmAM AvelI samAjanA upayogI aMga bane evI aneka zakayatAo rahelI sUcanAne khyAla rAkhIne temaNe phI levA nA kahI, paNa DAkaTarane che. bhUtakALamAM jyAre AvI koI sagavaDe nahatI tyAre paNa mAjIe bhAra daIne kahyuM ke "huM tamArI phI ApavAne pUrI zakitapurUSArthanA baLe eka aMdha vyakita keTalI UMce caDhI zake che te bhAna chuM ane tamAre phI levI ja paDaze." eTale pachI DAkaTare samajavA mATe paM. sukhalAlajIne dAkhale pUratuM che. AjanAM sagavaDa avaza banIne phI svIkArI. ane pachI DokaTaranI keTalAka divasa sAdhananI madada vaDe eka vyakita petAne keTale utkarSa sAdhI zake che davA karavAthI temane khUba ArAma thaI gayuM ane mAjI sArI rIte tene khyAla . rAjendra vyAsa ema. e; ela. ela. bI.; pIeca. haratAM pharatAM thaI gayAM. DI. jemanAM tAjetaramAM eka grejyueTa kanyA sAthe lagna thayAM che temanI - "pelI phI levAnI DAkaTaranI AnAkAnI uparathI mAjI ujajavala kArakIdI uparathI AvI zake tema che. prastuta jati- - - kaLI gayAM ke e mArI sUcanAnuM pariNAma haze. eTale eka ka bahenanA dAkhalA. uparathI paNa ApaNane pratIti thAya che ke AjanAM divasa mane pAse besADIne temaNe kahyuM ke "bahena, mane ghaNA divasathI thatuM hatuM ke mArA cakSuhIne ke apaMgenuM bhAvI bhUtakALa mAphaka kevaLa eziyALApaNuM, jIvananuM eka nirAzA ke hatAza thI bhareluM rahyuM nathI. temane purUSArtha ane jarUrI rahasya tane jaNAvuM. mArI cAlu raheNIkaraNI uparathI tane sagavaDone dhakake sazakata ane sAMgopAMga loke jeTalA ja, temane lAgatuM haze ke huM garIba haIza, paNa vastusthiti ema nathI. upayogI mAnavIo banAvI zake tema che. mArA pati rU. 50000nI muDI mUkIne A saMsAramAMthI vidAya thayA hatA, ane e rakamanI huM ja mAtra mAlIka banI hatI. paNa AnuM nAma sAcI TrasTI zIpa dhaNAM varSa pahelAM banelI eka bahenanA anubhavanI A e rakama mArI che ema meM kadI mAnyuM nahotuM. e rakamanI huM mAtra rakhevALa chuM emaja meM svIkArI lIdhuM hatuM. ane tethI temanA kathA che. te temanA ja zabdomAM jaNAvuM. svargavAsa. bAda meM bane teTalI karakasara ane sAdAithI rahevAne "AjathI 30 varSa pahelAM keI amuka nimitte pAlItANA nizcaya karyo ane mArA nirvAhano khyAla rAkhIne temanI AkhI javAnuM baneluM. huM mArAM kuTuMbIo sAthe mahAjananA vaMDAMmAM mIkata sArA kAmamAM vAparAvAne nirAdhAra karyo. ane te mujaba utarI hatI. eka divasa bAjue AvelI narasI nAthAnI dhama Aja sudhImAM meM rU. 350000 kharyA che ane temAMthI eka zALAnA maMdiramAM huM darzana karavA gaI. tyAM eka dubaLa apaMga davAkhAnuM . ane mAdhyamika zALA meM, ubhI karI che. have rU. : jevAM mAjI zrImadda devacaMdrajInuM banAveluM stavana gAtAM hatAM, tenI 15000 bAkI rahyA che. tenI paNa dhIre dhIre vyavasthA karatI pahelI kaDI nIce mujaba hatIH jAUM chuM. mArI AvI sthitimAM DAkaTaranI phI tane huM kema kayuM jANuM karyuM banI Avaze, abhinandana rasa rIti, ho mitta, ApavA dauM?" A temanA khulAsAthI temanI samagra paristhitine * paMgala anubhavatyAgathI, karavI jasu paratIta he nita.. mane pUre khyAla AvyuM ane Aja sudhI temane huM je AdarathI ' karyuM jANuM karyuM banI Avaze ?" jotI hatI te Adara mAM anekagaNo vadhAro thaze. ATalAM badhAM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pra buddha jIvana tA. 1-7-60 varSanA gALe paNa e mAjIne huM hajI bhUlI zakI nathI. e ane te mATe khapI javA taiyAra rahe che. AmAMthI temanAmAM dhamaMti-tyAgamUti mArA cittamAM hamezane mATe jaDAI cUkI che." zistanI bhAvanA AvI che ane nirbhayatA paNa AvI che. teo - gAMdhIjInA TrasTIzIpanA sidhdhAntanI A bhAjIne keI kalpanA je kAMI mAne che. te sadA ucita ja hoya che ema to na kahI sarakhI nahotI. ema chatAM e drasTIzIpane sidhAnta e mAjInA zakAya paNuM jIvanamAM bAMdhacheDanI bhAvanAne je sthAna che tenuM " caritramAM Abehuba sAkAra thayuM hatuM. Aje paNa eka evI mUlya teo ochuM AtA hoI temane leke jakakkI athavA haDI bahenane huM jANuM chuM ke jeNe potAnA svargastha patinI mIlakatano kahe te svAbhAvika che. e jakaka ke haTha temanI pratItimAMthI eka rUpIo paNa potAnA upabhegamAM nahi levAno ane e janmI hoI emane mana parama satya jevI hoya che ane siddhAMtarUpa : AkhI mIlkata sArvajanika satkAryamAM vAparavAno saMkalpa karyo banI gai hoya che. pazu sidhdhAntanA paNa vyavahAramAM te bAMdhache. AvA tyAga ane samarpaNanA pAyA upara ja ApaNI sabhyatA , choDa vinA cAlatuM ja nathI. A vyAvahArika satya gAMdhIjInA ane saMskRti racAyelI che, ane AvI satata banatI rahelI jIvanamAM kSaNe kSaNe ApaNane anubhavamAM Ave che evuM zrI. merAsughaTanAonA kAraNe ja te sadA surakSita che. ' paramAnaMda rajIbhAinA jIvanamAM dekhAtuM nathI. zistanA nAme jema teo bIjA pAsethI dhAryuM kArya karAve che tema teo paNa zistanA ' "zrI morArajIbhAI desAI nAme bIjAnuM dhAyuM" kare che. mahAna puruSe zistanA sarjaka hoya ' (prakAzaka: zrI gurjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhI raste, che, mAtra pAlaka nathI hotA, jyAre merArajIbhAi pAlaka che. * amadAvAda; be bhAganI kiMmata : rU. 30.) javAhara ke gAMdhIjI navI zista UbhI karI zake che, kAraNa temane , zrI. morArajI desAinuM vistRta ane vyApaka jIvana caritra gAMTha nathI, siddhAMtane nAme haThAgraha nathI, paNa morArajIbhAIne ApavAnA irAdAthI zrI. aMbelAla na. jozIe be bhAgamAM (pR0 siddhAMtanI gAMTha che , A temanI nabaLAI che ane te ja temane 681359) caritra lakhyuM che. purataka enA kadamAM ghaNuM moTuM gAMdhIjI ke java haranI TimAM besavA detI nathI. bAkI tyAga, thaI gayuM che, paNa aMgata caritrane lagatA prasaMge temAMthI zodhIe tapasyA, balidAna, niSThA, nirbhayatA e badhA guNo chatAM aMdaranuM te bahu ja theDA che. ane tenI svaya lekhakane paNa khAmI khaTakI cetanasvataMgya nathI. jANe ke koI dorIsaMcAra karatuM hoya ane haze eTale bIjA bhAgamAM evA keTalAka prasaMge pR. 232--2 62 teo cAlatA hoya evo bhAsa temane caritra uparathI UThe che. temaNe ApyA che, jo ke bIjA bhAgamAM temaNe pratijJA evI karI Ama chatAM sAmAnya jana karatAM merA*jIbhAI ghaNuM AgaLa che ke temAM teo temanI vicArasaraNIne vizeSarUpe mUlavaze. kharI vadhI gayA cheemAM te zaka che ja nahi. ane aneka daSTie vAta evI che ke A samagra pustakane jIvanacaritra evuM nAma na temanuM " jIvana ane karaNIya paNa che ane ghaNAne te preragudiAyI - ApavAne badale temanA jIvananuM mUlyAMkana athavA to temanI vicA- paNa bane evuM che ja, AvA jIvanane ApaNI samakSa mUkavAnI * radhArA ema nAma ApavuM joIe. te ja te je rIte te lakhAyuM che dhIraja ane khaMta zrI aMbelAlabhAIe batAvyAM che temAM bIjAM tene anukULa banata. lekhake AvaDuM moTuM pustaka lakhyuM che ane aneka kAraNe bhale hoya, paNa teo jema kahe che tema potAnA ja ke tene mATe sAmagrI paNuM ghaNI ekatra karI che ane teno upayoga DI chete uche jJAtibaMdhune biradAvavAnI bhAvanAe mukhya bhAga bhajavyuM che paNa chUTathI karyo che, paNuM jIvanacaritranA lekhake je kALajI rAkhavI emAM te zaka che ja nahi. murabbI aMbelAlabhAie A vAMcajoie te nathI rAkhI e sakheda jaNAvavuM paDe che. temaNe zrI. vAne Agraha karI mane te jarUra upakRta karyo che ane AvA desAInAM bhASaNanA aneka phakarA evI rIte TAMkayAM che, jemAM mAtra satvazIla vyakitanA jIvanamAM DeDiyuM karavAno je avasara Ape tArIkha ane mArA jaNAvyA che paNa varSane nirdeza nathI. AthI che te badala AbhAra sAthe viramuM chuM. dalasukha mAlavaNayA vAcakane caritranAyakane kramika vicAra vikAsa ke the, agara lekazAhIno A eka no namune kayAre teo zuM bolyA ene patto lAgatuM nathI. vaLI keTaleka keralanA lekazAhI akhatarAthI duniyA daMga thaI hatI, paNa ThekANe je saMvata ApyA che te paNa brAnta che. jo ke ema sarata- ethIye vadhu ApaNe daMga thaI. jaIe e lekazAhI banAva cUkathI banyuM che ane vAcaka svayaM sudhArI zake tevuM che, paNa hamaNAM keraLanA eka gAmamAM banyuM hatuM. e gAmamAM RSi * jayAre AvaDuM moTuM lakhavAnI dhIraja lekhakane che tyAre A khAmI ' vizvAmitra ane menakAnA praNayanuM eka nATaka bhajavAyuM. kathAmAM jarUra khaTake che. ' Ave che ema menakA vizvAmitrathI ene thayela putrI hAthamAM laI emane ' lekhaka pitAnA caritranAyakanA samAcaka nahi paNa aho- enI javAbadArI svIkAravA kahe che. RSi nA kahI cAlyA jAya che. bhAvasaMpanna heI khAmI kavacita ja jue che. 64 vaSa jevaDI A te kathA thaI, tyAM ja pUrI thaI jAya che thaI javI lAMbI jIvanamAM jene aneka vyakitao sAthe kAma paDyuM haze joIe. paNa ApaNe rahyA lekazAhI akhatarA karanArA. kele evA merArajIbhAIe jANe ke je kAMI kayu" ke niNa che lIdhA te e pANI vadhu pacAvyuM lAge che. eTale eMDiyanse A banAvane badhA ucita ja hatA evI chApa paDe che. gAMdhIjI jevA mahAna virodha karyo ane vizvAmitre e bALakanI javAbadArI svIkAravI puSpa paNa aneka bhUla karatA ane tene svIkAra karatA, paNa morA- joie evo Agraha rAkhe. rajI desAi te jANe ke je kare te ucita ja kare evI chApa dhamAla thaI gaI, hAhe thai paDI, ne vAta vaNasavA lAgI. ApaNu upara paDe che. A dRSTie A caritra Adhunika je kaMpanIvALA gabharAyA, tyAM te eDiyansamAMnA lekazAhInA ThekedAra jIvanacaritra lakhavAnI dRSTi che tene kadAca na saMte che. paNa yuvAno sTeja para gayA. paDadA pAchaLanA ekaTarone samajAvyA, ke caritranAyakanuM jIvana vAMcI chavAmAM dha.yu* karavAnI mamatA dhamakI ApI je ho te, e khelane aMta lekenI icchA mujaba to vAcaka jAra svIkAraze ane AtmavizvAsanuM baLa kevuM lokazAhI rIte bhajavavA nI kaMpanIne tyAM ne tyAM ja pharaja pADI. sarvopari baLa che temAM vizvAsa karate thaI. jaze emAM zaka nathI. sTeja para pharIthI menakA ane vizvAmitra AvyAM. menakAe zrI morArajIbhAImAM bIjA guNo hoya ke na hoya paNa niSThA bALakanI javAbadArI svIkAravAne kaSine Agraha karyo. lekazAhI to che ja ane je mAnatA hoya tene amalamAM mUkavAnI daDhatA (ke TeLAza hI) mujaba RSie bALakone svIkAra karyo. - te che ja. AtmanirIkSaNa kadI kadI kare che kharA paNa, temane oNDiyansane e paLa dhanya lAgI. ' . je ekavAra grahaNa karyu hoya tene choDavAnuM mana thatuM nathI . (amadAvAdanI keMgresa patrikAmAMthI sAbhAra udhRta ) vazIla vyAsa ane tenA aMbelAlabhA bhajavye che caritranAyakanuM jIvana sAkAro ane ano zaka nathI. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte te paristhiti che. ja cAle che. A rIte dhama pAchaLa eka hatA tA. 1-7-60 prabuddha jIva na - vyApAra pravRttinI be vikRtio : bheLaseLa ane kALAbajAra jI '' (gatAMkathI anusaMdhAna ) alabatta je saMyogo AjanA gerakAnunI vyApArane keTa(A lekhane pahele haka prabuddha jIvananA gatAMkamAM prakaTa lAka aMze anivArya jevuM banAvI rahyA che te ja sAcogo thayuM che. temAM chevaTanA bhAgamAM bIjA kolamamAM sAtamI lITInI bheLaseLanA vyavasAyane amuka aMze anivArya je banAvI zarUAtamAM ja nahi. ema " e mujaba chapAyuM che tenA sthAne rahela che. dA. ta. Taka mAlane vyApArI zuddha bhAla ApavA icche sudharIne ema che ja nahi.' e mujaba vAMcavAnuM che. A rIte te paNa jaththAbaMdha vyApArIne tyAMthI tevo mAla maLe nahi. evI vAMcatAM AgaLa pAchaLanA vA ne paraspara saMbaMdha samajAze. AjanI paristhiti che. bheLaseLane vyavasAya meTA bhAge utpAdake have A viSayanI vizeSa carcA tarapha ApaNe vaLIe. taMtrI) ane jaththAbaMdha vyApArIne tyAM ja cAle che. vaLI AsapAsanA - kALAbajAra aMge eka bIjI paristhiti paNa dhyAnamAM bIjA vyApArIo jyAre pitAnA mAlamAM bheLaseLa karIne dhamalevI ghaTe che. cIjavastunA bhAvamAM Aje je moTA pAyA dhakAra vyApAra calAvatA hoya ane dhuma kamANI karatA hoya tyAre uparanI vadhaghaTa jovAmAM Ave che tevI kadi pUrvakALamAM jovAmAM ekaladokala vyApArI mATe zuddha vastunA vyApArane vaLagI rahevuM AvatI nahotI. kAraNa ke AjanI dunyavI paristhiti ane artha- ghaNI vAra bahu muzkela banI jAya che. Ama chatAM paNuM bheLaseLaracananuM svarUpa ja kaI evuM che ke jotajotAmAM eka yA bIjI vALa mAla vece ja nahi athavA te pote potAnA mAlamAM cIjavastunI achata ubhI thAya che, jANe ke achata e sAmAnya bheLaseLa na kare te vyApAra cAle ja nahi-AvI anivArya nivama thai paDe che ane chata apavAdarUpa banI gai che. ane paristhiti kadI hotI ja nathI. cIjavastu vAparanArAo moTA bhAge tethI achatavALI cIjavastu meLavavA pAchaLa tenA saMgraha karavA sArI ane sAcI cIjavastuo meLavavAne aMgraha dharAvatA pAchaLa-le ke deDe che ane tethI tenA bhAvamAM ekAeka uchALA hoya che ane te khAtara thoDA vadhAre dAma ApavAne teo taiyAra Ave che ane vadhAre naphAnI AzAe vyApArI paNa mAlano hoya che. eTaluM kharuM ke AsapAsa goTALA ane bheLaseLa saMdhare rokavA mAMDe che. AmAMthI kALAbajAra janme che. jayAM calAvatA vyApArIo vacce cokhkhI cIjavastu ja pUrI pADa- ' 1 sudhI dezanI tema ja duniyAnI A sthiti cAlu raheze tyAM sudhI vAnI Teka rAkhanAra vyApArInI dhIrajanI ThIkaThIka karoTI thAya che, kALAbajAra aTakavAnA nathI. sarakAra game teTalA prayatna kare, paNa Akhare te kaseTIne tene badale 5NuM maLI ja rahe che. . ' paNu cIjavastunI chata thAya to bhAva ghaTe ane cIjavastune achata ane gharake tenA tarapha sArA pramANamAM AkarSAvA lAge chevaLI thAya te bhAva vadhe A eka chata achatane sAmAnya niyama che. AjanI kAnUnI jaTilatA vepArI mATe karavA sivAya ane bhAva ghaTe te khoTa khAvAne hamezA taiyAra evo vyApArI jANe ke bIjo vikalpa ja rahevA detI nathI ema kadi kadi bhAva vadhatAM vadhAre naphe raLavAnI taka jatI kare evI AzA lAge che, paNa bheLabheLa aMge AvI ke paristhiti che ja nahi. rAkhavI te mAnava prakRtinI virUddha che athavA te vyApAra tatva te pote kheTuM karI rahyo che AvI pAkI samajaNapUrvaka, kevaLa aMgenI Aja sudhInI samajaNanI virUddha che. Ano artha e che vadhAre naphe karavA khAtara ja vyApArI AvuM apakRtya karavAne prerAya ke dezamAM ane, duniyAmAM cIjavastunI taMgI haLavI nahi bane che. ghaNI vakhata jovAmAM Ave che ke kAyadAkAnUnanuM ajANapaNuM. tyAM sudhI sarakAra tatkALa lekahita mATe anivArya lAgatAM game athavA te adhurUM jANavApaNuM vyApArIne kAyadAnI cuMgAlamAM teTalAM niyamo muke te paNa kALAbajAra mULamAMthI kada nAbuda phasAve che, jyAre bheLaseLa anaitika che tema ja kAyadA-kAnUnathI, thaI nahi ja zake. virUddha che te vyApArI barAbara jANe che ane ema chatAM dhRSTatA. sAmAnya rIte vicAratAM lAge che ke chata apavAda rUpa pUrvaka te AvuM pApa Acare che. AmAM paNa khAnapAnanI cI ane achata niyama rU5 evo krama AjanI duniyAmAM kaMI samaya ane auSadha-injakazananI bajAvaTamAM bheLaseLe to mAnavI sama- sudhI cAlyA karavAnA che. duniyAnuM arthakAraNa ja AvuM kAMIka jamAM bhayaMkara anartho nIpajAvyA che ane keTalAyanA jIva lIdhA banI gayuM che ane tethI koi deza mukata nathI. A jotAM Aje che to keTalAkanAM zarIra bhAMgI nAMkhyA che. kharI jarUra che vyApArI gerarItIo ane sarakArI niyaMtraNa - 1959 nA DIsembara mAsanI pahelI tArIkhanA lAIphanA vacce AjanI vAstavikatA sAthe saMvAdI evo koI vyavahArU ' aMkamAM AvI eka ghaTanA pragaTa thaI hatI, jeNe duniyAnA lekenuM mAga zodhI kADhavAnI, ke jethI vyApArI kAMIka mukata mane vyApAra khUba dhyAna kheMcyuM hatuM. ghaTanAnI vigata nIce mujaba hatI :karI zake ane cAlu vyApAramAM sarakArane dakhalagIrI karavAnI jarUra mokamAM AvelA menIsanA purANA zaheranI AsapAkamI thAya.' sanA TekarALa pradezamAM saMkhyAbaMdha kuTuM be ekAeka sAMdhAnA , A te ApaNe kALA bajArane vicAra karyo ke jemAM taka dukhAvAnA bhegA thai paDyAM, tyAra bAda pitAnA hAtha paga calAvI " maLe vadhAre paDato naphe levAmAM vyakitagata rIte vicAratA vyApA- na zake evI temanI dazA thaI. thoDA divasamAM menIsanAM hospIrIne kazuM ajugatuM lAgatuM nathI, ema chatAM paNa sAmAjIka Tale daradIothI ubharAI, uThayAM ane Azare daza hajAra mANase daSTie tevI vRtti ane pravRtti eka mahAna anarthanuM rUpa dhAraNa lakavAthI paTakAI paDayA ane jAhera rastAo upara jyAM tyAM kare che. paNa vyApAranI cIjavastumAM bheLaseLa karavI e to ghaDIonA Teke cAlatAM ane Ama tema lathaDiyAM khAtAM saMkhyAsAmAjika daSTie ja mAtra nahi paNa vyakitagata dRSTie vicAratAM baMdha le ke jAhera rastA upara najare paDavA lAgyAM. merekanA paNa anIti che, adhama che ema dareka vyApArI barAbara samaje Arogya khAtAnI adhikArIo jemaNe Ama * pIDAtA lokone che, antathI svIkAre che, kAraNa ke deza ane duniyAnA game madade ane vaidyakIya sAdhana pahoMcADavA mATe deDodeDa karI, mUkI, teTalA saMyogo palaTAya, paNa vyApAranI cIja vastuomAM bheLa- teo AnuM kAraNa zodhavA pAchaLa tanatoDa mahenata karavA lAgyA. seLa karavAnI kadi koIne pharaja paDatI ja nathI. tene janma ane temane A bhayaMkara upadravanuM kAraNa jaDI AvyuM. A vyApArInI vyakitagata anaitika vRttimAMthI thAya che ane tethI, upadrava kaI cepI jatuonAM kAraNe pedA thaye nahota, paNa mANakALAbajAranI apekSAe A be seLanI pravRtti vadhAre dhRNAjanaka samAM rahelI bhavRtti ane tenAmAM raheluM sAdu sIdhuM ajJAna-e lAge che. bene karUNAjanaka vega thatAM A upadrava pedA thayo ho mereThakomAM zata lAgatuM eka mahAna ane karavI e te Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jI vana tA. 1-7-6o elAiva oIlane garIba kuTuMbamAM rasoI mATe cAluM upayogI tA. 13-5-60 nA TAImsa opha inDiyAnI eka taMtrIkaravA mAM Ave che. napho karavAnI vRttithI mArakanAM keTalAka sthAnika noMdhamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke "bheLase vALA khAdya padArtho, telanA vyApArIoe te pradezamAM AvelA yunAiTeDa sTeTsanA davAo, ijekazana ane kesameTikasa tene upayoga karanAranA eka havAI thANI - air-base - uparathI sedhuM vadhArAnuM hAthamAM jAya te pahelAM tene kabaje levA mATe polIsa inspekaTare era - kreTa - mazIna - oila kharIzuM, ane upara jaNAvela taraphathI je ke avAranavAra dhADa pADavAmAM Ave che, ema chatAM rasoImAM vaparAtA telamAM te bheLavyuM. pachI ema mAluma paDyuM ke A paNa, upalabdha mAhItI uparathI ema mAluma paDe che ke A erakreTa oilamAM eka prakAranA kepheITa hatA ke je jJAnataMtu- aniSTanI haju kaI paNa aMzamAM aTakAyata thaI zakI nathI. ene pakaDe che ane loko pedA kare che. A khabara paDI ke dAkhalA tarIke uttara pradezamAM bahAra pADavAmAM AvelA AMkaDAo tarata ja mekakenI sarakAre bAkInuM badhuM tela japta karyuM ane pramANe khAdya padArthonI bheLaseLa aTakAvavAne lagatA kAyadA nIce A telane je kaI vepAra kare tenA mATe motanI sajA pharamAvI. 1960nA phebruArI mAsa daramiyAna 420 vyakinaone sana paNa jeo A tela khAvAnA pariNAme lakavAnA bhegA thai paDyA karavAmAM AvI hatI, jayAre 18 59 mAM sajAnA kIssAonI temane sAjA karavAne kai upAya nahi hevAthI moTA bhAganA saMkhyA 38 hatI ane 1958 mAM te saMkhyA 264 hatI. leone aMpaga tarIke ja pitAnI jIMdagI pUrI karavAnI rahI. sajAnA pariNAme vasula karavAmAM AvelA daMDanI rakama 1956 nA ' '' khAdya pAthe ane auSadhe-ijekazane aMge ApaNe tyAM phebruArI masa daramiyAna karavAmAM AvelA 273 mukadamAo nAnA pAyA upara banatI AvI aneka ghaTanAo ApaNA kAna aMge rU. 26700 hatI, 1958 nA phebruArI mAsa daramiyAna upara athaDAi rahI che. AvuM pApa a caranAra ane khaMjara mArIne 318 mukadamAo a ge rU.2 36 00 hatI, aneM gayA phebruArI mAsa ke pIstAla pheDIne mAnavIne jIva lenAra khunImAM naitika daSTie . daramiyAna 42 0 mukaddamAone aMge vasula karavAmAM AvelA daMDanI koI meTo taphAvata nathI, paNa Ajane kAyado AvI bheLaseLa karanAra rakama rU. 326 00 hatI, davAdArUmAM thatI bheLaseLa aMge vasula karavAmAM pratye haju AvI kaDakAIthI jotAM thaye, nathI ane tethI khaMjarathI AvelA daMDanI rakama AthI paNa vadhAre ochI hatI. A upasthI khuna karanAra phAMsIe caDhe che tyAre khAdya padArthomAM ke auSadhe mAluma paDe che ke A rIte karavAmAM AvatA daMDa bheLaseLa mAM bheLaseLa karanAra kuzaLa ane dhanavAna AdamI hoIne je te aTakAvavA mATe pUratA nathI ane e uparathI evI sUcanA karavAnuM lAMca rUzvatathI chuTI na jAya to te huMziyAra vakIla rokIne adA Avazyaka lAge che ke AjanA kAyadA nIce thatI zikSAo pUratI latamAM moTA bhAge nirdoSa puravAra thAya che athavA te cAra cha che ke nahi ane je pUratI na hoya to temAM kevo sudhAro kare mahInAnI keda ke be pAMca hajAranA daMDanI zikSA tenA mATe pUratI joe e bAbatane sarakAre pharIthI vicAra karavo dhaTe che. gaNAya che. ane tethI ja A bheLaseLane vyavahAra chaDecoka pura Ama hovAthI AjanI AvazyakatA e mujabanI mAluma bahAramAM Aje cAlI rahyo che ane na kalpI zakAya evI paDe che ke leke A bAbata aMgenI udAsInatAne tyAga kare ane naitika tema ja sAmAjika ardhagatinuM darzana karAvI rahyo che. A bheLaseLane koI paNa saMyogemAM ame cAlavA nahi daIe - A bheLaseLa aTakAvavAne . eka ja upAya che ke tene lagatI AvI ugra manavRtti dhAraNa kare, ane AvI bheLaseLane khullI natika tathA kAyadAnI dRSTimAM je narama za che. te kADhI nAkhavI karavAmAM ane gunehagArone pakaMDAvavAmAM ane sajA karAvavAmAM lAke joie, ane kALA bajAranI apekSAe bheLaseLa karanAra sarakArane pUro sAtha Ape ke jethI lAMca rUzvata vaDe bheLaseLa kare vyApArI mATe zikSA karavAnuM dhoraNa ekadama kaDaka banAvavuM nArA vepArIone TakAvI rAkhavAnuM sarakArI karmacArIo mATe joIe ane temAM paNa khAnapAna ane temAM paNa davAdArU sAthe azakaya banI jAya, ane bIjI bAjue sarakArI adAlate Ane ramata karanArane AtyaMtika zikSAne pAtra levo joie. A lagatI kAnUnI zikSA ane daMDanuM dheraNa vadhAre kaDaka banAve. Ama bAbatamAM pAkIstAne ApaNane anukaraNa karavA lAyaka udAharaNa bane te bheLaseLanuM dina prati dina vadhAre vyApaka banatuM jatuM pUruM pADyuM che. bIjI bAbatamAM nahi paNa bheLaseLanI bAbatamAM ane aneka anartho pedA karatuM aniSTa taddana nAbuda nahi - te jene summary justice kahe che eTale ke TuMkAmAM pate sArA pramANamAM-haLavuM banI zake. paNa ubhaya pakSe AvI taiyArI tevI nyAyapaddhati ane atizaya kaDaka zikSAnuM dhoraNa pAkIstAnanI ane bheLaseLana kei paNa hisAbe nAbuda karavAnI sAcI tIvratA sarakAre akhatyAra karyuM che te dharaNu bhArata sarakAre paNa akha che kharI ?. paramAnaMda tyAra karavuM ghaTe che. "bhArata ane vizvanuM adhatana rAjakAraNa" . AvI kAnUnI jogavAI aMge jene Aja viSayane eka zrI. cImanalAla zAhanuM vyAkhyAna vakIla tarIke khUba anubhava che tevA eka mitra jaNAve che ke zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 5-7bheLaseLa aMgene kAyade 1955 mAM hindabharamAM amalamAM AvyA 60 maMgaLavAranA roja sAMjanA 6:15 vAgye saMghanA che ane temAM kaDaka sajAonI pUrI jogavAIo che, paNa tenA kAryAlayamAM (45/47, dhanajI TrITa) zrI cImanalAla amalamAM be prakAranI khAmIo jovA maLe che:-(1) bheLaseLa- cakubhAI zAhu "bhArata ane vizvanuM adhatana rAjakAraNa vALA padArtho zodhI kADhI vecanArane adAlatamAM laI javAnI upara jAhera vyAkhyAna Apaze. A viSayamAM rasa dharAvatA jemanI daraja che te polIsa-inspekaTaronI cazamapaSI tathA (2) bhAi bahenone hAjara rahevA vinaMtI che. guno sAbIta thatAM AkarI sajAnI jogavAI chatAM ApaNI " maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMdha. adAlata taraphathI karavAmAM AvatI nAmanA daMDanI sajA. A rIte mudraNa - zuddhi ' kaDaka kAyadAne amala bInaasarakAraka nIvaDe che. vaLI bheLaseLa " prabuddha jIvananA gatAMkamAM "zrAvakapadane adhikArI keNu?" vaLI vastu kharIdanAra koI paNa vyakita vepArI sAme adAlatamAM e mathALA nIcenA lekhamAM pahelA pAne bIjI kolama upara jaI zake che, paNa leke mAM te mATe bhAre udAsInatA pravarte che pahelA zlekamI dumiNe chapAyuM che tenA sthAne sumira ane te udAsInatA ja bheLaseLa karanArane utteje che. " ema vAMcavuM. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. A tA.17-60 jayaprakAzajInI rAjakIya vicAraNA jayaprakAzajInA nAmathI tame koI ajANa nathI. teo mahAna dezabhakata che. dezanI bhalAInA kAmamAM temanA jIvananAM ghaNAM varSo vItyAM che. ApaNe jANIe chIe tema dezanA samAjavAdI pakSanA teo sthApaka che, bhaya zuM. kahevAya tenI temane khabara ja nathI. betAlIsanI laData vakhate temanA mAthA upara bahu moTuM InAma hatuM, paNa tyAre te teo bhAMgapheDanI pravRttine dhama mAnatA eTale zenI pavA karyA vagara te kAmamAM ja maMDyA rahetA. phUTI damaDI lIdhA vagara amerikA gayA hatA ane amerikAnAM khetara upara rahI teo arthazAstra bharyA che. ' te temane je vicAra sAro lAge te apanAvavAmAM temanI nirbhayatA, temane apAra tyAga ane abhyAsa-A badhuM jotAM temaNe mUkelA vicAro salAIthI haDaselI dai zakAya nahi. ApaNuM rAjabaMdhAraNamAM karavAnA pheraphAra aMgenAM emanAM sUcano A daSTie jovAM ghaTe. . - ApaNuM cAluM baMdhAraNa te lokazAhI baMdhAraNa che. eka rIte kahIe te duniyAbharamAM ApaNuM baMdhAraNa te vadhAremAM vadhAre lokazAhI namUnedAra baMdhAraNa che. paNa sAmAnya rIte kahevata che ke gharane jogI joyaTo'-nuM sAjI game tevA mahAna kavi hoya to paNa potAnA gAmamAM te tulasyo' ja kahevAya tema ApaNe pite ApaNA baMdhAraNanI ochI kiMmata karIe, ochI kiMmata samajIe te pUro saMbhava che. manuSyasvabhAva evo che ke tene pitAne tyAM paDelA jhaverAtanI joIe teTalI kadara thatI nathI. khAsa karIne gulAmI manodazAmAM pitAnA jhaverAtanI sAcI kiMmata samajAtI nathI. bahAranA bhabhakAthI aMjAyelA rahIe chIe. ApaNe gharaAMgaNe zarUAtamAM ravIndranAthanI kadara karI zakyA ja na'hatA ne! temane jyAre nobela inAma maLyuM tyAre kalakattAnA keTalAka baMgALI gRhastha temane abhinaMdana ApavA. gayA. gurUdeve pahelAM te temane maLavAnI ja nA pADI. gurUdeva te vinayanI mUti samA hatA. teo rAjarSi kahevAyA che. saMsAramAM rahevA chatAM RSi hatA. kahe che ke temanA jI vanamAM bhAgye ja becAra vAra temaNe krodha karyo haze. temaNe A gRhasthane pahelAM te maLavAnI ja nA pADI. chevaTa maLyA tyAre kahyuM ke tamArA sanmAnathI mane kheda thAya che kAraNu" tame tamArA baMgALI baMdhunuM sanmAna karavA nathI AvyA. A te yurepanA lekAe sanmAna karyuM eTale tame zaramanA mAryA AvyA che. temaNe sanmAna karyuM te pachI tamane lAgyuM ke ahIM koI kavi che. nahi to baMgALImAM te meM ghaNuM lakhyuM che, paNa yuropanA sikake vAgyA pachI ja tamane tenI kiMmata samajAI ! eTale tamArA sanmAnathI mane kharekhara hAtha thavAne badale kheda thAya che ! ' . saMbhava che ke pelA baMgALI gRhanI jema ApaNA dezamAM ApaNI lekazAhInI je siddhi che tenI ApaNe ochI kiMmata AMkIe evuM bane.. jeTaluM ApavuM joie teTaluM adAna paNa ApaNe na ApIe tema bane...! be siddhinI ja vAta laIe. duniyAbharamAM nathI teTalA matadAre ApaNe tyAM che. yure . ApaNe tyAM che. yurI- panA keTalAka dezemAM te Aje paNa strIone matAdhikAra nathI. jyAM che tyAM paNa keTalI laData pachI moDe moDe apAyo, jyAre ApaNe eka kSaNanoya vilaMba karyA vagara strIone matAdhikAra Ape che" abhaNa AdivAsIothI mAMDIne pazcimIne zaramAve tevA pAzcAtya varga sudhI badhAne keI paNa jAtanA bhedabhAva vagara matAdhikAra che. chatAM ATalI cUMTaNIomAM tophAne thayAnuM ke. lehI reDAyAnuM banyuM nathI. A kAMI jevI tevI siddhi che? ' A dezamAM ApavAmAM Avela vicAravAtaMtrya. paNa eka evI meTI siddhi che. sAmAnya nAgarika paNa javAharalAlaMchanI TIkA karI zakemuMbaImAM keka chApAM te morArajIbhAIne moralanItinuM pUchaDuM kahI zakatAM. meTAmAM meTA rAjyAdhikArInI chaDeceka TIkA karIe chatAM te kaMI pagalAM na le. vicAraravAtaMyanI A mahattAnI kadara ApaNane che? eTale ApaNI UMtI le che. ' za hInA rAjabaMdhAraNamAM sudhArAnI carcA karIe tyAre tenI eka dAyakAnI siddhione bhUlI na jaIe ke bIjA koI rASTranI A kahevAnI siddhiothI aMjAI na jaIe te khAsa jovuM rahyuM. ' ' bIjI eka daSTie paNa A carcA utAvaLe na thAya te jarUrI che. AsapAsa najara nAkhIe te dekhAze ke A deza sivAya eziyAmAM lokazAhI kayAMya sthira thaI zakI nathI. DoneziyAmAM nAmanI lokazAhI che. De. sukanane lagabhaga saramukhatyAra thavuM paDayuM : che. brahmadeza lazkarI mANasane suparata karavuM paDyuM hatuM. silenamAM bha DAranAyakane je hAla thayA te ApaNe jANIe chIe. nAsara paNa saMpUrNa sattA hAtha karIne lokazAhI: amalane dAna kare che. pAkistAne paNa kevI jambara gulAMTa khAdhI che? pramukha iskaMdara, mirajhAM ghaDImAM UDI gayA. eziyAnI navajAta lekazAhI upara cAre bAjuthI AghAte paDI rahyA che. emAM ati utsA hamAM ApaNe paNuM hAtha na AvI jaIe te jovuM rahyuM. . . - lokazAhI baMdhAraNa mATe bIjA samaye bIjA dezamAM paNa '' AvI nirAzA AvI hatI. 1930thI 1939 sudhImAM yurepamAMnA ghaNA lokazAhI dIvA gula thayA hatA, niSphaLa gayA hatA te vakhate hiTalara jabaradasta kAma karI rahyo che-sAce mArge AgekUca karI rahyo che-bhalabhalA lokee hiTalara musalinIne Ama biradAvyA hatA, paraMtu paMDitajIe te bAbatamAM macaka ApI na hatI ! traNe traNa vAra musalinIe javAharalAlajIne maLavA kahevaDAvyuM paNa paMDitajI na ja maLyAM. ere plena romamAM ja thobhavAnuM hatuM ane nA pADavA chatAM mulinIne sekreTarI. mulAkAta mAgavA Avyo ne chatAM java haglAlajI na gayo. evA daDha mANasanI AgevAnI ahIMnI lokazAhIne maLI che chatAM paNa A javAhara mATe "lekazAhInuM rakSaNa na paNa thAya; javAharalAlajIne' te cAlu sattAne lebha, lAge che tema kahevuM te keTaluM bAliza che te taTasthapaNe vicArI levuM joIe: A prastAva-vistAra eTalA mATe karyo che ke sUcane pAchaLa A bhaya ne nirAzA rahelAM dekhAya che. ' jayaprakAzajIe rAjabaMdhAraNamAM sudhArA aMge je darakhArata " mUkI che, temAMnI keTalIka majAnI che. je leke gAMdhI vicArasara- : NInAM paricayamAM AvyA che temane mATe A darakhAsta navI che" tema nahi kahI zakAya. . , temanI pahelI darakhAsta zaherIkaraNa baMdha karavAnI che: manuSyane gIca zaheromAM pUravAmAM Ave te manuSyatvanA vikAsane bAdhaka che. eTale vahelAmAM vahelI take zaherIkaraNa baMdha karIe gAmaDAM tarapha pAchA pharIe. paraMtu AjanAM gAmaDAM cAlaze nahi, Arthika jarUriyAta mujaba AjanuM gAmaDuM TakI zake nahi, mATe gAmaDAMne vAjabI yaMtrIkaraNa dvArA beThA karo. evAM gAmaDAM UbhAM kare ke jemAM zaheranA sadguNo hoya teTalA Ave ane gAmaDAMnA hoya teTalA duguNa jAya. ' , , , artharacanAnA prakAra mujaba upalA majalAnuM caNatara thai zake eTale ke artharacanAnI asara rAjyaracanA upara che te sidhdhAMta mujaba zaherIkaraNanI keMdrita artharacanA baMdha karI gAmahAMmAM vikendrita chatAM utpanna vadhAranAra artharacanA UbhI karavI te dezane agatyano prazna che. je jayaprakAzajInI A vAta vAjabI che. gAMdhIjIe te zaherone dezanA deha uparanAM gumaDAM kahyAM hatAM. samAjane svastha rAkhave. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra buddha jIvana tA. 1-7-60 ' heAya te AjanuM zaherIkaraNa AvakAralAyaka nathI. khetI ane vicAra prajA samakSa mUke. dareka pakSe lekenA praznonA javAba ' udyogane sumeLa sAdhava -Agro-industries UbhAM karavAM ApavA paDe. pratispadhIoe e vAtanA java ba ApavA paDaze. che te ja sAce mAge che. manuSyanuM samatala jIvana kevuM hoya te Ama lekenI jANakArI, jijJAsA ke bhAna tattvataH vadhaze, je aMge suMdara vicAra TolasToye tyAre karIzuM zuM ?" pustakamAM amastu na thAya. ane loke amastA dezanA kema praznamAM e che _A che kaeNpekIne paNa Apela che. ene sAra prakRti, rasa leta ! te gALAmAM apAtuM jJAna hetupUrvakanuM ne arthapUrNa udyoga khetI ane kuTuMbajIvanane yogya meLa he joIe te ApoApa bane che. tethI ja te keLavaNI kahevAya. che. e meLa ja svastha ne nirAMta anubhava tANa vagarane samAja cUMTaNI parokSa karIe eTale kepa paNa pakSa lekene A - sajI zakaze. gAmaDAmAM ja khetI ne udyogonA samala vikAsa badhuM samajAvavAnI mahenata zA mATe kare ? emaNe te paMcAyatanA dvArA ja te thaI zake e vAta yathArtha che, majAnI che. A aMge dasa sabhyo ja samajAvI levA rahyA, eTale lekakeLavaNI thAya nahi. jeTaluM vajana apAya teTaluM vadhAre sukha phelAvAnuM che. udyoga pratyakSa cUMTaNInuM sAdhana pate kharAba nathI. DenmArka, IMglenDa, ane khetInAM kAyiAM alaga rahe te iSTa nathI. norve - badhA dezamAM vyApaka pramANamAM A pratyakSa cUMTaNI thAya paNa baMdhAraNIya pheraphAro aMge jayaprakAzajInI darakhAsto vadhAre che. tyAM paNa eka kALe ApaNe gaNAvIe chIe tevA badhA doSo sAvacetI mAge che. emAM pahelI darakhAsta che pakSa cUMTaNInI ne bIjI haze - hatA. Aje te dUra thaI zakayA che. mekamilana je reDiye che sarvAnumatinI ke sikake uchALavAnI ne trIjI che pakSavisajananI, para pAMca miniTa besI zake te geTaskelane teTalI ja miniTa * pakSa cUMTaNI eTale ke pitAnA gAmanI paMcAyata maLavI joIe ema leke ja mAge che. maikamilana ekAda gamyuM cuM, paMcAyatanA sabhya tAlukAmaMDaLa cUMTe, tAlukAmaMDaLanA sabhyo mAre te tarata teNe tene javAba Ape paDaze. eTale gappAM ji9lA cUMTa-ema rAjya ane madhyastha sudhI cUMTaNuM cAle. mArIne lekene bhoLavavAnuM tyAM lAMbuM cAlI zakatuM nathI. lekakeLa A cUMTaNInA ghaNA phAyadA jaNAvavAmAM Ave che. paheluM vaNI dvArA eTalI lokajAgRti AvI gaI che ke janatA saune to e ke AmAM lAMbuM kharca nathI thatuM. pratyakSa cUMTaNImAM lAkho sAMbhaLavAnuM mAge che. TUMkamAM pratyakSa cUMTaNInA AgaMtuka deze rUpiyAne dhumADe thAya che. parokSa cUMTaNI A vyaya aTakAve che. kALakrame nivArI zakAze. te svataH doSamaya nathI. uparAMta pratyakSa cUMTaNImAM lekane bahu ku-keLavaNI maLe che, pratyakSa cUMTaNI bahu kharcALa che ema kahenArane eTaluM gALAgALI . sudhI AvI jAya che, verajhe. ane dveSane pAra rahete kahIe ke tene kharca keLavaNI khAte nAkho.' paMca phALavavAne je nathI. A cUMTaNInA anubhavI eka mitrane eka vAra pUchyuM, prazna che ne ! hareka dezanA ATalA badhA kharcamAM A eka Ava"kAM, A cUMTaNImAM tamane zuM lAge che ?" to teNe tarata javAba | ka kha gaNavuM joie. vALyo ke, "have pachI sArA mANasa cUMTaNImAM UbhA rahevAnuM parokSa cUMTaNInA anubhava keTalAMka dezoe karI joyo che ane pasaMda ja nahi kare. A be cUMTaNInA anubhave ema kahuM ke temAM puSkaLa lAMca ruzavatakherI vadhI jAya che e emane anubhava AmAM te je nA hoya te ja vadhAre phAve AbarUnI paDI na hoya che. pratyakSa cUMTaNInA eka lAkhanA yuniTamAM tame kone lAMca ApavA enuM A kAma. AbarUdAra mANasanuM AmAM kAma ja nahi." jAo? paNa pakSa cUMTaNImAM jillA kakSAe vIsa pacIsanuM - cUMTaNI jaMga khelAya eTale virodha pakSa tahomatanAmuM kADhe, maMDaLa hoya, tAlukA kakSAe pacAsa pAsenuM bhaMDaLa hoya. dhAro chokarAM pAse kAMkarAM pheMkAve kaTAkSa citro dorAvarAve. A badhuM ke dezamAM be traNa ja pakSa hoya te bahumatI meLavavA mAtra pAMcasahana karavuM paDe. sAta jaNane ja lAMca ApavI rahI. eka pakSane 8, bIjAne 5, ) pratyakSa cUMTaNImAM nAtajAtanA vADA majabUta thAya che te trIjAne 7, mata maLyA te AmAM eka jaNane ja lAMca ApavI tene trIje doSa gaNAvavAmAM Ave che. A deze vicAravA jevA paDe. kulaDImAM goLa bhAMgIne cUMTaNImAM jItI zakAya che. eTale che paNa deSa svataH che ke AgaMtuka ? - keLavaNanI dRSTie ke lAMcanI daSTie pakSa cUMTaNIne anubhava " pratyakSa cUMTaNI mULe ja dUSita che? kaI paNa vastu mULe dUSita bIje kharAba thaye che. ' hoya ane mULa dUSita na hoya evI vastumAM doSa AvI gayo . bIjI eka dRSTie paNa pakSa cUMTaNIne akhatara hoya. A be paristhiti taddana bhinna che. te be vacce bheda na khataranAka nIvaDavAne-ne te, gAmaDAMmAM sthAnika prazno rAjakIya pADIe te chAla sAthe keLuM phekAI javAno saMbhava che. AgaMtuka banI jAya che. madhyastha sarakAra sudhI pahoMcavA mATe gAmaDuM deSa ane svataH deva e be nI vastu che. pANI meluM hoya e ja prAthamika ekama bane eTale dilhI pahoMcavAne dara te AgaMtuka deza che, svataH doSa nathI ane svataH doSa nathI vAje grAma paMcAyata banI. madhyastha sarakAramAM pahoMcavuM hoya te eTale tene gALIne, ukALIne ke chevaTa phaTakaDI nAkhIne vAparI dareka pakSe grAmapaMcAyatamAM dAkhala thavuM joie, sattA meLavavI zakAya che. paNa dArUmAM svataH deva che, tene ukALe te vadhAre caDe. joIe tevI paristhiti UbhI thAya. A paristhiti dezahita mATe tyAga ja tene upAya che. keTalI viSamaya che te ApaNe spaSTa samajI levuM joIe. Aje pratyakSa cUMTaNI svataH dUSita che kharI ? A cUMTaNIthI bahu paMcAyatanI cUMTaNI "pATIlAina' upara cAlatI nathI. pAMca varSe ku-keLavaNI thAya che te svataH de che ke AgaMtuka doSa che ? pratyakSa eka mahinA pradeza cUMTaNIne, ke je kaMi jhera (je te jhera kahecUMTaNInI umitA e manAya che ke dezanA mahatvanA prazno para vAya te ) che te cAle. pachI badhuM zAMta thai jAya che ane sthira lekene vicAra karatA karavAnuM e jabaradasta nimitta che. pratyakSa rIte kAma cAle che, paNa pakSa cUMTaNI thatAM pATIlAine badhI cUMTaNI na hota to A paMcavarSIya yejanA viSe je mAhitI cUMTaNI thavAnI ane pakSApakSInuM jhera eka mahinAne badale bAre le ke sudhI pahoMcI te pahoMcata? nadI baMdhAjanA dharadharanI vAta mAsa cAlu rahevAnuM. nAnAmAM nAnA praznanI patAvaTa pATIkakSAe banata ? cInanA prazna aMge prajA jeTalI jAgrata rahI che te cUMTaNI ja thavAnI, jema Aje zaheranI myunisipAliTInI cUMTaNI pakSa na hota te zakya na thAta. cUMTaNI e lekakeLavaNInuM meTAmAM meTuM upara thAya che ane nagarapAlikAne badale pakSAlikA banI gaI sAdhana che. hajAre zALAo dvArA je kAma na thAta te kAma cUMTaNI che te ja paristhiti gAmaDe gAmaDe sajAze. je kevaLa sthAnika dvArA thayuM che. cUMTaNI Ave eTale gAmaDe gAmaDe sabhAo bharAya. dRSTithI Ukale che te pakSIya ne rASTrIya banatAM viSamaya banI jaze. - dareka pakSa dezanA aneka praznonAM vividha pAsAMone pUra adhUro parokSa cUMTaNI jevI bIjI vAta che sarvAnumatie cUTavAnI. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jAti / tene gaNasa e ne uttejana ApI che. sArA tA. 1-9-60 prabuddha jIvana 49 * *. gAmaDAMthI cUMTAya te badhAM sarvAnumatie cUMTAvA joIe. baMdhAraNa ghaDayuM tyAre keTalA pakSe racAze ane zuM thaze tenI pakSo tatkALa nAbUda thAya te saMbhava ocho che eTale upalI khabara na hatI te chatAM ApaNe A paddhati svIkArI hatI. eTale madhyastha sarakAramAM pakSe bhale rahe paNa nIce te sarvAnumatie ja ghaDAmAMthI ciThThI kADhavAmAM je karAra te ja manaHsamAdhAnane chevaTano cUMTaNuM thavI joIe upAya rahetA hoya te bahumatI laghumatI paNa karAra, samajaNa ke - bAra vAgye bhe jana joize evI pharaja pADuM ane pachI kahuM zaratane prazna che ane te paNa mana:samAdhAnane sAce mAga che. ke bajAramAMthI lAvavAnuM nathI ane gharamAM rAMdhavAnuM nathI enA nibaMdhamAM eka bIjo bhUlabharele vicAra che ke vyakitagata che jevI A vAta thai, matadAna padhdhati kharAba che mATe parokSa cUMTaNI karavI . teno ze - pratyakSa cUMTaNI na joIe eTale parokSa cUMTaNImAM dilhI artha che? vyakita tarIke sAcuM vicArI zakatA nathI ane pahoMcavAne daravAjo mAtra paMcAyata rahe. pratyakSa cUMTaNI kavAnI paMcAyatamAM cUMTAya eTale te ne te mukhI vAjabI rIte vicAratA nahi. paMcAyatta mAM pakSApakSI daSTa nathI te sarvAnumatie cUMTaNI karavI. te pachI pakSe madhyastha sudhI pahoMce kayAMthI? page cAla thaI jAya che tema mAnavuM? vyakti tarIke sthAthI ane saMkucita hoya che ane paMcAyatamAM samUhamAM maLe eTale svArtha ane vAnI manAi, bhoMmAM sarakavAnI manAi, AkAzamAM UDavAnI manAI saMkucitatA dUra thAya che tema mAnavuM? dUdha loTAmAMthI raseDAmAM, ane chatAM dilhI pahoMcavuM joIe. A kaI rIte bane? madhyastha jAya eTale amRta thaI jAya? vyakita svAthI ja rahe che tevI ja taMtramAM-pradezanA ta tramAM e ja pakSa jaI zake ke je grAmapaMcA sAkSI itihAsa pUratuM nathI. UlaTuM ToLAmAM vyakita thoDI nIce yatamAM AvI zako hoya. grAmapaMcAyatamAM cUkyo te badhuM cUke. Utare che kharI. vyakti tarIke mANasa jeTale saMyamI rahI zake eTale samagra tAkAta A paMcAyate sara karavA mAM vaparAya. ene artha e ke paMcAyata sthAnika kAma mATenuM vAhana na rahe. hareka che teTalo ToLAmAM ghaNIvAra nathI raheto. pravAha sAthe te kheMcAya sthAnika prazna rAjakIya banaze ne matabhede asthAne tIvra banavAnA. che. sAdo ja dAkhalo ApuM. vyakita tarIke je raMge reLAvAnuM. paNa pakSonI jarUra zI che ? ne bahumatInI, paNa zI jarUra pasaMda na kare te heLIne divase ToLAmAM hoya te mAtra raMga ja che? A prazna uThAvAya che. kahe che temane mATe pakSa paddhati nahi chANa mATI paNa uDAze ToLAzAhIne cepa lAge che. sAmAto kharAba che ja. bahumatI, laghumatIvALI paddhati paNa sArI jika mAnasazAstrane A niyama che. - nathI. kAraNa bahumatI jevuM moTe bhAge rahetuM nathI. e manuSyajAtinA vikAsamAM sAratatva reDanAra vyakitao ja che. dAkhala lo ke 100 matamAMthI mane 40 ne 30 ane ne 30, saMskRtinI imAratanA pAyAmAM hakitao ja paDelI che. sekreTIsa ema traNa pakSamAM matanI vaheMcaNI thaI. bahumatI 40nI gaNAya eka vyakita hatI. AinTIna eka vyakita hatI. gAMdhI eka. ane sattA te cALIsane maLe. 60 upara 4 eTale ke bahumatI ' vyakita hatI. liMkana eka vyakita hatI. AvI vyakitane lIdhe ja. upara ladhumatInuM zAsana AvyuM ne ! samAja AgaLa vaLe che. samAja tene guNasaMgraha ne vyApaka para tu je virUddha ke te ApaNe mAnI laIe chIe. ja upayoga avazya kare che. sArUM bIja hoya te khAtara pANI ApI pakSanA trInetrIsa mata 2 pakSane ja maLaze ema kema dhArI lIdha1' tene uttejana ApI zakAya tema te kare che. temaNe te va pakSane mata ApyA paNa jo bIjA matadAna (Second paNa Akhare "jahAM rAma tahAM avadha nivAsA." rAmanI Ballot)nI paddhati heta eTale ma ne 2 pakSane ja cUTavAnA AvatAM ja kiMmata che. aSAnI svataH kiMmata nathI eTale rAma tyAM kone keTalA mata maLaze enI zI khAtarI ? saMbhava che ke trIsamAMthI ayodhyA tema kavie gAyuM. eTale vyakitanuM vyakti tarIke yogya vIsa mata 3. pakSane maLe ane dasa ja mata = pakSane maLe. mUlya AMkavuM joie--sAmUhika banAvavAthI prazna Ukalaze nahi. . nibaMdhamAM evuM sUcana karavAmAM AvyuM che ke "prAcIna rAjakAraNamAM pakSApakSIne lIdhe nukasAna thAya che eTale dezamAM kALamAM ApaNe tyAM paMcAyato hatI . umedavAronA nAmanI cIThThIo pakSe ja na rahe tema kahyuM. ahIM paNa te ja prazna Ubhe thAya che ghaDAmAM nAkhIne upADavAnI prathA hatI. A uttama praNAlikA hatI ke A AgaMtuka hoya che ke svataH heAya che? je aMgatuka doSa ane A mujaba karavuM joIe " ja hoya to te doSa nivAravAnA judA prayatna haya. svataH hoya A prathA uttama hatI ke nahi te judo prazna che. itihAsanA ' te pakSe na rahe te ja upAya. vAcanamAM te A paddhati badhe hatI tevuM vAMcyAnuM mArA khyAlamAM koI paNa lekazAhImAM pakSe anivArya gaNAtA AvyA che. nathI eTale A prathA vyApaka nahi hoya. budhdha saMdhamAM paNa lekazAhI eTale lekanI icchA mujaba cAlatuM rAjya. badhAMnI matadAna matagaNatarI padhdhati ja cAlu hatI. ane ladhumatIbahu- icchA mujaba te rAjya cAlatuM nathI tema kaI kaheze, paNa badhAnI matAe ja nirNaya levAtuM hatuM. icachA ekasarakhI rahe nahi. eTale moTA bhAganA irache te mujaba paNa bahumatI laghumatIe 60 upara 40 ne pratinidhi Avyo saue samajIne cAlavuM rahyuM. je dareka prazna aMge. badhAne mata tema gaNIe te paNa ciThThImAM je nAma Ave che ke pratinidhi ? ekasarakhe hoya te te eka ja pakSa hoya to cAle, paraMtu te mAne ke traNa nAma AvyAM, kapIe ke te anukrame 60, 30 ane zakaya ja nathI. matabheda rahevAnA ja. bilakula matabheda na rahevAnA - 10 nA pratinidhi heya. temAM te 91 upara 10 ne ja pratinidhi hoya te te svataMtra vicArazakita ja lupta thaI che. tema sama akasmAte Ave tevuM paNa bane! tevuM na bane tenI zI khAtarI ? javuM. paNa matabheda rahevAnA ane pariNAme pakSe paNa UbhA ema banyuM te ladhumatInA bahumatI paranA zAsananuM zuM? thavAnA. matabheda hoya chatAM pakSe UbhA thavA devA ke nahi ? nAsara - Ane evo javAba ApavAmAM Ave che ke e te pahelAM UDAne kahe ke "khabaradAra A dezamAM eka ja pakSa raheze. te bhegAM maLIne nakakI karyuM hatuM ke dhaDAmAMthI nAma nIkaLe te tene ApaNe lekazAhI gaNIzuM ? tyAM dRSTibiMdu-bheda nathI? te sarvamAnya che joIe eTale karAra mujaba cAlavuM joie. pitAnI racanAne lekazAhI tarIke jarUra biradAve che paNa tethI te cAlu cUMTaNI paddhatimAM zuM kAMI bIje karAra che? temAM paNa lokazAhI che ema ApaNe ceDA svIkArazuM? tevI lekazAhIne ema ja che ke baMdhAraNa mujaba cUMTaNI thAya te cUMTaNImAM je 2. lekazAhI kahevI te emeniyama salapheTane khAMDa kahevA barAbara che. te lokazAhI kat Ave tene na AvelA paNa vahIvaTa calAvavA pUratA lekapratinidhi khAMDa jevuM lAge che tethI khAMDa tarIke thoDuM ja vAparI zakAya che. gaNe. pele karAra pavitra hoya te bahumatI laghumatIne A karAra vividha vicAro pragaTa karavAnI chUTa ApavI te iSTa che apavitra ? spardhAmAM doDatA pahelAM ApaNe nakakI karIe chIe ke paNa anivArya che. te vicAra pragaTa karavAnI chUTa ApavI ne saMdha pelA jhADane aDI je pahele pAchA phare te jIte, te inAma laI ' bAMdhavAnI chUTa na ApavI ne vicAra mujaba saMdha bAMdhavAnI jAya tevI ja rIte cUMTaNI pahelAM ApaNe nakakI karIe chIe rajA ApavI hoya te pakSa bIjuM zuM che ? lekazAhI paNa rAkhavI ke vadhu mata kheMcI jAya te jIte ane te sattA para Ave che ane chatAM pakSe na joI e ema je kahe che te lekazAhInuM Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabu dha jIvana mULa tatva ja samaja nathI tema paNa kahevuM jo e paNa 60 TakA grAmapaMcAyata bhegave paNa bekArane rojI ApavAnI badhe pakSo joIe ja tema nathI. vastutaH samAjamAM be jAtanAM javAbadArI rAmapaMcAyatatA rahe tema karavuM joie prazna che : pratyakSa ane parekSa, saMskRtimAMthI sAbhAra udhRta ' manubhAI paMcoLI 'pratyakSa praznonI patAvaTa mATe pakSe nI jarUra na 5gu paDe. zrI. zAntilAla zAha sAthe yojAyeluM . dA. ta. A gAmamAM raste bAMdhavo che ke Dema bAMdhave che kayAM saMdhanA sabhyonuM sneha saMmelana kare te prazna upara matabheda thAya te eka nizAta AvIne bIje jagyA e ke pAMca mANasa bhegA maLIne badhu ma pI zrI zAntilAla ha. zAha jeo muMbaI jaina yuvaka saMdhanA taLIne nakakI kare. temAM pakSa UbhuM karavAnI jarUra na rahe. tyAM varSothI sabhya che teo muMbaI pradezanuM mahArASTra ane gujarAta ' ja ukela maLI jAya. paraMtu je prazna parokSa che ke mUlyane che ema be pradezanA vibhAjana thavA bAda navA nimAyelA pradhAna' tene mATe pakSe UbhA thaze ja, je vastu sAcI che ke khetI te maMDaLamAM majura tathA kAryadAnA pradhAna tarIke cAlu rahyA te badala AnaMda vyakata karavA mATe tA. 20-6-60 nA roja sAMjanA samaye viSe be mata che, jene mApI ke taLI zakAtuM nathI, je akha mane hara mAM saMdha taraphathI eka snehasaMmelana goThavavAmAM AvyuM utarAthI ja sAbita thAya tema che temAM laghumatIne pitAne vicAra ' hatuM. saMdhanI jAherAtane mAna ApIne saMdhanAM sabhya bhAibahene jALavI rAkhavAno adhikAra nahi ApIe te saMbhava che ke satyane ja bahu sArI saMkhyAmAM upasthita thayAM hatAM. zrI zAntibhAI nAza thaze, dA. ta. saMtatiniyamana-mUthane prazna che temAM matabheda tathA temanAM patnI zrI hIrAbahena vakhatasara AvI pahoMcyAM rahevAno. ne rAjya tene kAyama banAve pakSe na hovAthI zuM thAya. hatAM. sau bhAI bahene yathAsthAne goThavAyA bAda zrI. zakti bIjo dAkhalo e ke tibeTa aMge neharU-kapAlAnI vacce bhAIne saMdhanA maMtrI zrI. paramAnanda kuMva-jI kApaDiyA taraphathI matabheda hate. kene vicAra sAce che te pAMca varSa anubhave ja hArdika AvakAra ApavAmAM AvyuM hatuM. vastutaH A saMmelana khabara paDe, te je ladhumatIne pitAnA mata para ' pakSa racavAnI muMbaI pradezanuM vibhAjana thayA bAda taratamAM goThavavA dhAreluM, paNa chUTa na hoya to te vicAra koNa jALavI rAkhe? e divase mAM zarUAtamAM zrI. rAntibhAine khUba rokANe hatAM. 1 cIna kharekhara kevuM valaNa le che tene sAce khyAla" pachI teo IMga 70 7 vimAnanI muMbaIthI amerikA sudhInI pahelI eka dazakA pachI Ave. te parokSa prazna che. temAM maMtabheda heya sapharamAM temanAM patnI sAthe je yA ane amerikAne tathA yuropanA ane bahumatI je nirNaya mujaba deza pagalAM le. dhAro ke vaghumatIne 22 divasane uDatA pravAsa karI AvyA. tyAra bAda vahelAmAM nigaya sa ca hoya paraMtu dezamAM pakSApakSI na joIe te kAraNe, vahelI take A saMmelana gaThavavAmAM AvyuM hatuM. zrI. zAntite pe tAne vicAra ke kAryakrama jAte kare te vicAra ke kAryakrama bhAI saMghanA sabhya mATe koi ajANa vyakita nahotA. jAte karavAmAM saravALe samAjane lAbha ? vicAra jAte kare zAntibhAI nirAMta laine Ave ane koI aupacArikatAnA te satyanuM zodhana thAya ja nahi. tevuM ja pAkistAna sAthenI baMdhanathI mukata evA vAtAvaraNamAM saMghanA sabhyo sAthe nIti aMge paNa hoI zake. temane meLApa thAya ane temanA mAthe je vahIvaTI javAbadArIo IMglAMDamAM bALamajUrI aMge be mAnyatA hatI. sarakAra che tene , vibhAjana bAdanI mahAkASTra te nA gujarAta rAjyanI adyatana bahumatInA nirNaya mujaba cAlatI hatI paNa virodhIone pariritine tema ja AgAmI bhAvIne tema ja ame kAnA pravAsa paMtane mata sAce ja bita karavAnI badhI taka maLatI hatI te aMge temanA mana upara paDelI chApane zrI zakti mAI khyAla chevaTe anubhave le kene samajAyuM ke temane mata sAce che. Ape-e paNa A saMmelananA gabhamAM hetu rahela hatA. A temAMthI bALamajUrI pratibaMdhaka kAyado thaze. mujaba saMghanA maMtrIzrIe zAntibhAne vinaMti karI ane zAnti- mUlyunA ke parokSa prazna viSenA matabhedamAM konA matane bhAIe sabhya sAthe lagabhaga doDha kalAka sudhI mukata mane va tAMprayoga thavA de? te svAbhAvika che ke pahelA prayoganI taka lApa karyo ane pitAnI taMtraviSayaka javAbadArIonuM svarUpa bahamatIne maLe. te mata sAce ja che mATe nahi paNa bahumatIne samajAvyuM, muMbaI pradezanuM vibhAjana thatAM mahArASTra tema ja pahelI taka ApavI te svIkAyu che mATe. pachI tene vicAra gujarAta mATe je navi paristhiti sara jANI che tenI vistArathI khoTo haze tema sAbita thaze. daramiyAnamAM laghumatIne potAnA carcA karI, gujarAta rAjyanAM je rIte maMDANa thayA che te pUratAM vicArane jALavI rAkhavAne, pracAra karavAno ane tema AzAdathI. che, ane je prajAnA AgevAnane pUrato Take maLe te karatAM potAnA matanI bahumutI UbhI kavAno gALo maLI rahe che. ane peTAprAdezika spardhAnA vicArathI je dUra rahevAmAM Ave ane pakSa dvArA vicAra jALavI rAkhavAnI taka ApavI te ochAmAM je te prazna upara sarakAra sAme la'tanuM Andolana ubhuM karavAnI ochA kharce, ochAmAM ochA jokhame satya che dhanane mArga che. vRtti upara kAbu rAkhavAmAM Ave te gujarAtanuM bhAvI atyanta te nAbuda karavA tene 'artha satyanI zodha nAbUda karavI ke baLajabarI dvArA phephAra karAvavo te che. ujjavaLa hovAnuM evI AzA ane zraddhA temaNe vyakta karI ane rAjakAraNamAMthI pravAsanI va te upara AvatAM amerikAmAM chevaTe jayapramazae je be vicAro ApaNI samakSa mUkyA pine zuM joyuM ane tyAMnI prajA ane rAjakAraNa aMge pite zuM che tene vahelI take amalamAM mUkhyA taththu ApaNe vAvuM joie. tenA upara jeTale bhAra mUkazuM teTaluM sukha A dezamAM vadhaze. anubhavyuM ene lagatI aneka vAto temaNe saMbhaLAvI. preraka ane - paheluM te e ke zaherIkaraNuM baMdha karo ane bIjuM gama prabodhaka evA A madhura vArtAlApanA kAraNe A saMmelanamAM upalamAM vIjaLI ke bIjI zakita dvArA vikendrita udyoga vikasAvI che sthita thayelAM bhAI bahene e DI prasannatA anubhavI. A mATe khetI ane udyogone sumeLa UbhA karo ane trIjuM huM umeru - saMghanA pramukha zrI khImajI mADaNa bhujapurIAe zAntibhAI pratye ke ATaluM thavA pachI gAmanA bekArone kAma ApavAnI javAbadArI - UMDA AbhAranI lAgI vyakta karI. A saMmelana sAthe madhura gra mapaMcAyatane sAMpa. Ama thaze te gamale ke tarata ja Aye- e alpAhAra paNa joDAyale ja hato. jANe ke moTA kuTuMbane jana karatA thaze, beThA beThA khavaDAvavA karatAM kAma zodhI ApavAnuM daDha be kalAkane meLA jAmyA hoya evA sukhada saMvedanapUrvaka pasaMda karaze. eTale Ajana karatA thaze ane temAMthI ghaNI chupI rAtrInA ATha savA ATha vAgye so chUTAM paDyAM. zakita pragaTa thaze ane ThIka ThIka bha ga sarakAra bhegave ane maMtrI, mubaI jaina yuvaka saMgha - - ' muMbaI jaina yuvaka sa dha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApADayA 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAna "caMdra jhiM. presa, 451 kAlabAdevI reDa, muMbaI 2. Te. naM. 28303 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTara naM B 4ra66 vArSika lavAjama rU. 4 T * . "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 22: aMka 6 * - buddha jIvana = ITT ' : | muMbaI, julAI 16, 1960, zanivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra ' AphrikA mATe ziliMga 8 para chUTaka nakSa: 20 nayA paisA zAha dvArA jAka jaya zAha-jA rA mA jhaa ane at ttaMtrIH paramAnada kuMvarajI kApaDiyAgAla gAlawe see - Saa kALaka jhADa kAmAla kAkA : " te dharmanI e jUnI vyAkhyAo (tA. 21-2-60 nA roja amadAvAda prArthanA-samAjanA Agneye Apela vyAkhyAna) ahiM dharmanI be nI vyAkhyAo vize vicAra karavo che. kahyuM che ke A vyAkhyA kAryakAraNa bhAvane mukhya mAnIne eka che. kaNAda RSinI yatomyudrayaniHzreyasiraH sa dha - kiravAmAM AvI che. ane bIjI che jaiminIya RSinI "vonA8kSaNo dharma :" A vyAkhyAmAM sAdhya be batAvyAM che tene vicAra have karIe. eka abhyadaya ane bIjuM che niHzreyasa. manuSya e nathI AmAM prathamanI vyAkhyAmAM dharma e kAraNa ane tenAM kevaLa deha ke nathI kevaLa AtmA. eTale A vyAkhyAmAM manuSyanI kAnuM nirUpaNa che. eTale ke, AmAM kArya-kAraNabhAvane AdhAra zArIrika ane Atmika ane prakAranI AvazyakatAne khyAla banAvI vyAkhyA che. emAM kahyuM che ke jethI anyudaya ane rAkhavAmAM AvyA che. ane kahI zakAya ke A vyAkhyAmAM niHzreyasa siddha thAya te dharma. A vyAkhyA evI che jemAM bhAratIya samaya pradhAnadaSTi kAma karI rahI che. A A samajavA mATe ApaNe ceDAM ItihAsanAM pAnAM ukelavAM sAdhyanI mukhyatA che. eTale ke manuSyanAM sAdhya be che-enyudaya . paDaze. e te. have sarvamAnya hakIkata che ke vaidika Aryo ane niHzreyasa. e sAdhya je sAdhanathI siddha thAya tene dharma bhAratamAM bahArathI AvyA, ane veda e mULa bhAratIya nathI. kahevAya. arthAt ema kahI zakAya ke abhyadaya ane niHzreyasa temAM je devanI stutio che e tarapha daSTipAta karIe te spaSTa siddha na thatAM hoya tene dharma kahI zakAya nahi. kAraNa te ja thArya che ke temAM deva pAse je mAMgyuM che te bhautika saMpatti kahevAya je kAryane siddha kare. vAdaLAthI varasAda varase che, paNa sivAya kazuM ja nathI. eTale ke dehanI AvazyaktAnI kRti badhAM vAdaLo varasAdanuM kAraNa nathI. je vAdaLI pANI varasAve mATenI mAMga karavAmAM AvI che. vaidika RSi kahe ke kavi te ja varasAdanuM kAraNa kahevAya. eTale kAraNatAne AdhAra kArya kahe. tene joIe che dhana, gAya, jamIna, putra, Adisiddha e che. je kArya siddha na hoya to kAraNa kahevAya ja nahi. bAhya saMpatti-A badhuM abhyadayamAM eTale ke bhautika - e jyAre ApaNe koI paNa vastune dharma kahIe tyAre e saMpattinA udayamAM samAviSTa che. vedanI prAcIna cAomAM jovuM Avazyaka che ke tethI tenuM sAdhya siddha thayuM che ke nahi. AdhyAtmika saMpatti mATenI yAcanA karavAmAM nathI AvI. je sAdhya siddha thayuM hoya te ja tene dharma kahI zakAya. jyAM, e vidvAnoe svIkAryuM che. A aspRzyanuM sAdhana che sudhI, siddha na thayuM hoya tyAM sudhI te dharmanA nAmane pAme nahi. dharma e emanI dharmanI vyAkhyA hatI ane te sAdhana eTale vAdaLAM ghaNuM gherAI Ave che paNa varasAda thAya ja che ema nathI. vAvAjhoDuM thAya agara bIjA kAraNe te vikharAI jAya te paNa dAna lata karavA mATe racAtA thanA. A yajJA hiMsA pra ma e kahevAnI bhAgye ja jarUra che. sArAMza e che ke. varasAda na paNa thAya. eTale kayA vAdaLAne varasAdanuM kAraNa mAnavuM ene nirNaya varasAda thayAne AdhAre ja thaI zake, te ke devone lupta karavA. A yajJa ane e yajJathI vinA nahi. te ja pramANe dharma viSe paNa samajavAnuM che. ' ya prApta karato eTale e yajJa e dharma-e te jema vAraMvAra vAdaLAnuM nirIkSaNa karavAthI ApaNe e jANI nAka mAM . tA hatI. zakIe chIe ke amuka prakAranAM vAdaLAM hoya che te ka ryo bahArathI bhAratamAM AvyA tyAre paNa bhAraavazya varasAda varase che, ane tevAM vAdaLA jene ApaNe kahI tame garo ane pure hatAM ane temanI paNa ghaNI ja paNa zakIe chIe ke have varasAda thaze ja. AmAM parIkSApradhAna vika evI saMskRti hatI. e saMskRtinI lekhita sAmagrI daSTinI AvazyakatA che, vivekI dRSTinI AvazyakatA che. anyathA je maLe che tenI susthira vAcanA haju sarvamAnya thaI nathI. be vAdaLA vacce bheda je jANatA na hoie te game te eTale temanI dhArmika mAnyatAone temanI ja bhASAmAM kAMI ja vAdaLane joIne pANInI AgAhI karIe ane te kheTI paDe. te ja purA nathI ema kahI zakAya. je mUtio maLI che te viSe paNa rIte dharma viSe paNa che. ApaNe dhamathI sAdhya siddha karavuM che ekakasapaNe kahI zakAtuM nathI ke te kyA staranI che. mAtra anumAna ane je bhaLatA dharmane ja dharma mAnI AcaraNa karavA lAgIe .. karI zakAya che ke te pUrva vaidika haze. ane tevA anumAna mATenI te asAdhya siddha thAya nahi. paNa jo vivekadraSTithI, sAmagrI svayaM veda pUrI pADe che. vedamAM ullekha che ke AryonA parIkSApradhAna daSTithI nakkI karIe ke amuka ja dharma adhipati InDe yationo nAza karyo. eTale kahI zakAya ke je che te ja ApaNuM sAdhya siddha thAya. anyathA bhaLatA dhamane vaidika saMskRti e SisaMskRti hoya te bhAratIya pUrva vaidika dharma mAnI cAlIe te badhuM ja vyartha jAya. A dRSTie meM saMskRti e yatisaMskRti hatI. vaLI jema jema vaidika , rA saskRti hatI. e ' bheda jo jANatA naE Tche. anyathA Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para prabuddha jIvana tA. 16-7-6ra bhAratamAM pUrva tarapha phelAtA gayA tema tema temanA sAhi- eTalA ja mATe che ke temaNe lokahita, sarvasattva hitanI dRSTithI ja tyane sUra paNa badalAto gayo. temane bhautika saMpatti pitAnI sAdhanA AgaLa dhapAvI. mAre pUrNajJAnI ane vItarAga ane tenA sAdhanayajJanI vyarthatA samajAtI gaI. ane upa- thavuM kharuM, paNa te kevaLa pitA mATe nahi paNa saMsAranA saranA niSad je vedAMta kahevAya che temAM te spaSTapaNe adhyAtma praveza uddhAra mATe. A navuM tatva adhyAtmavAdIoe apanAvyuM ane ja nahi, paNa prAdhAnya prApta karyuM che. AthI ema kahI zakAya temanA dharmanI vyAkhyAmAM abhyadayamAgane paNa sthAna maLyuM. ke bhAratIya yatisaMskRti adhyAtmapradhAna hatI ane temane A rIte ApaNe joIe chIe ke je dharmane samanvaya thaye te dharma eTale je niHzreyasane siddha kare, mokSane siddha kare ane jyAM A vyAkhyAmAM sacavAI rahyo che. bAhya saMpattine sarvathA lopa che, te ja hato. have ApaNe joI ATalI vicAraNA ApaNe karI enA AdhAre ema kahI zakIe chIe ke bhAratIya ane abhAratIya e bannenA dharmo zakAya ke amyudayane mArga ane nizcayasana mArga paraspara judA hatA. te A vyAkhyAmAM samanvita thaine ApaNI sAme virodhI nathI, paNa ekabIjAnA pUraka che. abhyadayanA mArga Ave che ane je abhyaya ane niHzreyasane siddha kare te dharma vinA karAyelI pAramArthika sAdhanA kevaLa svAthI sAdhanA che. kahevAya e samanvaya thayo che. tethI vyakitagata lAbha che paNa temAM samAjadroha che. je paNa ahIM ApaNe samanvayane paNa vicAra karI levo joIe. samAjamAM vyakita jIvI, jene AdhAre tenuM jIvana nirmita thayuM, samanvaya e mAtra benI joDa ja nathI paNa eka trIjuM ja tatva puSTa thayuM, tenI sarvathA upekSA je sAdhanAmAM hoya te sAdhanA che. pRthvI, pANI, havA, bIja Adi aneka vastu maLIne aMkurane hIna kaTinI manAI.eTaleja abhyadayanA mArgane eka sAdhana banAvIpedA kare che. temAM te badhAno samanvaya che ema ApaNe kahIe. ' niyasanA mArganI eka sIDI banAvI-sAdhaka AgaLa vadhe che aMkura e pRthvI Adi badhAnA sAratatvane laI eka navuM ja Avazyaka manAyuM. sIDI vinA kAMI upara caDAya nahi. eTale tatva niSpanna che. aMkuramAM tenAM kAraNono sarvathA abhAva nathI niHzreyasa bhAga UMce kharo paNa te sIDI vinA hoya te tema tenAM kAraNo te ja rUpe che ema paNa nathI. eTale ApaNe aprApya jevo rahe. mATe sAdhanAmAM abhyadayanAM je sAdhana che ema kahIe ke aMkuramAM e badhAne samanvaya che. te ja nyAya, dayA, dAna, karuNuM Adi tethI manane pavitra ane kUNuM banAvIjyAre ApaNe A vyAkhyAne bhAratIya-abhAratIya dharmone ne ja AgaLa vadhI zakAya che. kaThora mana dharma sAdhanA mATe samanvaya kahIe tyAre, lAgu pADavuM joIe. eTale AmAM paNa anukULa nathI ema manAyuM. A vicAra ApaNe jene dhyAnamAM pUrvavyAkhyAne sAra Ave paNa sarvathA te ja rUpa na Ave, laIe te ApaNane vyAsanA-paropakAraka puNyAya, pApAya paNa te banne maLI eka navuM samanvita rUpa khaDuM thAya ema mAnavuM parapIDanam " A dharmasarvasvapratipAdaka vacananuM rahasya jaDI jaze. joIe. Ama vaidika-avaidika bane dharmane samanvaya thaI A dharmanuM sarvasva paropakAra chatAM ane e puNya chatAM, niHzreyasa vyAkhyA ghaDAI. te have e vicAravuM prApta che ke te samanvaya dharma e puNya nathI. kAraNa upaniSado kahe che ke puNya ane kevA prakArano hato. A vyAkhyAmAM kevaLa niHzreyasa ke kevaLa pApa e bane cheDIe tyAre ja niHzreyasa che. paNa e chUTe anyudayane sthAna nathI. eTale eka vAta te spaSTa che ke kayAre ke jyAre zarIra na hoya. AthI zarIra che tyAM sudhI te abhyadaya paNa e mAge te na ja thavo joIe, je nizreiyasano puNya rahevAnuM ja, eTale sArAMza e che ke mokSamArganA pathikane sarvathA virodhI hoya. vaLI niHzreyasane mArga e kAMI sarve koI paNa puNya te karavuM ja paDe, paNa e puNya karatAM karatAM mATe prAraMbhathI zakaya na hoI, te prApta karavAnI sIDI rU5 mokSane pAme ane svayaM puNya paNa chUTI jAya. jema viSanuM auSadha viSa hoya tyAre te pUrvana viSano te nAza kare ja paNa abhyadayamArgone paNa svIkAra Avazyaka thayo. A prakArane baMne dharmane samanvaya che. eTale ja Avazyaka hatuM ke atyudayanA pote paNa naSTa thaI jAya. A ja daSTie kahyuM che ke "asatya sAdhana 5 je hiMsaka yajJo hatA tene A vyAkhyAmAM sthAna na varbhani sthitvA svayaM satya samIhate". saMsAra ane mokSa para ja maLe. yajJa kharA paNa tenuM rUpa badalAI gayuM. devapUjA kharI paNa spara virodhI chatAM saMsAra che tyAM sudhI ja mokSanI sAdhanA devone tRpta karavA mATe pazu bali ja sAdhana che evI mAnyatA che. saMsAramAM rahIne ja mokSanI sAdhanA thAya che. mukta thayA choDavI paDI. tene badale bhAratIya prAdika lokomAM pracalita pachI sAdhanA nathI, teja pramANe abhyadayanA bhAge mokSamArga para mahApUjAne prakAra apanAvo Avazyaka thaI paDI ke javAya che ane chevaTe mokSa prApta thAya che. A sAdhanA "patra puSpa phala teya" vaDe bhagavAna ke devonI . anubhavono nicoDa che. AthI virUddha sAdhanA-mArganI himAyata banI. arthAt abhyadaya mATe paNa hiMsA jevAM sukAna : karanAra ekAntika mArge jAya che ane dharmanuM kharuM rahasya pAmI zakya tyAga karavo Avazyaka thaI paDe, eTaluM # zakatA nathI. samAjamAM dhAraNa-paSaNa mATe Avazyaka evA dAdA. . apUrNa dalasukha mAlavaNiyA Adi tattvone pracAra vizeSa rUpe Avazyaka manAya na thA bhagavAna mahAvIranuM kArya mArgo abhyadayanA kAraNarUpe manAyA. AmAMthI loko ane sarva satva hitanI bhAvanA AgaLa vadhI ane svAthI jIvanane (banArasa khAte yojavAmAM Avela mahAvIra jayantInA badale kAMIka parArtha ane paramArtha tarapha pravRtti zarU thaI. A avasara upara bhUdAna kAryakara zrI zaMkararAva deve ApelA badhaprada rIte atyudayamArga prazasta banyo. vyAkhyAnane vicArapreraka ane ema chatAM vivAdAspada evo vibhAga je zramaNane me-jUna mAsanA saMyukta akamAM pragaTa ekAMta tyAga ane tapasyA, dhyAna ane samAdhi ja dharmanuM thayela che tene nIce anuvAda ApavAmAM Ave che, ane te sAdhana che ane lokahita vyartha che, paramArtha nathI mATe Atma upara carcApa nimatravAmAM Ave che. taMtrI) sAdhanA karavI e ja paramArtha AvI je niHzreyasa dharmanI vyAkhyA hatI temAM abhyadayamAgane anukULa parivartana karavuM paDyuM, ane Aja bhagavAna mahAvIrane janmadivasa che. teo eka te e ke buddha ke tIrthaMkara e utkRSTa koTinA AdhyAtmika netA mahAna dharmanA mahAna pravartaka hatA. temaNe samAjamAM evA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-60 prabuddha jIvana 53 ? ' prakAranI paristhitinuM nirmANa karyuM hatuM ke jene lIdhe gRhastha Azrama e che ke je utpAdana kare che. vyakti saMdhanA rUpamAM ekatra banIne ahiMsA tema ja dharmanI bAkInA traNa AzramavALA utpAdanakAryamAM jarA paNa hisso upAsanA karI zake. e jamAnAnI paristhiti ke jyAre, dharma letA nathI, kevaLa upabhoga kare che. have vicAravAnI vAta e che kevaLa vyakitagata sAdhanAnI vastu banI gayo hato tyAre, temaNe ke je eka AdamIne cAra AdamI mATe pedA karavuM paDe to tene dharmane je sAMdhika rUpa ApyuM te eka ghaNI moTI bAbata hatI. keTalI badhI musIbata veThavI paDe ? AjanA maTho ane maMdire vyakita ekalI ja nahi, paNa keTalIeka vyakitaono samUha A viSayanuM anusaMdhAna karavAnI prayogazALA bane emAM zuM ekatra maLAne dharmanI sAdhanA kare e sAMdhika sAdhanAnuM svarUpa banyuM. 13- navAI? Aje bhaThe yA maMdiromAM rahevAvALA bhikSuo na to Ama chatAM paNa ahiMsAne vikAsa nitya-nirantara thate mAnava che, ne te jAnavara che. teo koNa che te huM nathI kahI rahevo joIe. mahAvIra ke buddhanI ahiMsA mAtra saMghamAM baMdhAI zakate. kAraNa ke mAnavI sAmAjika prANa hoya che, paraMtu A gaI, eTale ke, ahiMsAne vikAsa saMdhanI maryAdAmAM rokAI gaye. sAdhuone samAjanI dina-para-dinanI samasyAo sAthe koI saMbaMdha hetuM nathI. tene pravAha sAmAjika svarUpa dhAraNa karI na zako. anivArya hiMsAnA nAma upara samAjane hiMsAnI chUTa ApavAmAM AvI, ApaNe e kabula karavuM joIe ke A samasyAno ukela ane pUrNa ahiMsAnuM pAlana karavAvALA bhikSuone saMdha samAjathI dhameM Aja sudhI ApyuM nathI. Aje mahAvIra jayantInA alaga banI gaye. A bhikSuo svayaM hiMsA nathI karatA, paNuM avasara upara ApaNe saMkalpa karavo joIe ke ahiMsA ane samAja je hiMsA kare che tene upaga pitA mATe teo jarUra dharmane sAmAjika tema ja rAjanaitika kSetramAM ApaNe prayoga karI le che. khetI karavI hiMsA che. ane bhAjata pakAvavuM e paNa karIe ane e bAbatanI zodha karIe ke ahiMsaka upAyo vaDe hiMsA che. A kAraNe bhikSa-samAja anAjanuM utpAdana nahi kare "zAsana calAvavuM saMbhavita che ke nahi tathA ahiMsAtmaka upAyo ane bhajana mATenI rasoI paNa nahi kare. paNa je gRhastha vaDe arthotpAdana zakya che ke nahi? anivArya hiMsAnA nAma samAja che temanI upara e javAbadArI nAMkhavAmAM AvI che ke upara A prazna uparathI meM pheravI levuM e kAM te eka prakAranuM barAbara 12 vAgye bhikSuonA bhojananI vyavasthA thaI jAya. palAyana-escape-che athavA te asaphalatA che. je vyakita A keDI viDambanA che? pote hiMsA karavI nahi, paNa hiMsAnA ' sAmAjika kAryAthI athavA te rAjanaitika kAryothI dharmane alaga pariNAmono upabhoga kare, ane ema chatAM paNa pUrNa ahiM. lekhe che tathA dharmane rastAne yA te nirvANanA rastAne samAja saka hovAne dAvo karavo-A cintananI asamatA nahi te A saMsAranA rastAthI bhinna mAne che te vyakita yA te dharmane bIjuM zuM che? dharma samAjanI samasyAo sAme parAbhukha samajatA nathI athavA te tene dharma atyanta jarIpurANo AjanA banI beThe. teNe te vyakitane kevaLa nirvANa thA mekSano rasto samaya sAthe bIlakula nahi baMdhabesate banI gayuM che. ApaNe ja dekhADa, jIvanI AdhArazilA artha tathA kAma upara TakI evA dharmanuM anusaMdhAna karavuM che ke je rAjanaitika, sAmAjika rahelI che. paNa dhameM te A be viSa paratve kevaLa mauna tema ja Arthika samasyAone ukela dekhADI zake. dhAraNa karyuM. mahAvIra svAmI jevA krAtikArI puruSanA janmadinanA - jIvananI samasyA-cunautI-mekSa yA te nirvANu nathI, avasara upara je ApaNe A prakArane saMkalpa karIe ane ulaTuM jIvananI samasyA-cunautI-arthe tathA kAma che. mahAvIre je kAmane prAraMbha karyo te kAmane vizvavyApaka banAvavAnA AdamI mokSa vinA rahI zake che, jIvI zake che, paNa reTI vinA, kArya AraMbha karIe te temanI jayantI aMgenuM AjanuM kapaDAM vinA, AvAsa vinA jIvI zakato nathI. A saMbaMdhamAM udhApana vAstavamAM saphaLa thayuM lekhAze. dharma jyAre cUpa banI beThe tyAre mokSa ane saMsAranI vacamAM mahAvIre tathA budhe je kAma AraMbha karyo hato te eka abhedha dIvAla UbhI thaI gaI. AdamI. maMdiramAM jaIne kAmane mahAtmA gAMdhIe AgaLa vadhAyuM. buddha ane mahAvIre pUjA tathA AratI karIne bhikSuone namaskAra karIne, temane bhikSA samAjamAM eka evuM vAtAvaraNa pedA karyuM ke jenA pariNAme ApIne ema mAnavA lAgyo ke pote nirvANane adhikArI banI ahiMsAnI sAdhanA amuka vyakita sAthe maLIne karI zake e gayo che, paraMtu dukAnamAM besIne tene jUThuM bolavuM che, cerI zukya banyuM. gAMdhIjIe e sUtrane vyApaka banAvIne kahyuM ke karavI che, koI paNa upAya vaDe pitA mATe dravyopArjana karavuM che, sAnI sAdhanA AkhuM vizva karI zake che ane ahiMsAnA che; kAraNa ke ahiMsAtmaka paddhatithI drapArjana kema thAya. ama dvArA AkhuM vizva badalI zakAya che. dharme-pachI baiddha, kAma-tRpti kevI rIte thAya--A bAbate dharma dekhADatuM nathI. guva, jaina, isAI athavA te bIjA koI nAmathI tene ulaTuM bane che ema ke dhamane upadezaka dukAna upara khAvavAmAM Ave-A krAntikArI khyAla apanAvavuM paDaze. cAlI rahelA kAmanI niMdA kare che ane kahe che ke je te krAntikArI nahi bane te teNe pote khalAsa thavuM paDaze; kAraNuM ke vijJAne ahiMsAne anivArya banAvI dIdhI che. jo Ama badhuM pApajanaka che, ame A kAma nahi karIe. lagabhaga samagra saMsAra ahiMsAnA mArga upara nahi cAle te "teNe savaA ja pramANe, jemake be jaNA bhAI bhAI hoya, eka bhAI nAzanA mArgeja AgaLa vadhavAnuM raheze. Ama hovAthI je kAma dukAna upara besate hoya ane bIjo bhAI gharamAM rahetA hoya, dharma karI nahi zakayuM te vijJAna karaze. te pachI dhameM pitAnuM bIjo bhAI pahelA bhAIne kahe ke tuM dukAnamAM bese che, tyAM svarUpa zA mATe krAntikArI banAvavuM nahi? ' asatyane vyavahAra kare che, A pA5 che, huM e pApa nahi vijJAna. Aja samagra saMsArane joDI rahyuM che, paraMtu dharma karuM. paNa dukAnanI kamANI dharamAM AvatAveMta te tene upa- samagra saMsArane teDavAnuM kAma karI rahyuM che. amerikA ane bhaMga zarU karI de che. A ja hAlata bhikSu-saMdha ane samAjanI che. bhAratanA AdamIne vijJAne najIka lAvI mUkayA che, paraMtu pAse pAse beThelA hiMdu ane musalamAna ekamekathI bahu dUra che. bhikSaonI bharaNapoSaNanI pUrI javAbadArI samAja upara che. A rIte bhedabhAva upara AdhArita dharmanuM bhaviSya ujajavala arthotpAdananA viSayamAM bhikSu cUpa che. nathI. A kaTu satya ApaNe jeTaluM jaladI samajI zakIzuM hindudharmamAM cAra Azrama raju karavAmAM AvyA che. eTale ApaNane adhika lAbha thaze. brahmacarya, gRhastha, vAnaprastha tathA saMnyAsa. AmAM kevaLa eka zaMkararAva deva. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 12-9-60 sANaMdanA zuddhipraga pUrvabhUmikA (tA. 15-6-60nA vizvavAtsalyamAM "sANaMda zuddhiprayoganI saMpUrNa saphaLatA" e mathALA nIce muni santabAlajIne eka . lekha pragaTa karavAmAM Avyo che. A zuddhipaga tA. 5-12-18 nA roja zarU karavAmAM Avela, tenA anusaMdhAnamAM tA. 25-5-60 nA roja A zuddhiprayoga aMge zrI choTubhAI AmaraNAMta zatI upavAsa upara gayelA ane tA. 1-6-60 nA roja sAMjanA samaye A anazananA pAraNA sAthe prastuta zuddhiprayogano anta Avelo. A zuddhiprayogane muni santabAlajI saMpUrNa rIte saphaLa thayAnuM jaNAve che. A zuddhiprayoganuM AkhuM prakaraNa eka prakAranuM sAmAjika mahatva dharAve che ane cha mahinAnA lAMbA gALA daramiyAna teNe amadAvAda-sANaMda AsapAsa vividha prakAranA AghAta pratyAghAta janmAvyA che. muMbaI bAjue vasatA lokone A bAbatane bahu ochA khyAla rahyo che. je banAvAmAMthI A zuddhiprogano uddabhava thayo tenI vigato bahu ja aTapaTI che. Ama chatAM paNa ThIka ThIka mahenata karIne Ane lagatI vigate tAravI che, sAMkaLI che ane e rIte prabuddha jIvananA vAcako samajI zake tevA saraLa rUpamAM rajU karavAno prayatna karyo che. ATalI bhUmikA bAda prastuta zuddhiprayoga sAthe saMbaMdha dharAvatI agatyanI hakIkata nIce ApavAmAM Ave che. A hakIkatone parasparanA saMdarbhamAM samajavA mATe tene lagatI je je tArIkhe ApavAmAM AvI che tene krama barobara dhyAnamAM rAkhavo jarUrI che. paramAnaMda) bhAla naLakAMThAmAM samAjasevAnI keTalIka progapravRttio bhAla naLakAMThA prAyogika saMghanA saMcAlana taLe keTalAMka varSothI cAlI rahI che. temAMnI eka pravRtti RSi bALamaMdira sANuMdamAM 1947 thI cAle che. A pravRtti sthira thayA bAda pAkA makAnanI jarUra jaNAtAM prAyogika saMghe TharAva karI rU. 22,000 aMke bAvIza hajAranuM makAna bAMdhavAnuM nakakI karyuM, emAM pacAsa TakA bahArathI meLavavA, rU. 6,000 saMghe A kArya mATe ApavA ane rU. 5,000 ne sANaMdamAM phALe karo ema TharAvavAmAM AvyuM. rU. 5,000 no phALo ekaTho karavAnI javAbadArI RSi bALamaMdiranAM te vakhatanAM saMcAlikA bahena zrI maNibahena maganalAla paTelane soMpavAmAM AvI hatI. AnA pariNAme RSi bALamaMdiranA phALA nimitte 1858 nA naveMbara mAsamAM be sAMja tika kAryakrama goThavavAmAM AvyA hatA ane te mATe bharAya thAya te aMge pahero ApavA mATe maNibahena taraphathI sANa danA sAmAjika kAryakarone "bhAla naLakAMThA prAyogika saMgha sArI lita Sa bALamaMdira" nI pahoMcabuko ApavAmAM AvI hatI. samayAntare saMdhanA hisAbanIzane saMghanA cepaDA tapAsatAM mAluma paDayuM ke uparokta sAMskRtika kAryakramane lagatI kaI Avaka saMghanA copaDe jame karavAmAM AvI nathI tema ja saMghanI upara jaNAvyA mujaba apAyelI pahoMcabUke paNa pAchI AvI nathI. A bAbatanI tA. 8-4-58 nA roja saMdhanA hisAbanIza saMghanA maMtrIne jANa karI ane saMghanA maMtrIe A saMbaMdhamAM tapAsa hAtha dharI ane maNibahenane A viSe pUchAvavAmAM AvyuM. Ane lagatI vigatomAM ApaNe AgaLa vadhIe te pahelAM tA. 20-3-58 nA roja eka ghaTanA banelI tene ullekha karavAnI jarUra che ane te pahelAM A zuddhiprayoga je bahenane anulakSIne AdaravAmAM Avela te zrI maNibahena maganalAla paTela viSe thoDI mAhitI vAMcakone hevI jarUrI che. A vidhavA bahena bhAlanalakAMThA prAyogika saMghanA sabhya che ane sANaMdanA eka jUnA jANItA kAryakara che. bhAlanaLakAMThA prAyogika saMghanA preraka ane mArgadarzaka muni zrI sattabAlajInA saMparkamAM rahIne A bahena varSothI prastuta kSetramAM kAma karI rahyAM che, paNa kamanasIbe teo eka yA bIjA kAraNe keTalAka samayathI mahArAjazrI sAthe nAnI moTI athaDAmaNamAM AvatA rahyA che. temanI mahArAjazrI sAthenI chellI meTI athaDAmaNa 1858 nI sAlamAM UbhI thayelI. e prasaMga amadAvAda jillA ko-opareTIva beMkanA barDa aii DirekaTarsanI cUMTaNIne lagate hate. A cUMTaNI arbana vibhAganI hatI. temAM eka umedavAra tarIke amadAvAdanA vakIla zrI khaMDubhAI UbhA rahyA hatA. temanI sAme zrI maNibahene umedavArInuM phorma bharyuM ane temane keMgresane sAro Teko hate. trIju phorma zrI jayantIbhAIe bhareluM. A jayantIbhAI prAyogika saMdhane jo ke sabhya nahotA te paNa temane bhAlanalakAMThA maMDabane ane prAyogika saMghane Teke hatA. prAyogika saMdha je umedavArane Teko Ape tenI sAme maNibahene A rIte UbhAM rahevuM na joIe evo munizrI santabAlajIno ane prAyogika saMdhane makkama abhiprAya hatA ane maNibahena potAnI umedavArI pAchI kheMcI le ema teo AgrahapUrvaka IcchatA hatA. bIjI bAjue maNibahenanA mata pramANe prAyogika saMdhanA baMdhAraNamAM AvuM kaI baMdhana ke maryAdA nahi hoine teo AvI umedavArI karavAne svataMtra hatAM. Ama samajIne teo potAnI umedavArIne makkamapaNe vaLagI rahyA ane cUMTaNImAM anya be umedavAro sAme teo phohamaMda nIvaDyA. AthI munizrI santabAlajIne sakhta AghAta. lAgyo; prAyogika saMdhanA vartuLamAM svAbhAvika rIte maNibahena sAme khUba asaMtoSa phelAye; ane maNibahene A eka moTe zistabhaMga karyo che, saiddhAMtika bhUla karI che ane tethI temanI dekharekha nIce cAlatI Sa bAlamaMdiranI pravRtti baMdha karavI e prakArate tA. 20-3-60 nA roja prAyogika saMdhe TharAva karyo, A TharAve maNibahenanA dilamAM pratikULa virodhI valaNa pedA karyuM ane pariNAme upara jaNAvela sAMskRtika kAryakramanI Avaka saMbaMdhe saMdhanA maMtrI zrI aMbubhAI taraphathI tA. 16-4-58nA reja pUchAvaTa thatAM saMghanA copaDe e rakama jamA nahi thAya e maNibahene temane javAba Apelo. (A Avaka rUA. 5,000 AsapAsa hovI joIe evuM e vakhate anumAna karavAmAM AveluM, paNa pAchaLathI keTalAka samaya bAda sANaMda bALa keLavaNI maMDaLa taraphathI tA. 13-10-pa9nA roja bahAra pADavAmAM Avela patrikA uparathI mAluma paDe che ke A phALAmAM kula rU. 3,880nI rakama bharAI hatI.) maNibahenanuM A valaNa koI paNa rIte vyAjabI na ja gaNAya. saMghanI pahoMcabUka upara udharAvavAmAM Avela phALe saMghane cepaDe jame thavo ja joIe ane rakama sAthe tenI pAvatIo paNa saMghane suprata thavI ja joIe. A aMge saMghanA maMtrI ane maNibahena vacce lakhApaTTI zarU thaI ane ema chatAM A takarArane ukela AvI na zako, A ja arasAmAM maNibahenanI-nAmA ane hisAbane lagatIbIjI eka kSati tarapha saMdhanA kAryavAhakonuM dhyAna kheMcAyuM. gAMdhI smAraka nidhi taraphathI RSi bALamaMdiranA kriDAMgaNanA sAdhane kharIdavA mATe tA. 25-8-58nA roja rU. 58850 ane tA. 23-4-58nA roja rU. 150-50 ema kula rUA. 750 maLelI ane te mujaba jame karavAmAM AvelI. AvI ja rIte Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tA. 16-7-60 - prabuddha jIvana tA. 25-8-58nA roja eka dAtA taraphathI bALa kriDAMgaNanA pahelA haptAnA rU. 5,000 I. sa. 1958 nA jAnyuArI sAdhano kharIdavA mATe rUA. 501 ane e ja tA. 25-9-18nA mAsanI Akhara tArIkhamAM RSi bAlamaMdirane maLelA. A roja anya dAtA taraphathI e ja hetu mATe rU. 350nI rakama rakamane upayoga cAlu hisAbI varSa daramiyAna eTale ke maLelI. ane e rakama paNa e ja rIte RSi bALamaMdiranA gayA eprilathI cAlu mArca sudhImAM thaI zake ema nathI ema paDe jame karavAmAM AvelI. AmAMnI gAMdhI smAraka nidhi jaNAvIne e rakamane ceka tA. 27-3-60nA roja lakhAyelA taraphanI rakama rU. 5850 tathA be dAtA taraphanI be rakama patra sAthe maNibahene mokalI Apyo. AvI rIte RSi bALa501 tathA 350 eTale kula rakama 1,4505 tA. 31-3-58 maMdiranA makAna mATe maLelI madada jene hisAbI varSanA pUrA pahelAM maLI hatI ane gAMdhI smAraka nIdhinI rU. 150nI thavA sAthe koI saMbaMdha ja nahote te pAchI mokalavAne zrI rakama tA. 31-359 5chI maLI hatI. maNibahenane kaze adhikAra ja nahotuM. temane saMdhanI A bAla- ' have tA. 7-6-58nA roja jyAre RSi bAlamaMdiranA pravRttithI tA. 20-3-58nA roja chUTA karavAmAM AvyA te maNibahena pAsethI cArja saMbhALI levAmAM AvyuM tyAra pachI aMgenA roSa ane virodha bhAvathI AvuM karavAne maNibahena prerAyA hoya ema lAge che. A bAbatanI saMdhanA hisAbanIza dvArA saMsthAne rojameLa jotAM mAluma paDyuM ke (1) upara jaNAvI temAMnI pahelI rakama rUA.: 1,450-50 vabAlamaMdira khAte samayAntare saMdhanA maMtrIne jANa thatA tA. 4-5-58nA patrathI udharAvIne sANaMLI saMskAra kendra nAmanI anya eka saMsthA maNibahenane jaNAvavAmAM AvyuM ke have pachIthI RSi bALajemAM prAyogika saMdha sAthe pitAnuM mana UMcuM thayA bAda maMdira sANaMdanA nAmathI kaMI paNa jAtanA kAmagIrI, patravahevAra maNibahena vizeSa rasa laI rahyA hatA te khAte, saMsthAnA ke kAryavAhI saMdhanI maMjUrI sivAya temaNe karavI nahi. hisAbanIza jyAre hisAba tapAsavA AvelA tyAre temanI pAse, te svAbhAvika rIte upara jaNAvelI bAbate saMbaMdhe prAyogika jame karAvavAmAM AvI hatI. A bAbatane khulAse pUchatAM saMdha taraphathI maNibahena pAse khulAsA mAgavAmAM AvyA; temanI maNibahene hisAbanIzane ema jaNAvyAnuM mAluma paDayuM ke e sAthe vATAghATo calAvavAmAM AvI; gAMdhI smAraka nidhinA rakama temane saMskAra kendra mATe ja maLI hatI. (2) gujarAta vibhAganA saMcAlaka zrI parIkSitalAla la. tA. 23-4-58nA roja upara jaNAvyA mujaba jame karavAmAM majamudAre vacce paDIne A jhadhaDAne nikAla lAvavA AvelI rU. 150.50 nI rakama te nIcenI vigate chekIne saMskAra prayAsa karyo, paNa tene koI ukela AvI na zakyo. kendra khAte jame batAvavAmAM AvI hatI. A bAbatamAM paNa alabatta upara jaNAvela sAMskRtika kAryakrama prasaMge ekatra maNibahene upara mujabano khulAse hisAbanIza samakSa karelo karavAmAM Avela kALA aMge temaNe AgaLa jatAM tA. mAluma paDe. A saMbaMdhamAM maNibahene je khulAso karyo che, 10-8-58nA temanA eka patramAM maNibahene spaSTa kabula karyuM tene lagatI vizeSa tapAsa karavAmAM na Ave tyAM sudhI, tadana che ke "phALAnI rakama jyAre paNa mArI pAse Ave tyAre te rakamane khe che ema kadAca kahI na zakAya, paNa saMsthAnA copaDAmAM mAre bAlamaMdiranA paDe levaDAvavI joIe e huM samajuM chuM, A havAlo ane te AvakanA AdhAre kharIdavAmAM Avela ' paNa jyAM sudhI rakama ja mArI pAse Ave nahi tyAM sudhI temAM ane pAchaLathI saMskAra kendrane pahoMcatAM karavAmAM Avela ramata huM kazuM karI zakatI nathI. " gamatanAM sAdhana aMge thayelA rUA. 1766 01nA kharcane paNa Ama patravyavahAra ane vATAghATathI tema ja koInI e mujabane ja jame udhArane havAlo ane upara jaNAvI tevI daramiyAnagIrI dvArA A jhadhaDAne nikAla AvavAnI zakyatA samajaNapUrvakanI ceracuka A badhuM je RSi bAlamandiranuM hatuM te nahi dekhAtAM maNibahena sAme tA. 5-12-pa8thI zuddhiprayoga saMskAra kendrane pAMcatuM karavAnA IrAdAthI ja karavAmAM AvyuM zarU karavAnuM TharAva muMbaI khAte muni santabAlajInI hAjarImAM hoya evuM anumAna prathama darzane koine paNa thayA vinA na rahe. tA. 13-8-58nA roja maLelI bhAlanaLakAMThA prApegika saMghanI upara jaNAvela sAMskRtika kAryakramo dvArA ekaThI thayelI sabhAe TharAva karyo ane e rIte tA. 5-12-58nA roja rakamanuM zuM thayuM e prazna ahIM sahaja rIte upasthita thAya che. sANaMda khAte zrI. mahibahena sAmene zuddhiprayogane prAraMbha thaze. A zuddhiprayoganI vigate ane pariNAmanI AlocanA A saMbaMdhamAM vigate tapAsatAM mAluma paDe che ke A rakama ApaNe have pachInA aMkamAM karIzuM. khavAI ke cavAI gaI nathI, paNa surakSita che. maNibahenanA apUrNa paramAnaMda kahevA pramANe te rakama athavA tene koI paNa hisso temanA pitAnA hAthamAM kadi Avyo nahoto. e saMbadhamAM vizeSa ema viSayasUci paNa mAluma paDe che ke jyAre prAyogika sathe tA. 20-3-60 nA TharAvathI maNibahenane saMdhahastaka cAlatI bAlapravRttithI chUTA karyA dhamanI be jUnI vyAkhyAo ... dalasukha mAlavaNiyA ... tyAre sANaMdanA nAgarikoe A rakama prAyogika saMdhane apAtI bhagavAna mahAvIranuM kArya ... zaMkararAva deva ... aTakAvavAnuM nakkI karyuM hatuM ane tyAra bAda UbhuM karavAmAM Avela sANaMdane zuddhiprayoga ... paramAnaMda sANaMda bAlakeLavaNI maMDaLa hastaka cAlatI bAlapravRttinA makAna 'prakIrNa noMdha:sva. prophesara gAMdhI: mATe A rakama alaga rAkhavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM hatuM. eka paricaya, muMbaI pradeza emAM kaI saMdeha nathI ke A rakama prAyogika saMdhanI pahoMca bhArata sevaka samAja bUka dvArA ugharAvAyelI hoIne te saMdhane suprata thavI joItI saMcAlita "AnaMda kendra, hatI, ane te e pramANe suprata nathI thaI te egya nathI thayuM naryA pAgalapaNAne ane AvI anucita paristhiti UbhI karavAmAM maNibahena nimittabhUta banyAM hoya e pUrepUruM saMbhavita che. tamAso; a prati kAranuM anupama dRSTAntaH eka satya maNibahenanA hAthe eka bIjuM paNa aghaTita kArya thayuM ghaTanA, bhArata ane vizvanuM hovAnuM mAluma paDe che.. kavi bAlamaMdiranA makAna mATe rUA. 10,550 nI rakama gAMdhI samAraka nidhie maMjura karelI tenA a dhi tane rAjakAraNa... paramAnaMda sAmenA ApaNe dipayoganI rakSita che. maNibahene www Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-60 prakIrNa noMdha sva. kaiphesara gAMdhI: eka paricaya bhAinI jagyA lIdhelI ane gAMdhIjInA maMtrI tarIkenuM kAma bajAvI ApeluM. A kAraNe tema ja temanA pitAnA viSayanI jANakArI oNphesara nAgaradAsa puruSottama gAMdhI aDhI traNa varSanI aMge gAMdhIjInA mana upara . gAMdhI viSe bahu UMDI chApa paDI ane lAMbI mAMdagI bhogavIne devalAlI khAtenA potAnA mukAme jUna tatkALa phAlI phulI rahelI banArasa hiMdu yunivarsiTImAM temane rokI mAsanI 26mI tArIkhe 73 varSanI ummare avasAna pAmatAM levA gAMdhIjI sva. mAlavIyAjIne bhalAmaNa karI ane pariNAme gujarAtanA eka mAnavaratnanI ujajavaLa kArakidIne anta 1818 nI sAla daramiyAna ja teo hiMdu yunivarsiTImAM joDAyA. Avyo che. jIvanamAM ghaNAM varSa banArasa hindu yunivarsiTImAM e divasomAM sva. AnaMdazaMkara bApubhAi dhruva e yunivarsiTInA temaNe pasAra karelAM hoine, teo gujarAtI hovA chatAM, ApaNI che.vAisacenselara hatA. je viSayanA . gAMdhI niSaNAta bAjunA loko temanA viSe bahu ochuM jANe che ane tethI hatA--meTalarjI ane bhAIniMga-te viSaye e samayamAM koI paNa prabuddha jIvananA vAcakane temane paricaya ApavA citta savizeSa yunivarsiTImAM zikhavavAmAM AvatA nahotA. che. gAMdhInA joDAvA AkarSaNa anubhave che. bAda temanI khAsa preraNAthI A viSayonuM zikSaNa hiMdu yuniteo dhameM jaina, mULa lIMbaDInA vatanI; temane janma varsiTImAM dAkhala karavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM ane tene lagatI 1886nA DIsembara mAsamAM thayo hato. junAgaDhanI bAuddIna eka navI koleja bhI karavAmAM AvI. A koleja UbhI kolejamAM bhaNIne teo bI. e. thayA hatA. tyAra karavAmAM ane tene gatimAna karavAmAM che. gAMdhIe athAga parizrama bAda muMbaInI vilsana kaoNlejamAM dAkhala thayA ane lIdhA hatA. e viSayanuM pR. gAMdhI nIce zikSaNa pAmIne Aje ema. e. tathA bI. esasI.nI parIkSAo bebe yuni- aneka vidyAthIo jIvanamAM taratA thayA che ane dezabharamAM sArA varsiTImAM temaNe pahelA naMbare pasAra karI. tyAra bAda amuka sthAna upara goThavAyA che ane che. gAMdhIne Aje paNa khUba ziSyavRttio tathA udAra dAtAo taraphathI jarUrI Arthika bhAga tarI javI. A isa bhAre che. madada meLavIne teo 1811mAM IglAMDa gayA ane laMDana raoNyala * pre. gAMdhInI kuzaLatA vijJAnanI kevaLa eka zAkhAne varelI skUla oNpha mAIsamAM joDAyA ane traNe varSanA abhyAsa bAda nahotI. temanI prajJA bahulakSI hatI ane temanuM jJAna vijJAnanI meTalarjI dhAtuzAstranA viSayanI parIkSAmAM prathama varga meLavIne bIjI aneka zAkhAone spazeluM hatuM. temane svabhAva paNa khUba uttIrNa thayA. e divasomAM pahelA vizvayuddhanI zarUAta thaI maLatAvaDo hato ane vijJAnika-avaijJAnika aneka bAbatomAM cukI hatI. ema chatAM laMDanamAM eka varSa vadhAre rokAIne temaNe temane khUba rasa hato. pariNAme, temaNe banArasa hindu ImpIriyala kaeNleja oNpha sAyansane DIplomA (D. I. C.) yunivarsiTInI 23 varSa sudhI eka viziSTa adhyApaka tarIke prApta karyo. 1815mAM teo paradezathI pAchA pharyA ane barmAmAM sevA bajAvI e daramiyAna, teo eka vyakita maTIne eka Avela Tevai ya khAte laDAinAM zaste taiyAra karavA mATe TaMgasTana institution-saMsthA-samAna banI gayA hatA. temanuM ghara nAmanI dhAtunI jarUra paDe che ane te lakrAma nAmanA khanija- kAzI jatA AvatA gujarAtIonuM eka supraddhi milanasthAna mAMthI nIkaLe che te vailikAmanI khANane lagatuM kAma tAtIvALAe banyuM hatuM. gAMdhIjI sAthe temane saMparka cAlu rahyA hatA upADeluM. te kAmanA janarala mene ane mahAdevabhAI, devadAsa gAMdhI jara tarIke che. gAMdhInI nimaNUka vagere kAzI jatAM AvatAM temane thaI ane te kAma upara teo tyAM ja UtaratA. cAra varSa barmA khAte rahyA. adhyApana vyavasAyanA 23 vizvayuddha baMdha thatAM tAtAvALAe varSa daramiyAna temaNe yuropa, pitAnuM kAma saMkelI lIdhuM amerikA tema ja jApAnano paNa ane pai. gAMdhI e kAma upa pravAsa karelo ane e rIte rathI chUTA thatAM bhArata khAte temanA anubhava ane jJAnamAM 1918 mAM pAchAM pharyA ane satata vRddhi thatI rahelI, vacagALe thoDo samaya muMbaI AvIne rahyA. 1837 mAM pitAnA putranA teo e divasomAM muMbaInA keleja pachInA ucca abhyAsane lebarnama roDa upara AvelA maNi anulakSIne, caDhelI be varSanI bhuvanamAM rahetA hatA ane e rajA laIne, teo laMDanamAM ghara arasAmAM gAMdhIjI paNa doDha be mAMDIne rahelA ane pAchaLathI mahinA mATe maNibhuvanamAM AvIne temanAM patnI zrI zivabahene putrarahelA. A anukULa sagoe parivAra sAthe eja hetuthI eka temane gAMdhIjI sAthe bheTo karAvyA. tatkALa eN, gAMdhI varSa vadhAre ghara calAveluM. kaI khAsa kAma upara rokAyelA banArasa hindu yunivarsinahotA; ane mahAdevabhAI e. TInI A rIte temaNe 23 varSa divasomAM bImAra paDelA; eTale sudhI akhaMDa sevA bajAvI ane che. gAMdhIe e divasomAM mahAdeva bA, nAgaradAsa pI. gAMdhI 184ra mAM teo e kAma uparathI ke A kAma ke je je che . . . . . . . bALaka Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-60 : prabuddha jIvana nivRtta thaIne muMbaI AvIne vasyA. Ama nivRtti levA chatAM pitAnA dhAtuzAstranA viSayamAM temane rasa jarA paNa ocho thaye nahe. A viSayane abhyAsa karavA mATe teo aneka vidhAthIone satata preraNuM ApatA rahyA hatA. muMbaI AvIne temaNe be be meTalarjIkala sosAyaTInI sthApanA karI hatI, ane A saMsthAne cha varSa sudhI temaNe pramukha tarIke sevA ApI hatI. pitAnA viSayane lagatA lekho ane nibaMdhe teo cAlu taiyAra karatA rahyA hatA ane tene lagatA sAmayikomAM te lekha-nibaMdho pragaTa thatA rahyA hatA. dhAtuzAstranA-meTalanA-viSayanI temaNe karelI jIndagIbharanI upAsanAnA pratIka tarIke akhila hiMdanA InsTiTayuTa oNpha meTalsa taraphathI apAte kolAra golDa meDala suvarNa caMdraka-1957 mAM sauthI pahela che. gAMdhIne ApavAmAM Avyo hato. devalAlInA gharamAM dAkhala thatAveMta ApaNane lAge ke ApaNe eka vaijJAnikanA tema ja mikenikanA gharamAM dAkhala thayA chIe. A uparAMta temane ramatagamatane khUba zekha hato. ane pitAnA vidyAthIomAM A zekha jagADavA mATe teo khUba AturatA sevatA hatA. muMbaImAM jyAre paNa jANItA ramanArAenI meca hoya-pachI te krikeTanI hoya, phUTabolanI hoya ke TenIsanI heya-teo devalAlIthI acUka muMbaI AvavAnA ja. vaLI bALako sAthe ramavuM ane temane ramADavA-A paNa temanA . zokhane viSaya hate. nAnA sAthe nAnA ane moTA sAthe meTA banavuM-A temanI prakRti hatI. - koI paNa bAbata tarapha temanuM dhyAna kheMcAyuM, athavA te kaI navI jarUriyAta UbhI thaI ke pachI tenI vigatemAM, tene lagatA sAhityamAM ArapAra utaryA sivAya temane cena ja na paDe. dA. ta. temanAM patnI zivabahenane ceDAM varSa pahelAM gaLAmAM kensaranI zarUAta jevuM lAgyuM. A bAbatanI khAtrI thatAM tene lagatuM jeTaluM sAhitya maLyuM teTaluM temaNe vAMcI nAkhyuM. dardanuM svarUpa ane tenA adyatana upAya samajI lIdhA ane . pitAnI patnIne e bhayaMkara vyAdhinI pakaDamAMthI, alabatta DAkaTanI madada vaDe, ugArI lIdhI. vaLI zista, cekakasAI, vyavasthitatA ane dhAryuM karavAne aphara Agraha A temanA viziSTa guNa hatA ane te kAraNe temanA vyakitatvamAM anekhI pratibhA najare paDatI hatI. temanuM zarIra paNa bhAre khaDatala, bharAvadAra ane kasaratabAja hatuM. temanA jIvanasAthI tarIke eka evAM sannArI temane prApta thayAM hatAM ke jenI joDa ApaNA samAjamAM bahu ochI jovA maLe. dhIra, gaMbhIra prakRti ane nAnAMmoTAM vAvAjhoDA daramiyAna patinI bAjue makkamapaNe UbhAM rahe evI dhati ane patinacha . . gAMdhInI tabiyata chellAM pAMca varSathI uttarottara lathaDavA mAMDI hatI. hAthapaganA sAMdhAo beTA paDavA mAMDayA hatA, najara TUMkAtI jatI hatI ane vANI saMkocAtI jatI hatI ane dhIme dhIme teo paravaza banI rahyA hatA. chellAM be varSa te teo na. joI zake, na bolI zake, na svayaM hAlI cAlI zake evA kevaLa paravaza banI gayA hatA. A badhA samaya daramiyAna temaNe ekalA paDe devalAlImAM-kAraNa ke baeN. gAMdhInA dIkarAe muMbaImAM vyavasAyagrasta hatA ane pre. gAMdhIne devalAlI sivAya anyatra bIlakula cena paDatu nahatuM-A saMgenA kAraNe zivabahene ghe. gAMdhInI je hasatA moDhe ane ubhA page sevA karI che te zabdomAM samajAvavI muzkela che. jIMdagInA prAraMbhathI te anta sudhI teo ekamekane apUrva niSThApUrvaka cAhatA. je virala yugale vidhAtA saraje che temAMnuM A eka hatuM. vidhAtAe A yugalane Aje khaMDita karyuM che. A viSama avasara upara zivabahena aneka mitra ane svajananI UDI sahAnubhUtinAM pAtra banyAM che. B. gAMdhIe potAnI vijJAnaniSThAne indu, ravi, prakAza ane sUrya ema temanA cAra putrone pUre vAra Ape che. temAMnA traNa temanI nIce ja bhaNIne taiyAra thayelA; ekane anyatra bhaNavuM paDeluM. A cAra putramAM be meTalarjIsTa che, eka ilekaTrikala enjiniyara che ane bAkIne eka mikenikala enjiniyara che. A cAre putrae temanA pitA je kaeNlejamAM bhaNyA hatA te laMDananI impIriyala koleja opha sAyansamAM dAkhala thaIne ane tene DIpsamAM meLavIne pitAnA viziSTa abhyAsa pUro karyo che muMbaImAM eka varSa rahyA bAda 1948 lagabhagamAM pre. gAMdhI muMbaIthI 115 mAIla dUra AvelA devalAlI khAte jaIne vasyA hatA. tyAM temaNe patarAMnA eka meTa zeDavALI jamIna kharIdI ane pitAne vasavATa zarU karyo. pitAnA saMzodhanakArya aMge eka sAdhanasaMpanna leboreTarI-prayogazALA-temaNe UbhI karI ane meTalarjI, mAiniMga ane lekhanA niSNAta tarIke salAha ApavAnuM kAma muMbaI AvIne temaNe zarU kareluM te ahIM paNa cAlu rAkhyuM. devalAlInI vasAhatane paNa temaNe vikasAvavA mAMDI; eka pachI eka makAne baMdhAtAM gayAM; be kUvA khodAvyA, ane te upara pavanacakakI goThavavAmAM AvI; bAjunI jamIna kharIdI ane te upara khetI zarU karI, bagIcAmAM zAkabhAjI to thatAM ja hatAM. pilTI paNa UbhuM karyuM hatuM; gAya baLada paNa vasAvyAM hatAM. temanA pustaka saMgrahamAM paNa vadhAre thata rahyA hatA. muMbaI Ave jAya paNa rahevAnuM to devalAlImAM ja, eka yA bIjA kAmamAM te divasa rAta satata rokAyelA ja hoya. temane eka paga uMbereTarImAM hoya te bIjo paga khetara bagIcAmAM ghUmate hoya. rAtrInA leboreTarImAM ke lAIbrerImAM moDe sudhI teo kAma karatA. DhagalAbaMdha patra potAnA hAthe teo lakhatA thA TAI5 karatA. temanI pAse akhUTa mAhitIne bhaMDAra hatA. temane maLavuM eTale temaNe bolyA karavAnuM ane ApaNe sAMbhaLyA karavAnuM. vAta karavAno temane khUba zokha hate. vaLI vijJAnanA viSayamAM ApaNe kevaLa anabhijJa hoIne temanI pAsethI jANavA samajavAnuM paNa khUba maLatuM, adhyApana kAryathI teo nivRtta thayA hovA chatAM adhyApaka tarIke teo kadi maTayA ja nahotA. vaLI ApaNo deza AjhAda thayA bAda dharatInAM paDo jyAM tyAM ukheDAvA mAMDyAM che ane tenI bhItaramAM zuM che te jANavA tema ja meLavavAnI lokatRSNa paNa khUba vadhelI che. Ane lIdhe temane jyAM tyAMthI A bAbatamAM salAha ApavA mATe nimaMtraNo maLatAM rahetAM ane pariNAme temane dezabharamAM pravAsa paNa avAranavAra cAlyA ja kare. - vaijJAnika hovA uparAMta teo eka sArA mikenika hatA. 27 varSa pahelAM te vakhatanA cAlu eNDelanI eka sekanDahenDa meTarakAra temaNe rUA. 1,000 mAM kharIdelI. te gADI temane Aja sudhI kAma ApI rahI hatI. kAraNa ke pitAnI gADI teo jAte hAMkatA, sAMcAkAmanI temane pUrI khabara hatI ane meTaramAM sAdhAraNa bagaDeluM pite ja sudhArI letA. temanA rImAM ke lagatI hatI. atyata chelAM paS Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 prabuddha jIvana tA. 16-7-60 ane Aje cAre bhAIo judI judI audyogika peDhIomAM kendranA bALakonI avAranavAra zArIrika tapAsa karavAmAM sArI rIte goThavAyelA che. kaeN. gAMdhInA sthitisaMpanna be bhAIo Ave che, ane vadhAre upacAranI jarUra jaNAya tevA chokarAone zrI e. pI. gAMdhI ane zrI ema. pI. gAMdhI paNa muMbaInA zaheranI hospiTalanA velaphera sekazana-kalyANa vibhAgamAM mokalajANItA nAgarike che. AvA eka vyaktivizeSane jIvanapradIpa vAmAM Ave che. e ja pramANe che. ela. kAraDojhA gALe gALe olavAtAM gujarAtane eka netA putranI khoTa paDI che. dAMtanI tapAsa mATe AvatA rahe che ane vizeSa upacAranI jarUra paDatAM evA chokarAone dhI nAyara DenTala hospiTalamAM molamuMbaI pradeza bhArata sevAsamAja saMcAlita "AnaMda kendra - vAmAM Ave che. - rastAmAM rakhaDatAM bALakone, ghara vinAnA chokarAone raheThANu, khorAka ane vyavasAya pUrI pADavAnI samasyA AjanA - A Anada kendra ane tene AdhAgika vibhAga calAvavA dareka moTA zaheranA mAthe UbhelI hoya ja che. muMbaI A bAba mATenI Arthika javAbadArI zarUAtamAM saMpUrNapaNe muMbaI pradeza tamAM apavAda hoI na zake. 1854nA oNgasTa mAsanI 15mI bhArata sevakasamAja vahana karatA hatA. vaLI 1956mAM kendravatI' - tArIkhe bhArata sevakasamAjanI muMbai zAkhAnA mAjI kanvInara sezIyala velaphera eNDe pAMca varSa mATe amuka vArSika madada maMjura zrImatI jahona mathAIe bIjI bahenanA sahakAra pUrvaka upara karela che. Ama chatAM paNa samayanA vahevA sAthe kharca vadhatA ja jAya che ane ATalI madadathI AnaMda kendranA kharcane pahoMcI jaNAvelI samasyAnA ukela rUpe "AnaMda kendra nAmanI eka zakAtuM nathI ane te mATe teNe jAhera janatAnI udAratA upara ja sevA-saMsthAnI sthApanA karI hatI. temAMthI vikasatAM vikasatAM AdhAra rAkhavAno rahe che. A mATe muMbaI zaheranA dhanavAna pariNAme muMbaInAM aNamAnItA ane avagaNAyelAM bALake mATe udAra dilanA grahasthone A kevaLa lokakalyANa ane paropakAranI jene "dhara" kahI zakAya evuM eka sthAna upareja bAjue pravRtti tarapha pitAne udAra hAtha laMbAvavA prArthanA karavAmAM Avela phuTabela ovala grAunDanI sAme AvelI gavarnamenTa Ave che. teo Teliphona naM. 213438 dvArA athavA jAte hiTamenTsa naM. 1 mAM UbhuM thavA pAmyuM che. A AnaMda kendrane AvIne upara jaNAvela sthaLe AnaMda kendranA kAryavAhaka sAthe vahIvaTa misisa je. Ara.DI. tAtAnA pramukhapaNa nIce nImAyelI saMparka sAdhI zake che. eka peTA samiti dvArA karavAmAM Ave che. je kendra prAraMbhamAM AvAM bALakone ramatagamata ane AnaMdavinedanI sagavaDa pUrI ahIM vasatA chokarAone bhArata sarakAra taraphathI bahAra pADavA mATe UbhuM karavAmAM AvyuM hatuM tyAM Aje 4ra bALakone pADavAmAM AvatI DokayumenTarI philma-citrapaTa-avAranavAra rahevA khAvAnI sagavaDo uparAMta temanI zaikSaNika, vyavasAyAtmaka dekhADavAmAM Ave che tema ja kendrane bahArathI TikiTanI madada maLe ane vaidyakIya jarUriyAta pUrI pADavAmAM Ave che. A 'AnaMda tyAre, zaheranA sinemAomAM rajU thatAM sArI koTinAM citrapaTa kendramAM daza varSa uparanAM bALakone dAkhala karavAmAM Ave che dekhADavA mATe paNa avAranavAra laI javAmAM Ave che. tevI ane 18 varSanI ummara sudhI rAkhavAmAM Ave che. rIte temanA mATe kadI kadI zahera bahAra ujANIo paNa goThava vAmAM Ave che. kadI kadI chokarAo nATaka taiyAra kare che ane 'A AnaMda kendrane egika vibhAga moTI ummaranA jAhera janatA samakSa rajU kare che. kendramAM pIMgapaMga, phUTabola chokarAone kAma karavAnI ane kamAvAnI taka Ape che. A vagere ramatagamatanAM sAdhano pUrAM pADavAmAM Avela che. mATe 12 hAthasALa vasAvavAmAM Avela che ane A hAthasALA upara Tebala kaoNtha, TravAla, rUmAla, bhelUMchaNa, TrekaoNtha, muMbainA zaherIe tucchakArAyelA ane tarachoDAyelA lokone vagere aneka vastuo taiyAra karavAmAM Ave che ane ahIM kAma rAhata ane madada ApavA mATe haMmezAM svecchAe pitAne karatA chokarAone kAmanA dhoraNe yogya Arthika vaLatara dhanapravAha vahevaDAvatA rahyA che. zaheranA A rakhaDu, nirAdhAra ApavAmAM Ave che. A mATe pUrA samayanA eka vaNakara zikSakane ane nadhaNiyAtAM jevAM bALake- chokarAo-karatAM vadhAre madadane rokavAmAM Avela che ane te A chokarAone vaNATakAma pAtra evuM koI jovAmAM Avaze nahi. ApaNe temanA tarapha zikhave che ane temanA kAma upara dekharekha rAkhe che. thoDuMka dhyAna ApIe ane upayogI nAgarika banavA mATe temane kAMIka taka ApIe-eTalI madadanI teo ApaNI . keTalAka samaya sudhI ahIM vasatA chokarAone myunisipala pAsethI AzA rAkhe che. jemano koI AdhAra nathI ane skUlamAM bhaNavA mATe mokalavAmAM AvatA hatA. paNa keTalAMka jemane koI saMbhALanAra nathI evA A bALabaTue kAraNosara A bAbatamAM kharI saphaLatA na maLI. tethI 1857nA dukAnadAro ane sinemA jevA jatA lokonI moTagADIo julAI mAsathI eka jarUrI yogyatA dharAvatA zikSaka rokavAmAM sAme TIkI TIkIne jotAM najare paDe che. Avela che ane te A "AnaMda kendramAM ja chokarAone bhaNAve ane temanI gADIo saMbhALavI, temanA mATe TekasI che. alabatta, je chekarAomAM eka yA bIjA viSaya aMge khAsa lAvavI, temanA joDA polIza karI ApavA-AvAM najIvAM kAma valaNa hovAnuM mAluma paDe che te chokarAone te viSayane karIne temanI sAme dInatApUrvaka hAtha laMbAvatA rAjamArga upara abhyAsamAM AgaLa vadhAravA mATe tene lagatI nizALAmAM niyamita jyAM tyAM jovAmAM Ave che. temanA jIvanamAM koI AzAne rIte mokalavAmAM Ave che. sAMcAkAma upara rokAyelA chokarAo saMcAra sarakho paNa hotuM nathI, ane jANe ke maravAnA vAMke zaheranI rAtrIzALAomAM jaIne bhaNe che. jIvatA hoya evAM dIna-dayAmaNuM lAge che. Anada kendra rastA upara A rIte rajhaLatAM A bALakane hAtha pakaDe che, temane . . jyAre kendrane prAraMbha karavAmAM Avyo tyAre kendranAM bALakone ghara, khorAka, audyogika tAlIma, zikSaNa ane vaidhakIya sAramAtra dUdha ApavAmAM AvatuM hatuM, paNa jyArathI kendramAM saMbhALa ane sAthe sAthe je prema ane darakArathI teo vaMcita gika vibhAga zarU karavAmAM Avyo tyArathI temane rItasara rahyAM hoya che te prema ane darakAra pUrAM pADe che. lmADavA--khavarAvavAmAM Ave che ane te mATe kendramAM ja eka vyavasthita raDuM cAle che. anya upayogI saMsthAo mAphaka AnaMda kendrane dravyanI Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * -- tA. 16-9-60 prabuddha jIvana paTa karaja paDI. tyAra mArapha jatI re ane sAdhana-sAmagrInI khUba jarUra che tene jAhera jana- lokone khUba uzkeravAmAM AvyuM che. nAnI hiMsAomAMthI jhaDapatAnA vadhAre TekAnI khAsa jarUra che. AzA rAkhavAmAM Ave bhera moTI hiMsAo jamI rahI che ane bhASAne prazna pazvAdabhUmAM che ke A apIla sahRdaya sajajanone jarUra sparzaze ane sarI gayuM che. Aje je dekhAya che te te baMgALIo pratyenI AsAmI * A kalyANamayI pravRtti calAvavAmAM anubhavavI paDatI Arthika lokonA dilamAM jaDa ghAlIne beThelI UMDI kaTutAnI lAgaNIkheMca teo jarUra haLavI karaze. AvI madada karavAthI, pitAnI onI abhivyakti che ke je baMgALIo chellAM ghaNAM varSo daradarakAra karanAra A duniyAmAM koI ne koI che evI AvAM miyAna AsAma upara pitAne majabUta kAbu jamAvI beThA bALakone pratIti thaze ane te pratItinA jore teo bhaviSyamAM hatA. A gAMDapaNa pazcima baMgALanA uttara vibhAganAM zahere upayogI nAgarika bane e prakArane vikAsa sAdhI zakaze. sudhI phelAyuM che. sIlIMgurInA relve sTezanane je ToLuM gherI naryA pAgalapaNAne tamAse. vaLyuM hatuM ane AsAmanI vidhAna sabhAnA virodha pakSanA netA zrI eca. gosvAmI (jemaNe sIlIgurI bAjue pasAra thatAM AsAmamAM Aje bhASAnA nAma upara tyAM vasatA AsAmI dIrdhadaSTi vAparIne polIsanuM rakSaNa mAMgyuM hatuM) temane soMpI tathA baMgALI prajA samudAya vacce je ugra athaDAmaNa cAlI devA polIsa pAse mAMgaNI karI hatI. A ToLuM kevaLa rahI che te aMge tA. 11-7-60 nA TAImsa opha InDiyAne khUnI jhanunathI prerAyeluM hatuM. gosvAmI hAtha upara nahi AvatAM agralekha jarUrI prakAza pADe che. temAM jaNAvavAmAM AvyuM che A ToLAe relave sTezanane Aga lagADI ane e kakSAe polIsane ke AsAmanA loko koI na samajI zakAya evA gAMDapaNanA goLIbAra karavAnI pharaja paDI. tyArabAda A ToLAMe AsAma sANasAmAM jhaDapAI gayA hoya ema lAge che. eka zaherathI bIjA tarapha jatI relave Trena upara humalo karyo, baMgALI nahote evA zaheramAM ema sthaLe sthaLethI hiMsaka kRtyenA samAcAra maLI eka pravAsIne ghasaDIne bahAra kADho ane tene ThokI ThekIne rahyA che ane kAyado ane vyavasthAne vyApaka AkAramAM bhaMga mArI nAkhyo. eka anarthamAMthI bIjo anartha janme evI A na thAya te aMge polIsa bhAre moTI muzkelImAM mUkAI gaI che. dUSita zRMkhalAne koIpaNa rIte aMta Avo joIe. keTaleka ThekANe polIsane madada karavA mATe lazkarane bolAvavAmAM je rAjakAraNI AgevAnoe AsAmI lokonI bhASAkIya AvyuM che ane uzkerAyelI lAgaNIo ThaMDI pADavAnA kAryamAM AkAMkSAone, temane koMgresa virUddha uzkeravA mATe, pUro lAbha karaphyune amala paNa joIe teTale kAragata nIvaDa nathI. jenI uThAvyo che ane bIjA loko ke jemaNe bhASAkIya laghumatIone zarUAta bhASA aMgenA vivAdamAMthI thaI hatI teNe Aje rAjyamAM bhaDakAvavAnuM -bhayagrasta banAvavAnuM kAma karyuM che, A AgevAna vasatI AsAmI prajAnA bahumatI vaga ane baMgALI lokanA loko haju paNa AjanI uzkerAyelI paristhitine samadhAraNa ladhumatI varga vaccenA AntaravigrahanuM svarUpa dhAraNa karyuM che. upara lAvI zake tevI sthitimAM che. haju sudhI teo dUranA A paristhitimAM sattAvALAoe kaDakamAM kaDaka pagalAM letAM dUra rahyA che ane lokone samajAvavAnA-ThekANe lAvavAnAkhacakAvuM joIe nahi ane e rIte prajAnA vikala banelA kAya upara temaNe potAnI lAgavaga ane zakti kendrita karI nathI. vargone pratIti karAvavI joIe ke hiMsAthI koI paNa kAryanI - thoDA samaya upara teo khUba vAcALa hatA. Aje teo mana siddhi thavAnI nathI. Ama kaDakamAM kaDaka pagalAM bharavAmAM Avaze dhAraNa karI beThA che. temaNe hiMsAne sIdhI rIte protsAhana te paNa eTalA mAtrathI ja lokonI sAna ThekANe AvavAne ApyuM che athavA te AjanI kaTokaTIbharI paristhiti aMge saMbhava nathI. kaDaka pagalAMo bharAvA sAthe, paraspara jhagaDe caDhelI trAsa ane kamakamAM sivAya temanuM valaNa kaI anya prakAranuM che kome zakti ane samajaNapUrvaka vicAra karatI thAya te mATe ema mAnavAne koI kAraNa nathI; paNa AjanI kakSAe temanuM rAjyanA badhA rAjakIya pakSoe ekatra banIne prayAsa kare mina ekasapaNe dhyAna khece evuM che. tephAne caDhelA ToLAone joIze. khAsa karIne A bAbatamAM tyAMnI dhArAsabhAmAM koMgresa jo teo vakhoDI nAkhe to teo prApta karelI lokapriyatA amuka sAmenA je virodhI pakSo che temanA mAthe vizeSa javAbadArI aze gumAvI bese e kadAca temane bhaya hoya. teo Aje rahelI che. A virodhI pakSoe AsAmI bhASAne rAjyanI bhASA sulehazAMtine lagatI je kAMI salAha Apaze te tarapha koI dhyAna tarIke jAhera karavAmAM Ave tevI AsAmI prajAnI AkAMkSAne ke nahi Ape. ane e rIte teo khullA paDI jaze ema pUro lAbha uThAvyo che, tyAMnA mukhya pradhAne je jAherAta karI samajIne temane kahyuM mArgadarzana ApavAthI teo dUra rahetA hoya che ke rAjyanI vidhAna sabhAnI AgAmI beThakamAM AsAmI ' e paNa banavAjoga che. A game te hoya, paNa rAjyamAM paribhASAne rAjyanI bhASA tarIke jAhera karavAne lagatuM bIla-dhArAne . sthiti eTalI badhI bagaDatI ane jokhamI banatI jAya che ke kharaDe-raju karavAmAM AvanAra che. A jAherAtathI A virodhI je AsAmane rAjakAraNI AgevAno sAMkaDA khyAlone vaza pakSoe pUro saMtoSa mAnavo joIe. bIjI bAjue bhASAkIya banIne lokone suleha zAntinA mArge vALavAmAM pravRtta nahi bane laghumatI vargo aMge je sephagArDajhana-bAMhyadharIone-A bIlamAM te te bhAre zocanIya lekhAze. AsAmamAM kAyado ane vyavasthAnI samAveza karavAmAM AvanAra hovAnuM tyAMnA vaDA pradhAne sUcavyuM che te punaH sthApanA karavAmAM sarva rAjakIya pakSonuM ekasarakhuM samAna bAMhAdharIo karatAM vadhArenI bhASAkIya laghumatIoe, vyAjabI rIte , hita raheluM che. je rAjaya pradezanI kakSAnA AgevAno lokone vicAratAM, apekSA rAkhavI na joIe. AsAmamAM vasatI baMgALI hiMsAne mArga choDI devA mATe samajAvavAne asamartha hoya te bhASA bolatI ladhumatIe evI te mAMgaNI karelI ke AsAmI bhASA temaNe pitAnA pakSanA akhila bhAratIya AgevAnI madada levI mAphaka temanI bhASAne paNa rAjyabhASA banAvavI joIe. A joIe. game teTalA moTA mANase hoya paNa je teo dilhImAM beThA beThA apIlo bahAra pADayA karaze te tethI kAMI paNa parimAgaNue ja ghaNuM nukasAna karyuM che. A geravyAjabI bhAgaNIne NAma AvavA saMbhava nathI. A moTA mANasee ane Agepazcima baMgALAnA lAgavaga dharAvatA vargo taraphathI je Teke maLyo vAnoe tephAgrasta vibhAgamAM jAte pahoMcI javAnuM sAhasa che teNe AsAmamAM baMgALI balatA lokomAM kheTI AzAo kheDavuM joIe. te ja kadAca DahApaNa ane zANapaNabharI vAto UbhI karI ane upara jaNAvela bIla sAme temanA aNadhaTatA sAMbhaLavAmAM Ave ane te upara dhyAna devAmAM Ave.. virodhane vaLagI rahevAnI uttejanA ApI ane Ane lIdhe ja apratikAranuM anupama dRSTAnta: eka satya ghaTanA paristhiti vadhAre bagaDavA pAmI che, ane tenuM pariNAma AsAmI rIcArDa vIvara nAmane kalasAnI khANamAM kAma karato Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' , 60. praba ddha jIvana tA. 16-7-60 , ' , ke ', ' , - ane pAchaLathI eka Adarza dharmapracAraka banelo eka mejara ane AgaLa cAlato thayo ane ekadama DhALa UtarI gayuM ane hatA. juvAnImAM te aradho paradho dhaMdhAdArI kustIbAja hatA. jyAre huM TekarAnI nIce Avyo tyAre mArI rAha jota rekaDAne AdhyAtmika draSTie UMce caDhe, pAcho paDe, pAcho caDhe evA be traNa raste beThelo meM tene joyo. jyAre huM tenI najIka game tyAre vyakramamAMthI pasAra thayA bAda tene dhamaparAyaNa jIvanadRSTi te dhrusake dhrusake raDavA lAge ane belI uThayo. "rIcArDa, tane prApta thaI hatI. AvuM tenAmAM AmUla parivartana thaI rahyuM mAravA mATe tuM mane mApha nahi kare ? " meM tene hAtha pakaDIne hatuM te daramiyAna A paNa sacoTa dhyAna kheMce tevI tenA ' ubhe karyo ane ame patatAnA kAmanA ThekANe pahoMcI gayA." jIvanamAM banelI eka ghaTanA teNe pitAnI AtmakathAmAM seMdhI che je nIce mujaba che: A ghaTanA vAMcatAM vAMcakane mAluma paDayuM haze ke eka - " huM DhALa uparathI nIce Avyo ane pelA chokarAne te A pratikAra koI nirbaLa AdamIne nahotA paNa raDate joze. kAraNa pUchatAM mAluma paDyuM ke tenI sAthe kAma dAMDa majUrane ThekANe lAvanAra baLavAna AdamIne che. karate eka moTI umarane majura tenI pAsethI baLajabarIthI ane bIjuM pahelA divase pariNAmazUnya jevo dekhAte reMkaDo jhUMTavI lete hato. A joIne te majUrane meM kahyuM. apratikAra be divasanA gALe aNadhArI saphaLatAnuM darzana karAve "ma, tAre A rIte A chokarA pAsethI reMkaDo paDAvI : che ane kaThora prakRtinA dilane pIgaLAvI nAMkhe che. ApaNI levo na joIe." vyavahArU buddhi sahaja na svIkAre evA A eka jAduI camatkAra A sAMbhaLIne te jema tema baDabaDavA lAgyo ane mane che. naitika baLa mAnavInA dilamAM kevuM kAma kare che ane kevI gALo devA lAgyA. meM tene kahyuM ke "tuM AvI rIte koIne rIte palaTa lAve che tene A ghaTanA eka sundara namUno che, rekaDo jhUMTave te IzvaratAthI viruddha che." A sAMbhaLIne te mane bhAratanuM ane vizvanuM adyatana rAjakAraNa - vadhAre bhAMDavA lAgyo ane mArI upara reMkaDe dhakelavAnI dhamakI ApavA lAgyuM. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA Azraya nIce traNa cAra mahinAnA gALe upara jaNAvela viSaya upara zrI cImanalAla vArU" meM kahyuM, "jo mArI bAjue izvara che ane cakubhAI zAhanuM vyAkhyAna goThavavAmAM Ave che ane te tArI bAjue setAna che. cAla ApaNe joIe ke kenAmAM vyAkhyAnamAM teo prastuta samayanA gALA daramiyAna AntaratAkAta vadhAre che ? " dezIyakSetre tema ja AntararASTrIya kSetre banelI viziSTa ghaTanAonuM ane pachI tenI sAthenI kustImAM UtaratAM Akhare hArda samajAve che ane te aMge jarUrI AlocanA kare che. te hAryo ane bAjue khasI gaye; nahi te reMkaDA sAthe ja e chelluM vyAkhyAna gayA mArca mAsanI AkharamAM rAkhavAmAM paTakAI paDayo hota. pachI meM e chokarAne pheMkaDo se. eTale AveluM tyArathI Aja sudhImAM ubhayakSetre banelI mukhya mukhya ghaTanAonI zrI cImanalAla cakubhAI zAhe tA. 5-760 nA Tome mane kahyuM ke: roja saMdhanA kAryAlaya mAM rAkhavAmAM AvelA temanA jAhera tArI upara mane eTalo badho krodha caDo che ke tane vyAkhyAnamAM savistara AlocanA karI hatI. prathama Antaraeka tamAco lagAvI dauM ema manamAM thaI Ave che." rASTrIya kSetrane anulakSIne belatAM me mAsanI pahelI tArIkhe - " vArU" meM kahyuM, "je ema karavAthI tAruM kAMI bhalu yunAITeDa sTeTsanuM rUsI sarahada upara uDatA yu-2 vimAnane raziAe teDI nAMkhyuM te ghaTanA, me mAsanI 16mI tArIkhe thatuM hoya te tuM ema karI zake che" e sAMbhaLIne teNe mane perIsa khAte yojAyelI zikhara pariSadamAM paDeluM bhaMgANa, te gAla upara eka tamAce lagAvI dIdhe. prasaMgane lagatAM ane tyAra pachInA kaththavanAM ugra prakAranA | meM tenI pAse bIjo gAla dharyo, ane kahyuM ke:-"pharIthI vANIvartana, A ghaTanA aMge amerikAe dAkhavelI nabaLI bhAra !" netAgIrI ane AIjhanahAvaranI DhIlI nIti-AvA keTalAka ja teNe tamAcA upara tamAcA mAravA mAMDayA ane e rIte muddAo temaNe carcA hatA ane tenA anusaMdhAnamAM jarmanInA pAMca tamAcA mAryA. meM cha tamAcA mATe mAre gAla AgaLa ekIkaraNa ane balIMnanA prazna upara temaNe prakAza pADo hate. sAthe sAthe aNuzastra upara pratibaMdha, duniyAnI mahAna dharyo; paNa tema na karatAM mane gALa dete te tyAMthI cAlavA sattAonuM niHzastrIkaraNa, AphrikAnA prazna ane jApAnamAM AjhanalAgyo. meM bUma pADIne kahyuM: "huM tane mApha karuM chuM ane hovaranI mulAkAta aMge pedA thayelo ugra saMdharSa-A badhI icchuM ke Izvara tane mApha kare ane bacAve." bAbatonI temaNe savistara AlocanA karI hatI. A ghaTanA zanivAre banI; pachI huM ghera AvyuM tyAre tyAra bAda bhAratI rAjakAraNa upara AvatAM cIna-bhAratanI mAruM moTuM sujheluM joine mArI patnIe pUchayuM, "A zuM thayuM?" sarahadano prazna. te aMge cIne dhAraNa karelI AkramaNa nIti, meM javAba Ape ke "keI sAthe mAre mArAmArI thaI ane paMjAbI subAne prazna zikSaNika tathA vahIvaTI bhASAne prazna tene meM sArI rIte phaTakA." ane dezamAM vadhatI jatI moMghavArI ane nANAMno gAve-- te ekadama raDavA lAgI ane bolI "are rIcArDa, koI A bAbate agenI AjanI paristhiti temaNe vistArathI sAthe paNa tAre zuM kAma jhagaDavuM joIe ?'' pachI meM je kAMi samajAvI hatI. sAthe sAthe gujarAtamAM bhASAne prazna je jhanunathI banyuM hatuM te vigatathI tene jaNAvyuM ane meM sAme prahAra karyo carcAI rahyo che ane gujarAtI bhASAne sArvatrika banAvavA mATe nahi e jANIne te rAjI thaI ane Izvarane teNe AbhAra mAnyo. je ekAMgI Agraha keTalAka AgevAne dAkhavI rahyA che ane te paNa Izvare te te majUrane zikSA karI ja hatI ane tenA aMge bhAratIya anusaMdhAnanI temanA pakSe je upekSA thaI rahI prahAra mANasanA prahAra karatAM vadhAre duHsaha hoya che. somavAra che ane tenA kevA pratikULa pratyAdhAte dezanA anya rAjya Avyo. aMdarathI setAna mane lobhAvI rahyo hato ane kahI upara paDI rahyA che tene temaNe khyAla Apyo hato. A rIte rahyA hatA ke "Tome tArI sAthe je vartAva karyo te vartAva karavA doDha kalAkanA pravacana daramiyAna vyAkhyAtAe zrotAone dunidevA mATe loko tArI hAMsI karI rahyA che." huM buma pADI ho yAne eka cheDAthI bIjI cheDA sudhIne pravAsa karAvyuM hatuM ke mArI pAsethI setAna dUra cAlI jAya ane huM khANa tarapha mArA ane bhAratIya tema ja AMtararASTrIya rAjakAraNanA garbhamAM raste cAlatA thaye. raste jatAM TAma mane saMthI pahelo maLe. rahelI vividha samasyAo aMge spaSTa darzana karAvyuM hatuM. meM tene "namaste kahyuM paNa tene teNe kaze javAba vA nahi, paramAnaMda muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe muka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3, mudraNasthAna : dhI sTeTasa pIpala presa, koTa, muMbaI. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTara naM B 4266 vArSika lavAjama rU4 . * * . . prabaddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa vaSa 22 : aMka 1 - '' muMbaI. oNgasTa 1 1960, somavAra zrI muMbaI, jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 chuTaka nakala: ra0 nA paisA a sea:kA-kAzaka = = = stewweark me setaMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA = ate it eat # e gAla gAla zaka #la gAlagA sANaMdana zuddhiproga - prakriyA ane pUrNAhuti (gatAMkathI cAlu) saMbhava bahu ocho che. kAraNa ke maNibahena sAme zuddhiprayoga, ApaNe gayA aMkamAM joI gayA te mujaba bhAla naLakAMThA zarU karavAmAM AvyuM te pahelAM ane tyAra pachI A praznane prAyogika saMgha sAthe varSothI joDAyelAM ane pAchaLanAM be traNa patAvavAnI IcchAthI prerAIne je koI viziSTa vyaktioe varSa daramiyAna prAyogika saMdha ane tenA preraka prayojaka munizrI daramiyAnagIrI karI che temaNe uparanI bAbato aMge maNibahena santabAlajI sAthe eka yA bIjA nimitte athaDAmaNamAM AvI taddana nirdoSa che e kaI abhiprAya vyakta karyAnuM jANavAmAM rahelAM sANaMdanA jANItAM samAjasevikA zrI maNibahene AvyuM nathI ane tethI prAyogika saMdhe maNibahenanI je naitika prastuta saMdhanA Azraya nIce cAlatA sANaMda RSi bAlamaMdiranA kSatio sAme zuddhiyoga AdaravAno nirNaya karyo temAM ghaNuM makAna mATe 1858nI sAlanA naveMbara mAsamAM be moraMjaka moTA bhAge tathya raheluM che ema svIkArIne ApaNe AgaLa kAryakrama goThavIne rUA. 388 ne phALo ekaTho karelo. paNa te cAlI zakIe tema chIe. rakama A RSi bAlamaMdiramAM temaNe jame karAvI nahi ane tene A zudiprayoganI prakriyA A pramANe zarU karavAmAM AvI? lagatI pahoMcabuka paNa RSimaMdiranA havAle karI nahi ane te maNibahena sANaMdamAM jayAM rahetAM hatAM tenI sAmenA gharamAM eka uparAMta A RSimaMdiranA kriDAMgaNa mATenAM sAdhano kharIdavA zuddhiga chAvaNa UbhI karavAmAM AvI. ahIM A zuddhimATe judI judI dizAethI ane judA judA samaye pagamAM bhAga letA svayaMsevaka, bahene, bhAIo, chokarIe, je kula rUA. 1601nI rakama maNibahenane maLelI te chokarAo dararoja savAranA ekaThA thavA lAgyA ane thALI rakama sANaMdamAM keTalAka samayathI "saMskArakendranA nAmathI pITatAM ke jhAlara vagADatAM saradhasanA AkAramAM nIkaLavA lAgyA cAlatI eka alaga saMsthAnA nAme jame karIne te rakamamAMthI ane "maNibahenanI buddhimAM zuddhi he', "maNibahenanI buddhimAM kharIdAyelAM ramatagamatanAM sAdhano saMskAra kendrane maNibahene zuddhi he" evA pikAra vaDe sANaMda gAmanI zerIo gajavavA pahoMcatAM karyA. A prakAranA Aropa maNibahena sAme bhA. na. lAgyA, A prakriyA prAyaza: A zuddhikaga tA. 1-6-60nA kAM. prAyogika saMdhanA hatA. te aMge patravyavahAra tathA vATAdhATo reja saMkelI levAmAM Avyo tyAM sudhI cAlu rAkhavAmAM AvI. ' dvArA kaza nikAla nahi AvatAM, muni santabAlajInI preraNA vaLI, saMtabAlajI-prerita zuddhiprayogamAM upavAsa te hoya ja. ane Ayojana nIce bhA. na. kAM. prAyogika saMdha taraphathI tA. A mujaba upavAsanI eka atUTa paraMparA goThavavAmAM AvI. 5-12-58nA rojathI sANaMda khAte maNibahena sAme eka lAMbI A aMge tA. 1-6-60 nA vizva vAtsalyamAM jaNAvavAmAM mudatanA zuddhiprayoganI zarUAta karavAmAM AvI. AvyuM che te mujaba "mIrAMbahene A prayogamAM pAMca (upavAsa)thI A zuddhiganI vigatemAM ApaNe AgaLa vadhIe te zarUAta karelI, tyAra bAda nava (upavAsa) temaNe karyA. muMbaInAM pahelAM ahIM spaSTa karavAnI jarUra lAge che ke maNibahenanI bhAIbahenoe paNa pAMca, sAta ane nava (upavAsa) karI nAMkhyA. nAnacaMdabhAIe AgiyAra ane kAzIbahene paMdara (upavAsa) karI prastuta prakaraNamAM rahelI naitika kSationI je vigate upara nAkhyA. A pahelAM lagAtAra pAMca cha mAsamAM be, traNa ApavAmAM AvI che te prAyogika saMdha taraphathI judA judA samaye bahAra pADavAmAM AvelI patrikAo uparathI (upavAsa)nI hAramALa khUba cAlI. tyAra bAda AmaraNAta tAravavAmAM AvI che. A saMbaMdhamAM maNibahena sAthe mAre upavAsa upara javA icchatA zrI choTubhAI vAro Avyo. pratyakSa saMparka sadhAyala nahi hovAnA kAraNe upara jaNAvelA A upara ApaNe AvIe te pahelAM, upara jemane AroponA javAbamAM maNibahenane zuM kahevAnuM che tenI mane koI ullekha karavAmAM AvyuM che te zrI kAzIbahenanA tA. 10-5-10nA khAsa mAhitI nathI ane tethI upara jaNAvelA Aropa aMge rajathI zarU karavAmAM AvelA paMdara divasanA upavAsa cAlatA maNibahenanI doSitatA 48 TakA samajavAnI che, ane eka Tako hatA te daramiyAna banelI eka ghaTanAnI noMdha levI jarUrI che. maNibahenanA pakSe anAmata rAkhavAno rahe che. AgaLa jatAM ema paNa bane ke maNibahenane A AkSepa aMge je kAMI tA. 14-5-60 nA roja sANaMda gAmanA 222 nAgarikonI kahevAnuM hoya tenI pUrI jANa thatAM te eka TakAnuM vajana vadhe sahIthI eka patrikA bahAra pADavAmAM AvI hatI ane temAM ane 88 TakAnuM vajana haLavuM bane, eTaluM ja nahi paNa, jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke "sANaMdamAM sane 1858mAM naveMbara nAmazeSa banI jAya. paNa prastuta kissAmAM Ama banavAne mAsa daramiyAna RSibALa maMdira aMge makAna karavA mATe phALo , ' : -60nA maNibahenanA 1 maNibahenane te eka TakAnuM Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * -- prabuddha jIvana tA. 1-8-60 ) na "zaratI A kahevAtAM ja vikaTa udharAvavAmAM AvyA hatA te makAna taiyAra paNa thaI gayuM che. vastuta: "AmaraNanta" ane "zaratI e be zabdo sadarahu phALAmAM nANAM ApanAra tema ja sANaMdanI janatA icche paraspara virodhI che. kahevAtAM AmaraNAnta anazana aMge mAtra che ke je hetu ane saMsthA mATe nANAM ugharAvavAmAM AvyAM be ja vikalpa ka9pI zakAyaH (1) je hetuthI anazana zarU karahoya tene te nANAM suprata karavA joIe, te A nANu jenI vAmAM Avela hoya te hetu siddha thAya ane anazana samApta ma ta A nANAM jenI vAmAM Avela hoya te rasa pAse hoya agara jenA vahIvaTa heThaLa hoya temaNe sadarahu nANuM thAya; athavA te (2) te hetu asiddha rahe ane anazanadhArIne rUSibALa maMdiranI saMsthAne ApI devA." deha paDe. prastuta prakaraNamAM maNibahena vivAdAspada rakama saMdhane - ' A zuddhiprAga zarU karyAne lagabhaga sADApAMca mahinA pAvatIo sAthe pAchI pahoMcADe ane choTubhAinA upavAsa thavA AvyA hatA. vaLI te prayoga je vyaktine anulakSIne zarU samApta thAya athavA te jema AMdhranA praznamAM AmaraNAnta karavAmAM Avyo hato te maNibahena haju paNa aNanama rahyAM anazana upara gayelA rAmulunA dehane anna AvyuM tema ahIM hatAM ane pelI rUA. 3880nI rakama tathA pAvatI buko jayAMnI maNibahena aNanama rahe ane cheTubhAinA dehane anta Ave. tyAM ja paDI hatI. Ama chatAM paNa sAdhAraNa rIte AvA zuddhi paNa prastuta anazana pAchaLa AvI kaI bhISmapratijJAnI prayogane ane tenA prayojaka taraphathI AvI paristhiti darami- kalpanA nahotI ema "saratI" zabda uparathI mAluma paDe che. - yAna ema kahevAmAM Ave che ke "amuka vyakitane ke amuka choTubhAInA anazana ane prAyogika saMdhano Adeza hoya rakama pAchI meLavavAne amane ekAMta Agraha nathI. mAtra tyAM sudhInA upavAsa eTale ja artha ApaNe tAravavAne rahe che. { AsapAsanI janatAne lokamata amArI vAtane svIkAre ane alabatta, maNibahena namatuM na Ape ane prAyegika saMdha anazana tene samarthaka evuM vAyumaMDaLa UbhuM thAya che tethI paNa amane baMdha karavAno Adeza na Ape to temAMthI prastuta anazana pUrato saMtoSa che." Ama jaNAvIne cAlate zuddhiprayoga AmaraNAnta anazanamAM pariName evI eka saMbhAvanA rahI che saMkelI levAmAM Ave che. A rIte vicAratAM upara jaNAvela kharI. paNa prAyogika saMdha ATalI hada sudhI jAya evI kalpa222 nAgarikonuM eTale ke sANaMdanI janatAnuM pratinidhitva nAne koI avakAza ja nahote. nahi te pAchaLathI je samajutI dharAvatA samudAyanuM nivedana pAMca pAMca mahinAthI cAlI rahelA upara A anazananAM pAraNAM karavAmAM AvyAM tevI samajutI zuddhiprAgane saMkelI levA mATe pUratuM hatuM ane aDhAra divasa zakaya ja banI na hota. bAda lagabhaga AvI ja bhUmikA upara A zuddhiprayoga Akhare - have upara jaNAvyuM te mujaba me mAsanI 25 mI tArIkhe saMkelI levAmAM Avyo hato. paNa muni santabAlajIe nirdhA- zrI choTubhAI zaratI AmaraNAnta anazana upara gayA ane rita karelA kAryakrama sAthe AjanI kakSAe tatkALa Ama karavuM taratamAM ja zuddhiprayoge UbhI karelI samasyAne ukela baMdhabesatuM thAya tema nahotuM. A zuddhiprayoganA kAryakramane je kema Ave ane A anazanane kema jaladIthI aMta maNibahena namatuM na Ape te Akhare AmaraNAnta upavAsanA Ave tene lagatAM cakro gatimAna thayAM ane te saMbaMdhamAM maMDANu kAryakrama sudhI laMbAvyuM je ane A zuddhiprayoga upara carcA-vicAraNuM ane vATAghATa javAbadAra kAryakartAo ane AmaraNAnta upavAsano kaLaza caDhAvavo e santabAlajInA dilamAM choTubhAI pratye sahAnubhUti dharAvatA anya mitro vacce zarU mULathI Agraha rahele hate. A bAbatanuM sUcana tA. 1-3-60ne ' thaI. anazananA prAraMbhamAM ja eka evI darakhAsta carcAI vizvavAtsalyamAM muni santabAlajIe lakhelA agralekhamAM karavAmAM rahI hatI ke pUjya ravizaMkara mahArAja traNa yogya vyaktionI AvyuM hatuM temAM jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke AthI hamaNuM sANaMdamAM eka tapAsa samiti nIme, A tapAsa samiti prastuta zuddhije zuddhiprayoga cAle che teNe eka bAju jema sAmUdAyika tIvra prayoga sAthe saMbaMdha dharAvatI badhI bAbatonI tapAsa kare ane upavAsone krama chellA eka mAsathI zarU karyo che tema sAthe sAtha enA rIporTa uparathI ravizaMkara mahArAja je cukAdo Ape te * AmaraNAnta anazana athavA aniyata kALanA upavAsa saMsthA badhAne mAnya bane. A darakhAsta lagabhaga svIkRta thavAnI aNI enA saMdarbhamAM kiMvA saMsthAnI rAhabarI nIce karavAnA vicAro upara hatI, paNa zuddhiprayoga samitinA sabhyone ane muni - vahetA thayA che." A Akhe agralekha prastuta zuddhiprayoganA sattabAlajIne lAMbo vicAra karatAM A darakhAsta svIkAravA saMdarbhamAM AmaraNAnta anazananI bhUmikA UbhI karavAnA hetuthI ja gya na lAgI. eka te A tapAsa samiti kahevAya ke lavAdI lakhavAmAM Avyo hate. kahevAya tenA zAstrArthamAM keTalAkanI buddha guMcavADAmAM paDI. vaLI A rIte kAzIbahenanA 15 upavAsa tA. 24-5-10nA evuM paNu valaNa dekhAyuM ke maNibahenanI naitika kSatio be ne be roja pUrA thayA ane zrI choTubhAIe tA. 25-5-6 ne roja cAra jevI spaSTa ane zaMkAtIta che. AvA naryA satyanI vaLI tapAsa AmaraNAnta anazana zarU karyA. A anazanane "zaratI Abha- kevI ? A badhuM je he te he, paNa ravizaMkara mahArAja ane "Nunta anazana" tarIke tA. 1-6-60nA vizvAtsalyamAM varNava- tapAsa samitinI vAtane paDatI mUkavAmAM AvI. tyAra bAda zuM viAmAM AvyA hatA ane ema chatAM A zarata zuM e bAbatanI banyuM e ApaNe sattabAlajInA zabdomAM ja joIe. tA. prastuta lekhamAM koI ThekANe spaSTatA karavAmAM AvI nahotI. paNa 16-6-6nnA vizvavAsalyamAM "sANaMda zuddhiprayoganI saMpUrNa A anazana aMge tA. 10-5-60nA roja zrI choTubhAI jeo saphaLatA e mathALA nIce pragaTa thayelA agralekhamAM muni zrI vaDodarAnA vatanI che, sajajana ane bhadra purUSa che ane muni santabAlajI choTubhAInA anazananA tA. 1-6-6 nA roja santabAla pratye UMDI bhakita ane zraddhA dharAve che temanA taraphathI sAMjanA zI rIte pAraNu thayo ane prastuta zuddhiprayoga zI vaDodarA mukAmethI eka sAthe traNa patrikAo bahAra pADavAmAM rIte ATopI levAyo tenI vigato ApatAM jaNAve che ke .. AvelI temAMnI eka patrikAmAM chevaTe ema jaNAvavAmAM AvyuM "sANaMdanA e nAgarikanI apIla (222 nAgarikonI je hatuM ke "A anazana zaratI che. zrI bhA. na. kAM. prA. saMdhanI zuddhi patrikAne upara ullekha karavAmAM Avyo che te) pAchaLathI ubhA karelA prAga samiti jyAre paNa mane Adeza Apaze tyAre pAraNuM bALa keLavaNI maMDaLa (jene manoraMjana kAryakramo dvArA thayelI rUA. karIza." A uparathI A anazana zuddhi prayoga samitinA Ade- 3880nI Avaka suprata karavAmAM AvI hatI-A keLavaNI maMDaLane zane AdhIna rahIne calAvavAnuM hatuM ema spaSTa thAya che. prabuddha jIvananA gatAMkamAM ullekha karavAmAM Avyo che.) nA pramukhane Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-60 thai. temaNe rAjInAmuM ApI dIdhuM. khIjA - paNa eka sabhye rAjInAmuM ApyuM ane bIjA paNa keTalAkae rAjInAmAnI taiyArI karavA mAMDI. A rIte nANAM rekanArAonI dharatI sarI javA lAgI, paNa tarata te jy na cheDI zakavAthI sANuMdanA nAgarikAe dAtAonI ane nAgarikAnI sabhA lAvI rAve sAthenuM nivedana ghaDI sANaMdamAMnI sadhanI zuddhiprayoga samitine havAle suprata karatAM jaNuAvyuM : amArAmAMnA aneke samUhagata ane vyakitagata rIte e nANAM ane pAvatI (rAkanArA pAsethI) pAchAM meLavavA mATe prayatna karyAM che, paNa A kAryamAM javAkhadAra vyakita taraphathI sAnukuLa javAba maLye nathI. amArA namra mata mujakha A rIte saMsthAnA nANAMnI pherabadalI karavI ane dAtAonI ( paNuM ) spaSTa mAgaNI chatAM e nANAM pAchAM nahi ApavAnuM kRtya e jAhera saMsthA sAthe saMkaLAyalI vyakitao mATe zobhArUpa nathI. A bhAkhatamAM kevaLa paisA e mahattvanI vastu nathI, paNa lokamane vRttimAM zuddhiprayAganA AndolanathI je jAgRti lAvavAne ApanA irAdo hatA te AvI cUkI che. eTale e ja nANAM pAchAM meLavavAnA Agraha rAkhavAne khale sANuMda gAmamAM jAhera jIvananI zAMti mATe navesarathI ame dAtAo tathA AgevAna nAgariko teTalI ja rakamane rUpiyA 3980 (traNa hajAra navase eMzI)nI rakamane kALA karIne Apane ApIe chIe ane ame saiA Apane zuddhiprayAga baMdha karavAnI ane zrI choTubhAinAM pAraNAM karAvavAnI vinaMti karIe chIe. zuddhi prayAga samitine A darakhAsta maMjUra hatI ja. mArI salAha paNa me akhubhAi (prAceAgika saMdhanA maMtrI) chellA maLyA tyAre tA. 27-5-60nA ApI dIdhI ja hatI." A rIte zro TubhAie anazananA AThamA divasanI sAMje pAraNAM karyAM ane sANaMda zuddhiprayAga lagabhaga sAta mahinAnA aMte sakalAyA. prabuddha jIvana upara jaNAvela samAvata"na prasaMge bhAlanalakAMThA prAyegika saMdhanA pramukhazrIe jAherAta karI ke "sadhane te jAhera mUlyeAnI paDI che. te khAtara te balidAna apavA taiyAra thayA hatA. sadbhAgye sANuMdanA nAgarikoe saMpUrNa saphaLa aMta ANyA che ane khalidAna levAtAM aTakI gayA che. nArikAe punaH kALA karI peAtAnI pharaja bajAvI che. pazu saMdha temanI bhAvanAne mAthe caDhAvI temaNe punaH karelA phALAne khIjA evAM zubha kAryomAM vAparavAnuM vinavI te nANAM svIkAryA vinA ja parata karavAmAM Ave che.' tA. 5-12-pa9nA rAja zarU karavAmAM Avela zuddhiprayAganI A rIte tA. 1-6-60nA roja pUrNAhuti karavAmAM AvI. A dIdhakAlIna zuddhiprayAganuM mUlyAMkana AvatA aMkamAM pAnada karavAmAM Avaze. apU satyasa zAdhananI vRtti:svataMtra vicAraNA lagabhaga badhA ja dharmoMe ApaNane evu zikSaNa ApyuM che ke 'ApaNA kahelA dharmamAM ja pUrNa ane aMtima satya che ane khInna apUrNa yA bhramamAM paDelA che, eTaluM ja nahi emAM zaMkA karavI e nAstikatA ane adharmanuM lakSaNa che. A kAraNe ApaNI satyasaMzodhananI dRSTi avarAi gai che . ane svataMtra vicAraNA kacaDAi gai che. jo kAi e para ciMtana karI navavicAra vyakata kare che teA tarataja enI sAme zAstrapramANenAM DhagalA karI anu mAM kAM te adha karI devAmAM Ave che, kAM tA ane dharmadrohI dharmaduzmana karI bhAMDavAmAM Ave che. khrIstI--yahudI tathA islAma Adi pathAmAM te AvI mAnyatA para vizeSa bhAra devAyA che, jethI dharmazAstramAM kahelI vAtA virUddha kAi zaMkA paNa karI zakatuM nathI, kare che teA ene khUba sahana karavuM paDe che. vaidika patheAmAM AvI sakhtAi nathI, chatAM ene vedatu prAmANya tA meLavI ja levu paDe che ane ema karavA jatAM satyane mArI macaDIne paNa ve'nA cokaThAmAM geADhavavu paDe che. satyazodhaka jJAnIone peAtAnA pratyakSa anubhava judo paDate hAya te paNa emane ya vedanA zabdomAMthI kheMcIne paNa peAtAnI mAnyatA mujabanA atha UbhA karavA paDe che. kAraNa ke veda e ja eka mAtra avaiSaya zAstra che evA saMskAra teo cheDI zakatA nathI ane tethI vedathI judA abhiprAya ApavAnI hiMmata thai zakatI nathI. kAi evI hiMmata kare che tAkAM tA ene ahiSkRta thavu paDe che, kAM teA samAja ane sAMbhaLatA nathI. " mahAvIra-buddha jevA asAdhAraNa koTinA prabhAvazALI purUSAe ja vedanA abhiprAyathI judA paDavAnI hiMmata batAvI potAne sUjhelA satyane pracAra karyAM hatA ane janatA para e kAmu jamAvI zakayA hatA. vedanI jema - Ama ja hAvu joie' te badale 'emaNe zuM karavu joie'nI vAta zIkhavI navIna svarUpe raju thatA satyane okhaLavAnA mArga khullA karyAM hatA. " pAchalA yugamAM :kazmIra-nAnaka-dAdu jevA keTalAka satAe evI hi'mata batAvI hatI, chatAM saMta tulasIdAsa jevA satAnA ya prahArA emane kaMI ochA naheAtA sahana karavA paDayA. ane tethI e eTalA prabhAva nahAtA pAtharI zakayA. dakSiNamAM liMgAyata ane alvArene te A ja kAraNe pAchaLathI vedezanuM prAmANya svIkAravuM paDayuM hatuM ane tyAra pachI ja emanuM gADuM ThIka ThIka cAlavA lAgyuM hatuM. mahAvIra ane budhdhe A jaDa mAnyatA para bhAre prahAra karyAM hatA ane svataMtra vicAraNA ane satyazeAdhananI vRttine vega ApyA hatA ane ema karIne emaNe anaMta satyanA dana karavAnI mArI khAlI nAkhI hatI. kAi paNa zAstra ke graMtha sAthe satyane bAMdhI rAkhavAthI anaMta satya maryAdita thai jAya che ane ethI te satyane nAme ja satya para AkramaN zarU thAya che. AvI dalIle dvArA emaNe satyanI muDI vadhAravAnI, ene khIlavavAnI ane prasaMga Ave emAM ghaTatA pheraphAra karI satyane sAmAyika rUpa ApavAnI AjJA karI che. - aMdhiyAra pANI samaya jatAM khabU mAre ja, tema koI paNa vastune cokaThAmAM khAMdhI rAkhavAthI e saDI UThe che. vahetA pANInI jema ene vikasavA devAthI ja e svaccha ane niLa rahI zake che. ethI kAi paNa vastune jaDanI jema cITakI rahevAthI dharma prApta thatA nathI, paNa enA vikasita rUpate svIkAravaoNthI ja dharmane jIvaMta rAkhI zakAya che ane zAstro e kaMi uparathI nathI UtaryAM, paNa satAnA anubhavAnI e amaravANI che--emanA anubhavAtu e darzana che ethI anubhava e ja zAstra che-satya che ane enA sAkSI chevaTe te ApaNA peAtAne ja aMtarAtmA che. graMthAmAM te garabaDa paNa thai zake che. ethI anyAnA anubhavAnI sahAya lai zakAya, paNa e ja aMtima satya che ema mAnIne na calAya ane jagata te kSaNe kSaNe parivatana pAmatuM hoi paristhiti sadA ekadhArI TakI ja nA zake. ethI satya paNa navanava svarUpe navA svAMga sajIne pragaTayA vinA rahe ja nahIM. kAraNa vizva e AtmAnI lIlA ho ane AtmA e ja satya hAi vizva ane satya ekarUpa che. A dRSTie vizvanA vikAsa thayA kare ane AtmA akriya rahe e bane ja nahIM. ethI vizva ane satya saMkaLAyelA hAi Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-8-60 badalAtuM ja rahe che. sanmArgadarzaka gurata eNe pitAe ja potAnI satyanuM sAmAyika svarUpa sadA badalAtuM ja rahe che. AvI vicArasaraNIthI bhagavAne dravya, kSetra, kALa, bhAva joI satyane sAmayika rUpa ApavAnI AjJA mUkI che. bAkI satyanuM mULabhUta Antara svarUpa e eka judI vastu che ane te te sAmAnya mAnavInA anubhave bahAranI vastu hoI enuM e svarupe te ene pAmIne ja anubhavI zakAya. Ama mahAvIre svataMtra vicAraNApUrvaka satyazodhananI daSTine AvakArI che ane eTalA mATe ja samajyA vinA parikSaNa karyA vinA zAstravacane para paNa kevaLa AMdhaLI zraddhA rAkhavI ene emaNe mithyAtva-ajJAna kahyuM che, kAraNa ke satyAsatyanirNayakArI buddhi vinA eTale ke vivekadraSTi vinA satya , samajAtuM nathI. zAstromAM je ema kahevAmAM AvyuM che ke samyakavIne mithyASTi zA paNa samyakatvarUpe pariName che ane mithAdaSTivALAne samyakatvanAM zAstro paNa mithyAtvarUpe pariName che enuM kAraNa A che. mULa vAta e che ke svataMtra vicAraNApUrvaka satya zuM ane asatya zuM ene tAravavAnI vivekadraSTi khulavI joIe. jagata je dRSTi apanAve te sAMpradAyika kalaha naSTa thaI * ApaNe zuM karavuM ? e vicArI zakIe ane samabhAvapUrvaka jyAM jyAM satya patharAyeluM jaNAya emAMthI be khobA pI-pAI mAnava mAnava vacce svarga UbhuM karI zakIe. pachI dharmo bApIkI mUDI na rahetAM mAnavamAtranI sahiyArI mUDI banI vizvakalyANakArI tatva banI raheze ane te ja sarvana saMgraH ti nainadharmaH e sUtra caritArtha banaze. mahAvIre A kAraNe kahyuM che ke: ratto ducho mUDho puvva puggA rio a cttaari|.. e e dhammANarihA ariho puNa roI majjhattho / je draSTirAgI che, deSI che, hitAhitane nahIM samajanArA che tema ja sAcAkheTAnI parikSA karyA vinA je paraMparAgata vastune vaLagI rahenAra che, e purUSa dharma prApta nathI karatA. haribhadrasUri mahArAja paNa kahe che ke: pakSapAto na me vIre, na dveSaH kapilAdiSu / yuktimad vacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH // mahAvIra pratye mAre pakSapAta nathI, kapilAdi purUSa pratye deSa nathI. paNa jenuM vacana buddhi-tarka saMgata che e ja mane pramANabhUta he. "nizItha jI adhyayana'nA vidvAna samAcaka paNa nizItha jAthA para48, tathA 2067 temaja 3gharAmA gA, 38ranA AdhAre lakhe che keH tIrthakaroe Ii viSayanI anujJA ke pratiSedha nathI karyo. kevaLa eTalI ja AjJA ApI che ke kArya upasthita thAya tyAre kevaLa satyane ja Azraya le, arthAt pitAnA ke anyanA AtmAone dhekha ne de. saMyamI purUSonuM dhyeya mekSa che. ethI e pratyeka kAryamAM vicAra kare ke huM ethI mekSathI dUra jAuM chuM ke pAse ? jyAre siddhAMtamAM ekAMtavidhi yA niSedha nathI tyAre pitAnA lAbhAlAbhano vicAra karanArA vaNikanI jema sAdhaka pitAnA lAbha-alAbhane vicAra kare eja yogya che. Ama bhagavAna mahAvIre svataMtra vicArapUrvaka kartavya zuMakartavya zuM e vicArI tadanurUpa jIvana jIvavA para bhAra mUkayo che. eTaluM kharuM ke jIvamAM jyAM sudhI svataMtrapaNe AtmanirNaya karavAnI zakti ane zraddhA na pragaTe tyAM sudhI e pitAnA sanmArgadarzaka gurU ke paraMparAgata AcArane anusare ane emAM ja enuM iSTa che. paNa chevaTe to eNe pitAe ja pitAne mArga zodhI levo paDaze, kAraNa ke hareka jIvanI gUMca gUMcAyelA kakaDAnI jema judI judI hoI e gUMca e pote ja ukelI zake. emAM koI cokasa paddhati kAma na Ave, 'jaina dharmanA siddhAMto ane saMdha" apragaTa pustamAMthI" zAha ratilAla maphAbhAI-mAMDala pAgala premI (eka satya ghaTanA) ramezanA lagnane thoDA divasa bAkI hatA. kaMkotrIo vahecAI gaI hatI ane lagnane lagatI bIjI taiyArIo paNa thaI rahI hatI. evAmAM ene khabara maLyA ke ramAne kaMIka thayuM che ne enA mAbApa lagna laMbAvavA vicArI rahyA che. A "kaMIka thayuM che e paNa koI jevI tevI mAMdagI nathI...Ama zArIrika daSTie te koI mAMdagI ja nathI, paraMtu je che te mAnasika che. ramAnuM magaja asthira thatAM, gAMDapaNanI dazAe pahoMcI gayuM che! thaDA ja divasamAM jenI sAthe sukhabharyuM lagnajIvana zarU karavuM che e ramA, e ja ramA enAM badhAM svapnAne bhAMgIne bhUka karI zake tevI gAMDI-pAgala banI gaI che! A samAcArane AghAta kevo hoI zake. jo ke ramezanA vivAhane hajI be ja mahinA thayelA, tema ja ramA sAthe ene pratyakSa paricaya bahu ja thoDe thayela. junavANI rivAja mujaba e beune ekabIjAne jovAnuM tema ja nahivatuM vAta karavAno ja lAbha maLe. eTale emAM lAgaNInA pravAha keTalA prabaLa haze e bIjAne prazna thAya. paraMtu enA manathI to e ramA sAthe daDhapaNe baMdhAI cUkelo. sAmAnyapaNe kaI paNa yuvAna koI gAMDI yuvatI sAthe jANIbUjhIne na joDAya. vivAha thaI gayo hoya ne tarata e toDI nAMkhavA na Icche toye e lagna laMbAvIne sAmI yuvatI tadana sAjI thAya pachI paraNavA Icche. ghaNuMkharA te AvI zraddhA rAkhyA vagara bIjA pAse jovA paNa mAMDe ja. paraMtu rameze pitAnI pratijJA TakAvI rAkhI. pitAne gAmathI e tarata amadAvAda (ramAne ghera) javA nIkaLe. bapore 12 vAgyAnI gADImAM rameza ramAne ghera pahoM, ne svasthatApUrvaka Akho divasa tyAM rahyA. e daramyAna AkhA kuTuMmbanI mUMjhavaNa khUba saraLatA ne sahRdayatAthI joI. ramAnA vaDilo samaja hatA. emaNe te ramezane lagna laMbAvavAnI ne tema paNa na Icche te rada karavAnI paNa chUTa ApI. rameze ramAnI vartaNuMka khUba svasthatAthI joyA karI. ramAmAM ramezanI hAjarIne bhAvAtmaka kaze ja AvakAra nhoto. hA, eka be vAra enI sAme muThThI ugAmelI! bAkI enI sAthe e eka akSara paNa na belI. vaDilonI zarama khAtara nahIM paNuM potAnA bhAnane abhAve, badhAMnA kahevAthI ramA rameza hato te khaMDamAM beThI. paNa yaMtravatuM! enA meM para koI jAtano bhAva nahIM. AvuM zUnyamanaska vartana sAMja sudhI cAlyuM. pachI sAMje rameza ne ramA mahAdevanA maMdire darzana karavA gayAM. darzana karIne, thoDI vAra bagIcAmAM beThAM. e vakhate eNe rameza sAthe thoDIghaNI vAte mana kholIne karI. dhIme dhIme mana khUlatAM eNe ramezane vadhu besADyo ane kaMIka saMtoSakAraka avasthAmAM beu ghera pAchAM AvyAM. pariNAme rameze mAnyuM ke enuM gAMDapaNa mAnasika ja che ne pite ene prema ne tyAgathI sAjI karI zakaze. je ke ghera AvyA bAda ramA pAchI enI mULa avasthA-gAMDa Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-860 prabuddha jIvana prakIrNa nedha paNamAM AvI gayelI. chatAM e gAMDA mAnasamAM paNa rameza sinemAomAM batAvavAmAM Ave che tevA vevalA ne sthULa mATe mamatA bharI hoya te navAI nahIM. snehamAM rAcatA yuvAne mATe te A ghaTanA AdarzarUpa che ja, rameza bIje divase pitAne gAma gayo e pahelAM mArI paraMtu Adarzo ne sevAmAM rAcatA samAjasevakone paNa AmAMthI (A lakhanAranI) sAthe sArI evI vAta thaI. meM to ene keTalAMka anukaraNIya ta maLaze. bahAranA samAjanI sevA karIne spaSTa pUchayuM ke "tamArA manamAM ramAne svIkAravAnI saMpUrNa samAjanI sAbAzI pAmanAra sevaka pitAnA nikaTatama kuTuMbIo taiyArI che? lagnane traNa ja divasa bAkI che, mATe je nakkI pratye ghaNI vAra beparavA hoya che. teo sevAnA dIpakanuM teja ghera kare te pUrI taiyArI sAthe karajo!" ne bahAra badhe phelAve to kevuM sAruM! ane javAba zuM ?! Ama AMtarajagata ne bAhya jagata pratye sneha ne sevAne suMdara samanvaya karanAra rameza ramAnI samasyAmAM jarUra saphaLa eka vAra ramAne meM svIkAravAnuM nakakI karyuM hatuM. pachI thaze evI mane te zraddhA che. e game tevI hoya to ye mAre lagna karavA ja joIe. enuM gAMDapaNu jIvanabhara rahe to ye huM e nabhAvI laIza." A lagna ghaTanA me mAsanI 8mI tArIkhe banI. tyAra bAda, Avo tyAgapUrNa prema, AvI Adarza jIvanadraSTi, Avo jaNAvatA AnaMda thAya che ke uparanI ghaTanAmAM jaNAvela ramAhimmatabharyo AzAvAda! huM te enA javAbathI cakita thaI gaI. bahena marolIthI tA. 22-6-60 nA roja sAjo thaIne ghera rame mArI bahenapaNI thAya eTale ene AvI suMdara pAchAM AvI gayAM che ane e rIte ramezanI aDaga evI patnIrIte samajanAra pAtra maLyuM ene mane atyaMta AnaMda thAya ja, niSThA ane te khAtara teNe Apelo bhAga saphaLa banela che. paNa rameza mATe to amane saune khUba mAna thayuM. AjanA | gItA parIkha AchakalA premamAM paripUrNatA mAnIne rAcatA yuvAne AmAMthI keTaluM zIkhI zake ? rameza amadAvAdathI jatAM jatAM mane AgrahapUrvaka - AzAspada sAhityopAsakanuM akALa avasAna kaheto gaye ke "traNa divasa pachI to huM badhI javAbadArI De. kRSNalAla zrIdharANInuM julAI mAsanI 23mI tArIkhe levAne chuM ja. paNa tyAM sudhI mArI gerahAjarImAM ramA sarakhuM hRdayaroganA ekAeka humalAthI 48 varSanI ummare avasAna khAya pIe eTaluM tame jarUra dhyAna rAkhaje." nIpajatAM gujarAtI sAhityanA kSetre tema ja sAmayika pravRttinA ane pahelA nakkI kareluM te ja divase rameza amadAvAda Avyo kSetre eka ujajavala ane AzAspada vyaktinI jaldIthI na ne bane teTalI sAdAIthI lagna thayAM! rameza dezasevAnuM kAma kare purAya evI khoTa paDI che. temano janma 1911 sapTembara che eTale ene lagnanI dhAmadhUma, beTo kharca tathA binajarUrI mAsanI 16mI tArIkhe saiArASTra khAte umarALAmAM thayo hate. rItarivAjo jarAya pasaMda nahotA. eTale lagnamAM sAdAIne temanA pitA bhAvanagaramAM vakIla hatA. temaNe te vakhatanA Agraha hatA. dakSiNAmUrti vidyArthIbhavanamAM abhyAsa karela. vidyArthIjIvananA . lagna daramyAna paNa ramAnI to e ja zUnyAvasthA hatI. prAraMbhathI ja temanAmAM asAdhAraNa kAyazakitane tema ja nATaya pitAnAM lagna che e ene khyAla paNa nahe. badhAM je zakitane AvirbhAva thayo hato ane avanavI kRtionuM sarjana paherAve te paherI letI ne je vidhi karAve te karatI-paNa karIne temaNe anekane AkarSyA hatA. dakSiNAmatimAMthI teo bilakula yaMtravat ! lagnanuM sukha ke vidAya samaye pitagRha choDavAnuM gujarAta vidyApIThamAM joDAyA ane 1830 nA rASTranI nUtana duHkha-badhuM enI samajaNabahAra hatuM. jAgRtinA juvALamAM teo sAmela thayA. gAMdhIjInI itihAsa prasiddha dAMDIkUcanA teo eka sainika banyA ane te kAraNe nAsikamAM - rameze A badhuM pUrNa svasthatAthI ne hArdika sahakArathI thaDe samaya temaNe jelavAsa bhogavyuM. pachI teo zAtiniketana sahI lIdhuM. lagna e te jIvanano krama hoya te lagna bAda gayA ane gurUdeva TAgoranI chatrachAyAmAM teo be traNa varSa rahyA pariNitAne sukhI karavI e ja ene dharma hoya e bhAvathI ane 1934mAM teo amerikA tarapha vidAya thayA. ahIM teo eNe pitAnAM lagna vadhAvI lIdhAM. satata bAra varSa rahyA. e daramiAna zarUAtamAM yunivarsiTInI ane e dharmanuM AcaraNa bIje ja divasathI zarU karyuM. aneka padavIo temaNe prApta karI, ane keTalAMka pustako lakhyAM; ene mATe sahajIvananI madhura ka95nA judI hatI. ene kAne tyAM rahIne bhAratanI AjhAdInuM temaNe patrakAritvanA vyavasAya premAlApo judA sAMbhaLavAnA hatA. ene mATe madhurajanI paNa dvArA khuba samarthana karyuM ane janmabhUminA pratinidhi tarIke judI ja hatI. e te cAlyo bIje ja divase ene laine bharelI temaNe tyAM keTaloka samaya kAma karyuM. Azrama tarapha. tyAMnA mAnasika cikitsAlayamAM ramAne sAravAra 1846mAM teo bhArata khAte pAchA pharyA, ane dilhImAM mATe dAkhala karIne pite enI badhI ja sevA saMbhALa rAkhavA sAthe vasavATa karyo. ahIM samaye samaye aneka javAbadArIo saMbhALarahyA. jIvanamAM parama sukhanA gaNAya evA thoDA divase pitAnI vAnuM temanA bhAge AvyuM ane aneka prakAranI kAmagIrI temaNe gAMDI navavadhUnI sevAmAM vitAvavA mAMDayA-ane te paNa A bajAvI, paNa temane mukhya vyavasAya patrakAratvane rahyo. paristhitine jANavA chatAM jAte AvakArIne! * videzanA vasavATa daramiyAna jene mahAvare chUTI gayA hatA A sevAsAravAranuM zuM pariNAma Avaze temaja ramezane te gujarAtI kAvyalekhana tarapha paNa teo chellAM varSo daramikayAM sudhI ramAnI AvI asthira mUjhavaNabharI avasthA nibhAvavI yAna vaLyA hatA ane keDiyAnI navI AvRti temaNe pragaTa karI paDaze e atyAre kahI zakAya ema nathI. e mATe puruSArtha hatI. gujarAtI vADamayane temanA taraphathI hajI vizeSa sAhityanI karI chUTavAno che. phaLa IzvaranA hAthamAM che ane rameza e mATe AzA rahetI hatI. tAjetaramAM ja temane amadAvAda khAte raNazraddhAthI ne AzAthI kaTibaddha thayo che. jItarAma suvarNacaMdraka arpaNa karavAmAM Avyo hato. temanA Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-8-60 avasAnanA divase sAMje amadAvAda reDIo uparathI zrIdharANImAM rahelI eka sarjaka kavinI pratibhAne ane kaLAne yathArtha rIte mula vatAM zrI umAzaMkara joSIe jaNAvyuM hatuM "A pratibhA ane kaLAnAM traNa lakSaNe khAsa dhyAna kheMce tevAM hatAM. eka te kamanIya rasajajavala padAvali (Diction) bake kAvya dehanI kITsane yAda Ape tevI IndriyagrAhyatA; bIjuM bulaMda bhAvanAmayatA; ane trIjuM jIvananA vAstavanI sahaje pakaDa. A to vaDe zrIdharANIne kAvyapiMDa AgavI rIte ghaDAyo hateA ane anokhuM saundarya siddha karI rahyo hato. emanI kAvyaracanA upara samakAlIna ghaDatarabaLAnI asara paDI hatI, paNa emaNe vicAraprAdhAnya, vAstavavigate, chaMdapravAhitA-emAMthI kazAno abhiniveza meLavyo nahoto. bhAvanAomAM paNa gAMdhIvAda ane ene pagale pagale Avelo samAjavAda zuddha rUpamAM mAnavavAdanA rUpamAM ane ghaNuMkharUM kAvyane anukuLa rIte emanI kavitAmAM pravezyAM hatAM." zrIdharANIe gujarAtane mAtra kavitA ApI nathI. kavitA uparAMta suMdara nATake paNa ApyAM che. emAM suMdara bALanATako paNa che ane sArAM ekAMkIo paNa che. emanAM badhAM bALanATakomAM "vaDalo sadAye avismaraNIya rahe evI kRti che. ane evI ja rIte "meranAM IMDA paNa jaldIthI na bhulAya evI temanI kAvyakRti che. zrIdharANIe bhArata khAte pAchA pharyA bAda cheDA samayamAM nRtyakaLAmAM jeNe sArI kuzaLatA prApta karI hatI evAM zrI suMdarI bhAvanAnI sAthe lagna karyuM hatuM. A lagnathI temane be bALake prApta thayAM hatAM : amara ane kavitA. temanA A nAnA sarakhA kuTuMba pratye aneka svajane, mitra, sAhityarasika naranArIo, vidhAtAe jyAre temanA upara Avo niSphara prahAra karyo che tyAre, UMDI sahAnubhUti dAkhavI rahyA che. paramAtmA sadgatanA AtmAne sAzvata zAnti arpo! gujarAta yunivarsiTInA zikSaNa mAdhyamano prazna gujarAta yunivarsiTInA dhArAmAM cAlu varSanA navembara mAsanI 23 mI tArIkhathI yunivarsiTI nIcenI badhI kolejomAM badhuM zikSaNa gujarAtImAM ApavuM ema AjathI daza varSa pahelAM TharAvavAmAM AvyuM che. A samaye AzA sevavAmAM AvelI ke daza varSanA gALA daramiyAna judA judA viSayane lagatAM pAThayapustako gujarAtI bhASAmAM taiyAra thaI jaze ane e viSayo zikhavanAra adhyApako paNa pUratA pramANamAM maLI raheze. kamanasIbe chellAM daza varSanA gALAmAM AvI koI taiyArI thaI zakI nahi ane pariNAme aMgrejI mAdhyamanuM gujarAtI mAdhyamamAM navembara mAsa sudhImAM parivartana karavuM zakaya nathI, vyavahArU nathI-evI eka paristhiti gujarAta yunivarsiTI sAme UbhI thaI. paristhitinI AvI pratikULatA hovA chatAM gujarAta yunivarsiTInA upakulapati zrI maganabhAI desAI, gujarAta koMgresanA pramukha zrI ThAkorabhAI desAI tema ja anya keTalAka AgevAnone e Agraha rahyo ke dhArAmAM jaNAvyA mujaba AvatA navembara mAsathI cAlu zikSaNa mAdhyamanuM gujarAtImAM rUpAntara koI paNa hisAbe karavuM ja joIe. A sAme aMgrejI aniyata samaya sudhI cAlu rAkhavuM joIe e vicAra dharAvanAra zeTha kasturabhAI lAlabhAI ane temanA keTalAka sAthIo sthAnika yunivarsiTInI seneTamAM evI matalabano TharAva rIkavIjhIzanathI lAvyA ke AvatA daza varSa sudhI yunivarsiTInA zikSaNa mAdhyama tarIke aMgrejIne cAlu rAkhavuM e mujabane yunivarsiTInA dhArAmAM sudhAro karavAnI gujarAta rAjyanI vidhAnasabhAne vinaMti karavI. seneTamAM A TharAva tA. 28-6-60 nA roja raju thatAM seneTanA eka sabhya zrI ghanazyAma ojhAe A TharAva sAme e matalabane kAnUnI vAMdho uThAvyo ke A sudhAro aspaSTa che ane je yunivarsiTI. dhArA uparathI A yunivarsiTInuM nirmANa thayuM che te dhArAnI jogavAIo sAthe prastuta sudhAre susaMgata nathI tethI A TharAvane upakulapatie kAnUna bahAra jAhera karavA. TharAva pakSanI tema ja virUddhanI dalIlo sAMbhaLIne upakulapati zrI maganabhAIe rIkavIjhIzanathI AvelA TharAvane kAnUna bahAra jAhera karyo. Ama seneTamAM niSphaLatA maLavAthI zeTha zrI kasturabhAI, zrI baTukabhAI desAI, zrI hiMmatalAla zukala ane zrI vikrama sArAbhAI-A cAre jaNAe maLIne gujarAtanI hAIkorTa samakSa. upakulapati zrI maganabhAI desAInA cukAdAne binakAnunI jAhera karavAnI seneTanI e khAsa beThakane cAlu rAkhavAnI mAgaNI karatI rITa arajI karI. tenI sunAvaNI gujarAtanI hAIkorTanA vaDI adAlatanA mukhya nyAyamUrti zrI esa. TI. desAI ane nyAyamUti zrI praphullacaMdra ena. bhagavatInI baMdhAraNane lagatI beMca samakSa tA. 25-7-6 ne reja nIkaLI. zarUAtamAM ja nyAyamUrtioe evI salAha ApI ke "A prakAranA jhaghaDA bane tyAM sudhI adAlatanI bahAra ja pate e IcchavAyogya che. AvA Antarika jhagaDAomAM keTane vacce lAvavI joIe nahi." A tabakake baMne pakSoe aMdara aMdara koI ne koI samajutI upara AvavuM joItuM hatuM, paNa zrI maganabhAI desAInA aNanama valaNane lIdhe AvI koI samajutI upara AvI zakAyuM nahi ane hAIkorTane AgaLa. vadhavAnI pharaja paDI. banne pakSanA eDavokeTane sAMbhaLIne banne nyAyamUrtioe cukAdo ApatAM rIkavIjhIzana dvArA seneTamAM raju karavAmAM AvelA TharAvane gerakAnunI TharAvatAM upakulapatino rUlIMgane rada karyuM ane e TharAvanI carcAne seneTamAM AgaLa calAvavA mATe hukama Ape, ane A cukAdo ApatAM jaNAvyuM ke "bIjA prativAdI (eTale ke upakulapati) pitAnI pharaja bajAvavAmAM niSphaLa gayA hatA ane pitAne je sattAo nahotI te sattAo vAparIne varyA hatA. AvuM phalIMga ApavAne badale te TharAva raju karavA devAnI ane tenI carcA karavA devAnI temanI pharaja hatI. Ama karavAne badale upakulapati jene manasvI ane, sattA bahAranI kahI zakAya tevI rIte varyA che." A cukAde maLyA pachI zrI maganabhAI desAInA eDavokeTe suprIma korTamAM apIla karavAnI gujarAta hAIkorTa pAse rajA mAMgI che ane e rajA maLe teo AgaLa vadhaze ke nahi te eka savAla che. eka evA paNa samAcAra che ke zrI maganabhAI desAI have AgaLa nahi vadhatAM pitAnA upakula patipadanuM rAjInAmuM ApanAra che. AmAMthI je kAMI banavAnuM hoya te bane ane evuM kazuM nahi banatAM A TharAva seneTamAM Ave ane te majura thAya ke nAmaMjura thAya. Ama chatAM paNa A jhaghaDAne tyAMthI koI aMta AvavAno nathI. Aje meDIsIna. enjiniyarIMga, TekanolojI, vijJAna vagere viSayo zikhavavA mATe jarUrI ane gyatA dharAvatAM gujarAtI pAThaya pustako nathI e hakIkata che. bIjI bAjue aMgrejIne aniyata kALa sudhI calAvyuM rAkhavAnuM banI zake ja nahi. bhAratabharanI kolejamAM zikSaNa mAdhyama tarIke jaDa ghAlI beThela aMgrejIne Aje ke AvatI kAle rUkhasada Ape ja chUTako che. tethI aMgrejI haMmezane mATe cAlu Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-60 rAkhavAnA vicAra tara pakSe manamAMthI kADhI nAkhavA kare che. chellAM daza varSanA A rUpAMtara sAdhavA mATe je upayega karavA joitA hatA te nahi karavA badala pazcAttApa cintavIke, 'have pachInAM pAMca varSa daramiyAna pUrA kaTibaddha anI dareka viSayanAM pAThya pustakA taiyAra karavAnA ja che e mujakha baMne pakSAe kRtanizcaya banavuM ghaTe che ane e rIte khate pakSAe zikSaNu mAdhyama tarIke aMgrejIne vadhAremAM vadhAre pAMca varSa sudhI ane tethI jarA paNa vadhAre hi cAlu rAkhavuM evI samAdhAnI svIkArIne A jhagaDAnA aMta lAvavA ghaTe che. AmAM kAi paNa pakSe aNanama valaNa dhAraNa karavuM hitAvaha nathI e anubhava prabuddha jIvana copATI baeNnDasTenDanA khasa sTApa pAse basanI rAha jotA huM UbhA hatA ane lAinamAM Ubhele eka mANasa mArI pAse AvyeA ane tenA kabajAnI eka bAjunu kapAyala khIssa dekhADI AMkhamAM AMsu sAthe bharAyelA kaDe kahevA lAgyA ke " huM khasamAM beThA hatA ane mArI pAse 21 rUpiyA hatA ane koi mAruM khIssu kApI nAMkhIne mArA rUpiyA lai gaye, mAre Aje nAsika javu hatu te addhara thai gayA chuM te mArA ghera paheoMcI jAu eTalI madada kare te| maherabAnI." sAdhAraNa rIte AvI mAMgaNI karanArAne tucchakArI nAkhavAnI TevavALe! huM A garIba mANasanI dardabharI vANI sAMbhaLIne halI uThayA ane me pUchyuM ke "tAre zuM joIe che? teNe kahyuM ke" cAreka rUpiyA Ape! mane pUrI rAhata thAya" ane me tene pAkITamAMthI cAra rUpiyA kADhI ApyA. khIje divase sAMje zekhamemaNu sTrITamAM mArI peDhInI sAmenI dukAne huM kheThA hatA ane e dukAnanA mAlika AgaLa upara jaNuAvyuM te rIte kabajAnuM kapAyeluM khIssu AgaLa karIne yAmaNuM moDhe koi mANasa yAcanA karI rahyA hatA ane " jA jA, tArI jevA DhAMgI to dhaNA joyA ! " ema kahIne e mANasane temaNe dhamakAvIne hAMkI kADhayA. A joine AgalA sine banAva mane yAda AvyA ane pele mANasa paNa mane A rIte banAvI teA nahi gayeA hAya ne? evA manamAM vicAra Avye! ane eka bhaluM kAryAM karyAM ardhadha AnaMda manamAMthI AsarI gayA. 67 vAda pahoMcatAM veMta Apa jyAM UtaravAnA he| tyAM huM tarata ja pahoMcADI daiza." kANu jANe kema meM saraLapaNe tenI vAta mAnI lIdhI, eTaluMja nahi paNu, "ATalAmAM tamAruM zuM thaze? tamane vadhAre rakama joIe te vadhAre Apu" ema meM ulaTu jaNAvyuM. teNe kahyuM ke trIsa Ape!, cAlIsa Ape| te ApanI ghaNI meATI maherabAnI, paNa amadAvAda karyAM UtaravAnA che te tathA tyAM Teliphona naMbara hAya tA te paNa jaNAve ke jethI ApanI rakama tarata ja pahoMcADI zakuM." Ama jyAre 30-40 ema tenI mAgaNI vadhI tyAre mane sUjhavu joitu hatu ke A mANasa phrAMka barAbara nathI; paNa tene madadarUpa banavAnA tAnamAM ane . gumAnamAM AveA kASTa vicAra mane na AvyuM. ane bhALA bhAve rUA. 40 me kADhI ApyA ane amadAvAdanuM mAruM AmakAjI tathA Teliphona naMbara jaNAvyeA. te gRhasthe mArA ghaNA ghaNA AbhAra mAnyA. meM javAkha ApyA ke "Ave vakhate ApaNe ekamekane mada na karIe teA kyAre karIe? Aje tamArI muzkelI che. AvatI kAle mane AvI muzkelI hAya. ekamekane Ama madada karavI e ekamekanI pharaja che." Ama Aje eka sAruM kAma karyuM, eka mANasane bhIDane vakhate madada karI ema malakAto malakAtA huM AgaLa cAlyA. mArI patnIe pUchyuM zuM hatu ?" tene meM badhI vAta karI. teNe mane e mANasane joyA, jANyA sivAya Ama rUA. 40 ApI devA addala 4pakA ApyA. me vaLatA javAba ApyA ke " tane mANusa jAtamAM vizvAsa nathI. huM to vizvAsamAM mAnu chuM ane A jagata vizvAsa upara ane nahi ke avizvAsa upara cAle che," teNe kahyuM ke " e vizvAsa--avizvAsamAM huM kazuM samajatI nathI, paNa e rUpiyA tamArA AvavAnA nathI. divasanI Trena hatI. Akhe raste e musalamAna gRhasthane kAi te kAi sTezane jovAnI huM AzA sevatA rahyo, paNa te amadAvAda javAne hAya ane maskatI mArkeTaneA khAnadAna vepArI hAya tA dekhAyane? amadAvAda pahoMcyA. eka divasa pasAra thaze. kAine kazA sa MdezA ke liphona na AvyeA. Akhare nakakI thayuM ke pelA gRhastha jevA dekhAtA musalamAna mate banAvI gayeA. hu khATA pAye, mArI patnI sAcI rI. eka e divasa 'huM chetarAyA ' enuM manamAM du:kha ThIka ThIka sAhyA karyuM. pachI meM teA saddabuddhithI ane zubha bhAvathI e rakama ApI hatI ema manane manAvIne " e mANusa mane banAvI gayA " e vAtane bhUlavAnA prayatna meM zarU karyAM. Ama chatAM e bAbata sAva bhUlI teA nathI zakayA, paNa tene lagatu manadu:kha haLavuM banI gayu che. Aje e vAta jANIne khIjA hase te pahelAM huM ja mArI jAtane hasI rahyo chuM ane A anubhava haLavA dile prasiddha karI rahyo chu-e AzayathI ke A anubhava jANIne AvI padada karatAM bIjA leAkeA jarA vadhAre sabhALa rAkhe. paramAnaMda wwwwwww X X X e gayA. okaTobara mAsanI 21 mI tArIkhanI savAra hatI. e vakhate surata AgaLa relvenuM samArakAma cAlatu hovAthI saurASTra ekasapresa savAranA cha vAgye upaDatI hatI. A gADImAM amAre amadAvAda javAnu hatu eTale savAranA sADA-- pAMca lagabhaga huM ane mArI patnI senTrala sTezane pahoMcyAM. meTaramAMthI huM sAmAna kulI pAse UtarAvI rahyo hatA, eTalAmAM najIkamAM ja eka musalamAna gRhasthane meM joyA. temanI pAse UbhelA majUre temane sAmAna upADayA hatA. temane sAmAna ane kapaDAM uparathI e gRddhastha pUrA khAnadAna lAgatA hatA. te gRhasthe mArI pAse AvIne kahyuM ke " vahelI savAre ame vI. TI. ( eTale ke vikaTAriyA Taraminasa sTezane ) UtaryAM. ane vaoNTara bejhIna upara hAthameADhuM dhovA mATe me mArA kATa khajo UtArIne khAjue mUkaye| ane hAtha mADhuM sApha karIne jouM chuM te mArA khIssAmAMthI kAi mAruM pAkITa upADI gayuM ane temAM sAtaseA rUpiyA hatA. kuTuMba sAthe amadAvAda javuM che. mArI patnI-bALako tharDa kalAsanI TikiTA maLe che tyAM beThAM che. amadAvAmAM maskatI mArkeTamAM mArI dukAna che. Apa jo mane rU|. 25 ApI zako te amA viSayasUci sANaMdanA zuddhiprayAga satya sazodhananI vRtti svataMtra vicAraNA pAgala premI prakIrNa noMdha : AzAspada sAhityeApAsakanuM akALa avasAna, gujarAta yunivarsiTInA zikSaNa mAdhyamanA prazna, e anubhava. silAnanI sUtradhAra sirimAve dharmanI e jUnI vyAkhyAo paramAnada ratilAla maphAbhAi zAha gItA parIkha paramAnaMda ... pRSTha 51 63 ... 4 65 ela. je. sAjha ... 56 dalasukhabhAi mAlavaNiyA 69 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAranA ane pakSa sAnIyA thayA prabuddha jIvana tA. 1-8-60 sIlonanI sUtradhAra sirimAvo - AjhAdI maLyA bAda salonamAM karavAmAM AvelI pAMcamI tethI prerAIne teo dezano vahivaTa pUrI kuzaLatA ane ziyArIsAmAnya cUMTaNImAM zrI laMkA kIDama pATIne maLelA vijaya sAthe pUrvaka calAvaze evI huM AzA sevuM chuM." duniyAmAM sauthI pahelI strI-mahAamAtya prApta karavAnuM, ' zrImatI sirimAvo bhaMDAranAyake zarUAtamAM ratnApurAnI savizeSa bhAna A nAnA sarakhA TApue meLavyuM che. A phargyu sana hAIskUlamAM ane pachIthI kalabanI senTa-brIjanA kanvenTanI kethalika skUlamAM abhyAsa karyo hato. A rIte ghaTanAnI advitIyatAmAM e hakIkatathI vadhAro thAya che ke A navAM abhyAsa pUro karIne bAlagADAmAM AvelA pitAnA gharanAM kAmamukhya pradhAna zrImatI mIsIsa sirimAvo temanA pati jemanuM kAjamAM teo nimagna banI gayAM hatAM. gayA varSa daramiyAna khUna thatAM rAjakIya anavasthA ane 1940 mAM 24 varSanI ummare temanuM zrI elsa, Dabalyu. Arthika asthiratAnI kaTokaTIe sIlonane keTalAka samaya sudhI Ara. DI. bhaMDAranAyaka sAthe lagna thayuM hatuM. A samaye AvarI lIdhu hatuM te zrI laMkA phrIDama pATanA nirmAtA zrI. zrI bhaMDAranAyaka e kALano aMgrejI zAsana nIcenA sthAnika vahIvaTanA pradhAna hatA. e vakhate zrImatI sirimAvo pitAnI - esa. Dabalyu, Ara. DI. bhaMDAranAyakanA sahadharmacAriNI che. jeTalI nasIbadAra nahi evI bahenanA jIvana sudhAraNAnA temanA svargastha patinA mitronI ane rAjakAraNa sAthIonI kAryamAM moTA bhAge rokAyelAM rahetAM hata. ghaNI samajAvaTa ane dabANa bAda zrImatI sirimAvoe esa. gayA naveMbara mAsa daramiyAna aTaMgAlAnI peTA-cUMTaela. epha. pI. (zrI laMkA koMDama pATa)ne deravaNI ApavAnuM NImAM jyAre ubhA rahevAne temaNe potAno nirNaya jAhera karyo kabula karyuM hatuM, paNa mAthA upara ubhelI sAmAnya cUMTaNI je tyAre temanI sAme koI. ubhuM naha rahe evI AzA rAkhavAmAM tAjetaramAM purI thaI che temAM umedavArI karavAnI temaNe makakama- AvatI hatI; paNa chellI ghaDie eka bIjI sannArI harIpha paNe nA pADI hatI. jyAre zrI. sI. pI. desAvAe esa. tarIke ubhI rahI. A peTA-cUMTaNI thAya ane pariNAma Ave ela. epha. pI.nI AgevAnIthI chuTA thavAne ekAeka nirNaya te pahelAM e vakhatanA mukhya pradhAna zrI Dabalyu ghAnA nAyake jAhera karyo ane pakSa nAyakavihoNA banI gayo tyAre ja zrImatI pArlAmenTa vijita karI ane peTA-cUMTaNI addhara rahI gaI, bhaMDAranAyake e khAlI paDelA sthAnano bahu ja AnAkAnIpUrvaka je strI cha mahinA pahelAM esa. ela. epha. pI. sAthe svIkAra karyo hate. ekarUpa thavAne taiyAra nahotI te ja strI 1960nA mArcamAM gayA varSe juna mAsa daramiyAna koI grAmya prade karavAmAM Avela dhArAsabhA visarjana bAda te ja pakSanI AbhAzamAM strIonI sabhAmAM bhASaNa karatAM temaNe jaNAvelu rU5-mArgadarzaka phirastA jevI banI gaI. me mAsamAM zrI. sI. ke "mukhya pradhAnanI keTakeTalI javAbadArIo che tene pI. desavAnI jagyAe te pakSanA pramukhasthAna upara te cUMTAI temaja prajAnI badhI jarUriyAtane saMbhALavI ane pahoMcI vaLavu AvI, ane eka rAjakAraNI baLa tarIke tenA bhAvi aMge te eka sAmAnya mAnavI mATe keTaluM muzkela che tene mane aneka aTakaLo thavA lAgI, paNa jyAre menI 20 mI tArIkhe pUrepUre khyAla hoine, mukhya pradhAnane adhikAre mArI sAme badhAM umedavArIpatra suprata karavAmAM AvyA tyAre te nAmAvalimAM dharavAmAM Ave to paNa huM svIkArIza nahi." emAM zaka nathI ke sirimAnuM nAma jovAmAM AvyuM nahi. A rIte sAmAnya zrI sirimAvo bhaMDAranAyakane kadi kalpanA sarakhI nahotI ke, jethI cUMTaNImAM umedavArI nahi karavA aMge temaNe evuM kAraNa raju teo pite haMmezA dUra rahevA mAgatAM hatAM te ja javAbadArI karyuM hatuM ke "kaI paNa eka matadAra maMDaLa sAthe huM saMlagna banuM samaya ane saMga temanI upara lAdavAnA che. pAchaLathI temaNe te karatAM pramukha tarIke pakSanI huM vadhAre sArI rIte sevA karI khulAse karelo te mujaba, pitAne patinA karUNa mRtyunI dhaTa zakIza evA nirNaya upara huM AvI chuM.' nAe rAjakAraNa aMgenA temanAM dRSTikoNamAM moTuM parivartana paNa je cUMTaNImAM temanA pakSane bahumatI maLe te temaNe karyuM hatuM, eTaluM ja nahi paNa svargastha mahAamAtye dhAraNa pakSanA netA banavuM ja joIe e e taraphathI khUba Agraha karelI rAjyanItine bane teTalI amalI banAvavI ane thata rahyo ane pariNAme 24mI menA divase jAherAta karavAmAM AvI ke je esa. ela. epha. pI. sattA upara Avaze te zrImatI temaNe zarU karelA kAryane temaNe je rIte vicAryuM sirimAvo bhaMDAranAyaka mukhyapradhAnanI javAbadArI svIkAraze. hatuM e rIte pAra pADavuM. AvuM mIzana dharmakArya-mane prApta - je ke je sthAna upara zrImatI bhaMDAranAyaka ArUDha thayA thayuM che ema mane spaSTapaNe bhAsyuM hatuM." zrImatI sirimAve lokonA ToLAothI khIcekhIca bharelAM che te sthAnanI gyatA aMge temanA bhUtakALamAM evI kaI evA rastAo uparathI pasAra thayA ane mahAamAtyapadane viziSTa ghaTanAo noMdhAyelI jovAmAM AvatI nathI, ema chatAM lagatI sogaMdavidhi mATe gavarnara-janaralanA nivAsasthAna kavInsa paNa, sIlonanA loko temanI AgevAnI nIce sIlonanuM je hAusa upara pahoMcyA hatA. rajhamIDa pleisamAM AvelA temanA bhAvi nirmANa thavAnuM che te viSe khUba AzA ane AturatA pitAnA nivAsasthAnathI kavIsa hAusa sudhI A raste sevI rahyA che, eTaluM ja nahi paNa, rAjyakAnA sukAna upara ' "sirimAno jaya he "nA lakakArathI gAjI rahyA hatA. beThelI eka strI AjanA azAnta kSubdha vAtAvaraNamAM e sogaMdavidhi patyA bAda zrImatI sirimAvo baMbalapITyAmAM naukAne kevI rIte calAve che-A prayogane AkhI duniyA paNa, AvelA vijyarAmayA maMdiramAM dhArmika kriyAo mATe gayA bhAre kautukapUrvaka nIhALI rahI che. hatA. keTalIka dharmakriyAo karyA bAda maMdiranA mahAnAyaka sIlonanA baMdhAraNa mujaba je ke zrImatI sirimAve theree (mukhya baddha bhikSue) eka nAnuM sarakhuM pravacana atyAre rAjyanI dhArAsabhAnI beThaka dharAvatAM nathI, ema chatAM, karatAM jaNAvyuM hatuM ke "eka strI eka rASTranI mukhya cAra mahinA sudhI teo mukhya pradhAna tarIke kAma karI zake che pradhAna banI zake che, e zrImatI sirimA e sAbita ane te daramiyAna temanA mATe koIpaNa jagyA khAlI karavAmAM karI ApyuM che. A eka kharekhara asAdhAraNa ghaTanA che. Avaze ane te jagyA upara teo dhArAsabhAmAM jarUra cUMTAI Avaze. buddhazAsanamAM bhikhuNa ahaMta somA paNa dhRti, zubhecchA . tA. 31-7-60 nA mULa aMgrejI : ela. je. seTejha ane mAyALu svabhAva vaDe parama zreyane prApta karI zakI hatI TAImsa opha InDiyA- } anuvAdaka : paramAnaMda, ane tethI lekAe sirimAvomAM je athA zraddhA dAkhavI che . mAMthI uddhata. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-60 prabuddha jIvana dharmanI be nI vyAkhyA ( gatAMkathI cAlu ) have ApaNe khajI vyAkhyAnA vicAra karIe. e che-- nonA hakSanono dharma : AmAM ane dhama kahyo che ane atha zuM ane anatha zu e vedathI jaNAtuM hAi tene kvonAkSa' kahyo che. arthAt vedamAM jete viSe AjJAvidhi-preraNA hoya e te dharma athavA dharmanuM kAraNu khate che ane jene niSedha hoya te adhama athavA adharmanuM kAraNa bane che. A e vyAkhyAnA sAmAnya artha che. have tenA viSe vizeSa vicAra karIe. prathama vyAkhyAmAM nirUpAyela abhyudaya ane niHzreyasa e artha zabdathI pratipAdya gaNIe te A vyAkhyA . dharmane sAdhya gaNe che, sAdhana nahi, paNa prathama vyAkhyAmAM dharma e sAdhana che, sAdhya nahi. prathamamAM kAraNane dhama kahyA che ane AmAM kAryane prathama vyAkhyAmAM e dhama zAthI jANavA e vize kazuM ja kahyuM nathI, paNa AmAM te vedathI jaNuAya che ema kahyu che. paNa jemaNe prathama vyAkhyA bAMdhI che e kaNAda RSine paNa vedaprAmANya tA iSTa che. eTale temaNe kahyuM ke abhyudaya ane niHzreyasa sAdhaka dharmanuM pratipAdana karatA hovAthI vedapramANa che; khIjA kAraNe nahi. " tadnacanAvAjrAya" prAmAghyam '' khane vyAkhyAkArAne dhama mAnavA che, veda paNa mAnavA che. paNa bhAra kAnA upara mUkavA e prazna che. prathama vyAkhyAkArane mana mukhya e dharma che ane tenuM pratipAdana karatA hAvAthI veda pramANa che, jyAre khIjI vyAkhyAmAM veda e mukhya che ane e veda ja dharma samajAve che. A dRSTie joie to AmAM paNa dharma ane vedya athavA te| vaidika ane avaidika vicArAnuM pratibimba che. vaidika para parA. vedane ja sa.sva mAnatI ane te paNa aparuSeya vete. vedamAM lakhyuM hoya te sAcuM. ApaNe ApaNI buddhinA prayoga karavAnA nahi, manuSya-puruSa kAMi sarvajJa thaI zake nahi, dhama' jevI atIndriya khALatAne jANI zake nahi. e jANavAnuM sAdhana te mAtra veda ja che. AthI virUddha khIjI paraparA evI che je kahe che, ke veda yA khIjA koi game te zAstra hoya te AtmAe banAvelA che, pachI te paramAtmA jevA rAtmAe banAvyA hoya athavA buddha-mahAvIra jevA manuSyaAtmAe. te akRtrima hAi zake nahi. atIndriya vastu paNa manuSya sAkSAtkRta karI zake che. manuSya mATA che, zAstra nahi, veda nahi. Ama manuSya ane vedamAM mahattva kAntu te ekane mate vedanu ane bIjAne mate manuSyanu. manuSyanI moTA tenA dharmane kAraNe. ane vedanI meTA paNa dharmanA pratipAdanane kAraNe. A ja vastune mahAbhAratamAM vyAse udghASita karI che ke ahIM manuSyathI zreSTha kazu ja nathI. avaidikAe paNa vedane svIkAryo paNa te aparuSeyatAne kAraNe nahi paNa te dvArA thatA dharmanA pratipAdanane kAraNe... A bIjI vyAkhyAmAM vedanI AjJA e dharma' e batAvAyu. paNa pratihAsanI dRSTie joie te vedAnu jyAre aMtima rUpa sthira thayuM tyAra pachI temAM kAMi umerA thayA nahi e sthitisthApaka jevAM khanI gayAM. paNa manuSyanuM mana te caMcaLa che, sthira rahI zakatu nathI. navI navI vicAraNA ane AviSkAro karyAM kare che. Aje je te karatu hAya. kAle tene choDIne khIjuM karavA maMDI paDe che. te veda ane manuSyanA mananI doDane kAMi meLa ja na rahe. A sthitimAM jo dharmane niya 69 vedathI ja karavAne hAya te manuSyane krama pAlave ? eTale manuSyabuddhie ja rasto kADhayA ke vedamAM bhale na lakhyuM hoya paNa tethI avirUddha hoya te vedasaMmata ja samajavuM. A rIte veda sAthe dharmAMtrA, kapa, smRti Adi uparAMta purANa paNu dharmanA pramANupranthA tarIke manAvA lAgyA. ATalAthI paNa saMtuSTa na thanArU mAnavamana ema paNu kahevA lAgI gayu` ke bhale amuka AcaraNanA AdhAra vidyamAna A badhI sAmagrImAM na hAya paNa vedanA ghaNA bhAga je naSTa thai gayA che temAM te te haze ja. anyathA AjanA ziSTa gaNAtA leka tevuM AcaraNu kareja kema ? sArAMza eTale che ke manuSyane je samaye je ucita lAgyuM' te teNe karyuM, jemAM tene peAtAnuM hita dekhAyu te karyuM" ane jUnA vicAravALAne rAjI rAkhavA mATe vedanA AdhAra paNa na cheDayA. Ama 'cedanA'zabda e mULe vaizvika preraNAnA arthamAM vaparAyo hate chatAM tene avistAra mAnavanA vizuddha mananI preraNA e arthamAM thaI gayA. ane ema thavuM svAbhAvika paNa che, kAraNa vedanA ajJAna che ane jJAna e mANasanA vizuddha mananI upaja che. eTale manuSyanu vizuddha mana nakkI kare te dhama e A vyAkhyAtA sAra sthira thayeA. upara kahyA pramANe prathama vyAkhyAmAM sAdhanane dhama ane khIjImAM sAdhyane dhama kahevAmAM AvyA che. eTale A bAbata paNa vicAraNIya che ke dharma e sAdhyuM che ke sAdhana ? jo sApekSa dASTae vicArIe te vizvamAM kazu ja ekAMte sAdhdha yA sAdhana nathI, paNa ApaNI jovAnI dRSTithI kAi vastune kayAreka ApaNe sAdhya kahIe chIe ane kayAreka e ja vastune sAdhana paNa kahIe chIe. mANasAne dhana kamAvAnI ja dRSTi hoya tyAre te dhananA ja vicAra kare che ane je kAMi kare che te tene meLavavA mATe ja. A vakhate dhana e tenuM sAdhya kahevAya che paNa jyAre ene vicAra Ave che ke vana mATu ke dhana? tyAre emAMthI e samajatA " thAya che ke jtana mATe dhana che, dhana mATe jvata nathI, ATaluM samajyA pachI te dhana kamAze jarUra, paNa tene jIvananA sAdhanarUpe mAnIne. Ama ekaja dhana dRSTibhede sAdhana ane sAdhya jema khate che tema dharma viSe paNa che, jene dharmanI dhUna hoya te tene je kahevAmAM Ave te karIne dharma kamAvA mAMDe che. e viveka nathI karatA dharma :kamAvAnA je sAdhana huM kAmamAM lAvuM chuM tethI vastutaH dha thaze ke nahi. sAmAnyata H jenI sAdhya upara ja mukhya dRSTi haiAya che te sAdhanamAM viveka nathI karatA ane jenI sAdhanamAM mukhya dRSTi hAya che te sAdhyamAM viveka nathI karatA. paNa vastuta: viveka sAdhya ane sAdhana banne pakSe hAvA Avazyaka che. Ama thatuM nathI "eTale ja ApaNe joie chIe ke dhama' viSe aneka mata-matAMtara pravarte che ane te rupa eka bIjAnuM nirAkaraNa kare che. eTale A sthitimAMthI ugaravAnA rastA eka ja che ke viveka karavA ane vivekathI nakakI karavuM ke dharma zuM che ane nathI. ane dhathI ApaNe zuM siddha karavA mAgIe chIe ane te siddhi. Avazyaka che ke nahi? dharma e eka saMskArarUpa paNa che ane vastunA svabhAvarUpa paNa che. jyAre ApaNe tene saMskArarUpa mAnIe tyAre tenI niSpatti haiAvAthI sAdhyu kahI zakAya. A sAdhyanI siddhi Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ha zukra jIvana. aneka sAdhanothI thAya che ane jenI niSpatti hoya che tene nAza paNa hoya che eTale e saMskArarUpa dharma naSTa paNa thavAnA. A dRSTie joIe teA abhyudaya niSpAdaka sAdhanAthI anyuya thAya paNa chevaTe e abhyudaya Take nahi, kAraNa ke te kRtrima che. eTale sAdhanaparaMparA jyAM sudhI cAlu rahe tyAM sudhI abhyudaya paraMparA cAlu rahe. paNa sAdhanaparaparAnI samApti thAya eTale abhyudayanI paNa samApti samajavI. AthI viruddha dharmane jyAre saMskAra nahi paNa vastunA svabhAvarUpe mAnavAmAM Ave, AtmAnA svabhAvarUpe mAnavAmAM Ave tyAre te avinazvara banI jAya che. A dRSTie ni:zreyasa e avinazvara che kAraNa ke svabhAva che. enI niSpatti na hoya pazu prAkaTya hAya, avirbhAva hAya, eTale niHzreyasa e svabhAva dharma che ane prAkaTpe sAdhya paNa che. enA prAkaTyanA sAdhanane dharma kahevAmAM Ave che, te sAdhanamAM sAdhyane upacAra karIne. Ama atha eTale ni:zreyasa ane abhyudaya e bannene dha kahevAmAM Avye che-" sonAkSaLono dhamaH " e sUtramAM. tyAre have e vicAravu prApya thAya che ke abhyudaya e khAdya sAdhanasAmagrI che ane ni:zreyasa e svabhAvaprApti che te te dhama kevI rIte? ApaNe bhASAmAM te| kahIe chIe ke dAna karA, yajJa karo te dharma thaze. ahIM dharmane artha zuM? AmAM dharmanA artha saMskAra che ane e saMskArane anusarIne mANasanA abhyudaya thAya che. eTale svaya' abhyudaya e dharma chatAM tenAM sAdhanane dharma kahevAmAM Ave che tyAre A bhASA ApacArika che ema samajavuM. pachI ApaNe kASTa manuSyane svasthaAtmAmAM lIna joine kahIe chIe ke e peAtAnA dharmamAM che. ahIM paNa e potAnA svabhAvamAM che ema samajavuM. A dRSTie ni:zreyasa e svasthiti, AtmalInatA hAi tenAM je sAdhanA dhyAna dhAraNA Adi ene paNa dharma ApacArika rIte kahevAmAM Ave che. upasaMhAra A prakAre banne vyAkhyAmAM je kahevAmAM AvyuM che tenu meM mArI dRSTie vivaraNa karyuM. A badhAnA sAra e che ke dharmanI khAsa karI abhyudyakAraka dhamanI vyAkhyA addalatI rahe che ane te dhama paNa badalatA rahe che, niHzreyasa dharmanI vyAkhyA paNa khalAya che te paNa ApaNe joyu. eTale ApaNe ema kahI zakIe ke svabhAva rUpa dharma svayaM bhale na badalAtA hoya paNa tenAM sAdhanA te badalAya ja che. ane ApaNe jyAre dharmanA vicAra karavAnA hoya che tyAre khAsa karI sAdhana dharmanA vicAra mukhya hAya che kAraNa te ja AcaraNanA viSaya ane che. ane sAdhanarUpa dharma te sadaiva badalatA rahe ja che e ApaNe upara je vivecana karavAmAM AvyuM che tethI jANI zakIe chIe. dA. ta. eka kALe atithinu svAgata paMcagavyathI karavAmAM AvatuM ane temAM dhama manAtA. Aje tema kAi kare teA atithi paNa aprasanna thAya. AjanA dhama vaiyakitaka maTIne sAmAjika thaI rahyo che. e anubaMdhamAM joie te Aje leAkahitanAM ke sajanahitanAM je kAryo thai rahyA che te dharmanAM ja che e ApaNe samajavuM joie. AnA anusadhAnamAM javAharalAla naherU bhAkharAnAMgala jevA sthAnane AjanA nAM tIrtho kahe che te so TakA sAcuja Thare che. mAtra te pratinI ApaNI dASTa spaSTa thavAnI jarUra che. vaidika lAko gAya jevA pazunA yajJa karIne dhana, jamIna, gAyA, putrA, Adi sa Mpatti mAgatA ane e kALanA e dhama hatA. te Aje dAmAghara ye!janA ke bhAkharAnAMgalanI ceAjanA jemAM karADe leAkAnA sukhasagavaDanI zakayatA che te tIrthI zA mATe na kahevAya ? ane te kAryane dhakA kahevAmAM Ave te temAM khATuM zuM che? samApta tA. 1-4-60 A keTalIka jAherAtA AgAmI pa Na vyAkhyAnamALA zrI mukhai jaina yuvaka saMgha taraphathI dara varSe mAphaka A vakhate paryuSaNa vyAkhyAnamALA egasTa mAsanI 19 mI tArIkha ane zukravArathI ogasTa mAsanI 27mI tArIkha sudhI gAThavavAmAM AvI che. pahelA pAMca divasa laivAvskI leAjamAM, pachInA me divasa rAkasI thIyeTaramAM ane pachInA e divasa bhAratIya vidyAbhavanamAM. A mujabanA krama A vyAkhyAnamALAne raheze. upara jaNAvela divasA daramiyAna vyAkhyAnasabhA haMmezA savAranA 85 vAgye zarU thaze ane anne vyAkhyAnA gAThavavAmAM Avaze. A vyAkhyAnamALAno vigatavAra kAryakrama prabuddhe vananA AgAmI aMkamAM pragaTa karavAmAM Avaze. saMghanuM vArSika lavAjama satvara mAkalI ApA saMdhanuM cAlu vahIvaTI varSa traNa mahinAmAM pUrU thavA Avaze, ema chatAM sadhanA ghaNA sabhyAnuM vArSika lavAjama rUA. 5 haju bharavAmAM AvyuM nathI. A sabhyAne AgAmI paryuM paN vyAkhyAnamALA daramiyAna potapotAnuM lavAjama bharI javA vinaMti che. ApanA saranAmAM sudharAve ! prabuddha jIvananAM saranAmA navA chapAvAnI jarUra ubhI thaI che teA saMdhanA sabhyAne tathA prabuddhu jIvananA grAhakone vinati ke je peAtAnAM saranAmA sudharAvavA icchatA hoya teo sadhanA kAryAlayane jarUrI (45/47, dhanajI sTrITa, mukha, 3) sudhArA jaladIthI sUcave. prabuddha jIvananA 16 mI julAInA aka na maLyA hAya te ma gAvI le TapAla khAtAnI julAi mAsanI tA. 12 mIthI 17 mI tArIkha sudhInI haDatALa ane tyAra pachI TapAlane ekaTho thayelA gaMjAvara jaththA--A kAraNeAne lIdhe saMdha tarakI vakhatasara ravAnA karavAmAM Avela 16 mI julAinA prabuddha jIvanane ka keTalAka sabhyo temaja grAhakone na maLyA hAya eve! saMbhava che. te jene jene te aMka na maLyA hAya te sabhyane yA grAhakane te mujaba sadhanA kAryAlaya (45-47, dhanajI sTrITa, muMbai-3) upara lakhI jaNAvavA vinatI che. jeTalI nakaleA vadhI haze teTalA pramANamAM prabuddha jIvananI te aMkanI nakala mokalI ApavAmAM Avaze. ' bhagavAna mahAvIranu` kA'nI samAleAcanA zrI zaMkararAva devanA upara jaNAvela viSaya uparanA pravacananA saMkSipta sAra tA. 15-7-60tA prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM AvyA hatA. tenI samAlecanA prAdhyApaka dalasukhabhAi mAlavaNiyA taraphathI amane prApta thai che je AgAmI aMkamAM pragaTa karavAmAM Avaze. prabuddha jIvananA grAhakone jyAre jyAre je grAhakanuM lavAjama pUrU thAya che tyAre tyAre tene vakhatasara khabara ApavAmAM Ave che. jo grAhaka tarIke tenI icchA cAlu rahevAnI hAya te rUA. 4 tuM manIera sadhanA kAryAlaya upara mAkalI Ape athavA tenI upara vI. pI. karavAmAM Ave te svIkAre. jene cAlu na rahevu hAya te te mujabanI amane satvara khabara ApavA kRpA kare. maMtrIo, muMbai jaina yuvaka saMghU dalasukha mAlaviyA muMbai jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzakaH zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. mudraNusthAna : dhI sTeTasa pIpala presa, kATa, sukha, Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTara na B 4266 vArSika lavAjama rUA. 4 / prabuddha jaina 'nuM navasaMskaraNa varSa 22: aMka 8 pramu muMbaI, ogasTa 16 1960, maMgaLavAra AphrikA mATaeN ziliMga 8 C taMtrI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA bhavana jIva zrI muMbai, jainacuvaka saghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala : 20 nayA paisA (tA. 16-7-~60 nA prabuddhe jIvanamAM bhagavAna mahAvIranu kA - e zirSaka nIce zrI zadhararAva deve mahAvIra jayantI upara ApelA vyAkhyAnanA agatyanA vibhAga pragaTa karavAmAM Avyo hatA. jaina dharmanI zAstrIya paraMparAnA pUrA khyAla nahi hovAnA kAraNe zrI za kararAva deve e vyAkhyAnamAM keTalAMka vivAdAspada vidhAna athavA te vicAra rajU karyAM hatA. A vicAranuM muddAsaranu vizleSaNu zrI dalasukhabhAi mAlavaNiyAe nIcenA lekhamAM kayu che. A lekhane yathAsvarUpe samajavA mATe uparinirdiSTa zrI zaMkararAva devanuM vyAkhyAna tA. 16-7-6 nA prabuddha jIvanamAMthI joi levA prabuddha jIvananA vAcakone vinaMtI che. . taMtro) bhagavAna mahAvIranuM kA' : eka vicAraNA : * ahiMsA eTale apramAda : hiMsA eTale pramAda ' prabuddha jIvananA tA. 16-7-60nA AMkamAM zrI zaMkararAva devanuM vyAkhyAna ' bhramaNa 'mAMthI ApavAmAM AvyuM che. tene mukhya mUddo te e ja che ke ahiMsAne sAmAjika prayAga Avazyaka che; kevala vyaktigata ahiMsAnI sAdhanA paryApta nathI, e sAcuM ja che ke Ajane sAdhusamAja khAsa karIne jaina sAdhusamAja potAnA eka kALe DAyelA AcAranA niyamAne vaLagIne ema mAne ane Acare che ke kAi paNu utpAdananuM kAryAM karavuM te hi MsA che. AthI te roTI kamAine khAtA nathI paNa bhikSAthI jIvananirvAha kare che. Aje ApaNe 'javAkhadArI'nI bhASAmAM vAta karIe chIe tyAre zrI zaMkararAva deva jevA paNa ema kahe che ke sAdhusamAje peAtAnI bhAjana ke bhikSAnI athavA teA kaho ke jIvananI samagra AvazyakatAnI javAkhadArI gRhastha samAja upara nAkhI che. paNa vastutaH A viSe jarA UMDA utaravAnI jarUra che. ' javAbadArI nAkhI che.' ane ' upADI lIdhI che' enA bheda ApaNe samajI levA Avazyaka che. je kALe mahAvIre ke temanA puragAmIoe gRhasthajIvana tyAgIne sanyAsamAM avalakhana lIdhuM tyAre paNa evA vAnaprastha saMnyAsIe hatA, jeo potAnI AvazyakatAnI pUti' mATe svayaM zrama karatA. gRhasthanI jema vyApAra karI AvazyakatAthI adhika bheguM te karatA nahi. A mAtra mudda--mahAvIranA saMnyAsI ane bIjA vAnaprastha saMnyAsI vacce bheda hatA. gRhastha vaga vyApAra karI sapatti adhikamAM adhika kevI rIte prApta karavI enI ciMtA, sevA, jyAre vAnaprastha saMnyAsIvargane evI ciMtA na hatI. teo mAtra peAtAne Avazyaka eTalu maLI rahe teTalA pUratA zrama karatA ane bAkInA samayamAM AdhyAtmika sAdhanA. khIjI rIte kahA te gRhasthane kamAvuM e mukhya, jyAre vAnaprastha sa MnyAsIne adhyAtmasAdhanA e mukhya. gRhasthane peAtAnA kuTuMbanA pAlana poSaNanI ja nahi sAta peDhInI cintA hatI, AvI kAi cintA vAnaprastha saMnyAsI sevatA nahi. paNa bha. mahAvIra ane temanA purAgAmI bha.pArzvanAtha AdinI vicArasaraNImAM ahiMsA e AdhyAtmikatAnA mULa pAye che evI samaja hatI. temanA pahelAnA vAnaprastha sanyAsImAM ahiMsA karatAM brahmaciMtana ke dhyAna ke tattvajJAnanI prApti e mukhya hatu. temanAmAM ahiMsAmUlaka ugra AcaraNa athavA teA ahiMsAnA vicAramAMthI UbhuM thayelu ugra AcaraNa na hatuM. A bheda dhyAnamAM laIe te keTalIka gU Mca ukelavI saraLa thai paDaze. mana, vacana, kAyAthI hiMsA karavI nahi, karAvavI nahi ane anumeAdhvI nahi-A bhagavAna mahAvIranI ahi MsA hatI. vaLI hiMsA e prANadhArI jIvatI thatI hA te e paNa vicAravu temane mATe Avazyaka hatuM ke prANadhArI kANu che ane kANu nathI. para MparAthI ja emane e vijJAna prApta ja hatuM ke dRzya adrazya sthUla sUkSma nAnA prakAranA ve! A lokamAM bharAyelA che. jIvathI AkhuM jagata bharelu che, ane temAM jIvavA chatAM koi paNa prakAre hiMsA na karavI-A enA AdhAre temane peAtAnA ahiMsaka jIvanane ghATa ghaDavA hatA. AmAMthI ja temane nivRtta jIvananA-utkaTa nivRtta jIvanane ahiMsaka jIvananA-utkaTa mA` jaDI AvyA. ane ene ja kAraNe zakya eTalI badhI prakAranI hi'sA tajavA prayatna karyAM. AmAMthI ja krame karI chevaTe ahiMsaka jIvananI aMtima bhUmikA rUpe aikAMtika nivrutta jIvananI kalpanA UbhI thai. AvI ekAMtika nivRtti svIkAranAra mATe zvAseAcchavAsanuM paNa niyamana karavu Avazyaka che. te pachI AhAranu niyamana te| svAbhAvika rIte ja Avazyaka thai jAya che. eTale ke AvuM sAdhaka jIvana e samAdhimaraNanI prakriyA ja che. AhAra e jIvanamAM asamAdhibhAvanI vRddhine zakavA pUrata maryAdita che. AthI ja ApaNe joie chIe ke bha. mahAvIranA sAdhakavanamAM upavAsanA tapAsyAnA divase vadhI jAya che. bahu ja ochA divaseAe temaNe AhAra lIdhA che. ahiMsAnI AvI utkaTa sAdhanA karanAra mATe ema na kahI zakAya ke temaNe potAnA AhAra AdinI 'javAkhadArI gRhasthA upara nAkhI che.' paNa gRhasthe svayaM AvA tapasvIne potAnA AhAramAMthI je kAMi ApI zake te potAne dhanya mAne che. athavA ema kaho ke tee! AvA samatha tapasvInI sevAne lAbha levA tene kartavya mAne che. Ama javAbadArI nahi, paNa kartavya ke sevAnA bhAva tapasvIne AhAradAnamAM rahelA che. tene AjanI paribhASAmAM 'javAbadArI nAkhI che ema kahevuM te AdhyAtmika mUlyonuM mahattva ochuM karI mAtra adalAbadalInI paribhASAmAM athavA te bhautikavAdanI paribhASAmAM lai javA jevuM thAya. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-60 kaTa karanAra koI paNa e che ke AjanA sAnI paNu AthI ema nathI samajavAnuM ke je koI mAtra veza na kahI zakAya. AvI vyakti AhAra na maLe te mRtyu badalIne sAdhu thAya te tapasvI thaI ja gayo, ane gRhastha- ravIkAravA paNa taiyAra hoya che. eTale siddhAntanI carcAmAM A prakAsamAje vivekazUnya thaI tenI sevA karavAnI che. viveka vinA ranI ahiMsAne paNa sthAna te che ja. sAthe e svIkAravuM joIe te badhuM ja nakAmuM che. ema thAya to te nAgAbAvAnI ke ahiM sAsAdhanAmAM A sthiti koIka ja prApta karI zake che. jabhAte ja vadhI jAya. ane AjanA moTA bhAganA sAdhusamA- paNa tethI ema na kahI zakAya ke te samAjadrohI che agara te jamAM ke evA koI paNa sasAjamAM evI utkaTa ahiMsAnI samAja upara nabhanAra che paNa samAjane badalAmAM kazuM ja bhAvanA dekhAtI nathI ja, eTale A bejavAbadArIne ane niDa- ApatuM nathI. samAjamAM ahiMsA-niSThAnI pratiSThA AvA kalApaNAna-akarmaNatAne AkSepa temanA upara thAya e javalle thanAra sAdhako ja karAvI zake che. ahiMsAsAdhanAnI svAbhAvika che. paNa aneka bhUmikAo che. temAM A paNa eka utkaTa bhUmikA have sarvodayavAdionA A siddhAnta upara paNa thoDe che ane te anAvazyaka che ema mAnavAne kAraNa nathI. vicAra karI laIe ke vyakitae jIvananI jarUriyAta pitAnI ahiMsAnI sAdhanAmAM A sthitie pahoMcela vyakti ja meLe ja upajAvavI joIe. sAdhuo jIvananI jarUriyAtane bhAra samAjamAM je vividha bhUmikAe ahiMsA-sAdhanA thatI hoya bIjA upara nAkhI pote potAne ahiMsaka mAne che. A vastunI temAM preraka baLa banI rahe che. Takora zrI devanA vyAkhyAnamAM che. A viSe paNa "bhAra nAkhavo AvI sAdhanA-utkaTa ahiMsAnI sAdhanA-karanAranA saMgho ane "bhAra upADI levo' e beno viveka jarUrI che. paNa jyAre na hoya te paNa sAcuM ja che ane je saMghe bane te ahiMsAnI ApaNe vyakitaniSTha ahiMsA karatA samAjaniSTha ahiMsA upara ' utkaTatAne badale DhAMga sthAna laI le che e AjanA sAdhu- vadhAre bhAra ApavA mAgIe chIe tyAre e paNa samajI levuM sone nihALanAra koI paNa joI zake che. aMdarathI UgelI joIe ke ahiMsAne uddabhava samAjamAMthI ja thatuM hoI-te utkaTa ahiMsA jIvanamAM na hoya chatAM utkaTa ahiMsAne anusarI eka sAmAjika guNa hoI-tene vyakitaniSTha kahevAno artha banelA jIvananA niyamonA bAhya khokhAne vaLagI rahevuM emAM eTalo ja che ke samAjamAM je kAMI hiMsA thaI rahI che tene te AtmavaMcanA spaSTa ja che. ene bacAva karavA mATe A TALavA koI eka vyakita prayatna karI rahela che. je kALe samA- nathI lakhAyuM.. jamAM hiMsAnA je rUpa upara vadhAre dhyAna kendrita thayuM hoya te bhe. buddha ke mahAvIranI ahiMsA saMghamAM purAI rahI ane hiMsAne TALavAno prayatna thAya e svAbhAvika che. bha. mahA- tene samAjamAM vikAsa na thayo ema zrI zaMkararAva deva kahe che. vIranA samayamAM temaNe sarvaprathama dhArmika kSetramAM dharmane Ane arthe temane mana zuM vivakSita che te samajAtuM nathI, nAme thatI hiMsAne nivAravA vizeSa prayatna karyo. paNa samAja jIvanamAMthI krame karI dhArmika hiMsA nAbUda thaI athavA eno artha e nathI ke temaNe artha agara kAmamAM tA.dhArmika hiMsA pratye dhRNA jAgRta thaI. A ahiMsAne samAjahiMsA je thatI tene viSe kAMI ja vicAra karyo nathI. gRhastha gata vikAsa nathI te zuM che? azoka jevA rAjAne yuddhanI mATenA bAra vratanI yojanA janArane ema lAgyA vinA nahiM bhayaMkaratA bhAsita thAya che te samAjagata ahiMsAnA vikAsa rahe ke te kSetre paNa temaNe sAdhakanI prAthamika bhUmikAne gya vinA ja che ema te na kahI zakAya. samagra saurASTramAM ane ahiMsA ane aparigraha upara pUruM dhyAna ApyuM ja che. gRhastha gujarAtamAM bhaMsAhAra pratye ghaNA ane samagra bhAratavarSamAM vasatA pachI te rAjA hoya ke sAmAnya prajA, paNa teNe zatrunA Akra- jaina samAjamAM mAMsAhAra viSe dhRNu e ahiMsAno samAjagata maNa sivAya tenI hiMsA na karavI, eTale ke svayaM AgaLa vikAsa nahi te bIjuM zuM che ? ane Aje paNa je gAMdhIjInuM vadhIne AkramaNa na karavuM. A vastune temaNe gRhasthanA ahiMsA- nAma laI ApaNe ahiMsAnI moTI moTI vAto karIe chIe vratamAM Avazyaka mAnI che. A samAjajIvanamAM ahiMsAnA temane saphaLatA zuM samAjamAM ahiMsAnI bhUmikA vinA ja siddhAntane utAravAno prayatna nathI te zuM che? ane AjanA maLI gaI? A bhayaMkara yuddho e AkramaNa nahiM te bIjuM zuM che? kharI vAta evI che ke ahiMsAnI vicAraNAne mULa eTale vastutaH samasyA eka ja che. tenA saMkoca-vistAramAM bheda srota te eka ja che. te ja strotanuM pANI mahAvIre pIdhuM che. je vyakita ahiMsAnI sUkSmatAmAM jAya te artha ane kAma ke budhe pIdhuM. ane te ja strotanuM pANI gAMdhIe pIdhuM, viSenI hiMsAne vicAra ja na kare ema kema kahI zakAya ? samaya samayanI samasyAo judI hoya che ane e eTale mULa prazna e che ke ahiMsAnuM vyaktigata pAlana samasyAmAM ahiMsaka vyakita pitAnI samajazakita ane bhUmikA ' je kaI karavA mAge che tenI maryAdA zI? zuM te roTalo pramANe ane paristhiti pramANe ukela Ape che. prahalAdanI pite raLe to ja ahiMsaka kahI zakAya ane bIjo tene khava bhakitane ApaNe satyAgrahanuM nAma nathI ApatA tethI kAMI e rAve te tenI ahiMsA adhUrI lekhAya ? jyAre ApaNe samAjanI satyAgraha maTI nathI ja, ane gAMdhIjIe ghaNuM pralAde UbhA vAta karIe chIe tyAre je samAjamAM ApaNe jIvatA hoIe karyA eTale gAMdhIjIne ApaNe satyAgrahanA puraskartA kahIe chIe. ane tenI je prakAranI racanA hoya ene paNa khyAla karavo ja paNue bhulI jaIe chIe ke svayaM pallAdanI niSThAe keTakeTalA joIe. atyAranA samAjanI racanA evI che ke temAM kAmanI mAnavIomAM bhakitaniSThA prerI haze? ene to koIe hisAba vaheMcaNI anivArya che ja, eTale e Agraha ke je khetI na kare kADho ja nathI, e nIkaLI zake paNa nahi. tene khAvAne adhikAra nathI, agara hAthe na kAMte tene kapaDA "samAjane hiMsAnI chUTa ApavAmAM AvI A vAkaya zrI devanuM paheravAne adhikAra nathI e satyAgrahamAM na khape, paNa che. ahiM paNa chUTa ApI ema nahi, paNa manuSya potAnI atyAgrahamAM jarUra khape. je mANasane zvAsa levAmAM paNa hiMsA kamajorIne kAraNe chUTa lIdhI. satyAgrahI ke bhUdAnI evuM ghaNuM kare jaNAtI hoya tene khetI karavA kahevuM te atyAgraha che ane je gAMdhIjI ke vinobAne saMmata na hAya. tethI ema to na kahevAya AvI ahiMsAnI sAdhanA karanAra vyaktio na ja hoya ema ke temaNe chUTa ApI. manuSya koI paNa guNane svIkAra pitAnI Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 168-60 zakita anusAra ja kare che. AthI ja AdhyAtmika vikAsanI aneka bhUmikAe paDe che. paNa tethI ema te na ja kahevAya ke pravartI ke evI badhI chUTa ApI che. evI chUTa hoya to te manuSya AgaLa vadhI ja zake nahi. paNa te je ema samajatA rahe ke A chUTa je lauM chuM athavA te anAcAra karU chuM te anAcAra teA che ja . ane mAre tene game tyAre cheDavAta che ja te ja te AdhyAtmika sAdhanAnI kAi paNa eka bhUmikAmAM gaNAi zake. anyathA rUDhAcArI gaNAya, pragatinA paMthe nahi. cAra Azrama viSenI vAta karatA te zrI deva bhIMta ja bhUlyA che. brahmacArI te bALaka gaNAya e zuM kamAya? saMnyAsI tA ativRddha heAya, zuM teNe paNa khetI karavAnu cAlu rAkhavu ? te pachI samAjamAM bimAra hAya, vRddo hoya tenI javAbadArI zuM samAjanI nathI ? jo ema na hoya te tA samAja ghaDavAnI AvazyaktA ja zI? pazunI jema jIvavu ane maravu e zu khoTuM? manuSya samAja AMdhyuM! enI pAchaLa dRSTi e ja che ke samAjamAM baLavAna ane baLahIna badhAnuM ucita mAtrAmAM bharaNapoSaNa svAbhAvika rIte thatu rahe, ane saiA peAtAnI meAgyatA ane ci pramANe kArya kare. e vastu tA azakaya ja che. ke badhAe eka ja prakAranu ane te utpAdananuM ja kAma karavuM joie ane utpAdananuM kArya na kare te tene khAvAne hakka ja nathI, kAraNa ke tenI javAbadArI khIjAe upADavI paDe che. jo ApaNe a ma kharekhara mAnatA hAIe teA bhUdAnayAtrA baMdha ja karavI paDe, chApAo baMdha karavA paDe, sAdhanAAzrame baMdha karavA paDe, ane badhAMe khetare yA ka rakhAnAmAM jaI kAr ja karavuM paDe. paNa zrI devane je kahevAnuM che te teA kadAca khIjuM ja che, ane te e ke 'kRSimAM hiMsA che mATe te cheDIne ahiMsAne mAga apanAvavA eTale ke khAvanu cheDavu nahi, paNa khetI cheDavI-A bhAga kharAbara nathI,' temanuM A vizleSaNa upara uparathI ThIka lAge che, paNa jemaNe kRSimAM hiMsA batAvI che temaNe khAvAmAM ahiMsA che evu kayAM kahyuM che? jemane kRSimAM hiMsA jaNAi temane te khAvAmAM paNa hiMsA ja jaNAi che, eTale ja te te khAvAnuM krame karI ehuM te enDru karatA jAya che. AjanA sAdhusamAjanA AcaraNane AdhAre hiMsA-ahiMsAnA siddhAMtanI vicAraNA na thai zake, mULa siddhAMtakAranA vakatavyane ane AcaraNane samajavA prayatna karavA joie. khAsa karI temanI jayaMtI prasaMge, hiMsA-ahiMsAnI aneka vyAkhyA thai, paNa chevaTe je vyAkhyA anivAya rIte jaina dharmamAM svIkArAi te che: "pramAda e hiMsA ane apramAda e ahiMsA. jIvanamAM apamAdanI mAtrA jeTalI vadhe teTalI ahiMsA vadhe che ane temAM jeTalI kamI teTalI ahiMsaka jIvanamAM paNa kamI. A vyAkhyA eTalI vizALa che ke temAM vyakti potAnI ruci pramANe potAne jaNAtA kartavyane samAveza karI zake che ane akartavyane TALI zake che, jene mAtra ALasu khanI kazuM ja karavu nathI e jyAre ahiMsAne AgaLa dhare che tyAre temAM tenI ALasanA ja doSa che paNa tethI ahiMsAne kAraNe te tema kare che ema mAnavAne kAraNa nathI. ahiMsAnA vizALamAM vizALa sarvasamAvezI a paNa che ane saMkucitamAM sakucita paNa che. temAMthI manuSya peAtAnI zakti pramANe cUMTe che. Ama karavAmAM keTalIka vakhata te AtmavacanA kare che te keTalIka vAra potAnI dRDha mAnyatAnuM anusaraNa paNa karatA hAya che. eTale ahiMsaka AcAra zu' nahi ane zu 193 che tenA niNaeNya chevaTe te pramAdane AdhAre ja karavA joie. gItAnA zabdamAM kahevu hAya to anAsakta manuSya ja jema kharI samabhAvI ane ahiMsaka che ane te jema peAtAnA kartavyanI kasoTI tarIke anAsikatane rAkhe che, e ja ene dhruvamatra che, tema apramAda e ja ahi'saka AcAra mATe jainadhame dhruvamatra ApyA che. game te kAya karatAM jeTalA pramANamAM apramAdI rahevAya teTalA pramANamAM ahiMsaka banAya che ane jeTalA pramANamAM pramAda teTalI hiMsA. A kasoTIe ja jIvananI hiMsA ane ahiMsAne kasavI joie ane ene AdhAre kanyAka byane nirNaya paNa karavA joie. dalasukha mAlaviyA pUraka noMdha uparanI AleAcanAvicAraNAmAM zrI dalasukhabhAe zrI zaMkararAva devanA ghaNuAkharA muddAonu bhAre satarka ane jhINuvaTabharyuM vizleSaNa karyuM che. ema chatAM zrI zaMkararAva devanA eka vidhAna taraka lekhakanuM pUratuM lakSa gayuM nathI. zrI zaMkararAva deva peAtAnA pravacananI zarUAtamAM jaNAve che ke "anivArya hiMsAnA nAma upara samAjane hiMsAnI chUTa ApavAmAM AvI ane pUN ahiMsAnuM pAlana karavAvALA bhikSuone sadha samAjathI alaga banI gaye|." AmAMnA prathama vAkayamAM je vidhAna che te vidhAna jaina paraMparA viSetu temanu ajJAna sUcave che. samAjane eTale ke gRhastha samAjane koi paNa hiMsAne anivArya gaNIne jaina dharma taraphathI chUTa ApavAmAM AvI che evu che ja nahi. gRhastha samAja je kAMi hiMsA kare tene deza tene lAge ja che ane tenAM mULa teNe bhAgavA ja paDe che. paNa 'anivAya hiMsAe zabdanA prayoga jaina sAdhuonI-jaina bhikSuonI-cAlu jIvanacarcA aMge karavAmAM AvyA che ane te dvArA eve bhAva sUcavavAmAM ALyeA che ke jaina sAdhue ahiMsAne potAnA jIvanamAM amalI banAvavAne game teTalA prayatna kare ane game teTalA te sAvadha rahe-apramAdI rahetA paNa zvAse|cchavAsa, gamanAgamana, AhAra-nihAra vagere aMge temanA jIvana sAthe kAi ne krAi hiMsA joDAyalI rahevAnI ja. virati hAvAnA dAvA karatA jaina sAdhuone peAtAnA jIvanadhAraNa aMge AvI sUkSma hiMsA tA avazya karavI paDavAnI ja. satata jAgRta rahetA evA jaina sAdhuonA AcAradharmanA vicAra karatAM jaina zAstrakAroe AvI sukSma hiMsAne anivArya gaNIne kSamya gaNI che athavA te tene hiMsA gaNavI nahi ema sUcavyuM che. kANu ke ahiMsAnuM sArvatrika pAlana karavAnA Agraha dvArA sAdhue potAnI samagra jIvanaprakriyA baMdha karI de ema jaina zAstrakArAe kadI iyu nathI ke kappu" nathI. Ama anivAya hiMsAnI chUTa jaina zAstrakArAe gRhasthAne nahi paNa sAdhune ApI che, ane tenI pAchaLa upara jaNAvyA mujabanI vicAraNA rahelI che. eka bIjo surphe jetA zrau dalasukhabhAie karo peAtAnA lekhamAM ullekha karyAM nathI te che vijJAna virUddha dhama ne lagatA. potAnA pravacanamAM zrI zarkararAva deve e matalabanu kahyu` che ke ahiMsAnA mAdhyama dvArA AkhuM vizva badalI zakAya che. A krAMtikArI khyAla dharma apanAvavA paDaze. jo te krAntikArI nahi khate te pote khalAsa thavuM paDaze; kAraNa ke vijJAne ahi'sAne anivAya banAvI dIdhI che. jo samagra saMsAra ahiMsAnA mArga upara nahi cAle te teNe sarvanAzanA bhAge ja AgaLa vadhavAnuM raheze. Ama hAvAthI je kAma dhama karI nahi V Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-60 zakayuM te vijJAna karaze. te pachI dharme pitAnuM svarUpa zA mATe krAMtikArI banAvavuM nahi? vijJAna Aje samagra saMsArane joDI rahyuM che, paraMtu dharma samagra saMsArane teDavAnuM kAma karI rahyA che" ityAdi. A nirUpaNamAM vijJAna ane dharma eka bIjAnA harIpha hoya ane je dharma vakhatasara nahi cete tenuM sthAna vijJAna laI leze vAcatra cetavaNI raju karavAmAM AvI che. vaLI temAM vijJAnanI ekAMgI prazasti che ane dharmanI ekAMgI nindA athavA te avagaNanA che. kharI rIte vijJAna ane dharmanAM kAryakSetra samAna nahi paNa bhinna che ane parasparanAM pUraka banI zake tevAM che. vijJAnane hiMsA ahiMsAnI vicAraNuM sAthe sIdho . koI saMbaMdha nathI. kudaratanA niyamanuM prAgapUrvaka saMzodhana karavuM ane te niyamonA jJAna vaDe kudaratI baLA upara mAnavInuM prabhutva vadhAratA javuM-A kArya vijJAnanuM che. tene saMbaMdha kevaLa bhautika vizvanA zikaya teTalA sAkSAtkAra sAthe che. vaijJAnika sAdhane vaDe mAnavIne samAjane ekamekane najIka lAvavAnuM kAma avazya vijJAne karyuM che, paNa A samAjamAM baMdhutvanI bhAvanA pidA karavAnuM, keLavavAnuM kAma vijJAnanuM nahi paNa kevaLa dharmanuM che. mAnavInA AcAra sAthe sIdho saMbaMdha dharmane che, vijJAnane nahi. vijJAne mAnavInI hiMsaka zakti pArAvAra vadhArI dIdhI che. e uparathI ahiMsAnI anivAryatA phalita karavAnuM kArya dharmanuM eTale mAnavInI aMdara rahelI dharmabuddhinuM che. dharme samagra saMsArane teDa. vAnuM kAma karyuM che A vidhAnamAM dharma zabdano artha pitapotAnA dharmanI vizALa bhAvanAne nahi samajanAra saMpradAyabadhira dhAbhika samAja ema samajavAnuM che. koI paNa dharmane tenA kharA arthamAM samajavAmAM ane anusaravAmAM Ave che tenuM pariNAma mAnava samAjane toDavAmAM nahi paNa joDavAmAM ja Ave. vijJAnamAtrathI jagata nathI jIvavAnuM ke nathI maravAnuM. tenA jIvavA maravAne AdhAra ahiMsApradhAne dhamadaSTinA udaya ke asta thavA upara rahelo che. A rIte vicAratAM dhama ahiMsAlakSI nahi bane te vijJAna jagatane bacAvI leze ema nahi, paNa kevaLa ahiMsAlakSI dhama-buddhinI jAgRti ane sthira pratiSTA e ja mAtra AjanA jagatano tAraNahAra upAya banI zake tema che. - zrI. zaMkararAva devanA pravacanane jhoka samagrapaNe kAMIka Ave che: - AjanA jaina sAdhuonI zramavimukhatA, anyanA zramanA pariNAmarUpa maLatI sagavaDone temanA pakSe levAto satata lAbha ane tenA vaLatara rUpe sAmAjika sevAnA rUpamAM kazuM paNa karavAnI javAbadArI inakAra ane te badhuM saMpUrNapaNe ahiMsaka evI jIvana-Adarzana anupAlana mATe anivArya che AvI temanI rUDha mAnyatA -A sAme zrI zaMkararAva devane virodha che ane jo ahiMsaka jIvananA Adarzane lagatI AvI * mAnyatA hoya to tene teo tilAMjali Ape, zramAbhimukha bane, ane temane maLatI sAmAjika sagavaDanA vaLatara rUpe teo samAjane eka yA bIjA prakAranI sevA Ape evo zrI zaMkararAva. devano Agraha che. A temane Agraha mane paNa svIkArya che, jaina sAdhuoe lakSyamAM levA jevo che ane te mujaba temanA AcAravicAramAM parivartana thavAnI jarUra che e mane paNa lAge che, paNa tevuM parivartana nIce jaNAvela khyAlone AdhIna rahIne thavuM joIe e mAro abhiprAya che : (1) teo sAdhu yA saMnyAsI hoIne ekadama saMyamapUrNa, hiMsAkarmathI bane teTaluM mukata, bane teTalI ochI jarUriyAto vaDe calAvI levAnI vRttithI yukata evA jIvanane varelA che. tethI temanI zramaparAyaNatA ke sevAbhimukhatA A prakAranA jIvanane sarvathA anurUpa, susaMgata ane piSaka hovI joIe. jemAM pitA pUrata bane teTalo ocho AraMbhasamAraMbha hoya evuM sAdhujIvananuM rU5 hovuM joIe. (2) sAdhu jIvana eTale sAdhakanuM jIvana, eTale ke sAdhanAyukta jIvana-AvI kalpanA jaina sAdhunA jIvana sAthe haMmezAM joDAyelI rahI che. A sAdhanA eTale vrata, japa, tapa, dhyAna ane jJAnopAsanA. A badhI bAbatone jene ApaNe zrama thI sevAnA nAmathI oLakhIe chIe te sAthe sIdhe saMbaMdha nathI, ema chatAM paNa sAdhu jIvanamAM A bAbatane mukhya nahi te mahatvanuM sthAna hovuM ja joIe. Ano artha e thayo ke je A bAbatanI taddana upekSA karIne koI paNa sAdhu zrama ane sevAnA vicArane amalI banAvavAno prayatna karaze te tene sAdhu kadAca uttama kaTine samAja sevaka banaze, paNa tenAmAM ApaNI kalpanAnA sAdhupurUSanuM darzana ApaNane ka da paNa nahi thAya. (2) zrama eTale mAtra zArIrika zrama ema nahi. alabatta pitAnuM cAlu kAmakAja pitA thakI ja teo patAve ane te mATe nokara cAkara upara parAvalaMbI na bane e jarUra IcchavA regya che, paNa sAdhu jAte sutara kAMte, kapaDuM jAte vaNe, rasoI jAte karIne khAvAnuM pakAve, athavA te anna mATe jAte khetI kare e koI ekAnta Agraha have ja na joIe. pitAnI aMgata jarUriyAto samAja pAsethI teo meLavI le ane samAjanI bIjI aneka rIte sevA kare. dA. ta. jJAna saMzodhana, dalita yA pIDitanI sevA, zikSaNa, vagere. ane A badhI pravRtti niSkAma bhAve ane jAgRtipUrvaka teo karatA hoIne, temAM eka yA bIjA prakAranI hiMsA antargata hovA chatAM potAnA ahi sA vratane AthI jarA paNa bAdha Ave che ema teo na samaje. .. jana sAdhuo pakSe AvuM AcAravicAra-5rivartana zrI zaMkararAva devane apekSita che ema huM samajyo chuM ane AjanA sAdhusamAjane vartamAna vicAravAtAvaraNa sAthe potAnA jIvanane tAlabaddha banAvavuM hoya te upara jaNAvyA mujaba potAnA vicAra, vacana ane vartanamAM jarUrI pheraphAra karyA sivAya cAle tema nathI ema temaNe samajI levAnI-eka rIte kahIe te anivAryaAvazyakatA che. paramAnaMda wwwwww wwwwwwwwwtane viSayasUci bhagavAna mahAvIranuM kArya : eka vicAraNA ... ... dalasukhabhAI mAlavaNiyA 71 pUraka nedha... ... .. paramAnaMda sANaMda zuddhiprayoga paramAnaMda prakIrNa noMdha : gujarAta yunivarsi- paramAnaMda TInA zikSaNa mAdhyamane prazna ane maganabhAI desAdanuM aNanama valaNa', zikSaNa mAdhyamanA prazna upara S. jIvarAja mahetAe pADele vedhaka prakAza zeTha kasturabhAI lAlabhAInuM alpAkSarI pravacana, eka sevAbhAvI sajajanane dehavilaya enuM nAma te zrAvaka ' ... vAlajI goviMdajI desAI 81 paryuSaNa vyAkhyAnamALAne kAryakrama ... ... 2 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-60 prabuddha jIvana ka sANaMdane zuddhipravega ka ( kalA pakhavADiyA daramiyAna bhAla naLakAMThA prAyogika saMghanA maMtrI zrI aMbubhAI muMbaI AvyA hatA ane temane maLavAnuM banatAM sANaMdanI zuddhiprayogane lagatI prabuddha jIvananA chellA be aMkamAM pragaTa thayelI vigatemAM rahI gayelA keTalAka hakIktadoSo tarapha temaNe mArUM dhyAna kheMcyuM hatuM. ATale dUra beThAM beThAM sAcI hakIkata meLavavI ane tAravavI e atyaMta muzkela kAryuM hatuM ane AvA jaTila prakaraNa aMge zakya teTalI mahenata ane kALajI revavAmAM AvI hoya ema chatAM paNa koi ne koI hakIkatoSa rahI jAya e svAbhAvika hatuM. Ama chatAM lakhANamAM hakIkatane eka paNa deSa rahI jAya te mArI kSati ja gaNya. sad bhAgye temaNe sUcavelA hakIkatadoSa najIvA che ane tethI tene vigatavAra ulekha karavAnI mane jarUra lAgatI nathI. mAtra eka hakIkatadoSa ullekhanIya lAge che. tA. 1-8-60 nA chellA prabuddha jIvanamAM zuddiprayoga chAvaNI zrI maNibahenanA gharanI sAme hovAnuM jaNAveluM hatuM te hakIkatamAM barAbara nathI ema zrI aMbubhAinuM kahevuM hatuM ane maNibahenanI buddhi mAM zuddhi ho!" evA pikAre savAranA bhAgamAM sANaMdanA nahera rastAo ane zerIomAM karavAmAM AvatA hatA ema e aMkamAM jaNAvavAmAM AvayuM hatuM. zrI aMbubhAinA kahevA mujaba AvA slogans pekAre nahi paNa savArane bhAgamAM zuddhi prAga maMDaLI rAmadhuna ke evI anya koI dhuna pokAratI hatI ane sAMjanA samaye "sattA upara sevAnuM svAmitva hovuM joie' evI matalabano sUrI ucAratI cotarapha pharatI hatI. hakIkata aMge kapakamAM je kAMi sAMbhaLyuM hoya tenI apekSAe zrI aMbubhAI prastuta zuddiprayoganA eka mukhya saMcAlaka hAIne teo A bAbatamAM je kahe che te mATe vinAsaMke svIkArI levuM rahyuM ane uparanI pAThAphera hakIkatathI prastuta zuddhiprAganI pratiSThAne jo koI hAni thaI hoya te te mATe mAre dilagIrI darzAvavI rahI. paramAnaMda). phalazruti temaNe te prAyogika saMdhanA Adeza anusAra vartavAnuM hatuM (gatAMkathI cAlu) ane te saMghe temane pAraNuM karavA kahyuM ane choTubhAIe A samagra zuddhiprayoganuM mUlyAMkana karavA mATe tene samA e rIte pAraNAM karyA ane e hetuthI upara jaNAvI te vartananA saMdarbhamAM Aja sudhI apragaTa rahelI evI eka hakIkata prakAranI goThavaNa karavAmAM AvI e badhuM te ThIka ja thayuM. pragaTa karavAnI mane pharaja paDe che. tA. 25-5-6 nA roja zrI kAraNa ke pramANamAM eka alpa mahatvanA prazna upara mRtyu choTubhAIe zarU karela zaratI AmaraNAnta anazananAM pAraNAM sanmukha meTuM mAMDIne beThela eka bhadra mAnavIne te dizAethI karavAnI ane zuddhiprayogane baMdha karavAnI vinaMti karatA sANaMdanA jema bane tema jaladIthI pAchA vALavo e atyaMta jarUrI nAgarikonA nivedanamAM, prAyagika saMdhane arpaNa karavAmAM AvelI hatuM ane jo koInI dRSTie atyanta ISTa paNa hatuM. paNa rU. 3,880nI rakama aMge, e matalabanuM rapaSTa jaNAvavAmAM A goThavaNa kaho, samajUtI kahe-temAM bhAgIdAra banela AvyuM hatuM ke sANaMdanA dAtAoe (eTale ke jemaNe AgaLa zuddhiprayoga samitinA sabhyo A kahevAtA phALAne lagatI upara manoraMjana kAryakramamAM phALo Apyo hato e dAtAoe) vAstavika paristhiti aMge ajANa hovAne koI paNa saMgomAM ane AgevAna nAgarikoe navesarathI phALe karIne A dAvo karI na ja zake. ane prastuta zuddhiprayoga saMbaMdhamAM rakama ekaThI karI hatI ane te rakama prAyogika saMghe svIkA- nAnA moTA badhA nirNaco, pite e sthAna upara na hovA chatAM, ravI ane e rakamane mULa phALA pAcho meLavavAne jemanA satata mArgadarzana anusAra levAtuM hatuM ane Agraha cheDI devo evo te nivedanamAM anurodha karavAmAM AvyuM jemane dareka paristhitithI samaya samaya para pUrA vAkepha rAkhavAmAM hatuM. Ama sANaMdanA dAtAo ane AgevAna nAgarika, jANe AvatA hatA tevA munizrI satabAlajIne A bAbatanI khabara ke maNibahenanI naitika kSatinuM prAyazcita karatA hoya e rIte, na hoya ema bane ja nahi. Ama chatAM paNa A ati mahatvanI navesarathI aMdara aMdara phALo karIne rUA. 3,880 ekaThA kare bAbatane prastuta zuddhipraganA pUrNAhuti prasaMganI vigate rajU ane prAyegika saMghane arpaNa kare e ghaTanA, je sAcI hoya karatA munizrI santabAlajInA tA. 16-6-60nA "vizva vAtsalya"nA te, sANaMdanA lokone jarUra gArava Ape tevI gaNAya ane agralekhamAM leza paNa isAre karavAmAM AvyuM nathI. Ama jayAre A uparathI samAdhAna mAnIne zuddhiprayoga samiti prastuta ApaNe A zuddhiprayoganA pariNAmane vicAra karIe chIe prayogane saMkelI le e paNa e samayanA saMyogo vicAratAM aucityabharyuM lekhAya. paNa vAstavamAM sANaMdanA A dAtA tyAre ApaNane mAluma paDe che ke zuddhiprayoganA kendramAM rahelI oe ane AgevAna nAgarikoe e divasomAM e koI vyakti zrI maNibahena anta sudhI aNanama rahyAM che jemanA phALe karyo ja nahotuM. mAtra anazananAM pAraNAM karavAmAM nAmano munizrI santabAlajInA A aMgenA AgaLa uparanA lekhomAM Avaze evI zubha AzA ane AturatAthI khAsa prerAIne kaze paNa ullekha karavAmAM Avyo nahoto, paNa chevaTanA bhAgamAM munizrI saMtabAlajI pratye UMDe Adara dharAvatI sANaMda bahAranI upara jaNAvela agralekhamAM jemane A AkhA anarthanA mULa eka zrImAne vyakti taraphathI prastuta rakama sANaMdanA nAgarikone -villain of the piece-tarIke varNavavAmAM AvyA che ane ucaka ApavAmAM AvI hatI, A rakama sANaMdanA nAgarike e prAyogika saMdhane arpaNa karI hatI ane prAyogika saMghe e maNibahena te temanA mAtra hAthA banyA hatA ema jemanA viSe rakama na rasIkAratAM sANaMdanA nAgarikone pAchI ApI hatI ane jaNAvavAmAM AvyuM che te De. zAntibhAI paNa aNanama rahyA A ? te anazana ane zuddhiprAga baMne eka sAthe saMkelI levAya che; pelI manoraMjananA kAryakramanA phALAnI rakama je rIte maLavI evA hetuthI, aMgrejImAM jene window-dressing kahe che joItI hatI te rIte pAchI maLI ja nathI; tene lagatI pAvatI- e{1-sANaMdanA dAtAo ane nAgarikonA sahakArathI eka bUke paNa apekSA mujaba pAchI pahoMcADavAmAM AvI ja nathI; kRtrima-bhUmikA UbhI karavAmAM AvI hatI. A bAbatanI ane AkhI samAdhAnanA pAyA rUpe je rakama navesarathI sANaMdanA AmaraNAMta anazanamAM nimagna evA zrI choTubhAIne bIlakula nAgarikoe ekaThI karIne prAyogika saMdhane ApavAmAM AvyAnuM khabara na hoya e taddana saMbhavita che, kAraNa ke temane A kahevAmAM AvyuM che te rakama paNa te mujaba navesarathI ekaThI badhI vATAdhATomAM UtaravAnuM kaI kAraNa ja nahotuM. karavAmAM AvI ja nathI. A badhuM jotAM A zuddhipraga Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana narI niSphaLatAne pAmyo che evI chApa ApaNA mana upara makAna mATe e phALe karavAmAM Avela te sANaMdanA RSi sacoTapaNe UThayA vinA rahetI nathI. Ama chatAM paNa munizrI bAlamaMdirane tA, 20-3-58ne roja ekAeka baMdha karavAnI sabAla A zuddhiprAgane saMpUrNa saphaLatA maLyAnuM jyAre jAherAta karavAmAM ghaNI gaMbhIra bhUla karI che ane temAMthI ja jAhera kare che tyAre "saMpUrNa saphaLatA e be zabdothI ApaNe A anarthane navI cAlanA maLI che te abhiprAyanuM mArA eka je kAMI samajIe chIe tethI munizrI kAMIka juduM ja samaje che mitra ke jemaNe A zuddhiprayogamAM aMgata rIte khUba rasa lIdho ema ApaNe namrabhAve kahevuM tathA vicAravuM rahyuM. hatA ane tene patAvavA mATe paNa khUba jahemata UThAvI hatI A zuddhipragano samagrapaNe vicAra karatAM tenI praki- temanA mArI uparanA eka patramAM nirUpaNa karAvavAmAM AvyuM che. yAmAM jyAM tyAM asaMgatio mAluma paDe che ane e rIte A nirUpaNathI AkhA prakaraNa upara navo prakAza paDe che ane Akhe zuddhioga doSamaya bhAse che. A zuddhiprayoga darami- tethI te ahIM udhUta karavAnuM mana thAya che. teo pitAnA patramAM yAna, zuddhiprayoga samitine ane tenA purohita munizrI santa- jaNAve che ke - bAlajIne judI judI vyakitao taraphathI sUcavavAmAM Avela sANaMda zuddhiprayoga viSe vicAravA jevI bAbata e che ke hovAnuM jANavAmAM Ave che ke "manoraMjananA phALAnI je maNibahenanI bhUla mATe je uhApoha karavAmAM Avyo ne te pachI rakama hoya te ame ekaThI karIne saMghane pahoMcatI karIe ane upavAsa vigerenI hAramALA calAvI cheka AmaraNa upavAsa sudhI kRpA karIne A zuddhiprayoga pAcho kheMcI leze.AnA javA- kheMcavAmAM AvyuM te sAmAjika sudhAraNAnI daSTie keTaluM pramANa bamAM munizrI santabAlajIe eprila-me mAsa AsapAsamAM pragaTa saranuM gaNAya? kAraNa ke satyAgraha e bedhArI talavAra che. eno. thayelI eka patrikAmAM jaNAvyuM hatuM tema temane ekasarakho cogya upaga na thAya te e hiMsA karatAM badatara thaI javAba rahyo hato ke " A zuddhipraga evI rIte amuka rakama javAno saMbhava che. kAraNa ke hiMsAne loko hiMsA tarIke jotA meLavavA mATe karavAmAM nathI AvyuM, paNa A hovAthI tenI tarapha eka prakAranI aruci sarvavyApI che; paNa zuddhiprayoga mAtra ATalI vAta mATe che ke sANaMda ahiMsaka dabANamAM lekanI manovRtti, moTe bhAge ahiMsaka RSi bAlamaMdiranI pAvatI ane nANAM te vakhatanA sacAlikA dabANa karanAra Apabhoga ApatA hovAthI, tenI tarapheNamAM maNibahenanI javAbadArI hAI, sANaMda Si bAlamaMdirane maLI ane jenI para dabANa thatuM hoya tenI virUddhamAM rahe che, ane tene jAya evI sthiti sarjavIsavI joIe ane A ja chatAM ye ahiMsaka dabANa sAcuM ja ne vyAjabI ja hoya tema Agraha zuddhiprayoga baMdha karatI vakhate ekAeka choDI devAmAM mAnI levAnuM kAraNa nathI. ahiMsaka dabANa karanArane A dekhIte AvyuM che. vaLI lokamane vRttimAM zuddhiprayoganA AMdolanathI je lAbha hovAthI ene vAparanAre AvuM dabANa vadhAre taTastha rIte jAgRti lAvavAnI apekSA hatI te apekSA te 222 nAgarikonA vAparavAno niyama rAkhavo joIe. nahitara trAgAM tarapha je jugupsA sahIvALA AgaLa upara jaNAvelA tA. 14-5-60nA nivedana janasamAjamAM che te ja jugupsA AvA zuddhiprayogo ke satyAgraha pUratA pramANamAM pUrI pADI hatI te te vakhate A zuddhipraga mATe thavAne saMpUrNa saMbhava che. dukAna AgaLa besI trAguM karanAra zA mATe saMkelI levAmAM na Avyo ? ane tA. 1-6-6nA bAvAne vepArI mANasa bhAgelI rakama vahelI ke moDI ApatA, roja lagabhaga ene maLatI bhUmikA upara e ja pravega zA hoya che, paNa trAgAM ane te karanAra baMne tarapha aMdarathI te mATe saMkelI levAmAM Avyo? vaLI zarUAtathI lagabhaga TheTha napharata anubhavatA hoya che. sANaMdanA zuddhiprayogamAM paNa sudhI A prazna aMge maNibahenane sarvathA doSita tarIke AgaLa AvuM pramANabhAna nathI rahyuM te vAta taTastha bhANasane dekhAyA dharavAmAM AvyA ane chevaTe A doSano Topale De, zAMtibhAInA sivAya rahe tevI nathI. tenA muddA joIe:mAthA upara nAkhavAmAM AvyuM. Ama AkhA prakaraNamAM (1) maNibahene pAvatI saMghanA nAmanI ja pADI hatI. amuka samaye eka bAbata upara te bIjA samaye bIjI | temane temanA snehIoe bIjA nAme phaMDa karavAnI salAha bAbata upara ema pharato pharato judI judI bAbate upara ApI hatI, chatAM temaNe nA pADelI. A vastu batAve che ke bhAra mUkAto rahe che ane Ama aneka asaMgationuM jyAM e kSaNe emanA manamAM saMdhane nANAM na maLe tevuM kazuM nahotuM, tyAM darzana thatuM rahyuM che. teo varSothI sANaMdamAM bIjA kAmonI joDAjoDa saMghanuM kAma A zuddhiprayoganI bIjI vicitratA e mAluma paDe che ke karatA ja hatA. saMdhanI pravRtti mATe A agAu ThIka ThIka nANuM je maNibahenane kendramAM rAkhIne A proga calAvavAmAM Avyo | sarakArI, ardha sarakArI, ne jAhera saMsthAo mAraphata temaNe teo cekasa bAbatamAM doSita hovA chatAM, A prayoga e hada meLavyAM hatAM. sANaMdamAM saMdhanuM kAma cAlyuM temAM bIjA koI sudhI calAvavAmAM Avyo che ke pariNAme maNibahena viSe kAryakara karatAM maNibahenanI jahemata vadhAre hatI. bahAranA lokonA dilamAM abhAva-aNagame-pedA thavAne badale (2) bagaDyuM tyAre ke jyAre sa the tyAMnI pravRtti baMdha karaeka prakAranI sahAnubhUti pedA thaI che. "A zuddhiprayogavALA- vAne TharAva karyo. A TharAvanA mULamAM paNa bAlamaMdiranI pravRtti e bIcArAM maNibahenanI zuM dazA karI che?" Avo uddagAra viSenA matabheda nahotA, paNa saMdhanA kesa aMgenA cokakasa anekanA moDhAmAMthI nIkaLate jANavAmAM Avyo che. zu - vicAra viSenA matabheda hatA. UMDA utaravAmAM Ave te maNiprayoganuM je AvuM viparIta pariNAma najare paDayuM hoya te bahena pUrAM saMdhanA ke pUrAM kogresanA te sAThamArI AnA A zuddhipaganA AjanAmAM ja koI bhUla-DyuTI rahelI taLiyAmAM dekhAya che. A paristhitimAM saMghe RSi bAlamaMdiranI hovI joIe evuM anumAna ApaNI sAme AvIne UbhuM rahe che. pravRtti tA. 20-3-58nA roja baMdha karavAne nirNaya karyo temAMthI AkhuM prakaraNa cagaDoLe caDyuM ane maNibahenane, tenA sAthIdArane tathA sANaMdanA bIjA nAgarikone caDasa caDyo ke A zuddhiganI AgaLa pAchaLa je kAMI karavAmAM AvyuM saMdha je bAlamaMdira baMdha karatuM hoya te A paisA zA sAru che temAM prAyogika saMghe pramANabhaMga karyo che, atireka karyo che ApavA ke apAvavA ? ane A prakaraNamAM manoraMjana kAryakramanA phALAnI rakama jame nAha karAvavAmAM je maNibahene bhUla karI hatI to A praznanI "e vastu niHsaMzaya che ke je saMsthAne nAme nANAM ugharAathaDAmaNa zarU thaI te daramiyAna prAyogika saMghe paNa jenA vavAmAM AvyAM te saMsthAne te nANAM maLavAM joIe. maNibahene kurato judI judI bAbate ja e kSaNe emanA manamAM ane konI joDAjoDa sa Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-60 te nANAM rokavA ke rakAvavAmAM bhAga bhajabbe che temAM paNa zakA nathI dekhAtI. maNibahene pote paNa kabula karyuM che ke nANAM te saMsthAne maLavA joie, ne eTalu ja nahi paNa, parIkSitabhAi te bIjA murabbIonI salAha mujaba nANAM sadhane maLI jAya te mATe e kALa daramiyAna eTale ke 1959nA jUna julAi daramiyAna maNibahene mahenata paNa karI hatI. dA. ta. temaNe makAna zarU thAya tyAM sudhI paisA gAmanA e gRhasthA pAse rahe. sadha paisA dAtAnA nAme jamA kare ne pahelA e gRhasthAnA nAme udhAre. makAna caNAtuM jAya tema paisA sa Mdha te gRhasthA pAsethI upADatA jAya-AvI darakhAsta karelI-eTale ke paisA sadhane maLatA ja hatA. paNa saMdhe haTha ke aNusamajane laine A kabulyu nAha. prabuddha jIvana "AtA artha e ke maNibahenane zarUAtamAM ke madhyamAM nANAM sadhane maLe temAM vAMdhA nahotA, eTaluM ja nahi paNa, maLI jAya tevI geAThavaNa paNa karavA teo taiyAra hatAM. paNa saMghanA kAryAMkaronA manamAM kAMika AvA Agraha hatA ke 'nANu te binazaratI ja ApavA joie ? amArA para avizvAsa zAne?' "satyAgrahanA prathama pAyeA temaNe dhaDIbhara tapAsyA hota to temane lAgata ke temaNe saMsthA baMdha karavAno TharAva karyAM. eTale ja leAkeAmAM avazvAsa UbhA karavAnA ekaDA temaNe mAMDayA hatA; ATalu AtmanirIkSaNa temaNe prathama ja karyuM hota teA A prakaraNamAM je vaLa caDA, caDasa caDaye te na banata. vastuta zAbdika rIte dAna binazaratI ke game te kahevAya paNa dAna lenAranI namratAthI temaNe joyu hAta to dekhAta ke leAkAe dAna peAtAnA dharaAMgaNe cAlatI saMsthA mATe Apyu hatuM, sadhanuM sAkArarUpa te bAlamaMdira ne maNibahena temane mana hatAM. temanA saMghe inkAra karyAM. lekane te e khAlamaMdira peAtAnA bALakone mATe calAvavAnuM hatuM ja tene mATe makAnanI paNa jarUra hatI. A sthitimAM zaSe bharAyela maNibahene ke temanA mitrAe e ja nANAMthI bIju khAlamaMdira UbhuM karavA salAha ApI te kheDAyalI. bhoM mAM varasAda paDayA jevI hatI, dAna lenAra tarIke temaNe evu vicAravuM joItuM hatuM ke dAna denArAo jema pAchuM na lai zake tema lenArA paNa te te pravRtti baMdha karavAne TharAva na karI zake. te paNa eka sAmAjika mUlya che. nahitara dAnane pravAha avazya meLA paDe " paNa bhUla bhUlane ja janma Ape tema baMne pakSe thayuM. maNibahena paNa haThe caDayAM te saMdha paNa tene namAvavA haThe caDayA-e hada sudhI ke AmaraNAMta upavAsa karIne paNa te siddha karavu joie, kAraNa ke emAM nANAMnA ayeAgya vyavahAranuM sAmAjika mUlya samAyalu che. "vAta sAcI che. te maNibahene lakhIne paNa peAtAnI bhUla kabUla karI che. paNa Akhare nANAMne durvyavahAra eTale zuM ? " eka sasthA mATe UbhAM karela nANAM tevI ja khIjI saMsthAne ApavA ke apAvavAnuM kAma. maNibahene e nANAM meLavyAM hatAM. sa MdhanI lAMbA kALa sudhI eNe sevA karI hatI. saMdhe pravRtti baMdha karI tyAre ja A vicAra Avye . nANAM pote nathI lIdhAM; samajyA pachI bhUla joI paNa zakayAM che; nANAM apAvavA kozIza paNa karI che. "AnI AvI sajA ! sajAnI paNa eka hada hAvI joIe !", "koi paNa sAmAjika durvyavahAra calAvI levA na joie te eka sAmAjika mUlya che. sajA pramANasaranI thAya te bIjuM 199 sAmAjika mUlya che. game te cArane ke mAraphADa karanArane kAMsI na i zakAya. maNibahenane saMdhamAMthI mukta karI zakAya. 2 tene ThaMpA Apatu nivedana thai zake. tethI paNa AgaLa jaine ke je saMsthAmAM che te koMgresa sthAne kariyAda thai zake. tenI pAse madada mAgI zakAya, gujarAtanA AgevAtA taraphathI paNa A ThIka nathI thayuM tema jarUra kahevarAvI zakAya. " paNa saMghe je pravRtti jAte baMdha karI tenA pratyAgha tarUpe udharAvela nANAM na ApavAnuM lAkAmAM koine lAge teA tenI AvI sajA na hoi zake. kAraNa ke saMdha sAva nirdeSi nathI. saMdhanA paNa doSa che. ne saMkhyAtranuM zAstra potAnA rAi jevaDA deSA pahADa samA ane khIjAnA pahADa samA doSa! rASTra samA jotAM zIkhave che. saMghe bhUla e karI ke (1) kALA je samajaNuthI sthAnika kAryAMkare udharAvyA te pravRtti baMdha karI. (ra) pachI paNa paisA apAvavAnI kAzIzA thaI temAM haTha pakaDIne mArga mokaLA thavA na dIdhA. (3) pAtAnA jUnA sAthIdAranA haDa ke doSa mATe pramANabahAranuM AMdolana calAvyuM. '"munIzrI te temanA sAthIdArA AtmanirIkSaNa karo te A traNe kSati temane dekhAyA sivAya nahi rahe. tapasyA te satyAgraha nathI. te balaprayAga che. tapasyAmAM jyAre namratA ne viveka bhaLe che tyAre ja te satyAgraha tkhanI zake che." A zuddhiprayeAga cha cha mahinA sudhI je rIte calAvavAmAM AvyeA che ane tenA upara je rIte "AmarAnta anazana" kaLaza caDhAvavAmAM Avye che te badhu jotAM A prakAranI AMdhI sAme zrI maNibahena aNunama TakI rahyA e eka bhAre AnA viSaya bane che. cAtarapha AsapAsa temanI buddhizuddhinI prAthaeNnA cintavatA sUtrya satata sAMbhaLyA ja karavA, potAnI sAme kAi paNa eka bhAi ke bahenanA upavAseAnI hAramALA satata cAlyA kare te muMge meDhe joyA ja karavu A badhu keTaluM dhuM yAtanAbharyuM haze tenI sahejamAM kalpanA AvavI muzkela che. AvA pracaMDa AMdolana sAme koi paNa nabaLA sabaLI vyakti kAM to gAMDI thai jAya athavA pAMta karavA tarapha dhasaDAi jAya. A eka prakAranuM continuous blackmailing-eka vyakitanI kramasaratI khoAi ja kahevAya. AmAM karuNA ke kAmaLatAno koi aMza dekhAtA nathI. AvA asahya trAgA sAme maNibahena TakI rahyAM te temanAmAM asAdhAraNa dhRti hAvAnuM sUcave che. paNa A uparAMta temane TakAvI rAkhavAmAM bIjI paNa eka pUraka kAraNa hatu. tene ahIM ullekha karavA ja joie. hakIkatamAM maNibahenane sthAnika tema ja prAdezika-koMgresI tema ja anya racanAtmaka-kAryakaronu ghaNu moTuM pIThabaLa hatu ane AvA pracaMDa zuddhiprayoga bAda paNa cAlu rahyuM che. ane prAyogika sadhanI A laData mAtra maNibahenane namAvavAnI nahAtI paNa temane jemanuM pIThabaLa hatuM tene paNa namAvavA mATenI hatI ema AsapAsane sauMdarbha vicAratAM mAluma paDe che. A zuddhiprayAga saMbadhe prAyeAgika sadha sAthe saMbaMdha nahi dharAvatI keTalIka AgevAna vyaktie (dA. ta. zrI vajubhAi zAha, zrI maganabhAi prabhudAsa desAi, amadAvAda koMgresa patrikAnA taMtrI) juA judA samaye jAhera nivene pragaTa karyAM hatAM. A nivedana vigatAmAM ahIM tahIM judA paDatA haze, paNa dareke A zuddhiprayoga pratye eTale ke temAM rahelA atireka- atizayatA-pratye nApasaMdagI rzAvI che. pU. ravizaMkara mahArAjanuM Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 prabuddha jIvana valaNa paNa A zuddhiprayoga pratye prAraMbhathI anta sudhI pratikuLatAnuM rahyuM che. je kissA upara A zuddiprayAganuM nirmANa karavAmAM AvyuM hatuM te mArA abhiprAya sukSma sarakArI adAlata mAraphata ukelavAyeAgya kisso hatA. paNa ema kahevAmAM Ave che ke prAyegika saMdha kAi paNa gunehagAra sAme sarakArI adAlatamAM javAmAM mAnatA nathI. te pachI A kisso kAi paNa ceAgya vyakitaonI tapAsa samitine soMpavA yogya hatA. kAraNa ke amuka vyakitanA saMpUrNa dASitapaNA viSe koi zaMkAne sthAna ja na hAya eNvA A sIdhe sAdA kissA naheAte, jo ke prAyeAgika saMghe ane munizrI santakhAlajIe Ama ekAntapaNe mAnI late ja A zuddhiprayoganAM maMDANa mAMDayAM hatAM. prastuta prakaraNamAM maNibahenane paNa potAnA pakSe kAMi te kAMi kahevAnuM hatuM. ema ApaNane badhI vigate jotAM vicAratAM lAge che. vaLI maNibahena ane santabAlajI vacce AgaLa upara paNa athaDAmaNA thai hatI te aMge UbhA thayelA pUrvagrahAe ane pratyekanA dhAyalA ahame prastuta zuddhiprayAgane vadhAre ugra ane dIrdhakAlIna banAvavAmAM amuka bhAga bhajavye hoya evu anumAna paNa ApaNA cittane pA~ vinA rahetu nathI. A badhI bAbatenI tapAsa ane ceAkhavaTa taTasthapaNe sAMbhaLanAra ane vicAranAra tapAsa samiti sivAya thai na ja zake e dekhItu che. maNibahenanA doSa paNa Akhare pheAjadArI DhaLane nahi paNa dIvAnI DhabanA hatA e hakIkata paNa dhyAnamAM levAnI rahe ja che. AvA zuddhiprayAganI kalpanA sAthe deSita vyakitanA hRdayaparivartananI kalpanA, gAMdhIjInA pratApe, ApaNA dilamAM haMmezAM joDAyalI rahe ja che. paNa A zuddhiprayAganA pradhyeAjakoe A saMbaMdhamAM avAranavAra spaSTa karyuM" che ke temanuM lakSya doSita vyakitanA hRdayaparivartananuM nahi paNa jarUrI pracAra dvArA doSita vyakitanA doSa aMge lokone jAgRta karavAnuM ane zuddhiprayoga dvArA dabANu lAvIne doSita vyakti pAse tenA dezanuM yeAgya prAyazcita karAvavAnuM rahyuM che. A khANu kai hada sudhI lai jai zakAya che ane ahiMsaka kahevAvA chatAM kevu' hiMsaka rUpa dhAraNa karI zake che te A zuddhiprayAge ApaNane sacoTa rIte dekhADayuM che. A prakAranA zuddhiprayAgathI samAjane saravALe lAbha thAya ke nukasAna thAya e praznanI gaMbhIrapaNe vicAraNA thavI ghaTe che. jemAM hRdayaparivartana apekSita hAya tevA sAmya prakArane zuddhiprayAga kalpI zakAya che; gAMdhIjIe karI paNa dekhADayeA che, paNa munizrI santabAlajIe zuddhaprayAganI je paraparA UbhI karI che temAM lagabhaga moTA bhAge atirekanu thayuM che ane tenu pariNAma samAjamAM zAnti, satyaniSThA ane zreyabuddhi pedA thavAne badale sthAnika vikhavAda pedA thavAmAM AvyuM che ane arasaparasanA rAgadveSa vadhAravAmAM Avyu che. munizrI santabAlajI, emAM koi zaka nathI ke, temanAmAM khIjI game te truTio hoya teA paNu, eka zreyavAMcchu AtmA che. te ApaNe AzA rAkhIe ke prastuta zuddhiprayAganA kaDavA ane kaparA anubhava uparathI te jarUrI medhapATha leze, vadhAre antamukha banaze ane kAi paNa navA zuddhiprayoganAM maMDANa mAMDatA pahelAM jemane sAjautthAnamAM rasa che ane je samAjazuddhinA satata vicAra kare che tevI vyakitaone saMparka sAdhIne potAnA vicArAnu jarUrI saMzAdhana karaze. samApta na paramAnada tA. 16-8-60 prakINa nAMdha gujarAta yunivarsiTInA zikSaNamAdhyamane prazna ane zrI maganabhAi desAinuM aNanama valaNa tAM. 1-8-60 nA prabuddha jIvananA aMkamAM prakINuM toMdhanA mathALA nIce gujarAta yunivarsiTInA zikSaNamAdhyamanA prazna e bAbata upara lakhatAM zrI maganabhAi desAinI aNunama valaNanA ullekha karavAmAM AvyeA che. A saMbaMdhamAM zrI maganabhAi desAi tA. 4-8--60 nA patramAM jaNAve che ke " tA. 1-4-60 nA prabuddha jIvanamAM mAdhyamanA prazna upara je noMdha lakhI che tenI aMdara tame. nAhakanA mane anyAya karyo che, ane lagabhaga khATe dekhADavA jevu jANeajANe ka" che. tame lakhA che ke " nyAyamUrtie aMdara aMdara maLIne samajUti karavA salAha ApI. te mArAM aNunama valaNane lIdhe karI zakAyuM nahi ane hAIkAne AgaLa vadhavAnI pharaja paDI." A sAva khoTI vAta che, e tamAre sudhAravI joie. mArA vakIle e samajUti mATe pUchyuM ane meM temane kahyuM hatuM ke te bAbatamAM mArI majUrI ja che. paraMtu me' je jANyu che te uparathI huM kahuM chuM ke hAIkoTa viSe tA huM cokkasa kahI zakuM nahi, paraMtu mArI valaNu viSe te jaNAvuM ke mArA vakIla samajUtinI vAta lAvyA tene meM maMjUra rAkhI hatI." mArI noMdha e divaseAnA janmabhUminA aMka uparathI hakIkatA tAravIne lakhavAmAM AvI hatI. A sabaMdhamAM zrI maganabhAi desAinA uparanA khulAsA AkhA praznane judA AkAra Ape che. paNa temane khulAsA vAMcatAM manamAM evA prazna ubhA thAya che ke zrI maganabhAi e samaye samajuti svIkAravA taiyAra hatA te e samajUtIne! mArga tA vaDI adAlatanA cUkAdA bAda paNa temanA mATe khulle hatA. paNa tema karavAne badale temaNe te rAjInAmuM ApyuM' ane te svIkArAi paNa gayuM che ane temanA sthAna upara zrI esa. vI. desAinI kAmacalAu nimaNU'ka paNa thai gaI che. A ghaTanA ema sUcave che ke prastuta prazna aMge temanu valaNa je pahelAM hatuM te ja eka sarakhuM kAyama rahyuM hatuM ane che. Ama chatAM jyAre gujarAtanI vaDI adAlata samakSa temanA rUlIMga' nA prazna AvyuMA tyAre te kayA prakAranI samajUtI svIkAravAne taiyAra hatA te viSe te vizeSa spaSTatA kare te ApaNane vadhAre prakAza prApta thAya. Ama karavA temane vinaMti che. zikSaNamAdhyamanA prazna upara DeA. jIvarAja mahetAee pADelA vedhaka prakAza zrI maganabhAi desAie gujarAtanI yunivarsiTInA upakulapatipadanuM rAjInAmuM ApatAM gujarAtanA rAjyapAla upara ogasTa mAsanI pahelI tArIkhe eka patra lakhyuM hateA ane temAM gujarAta rAjyanI sarakAranuM valaNa zikSaNamAdhyamanuM aMgre jImAMthI gujarAtImAM rUpAntara karavA aMge helpful-madakartA. na hetu ema sUcavIne sarakAranI nIti sAme TaMkAra karI hatI. A patra sabaMdhamAM gujarAtanA mukhya pradhAna DA. jIvarAja mahetAne je kAMi kahevAnuM heAya te jaNAvavAnI sUcanA sAthe te patranI nakala gujarAtanA rAjyapAle temanI upara mAkalI hatI. tenA javAkhamAM DaoN. jIvarAja mAhetAe aneka vigate ane khulAsA raju karate eka lAMkhA patra ogasTa mAsanI chaThThI tArIkhe gujarAtanA rAjyapAla eTale ke gujarAta yunivarsiTInA kulapati upara meAkalyA che ane dainika patrAmAM te patra pragaTa Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-60. prabuddha jIvana anukaLatA ja vadhAre nANAM, nANAMnI eka thai cUkyo che. temAM dhyAna kheMce tevA mukhya muddAo nIce nivRtta thayA bAda, A noMdha lakhAI rahI che e arasAmAM, cAlu mujaba cheH mAsanI 13mIe maLanAra seneTanI sabhAmAM A praznane sukhada (1) 1960 nA navembara mAsanI 23 mI tArIkhathI AkhI ane sarvasaMmata ukela Avaze ane gujarAta rAjyanA prAraMbhamAM ja yunivarsiTInuM zikSaNa mAdhyama gujarAtI banI javuM joIe ubhI thayelI A eka nAnI sarakhI kaTokaTIno aMta Avaze. evo TharAva 1950 nA navembaranI 23 mI tArIkhe karavAmAM tA.ka.: seneTanI sabhAe zikSaNa mAdhyamanA rUpAMtaranI Avela hovA chatAM ane te mATe pUratA nANunI jogavAI mudata daza varSa vadhArI che. hovA chatAM ane jarUra paDaye vadhAre nANuM pUrAM pADavAnI sara- zeTha kasturabhAI lAlabhAInuM apAkSarI pravacana kAre dAkhavelI anukuLatA chatAM A daza varSanA gALAmAM guja ta. 3-8-60 nA roja zeDa kasturabhAI lA: bhAIe muMbaI rAta yunivarsiTIe pAThayapustaka aMge karavA jevuM lagabhaga khAte pAyadhunI upara AvelA geDIjInA jaina upAzrayanA navekazuM ja karyuM nathI ane tabIbI. IjanerI ane khetIvADI mATe sathI baMdhAvavAmAM AvelA makAnanuM uddhATana karatAM nIce koI paNa pAThayapustaka upalabdha nathI, eTaluM ja nahi paNa, mujabanuM eka alpAkSarI pravacana karyuM hatuM :-- bI. esa. sI. mATe paNa bahu ja ochAM pAThyapustaka taiyAra jaina saMskRti hajAro varSa junI che, eTaluM ja paNa, karavAmAM AvyA che. te saMskRti mAraphata jainonI tema ja jainetaranI anekavidha sevA ' karavAmAM AvI che. jaina dharmanI savizeSa mahattA e che ke teNe - (2) Aje meDIkala ane ijanerI ke je aMge AvI koI nAtajAtanA bheda svIkAryA nathI. bIjI saMskRti mAphaka jaina paristhiti che - saMskRtimAM caDatI paDatI AvatI rahI che. koI vakhata behone (prophesare, ArsisTanTa prophesara ane lekacara) lIdhe to kaI vakhata hiMduone lIdhe tene ane jaina saMskRtine meDIkala-tabIbI zeSavuM paDayuM che. paNa Aje te evI du:kha dhaTanA banI rahI kula jagyA khAlI jagyA gujarAd gujarAtI nouM che ke jenenA hAthe ja jaina saMskRtine pArAvAra nukasAna pahoMcI jANanAra jANanAra rahyuM che. jaina saMskRtinA hisAbe jaina saMdha e moTAmAM moTI 127 38 38 40. 49 saMsthA che. A sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAono banelo saMdha Aje astavyasta banI gayela che eTaluM ja nahi paNa 167 41 temAM ghaNI kSatio AvI gaI che. jaina saMdhanuM baMdhAraNa Ama pAThya pustakone abhAva ane adhyApakonI ATalI suvyavasthita na hovAne kAraNe tema ja ApaNA zrAvake sAdhu badhI khAlI jagyA ane gujarAtI nahi jANanAra adhyApakonI sAdhu vacce bhedabhAvanI nItine laIne je paristhiti UbhI thaI ATalI moTI saMkhyA-A paristhitimAM navembara mAsanI 27mI thaI che tethI koI paNa jaina zrAvakane ke jaina sAdhune manaHkha tArIkhathI zikSaNa mAdhyamanuM rUpAntara koI hisAbe zakya ja nathI. thayA vinA nahi rahe. AmAMthI bacavAno ekamAtra upAya e (3) A mATe zikSaNamAdhyama tarIke tatkAla khetIvADI, che ke pakSApakSI karyA vinA saMdhanuM eka cokkasa ane pAkuM baMdhAtabIbI, ijanerI ane bIjA TekanolojI viSayanA zikSaNa raNu ghaDavuM joIe jethI ApaNe je nIce utarI rahyA chIe mATe aMgrejI cAlu rAkhyA sivAya bIjo koI vikalpa ja temAMthI bacIe." nahoto ane A mI pAMca varSa daramiyAna pUratA pracAra karIne A prasaMge jaina sAdhuo, sAdhvIo, zrAvako tema ja A viSayanA zikSaNane lagatAM pAThyapustaka karAvI levA e zrAvikAo bahu moTI saMkhyAmAM upasthita thayAM hatAM. hetathI ja zikSaNa mAdhyamanA rUpAntara mATe pAMca varSanI mudata muMbaI zaheramAM zve. . jainenA ATalA moTA samudAya vadhAravAnuM sucavavAmAM AvyuM hatuM. samakSa balavAne prasaMga zeTha kasturabhAIne ghaNA lAMbA samaye (4) A mATe yunivasira dhArAmAM A mujabane tatkALa sAMpaDayo hate. zeTha kasturabhAI pratye jaina , pU. samAja ghaNe pheraphAra karavAnuM anivArya che, kAraNa ke eDavokeTa janaralanA UDe AdarabhAva dharAvatA raa che ane pitAnA aneka prazna abhiprAya mujaba e mujaba pheraphAra karavAmAM na Ave te aMge vyApaka mArgadarzananI sadA apekSA rAkhatA rahyA che. upa23mI naveMbara bAda aMgrejI dvArA zikSaNa ApI zakAya ja nahiM. ranA mArmika TuMkA pravacanamAM zeTha kasturabhAIe kahyuM che DuM, sUcavyuM che ghaNuM ema kahI zakAya, paNa jaina samAjanI temanA (5) gujarAtI yunivarsiTi dhArAmAM pheraphAra karavA mATe seneTa viSe je apekSA che te vicAratAM zeTha kasturabhAIe jaina samaA agAu anekavAra dhArAsabhAne bhalAmaNa karI che. dA. ta. janA AjanA aneka pra upara jarA vadhAre vistArathI vivecana . 1953mAM ane te mujaba anekavAra pheraphAra karavAmAM AvyA che. karyuM hota to vadhAre sAruM thAta ane anekanAM dila satavAta. dA. ta. 1850, 1954 ane 1956 mo. A badhA samaya dara- : eka sevAbhAvI sajjanane dehavilaya miyAna zrI maganabhAI desAI seneTanA sabhya hatA ane temaNe jaina samAjanA eka jANItA kAryakara zrI mohanalAla dareka vakhate AvI bhalAmaNone Teko Apyo hato. e ja magana dIpacaMda cekasInuM 63 varSanI ummare egasTa mAsanI 8mI bhAI desAIe upakulapatipada upara AvyA bAda zikSaNamAdhyama tArIkhe avasAna thatAM jaina jainetara samAjane eka sevAniSTha aMgenA sudhArAnI dhArAsabhAne bhalAmaNa karavAnA TharAvane kAnUna sajajananI khoTa paDI che. temanI sevA pravRtti mAtra jaina samAja bahAra jAhera karyo che ane temAMthI A badhI kaTokaTI sarajAI che. ' puratI maryAdita nahotI. kegresanA teo eka jUnA vaphAdAra - A uparathI jeo A praznane zAntithI vicAra karaze sevaka hatA. vacagALe teo muMbaInI korporezanamAM sabhya tarIke ane DuM jIvarAja mahetAe raju karelA muddAo dhyAnamAM leze cUMTAyA hatA ane niyata mudata sudhI korporezananI temaNe sevA temane zrI maganabhAI desAIe A prazna upara dhAraNa kareluM karI hatI. Ama chatAM paNa temanI sevA pravRttine mukhya ka . ' valaNa keTaluM bhUlabhareluM che tene spaSTa khyAla Avaze. ApaNe jaina ve mu. samAja tarapha hatA. muMbaI , jaina svayaMsevaka maMDaLa AzA rAkhIe ke zrI maganabhAI desAInA upakulapatipada uparathI sAthe teo varSo sudhI gADhapaNe saMkaLAyelA hatA. jaina ve. bhaNa 5 temAMthI bacIne rana sAdhue sata thayAM hatAM. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ENT || * * - prabuddha jIvana tA. 16-8-60 mu. konpharansa pratye temanI apUrva niSThA hatI. jaina dharmamAM saMdhanA satyA, ane prazaMsako joga anupama zraddhA hatI. teo vakatA hatA. lekhaka paNa hatA, paNa temanI lekhanapravRtti jaina sAhitya tarapha ja muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA Ayojita paryuSaNa vyA khyAnamALA tA. 14-8-0 thI tA. 27-4-sudhI cAlaze. moTA bhAge jhukelI hatI. teo ucca kakSAnA zrAvaka hatA. vaizya e daramiyAna saMdha mATe tema ja saMdha dvArA saMcAlita zrI maNihovA chatAM vRtti brAhmaNa jevI saMtoSI hatI. kapAjana pAchaLa lAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya mATe temaNe kadI deDAdoDa karI nahotI. nekarI karatA tyAre te dara varSe phALe karavA mAM Ave che. saMdhanI vividha pravRttio pAchaLa rokAta samaya bAda karatAM bAkIno samaya eka yA bIjI calAvavA mATe rU. 10000nI apekSA che. dara varSe A mATe sAmAjika pravRtti pAchaLa teo vyatIta karatA. chellAM paMdara varSathI saMghanA sabhyo, mitro tathA prazaMsako taraphathI saMdhanI jarUriyAta te teo potAne badhe samaya sAmAjika pravRttione ja ApI rahyA mujabanI rakama maLI rahe che ane A Avaka upara nirbhara hatA. vrata niyamathI baddha saMyamapurNa temanuM jIvana hatuM. nirmaLa temanuM rahIne saMdha dvArA prabudhdha jIvananuM prakAzana, paryuSaNa vyAkhyAnacArikaya hatuM. dhArmikatA temanA samagra jIvanamAM vyApelI hatI. mALAnuM Ayojana, vAcanAlaya ane pustakAlayanuM saMcAlana tema ja te temanI sAthe jaina che. konpharansanI kAryavAhI aMge mane bIjI pravRttionuM saMyojana karavAmAM Ave che. A varSothI cAlu samAgamamAM AvavAnuM banyuM hatuM. kenpharansanI sthAyI varSe paNa payuM paNa vyAkhyAnamAM LA mAM bhAga letAM samitimAM eka yA bIjA prazna upara temanA paMcama-sura-ava bhAIbahenone saMdhanA temaja vAMcanAlaya ane pustakAlayanA phALAmAM laMbita vaktavane apratihata pravAha vaheto tenA bhaNakArA Aje yathAzakita rakama bharavA prArthanA che. AzA che ke amArI 'paNuM kAnamAM saMbhaLAyA kare che ane temanI te samayanI jussA Arthika apekSAne pUrI karIne saMdhanI pravRttio calAvavAmAM hA, Ati Aje paNa AMkha sAme taravayo kare che. tema ja vikAvavAmAM saMghanA zachako ane sahAyako amane mehanabhAI eTale dhagaza-ajoDa dhagaza; je kAma lIdhuM te protsAhita karaze. maMtrIo ; muMbaI jaina yuvakasaMgha. pAchaLa pAra vinAnI tamannA. kAma sAthe ramata kare te bIjA varSo sudhI Ama jenI sAthe maLIne kAma karyuM hoya ane eka " saMdhi samAcAra yA bIjA muddA upara athaDAyA paNa hoIe ane ema chatAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanI kAryavAhaka samitinA sabhya jenI taraphathI akhaMDa saddabhAva prema anubhavyo hAya-AvI eka zrI caMcaLabahena TI. jI. zAhe tA. 2-8-60 nA roja saMdhanI vyakitanuM paralokagamana thatAM citta zekavyA kula gamagIna banI kAryavAhaka samitinA sabhyone sahakuTuMba pitAne tyAM cApANI jAya che. temanI aMdagI daramiyAna be traNa vAra temane heppITalamAM maLavA javAnuM baneluM. ekAda vAra ThIka ThIka vAtacita mATe lAvyA hatA. kAryavAhaka samitinA sabhyone A thayelI; bIjI vAra temane sutelA joyela. A traNe prasaMga kuTuMbI meLe pahelIjavAra yojAyo hato. jamavAthI jarA paNa daramiyAna temanA meDhA upara meM pUrI svasthatA prasannatA joyelI. nyUna na lAge tevA upAhAra vaDe temaNe saunuM bhAvabharyuM ATalI gaMbhIra mAMdagI hovA chatAM temanI mukhAkRti upara Atithya karyuM hatuM ane gaI paryuSaNa vyAkhyAnamALA prasaMge te aNasAra sarakho paNa na dekhAya evI zAnti-Antara jAhera karelI rakama rU. 1000 mAM rUA. 111 umerIne kula re, abhimukhatA meM joyelI ane e samaye emanI AkRtimAM 1111 ne ceka saMdhane arpaNa karyo hato.. mane eka jaina sAdhunI pratimAnuM darzana thayeluM. temanI sAthenA chellA chellA meLApa vakhate temanA viSe mAruM AvuM saMvedana - tyAra bAda tA. 13-8-60nA roja saMghanA pramukha zrI hatuM. e ta kalpanAmAM na Ave tema bIje divase ekAeka khImajIbhAI mADaNa bhujapurIAe saMdhanI kAryavAhaka samitinA elavAI gaI e jANIne dilane sakhta AghAta lAgyo. sabhyane pitAnA nivAsasthAne nimaMtraNa ApyuM hatuM ane AvI rIte jenI jenI avasAnaneMdha levAnuM mana thAya sabhyanuM bhAvabharyuM Atithya karyuM hatuM. A prasaMge saMdha tarache tevI vyakitaonA vyakitatvamAM prakAza paNa hoya che ane phathI yojavAmAM AvelI payuMSaNa vyAkhyAnamALAnI vigato suvAsa paNa hoya che. Ama chatAM paNa koImAM prakAzanuM prAdhAnya hoya che, koImAM suvAsanuM prAdhAnya hoya che. A rIte maMtrIoe rajU karI hatI ane saghanI Arthika jarUriyAtane vicAratAM mehanabhAInA vyakitatvamAM suvAsanuM prAdhAnya hatuM. pahoMcI vaLavA mATe vyAkhyAnamALAnA divaso daramiyAna pUra A vizALa vizvamAM tene je eka nAnosarakhe khUNe prayAsa karavA kA. vA. samitinA sabhyone anurodha karyo hato. maLe te khUNAne choDIne jyAM tyAM UMce uDavAne maMtrIo taraphanA A anurodhane lakSyamAM laIne hAjara rahelA ane bhAtika mahattA prApta karavAne temaNe kadi prayAsa karyo nahoto. teo kadi netA banyA hatA. sevakanuM sthAna svIkArIne teo sabhyoe saMghanA phALAmAM judI judI rakama noMdhAvI hatI ane jIvanabhara vicaryA hatA ane e sthAnane temaNe saMpUrNa rIte e ja vakhate Azare rU. 2,000ne phALa bharAyo hate. caritArtha karyuM hatuM. temanAmAM lokottara : purUSonI tarjasvItA maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha nahotI, paNa saMskArapUta mAnavAmAM ApaNe apekSA rAkhIe bhArata jena mahAmaMDaLa Ayojita tevI temanAmAM namratA, nirmaLatA ane premALutA hatI. temanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA vANI ane vartanamAM gulAba-mogarAnI suvAsa hatI. Ama teo je khuNane vaLagIne vasyA ane vicaryA te khuNAmAM temaNe bhArata jaina mahAmaMDaLa (muMbaI zAkhA) taraphathI tA. amApa suvAsa prasarAvI hatI. A kAraNe e khAlI paDelA 18-8-60thI tA. 28-8-60 sudhInI eka paryuSaNa vyAkhyAnapagAtI , kadi paNa parAvAnI nahi, temanuM smaraNa ApaNane mALA goThavavAmAM AvI che. dararojanI vyAkhyAnasabhA sI. seva bhimukha banAve evI prArthanA ' pI. beMka pAse AvelA hIrAbAganA hAlamAM savAranA 8-30thI paramAnaMda 10 vAgyA sudhI cAlaze. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-60 * prabuddha jIvana enuM nAma te zrAvaka '' La Ave. dhare, ? // kacchamAM bhadrezvara nAme sundara nagara hatuM. astIha bhadrezvaranAmadheyaM puraM varaM kacchakRtaikazobham / 9 sarvAnasUriH nAphUrata 2. I tyAM devAlayamAM divasa ne rAta ghaMTanAda thAya tethI kaLikALane peTamAM dukhatuM. naktaMdivaM daivatamandireSu ghaMTAravAt atiramuSya cAsIt // 2.3 / / tyAMnA taruNa evA hRSTapuSTa ne rUpALA hatA ke jANe zivajIne hAra khavarAvavA sAru kAmadeve bahurUpa na dhAraNa karyA hoya. mahezvarasyaikajayAya kAmaH cakAra rUpANi sahasrazopi / yatrAbhutAkAravizeSabhAjAM daMbhena raMgattaruNavajAnAm // 2.6 / / tyAMnI kinnarakaMThI taruNIo ajavALI rAte madha jevA mIThA rAsaDA letI, te sAMbhaLavA candramAne mRgalo pRthvI upara cAlyo Ave, ane candramAM ene teDavA Ave paNa ene keme ye pAchA vaLavAnuM mana na thAya, nizAsu saudhoparisaMsthitAnAM mRgIdRzAM yatra ca cArugAnam / .. AkarNayantaM svamRgaM sudhAMzuH yAtAya kRcchrAt tvarayAMbabhUva // 2.8 / / bhadrezvaramAM zrImALI vaNika rahetA hatA, je kahetA ke jagadaA zrIdevInA haiyAnA hArathI amArI utpatti thaI che. temAM mukhya jagaDu [jaga-deva ?] hatA, je paradeza sAthe vepAra kheDIne bahu dhana kamANu hatA. eNe moTA saMghanA saMghapati thaIne zatruMjaya tathA raivataka(giranAra)nI yAtrA karI hatI. saMdhapatinA hAthI, ghoDA tathA rathane lIdhe AkAzamAM eTalI raja uDe ke tethI karIne svargagAne kAMThe gAro gAro thaI jAya ane e gArAmAM sUryanArAyaNanA rathane enA ghoDA mAMDa mAMDa kheMcI zake. tathA ca dhunadItIre saMgharja paMkatAM rjH| yathAtra mana aravAH rathe kadura karthavana 6.28 || jagaDujIe devAlaya gaNAvyAM, eTaluM ja nahi paNa masIdeya caNAvI, kemake jema bIjA so tema musalamAna paNa enA grAhaka hatA, masItiM kArayAmAsa SImalIsaMzitAm asau| bhadrezvarapure mlecchalakSmIkAsNataH khalu // 6.64 / / gAme gAme ne nagare nagare eNe amRta jevA mIThA pANInI so se vAva karAvI. rAtarAH rAma rAma rAme je pure ! sudhAsvAdujalA vApIH jagaDUH kSitibhUSaNam / / 6.65 // saMvat 1312 mAM devasUri jagaDujIne kahe, "devanA priya, mANasa AgaLa paise hoya to samAjanI rakSA karavAno bhAra eNe upADo ghaTe. have pachI vasamI veLA AvavAnI che, temAM jene sAru thaIne bhagavAna mahAvIre sarvasvano tyAga karyo te sarve jIvonI sevA karavAne durlabha avasara maLe tema che. A terasa bAramuM varSa vIte te pachI traNa varSane duSkALa paDaze. dvIndrAgnicandravarSeSu vyatIteSvatha vikramAt / sumirka sarvaro, mAri varSetrayAva i 6.68 . 'eTale tamArA catura vANotarone ThekaThekANe mokalIne dezanI kaNapIThemAM maLe eTaluM anAja mAtra vecAtuM laIne tene saMgraha karo." preSyAkhileSu dezeSu vidagdhAnAtmapUrUSAn / sarveSAmapi dhAnyAnAM tvaM taiH kAraya saMgraham // 6-69 // ' "ane dukALa Ave eTale A dhAnyabhaMDAra lokone caraNe dhare, ene jIvitadAna Ape tathA kSIrasamudranA taraMga jevI ujaLI kIrti kamAo.' kSIrodavIcivimalaM tvaM arjaya yazobharam / samagrajagatIlokasaMjIvananidAnataH // 6-70 // A pramANe jagaDujIe pracaMDa kaNasaMgraha karyo, tathA dukALa paDaze eTale dukhiyA lokone tenuM dAna karavA mAMDayuM. pracakrame kaNAn dAtuM ayaM solatanUbhaH / durbhikSapIDyamAnAyai janatAyai kRpAnidhiH 6-74 / / be varSa pachI gujarAtanA rAjA vIsaladeve jagaDujIne pitAnI sabhAmAM teDAvyA, ane kahe, "mane anAja Ape, kema ke meM sAMbhaLyuM che ke tamArI pAse hajI anAjanA sAta koThAra bharyA che." saptAtra kaNakauSTIkaHzatAni tava nizcitam / zrutvA mayA tvaM AhUtaH sAMprata kaNakAkSiNA / / 6-84 / / jagaDujI kahe, "mahArAja, mArI AgaLa anAjanI eka kaNI paNa nathI." ke nAtha na satra mama sthAne jaNAH huM / 6-86 ! . 'jo mArI A vAta mAnyAmAM na Ave te koThAramAM tAmrapatra paDayAM che te juo.' madvAkye yadi saMdehaH kaNakoSTheSu tessvpi| iSTakAntaHsthasattAmrapatravarNAn vilokaya / / 6-86 // visaladeve joyuM to patrAM upara Ama lakhyuM hatuM? jagaDUH kalpayAmAsa raMkAthai hi kaNAnamUn / / 6-88 // jagaDue daridranArAyaNanI sevA arthe A anAja devAno saMkalpa karyo che. je | 'eTale, mahArAja," jagaDujI kahe, "je duSkALanI pIDAthI koI mANasa mare te mane pApa lAge.' tata briyanta re janaH kurmikSahitAH ||68mA. ema kahIne eNe vIsaladevane garIbone devA sAru 8,000 mUDA dhAnya ApyuM. dadau aSTasahasrANi sa tasmai kaNamUTakAn / bImAAnaiya%oTara triA vIratvamazritaH 6-6nA AvI ja rIte sibdha, ujajayinI, dihI, vArANasI tathA skalpila=]nA rAjAone paNa eNe sahAyatA karI, ane eka bAra dAnazALA ughADI. dvAdazAbhyadhika dAnazAlAzatam udAradhI / jagaDUH sukRtAdhAro jagajjIvAturAtanot // 6-130 / / vaLI eNe lADavAmAM senaiyA saMtADIne rAtaveLAe, mare paNa bhAge nahi evA lokone dhare te pahoMcADyA. svarNadInArasaMyuktAn lajjApiMDAn sa koTizaH / nizAyAM arpayAmAsa kulInAya janAya ca // 6-13 / / Ama eNe 4,88,000 mUDA anAja ane aDhAra kareDa rUpiyAnuM dukALamAM dAna karyuM. navanavatisahasrayutAn navalakSAn dhAnyamUTakAnAM sH| mAroTaH thaMbhyovRtta du:samaye || 6-222 . - desAi vAlajI goviMdajI # A grantha mane mArA vAMkAneranivAsI svargastha mitra zrI pipaTalAla pUMjAbhAI zAha pAsethI maLyo hato. pl* I/18RIL Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana paSaNa vyAkhyAnamALA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI oNgasTa mAsanI 19mI tArIkha zukravArathI 27mI tArIkha zanIvAra sudhI ema nava divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA geAThavavAmAM AvI che. A nave divasanI vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna prajJAcakSu paDita sukhalAlajI zAbhAvaze. haMmezanI vyAkhyAnasabhA savAranA 85 vAgye niyamitapaNe zarU thaze. 19mI oNgasTathI 23mI oNgasTa sudhInI vyAkhyAnasabhA phreMca brIja upara Avela laivATkI lejamAM, tA. 24 tathA 25nI vyAkhyAnasabhAe rAkasI thIeTaramAM tathA tA. 26 tathA 27nI vyAkhyAnasabhAe bhAratIya vidyAbhavanamAM bharAze. A vyAkhyAnamALAnA vigatavAra kAryakrama nIce mujakha che:~~~ tArIkha sthaLa vyAkhyAnaviSaya ApaNAM sAmAjika jIvanamAM sa kramaNa kavivara TAgAra 19 zukravAra "" 20. zanIvAra ravivAra 21 33 39 22 sAmavAra 23 23 magaLavAra 13 24 budhavAra 22 25 gurUvAra 33 26. zukravAra ,, 27 zanIvAra vyAkhyAtA blevAmskI leAja zrImatI mAlatI kheDekara prAdhyApaka sureza joSI '' zrI ema. vI. dAMDa 33 7 ,, - 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai, 3. 33 33 " 33 '', ,, roksI thiyeTara "3 " 35 navalabhAI zAha ,, prinsIpAla hAtImatAi gaMjIpharAkavALA " phulasuma sayANI " phAtamAbahena ismAila bhAratIya vidyAbhavana phAdhara je. esa. viliyamsa svAmI akhaDAnaMda ,, sudhAbahena desAi 35 zrI badrInAtha vyAsa DA, mIsa estera seleAmana zrI cImanalAla cakubhAI zAha esa. ema. jozI 23 bhavaramala si`ghI 35 zrI suzIlAbahena siMghI dhairya bALA vArA muni santabAlajI paMDita sukhalAlajI 39 "" zrI zAntilAla zAha 5) 33 A vyAkhyAnamALAmAM rasa dharAvatA bhAibahenone sabhAsthaLe vakhatasara AvI paheAMcavA, vyAkhyAne cAlatAM heAya te daramiyAna pUrI zAnti ane zista jALavavA ane zrI muMbai jaina yuvaka sa`ghane temaja saMghanI vividha pravRttione Arthika sahAya vaDe sIcita karavA prAthanA. santa jJAnezvara jIvananI sAdhanA suphIvAda lAkasaMskRti satya ziva sundaram zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAnA lekhasaMgraha kAkAsAheba kAlelakara ane paMDita sukhalAlajInA pravezakA sAthe kiMmata rUA. 3, pAsTeja 0-6-0 mAdhisattva tA. 16-8-6 sugama saMgIta tattvajJAna zA mATe ? mAnava-prakriyAnAM sacAlaka maLe rAjanIti ane jIvanamUlye jAtIvAdanI samasyA jIvananAM badalAi rahelAM mUlyA mahAkAvyAnAM thoDAMka ujjavala strIpAtro islAmanI keTalIka preraka kathAo samyaka darzana: samyaka ka izu ane gAMdhI sarva dharma samanvaya bha, 'mahAvIra ane satyAgrahanA vikAsa upasa hAra bhajana-kI na sva. dharmAnaMda kAsammI racita mULa marAThI nATaka anuvAdaka : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA tathA zrI kAntilAla khareDiyA ki`mata rUA. 1-8-0, pAsTeja 0-2-0 muMbai jaina yuvaka saMdhanA sabhya tathA prabuddha jIvananA grAhako mATe satya ziva sundaram kimata rUA. ra, meAdhisattva: ki Mmata rUA. 1 maMtrI, zrI muMbaI jaina yuvaka sadha. pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNasaMsthAmAM itara vAMcana tarIke upayAgamAM levA lAyaka temaja koi paNa zubha prasaMge vahecavA lAyaka pustakA darzana ane cintana paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA cImanalAla je. zAha paMDita sukhalAlajInA Aja sudhInA gujarAtI tathA hiMdI lekhAnA sagraha e vibhAga gujarAtI eka vibhAga hiMdI : kula traNa vibhAgamAM kiMmata rUA. 21; pekIMga pAsTeja rUA. 4 muMbai jaina yuvaka sa MdhanA sabhyo tathA pramudde jIvananA grAhako mATe ki`mata rUA. 18 prabuddha jIvananI phAilA kiMmata rUA. 6. prabuddha jIvananA grAhaka bano : . vArSika lavAjama rUA. 4 maLavAnuM ThekANuM : subai jaina cuvaka saMgha, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai, 3 sukha jaina yuvaka satra mATe mudraka prakAzakaH zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, mukhai 3. mudraNusthAna : dhI sTeTasa pIpala presa, kATa, muMbaI. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTara naM. B 4266 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa. varSa 22: aMka 9 buddha jIvana , muMbaI, sapTembara 1 1960, gurUvAra zrI muMbaI, jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 chUTaka nakala: 20 nayA paisA taMtrI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA eka DAkaTaranA be hRdayasparzI anubhavo cama. na. desAI amadAvAdanA vADIlAla sArAbhAi janarala hospITalamAM suparinTenDanTa tarIke pralAMka varSothI kAma kare che. teo bahu ja lokapriya, sevAbhAvI, bAhoza ane niSThAvAna sarjana che. temaNe thoDA samaya pahelAM ola inDiyA reDIo uparathI eka vArtAlApa raju karyo hato te tenI anumatithI nIce pragaTa karavAmAM Ave che. A anubhavoMdhamAM eka ucca koTinA saMvedanazIla DAkaTaranuM ApaNane darzana thAya che. dardIo para ApaNA DAkaTaronuM AvuM valaNa ane A abhigama hoya te, dIo ane temanAM sagAMvahAlAMone keTalI badhI rAhata maLe ? taMtro) e divase oparezananuM lIsTa bahu lAMbu hatuM. huM eka upara suvADI, hAthapaga dabAvI zAMta karI dIdhI ane davA suMdhAoparezana purUM karI bIjA daradInI rAha jete thIeTaramAM DavAnI zarUAta karI. ekAeka chokarIe jorathI mAgaNI karI, ubhe hatA. mAre dAkatarane maLavuM che. koNa mane kApavAnuM che?" acAnaka thIeTaranI bahAra kolAhala saMbhaLAve. bAraNuM pAse gayo. chokarIne chUTI karavAnuM kahyuM. e ekadama Tebala ughADI joyuM te dadI eka 10-12 varasanI nAnI dekhAvaDI upara beThI thaI gaI ane gabharAte cahere Amatema jovA lAgI. chokarI sTrecara upara beThI thaI jaI bubAbuma karatI hatI. "mAre oparezana nathI karAvavuM. e bA, mane ghere laI jA, huM marI "zuM che hena?" meM pUchayuM, ane enA vAMsA upara jaiza re..." enAM sagAM hAlAoe ene mAMDa mAMDa nAsI hAtha pheravyuM. "tame mane mArI to nahi nAkhe ne? huM marI chUTatI aTakAvI rAkhI hatI. hospiTalamAM sAmAnya niyama evo te nahi jAuM ne? mane duHkhaze te nahi ne?" eNe pUchayuM. hajI hoya che ke sagAM vahAlAone oparezana thIeTaramAM dAkhala e eTalI ja bebAkaLI hatI. enA sAdamAM paNa bIka bharI hatI. karavAmAM AvatAM nathI. AthI phakane chokarIne jema tema mA ene AzvAsana ApavA prayatna karyo. paNa enI bahu bApathI chuTI pADI, aMdara levAmAM AvI ane thiIeTaranuM asara thatI dekhAI nahi. e mAruM kahevuM sAMbhaLatI hatI ke bAraNuM baMdha karyuM. kema enI paNa zaMkA hatI. chatAM thoDIvAra pachI belI UDI. aMdaranuM vAtAvaraNa chokarI mATe navuM hatuM. eka meTA tamAre oparezana karavuM ja che ne? UbhA rahe mane prArthanA oraDAmAM mAMDa cAra mANase ane te paNa sapheda lAMbA jhabhbhAmAM, karI levA do." eTale bharabapore lAITanA prakAzamAM oLAo jevA lAge. ATaluM kahetAM te teNe beThAM beThAM ja AMkha baMdha karI he mAthA uparanA paheravezane laIne na te keInuM moM dekhAya, dIdhI. be hAtha joDayA ane gaNagaNavA lAgI. mAMDa aDadhI na koI strI ke purUSa che tenI oLakhANa paDe. AvuM vAtAvaraNa miniTa thaI haze tyAM teNe AMkha ughADI. enA komaLa mukha bhalabhalAne bhayabhIta karI de, tyAM A te biyArI nAjuka upara smita pharakavA lAgyAM, AMkha zAMta hatI, e svastha nAnI chokarI hatI. eNe sAMbhaLyuM hatuM ke, eparezana vakhate thaI gaI hatI. te davA sughaDatA guMgaLAvI nAMkhe che. eNe sAMbhaLyuM hatuM ke, "hAza, have huM chuM ane mAro paramezvara. tamAre je karavuM aMdara te moTA moTA cIpIA, capu ne kAtara vaDe peTa hoya te karo" kahI Tebala upara jAte suI gaI ane zAMta cIravAmAM Ave che. eNe ema paNa sAMbhaLyuM haze ke opare cite jema kahIe tema karavA lAgI. ene have oparazana Dara. zanamAM te ghaNAM marI paNa jAya che. rahyA na hatA, e have mRtyuthI gabharAtI na hatI, ene enA eTale aMdara AvatAMnI sAthe e chokarIe te bhAre paramezvarane sathavAro maLI gayo hato. e have bebAkaLI rahI tephAna macAvI cIsAcIsa karavA mAMDI. ane Tebala upara nahi na hatI, balake prasannacitta hatI. sUI javAnI haTha laI beThI. amAre mATe AvA prasaMge navA na hatA. meTI uMmaranA ame badhAM paNa thoDI vAra te joI rahyA. mAMDa aDadhI mANasone paNa thIeTaranA Tebala uparathI kUdI, nAsI jatA joyA miniTanI prArthanAmAM A che karIe je mAnasika baLa meLavI che. zAMta hiMmatavAna dekhAtA daradIone paNa cheka chellI ghaDIe lIdhuM hatuM ke amAre mATe paNa Azcaryajanaka hatuM. davA suMghatI vakhate, oparezana karAvavAno vicAra paDatA mukatA A vAtane te ghaNAM varSo vItI gayAM. meM ene mArA joyA che. oparezana eTale mRtyunI bheTa, kone khabara pAchA manamAM eTalA mATe saMgharI rAkhI che ke A chokarIe mane jIvatA nIkaLAze ke kema! sAkSAta mRtyune svIkAratAM kahyuM zraddhAnA baLane pratyakSa pATha zIkhavyuM hatuM.' kahe ke mArAmAM gabharAyuM nathI? paramezvara viSenI zraddhA janmAvI hatI. Aje paNa jyAre dAktarI A chokarIne paNa mRtyuno bhaya peThe hatA eTale tophAne vidyAne buThI nIvaDatI je tyAre A zraddhAne Azare caDhI hatI. ene baLajabarIthI, badhAe maLI, uMcakIne Tebale koI navI ja zaktino saMcAra kare che esa anubhavuM chuM. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI ja rIte eka khInne prasaMga paNa rAkhavA prayatna karU chu, prabuddha jIvana haMmeza yAda oparezananA divasa hatA. Aparezana thIeTaramAM Aje sarajanI paN AdhA--pAchA thavAnI jagyA rahI na hatI. kAraNa je te te Aparezana jovA bhegA thayAM hatA. hradayanuM oparezana hatuM. Avu eparezana A hAspITalamAM pahelavaheluM ja thatuM hatuM. AkhuM thiyeTara dAkatara-nathiI cikAra hatuM. chatAM vAtAvaraNamAM gajabanI zAMti hatI. pAse ubhelAnA zvAsa paNa sAMbhaLI zakAtA paNa badhAnA jIva UMce hatA. zuM thaze? Tebala upara ja, daradInuM mRtyu te hAhAthI nahi thAya ne? UMDe UMDe A Dara badhAne hatA. Aparezana cAlatuM gayuM tema tema vAtAvaraNa vadhu ane vadhu kSubdha thavA lAgyuM. eka kalAka, e kalAka, trIjo kalAka purA thavA Avye. vacce vacce niyamita aMtare, daradInI nADI ane blaDapresaranA samAcAra apAtA jatA hatA, te sivAya bIjo avAja bhAgye ja sAMbhaLavA maLatA hatA. Akhare sarajanane "hAza" "Thank God ne avAja AvyuM. eparezana hemakhema pAra paDayu hatuM. daradInI sthiti sArI hatI. thIeTaranuM vAtAvaraNa je atyara sudhI taMga hatuM temAM ekakrama jIva AvyA. zAMti te bAjue rahI, lagabhaga ghoMdhATa macI rahyA. sarajana hu hatA. eka agharU oparezana pAra pADavAne yaza mane maLavAnA hatA. eve vakhate Anada thAya e svAbhAvika che. AnaMda sAthe Avu Aparezana A vibhAgamAM meM ja pahela vahelu karyuM tene gava paNa hatA. AnaMda sa Mte Sa ganI sthitimAM huM bahAra nIkaLyeo. oparezanamAM meDuM thai gayu hatuM eTale ja khIje pahoMcavAnI utAvaLa hatI. lIphTa dUra hatI. rastAmAM koi hete kaMi pUchyu evu lAgyuM; paraMtu javAba ApavAnI jarUra nahi lAgI. evAmAM thIeTaranAM pAse paDelA eka bAMkaDA pAse sakhyAkhUMdha bIDInAM ThuMThA verAyelA joyAM. pAse ja kacarA nAMkhavA DakhkhA hatA, chatAM temAM nahi nAMkhatAM rastAmAM game tema huMThA pheMkI, hAspITala jevI heAspITala ne gaMdI karI mukanAra upara krodha Avyo ane mArI hospITalanA suparinTenDanTa tarIkenI pharaja yAda AvI. huM bhUlI gayA ke mAre bIje jaldI javAnuM hatuM. huM ubho rahyo, jeNe bIDI pIdhI hatI tene khakhaDAvyA, tenI pAse haiDA upaDAvI DabbAmAM nakhAvyAM ane hAspITalamAM svacchatAnI jarUriyAta upara bhASaNa DhAMkI, suparinTenDanTa tarIke mArI pharaja adA karyA badala Atma-sateSa anubhabyA. lIphTamAM pahoMcatAM ja eka mitra maLyA, emaNe A badhuM joyu-sAMbhaLyuM hatuM, mArI pAsethI. eparezana kevuM agharU hatuM, kevu' sasa pAra paDayuM, keTalAM badhAM jovA AvyA hatA vagere sAMbhaLyA pachI, lIphTanI bahAra nIkaLI mane ubhA rAkhI, kahevA lAgyA. "dAkatara, Avu agharU Aparezana ATalI suMdara rIte pAra pADavA mATe abhinaMdana; khUba khUba abhinadana, paNa tame sarajana leAko insAnane bhUlI jAo che e samajAtu nathI." ATaluM kahI e avAka thaI gayA. enA mhoM uparanA kheda vAMcI zakAtA hatA. tA. 19 hatuM. meM khulAsA karavA vinaMtI karI. emanI vAta emanA ja zabdomAM kahuM. "huM kAme Avye hatA. Aparezana thIeTara bahAra AMkaDA pAse ubhA hatA. bAMkaDA upara eka bhAi ane eka bahena beThAM hatAM. AdheDa vayanA haze. gAmaDAnA lAgatA hatA. thoDIvAra thAya eTale aMdara aMdara ghUsaprema kare ane pAchAM zAMta thai jAya. mhoM upara gabharATa dekhAtA hatA eTale meM pUchaparacha karI. temaNe jaNAvyuM ke atyAre emanA ekanA eka dIkarAnu Aparezana cAle che ane ghaNA vakhata thai gaye! paNa kaMi samajAtu nathI eTale adhIrAM thayAM che. me kahyuM hAspITala sArI che, dAkatara DhAMziyAra che, badhAM sArAM vAna thaze kahI AzvAsana ApavA prayatna karyAM, tyAM te khAie raDavA mAMDayuM. bhAi paNa raDavA jevA thai rahyA paNa AMsu chupAvavA, gajavAmAMthI khaDI kADhI, saLagAvI. huM khabara kADhI lAvavA-oparezana cAlatuM hatuM tyAM gayA. eparezana lAMbu cAlaze evA samAcAra maLyA eTale eTalA samAcAra pelAM mA-bApane ApI, dhIraja rAkhavA kahI, huM mAre kAme gayA. mane enu kAraNa nahi samajAyuM. e mitra hatA, mArA hitecchu hatA, vizeSamAM khujhaga hatA. ene mATe mate mAna ahIM teA eka kalAka, doDha kalAka, khe kalAka vItyA. aMdara zu' cAle che tenI khabara nahi paDe; dIkarA mare che ke jIve che tenI paNa zakA paDavA lAgI. khAie, patine parANe khakhara kADhavA mekaklyA te daravAjA pAsethI nanI gALe ane nAka ronA dhakakA khAi pAde AvyeA. kAie ema paNa nahi karyuM ke 'tArA dIkarA jIve che.' khApe te! AMTA mArIne ane bIDI jhukIne vakhata kADho, paNa mAnA jIva ane temAM pAcho eka eka dIkaro. traNa kalAka thavA AvyA eTale enAthI naDe rahevAyuM. e thIeTara tarapha doDI. eja vakhate tame bahAra nIkaLyA, tamane, enA lADakavAyAnA samAcAra pUchyA. paNa tamane kayAM enA tarapha najara nAMkhavAnI paNa purasada hatI? ulaTuM tame te, enA bApane khIDInA ThuMThA mATe dhamakAvavA lAgyA, e bicArA pAse e huMmAM ucakAvyAM ane cAlI nIkahyA, je mAbApa tamane paramedhara tulya gaNI ekanA eka dIkarA zraddhApUrNAMka mAravA ke jIvADavA soMpI de tenI pAse eka me Azva sanatA zabdonI pazu AzA nahi rakhAya, e taMtra kevuM ? tame phakta be ja zabdo calanAM cAlatAM paNa bAlyA hAta ke " bahena, tamArA dIkarA sArA che, tuM gabharAiza nahi", te mane khAtrI che e banne mA ne bApa tamArA pagamAM pAya hota! khera, jevuM tamArUM bhaNutara tame AthI kemeTAM oparezana karatA rahe| ane yaza kamAtA rahe. mArAthI nahi raDavAyu eTale khelAi gayuM. mA karajo." kaDI e mitra cAlI nIkaDyA. Aje paNa jyAre huM e divasanA vicAra karU chuM tyAre pastAvA thAya che. leAkeA amArA bhaNatarane doSa de che, paNa navu ke jUnuM kayuM bhaNatara evu zIkhave che ke dAktare vyA, preta, hamadI, mANusAine pAse nahi AvavAM devAM? A prasaMga pachI, huM nathI bhUtI jai zakatA ke Apa rezana thiyeTaramAM daradI upara jema eparezana cAlI rahyuM tema bahAra paNa sagAMvhAlAM upara khIjuM oparezana thai rahyuM che. khatene kALajItI jarUra che.khatene sahAnubhUti joie che, emAMye bahAranAMne vizeSa jarUra che kAraNa ke temane daradInI bhAka bebhAna banAvavAmAM nathI AvatAM! oN. ema. DI. desAi Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana sA mA jika nIti ma ttA * (muMbai jaina yuvaka saMdha dvArA AyaeNAjita gata varSanI paryuMSaNa vyAkhyAnamALAmAM gujarAtanA suprasiddha sAmAjika kAryakara zrI puSpAbahena mahetAe ApelA vyAkhyAnanI--temaNe ja karelI-AcI noMdha nIce ApavAmAM Ave che. sAmAjika nItimattA tA. 19-60 sRSTinA sarjanakALe bhagavAne mAnava saryAM, mAnave sRSTimAM aneka bheda te bhinnatA sajaryAM. jagatanA nirmANakALe jaganniyaMtAne kalpanA paNa nahi hoya ke enuM saiAthI aTapaTuM sarjana buddhizALI mAnava che. sRSTimAM pratyeka jIvane potAnA jIvana puratI ciMtA hAya che. e hiMsA kare che teA potAnA pASaNa puratI. nirvAha tathA pASaNanI jIvananAM astitva puratI-tene ciMtA hAya che. vadhu kaMi paNa pravRttinI ke sagrahanI ane apekSA hAtI nathI. "jIvA jIvasya jIvana" e sRSTinA nirmANakALathI cAlatA saMgrAma cAlyA ja kare che. eka jIva bIjA jIva para jIve che. badhA ja jIva potAnA puratI ja ciMtA sRSTimAM karatA hAya che. paNa mAnava tenAthI bhinna che. tene jIvana puratI-peAtAnA astittva puratI ciMtA nathI hotI, paNa ene anekanI ciMtA gherI vaLI DAya che. mAnavane prabhue buddhi ApI, buddhie bheda sajaryAM ane e bhedanI ghaTamALamAM mAnava aTavAi paDela che. rUDhI, nIti-niyame jevI aneka paristhitie saMsArane jakaDI lIdheA che. kareALIyAnI jALamAM phasAyelAM jaMtunI jema vyakita saMsAramAM aTavAi paDelI che. emAMthI nIkaLavuM azakaya hoya che ane tethI karALIyAnI jALanA jaMtunI jema vyakitanuM jIvana UbhI karelI paristhitimAM jakaDAi rahyuM che. samAje sRSTinI utpattithI vartamAna yuga sudhI saMsArane sthira karavA, ucca kakSAnu jIvana dhaDavA aneka prayatna karyAM. aneka prayatnAnI prakriyAmAMthI AjanA samAja ane tenI nItimattA sarjAyAM ane tenAM mUlya aMkAyAM. samAjanAM naitika mUlyeA AMkavA e dhaNuM agharuM che. samAjanI theADAMka varSo pahelAM je vicArasaraNI hatI, je jIvana hatuM ethI Aje kaMika juduM ja banI rahyuM che. samAjamAnasa ane samUhamAnasa-e aMgenA samAjazAstra ane vijJAnanA saMzAdhanathI samAjaparivartananA aneka prayAgA thai rahyA che. samAjazAstrIo-mAnasazAstrIo gahana vicArane prayAga dArA siddha karavAnA prayatna kare che. A uparAMta sAmAjika kAya paddhatisaranuM ane vyavasthita thAya e mATe rAjya te samAja sajAga banI rahyAM che. samAje ghaDelAM jIvanadhAra para karADA vyakitanAM jIvananuM mUlya aMkAya che, anekanI kaseATI thAya che, anekane mAna ane meAbhA maLe che ane aneka vyakitanAM jIvana paDadA pAchaLa dhakelAi jAya che. jIvanasaMgrAma A rIte cAlyA ja kare che. ghaNIvAra prazna thAya che ke samAjanAM nIti ane dharmanAM baMdhana kANe UbhAM karyAM? konA prayatna te prayAsathI samAjaracanAnuM maMDANa thayu ? keTalAM khaLa ane buddhi, keTalI zakti ane sAmarthya samAjate sthira karavA-tenA nItiniyame ghaDavA pAchaLa kharacAyAM haze ! samAjaracanAnuM mULa tapAsatAM abhyAsa karatAM Aje te gai kAlanAM mUlyeAmAM ane . nItimattAmAM ghaNo phera paDayeA che. samAjanI mAnyatA pramANe 'junu te setu' kahenAra varga * 85 d'al.)` sadAya bhUtakALamAM badhuM ja sAruM hatuM e hakIkata prabaLapaNe rajU karI Adhunika saMsAra saDI gayA che, jIvana jIvavA jevu * rahyuM nathI ema spaSTa mAne che, manAvavA prayatna kare che, paNa nItinuM dhAraNa te yuge yuge, saikAe saikAeN ane krAMtie krAMtie badalAtu rahyuM che. saiA kAi jANe che ke samAjaracanAnAM pAsAM karatAM rahyAM che. vaidikakALanAM nItinAM dhAraNa pachInAM yugamAM nahotAM. vedakALamAM 'mAtRsamAja' hatA. strI pratyenuM vartana mAtA tarIkenu hatuM. mAtRsaMsthA para samAjaracanAnI nIti ane niyamA nibhara hatAM. yuga karyuM. strInuM mAtRpada nIcuM gayuM, meLuM paDayuM, e pazcAdbhUmikAmAM cAlI gai. patnI tarIke e bhAgya banI. pariNAme strIonAM apaharaNa thavA mAMDayAM. aneka strI eka ja dharamAM patnI tarIke rAkhavAmAM AvI ane chevaTe krame krame e mAtA maTIne dAsI banI. A kALamAM nItinu mUlya nIce Utaryu haro, samAjane bhIti lAgI haze ke naitika dhAraNa kyAM jaI aTakaze? samAjanuM dhAraNa UMcuM rAkhavA-samAjane sthira karavA aneka kAyadA thayA-aneka niyame dhaDAyA ane aneka dhArmika adhatA samAja para mUkAyuM. zuddhi ane cAritrya para e samaye uDApeAha thayA ane pariNAme vaNu sakarane jIvavAno paNa adhikAra nathI evA kAyadA ghaDAyA. rakatazuddhi -saMskArazuddhi para vizeSa lakSa apAyu. saiAthI prathama AkramaNa naitika zAstranu--nItijJAnu-strI para AvyuM. strInI zuddhi e ja samAjazuddhi ane zucitA manAi ane tethI mAta nI zuci sAcavavA strIne zuddha rAkhavA rasInA cAritryane mahatva ApyuM. patinA mRtyu bAda strI jIve te cAritryabhraSTa thAya eTale tene jIvatI saLagAvI mUkI ane te jIve teA tene eDALa khanAvI. A rIte svAmI vinAnI-pati vinAnI-vidhavA para nIti ne samAjanI cekI khesI gaI. patinA svAmitvanI maryAdA nakkI karavA kanyA svayaMvaramAM varatI, gAMdha lagna karatI e badhuM visArI dIdhuM ane kanyAnuM 'dAna' devAnI prathA zarU thai. 'kanyAdAnanI prathA zarU thai eTale strInuM vyakitatva naSTa thayuM, e gulAma banI ane svAminA mRtyu bAda 'sahagamana' karavu anivAya banyuM. A rIte strInA vyakitatvane-vyakita jIvanane lepa thayA. strInA vyakitajIvananA bhAge samAje nIti sAcavavA prayatna karyuM. strInuM svAmItva puruSane soMpAyu; dAnamAM maLelI strI satI thaividhavA atI ane samAje samAjanI nItimattA sthira thai ema mAnyuM. samAje kahevAtAM zAstrAestrIne vadhu ne vadhu baMdhanAmAM jakaDIne sAmAjika vikRti sajI, samAjanI nItirakSAe eka rIte strInuM dAna dIdhuM tene jIvatI saLagAvI, athavA to vidhavAnAM lagna para pratibaMdha mUkI, tene yamaniyamathI bAMdhI, jIvate marelI jevI banAvI ane khIjI bAjue vezyAsasthA UbhI karI. jete svAmI na hoya evI strInuM samAje svAmitva UbhuM karyuM ane strInuM nai taka patana- adhaHpatana--nItinI rakSA kAje sarjAyuM ! Aje paNa strI puruSanu nItitu dhAraNa juduM che. kAraNu Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-9-6s ke strInA upara kudarate mAtA thavAnuM saryuM che, jyAre pitAne nItinuM baMdhana kayuM? e javAbadArI na hovAthI te svecchAcArI banI zake che, pahelAM kAyadAthI mukata rIte chUTathI vepArIo vepAra naitika baMdhanathI e dUra rahI zake che. A rIta nIti ane karatA. e samaye kALAMbajAra haze ke kema e judo prazna che, cAritryanI zuddhi kyAM rahI che e samAje ja vicAravAnuM rahe che. paNa Aje inkamaTekasa-suparaTekasa-mRtyuvera ane vecANavero :asamAna ne asthira nItimattAe samAjamAM bhrama pedA AvyA. pariNAma e AvyuM kekaryo. vyaktine jIvana jIvavA mATe asatya AcaratI ane ' (1) eka ja kuTuMbane vepAra hatuM tenI judI judI vatatI karI mUkI. samagra rIte vicAratAM naitika baMdhano ane peDhIo thaI gaI. vicArasaraNInuM dhoraNa eTaluM ajugatuM rahyuM che ke vyaktine | (2) vakIlo-InkamaTekasa ekasaparTa ane eDiTaranI vicAra thAya che ke sAcuM zuM haze? sahAyatAthI kAyadAne kema vaLAMka Ape ane temAMthI kema bacavu . ItihAsa sAkSI pUre che ke bhUtakALanuM gaurava ane baMdhana e viSacakra zarU thayuM. Aje lAMchana banela che; bhUtakALanI dharmabhAvanA Aje gunho e ja rIte anAjanI mukta heraphera upara jyAre jyAre che tyAre prazna thAya che ke nIti eTale zuM? aMkuza mukAya che tyAre tyAre keTalAka mAtra anAjanI gerakAyadesara pharatA kAyadA, pharate vyavahAra ane pharatI samAjika daSTi AyAta karavA mATe ja pakaDAya che. traNe paratve parivartana pAmelAM mUlya tapAsIe te! keTalAM -dArUbaMdhI mATenA prayAsa ne prayatno kAyadAnA cAluja che. parivartana ane mAnyatA badalAyAM che? upara joyuM tema dharmamAM, rUDhImAM niyamo kaDaka thayA. have 1. pahelAM lagna mATe svayaMvara thatA, gAMdharva lagna thatAM. kAyadAmAM thayA che. samaya jatAM bALalagna dhArmika banyA. "aSTavarSA bhavet gaurI -kAyadA kaDaka thatA gayA, jele vadhatI gaI, nItinI ATha varSe putrInA lagna thavAM ja joIe! ane nyAyanI cokI vadhatI jAya che. chatAM nItinI vyAkhyA Aje ! bALalagna e gunha che. corIchUpIthI bALalagna spaSTa nathI, anIti aTakatI nathI, nIti pAMgaratI nathI, dharma kare te sajA thAya! vadhatuM nathI. dhArmikatA dRDha thatI nathI, daMbha ne DhoMga vadhatAM 2 pahelAM apaharaNa thatAM. strInI marajI virUddha tene upADI jAya che. kAraNa zuM? jaIne lagna karavAmAM AvatAM. uparanA aneka buddhibheda tathA kAyadAnA aTapaTA prazno Aje! e prathA e gunha che. zikSApAtra vyakita bane che. vyakitane akaLAvI rahyA che. ghaNIvAra AvI paristhitithI aka3. pahelAM vidhavA satI thatI e dhArmika prasaMga gaNAte. LAyelI vyakita saMsArane-samAjane dhikkAratI thaI jAya che ane Aje! manuSyavadhamAM sahAyatA karavA mATe sajA thAya.' udAsa thaIne jaMjALathI chUTavA prayatna kare che athavA gunhAhita kRtya karavA tatpara bane che-nIti ne kAyadAnAM gunehagAra bane che. 4. pahelAM vidhavAthI punarlagna na thatAM. vidhavAne yamaniyama rUDhI ane mAnelA dharmathI parezAna karavI e sAmAjika dhama hate. samAjamAM cAlI rahelA A gajagrAha-anIti ane adharmane-samajavA chatAM na samajavAne dekhAva karatA DAhyAM - Aje vyakti svAta ya chekAyade ke samAja vacce "e saMsArane, e durgaMdhane dATI do" e bodha Ape che. paDatAM nathI. rUDhI saMtApe che e alaga paristhiti che. saMsAranI vAstavika paristhiti pratye AMkhamIMcAmaNAM karavAM 5. pahelAM aneka patnI e e puruSane sAmAjika me ane e durgadha rokavA prayatna na karavA e paNa avAstavika ane pratiSThA vadhAranAra paristhiti hatI. ane adhArmika AcaraNa che. " Aje ! bIjI patnI kare te sajA thAya vAstavika paristhiti pratye durlakSa karIne bUma pADavI ke 6. pahelAM vezyAsaMsthA dhArmika hatI. "devadAsI - nItinuM dhoraNa nIcuM thatuM jAya che e gya che? je e lAMchana nahotuM-rUpavatI strIne nagaranArI banavuM paDatuM.: vyaktio ke samAja bUma pADe che enI nItimattAnuM rAjakAraNa ne dharmamAM halaka chatAM mahatvanuM aMga e banI jatI, dhoraNa kayuM? mAtra keLavelI suga ke vAcALavRttithI Aje ! vezyAvRtti nAbudI dhArA nIce e vyavasAya samAja ke vyakti para asara paDatI nathI, TIkA karanAra-e gunhApAtra che. paristhiti dUra karatA nathI. emanAmAM dUra karavAnI naitika 7. pahelAM harijanene-zudrone apanAvavA-aDakavuM e hiMmata hotI nathI, paNa e jarUra samAjamAM asaMtoSa ane laghutAvRtti jAgRta kare che. paNa pApa manAtuM. samAjaciMtake eka ja prazna vicArI rahyuM ke nIti kaye Aje temane apanAvavA e agatyanA prazna banyo che. dharaNe AMkavI ? 8. A ja rIte dArU e vedakALathI pIvAnuM paya hatuM. dhArmika mAnyatAthI UbhI thayelI paristhitithI AMkavI ? Adhunika kALamAM paNa dArU pIvo e sAmAjika dUSaNa hatuM, paNa kAyadAthI sthApita thayelA baMdhanothI AMkavI ? ke rUDhInA baLe. lAMchana ke gune nahote. amuka varga te dArU jalasA vageremAM samAje sarjelI paristhitithI AMkavI? pIte ja. nItinuM gheraNa kayuM? Aje! dArU pIve e gunha che. samAje kevAM niyamo pALyA hoya tathA vyakitae kevAM have prazna thAya che. samAjanI nIti anItinI vyAkhyA kaI? baMdhane svIkAryA hoya te e ucca bhUmikA para che, Adarza jIvana -kAyadAthI para thayeluM vartana e anIti ! jIve che ema kahI zakAya ? -mAnelA dharmathI thayeluM virUddha vartana e anIti! samAja ne vyakti didhAmAM paDyAM che. nItinI vAto thAya -DhIthI virUddha kareluM vartana e anIti! . che paNa spaSTatA thatI nathI. samAja ciMtita banyuM che, paNa e Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 19-60 prabhu ciMtA mAtra buddhivAdamAMthI UbhA thayelA bhrama che, dizAsUcaka ciMtA nathI. jIvanamAM Adarza ane AcaraNa jyAre bhinna hoya che tyAre vyakti ane samaSTi ne prabhAvinAnAM bane che, prANa vinAnAM ane che. vyakti je prazna mATe ciMtA kare e prazna aMge bhakti na hAya-niSThA na heAya te kahenArane prabhAva paDatA nathI ane pariNAme samAja vAtA sAMbhaLavA chatAM-upadeza samajavA chatAM, AcaraNamAM mUkavA tatpara thatA nathI, samAjanuM utthAna karavu hoya-sAmAjika krAnti prANavAna dRSTi, prIti ane bhakti traNene je sthiti samAjamAM sAi sAcI dizA batAvanAra niSThA karavI hoya teA prazna pratyenI samanvaya karavA Avazyaka che. rahI che e vALavI hAya te| vAna kAryakarAnI jarUra che. vijJAnanI dRSTie-nIti ne nyAyanI dRSTie-samAjazAstranA abhyAsI samAjane mAdarzana ApI zakaze nahi. buddhivAdIothI sAmAjika parivartana thavAnuM nathI; kAraNake bhakita vinAnuM jJAna e buddhino ADaMbara che. e ja rIte jJAna vinAnI bhakti adhazraddhA che. atyAre samAjane deAranArA aneka maLyA che, paNa e bhakti vinAnA jJAnIethI samAjanuM dhAraNa UMce AvavAnuM nathI-samAjanA prazno ukelAvAnA nathI. Ama bhakti vinAnA jJAnIthI samAjanuM netRtva levAvAtuM nathI tema mAtra zaikSaNika lAyakAta dharAvanArAthI sAmAjika kAma thAya e paNa bhramaNA che. rAjyanI ayAre mAnyatA che ke Trained Social Workers ane te paNa rAjyakakSAnA kamacArIo sAmAjika kAma mATe soMpUrNa pAtratA dharAve che. A mAnyatA bhramamUlaka che. samAjanuM dhoraNa UMcuM lAvavA mATe thatAM sAmAjika kAya mAM jeTalA rAjyanA hastakSepa vadhAredakhalagIrI vadhAre teTaluM kAma vadhu niSprANa ane nisteja thaze. rAjye sAmAjika kAyadA eTalA aTapaTA tathA avyahAru karyAM che ke mAtra vetana mATe ja kAma karatA, dhyeya ke siddhAMta vinAnA karmacArIonA hastakSepathI sAmAjika kAmamAM vikAsane bale hAnI thai rahI che. rAjyanuM kAma teA kAyadAnuM pAlana thAya e jovAnuM che. zAMta ne svastha citte kAma karatA kArya karIne tathA saMsthAone herAna karavAnuM nathI. jeTalA vadhu hastakSepa kAmamAM thaze eTalu naitika dheAraNu samAja te vyakitanuM nIcuM jaze. rAjyanI dakhalagIrI ke kaDaka nItithI aniti aTakatI nathI. sakhata niyamAthI prajAnuM naitika dhAraNa sudharatuM nathI. prazna thAya che ke dRSTi vinAnA--kAma parvenI bhakti vinAnA--mAtra nokarI kare che. mATe ja amuka siddhAMta vyAjakhI che, amukanu pAlana thavu joie evI mAnyatA dharAvanArAethI prajAnuM mAnasa jAgRta thaze kharuM? prajAnA saMskAra jAgRta karI temane mArgadarzana ApI zakaze kharuM? caitanya ane prabhAva vinAnA taMtra tathA kama cArIothI naitika saMskaraNa thavAnuM nathI. sAmAjika kAryanI visaMvAdI ane niSprANa kArya paddhatithI kArya nirasa, prabhAva, pratiSThA ane prANa vinAnuM bane che. saMskAra ane dhabuddhi para AvaraNa AvavA mAMDayu che. AvaraNane kAraNe vyaktitva visarAvA mAMDayu che. prathama kartavya te! e AvaraNa haThAvavAnu che. e haThAvavA mATe vyaktimAM prAyazcita buddhi preravAnuM ane e bhAvanA jAgRta karavAnu che, prAyazcitanI bhAvanA nahi hoya ane jJAnane ADakhara haze.' te abhimAna ane dhamaMDa pedA thaze, vyakitanuM vyakitatva vikasaze jIvana nahi, dRSTi saMkucita rahe te! thoDIka dhaDI vyakitaonA prabhAva nIce samAja kacaDAi jaze---jAya che. jIvananuM dhAraNa UMcuM lAvavA mATe samAje bhagIratha prayatna karavA paDaze. e mATe vyakitanI vyavahArika pAmaratA dUra karavI paDaze. vyakitae sthira ane niDara banIne vyavahAra ane vana ane Adarzane anurUpa banAvavAM paDaze. 87 samAjanAM aspaSTa nItidheAraNane lIdhe dhaNIvAra anaitika paristhiti sarjAya che ane vyakti tathA samaSTi temAM aTavAi paDe che. AthI asatya ane anIti vadhe che. AtmahatyA ane khUna sudhInI paristhitinuM nirmANa thAya che. lagna--chUTAcheDA--khALahatyA ane evA sAmAjika praznonu duHkha ane kathA AvAM dhAraNamAMthI ja UbhAM thAya che. sauthI agatyanA prazna te e che ke vyakti ane samaSTi AcarI zake--pALI zake, temanuM jIvana ghaDI zake ane vyakti vyakti tarIke zAMta ane svastha citte jIvI zake evAM dhArmika, sAmAjika tathA kAyadAnAM baMdhana samAje tathA dhame UbhAM karavAM joie. rAjyanI paNa naitika ane vyavasthAnI dRSTie prathama e karaja che ke je kAyadAnuM pAlana thAya, je pALatAM ochAmAM echuM asatya Acaravu paDe evA kAyadA ja dhAvA joie. Adarza samAjaracanA ene kahevAya ke jemAM pratyeka vyakti satya eTalI zake, AcarI zake, ahiMsA pALI * zake, ane peAtAnI maryAdA anusAra dharmAcaraNa karI zake. vyaktinI maryAdA che: enu jIvana ane vyavahAra dharmAtmA athavA eka Adarza vyaktinI kakSAe na ja AvI zake, paNa enI maryAdAne anurUpa e Adarza pALe te ghaNuM che. moTA ane azakya Adarza pAchaLa vyakti bhUlI paDe, khAvA jAya e avyavahAru mAga cheADI devA joie. cAritryadhaDatara, e prajAnI prathama kasoTI che. apramANikatA, DarapokapaNuM ane juThThuM khAlavuM ane Acaravu e cheDavu te niDaratA ane vyaktitva keLavyA vinA zakya nathI. rASTranuM dhaDatara spaSTa vyavahAra ane nItithI ja thaze. e jeTalAM keLavAya eTalI prajA keLavAI gaNAya. prANavAna, niSThAvAna ane niDara prajA dhaDavA mATe cAritryaghaDatara Avazyaka che. sAmAjika nItimattAnA pAyA cAritryalaDatara che, vyaktivikAsa che ane nir AcAra te vyavahAra che. samAja, rAjya ane dharma traNene samanvaya thAya tyAre ja A sulabha ane. rASTranAM traNe agA e paratve ciMtana kare ane AcaraNa kare te samAja te rASTranuM ghaDatara ane khu thAya. puSpAbahena mahetA viSayasUci pRSTha 5 re eka DAkaTaranA be hRdayaspazI anubhavA ema. DI. desAi 83 puSpAbahena mahetA narasiMha mU. zAhu maMtrI, mu. jai. yu. sadha 89 5. sukhalAlajI 1 paramAnaMda estera sAtheAmana 92 sAmAjika nItimattA dharma ane vijJAna A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAH tattvajJAnanI dRSTie satya darzana ciralAla baDajAtenA sanmAna-samAreADa philasuI zA mATe? 91 ... .... Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana tA. 1-9-60 temaNe Adhunika bhaNAne kisa dUra che. A dharma ane vijJAna (jainadarzana aira Adhunika vijJAna, nibaMdhasaMgrahaH lekhaka munizrI nagarAja; prakAzaka: AtmArAma enDa sansa, kAramIrI geTa, dihI; kiMmata rUA. 4) "nadarzana Ara Adhunika vijJAnanA lekhaka munizrI cethA prakaraNamAM Atmaastitva; pAMcamAmAM sApekSavAda . nagarAjajI jaina saMpradAyanA eka sAdhu che, eTale darzana te anusAra pRthvI bhramaNaH chaThThAmAM pRthvI eka rahasya ane chevaTe temanA jIvanane eka sahaja viSaya che. paraMtu temaNe Adhunika dharma dravya ane Ithara ema viSaya lekhake carcA che. pRthvI vijJAnanA kSetramAM paNa sAre evo abhyAsa-ema keLavyuM che "bramaNAne viSaya carcAne lekhaka evA anumAna para Ave che ke e AnaMdanI vAta che. A pustaka munizrIo,saraLa ane spaSTa pRthvI thira cheH sUrya phare che. A aMge teo vizeSa saMzodhana hiMdImAM lakhyuM che; munizrInI zailI ati AhalAdaka che. darzana karavA Agraha kare che. vaijJAnika zodhanI mahattA AMkavI khUba jevA gahana viSayane temaNe lokabhogya bhASAmAM samajAvavA prayatna muzkela kArya che. eka oSadhanI zodha laIe. e aiSadha zarUkaryo che ane te saphaLa thayA che. AtamAM upayogI puravAra na thAya, paNa pachI te upayogI nIvaDe. pustakamAM sAta prakaraNe che. prathama prakaraNamAM darzana ane evI rIte pRthvIbhramaNanI bAbata che. aneka gaNitika purAvA vaDe vijJAnanI carcA karI darzana ane vijJAna vacce saMdharSa karatAM nakkI thayuM che ke pRthvI phare che. A vAtane have pharI ukheLavI samanvaya vizeSa che evA nirNaya para lekhaka Ave che. darzananI e aMge kayA sabaLa purAvA bhegA thayA che ? darzanamAMthI purAvA piAchaLa eka ati lAMbI jJAnaparaMparA AvelI che; te vijJAnamAM rajU karI pRthvI sthira che ema pratipAdana karavAnuM valaNa vaijJAnika satya grahaNa karavAnI eka utkaTa lAlasA che. vaijJAnikoe koI rIta nathI. rekeTanA A jamAnAmAM pRthvInA paribhramaNa aMge divasa asatyane vaLagI rahevAne Agraha sevyo nathI. vijJAna anya prAyogika purAvAnI vizeSa jarUra hajI che kharI ? A dharmavidhI che evI mAnyatA bhUlabharelI che. prakaraNomAM munizrIe keTalAya vivAdAspada muddAo rajU karyA che; darzana jema vedika darzana, baiddha darzana, jaina darzana ema paNa laMbANanA bhaye e aMge vigatemAM UtaravAnuM zakaya nathI. vibhAge mAM vaheMcAyuM che-abhyAsa puratuM, tema vijJAnamAM vibhinna eka jaina sAdhu Adhunika vijJAnamAM rasa laI vijJAnane , mArgo hetA nathI. hoya che tyAM paNa Akhare badhA vaijJAnIo samajavA prayatna kare e stutya che. vijJAnane vajarya gaNI have Aje nahi te AvatI kAle eka ja mArga upara Ave che. AgaLa vadhI zakAya ema nathI. gelilIonA jamAnAmAM temane jIvanamAM upagitAnI dRSTithI darzana tathA vijJAna baMnenuM kethalika dharma-saMpradAyanuM je valaNa vijJAna pratye hatuM evuM svataMtra mahatva che. baMne satyanA pArane pahoMcavAnA mArga che, thoDuM ghaNuM ApaNA jaina samAjamAM Aje che. emAMthI bahAra paraMtu dazanane vikAsa mukhyapaNe AtmavAdanA rUpamAM pragaTa nIkaLavA munizrI nagarAjane dhanyavAda ghaTe che. paraMtu sAthe sAthe thayA che. vijJAnane vikAsa mAtra Adhibhautika rahyo che. AnAthI e noMdhavuM joIe ke temanI vaijJAnika draSTi maryAdita chemanuSyane durlabha bhautika sAmartha maLyuM che, paNa AdhyAtmika tathA jaina darzana puratI samApta thAya che. kharI rIte vijJAnanI vAta natika sAmartha vinA bhautika sAdhananA DhagalA nIce dabAI bharavA darzanamAM samAyelI che ema kahevA karatAM vijJAna navI daSTi sivAya manuSya pAse bIjo koI vikalpa raheto nathI ema Ape che ema zA mATe na svIkAravuM? vijJAnanA baLAe munizrI jaNAve che. jIvanane sugama banAvavA mATe ghaNuM ApyuM che. darzanane phALe ' bIjA prakaraNamAM syAdavAda ane sApekSavAdanI carcA karI e aMge keTale gaNI zakAya ? darzana vicAranI saraNI tarIke che. svAduvAda aMge ApelI mAhitI spaSTa rIte rajU karavAmAM barAbara egya che, paNa vicArone AcAramAM mUkavAnuM keTaluM AvI che. jaina darzananuM A viziSTa aMge spaSTa samajavA mATe A ochuM thAya che? prakaraNa vAMcavA jevuM che. paraMtu sApekSavAdane tenI sAthe sAmya eka muddAne ullekha karI A noMdha purI karuM. lekhaka dharAvate rajU kare e ThIka lAgatuM nathI. sApekSavAda gaNita munizrIe pitAnA "be zabdo " mAM ullekha karyo che ke A ane prayogonA AdhAre sthApita thayela che. syAdvAdamAM e pustaka lagabhaga lakhAI cUkayuM hatuM, e arasAmAM oNphesara muddAo AvatA nathI. ghAsIma jaina likhita Cosmology old and new temane trIjA prakaraNamAM paramANuvAda jUne ane te samajAvyuM , jovA maLyuM. je kramamAM e pustaka lakhAyuM che e ja kama che. pustakane moTe bhAge A prakaraNa roke che. lekhake. munizrIe A pustakamAM lIdhela che. A na samajI zakAya e Adhunika paramANuvAda samajavA tene abhyAsa ThIka sArI akasmAta che. vaLI, AgaLanA lekhaka ghAsIrAma jaine je vicAro rIte karyo che, ane jUnA paramANu siddhAMta sAthe tenI rajU karyA che temAMthI munizrInA vicArane samarthana maLyuM che sarakhAmaNI karI e badhuM jJAna pracalita hatuM ema puravAra ane keTalAka navA vicAro temaNe A pustakamAM rajU karyA che. karavA prayatno karyA che. e yAda ApavuM asthAne nahIM eTale munizrIe je A aMge kayAM kayAM phera che ane kayAM kayAM gaNAya ke jUne paramANuvAda tArkika vicAraNAmAMthI nirmANa sAmya che e aMge eka nAnI noMdha pitAnA pustakamAM rajU thaela che. Adhunika paramANunuM ApaNuM jJAna praganirNata che, karI hota to te khUba ja upayogI thAta. aMgrejI pustaka A baMnene sarakhAvI zAstromAM ullekhela jUnA parama bhuvAdamAM atyAre lagabhaga alabhya che. eTale tenA prakAzananA samaya AjanuM badhuM jJAna samAyeluM hatuM ema kahevuM A samIkSakane pachInA gALAmAM ApaNI darzana ane vijJAna aMgenI vicArabarAbara lAgatuM nathI. baMnene vikAsa bhinnabhinna paristhi saraNImAM keTalI pragati thaI enuM saravAyuM nIkaLata. abhyAsItimAM thayele che. je baLe paramANumAM kAma karI rahyA che tenI one e kharekhara upayogI thAta. " pIchAna e jamAnAmAM hatI ? vIjaLIka baLA e jamAnAmAM ekaMdare jotAM ema lAge che ke A pustaka darzana ane jANItA hatA ? te pachI jane paramANuvAda Adhunika 'paramANu vijJAnanA viSayamAM janatAne vicAra karavAnI sAmagrI sArI rIte siddhAMta jeTalo vikasita hatA ema pratipAdana karavuM barAbara pUrI pADI che. lAgatuM nathI. narasiMha ma. zAha Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja sADI tA. 1-9-0 prabuddha jIvana A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA : ke - dara varSanI mAphaka A varSe paNa oNgasTa mAsanI 18mI tArIkhathI 27 tArIkha sudhI ema nava divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI muMbaI khAte yojavAmAM AvI hatI. A vyAkhyAnamALAne kAryakrama prabuddha jIvananA gatAMkamAM je rIte karavAmAM AvyuM hatuM te mujaba kazA pheraphAra sivAya aNIzuddha pAra paDayo hato. A vyAkhyAnamALAmAM kula 17 vyAkhyAtAonAM vyAkhyAne goThavavAmAM AvyA hatA, jemAM 7 strI vyAkhyAtAo hatI. A 17 vyAkhyAtAomAM 10 vyAkhyAtAo pahelI ja vAra A vyAkhyAnamALAmAM upasthita thayA hatA. muMbaI bahArathI AvelAomAM zrI bhaMvaralAla siMghI tathA zro suzIlAbahena siMghI kalakattAthI, prAdhyApaka sureza joSI tathA prInsIpAla sudhAbahena desAI vaDe- darAthI, zrImatI bhAlatI beDekara pUnAthI, DaoN. mIsa estara solomana amadAvAdathI ane zrI navalabhAI zAha guMdIthI-ema sAta vyAkhyAtAo hatA. vaividhyanI draSTie khristI, yahudI, musalamAna temaja jaina-jainetara hindu vaktAe ema vividha kema sAthe saMbaMdha dharAvatI vyaktio upasthita thai hatI. 17 vyAkhyAmAM be marAThImAM, ATha hiMdImAM ane saoNta gujarAtI bhASAmAM vyAkhyAne apAyAM hatAM. vyAkhyAna viSayanuM vividhya paNa atyaMta AkarSaka hatuM. A hakIkata vyAkhyAna viSayanAM zirSaka jovAthI koIne paNa mAluma paDe tema che. . A vakhate be vyAkhyAne marAThI bhASAmAM thayAM hatAM. te pUrAM nahi samajAvAnA kAraNe keTalAkane na gamyAM, paNa e vyAkhyAnA prAraMbhamAM saMdhanA maMtrI tarIke amArAmAMnA zrI paramAnaMdabhAIe jaNAvyuM hatuM tema Aje jyAre muMbaI pradezanuM mahArASTra ane gujarAta ema be alaga pradezamAM vibhAjana thayuM che, muMbaImAM vasatA ApaNe gujarAtIo mahArASTravAsI tarIke oLakhAvA lAgyA chIe ane A navA mahArASTramAM, gujarAtamAM jema gujarAtInuM tema ahIM marAThI bhASAnuM prabhutva vadhatuM javAnuM che tyAre marAThI bhASAne apanAvatA javuM e eka ApaNe viziSTa dharma bane che. marAThI bhASA ApaNe nathI samajatA e sthiti satvara nAbUda thavI joIe. A navI ghaTanA anivArya hoIne tene AvakAravAnA eka viziSTa hetuthI marAThI bhASA upara asAdhAraNa svAmItva dharAvatI evI be vyakitao zrImatI mAlatI beDekara ane zrI ema. vI. daMDenAM vyAkhyAne prastuta AvakAranA pratIka tarIke marAThI bhASAmAM javAmAM AvyAM hatAM. prastuta vyAkhyAnamALAnI anekanuM dhyAna kheMce tevI eka bIjI viziSTatA e hatI ke muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI varSothI jAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA cAlu kAryakramamAM A vakhate eka jaina munie vyAkhyAtA tarIke pahelI vAra bhAga lIdho hato. payuMSaNanA divasomAM jaina upAzrayamAM jaina munio vyAkhyAna Ape ane temAMnAM pahelAM be divasa bAda karatAM bAkInA cha divaso daramiyAna kalpasUtranuM vAMcana kare ane jaina bhAI bahene meTA samudAyamAM tyAM ekaThA thAya ane A vyAkhyAna ane pravacana sAMbhaLe-AvI praNAli jaina samAjamAM sadIothI cAlatI AvI che. dara paryuSaNanAM vyAkhyAmAM eka ja viSaya ane eka ja prakAranAM vyAkhyAna-avI cegaThAba dhI sadIothI cAlyAM karatI hatI. te cogaThAbaMdhI teDavA mATe, te sAme eka prakAranA paDakAra tarIke lagabhaga chellAM 28 varSathI A paryuSaNa vyAkhyAnamALAnuM muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI Ayojana thatuM rahyuM che. jUnavANI paraMparAne paDakAratI A vyAkhyAnamALA pratye jUnavANI paraMparAne varelo jaina sAdhusamudAya anukULa bhAva dharAvatuM na hoya te te taddana svAbhAvika che. AvI paristhitimAM 'eka jaina muni saMdha Ayojita vyAkhyAnamALAnI vyAsapITha, uparathI vyAkhyAna ApavA mATe upasthita thAya te eka AnaMdadAyaka ghaTanA gaNAya ane saMdha mATe gauravaprada bInA lekhAya. A vyAkhyAtAnuM nAma che munizrI sattabAlajI, jaina sAdhusamudAya mATe "jUnI paraMparAne varelA" evuM je vizeSaNa upara vAparavAmAM AvyuM che te vizeSaNa muni saMtabAlajIne lAgu paDatuM nathI ane ethI ja teo saMghanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM bhAga laI zakayA che. A prasaMge mahAsatI ujajavaLakumArIjInuM smaraNa prastuta bane che. temaNe paNa saMdha Ayojita paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA divasa daramiyAna paNa cAlu kAryakramathI bahAranA samaye ane anya sthaLe saMdhanA ja upakrame varSo pahelAM eka vyAkhyAna ApyuM hatuM. A ane AgaLanI payuSaNa vyAkhyAnamALAmAM je vyAkhyAna mATe je je viSaye nakkI karavAmAM Ave che temAM tareha tarehanuM vaividhya hoya che. Ama chatAM paNa A badhA viSaya nakkI karavA pAchaLa eka cokkasa daSTi athavA te dhoraNa te raheluM hoya ja che, ane te dhAraNa e prakAranuM che ke vyAkhyAnamALAmAM bhAga letA - bhAI bahenane deza, kALa anusAra palaTAtA jatAM ane ema chatAM amuka adyatana jIvanasatya sAthe anubaMdha dharAvatA jIvanamUlyanuM eka yA bIjI rIte darzana karAvavuM, paricaya karAva, mAnavIjIvana aMge kevaLa Adhibhautika nahi evI jIvanadaSTinI jhAMkhI karAvavI. Aje jyAre AvI paryuSaNa vyAkhyAnamALA jyAM tyAM vejAI rahI che ane te tarapha lokonuM AkarSaNa vadhatuM cAlyuM che tyAre judI judI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA yAjake pitAnA utsAhamAM upara mujabanuM dhoraNa bhulI na jAya athavA te tenI jarA paNa upekSA na kare, tene barAbara jALavavAnI pUrI, cIvaTa rAkhe-e bAbata tarapha te te yojanuM dhyAna kheMcavuM jarUrI lAge che. eka be dizAethI AvI phariyAda AvavAthI A bAbata aMge ATale ullekha karavAnuM amane Avazyaka lAgyuM che. A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM dara varSanI mAphaka saMgItane paNa jarUrI prabaMdha karavAmAM AvyA hatA. pahelA divase bhAI sevantIlAla kAntilAle bhaktAmara stotranA zloka ane AnaMdaghanajInuM eka pada gAine vyAkhyAnamALAnuM maMgaLAcaraNa karyuM hatuM. vaccenA divasomAM bhAi dilIpa tathA mAMgaroLavAsI bahene jyAbahene tathA vasubahene eka yA bIje divase vyAkhyAna sabhAnI zarUAtamAM bhajana tathA stavane saMbhaLAvyAM hatAM. chellA divase prAraMbhamAM zrI ajita zeTha ane bahena nirUpamAe ' samayocita prArthanA ane bhajane saMbhaLAvIne sabhAnA vAtAvaraNane saMgItabhaya banAvyuM hatuM. vyAkhyAnamALAnA divase daramiyAna 21mI tArIkha ane ravivAre tema ja 26mI tathA 27mI tArIkhe anukrame zrI badrInAtha vyAse, bahena IndumatI dhAnake ane zrI zAntilAla zAhe pitAnI vAghamaMDaLI sAthe aDadhA aDadhA klAkane saMgItane kAryakrama rajU karyo hato. zrI zAntilAla zAhe svaracita pade dvArA candanabALAnI kathA saMbhaLAvIne anekanAM | dilane gadgadita karyA hatAM. saMgha A badhAM bhAIbahenane RNI banyA che. vyAkhyAtAo aMge eTaluM kahevuM jarUrI che ke temane Apa Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - tA. 1-9-20 vAmAM AvelA athavA te temaNe svataH sUcavelA viSaya aMge kALAmAM Azare rU. 4500 nI rakama bharANI che ane saMgha pUrI taiyArI karIne te badhA AvelA hatA ane potapotAnA viSayane dvArA cAlatA zrI maNilAla mekamacaMda zAha sAvajanika vAcanAlaya dareke pUre nyAya Apyo hato. Ama chatAM paNa badhAM vyAkhyAno pustakAlayamAM Azare rU. 2000 nI rakama bharANI che. amArI zrotAo mATe ekasarakhAM AkarSaka nIvaDatAM nathI. A mATe mAMgaNI bannemAM maLIne 10,000 nI che. phALo haju cAlu che vaktatvanI ochI vadhatI kuzaLatA, viSayanuM sabaLuM ke nabaLuM ane amArI A mAMgaNIne pUrI karavA saMghanA ane prabuddha nirUpaNa, vyAkhyAtAnI bhASA purI samajAya ke na samajAya, jIvananA tema ja paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA prasaMzakone amArI vyAkhyAnanA viSayamAM sAMbhaLanArane vyakitagata rIte rasa hoya prArthanA che. * yA na hoya-AvAM aneka kAraNo bhAga bhajave che. A badhAM A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI A samIkSA che. vyAkhyAtAnA vyakitagata ulekha ahIM zakya nathI. Ama chatI A vyAkhyAnamALA aMge dara varSe mananuM e saMvedana rahetuM paNa eka vyAkhyAnane khAsa ullekha karavAnuM mana thAya che. hatuM ke AgaLanA varSa karatAM A varSanI vyAkhyAnamALa svAmI akhaMDAnaMdajIe 27mI tArIkhe saMvatsarInA divase caDiyAtI banI che. Ama A vyAkhyAnamALAnI kaLA uttarottara sarvadharmasamanvayaM" e viSaya upara niyata samayanI aMdara vadhatI jatI ame anubhavatA hatA. A vakhatanI vyAkhyAnamALA je vyAkhyAna ApeluM te eTaluM sarvAga saMpUrNa hatuM ke tenI aMge AvuM saMvedana ame anubhavatA nathI. vyAkhyAtA ke tulanA anya vyAkhyAno sAthe karavI muzkela che. A vyAkhyAna vyAkhyAnanI guNavattAmAM AgaLa karatAM A vakhate jarA eka prakAranI RSivANI hatI, dArzanika pAMDityathI paNa nyUnatA nahotI. Ama chatAM upara mujaba banavAnuM eka yakata ane ema chatAM hArdika udAratAthI sukitanuM kAraNa paMDita sukhalAlajInI A vakhatanI gerahAjarI hatI. evA A vyAkhyAne so koIne atyaMta mugdha karyA hatA. je chevaTanA divase sudhI temanA AvavAnI manamAM khAtrI hatI. sava dharma samanvayanI bhAvanAnI bhUmikA upara payuMSaNa Ama chatAM vyAkhyAnamALAnI zarUAtanA be traNa divasa pahelAM vyAkhyAnamALAne Aja sudhI vikAsa thaI rahyo che te sarvadharma- temane nakAra Avyo. AnuM kAraNa temanI zithila tabiyata hatI. samanvayane svAmIjIe pitAnI vizada vANI dvArA vipula zrotA- temanuM pramukhasthAna amArI vyAkhyAnasabhAone juduM ja gaurava maMDaLIne sAkSAtkAra karAvyo hato. ApatuM hatuM. vakatAonA vyAkhyAnonI temanA pramukhasthAnethI vasuMdharA aneka mAnavIratnonI khANa che. temAMthI koI ne ' mAga che temAMthI che ? avAranavAra thatI AlocanA bhAre sUcaka ane mArgadarzaka banatI. kene paricaya thavo e mAnavInuM parama sabhAgya lekhAya che. temanI gerahAjarInA kAraNe vyAkhyAnasabhAmAM eka prakAranI AvA ajANyA mAnavIratnone bahAra lAvavAnuM kAma AvI zUnyatA jevuM bhAsatuM hatuM. chellA divase temanA sthAne zrI . vyAkhyAnamALAnA Ayojana dvArA avAranavAra thatuM rahe che. cImanalAla cakubhAI zAhe upasaMhAra ane AbhAravidhi karyo hate. gaye varSe evI eka ajANuM vyakti bahena zairyabALA vorAnI: A vakhate zrotAonI bhIDa pramANamAM haLavI hatI. aNadhArI pIchANa karAvavAmAM A payuMSaNa vyAkhyAnamALA muMbaImAM A vakhate muni santabAlajInuM cAturmAsa hatuM. nimitta banI hatI. A vakhate paNa tenA sumadhura vyAkhyAnathI jo temanAM tema ja eka anya muni caMdraprabhasAgarajInAM vyAkhyAne kai prasanna thayA hatA. paNa te bahena A vakhata mATe navAM anekane AkarSI rahyAM hatAM. bhArata jaina mahAmaMDaLanI muMbaI nahotAM. A vakhate evI ja eka bIjI vyakitae so koInuM zAkhA taraphathI tema ja anya saMsthAo taraphathI paNa A vakhate khAsa dhyAna kheMcyuM hatuM, ane te che De. mIsa estera vyAkhyAnamALAo yojavAmAM AvI hatI. AvAM kAraNone lIdhe solomana. A bahena yahudI che. amadAvAda khAte AvelA zrotAvarga vaheMcAI jAya te svAbhAvika che. A badhu chatAM sabhAbhoLAbhAI jesaMgabhAI InsTITayuTamAM A bahena esisTanTa sthAne meTA bhAge bharelAM rahyAM hatAM. bhAratIya vidyAbhavanamAM DirekaTara che ane saMskRta sAhitya, tathA prAcIna bhAratIya maLelI saMvatsarInA divasanI sabhA pahelAM mAphaka zrotAvargathI saMskRti" e viSayanAM adhyApikA che. A bahena amArA mATe khIcokhIca bharelI hatI. zrotAo ochA hoya ke vadhAre hoya. A vakhatanI navI discovery zodha che. "tatvajJAna zA mATe ?" vyAkhyAnanI pratibhA eka sarakhI jaLavAI rahI hatI; vaividhyanI e viSaya upara sAdI saraLa gujarAtI bhASAmAM temaNe evuM daSTie A vyAkhyAnamALA AgaLa karatAM caDiyAtI hatI. suMdara nirUpaNa karyuM hatuM ke badhA mATe teo eka Azcaryane antamAM jemanA sahakAra upara A vyAkhyAnamALAnI viSaya banI gayAM hatAM. temanA vyAkhyAnane aDadho bhAga A saphaLatAne kharo adhAra che te vyAkhyAtAone saMdha taraphathI aMkamAM anyatra pragaTa karavAmAM AvyuM che. tenuM vAMcana temanI AdarapUrvaka AbhAra mAnavAmAM Ave che. sAthe sAthe anya pUraka pratibhA ane pratIti karAvavA mATe pUratuM che. tarAne paNa AbhAra mAnavA ghaTe che. paryuSaNa vyAkhyAnamALA A vyAkhyAnamALAnI nava vyAkhyAnasabhAo anukrame mAtra eka sAmAjika ke dhArmika saMmelana na rahetAM teNe eka pahelA pAMca divasanI sabhAo blevaskI lejamAM, pachInI be jJAnasatranuM rUpa dhAraNa karyuM che. keTalAka ciMtanapriya bhAIbahene divasanI sabhAo rokasI thiyeTaramAM, ane pachInA be divasanI mATe ATha ke nava divasa mATe A paryuSaNa vyAkhyAnamALA eka sabhAo bhAratIya vidyAbhavanamAM-e mujaba bharavAmAM AvI hatI. sahaciMtananI yAtrArUpa banI gaI che, te dvArA viziSTa koTinAM rokasI thiyeTaravALA mesarsa kapuracaMda bradharsa pitAnA thiyeTarano puNyapuruSanAM ane dharmabhaginIonAM darzana thAya che ane kazuM paNa vaLatara lIdhA sivAya amane upayoga karavA Ape che. temanI vicArapUta vANI sAMbhaLavAnI taka maLe che. A Ayojana anya be saMsthAo temane cAlu daramAM amane thoDI rAhata Ape dvArA AkhuM varSa cAle tevuM vicArorAkanuM bhAtuM baMdhAvavAmAM che. A traNene amAro saMdha aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAne che. Ave che. amArI AjanazaktimAM satata vRddhi thatI rahe A paryuSaNa vyAkhyAnamALA saMghanI vividha pravRttio calAvavA ane pAraNAme A vyAkhyAnamALAnI kaLA dinapratidina khIlatI mATe eka nAnIsarakhI kAmadhenUnI garaja sAre che. e na hota rahe ane dara varSe maMDAtI A jJAnaparabethI aneka bhAIbahene te prabuddha jIvana Aje cAlatuM ja na hota ane bIjI preraNujaLa pItAM rahe evI amArI aMtaranI prArthanA che. pravRttio upara paNa kApa mukAyA hatA. A vakhate saMghanA maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha, Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' tA. 1-960 buddha jIvana tattvajJAnanI daSTie satyadarzana (oNla inDiyA reDiyA, amadAvAdathI tA. 19-8-'60nA rAja prasArita) tattvajJAnanI daSTie satya zabda bahu nAneA che, jyAre ene atha ane bhAva apAra che. sukSmamAM atikSma ane sthULamAM atisthULa-e badhuM satyanA arthamAM AvI jAya che. AvA satyanuM jJAna koi eka ja sAdhanathI ke eka ja kALe, tema ja eka ja vyakitathI saMpUrNapaNe zakaya nathI. AvA anubhavane lIdhe je puruSA tattvanA jijJAsu hatA, temaNe potAne thatA anubhavene jeTale Adara ApyA che teTalA ja, ane ghaNI vAra tethI ye vadhAre khIjAnA anubhavAte paNa Adara ApyA che. tethI tatvajJanI satyadraSTi kadI ekAMgI rahI nathI, rahI zake paNa nahi. keTalAka tattvanA vizvanA sthULa ane bAhyasvarUpathI satyane jovAnA prayatna karatA AvyA che; jyAre bIjA keTalAke peAtAnI jAtathI satyadarzana karavA prayatna karyAM che. pahelI koTinA jijJAsuo krame krame aMdara abhimukha thatAM chevaTe peAtAnI jAta nIrakhavAnI bhUmikA upara paNa AvyA che; jyAre khIjI kaeNATinA jijJAsue peAtAnI jAtanAM UMDA nirIkSaNa pachI krame krame khAdya sthULa jagatanAM darzana bhaNI vaLyA dekhAya che. A rIte tattvanI jijJAsA evI adRzya che ke te chevaTe saMpUrNa satyanuM darzana karavA jijJAsune satata preryAM kare che. A preraNAmAM sAcA tattvajJa taTastha rahe che, eTale ene peAtAne eka kALe thayelu sattvadarzana khIje samaye navA prakAza Ape tyAre te pahelAnA darzanamAM baMdhAi nathI rahetA. jema e peAtAnA vikAsakramamAM lAdhatAM caDAUtarI danAne eka sAMka LamAM gUMthe che, tema ja te khIjA tattvajJAnAM danane paNa saMkalita kare che. eTale ema kahI zakAya ke tattvajJanI satyadarzananI rIta e taTastha rIti che, taTasthatAmAM niScitA ke asAvadhAnatAne aza pazu nathI hAtA. emAM vyaktigata arhatvanI maryAdAnA lApa hAvA uparAMta cittanI sthiratA hAya che. eTale ApaNe ema kahI zakIe ke tattvajJAnanI dRSTie satyanuM darzana e eka puSpamALA ke maNimALA jevu che. mALAmAM sUtra saLaMga hoya che. emAM phUle ke maNakAo yathAsthAne sugrathita heAya che. e ja rIte satyanA eka tAMtaNAmAM enAM vividha pAsAMonA vividha dRSTAo dvArA vividha rIte karAyelAM vividha darzAnA gracita thai jAya che. A tattvajJAnanI satya jovAnI dRSTi che. satya deza-kALanI maryAdAthI kadI mukata hoi zake nahi, evA saMskArane lIdhe tathAgate kahyuM ke deza-kALathI para evI sarvathA nitya ke sthira vastu hoi zake nahi; je che te badhuM, kSaNika ane sImita che. AthI UlaTu keTalAka aupaniSada RSioe nirUpyu ke deza-kALanI sImAthI para, tenAthI taddana aspaSTa evu paNa satya che. AvA saMskAramAMthI eka dazana DAyuM. te kahe che ke parivartana ane dezasImAe bhrama che. A rIte eka ata sthiratAnA darzanane bhrama ke savRtti mAnI dhu vicAre che; jyAre bIjo aMta kSaNikatA ane dezasImAne mAyA mAnI adhu ghaTAve che. A che aA jonAra eka tatvanane ema dekhAyu' ke baMne pAtapAtAnI kakSAe satyanA vicAra kare che, paNa te vicAra ekAMgI che. satyanuM pUrNa ane svaccha darzana tA khate aMteAnA sumeLamAM samAya che. jema bhAratamAM tema grIsamAM paNa gati ane sthiti e khate ekAMtenA darzanamAMthI banenA samanvayanu darzIna udbhavelu che. paMDita sukhalAlajI (9) zrI ciralAla baDajAte abhinandana-samAroha vanivAsI zrI cira'lAla khAte eka suprasiddha janasevaka che. bhArata jaina mahAmaMDaLanI pravRtti sAthe te varSAthI gADhapaNe saMkaLAyalA che. sva. jamanAlAlajI khajAjanA kuTuMbanA teo eka nikaTavartI svajana che. sAmAjika sudhAraNAnA kSetramAM potAnI jAtanuM jokhama kheDIne temaNe aneka pravRttio karI che. te hajArA rUA. kamAyA che ane samAjasevAnA kAryAM pAchaLa temaNe hajArA kharcyA che. namratAnI te teo eka mUrti che. jyAre samAja upara rUDhio peAtAnI sattA jamAvI beThI hatI tyAre teo rUDhione teDavAmAM nimagna rahetA hatA. jyAre dezasevA vidroha lekhavAmAM AvatI hatI tyAre teo dezasevAnA kAryamAM DubelA rahetA hatA. A rIte aneka prakAranA sadhanA temaNe jiMdagIbhara sAmanA karyAM che ane peAtAnA jIvanane ujjavala ane arthapUrNa banAvyu' che. pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNasa MsthAmAM tara vAMcana tarIke upayegamAM levA lAyaka tema ja kAi paNa zubha prasaMge vaheMcavA lAyaka pustakA satya ziva sundaram 91 cAlu sapTembara mAsanI 11mI tArIkhe te 65 varSa pUrAM kare che. vRddhAvasthA temanA zarIra upara AkramaNa karI rahI che; ane temanA halanacalana upara maryAdA mUkI rahI che; ema chatAM je je saMsthAe sAthe teo joDAyelA che te te sa MsthAenA kA tema ja pracAra mATe teo dezanA eka cheDethI khIje cheDe paribhramaNa karI rahyA che. AvI vyakitane temanA janmadine temanA mitro taraphathI varSAM khAte eka abhinadana samArAha gAvavAmAM AvyeA che. A abhinandana samArohamAM bane teTalA sahayega ApavA mATe temanA mitrA zrI ciralAlajInA prazaMsakone prAthanA kare che. A saMbaMdhamAM ' zrI ratana pahADI varlDa'e ThekANe patravyavahAra karavA ane zrI ciralAlajI khaDajAte sabaMdhamAM potapotAnAM saMsmaraNA tema ja sa MdezAo mekalavA vinati karavAmAM Ave che. AvI eka vyakitanuM sAmAjika sanmAna karavAmAM Ave te sarva prakAre ucita che. A sanmAna samArehane saMpUrNa saphaLatA icchavAmAM Ave che. paramAnada zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAne lekhasaMgraha kAkAsAheba kAlelakara ane pAMData sukhalAlajInA pravezako sAthe kiMmata rUA. 3, pAsTeja 0-6-0 mAdhisattva maLavAnuM ThekANuM : muMbai jaina cuvaka sagha, 45-47, dhanajI sTrITa, mukhai 3. gUrjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhI rastA, amadAvAda. sva. dharmAMnada kAsammI racita mULa marAThI nATaka anuvAdako : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA tathA zrI kAntilAla rADiyA ki'mata rUA. 1-8-0, pAsTeja 0-2-0 muMbai jaina yuvaka saMdhanA sabhyeA tathA pramuddha jIvananA grAhako mATe satyaM ziva'sundarama: kimata rUA. 2, edhisattva: kiMmata rUA. 1 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prabuddha jIvana tA. 1-9-60 eka philasuphI zA mATe? : kALa sudhI, , tattvajJAna eka prayatnadhArAne (zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha dvArA Ayojita paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM tA. 22-8-10nA roja De. mIsa estera e. sela mane ApelA vyAkhyAnane pUrvabhAga nIce ApavAmAM Ave che. kumArI estera e. selemana yahudI kAmanA che, amadAvAdanA bhoLAbhAI jesaMgabhAI insTITayUTana esisTanTa DirekaTara che ane saMskRta ane prAcIna bhAratIya saMskRtinA adhyApikA che. taMtrI) philasuphI Philosophy mATe phArasI zabda che. tene temaNe karyo che. paNa ATalA badhA devo hoya te ekane khuza artha thAya che jJAnane prema (love of wisdom), satyanI karavA jatAM bIjA rIsAI na jAya? ema na hoya ke aneka - jhaMkhanA, jene mATe "tatvajijJAsA' zabda yogya che. "tattvajJAna deva eka ja zaktinA vividha AvirbhAve che. (ghauM saddhist ke "tatvavidhA' karatAM 'tatvajijJAsA" zabda dekhAtI cIjo baMdha dudha ghanitA) te A adhideva ke haze? teNe vizva kevI rIte esatI na hoya tyAre temanI pAchaLa zuM che te jANavAnI ane zedhavAnI sajaryuM haze? tenA hajAra mastaka haze? hajAra paga haze ? ema vRttino vadhAre sUcaka che; kAraNa ke "tattvavidhA" ke "tatvajJAna jANe ke hoya te ja te mahAna kahevAya. jema suthAra khurazI banAve tema pUNatA ke prayatnanI siddhinuM sUcana kare che, jyAre tattvajijJAsAmAM teNe vizvanI utpatti karI haze ke vaNakara kapaDuM vaNe tema, ke anAdi kALathI cAlatI AvelI ane ananta kALa sudhI ' yajJamAM potAnI jAtane hemIne pitAnAmAMthI ja ? suthAranI jema niHsaMzaya cAlu raheze tevI prayatnadhArAne bhAve che. tema chatAM ' vizva banAvyuM hoya to e lAkaDuM karyuM haze jemAMthI vizva tatvavidyA, tattvajJAna e zabdaprayogo paNa karI zakAya, je banAvyuM? dhIme dhIme uttara maLe ke e lAkaDuM paNa pite ja. ApaNe eTaluM samajI laIe ke temAM siddhino bhAva nathI, vizva kayA kramamAM saryuM ane kayAre saryuM ? kavi uttara ApavA paNa satata prayatnane bhAva che. ahIM ApaNe tatvajijJAsA prayatna kare che, paNa barAbara vizvAsa besato nathI. tethI kahe che ke tatvajJAnane vyApaka arthamAM laIzuM. pustakomAM maLe che ane ke devo jANatA haze athavA teo paNa nahIM, kAraNa ke deve vidyAlayomAM zIkhavavAmAM Ave che te zAstrIya tattvajJAna pAchaLathI utpanna thayA paNa je eka adhideva che te jANatA haze mAtra nahIM, paNa jIvanamAM jyAM jyAM virodha ke anupapatti ke avathA teya nahIM? ke pachI vizva sarjAyuM ja nathI; te anAdi che. visaMvAda dekhAya tyAM tenI pAchaLanuM vadhAre vyApaka tatva zedhI (nAsadIya sUkta). Ama antima khulAsAo mATe philasuphI zabda vidhAna parihAra karavAnI vRtti te tatvajijJAsA. eTaluM dhyAnamAM rUDha thayo. rAkhIe ke academic philosophy ke zAstrIya tatvajJAnane ApaNe paNa vyavahAramAM AvI mIThI muMjhavaNa nathI AmAM samAveza thaI jAya che, kAraNa ke e paNa tatvajijJAsu- anubhavatA? zA mATe amuka samaye varasAda Ave che ane enA prayatna ane cintano ItihAsa che, je ApaNI tatva kakasa samaye anAja pAke che? zA mATe talamAMthI tela nIkaLe jijJAsAne uttejIta kare che, preraNA Ape che, mArgadarzana Ape che ane retImAMthI nahIM? baLadane zIMgaDAM hoya che ane azvane che, bhUtakALanA cintanamAM thayelI bhUlomAMthI bacavA mAga kema nahIM? rUkSa dekhAtA nALiyeramAM mIThuM pANI ane mRdu cIMdhe che ane ATaluM karIne ApaNuM maulika cintanane svataMtra- malAI kayAMthI ? gulAbanI sAthe kAMTA hoya che ane kAdavamAM paNe viharavA cheDI de che. kamaLa Uge che-ajaba kudarata che ! rahI rahIne AvA prazno thAya ApaNuM jIvanamAM tatvajijJAsAnuM zuM sthAna che? e ja che, kutUhala vRtti jAge che. khoTA sAcA uttara ApI ApaNe ke je puSpamAM enI suvAsanuM sthAna che. huM tatvajJAna zA mATe mana manAvIe chIe. te batAve che ke koI khAsa preraka kAraNa nuM icchuM chuM e prazna ApaNe pitAne pUchIe to tene uttara hoya, te chatAM paNa ApaNane tavajijJAsA thAya che. tenI pAchaLa vadhAre sArI rIte maLI rahe che. koI ema kahe ke vyavahAra paDavAnI niSThA keTalI che tenA para AdhAra rahe che ke ApaNe mUlagAmI cAlyA kare che ane tatva-antargata rahasya-jANyA vinA gaMbhIra philzapha chIe ke uparachalA chIcharA. a.no artha e che ke kazuM adhUruM rahI jatuM nathI. ajJAnamAM paNa AnaMda ekanI pAchaLa bIju koI joyA vinA ApaNane cena paDatuM nathI. che. Ama kahenAra jarA pUchI jue pitAnA antarane ApaNe svabhAvathI ja tatvajijJAsu-philsa - chIe. emAM ke A vAta sAcI che? Thokara vAge ke pahelo vicAra e ApaNane majA Ave che. mAnava pAse roTalAne prazna e che ja, Ave che ke zuM hatuM jene lIdhe Ama thayuM? mAMdAM paDatAM paNuM jIvana mAtra temAM sImita thatuM nathI. "Man does not roganuM kAraNa jANavAnuM mana thAya che. koNa kevaLa DokaTara live by bread alone'. para e vAta cheDI de che? pitAnA jJAnanI maryAdA jANyA tene kalA joIe che ane nyAya, nIti, surAya, mukita pachI ja DekaTaranI salAha levAmAM Ave che. A che jANavAnI ane AvuM AvuM keTaluM ya, je mAtra jIvavA mATe anivArya IcchA. te paNa satya jANavAnI icchA. tenuM nAma ja tatvajijJAsA. : nathI. tene aneka tenuM satya jANavuM che. vizvamAM potAne uparAuparI be traNa Aphata AvI paDe, parIkSAmAM nApAsa thavAya, sthAna nakkI karavuM che ane vizvano ukela kADhave che. vyApAramAM khoTa jAya, strIne ghara sAcavavA chatAM yaza na maLe, vakI- vaLI, keTalAka te evA prasaMge upasthita thAya che je sAmAnya lAta barAbara na cAle, ke uparI rAja kapake maLatA hoya te rIte vicArazIla nahIM tevA mANasane paNa vicAramAM UMDA utaratarata ja kahevAI jAya che ke bhagavAna jANe zuM thayuM che? zA vAnI pharaja pADe che. vyavahAra mANasene philzapha banAve che. sahakAra mATe Ama thatuM haze ? AmAM ajANatAM e kabUlAta che ke vinA jIvana cAlatuM nathI. kAma karavA mATe ane e nahIM te A prasaMgo bane che tenI pAchaLa koI kAraNa cekasa che, paNa tenuM phaLa bhogavavA mATe te sabatanI jarUra rahe che. loko tenuM jJAna prApta thatuM nathI, chatAM kaMIka te jANatuM haze sAthe kAma karatA hoya ane phaLa bhogavatA hoya tyAM koIka chello Azraya bhagavAna che-bhagavAna jANatA haze. vedamAM paNa vyavasthA joIe. A vyavasthAnI pAchaLa samAnatA, nyAya kavine jANavAnuM mana thAya che ke lAla gAya sapheda dUdha ityAdinA vicAro hoya che. vyakta ke avyakata rUpe spaSTa che kema ApatI haze? zI kudarata che? are, vedakAlIna kavione te aspaSTa, saMyukata kuTuMbamAM kAma ane paisA kevI rIte vaheMcavAmAM kudaratanA pratyeka tattvane khulAso koI divyazakitanI kalpanAmAM Ave che tene vicAra karatAM A vAta dhyAnamAM Avaze. maLyo che ane vizvamAM tenuM sthAna nizcita karavAno prayatna vyavahAru nirNayonI pAchaLa koI ne koI siddha athavA asiddha, Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA * 1-9-60 prabuddha jIvana kara jAye ke ajANe evI mAnyatAo, svIkRtio (assurm- parIkSA karavAmAM Ave-tenAM antargata to tapAsavAmAM Ave ptions)svIkArI lIdhelAM to hoya ja che. vicArapUrvaka tyAre e philasuphanI paddhati (Philosophic Method) ja che. samaja hoya to temane philsanI rIte ( philosophically) eja rIta, lokamAnasane vicAra karIne, kaI mArgadarzaka ApaNe samajyA chIe; zraddhApUrvaka samaja hoya te te dhArmika ane vyavasthApakanI AvazyakatA mAnavasamudAyane rahe che; vyakita kahI zakAya; ane aMdhazraddhAnI rIte hoya te te vahema che. ane mAnavasamudAyanA prazno, AgaLa kahyuM che tema, taddana abhinna dA. ta. strIo patinuM nAma nathI letI te vahema che, jenuM nathI. je vyakitanA vikAsamAM madadarUpa thAya te koIka vAra mULa kadAca lajjAmAM hoya. samudAyane hAnikara paNa hoI zake. teve vakhate vyakti ane eja rIte lAgaNInA virodha UbhA thAya che. rAma prajAne samaSTino sumeLa kevI rIte sadhAya tenI gaMbhIratApUrvaka parIkSA saMteSe ke patnIne nyAya Ape ane duHkhI na kare? prajA ke karI, zAsana-pAlana mATe koI paNa prakAranI rAjyavyavasthAnA ardhAganA, kartavya ke bhAvanA-zuM mahAna che? eka mANasanA be siddhAnta philzaphanI rIte-antargata tane samagra rIte vicAra dilojAna dosta hoya jemanI vacce koI sakhata virodha Ubho karI-tAravavAmAM Ave che-te ja rAjyazAstra. nItizAstra sAthe thayuM hoya tyAre kone pakSa le? athavA asatya kahevAthI tene dhaniSTha saMbaMdha che. ApaNuM jUnuM sAhitya joIe te jaNAze ke dharmazAstramAM AcaraNa ane rAjadhama baMnene samAveza koI mANasanA prANa bacatA hoya te satyane vaLagI rahevuM ke karavAmAM Avyo che. dayApUrvaka vartavuM ? Ama satya ane dayA vacce virodha Ubhe thAya che. AvA AvA virodhanA ukelamAMthI nItinA niyama, AcAra ci-aruci (Likes and Dislikes) ne praznamAM vicAranA niyame, nItizAstra (Ethics)nA siddhAMta-dharmo. ane paNuM philjarI ke tatvajiMjJAsAne phALe asAdhAraNa che. keTalIka Apaddharmo bane-ghaDAya che. keTalIka vAra vyaktigata AcaraNanI khAvAnI vastu ApaNane game che ane keTalIka nathI gamatI. ane sAmAjika AcaraNanI svIkRtiomAM visaMvAda jevuM lAge vastuonA A rIte bhAga pADI ApaNe vyavahAra calAvyuM che. eka mANasa svArtha mATe bIjAne mAre te te hiMsA jaIe chIe, paNa kyAreka prazna thAya che ke evuM zuM che jene kahevAya, tene zikSA karavI joIe, paNa e ja mANasa yuddhabhUmi laine eka vastu game che ane jene abhAva hovAthI bIjI para duzmanane mAravAnI nA kahe te na mAravA mATe tene zikSA vastu khAvI nathI gamatI. tyAre A bAbatamAM UMDA utaravAnuM karavAmAM Ave che. tyAre ukela e nIkaLe ke yuddhanI hiMsA pApa mana thAya che ane khAtrI thAya che ke ruci-arucinI pAchaLa koI nathI kAraNa ke e dharma che. e hiMsAnI pAchaLanA bhAva drupane nathI svIkArI lIdhelAM ta-siddha ke asiddha, jJAta ke ajJAta hovAM ane dezane kAje niSkAma rIte e hiMsA karavAnI hoya che. joIe, je jANavA ApaNe prayatna karIe chIe. vastra, gharanI Akee ja rIte yajJamAM karelI hiMsA hiMsA nathI evI sapAdhika vyApti rSaka vyavasthA AdinI bAbatamAM paNa temaja che, ane citra, saMgIta, karavI paDe che. zAkuntalamAM mAchImAra kahe che ke janmathI ja bhAge sAhitya vagere kalAomAM paNa eka citra ke kAvya hRdayane sparzI AveluM kAma niMdya hoya te ya te choDI devAya nahIM; yajJamAM jAya che ane bIjuM nathI gamatuM, koIka khAmI jaNAya che. A pazune mArI nAkhavAnuM karmo karavAthI kara lAgate yAjJika paNa jANe kudaratI rIte ja ApaNane samajAtuM hoya che, paNa tenuM kAraNa anukaMpAvA ane mRdu aMta:karaNavALA hoya che. zuM ApavuM tene tarata khyAla Avato nathI. gaMbhIra rIte vicAra karatAM kalAdinI utkRSTatAnAM keTalAMka antargata te samajAya che [sahajaM kila yadvininditaM na khalu tatkarma vivarjanIyam / ane pachI samajAvA lAge che ke koI citra zA mATe utkRSTa pazumAranarNaarLo : nukagrgRdudeva botriA : 1 (6.1)] keTinuM che ke nathI. sAhityanA kSetramAM ApaNA sAhityazArIAnI sAthe ja pApa-puNyanA prazna saMkaLAyeluM che ane e khUba khaMtathI prayatna karyo che, ane AnaMdavardhana ane pApa-puNyane dhe raNe ApaNe AcaraNanI, nItizAstranI svIkRtio abhinavaguptanA rasanA siddhAntamAM e utkRSTa kakSAe pahoMce che, tAravIe chIe ane temanA uparathI dekhAte visaMvAda dUra karIe jayAM ramAnaMda ane brahmAnaMda sahodara che evI pratIti temaNe chIe. pApa-puNyane vicAra dhArmika svarUpa paNa dhAraNa kare che ane karAvI che. A tyAre ja zakaya bane ke jayAre tatvajijJAsApUrvaka punarjanma Adi praznone udbhava thAya che. A thaI nIti- kalAdinI svIkRtionuM jJAna meLavavAmAM Ave ane te anusAra Morality ane nItizAstra-EthicsnI vAta. e kSetramAM prayatna karavAmAM Ave. Psychology-mAnasazAstrano vikAsa bhale moDe thayo hoya, upAsanA-dharma (Religion) ne vicAra karatAM ema paNu dareka mANasa-te kavi hoya ke citrakAra, dharmaguru ke jAdugara, jANavA maLe che ke keTalAka pradezamAM adhiSThAtrI devInuM prAdhAnya 'vidvAna ke Dhera cAranAra-mAnasazAstrI anAdi kALathI che, tene che te keTaleka sthaLe adhideva svIkArAya che. devInI pUjA prAcIna tenI khabara hoya ke navi mitra ane tenI patnI baMnene svabhAva kAlathI astitvamAM che ane tene jagatamAM vyApaka pracAra hate. khUba sAre che, chatAM baMne vacce kaleza kema thAya che? paisAnI ema jANavA maLe che. evA purAvA maLyA che ke jyAM strIonuM kheMca paDatI hoya chatAM eka mANasane dAna ApyA sivAya kema mahatva vizeSa haze, jyAM samAjamAM mAtRpradhAna paddhati cAlatuM nathI ? udhAra paisA laIne paNa jugAra kema ramavuM paDe (Matriarchal System) haze, tyAM devInI sthApanA che? AvAM AvA praznone ukela karavAno prayatna hamezA karavAmAM AvI jagatanI RSTrI ane adhiSThAtrI zakita tarIke. cAlu ja rahe che ane e vicAranI pAchaLa mAnavasvabhAvanA haju paNa joI zakAya che ke je zakitanA sAcA upAsaka che abhyAsanAM ta-siddha ke asiddha, jANe, ajANe che. temanAmAM strIonuM bahu mAna thAya che. e ja rIte jyAM mAtra tenuM jJAna e praznono ukela karanArane vyavasthita pitapradhAna paddhati (Patriarchal System) haze tyAM svarUpe nathI. eNe vyavasthita svarUpa pakaDayuM tyAre tene adhidevanI sthApanA thaI che. A sthaLe dharma ane tatvajJAna mAnasazAstra-Psychology-e nAma ApavAmAM AvyuM. vacce prakriyA-bheda cheDe joI laIe. hamaNAM ja je carcA bAkI' rAga, dveSa, meha, sukha, du:kha AdinI carcA prAcIna ApaNe karI deva-devInI, tenI pAchaLa vicArakanI dRSTi, philsa-* graMthamAM ghaNI maLe che je mane vaijJAnika cintananuM ja pariNAma phanI dRSTi che. e phisuphanI dRSTi anusAra sAMkhyamAM prakRtinI che. koI pakSapAta ke pUrvagraha vinA jyAre rAga, dveSAdinI sthApanA che jagatanA kAraNa tarIke, ane zakitanI ziva " ", Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '94 prabuddha jIvane tA. 1-9-60 siddhAntamAM ke zrI athavA lakSmInI vaiSNava siddhAntamAM, paNa je anyathAkhyAti, akhyAti, asatyakhyAti, AtmakhyAti, animAtra zraddhAthI deva-devIne hRdayanA umaLakAthI svIkArI levAmAM vacanIya khyAti vagerenI pitapatAnA daSTibiMdu pramANe sthApanA Ave ane AdikALathI cAlI AvatI praNAlI pramANe temanI karI che. keTalIka jJAnanI anupatti evI hoya che je ekadama dhyAne stuti-pUjAdi karavAmAM Ave che te dharma che. temAM Adara, na caDhe. eka ja Tebalane alaga alaga bAjuthI jovAmAM Ave snehanI bhAvanA hoya che. je bhayathI, deva-devI kopAyamAna thayAM " te tene AkAra, raMga vagere judA judA lAge che. teno artha che mATe temane vaza karavAM joIe, ane amuka maMtrAdi vidhi e ke je sat tattva che tenuM jJAna yathArtha svarUpamAM ApaNane karavAmAM Ave te kAryakAraNabhAvanA niyama pramANe tenuM phaLa maLatuM nathI. bAhya to kAma karatA hoya che. Tebalane raMga Avaze ja--e jyAM vizvAsa hoya tyAM vahema ane jAdunuM kevo che te ApaNe jANatA nathI, paNa prakAza TebalanA je tatva Ave che. jAdunA mULamAM parIkSA-vRtti hoya che, paNa te bhAga para parAvartita pratiphalita thaI ApaNI AMkha sudhI kuMThita thaI gayelI hoya che, amuka hada sudhI jaIne, tenI svIkRti pahoMce ane pachI cakSunAM ghaTakonA saMparkamAM AvI pite sthApavAmAM kacAza hoya che. be vastuone saMbaMdha aneka prakriyA pAme ane TebalanuM pratibiMba AMkhanA paDadA (Retina) vAra je hoya teTalA mAtrathI temanI vacce avinAbhAvitva mAnI para pADe ane tenI asara jJAnataMtuo dvArA magaja sudhI levAmAM Ave che. lIlAM kapaDAM vALe mANasa eroplenamAM beThe pahoMce tyAre ApaNane TebalanA te bhAganuM ane tenA raMganuM hoya ane be traNa vAra akasmAta thayo hoya to lIlAM paDAM ane jJAna thAya che. AmAM aneka vastuoe bhAga bhajavyuM che ane akasmAtano saMbaMdha joDI devAmAM Ave che ke lIlAM kapaDAM thoDAka samaya paNa IndriyArthasparza ane jJAna vacce pasAra akasmAtamAM kAraNabhUta che. duzmane je bhUmi para sparza karyo thAya che. vaLI, bhUtakALamAM joyela TebalanI vAsanA jAgRta thAya hoya tyAM kazuMka jAdu karatAM duzmanane hAni thAya, samAna bhUmine che ane te paNa TebalanA pratyakSa jJAnane vikRta kare che. A rIte sparza che tethI duzmana ane jAdunI vastune saMbaMdha joDAI vicAra karIne vaidika nyAye pratyakSanI prakriyA samajAvI, nivikalpa jAya che. tenI pratimA banAvI bALI nAkhatAM zatru paNa tapta) pratyakSa, savikalpa pratyakSane bheda batAvyuM. paNa bauddha nyAye thAya--ahIM sAdasyane vicAre kAma kare che. paNa eTaluM spaSTa AgaLa jaI jene ApaNe pratyakSa jJAna kahIe chIe, ane che ke vastusthitino saMpUrNa vicAra karavAmAM nathI Avyo, tethI je vyavahAramAM sarvasaMmata che, jene viSe matabheda nathI temAM phisuphanI paddhati aTakI jAya che ane zraddhA ke vahema tenuM paNa kalpanAne phALo keTalo che te batAvyuM. vaLI, e paNa sthAna le che. pIThamAM duHkhAvo hoya ke paga bharAI gayuM hoya siddha karyuM ke sarva padArtha kSaNika che, tethI ApaNane jenuM te zekathI mI jAya che. jUnA vakhatamAM A parathI keTalAka jJAna thAya che te padArtha, tenuM jJAna thAya che tyAre, nAza pAmyo ema mAnatA ke zeka e badhA rogane upAya che. A oSadha- hoya che. tethI sautrAntika bauddhoe kahyuM ke padArthonuM astitva mAtra zAstra maTI UMTavaiduM banI jAya che, kAraNa ke temAM pUrato vicAra anumeya che, pratyakSa nathI. vaijJAnikoe A prakAranA nyAyapUrvakanA karavAmAM nathI Avye.' vicAramAMthI preraNA meLavI pragathI nirNaya karavAno prayatna ATalI carcAne sAra ApatAM ema kahI zakAya ke sAruM- karyo ane vijJAna (Science) vikasAvyuM haze. boddhoe vadhAre kharAba, pApa-puNya, zubha-azubhanI parIkSAmAMthI nIti ane caMkAvanArI vAta to e siddha karI ke jene ApaNe Tebala ke AcaraNanuM satya temanI antargata svIkRtione jema jema khurazI kahIe chIe te kaI sthira avayavI nathI, te mAtra vicAra karavAmAM Ave tema tema jJAta thayuM che. saci-arucinI paramANu-pUja che, je kSaNe kSaNe navesarathI utpanna thAya che dizAmAM UMDA UtarIe te saMdaryamImAMsA ke AnaMdamImAMsA pitAnI dhArAmAM. vaijJAnika A bAbatamAM paNa sadIo (Aesthetics) nuM tatvajJAna prApta thAya che. samAjavyavasthA pachI saMmata thayA. Microscope-sUkSmatAdarzaka yaMtra jevAM ane rAjavyavasthAnI svIkRtio paNa Aja rIte pAmI zakAya. sAdhanothI ane prayogathI ghaNI sUkSma vastuonuM jJAna have thAka Ama vyavahAranAM aMtargata tattvonI zodha te tattvajijJAsA zake che. A rIte Atom aNuthI paNa AgaLa ApaNe gayA ane eka vAra tatvajijJAsA pagabhara thAya ane samagratayA chIe, ane e rIte tatvajijJAsAnA cintanamAM paNa vadhAre tatvajJAna nIpajAve ke nIti, kalA Adi para asara kare che sUkSmatA ane navI di AvI che. paNa eTaluM dhyAnamAM ane temane vikasAve che. rAkhavA jevuM che ke je vijJAnathI meDuM siddha thayuM te sUma " tarkazAstra athavA pramANazAstrano vikAsa kevI rIte thayo ane vizada vicArazakitathI I. sa. pUrvenI sadIomAM to thoDo vicAra karatAM tatva jijJAsAnI zakita vadhAre spaSTa tatvajJAnI be kalapI zako. AnA saMbaMdhamAM ahIM' e kahI thAya che. jyAM sudhI ApaNuM rojindA vyavahAramAM visaMvAda, ' dauM ke vijJAna rahasthAnI yathArtha pratIti karAvI zake che, tethI anupapatti nathI hotI, tyAM sudhI anubhavene vicAra karavAnuM tenI siddhio, sarvasvIta hoya che. Ama tatvajijJAsA ane prApta thatuM nathI. paNa mRgatRSNikAthI koI chetarAya, eka UMce vijJAna vacce koI saMdharSa nathI prAcIna kALathI A vastu padArtha puruSa che ke thAMbhalo evo saMzaya thAya, aMdhArAmAM manAtI AvI che. nyAya-vaizeSikanuM tatvajJAna e eka rIte rajajune sarpa mAnI bese ane dIva lAvatAM khabara paDe ke e padArthavijJAna ja che. e rIte erisToTala vaijJAnika paNa hatA te doraDuM ja hatuM, gADImAMthI jhADa deDatA dekhAya tyAre satya ane tatvajJAnI paNa hatA. e ja vAta barTAnDa rasela vagere mATe ane asatyanA virodhane kAraNe ApaNuM jJAna sAcuM che ke paNa sAcI che. je jJAna cokakasa thatuM gayuM te vijJAnanA kSetramAM kheTuM te nakkI karavA arthAt ApaNe anubhava pramANu hatuM ke AvatuM gayuM, ane je haju anizcita hatuM te tatvacintana ane viparyAsa te nakkI karavA, tapAsa karavAnI vRtti thAya che. mithyA tatvavidhAne bhAge rahyuM. vijJAnane (Natural Philosophy) jJAnamAM satyanI mAtrA keTalI che, miththA jJAna thavAnuM kAraNa (prAkRtika tatva vidyA) kahevAmAM AvatuM-keTalIe yunivarsiTIomAM, zuM ityAdine vicAra karI vividha dazananA pramANuzAstrIoe ( apUrNa) estera e. selemana muMbaI jaina yuvaka saMgha mATe muka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI. raDuM ja ha a kAraNe A anubhava pramANe bhivyA Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTara naM. B 4266 vArSika lavAjama rU. 4. pUba jIvana 'prabuddha jaina nuM navasaMskaraNa - varSa 22 : aMka 10 muMbaI, sapTembara 16, 1960, zukravAra zrI muMbaI, jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 chUTaka nakala: 20 nayA paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA naheranI vedanA yukta vANI . [ AsAmanI bhayaMkara ane koi paNa bhAratIyane zaramAve evI durdhaTanAo upara kendrastha lokasabhAmAM traNa divasa cAlelI carcAne upasaMhAra karatAM bhAratanA mahAamAtya paM', javAharalAla naherue nIcenA zabdomAM potAnA dilanI UMDI vedanA vyakta karI hatI. e vedanA je saMdeza Ape che. tane ApaNe ataramAM nahi utArIe ane bhAratIya ekatAnI bhAvanAne ApaNA cittamAM sthirapratiSTa nahi karIe te dhaNA kALe ekatra banela bhArata chinnabhinna thatAM bahu vAra nahi lAge. AsAmanI durdhaTanA A bhayasthAnane tene nagna AkAramAM rajU kare che, AthI ApaNe caitIe, sAvadha banIe, ane ApaNI tAtvika vizALatAnuM sAmAjika kSetramAM sAcuM ane sthAyI avataraNa karIe.--paramAnaMda]. - ApaNu sarva rAjakIya pakSonA AgevAna ane zakIe chIe, paNa ApaNuM magaja ThaMDu che kAraNa ke ApaNA chApAvALAone vaira ane badalo levAnI nItinuM samarthana nahi mAthA upara koIe prahAra karyo nathI. A praznamAM gunehagAra karavA paNa ghArUjhanI prakriyAne bane teTalo vega ApavA huM Agraha- nathI mAtra AsAmI ke nathI baMgALI, paNa ApaNAmAMnI dareka pUrvaka anurodha karUM chuM. huM chApAvALAone koI paNa hakIkata vyakita A gunAhanI bhAgIdAra che. A ApaNe barAbara samajI chupAvavAnuM nathI kahete, paNa AvA ghA rUjhAya evA mRdu- levu ghaTe che. ApaNe jyAre rASTrIyatAnI meTI bUma pADIne sparzanI teo pAse namra mAgaNI karuM chuM. vAta karIe chIe tyAre te rASTrIyatA dareka vyakitanI alAyadI - AsAmamAM je durghaTanAo banI teNe, sAmAjika bAbatamAM alAyadI hoya che. te rASTrIyatA darekanA vyakitagata raMge raMgAyelI bhAratanI paraMparA ane vArase keTalI badhI saMkIrNatAthI bharelo hoya che. bhale te pachI AsAmI rASTrIyatA hoya, baMgALI, che te sApha sApha dekhADI ApyuM che. emAM koI zaka nathI ke gujarAtI, uttara pradeza, paMjAbI ke madrAsI rASTrIyatA hoya. tAvika bAbatamAM bhAratanI paraMparA dhaNI UMcI hatI ane dareka vyakita e moTo zabda "rASTrIyatA' bhale uccAre, che, paNa jyAre sAmAjika bAbate sAme AvIne UbhI rahe che , paNa tenA pitAnA manamAM e rASTrIyatAne lagatI potapotAnI tyAre dareka vyakita ekadama sAMkaDI banI jAya che. AgavI bhAta hoya che ane A be kaTinI rASTrIyatA jyAre gharSaNamAM Ave che tyAre upAdhi-saMkaTa-pedA thAya che. - bhAratanI prajA acUkapaNe "sAMkaDA jIvananI paraMparAmAMthI UMce AvatI jAya che, paNa A paraMparAoe ane pUrvagrahoe evuM ja bhAratIya ekatA viSe che. ApaNane darekane ApaNI pitAnI vicAraNAnI ane kalpanAnI ekatA joIe chIe. dezanA rAjakAraNI jIvana upara amuka pramANamAM asara pedA karI che jenA pariNAme jyAre ApaNe lokazAhIne ApaNA dareka mANasane mana potAnI vyakitagata zraddhA e ja sAcI zraddhA jIvanamAM dAkhala karIe chIe ane dareka samUhane pitAnI IcchA che; bIjAnI zraddhA te nAstikatA che. "mArI potAnI kalpelI mujaba vartAvA mATenAM ThAre ApaNe khullA karIe chIe tyAre * rASTrIyatA sAcI che, kharI che; tamArI beTI che, AvI rIte purANI bhedakabuddhi upara upasI Ave che ane eka samUha vicAravAnuM ApaNe haMmezAM valaNa dharAvIe chIe. anya samUha sAthe gharSaNamAM Ave che. jyAre paradezamAM vasatA - sAmAjika bAbatamAM ApaNA rItarivAjo ane rUDhio vidyArthIne traNa cAra bhASA zikhavI paDe che, tyAre A dezamAM eTalI badhI sAMkaDI, anudAra hoya che ke tenuM aMtima pRthakkaraNa ahIM tene eka bIjI bhASA zIkhI levAnuM kahetAM tenuM magaja karatAM ApaNane darekane pitAnuM alAyadu rasoDuM joIe chIe uchaLI UThe che. A koI na ka9pI zakAya evI atyanta ane bIjA sAthe bhojana karavAthI dareka dUra rahevA icche che. zocanIya paristhiti che. A ja kAraNa che ke jene lIdhe, vyakitagata apavAdo bAda karatAM, - AsAmamAM je prakAranI sthiti UbhI thaI che tene paradezIone hindIo sAthe vyavahAra calAvavAnuM sauthI vadhAre ukela lokasabhAmAM carcA karavAthI ke koI tapAsasamiti muzkela mAluma paDe che. nImavAthI AvavAne nathI, paNa AsAmamAM banelI durghaTanAe De. kRSNasvAmIe jaNAvyuM tema ApaNe eka sugrathita bhAratanI prajAne kAMIka vicAra karatAM zIkhavaze ane ekatA samAjamAM paraspara saMkalita thaIne nahi, paNa aneka baMdhabAraNAmATe kAMIka kriyAzIla banavAne preraze te temAMthI kAMIka zreya vALI samAjomAM vaheMcAine-purAIne-vasIe chIe. alabata A nirmANa thayuM lekhAze. kaI paNa bAbatamAM paheluM pagaluM badhuM nAtajAtanA bhedo ane evA bIjA kAraNene laine che. tyAre ja bharAyuM gaNAya ke jyAre vyakita tene lagatI samasyA paNa e hakIkata che ke ApaNe baMdhiyAra sAmAjika vartuLomAM aMge samAna ane jAgRta banI che. je ApaNe AjanI purAine ja vasIe chIe : 5chI te baMgALI baMdhiyAra samAja samasyAnA upara uparanA starane vIMdhIne tene vadhAre UMDANamAM hoya ke marAThI ke malayAlI samAja hoya. mAtra ApaNu pitAUtarIzuM te A samasyAnI jaTilatA ane vistRtatA, je huM nA ja dezamAM nahi paNa deza bahAra paNa, ApaNane judI kharA zabda vAparuM te, kharekhara bhayabhita kare tevI che. AsAmane ' gujarAtI kalaba, malayAlI kalaba, baMgALI kalaba, ane e prazna vadhAre vyApaka ane vadhAre ghero prazna che, te mAtra baMgALI jA nI bIjI kalabo jovA jANavA maLe che. eka judI gorakhaane sAmI lokone nathI, paNa dezanA pratyeka prajAjanuM purI kalaba paNa mArA jANuvAmAM AvI hatI. A mane khAsa upara A praznanI aneka rIte gaMbhIra asara pahoMcI che. karIne yAda che, kAraNa ke raMgUnanI gorakhapurI kalabe mane eka keTalAka sabhya evA ghamaMDapUrvaka belyA hatA ke jANe vakhata rUA. 10,000nI thelI ApI hatI. paNa keI ThekANe eka ke AsAmI loke barobara valya nahi, paNa ame pite paNa bhAratIya kalaba jovAmAM AvatI nathI. to ThaMDA magajanA chIe ane badhuM taTastha rIte joI samajI javAharalAla naheru Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-60 , AcAryazrI tulasInuM sudhAraka daSTibindu (tA. 1-6-10nA prabuddha jIvanamAM "jaina" patramAMthI uzvata karela eka noMdha "terApaMthI jainenA hAthe jaina muninA mRtadehanI akSamya viDaMbanA" e mathALA nIce pragaTa karavAmAM AvI hatI. te saMbaMdhamAM AcArya tulasInA eka mukhya ziSya munizrI nagarAjajI taraphathI eka nivedana maLyuM che, je nIce pragaTa karavAmAM Ave che-taMtrI ] tA. 26-2-6nA "bhUdAnamAM "siddhAnta vAra' hatA. kAryakartAoe AcAryazrI pAse jaIne nivedana karyuM kenAma zrI jamanAlAlAjI jainane eka lekha vAMcavA maLyo. tA. "ATalA moTA lokamatanI sAme ame koI sudhAramUlaka dRSTi 1-6-60nA "prabuddha jIvanamAM terApaMthI jainonA hAthe jaina biMdune amala karI zakIe e banavAjoga nathI. Apa muninA mRtadehanI akSamya viDaMbanA" nAme e ja vivaraNa piote ja A apAra janasamUhane vALI zakavA samartha che." saMpAdakIya neMdha sAthe, tema ja "saritAnA ogasTa 1960nA AcAryazrI pote vizALa janasamUha vacce jaIne beThA ane aMkamAM "naitita hAra" zIrSaka lekha vAMcavAmAM AvyuM. badhAne saMbodhIne nIDaratAbharyA svare bolyAH "huM jANuM chuM jaina" vagere bIjA patromAM paNa e vivaraNa pragaTa thayuM hatuM. ke svargavAsI AtmA pratye ApanA manamAM apAra zraddhA bharI badhAMya patroe karela AlocanAnI bhUmikAmAM ane enI nIce che, paraMtu rUpiyA uchALIne ke sonAnI muhapati bAMdhIne Apa samAyela abhiprAyamAM ghaNuM badhuM aMtara raheluM che. kyAMka e e zraddhAne jAhera kare, e ApanI zraddhAnI mazkarI karavA jevuM AlocanA sahajapaNe karavAmAM AvI che, to kayAMka e AlocanA, gaNaze. Apa paraMparAnuM nAma laine A prathAne cAlu AlocanA karavAnI takane jhaDapI levAnI rIte karavAmAM AvI che. rAkhavAno prayatna na karazo. badhIya paraMparAo kaMI cAlu rAkhavA paNa, thaDA ke jhAjhA pramANamAM, badhAya Alocakoe AcArya jevI nathI hotI keTalIka te nAza karavA jevI paNa hoya che. tulasI ane aNuvrata-AMdolananI TIkA karI che. A bAbatamAM bhAre je chevaTanI vAta kahevAnI che te e ja che eka ghaTanA banI, enuM atizayoktibharyuM rUpa janatAnI ke A badhuM Aje paNa nahi thavuM joIe ane bhaviSyamAM sAme AvyuM, ane enI AlocanA karavAmAM AvI. e eka paNa na thavuM joIe." vAta che. paNa AcArya tulasI ane aNuvrata-AMdolanane vacamAM eka dharmAcArya ane dharmaguruno vadhAremAM vadhAre prabhAva zuM kheMcI lAvavuM, e jarUra kheda upajAve evI bAbata che. lokoe hoI zake, e e divase badhAe joyuM. loko stabdha thaI gayA. e jANavAnI tasdI na lIdhI ke AcArya tulasI e vaibhava hajAro rUpiyAnI kothaLIo jemanI tema bharI paDI rahI. dharmapradarzana sAthe sahamata hatA ke nahIM. agara e ghaTanA nimitte stavana ane maMgalanAda sAthe loko smazAnayAtrAmAM joDAI gayA. AcArya tulasInA anubhavo ane emanI AsthAne sAce ghaTanA banI te veLAe ja ane taiyAra thaI gayela lokamatanI baMdha karI levAmAM Avyo hota te, kaMI nahIM te, chevaTe virUddha ekAeka AvI jAtane nizcaya karI levo e AcAryazrInI temanI vicArasaraNInA AlocakonI kalamane koika jude ja sudhArAnI bhAvanA ane sAhasikatAnuM sUcaka che. terApaMthI muninI vaLAMka maLyo hota smazAnayAtrAmAM rUpiyA uchALavAmAM Ave, senAnI muhapatti AcArya tulasInA lAkho anuyAyIonuM eka vizALa bAMdhavAmAM Ave, e haMmezane mATe baMdha thaI gayuM. A saMbaMdhamAM kuTuMba che, ane e kuTuMba judI judI sAmAjika mAnyatA dharAve saMskArane bIje paNa navo vaLAMka ApavAne mATe AcArya che A vAtane paNa je e Alocakoe vicAra karyo hota te pravara vizvAsapUrvaka vicAra karI rahyA che. kevuM sAruM thAta! dezanA kayA khUNAmAM, kayAre, zuM bane che AcAryazrI pote sudhAraka daSTibiMdu dharAve che. emanuM ane enuM tAtkAlika samAdhAna sthAnika loko zuM Ape che, sudhAramUlaka ciMtana mAtra ciMtana ja na rahetAM samAjanA jIvanaene saMbaMdha e dezakALa sAthe ja hoya che. AcArya tulasInuM vyavahAramAM UtaryuM che ane jhaDapathI UtarI rahyuM che. janma, A bAbatamAM (sAdhunA zabane zaNagAravAnI bAbatamAM) je lagna ane maraNa saMbaMdhI AbarabharyA rivAjamAM eka prakArane daSTibiMdu hatuM ke, e ghaTanA banyA pachI DAka ja divase kAyApalaTo thato dekhAya che. rAjasthAnanI strIo ojhala-paDade bAda, e ja nagaramAM sakriya rUpe pragaTa thayuM hatuM. paraMtu navAInI rAkhavAnI ayathArthatAne samajIne e prathAthI chuTakAro pAmI rahI vAta che ke jeTalo prayAsa jUnA samAcArano pracAra karavAmAM che. kariyAvaranAM pradarzana ane e mATenA niyamo ane moTA thayo hato ane hajI paNa thaI rahyo che, eTalo prayatna moTA jamaNavAra baMdha thaI rahyA che, e spaSTa dekhAI rahyuM sudhArAne rajU karatA e bIjA samAcAranA pracAra mATe kara- che. dIkSA vagere samAraMbhe vakhate paNa varaDA, vAjAM vagere vAmAM nathI AvyuM. baMdha thaI rahyAM che. AcAryazrInA darzana mATe janArA jAtrALuA ghaTanA pachI Azare eka mahinA bAda, tArIkha emAM paNa pitAnuM kAma pite ja patAvI levAnI vRtti vadhI rahI 16-3-6 nA rAja, AcAryazrI kalakattAnuM comAsuM karIne che; sthAnika le kone emane mATe lAkaDAM - pANI vagerene kharcalagabhaga paMdarasa mAilane pAdavihAra karIne saradArazahera pahoMcyA. bhAra nathI UThAvavo paDato. e sudhArAone kaDIbadha ItihAsa - e arasAmAM dharatapI muni zrI sukhalAlajInuM AmaraNAMta AcAryapravaranA prabhAvazALI jIvanano itihAsa banaze. anazana cAlu hatuM, ane te anazana e divase ja pUruM thayuM. AlocanA karanArAo moTe bhAge nahIM thayelA sudhArAo magana muni (jemanA zabane zaNagAravAmAM AvyuM hatuM te muni)nI tarapha ja najara doDAve che; amalI banelA sudhArA tarapha najara jema ja A tapasvI munine agnisaMskAra karavAmAM Ave e sarakhI nathI nAMkhatAM. kahevuM hoya te, Aje paNa kahI zakAya pramANe sthAnika samAje nakkI karyuM hatuM. AcArya pravare sthAnika ema che ke, amuka prAMtamAM, AcAryazrI tulasInA amuka vyavasthApakone emanA pradarzanAtmaka daSTibiMdune badalavAnuM sUcana anuyAyIe lagnaprasaMge ATalI dhAmadhUma ane ATaluM pradarzana karyuM. karyuM. samAjanA ghaNAkharA loke te A bAbatano vicAra suddhAM paNa e kaMi AcArya tulasInuM mUlyAMkana karavAno gaja na karavA taiyAra na hatA. eka tarapha hajAronI saMkhyAnI janatAne mata hoI zake. pitAnA iSTa sthAna tarapha AgaLa vadhatA pravAsInI hate ne bIjI tarapha AcAryazrInI preraNA pAmela DAka kAryakartAo gatinuM mUlyAMkana eNe keTalA vakhatamAM keTale paMtha kApe e Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-20 prabuddha jIvana 97 uparathI thaI zake, nahIM ke hajI enuM ISTa sthAna keTaluM dUra che e uparathI. aNuvrata-AMdolananI paNa barAbara AvI ja sthiti che. jevI paristhitiomAM ane jeTalA samayamAM, dezanA mAnasane eNe je rIte hacamacAvI dIdhuM che, e ghaNuM che; ane je karavAnuM bAkI che e te ethI paNa anaMtagaNuM che. Alecakane pitapatAnI dRSTi hoya che. eka Alocaka rAtanI banne bAjue divasa jue che; anya Alecaka divasanI banne bAju rAta jue che. munizrI nagarAjajI taMtrI nedha kaI kauTuMbika ke sAmAjika avasara upara koI terApaMthI jaina pramANabahArano ThAThamATha ke dravyavyaya kare ane tene terApaMtha sAthe, AcArya tulasI sAthe ke aNuvrata AMdolana sAthe joDavAne kaI Alecaka prayatna kare te te jarUra anucita lekhAya. paNa eka terApaMthI muninuM avasAna thatAM tenA zabane zaNagAravA pAchaLa ane tenI smazAnayAtrA pAchaLa terApaMthanA anuyAyIo hajAro rUpiyAnuM pANI kare ane jaina muninA zaba sAthe aNaghaTatI vivekazUnya ceSTA kare ane tevI prakriyA terApaMtha ane tenA vartamAna sutradhAra AcArya tulasIne anumata haze ema mAnI laIne koI Alecaka tenI saMkhta TIkA kare ane aNuvrata A delana jevA naitika punaruththAnanI bhAratavyApI ghoSaNAo karanAra AcArya tulasI viSe kaI Alecaka Azcarya vyakata kare ane aNuvrata-AMdolanane te sAthe joDe te temAM kazuM ja anucita dekhAtuM nathI. paNa prastuta magana muninA avasAna pachI eka mahinA bAda e ja bIje prasaMga-muni sukhalAlajInA avasAnane lagata-banatAM ane sva. maganamuninA zabasaMskAra ane smazAnayAtrA jevI ja anuyAvIgaNanI taiyArI tarapha AcArya tulasInuM dhyAna kheMcavAmAM AvatAM temaNe A badhe ThAThamATha ane zebhAzaNagAra aTakAvIne sAdAIbharI smazAnayAtrA karavAnuM pharamAvyuM-A samAcAra upara Apela munizrI nagarAjajInA nivedana uparathI jANavA maLatAM jarUra AnaMda anubhavAya che ane AcArya tulasInuM abhinandana karavA citta prerAya che. aMdhazraddhA ane gatAnuMgatikatAne varelA janagaNane koI paNa avivekabharI ghaNujanaka prathAthI pAcho vALavAne saphaLa prayatna je koI vyakita kare te jarUra dhanyavAdane pAtra lekhAvI joIe, acArya tulasI mAtra terApaMthanA nahi paNa jaina samAjanA eka samartha pratibhAsaMpanna AcAryuM che ane temaNe upADela aNuvrata-Ajelana-te jevuM hoya tevuM ane tenI saphaLatA jeTalI hoya teTalI-bhAratanA kalyANane poSanArUM-saMvardhita karanAruM che emAM koI zaka nathI. Ama hovA chatAM paNa temanA sudhArakapaNane aneka maryAdAo che. teo aneka saMkIrNatAthI bharelA" terApaMthanA mukhya pravartaka AcArya che ane A siMhAsana ja aneka junavANI zRMkhalAo ane prakriyAo vaDe temanI gatine avarodha kare che. pote AraMbhamA- raMbhayukata kazI ja kriyA ke pravRtti karatA nathI. dA. ta. teo koI paNa vyakita upara sIdhe patra paNa lakhatA nathI, (ala- batta, teo patro tema ja javAba koI pAse lakhAve ja che) kAraNuM ke te sAthe sukSma hiMsA eka yA bIjA prakAre joDAyelI che;-A ahiMsaka AcArane lagate dekhAva cAlu rAkhave ane bIjI bAjue hajAro rUpiyA je pAchaLa kharacAya che te prakArane terApaMthane ane aNuvrataAndolanane ADaMbarabharyo moTA pAyA uparanA pracAra potAnI preraNA, sUcanA ane yejanApUrvaka calAvyuM rAkhavo-A visaMvAdane bIjuM zuM khulAse hoI zake ? teo moDhe muhapatti bAMdhe che te eka artha vinAnI prathAnI gulAmI nahi. te bIjuM zuM che? temaNe gayuM mAruM kalakattA khAte karyuM hatuM. te daramiyAna jaina sAdhunA maLamUtravisarjananA prazna bhAre gaMbhIra carcAnuM rUpa dhAraNa karyuM hatuM. te vakhate temaNe zaherI jIvananI sabhyatAnuM ekAMta virodhI ane vizALa janasamAjamAM jaina sAdhusaMsthAne kevaLa hAsyAspada banAve evuM je valaNa dhAraNa karyuM hatuM ane temanA taraphathI UlaTasUlaTA je aneka khulAsAo bahAra pADavAmAM AvyA hatA te badhuM temanI sAMpradAyika cogaThAbaMdhIne pragaTa karavA mATe ane temanA sudhAravAdane atyanta sImita koTine puravAra karavA mATe pUratuM che. AvI svapratiSThArakSaka ane saMpradAyakamUlaka aneka maryAdAo AcArya tulasInI sudhArakavRttine AvarI rahI che. Ama chatAM paNa koI paNa vyakti samAjane AgaLa vadhAravAnI dizAe je kAMI zubha kArya kare ane te dvArA samAjazreyane saMvardhita kare te abhinaMdanIya lekhAvuM joIe te mujaba AcArya tulasI pitAnA sAMpradAyika gaNune jeTalA pramANamAM samyaka AcAravicAra tarapha dorI rahyA che teTalA pramANamAM temanI pravRtti Adara ane abhinaMdanane pAtra che ema mukta mane ApaNe svIkAravuM joIe. | munizrI nagarAjajI pitAnA nivedananA aMtamAM jaNAve che ke "Alocakane pitapatAnI dRSTi hoya che; eka Alocaka rAtanI banne bAjue divasa jue che, anya Alocaka divasanI baMne bAju rAta jue che." AmAM eTaluM umeravuM ghaTe che ke jAgRta Alocaka koI paNa ghaTanAnI AcanA karavA tyAre ja prerAya che ke jyAre koI eka ghaTanA tene divasanA prakAzamAM rAtrI jevI spAma ane nipreraka lAge che athavA te rAtrInA aMdhakAramAM divasa jevI ujaLI ane AnaMdapreraka lAge che. prathama prakAranI ghaTanAnI te kaDaka AlocanA karavA prerAya che ane dvitIya prakAranI ghaTanAnuM te abhinandana karavAnI utkaTatA anubhave che. aMdhArA ajavALAne viveka mAtra te ja Alocaka karI zaktA nathI jenI buddhi koI vyakitavizeSa athavA te graMthavizeSa pratyenI aMdhazraddhAthI AvRtta hoya che. paramAnaMda jaina sAdhusaMsthA aMge thoDo vicAravinimaya tA. 16-8-1nA prabuddha jIvanamAM pragaTa thayela ""bhagavAna mahAvIranuM kArya :" eka vicAraNA" e zIrSaka nIce zrI dalasukha- , bhAI bhAlavaNiyAne lekha tathA tene pUraka evI mArI naidha vAMcIne kAzI-banArasathI zrI ajAtazatru tA. 16-8-60nA mArI uparanA patramAM jaNAve che keH "zrI dalasukhabhAIne lekha vAMcIne jANe ke koIka evuM lAgyuM ke temaNe ekamAtra jaina siddhAMtane pratiSThita karavAne prayatna karyo che ane temane e bhaya che ke zrI zaMkararAva devanA vicAre jaina siddhAMtane pratikULa hoIne tene koI mahatvanuM sthAna na maLI jAya. paNa emaNe evo bhaya na rAkhavo joie. Ape zrI zakarAva deva ane zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyAnA vicArone samanvaya karatAM je vacceno rasto kADho che te amuka hada sudhI. ThIka che. paNa huM mAnuM chuM ke Aje jarA udAra banIne tathA vyApaka daSTithI vicAra karavAnI jarUra che. meM pote 6 varSa sudhI jaina sAdhunuM jIvana gALyuM che. AcArya tulasIjInI pAse, sthAnakavAsI samAjamAM tema ja mUrtipUjaka samAjamAM meM UMDANamAM jaIne sarva kAMi jovA jANavAnI koziSa karI che. A anubhava bAda huM evA niSkarSa upara avyo chuM ke Ajane sAdhusamAja kamamAM kama "ahiMsaka samAja' te nathI ja. huM jANuM chuM ke pramAda, bhogavAda, Alasya vagere durganI bharatI bahu tejI sAthe sAdhusamAjamAM thai che. mAtra jaina sAdhu ja nahi, sarva saMpradAyanA sAdhuo A Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 prabuddha jIvana tA. 12-9-60 doSathI mukta nathI. temanI ahiMsA mAtra eTale dUra jaIne vidhAna barAbara nathI. bhojanamAM paNa teo hiMsA svIkAre che, aTakI jAya che ke teo khetI karatA nathI, lIlotarIne aDatA paNuM jIvananirvAha mATe anivArya hAIne tene kSamya athavA to nathI, sAmAjika kAryomAM bhAga letA nathI-AvI rIte anya - nirdoSavatuM mAne che. pravRtti paNa karatA nathI ane kevaLa samAjane upadeza ApavAnuM ja ApanA patranA chevaTanA bhAgamAM A5 prazna kare che ke kAma karyA kare che. mane lAge che ke zaMkararAva deve je cetavaNI jyAre sAdhuloka saMdha banAvIne, saMsthA racIne, saMpradAyavAda ApI che te upara gaMbhIratAthI vicAra karavAnI jarUra che. UbhuM karIne ahiMsAno pracAra karavA Icche che te temaNe e " sAdhunuM bhojana dharmamaya gaNavAmAM Ave che, tethI karma- dekhAvuM paDaze ke Akhare ahiMsAne raste cAlIne AdamI, annakSaya thAya che, ane sAdhuone AhAra vahorAvavAthI moTuM punya vastra vagerenI je anivArya AvazyakatAo che te kyAMthI prApta ane dharma prApta thAya che-AvI mAnyatA pracalita che. AvI karaze ? A Apano prazna atyanta prastuta ane ucita che. ApaNe sthitimAM khetI karavI te hiMsA che paNa bhojana karavuM te dharma tyAM ahiMsAno kevaLa upadeza ja apAyA kare che, paNa tene rojache. A siddhAMta kayAM sudhI tarkasaMgatuM che te samajamAM AvatuM barojanI pravRtti sAthe kema saMkalita karavI, anna-vastra AdinA nathI. jyAre sAdhuloka saMdha banAvIne, saMsthA racIne, saMpradAya utpAdana sAthe kema anusandhita karavI, ane AvA utpAdana vAda Ubho karIne ahiMsAne pracAra karavA icche che te temaNe sAthe jyAM kevaLa hiMsA ja joDAyelI hoya tyAM paNa hiMsAnI e dekhADavuM paDaze ke Akhare ahiMsAnA raste cAlIne AdamI, mAtrA kema ghaTADavI-A badhAMno A ahiMsAnA upadezaka anna-vastra vagerenI je tenI anivArya AvazyakatAo che te, kayAMthI sAdhuo jarA paNa vicAra karatA ja nathI ane tethI mAnavInA prApta karaze ? jyAM sudhI A rasto zodhavAmAM na Ave tyAM cAlu jIvanavyavahAra sAthe ahiMsAne koI meLa besatuM nathI. sudhI mAtra ahiMsAne upadeza nirarthaka che. AzA rAkhuM chuM paNu mane lAge che ke saikAojUnI paraMparAne varelA ke Apa mArA vicAronuM samAdhAna karazo." ane cakkasa prakAranA DhALAnI jIvanapaddhatithI jakaDAyelA jaina te patrane mArA taraphathI nIce mujaba javAba sAdhuethI A kArya thaI zakavAnuM nathI. A kArya che ahiApavAmAM AvyuM che - sAne vadhAre vyApaka ane UMDANathI vicAra karanArA gAMdhI zrI zaMkararAva devanA pravacana upara zrI dalasukhabhAI peDhInA navA vicAronuM. mAlavaNiyAne je lekha tA. 15-8-6 nA prabuddha jIvanamAM pragaTa. Ama chatAM paNa, pitAnA parimita saMyogamAM jaina thaye che te lekha saMbaMdhamAM Apa jaNAvo cho ke "zrI dalasu- sAdhuo sAdhujIvananA rUDha khyAla aMge keTalAka pAyAne vicAra khabhAIne lekha vAMcIne jANe ke kAMIka evuM lAgyuM ke temaNe karIne potAnI cAlu jIvanapaddhatine navo vaLAMka ApI zake che. eka mAtra jaina siddhAntane pratiSThita karavAno prayatna karyo che A pAyAnA saMzodhana ane nIcenuM dhoraNa sUcavuM chuM :ane temane e bhaya che ke zrI zaMkararAva devanA vicAre jaina (1) jIvanadhoraNa mATe kaI ne koI AkAramAM ahiMsA siddhAntane pratikULa hoIne tene koi mahatvanuM sthAna na maLI anivArya hoIne jaina sAdhuone ahiMsaka AcAra eTale jAya." A ApanI TIkA mane jarA paNa ucita lAgatI nathI. zakaya teTalI ochI ane anivArya ahiMsA upara nirbhara e temaNe jaina muninA AcAra pAchaLa je eka viziSTa dRSTibindu , jIvanavyavahAra ema samajI levuM ghaTe. rahela che te spaSTa karavAno prayatna karyo che ane te koI paNa (2) temanI jarUriyAtanI cIjo teo jAte utpanna na prakAranA sAMpradAyika abhinivezathI mukta rahIne karyo che...A kare ema chatAM tenA utpAdana sAthenI hiMsAnA teo bhAgIdAra bane ja che- A saMbaMdhamAM teo koI bhramamAM na rahe huM temanA lekha viSe abhiprAya dharAvatA hoIne te lekha meM prabuddha () pitAnI cAlu jIvanacaryAmAM koI ne koI prakAranA jIvanamAM pragaTa karavAnuM ucita dhAryuM che. zrI zaMkararAva devanA niyamita zArIrika zramane teo cokkasa sthAna Ape. prastuta pravacanamAM mane pitAne paNa keTalAMka vidhAne Loose- . (4) pitAnA jIvanavyavahAra aMge ane AdhyAtmika samyaka vicAraNAthI yukata nahi evAM-lAgelAM ane paMDita sukha- sAdhanA-jene sAdhu jIvananuM huM eka anivArya aga lekhuM chuM lAlajInA paNa e pravacana aMge AvA ja Reactions- te-aMge je sAmAjika sagavaDe teo bhegave che tenA vaLatara pratyAghAta-hatA. e vidhAnonuM zrI dalasukhabhAIe je saMmArjana rUpe temaNe paNa samAjane eka yA bIjA prakAranI sevA ApavAnI javAbadArI svIkAravI joIe. karyuM che te mane badhI rIte yogya ja lAgyuM che. temanA viSe . A aMge mAro ane Apane matabheda kadAca tyAM hoya Apa je bhayanI kalpanA karo cho te te temane bhAre anyAya ema lAge che ke jyAre Apa ema mAnatA jaNAe che ke karanArI che. kadAca Apa temane pUrA jANatA nathI. je koI sAdhu anna khAte hoya ane vastra paheratA hoya te mArI pUraka noMdha viSe Apa jaNAvo che ke "Ape teNe tenA utpAdanamAM bhAga le ja joIe. Ama samajIne zrI zaMkararAva deva ane zrI dalasukha mAlavaNiyAnA vicArone koI svecchAe annavastranA utpAdanamAM bhAga le, joDAya samanvaya karatAM je vaccene raste kADho che te amuka hada sudhI ThIka te sAme mane vAMdho nathI, paNa tene e anivArya dhame bane che e vicAra ane svIkArya nathI. ApaNuM che." ema jaNAvIne Aje jarA udAra banavAnI ane vyApaka vyaktigata jIvana zrama bhAjana upara AdhArita che ane tethI daSTithI vicAravAnI mane Apa sUcanA kare che. A sUcanA ane samAjahitane pUraka e kaI paNa vyavasAya pasaMda karavAne svIkArya che paNa mArI pUraka taidha viSe eTalI spaSTatA karavAnI dareka vyakti svataMtra che ane A vyavasAyanI pasaMdagI dareka mane jarUra lAge che ke e noMdhamAM meM je kAMI lakhyuM che te upara vyakti potAnI AvaData, valaNa, janmajAta saMskAra jIvana jaNAvela be prastuta vyaktio vacce samanvaya karavAnI buddhithI viSenA tenA khyAle ane jIvananuM AkharI peya-AvI aneka bAbate dhyAnamAM rAkhIne te kare che. A rIte vicAratAM jaina ke vacalo rastA sUcavavAnI vRttithI nahi paNa zrI dalasukhabhAInA sAdhu anna-vastrane upayoga kare che e kAraNasara ja teNe khetI lakhANamAM jarUrI pUrti karavAnA hetuthI ja lakhyuM che. karavI joIe ke vaNATakAma karavuM joIe- Avo Agraha mane zrI dalasukhabhAI, AjanA jaina sAdhuo kharekhara sayuktika lAgato nathI. ahiMsaka che evuM koI pramANapatra temane ApatA ja nathI. - AzA rAkhuM chuM ke A javAba ApanA vicAronuM temaNe te jaina sAdhuonA zAstragata AcAra pAchaLI rahelA samAdhAna karavAmAM ochA vadhatA aMze madadarUpa banaze. maMtavyonI spaSTatA karI che. vaLI, jeo khetImAM hiMsA mAne Apane, che teo bhejananI prakriyAmAM dharma mAne che, A ApanuM paramAna huM che cArAnI A viSaya eTalI upara Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-60 khAMDa upara niyaMtraNa zA mATe? eka vicitra jAherAta mukhathI pragaTa thatA aMgrejI dainika dhI TAimsa ek inDiyA ' nA tA. 3017-1960 nA aMkanA sAtame pAne vAparanArAone khAMDa chUTathI kema maLatI nathI ?' evA prazna pUchatI nIce mujaba jAherAta, kalakattAnA kheMgAla zugara marcanTas esAsIezana taraphathI pragaTa karavAmAM AvI che: WHEN SUGAR STOCKS ARE SO HEAVY WHY ARE CONSUMERS UNABLE TO OBTAIN SUPPLIES FREELY? prabuddha jIvana Last Year This Year (1958-1959) (1959-1960) (in lakh tons) 19.18 24.10 Production Consumption for 7 months ending 31st May 1959 and 1960 14.00 Stock with Mills on 31st May 1959 and 1960 PONDER: IN WHOSE INTEREST IS SUGAR CONTROL CONTINUED?? ... 12.20 10.06 11.23 Issued by Bengal Sugar Merchants' Association, 2C, Ramkumar Rakshit Lane, Calcutta-7. A jAherAtamAM Apela sane 1959 ane 1960 nA khAMDanA utpAdana, vaparAza ane purAMtanA AMkaDA nIce pramANe cheH~~ utpAdana :-sane 1958-59 nI sAlamAM ogaNIsa lAkha aDhAra hajAra Tana thayuM hatuM, jyAre 1959-60 nI sAlamAM covIsa lAkha dasa hajAra Tana thayuM hatuM. vaparAza :-sane 1959nA 31 me sudhInA sAta mahinAmAM bAra lAkha vIsa hajAra TananI thai hatI, jyAre sane 1960nA 31 me sudhInA sAta mAsamAM agiyAra lAkha trevIsa hajAra Tana jeTalI hatI. purAMta-sane 1959nA 31 menA rAja purAMta dasa lAkha cha hajAra TananI hatI, jyAre 1960nA 31 menA rAjanI purAMta cauda lAkha Tana hatI. utpAdana, vaparAza ane purAMtanA A AMkaDA ApyA pachI chevaTe e jAherAtamAM vAMcakane kahevAmAM AvyuM che ke "khAMDa uparanuM A niyaMtraNa konA lAbhArthe cAlu rAkhavAmAM Ave che, ene vicAra karajo !" upara je AMkaDA ApavAmAM AvyA che te sApha sApha darzAve che ke 1959nI sAla karatAM 1960nI sAla daramiyAna khAMDanuM utpAdana vadhyuM che, vaparAza ghaTI che ane purAMtamAM paNa lagabhaga cAlIsa TakA jeTalA vadhAre thayeA che. A AMkaDAo jotAM AvI jAherAta pragaTa karanAra kheMgAla sugara marcanTas esasIezane pUchyuM che eve savAla koi paNa vicArakane thavA svAbhAvika che ke, teA pachI khAMDanuM A niyaMtraNa zA mATe ? ApaNA dezanA AMkaDA-zAstra upara keTaleA vizvAsa rAkhavA e eka savAla tA che ja; chatAM upara Apela AMkaDA AdhAra bhUta rIte ja ApavAmAM AvyA che, ema mAnIne ja cAlIe, A AMkaDAnI sAthesAthe paradezI nANu meLavavAne mATe ApaNA dezamAMthI upara jaNAvela samaya daramyAna keTalI khAMDanI paradeza 99 khAte nikAsa karavAmAM AvI, enA AMkaDA ApavAmAM AvyA hAMta tAM upara Apela khAMDanI vadhu purAMta darzAvatuM citra vadhu spaSTa ane vizeSa pratItikara banI zakyuM hata. astu ! ahIM khAsa te vicAravA jevu e che ke AvI jAherAta ApavAno hetu konI svAtha parAyaNatA ke vizeSa nAkherIne chatI karavAnA hoi zake? eka bAju khAMDanuM utpAdana karanArAM aneka nAnAM--meTAM kArakhAnAM eTale ke udyogapati che; ane bIjI bAju khAMDanI vaparAza karanArI ApaNA dezanI cAlIsa karoDanI (athavA emAMthI jeTalI khAMDane upayoga karatI hAya eTalI) janatA che; ane e enI vaheMcaNI ane vepAranuM taMtra jemanA hAthamAM che te kalakattA jevAM khAMDanA vepArIonAM maMDaLeA, khAMDanA kArakhAnAMA sAthe sIdhesIdhA saMkaLAyelAM mukhya ejaMTa ke ejanTa, meATA meATA jathAbaMdha vepArIe ane chevaTe nAnA nAnA chUTaka vepArIo che. A rIte utpAdana karanAra, vecanAra ane vAparanAra, ema traNanI vacce khAMDanA ke bIjA koi paNa udyogane vyavahAra muzkelI vagara ane kudaratI krame cAlyA karatA hoya. te emAM ceAthAe vacce paDavAnI jarUra na ja hAya ! ane jo evI sthiti nirAkula rIte cAlyA kare te| tethI dezane paNa sIdhI ke ADakatarI rIte, saravALe lAbha ja thAya. paNa bIjA vizvayuddha daramyAna ane khAsa karIne khIjA vizvayuddha bAda ApaNA dezamAM ane duniyAnA khIjA dezAmAM paNa (ane kadAca ApaNA dezamAM pramANamAM vadhAre mAtrAmAM) e prakAranA khArA ane e prakAtu nAgu ghaNA bheMTA pramANamAM astitvamAM AvI gayAM che. cAlu bajAranI sAme kharAbara samAMtara lekhI zakAya evu kALuM bajAra sajjaDa rIte ghara karI gayuM che; ane e ja rIte copaDe lakhyA nANAMnI sAme samAMtara lekhI zakAya evu gerakAyadesaranuM nANuM paNa khUba jorAvara banI gayuM che. A kALA bajAra ane gerakAyadesaranAM nANAM upara ApaNA udyogapatione ane moTA moTA vepArIone evA sajjaDa kAbU che ke enA khaLe teo dhAre tyAre lAkhA Tana mAlane gArada karI ne AkhA dezamAM sAva nakalI achata UbhI karI zake che; ane ema karIne prajAne mAlanI taMgInI sakhta hADamArImAM mUkI ne sarakArane paNa haMphAvI zake che. AmAM paradeza khAte mAlanI nikAsa karavAnI sarakAranI paravAnagI baLatAmAM zrI raeNDavAnuM kAma karIne paristhitine kAbUbahAra banAvI muke che. AvI kAramI achatanI sthiti UbhI thatAM bhAvA khIjanA caMdranI jema rAja vadhatA jAya che; pariNAme prAmAM mAlanI achatanI ane bhAvavadhArAnI kAgArALa macatAM sarakArane pUrNaniyaMtraNa ke adhaniyaMtraNane mAga svIkAravA paDe che, A mAge prajAnu tA je thAya te thAya, pazu udyAgapati ane meATA jathAbaMdha vepArIone te mATe bhAge ghI-keLAM thAya che! ane emAMthI sarakArI taMtra paNa lAMca-ruzvatanI badIthI khadabadI UThe che, pachI teA e badhAMnu zuddhikaraNa kevI rIte karavu e ja moTA koyaDA banI jAya che. beMgAla sugara marcanTasa esesIezane je prakAranI vicitra jAherakhabara pragaTa karI che tethI meATA meTA vepArI tA * jANe pAte A dethI sarvathA alipta ja hAya. eve| bhrama Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1eo prabuddha jIvana tA. 16-9-60 Ubho karavAno prayatna karavAmAM Avato hoya ema lAge che. paNa khAMDa upara atyAre ATaluM pAkuM niyaMtraNa hovA chatAM niyaMtrita bhAva karatAM doDhabamaNuM (ane have te lagabhaga savAyA) bhAve joIe teTalI khAMDa bhaLatI hoya te emAM e badhAne kaI hissA nahIM hoya? paNu e vepArIoe te mAnI lIdhuM che ke pite sAva satA" che; eTale pachI ema ja mAnavuM rahyuM ke A niyaMtraNa kAM te udyogapationA ane nahi te sarakAranA lAbhArthe ja cAlu rAkhavAmAM AvatuM hoya. lAMca-rUzvatanA rogathI pIDAtA sarakArI taMtrane (pradhAne, amaladAro ke karmacArIone bAda karIe te prajAkIya sarakAranI pitAnI tijorIne AthI kaMi lAbha thatuM hoya, ane e lAbha meLavavA mATe ja prajAne parezAna karatA AvAM binakudaratI niyaMtraNa nibhAvavAmAM AvatAM hoya ema bhAgye ja mAnI zakAya. ane je AvAM niyatraNethI chevaTe sarakArI tIjorI saddhara banatI hoya te e paNa eka prajAkIya lAbha ja lekhI zakAya; ane te pachI enI sAme AvA vyApaka asaMtoSane bhAgye ja sthAna rahe. paNa sAcI sthiti evI hoya ema lAgatuM nathI. paraMtu uparanI ajaba jAherAtane hetu game tema karIne prajAnI najaramAM sarakArane halakI cItaravAnuM hoya ema kadAca kalpI zakAya; kAraNa ke udyogapatio ane vepArIo chevaTe te ekabIjAnA pUraka ane eka ja mArganA-prajA pAsethI vadhAremAM vadhAre napho kevI rIte meLavo evI vRttinA-sahapravAsI hoya che. eTale upara jaNAvela praznane sAce javAba kaMIka evo ja ApavAnuM mana thAya che ke A khAMDanuM niyaMtraNa kevaLa udyogapationA lAbhamAM ja cAlI rahyuM che ane udyogapationI bekAbu banI gayelI zakitane nAthavAmAM azakata nIvaDeluM ApaNuM sarakArI taMtra pIDananA devane ane lAMcarUzvatanI badInA apajazane bhAre Topalo pitAnA mAthe upADIne paNa A niyaMtraNane cAlu rAkhI rahyuM che ! nakalI achata UbhI karIne ke bIjI muzkelIonI kAgAroLa macAvIne sarakAra upara potAno kAbU kevI rIte jamAva ane enI pAsethI prajAnA bhege paNa pitAnuM dhAryuM kevI rIte karAvI levuM, e vAtamAM ApaNuM dezanA udyogapatio khUba pAvaradhA thaI gayA che. ane tethI Aje prajA bhale ema mAnatI hoya ke dezamAM prajAnA pratinidhionuM ane e pratinidhioe pasaMda karelA pradhAnanuM rAjya cAle che; paNa kharI rIte to rAjasaMcAlananAM sAcAM sUve udyogapatio ane pUchapationA ja hAthamAM che. sarakAranA moTA moTA pradhAne jatAM rahyA ane kApaDanA bhAva AsmAne pahoMcI gayA, e zuM batAve che? . khAMDa saMbaMdhI niyaMtraNa viruddhanI je jAherAta chApAmAM pragaTa karavAmAM AvI che, tethI paNa pitAnI sthiti kevI kaphoDI che ane koI paNa jAtanA svArtha vagara udyogapatio ane pUchapationA lAbhamAM ene keTalI haDadhUta thavuM paDe che, e saMbadhI sarakArI taMtranI AMkha UghaDavI joIe. '' A badhAno sAra e samajavo ke udyogapatio, pUMcha 'patio ane moTA vepArIone nAcyA vagara sarakAra dezane AbAda karavAmAM saphaLa thavAnI nathI, ane tyAM sudhI sarvodaya e kevaLa kalpanA ja rahevAne che. tA. 23-8-60, amAvAda ratilAla dIpacaMda desAI saMghasamAcAra siMghI daMpatInuM svAgata-sanmAna tA. 21-8-60 nA roja muMbaI jaina yuvaka saMdhanI kAryavAhaka samiti taraphathI, te divasamAM cAlI rahelI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM saMdhanA nimaMtraNane mAna ApIne vyAkhyAna ApavA mATe AvelA kalakattAnivAsI zrI bhaMvaramala siMdhI ane temanAM patnI zrI suzIlAbahena siMdhInuM saMdhanA kAryAlayamAM svAgata-sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. zrI bhaMvaramala siMdhI kalakattAnI eka moTI mAravADI peDhImAM joDAyelA che ane kalakattAnA eka AgevAna zaherI ane nIDara sAmAjika kAryakartA che. teo maulika ciMtaka che ane prakhara vakatA che. vaLI temanA AcAra vicArane anusare che ane temanI vANI AcArane anusare che ane A rIte je kahevuM te karI batAvavuM-e emane daDha Agrahe temanI khUba kasoTI karI che ane te khAtara temaNe sArI peThe sahana karyuM che. varSo pahelAM anya sAthIo sAthe maLIne temaNe kalakattA khAte keTalAka samaya sudhI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnuM Ayojana karyuM hatuM. temanAM patnI paNa kalakattA khAte aneka sAmAjika saMsthAonI javAbadArI vahana karI rahela che ane gresanA eka kAryakara che. zrI bhaMvaramalajI sAthe lagna thayA bAda temaNe abhyAsa AgaLa vadhArIne bI. e. ane tyAra bAda ema. e.nI upAdhi prApta karI che. saMtatiniyamananI pravRttimAM A daMpati khUba rasa laI rahela che ane te dizAe kArya paNa khUba kare che. A baMnene prastuta svAgata-saMmelanamAM saMdhanA maMtrI zrI paramAnaMdabhAIe paricaya karAvyo hata; pramukhazrIe temane AvakAra Apyo hato ane zrI suzIlAbahene tathA zrI bhaMvaramalajIe kalakattA khAtenI temanI vividha jAhera pravRttio tema ja tyAMnI adyatana rAjakAraNI paristhitine lagatI aneka vAte saMbhaLAvIne saMdhanA sabhyone AnaMdamugdha ane AdaraprabhAvita karyA hatA. A rIte doDha kalAka paraspara atyaMta madhura evA vicAravinimayamAM pasAra thayo hato. saMdha dvArA jAtI vyAkhyAnasabhAo saMghanA sabhyo joga jyAre jyAre zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI koI paNuM vyAkhyAna ke ene maLate prasaMga goThavavAmAM Ave che tyAre tyAre tene lagatA samAcAra muMbaInA dainika patramAM ApavAmAM Ave che; pUrato samaya hoya tyAre prabuddha jIvanamAM paNa tene lagatI khabara pragaTa karavAmAM Ave che. A uparAMta je sabhyone A pravRttimAM rasa hoya evA amuka sabhyonI eka yAdI rAkhavAmAM AvI che. e yAdI mujaba te te sabhyone TapAlathI khabara ApavAmAM Ave che. saMdhanA 40 0 lagabhaga sabhyo che. te badhAne TapAlathI khabara ApatAM kharca ghaNo thAya tethI badhA sabhyone TapAlathI A khabara pahoMcADavAmAM AvatA nathI. Ama chatAM je sabhyane AvI khabara ApatuM kArDa maLatuM na hoya ane tene AvI khabara maLavI joIe ema te IcchatA hoya te temaNe te mujaba saMdhanA kAyaoNlaya upara lakhI mokalavA vinaMti che. A mujaba je koI sabhyane patra Avaze tene saMgha mAraphata jAtI vyAkhyAnasabhAonI niyamita khabara ApavAmAM Avaze. 45/7, dhanajI sTrITa, | maMtrIo, muMbaI, 3. I muMbai jaina yuvaka saMgha sudhAre tA. 16-8-60nA prabuddha jIvanamAM 81me pAne "enuM nAma te zrAvaka' e mathALA nIcenA lekhamAM zoka 164mAM "kA NataH', 668mAM "sarva dezeSu', 1986mAM "kaNuThIka ane kAMkSiNa ane 1985mAM "kavA pi' vAMcavA vinaMti che. taravavidyA zA mATe ? A lekhane bAkIne vibhAga AvatA aMkamAM pragaTa karavAmAM Avaze. taMtrI Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 19 60 250 zrI dIpacaMda lakSmIcaMda saMdhavI 250 hIrAbahena dIpacaMda saMdhavI 201, khImajI mADaNa bhUjapurIA 201 cImanalAla cakubhAI zAha ramaNikalAla maNilAla zAha eka saddagRhastha 200,, caMdulAla mAhanalAla jhaverI 200,, rasikalAla mAhanalAla jhaverI 101,, ratilAla narasiMhabhAi 201 21 33 101 phatteha lallubhAi zAha 101 dAmajI velajI zAha 101,, manubhAi gulAbacaMda kApaDiyA 101 eka sannArI 101, lIlAdhara pAse zAha ,, 33 pAM 22 101 3 100 100 22 nAtamalAla dIpacaMda zAha ,, amRtalAla jeThAlAla zAha zAdIlAlajI jaina 100 narendra zivalAla guptA matalAla bhIkhAcada 51,, caMdulAla kezavalAla zAha 51 ratilAla cImanalAla kAThArI sevatIlAla khemacaMda zAha moMghIbahena hIrAtrAla zAha sUrajabahena kAThArI prabuddha jIvata paryuSaNa vyAkhyA namALA daramiyAna saMghane tathA vAMcanAlaya-pustakAlayane thayelA alAbha sagha 25 zrI tArAbahena cImanalAla zropha 25, vijayAbahena parIkha ,, * 51 pUrva 51 51 prabhAvatI mukundarAya parIkha 51 aMbAlAla caturabha.i zAha 51 jayaMtIlAla aMbAlAla zAha 22 r 23 51,, ramaNalAla caMdulAla 51,, lIlAvatIbahena kAmadAra 51,. pravINacaMdra hemaya 6 amaracaMda 51 naMdalAla chaganalAla pa1, dhIrajalAla meAtIcaMdra sadhavI p menAbahena narAtamadAsa :9 (25 pra. jIvana, 25, saMdha) 40, zivakuvarabahena gAMdhI eka sagRhastha 31 37 25,, pravINucadra maMgaLadAsa zAha 25 ca pAbahena vrajalAla zAha 25,, kAMtAbahena kasturacaMda jhaverI 25,, maNibahena zIvalAla 25,, rekhAbahena huMdarAya 25, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA 25. devajI uMmarasI 25,, lavaNuprasAda phulacaMda zAha 25,, khetasI mAlasI sAvalA 25,, rAyada hIrAcaMda jhaverI 25,6 gAMgajI mANu 33 25,, lakhamasI enDa kuAM. 25 eka sagRhastha 256, anubhAi amRtalAla jhaverI 25,, mehanalAla nagInadAsa jarIvALA 25,, kAMtilAla nathubhAI parikha 25, mohanalAla devacaMda pArekha 25 ,, zAmaLadAsa motIcaMda saMdhavI 25,, maNibahena savacaMda kApaDiyA 25,, lalitAbahena lAlabhAi lIlAvatIbahena devIdAsa 25. jayAbahena mANekalAla zAha 21 mANekabahena kanubhAi jhaverI 21,, joramala maMgaLajI mahetA 21 ,, aravida parIkha 15,, kAMtilAla cheTAlAla 25,, "" 15 caMdulAla sAMkaLacaMda zAha 11,, dIpaca'da trIbhovanadAsa zAha 11,, mAnabAi padamasI 11 eka sagRhastha 11,, maMgaLadAsa gopALadAsa 1,, ramalAla lAlabhAi lAkaDAvALA 11,, sukhalAla manasukhalAla mahetA gulAbabahena lIlAvatIbahena amRtalAla pArekha 11,, savitAbahena viThThaladAsa pArekha lakSmIbahena mANekalAla ujamasI 11 ,, suleAcanAbahena zazikAnta parIkha pI. eca. kAmadAra mULacaMda premajI 11 11 "2 11,, 31 eca. ema. zAha 11 11 11 11 10 10 e 5 5 gg 27 22 - ramalAla Ara. zAha .. manasukhalAla nathubhAI eka saddagRhastha eka sagRhastha dhIrajalAla malukacaMda mULacaMda maNilAla saMdhanA sabhyo tathA prabuddha jIvananA grAhakeA prati savinaya vijJapti ke saMghanA sabhyo tathA prabuddha jIvananA grAhakonAM saranAmAM navesarathI chapAvavA che to je koi peAtAnu saranAmuM sudharAvavA yA pheravavA icchatuM hoya temane sadhanA kAryAMlaya upara te mujabanI khabara satvara pAThavavA vinaMti che. A uparAMta je kAne aMka maLavA saMbaMdhe kariyAda karavAnI hAya temaNe pramAda sevyA sivAya amane satvara lakhI jaNAvavA kRpA karavI. jyAre paNa koi eka nahi maLye hAya tyAre, te aMkanI nakalA sIlakamAM haze tyAM sudhImAM, pachInA aMka sAthe khIDavAmAM' Avaze. aMkA ravAnA karavAmAM ke maLavAmAM kAMi paNa gAlata thatI hoya te te viSe amane jaNAvavAmAM na Ave tyAM sudhI temAM sudhAre karavAnu amArA mATe zakaya nathI. tatrI 5 eka sagRhasya 5 eka sadagRhastha 5 zrI kAzIbahena 4 kezavalAla nagInadAsa zAha 2, vallabhadAsa nAnajI sacade 1,, ena. je. kAThArI wr 4,45 342.16 zailI tathA peTImAM 4,807.16 vAcanAlaya ane pustakAlaya 101 mesasa jIna sTArsa karyAM. 101 6, je. khuzAladAsanI kAM. 101,, 'metIlAla kalyANadAsanI kAM. 11 zrI hIrAlAla gokaLadAsa lAla 101,, abAlAla ela. parIkha. 101,, mIla sTeAsa kAM. 101,, embe mazIna sTArsa 101, kAMtilAla bhogIlAla enDa kuAM. 101, Ambe TUlsa saplAI ejansI 101,, dIvAna bradharsa 101,, kamaLAza'kara pI, jozI enDa kuM. 101 6, sI. vADIlAla enDa kAM. 101 ka, rameza TreDIMga kAM. _?? 101 pI. ema. zAha enDa 101 mesasa cImanalAla desAi enDa kuM. 101 - navInacaMdra enDa koM 101 cImanalAla jeThAbhAi 101 mesarsa zizira eNnDa kaoNM. embe meTala eNnDa enjInIarIMga kAM. 101 101 " 101 ema. kAMtilAla enDa kuAM 101,, jI. viThThaladAsanI kAM. 101, nyu hiMduM enjInIarIMga krAM 101, mULajIbhAi cheTAlAla enDa kAM. 101,, kIrtilAla enDa kuAM, 101, primiyara mazIna sTeA kAM. 101 zrI dhIrajalAla mArArajI 101 mesasa yu. DI. paTela enDa kuAM. 101,, Ara. amRtalAla enDa kAM. 25 zrI meAhanalAla nagInadAsa jarIvALA 2,853 wwwm viSayasUci naherunI vedanAyukta vANI AcArya zrI tulasInuM sudhAraka dRSTibindu jaina sAdhusasthA aMge thoDA vicAravinimaya khAMDa upara niyaMtraNa zA mATe? eka vicitra jAherAta eka kAramA dhA pAgala premI viSe carcAvicAraNA ... javAharalAla naheru paramAnaMda vatsalA mahetA MgItA parIkha pRSTha 5 paramAnada ratilAla dIpacaMda desAi 99 kAntilAla rADiyA 102 1 0 3 va *>T[ A\ Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 prabuddha jIvana eka kAramA ghA guruvAra tA. 8mIe khapere AkhAe muMbai zaheramAM samAcAra pharI vaLyA ke hRdayaroganA humalAne kAraNe zro IrAjha gAMdhInuM akALa avasAna thayu che. zrI pIrojha gAMdhIne A bIjo humaleA thayeA hate. je jIvaleNa nIvaDayA. ApaNA vaDA pradhAna zrI javAharalAla naheru, jemanA zrI gAMdhI jamAi thAya temane AthI pArAvAra duHkha thAya te samajI zakAya tevu che. temanA ane zrImatI indirA gAMdhI ane zrI prIjha gAMdhInA e putrA rAjIva ane sajIvanA A aNucitavyA duHkhamAM AkhuM e bhArata samadu:khI che. vidhinA A eka kAramo dhA che ane saiAnA hRdayamAM e ja prAthanA che ke "A duHkha sahana karavAnuM prabhu temane sAmarthya Ape." jANe ke temanA aMtanI temane jANa thai hAya tema temaNe narsiga heAmamAM ja icchA vyakata karI hatI ke temane aMtima sa MskAra hiMdu vidhi pramANe ja karavA, ane te ja pramANe thayuM, zrI. gAMdhInA jayeSTha putra zrI rAve citA saLagAvI tyAre tyAM upasthita saiA kAinA dila hAlI uDDayA. vartamAnapatramAM te vakhatanI vaDA pradhAnanI ane rAjIvanI je AI prasiddha thai che te A duHkhabharyuM citra yathArtha rajU kare che. zrI pIrAjha. gAMdhI custa gAMdhIchApanA koMgresI na hatA, 'jelagamana anekavAra karyuM che' evu kahevarAvanArAmAMnA ane lAbha meLavavAnI icchA rAkhanArAmAMnA eka na hatA, na hatA moTA dezanetA, tema na hatA sabhAo gajavanArA ane sabhAnI tALIo meLavanArA sArA vakatA. paNa je kAMi hatA te paNa dhaNu hatA. zrI azAka mahetAe temanI aMjalimAM sAce ja kahyuM che ke ApaNA jAhera jIvanamAM emanA jevA svAtyAgI mANasA bahu nathI ane je che temAMthI zrI gAMdhI ApaNI vaccethI vidAya le e duHkhada che. ' dezanu hita temane uMDe vaselu hatuM, temanAmAM bhAre savedana tatva ane vyApaka sahAnubhUti hatA ane te kAryakSama, zakitazALI ane vaphAdAra sAthI hatA. temaNe temanI rIte dezanI aNuzuddha ane niHsvArtha sevA karI che ane temanA kAnI suvAsathI dezanA sAmAnya vargamAM bhAre lAkapriyatA prApta karI che. zrImatI indirA gAMdhI athavA vaDA pradhAnanA aMgata vartuLanI bahAranuM evu temanuM viziSTa vyakitatva hatuM ane sasamAM tema ja sa sanI bahAra jAhera praneA aMge prajAnA lAkamata saphaLatAthI rajU karanArAomAM zrI pIrAjha gAMdhInuM AgavuM sthAna hatuM. leAkasabhAnA adhyakSa zrI anaMtazayanam AyaMgare kahyuM che tema zrI gAMdhI dareka prasaMge te dareka viSayamAM khelatA nahIM, paNa jyAre te khelavA UbhA thatA tyAre temanA abhyAsapUrNa pravacananI, dAkhalA dalIleAnI, abhaprAyanI avazya noMdha sarakArI ane binasarakArI kSetre levAtI. te arthazAstra ane rAjakAraNanA sArA abhyAsI hatA. temanI vyavahArakuzaLatA ane abhyAsazIla vRtti tathA aMgata saMbaMdhane lIdhe teo game tyAre pradhAnamaMDaLamAM athavA bhAratanA elacI khAtAmAM gAThavAi jai zakata. paNa temaNe enI icchA suddhAM paNa nahotI karI. temanA avasAnathI paDelI kheATane dezanA dareka pakSe-koMgresa pakSa, prajA samAjavAdI pakSa, svataMtra pakSa sAmyavAdI pakSa-dareke uSmAbharI yogya alie ApI che. tA. 16-9 te sarakAranI khuzAmatakheArIthI dUra rahetA, 'rabara-sTepa' banavAnuM te kadI na svIkAratA. temaNe koMgresanI nItinI ane sarakAranI kSationI bhAre jhATakaNI sa MsadamAM ane saMsada bahAra kADhI che. temAM kaDavAza na hatI, pUrvagraha na hatA; hatI ArapAra nirakhI zakAya tevI temanI niSThA. ( naheru pachI kANu ?' tenI carcA jyAre jyAre dezamAM thAya che, tyAre ApaNane bhAna thAya che ke pahelI harezaLanA netAo pAkaTa uMmare pahoMcatA jAya che te bIjI haroLa hajI jAmanI nathI. zrI. pIrezajha gAMdhI A hareALanA nAmI netA hatA. lekAne vizvAsa temanAmAM dRDha thayA hatA ane prajA jIvananAM aneka praznomAM teo khUba rasa lai leka samakSa te rajU karatA hatA. je mAMdhavArI Aje sAmAnya mANasAne pArAvAra mujhave che tenI vicAraNA aMge hAlamAM nImavAmAM AvelI samitinA paNa zrI zrIrejha gAMdhI eka sabhya hatA. lAkazAhInA choDa ApaNA dezamAM ugIne UbhA thAya che, tyAre tenuM jatana karavAnI khAsa jarUra che e sau koi svIkAre che. zrI zIrAjha gAMdhI nipuNatAthI Avu ja kArya karI rahyA hatA. dezanuM svAtaMtrya sAcavavAM mATenA zrI prIjha gAMdhI eka ananya upAsaka hatA. prabhu temanA AtmAne zAMti arpI! jAhera jIvananA aneka praznone temaNe eraNe caDhAvyA-prajAnu dhyAna e praznonI jaTilatA tarapha kendrita karyuM. AmAM muMdaDA prakaraNa mukhya hatuM. koMgresa pakSanA sasadAya sabhya hAvA chatAM kAntilAla maDiyA amadAvAdanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA zrI amadAvAda jaina yuvaka saMdhanA upakrame yAjAyalI paryuM paNu vyAkhyAnamALAne ATha divasanA kAryakrama nIce mujaba hateA HzrI amitAbahena mahetA munIzrI jinavijayajI zrI kezavarAma kAzIrAma zAstrI zrI dalasukhabhAi mAlavaNiyA paMDitazrI sukhalAlajI zrI gaganavihArI mahetA De. hariprasAda zAstrI AcArya zrI. Ara. DI. desAi zrI navalabhAi zAha munizrI puNyavijayajI zrI haMsAbahena mahetA zrI bAbubhAi jazabhAi paTela zrI amitAbahena mahetA AcAryazrI esa. Ara. bhaTTa mAnanIya zrI mANekalAla zAha sumatarAya sI. bhaTTa syAdvAda hiMda ane amarikA valabhIgujarAtanu eka sAMskRtika sAhitya ane vijJAna [kendra ApaNA prazno ane AyeAjana paryuMSNunI ArAdhanA strIzikSaNa rASTrIya cAritrya bhajano nIti sAmAjika dharma dAna 'vyAkhyAnamALA'nuM udghATana gujarAta rAjyanA rAjya pAla zrI mahedI navAjha jaMganA zubha haste karavAmAM AvyuM hatuM. * bhajatA jaina saMskRtinA vArasA rAsayuganA jaina kavi buddha ane mahAvIra X * bhArata jaina mahAmaMDaLa (muMbaI zAkhA) Ayojita zrI kedAranAthajI mAnanIya tra. zI. bhArade AcAya zrI ema. pI. bhaguDakara munIzrI saMtabAlajI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA kAryakrama zrI bhArata dvaita mahAmaMDaLa-muMbai kAryAlayanA upakrame A varSe cAjAyelI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA kAryakraka nIce mujaba hatA H dA. na. zikhare. ema. e. zrI puruSottama kAnajI (kAkubhAi) svAmI satyabhata prophesara rajanIza * dhArmika parva Ara vana de jIvameM AdhyAtmamA sthAna jaina tatvajJAnakI viziSTatA jaina siddhAMta ane AjanA sAMpradAyika pravAho mahAtmA gAMdhI Ara AdhyAtma vyavahArazuddhi anekAMtakI vyavahArikatA dharma Ara sAdhanA jIvana sAdhanA mA krama zrI kedAranAthajI mutIzrI vinayacadrajI mahArAja ! mananA maneAraNe tathA munIzrI maneAhara munI ' Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 'pAgalapremI' viSe carcAvicAraNA [tA. 19-8-10 nA prabuddha vanamAM pAgalapremI' e mathALA nIce banelI eka satya ghaTanAnuM te pAchaLa rahelA naitika muddAnA samana sAthe bahena gItAe nirUpaNa karyuM hatuM. e satya ghaTanA pAchaLa rahelA naitika muddAnI bahena vatsalA mahetAe tA. 27-8-60nA jyeAtiramAM eka surekha AlecanA karI che, te sabaMdhamAM bahena gItAe peAtAnu... pratimanDanya lakhI mokalyu che, A banne lekhA kramasara nIce ApavAmAM AvyA che.--tI] murkhAi tA. 12-9 60 Adarza prema ke " prabuddha jIvananA chellA ogasTanA aMkamAM zrI gItAmahena parIkhe eka satya ghaTanA TAMkI che. eka rameza nAmane yuvAna eka ramA nAmanI yuvatI sAthe vivAhathI joDAyA che. A yutI lagnanA thADA samaya pahelAM kAi kAraNathI taddana gAMDI thaI jAya che. ramAnAM mAbApa ramezane lagna lakhAvavAnI athavA * tenI sAthe na paraNavAnI salAha Ape che. paNa rameza je " AdarzI yuvAna " che tene jo ke ramA sAthe nahiM jevA paricaya che tA paNa tene ramA para niHsIma prema che eTale te dRDhatAthI kahe che ke game tevI paNa ramA sAtheja paraNIza. enuM gAMDapaNu jIvanabhara nabhAvIza. e game tevI hoya to paNa meM ene svIkAravAnuM nakkI karyAM pachI mAre paraNavuM ja joie. rameza ramAne paraNavA jAya che tyAre rmA tene oLakhatI paNa nathI ane mAtra muThThI ugAme che. zUnyAvasthAmAM ramA koIe paherAvelAM vastra paherIne yaMtranI mAphaka paraNI jAya che. tene lagna eTale zuM e paNa khakhkhara nathI hotI, eTalI hade enu gAMDapaNu vadhI gayuM hoya che. paraNIne rameza ramAne mAlI AzramamAM lai jAya che ane tyAM mAnasika cikitsAlayamAM sAthe rahIne enI sAravAra kare che. A sAravArathI ke khIjA kAi kAraNathI, game tema paNa sadbhAgye ekAda be mahine ramA sAjI thAya che. A satya ghaTanAne lekhikAe khUba ja prazaMsAthI vaNuvI che ane ramezanA A vanane " tyAgapUrNa prema, Adarza jIvanaSTi ane hiMmatabharyA AzAvAda kahyAM che. A lekha ghaNuM cintana mAgI le che. ramA taddana gAMDI che. ane pAte zuM pahere che, ke zuM khAya che, enuM paNa bhAna nathI hatu. prema, lagna, pati, javAbadArI, sasAra, kazAnuM bhAna nathI. AvI gAMDI strIne rameza paraNe che e sAmAjika dRSTie yogya che? lagnamAM Adarza prema, tyAganI bhAvanA, vagere Adarzo che, paNa lagnanA eka mahatvanA hetu te jAtIya jIvana ane prajotpatti e che ja. je strI. peAte zuM khAya che ke konI sAthe vAta kare che te paNa samajatI ke jANatI nathI, paNa mAtra mukkIo ugAme che, e strI sAthe jAtIya jIvana jIvavuM e patnI mATe parANe ThokI esADelA atyAcAra ' kahevAya. jo jAtIya jIvana jIvavAnI icchA na hAya tA paraNavAnI jarUra zuM? ema ne ema ramezathI ramAnI sevA na thAya? ane jo ramezane bALako thAya mATe ja paraNavu hAya te gAMDI strIne bALakanA janmanI yAtanAmAMthI pasAra karIne tenA para vaNamAgI mAtRtvanI javAbadArI-je e levAne taddana azakta che te parANe lAvI e yogya che? te bALakAnu zu? e tA sadbhAgye ramAM sAjI thai; paNa na thai hAta te? ramezane kAMi paratI vakhate khAtrI nahAtI ke ramA sajI thaze ja. khALI gAMDA janmata te ? vArasAmAM gAMDapaNa Ave che e vAta lekhikA bhUlI gayAM lAge che, khALako gAMDAM na janmata te paNa emane vArasAmAM te gAMDapaNu jarUra maLata. pariNAme te bALako ke temanA vaMzajo mATe gAMDapaNunA saMbhava vadhata. samasta samAjanI khAtara paNa gAMDapaNa vArasAmAM na Ave e jovAnI dareka manuSyanI krUraja che. te bALako gAMDAM na janme te! paNa taddana gAMDI manuSyajAti karatAM prANIne vadhAre 103 maLatI AvatI mAtAnAM bALako tarIke janma ApavA e pitA mATe kharAbara kahevAya? ane jo saMsAra, sukha ke khALakA ekakenI icchA na heAya teA je strI patnI eTale zuM ke lagnane svIkAravu ke taracheDavuM evu kAMi paNa samajavAne azakta che enI sAthe lagna karyAM vagara mAtra eka Adarza sAmAjika sevaka tarIke 'rameza enI sevA na karI zakata ? rameze ramAnuM gAMDapaNa sudharavAnI rAha joIne lagna karyuM" hota, athavA paraNyA vagara Ajanma kuMvArA rahIne aAcaya pALIne ramAnI sevA karavAnuM vrata lIdhuM heta, athavA mA sAjI thayA pachI paNa khALAne vArasAmAM gAMDapaNu na Utare mATe ramAne bALaka na thavA devAnI pratijJA lIdhI hAta tA enA Adarza prema kahevAta. lekhikA lakhe che, "AjanA AchakalA premamAM paripUrNa tA mAnIne rAcatA yuvAno AmAMthI keTaluM zIkhI zake?'' AjanA yuvAne AchakalA premamAM rAce che evu lekhikA zA parathI kahe che? mAtra leAkapriya mAhitI lakhavAnA AjanA pravAhamAM tA lekhikA dhasaDAyAM nathI ne? lekhikA 'UMDe prema te kahe che? phakta peAtAnA manaraMjana mATe patnIne hADamAM mukanAra yudhiSThiranA premane ? ke mAtra mAchalI khAi gai eTalA sazaya parathI ja patnInA tyAga karanAra naLanA premane? ke aneka rANIemAMthI saiAthI adhama rANIne paTarANI banAvIne enA eka khela para potAnA savathI zreSTha ane sarvathI priya putra rAmane cAda varSa vanavAsa mAkalanAra zarathanA premane? ke potAnI patnIne eka halakA gaNAtA smazAnanA rakhevALane vecanAra harizcandranA premane? ke agni parIkSAmAMthI pavitratAnI sAbiti sAthe pasAra thavA chatAM sItA pratye saMzayanI dRSTie joine tene Akhare kADhI mukIne AtmahatyAne mArga meAkalanAra rAmanA premane? ke phakta eka phaLanA svIkAra parathI patnInA cAritrya para zaMkA lAvIne tene sadA mATe cheDI janAra bhartRharinA premane? AjanA yuvAna potAnI patnI pratye pacAsa varSa paranA yuvAna karatAM ghaNI vadhAre lAgaNI dAkhave che e ApaNI Adhunika sAmAjika sthiti tapAsIzuM te jaNAze. A satya ghaTanAmAM ramezanA prema nahi paNa ramezanI murkhA ja che te jaNAi Ave che. rameze samAjazAstra, Eugenics (prajananazAstra)ne vArasAmAM AvatA rogA temaja bALakAnA mAnasa viSe jarA paNu abhyAsa karyAM hAta tA te murkhAi " lagna " na karata. . " vatsalA mahetA "pAgalapremI " aMge spaSTatA chellA augasTa mAsanA prabuddha jIvana"mAM "pAgalapremI" zika heThaLa meM eka satya ghaTanA ApI che. emAM ramA nAmanI eka vhena enA vivAha bAda ekAeka gAMDI thai jAya che, chatAM ene bhAvi pati rameza peAtAnuM vacana TakAvI rAkhavA enI sAthe lagna kare che ane lagna bAda tarata yogya sAravAra dvArA ene sAjI kare che. zrI vatsalA mhena mahetAe 'jyeAtidhara'nA tA. 27-8-60nA ekamAM enI kaDaka TIkA karI che. temanI dRSTie Avu lagna SZMP JAY JAT * Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104. prabuddha jIvana tA. 1 9 - 0. ' thA kareluM saphaLa nA mAtra jAtIya ? samAjazAstra tathA prajananazAstra (Eugenics) mujaba bilakula NAme ene ramAnuM gAMDapaNa bIjA prakAranuM-upara jaNAvyAM tevAM mUrkhAibharyuM che. kaIka kAraNomAMthI jAgatuM-lAgeluM. tethI sArA evA ciMtana A vAta thoDI carcA mAMgI le che. pachI ene zraddhA AvelI ke pote ene premapUrvaka sAjI karI zrI vatsalAbahenanuM kathana amuka aMze sAcuM che, ke koI paNa zakaze. ramA lagna bAda be ja mahinAmAM sAjI thaI gaI e vAta mANase pitAnI patnI para parANe mAtRtva nahi lAdavuM joIe. enI zraddhAnI gyatA pUravAra kare che. eTale badhI rIte jotAM gAMDo thavAnI zakayatA hoya tevA bALakone janma noMuM ane ramezanuM A pagaluM mUrkhAIthI nahi paNa prema ne samaja. Apa joie. A sAthe huM jarAya asammata nathI. tema ja yuthI kareluM saphaLa sAhasa lAgyuM che. * "pAgalapremI, lakhatI vakhate A vAta mArA dhyAnabahAra paNa zrI vatsalAbahena lagnane mAtra jAtIya jIvana ane prajanana hatI. paraMtu mane vizvAsa hato ke je yuvAna ATalI dRDhatAthI thI ja sImita karIne enI AdhyAtmika bAju bhUlyAM te nathI pitAnI pratijJA pALI zake che te yuvAna A be praznone paNa ne? lagnajIvanamAM e beu mahatvanA che e kabUla che, paNa e zAMtithI sArI rIte ukelI zakaze. sivAya bIjuM udAtta tattva paNa nathI ? yudhiSThira, naLa, rAma - lagnajIvana eTale phakta jAtIya jIvana ane prajanana ja hoya, vagerenAM dRSTAMte TAMkavAmAM paNa temanI daSTi ekAMgI te nathI ane te paNa lagna sAthe tarata ja saMkaLAyelAM hoya evuM badhAM thaI ne ? khera, e te ApaNuM purANanAM kAlpanika pAtra che. mATe mAnI levuM gya che kharuM? ApaNe ema kema na mAnIe ene bahu mahatva na ApIe teme vAMdho nathI, paraMtu zrI rAmake ramA sAjI nahi thAya tyAM sudhI rameza brahmacarya nahi pALI . kRSNa paramahaMsane jIvaMta dAkhalo kayAM ocho preraka che? lagna zake ? tyAra bAda paNa jyAM sudhI gAMDapaNu vArasAmAM UtaravAne svIkAravA chatAM e mahAna AtmA kevI bhavya sAdhanA karI gayo ! saMbhava hoya tyAM sudhI je brahmacarya pALavu azakaya lAge ane mA zAradAmaNIne AvA lagnamAM paNa kayAMya anyAya ke te e vaijJAnika paddhationI madada laine bALaka nahi utpanna asatiSa lAgyA nathI. "uDe prema Avo na hoI zake? thavA de-e paNa mane azakya nathI lAgatuM. mArI pAse evA - bhale ApaNuM jevA sAmAnya mAnavI mATe rAmakRSNa thavuM dAkhalA mojuda che ke jemaNe lagnajIvana svIkAravA chatAM samAja- muzkela hoya, te kaI e dizAmAM prayAsa kare te paNa huM te sevA karavAnI chUTa rahe e mATe saMsAra vadhAryo nathI. , prazaMsaniya gaNIza. Akhare te rAmakRSNa paNa eka mAnavIvaLI 'gAMDapaNanA paNa prakAra hoya che. keTalAMka prakRtimAM kakSAmAMthI ja AgaLa vadhelA ne ? evA UMDA UtarI gayA hoya che ke jene sudhArI ja na zakAya. AjanA yuvAnanI sarakhAmaNI paNa mAre rAma, naLa ke daza-- jyAre bIjA prakAranuM gAMDapaNuM koI samasyA, AghAta ke duHkha- ratha jevA kAlpanika pAtra sAthe nathI karavI, paraMtu ApaNAM mAMthI thoDo samaya mATe jAgeluM hoya che. A samasyA ukelAtAM mA-bApa, dAdA-dAdI jevI pratyakSa vyakitao sAthe karavI che ke te gAMDapaNa koI kSaNika Aveza mAraphata tadana nAbUda thaI jAya jethI mAruM kathana vadhu spaSTa samajAya. "AjanA yuvAno Achache. dA. ta. koI vyakitane lagna pahelAnA jIvanamAM kauTumbika . kalA premamAM paripUrNatA mAne che."--evI mArI mAnyatAmAM theDI dabANane lIdhe manane ghaNuM dAbavuM paDatuM hoya, tethI tene koInA atizayokita lAge to kSamA mAguM. paNa mArI draSTie e taddana lAgaNIbharyA premanI jhaMkhanA thAya. Ane pariNAme jAgatI asatya to nathI ja, AjathI pacAsa varSa pahelAMnA yugamAM mAnasika asthiratA sAcA hadayanI uSmA bhaLatAM TaLI jAya che. je tyAga, bhakita ne sahiSNutAbharyo prema hatA e atyAranAM kyAreka te jAtIya jIvananI jhaMkhanA paNa mANasanI asthiratAnuM yugamAM mane te ocho ja jaNAya che. atyAre pote pasaMdagIthI ' kAraNa bane che. eno ukela te lagna sivAya kaI rIte lavAya ? karelAM lagnamAM paNa vadhI rahelA chUTAcheDAnA kissA, pitAnA AvA nAjuka kissAmAM paNa sAmI vyakita enI sAthe lagna hakone Agraha tema ja najIvI bhAtika bAbate mAM thatAM manadu:kha kare, jAtIya saMtoSa Ape ane chatAM bekanI samajaNa ne sammati pahelAnA jamAnAmAM ochAM hatAM. AnuM kAraNa zuM che ? atyAvagara prajotpatti na thavA de-e azakaya nathI. vaLI A prakAranuM ranA premanA pIThabaLamAM bhautika sukha, vAsanA tathA bAhya AkagAMDapaNuM maTI jAya pachI enI prajAne e vArasAmAM haMmezA rSaNa vadhu mahattvanuM sthAna nathI bhegavatAM ? atyAranA sInemAo nathI UtaratuM. tathA halakuM sAhitya ene poSaNa nathI ApatAM ? zArIrika eTale mAtra samAjazAstra ne prajananazAstranAM (alabatta sArAM) AkarSaNane khoTI rIte pitA atyAranA bahene paheraveza zuM kAraNothI taNAIne rameza ramAne nahi paraNate, e karatAM ene sucave che? keTalI bahene te potAnA patine prema (AkarSaNa ?) paNa saphaLatAthI javAba ApIne e ene himmatapUrvaka para- TakAvI rAkhavuM kRtrima saMdaryanAM prasAdhano dvArA prayAsa karavo e mane vadhu prazaMsaniya lAgyuM. zrI vasalAhena lakhe che tema paDe che-A badhuM zA mATe ? A lagna ramAne baLajabarIthI karAveluM tevuM huM mAnatI nathI. alabatta, A badhAmAM apavAdarU5 vyakitao tathA yugalo vivAha karyo te vakhate ramA saMpUrNa sAjI hatI, ane rameza ene hoya che. paNa AjanA samAjanI sAmAnya sthiti AvI karuNa badhI rIte pasaMda hatuM. baLajabarIthI thatAM lagnamAM mANu tane che. tyAM mAre nachUTake uparyukata UghADuM kathana karavuM paDe emAM nApasaMda pAtra sAthe paraNAvavAmAM Ave che, tevuM A kissAmAM mane asatya to nathI ja lAgatuM. jyAM vivAha karyA bAda koI hetuM. lagnanA traNa divasa agAu jyAre rameza ramAne ghera gayo suMdara (3) strInI maitrI thatAM pitAnI vivAhitAne choDI devAya che, tyAre beue ghaNu khullA mane vAta karelI. e vAte daramyAna jyAM lagna bAda paradeza javA maLatAM koI paradezI sAthe chAnuM ramAnI mAnasika sthiratA sArI rahelI, ane be vaccenI mamatA lagna paNa tha ya che tyAM pitAnI pratijJA khAtara eka saMjogApaNa enI viziSTa (kadAca theDI gAMDIghelI rIte) vyakta thayelI. vazAtuM gAMDI thayelI ramAne rameza svIkAre tema ja svIkArIne A badhuM meM "pAgalapremImAM jaNAvyuM che. rameze te divase | sAjI kare to koI paNa mANasa prasanna thAya e svAbhAvika nathI ? ramAnI AkhI vartaNUka khUba jhINavaTathI joI hatI, ane pari gItA parIkha muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ makara : ka ET - rajIsTara. naM. B4266 vArSika lavAjama rUA. 4 * * * - A che prabuddha jaina'nuM navasaMrakaraNa varSa 22 : aMka 11 ) ' ' 1 = * TER: 1 ( muMbaI, okaTobara 1, 1960, zanivAra zrI muMbaI, jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra - AphrikA mATe ziliMga 8 chUTaka nakala: 20 nayA paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA -- II a kA ravuM DhIla ,. . 1 sujJa zrAvikA A hitopadeza sAMbhaLane vastupAle zatruMjayAdi tIrthamAM | Abu parvata upara vastupAla tejapAlanuM jaina mandira che, dhana vAparyuM. ene viSe rAjasthAnanA yazagAyaka karnala TauDa lakhe che ke, anupamAnI cAturIne A eka prasaMga. bIjo prasaMga Beyond controversy this is the most paNa e ja ramaNIya che. superb of all the temples in India, and there Abu upara maMdira caNAtuM hatuM, tyAM vastupAlanI AjJAthI is not an edifice beside tlie Taj Mahal, that can tejapAla anupamA sAthe Abu Avyo ne maMdira caNAI rahevA approach it.' AvyuM jANI prasanna thaze. ' arthAt H "bhAratanAM mandiramAtramAM A sarvathI vizeSa eka divase tejapAla pUjA karatA hatA, tyAM sUtradhAronI bhavya che, e vAta nirvivAda siddha che; ane tAjamahAla vinA maMdatA joIne anupamAe zipIonA agresara zobhanane kahyuM, eka bhavana nathI je ene lagI zake.' he bhadra, eka thAMbhale Ubhe karatAM ATalo vilaMba thAya ' eTale prathama AMgaLIe tAjamahAla, bIjIe A mandira te mandira kedI pUruM thAya? su kahe che, ke dharmanI tvarita 4 ne trIjI anAmikA ema sthiti che. cAlo, Aja ApaNe gati che. ka kSaNa kevo jAya te koNa jANe che? lakSmI vastupAlatejapAlane A mandira caNAvavA preranArI tejapAla vijaLI jevI caMcaLa che ne AyuSa vAyu. jevuM asthira che. maMtrInI guNasundarI gRhiNI anupamAdevIne paricaya karIe. eTale vivekIe mAnavajanma saphaLa karavA dharmakAryamAM DhIla ne , - A ugrabhAgyavatI bahena viSe vastupAlacaritanA kartA jinaharSagaNi kahe cheH karavI, ane vizeSataH adhikArIe. - zAbhane uttara Ape.' ' anupama buddhi viSaye anupamA ja hatI. enA mAnasa - "he svAmina, A parvata bahu UMco che, eTale TADha (mana) rUpI sarovaramAM devagurubhaktirUpI rAjahaMsI sahita saddaviveka AkarI paDe che, ane savAramAM kAma banatuM nathI. nirantara himA rUpa rAjahaMsa niraMtara vasato hato. ane vastupAlatejapAlanA jevo mamachedI pavana vAyA kare che. madhyAhune ekeeka zi9pIne gharamAM jANe sAkSAt sarasvatI na hoya evI rIte e badhI vAte hAthe rAMdhIne khAvAnuM hoya che. bhejana pachI kAma Adarie mAna pAmatI hatI." tyAM te he devi, sAMje pAchI TADha kahe mAruM kAma. vaLI A bhAIe mAMDaLamAM rahetA. tyAMthI te eka samaye zatruMjayAdi tIrthayAtrA karavA nIkaLyA. zipIone dUdhadahiM zAka kAMI maLatuM nathI, eTale ahIM kAma thAMzuM cAle che." vacce haDALA (haDAlapura) AvyA. saurASTramAM bIkALuM che ema jANIne pitAnuM sarvasvaM traNa Ama saMvAda cAle che, tyAM tejapAla Avyo, ene anupamAe kahyuM. lAkha dhana hatuM temAMthI eka lAkha tyAM dATI rAkhavAne vicAra karyo. * madhyarAtre moTA vaDa nIce kholyuM, te jAgRt puNyane he nAtha, mandiranA kAmamAM vilaMba karavo ucita nathI. pratApe tyAMthI UlaTo sonaiyA bharelo tAMbAne kaLaza nikaLe. * mahApuruSonuM teja paNa sadAya vardhamAna ja nathI hotuM. sUrya jevo suya paNa sAMje nisteja banIne samudramAM jaI paDe che, kaLaza laI ghera AvI sarasvatInA jevI udAra tathA vaLI rAjyAdhikAra te dIpakalikA jevo che. loko vRddhane name che, sanmati denArI sadAmAnya manasvinI anupamAne bhAIoe. marI gayelA pUrvajonuM tarpaNa kare che ane dhana khoI pUchyuM, ke "AnuM zuM karavuM ? beThelA mANasone jue che, to ye ene meha chUTa nathI. lajajAnA bhArathI natamukhI anupamA kahe, eka dizAe vipatti, bIjIe mRtyu, trIjIe vyAdhi ane kopArjana karatAM mANasane pApa lAge che, tethI tenI buddhi cothIe vRddhAvasthA, ema A cAre ya mANasane divasa ne rAte vakarI jAya che ane jANe nIcagati na icchatA hoya tema pIDayA kare che." te pitAnuM dhane pRthvI nIce dATe che. paNa ucca gatinA abhi- tejapAle pUchyuM, he rAjyasvAmini te maMdira tarata kema lASIe te pitAnuM dhana jagatane dekhAya ema uccasthAne caNAI jAya te kahe. sthApavuM joIe. zatruMjaya ne ujajayanta (giranAra) UMcA " anupamAe kahyuM, , parvata che, tyAM AtmAthI puruSae dhana vAparavuM, jethI karIne, "he svAmina, rAtrie tathA divase kAma karanArA pRthaka lAkha varSe paNa te ApaNane jaDelA nidhinI peThe parahate pRthapha (Dabala-zikraTa) rAkhavA. sarva zilpIone eka rasoDe na jAya.' saci pramANe amRtatulya bhojana karAvavuM, ane zilpIone A Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 prabhu jIvana khAM navarAvavA, enI pagacaMpI karavA i. i. kAMma sAru mANasanI ceAjanA karavI eTale vinA vilae mandira pUruM thAya, kema je mANusane saMtuSTa rAkhavAthI tene kAmamAM utsAha sphure che. pachI te! sUtradhArAne lIlAlahera thaI paDI. ApaNe paNa te divasamAM Abu upara Arasa kAtaratA DhAta tA kevI meAja thAta? mandiranA pratiSThAmahAtsava sakhata 1287nA phAlguna vadi trIja te ravivAre thayA, te jovAne anupamAdevI jIvyAM nahi ema jaNAya che, kemake sAmezvaradeve racelI prazastimAM mandira enA puNya artha' caNAvyAnA ullekha cheH abhUt anupamA patnI tejaHpAlasya mantriNaH / lAvaNya siMhanAmA AyuSmAn etayoH sataH // tejaH pAlena puNyArthe tasya putrakalatrayoH / imya zrIneminAthastha tene tenedamarbude // (2) AMjanI sujJa zrAvikA navAM mandira na caNAve, paNa jUnAM mandiranI sa MpattinA lAkakalyANanA kAmamAM upayega kare. AnA anusaMdhAnamAM japAnanA kenajI maThanA mukhya bauddha sAdhu eisAi (1141-1215)nI vAta mananIya che (sAsijha oNva dha japAnIjha TreDizana, pAnuM 246): is eka vAra evuM banyuM ke eka nirdhana mANaka eisAi AgaLa Avye te kahe, 'amArA gharamAM traNa divasa thayAM rAMdhyu nathI ane huM, mArI patnI te traNuM karAM bhUkhe maravA jevAM thaI gayAM chIe. eTale kRpA karIte amane sahAyatA karo.' A TANe eisAi AgaLa anna, vastra, ke paisA kAMi na maLe, paNa thADuka tAMbAnu pataru' hatu.je buddhanI yutinuM prabhAmaMDala banAvavAmAM vAparavAnu hatu. A pataruM teNe lIdhuM, peAtAne hAthe bhAMgyuM, tAMbAnI karacAnI pe|TakI bAMdhI, e tAMbu te garIba mANasane Apyu ane kahyuM, ' Ane sAthe khAvAnu vecAtu lejo te tamArA kuTuMbane bacAvajo.' mANusa te tAMbu laI ne harakhAtA harakhAtA cAlatA thayA. N paNa e/sAinA keTalAka ziSya kahe, Ama devadravya ApaNe arthe vAparavuM te khATuM na kahevAya?' eisAi kahe, 'tamArI vAta sAcI che, paNa khudda bhagavAnanI pAMtAnI abhilASAnA vicAra karI. bhUkhyA jatAvarane . bhAjana ApavA sAruM eNe potAnA dehanu ye samarpaNa karyuM hatuM. te pachI koi mANasa bhUkhe marate hAya tene bacAvavA AkhI buddhamati ApaNe ApI devI ema ApaNane buddhadeva kahe ke nahi? are; A aparAdhane kAraNe mAre narakAsa thAya te ce huM te bhUkhe maratAM mANasane bacAvu'.' vicesTaranA bizapa (dharmaguru), ethennavelarDa potAnA devaLamAM rahetAM sAnArUpAnAM pUjApAtra dukALaveLAe vecI nAkhyAM, te kahyuM, 'bhagavAnanAM jaDa dezamAM paisAnI cheLa UDe ane AtmArAmajInAM jIvatAM maMdira bhUkhe mare e kayAMnA nyAya ?' milAnanA devaLamAM dhareNAM hatAM te sata. engrese gautha leAkeAnA hAthamAM jaI paDelA baMdhavAnA budha cheDAvavA sAru vecI nAkhyAM. 'bhagavAnane vaLI thALanu zu kAma ? ' ema kahIne bizapa ekeziyase 70,000 irAnI kedI je khristInI dRSTie beimAna hatA tene cheDAvyA ane svadeza mokalI dIdhA. ApaNA dezamAM AvA dekhatA mANasa thaI gayA che ? desAi vAlajI geAvi jI tA. 1-10-60 philasurI zA mATe? (tA. 1-4-60 nA aMkathI anusa MdhAna) karI nyAya para AvIe. jJAnanu prAmaNya zuM? te kevI rIte nakkI karI zakAya ? satya jJAna prApta karavA mATe kayA sAdhana che ? ityAdi carcA nyAye karI che. mAnavInI zakti maryAdita che, badhuM pratyakSa anubhavI zakAtuM nathI, eTalA samaya paNa hatA nathI, tethI vastuonA je je sabadhA mAnave pahelAM pratyakSa joyA hoya tenA parathI sAmAnya niyame-byApti tArave che: jema ke jyAM dhumADA hoya tyAM agni hAya che, ane tenA upayega apratyakSa vastuenuM astitva nakkI karavA mATe kare che. dharamAMthI dhumADA nIkaLe che, cAkkasa Aga lAgI hovI joie. A taddana sAmAnya udAharaNa Apyu che. paNa AvAM AvAM anumAneA parathI tattvacintA, jemanAMmAM vaijJAnikone samAveza thai jAya che, te khUba AgaLa vadhyA che ane temaNe, pratyakSa prazneANa karI zakyA te pahelAM paNu, anumAnathI paramANu AdinI sthApanA karI hatI, Abha, pragatinI dizAmAM anumAnate kALA jeve tevA nathI ane chatAM tattvaciMtananI ceAkkasAi eTalI che ke anumAnanI paNuM sakhata parIkSA karI che ane lagabhaga evu kahyuM che ke anumAna . Probability saMbhavitatA-nA kSetramAM ja vare che; temAM banI zake teTale aMze bhUla ke viSayanI zakayatA ochI karavA mATe hetvAbhAsa - (Fallacies) vagerenA jhIjhuTathI vicAra karyAM che ane Laws of Thought ciMtananAM niyame nakkI karyAM che. carcAsabhAmAM dalIle kevI rIte karavI jethI mAtra vijayanu prAdhAnya na rahe, paNa satya jANuvAnI IcchA ane satyaniSThAnuM AgavuM sthAna hoya tene mATe paNa nyAyanA pustakAmAM mArgadarzana maLe che. vaLI pratyakSa ane anumAnathI paNa ApaNe badhuM jAte nizcita karI zakatA nathI, athavA te ApaNA niNaeNyanA samarthanamAM khIjAtA mata Avazyaka jaNAya che tethI Agama, zabda ke AqhavacananuM paNa prAmANya svIkArAyu che. vaijJAnika peAtAnA pUrvavatI vaijJAnikonI zodhane kabUla rAkhI tenA AdhAre AgaLa cAle che. te ja rIte sa tattvacintakAne peAtAnI pahelAMnA tattvacitananI ghaNI madada maLe che. . ahIM'eka vAta para khAsa dhyAna devA jevu che. nyAyanA pustakA athavA tene AdhAre jemAM tattvacintana maLe che tevA graMthAmAM nAnAmAM nAnI vAtamAM aneka vikalpe upasthita karI pratipakSI anya dazanAnu khaDana ane potAnA matanI siddhi maLe che, ane keTalAka graMthAmAM te vikalpajAla sivAya kazuM maLatuM ja nathI. ane ante siddhaM karyuM hoya ke sarve kvavajJAA : avinnAtiramaLIrvA: vantrApaUsiMha), badhA vyavahAra, vicAra na kare tyAM sudhI ja ramaNIya lAge che, paNa nyAyanI kasoTIe caDhAve te temAM kAi prAmANya jaNAtu nathI, temanuM satya ApaNe jANI zakatAM nathI. AvuM vAMcatAM vicAratAM ghaNI vAra ema thAya che ke AnI zI jarUra ? kazuM ja siddha *thatu nathI tyAre ATalI cIkAza, ATaluM hair-splitting discussion-jhINu kAMtavAnuM--zA mATe A ApaNI vRtti bhUlabharelI che. jarUra na hAta te AvAM pustaka!, te paNa mAtra bhAratamAM nahIM, jagatanA sarva pradezamAM lakhAta zA mATe? zI jarUra, zI jarUra ema karIne gaNita, Classical Language (praziSTa bhASA) Adita abhyAsakramamAMthI kADhI nAkhavA ApaNe taiyAra thayA chIe, amuka aMze radda paNa karyA che. pariNAma e AvyuM' che ke vidyArthIne jhIjhuvapUrvaka ane Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-60 prabhu niSThApUrvaka kAma karavAnI je Teva paDatI ane tenI buddhi je sUkSmatApUrvaka keLavAtI, kasAtI ane eka prakAranA sayama khuddhi para AvatA ke purAvA vinA kazuM lakhAya nahIM, uparanA padamAMthI jeTaluM nIkaLatu hAya teTaluM ja tAravI zakAya, te meTe bhAge jatu rahyu che. ane gaNita vagerenI A ADakatarI asara vinA zikSaNanuM dhAraNa nIce Utare emAM navAi pAmavA jevuM ja na hoya. vaijJAnika zodhonA mULamAM jAo tA kA dhUnI pAgala jevA mANase mahinAo sudhI, varSoM sudhI dAkhalA gaNyA ja karyAM haze. duniyA tene mUrkha kahetI haze, tene peAtAne paNa khabara nahIM hAya ke huM A zA mATe karI rahyA chuM; tene majA Ave che. tenI dhUna lAgI che ane eka paTTamAMthI khIjuM pada ane temAMthI trIju enA potAnA nyAye AvatuM ja jAya che ane te e pUramAM ghasaDAtA jAya che. tene pariNAme tene athavA tenA ke anuyAyIne vijJAnanuM bahu moTu rahasya sAMpaDI jAya ane temAMthI te koi bhavya zAdha kare evA aneka dAkhalA maLaze. AvuM ja nyAyayukta carcAnuM paNa che. AvI carcA tacintanamAM ani vA bane che. tatkAla tenA koi artha dekhAtA nathI, paNa tethI buddhimAM sUkSmatA ane vizadatA Ave che ane kayAre kAi satya prApta thai jAya te kahI zakAya nahIM; ema na bane teA paNa satyanI dizAmAM pragati tA thAya ja che. atyAra sudhI ApaNe joyu ke nItizAstra, rAjyazAstra, mAnasazAstra, sauMdaya mImAMsA, tarkazAstra vagere zAsrA jIvananA vividha vyavahArane vicAra kare che ane tattvajijJAsA jhINavaTapUrvaka temanI antargata je-svIkRtie (Assumptions) hAya tenI anvIkSA kare che. e rIte A sarva zAstrAne samAveza tattvajijJAsAmAM thai jAya che athavA tattvajijJAsA e temanI sa sAmAnya paddhati che. vyavahArathI prazno Ave che ane tattvajijJAsA 'ane cintana temanI chaNAvaTa kare che. pachI vAcana, cintana, mananathI prazno upasthita thAya che jemanI chaNAvaTa tattvavidyA ke Metaphysics, zAstrIya arthAMmAM tattvavidyA kahI zakAya. A tattvavidyA nItizAstrAdinA niNaeNyAne ekAMgI nahIM paNa samagra jIvananI dRSTie vicAra kare che ane temAMthI jIvananA mULabhUta praznanA tarapha dRSTi vaLe che ane akhilatAmAM pariNatinI icchA jAge che. jagatanA mULamAM tattva kayu che, te mULabhUta tattva eka che ke aneka, te jaDa che ke cetana ke banne ? jo eka ja hAya teA jaDamAMthI cetananI upatti zI rIte thai zake ? A praznanA ukela cArvAkAe lAvavAnA prayatna karyo ane Adhunika yugamAM kAla mAkasa' jevA bhautikavAdIee (Materialist Philosophers). jo e tattva cetana heya teA temAMthI jaDanI utpatti kevI rIte tha--A prazna vedAntIonI sAme ane vijJAnavAdI aihonI sAme hatA ane khalI vagerenI sAme, jo cetana ane jaDa ema e tattva hAya te temanA sabaMdha zA che, A sabaMdhane kAraNe koi vikRti nathI AvatI ? A prazna naiyAyikAe, sAMkhyAe ane amuka aMze baddoe cacco che. keTalAke cetanatattvane pariNAmI svIkAryuM, sAMkhyAe cetana tattvane tadna alipta mAnyuM ane jainAe pAtAnI anekAntavAdanI dRSTie cetananI ane jaDanI paraspara asara mAnI paNu kharI, ane chatAM bannenuM svarUpa bhinna rAkhyu. AgaLa ApaNe joi gayA tema vastunA sat~tavamAM ane je rIte ApaNane dekhAya che temAM bheda che ema mAnavAne pUratA purAvA che. pratyakSa pramANamAM paNa bhramane avakAza hAya tA rajju-sarpanI jema jagata mithyA ke AbhAsamAtra te nahIM hoya! khAdha thAya che tethI ApaNe jANI zakIe chIe ke e jJAna mithyA che; paNa jIvana dhaNA mANaseAMne kamaLA thaye! hAya ane ekane ja na thayA te pIta za MkhanuM jJAna satya mAnavuM paDe. tema ja A jagatanuM nahiM. hAya? jo svapnamAM khAdyapadArtha vinA tenu jJAna thai zake te evuM na hoya ke ApaNA AntaravicArAe khAdya svarUpa dhAraNa '** (External projection of oir ideas) e ja A jagata, temanAthI bhinna tenuM koi satya nathI ! jagat svapna hAi zeke, pazu svapna vyakitagata hAya che, jyAre jagata sate ekasarakhuM dekhAya che tenu kema? teA jagata. izvaranI kalpanA ke svapna hAI zake. vaLI, padArthoM je dekhAya che te sthira che ke. kSaNika ? sthira hAya te temane nAza ja thAya nahIM, jyAre ApaNe astitva, janma, pariNAma, vRddhi, apakSaya ane nAza joie chIe. mATe pratyeka kSaNa te parivatananI kSaNu hAvI joie. teA pachI padArtho kSaNika kema na mAnavA pUrvakSaNathI uttarakSaNanA navA ja padmA utpanna thAya che. sAdRzyane kAraNe ApaNe ema kahIe chIe ke e ja padArtha che. AmAM saMskRti, pratyabhijJA, punarjanma vagerenI muzkelI rahe che. tethI jaitAe evu kahyu ke pratyeka padArthanuM lakSaNa utpAda, vyaya ane dhrauvya che. padAtha amuka aMze sthira rahe che, temAM keTalAMka pariNAma navAM utpanna thAya che ane keTalAka aMzatA nAza thatA rahe che. Ama pratyeka padArtha dravaNazIla che, chatAM tene vize 'A e ja padAtha che e jejJAna thAya che te paNa sAcu che, kAraNa ke te keTaleka aMze dhruva e ja rIte, chatranA parimANunI carcA thai te aNu che ke viSNu ke zarIra jeTalA parimANunA ? punaHjanma thAya che ke nahIM ? jo punarjanma haiAya teA tenAM nirNAyaka tattva karyAM che? jo jIva mULa svarUpamAM zuddha caitanya hAya ane alipta hAya te te saMsAramAM kevI rIte baMdhAi jAya che? zarIramAM cetana tatvanuM svata Mtra astitva che. kharuM ? ke goLa vagere TakAnuM mizraNa thatAM ApeApa madazakti sphure che tema pRthvI, pANI, teja ane vAyu e bhRtA amuka pramANamAM maLe tyAre cetanazakti sphure che ane e pramANamAM khalela pahoMcatAM. e cetanazakti nAza pAme che. tethI punarjanma, pApa, puNya, svarga, naraka jevuM kAMi che ja nahIM. vaLI, izvaranuM astitva kevI rIte nizcita thai zake ? kAryAM-kAraNubhAvanI muzkelI teA che ja ! * kArya-padArthanuM astitva mULathI kAraNa-padArthImAM zaktirUpe hatu ke navA ja padArtha utpanna thAya che? jo talamAM tela hoya ja te utpanna thavApaNu ja rahetu nathI ane jo navA ja padArtha utpanna thatA hoya teA zA mATe talamAMthI ja tela nIkaLe che, retImAMthI nahIM? 107 AvA AvA aneka mULabhUta pratAnA vicAra tattvavidhA hAya dhare che. svAbhAvika rIte ema lAge ke AvA praznane atindriya tattva saMbaMdhI che, jenA sabaMdhamAM kAMpi ttu na maLavAnuM nathI ane jene viSe tattvacintakA pote kabUla kare che ke keTalAka prazno ativacanIya ane avyAkRta che. tattvajJAna viSe ema kahevAmAM Avyu It is like going into a dark room to find a dark hat which is not there. paNa paristhiti eTalI nirArAzAjanaka nathI. jIvananA A mULabhUta prazna che. emAM teA kAi nA pADI zake tema nathI. vaLI, vijJAna AvA prazno viSe kazu kahI zakatuM nathI, teNe e kAma tattvaciMtanane soMpI dIdhu che. tattvaciMtana pote kabUla kare che ke antima tattva-zvara ke cetana tattva ke caitanya-dhArA- tenuM jJAna bhekabuddhi (Discursive Intellect) thI zakaya nathI, tene mAtra anubhava ja thai zake jene mATe yAgu ane tenAM aMgenA abhyAsa Avazyaka che. paNa A anubhavatA prakAza tarata ja maLI jatA nathI. tene mATe buddhine kasavI paDe ! Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "* * * * * * * * * * * * : ,- . : 108 'prabuddha jIvana 'tA. 1-1-20 nathI e thAya che ? saMta pUrvapakSIne mata * * che ane jayAre e saMpUrNa rIte egya bane, kalezarahita ane praznone uttara na maLe to teo anya ciMtake pAse jAya che. AvA nirmala bane tyAre parama anubhUti prakAzI UThe che. to vAvo keTalAMka cintake uddAlaka ANi pAse AvyA, te pAchA eTalA nivartite mama manasA : saM. paNa tenI pUrvataiyArI rUpe moTe satyaniSThA ane nirdabha ke pitAne sUjha paDI nahIM eTale tarata ja bhAge tatvacintananI antargata anvIkSA, taka pUrveka, parIkSA - badhAne laI rAjA azvapati kekeya pAse gayA. janaka rAjA paNa taddana anivArya che. tatvacintanathI buddhi vizada bane che. prakhara tatvajijJAsu hatA. jyAM mAnavane kazuMka baMdhabesatuM na tenI zakitao khIlI UThe che. vijJAnamAM buddhinA prayatnathI lAge vyavahAramAM ke vicAramAM kazI anupaMpatti jaNAya, tyAM mAga saraLa bane che. bhaviSyanI siddhinuM AchuM pAtaLuM . 'paNa... e UMDA cintanamAM UtarI jAya che ane virodhane parihAra ' lagabhaga ekkasa kahI zakAya tevuM jJAna thaI jAya che, pachI progathI pratyakSa siddhi mAtra meLavavAnI rahe che. tevuM ja tatvacintananuM karavA temanI antargata svIkRtionI anya gaNumAM paDI jAya che. '' AnuM nAma ja taMtvajijJAsA che. anupatti tattvajijJAsAnI mAtA paNuM che. siddhi maLe ke nahIM tene AdhAra * buddhinI satyaniSThA, . nimaLatA Adi para avalaMbe che." . che. A parathI eTaluM te spaSTa thAya che ke dareka mAnavI ta-va- - " " " , , ' 'bIje lAbha tatvacintanathI e thAya che ke khaMDana karavA jijJAsu che. jeTale aMze te UMDe ane pakSapAtarahita, taTastha mATe paNa pUrvapakSIne mata barAbara samaja paDe che. tethI pitAnA vicAra karI zake teTale aMze te sAce phisupha che, ane chIcharI matathI bhinna vicAra hoI zake ane te paNa saMgIna dalIlathI prerita rIte vicAra kare che te chIchare kilsapha che. - ' ane saMmarthita enI khAtrI thAya che. ane e paNa pratIta thAya atyAre sau kahetA hoya che ke amane philjarIne khUba che ke jyAM sudhI parama anubhUti na thAya na thAya tyAM sudhI e eTa- tyAM sudhI e eTa zekha che, game che-pachI phisuphI artha temane spaSTa che ke nahIM. luM ja zakaya che ke pUrvapakSInuM cintana yathArtha hoya jeTaluM ke le che e batAve che ke philjarI pAse lokone bahu moTI AzA hoya che. '. potAnuM cintana samyapha hovuM zakya che athavA te bhinna bhinna bIjuM kaI na karI zake te paNa cintana ane mananathI buddhimAM je' ';" daSTie bane sAcAM hoya-jenI himAyata na darzanamAM maLe vizadatA Ave che tene kAraNe mANasa game tevAM kaThina se jo meAmAM : ' che. tacintake e vAta para khAsa bhAra mUke che ke tatva- samatulA joI zake che, ane taTastha rIte vicAra karI zake che, cintana koI ekAntavAdamAM paDavAmAMthI ApaNane bacAve che, tene pitA para kAbU rahe che. A Philosophic Tempera- eTale ke tattvacintana koI paNa Dogma ke ekAntavAdane meat phisuphanI prakRti, svabhAva e amUlya ratna ja che, hakapUrvakano Agraha poSatuM nathI. koI paNa ekamAgI vicArane mAnavane bhavasAgaramAM khUba kAma lAge che tene sAcuM mArgadarzana ne AvakAravo, kAraNa ke dareka padArthanAM aneka pAsAM hoI zake, Ape che. A ADakatarI rIte prApta thAya che, chatAM sauthI zreSTha jene samAna rIte vicAra Avazyaka che e bAbatamAM kadAca lAbha che. tavadarzanamAMthI je Atma pampa ke AtmajyanI sauthI sudaDha upadeza Apyo che jainadarzane. uparAMta, tatvajJAnanuM bhAvanA prApta thAya che tenI jIvana para ghaNI asara agatyanuM kartavya che samanvaya. (Synthesis) karavAnuM je dekhAya che. te lokazAhIne pAyo che. Whitehead jevA anekAntavAdathI pAra paDe che, ane ekabIjAne samajI satyanI cintako te eTale sudhI kahe che ke rAjyanItinA siddhAntanuM dizAmAM pragati karI zakAya tevo upAya temAM saraLatAthI maLa- caNatara tatvacintananA nirNaya para thayeluM che.' vAnI vizeSa zakayatA jaNAya che. Avo ja samaya upaniSadamAM ' ATaluM sAMbhaLyA pachI paNa tamane kadAca vicAra Ave ane gItAmAM ApaNane maLe che. gItAe jJAna karma ane bhaktine ke A tattvajJAnamAM te badhAne samAveza thAya che ane chatAM ' ' ' subhaga samanvaya sAdhya che. ApaNe AnaMdamImAMsA ke daya- tene viSaya svataMtra rIte zuM che te kahI zakAtuM nathI. Ave - * mImAMsA, nItimImAMsA (kamImAMsA) ane jJAnamImAMsAne bhinna- AkSepa ghaNA kare che. Philosophy is everything and * bhinna gaNIe chIe. paNa satyama, zivama, sundarama e traNeyanuM yet nothing. - antima satya ekarasa che tevuM tevuM pratIta thAya, temAM ekarUpatA prAcIna kALanuM tatvacintana joIzuM to temAM dharma, nIti, jovAmAM saphaLatA maLe eTale ke traNeyane samanvaya karavAmAM mane vijJAna, rAjayati, vijJAna, sAMdarya nImAMsA vagere ane siddhi maLe tyAre e kharA arthamAM tatvajJAna kahevAya.- * atima praznane vicAra badhuM mizrita svarUpe maLaze. jema jema Philosophy is a great syuthesiser... keTaluka zodha ane proga dvArA nizcita thatuM gayuM tema tema te I ! vaLI, ATalA vizALa jagatamAM pitAnuM sthAna nakakI kara svataMtra zAstra ke vidhA tarIke jUduM paDatuM gayuM, ane je ajJAna rahyuM , vAnuM, ane kAMIka sthiratA, hRdayanI zAnti meLavavAnuM darekane te tatvajijJAsAne phALe bAkI rahyuM. tatvajijJAsAnI sarakhAmaNI mana thAya che, ane tatvacintana sivAya koI vastu ke vidyAthI evI mAtA sAthe karI zakAya ke je putro sthira thAya ke temane santoSa thatuM nathI, chAgya upaniSaddamAM kahyuM che ke nArade ' tAra - piotapotAnI samRddhi vikasAvavA judA karI de ane pote jemane aneka vidhAone abhyAsa karelo, paNa tene zAnti maLI nahIM; haju adhAranI jarUra che temanI saMbhALa lIdhA kare. e chevaTe te sanakumAra pAse Ave che evA upadeza mATe ke jethI judA thayelA putrane potAnA vikAsamAM jyAM muzkelI Ave tyAM - te aMdhakAra pAra karI zake. gautamane rAjayanI samRdi vacce. e pharI udAra mAtAne zaraNe jAya ane tenuM mArgadarzana maLatAM paNuM tatvajijJAsAnI jhaMkhanAe (Metaphysical craving) pharI AgaLa vadhe. atyAre paNa tatvajijJAsA antagarta svIkRtionuM cena levA dIdhuM nahIM ane te satyanI zodhamAM nIkaLI paDayA - jJAna prApta karavAno prayana-e svarUpe sarvavyApI che, ane eka ane chelle buddha thayA. jyAM jyAM Thokara vAgI, niSphaLatA maLI vizeSavidhA tarIke tatvavidhA atIndriya ane agamya evA padArthone tyAM tene vadhAre gaMbhIratApUrvaka vicAra karavA lAgyA ane vicAra kare che. tejijJAsAmAM evA daivI asaMtoSa. (Divine ' .' AgaLa vadhyA. e ja rIte satyamAM prakRSTa niSThAthI bhagavAna discontent) che je ajJAtamAM ja rAce che. ajJAta pradezamAM mahAvIrane upadeza sAMbhaLavA ane jIvanamAM utAravA - tArA " vihAra e tatvajitA sAnuM bhUSaNa che, dUdhaNu nahI. lihAra A aneka strIpuruSo jevAM ke 'jayantI, Arya zrI skaMdaka, - ' hironi vALa sahyAti muvam ! ' sudarzana zeDa udAyI rAjA vagere pitAnI sukhasamRddhino vicAra - ' ' taravai qgvALu satyavaya dagve che. (4, 29) ' bAjue mUkI zAnti prApta karavA bhagavAna mahAvIranA anuyAyI thayAM. bRhadAraNyaka upaniSamAM kahyuM che ke peyIe yAjJavalkayane , "suvarNamaya pAtrathI (DhAMkaNuthI) satyanuM mukha DhaMkAyeluM kahyuM ke evA dhananuM huM zuM karuM je mane amRtava na apAve che. te he pUna, dhADI nAkho jethI satya jenAM dharma che te upaniSadomAMthI ane gaNadharavAda Adi graMthomAMthI jANavA maLe . (satya) joI zakAya." ' . . che ke aneka prakAranA prazno ciMtakone muMjhave che ane temane te samApta estera selamana Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-60 prabuddha jIvana DaoN. vizvezvaraiyAne neharunI ali prajAjoga saMdezA DaoN. vizvezvaraiyAnA tA. 15-9-60 nA rAja meMgaleAra khAte bhAratanA mahAna zilpI, ijanera ane rAjyanItijJa DaoN. meAkSaguMDama vizvezvaraiyAnu temanI se| mI varSagAMTha prasaMge bhAre zAnadAra rIte jAhera sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. A bhavya sanmAnasamAraMbha prasaMge maMgaLa pracana karatAM bhAratanA mahAamAtya zrI javAharalAla naherue jaNAvyu` hatu` ke "AjanA sanmAnita mahApuruSanI mahattAnI sAkSIrUpa evAM aneka nirmANakAryo, dezamAM jyAM tyAM bharacaka patharAyelA paDayA che. emanI ATalI moTI ummara hovA chatAM, DaoN. vizvezvaraiyA haMmezA manathI juvAna rahyA che ane yuvAna prajA mAka temanI dRSTi haMmezAM bhaviSya tarapha DhaLelI rahI che. jo bhAratanA juvAna strIpuruSA temanI mAphaka svapnA sevavAnI, satata vicAratA rahevAnI ane aviratapaNe zramaparAyaNa jIvana gALavAtI mahAna tAkAta keLave teA, emAM koI zaka nathI ke, ApaNA dezanuM parama zreya sadA sadhAtu rahe. DaoN. vizvezvaraiyA AjanA vartamAnakALanA ja saMdarbhamAM nahi paNa bhAratanI prajA potAnI pAse je hAvAnA dAvA kare che te purAtana dhAraNA ane mUlyAnA saMdarbhamAM paNa vijJAna, udyAga ane taMtra vadhA (TaeNkaoNlAjI)nI Adhunika duniyAnu * ApaNane satata smaraNa karAvatA rahyA che. Aje temane aMjali ApatAM, bhAratanI prajAe, jo te peAtAnI jAtane vaphAdAra hoya te, A enjiniyara-sTeTsamenanAM svapnAne mUrtimaMta karavAnI UMDA dilathI ane AtmasAkSIe pratijJA levI joie. tA ane tyAre ja ApaNe temanuM kharuM sanmAna karyuM` lekhAze. "mane kahetAM duHkha thAya che ke, bhAratanI prajAe bahu moTI vAta karavI ane kahevA pramANe karavuM nahi-A prakAranI kamanasIbe khyAti prApta karI che. (DaoN. vizvezvaraiyAne uddezIne jaNAvatAM temaNe kahyuM ke) A khyAtimAM Apa eka mahAna apavAdarUpa nIvaDayA che. aneka sAhasanA A zipIe.paNa vAta karI che, ema chatAM paNu, temaNe vAtA thoDI karI che paNa kAma ghaNu karyuM" che. temanA dAkhalAthI lAkoe dhaNu zikhavA samajavAnuM che. "Aje mane AcArya vinAbA bhAvenuM eka asAdhAraNa kathana yAda Ave che. temaNe eka prasaMge jaNAvyu` hatu` ke rAjakAraNuM ane dharmanA divase| have khatama thayA che ane vijJAna ane AdhyAtmikatAnA yuganAM maDANa zarU thayAM che. A temanu kathana mArA cittamAM sace.TapaNe jaDAi gayu che. rAjakAraNa ApaNI sAthe haMmezAM rahevAnuM che. paNa rAjakAraNanA sAMkaDA arthamAM vicAra karatAM karatAM te ApaNune sattAleAlupatA, sadha ane khkhuMkhArI tarapha dhasaDatuM rahyuM che. ane dhama-A viSe khelatAM huM jarA saMkoca anubhavu chuM-dhama, tenA garbhamAM umadA jJAnane bhaDAra bharelo hAvA chatAM, sapradAyeA, sAMkaDI mAnyatA ane bhedabhAvanA ceAkAe pedA karavAmAM pariNamela che. vijJAna sivAya bhArata mATe ke duniyA mATe keSTha bhAvI nathI, kAraNa ke satyanI zodha karatAM karatAM mAnavajAte je jJAnane saMcaya karyo che te jJAnasa McayanuM nAma ja, vijJAna che. bhautika duniyA vizenI samajaNu prApta karavAmAM jo ApaNe satyanA ja inkAra karIe te pachI ApaNe zenA AdhAre rahI zakIzuM? Ama chatAM paNa vijJAnane eka 'taTastha vastu' tarIke varNavavAmAM Ave che-oLakhavAmAM Ave che ane tene sAcA hetuo tarapha vALavAnuM rahe che.. vijJAne A duniyAmAM sarva 109 kAi mATe bhautika svaga UbhuM karavAnI tAkAta ane zakita Apela che ane sAthe sAthe te AkhI duniyA mATe naka paNa sarjI zake tema che. Aje pasaMdagI bhautika svarga ke narka vacce karavAnI che. vijJAnanu ye niyamana karavuM. ane tene sAcA mArge vALavuM' e kAma mAnavI mana ane AtmAnuM che. khIjA zabdomAM kahIe te vijJAnanI mahAna tAkAtanA AdhyAtmikatA sAthe ApaNe meLa besADavAnA rahe che. Ama hovAthI AcAya bhAvenu kathana e kAi svapnadRSTAno Adaza nathI paNa AjanI duniyAnI atyaMta tAkIdanI mAga che. " Aje samagra prajA cetanA ane bhAvanAmAM sadA yuvAna evA DaoN. vizvezvaraiyAnu abhivAdana karI rahI che. ApaNe temanA yauvanapUNa' AdarzavAdane jIvanamAM UtArIe ane kahyu tapa ane parizrama vaDe zuM zuM siddha karI zakAya che te temanA jIvana dvArA ApaNe zikhIe!" tyAra bAda mAsAra pradezanA rAjyapAla ane mukhya pradhAne DaoN. vizvezvaraiyAne bhinnabhinna rIte hArdika abhinaMndA ApyA hatA ane tyAra bAda DaoN. vizvezvaraiyAe bhAratanI prajAne keTalIka upayAgI salAha zikhAmaNa ApI hatI. temaNe bhAratanI prajAne ullegIkaraNanA mArge AgaLa te AgaLa vadhavA AvhAhana karyuM hatuM ane jaNAvyuM hatuM ke "A vaDe ja ApaNA dezanA hitAnI ApaNe rakSA karIzuM ane duniyAnI a gaLa vadhelI prajAnA kadama sAthe kadama mIlAvI ApaNe AgaLa vadhI zakIzuM. A yaMtrayuga che ane yaMtrAnA ane yAMtrika sAdhanAnA upayAgane bane teTalu uttejana ApavAnI khuba jarUra che. audyAgIkaraNu sAthe sAthe tenA pariNAme vadhatI jatI kAmagIrInA pariNAmeke jene lIdhe prajAnA dareka varga kAmamAM khUba zakAi javAM ja joie-racanAtmaka rAjakAraNa tenA saMpUrNa AkAramAM abhivyakata thaze, " temaNe AgaLa cAlatAM jaNAvyuM ke " mArA anubhavathI mane mAluma paDayu che ke cAritryasaMpanna mAnavI, hetupUrNa jIvana jIvatA mAnavI, jarUrI tAlIma pAmelAM mAnavI mahAkAMkSI mAnavI, kaThaNa kAma mATe agAdha tAkAta dharAvate mAnavI saphaLatAne pAme ja che. A guNo ApaNe hiMdIee keLavavA ja joie.' AjanI paristhitinuM vizleSaNa karatAM temaNe jALyu ke " bhAratanI prajAne dhAmeTA bhAga abhaNa hatA ane leAkAnA moTA varga je Aja sudhI peAtAnA bApadAdAnA mArge cAlavAmAM satASa anubhavatA hatA ane kAi paNa prakAranI mahattvAkAMkSA vihANAM hatA, te AjanI adyatana harIkAi bharelI duniyAmAM sukhasagavaDavALuM jIvana prApta karavAmAM bhAre musIbata anubhave che. A vastusthiti ema puravAra kare che ke bhAratamAM Aje ApaNane anivAya jarUra che pharajiyAta prAthamika zikSaNanI, ke jenI sagavaDa jApAne ane raziyAe, jyAre temaNe sudhArAnI yeAjana e zarU karI tyAre, sAthI pahelAM pUrI pADI hatI. A truTinI have jarA paNa upekSA nahi karavAmAM Ave evI hu AzA rAkhuM chuM. " A uparAMta temaNe nIcenA muddAo rajU karyAM hatAH bhAratamAM kAmanA kalAkA bahu aniyamita ane bahu gheADA hoya che. lAkone niyamita ane zistabaddha thatAM zikhavavu joie. dareka nAgarike cha thI ATha kalAkanuM kAma Apavu joie, jIvananA dareka kSetramAM teNe ekatA, savAditA ane sahakArane puSTa karavA mATe prayatnazIla banavuM joIe. teNe potAnA cAritryanA aMga tarIke khaMta, zista ane cAkasAi keLavavAM joie. teNe yAda rAkhavuM joie ke vAdArI, pramANikatA ane zakaya teTalI Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAra jIta ke nA karI, paNa vikAra, A che kAra ?IBIR , prabuddha jIvana tA. 1-10-60. 1 - niHsvArthatA mANasane saphaLa banAvavAmAM khUba madada kare che. dainika sarakAranA karmacArIonI tAjetaranI haDatALe TreDa yuniyananI - ' jIvanamAM teNe sabhyatA ane namratA dAkhavavI joIe, ane pitAnA hIlacAlane dhaNuM moTuM nukasAna pahoMcADayuM che. teo vikendrita udyoga upara ghaNo bhAra mUke che ane - dezabaMdhuonI sevA karavA sadA tatpara rahevuM joIe. dareka ; lokazAhI dvArA karavAmAM AvatA Ajana mATe AvuM.' dezamAM prajA be vibhAgamAM vaheMcAyelI hoya che, mArgadarzaka ane vikendrIkaraNa atyaMta Avazyaka che ema teo mAne che ane anayAyIo. A bane daLamAM vaheMcAyelI prajAne keLavavA mATe prajAsamAjavAdI pakSa A prakAranA vikendrIkaraNane pUratuM . sarva prakAranI sagavaDa UbhI karavI joIe. nizALamAM ane mahatva Ape che ke nahi te viSe teo sAzaMka che. A badhuM - kolejomAM kAma karavAnI sArI Tevo ane vyavasAyI AdatonI. dhyAnamAM letAM svAbhAvikapaNe" teo prajAsamAjavAdI pakSathI chUTA thavAnI IcchA sevI rahyA che ane bIjA koI pakSa sAthe '". samajaNa ane keLavaNI ApavI joIe. vakhatane pUro upayoga paNa temanA manane meLa nathI. tethI temane lAge che ke temaNe karavo joIe. tene apavyaya thavo na joIe, kAraNa ke zista- koI pakSa ke daLa sAthe joDAyelA nahi evI sthiti hAla baddha jIvanamAM samayanuM ghaNuM moTuM mUhaya che. kAmathI ja prajAnuM turaMtamATe ravIkAravAnI raheze. - '', Arogya ane tandurastI jaLavAya che. pragatizIla rASTranI je jAtane naitika keyaDe AcArya kripalANI sAme Ubhe 'prajAo temaNe athavA te temanA purogAmIoe karelA kaThaNa thayuM che te naitika koyaDo bIjA ghaNuM jAhera kAryakartAo 'parizramane lIdhe ja dhanavAna banI che. ApaNe paNa te dvArA ja sAme paNa Ubhe thayela hoya che. paNa Ama hovA chatAM pitAnI rAjakAraNI kArakirdIne bhUMsI nAkhavAnI-ke jenuM vAstavika uddhAra zakya che. ' , pariNAma sakriya rAjakAraNI jIvanathI sadantara nivRtti svIkAra vAmAM Ave-te mATenI AvI dareka vyaktimAM hiMmata hotI , satyaniSThA virUddha paniSThA nathI. vastutaH A prazna kharI rIte hiMmata nahi paNa " (tA. 21- 60nA TAImsa opha inDiyAmAM "Roots rAjakAraNI pramANikatAne che ke je evI apekSA rAkhe che ke jAhera jIvanane varelA dareka mANase vivAdAspada prazno aMge. of Cynicism' e mathALA nIce pragaTa thayela agralekhane pitAne je lAge te pramANikapaNe jAheramAM kahetA rahevuM anuvAda) joIe. kamanasIbe Aje takasAdhupaNue ApaNu rAja- . che khAnagI jIvanamAM avAranavAra bane che tema rAjakAraNI kAraNI jIvanamAM evAM UMDAM mULa nAMkhyA che ke, koI paNa jIvanamAM paNa vyaktine naitika pasaMdagI karavI bahu muzkela paDe vyakitanA sAcA rAjakAraNI abhiprAyo tenA pakSIya joDANathI 1 . evI paristhiti tenI sAme ghaNIvAra UbhI thAya che. dareka vyaktine alaga tAravavAnuM muzkela banI gayuM che. saMkhyAbaMdha mANase e rAjakIya pakSa maLI rahe che jenI nIti ane jene kArya AjanA jAhera jIvanamAM chupI rIte evuM badhuM karI rahyA che ke je temaNe jAheramAM aMgIkAra karelI. nItine mULamAMthI chedI : krama ta kharA dilavA AkAratA hAtha-AvuM marI anag nA, nAkhatuM hoya che. A didhAvRttinI prakriyA eTalI badhI vyApaka ane A kAraNe je eka yA bIjA pakSathI te tadana alaga banI gaI che ke nAnA ke meTA badhA pakSo A paristhitine ja rahevAnuM pasaMda kare che te rojabaroja banatI ghaTanAonA pravAhane svIkAra karIne ja cAlatA hoya che. temanA AgevAne komavAda 1 paoNIDe evI rIte navo vaLAMka ApavAnI-tene prabhAvita karavAnI ane jJAtivAdane jAheramAM virodha karatA hoya che, paNa judA judA komI ane jJAtigata maMDaLone uttejana- ". - tenA mATe koI zakyatA rahetI nathI. jyAre dezanA dareka rAjakIya pretsAhanaApIne AcaraNamAM e ja aniSThane teo * pakSa sAthe tene matabheda hoya che tyAre teNe kAM te rAjakIya piSaNa ApatA hoya che. teo eka bAjue pitAne samudA ekalavAyApaNuM-Political isolation svIkAravuM paDe che athavA yamAM ekatAno upadeza ApatA hoya che ane bIjI bAjue " te Double-think jevuM eTale ke aMdaranuM ekarUpa ane pakSa aMdaranA pitAnA vatuM te mATe sattAdhikAro prApta karavA bahAranuM rAjakAraNI bIjuM rU5-AvI dvidhA sthiti tene mATe teo badhuM kAMI karatA hoya che. A prakriyA keTalI badhI . . ' svIkAravAnI rahe che. je te badhA pakSethI alaga rahevAnuM pasaMde' ' "A truTithI mukhya rAjakIya pakSemAMthI eka paNuM pakSa mukata, - vyApaka banI che tene te bhASAkIya lAgaNIonA AviSkAra aMge ' kare che to te rAjakAraNanI daSTie Impolent-kartAvazUnya- che kharo?" A prakAranA zrI azoka mahetAnA chaTAdAra prazna che. ' jevo banI jAya che. je te evA koI rAjakIya pakSanA sabhya uparathI khyAla Ave che. AcArya kripalANI jyAre ema thavAnuM athavA te te pakSanA sabhya tarIke cAluM rahevAnuM pasaMda ' jaNAve che ke virodha pakSane evI dalIla karavAne hakaka nathI ke "jo zaka sanakaratA pakSane A bAbatane ke I. DaMkha ne A kare che ke jenI nIti prajAnA sAcA hitanI virUddha che ema hoya te virodha pakSane A bAbatamAM kazo paNa DaMkha . te bhAna hoya che te, te takasAdhupaNunA doSane bhAgI bane hovAnI jarUra nathI" tyAre acArya kripalANI jarUra vadhAre . . che. A koI kalpanAnI vAta nathI. Aje AcArya kripalANI nakkara naitika bhUmikA uparathI bole che ema kabUla karyA sivAya . ' ane prajA samAjavAdI pakSanA ceramena zrI azoka mahetA vacce nahi cAle. teo e cI rIte jaNAve che ke je A pakSe thayelA patravyavahAramAM AcArya pilANI pakSe ApaNane A sudhArakano pATha na bhajave che te pakSAnA astitvane kaI hetu je rahete nathI. paNa AcArya kripalANI ekalI ja . evI prakAranI paristhiti pratyakSa UbhI thayelI mAluma paDe che. AcArya vyakita che ke je Avo sUra kADhI rahela che. je prakAranI kripalANIe potAnA patromAM prajAsamAjavAdI pakSa sAthenA virodhI ceSTA teo karavA mAge che tenuM eka A navuM mUlya che. ' pitAnA pAyAnA matabhede spaSTa AkAramAM rajU karyA che. temane temanuM valaNa e bAbatanI yAda Ape che ke rAjakAraNI jIvanamAM lAge che ke je rIte prajA samAjavAdI pakSe eka pachI eka bhASAkIya bhAga letI dareka vyakita jo potAnA mATe evI maryAdA nahi. bAMdhe ke jene vaTAvIne pote kadi paNa potAnI rAjakAraNI Andolanane cAlanA ApI che, vegavAna banAvyuM che ane paMjAbI mAnyatAo sAthe bAMdhachoDa nahi ja kare cherAjakAraNI jIvanamAM subAnI hIlacAlane je rIte teNe Teke Apyo che te rIte dezanI pramANikatA jALavavAnuM kAma azakya banI jaze. AjanI * ekatAne jokhamamAM mUke che. temane e jANIne bhAre duHkha thAya che ke nirAzA preraka rAjakAraNI AbohavAnuM sauthI vadhAre aniSTa 1 prajAsamAjavAdI pakSanI eka maMDaLIe AsAmane kalaMkita aMga te e che ke tethI cynici m eTale ke badhuM ja kAMI banAvanAra tophAnene uzkeravAmAM bhAga lIdho hato. prajAsamAja viparIta rIte jovA vicAravAnI vRtti, koI paNa bhAvanA ke " vAdI pakSanA amuka dhaTakoe judA judA prasaMga upara komavAdI siddhAnta viSe azraddhA-mAtra potAne svArtha ja vicAravA taraphano ane sAmyavAdI pakSa sAthe joDANa karIne je rIte kAma karyuM . abhigama pa.SAya che ane koI paNa nakakara AsthA ke mAnyatAne che te aMge teo DI khinnatA anubhave che. temane lAge che vaLagI rahevAnA Agrahane mATe avakAza ja rahetA nathI. te . che ke prajA samAjavAdI pakSa dvArA UbhI karavAmAM AvelI madhyastha anuvAdakaH paramAnaMda : *: *, * : ' ' . . Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema tA. 1-10-60. prabuddha jIvana dhArmika TrasTa upara niyamana lAvate kharaDo ' " kendra dhArAsabhAmAM gayA mArca mAsamAM rajU karavAmAM Avela Religious Trusts Bill, 1960-1960nA dhArmika TrasTane lagatA kharaDAnI tA. 11-9-60nA "janmabhUmi-pravAsI'mAM zrI kezavalAla ema. zAhe surekha samajUtI ApI che je ahiM sAbhAra uddhata karavAmAM Ave che. A kharaDo keTalAka samayathI tene lagatI pravara samitine-sIlekaTa kamiTIne saMpAye che ane tene rIporTa A patra pragaTa thAya che te pahelAM tA. 21-9-60nA roja kendrastha dhArAsabhAmAM rajU thaI cUka haze ane tenI bhalAmaNe dhyAnamAM laIne keTalAka sudhArA vadhArA sAthe A kharaDAne bahu ja thoDA samayamAM kAyadAnuM rUpa maLavAne saMbhava che, A saMbaMdhamAM zrI kezavalAla ema. zAha jaNAve che te mujaba dhArAsabhyonuM mAnasa netAM A kharaDAnI mukhya jogavAIomAM bahu mahatvane pheraphAra thavA saMbhava nathI.. A kharaDA aMge jaNAvavAmAM AvyuM che te mujaba temAM sUcavelA niyamanamAMthI pArasI, khristI ane cahUdInAM dhArmika drone, zIkha gurUdvArane tathA 1954nA vakra kAyadA mujaba rajisTara thayelAM muslima vakaphene A kAyado lAgu paDavAno nathI. pariNAme A kAyade mAtra hindu mAM nene samAveza thAya che.) dhArmika drasTene ja lAgu pADavAmAM AvanAra che. uparanA apavAre zA mATe rAkhavAmAM AvyA che te aMge A kharaDAmAM koI khulAse karavAmAM Avye nathI. A kAyade dhArmika TrasTa aMge nImAyelA kamizanarene . amApa sattA Ape che. A rIte A kAyaoN amalamAM AvatAM vartamAna ane bhAvI hindu dhArmika drasTe upara tenI dhaNu gaMbhIra asara paDavAne ane tenA vahIvaTa aMgenA svAtaMtrya upara asAdhAraNa ane aNadhaTate kApa mUkAvAno saMbhava che. AvA mahatvanA kharaDA upara te pArlAmenTamAM rajU thayAne cha mahInA upara thavA Adhu' ema chatAM mAruM dhyAna gayuM nahi, A mATe huM UMDI zarama anubhavuM chuM. AvA agatyanA kAnUnI kharaDAo tyAre paNa temAM kendrastha che prAraMzika dhArAsabhAmAM Ave tyAre tenI vakhatasara samajatI ApathI, tenI carcA AlocanA karavI, te aMge pravartamAna lekaabhiprAya rajU karo, ane tenA guNadoSanI samIkSA karavI e prabuddha jIvana jevA sAmayikenuM khAsa kaanya lekhovuM joie. A "raDAnI samajUtI mATalI moDI moDI paNa pragaTa karIne tenuM apo che prAyazcita karUM chuM. A kharaDA viSe jAhera janatAmAM paNa bahu jalthaDe, nahi-je uhApe jovAmAM Ave che. A aMge janmabhUmi-pravAsInA taMtrI cathAthI jaNAve che ke "bhAratanI prajAnI A eka ajaba khAsiyata che. kAyadAne kharaDe prasiddha thaze tenI koi khabara paNa nahi rAkhe. te pravarasamitine saMpAze tyAre sai udAsIna raheze ane te pasAra tharo tyAre sai niSkriya raheze, ane jyAre, kAyado amalamAM AvyA pachI tenI kalamonI sIdhI asara sparzaze tyAre te cALAne jAgopachI vicAra karaze ke A zuM thayuM?' pachI thoDe uhApoha karaze, thoDI bumarA ru karaze, ne pachI sattA AgaLa zANapaNuM zA kAmanuM ? ema kahIne dhora nidrAmAM poDhI jaze. bhAratIya jane A prakRtijanya dUSaNamAMthI kayAre mukta thaze ?" ' -paramAnaMda lokasabhAnI eraNa para eka dhAre ghaDAI rahyo che. 1960nI vyavasthApaka eTale evI vyakti ke je ekalI athavA anyanI sAlano e 14mA naMbarane kharaDo che. tenuM nAma che Religious sAthe TrasTanI milakatane vahivaTa karatI hoya agara tene aMge Trusts Bill 1960, dhArmika TrasTane kharaDo" A varSanA vyavahAra karatI hoya. A vyAkhyAne artha evo che ke sattAvAra mArcanI 28mI tArIkhe ene lokasabhAmAM rajU karavAmAM Avya rIte nimaNUMka thaI na hoya te chatAM je vyakti drasTanI milakata hate. hamaNAM te pravara samitimAM game che. e samiti zuM pheraphAra aMge kAMI vyavahAra ke kAmakAja karatI hoya tene menejara gaNave. karaze te khabara nathI. ne aMte te kevuM svarUpa dhAraNa karaze te dhArmika drasTa"nI vyAkhyA evI karavAmAM AvI che ke dhArmika paNuM kahI zakAya nahi, paNa kharaDAnI mukhya jogavAIomAM prakAranA jAhera hetu mATe racavAmAM AveluM ke racAnAra spaSTa mahattvano pheraphAra thavAno saMbhava nathI. A kharaDAnI keTalIka TrasTa agara spaSTa rIte racavAmAM na AvyuM hoya paNa jene prakAra jogavAIo kharekhara amuka maryAdAo vaTAve che. te rAjyasattA TrasTa je hoya te. A TrasTa sAthe bIjA sakhAvatI hetuo ane tenA amaladArene vadhu paDatI sattAo apAI rahI che.. joDavAmAM AvyA hoya ke na hoya te asaMbaddha che, paNa jAhera A kAyadAnuM nAma che "dhArmika drone kAyade. te prajAne jemAM hita na hoya tevAM khAnagI dhArmika TrasTane samAna uparathI ema lAge che ke bhAratamAM tamAma prakAranAM sTone te veza thato nathI. A vyAkhyA eTalA mATe che ke bhAratamAM lAkho lAgu paDato haze; paNa anveSaNa karatAM paristhiti judI ja lAge gAmamAM aneka prakAranAM devamaMdire ne dharmasthAnako che ke jenuM che, A kAyade pArasI, khristI tathA yahUdInAM dhArmika TrasTane lAgu Adhunika ka95nA mujaba koI TrasTa hotuM nathI. pUjArI ke thoDA paDatuM nathI. eTale ke hareka komanAM dhArmika sthAne A kAyadAnI AgevAne tene vahivaTa kare che. eTale AvAM aspaSTa TrasTa maryAdAmAM AvatAM nathI. A kAyade gurudvArA kAyadA mujaba samAI jAya evI vyAkhyA che. je vyakti TrasTanI milakata dhAelAM zIkhenA gurudvArAone, muslima vakaphanA kAyadA nIce dharAvatI hoya te drasTI gaNAze. temAM menejarane paNa samAveza. AvelA muslima dhArmika TrasTane lAgu paDato nathI. eTale bAMda- karavAmAM Avyo che. bAkI karatAM A kAyade mukhyatve hiMdu, jemAM jainono samAveza dhArmika TrasTamAM hita dharAvanAra vyaktinI vyAkhyA mahattvanI thAya che temanA dharmasthAnaka ane dhArmika TrasTane lAgu paDe che. che, kAraNa ke AvI mAtra e ja vyaktine kAyadAe evA adhi A kAyade dareka rAjya sarakAra je tArIkha jAhera kare te kAro ApyA che ke je TrasTa ane TrasTIone harahamezAM bhAlAnI tArIkhathI te te rAjayamAM amalamAM Avaze. judI judI rAjya aNIe rAkhaze. sarakAre vahIvaTI vyavasthA pUrI karI zake tyAre te amalamAM 'hita dharAvatI vyakti" eTale pUjA-prArthanA ke dhArmika Avaze eTale ke eka rAjyamAM Aje amalamAM Ave te anya kriyAo karavAne haka dharAvatI vyakti agara dharmasthAnamAM thatI rAjyamAM cha bAra mahine amalamAM Ave. vaLI, A kAyadA kaI paNa dhArmika pUjA ke kriyAmAM bhAga levAne hakka dharAvatI : anvaye vistRta niyama ghaDavAnI sattA dareka rAjyone apAI che, vyakti agara TrasTa mujaba dhArmika ke sakhAvatI sevAomAM hira te evI dalIla sAthe ke dareka rAjyamAM dhArmika dro vize vividha dharAvanAra vyakita. te uparAMta TrasTane sthApaka ke tene koI paNa paristhiti pravarte che ane tethI dareka rAjaye pitAnAM rAjyane vArasa ane TrasTI pite. ATalI vyaktione TrasTamAM hita dharAvaanukULa niyamo ghaDe. e rIte paNa rAjya rAjaye bhinnatA utpanna nAra gaNavAmAM AvI che. TrasTanI milakatamAM sthAvara jaMgama dareka thavAno saMbhava che. prakAranI milakatane samAveza karavAmAM AvyuM che. A kharaDAnI keTalIka vyAkhyAo prathama joIe, kAraNa ke kharaDAnI racanA A prakAranI che: (1) TrasTanA kamizakAyadAmAM vyAkhyA mahattvanI vastu che. "menejara' athavA narenI nimaNUka, (2) sTA rajisTara karAvavAnI kAryavAhI, (3) : Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 prabuddha jIvana kamizanarAnI sattA, (4) hisAba ane eDiTanI vyavasthA, (5) kuMDanA upayoga mATe Adeza ApavAnA adhikArA, (6) TrasTIenI nimaNUka ane rUkhasada, (7) ahevAle, phArmAM ane rITarnI bharavAnI jogavAi. rAjya sarakAra A kAyadA anvaye peAtAnA rAjya mATe eka dhArmika TrasTA mATenA kamizanara nImaze. te uparAMta DepyuTI kamizanarA ane AsisTanTa kamizanaro paNa nImavAmAM Avaze. kamizanaranI dekharekha nIce A DepyuTI ane AsisTanTa kamizanarA je je vistAra mATe teo nimAyA haze te te vistAranAM TrasTI para kamizanaranI sarva sattAe bhAgavaze. kamizanara tarIke jillA nyAyAdhIza agara hAIkorTa jajanI lAyakAta, hAya tevI ja vyaktine nImavAmAM Avaze. A uparAMta dareka rAjya sarakAra potapAtAnA rAjyamAM eka salAhakAra samitinI nimaNUka karaze. A samitimAM dasathI vadhu nahi teTalA sabhyA haze. temAM rAjya ane kendranA dhArAsabhyo, dhArmika pravRtti sAthe saMbaMdha dharAvatI vyakti, rAjyamAM sAmAjika, sakhAvatI ane rakSaNIya pravRtti sAthe saMbaMdha dharAvatI vyaktinI nimaNUka karaze. A kamiTInA pramukha tenA sabhyAmAMthI rAjya sarakAra nImaze. vividha vibhAganA keTalA pratinidhio nImavA tathA salAhakAra samitinI kAryavAhI kevI rIte calAvavI te rAjya sarakAra niyamAthI nakkI karaze, dhArmika TrasTAnA vahivaTa aMge rAjya sarakArane salAha ApavAnuM kArya A samiti karaze. kamizanaranI nimaNUka thayA pachI dareka dhArmika TrasTanA TrasTIe peAtAnu TrasTa rajisTara karAvavA mATe arajI karavI paDaze. A arajI niyata karelAM kAmamAM karavAnI raheze. temAM TrasTanu nAma, TrasTInAM nAmo, TrasTIonI nimaNUkanI paddhati, TrasTanI milakata tathA tenI kiMmatanI vigata, TrasTanI vArSika Avaka tathA vArSika kharcanA aDasaTA vi. Apavu paDaze. AvI dareka arajI nIce sahI karanAra TrasTIe arajImAM lakhelI hakIkate 'kharI che evA soMgada levA paDaze te uparAMta kamizanara je mAhitI mAMge te pUrI karavI paDaze. rAjyamAM kAyadA amalamAM AvyA pachI cha mahinAmAM TrasTa rajisTara karavA arajI karavI paDaze. TrasTa navuM racAya te racAyA pachI cha mahinAmAM tevI arajI karavI paDaze. arajI maLatAM TrasTa viSe sarva prakAranI tapAsa karavAmAM Avaze. te pachI tene raji sTara karavAmAM Avaze. jo koi TrasTa rajisTara thayuM na hoya te TrasTamAM hita dharAvanAra, kAi paNa vyakti kamizanarane arajI karI tenuM dhyAna dorI zake che ane kamizanara tene aMge tapAsa karIne, jo lAge ke A TrasTa rajisTara karavu joie te, TrasTa rajisTara karavAno hukama karaze. AvI tapAsamAM TrasTIne noTisa ApavAmAM Avaze ne temane sAMbhaLavAmAM Avaze. koi paNa rAjyamAM TrasTA aMgenA kAyadA nIce kAi TrasTa rajisTara thayelu hAya te! te TrasTa A kAyadA anvaye tenA amalanI tArIkhathI ApoApa rajisTara thayelu gaNAze, te kamizanara AvA TrasTane peAtAnA rajisTarAmAM teAMdha mATe vigata pUrI pADavA Adeza ApI zakaze. kamizanara nedhAyelAM draSTA, TrasTIo tenI milakatA aMge ekar jasTara rAkhaze, jemAM sarva vigatAnI noMdha karavAmAM Avaze. A vigatamAM kAMi pheraphAra thAya, eTale ke TrasTI rAjInAmuM Ape ke navA TrasTI nimAya ke saranAmuM badalAya ke tA. 1-10-3 milakatamAM vadhAro ghaTADA thAya te tenI khabara TrasTIe 90 visamAM kamizanarane ApavI joie. jo na Ape te kaMmazanarane khakhara paDe tyAre te tapAsa karI te mujaba pheraphAra noMdhavAnI sUcanA ApI zakaze. A badhImAM ApacArika ane daphatara rAkhavA aMgenI jogavAio che, paNa kharI mahattvanI ane dUragAmI asarA nipajAvanArI je jogavAie A kharaDAmAM che te joie. (1) vaSe` pAMca hajAra ke tethI vadhu je dhArmika TrasTanI Avaka heAya te TrasTe dara varSe AgAmI vaSa~nI saMbhavita AvakajAvakanuM khajeTa taiyAra karavuM paDaze. A khajeTanuM phAma tathA bajeTamAM ApavAnI vigatA kamizanara nakkI karaze te mujaba taiyAra karavu paDaze ane A bajeTanI nakala banatI tAkIde kamizanarane mekalI ApavI paDaze. kamizanara A bajeTamAM tene yAgya lAge tevA pheraphAro karI zakaze. alabatta, tema karatAM pahelAM te TrasTIne sAMbhaLaze. (2) TrasTI nakkI karelAM dheAraNe ane TharAvelI paddhatie hisAba rAkhaze. A hisAbeAnuM saravaiyu dara varSanI 31mI mArce kADhavAmAM Avaze. mAtra kamizanara kAi khAsa kAraNasara paravAnagI Ape te ja hisAbI varSa 31mI mArce te ale khIjI kAi tArIkhe rAkhI zakaze. (3) vArSi ka 25,000 ke tethI vadhu Avakava LAM TrasTAnA hisAba rAkhavA mATe kamizanara TrasTIe sAthe maMtraNA karI pachI peAtAnA hisAbanIza rAkhI zakaze. hisAbanI tapAsa (4) vArSika pAMca hajAra ke tethI vadhu AvakavALAM dhArmika TrasTAnA hisAbe| dara varSe kamizanara nIme tevA cADa ekAunTanTa dvArA oDiTa karAvavA paDaze. A eDiTara dareka cepaDA, vAucarA, dastAvejo joi tapAsI zakaze ne hisAba lakhavAmAM jeNe bhAga lIdho hoya tevI kAi paNa vyaktine nATIsa ApIne peAtAnI samakSa khelAvI zakaze te khulAsA pUchI zakaze. eDiTara peAtAnA ahevAlamAM TrasTanAM nANAMnI geravyavasthA, TrasTanI udharANInI binavasulAta, nukasAnI, khagADa vi. viSe jaNAvaze ne te uparAMta A nukasAna ke gADa ke ucApata mATe kANu javAbadAra che te paNa tapAsa karI ahevAlamAM lakhaze, (5) TrasTanI kAi paNa sthAvara milakatanuM vecANa, gIra, bakSIsa ke badalI kamizanaranI paravAnagI vinA TrasTI karI zakaze nahi. tevI ja rIte TrasTanI milakata traNa varSa karatAM vadhAre vakhata mATe kamizanaranI paravAnagI vinA bhADe ApI zakaze nahi. TrasTa mATe A jarUrI ke hitakArI che ema kamizanarane lAge te ja te A prakAranI maMjUrI Apaze. (6) koi paNa hita dharAtI be vyakti arajI kare ke TrasTanuM amuka bAbatanuM kuMDa vaparAyA vinA paDayu che ane je hetu mATe te krUDa che te astittvamAM nathI ke pUrNa thAya tema nathI te kamizanara tapAsa karI tene yAgya lAge te te krUDa ke tenI Avaka tevA ja bIjA hetuo mATe vAparavAnuM pharamAna TrasTIene karI zake che. (7) hita dharAvatI e agara vadhu vyakti arajI kare ke TrasTanA vadhu sArA vahivaTa mATe TrasTanI yeAjanA dhaDavI joie teA kamizanara badhI tapAsa karIne yogya lAge te TrasTanA vahivaTa mATe yojanA karI zakaze. te uparAMta jo kAi ceAjanA asti. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 = . nAnI tA. 1-10-60 prabuddha jIvana 113. tvamAM hoya te temAM pheraphAra karI zakaze agara tene sthAne navI janA karI zakaze. (8) eDiTaranA ahevAla parathI ke be hita dharAvanAra vyaktionI arajI parathI kamizanarane lAge ke TrasTamAM geravahivaTa cAle che, ke TrasTIo potAnI pharaja bajAvavAmAM bedarakAra che ke niSphaLa jAya che te kamizanara te bAbata tapAsa karI zakaze ne tene khAtarI thAya ke TrasTamAM geravahivaTa che ke TrasTI potAnI pharaja bajAvatA nathI ke TrasTanAM nANAMne duzmana thAya che te te TrasTa sAme pagalAM laI zakaze ane kAM te (1) tene pharamAna karI tenI pharajapAlananAM pagalAM levAnuM kaheze, (2) agara tene dUra karaze agara (3) TrasTane thayela nukasAna bharapAI karI devAnuM TrasTIne pharamAna karaze. (9) TrasTI jo A kAyadAne eka karatAM vadhu vakhata bhaMga karaze agara to tene naitika gunA mATe sajA thaI haze te kamizanara tene TrasTI tarIke dUra karI zakaze. . (10) drasTInI jagyA khAlI paDe ne koI nimaNUMka na thAya tyAre kamizanara khAlI jagyA pUrI zakaze. AvI vyakti banI zake tyAM sudhI teja dharma ke vibhAganI haze. (11) TrasTanAM rokaDa nANu upayoga vinA paDayAM haze te te sarakArI jAmInagIrIo, sarakAre jenI bAMhedharI ApI hoya tevI kaMpanIonA zere ke Dibencaro agara sthAnika saMsthAonAM DibencaramAM rokavAM paDaze. (12) kamizanara agara teNe sattA ApelI koI paNa vyakti TrasTanI milakatamAM tapAsa mATe pravezI zakaze ke kaI paNa kAgaLa, copaDe, hisAba, patravyavahAra ke plAne ke dastAvejo joi zakaze. (13) TrasTIone kamizanara mAge te mujaba rITa, AMkaDAmAM hisAbo ne mAhitI vAraMvAra ApavAM paDaze. (14) kamizanara nIce mujaba sattAo bhogavazeH (1) tenI hakumata nIcenAM dhArmika drasTone vahIvaTa barobara cAle che ke nahi, tenI bheTe tathA tenI * Avaka TrasTanA hetuo mATe vaparAya che ke nahi - te paNa joze. (2) TrasTane hisAba barAbara rakhAvaze. (3) TrasTanI Avaka tenA hetuo mATe vaparAya che ke nahi tenI khAtarI karaze ane vadhelAM nANuM A kAyadA anusAra kAya tema joze. 0 TasTanA vahIvaTa mATe samayAntare ya lAge tevI sUcanAo Apaze. (5) ne vahIvaTanI dekharekha mATe jarUrI lAge te badhAM * pagalAM leze. : (15TrasTanI kula (Gross) AvakamAM traNa TakAthI vadhu nahIM teTalI rakama kharcanA phALA tarIke ApavI paDaze. (16) rAjya sarakAra tene yogya lAge tevI jAtanI sAmAnya ke khAsa nItiviSayaka (Policy) lekhita sucanAme kamizanarane Apaze ne kamizanara te pALavA baMdhAyeluM raheze. A kharaDAnI uparokta mukhya kalame che. enI joga- vAIo viSe vadhu spaSTikaraNa karatAM pahelAM A kharaDAnI keTalIka anya agatyanI jogavAIo paNa jANavA jevI che. (1) kamizanaranA hukama sAme mAtra hAIkaeNTane ja apIla thaI zakaze ne A apIla 60 divasamAM karavI paDaze. (2) kamizanaranA hukamane amala dIvAnI adAlatanuM hukamanAmuM hoya tevI rIte kamizanaranI arajI parathI dIvAnI adAlata karaze. (3) je koI vyakti TrasTa rajisTara na karAve, kheTI. mAhitI Ape kheTuM rITana bhare, kamiznaranA ke teNe jene sattA ApI hoya tevI vyaktinA kAmamAM harata karaze te te gu gaNAze ne te mATe eka hajAra rUpiyA sudhI sajA thaI zakaze. (4) kamizanarane dareka hukama phelyo gaNAze ne hAITane apIla karavAnI chUTa che. te sivAya tenI sAme koIpaNa dIvAnI adAlatamAM koI paNa kAryavAhI thaI zakaze nahIM. ' (5) A kAyadA nIce je muddAne nirNaya karavAnI sattA kamizanarane ApavAmAM AvI che te muddAne nirNaya karavAnI hakUmata koI paNa adAlatane raheze nahIM. . (6) TrasTa rajisTara karavAmAM nahIM AvyuM hoya te tenA vatIthI tene hakka prasthApita karavAne koI dAve cAlI .. zakaze nahIM. (7) bhADAnI vasUlAta mATenA dAvA sivAyanA TrasTa aMgenA dareka mukadmAmAM adAlata kamizanarane Avo muka maMDAyo che tenI khabara Apaze ne kamizanara te mukadmAmAM tenI icchA hoya te pakSakAra banavA arajI karaze ne kaeNTe tene pakSakAra banAvavA baMdhAyelI che. kamizanarane khabara ApyA vinA koI paNa dAvAmAM adAlata hukama karaze ke cukAdo Apaze te kamizanaranI arajI parathI adAlata te hukama rada karavA baMdhAyelI che. dhArmika TrasTa aMge AvI rahelA kAyadAne A vistRta paricaya che. A kAyade AvyA pahelAM bhAratamAM dhArmika TrasTa viSe chuTAchavAyA kAyadAo hatA. baMgALa ane madrAsamAM aDhAramI ne ogaNIsamI sadImAM jAhera dhArmika TrasTa aMge revanyu beheM ne sthAnika ejanTone amuka javAbadArIo saMpAI hatI, paNa 1863mAM dhArmika enDAumenTasa ekTathI badhAM TrasTa tenA TrasTIone parata meMpavAmAM AvyAM hatAM ne tene AnusaMgika jogavAI karavAmAM AvI hatI. te pachI 182 0mAM eka ceriTebala ane rIlIjIasa TrasTa ekaTa ghaDavAmAM Avyo hatA. A kAyadAnI jogavAIo maryAdita hatI. A kAyadA mujaba dhArmika TrasTanA TrasTIone sUcanAo ApavA mATe TrasTamAM hita dharAvatI vyakti adAlatamAM jaI zake tevI jogavAI che. TrasTIo paNa mArgadarzana mATe adAlatane arajI kare evI jogavAI che. te uparAMta 1880mAM eka ceriTebala enDAumenTa ekaTa karavAmAM Avyo hato. te zikSaNa, tabIbI rAhata, garIbone madada jevA sakhAvatI TrasTo sarakArI amaladAranAM nAme caDAvI tene vahIvaTa tene soMpI zakAya evI jogavAi kare che.' A kAyadAnI asara gAmegAma ke zaherezahera paDaze. nAnA gAmaDAmAM paNa be-traNa dharmasthAnaka haze, rAmamaMdira haze, zaMkaranuM maMdira haze, mAtAnuM sthAnaka haze, hanumAnajInI derI haze. A badhAMye rajIsTara karAvavuM paDaze. ATha, daza ke paMdara hajAranI vasatInAM gAmamAM upAzraya, jina maMdira, havelIo, anya devAla haze. ane AvAM zaheranAM AvAM sthAnakanI Avaka varSe pAMca hajAranI thavA saheje saMbhava che. e badhAMne agAuthI pitAnAM bajeTa maMjUra karAvavA paDaze. te bajeTamAM kamizanara pheraphAra karI zakaze. jo ke Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 go 114 evI jogavAi che ke kamizanara kA kahI zakaze nahIM. dhAmika kriyA rada karavAnuM koi paNa e mANasA game tyAre arajI karIne TrasTIene mATe muzkelI UbhI karI zakaze e paNa eTaluM ja saMbhavita che. kamizanara TrasTIne dUra karI zakaze-nImI zakaze. temAM navI nimaNuMkamAM TrasTI te ja dhamanA hAveA joie evu pharajiyAta nathI te vAMdhAjanaka che. TrasTI peAtAnA hisAkhanIza nImaze ne pAMca hajAranI AvakavALA dareka TrasTane sarakAre nImelA eDiTara pAse pharajiyAta eDITa karAvavuM paDaze. e. jogavAio paNa muzkelI UbhI karaze. adAlattanI sattAe lai levAi che te paNa vAMdhAjanaka che. paNa khUbaja vicAraNIya khAkhata te e che ke rAjya sarakAra ' nIti' (Policy) aMge kamizanarane je sUcanA Ape te pALavI paDaze. AjanI leAkazAhImAM rAjya sarakAramAM rAjakIya pakSeA badalAze te judA judA pakSAnI judI judI nIti raheze. hajAro TrasTeTanA vahIvaTane kAraNe tathA bhilakata aMgenI paratAnagI levAnI pharajane kAraNe dAvA aMge pakSakAra banAvavAnI jogavAIne kAraNe, kamizanare nImelA hisAbanIzane hisAba lakhavA rAkhavA paDaze, e jogavAine kAraNe ghaNI samasyA UbhI thaze. eka prakAranA aniSTane dAbavA jatAM bIjA prakAranA aniSTa Udbhavaze--tene kAbumAM rAkhavAnuM muzkela khataze. A kAyadAne AvatA aTakAvI zakAze nahi. kadAca keTaleAka virodha thaze. pazu dharmasthAnakAmAM je paristhiti khahAra AvI che tene kAraNe AvA kAyado amuka aMze jarUrI haze, paNa pAMca hajAranI maryAdA dUra karavI joie te te para ke vIsa hajAra sudhI mUkavI joie tathA zrIjI je amApa sattA apAi che te para paNa kApa mUkavA joe. pUraka noMdha muslime age e kAyadAo che 1954mAM muslimonAM vaka aMge eka khAsa kAyado ghaDavAmAM AvyuM che. A kAyadAthI prathama evI jogavAi karavAmAM AvI hatI ke muslima dhArmika vakanI meAjaNI karavA tathA tenI mAhitI ekaThI karavA eka kamizanaranI nimaNUka karavI, ane te pramANe karavAmAM AvI hatI. A kamizanare varkapheA tathA tenI milakata aMge tapAsa karI eka ahevAla rajU karyAM hatA ne te pachI vakapho rajisTara karavAnuM yu hatu. A kAyadAnI khIjI viziSTatA e che ke muslima vakaphonA vahIvaTa uparatu niyamana kAi eka kamizanara para cheDayu nathI paNu mATe 5 thI 11 sabhyAnAM judA judA kherDa racavAmAM AvyAM che. A kheAnA pramukhanI cUMTaNI e kare viSayasUci sujJazrAvikA philasuI zA mATe ? DA. vizvezvaraiyAne neharunA abhinadana satyaniSThA virUddha pakSanikA prayuddha jIta dhArmika TrasTo upara niyamana lAvatA kharaDA ka . desAI vAlajI goviMdajI 105 estera selAmana 10 '; ... javAharalAla neharu *** anuvAdaka : paramAnada kezavalAla ema. zAha 108 11 111 paMcama tA. 1-1767 che. vaLI A kheAnI kAryavAhI aMge korTamAM javAnI jogavAi che. bIjo kAyadA 1955neA ajameranA dargokhvAjA sAhebanA vahIvaTa aMge che, te ajameranI A durgAha pUratA ja maryAdita che, te temAM sAmAnya vahIvaTI dekharekhanI jogavAi che. A kAyadAmAM cokhkhI Avaka'nA pAMca TakA kha peTa bharavAnI jogavAi che. A kAyadAmAM bajeTa rajU karavAnI jarUriyAta che, paNa sarakArI hisAbanIza rAkhavAnI ke jiyAta eDiTanI jogavAi nathI. navA kAyadA amalamAM AvatAM 1863, 1920 te 1890nA kAyadA rada thaze. zIkha guruddhArA mATe alaga kAyadA che. te khristI, yahUdI te pArasIone A kAyadAmAMthI bAkAta rakhAyA che. zA mATe? tenuM koi kAraNa ApavAmAM AvyuM nathI. kezavalAla ema. zAha saMghanuM vArSika lavAjama satvara mekalI Ape saMdhanuM vahivaTI varSe have thADA divaseAmAM pUru thaze, ema chatAM sadhanA ghaNA sabhyonuM vASi~ka lavAjama rUA. 5) haju bharavAmAM Avyu nathI, te je je sabhyAnuM lavAjama bAkI che temane, potapeAtAnuM lavAjama satvara mokalI ApavA vinaMti che. maMtrI : mubai jaina yuvaka sadha mudraNa zuddhi prabhu jIvananA gAMkamAM 98mA pAnA upara khIjI kAlamamAM lITI 26 tathA 28mAM 'ahiMsA' zabda chapAyA che tenA adale hiMsA' zabda vAMcavA. Ama sudhAratAM AkhuM vAkaya nIce mujakha vaMcAzeH (1) jIvanadhAraNa mATe koi ne koi AkAramAM hiMsA anivArya hAine jaina sAdhune ahiMsaka AcAra eTale zakaya teTalI ochI ane anivAya hiMsA upara nibhara evA 1navyavahAra ema samajI levuM ghaTe. taMtrI: prabuddha jIvana pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNasaMsthAmAM tir vAMcana tarIke 'upayogamAM levA lAyaka tema ja koi paNu zubha prasaMge vaheMcavA lAyaka pustakA satya ziva sundaram zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAnA lekhasaMgraha kAkAsAheba kAlelakara ane paMDita sukhalAlajInA pravezA sAthe kiMmata rU|. 3, pesTeja 0-6-0 mukha jaina yuvaka saMdhanA sabhya tathA prabuddha jIvananA grAhako mATe satya' ziva sundaram ki mata rUA. 2. edhisattva kiMmata rUA. phU maLavAnuM ThekANuM : mubai jaina yuvaka saMgha, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. gUrjara pratharatna kAryAlaya, gAMdhI rastA, amadAvAda. muMbai jaina yuvaka sadha mATe mudraka prakAzakaH zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. mudraNusthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbai. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTara naM. kara66 vArSika lavAjama rUA. 4. jIvana : "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 22 : aMka 12 muMbaI, ekabara 16, 1960, ravivAra che. zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 : chUTaka nala: 20 nayA paisA :- taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA . A praznone zAdhI zakAI nIla gagamAM te ja nyAyakSetre ToLAMvAda 9 1921 mAM bhAratamAM prathama samUhacaLavaLa zarU thaI. sabhA, sAme hAtha, dAMtanI sAme dAMta ane jiMdagInI sAme jiMdagI saraghasa, haDatALa, pracAra e enAM aMgo hatAM. e caLavaLa vasUla karavAmAM AvatI, eTale ke koI vyavasthita kAnUna ke nyAya rAjyakrArI kSetranI hatI. te pachI e caLavaLe vividha svarUpe hatA nahi. mANasa pitAne nyAya pite karI leto. tene dhAraNa karyA. temAM anyAya ke julma sAmenA AMdolanane paNa artha e ke je jorAvara hoya te jIvate. Might is Right samAveza thaze. keTalAMka bhUtapUrva dezI rAjyomAM paNa anyAya ke evI paristhiti hatI. julma sAme AvI pravRttio zarU thaI. sabhAe, pariSada, kramaza : samAja vyavasthita thato gaye, kAnUne thayA, kAnunene saMmelane bharAyAM. lokamAnasane uttejita karavAmAM AvyuM. uzkerATa amalamAM mUkatI sattA racAI, ne mAnavI potAne thayelA anyAya paNa vyApe.' ke hAnine badalo jAte na laI zake, paNa kArya mujaba sthapApaNa sAmAjika ke dhArmika kSetre e ja pravRtti te vakhate yelAM nyAyamaMtrI samakSa jaIne dAda mAge, gunA aMge "e , apanAvAI nahi. te mATe te samajAvaTa, pracAra, dalIla, vagere- siddhAMta svIkArAyA ke dareka gune e samAja sAmeno guno che, ne ja mukhyatve Azraya levA. svarAja maLyuM na hatuM tyAM sudhI ane tethI tenI zikSA thayA ja kare che, te mATe samAja polIsate darekanuM lakSya e eka ja hetunI siddhi pratye kendrita thayuM. daLa nibhAve che. gunAnI phariyAda samAja vatI rAjaya kare che svarAja AvyA pachI lokonuM dhyAna aneka vastuomAM ane adAlata tene zikSA kare che. mANasanuM leNuM-deNuM hoya te vaheMcAI gayuM. bhAratavyApI daSTine sthAne sthAnika ane sva- tenI vasUlAta jAte karI zakatA nathI, paNa aMdAlata samakSa , vistAranA praznoe prAdhAnya prApta karyuM. te sAthe sAmAjika, hAjara thaI leNuM puravAra karI adAlata dvArA ane tenI pAchaLa dhArmika ane anya kSetranA prazno paNa mahatvanA banavA lAgyA. pehalA rAjyanA baLa kArA potAnA ! A praznone hala karavAnI paddhati ane upAya navA sUjhayA nahi, saMskRta ane vyavasthita samAjane e niyama che ke koI prazna pramANe bhinnatA zodhI zakAI nahi, paNa traNa dAyakAthI vyakita kAyado hAthamAM laI zake nahi ane dareka vyakitanI jenI Teva paDI hatI-agara te je paddhati rageragamAM UtarI gaI phariyAdane nikAla karavA kAyadAkAnUna ane adAlata sthapAI hatI te ja paddhati ane mArge vividha kSetromAM paNa a5nAvavAnuM che. nyAyanuM sthAna dhIme dhIme khUba UMcuM thatuM gayuM. ne "nyAya zarU thayuM. eTale pracAra caLavaLa ane jhuMbezanA jANItA upAyo pavitra manA. nyAya cUkavatI adAlatonI pratiSThA vadhavA lAgI. viveka vinA dareka kSetramAM apanAvavAmAM AvyAM. taTastha ane koI paNa prakAranI asarathI mukta evuM nyAyataMtra rAjakIya saMsthAomAM je rItarasamo hatI ke vikasatI gaI Adaza" manAyuM.. hatI te ja dhArmika, sAmAjika ke sAMskRtika saMsthAo ne maMDa- savinayabhaMga ane satyAgrahanI laDatamAM paNa nyAyataMtranI LiAmAM pravezavA lAgI, ane haju e rIte ja tene 'vikAsa'(!) pratiSThA dhaTI nahi. alabatta, keTalIka AkarI sajAone kAraNe thaI rahyo che. paNa eka paddhati eka kSetramAM upayogI nIvaDe te lokone nArAja thatI paNa samagra rIteM nyAyataMtranA kAryamAM te sarakhI rIte badhAM kSetramAM yathArtha gaNAya nahi. tene upayoga daramyAnagIrI ke dakhalagIrI mATe koI prakAranI caLavaLa thaI e rIte karavA jatAM lAbhane badale hAni thavA vadhu saMbhava che, nahi. kAyadA pramANe badhuM cAlavuM joIe e zreSTha siddhAMta che. paNu samUha evI vivekabuddhi bhAgye ja dAkhave che. A paNa chellAM be-cAra varSomAM paristhiti asvasthatA upanyAyanA kSetramAM ToLAMvAde tAjetaramAM je pezakadamI karavA jAve tevo vaLAMka laI rahI che. koIka sthaLe nAnA svarUpe koIka mAMDI che te parathI uparokta vicArasaraNI utpanna thaI che. e pravRtti thaI haze; paraMtu A navA pravAhane sacoTa dAkhalo rAjapezakadamI paNa have maryAdA vaTAvI rahI che ane ema lAge che ke koTamAM banyuM. tyAM eka strInuM avasAna thayuM. avasAna aMge jANe samAja punaH arAjaktA (Law of Jungle)ne pathe lekenI evI mAnyatA lANI ke avasAna kudaratI nathI; paNa pravezI cUkyA che. koInA gunAhita kRtyanuM pariNAma che, paNa koinI dharapakaDa thaI mAnavI vyavasthita samAja racIne rahevA lAge te pahelAM nahi. divase divase lokonI asvasthatA vadhavA lAgI ane pachI ekabIjA sAmenI phariyAdone te jAte ja pheMsale karI letA. eka vizALa caLavaLe AkAra lIdhe. aneka 'sabhAo thaI, pitAnA kuTuMbanI koI vyaktino ghAta karavAmAM Ave te sAmAne saraghasa nIkaLyAM. akhabArI delane thayAM, ne chevaTe haDatALa agara tenA kuTuMbIne vAta karavAmAM AvatA. peDhAnapeDhI sudhI sudhI vAta pahoMcI. te tabakake polIse pagalAM lIdhAM. kesa cAlyo. e rIte badalo levAnI vairavRtti cAlu rahetI. keI strI nIti- AropI chUTI gaye. apIlamAM paNa e ja banyuM. mattA cheDe te tene kara rIte jAna levAmAM AvatuM. hAthanI paNa je praNAlikA rAjakoTamAM paDI te anyatra apanAvAI. nA matAhikanI mA tALa Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 prabuddha jIvana lAkasamUha gatAnumatika che. itihAsamAM ane ApaNA dezamAM eka vakhata amuka bAbatamAM lAkasamUha je rIte varte che te rIte anyatra ane anya :kALe lokasamUha varte che. ApaNA dezamAM ane ApaNA jIvanakALamAM Ane anubhava ApaNane thayA che, thAya che te kadAca thaze. paraNAma e Avyu` ke jyAM koi strInuM zakAspada saMjogAmAM avasAna thAya tyAM tarata ja sabhAe thavA lAgI, saradhase| nIkaLyAM, leAkamAnasane ThaMDuM pADavA peAlIse kAMika karavu joe eTale pelIsa kAne paDe ane kesa kare, peAlIsa paNa jANe ke A chUTI javAnA che, paNa pelI caLavaLa tA aMdha thai jAya ne ! A pracAra parAkASTAe pahoMcyA haLavadamAM. tyAM jenA upara apaharaNanA AreApa hatA te vyakta tathA tenA jAmInane TALa e mArI nAkhyeA. mArI nAkhyA e hakIkata che. kANe mArI nAkhyA te adAlatamAM nakkI thaze. rALAM uzkerATa zA mATe thayeA ne zA mATe A banAva banyA tenI alaga tapAsa thai rahI che. A muka mA ke tapAsanuM game te pariNAma Ave, paNa hakIkata e sAbIta thai ke rAjakoTathI zarU thayelI. pati tenA aMtima svarUpe haLavadamAM dekhA. aniSTa ane arAjakvAnI A parAkASTA che. prAcIna samayamAM rAma ane grIsamAM gAmanAM TALAM medA namAM ekaThAM thatAM ne gunegArane nyAya karatAM. aDhAramI sadImAM phrAnsanA viplava vakhate TALAMe seMkaDAnA jAna lIdhA. have zu vyavasthita ane saMskRta samAja punaH jaMgalanA kAnUna prati vaLI rahyA che? koi kissAmAM peAlIsa niSkriya hoya te sa Mbhava che. lAMca rUsvata ke lAgavAthI kAi gunA dabAvI devAnA banAve paNa ane che. AvA prasaMge samAjamAM pratiSThita AgevAne patisaranI baMdhAraNIya rajuAta karI zake te sattAvALAo upara ceAgya dabANa lAvI zake. koi gunA banyA che ane te amuka vyaktie karyAM che evuM mAnavAne polIsane vAjabI kAraNa na hAya tyAM sudhI peAlIsa kAi pagalAM lai zake nahi. mAtra kalpanAthI ke zaMkAthI kAM thai zake nahi. je banAvA banyA. tevA sagAmAM peAlIsane kAMika 'khATu' karavu paDe che. amaladAre kaheze. 'A lAke dhArDa gaDayA che. koikanu nivedana lakhAvI lye, te dharapakaDa karo, pachI joyuM . jaze,'. e rIte caLavaLanI garamIthI akaLAne pelIsa kAinI dharapakaDa karI zake te mATe koi sAkSI UbhA kare che, agara kAika sAkSInu nivedana noMdhI le che, te nivedanane AdhAre kAikane pakaDe che te lA zAMta thai jAya che. AvA prakAranI caLavaLa nyAyane hAni kare che. pelIsataMtra upara sAcu dabANa lAvavAne badale leAkasamUha pratye temanA aNugamAM vadhatA jAya che, te kAkAne batAvavA kAMka 'khATu'' paNa temane karavu paDe che. AvI caLavaLamAM ghaNAM tattva dAkhala thai jAya che. eka agara bIjAM pakSa pAsethI paisA kaDhAvavAnI taka mAnanAra Blackmailers paNa AmAM hAya che. junI vairavRttinA badalA lenArA hoya che, ane rAjaprakaraNI vyaktie (Politicians) paNa hAya che. pakSIya rAjakAraNa paNa temAM bhAga bhajave che. e rIte AkhA prazna sAmAjika ke naitika hAvAne badale rAjakIya banI jAya che. Adhunika lokazAhI 'mata' upara AdhAra rAkhe che ne lokamata jItavA cAlatI gADIe caDhI janArA' aneka nIkaLI paDe che, eTaluM ja nahui paNa, je huM ddA ne sthAna dharAve che tee. petAnA hAddA ne sthAna cAlI na jAya te mATe tA. 16-10 AvI khAkhatA pratye AMkhamiyAmaNA kare che. kahevAtI leAkazAhIne kAraNe paNa AvAM aniSTone uttejana maLyu che. A samegAmAM vyakti sahana kare che, paNa sauthI vadhu samAjane tathA samAjavyavasthAne sahana karavuM paDe che. samAjamAM aniSTa bAnu prAbalya vadhe che. nyAya je pavitra, unnata ane alipta che, tenI pratiSThAne jhAMkhapa lAge evA sa'yeAge UbhA thAya che. caLavaLa ane jhuMbeza khIjA kSetre mATe upayogI hAya ke naGi, paNa nyAyanA taMtra mATe te te hAnikAraka che te niHzaMka che. ApaNA dezamAM Aje dareka kSetramAM anekavidha azubha khaLA kAma karI rahyA che te prAbalya meLavI rahyA che. have nyAya kSetranA emAM umerA thayA che. e dizAmAM arAjaktAnAM baLe AgaLa vadhe te pahelAM tene majabUta hAthe aMkuzamAM levAnI jarUra che. kezavalAla ema. zAha sakrAMtikALamAMthI pasAra thai rahelI gujarAtanI saMskRti vizvanA a kAraNanI dRSTie joIe teA bhArata garIba deza che. rAjakAraNanI dRSTie paNa ApaNe anubhava haju pAkA nathI thayA. ane vaijJAnika kSetramAM teA ApaNe haju bALaka ja gaNAie. ema chatAM duniyAbharamAM bhAratanuM je kai mAna che, prabhAva che, e enI AdhyAtmika saMskRtinA tejanu ja kAraNa che. vijJAne bhautika kSetramAM pragati sAdhI che, te adhyAbhe AMtarapradezano tAga meLavavAne prayatna karyAM che te ethI e zeAdhane kAraNe eNe bhUtayAnA--ahiMsA ane karuNAnAjIvamAtra pratye samabhAvanA ane ethI ye AgaLa eNe samAM potAne jovAnA advaitanA dharma upadezya che. hajAro varSanI gulAmI bhogavavA chatAM paNa e saMskRtinA baLe ja eNe potAnu' astitva TakAvI rAkhyu hatu ane ethI ja e AjhAdI meLavavA bhAgyazALI banI zakayu che. vadhIne paNa emAM ya gujarAta e teA bhAratIya saMskRtine uttamAttama kAla che.. kAraNa ke eNe te e saMskRtine anurUpa peAtAnu jIvana dhaDatara paNa karyuM che. gujarAtamAM je dhArmikatA, bhUtayAM, karuNA, DahApaNa, viveka, sajjanatA, Atithyaprema tathA sahanazIlatA uparAMta dhyAvRttinA guNa che, e enI viziSTa sAdhanAnu pariNAma che. te e sAdhanAne pariNAme eNe matsya-mAMsAhAranA paNa sathA tyAga karyo che, eTaluM ja nahi, prANIrakSA mATe eNe pAMjarApeALa UbhI karI che, para bAMdhI che . tema ja kIDiyArAM pUravAmAM paNa eNe dhama mAnyo che. jo ke pAchaLathI AvelI tema ja halakI gaNAtI keTalIka kAme mAMsAhAranA sarvathA tyAga karI zakI nathI, ema chatAM anyanI lAgaNI na dukhAya enI e pUrI kALajI rAkhe che. gujarAtabharamAM jAhera rAjamArgo para nathI jovA maLatI kasAinI dukAna ke nathI jovA maLatI mAchalanI TApalI. enuM kAraNa paNa ahIMnA vAtAvaraNane ja prabhAva che. gujarAtanI AvI viziSTha saMskRtine kAraNe ja ahiMsAnA payagambara gAMdhIjI jevA phAla gujarAte pUrA pADayA che. A sabaMdhamAM vinobAjI jaNAve che keH "gAMdhIjI gujarAtamAM pAkayA e khAlI nazIbanI vAta nathI. paNa enI pAchaLa eka tattva che. gujarAta ka evA deza che. ke jyAMnA kheDUtA, vyApArIo, mAMsAhAra cheADIne beThA che. AkhI duniyAmAM bIje kyAMya AmajanatAmAM Avu jovA maLatu Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - tA. 16-10-s' prabuddha jIvana veta karI khAvAMdarAonA ribAvIne 4 nathI. Aje ahiMsA che tene pariNAme ja evA gAMdhIjI ghaDAyA che?kahI keie ThekaDI paNa uDADI te eka moTA netAe jeNe duniyAne ajavALI mUkI." * "A yojanA gAme gAmanA taLAva sudhI laMbAya te ApaNe (bhUmipUtraH 15-1-55) gharSaNa na karavAM, macchInI TopalI laI koI zAkavALAnI pAse paNa Aje have ? : besI e vece te ApaNe e na levAM, na khAvAM" kahI mane Aje te e ja ahiMsAnA payagambaranA nAmane jayaghoSa ahiMsAne bodha Ape. karIne, enA ja bhaktaziSya hovAno dAvo karanArA ApaNe meM jaNAvyuM ke e vAta te tamArI ThIka che paNa keMgresa enI ja ahiMsaka janmabhUmimAM hiMsAnuM vAvetara karavAnI pazusudhAra samitinA 1058 nA riporTamAM jaNAvyuM che ke taiyArIo karI beThA chIe. e joI hRdaya kharekhara UMDI ciMtA lokonI dharmabhAvanAmAM parivartana karAvIne tathA emanA anubhave che. ' AhAramAM pheraphAra karAvIne emane mAMsAhAra tarapha vALavAM joIe jethI nakAmA pazuone upayoga thaI zake? * je lokone IDA, mAMsa-macchI khape che, e loko pitAne A rIte khuda sarakAra pote ja mAMsAhArano pracAra kare ne e bhAge jaI zake che. sarakAra emanI paNa hoI e Arthika rIte amane nirAmiSAhArIone dharmabhraSTa karavAno prayatna kare sahAya mAgI zake che. paNa khuda sarakAra pote ja maraghA-batakane e zuM vyAjabI che ? zuM eTalA mATe balidAna ApyAM hatAM ? uchera, katalakhAnAM, ribAvI ribAvIne prayoga khAtara mArI amArI kalyANa yojanA zuM A hatI ? te emaNe eTaluM ja naMkhAvavA mATe vAMdarAonI nikAsa tathA matsyaniSNAtonI jaNAvyuM ke sarakAra enI rIte kAma kare; tame tamArI rIte AyAta karI khIlavavA dhArele matsyaudyoga vagere kAryo hAtha para pracAra karI zake che. le e gujarAtanI ahiMsaka prajA upara hiMsAne dharma lAdavA barobara che. kahevAmAM Ave che ke ethI saMpatti vadhaze, deza' Ama aneka mANasane paricaya pachI havA kaI bAju ' ' sukhI thaze, paNa ApaNuM nItizAstra pikArI pakArIne vahevA lAgI che ene je kaMIka anubhava thayo e uparathI huM ' kahe che ke, "pApanA paisAmAMthI pApa ja Uge" ane ApaNe eTaluM tAravI zakyo chuM ke bhaNelA gaNelA ke kahevAtA sudharejoIe chIe ke sarakArI riporTa mujaba cerIlUMTa, khUna, lAomAMthI dayA-karuNAnuM jharaNuM sukAvA lAgyuM che ane vyA. vyabhicAra, ApaghAta, tathA mArAmArI uparAMta pakSIya jhaghaDAonuM karuNA ke AdhyAtmikatAnI vAte emane hasavA jevI lAge che.' pramANa chellA 12-13 varSathI uttarottara vadhatuM ja rahyuM che. je ke vaijJAnika zekha vadhe che paNa ene upayoga kevaLa bhautika samRddhi ane bhogavilAsa ke sagavaDanA sAdhana zodhavA ethI mArI gujarAtanI sarakArane namra vinaMtI che ke tarapha ja ra che. " jagatanA A eka pavitra khUNAne bhalA thaIne pavitra rahevA jo ke moTo bhAga hiMsA-pravRttine dhikkAre che, paNa A che ke mArA bhAga hiMsA-pravattine dhikkAre che paNa de.' jagatano A eka khUNe jo pavitra rahyo haze te bhUlI bAbata viSe e ajJAta che. moTA loke dhana pAchaLa paDayA che, paDelI duniyAne e ja eka divasa mArgadarzana ApI bacAvI ane nAnA lokone jIvana saMgrAmanI doDadhAmamAM zuM banI rahyuM zakaze. bAkI sahanI sAthe e paNa DUbaze te pachI DUbatA che enuM bhAna nathI. ane jene bhAna che enAmAM jema nathI. jagatane tAranAruM tyAre koNa maLaze ?'' kahevAmAM Ave che ke nathI enI pAse vANInuM baLa ke nathI koI pracAranuM sAdhana, nathI enI pAse "bhArata sarakAraprerita yojanAne A eka bhAga hoI rAjya sarakAra AmAM kazo ja pheraphAra na karI zake." te jaNAvavAnuM ethI saMskRti kayo vaLAMka leze e kalpavuM Aje kaThina, ke je rAjya sarakAre samagra bhAratathI svataMtra rIte dArUbaMdhI, . nathI lAgatuM. Ama chatAM chevaTe te jo ApaNo saMka95. zikSaNa mAdhyama, AThamA dhoraNathI aMgrejI tathA dipatnI viredhaka baLavAna haze, prayatna joradAra haze to saphaLatA ApaNane ja dhArA aMge je svataMtra mArgadarzana karAvyuM che e rAjya sarakAra varaze. paNa Aje te e saMkalpa ja bUjhAI gayA lAge che. mATe kazuM ja azakya nathI." ethI hAla te jUnI AMkhe navuM jovAnuM ja raheze tema anumAnI zakAya che, sivAya ke prajA koI aNadhAryo camatkAra karI bese. A prazna aMge sahunA vicAra jANavA meM payuMSaNa tathA game te bhAvimAM chUpAyuM hoya, paNa eka vAta to che ja ke gujapachInA thoDA divasa amadAvAdamAM gALyA ane aneka jainAcAryo, rAtanI saMskRti Aje saMkrAMtikALamAMthI pasAra thaI rahI che, AgevAna gRhastha, anya saMpradAyanA dharmaguruo, keMgresI netAo, pradhAne, zrI morArajI desAI tathA jANItA paMDite, lekhake ratilAla maphAbhAI zAha uparAMta vartamAna patronA taMtrIone paNa maLyo. paNa moTe samudravihAra bhAge to nirAzAnA ja sUra badhethI sAMbhaLavA maLyA. kAraNa vicAratAM mane jaNAyuM ke jeTalo sarakArano AmAM doSa che zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI saMdhanA sabhyo ane teTalo ApaNe paNa che. kAraNuM ke jemane haiye A caDatI ' tenA kuTuMbIjane mATe tA. 4-11-60, kArtika vada 1, zukravAranA AMdhInA pariNAmane Dara che, e paNa eka yA bIje kAraNe roja rAtrinA eka samudravihAra yojavAmAM AvyuM che. sTImara nirutsAhI lAgyA, ThaMDA lAgyA, sarakAranI AMkhe caDhavAne Dara "zebhanA epolo baMdarathI rAtrinA barobara ATha vAgye * paNa kayAMka dekhAya, te keTalAka potAnI nabaLAIothI zaramAtA upaDaze ane 11 vAgye pAchI pharaze. A samudravihAramAM joDAnAra paNa jaNAyA. jyAre keTalAka paMcavarSIya yojanAne nAme ene sabhya vyakita dITha rU. 2 ApavAnA raheze. zobhanA sTImaramAM bacAva karyo. koie "khAvA dene. zA mATe ADA paDe che ? jaina maryAdita avakAza hAIne A samudravihAramAM joDAvA icchatA lAge che ?' kahI kaIka tiraskAra vyakata karyo te koI sabhyane saMdhanA kAryAlayamAM jarUrI rakama bharIne pravezapatro vaLI "mArAM ane tamArAM chokarAM have khAtA thayA che te satara meLavI levA vinaMti che. makone A paraDa' kahI mane samajAvavAno prayatna karyo. "mAchalAM y5/0. dhanajI TI2. maMtrIo: - mAravAmAM zuM pApa che-ene kaI evI bhAre vedanA thaI jAya . muMbaI-3. I muMbaI jaina yuvaka saMgha, che bhaI A Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 prabhu jIvana apAra dhRtinuM hRdayaspazI deza na (eka satya ghaTanA) (Aje ApaNA jIvanamAMthI jene ApaNe AdhyAtmika vRti kahIe chIe teno lepa thai rahye che. sukha Ave che tyAre ApaNe unmatta banI jaie chIe ane duHkha Ave che tyAre atyanta vihvaLa ane vikala nI jaie chIe. AvI vartamAna paristhitimAM aNukalpI ane Atyantika evI vipattinA prasa Mge kAi eka vyakti vivala temaja vikala banI na jatAM cittanuM samaaAlapazu ane dharya dAkhavatI mAluma paDe che teA te joma jANIne ApaNane vismaya thAya che ane temAMthI ApaNane maLanI preraNA maLe che, AvI eka ghaTanA eka bahene mAkalelA jAtaanubhavanA varSoMnamAMthI ApaNane jANavA maLe che. prastuta ghaTanA temaNe nIce muja" varNavI cheH taMtrI) joine koi paNa prasanna thAya evA emane mUkhapU, premasabhara sasAra hatA. zAMtAbDena ane dhIrUbhAI vacce eTaleA manameLa hatA ke emanA zAMta prasanna dAmpatyanI madhura chAyA rAtarANInI suvAsa jema AkhA kuTumbamAM prasarI rahI hatI. zAMti ne saMtAthI vana' vaTAvI rahelA A patipatnI vacce bhAgye ja manaduHkha thayAM thaze. zAMtAbDenane dhIrUbhAi mATe ananya bhakti hatI, ane dhIrUbhAi paNa evA ja premALa hatA. emanAM saMtAne paNa tejasvItA pUrvaka abhyAsa pUro karIne jIvanamAM gavAtAM jatAM hatAM. mArA dIkarA girIza ahiM 'enjiniyarIMganI parIkSAmAM prathama vargamAM AvIne amerikA abhyAsa karavA gayA hatA. Ama badhAM vAghAnA saMvAdI sahakArathI jAmatA vAdyavRMda jevu emanuM suri vana hatuM. vaLI zAMtAbDena ane dhIrUbhAi eunAM dRzya dhaniSTha hovAthI e sahajIvanamAM eka prakAranI sAtvikatA vyApI rahI hatI. ATalI meATI ummare paNa zAntAbahena pUrI zraddhA ane jJAnapipAsAthI dharma sAhityanA abhyAsa karI rahyAM hatAM. dhIrUbhAinI dhazraddhA paNa ochI nhAtI. paryuSaNa parva daramiyAna sAMjanA samaye AsapAsanA loko emane ghera pratikramaNa karavA Ave evI vadheryAMthI eka paraMparA gAThavAyelI hatI. je divasanI ghaTanA ahIM prastuta che te divasanI sAMje pratikramaNanI taiyArI thai rahI hatI. e paSane prathama divasa hato eTale dhIrUbhAie upavAsa kareleA. hAthamAM svasthatAthI navakAravALI gaNatAM gaNatAM emaNe zAntAbahenane sUcanA ApI ke "A oraDI sApha karI leA. hamaNAM badhAM pratikramaNa karavA Avaze." ane ekAeka....... ...ekAeka emane chAtImAM duHkhavA AvyuM. zAMtAbahene tarata tela cALI ApyuM. ethI jarA rAhata lAgI eTale e pAchI navakAravALI gaNavA lAgyA. tyAM te emane eka meTTI udharasa AvI. enA joramAM emanuM dAMtanuM cogaThuM khahAra nIkaLI paDayuM, dhIrUbhAi ekadama avAka ne sthira thai gayA ane emanu jIvana paNa tyAM ja sthagita thai gayuM ! zAMtAbDena mATe A badhuM tadana aNudhAyu hatu. emaNe te tarata potAnA bhA--DaoNkaTara-te phona karIne lAvyA. vaikaTara AvyA ane joyuM ke dhIrUbhAInA prANa uDI gayA che. zAMtAhena pUchatAM rahyAM ke " emane zuM thayuM che? emane kema lAge che?" paNa DaoNkaTara A hakIkata peAtAnI aenate kevI rIte jaNAve? ghaNI mUMjhavaNa sAthe emaNe zAMtAbdenane A hradayadrAyaka hakIkatathI vAkepha karyAM. jenI sAthe pA kalAka pahelAM svastha citte vAto karatA hoya te nikaTatama vyakti ghaDIkamAM jIvananA pele pAra vahI jAya e kalpanA paNa keTalI kaparI lAge che! tyAre evu' sAce ja ane te...? ...paNa zAMtAbDene teA koi "te pachI emane cAdara eDhADI daie. tA. 16-10-6 adbhUta zAMtithI kathru', ApaNI sAthenA emane. saMbaMdha pUrA thayA." emanI A svasthatAthI kAi paNa AzcayathI stabdha thai jAya. A kamanasIba ghaTanA banI tyAre gharamAM mAtra zAMtAbDena ane emanAM sAsu hatAM. saiA satAnA mhAra gayelAM. gheADI vAramAM badhAM ekaThAM thai gayAM. potAnA premALa pitAne AvI nizcetana hAlatamAM joine kANu na halI uThe? tyAre cAdhAra AMsue raDatAM dIkarA-dIkarIne mAthe hAtha mUkIne zAMtAmbrene zAMtvana-dhIraja ApyAM. emaNe kahyuM ke "have ApaNA hAthamAM koi upAya nathI. mATe Ama du:khI na thAo. emanAM kama hatAM tyAM sudhI e ApaNI sAthe rahyA... '' dhIrUbhAinA avasAnanA samAcAra maLatAM sagAMvahAlAM jota jotAmAM AvI pahoMcyAM. zAntAbahena mArAM paNa bahu najIkanAM sagAM thAya. huM tyAM javA nIkaLI tyAre me dhAreluM ke zAntAbahenanA rudanane zAnta karavuM muzkela paDaze, patinuM Ama sAva aNudhAyu avasAna thayu hoya e dharamAM te hAyAya ne rALa ja hAya-evI kalpanA sAthe huM dharamAM dAkhala thai. gharamAM pravezatAM ja vAtAvaraNamAM koi gamagIna gaMbhIra zAMti ne bhAre vedanA vyApI rahelI anubhavI. paNa koi jAtanI rokakaLa ke hAyaveAya na dekhAi. gharamAM je zAMti dhIrUbhAinA jIvatAM anubhavAtI hatI te ja temanA mRtyu bAda paNa dekhAi. paraMtu ekamAM prasannatAnI jhaLaka hatI ane bIjImAM vedanAnA bhAra hatA. te the. e havAmAM paNa asvasthatAnI akaLAmaNu ke hAyAya bahu ja ochI hatI. ane zAMtAbahena... ! --je zAMtAbahena mRtadeha pAsethI khasIne bahAra paNa nahI Ave ane Avaze te ye emanA rudana ADe eka zabda pazu nahIM saMbhaLAya ema meM dhArelu'. zAMtAbahena bahAra parasALamAM bIjI sro sAthe esIne zAMta svare vAta karatAM hatAM ke badhuM ekAeka kema thai gayuM! emanA sAmya mAM para khUba AtA hatI, paNa sAthe sAthe eka prakAranI karuNa bhavyatA ane bALaka jevI niSkapaTa nirdeSitA hatI. emanA hRdayamAM apAra du:kha haze, paNa e du:khathI te bebAkaLAM ke vizrvaLa dekhAtAM naheAtAM. AkAzamAM game teTalAM vAdaLa gherAyAM heAya, paNa varasAda ne gAjavIja na heAya te| enu' mUka . gAMbhIya' keTaluM gahana lAge che ! alabatta, e mAna paNa eka vAra raeNLAi gayuM, paNa te theADI kSA mATe! jenI sAthe aneka vaSaeN sukhamAM vitAvyAM tenA mRtadeha. jyAre gharamAMthI mhAra kADhavAmAM AvyA tyAre zAMtAbDena joi na zakyAM. emaNe thoDIka kSaNeA sudhI nIce mee AMsu sAryA te pAchI e ja svasthatA ne dhIraja prApta karI lIdhI. e traNa kalAkamAM badhAM sagAvhAlAM vikharAtAM emane potAnI kartavyasRSTi pAchI yAda AvI, emane tyAM eka bhAi mahemAna tarIke (paying guest tarIke)-rahetA hatA zAMtAmhenane thayuM ke A badhI dhamAlamAM emanI jarUriyAta aMge kazuM dhyAna apAyu' nahIM hoya. eTale tarata zAMtAbDena jAte raseDAmAM jaine emane mATe dudha garama karI AvyAM ane Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-60 prabuddha jIvana 119 12 kalA , emane ApyuM. pelA bhAI te zAMtAbahenanI A cIvaTa ne yune (saMyukta rASTrasaMsthAnuM TUMkuM aMgrejI nAma)nI A beThaka jAgRti joIne AbhA ja thaI gayA. asAdhAraNa mahatvanI lekhI zakAya. * hindu samAjamAM patinA avasAna bAda zAkanA bAhya- Ama chatAM paNa Aje duniyAmAM vyApI rahelI taMgadilI pradarzana mATe vidhavA banelI strIe ghaNI vidhio pALavAnI kema haLavI karavI, niHzastrIkaraNanA praznone zI rIte ukela hoya che. zAMtAbahenane A rUDhinI kRtrimatA jarAya pasaMda nhotI. lAva, bulananI samasyAnuM zI rIte nirAkaraNa karavu-Ane emaNe ene zAMtithI asvIkAra karIne potAnI cAre dIkarI- vicAra ane nirNaya kara e A beThakano mukhya hetu hateA . ene jaNAvI dIdhuM ke "ApaNe kALI kinArane sADalo pahera- ane duniyA paNa A mATe mITa mAMDIne beThI hatI. A bAbavAnI jarAya jarUra nathI. A badhuM duHkha aMdara anubhavavAnuM tamAM A vakhatanI beThaka taddana niSphaLa nIvaDI che. duniyAnA. che, ene dekhAva na hoya.' ane A aMdaranuM du:kha te evuM rAjapuruSonuM milana vaMdhya banyuM che, duniyAnI taMgadilI vadhI tIvra hatuM ke dhIrUbhAI gayA pachI zAMtAbahena keTalAya divaso sudhI che ane trIjuM vizvayuddha dUra javAne badale najIka AvyuM che. uMdhI nahIM zakayAM. vidhine Ave kaTake koI paNa lAgaNIveDAnA : ' AIjhanavara ane kuTeva vaccenA abolA tUTe, te be AvirbhAva vagara ane dhatipUrveka Ama sahI lenAra eAchAM haze. vacce tUTelo saMparka karIthI sadhAya, A rIte duniyAnA be meTAM emane girIza te cheka amerikA hate. ene mATe A rAjakIya jUthe vacce UbhI thayelI taMgadilI haLavI bane-A AdhAta ke asahya thAya ! e vicAre zAMtAbahene bIjeja hetuthI bhAratanA mahAamAtya javAharalAla naherue athAka divase ene patra lakhatAM (girIza mUjhAI jAya e bIke tAra. mahenata karI hatI. naheru, nAsara, TITe, nedumAM ane sukarNa hete karyo, premabhartha zabdomAM lakhyuM ke "bhAI, je thayuM (bhArata, ijIpta, yugoslAviyA, ghAnA ane InDoneziyA) A ' . che te thayuM che. tuM have ene zaka nahIM karIza, ane svastha- pAMca rAjapurUSoe sAthe maLIne A matalabano TharAva taiyAra tAthI tAruM badhuM kAma patAvIne ja Avaje." pitAnAthI dUra karyo hato ane yunenI sabhAmAM raju karyo hato ane A dUra beThelA patRhIna banelA bALakane mAnA ATalA zabade thI 'nirdoSa ane zubhahetuprerita TharAva jarUra sarvAnumatIthI pasAra paNa keTalI badhI hUMpha ane himmata maLI haze? thaze evI naherue AzA sevI hatI. paNa pazcimI jUthane dhIrUbhAInA avasAna pahelAM zAMtAbahenanA kuTuMbIoe A TharAva 5 sA 2 thA ya e ga ma tuM na ha tuM. eka Tepa rekarDa taiyAra karIne amerikA mokalavA dhArelI. badhAMne A TharAvamAM AIjhanahovara ane kuauvanAM nAme AgaLa thayuM ke A taiyAra karelI TeipamAM girIzane thoDA zAMtvananA zabdo karavAmAM Ave ane IMglAMDa ane krAMsane joDavAmAM na umerIe. zAMtAbahene raDayA vagara paNa pUrI AdratApUrvaka pitAnA e Ave te IglAMDa ane krAMsanA pakSakArone pasaMda nahotuM. e paradeza beThelA putrane zAna pAThavatA cheDA zabdo kahyA. e hetu dhyAnamAM rAkhIne osTreliyAnA mukhya pradhAna benjhIse cAra vakhate moTI dIkarIe zAMtAbahenane kahyuM ke "bA, tame tene pramukha rASTronI zikhara pariSada pharIthI javAne sudhAre rajU ema kahone ke e te gayA, paNa emane AtmA te ApaNI karyo hato. amerikAnI preraNAthI ArjenTInAnA pratinidhio sAthe ja che." A sAMbhaLIne, avA AzvAsano koI arthe AIjhanahovara ane kuvanA sthAne baMne rAjyanI sarakAra evA. nathI, kAraNa ke jene mAnyatA pramANe jIva jyAre eka dehathI zabda mUkavA e sudhArA mUkayo hato. pahele sudhAre bahu chUTo thAya che te ja kSaNe anyatra dehane dhAraNa kare che-Ama mATI bahumatIthI uDI gayo. bIjA sudhArAne paNa joIe tethI vicArIne zAntAbahene javAba Apyo ke "bahena, Ama Apa echA mata maLyA, paNa e sudhAro asvIkArya banavA mATe NAthI kema kahevAya ? ApaNA dharmamAM ApaNe Ama nathI 3 thI vadhAre bahumatI joIe evuM beThakanuM AyurIza pramukhe mAnatA'' atyanta vihavaLa banAvI mUke evA A nAjIka prasaMge , na samajI zakAya evuM rUlIga ApyuM. pariNAme TharAvane mULa heta paNa ATalI badhI jAgRti hovI e paNa koI nAnI sUnI mAryo jatA hovAthI javAharalAle pitAne mULa TharAva pAcho kheMcI vAta nathI. lIdhe ane be mahArathIone najIka lAvavAnI, paraspara belatA karavAnI javAharalAlanI pAra vinAnI mahenata dhULamAM maLI gaI, A AkhI ghaTanAmAM dAruNuM vipattinA TANe je apAra dhRtinAM ApaNane darzana thAya che tenuM nAma ja sAcI dhArmikatA. A rIte javAharalAla sAme ramAyelI melI mutsaddIgIrI jItI gaI hatI. eka bahena - A pAMca rASTranA TharAva aMge raziyAe taTastha valaNa dhAraNa vacce nivaDeluM duniyAnA rAjapuruSonuM karyuM hatuM, jyAre amerikAe virodhI valaNa dAkhavyuM hatuM. paNa bIjI rIte kuvanI rItabhAta ane bhASAnI kaDavAze yunenA aitihAsika milana vAtAvaraNane satata subdha rAkhavAmAM ghaNo moTo bhAga bhajavyo. A vakhatanI saMyukta rASTrasaMsthAnI beThaka duniyAnA hatA. jenA ghamaMDane koI sImA nathI, ane jenI vANIne koI itihAsamAM eka addabhuta ane ajoDa dhaTanA che. A saMsthAmAM cekatuM nathI evA eva sAthe kAma kema levuM-e AjanA duniyA nA 8 8 rASTro joDAyelAM che. A saMsthAmAM Aje je rAjakAraNI puruSone bhAre muMjhavate savAla che. niyAnA be . sAmyavAdI sarakAranuM cIna upara zAsana cAle che tene haju moTA sattAjUthomAMnA eka sattAjUthanA mokhare daza6 mAthALA rASTra saMsthAmAM amerikA ane tene ke ApanArA 2.TrenA rAvaNanI yAda ApatA kava birAjamAna che te duniyAnI eka virodhanA kAraNe praveza maLyo nathI, tethI tenA pramukha ke meTAmAM moTI kamanasIbI che. Aje badhA rAjapuruSa zAMtinI pradhAnamaMtrI A beThakamAM upasthita thavAnI zakyatA nahotI, paNa vAta kare che, paNa taTastha rASTrane bAda karatAM zAMtine kharekhara e sivAya bAkInI duniyAnA Aje AgevAna lekhAtA badhA koNa cAhe che, Icche che e eka moTo savAla che. jo ke rASTranA mukhya sUtradhAro A beThakamAM hAjara thayA hatA. dunika Cold-WarnuM vAtAvaraNa cAlu rahe ema icchatA hoya yAnA pramukha rAjapunA A meLe kaI kALe maLyA nahotA. ane taka Ave ane pratipakSInI chAtI upara kayAre caDhI besAya perisanI zikhara pariSada bhAMgI paDatAM yunAITeDa sTeTsanA pramukha tenI rAha jotA hoya ema lAge che. kuva zAMti sthApanAnI Aijhanahovara ane raziyAnA mukhya pradhAna vi vacce UbhI thayelI bhAvanAne vAraMvAra AgaLa dhare che, paNa tenA pratyeka taMgadilInA kAraNe te bannenuM pratyakSa milana zakaya banyuM nahatuM; paNa ugAramAM azAMtiprerakatA bharelI hoya che. bAkInA badhA rAjapuruSa eka yA bIjA nimatta parasparanA sArA jyAre amaMgaLa bhAvi sarajAvAnuM hoya che tyAre saithI saMparkamAM AvyA hatA ane ekamekane jANavA samajavA mATe pahelAM javAbadAra mukhya puruSanI vANImAM vidhAtA vikRti prere aNadhArI asAdhAraNa taka UbhI thai hatI. saMyukata rASTrasaMsthAnI che, tenuM zANapaNa harI le che, tene madonmata banAve che. tenA eka beThakamAM te anya pramukha rAjapuruSe uparAMta AIjhanahovara . za zabda ahaMkAra ane avamAnanA pragaTe che. AmAMthI ane dudhera paNa ekaThA thayA hatA ane AjanI duniyAne AdhAta ane pratyAghAtanI paraMparA zarU thAya che ane temAMthI akaLAvatA ane taMgadilI pedA karatA vividha prazno upara dareka sarvatomukhI vinAza sarajAya che. Aje je kAMI banI rahyuM che te rAjapuchyuM. pipe tAnA vicAra praTa karyA hatA. A rIte jANe ke AvA koI amaMgaLa bhAvinI AgAhI ApatuM hoya evI sadhAyalI ekamekanI jANakArI ane vicAraviniyama arthe ka95nA cittamAM pedA kare che ane manane asvastha banAvI mUke che. jAyelI aneka take-A prakAranA be lAbhanI daSTie paramAnaMda, . Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana mAdhusaMsthA aMge zrI zakararAva devanu eka vizeSa pravacana (tA. 16-7-60 nA pramudde jIvanamAM gata mahAvIra jayaMtI upara zrI zaMkarAva deve ApeluM' vyAkhyAna pragaTa karavAmAM AvyuM hatu. A vicArAnI zrI lasukhabhAi mAvayAe tA. 16-8-60 nA prabuddha jIvanamAM savistara AleAcanA karI hatI ane meM paNa te aMge mArA keTalAka vicArA raju karyAM hatA. tyAra bAda tA. 13-9-60 nA prabuddha jIvanamAM e ja viSayane aMge maLelA zrI ajAtazatrunA patra tathA temanI upara mArA taraphathI pAThavavAmAM AvelA uttara pragaTa karavAmAM Avye hatA. khIjI bAjue A ja viSayanI RNAvaTa karavA mATe kAzI khAte tA.31-7-60 nA rAja eka vArtAlApa gAThavavAmAM AvyA hatA ane tyAra bAda pharIthI tA. 13-8-60nA syAdvAda mahAvidyAlayamAM zrI zaMkararAva devanA mAgadazana nIce eka bIjA vArtAlApanuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. A vArtAlApamAM syAdvAda mahAvidyAlayanA pradhAnAcArya 5. kailAsacadrajI zAstrI, hindu vizva-vidyAlayanA darzana ane matAvijJAnanA prAdhyApaka zrI vimaladAsa jaina, 'RRbhaNa'nAM saMpAdaka paDita zrI kRSNacandrAcAya tathA zrI sAdhakajI, 'AcAra'nA saMpAdaka zrI satIzakumAra Adi vidyAnee tema vibhinna saMpradAyeAnA vicArakoe bhAga lIdhA hatA. sAdhu jo samAjanA upayoga kare che teA samAja prati tevu kAi katavya che nahi e praznanI carcAthI A vArtAlApane prAraMbha karavAmAM AvyA hatA. ThIka samaya sudhI cAlelA A AkhA carcA-vArtAlApane upasaMhAra karatAM zrI za'kararAva deve je pravacana karyuM hatuM te nIce mujaba- hatuM. taMtrI) ja ke 120 - ahiMsAnI sAdhanA mATe jyAre vyakita potAnI jAtane samaSTithI alaga kare che tyAre te kevaLa vyakitagata dASAnI ja cintA kare che ke samAjanA deSonA nirAkaraNanI paNa cintA kare che kharI ? aihika jIvanamAM jo koi javAbadAra vyakita kevaLa potAnI ja cintA kare te tene ApaNe niMdha lekhIe chIe. samAja evI vyakita pratye dhRNA ddAkhavavA mAMDe che. kintu AdhyAtmika temaja dhArmika kSetramAM AthI khIlakula viparIta paristhiti pravarte che. AdhyAtmika kSetramAM e vyakita kevaLa peAtAnI ja cintA kare che te nidhana lekhAtAM vadhu banI jAya che. samAja tenI pratye dhaNA dAkhavatA nathI. tenA pratye zraddhA dharAvatA hoya che. nagaranigamane adhikArI-korporeTara--naLa ke kUvAnuM pANI kharAba thatAM kevaLa peAtAnA upayoganuM ja pANI sApha kare ane samasta upayAganA pANIne svaccha karavAnI cintA na kare te ApaNe kahIzuM ke te adhikArIe peAtAnA kartavyanuM pAlana karyuM" nathI. saiA kAi tenI nindA karavAnu. have pachInI cUMTaNImAM tene mata nahi ApavAnI leka vAto karavA mAMDaze. sipAi joyuddhathI bhAge che teA kahevAmAM Ave che ke teNe potAnA dharmanuM pAlana karyuM nathI. vyApArI jo seLabheLa kare che to kahevAmAM Ave che ke te potAnA dhamathI calata thayeA che. AvI ja rIte sAdhu je samAja taraphathI bhAjana vagere prApta kare che tene te samAja prati zuM koi dharma nathI? zuM te samagra samAjamAM ahiMsAnI pratA cAhateA nathI? pUrNa yAgInI vAta alaga che. jene zarIramAM pAta paNAnuM bhAna nathI tene samAjamAM lAvavAnA prazna ja nathI. je yAgIne dehanuM bhAna nathI tenI sAme dehadharma ke samAjadharmanA upadezanA prazna ja AvatA nathI. kintu jyAM saMdha ane che tyAM vyavasthA UbhI thAya che. vyavasthA mATe dharmanI pratiSTA thAya che. jyAM sudhI sAdhune bhautikajIvanane saMbaMdha che ane te mATe samAja upara te nir che tyAM sudhI te potAnI jAtane samAjathI alaga mAnI zakatA nathI. te pAtanA dehadharma ane AvazyaktAnI pUravaNI mATe samAjatA upayAga kare che, tenuM tene bhAna Awareness--hAya che, kevaLa bhAna ja nahiM paNa UlaTuM samAja sAthe sabaMdha joDIne te pAtAnI te te jarUriyAtAnI puravaNI kare che, jyAM saMbaMdha che tyAM kanya che, dha che. yAganI utkRSTa avasthAe paheAMcela mahAtmA ane nidrAvaza banelI vyakti mATe sapa ane aptarAmAM koi antara hetu nathI, kintu jyAre koi e jANI le che ke amuka strI che tyAre tene e paNa bhAna hovAnuM ke te mA che, bahena che athavA teA patnI che ane tenI pratye kayA dhama che, zuM katavya che? sabaMdha e prakAranA hAi zake che. eka paropakAra mATe; bIjo peAtAnA mATe. sAdhune samAja sAthene sabaMdha paropakA tha bhale hAya tA paNa pAtA mATe paNa hoya ja che. tene samAja tA. 16-10-6 taraphathI bhejana vagerenI apekSA hoya che. jo sAdhunA samAjathI saMbaMdha che te samAjaprati tenu kanya paNa che, dhama paNa che. sAdhune dhama che ke te samAjamAM dharmanI pratiSThA kare. te eka sAmAnya bhUmikA-Common ground-che je khAbatamAM badhA lAke sahamata che. prAcIna kALathI sAdhu, saMnyAsI athavA bhikSu ema mAnatA AvyA che ke samAjamAM dharmanI pratiSThA ane pracAra karavA te tenuM kartavya che. yathAzakita tathA yathASTi te potAnA A kartavyanuM-A dharmanu pAlana karatA AvyA che. AthI samAjane khUba lAbha paNa thayA che. A bAbatane koi inkAra karI zake tema nathI. sAdhu ahiMsA satya, asteya AdigurgA tathA tenu sAcu` pAlana kare che, samAjamAM pracAra kare che tathA samAja pAse pAlana karAvavAnA prayatna paNa kare che. je kAma jaina sAdhu jaina samAjamAM kare che,te kAma bauddha bhikSu tema ja hindu sanyAsI bauddha samAja tathA hindu samAjamAM paNa kare che. kintu hajAra varSanA A anubhava che ke siA satya Adi dharma tema ja naitika guNAnA pracAra paryApta nathI, kevaLa dharma ane naitikatAnA pracArathI samAjamAM sAcA dharmanI pratiSThA thai zakatI nathI. manuSya dhArmika bane. te mATe tenI bhautika paristhiti environment~mAM parivatana karavAnI AvazyakatA che. keTalAka apavAda bAjue rAkhatAM sarvasAdhAraNa mATe paristhitimAM parivartana lAvavuM te dhArmika tathA naitika jIvananI anivAya zarata che. samasta dharma ane nItinA pracArako A vAtane jeTalI jaladI samajaze ane svIkAraze eTalI zIvratAthI samAjamAM dharma ane nItinI pratiSThA mATe anukULa vAtAvaraNa taiyAra thaze ane dhArmikAnA mizanane saphaLatA maLaze. hajAro varSathI dharma ane nItane pracAra thai rahelA hAvA chatAM samAjamAM dharma ane nItinI pratiSThA thai zakI nathI, eTalu` ja nahi paNa, tethI UlaTu adhama ane anItinI jaDa samAjamAM UMDI UtaratI cAlI che, AvA aje svayaM mAnavajAti anubhava karI rahI che. sAdhu samAjanA e dharma che ke te tenAM kAraNeAnI tapAsa karavA mATe prayatna kare ane e prayatnane peAtAnI dharmasAdhanA samaje. sadhu ahiMsA, satya Adi guNAnI pratiSThA cAhe che, potAnAmAM paNu ane samAjamAM paNa. A mATe upara jaNAvela vicArasaraNIne anusarIne tene e dhama bane che ke jIvananA dareka kSetramAM prayAga dvArA te e dekhADI Ape ke AdamI hiMsA ane jU vinA jIvI zake che. sAdhue e prayAga karIne dekhADavu paDaze ke hiMsA vinA khetI thai zake che ane samAjanI AvazyakatAo pUrI pADI zakAya che. bha. gAMdhIjIe A dizAmAM prayAga karyAM hatA. have A prayAgamAM vijJAna paNa ApaNane madada karaze. kevaLa brahmasUtra athavA gItA, dhammapada ke tripiTaka, AcArAMga Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-60 prabhu jIvana ke kalpasUtranA pATha ane pracArathI ahiMsAnI pratiSThA thai nahi zake. je vyaktine daza vAgye AphisamAM javAnuM che, te AvIne kahe ke zuM ApanI pAse evI koi davA che, ke je be kalAkamAM mArA tAvane utArI de? tenI sAme Apa jaDIbuTTInI tArIpha karA ane injekazanamAM rahelI hiMsAnuM vyAkhyAna Ape te te emaja kahevAnA ke 'mahArAja, hamaNAM te huM injekazana lau chuM. sAMje ephisethI pAchA pharatAM ApanI pAse AvIza, ApatA upadeza sAMbhaLIza ane Apane kAMika dakSiNA paNa ApIza. AjanA vaijJAnika yugamAM ahiMsA, satya Adi dharma tathA naitika guNAnAM ApaNe game teTalAM gIta gAtA rahIe, paNa . ethI kazuM thavAnuM ke nIpajavAnuM nathI, jyAM sudhI ApaNe prayoga karIne dekhADIe nahi ke mAnava jIvananI pratyeka AvazyakatA hiMsA ane jUTha vinA pUrI thaI zake che, tyAM sudhI ApaNI vAta mAnavA mATe koi taiyArI nahi thAya. pratyeka dhArmika, sAdhu, sanyAsI athavA bhikSue A siddha karIne dekhADavuM paDaze. maMdira, maTha, Azrama athavA teA anya dharma saMsthAna ahiMsA, satya vagerenA anusaMdhAnanI prayAgazALA ane. A mATe ApaNA sAdhu-saMnyAsIoe AtmajJAna tathA potAnA dharmagranthAnI sAthe sAthe vijJAna tathA vaijJAnika granthAnA abhyAsa paNa karavA paDaze. A kAryane saphaLatApUrvaka karavA mATe jevI rIte dhArmika leAkA pADaMzALAo vagere khAle che e pramANe vibhinna prayoga mATe prayAgazALA ( Laboratories) paNa sthApita karavI paDaze. evI prayAgazALA mATe mandira, maTha Adi dha sasthAna saiAthI vadhAre prabhAvaka ane upayukata sthAna che evI mArI mAnyatA che. tAtparya e che, ke jyAre sAdhusanyAsI AtmajJAna ane vijJAnanA samanvaya karavA-tene ja peAtAnI dharmasAdhanA tarIke svIkAraze ane te pote prayAgakartA khanaze tyAre ja te samAjamAM dharmanI pratiSThA karavAmAM saphaLa banaze. sAdhu-sanyAsIenAM A kathanamAM huM saMpUrNa rIte sahamata chuM, ke jyAM sudhI mAnavInA bhautika ane atibhautika vanamAM dharmanI pratiSThA nahi karavAmAM Ave tyAM sudhI mAnava-samAjane sanAzanA jokhamamAMthI bacAvI zakAze [ha. zakararAva deva rIlijIyasa TrasTa - khila-1960 samAleAcanA lokasabhAmAM dhArmika TrasTa kharaDA rajU thayA che, ane te pravara samitine soMpAyA che. e kharaDAnI vigatA tAjetaramAM prasiddha thatAM tenI jogavAionI apUNutA tathA avyavahAru sakhtAi viSe carcA upasthita thai che. keTalAka jainAe A dhArAnI jogavAiomAMthI pAtAne mukta rAkhavAnI mAMgaNI karI che. sUcita dhArA pArasI, yahudI ane khristI dhArmika TrasTAne lAgu paDatA nathI. zIkhA mATe alaga kAyadA che ane muslime mATe temane vaka kAyado che. vakanA atha paNa sakhAvatI agara jAhera TrasTa thAya che. A dhArAnI jogavAie sucita dhArAne amuka aMze maLatI Ave che. jyAre rAjyasarakAra koi paNa kAyado kare che tyAre tenA hetu zu hAya che te vicAravAnu che, kAM te amuka bAbate mAM aniSTo ane gerarItione phelAvA thayA hAya tyAre tene nAbUda karavA ke aMkuzamAM lAvavA kAyadAnI jarUra paDe che, agara te * 121 je atyAre avyavasthita hoya tene vyavasthita ane paddhatisara karavA mATe AMkaDAo tathA dastAvejI noMdha purI karavA mATe tenI jarUra paDe che. AvA navIna kAyadAnI yathAtAnI kaseATI traNa rIte thaI ' zake che. (1) je aniSTane nAbUda karavA ke niyamana karavA kAyadA karavAmAM Ave che te hetu pAra pADe tevI kAyadAnI jogavAI che? (2) agara. te aniSTane nAbUda karavA jatAM kAyadAne kAraNe ja navAM aniSTo utpanna thAya tema che? (3) aniSTo khAze ja nahi ane UlaTAM kAyadAnAM aniSTo astitvamAM Avaze ? jo kAyadA prathama kaseATImAMthI pAra Utare te te sAme khAsa vAMdhA lai zakAya nahi, khIjI kasoTIne vicAra karatA kAyadA aniSTane aMkuzamAM le ane te sAthe peAtAnAM ja navAM aniSTo utpanna kare te kAyadAnI yathArthatA A bannenuM pramANa keTaluM te parathI nakkI thai zake. jo jUnAM aniSTo dukhAvA sAthe navAM aniSTo vadhI jAya teA paNu e kAyadA karavAnuM cAgya gaNAya nahi, paNa trIjI kaseATI mujaba je kAyadA aniSTo ja vadhAre ane hetu pAra paDe nahi te te kAyadA karavA ja na joie. kAyadA dvArA je aniSTo utpanna thavAnA saMbhava hAya che tenA e prakAra hoI zake. eka tA kAyadAnI kalamo ja laTTa ane avyavahAru hAya. bIjo kAyadAnI kalamanA tenA amala daramyAna durupayoga thavAnA saMbhava hAya. durupaye!ganI paNa mAtrA hoya che. amaladArI taMtramAM game tevA kAyade hoya te paNa thoDA durupayoga thavAno ja ke thoDIka gerarItie cAlavAnI ja. paNa kAyadAnuM dhaDatara ja ke jogavAio ja evI hAya ke tenAM amalamAM amaladArI taMtranu vadegsva hAya agara teA gerarIti mATe puSkaLa zakayatA heAya te tevA kAyadA karavA yAgya na gaNAya. eka aniSTane dAkhI bIjA aniSTone moTA pramANamAM utpanna kare tevA keTalAya kAyadA thayA che te amalamAM paNa che. paraMtu Adhunika rAjataMtranI racanA ja evA prakAranI che ke eka pachI eka kAyadAo thayA ja karavAnA. ene aTakAvavAnA upAya dekhAtA nathI. AvA saMyogemAM kAyadAnI khAmIo ane upA pratye vyavasthita rIte, lIlapUrvaka ane asarakAraka saMgaThThana dvArAM dhyAna dorI kAyadAne sudhAravAnA prayatna karavA te ja zreSTha mAga che. dhArmika TrasTAne je kharaDA AvyeA che. tene te draSTie tapAsIe te tenI jogavAio kayAM ne kevI rIte khAmIbharI che te paNa vicArIe. saiAthI prathama mudde e upasthita karavAmAM AvyA che ke jo A kAyadAmAMthI khristI, yahudIo ane pArasIone mukta rAkhavAmAM AvyA che teA jainone kema nahi? zA kAraNeAsara A kAmAnAM dhAmika TrasTone A kAyado lAgu karavAmAM AvyeA nathI tenAM kAraNeA ApaNe jANatA nathI. kAyado je rIte ghaDAyeA che te rIte te hiMdabharanAM hiMdu dhArmika TrasTAne lAgu paDe che. hiMdunI vyAkhyAmAM jaitAno paNa samAveza thAya che. A kAyadAnA mukhya hetu bhAratamAM keTalAMya vizALa dharmasthAnAmAM je geravyavasthA ane nANAMnA durvyaya cAle che tene aTakAvavA tathA aMkuzamAM lAvavAne che, paNa sukAM sAthe lIluM aLe tema meTAM sAthe nAnAM ane narasAM sAthe sArAM paNa kAyadAnI maryAdAmAM AvI jAya che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-0. A kAyadA sAme prathama vAMdhA e che ke temAM koI dharma kamiznara ke korTanA dvAra sTIo, sAme khakhaDAvI zakaze. sthAnakane apavAda karavAmAM AvyuM nathI. moTAM ke nAnAM zahero AvI koI paNa be vyakitaone apAelA adhikAne ke gAmaDAMonAM nAnAM upAzraya, mAtAnuM sthAnaka, zaMkaranuM maMdira, durupayoga thavA saMpUrNa saMbhava che. te jotAM pariNAme sArA , hanumAnanI derI, zItaLAno oTo, koI bAkI raheze nahi. dareka mANase TrasTIo nImAvA rAjI thaze nahi. potAnuM sthAnaka TasTa gaNIne rajisTara karAvavuM paDaze ane ' te sivAya bIjI be jogavAIonI khAsa noMdha levI - rajisTara karAvavA mATe kAyadAnI vidhio aTapaTI che. phiraphAranI joIe. eka te kamizanarane amApa sattAo apAI che. dhArmika noMdha karAvavAnI paNa pharaja che. bhAratabharanAM lAkhonI saMkhyAmAM TrasTanA dararojanA vahivaTamAM paNa te niraMkuzapaNe dakhalagIrI nAnAM dharmasthAnako A kAyadAthI eka sAMkaLe baMdhAze. AvakanI karI zakaze. tethI vadhu coMkAvanArI kalama te rAjaya sarakArane daSTie agara kula milaktanI kiMmatanI daSTie amuka rakamanI nItiviSayaka je sattAo apAI che te che. dareka rAjyanI sarakAra maryAdA rAkhI te nIcenAM dharmasthAnakene mukti apAI hota te dhArmika drasTe viSe kevI nIti (Policy) akhatyAra karavI tenI prathama tabakake vadhu yogya gaNAta. sUcanA kamiznarane Apaze ane kamiznara tene amalamAM mUkavA bIjI jogavAI bajeTanI che. vArSika pAMca hajAranI Avaka- baMdhAyelo raheze. vyavahAramAM teno artha e thayo ke lokazAhImAM vALAM TrasTane pitAnuM bajeTa agAuthI taiyAra karIne kamiznaranI jyAre jyAre sarakAra badalAze ne bhinna rAjakIya lebalavALI maMjurI mATe mokalavuM paDaze. have je TrasTane milakata ke asa- sarakAra Avaze tyAre te potAnI nIti ghaDaze te kamiznarane kayAmato hoya tene amuka Avaka nizcita hoya. paNa meTA anusaravI paDaze. pariNAme rAjyanI nIti zuM te acokkasa raheze bhAganAM dharmasthAnakenI Avaka anizcita hoya che. bhakatane loke agara te jema vyApAra udyogamAM ghaDIghaDImAM palaTAtI nIti taraphathI dara varSe keTalI rakama bheTa ke dAna tarIke maLaze tenI dhAraNuM karavAmAM Ave che tema dhArmika TrasTanI bAbatamAM paNa AgAhI thaI zakatI nathI. eTale ekasapaNe bajeTa agAuthI banaze. A kalama khUba asvastha karanArI che. nakkI karavuM muzkela paDaze. bajeTa maMjurI mATe mokalatAM amala- kamiznarano hukama sAme mAtra hAI kaeNrTamAM ja jaI zakAze. dArI taMtra tene keTale mahine nikAla karaze te kahI zakAya nahi. TrasTanA muMbaI rAjyanA kAyadAmAM cerITI kamiznara sAme sITI tyAM sudhI zuM? varSa daramyAna koI vyaktine kaI khAsa dAna ApI sivila korTa ke jillA kaeNrTamAM javAnI jogavAI che, paNa A khAsa kharca karavA kahe tyAre zuM? kAyadAmAM evuM lakhyuM che ke kAyadA mujaba je hAITa samakSa ja apIla karI zakAya to ' kaI dhArmika kriyA rada karavAnuM kamiznara kahI zakaze nahi paNa kamiznara Apakhuda banaze. bajeTanI maMjUrI ja evI rIte ApavAmAM Ave ke dhArmika kriyA lAkha TrasTo upara kamiznaranI kacerI AvI amaryAda karavI azakya bane agara te kriyAnA hArdane naSTa kare tevI rIte sattAo bhogavaze tene pariNAme cazmazI, lAMca-rUzvata, lAgate karavI paDe. vaLI vArSika pAMca hajAra ke tethI vadhu AvakavALAM vaga ne bIjAM evAM ghaNAM aniSTo utpanna thaze te, dhama zuM? A TrasTanA hisAbanuM oDiTa kamiznara nIme te cArTarDa ekA- dharmanAM siddhAMta zuM? dhArmika kriyAonuM mahatva zuM? e na unTanTa pAse karAvavuM paDaze. A oDiTarone tapAsanI vizALa samajanAra vyaktio dhArmika TrasTanA kAryamAM vyApaka adhikAra sattA apAI che ne hisAba lakhanAra-lakhAvanArane noTIsa bhogavaze ane tenAM pariNAmo bahu sArAM Avaze ema mAnavAnuM ApI pitAnI samakSa bolAvI te khulAsA pUchI zakaze. kAraNa nathI. ' - tethI paNa vadhu vAMdhAjanaka jogavAI kamiznara jenI nima- dhArmika TrasTa age kendra eka kamizana nImyuM che. A khUMka kare tevo hisAbanIza rAkhavAnI che. je TrasTanI Avaka kamizanane ahevAla Ave tyAM sudhI A kharaDo mulatavI rAkhavo varSe pacIsa hajArathI vadhu hoya tenA hisAbe rAkhavA kamizanara joIe. te na bane te chevaTe A kharaDAnI je jogavAIo pitAne mANasa nImI zakaze. kamiznarane A mANasa aneka nukasAnakAraka ane agya lAge che te sudhAravI joIe.. rIte upAdhirUpa thaI paDaze agara te bIjI gerarItione kezavalAla ema. zAha sarjanahAra banI zakaze. vaLI kone hisAbanIza rAkho ke kone nahi te viSe kAMI lAyakAta ke zarate nakkI karavAmAM AvI nathI. atIndriya darzana jaina dharmasthAnakamAM zAkatapaMthI ne vaiSNava dharmasthAnakamAM te ja [ oNla inDiyA reDiye, amadAvAdanI anumatipUrvaka tA. 15-60 dharmanA virodhI dharmanA anuyAyIone nImAtAM aTakAvavAnI koI nA roja rajU karavAmAM AvelA vArtAlApa nIce pragaTa karavAmAM Ave che. jogavAI nathI.. -taMtrI] .. paNa vAta eTalethI aTakatI nathI. evI paNa jogavAI * adhyAtmI ane yogI tarIke huM nathI elate; paNa che ke TrasTInI jagyA khAlI paDe tyAre TrasTI tarIke je dharmanuM je kAMI zAstromAM vAMcyuM-vicAryuM che ane tenA upara yathAzakita TrasTa hoya te dharmane na hoya tevI vyaktine paNa TrasTI tarIke bIjI rIte vicAra karyo che, te AdhAre atIndriya darzana vize kamiznara nImI zakaze. alabatta, emAM evI zarata mukI che ke koIka kahevA dhAruM chuM. je te dharmane TrasTI na maLe te." paNa vyavahAramAM A zaratano che. koI paNa IndriyathI thatuM sIdhuM jJAna e darzana kahevAya, koI artha nathI. A kalama paNa khUba ja vAMdhAbharI gaNAvI chatAM ane mukhyapaNe AMkhathI thatA jJAnane darzana tarIke samaja joIe. ApaNe tyAM dharmanA ja dhaNuM phIrakAo che. jemAM ja javAnuM che. bIjI IndriyonI peThe AMkhanI darzanazakitanI khAsa ghaNuM che. have sthAnakavAsI jaina upAzrayamAM digaMbara jaina ke maryAdA che. manuSya Itara prANIothI mananI bAbatamAM asAdhAsonagaDhapathI jainane TrasTI tarIke nImavAmAM Ave te zuM pari- raNu rIte caDiyAtA che, paNa AMkha ke bIjI IdriyanI bAbatamAM sthiti thAya? dalIlane samajAvavA khAtara A dRSTAMta ApyuM che. evuM nathI. manuSya karatAM bIjA keTalAMya prANIonI netrazakita A bIjI eka be kalamethI dharmasthAnakamAM darzana ke pUjA ghaNI vadhAre che. A badhuM chatAM IkiyenI khAsa maryAdA e che karavA javAne jene adhikAra hoya tevI koI paNa be vyakita : ke te vartamAna kALanA vidyamAna viSathI AgaLa jaI zakatI. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA: 16-10-60 prabuddha jIvana 123. nathI; ane vartamAna viSayane paNa amuka kSetra ke dezanI lokone jaNAtuM nathI, paNa jyAre koI mananI asAdhAraNa maryAdAmAM ja grahI zake che. Ane ja "sensarI pasepzana" kAryazakti pragaTa thAya, ke je sAdhAraNa lokonA manamAM dekhAtI (Sensory Perception) kahe che. na hoya, tyAre lAke acarajamAM paDI jAya che ane tene eka prAcIna kALamAM ciMtakoe IdronI A zakita-maryAdA camakAra lekhI satkAre che. vize je jANeluM, tenI noMdha aneka zAstromAM maLe che. Izvara eka vAra A camatkAra anubhavAya, tyAre ghaNI vAra kRSNanI AvI neMdha saMkSipta chatAM arthapUrNa che: lokonuM kutUhala e camatkArane anekagaNo vadhArI mUke che, chatAM atidUrAt sAmIpyAt indriyaghAtAt mano'navasthAnAt / mULamAM camatkAranI pAchaLa raheluM asAdhAraNa zaktinuM tatva, e te eka hakIkta ja che; emAM koI kalpanAne sthAna nathI. saukSamyAt vyavadhAnAt abhibhavAt samAnAbhihArAt ca / / mananI AvI aneka asAdhAraNa zakti che, te. ene Ano bhAvArtha eTale ja ke; bahu dUra, bahu samIpa, sakriya ke jAgarUka karI zakAya ke nahIM, ane te kevAM sAdhana bahu sUkSma ke ADamAM hoya evI vastu Indriya sAkSAta dvArA, e prazna have Ave che. ' jANI zake nahIM. jyAM sudhI jANa che tyAM : sudhI ema kahI zakAya ke mananI jAgarUka zaktione vadhAre * A rIte eka kALe je vastuo InDiyagamya na hovAne sakriya karavAnuM ane suSupta zaktione kriya karI tene vikasAlIdhe atIniya lekhAtI, te ja vastuo vaijJAnika sAdhanane vavAno mArga pogaprakriyAmAM che. yogamAgIoe A mATenA lIdhe Indriyagamya paNa banI che. dUradarzaka ane sUkSmadarzaka zakti aneka pravego, jIvane jokhame paNa karyA che. temAM keTalAkane zALI yaMtro dvArA atiduranI ane atisUkSma tema ja ADamAM ochI vadhatI saphaLatA paNa maLI che. e progAnI ghaNI vigato rahela vastuo paNa gRhIta thAya che. Telivijhana paNa have zAstramAM noMdhAyelI te che ja, paNa bahudhA e gamagInA, pracAramAM AvyuM che. muSTijJAna jevI rahI che. jaina paraMparAmAM labdhine nAme, baddha Ama vijJAnika sAdhananI madadathI darzanazakita vadhyA * paraMparAmAM Rddhi ke abhijJAnane nAme ane yoga paraMparAmAM chatAM eka bAbatamAM mULagata sAmya raheluM ja che; te e ke e vibhUtine nAme mananI zaktionAM camatkArI kAryo noMdhAyela sAdhA vinA Idi vamAnakALanI maryAdAthI AgaLa vadhI maLI Ave che. Aje paNa AmAMnI keTalIka siddhio vize zakatI na hatI, tema e vaijJAnika sAdhanonI madada chatAM te e bhrama rahyA nathI, chatAM je kAMI noMdhAyeluM maLe che ane je kAMI maryAdAmAM ja kAma karI zake che. vaijJAnika sAdhanee prathamanI gabhakto dvArA sAMbhaLavA maLe che, te badhu akSaraza: mAnI maryAdAne bhaMga karyo hoya to te dUra0 samatva ane vyavadhAna levAne A yuga nathI. enuM parIkSaNa thAya e satyanI daSTie, AdinI bAbatamAM. AvAM sAdhano dvArA thatuM dUra ane dUtaranuM tema ja sUkSma ane samataranuM jJAna e ekasTrA sensarI pasaMzana jarUrI che, chatAM utAvaLA thaI ApaNA tarkamAM na bese eTalA kAraNasara e badhI mananI zaktione nakArI kADhavI, e paNa (extra sensory perception) che. paNu ahIM te ApaNe atIndriya darzanane vicAra manane upahAsapAtra banavA jevuM che. lakSI karavAnuM che. mana e manuSyanI virala saMpatti che. enI koI paNa eka sthaLa ke sakSama vastumAM manane rokavuM, zaktio amApa che. emAMnI sakriya zakitae, je ApaNA tyAra bAda te ja vastu vize ekAgra thaI tene vicAra kare; ema anubhavamAM Ave che, te paNa amApa che ane bIjI aneka karavA jatAM mana citya viSayamAM ekarUpa jevI avasthA anubhave suSupta tema ja pracchanna zakitae emAM rahelI ja che, je zaktio che, A mananI dhAraNuM, dhyAna ane samAdhinI traNa bhUmikAe yogya prayatnathI kAma karatI thAya che. che. e ja manano saMyama che. A saMyama siddha kare e baMgha Idrio karatAM mananI eka vizeSatA e jANI- sAdhAraNa puruSArthanI bahAra che, paNa Avo saMyama siddha karI tI ja che ke badhI ja Idriya dhArA jJAta thayela viSayo upara zakAya che. e saMyama siddha thAya, pachI dhyAnI vyakti judA - mana pote ekaluM ja ciMtana, manana ane pRthakaraNa karI zake che. judA viSayomAM e saMyamane prayoga kare, tyAre enA mananI te uparAMta bAhya I idvArA anubhavamAM nahIM AvatAM aneka suSupta zaktio Azcaryajanaka rIte kAma karatI thaI jAya , evAM aneka padArtho, aneka ghaTanAo ane aneka prazno vize che. kathAnI vyakti sUryamAM saMyama kare te enI samakSa Ata paNa kAMIka ne kAMIka jANI-vicArI zake che. uccatara ane ucca- bAhya vizvanuM tAdaza citra raju thAya che. e ja rIte je te tame gaNita ke tarka ane vyAptinA niyamo agara kAryakAraNabhAvanI potAnA saMskAra paratve saMyamane pravega kare che te pUrva pUrva cekasa ghaTamALa-e badhAnuM mana dArA ja Akalana thAya che. saMskAracakranuM bhAna vadhAratAM vadhAratAM pUrvajanmanI sImAe mananI jAgarUka ane samRddha aneka zakitao chatAM enI sudhI paNa pahoMce che. mananI jJAnazakti uparAMta temAM keTalIka bAbatamAM eka muddo nedhavA jevo e che ke bAhya IndranI kriyAzakitao paNa che. amuka prakAranA saMyamathI tevI kriyAzakti nAnamaryAdA vadhAravA mATe, jema vaijJAnika sAdhano uttarottara sakriya banatAM dhyAnI ayuM zArIrika ane mAnasika baLa paNa vadhatAM rahyAM che tema. hajI sudhImAM evuM koi vaijJAnika sAdhana siddha kare che. A rIte aneka prakAranI jJAna ane kriyAzakita zadhAyeluM jANamAM AvyuM nathI ke jenI madadathI mana pitAnI saMyama dvArA siddha thayAnAM varNane te maLI Ave che, paNa mane supta zakitaone khAsa jAgRta karI kAmamAM laI zake, ane potAne A badhAM upara vicAra karatAM ane kAMIka tarka-yukitathI .' jAgarUka zakitaone savize kAmamAM laI zake. parIkSaNa karatAM, ema lAgyuM che ke A varNanamAM ghaNuM satya te pachI prazna e thAya che ke mana pata nI aMdara paDelI '' che. ApaNe je , megya rIte manasaMyamane prayatna karIe. te zaktio dvArA atIndriya. darzana karI zake, tene zuM artha, enI pratIti eTalI muzkela nathI. je abhyAsI vyakita potAnA ane evuM darzana je zakaya hoya te te kyAM ane kevAM ISTa viSayamAM, abhyAsane baLe, soparitA meLavI zake che, te mAnasAdhane dvArA? " sika zakitaone sakriya karavAne abhyAsa egya rIte karavAmAM Ave mana atAkiya vastuonuM darzana karI zake che. enA te Aje je navAI jevuM lAge te sugama kema na bane? potAnA atha eka te e che ke mana vartamAnakALa sivAyanI- jIvanane vikAsa parave ane mAnasika zaktionA vikAsa paratve eTale ke atIta ane anAgata kALanI-ghaTanAe nuM tAdaza mANasa vicAra kare, te paNa mananI atindriya darzananI zakti '. bhAna ochAvattA pramANamAM karI zake. bIjo artha e ke bAhma vize saMdeha rahevAne koI kAraNa rahe ja nahIM. huM pote ghaNIvAra Indriyo pitAthI bhinna evA viSayene jANe che, jyAre mana mArA mananI bhUtakAlina ane vartamAnakAlina avasthA tema ja pote potAnA svarUpanuM, pitAmAM paDela mArA-naramA saMskAronuM, zaktinuM tAratamya vicAruM chuM, tyAre mane jaNAya che ke eka pitAnI zaktionuM ane potAnI pravRttionuM vi anusAra kALe je zaktinI kalpanA sudAM zakya na hatI. te zakti abhyAsa darzana karI zake che ane te uparAMta mana bAhma viSayenuM te ane kALabaLe anubhavAya che, ane UMDuM ciMtana karatAM tema ja sAkSAtuM Akalana karI ja zake. bIjA paricita evA asAdhAraNa puruSonI zaktine vicAra mananA atIndriya darzanane A artha che. dareka mANasanuM karatAM mane ema jaNAya che ke manamAM sAva suSupta, ardhasukRta, mana e chevatte aMze te anubhave paNa che. paraMtu sAmAnya loko jAgRta ane ardhajAgRta evI zaktionAM. apAra thara paDelA mananI A zaktine atIndriya darzana tarIke bhAgye ja lekhe che. che. A ja mananI e daranuM vismayakArI vizva che.' mananuM A kArya roja anubhavAtu hoI enuM mahatva sAdhAraNa paMDita sukhalAlajI Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana pAgala premIne maLatI be satya ghaTanAo. tA. 16-10- 60 - bhUlI javA kahetI. AthI enuM hRdaya bhAMgI paDatuM. bIje pa : "prabuddha jIvana"nA tA. 16 mI sapTembaranA aMkamAM prema ene khecatA hatA. ene vicAra AvatA, "Adarza prema ke mUrkhAI ?" e zirSaka heThaLa zrImatI lagnavedI para mAMdagImAM ke tandurastImAM sAruM ke narasuM vatsalAbena mahetAe ramezanA tyAganA suMdara daSTAMtamAM vicAroSa je thAya temAM ene dIlathI cAhIza e kola ApIza. A ramezane keTalo badhe che e dekhADavA prayatna karyo che. bInA na banI hatI te paNa huM evuM vacana leta ane pachI ene javAba bena gItA parIkhe Apelo e ja aMkamAM koI akasmAtamAM e apaMga thaI jAya te paNa huM enI chA che. lagna e jAtIya jIvana ane prajananane mATe ja paDakhe UbhI rahuM. tyAre zAne mATe Aje enI paDakhe UbhAM na che e vidhAna sAthe saMmata thaI zakAya evuM nathI. rahevuM?" enuM hRdaya kahetuM, "nirNaya enI tarapheNamAM le enI gItAbena lakhe che tema enI AdhyAtmika bAju paNa che. e vize - viruddha nahi. je tuM cAhatI hoya te enA zubha mATe prArthanA emaNe lakhyA uparAMta bIjuM kaI lakhavuM jarUrI nathI. puTana kara ane je thAya te svIkAra." A paNa vaLI vicAra Avato ke "rAhake pote ja vAta karI ustare enA "meDanuM perebalasa" nAmanA pustakamAM ApelI eka hota te judI vAta hatI. ene huM vizvAsa kema karI zakuM ?" kathAne sAra nIce ApuM chuM. ene viSaya paNa rameza ane ramA hRdayamAMthI avAja UThata ke e mane eTale cAhe che ke jevo ja che, paNa emAM thoDo phera che. e vAMcIne vicAravA jevuM amArA sukhane jokhamamAM nAkhavAnI ene hiMmata nathI." che. pustakanI badhI kathAo satya ghaTanAo che evo lekhakane dA pariNAma e AvyuM ke sTelAnA citte badhI DahApaNAnI che. prastuta kathAnuM mathALuM "mahatvano nirNaya" emaNe rAkhela che. dalIlathI hRdayanI preraNAne haTAvI dIdhI. tarka ane DahApaNa te A saMbaMdha teDavAnuM ja kahe ane ema ja thayuM. rAphe bAlTImora helA eka suMdara namaNI javAne kumArikA che. enI kALI choDayuM ane kelIphanIA gaye. AMkho bahu AkarSaka che. eka divasa phuTabolanI mecanA prekSaka sTelAne eTale AghAta thayo ke koI puruSamAM pharI rasa tarIke rAlpha nAmanA yuvakane te maLe che. rApha jona hopakInsa utpanna thatA dasa varSa nIkaLI gayA. enI Azare trIsa varSanI yunivarsiTine vidhAthI che. enI vicAravaMta mukhamudrA upara buddhino camakAro che. e baMne atyaMta premamAM paDe che ane je - umara thatA eNe eka vakIla sAthe lagna karyo. divase jAya che te alaikika sukhanA lAge che. cAMdanImAM pharatA baMne thoDA varSa pachI acAnaka eka rAte sTelA jAgI UThI. eka ekane kahe che ke koI paNa vastu emane ekamekathI chUTA enA patine enA bichAnAmAM na joye. gharamAM badhe tapAsa karavA mAMDI. ene pati gharanA nIcenA bhoMyarAmAM hAthamAM kodALI - rAlpha tabIbI abhyAsa karatA hatA. enuM kuTuMba bahu hulAvate maLI AvyuM. e bUma pADatuM hatuM ke "huM semasana chuM, A jagyAne jaDamULathI teDI pADIza." jANItuM hatuM. enA pitA ane dAdA baMne tabIba hatA. phulaTana usalara kahe che ke sTelAne pati taddana gAMDe thaI rAlphanI sacoTa dalIla ane buddhicAturya jotAM chatAM paNa elAne gayo che ane gAMDAnI ispitAlamAM pitAnuM jIvana vyatIta kare rApha atyaMta mAyALu ane umila mANasa lAgelo. te samaye che. enA sudharavAnI koI AzA nathI. rAlphanI uMmara trIsa varSanI hatI ane sTelAnI ogaNIza varSanI sTelA A pachI musApharIe nIkaLe che. eka rAte kelIhatI. sTelAne kadI vicAra Avyo nahi ke rAlphane potAnI DIgrI phinanA eka zaheramAM pharatA rAlphanI sAme AvI jAya che. meLavatA ATalo samaya kema gayo haze, e te pitAnI bhAvi enI sAthe enI patnI ane eka putra ane eka putrI che ane mAnasika bimArInI kazI nizAnI paNuM nathI. rojanAomAM ja magna hatI. be mahinAmAM e baMnee lagna karavAno vicAra karyo. rAnI phulaTana usalara lakhe che ke jIvananA prazno ukelatA mAtra tarka ane buddhi upara AdhAra rAkhavo e yogya nathI. Izvare 'IcchA chevaTanI parIkSAmAM saphaLa thAya ke lagnavidhi karavAnI ApaNane DahApaNa ApyuM che tema aMtaHkaraNa paNa ApyuM che. hatI. hajI pariNAmane AvavAnI vAra hatI tyAM eka divasa ene maLavAne eka vyakti AvI. e prauDha uMmaranI strI hatI ane ane aMtaHkaraNane avAja paNa pichInA joIe. enI AMkho bhInAzathI camakatI hatI. e rAphanI mAtA (bIjI ghaTanA have pachInA aMkamAM) hatI, eNe kahyuM. viThThaladAsa puruSottama desAI huM jANuM chuM ke tuM rAphane khUba cahAya che ane mane khAtarI che ke tuM ene patnI tarIke sukhI karIza. paNa rApha viSayasUci pRSTha vize evuM kaMika che ke je jANavAne tane haka che ane mAre * e mATe nyAyakSetra TeLAMvAda 1 TILAvAda - kezavalAla ema. zAha 115 tane e kahevuM joIe. e tane kahetA Dare che. meM tene e vAta saMkrAMtikALamAMthI pasAra thaI karavA kahyuM paNa e nA pADe che. enI IcchA viraha paNa mArI rahelA gujarAtanI saMskRti. .. ratilAla maphAbhAI zAha 116 pharaja samajIne huM tane e kahevA AvI chuM. enuM pariNAma apAra dhaMtinuM hRdayasparzI darzana.. eka bahena 118 A saMbaMdhano aMta lAvanAra paNa bane. rAhe traNa varSa gAMDAnI vaya nivaDeluM duniyAnA rAjaispitAlamAM kADhayA che. puruSenuM etihAsika milana ... paramAnaMda - have te badhA ja DAkaTaro kahe che ke e taddana sudharI gaye sAdhusaMsthA viSe zrI zaMkararAva che ane pharI e vyAdhi ene nahi thAya ema mAne che. paNa devanuM eka vizeSa pravacana ... zaMkararAva deva 120 tuM enI patnI thavAnI hoya ane e saMbaMdha jIvanaparyatane rIlijIyasa TrasTa bila-1860, hoya te satya ghaTanA jANIne je tAre lagna karavA joIe." samAlocanA . .. kezavalAla ema. zAha 121 have zuM karavuM? divase ane rAtrIe hRdayanA tumula yuddhamAM atindriya darzana . . paMDita sukhalAlajI 122 pasAra thavA lAgI. enI sAme paDelA. pitAnA AkhA jIvananA ane bALakonI saMbhAvanAnA vicArothI mana bhayathI vyApta thaI pAgala premIne maLatI be satya ghaTanAo jatuM. enI buddhi ane A saMbaMdha teDI nAkhavA ane rAphane ... viThThaladAsa puruSottama desAI 124 wwww muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe muka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI. 118 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * : rajIsTara naM. B 4266 vArSika lavAjama rU. 4 suddha jIvane - prabuddha jaina nuM navasaMskaraNa varSa 22 : aMka 13 * muMbaI, navembara 1, 1960, maMgaLavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra ' : AphrikA mATe ziliMga 8 chuTaka nakala: 20 nayA paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA samartha AcArya hIravijayajI A gapratipALa pratApI sAdhu pAlaNapura (prahalAdanapura)mAM lekine nibhAve, aghaTita kara tathA anyAya sAme thaIne , 'osavALa vANiyA kaMrAzA (kuMvarajI, kurajI) pitA tathA nAthI. rAjArANune nabhAve. bAI mAtAne ghera AjathI Azare 433 varSa pahelAM saMvat caDyAM kaTaka tene pheravatA, 1583 nA mArgazIrSa mAsanI ujajavala navamI ne somavArane nara daridrapaNuM nirgamatA; divase avataryA hatA. phaIbAe ajANatAM ja enuM hIrajI evuM teNe vANiganuM kuLa sAra, anvayaM nAma pADayuM. jiNa kuLa huA bahu dAtAra. (12-7) : . AcAryanuM gujarAtI caritra khaMbhAtanA prAgvATa (peravADa) - deza upara zatrunuM sainya caDI AvatuM hoya ene roke, 'vaNikaputra RSabhadAse saM. 1685 mAM vijayAdazamIne dine pUNe lokonuM kALadara ene kAma ApIne TALe, dAna detAM pAchuM" karyuM, temAM vaNipha nAma kone zobhe e viSayanI carcA eNe vALI na jue, prAra bhamAM ja karI che: * pAlaNapuramAM janmelo A bALaka khare vaNikakuladIpaka . . vaDI jJAti vaNikanI kahie, ' . '. hate te have pachI ApaNe joIzu. : " A kaliyuga mAMhe lahie, . hIrajInAM mAtapitA pite nAnA hatA tyAM ja maraNa pAmyAM. * : je. nIti sakalanA jANu, bALapaNamAM mAbApanA viyoga karatAM moTuM duHkha zuM hoI zake? . * jene abhakSyataNAM paccakhANa. (12 : 3) saMsAranI mAyA kheTI ne kSaNabhaMgura che te vicakSaNa bALake : tarata ja joI lIdhuM. bhAIne lAgela rAmabANane ghA rUjhe te ' ' 'vANiyAne dIkaro anItimAna na hoya; mAMsamadirAne ja ThIka ema karIne, hIrajInI moTI bahena vimalAM pATaNamAM ' nahi paNa pitAne levuM ghaTe enAthI adhika eka dokaDAne paNa vijayasiMha zeTha vere paraNAvelAM hatAM te ene pATaNa teDI je abhaya gaNe. AvyAM. paNa bahenane prayatna phaLe nahi ane hIrajIe saM. ' 'nahi, 5ra prA Na ta Ne vAta, 1586nA kArtika vadi 2 ne somavArane divase terame varSe vijayavAMkI vATe je nava jAta, dAnamarine haste saMyamadIkSA lIdhI. gurue enuM nAma | jI ra va te mada , dha na ke re, hIraharSa rAkhyuM. teNe kuLa vaNikane .. varDa. (12 :4) '. jenazAstra bhaNI lIdhA pachI hIraharSa dharmasAgara. nAme - bIjA eka muni sAthe devagiri gayA, ne tyAM eka brAhmaNa pAse jIvamAtra upara. zatru upara dayA rAkhe, aDe bhAge na nyAya, vaizeSika, mImAMsA, vyAkaraNa, jotiSa, gaNita, ciMtAcaDe, dhanamathI chakI na jAya. ' bhaNi nAme ziva zAstra che.i. bhaNyA. dakSiNathI pAchA AvyA pachI dhanya vaNikane avatAra, hIrane saM. 1607mAM pacIsame varSe paMDitapada maLyuM ane kare prANI sakalanI sAra. chavIsame varSe saM. 1600nI vasaMtapaMcamIne divase upAdhyAya- * vANiga baMdha thakI choDAve, (vAcaka) pada maLyuM. enI sAthe dharmasAgara tathA rAjavimalane nara sahune kara eDAve. (12 : 5) paNa vAcaka pada prApta thayuM. anta saM. 161. uSa cadi : pAMcamane divase aThThAvIsame varSe hIrahane kuri(AcArya)prANImAtranI saMbhALa rAkhe, baMdhavAnA baMdha cheDA, 59 tathA hIravijaya evuM nAma maLyuM, (devavimalakRta hIra- , ' kone mAthe vadhAre paDate karabhAra hoya to e che karAve. sebhAgya 6: 108) . * vaNiga detAM kSaNamAM lakSa, saM. 1622 nA vizAkha zudi 15 ne divase guru zrI vijaya.. vaLI utA re 6 miM kSa; dAnasUrie deha che , eTale bhaTTArakapade saMdhane kAryabhAra vANigane name rANArAya, samasta cALIsame varSe hIravijayasUrine mAthe Avyo. A TALe akara ane anyAya, (12 : 1). eka divase bAdazAha akabara jharUkhe beThe beThe yAtrA " kSaNavAramAM lAkha senayAnuM dAna kare, dukALapIDita jete hatA, tyAM caMpA nAme zrAvikAe chamAsI tapa karyuM hatuM... Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra tene pAlakhImAM esADIne zrAvako vAjate gAjate maMdira devadarzana karavA teDI jatA hatA te khAdazAhanA jovAmAM AvyuM, sthAnasiMha nAme eka jaina ayyaranA maMtrI hatA. eNe bAdazAhate badhI vAta karI jainanA upavAsa kevA AkarA hAya, UnA pANI vinA khIjuM kAMi khape nahi, te te paNa divase ja vagere. (jagadguru kAvya 126) prabuddha jIvana magatarA jevI eka cheAkarI Avu ugra tapa kare e joI ne akabar Azcaya cakita thaI gayA. enI dhama jijJAsA Ame ya tIvratA hatI ja. eTale eNe tarata caMpAbAine khelAvIne pUchyuM, ke 'Avu tapa tuM kAnA prabhAvathI karI zakI ?' caMpA : devagurunA pratApathI,' bAdazAhaH tArA detra kayA ne tArA guru kANu ?' caMpA : deva vItarAga ane guru hIravijayasuri, jete mana svapara, zatru-mitra, hIrA-patharA, kAMcana-kathIra, strI tathA khaMDanI bhArI samAna che. ' (ja. kA. 131) bAdazAhe caMpAne dIkarI karIne sAnAnI cUDI ApI ne ene ghera vaLAvI. te gayA pachI eNe sthAnasihate pUchyuM, hIravijayasUri kyAM birAje che?' (ja, kA. 132) maMtrI kahe, 'jahAMpanAha, jaina sAdhu eka ThekANe vase nahi, page cAlIne vihAra kare, varSARtunA cAra mAsa eka ThekANe rahe. hamaNA hIravijaya mahArAja lAdezamAM gandhAra maMdare vicare che. bAdazAhane dharmaguruone maLavAnI bhAre utkaMThA hatI, eTale eNe tarata hIravijayasUrine dillI notaryAM. akbaranA nimaMtraNane mAna ApIne hIravijayasUrie chappana varSanI avasthAe sa. 1669 nA mArgazIrSa vada chaThe divase gadhArathI vihAra karyAM ane jyeSTha vada 13 zukvArane dita tehapura pahoMcyA. satrata seALasA pari kA vaSe AgaNucAla, je vadi terazI dine, bheTayA nara bhRpAla (RSabhadAsa, pA. 111) AcAya. akabarane maLavA gayA tyAM eNe mAlIyA upara paga na mUkayA, te joI ne akbare pUchyu', 'ema kema, mahArAja' 'kadAca tIce kIDI hoya eTale.' (hI0 14-7) bAdazAha : mArI citrazALAmAM kIDI kevI? hIravijaya : tathApi amArA e AcAra che, ke joyA vinA paga na mUkAya. kahe che, ke bAdazAhe gAlIcA UMJA karAvye te sAce ja nIcethI kIDI nikaLI (hI. 14-8). pachIte| bAdazAha tathA sAdhuvara vacce bahu divasa jJAnagAThI cAlI. aMte akabare hIravijayasUrine kAMika bhAgavA kahyuM, eTale mahArAje kArAgRhathI badhavAnI ane pAMjarAMmAMthI pakSIonI mukti bhAgI, ane DAmara sarAvaranA jIvAne sAru abhayadAna mAgyuM. tA. 1-11 jIvahiMsA na kare evu karamAna mAgyuM. bAdazAhe peAtAnI pAMtinA cAra divasa bheLIne zrAvaNanI aMdhArI dezamAMthI bhAdaravAnI ajavALI chaThe - lagI ema 12 divasa amArInA hukama kADhayA. mAgyuM. DAmara taLAva; bAra gAu pharatu sahI, bhariyu macce sAva (RSabhadAsa, pR. 128). ane trIjuM, pAsaSNunA ATha divasa AkhA sAmrAjyamAM kA chaTha lagI zrAvaNa vide zI thakI pALe divasa vaLI khAra; bhAdaravA sudi u ga re jI va A pA ra. (RSabhadAsa, pR. 12, 8) hIravijayasUri cAra varSe AApradezamAM vicaryAM ane zatAvadhAnI zAMticandra upAdhyAyane bAdazAha pAse rAkhIne pAte gurjaradeza pAchA padhAryo. zAMticandre hIravijayasUrie rAkhelI yAlatAne pANI pAyuM ane bAdazAha pAse jhiyA kara mUkAvyA tathA cha mAsa pazuvadha baMdha karAbyA. (hI. 14, 273-5. zAMticandra kRta kRpArasakAza 126-7) zAMticandra gayA pachI bhAnuca upAdhyAya akabara pAse rahyA. eNe zatruMjaya upara' jAtrALu pAsethI levAtuM muMDakuM khUba karAvyu te zatru MjayAdi tItha potAnA gurune aNu karAvyAM. hIravijayajIe yAvajIva ekaTANAM ja karyAM hatAM; pAma vikRti(dUdha, dahiM, dhI, gALa, tela)nA tyAga karyAM hatA, jamatAM khArathI vadhAre vastu na letA. vaLI upavAsAdi krAi tapazcaryA karI hatI. 69 varSanuM AyuSa bhogavIne UnAmAM sa'. 1952nA bhAdrapada zuddhi 11 ne guruvAre A mahAna AcArye dehatyAga karyAM (hI. 17, 157-8). upalA vRttAnta jaina granthAne AdhAre lakhyA che, paraMtu akabaranA darabArIonAM phArasI lakhANumAMthI ene puSTi maLe che. abula phlanI AIne akabarImAM akabaranA sabhAsadAnAM nAma che temAM hIravijayasUri, enI pArTa mesanAra AcArya vijayasena tathA bhAnudra upAdhyAyanA nAma pazu che. ravivAre pratyeka saura mAsanI pahelI tArIkhe, grahaNane divase, rajaba bhAse, badhe semavAre, AkhA pharavaradIna bhAsa, AkhA AvAM mAsa (je bhAizAhanA janmane mAsa hatA te), AkhA Adara mAsaityAdi ema varSamAM cha mAsa uparAMta akbare mAMsAhAra va karyonu paNuM AIne akabarImAM lakhyu che. ammarane khIjo eka darabArI abdula kAdara. badAyunI hareDa musalamAna hatA. eNe enA itihAsamAM lakhyuM che ke akAre peAtAnA rAjyamAM ravivAre, karavaradIna mAsamAM 18 divasa, Akhe AvAM mAsa, tyAdi prasaMge pazuvadhatI badhI karI hatI ane A rAjAnA tADanArane dehAMtadaMDa devAnuM TharAvyuM hatuM (991 hijarI i. sa. 1583, vikrama sa'. 1639) vaLI pajajusaNAdi divase pazuvadhabadhItuM hijarI sana 992(vi. saM. 1640)nu tathA giranAra zatruMjaya, tAraMgA, khu. kesariyAjI te sametazikhara e pAMca tItha hIravijayasUrine samarpaNu karyAnuM e che, tathA khIjA paNa akabaranAM asala krUramAna sadbhAgye Aja sudhI sacavAI rahela che. desAi vAlajI gevi djI . A kAvya sArASTra magalapura (mAMgarALa)mAM pAsAgaragaNie sa. 1946nA khInna bhAdrapada zudi 11 ne divase pUrNa karyuM hatu. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-20 prabuddha jIvana tA. 10-10 aa karela che e agenA mArA prayAsa karuM eka pravacana pragaTa karavAmAM A sAdhusaMsthA aMgenA zrI zaMkararAva devanA pravacananI samAlocanA ( prabuda jIvananA gatAMkamAM sAdhusaMsthA aMge zrI zaMkararAva devanuM eka pravacana pragaTa karavAmAM AvyuM che. te saMbaMdhamAM temaNe potAnA eka patramAM evI IcchA vyakta karelI ke e aMgenA mArA pratyAghAta mAre temane jaNAvavA temanI A IcchAne mAna ApIne tenI upara . tA. 7-10-60 nA roja meM eka lAkha patra lakhele. prabuddha jIvananA vAcake A carcA-vicAraNanA bhAgIdAra bane e hetuthI prastuta 5tra ahIM nIce pragaTa karavAmAM Ave che. paramAnaMda) . pUjaya zaMkararAvajI muMbaI, tA. 7-1 -60 samAjamAM ahiMsAnI pratiSThA kare. ane te pramANe ema paNa Apane tA. 1-10-60 ne patra maLyo te mujaba jaNAvI zakIe ke sAdhune dharma che ke samAjamAM satyanI sapTembara mAsanA "zramaNa" nA aMkamAM pragaTa thayela ApanuM pratiSThA kare. Ane artha e thayo ke sAdhu pitAnA jIvananI vakatavya huM joI gaye. te aMge mArA pratyAghAta jANavAnI viziSTa sAdhanA dvArA evI rIte vartana ane vicare ke jethI Apa apekSA rAkhe che te dhyAnamAM laIne A patra lakhavA tenA saMparkamAM AvatA loko ahiMsA ane satyanI bhAvanAthI pravRtta thayo chuM. prerita bane, prabhAvita bane. A5 " ApanI carcAmAM sAdhune - ApanA vaktavyanI zarUAtamAM Apa eka sAdhu yA utpAdana sAthe joDe che. huM utpAdaka sAthe joDuM chuM. . . saMnyAsIne ApanI kalpanAnA I eka yogIthI alaga karo "utpAdaka sajAga haze, apramAdI haze, ane ahiMsAnI bhAvanAthI eka che ane A sAdhu yA saMnyAsIne ApanuM je kahevuM lAgu paDe prerita haze to tenI pratyeka prakriyAmAM hiMsAnI mAtrA ghaTavAnI, che te pilA yogIne nathI lAgu paDatuM, kAraNa ke tene dehamAM pramANamAM ochI hiMsAvALI prakriyA te zodhavAne, kAraNa vinApitApaNuM hetu nathI ema Apa jaNAve che-A badhuM jarUriyAta vinA-eka paNa jIvanI hiMsA na thAya evI te mArA gaLe UtaratuM nathI. yogIne deha aMge potApaNAnI kALajI rAkhavA ane AvI anivArya hiMsA aMge paNa te bhAvanA amuka kSaNa ke samaya mATe nahi anubhavAtI hoya manamAM duHkha cintavavAne. AvI ja rIte te satyanI bhAvanAthI e huM kalpI zakuM chuM, paNa yogIpaNunA AraMbhathI prerita haze te anya jano sAthe tene vyavahAra vadhAre * ' jIvananA aMta sudhI te dehabuddhithI mukta hoya che te ka9pI saMvAdI banavAne. zakAtuM nathI-svIkArI zakAtuM nathI; kAraNa ke khAnapAna ane sAdhu samAjanI sagavaDa bhogave che to samAja pratye maLamUtravisarjananI prakriyAthI tema ja nidrA ane jAgRtinA tenuM kartavya rahe ja che e vicAra mane svIkArya che. A mATe cakrathI koI paNa mAnavI haMmezAne mATe mukta banI zakato nathI samAjanI vAstavika paristhitinuM tene samyaka jJAna hovuM . ane A prakriyAne samajaNapUrvaka saMbhALatA rahevuM eTale ja Avazyaka che. manuSya dhArmika bane, ahiMsaka bane, satya parAyaNa deha viSenI sabhAnatA cAlu hovI ema svIkAryuM ja chUTake che. bane e mATe bhautika vAtAvaraNamAM parivartana pedA karavAnI vaLI jema samAjanI sevA letA sAdhunI samAja pratye javAba jarUra che ja ane e dizAe sAdhu pitAnI samajaNa ane dArI hovI joIe tevI ja rIte sAmAjika sagavaDone lAbha zaktine pUra upayoga kare e jarUra icchanIya che. paNa letA yogInA zire paNa AvI javAbadArI hovI ja joIe mAnavajIvananI pratyeka AvazyakatA hiMsA ane jUTha vinA paNa ema Ape svIkAravuM ja joIe. pUrNa thaI zake tema che ema prayoga karIne sAdhue puravAra bIjI e bAbata ApanA dhyAna upara lAvavA mAguM chuM karI Ape-AvI ApanI apekSAno koI vAstavika AkAra ke, hi sA ane jUTha vacce eka mahatvane taphAvata che. jaTha vinAnA mArA dhyAnamAM AvatA nathI. ane te mATe madira. maTha Azrama eTale ke kevaLa satyaniSTha mAnavajIvananI zakyatA kAMIke kapI yA dharmasaMsthAna ahiMsA satya vagerenA anusaMdhAnanI proga- , , zakAya che, paNa hiMsA vinAnA eTale kevaLa ahiMsAnirbhara zALA bane-AvI ApanI zubhecchAnuM kAvyAtmaka kalpanAthI mAnavajIvananI ane te calAvavA mATenI jarUriyAtanA ahiMsA vadhAre mUlya mane dekhAtuM nathI. vaLI koI paNa sAdhu prayoga zena kare ane zA mATe kare tenI paNa haju mane koI pUrvakanA utpAdananI koI zakayatA ke vAstavikatA kalpI zakAtI ja nathI. utpAdana sAthe eka yA bIjA prakAranI mATI ke nAnI kalpanA AvatI nathI. hiMsA joDAyelI rahevAnI ja, A rIte vicAratAM hiMsA vinAnI saMbhava che ke Apa ahiMsaka samAjaracanAne vicAra khetI zakya ja nathI. * karatA che ane tenA anusaMdhAnamAM ema kahevA mAgatA ho ke - jarUriyAtonA utpAdana aMge vitAnanuM kArya te utpAdanane mAnavajIvananI AvazyakatAnuM utpAdana nahi paNa mAnavI vadhAre saraLa ane satvara banAvavAnuM rahe che; e ja vijJAna samAjane pArasparika vyavahAra hiMsA eTale saMdharSathI ane kadAca utpAdananI prakriyAne ochI vadhatI hiMsaka banAvI zake, asatyathI kema mukta bane e bAbatane sAdhuo satata vicAra paNa koI paNuM utpAdana sAthe hiMsA anivAryapaNe joDAyelI karatA thAya, hiMsA ane asatyanA kAraNe manuSyasamAjamAM hoIne vijJAna vaDe utpAdananI prakriyAne ahiMsaka banAvI zakAya UbhI thatI tarehatarehanI samasyAone ukela lAvavAmAM sakriya e kalpanAmAM AvatuM nathI. bane ane e rIte hiMsA ane asatyanI anarthakArakatA ane ahiMsA ane satyanI hitakArakatA lekenA dIla upara ThasAvaA rIte vicAratAM khare prazna utpAdananI prakri. ' ' vAne ane e rIte hiMsA ane asatyane samAjamAMthI bane yAne ahiMsaka banAvavAne nahi, paNa utpAdakane ahiMsAnI bhAvanAthI prerita banAvavAnuM che. samAjane anulakSIne sAdhunuM teTalAM nAbUda karavAne teo satata prayatna karatA rahe AvuM kAMIka Apa 'icchatA ho ane sUcavavA mAgatA ho te te zuM kartavya e praznanI carcAnA saMdarbhamAM Ape jema jaNAvyuM mane svIkArya che. che ke sAdhune dharma che ke te samAjamAM dharmanI pratiSThA kare, paNa sAdhu mAnavajIvananI AvazyaktAonA utpAdananI . tema ApaNe ema jaNAvI zakIe ke sAdhune dharma che ke te prakriyAmAM rahelI azuddhi ane hiMsA yA jUThane nAbUda karavA upADa che : Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 prabuddha ja vana ' mATe tenA sIdhA utpAdanamAM lAgI jAya-AvuM kAMIka Apane ISTa lAgI javuM joIe? athavA te ahiMsaka khetInA saze hoya to te mane svIkArya nathI, ane jarUrI paNa lAgatuM nathI. dhanamAM potAnI sarva zakitae kendrita karavI joIe ? " Akhare sAdhu eTale koNa? sAdhu eTale pitAne Atmika. A rIte vicAratAM ApanA samagra vaktavyamAM rahelA . . vikAsa sAdhavAnA viziSTa hetuthI cAlu lagnajIvana jevI pAyAno vicAra - sAdhue pravega karIne dekhADavuM paDaze . . sAmAjika paraMparAthI judA prakAranI ane Atmika vikAsane ke vinA hiMsA chatI thaI zake che ane samAjanI AvazyakatA che! piSaka evI jIvanavRtti svIkAranAra vyakti. AvI vyaktie pUrI thaI zake che......mArA mATe svIkArya banatuM nathI. UlaTu - bhinna prakAranI jIvanavRta 2!.kArI eTale tene samAjathI alaga A vicAra sAdhuo age che TI 11 sthAo ane adhyatra DA ! mAnavAnI jarA paNa jarUra nathI. jevI rIte Ape AjIvana apekSAo ubhI kare ene lAge che. A kAraNe Ama , ! brahmacarya svIkAryuM che tethI A5 samAjathI koI alaga vyakti vicAranuM A5 ja punaH saMzodhana kare evI mArI Apane * nathI, tevI ja sthiti sAdhunI samAja para namra prArthanA che. che. Apane paramAna; che. A sAdhu samAja upara keLave bhArarUpa na lAge, pramAdI na bane, sAmA- tA, ka. A patra pUre karatAM eka bAbatanI vadhAre spajika sagavaDenA badalAmAM sAmuM kAMI ne kAMI vaLatara Ape evI chatA karavAnI mane khAsa jarUra lAge che. utpAdana mAtra sAthe ApaNe jarUra apekSA rAkhIe. paNa AthI anya prakAranI hiMsA joDAyelI che e prakAranuM patranA AgaLanA bhAgamAM apekSA rAkhavI eTale sAdhujIvananI viziSTa vRtti choDIne te vidhAna karIne huM ema sUcavavA mAMgatA nathI ke padananI samAjane kevaLa eka majUra ke kArIgara bane-kAMIka AvI prakriyAo aMge athavA te cAlu jIvananA upayogamAM - apekSA dAkhavavA barAbara thAya je mane svIkArya nathI. AvatI cIjo aMge hiMsA-ahiMsAnA vivekane koI sthAna ja ahIM e spaSTa karyuM ke ahiMsAnuM vizleSaNa, sAmAjika nathI. eka ja prakAranI vastunA utpAdana mAthe ochI vadhatI jIvanamAM ahiMsAne kayAM kayAM lAgu pADavI, sAmAjika saMdha, hiMsA jarUra saMkaLAyelI hoya che. dA. ta. milanuM kApaDa ane ne ahiMsaka upAya dvArA kevI rIte ukela lAve, satyA- khAdInuM kApaDa, jIvatA DhoranI katala karIne meLavAyelA yAma graha, asahakAra, sAmAjika zuddhi arthe yojAtA vyakitagata yA DAnA joDA ane marelA DhoranA cAmaDInA cheDA, vIlAyatI sAmu Ayika upavAsanA prayogo-A badhA svataMtra saMzodhana ane davAo ane AyurvedanI davAo, kozeTAnA kIDA marI taiyAra vicAraNAnA viSe che ane A saMzodhanakArya .dhue karavAmAM AveluM rezama ane tevI hiMsA karyA vinAnuM dhAre te jarUra upayogI phALo ApI zake che, paNa A kAma ke rezama, madhamAkhIo mArIne ane mAryo tenA mA,vavAmAM javAbadArI mAtra sAdhuonI nathI, paNa samAjanA agresaranI tA amarelI AveluM madha-AmAM ekanI apekSAe anyane ApaNe ahiMsaka tema ja samAja vacce vasa cintakenI che. je sAdhuone dravya kahI zakIe chIe ane tenA upagane jarUra vadhAre AvA saMzodhanamAM rasa hoya teo jarUra AmAM bhAga le. je pasaMdagI ApavI ghaTe che. A upAMta utpa! ke ahiM sAlakSI sAdhuone AmAM rasa na hoya e bhale pitAnI rIte jIve haze te tenI utpAdananI kriyAmAM ja , chI hiMsA hovAnI ane vicare paNa teo je rIte vicare ane jIve te svara A badhuM hovA chatAM AvA ahiMsAlakSI utpAdanakArya mAM kalyANanuM sAdhaka, pramAdarahita, zramaparAyaNa ane sAmAnya . badhA sAdhu o e joDAvuM joIe e AgraDa mane samajAte janatAne pathadarzaka hovuM joIe. AthI vizeSa apekSA huM nathI. ahiMsa lakSI samAja ahiMsaka lekhAtI vastuonA AjanA sAdhusaMnyAsI viSe dharAvatA nathI. upaga upara khUba bhAra mUkta rahe ane tene pracAra karate rahe ane te vastuone potAnA jIvanamAM vadhAre ne vadhAre 'A viSaya aMge mArI vicAraNAne vadhAre spaSTa karavAnA apanAvate rahe ane utpAdakone ahiMsAnI vicAraNathI hetuthI e umeravA nI mane jarUra lAge che ke kaI paNa sAdhu sAdhu prabhAvita karato rahe eTale mArI draSTie pU tuM che. tAnA nAme, tyAga ane vairAgyanA nAme, kevaLa beThADu, nirUpayogI ane arthazUnya jIvana na jIve e ApaNuM sarvanI samudravihAra cintAno viSaya hovuM joIe, paNa mAnavI jIvananI AvazyakatAonuM utpAdana ahiMsaka rIte thAya e eka ja hetune ApaNuM saMdha taraphathI saMdhanA . ane tenA kuTuMbadareka sAdhu pitAnA samagra jIvananuM lakSya banAve, ane tenA utpA parivAra mATe tA. 4-11-60 kAtika vada 1 zukravAra rAvana danane ahiMsAzuddha ane satyazuddha banAvavA pAchaLa ja pitAnI eka samudravihAra javAmAM Avyo che. sTImara 'zAbhanA badhI zakitaone kendrita kare-evI ApanI apekSA epelo baMdarathI rAtrinA barAbara ATha vAgye upaDaze ane mane ekAMgI lAge che. huM puNyavijayajI nAmanA eka jaina agiyAra vAgye pAchI pharaze. A samudravihAramAM joDAnAra sabhya sAdhune oLakhuM chuM. teo varSothI aviratapaNe jaina sAhityanA sa zodhanamAM nimagna che ane e rIte samAjanI teo uttama vyakita dITha rUA. 2 ApavAnA raheze. dareka vyakitae pitAnI sAthe sevA bajAvI rahyA che. teo aneka sagavaDone lAbha laI rahyA eka vADakA ane camace lAvo ane e pelo baMdara upara che e uparathI e sIvanA utpAdanamAM ahiMsAzuddhi arthe rAtrinA 7-45 pahelAM hAjara thaI javuM. je so saMdha . gata temaNe lAgI javuM joIe ema kema kahI ke vicArI zakAya ? varSanuM vArSika lavAja 1 6. 5 na bharyuM hoya teNe A samudra A je ApaNI vacce vicaratA vinobAjI, SNamU , ke dAdA vihAramAM joDAvA mATe caDheluM lavAjama bharI devAnuM raheze. dharmAdhikArI AjanA jamAnAnA kharA sAdhu che ema huM zobhanA' sTImaramAM maryAdita avakAza hoIne A samudravihAramAM mAnuM chuM. ane dareka pitapotAnI rIte samAjane khUba sevA Ape che. Apane ema lAge che ke A sAdhu purUe, joDAvA icchatA sabhyone saMghanA kAryAlayamAM jarUrI rakama bharIne Aje je kAMI teo karI rahyA che te choDIne, manuSyanI pravezapatre satvara meLavI levA vinaMti che, jarUriyAtanA-ahiMsAnI dRSTie-utpAdananI zuddhi pALa maMtrIo: muMbaI jena yuvaka saMgha thI e sagavaDa na kaDI ke vicArI dAdA Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * 1, tA. 1-11-20 * prabuddha jIvana DaoN. padmanAbha jainIno sade karelo satkAra yunivarsiTI opha laMDananI skUla ophaoriyenTala enDa Adi viSe tyAM kazI ja pravRtti thatI nathI ane te aMge ruci dharA kana sTaDIjhamAM zrI padmanAbha nI chellAM 4 varSathI pAlInA vatA lokone saMtoSa Ape tevu jaina dharmane lagatuM kazuM lekacarara-adhyApaka-tarIke kAma karI rahyA che. temane tAjetaramAM sAhitya maLatuM nathI e zocanIya paristhiti tarapha sabhAjanonuM temanI yunivarsiTIe barmA, siyAma, kaDiyA, sIlona vagere temaNe khAsa dhyAna kheMcyuM hatuM. sAthe sAthe prabuddha jIvana je baddhadhamI dezomAM upalabdha hoya evA saiddhadharmonA prAcIna temane niyamita maLatuM rahetuM hatuM ane je teo niyamita sAhitya ane avazeSone abhyAsa tathA saMzodhana karavA mATe rIte vAMcatA hatA tenA eka sarakhA jaLavAI rahelA ucca eka varSanI "sTaDI lIva" ApIne A bAju mokalyA che. dheraNanI temaNe muktakaMThe prazaMsA karI hatI. ' teo okaTobara mAsanI 16 mI tArIkhe muMbaI AvyuM. temane tyAra bAda saMghanA pramukha zrI khImajIbhAI mADaNuM bhUjapratyakSa maLavAnI saMghanA sabhyone taka maLe e hetuthI tA. puriyAe bhAI padmanAbhanuM svAgata karatAM khAnapAnamAM Ajano - 17 mI okaTobaranAM roja sAMjanA saMdhanA kAryAlayamAM eka yuvakavarga zithila banatuM jAya che te viSe kheda vyakta karyo ane ' ' snehasaMmelana goThavavAmAM AvyuM hatuM. saMdhanA maMtrI zrI temanAmAM dharmaruci jAgRta thAya evuM jaina sAhitya pragaTa karavA paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe temane paricaya karAvatAM jaNAvyuM tarapha ane Aje dhArmika vidhio prAkRta bhASAmAM karavAmAM ke "bhAI padmanAbhanI vidyArthI tarIkenI ujajavaLa kArakIrdi si Ave che. tenuM ApaNI cAluM bhASAomAM rUpAMtara karavAnI koInA dilamAM temanA viSe Adara utpanna karAve tevI che. teo AvazyakatA tarapha upasthita bhAIbahenanuM khAsa dhyAna kheMcyuM sAutha kenerA-meMgAra-bAjunA vatanI che. janma digaMbara jaina hatuM. tyAra bAda bhAI padmanAbhanuM puSpahAra vaDe sanmAna karavAmAM che. karaMjAnA jaina gurukuLAmAM bhaNune 1844 mAM temaNe meTrikanI AvyuM hatuM ane a5hAra bAda sabhA visarjana thaI hatI. parIkSA pasAra karI. tyAra bAda nAsikanI haMsarAja prAgajI avalokanAthe maLelAM pustakAnI sAbhAra : ThAkarazI keleja dvArA 147 mAM temaNe bI. e. narsanI svIkAra sAthe yAdI parIkSA pasAra karI. pachI teo amadAvAda AvyA ane paM. lalita vistarA: vivecanakartA che. bhagavAnadAsa sukhalAlajInA mArgadarzana nIce gujarAta vidhAnasabhAmAM abhyAsa manaHsukhabhAI mahetAH prakAzaka : zrImatI kaMcanabahena bhagavAnadAsa karIne 1948 mAM temaNe saMskRta laIne ema. e. nI padavI mahetA tathA dhI esosIezana opha inDiyA, kiMmata rU. 9. prathama varga sAthe prApta karI. tyAra bAda sva. dhajAnaMda kosAMbI harisaMhitA: bhAga 3: lekhakaH nhAnAlAla dalapatarAma TrasTa taraphathI ziSyavRtti meLavIne teo pAlI ane be ddha dharmanA kavi, prakAzaka: mahAkavi nhAnAlAla smAraka samiti, 46 parimale viziSTha abhyAsa mATe sIlona gayA ane tyAM "vidyodaya Tempala sosAyaTI, elisabrIja, amadAvAda-1, kula seTanI kiM. rUA. 25. mAM eka varSa rahIne temaNe tripiTakAcArya nuM pada prApta karyuM. * vijJAna vicAra: lekhaka zrI popaTalAla govindalAla pachI gujarAta vidyAsabhAmAM eka varSa ane pachI banArasa hiMdu zAha; prakAzaka: mesarsa ena. ema. tripAThI limiTeDa, prinsesayunivarsiTImAM pAMca varSa pAlInA adhyApaka tarIke temaNe kAma sTrITa, muMbaI-2. kiMmata rU. 2. ' karyuM. tyAra bAda yunivasaTI oNpha laMDananI skUla oNpha eriye. Atama vANI: lekhaka: kavi trApajakara, prAptisthAnaka nTala enDa Aphrikana sTaDIjhamAM temanI pAlInA traNa varSa mATe zaradakumAra trApajakara, mu. trApaja, (sArASTra). kiMmata rU. 5. nimaNUka thaI ane 1856 mAM teo tyAM sahakuTuMba laDana jaIne * baMsarI mIThAzabharI: lekhaka: kavi trApajakara, prApti rahyA. traNa varSanI mudata pUrI thayA bAda temanI tyAM sthAyI sthAnaH zaradakumAra trApajakara, mu. trApaja, (saurASTra) kiM. rUA. 5. adhyApaka tarIke nimaNUka thaI. have temanI yunivarsiTIe haiddha * snehamRti zAntibhAI: saMpAdaka: zrI gokuLabhAI dhamI dezomAM saMzodhana karavA mATe temane eka varSa mATe A daulatarAma bhaTTa prakAzaka: zrI dilakhuza ba. divAnajI, arUNodaya, yatarAma sa bAjue mokalyA che. lajapatarAya roDa, pazcima vilepArle, muMbaI-57. ' : " bhAi padmanAbha ApaNI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM * * bhagavAna RSabhadeva; lekhaka zrI. jayabhikhkhuM, prakAzaka: vyAkhyAna ApavA mATe eka vakhata AvI gayA che. paM. zrI jIvana-maNi sad vAMcanamALA TrasTa, dilhI daravAjA bahAra, sukhalAlajI tathA dalasukhabhAI sAthe teozrI gADha saMbaMdha dharAve che. amadAvAda: kimata rU. 3,50. ' ' ' . . auddhadharmanA teo UMDA abhyAsI che ane jaina dharma sAhityathI AMbe A maeNra: lekhaka: zrI jayabhikhkhuM, , teo suparicita che. gujarAtamAM ThIka samaya rahelA hoIne prakAzaka: zrI jIvana-maNi savAMcanamALA drasTa, dilhI daravAjA gujarAtI bhASA teo barAbara samajI temaja bolI zake che. temanI bahAra, amadAvAda, kiMmata rU. 150. buddhimatA atyaMta AkarSaka che. ApaNAmAMnA ja eka svajanane sevAmUrti zrI vIracaMda pAnAcaMda zAha, saMpAdaka : ATalA lAMbA gALe ane AvA utkRSTa mizana sAthe ApaNI zrI jagannAtha desAI; prakAzaka: zrI vinoda vIracaMda zAha tathA vacce AvelA joine ApaNuM dila De AnaMda anubhave te zrI pramoda vIracaMda zAha, cetana, zIva reDa, muMbaI-22. svAbhAvika che. saMdha taraphathI temane huM hArdika AvakAra ' . . vA. ma. zAhanI tatvakathAo:kiraNa 1, kiMmata rU. 3. * * ApuM chuM." | tyArabAda padmanAbha jainI ahIM hatA te divasenAM 1 vA, me zahane jIvanasaza: kiraNa 2, kiMmata rUA. 3, vA. me. zAhane dharmasaMdeza:kiraNa 3, kiMmata rUA.3.50: keTalAMka maraNa, vilAyatanA anubhave, je skUlamAM teo adhyA - saMpAdaka : zrI tribhuvana vIrajIbhAi hemANI: prakAzaka: devajI paka tarIke kAma kare che tenA kAryavistAranI keTalIka vigato prakAzana maMdira, lIMbaDI, serA. pazcimanA dezamAM ane khAsa karIne IglAMDamAM zraddhadharmanA dhUpasugaMdha: (vArtAsaMgraha) prakAzaka: zrI rasikalAla . sAhityane keTalo phela thaI rahyo che tenI rocaka mAhitIo ' DAhyAbhAi ke rA, 40, govALiyA Teka roDa, muMbaI 26, ApI aneka bAbatonuM vivaraNa karyuM hatuM, ane jaina sAhitya kiMmata rR. 1-50, Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 catuvi zati jina stavana (zramad devacaMdrajI kRta ) saMpAdaka : zrI umezacaMdra jagaDa, prakAzaka : zrI jinadattasari saMdha, muMbai, 2, kiMmata rUA. 2000 pUrvIyana: lekhaka zrI navanIta parIkha, prakAzakaH khAlagAviMda kuberadAsanI kA~. gAMdhI bhAga, amadAvAda, kiMbhata rUA. 2.25 mahekhkhata kA paigAma : lekhaka zrI vinebA bhAve. prakAzakaH akhila bhArata sarva-sevA-saMdha prakAzana kAryAlaya, rAjabATa, kAzI, kiMmata : rUA. 2.50 cabala ke behaDAme': lekhaka zrI vinAkhA bhAve. prakAzakaH akhila bhArata sarvAM-sevA-saMdha prakAzana kAryAlaya, rAjadhATa kAzI. kiMmata rUA. 3. mAnavatAnuM mIThuM' jagata : lekhakaH munizrI nAnacaMdrajI mahArAja, prakAzaka: devacaMdrajI prakAzana maMdira, lI'baDI, saiArASTra kiMmata rUA. 3. gurjara graMtharatna kAryAlaya, (gAMdhI rastA, amadAvAda)nAM prakAzanA nigraMtha bhagavAna mahAvIra: lekhaka zrI jayabhikhkhu, kiMmata rUA. 4. gayuM jIvana matsyagalAgala : lekhaka zrI jayabhikhkhu, kiMmata rUA. 45. lAkhaDI khAkhanAM phUla e bhAga, lekhaka: zrI jayabhikhkhu, e bhAganI kimata rU|. 11. phulAMgAra ane bIjI kRtie| : lekhakaH zrI rAmanArAcaNu vizvanAtha pAThaka kimata rUA. 3-25. vizeSa kAvya: lekhaka zrI rAmanArAyaNa vizvanAtha pAka, kiMmata: rUA. 2.75. cetana prakAzana gRha (prAIveTa) lImITeDa, (rAmajI maMdira pALa, vAdarA)nAM prakAzane mekasI gAkInI zreSTha navalikAo : anuvAdaka : zrI bhAnubhAi vyAsa, (svapnastha) tathA zrI sureza joSI, kiMmata rUA. 5-50, mAnava ane paramANu sapAdaka DaoN. madhukara zAha ane subhadrA gAMdhI, kimata rUA. 5-5, gujarAtadarzana : saMpAdaka zrI bhogIlAla gAMdhI, kiMmata rUA.. naheru sapAdakaH zrI bhogIlAla gAMdhI, kiMmata rUA. 3. demAtaram : (navAM bALanATako) bhAga 1 : lekhaka: zrI ramaNulAla sonI, ki`mata za. 1aa. khecarakAkA : (navAM bALanATako) bhAga 2 : lekhaka : zrI ramaNuMlAla sAnI, kimata.rUA. 1aa. saMskAramUrti zrI hIrAlAla amRtalAla zAha 'pAgalapremIte maLatI e satya ghaTanAo viSayasUci pRSTha samatha AcArya hIravijayajI ...desAi vAlajI goviMdajI 125 paramAnaMda 127 sAdhusa MsthA aMgenA zrI zaMkararAva devanA pravacananI samAlAcanA... Do. padmanAbha khAte sace karelA satkAra ................................. 241 129 paramAna 6. 130 jona ane jUna zInsa 132 tA. 1-11 saMskAramUrti zrI hIrAlAla amRtalAla zAha muMbai zaheranA eka agragaNya nAgarika, vyApArI, udyAga pati ane vidvAnAmAM humAnya evA zrI hIrAlAla amRtalAla zAhanuM tA. 23-10-60 ravivAranA rAja 66 varSanI ummare muLa khAte avasAna thatAM ApaNA vizALa samAjane eka ahumUlya vyaktivizeSanI kheATa paDI che. temanA janma i. sa. 1894 mAM bhAvanagara pa.se AvelA varateja mukAme eka jaina kuTuMbamAM thayeA hateA. temanA pitAne muMbaimAM vilAyatI kApaDanA vyApAra hatA. temaNe prAthamika kreLavaNI bhAvanagaramAM lIdhelI, paNa pachI te badhA abhyAsa temaNe mukhamAM karele. ekinsTana hAiskUla bhArata meTrika sudhI ane tyAra bAda seMTa jheviyasa kaoNlejamAM temaNe sa mRta nasanA viSaye late zrI. e. nI parIkSA 1915 nI sAlamAM pasAra karelI, tyArabada temanA pitA sAthe te vyApAramAM joDAyA. ma LadAsa mArkeTamAM temanI peDhI hatI. vyApArI kuneha, khaMta ane parizrama vaDe vyApAranA kSetramAM temaNe bahu jaladIthI nipuNatA prApta karI lIdhI, vyApAra sAthe saMskRta sAhitya, tihAsa purANa, gALa zAstra, purAtattva vagere temanA rasanA aneka vidhayeAnuM adhyayanasaMzAdhana te| cAlu ja rahelu'. vaLI, rASTramAM cAlatAM prakhara AMdolanathI paNa te mukta rahI zake tema hatA ja nahi. gAMdhIjI ane temanA sAthI mahAdevabhAi, svAmI AnaMda, kAkAsAheba kAlelakara vagere sAthe teo 1918-19 nI sAlathI samAgamamAM AvelA ane te paricaya varSo sudhI kAyama rahelA. bhAvanagaramAM zrI nAnAbhAi bhaTTe zarU rela zrI dakSiNAmUrti vidyArthI bhavananI pravRtti sAthe tee nikaTapaNe sakaLAyelA hatA. zrI gijubhAie zarU karela khAlazikSaNane lagatI monTesarI paddhati tarapha teo prAraMbhathI ja khUba AkarSAyA hatA ane te prayeAga sArI rIte phAle phUle e mATe temaNe dakSiNAmUrti vidyA bhavananI khAjue AvelI TekarI upara pUrI sagavaDavAMLuM eka makAna baMdhAvI ApeluM. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-20 prabuddha jIvana jenuM uddaghATana sva. kastUrabAnA hAthe thayuM hatuM. 1823mAM gAMdhIjIne maMgaLadAsa mArkeTamAM khAdI ane svadezInA pracArArthe pitAnI peDhI upara temaNe bolAvelA ane e vakhate . 25,000nI rakama temaNe gAMdhIjIne aparNa karelI. temanA pitAnuM 1814 ke 1815nI sAlamAM avasAna thayA bAda mahemanI IcchA mujaba bhAvanagara khAte sTezana pAse jaina yAtrALuo mATe temaNe eka moTI dharmazALA baMdhAvelI ane zatrujya khAte eka derImAM pratiSThA-mahotsava karelo. muMbaInI jANItI zikSaNa saMsthA zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI kAryavAhI sAthe temane gADha saMbaMdha raheze ane te saMsthAne rU. 10,000nI rakama ApIne tenA peTrana paNa teo banelA temaNe siddhakSetra jaina bALAzramane paNa . 10,000 nI rakama keTalAka varSo pahelAM ApelI. hamaNAM ja eka mitra kAzI bAjue thaIne AvelA tyAM je sAranAtha buddhanuM eka bhavya, maMdira vIsa-paccIsa varSa pahelAM baMdhAvavAmAM AveluM che te maMdiranA phALAnI yAdImAM zrI hIrAlAla amRtalAla zAha taraphathI rUA. 5,000nI rakama maLyAnI noMdha levAnuM teo jaNAvatA. hatA. teo prasiddhithI haMmezA dUra rahetA hoIne keTalIye sakhAvata ane madada temanA hAthe thatI rahI hatI, jenI bahAranI duniyAne koI jANa nathI. Ama temanI udAratA, sevA ane saMskAranA aneka kSetrone sArA pramANamAM sparzatI rahelI ane aneka vidvAnone tema ja saMcAlakone TekArUpa banelI. upara jaNAvyuM tema temane vyApAra-dhaMdhe sArI rIte cAlato hato. ema chatAM 1930mAM jyAre savinaya sata 1. ane laDatanAM maMDANa maMDAyAM tyAre temanA dilamAM ugyuM ke jyAre paradezI hakumatane A dezamAMthI nAbuda karavA mATe AvuM pracaMDa AMdolana UbhuM thayuM che ane te khAtara ATalAM badhAM nAM kadana apAI rahyAM che tyAre pitAthI have paradezI kApaDano vyApAra thaI zake ja nahi ane e vicAra AvavA sAthe ja pitAne jAme vya pAra temaNe saMkelI lIdhe. tyAra bAda svadezI kApaDane vyApAra zarU karavA temaNe zeDe prayatna karelo, paNa varSo sudhI vilAyatI kApaDanA ekadhArA vyApArathI TevAyalane A vyApAra sAthe mananI ghaDa beDI nahi ane sAta-ATha varSe temaNe kaI khAsa vyApArapravRtti sivAya 1 - karyA. 1938mAM temanA be dIkarA amerikAthI TekasTAila enjiniyarIMga ane anya viSayomAM niSNAta banIne pAchA pharyA ane 1938nI sAla daramiyAna temaNe vasaMta vijaya TekasTAila :prInTIMga milsa ane vasaMta InDasTrIyala enDa enjiniyarIMga vakarsanI valI khA 1 sthApanA karI. tatkALa phATI nIkaLelA bIjA vizvadhe temanI A regika pravRttine ghaNo vega Apyo. zrI hIrAlAla zAha vidyArthImAMthI vyApArI banelA; have anukuLa saMyoga prApta thatAM teo vyApArImAMthI eka kuzaLa ane saphaLa udyogapati banyA. sAthe sAthe muMbaInI inDiyana maracanTasa ceMbara ane ola InDiyA menyuphekacararsa esesIezananI pravRttimAM teo sakriya rasa letA ja hatA ane e bane saMsthAe.nI aneka samitiomAM joDAIne dezane pitAnI zakita ane anubhavane lAbha ApI rahyA hatA. A sAthe ola InDiyA orienTala konpharansanI pravRtti tarapha paNa teo varSothI AkarSAyelA hatA. te konpharansanuM adhivezana bhAratanA koI paNa khUNe hoya tyAM teo acUka javAnA ja. dareka konpharansamAM temanA be traNa nibaMdhe rajU thayA ja heya. teo bApa ra tathA udyogapati hovA uparAMta eka saMzodhaka hatA. purANa kathAono AkAzanA grahanakSatronA sthAna tathA gatio sAthe meLa besADatI eka moTI thiyarI-vicArasaraNI-temaNe upajAvI kADhI hatI ane jyAre duniyAnA gaLe pitAnI A thiyarI Utaraze. tyAre tene nA prakAza maLaze ane AjanA dhArmika sAMpradAyika matabhedene mULa pAyo khasI jatAM enI meLe aneka matabhedenuM nirAkaraNa thaI jaze ema teo mAnatA hatA, temane pravAsane khUba zekha hato. bhAratamAM temaNe e tarapha khUba pravAsa karyo hato temaja yUropa amerikAne paNa teo thoDAM varSa pahelAM pravAsa karI AvyA hatA. - chellAM be varSathI teo DAyAbITIsa ane temAMthI thatI aneka zArIrika upAdhiothI pIDita hatA. mAMdagInA bIchAne paNa temane abhyAsa ane saMzodhanakArya cAlu ja hatAM, mAMdagI daramiyAna temanI khagoLa ane purANane lagatI , zene eka sAthe rajU karatA eka vizALa cATa-nakazA taiyAra karyo hato. ane te viSayamAM rasa dharAvato je kaI , snehI ke mitra Ave tene A cATanI vigate samajAvavAmAM tao zrama ke samayane bhUlI jatA. sAthe sAthe potAnAM - mAtuzrI tathA pitAzrInA smaraNane saMkalita karatA jaina samAja mATenA joDAjoDa be Arogya nivAse bhAvanagara khAte teo tainAra karAvI rahyAM hatAM. tene aMdAja Azare savA . lAkha rUpiyAno vicAga che. mRtyu samIpa jaI rahelA hovA chatAM A ArogyanivAse taiyAra thayelAM jovAnI jhaMkhanA teo . sevI rahyA hatA, paNa kA ne e iSTa nahotuM. lAMbI mAMdagIne pariNAme kSINa thaI rahelI kAyAe e kaTobaranI 23 mI tArIkhe savAre sADAnava vAge che 4 sa kheMce ane e rIte aneka kSetrane sparzatI ane potAnI mAlika pratibhA vaDe ujajavala karatI, samRddha banAvatI eka tejasvI kArakidIne anna AvyuM. sagapaNathI teo mArA banevI thAya, paNa e uparAMta ame bALavayathI gADha maitrI vaDe saMdhAyelA hatA, ane e maitrI Aja sudhI akhaMDita ane jIvanta rahI hatI. A rIte vicAratAM Aje jyAre huM temanI avasAnaneMdha lakhI rahyo chuM tyAre ; temanI sAthenA aneka prasagevAM mIThAM smaraNo cittamAM ubharAya che, hRdayane ruMdhe che ane jANe ke zarIranuM eka cirasAthI aMga : gumAvyuM hoya evI vikaLatA huM anubhavuM chuM. temane mArI upara apAra prema hato ane tethI temanI khoTa mArA mATe. kadI purAvAnI ja nathI. teo ucca keTinA sajajana hatA. temanA jIvanamAM sAdAI bharI hatI ane vidyApremathI temanuM AkhuM jIvana sabhara banyuM hatuM. je kaI viSaya hAthamAM le temAM bane teTalA UMDA UtaravuM e temanI khAsiyata hatI. purAtattva saMzodhana e temanI eka mukhya pravRti hatI ane pote je kAMI navuM zodhe te anyane kahevA samajavAne temane khUba zokha hato. temanA . jIvananA aneka pAsAone paricaya ahIM ApavAnuM zakya - nathI. saumya ane virala erI temanI anokhI jIvanapratibhA hatI, teo temanI pAchaLa saMpUrNa arthamAM temanAM sahadharmacAriNI evAM temanAM patnI meghIbahena, traNa putro tathA be putrIo mUkI gayA che. temanA pratye ApaNI sahAnubhUti che, ane temanA sucarita AtmAne zAzvata zAnti prApta thAya evI ApaNu savanI prArthanA che ! paramAnaMda Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ' ' prabuddha jIvana tA. 1-11 | pAgalapremIne maLatI be satya ghaTanAo (2) ' ( sapTembara mAsanA " rIDarsa DAIjesTa" mAM All that love could do -sA ma zuM na karI zake ? e mathALA nIce kisa herisana ane ke kenDAlanA praNayajIvananI dharaka kathA saMkSipta AkAramAM pragaTa karavAmAM AvI che, jene A vAda nIce ApavAmAM Ave che. ta ii) sane 1956nA navembara mAsanI eka savAre nyUyorkane davA karanAra DokaTaroe madada meLavavAnI hatI ane chatAM temane ' eka oNkaTara prayogazALAmAMthI Avate roja de riporTa vAMcavA nirAzA sAMpaDavAne saMbhava na hatA.' lAgyo. vAMcatAM jaNAyuM ke enI sAravAra heThaLanI daradI . pite DaoNkaTarane maLI AvyuM tene bIje divase sAMje che. ogaNatrIsa varSanI AnaMdI ane khUbasurata abhinetrI ke kenDala higinsanI bhUmikA bhajavatAM chellA aMkamAM hari ne " !'ve lohInA kensaranA jIvaleNa dardanI bhoga banI che. e grown accustomed to her face " (e lalanAnA mukhaabhinetrI mitra rekasa herisana dAkatarI tapAsa mATe "ke" darzanathI huM TevAyo chuM) e bhAvavAhI lirika gAyAM. zabdomAM pahelavahelI AvI tyAre enI sAthe hatA. DokaTare rekasane pitAne samAyelA sau bhAva eNe potAnA kaMThe dvArA vyakta karI dIdhA, maLI javA mATe saMdezo mokalyo. paNa moDe moDethI eNe mitrone kahyuM hatuM ke "khela cAlu rahevA - e samaye rekasa "My fair lady" nAmanA nATakamAM joIe ane raoN paNa khare, paNa Izvara ja jANe che ke mArI kesara kerI higinsanuM pAtra bhajavatA hatA. saMdezo maLe ne aMtara vedanA kevI hatI ! ane aMka pUro thaye ne huM ne pathamAM thoDA ja samayamAM hai. higinsanA cAluM lebAzamAM ja rekasa game te tyAM e mArI rAha jotI beThI hatI. eNe na ja DokaTara pAse pahoMcI gaye. khurazI para besI paDIne eNe piSa ka kharIdyA hatA ane mArI sAme pharI eNe utsukatAthI DokaTara sAme praznasUyaka dRSTi pheMkI. DaoNkaTare samAcAra ApyA. mane pUchyuM ke "me A seMghI kharIdI karI che paNa tamane sAmAnya rIte bephikara rahetA abhinetAne DaoNkaTare Apela ThIka lAge che ?" samAcArathI jabaro AghAta lAgyo. thoDI vAra herisanA pitAnuM ullAsathI daDhapaNe herisane javAba Apyo, "priye, nAka paMpALate tyAM ja besI rahyA. pachI eNe vadhu vigatAnI A pAka sarasa che ne tene khUba dIpe che. tuM hameza e mAgaNI karI. DokaTare cokhavaTa karI ke kenDalanI jiMdagI bacA- parije, ? vavA have kazuM thaI zake tema nathI. paNa jo koI atyaMta sahRdaya vyaktinI madada AvI maLe te "ke"nuM mRtyu zAMtimaya "ke' pramANamAM kAMIka UMcI ane sukomaLa aMgevAno ane pramANamAM kAMIka rAhatabharyuM nIvaDe. hatI. enI sukumAratA kAca jevI kahI zakAya, paNa enA caherA para pragaTa thatI udAratA ane enuM khaDakhaDATa hAsya herisana Ubho thayo ne jANe mAthA para haDAno ghA enA vyaktitvane epa ApatAM. pitAnI e viziSTa saMpattine thayuM hoya tema thoDI vAra jaDavat khaDe rahyo. De. sAthe hasta khyAla na hovAne kAraNe jyAre vartamAnapatromAM abhinetAo dhUnana karI tenI vidAya letAM herisananI AMkhamAM AMsu AvI aMge lakhANo lakhanArAo ene " Exquite bean pole gayAM. pAchaLathI eNe jaNAvyuM te pramANe eNe pite kene (kaDaLanA cheDane uttama seTA) kahetA tyAre "keraDa nI athavA tenI mAMdagI aMge kazuM paNa na kahevAnuM nakkI karyuM. "atyAra dhamAla macAvatI. sudhImAM e bicArIe keTakeTalI muzIbata veThI che ane chatAM pitAnA nAkano ghATa barAbara nathI ema mAnI te zoka e AnaMdI ja hatI. huM enA upara evI najara rAkhIza ane karatI; bharAu chAtIno abhAva ene sAlate. ene thatuM ke evI mRdutAthI enI kALajI karIza ke. ene badhuM jANavAnI dhaMdhAdArI naTIne mATe jarUrI evA AkarSaka vyakitatvane jarUra ja na rahe." pitAnAmAM abhAva ja che. DekaTaranA gharamAMthI nIkaLI rastA para AvatA herisane herane mAthAnA pAchaLanA bhAga tarapha dhakelI ne ha. hasavAnA vAghakAranA kuTuMbamAM janmelI "keTanuM bAlyajIvana traNa cAra prakAra eNe ajamAvyA ane chevaTe pitAne gamatA lezamAtra noMdhapAtra na hatuM. laDAIne samaye thatA bebamArAthI eka prakAra nakakI karyo. vAstava jIvananI raMgabhUminI kArakI bacavA enA kuTuMbane laMDana choDavuM paDayuM hatuM. caudame varSe danI kadAca sauthI vadhAre agharI bhUmikA mATenuM paheluM riharsala nokarInI talAzamAM e pAchI laMDana cAlI AvI ane eka ja jANe eNe karyuM ane e bhUmikA eNe te pachInA tetrIsa pharatI saMgItamaMDaLImAM nAnakaDI gAyikAomAMnI eka banI. mahinAo sudhI bhajavI. pAchaLathI eNe sAva nirmAlya khelomAM nAnI nAnI bhUmi kAo bhajavavA mAMDI. "ke" kahetI ke "amAre te roja . bhUtakALamAM herisane je bhUmikA bhajavI hatI te A navI nave nave sthaLe ghUmatA rahevAnuM. Aje A zaheranI hoTalamAM bhUmikA mATe jarAya madadarUpa na hatI. je prazaMsA raMgabhUmi upara ' te kAle bIjAnI. AvI doDAdoDa jene hoya te ja ekAMkI jIvana ene prApta thaI hatI te te uddhata vRSTa mazkarAnI tathA spaSTa te zuM teno khyAla karI zake." aDhArame varSe e eka philmamAM paNe vyabhicArI dekhAtA khelADI nI bhUmikA aMge hatI. vartamAna mukhya abhinetrI banI, paNa te philma sAva niSphaLa nIvaDI. patromAM paNa keTalIka vakhate evI TIkAo thatI ke herisane e pachI kenI tabiyata bagaDatI cAlI. ene thAka puSkaLa pitAnuM jIvana pite nATakamAM bhajavela pAtrone maLatuM Ave lAgata, DokaTaranA jaNAvyA pramANe enA zarIramAM lohI ochuM evuM ja rAkhyuM che. enAM bIjI vAranAM lagna paNa niSphaLa hatuM ane pAMDurogathI e pIDAtI hatI. chatAM enuM hAsya gayAM hatAM ane thoDA ja samayamAM lIlI pAmara nAmanI enI evuM ne evuM rahyuM, laDAI pachInA laMDananI keTalIka helomAM bIjI vAranI patnI sAthe laivaccheda thavAnI taiyArI hatI. thatA khelomAM e bhAga letI ane tyAM enI ThaThThArIe AvA mANasa pAse nyUka ane laMDananA ke kenDAlanI philma nirmAtAonuM dhyAna kheMcyuM. eka pachI eka cAra philmomAM Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * tA. 1-11-60 prabuddha jIvana rahI kee bhAga bhajavyo ane temAMnI ekamAM eNe 'cittAkarSaka hatAM. ekabIjAnI sAme kayAreka TIkAne jai rahe, ane pachI abhirAma vidUSakanI virala bhUmikA mATe prasaMsA meLavI. : ekAeka bane khaDakhaDATa hasI paDe." paNa pharI ekavAra gajabano thAka anubhavatI te khATale paDI DisembaramAM cUka cheDI banne IglAMDa pAchAM pharyA, paNa ane DokaTare pAMDuroga sivAya bIjuM koI kAraNa ApI na herisana bhAgye ja enA jUnA mitrone maLatA. eka mitre te zakayA. DokaTaree te " ne lAMbA samaya sudhI ArAma levAnI kahyuM paNa kharuM ke "huM jANuM chuM ke ene enI patnI mATe salAha ApI. atyaMta prema che, paNa badhe ja vakhata e patnI sAthe ja kema ? che. paNa jyAre 'The constant husband' nAmanA khelamAM gALe che te samajAtuM nathI." ' vikhyAta naTa Tekasa herisana sAthe ene bhUmikA bhajavavAnI vAta herisana potAnI patnIne vAraMvAra bheTa Apate. eka vAra AvI tyAre eNe ArAmane vicAra cheDI dIdhe. ene lAgyuM eka pachI eka ema cAreka jAtanA suMdara garama poSAka herisana ke eka uttama taka ene sAMpaDI che ane kisa pAsethI e ghaNuM kene mATe kharIdI lAvyo: 'kee te cAre avAranavAra paherI ghaNuM zIkhI zakaze. pitAnA pheTA paDAvyA. eNe jAhera karyuM. "A garama kapaDAM paherI huM AnaMdapUrvaka pharIharI zakuM eTalA mATe ame svIjharalenDa jyAre takhtA upara 'ke' ane herisana matyAM tyAre "ke"e pitAnA baMne hAtha laMbAvI mUvInI icchA dekhADI, jaIzuM. ahIMnI garamIne lIdhe e kapaDAM paherAtAM nathI." kahyuM paNa kharuM ke "tamArI sAthe kAma karavuM e eka lahAvo DisembaranI aThThAvIsamI tArIkhe seinTa merisa zaheramAM che." paNa herisana te akkaDa ja rahyA ne mAtra aupacArika kene gabhIra mAMdagI AvI. jhapATAbaMdha ene hospiTalamAM zabda "AbhAra" kahIne aTakI gaye. khaseDI, okisajana para rAkhI ane bahAranuM lohI paNa ApyuM. * pahelA divasanuM zUTiMga pUruM thayuM tyAre pitAnA eka vartamAnapa ne jAhera prajA samakSa vIsa mahinA sudhI * mitrane kee jaNAvyuM: "A te sAva nikura ne meTAIne eka pachI eka peTI mAhitI kenI mAMdagInA saMbaMdhamAM DhoMga karanAra mANasa lAge che. ane e raDI paDI. herisana jANIbujIne Apato gayo. AraMbhamAM mAMdagInA sama cAra aMge khabarapatroene eNe mAtra eTaluM ja kahyuM ke " ke - paNa te bAda herisana ne "ke' baMne cheDA ja samayamAM gADha nA khAdyapadArthomAM keka jherI padArtha AvI ga hoya ema premamAM paDI gayAM. jyAre My fair lady mAM che. higinsanI lAge che." bhUmikA herisane mAthe lIdhI tyAre ke' paNa enI pAchaLa gaI. eNe paNa Les Girls nAmaka citramAM kAma karavA aMge aThavADiyAmAM te ke hospiTalathI ghera pAchI AvI. karAra karyo ane nyUka ane holivUDa vacce vAraMvAra musApharI laMDananA "nA DokaTare herisanane kahyuM ke "A roga ja e karavA mAMDI. che. zarUAtamAM dhIme hAryA ane ekAeka sthiti gaMbhIra banI jAya. have tene ThIka che eTale ekAda varSa sudhI enI ciMtA 'eka ravivAre "ke" vimAna dvArA cUMka AvI ane eNe karavAnI nathI." - khabara ApI ke enuM potAnuM vajana sAta ratala jeTaluM ghaTI gayuM che. pitAne khUba ja thAka lAge che e vAta paNa eNe laMDanamAM pAchI pharyA bAda 'ke e pitAnI tabiyata sudharI jaNAvI. herisana ene tarata ja DaoNkaTarI tapAsa mATe laI te aMge khuzAlI vyakta karI, pite herisananI patnI che e gayo. sAmAnya azaktinI ja A prasaMge zaMkA hoya, aMge abhimAna letI. eNe kahyuM, "svIjharalenDamAM te mane , paNa ThekaTarI tapAsamAM te roga asAmAnya nIkaLI paDaze. jene ema ja lAgeluM ke have jIvanano aMta ja AvI lAge che. * lehInA kensaranuM jIvaleNuM da6 lAgu paDayuM hatuM. be rAta sudhI zekasa jAgate ne jAgate mArA khATalA pAse besI rahelo. huM jayAre AMkha ughADuM tyAre e hAjara ja ' pahelAmAM pahelI take kene paraNI javAne herisane nirNaya hoya. ene te leza mAtra ArAma nathI maLyo." karyo. 'ke e 1857ne jUna mahine nakkI karyo ne banne parAyAM. lamavidhi patyA bAda 'ke e khabarapatrIone ullAsathI jaNAvyuM, eprila mahinAmAM "My fair lady" ne khela laMDanamAM "mane jenI haMmeza IcchA rahetI te badhuM ja have mane maLI gayuM che." zarU thayuM. ke e jAherAta vAMcIne herisanane kahyuM, " have - tamane ATalI khyAti maLI che ke ATalA lokapriya thayA che rekasa herisana joDe rahevuM saheluM na hatuM, enuM ghera AvavA javAnuM sAva aniyamita, ene mijAja bhAre garama te ApaNA gharamAM ApaNane eka bALaka te joIe ja che " ane prakRti bhAre udima. paNa pitAnA deSa herisana haMmeza herisane pitAnI kRza ne phIkI paDI gayelI patnI tarapha saraLa bhAve kabUla karate, paNa te doSa dUra karavAno te prayatna ja joyuM, ne pachI mekarI mAMDI. " hajI mAne megne maLI zake na karate. paNa hare, jIvanamAM pahelI ja vAra eNe potAnI e tAro dekhAva ja kayAM che? tuM nizALanA chaThThA dhoraNamAM jAtane sudhAravAnI IcchA karI, paNa "ke" ne kazoka vahema Ave bhaNatI chokarI jevI te lAge che." ke e A kathanane mIThTho ema bhaLI eNe kazuM spaSTa karyuM nahi. pAchaLathI eNe jaNAvyuM virodha paNa karyo. hatuM ke "huM je kAMI paNa bolate, je kAMI Acarate e tarata ja herisane eka navuM sUcana karyuM ke emaNe bannee badhAmAM rahasya chupAvI rAkhavAnI eka mAtra icchA hatI. sAthe eka navI 6i9mamAM kAma karavuM. pite My fair lady "ke. pitAnI AturatApUrvaka kALajI rAkhe te vAMdho letA nahi. bhajavanAra kaMpanImAMthI chUTe thaI gaye. eNe bhArapUrvaka kahyuM mitre maLavA AvyA hoya te lAMbo vakhata bese te temane che ke "mane higinsanI bhUmikA bhajavavAne kaMTALo Ave che ane kahetI : "rakasane kAle savAranA pahoramAM ja kAme javAnuM hoi mane lAge che ke higinsa paNuM mArAthI kaMTALI gayo che. koI ' , ene ArAmanI jarUra che " ane mitrone vahelA gharabhegA thavuM bIjI vyakitae have e pAtra bhajavavuM ucita che. paDatuM. herisanane tyAM kAma karatA eka cAkaranA kahevA mujaba The Reluctant Debutante nAmanA emanA A baMne ekabIjAne koI viziSTa addabhUta rIte cAhatAM citramAMthI je Avaka thaI tene pariNAme e loke makAna badalI Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134. prabuddha jIvana tA. 1-11-60' methI havelImAM rahevA gayA. gharamAM be nekare rAkhyA. eka enI moTarano mArga rokI khaDA hatA. herisane temanI vaccethI rasa rAisa kharIdI lIdhI. "kenI gaNatarI mujaba te e zAMtithI pasAra thaze. eNe zAMtithI kahyuM: " "kenI mAMdagI gaMbhIra moTara rekasa mATenI ja bheTa hatI. hAsya sAthe eNe kahyuM, nathI. kadAca ene phalunI asara hoya." "mArA mATe te eka gharaDe ghaDe joDela lAkaDAne khaTAre basa che." pachI te lehInA niSNAta DokaTarane bolAvyA. thoDA zarIramAM azakti dinapratidina vadhatI jatI hoI "ke" mahinA daradI vadhAre jIvI zake e pramANe rogane kAbUmAM le ochuM ne dhImuM dhImuM kAma karI zakatI, paNuM enuM manobaLa evI koI davA hatI ? nA. herisana paNa hospiTalamAM ra. ene AgaLa dhakelatuM. AvatI vasaMta RtumAM pitAnI chelI ene oraDo ke'nA eraDAnI joDe ja hatA, jyAre mAnasika philma One more with feelingmAM bhAga levA aMgenA svasthatA meLavavA herisana AMTA mArate hatA tyAre karAra para eNe sahI karI. khabarapatrIe ene gherI vaLyA. have vadhu vakhata nATakI banavAnI me mahinAmAM "ke" takhtA upara ja DhaLI paDI. tarata ja herisanane jarUra rahI na hatI. gadgad kaThe eNe kahyuM: " ene ene, laMDananI eka hospiTalamAM khaseDI. veMkaTaranA sucana mujaba ghaNuM duHkha thAya che, paNa jyAre huM enI pAse houM herisane te eTaluM ja jAhera karyuM ke phephasAMnI sAdhAraNa bimArI tyAre e pitAnuM duHkha chupAvavA prayatna kare che, e kAraNe je ' che. lohI vAraMvAra ApyA bAda nava divasa pachI ke'nI huM ekAda kalAka bahAra jaI AvuM te te 'ke ne madadarUpa tabiyata sudharI ane eNe "yula brAinara' nAmanA naTa sAthe thAya ema DokaTare kahyuM che. " phArasamAM bhAga bhajavyo. cha divase sAMje, "ke e bhAna gumAvI dIdhuM. ne mRtaHprAya ka pitAno pATha karatI hatI tyAre herisana zAMtithI bAju paDI rahI. vaLate divase bapore teNe AMkho kholI. herisanane upara UbhA hatA. jyAre divasane aMte zUTIMga pUruM thayuM tyAre hAtha pakaDavA eNe pitAne hAtha cAdara upara laMbAvyo. spaSTa potAnA pati sAthe tenA hAthamAM hAtha nAkhI 'ke ghera gaI. zabdomAM eNe kahyuM, "sekasa, tane cAhuM chu." ane eTaluM pAchaLathI herisane kahyuM, "citra pUruM karatAM "ka"ne thAka te belatAmAM te tene prANa UDI gayo. : puSkaLa ja lagate hate. paNa mAre ene enuM kAma pUruM karavA kayAMka beTI asara thaI hoya ke kheTA khyAla baMdhAyA hoya devAnI ja jarUra hatI. pachI bhale enA pariNAme enuM mota te te dUra karavA mATe kisa herisane "ke" sAthenA potAnA Ave. mane lAge che ke A bhUmikA bhajavyA pachInA thAkane sahajIvananAM chevaTanA varSane saMkSepamAM khyAla Ave che. pitAne kAraNe ja enA jIvanano aMta Avyo." mATe e samaye bhArarUpa na hotAM jIvanane eka lahAvo hatA ema herisanane khabara hatI ke have enI patnI thoDA samayanI e kahe che. enA jaNAvyA mujaba te "meM je kAMI 'rane ApyuM mahemAna che. oNgasTamAM philma pUrI thatAM baMne ITAlI gayAM. tenA karatAM anekagaNuM vadhAre 'ke e mane ApyuM hatuM. "kenI DhAla pAkinemAM, khaDako upara "ke" ane herisana bane taDakA khAvA jevo banI gayA e kharuM, paNa "ke" kenDAlane koInI maherabesatAM. dUkALA samudra jaLamAM snAna karatAM ane TekarIomAM bAnInI jarUra ja na hatI. anugraha karavAmAM e ja haMmezAM pikanika mATe jatAM. "ke" vadhu ne vadhu nabaLI paDatI gaI. pahelI rahetI. varSothI loko mane kahetA AvyA che ke "herisana ! ' pachI eka rAtre "ke"nI tabiyata lathaDI jatAM tene UMcakI tuM mATe kayAre thaIza ?' Aje e lokone kahevA mudde harisana pAsenI hospiTalamAM laI gayo. potAnI daradInI saMbhALa samajAya che. koIne mATe kAMI paNa karI chUTavAthI ke tenA prayatna mATe DokaTara laMDanathI AvI pahoMcyuM. pAchaLathI ThekaTare kahyuM : mAtrathI paNa kevI lAgaNI thAya che te mane have mAluma paDI hatuM: "meM ene tapAsI tyAre enA zarIramAM 104 DIgrI gayuM che. dAna karavAnI bAbatamAM svIkAra e sauthI agharI vastu - jeTale tAva hato. ene cahere jhAMkhe paDI gayA hatA ane tenA che e huM samajI cukaye ." para parasevAnAM TIpAM jAmyAM hatAM. 'ke e dhImethI kahyuM ke muzkelIne sAmano karavAmAM priya pAtrane madada karI chUTavAnI bhahebAnI karI mane laMDana laI jAo. " utkaTa icchA mAtrathI ja tema karavAnuM baLa ke zakti pedA thaI * eraplenamAM jene laI javAya ema hatuM nahi. pAsenA jatAM nathI. herisanane "ke" sAthenA sahajIvanamAM te je vAta "zaheramAMthI ma-perIsa ekasapresamAM ene laI javI ema nakkI e khUba ja sArI rIte karI zakatA ho te abhinaya karavAnI thayuM. cIkAra gIradIvALI gADImAM eka bhalA musAphare pitAne je AvazyakatA hatI ane e abhinayanuM-vAstavika jIvananA kapArTamenTa jene mATe khAlI karI Ape. takhtA uparanA adharA abhinayanuM-kAya eNe umadA ne prazasya ka"nA DaoNkaTara kahe che ke " e musApharI mahA kaparI hatI, rIte pAra pADayuM hatuM. kenA kahevA pramANe te enAthI zvAsa paNa levAtuM na hatuM. Ama chatAM chevaTano paDade paDe te kSaNe paNa eka enAM phephasAM kAma karatAM hatAM paNa enI nADI dhaNI dhImI hatI. agatyane prazna aNaukelyA rahI jAya che. mAMdagInI hakIkatone amAre perisa para gADI badalavI paDI. rekasa herisana sTrecaranI chAvaravAne A sadhaLA prayatna chatAM e vAta bhAgye ja mAnI - tapAsamAM jhaDapathI bahAra gaye. meM pAchA pharIne joyuM che ke zakAya evI che ke saMvedanazIla buddhizALI vyaktine jIvaleNa nathI hasatI UbhI hatI. kelemAM aMgrejI khADI oLaMgavA maMdavADa AvyA chatAM tene lezamAtra khyAla ja Ave, te zuM mATe je sTImara taiyAra hatA tyA cAlAna javAnI IchAM 'e ke kenDala paNuM A badhe samaya abhinaya ja karatI hatI? te karI. chelle chelle eNe eTaluM pitAnI meLe cAlI lIdhuM. pachI A bannenA lagnajIvananA nATakamAM pradhAnapAtra kaNa ne Divara' upara sTImaramAMthI ene kenavAsanI ArAma khurazImAM gauNa pAtra koNa? besADI UMcakI laI javI paDI. lokoe herisanane oLakhI ' mULa lekhakeH jena ane jUna rebInsa, kADha hatuM ane DajhanabaMdha khabarapatrIo ane phoTogrApharo mukta anuvAda : bhUpendra trivedI ' 'muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTara na, B 466 vArSika lavAjama rUA. 4 ' prabuddha jaina 'nuM navasaMskaraNa varSa 22: aka 14 muMbai, navembara 16, 1960, budhavAra AphrikA mATaeN ziliMga 8 pra lAlacu kAMi kAMinA sagraha padArtha ke dhananA nahI paNa vicAra ane bhAvanAnA ya te. sauMgrahanA lAlacu sadA daridra sauMgrahathI na kAMi pamare ma phaLe. gagArI (tA. 14-5-'60) pravAha vahetA pravAha hoya te gakIe kema na paDe paNa jala tA vimala ne vimala ! gagAtarI (tA. 18-5-60) * X kema nahIM? gheADAMka sphuraNA [amadAvAdanI suprasidhdha zikSA saMsthA 'zreyasa'nA sacAlaka zrI lInAbahena maMgaLadAsa gacA me mAsamAM 'gaMgAtarI 'tIthanI yAtrAe gayelAM, te cAtrA daramayAna temane keTalAMka kAvyasphuraNA thayelAM. temAMnAM ceDAMka temanA taraphathI prabudhdha jIvanamAM pragaTa karavA mATe maLyA che, je nIce ApavAmAM Ave che.--ta'trI] gagAye paththara paththara khUMdatAM khaMjanapakhI pherAM cunatAM bhIMjAtAM gAtAM, UDatAM. ane huMya kema nahIM mAga'gA tArA paththara paththara khuMduka na? ke tArA pherAM pItAM ne temAM nahAtAM e khajana jevu... na kema gAna hAya, kema na uDDayana ? gagAtarI (tA. 18-1-ra * pAvanI! jItena zrI sukhai, jaina yuvaka saMghanu pAkSika mukhamaMtra chUTaka nakala: 20 nA paisA taMtrIH paramAnaMda A bhAgIrathIne gamyu haze, e gaMgAnA jJAtane gamyuM' haze kuMvarajI kApaDiyA vaLavuM nIcAM medAneA tarapha himALI geAdane cheDI cIla, devadAru, bheAjavRkSanIvanarAjI chADI vahevu kAMi kAMi ceAjana ceAjanAntara pASANamAM keDI kApatAM gu'jatA AdreSa sAthe tapta marubhUmimAM mAnavenI karuNatAmAM pUrIza`thI lepAvA ane e gaMgA UtarI gaMgAtarIthI e narI AMkhe tA dekhAya che UtaratI paNa tethIja te pAvanIne ! gagAtarI (tA. 13-560) x X zaheranI battIo AMkha mIcAi gai hatI, 'muMbaI Avyu' havAi jahAjanI bArIethI joyu AkAzamAM hatA chUTAviSkRTA tArA ne eja vistarI patharAyA hatA paNe jamIna para jANe koie DhALI dIdhA'tA AMgeDhInA aMgArA: lAla, nIlA, pILA, gheALA zaheranI battIe hatI gharaghara jalatI. aMgArA jevI jhabukatI hA ko huphALI, kA dajhADatI paNa, ne koi camakIlIya hatI. battIo AMgaLIthI cetAvelI! huM' hatI AkAzasthaUparathI jotI paNa have * pUrIza-vijJA + AMgaDI=sagaDI utaratu hatu. mAruM jahAja bhema taLe. bhAme zaheramAM pravezI mAre ya rAtri-andhakAra cetAvavI eka battI, ane te kevI? jhabukatI, huphALI, dajhADatI ke camakIlI e tu' jANe vidhAtA ! muMbai, gotarIthI pAchAM vaLIne (tA. 24-1-'60) --lInA ma`gaLadAsa navA varSa navA varSa huMce haze.. namAvI zIza yAsu' eTalI AziSaseATI kAramImAM dhairya dhArI jALavI mArI khumArI ne nijAnande rahuM mazagUla jevuM masta mheke gula kaTakaDDala --bahena bhAnu jhaverI * / tamaNo mA jyotirgamaya sUrya candra bhare teje, pRthvI saundarya thI bhare; mAnavIne bhare preme prA . e paramAtmane aniSTo jaganAM vAme, pAmeA utka iSTanA ulecavAM A aMdhArAM, ApaNA puruSAtha hA! --naTavara ma. dave Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana tA. 16-1180 khristI dharmaguru nirmANa karavA mATenI kaeNleja remana kethalika saMpradAyanA vaDA dharmaguru nAmadAra pipa taraphathI maLelI Arthika sahAya vaDe goregAMva khAte 45 lAkha rUpiyA kharcIne semInarI opha dhI ArcaDAyosIsa' eTale ke dharmaguru tarIkene AjIvana vyavasAya svIkAravAnI IcchAvALA umedavAra vidyArthIone tAlIma ane zikSaNa ApavAnI kaoNleja-mahA pAThazALA--mATe tAjetaramAM eka AlIzAna makAna nirmANa karavAmAM AvyuM che. A makAnanuM gayA okaTobara mAsanI. pAMcamI tArIkhe udadhATana karavAmAM AvyuM hatuM ane te mATe e sthaLa upara eka bhavya samAraMbha javAmAM Avyo hato. A semInarIne-kaeNlejanezI rIte udbhava thayo ane temAM dAkhala thatA vidhAthIone zuM zuM zIkhavavAmAM Ave che ane kyA prakAranI tAlIma ApIne eka khristI sAdhu-dharmaguru tarIke taiyAra karavAmAM Ave che tenI rUparekhA raju karate eka lekha revanDa phAdhara DI. pherADene lakhelo e divasanA TAImsa opha inDiyAnI paripUrtimAM pragaTa thayuM hatuM. tene jarA saMkSita karIne tene bhAvAnuvAda taMtrInoMdhapUrvaka nIce ApavAmAM Ave che. duniyAnA dareka dharma sAthe te te dharmanI sAdhusaMsthA semInarIne udbhava kema thayo ane tenuM svarUpa kevuM che te joDAyelI hoya che. ema chatAM A sAdhusaMsthAnuM je vyavasthita jANavA mATe upara jaNAvela lekhanA anuvAda tarapha vaLIe. ane amalI baMdhAraNa romana ketholika saMpradAyamAM jovAmAM paramAnaMda Ave che ane dharmaguru banavAnA umedavAra mATe pUrvatAlImanI je vigatavAra vicAraNA ane prabaMdha hovAnuM mAluma paDe che khristI dharmaguru nirmANa karavA mATenI koleja tevI racanA bhAgye ja anyatra najare paDe che. jaina saMpradAyamAM 1936nA jUna mAsanI 13 mI tArIkhe muMbaInA e sAdhu saMsthA bahu ja mahatvanuM sthAna dharAve che. dIkSita sAdhu thayA vakhatanA ArcabIzapa (romana ketholIka kizciyana komanA vaDA te bAda tene ati kaThaNa evo AcAra pALavo paDe che, paNa dharmaguru) revanDa De. jokIma lImAe jenI lAMbA vakhatathI apekSA samaya sAdhusamAjanuM niyamana karatI koI vyavasthA rAkhavAmAM AvatI hatI tevI- khristI dharmaguru thavA IcchatA nathI ane dIkSita thavAnI yogyatA prApta karavA mATe te vighAthIone jarUrI tAlIma ApIne taiyAra karanArI semInarIsaMpradAyamAM kaze ja prabaMdha jovAmAM AvatuM nathI. je koI kaeNleja-eTale ke mahAvidyAlayanuM uddaghATana karyuM hatuM. dIkSA levAnI bhAvanAthI Avyo-te nA hoya ke moTo-tene e nAnA sarakhA uddaghATana prasaMge hAjara rahelA cAra thoDA divasa Ama tema pheravIne-javAbadAra mANasonI saMmati umedavAra vidhAthIone uddezIne temaNe kahayuM ke " lidhI, na lIdhI, ane dIkSA ApI devAmAM Ave che. pariNAme dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke tame Aje eka evI jIvanapaddhati A sAdhuo moTA bhAge jaDa, teja vinAnA, bhUtakALamAM DubelA, akhatyAra karavAnA mArge jaI rahyA che ke jenI, temAM rahelA niSNANu, kriyAkAMDI, ajJAnabadhira ane dharmazAstranuM pATiyuM AdarzonI daSTie, anya koI jIvanapaddhati sAthe sarakhAmaNI . jJAna dharAvatA mAluma paDe che. AjanI duniyA sAthe ane thaI zake tema nathI. Ama chatAM emAM koI zaka nathI ke * Aje cAlI rahelA vicArapravAha sAthe temano koI meLa hota e ati kaThaNu jIvanapaddhati che. jIvananA koi sAmAnya nathI. jaina samAjane prANavAna sAdhusaMsthA joItI hoya te vyavasAya mATe tamane taiyAra karavAnA nathI, paNa eka prakAranA teNe AkhI saMsthAnuM-cAlu paraMparAnuM--navasaMskaraNa divya jIvana mATe tamane taiyAra karavAnA che. IzvaranA kuzaLa karavuM joIe ane pUrvatAlIma meLavIne pAtratA saMdezavAhaka banavA mATe je tAlImamAMthI tamAre pasAra thavAnuM siddha karyA sivAya koI paNa vyakti dIkSita banI na zake che te evI apekSA dharAve che ke te mATe tamAre UMcAmAM e kaDaka prabaMdha teNe vicAravuM joIe. UMcuM zikSaNa prApta karavAnuM rahe che, eTaluM ja nahi paNa, ahIM e jaNAvavuM asthAne nahi gaNAya ke khristI tamAre UMcAmAM UMcA divya guNe paNa prApta karavAnA rahe che. samAjamAM evI eka paraMparA pravarte che ke kaI paNa khristI A mATe tAlIma eka anivArya AvazyakatA che. duniyAne game kuTuMbamAM traNa cAra chokarA hoya te eka chokare DAkaTara thAya te vyavasAya hoya-pachI te DokaTarane haya, vakIlano hoya ke te bIje vakIla thAya. trIje enjiniyara thAya te kadAca pUrva- darajIne paNa heya-dareka vyavasAya mATe cokakasa prakAranI saMskAranA pariNAme ekAda chokarAnA dilamAM dharmagurune tAlImanI apekSA rahe ja che. koI paNa dhaMdhAmAM AjIvana vyavasAya svIkAravAnI IcchA jAge. AvA chokarAne saphaLatAnI prAptine tema ja pragatinI sAdhanAne AdhAra tene gya ummare upara jaNAvI tevI semInarImAM dAkhala karavAmAM lagatI ApavAmAM ane levAmAM AvatI tAlIma upara rahe che. Ave che, daza varSa sudhI tene aneka prakAranI tAlIma ane te pachI dharmagurune vyavasAya je A duniyAmAM mahAnamAM mahAna zikSaNa ApavAmAM Ave che ane chevaTanI parIkSAo ane ane umadA vyavasAya che tene sArthaka banAvavA mATe vadhAre kasoTIomAMthI pasAra thAya tyAra pachI ja tene khristI nakakara tAlImanI jarUra hoya te svAbhAvika che." sAdhu tarIkenI dIkSA ApavAmAM Ave che. e chevaTanI " A etihAsika pravacanane mahine tha na thaye, eTa dIkSA maLI eTale te AjIvana sAdhu tha, paNa tevI dIkSA lAmAM te ArcabIzapanuM avasAna thayuM ane pAdarIonI maLyA pahelAM koI paNa samaye umedavAra vidyAthI potAne ghera tAlImane lagatA upara jaNAvelA Adarzone amalI banAvavAnuM pAcho jaI zake che ane gRhasthAzramI banI zake che. vaLI daza kAya temanI pachInA AcabIzapa TI. raoNbarTasanA bhAge AvyuM. varSanA gALAmAM paNa vekezana daramiyAna te vidyArthI avAranavAra A navA ArcabIzape A nAnI sarakhI pravRttine vikasAvavAnuM pitAne ghera jaI zake che ane mA-bApa bhAI-bhAMDu sAthe rahI kArya apanAvI lIdhuM ane temanA kuzaLa mArgadarzana ane zake che. AvI vyavasthAne lIdhe koI paNuM na dIkSita thayelA A jana nIce e semInarI sthira pAyA upara mUkANI ane khristI pAdarI anya navadIkSita sAdhu karatAM vadhAre jJAnasaMpanna, temAM bhaNatA vidyAthIonI saMkhyA paNa vadhatI cAlI. zakti saMpanna, khaDatala ane sAhasika mAluma paDe che. jaina temanA athAga parizrama ane khaMtanA pariNAme, muMbaI khAtenA samAja potAnI sAdhusaMsthAnuM A dhoraNe je navuM saMskaraNa temanA bAra varSanA dharmazAsanakALane anta, eMzI vidyAthIo kare te vizALa janasamAjane jaina samAja jarUra sArA, prANavAna, dharAvatI eka vyavasthita AkAranI saMsthA temanA uttarAdhikArI ane AtmazraddhAyukta sAdhuo ApI zake. have ApaNe prastuta AcabIzapa greziyAsanA hAthamAM soMpavAne teo bhAgyazALI thayA. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-60 prabuddha jIvana 137 = ==== vidyArthIonI saMkhyA vadhatI cAlI, ane parelanuM makAna sAMkaDu paDavA mAMDayuM. 1853 nI sAlamAM uparanA dhoraNanA vidhAthIone taratanA upAya tarIke vAMdarAmAM AvelA pIlmomsa hAusamAM pheravavAmAM AvyA. paNa AcabIzapa greziyAsa jemane e samaya daramiyAna "kADInala" banAvavAmAM AvyA hatA temane lAgyuM ke saimInarI mATe have jarUrI badhI sagavaDe dharAvatuM navuM makAna UbhuM karyA sivAya cAle tema nathI. potAnA vIkAra - janarala thI lI. DAyara je uli kalakattAnA anya sArI che temanI madada laIne goregAma khAte semInarI mATe eka bhavya , makAna bAMdhavAnI thAjanA temaNe hAtha dharI. semInarInI sthApanAthI Aja sudhImAM 100 vidyAthIo pitAnI tAlIma pUrI karIne dharmaguruo banyA che ane 128 vidyAthIo Aje A semInarImAM tAlIma pAmI rahyA che. A semInarInuM uddaghATana karavAmAM AvyuM tyArathI Aja sudhInA 24 varSanA gALA daramiyAna A duniyAmAM pAra vinAnA pheraphAra thayA che, ema chatAM paNa dharmaguru banavA mATe jarUrI evI je najhara tAlIma upara e vakhatanA AcabIzape bhAra mUko hato tenuM Aje paNa eTaluM ja mahatva che. - dharmagurunuM kArya Izvarane mAnavInI samIpa lAvavAnuM che ane mAnavIne Izvara samIpa laI javAnuM che, tenAmAM Izvara ane mAnavInuM milana thavuM ghaTe che; te adhikRta anusaMdhAyaka che, izvara ane mAnavI vaccenA eka pulanI garaja sAre che. A semInarInI daza varSanI je tAlIma lIdhA bAda ane jarUrI kaseTIomAMthI pasAra thayA bAda ja koI paNa umedavAra vidyAthI dharmaguru banavAne adhikAra prApta karI zake che te tAlImanI AvA pula banavA mATe khAsa jarUra che. . A badhI cIja-semInarInA daza varSanA zikSaNamAM aMtargata dareka pravRtti ane anubhava-uparano hetu siddha karavAmAM madadarUpa bane che, paNa e badhA pAchaLa mULa mukhya uddeza te semInarImAM bhaNatA vidyArthIne AdhyAtmika tAlIma ApavAne che. jyAre A tAlIma vargomAM navA vidyAthI dAkhala thAya che tyAre zarUAtamAM duniyAnA badhA vyavasAya choDIne teo eka prakAranA ekAntavAsamAM-Close Retreat-mAM dAkhala thAya che; te pAMca divasa AtmanirIkSaNamAM, dhArmika prakriyAmAM ane prArthanAmAM gALe che. IzvaralakSI mArga tarapha navA umedavArane gheravA ane deravA mATe jenI khAsa nimaNUka karavAmAM AvI hoya che te pIriyuala DirekaTara"nI samakSa navA Agantukane raju karavAmAM Ave che, ane A rIte ekAvAsathI dara varSanI zarUAta thAya che, ane prArthanA ane dhArmika kriyAkAMDa vaDe tene dareka divasano prAraMbha thAya che. tenA dainika kAryakramamAM sAmAyika tathA vyaktigata ubhaya prakAranA AdhyAtmika vAMcana, AtmanirIkSaNa ane prArthanA mATe amuka samaya nakkI karela hoya che. A badhI pakriyAno hetu tene divya jIvanane adhikArI banAvavAno hoya che, tene vidyAthIonA samUha vacce haLImaLIne rahevAnuM hoya che, je tenA AdhyAtmika dhaDataramAM mahattvane bhAga bhajave che. A sAmUhika jIvana sAmAjika saddaguNone pAme che. te Atma- niha ane AtmavisarjananA guNonI khilavaNIne ghaNe avakAza Ape che ane netRtvanI tAkAtane ane sAmAjika javAba- dArInI bhAvanAne vikasAve che ane jene mArgadarzaka ane sevaka - ubhaya kakSAnuM kArya bajAvavAnuM che evA dharmagurUne mATe A zakita ane guNenI khilavaNI khUba jarUrI che. sAmUhika jIvana dvArA karavAmAM AvatI Apale samadhArayukata ane prasannatApUrNa evuM vyakitatva ghaDavAmAM bahu madadarUpa thAya che. tyAM je zAMtinuM-mananuM-vAtAvaraNa hoya che te bahArathI AvatA mulAkAtInA manamAM Azcarya tathA kAMIka mUMjhavaNa pedA kare che, kAraNa ke te AnaMda ane utsAhathI thanaganatA yuvAnone A gherI dhAmika zAntimAM-manamAM-dhara jevuM lAge ja kemae A mulAkAtInA manamAM prazna pedA thAya che. A virodhAbhAsanuM samAdhAne e hakIkatamAM raheluM che ke tyAM vasatA vidyAthI game te pravRttimAM rokAyela hoya te paNa, prArthanAnI ane dhArmika Adarza pratyenA samarpaNanI bhAvanA vaDe tenuM citta sadA yukta-AvRta rahetuM hoya che. covIse kalAka ane . sadAkALa ahIM vyApI raheluM A vAtAvaraNa tenA ghaDatara upara. bhAre baLavAna asara nIpajAve che. daza varSanA tAlImakALa daramiyAna vidyAthI zuM kare che, zuM bhaNe che te eka mahatvano prazna che. bahAranA mANasane e jANIne ghaNI vAra Azcarya thAya che ke koI paNa yunivarsiTI mAphaka ahIM paNa tenA abhyAsane cokkasa kAryakrama hoya che, A abhyAsakramamAM bhAtika tema ja dhArmika viSa tene zikhavAnA hoya che, ane varSa daramiyAna rItasaranI parIkSAo paNa levAmAM Ave che. AnuM kAraNa e che ke dharmaguru aneka viSathane sAro jANakAra hoya e atyanta jarUrI che ane tethI judA judA viSayonuM zikSaNapradAna e A semInarInI mukhya pravRtti rahe che. . pahelAM traNa varSa mukhyatve karIne bhASA ane sAhityanA abhyAsa pAchaLa rokAyelAM rahe che. leTIna, IglIza ane marAThI athavA kaNa-A bhASAone abhyAsa jabarajanA vyavahAramAM upayogI thAya e hetuthI karAvavAmAM Ave che. kAraNa ke je dharmagurune muMbaI pradezamAM kAma karAvavAnuM che tenA mATe A bhASAonuM jJAna ati Avazyaka che. vaLI sAhitya ane anya mAnavasamAjalakSI viSayone abhyAsa paNa tenI mAnasika tAlIma ane vikAsa mATe bahu jarUrI che ane dharmagurune eka sAMskArika vyakti banAvavAmAM te mahatvane bhAga bhajave che. tyAra bAda tatvajJAna Ave che. ane A viSayano abhyAsa tenI dharmopadezaka tarIkenI bhAvi pravRttine atyaMta piSaka che. atima satyanI je zodha pAchaLa mAnavInuM citta anAdi kALathI vyApRta rahyuM che te traNa varSa sudhI tenA khAsa abhyAsane viSaya bane che. skelesTIka phIlosophInI paddhati jemAM te pAraMgata bane che te uparAMta bIjI dArzanika paddhatione. paNa te abhyAsa kare che ane bhAratIya tatvajJAna tarapha te khAsa lakSya Ape che. tyAM bhaNatA vidyArthInuM jJAna bane teTaluM vistRta bane ane satata ane zIghratApUrvaka vikasI rahelA Adhunika vijJAnathI te paricita bane te mATe tenA abhyAsakramamAM phIjhIkasa ane bAyaleone samAveza karavAmAM Ave che. kAraNa ke AjanA dharmagurue vizALa tema ja UMDA evA jJAna vaDe, AjanA paraspara athaDAtA vividha vicArapravAho vacce vaicArika netA ane sAmAnya janatAnA pathapradarzaka banavAnuM che. A paNa je jJAnaprApti vijJAna ane philA sairI sudhI AvIne aTakI jAya che e jJAna vadhu banavAnuM. teNe dharmazAstranA adhyayana tarapha AgaLa vadhavuM ja joIe. tethI pachInAM cAra varSa divya vijJAna, dhArmika mAnyatA, dharmazAstra, dhArmika kAnUna, nItizAstra, lITache, ane khristI dharma saMsthAne ItihAsa-A A " , , Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 . prabuddha jIvana tA. 16-11-: A * badhA viSayonA zikSaNapradAna pAchaLa gALavAmAM Ave che. A che, jyAM te lokonI garIbAI ane vedanA najaronajare nihALe che. rIte tenA jIvananuM je mukhya kArya che te mATe te pUrI yogyatA temane vakatRtvanI tAlIma ApavAmAM Ave che ane dhArmika prApta kare che. tenuM kArya mAnavajAtane divya sRSTi taraphe laI viSaye upara temanI pAse lekho ane nibaMdha lakhAvavAmAM Ave javAnuM che. thIolojI-khristI dharmazAstranuM tatvajJAnalika che ane te sAmayika patramAM pragaTa karavAmAM Ave che. pAdarI mATe sauthI vadhAre mahatvane viSaya che. te jJAnaprApti A rIte tene abhyAsakrama badhI bAbatono pUre vicAra sAthe je "nakkara ' jJAnanA zikSaNa upara bhAra mUkavAmAM karIne vyavasthita rIte ane jarUrI badhA viSa ane pravRttione Avyo che te zikSaNanI pUrNAhuti thAya che. samAveza thAya e rIte ghaDavAmAM AvyuM che ane ema chatAM A sAthe ramatagamata mATe paNa A semInarImAM aneka jyAre vidyAthI" potAnA abhyAsakramanA cheDe Ave che tyAre prakAranI sagavaDa hoya che ane AnaMda vinodanA prasaMge, A semInarImAM gALelAM daza varSa tene bahu ochAM apUratAM - ujANIo ane pravAse, nATaka ane gAyanasamAraMbhe A bholuma paDe che. jyAre tene rItasara eka dharmagurunI dIkSA Apa badhuM niyata krama mujaba cAlu goThavavAmAM Ave che. saMgItanI vAne vakhata Ave che tyAre te mATe haju pite pUrI thogyatA paNa rItasara tAlIma ApavAmAM Ave che, kAraNa ke khristI prApta karI nathI ema tene lAge che; eka prakAranI gUDhatAnI anubhUti dhArmika jIvanamAM saMgItane, samUhagAnane mahatvanuM sthAna Apa tenA cittane AvarI le che; kAraNa ke A gaMbhIra prasaMge te eka vAmAM AvyuM che. sAdhAraNa AdamI maTIne "be duniyAne bhavya nAgarika banI A semInarImAM bhaNatA vidyArthIne tenA bhAvI kAryane jAya che, khristI sAdhusaMsthAno sabhya bane che. tyArathI tene lakSamAM rAkhIne ravivAranA divase AsapAsa rahetA lokone dharmo- eka dharmaguru tarIke oLakhavAmAM-svIkAravAmAM-Ave che. padeza ApavA mATe mokalavAmAM Ave che. vaLI tene hospiTalamAM mULa aMgrejIH reva. phAdhara DI. pherA ane garIba lokonA lattAomAM paNa avAranavAra mokalavAmAM Ave anuvAdaka: paramAnaMda "pAgala premIne maLatA bIjA be kissAo .. ['pAgalapremI nI kathAe UbhI karelI samasyAne huM vicAra karI rahyo hato, evAmAM navajIvana prakAzana maMdira taraphathI pragaTa thayela - jIvananuM bhAthuM" e mathALAnI eka pustikA mArA jevAmAM AvI. A pustikAmAM zrI maganabhAI je. paTele saMpAdita karelA zrI ravizaMkara mahArAjanA ceDAMka pravAsa-pravacanane saMgrahita karavAmAM AvyA che. A saMgrahamAM " lagna eTale svArpaNa" ane "eka sarakArI sArI". e ziSa nIce be sAmAjika kissAo rajU karavAmAM AvyA che, "pAgalapremI nI ghaTanA pAchaLa rahelI samasyAne ukela zodhavAmAM madadarUpa ane e AzayathI e bane kissAo mULane kAMIka TUMkAvIne kramasara nIce ApavAmAM Ave che.] * lagna eTale svArpaNa banne pati patnInI A vAta sAMbhaLIne huM te AzcaryamAM bhAla naLakAMThAnA eka gAmamAM munizrI sattabAlajIe DAM garakAva thaI gayo. mane thayuM ke meM prazna zuM pUcho ne mane varSa pahelAM eka zibira zarU karyo hato. huM paNa e zibiramAM uttara zuM maLyo! bannene paraspara prema joi mane atyaMta gaye hato. temAM roja sArI sArI dharmanI vAta thatI. e AnaMda thayuM. te pachI pelA mAdhA bhagatane meM pUchayuM: "tame lagna gAmanA mAthA bhagata nAmanA eka eDa raja niyamita rIte karyuM e pahelAM A maNi apaMga che ema tame jANatA hatA ? vAta sAMbhaLavA Ave. bhAre bhAvika mANasa. roja kathAmAM Ave. hAjI," bhagate kahyuM. kramaza: zibirane chelle divasa Avyo. pelA mAdhA bhagatane te pachI lagna kema karyuM ?" thayuM: "zibiranA chellA divase badhA mAre tyAM bhajana kare te "mane thayuM ke A bicArInI sevA koNa karaze? AkhI kevuM?eNe zibiramAM AvelA saune premabharyuM nimaMtraNa jiMdagI duHkhI thaze. eTale enI sevA karavA meM tenI sAthe ApyuM. huM paNa tene tyAM gayo. raImAM dALa ane roTalA bhAvapUrvaka lagna karyuM." banAvyA hatA. eDanI strI maNi 30-35 varSanI haze. bahu A che lagnajIvananuM rahasya.lagnane artha thAya che arpaNa thavuM, suzIla, pavitra ane premALa. eNe saine premapUrvaka satkAra karyo. premanuM DhoLAI javuM. temAM sukha meLavavA karatAM sukha ApavAnI DI vAra pachI jyAM te beThI hatI tyAMthI kaMIka levA khasI, bhAvanA che. eTale jenI sAthe lagnagraMthithI joDAvAno vicAra karae khasatI hatI tyAM mArI najara enA paga upara paDI. enA vAmAM Ave tenI pAsethI sukha maLaze evI AzA rAkhyA karatAM . paga pataLA deraDI jevA hatA. meM sahaja bhAve ene pUchayuM : huM tene sukhI banAvIza evI bhAvanAthI lagna karavAmAM Ave te "kema bahena, tamAre paNa nathI zuM ?" jiMdagImAM kadI duHkha bhogavavA vAro na Ave. jyAM banne pakSe - mArA praznane uttara ApavAne badale eNe pAse UbhelA potAnA svArpaNanI bhAvanA hoya tyAM duHkha zI rIte UbhuM rahI zake ? pati tarapha AMgaLI karI kahyuM: "pUchI juo emane, kadi kAMI jyAM levAnI nahi paNa ApavAnI ja vRtti pradhAnapaNe hoya tyAM duHkha dIdhuM hoya te. huM daLuM chuM, rasoI karuM chuM, vAsaNa khUTe zuM? eka daMpatInA jIvananuM rahasya paNa A svArpaNanI mAMjuM chuM, bheMsa dehu chuM, ghara paNa lIpuM chuM. mAtra pANI bhAvanAmAM hatuM.' emane bharavuM paDe che." - strI bolavAnuM pUruM kare che tyAM enA patie kahyuM, - eka saMskArI sannArI mahArAja, ene pUchI juo ke, meM kadi ene duHkha paDavA huM eka saMgrahasthane tyAM gayA hatA. emane tyAM tulasI dIdhu che ? meM ene badhe jAtrA karAvI che. gADI maLI tyAM rAmAyaNa vaMcAya. emane bAvIza trevIza varSanI eka dIkarI. tenuM gADImAM laI gaye, ne moTara maLI tyAM moTaramAM besADI jAtrA nAma vanalIlA. enAM bA bahu bhaNelAM nahi, paNa saMskArI. huM karAvI che. pAlItANA gayo tyAre khabhe besADI DuMgara upara . emanI AgaLa grAmodyoganI vAta karatA hatA tyAM pelI dIkarI laI gayuM hatuM ne badhe darzana karAvyAM hatAM. " AvI. e dIkarI sAthe keTalIka vAte thayA bAda tenI bAe kahyuM A zibiramAM uttara Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SEARCLE tA. 16-11- prakhu ddha jIvana ke "mahArAja mArI dIkarI te enA sAsarAmAM bahuM ja priya AtmA du:khI thAya. mATe bA, tuM mArI ciMtA na kara. mAruM. thaI paDI che. ene itihAsa sAMbhaLavA jeve che." du:kha huM bhogavI laIza. bhAre vivAha bhale kAyama rahyA." , sAMbhaLavAnI jijJAsA batAvI eTale emaNe vAta zarU karI. "enI A vAta sAMbhaLI huM kAMI bolI zakI nahi. mahArAja, e nAnI hatI tyAre vanamALI nAmanA eka boluM paNa zI rIte ? pelA AI. sI. esa. thayelA chokarAne - chokarA sAthe ene vivAha karelo. e chokarAnA bApane sAro te A saMbaMdhI kazI khabara ja nahotI. eTale bIje divase pagAra maLatuM hatuM. paNa daivI ge mAbApa bane AsmAta e te ene gAma ga. vanalIlAno nirNaya meM enA pitAne gujarI gayAM. chokaro kAkAne tyAM rahI ucharyo ane bhaNe. jaNAvyuM. vivAha kAyama rAkhyo ane tenAM tarata ja lagna lIdhAM. jaNAze. vivAha kAyama rAkhyuM ' e meTrikamAM Avyo tyAre mArI dIkarI paNa meTrikamAM hatI. sabhAge je varase lagna thayAM te ja varase e chokare mArI dIkarI meTrikamAM pAsa thaI; chokare nApAsa thaze. ame * meTrimAM pAsa thaze. pachI cAra varase grejyueTa thaze. ene dIkarIne kolejamAM mUkI. tyAM paNa e pahele varSe pAsa thaI; grejyueTa thayAne traNa mahinA nahotA thayA tyAM ene mAsika so chokaro nApAsa thayo. chokaro bIje varSe paNa meTrimAM nApAsa rUpiyAnA pagAre eka simenTanA kArakhAnAmAM nokarI maLI. thayo. ame dIkarIne kolejamAMthI uThADI lIdhI. cheka trIje varSa kArakhAnuM zaherathI dUra cAra mAIla eka jaMgalamAM hatuM. tyAM paMdara paNa nApAsa thaze. mane thayuM ke mArI AvI hoziyAra karIne vIsa kArakUne eka cAlImAM kuTuMba sAthe rahe. mArI dIkarI paNa Avo vara! meM vivAha toDavAno saMkalpa karyo. paNa tUTe zI tyAM gaI. mArI dIkarI raI, bharata, sIvaNa, gUMthaNa, citrakAma, rIte? meM emane (mArA patine) vAta karI. paNa emaNe e saMgIta vageremAM kuzaLa. tyAM gayA pachI dhIme dhIme potAnI AsavAta manamAM lIdhI hoya ema mane na lAgyuM. pAsanI bahenane te eka yA bIjI rIte upayogI thavA lAgI. keInuM : "evAmAM emane vilAyata javAnuM thayuM. tyAMthI pAchA kapaDuM phATI gayuM hoya te sAMdhI Ape. sIvI paNa Ape. vaLatAM emane amArI nAtanA eka vidhAthI sAthe saMgAtha thaI keTalIka bahenene eNe sIvatAM zIkhavyuM; keTalIka bahenane bahu gaze. e bhAI AI. sI. esa.nI parIkSA ApIne AvatA ochA kharace bhAtabhAtanI raI kevI rIte banAvAya te paNa . hate. paricaya thatAM emanI najara enA para TharI. e ene ghera ' zIkhavyuM. koI vAra navarAze ane e laI AvyA. mane batAvIne khAnagI mAM kahyuM: "AI. sI. esa. pustaka vAMcI saMbhaLAve; enA AvA mIlanasAra ravabhAvane che. dIkarIne pasaMda paDe te vAta karI che. mArI dIkarIne Avo kAraNe badhAM enA upara khuza khuza thaI gayAM. eno pati bhaNelo-gaNele vara maLe te kevuM sAruM! eTale huM harakhAtI bahu bhalo. e nAmuM lakhavAnuM kAma kare. mArI dIkarI koI vAra harakhAtI vanalIlA pAse gaI ane kahyuM: "bahena, A chokarAne tenA patine vadhu kAma hoya te copaDA ghera maMgAve ne nAmuM je, tane pasaMda hoya te goThavIe.' bolavAnuM pUruM karuM chuM lakhavAmAM madada kare. A rIte enA svabhAvanI suvAsa AkhA ; tyAM te belIH "bA, A tuM zuM bole che? AvuM bolAya? kArakhAnAnA kAmadAromAM lAI gaI ane pitAnA patine bhAre vivAha te thaI gayo che. eka vakhata jIbhe bolI gayA tathA sAsarAnA kuTuMbanA badhA mANaso prema teNe jItI lIdhuM." pachI pharI zakAya?" "vivAha te teDI zakAya." meM kahyuM. - pitAnI dIkarInA jIvananI tenI bAe saMbhaLAvelI A e te sAmAnya mANasa toDe. ApaNe ochAM ja kathA tyAre jyAre mane yAda Ave che tyAre tyAre mArI - ' evAM chIe? ApaNe te eka vAra vacana ApyuM te naja AMkha AgaLa eka suzikSita, saMskArI Aya sannArInuM cita teDAya. enAM mAbApa jIvatAM hota te keTalAM duHkhI thAta! khaDuM thAya che. e te saMteSa laIne gayelAM. have je saMbaMdha tUTe te emano ravizaMkara rahArAja AtmazuddhinuM satra - (gheDA samaya pahelAM sANaMda khAte Azare cha mAsa sudhI laMbAyalA-munizrI saMtabAlajI rita-zuddhipaganI eka lAMbI samAlocanA prabuddha jIvanamAM karavAmAM AvI hatI. tAjetaramAM thAmaNA khAte zrI babalabhAI mahetAe eka nAnuM sarakhe zuddha prayAga karyo hato, jenI vigata temaNe pote "ravarAjya dhama"mAM pragaTa karI che, sANaMdanA upara jaNAvela zuddhiprAganI bhUmikA, kariyA ane pariNAmamAM ane prastuta zuddhiprAganI mikA, praSiA ane pariNAmamAM guNavattAnI daSTie keTale pharaka rahe che te "prabuddha jIvana'nA vAcakaeNnA khyAlamAM Ave te hetathI svarAjyadharmamAM pragaTa thaye . e lekha ahIM sAdara uddhata karavAmAM Ave che. saMgI) - A vakhate ekAda mahinA pachI huM thAmaNa avya cAlatI hatI. ane A davAkhAnuM paNa gAmanI bahAra che tyAre jANavA maLyuM ke amArA gAmanI bhAgoLe AvelI eTale e carcAmAM ciMtAne bhAva paNa vyakta thato hato. mane thayuM grAmazALAnA AcAryane tyAM corI thaI che. ' banyuM hatuM evuM ke cerInI bIka te ahIM sudhI pahoMcI che e 'javI joIe. ke A zikSakabhAI emanA page vA Avyo hovAthI eraDAmAM e ja divasamAM gAmanI sImamAMthI keinAM lIbuM corAsUtA hatA ane emanAM patnI bahAranI parasALamAM khulelAmAM thanI te koInuM ghAsa vaDhAyAnI vAte saMbhaLAtI hatI. sImanI satAM hatAM. rAtre agiyAra vAgyAnA arasAmAM koIka mAse gADAvATamAMthI gADAM bharI bharIne mATI khAnagI khetaromAM aMdhArAmAM AvI e bahenane gabharAvIne emanA gaLAmAMthI ThalavAtI hatI ane gADAvATa baLadane cAlavA mATe trAsarUpa sonAno doro jhUMTavI lIdhA. bahena eTalAM badhAM gabharAI banI gaI hatI. e vAta badhAne khUMcatI hatI, paNa gAmagayAM hatAM ke e bUma sarakhI na pADI zakyAM. corI karanAra AgevAnanuM nAma laIne keNuM enI sAthe bolI bagADe? mANasa nAsI gayA pachI zikSaka vagere jAgyA paNa ene bahu A badhA banA viSe jANIne mArA manamAM vyathA artha na hatA. A banAvane paccIsa divasa thaI gayA hatA. thaI ane mane thayuM ke A badhI gAmanI azuddhio kahevAya, amArA gAmanA lokala borDa davAkhAnAmAM DaoNkaTarenI e dUra thavI joIe. A badhAmAM zikSakanAM patnInA dorAnI badalI thavAthI navA DaoNkaTara AvyA hatA. huM emane maLavA carI eka nimitta banI. vyaktigata maLIne huM keTalAkane kahuM te game tyAre emanA kuTuMbamAM zikSakane tyAMnI cerInI vAta AmAnuM keTaluMka jarUra aTake, paNa A jAtanuM azuddha jIvana pragaTa thaye . e lekha 2. pachI thAmaNa che eTale e ca Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 prabuddha jIvana sAruM nathI ema badhAMja vicAra karatAM ya e mATe zuM karavu? emAMthI mane sAta divasanA prAthanAmaya upavAsa karavAnuM muthu. amAre tyAM bhItapatro lakhavAne rivAja che. A niNaeNya pachI meM mArA mananA bhAveA vyakta karatu eka bhIMtapatra lakhyuM, emAM meM aThavADiyAnA A prArthanAmaya upavAsanA niya jaNAvye. gAmamAM cAlatI azuddhionI thoDI vAtanA nirdeza karyAM ane emAM pelA deArAnI cerInI vAtane paNa ullekha karyAM. meM jaNAvyuM ke, " A corI koi paNa saMjogAmAM jenAthI thai heAya. ' enAthI eka moTI bhUla thai gai che, eNe bhUla kabUla karavI jo e AvI bhUla karanAramAM potAnuM nAma jADera karavAnI hiMmata naddhi hoyate| enuM nAma bahAra nahi paDe tenI huM khAtrI Apu' chuM. "gAma bahAra rahe tyAM te AvuM ane ja, ane Avu tAM cAlyA ja kare" e jAtane eka nirAzAvAdI sUra paNa gAmamAMthI nIkaLatA huM sAMbhaLuM chuM. A sar bilakula game tema nathI ane gAmane mATe koi rIte hitakara paNa nathI. zikSaka zuM ke ApaNA gAmamAM rahetA kAI paNa sAmAnya jana zu-gAmamAM kAnaya tyAM Avu bane te 'e kevI rIte banyuM haze ? ane AvuM thatuM zI rIte aTake ? - evuM vicAra ApaNA manamAM UThavA joie. ane e rIte vicAra karavAnI sau gAmalokAnI pharaja che ema samajavu joie. " prabhu ApaNane saine satbuddhi Ape. - bhIMtapatranA A lakhANathI gAmamAM ciMtAnI lAgaNI prasarI gai ane lekAmAM A vAtanI carcA cAlI. keTalAka leka te amuka amuka kAmanA amuka amuka bhAio upara pahelethI ja vahemAtA hatA. eTale emane thayuM ke evA leAkA upara kaMi ne kaMi dabANa lAvavu ja joie, jethI cAra hAtha Ave te khalabhAinA upavAsa . AthI bIje divase bhIMtapatra upara me' A pramANe jAhera karyuH "mArA jANavAmAM AvyuM che ke keTalAka bhA amuka amuka vyakti upara vahema AvatA hAvAthI emanA upara dabANa lAvavAnA vicAra calAve che; te amate mAre kahevu joie ke mArI A prAnA upavAse-tame cAra pakaDI lAvA ke senAneA dArA lAvI Ape! eTalA mATe nathI. . A te ApaNA saiAnA dilamAM cAra karyAM kayAM bharAi beThA che ene zodhI kADhavAnI preraNA maLe eTalA mATe che. eTale kAi koinA upara ajugatuM dabANa lAvaze te e mane nahi game. A saptAhane te ApaNI darekanI Atmazuddhinu saptAha banAvI sUkA. cArane AvavuM haze teA e enI meLe mArI pAse Avaze. phAie ene lAvavAnI jarUra nathI." A bhI'tapatrathI gAmanuM vAtAvaraNa ja badalAI gayuM. saptAha daramiyAna huM savAra-sAMja prAthanA karatA, grAmasaphAi karatA, bhIMtapatrA upara vicAra ke bhAvanAne prere evAM lakha lakhatA, sAMje thADuM pharavA jate, rAtre late latte prArthanAsabhAge yeAjAtI hatI emAM jatA ane prArthanA bAda tyAM AvelAone saedhatA. dareka lattAvALA peAtAnA lattAnI su Mdara saphAi karIne sabhAnu AyeAjana karatA. lattAnA bhAI, baheneA ane bALako moTI saMkhyAmAM bhegAM thaine gaMbhIrapaNe prAthanAmAM bhAga letAM ane huM prArthanA bAda je kAMi kahu enA upara vicAra karatAM. divase divase gAmanI havA zuddha thatI jatI hatI evuM mane lAgatuM hatuM ane mAruM mana paNa prasanna rahetu hatuM. tA. 16-11-23 paNa mane evI khAtrI na hatI ke cerI karanAra bhAi A upavAsa kALa daramyAna AvIne maLI jaze. cerI karanAra bahAragAmanI vyakti paNa hoI zake. ene mArA upavAsanI khabara paNa na paDe. ane khabara paDe teA enI eTalI asara na paDe evuM ya te. A prAthanAmaya upavAsathI kaMi nahi te| mArI temaja gAmanI azuddha tA echI thavAnI ja evI te| mArI zraddA hatI ja. paNa banyuM evu ke trIje divase sAMje eka bhAi mane ekAMtamAM maLavA AvyA. mArA hAthamAM emaNe eka ciThThI mUkI. emAM lakhyuM hatuM ke A dArAnI ceArI me karI che ane mane enI mAphI Ape. mane navAi lAgI ke AvA bhaNelA gaNelA ujaLiyAta kAmano mANasa AvI cerI kare ? paNa enI sAthenI vizeSa vAtacIta parathI mArA mananI khAtrI thai ke cArI te| eNe ja karI che. eNe e cerI kevA saMjogAmAM, zA mATe ane kevI rIte karI hatI e badhu karyuM. dArA tA enA hAthamAMthI corI thai te divasathI pAchA na Ave e rIte cAlI gayA hatA. enI eka pAi paNa enA hAthamAM AvI na hatI. meM pUchyuM 'paNa tane A je kAMi thayu che e khATu thayelu lAge che?' eNe kahyuM, "etA khATu ja thayuM che. te ! Aja savAranuM te meM khAdhu' paNa nathI", 'tyAre tuM have kadI cArI nahi karavAnI pratijJA laiza kharA ? thoDIvAra vica ra karIne eNe kahyu, 'kadI corI na karavAnI pratijJA te, na lai zakuM.' e jANe lAcAra thane khelatA hatA. meM kahyuM, 'tane A khoTuM thayuM lAge che te paNa cArI karavAnI pratijJA na lai zake? kai kAraNu ?" 'kAraNa teA zu', paNa evI pratijJA mArAthI paLAya na hatuM tamArA jevAnI pAse pratijJA lauM ane pALu nahi te hu pApamAM paDyuM. kAkanA khetaramAM zAka ke kairI jo te mane e tADavAnuM mana thaI jAya.' enA mananA bhAva samajIne me .ane bIjo savAla pUchyA, 'pazu AvI meTI cerI pahelAM te kadI karelI ?" 'jI hA.' tyAre tuM evI cerI na karavAnI pratijJA le kharA? e kahe, 'evI pratijJA jarUra lauM, ane bhUskhalabhAi, tamArI pAse lIdhelI e pratijJA huM barAbara pALIza,' Ama kahIne eNe mArI phArU hAthavatI pANI melIne 'huM kadI AvI cerI karIza nahi ke karAvIza nahi' evI pratijJA lIdhI. mane AnaMda thaye e bhAie vidAya lIdhI e pahelAM me ene salAha ApI ke "te meTI cerI na karavAnI pratijJA lIdhI, paNa nAnI cerImAMthI ja maTI cerIe pedA thatI hAya che, eTale tu nAnI cerI paNa na karIza". e bhAi kahe ke, * ene mATe pratijJA teA nathI lIdhI, paNa prayatna tA karIza ja, ' Ama haLaveA banIne e vidAya thayA. enI Arthika sthiti te bahu ja nabaLI hatI. ema chatAM meM kahyuM ke, 'tAre A ceArI thai che e badala kaMika tyAga karavA jo.e. eNe pUchyuM. ' zu tyAga karuM? tame jaNAve. ' meM ' kahyuM ke, * pAMca rUpiyA dharmAdAmAM nakhAze ?" te kahe ke, 'jarUra. pAMca rUpiyA hAthamAM Avaze eTale tamane ja ApI jaiza, ane tame ThIka lAge tyAM dharmAdAmAM vAparajo.' cothA divase meM bhIMtapatra mAraphata gAmaleAkAne A badhI hakIkata jaNAvI ane kahyuM ke, "jemanA upara keTalAkane vahema hatA eve A mAsa Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-0 nathI. A tA bhaNelA gaNelle eka ujaLiyAta kuTuMbaneA bhAsa che. eNe zA mATe Avu karyuM" enI vigate paNa nahi ApuM. ane tame koi evuM nAma mArI pAsethI jANavAnI icchA paNa na rAkhaze. huM eTaluM jaNAvu chuM ke ene A corI karavA badala pastAvA thayA che. ane AvI cerI na karavAnI eNe mArI rUbarU pratijJA lIdhI che. prabhu enI pratijJA pALavAnuM baLa Ape evI mArI prAthanA che. ApaNe sA paNa ApaNA vanamAM AvAM je kAMi pApa pesI gayAM hoya ane dUra karavA mathIe, ApaNuM A prA"nA-upavAsanuM saptAha te cAluja rahe che. prAthanAsabhAe paNa nakkI thayelA lattAomAM cAlaze. paraMtu AjathI te saptAjha pUruM thAya tyAM sudhI huM pANI uparAMta jarUrI khIju gheADu'pravAhI levAnI chUTa mUkuM chuM." prabuddha jIvana Ama A saptAhe apArA peAtAnA tathA amArA gAma mATe eka suMdara zuddhisaptAha nIvaDayuM.pekSA bhAi bhAI bhAgI gayA enI gAmaleka upara paNa sArI asara paDI ane prAnA viSenI ghaNAtI zraddA vadhI. pelA bhAinuM nAma me kAne na kahyuM enI asara enA upara bahu bhAre paDI. e paNa badhAMnI sAthe prAthanAmAM te AvatA pazu hu' vAMcatA houM tyAre paNa koika vakhata zAMtithI besI rahetA. hu ane nAnI cerInI vAta yAda karAvuM e pahelAM eka divasa eNe peAte ja kahyuM ke, ' khakhalabhAi, have te nAnI cArIpaNu nahi karuM.' mANasanA hRdayamAM prAthanAnuM baLa kevuM gahana rIte kAma karatu hAya che tenu A prasaMgathI mane vizeSa darzana thayuM, kAi mane pUche ke A zuddhiprayAga hatA? te huM kaDu ke zuddhiprayega kahA tA supriyAga--AvA zuddhiprayAga te mane game che. paraMtu Ane zuddhiprayoga paNa zA mATe kahevA ? A te zuddhinu kArya ja thayuM. meM evu nAma ApyuM zuddhisaptAha.' babalabhAi mahetA prakIrNa noMdha zrI mahAvIra jaina vidyAlaye hAtha dharelu Agama-prakAzanakArya zrI mahAvIra jaina vidyAlaya jaina zve. mU. vibhAganI eka jUnI ane jANItI saMsthA che. tenu mukhya kAya esa. esa. sI. pachItu ucca zikSaNa letA jaina zve. mU. vidyArthI one rahevA khAvA vagerenI sagavaDa Ape evAM muMbai, amadAvAda, vaDAdarA tathA pUnA khAte UbhAM karavAmAM AvelAM chAtrAlaye calAvavAnuM ane e sivAyanA anya sthaLAe bhaNatA jaina vidyAthI one ziSyavRttio vaDe TakA ApavAnu rahelu che. A uparAMta te sa MsthA taraphathI prakAzanapravRtti cAle che ane te dvArA Aja sudhImAM cha ke sAta ucca koTinAM ane daLadAra prakAzanA thayAM che. A saMsthA taraphathI tAjetaramAM eka navu sAhasa hAtha dharavAnuM nakakI karavAmAM AvyuM che. A sAhasa jaina dharmanuM samagra mULa Agama sAhitya pragaTa karavAne lagatu che. je sthAna vaidika dharmAMmAM veda-upani SadanuM che te sthAna jaina dhamamAM Agamonu che, A AgamAmAM meoTA bhAge bhagavAna mahAvIranA mukhya gaNadhara gautamasvAmI * ane bhagavAna mahAvIra vaccenA praznottarA-saMvAda-saMkalita karavAmAM AvyA che. A kAraNe A AgamAne bhagavAna mahAvIranI mULavANI tarIke oLakhavAmAM Ave che ane tethI tenu jaina 1412 dharmaprathAmAM asAdhAraNa mahatva che. tene kALa 2500 varSa - jeTalA jUnA lekhavAmAM Ave che. AjathI 1500 varSa pahelAM (vIra nirvANu sa. 1980mAM) saiArASTramAM AvelA vallabhIpura khAte jaina AcAya zrI devadhi - gaNu kSamAzramaNe tatkAlIna bahuzruta jaina AcAryaMnI eka pariSada khelAvI hatI ane maukhika para parAthI cAlI AvatA AgamapAne saMkalita ane soMpAdita karIne e AgamAne temaNe graMthastha karAvyA hatA. te AgamAnI tyAra bAda aneka hastalikhita prata| thatI rahelI, paNa aneka prate aneka hAtheAthI judA judA samaye lakhAyelI hovAthI A pratAnA pADe badhA ekasarakhA jaLavAi na rahe e svAbhAvika che. vaLI bhinna bhinna mAnyatA dharAvatA AcAryonA hAthe paNa mULa pAThAmAM bheLaseLa thatI rahI hoya e paNa eTalu ja svAbhAvika che, Adhunika kALamAM A hastalikhita AgamAne mudrita rUpa ApavAnuM bhagIratha kAryaM saiAthI prathama sva. jainAcArya zrI sAgarAna darie karyuM hatuM. tyAra pachI A jaina AgamAne azataH ke samagrapaNe, mULa ke anuvAdanA rUpamAM, prasiddha karavAnA jaina samAja taraphathI aneka prayatno thatA rahyA che. sva. sAgarAna dara zve. mU. saMpradAyanA ane tapagacchanA-kaTTara soMpadAyikatAne varelA--AyAya hatA. temanI A truTinI yA temanA Agama prakAzanamAM paDelI jovAmAM Ave che. AvI ja truTi Aja sudhI pragaTa thayelAM khIjAM aneka Agama prakAzanomAM paNa najare paDe che. vaLI sva. sAgarAnaMda sUrinA prayatnAne Aje lagabhaga paccAsa varSa thavA AvyA. tyAra bAda Aja sudhImAM saMzodhana pravRttinA khUba vikAsa thayA che. vaLI aMgata sAMpradAyika mAnyatAothI alaga evI taTastha dRSTie AjanA yuganI vizeSatA che. vaLI AjanA purAtatva sa'zAdhake-pUrvanA ane pazcimanA hata AgamAnI pramANabhUta . AvRtti mAgI rahyA che, vartamAna yuganI A jarUriyAtane dhyAnamAM lane zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA kAya vAhakoe Agama prakAzanane lagatI eka ceAjanA hAtha dharavAtA niya karyAM che. AvA mATA kAryanI javAbadArI sadbhAgye muni zrI puNyavijayajI tathA paMDita klasukhabhAi mAlavANiyAe svIkArI che. A banne vyakita evI che ke je janme jaina hovA chatAM sAMpradAyika anivezAthI mukta che ane bannenu Aja sudhInu jIvanasazAdhanakArya ane jaina dharma sAhityanA abhyAsa . pAchaLa vyatIta thayelu hoine AvI moTI javAbadArIne pahoMcI vaLavA mATe te ane pUrA samatha che. A Akhu Agama sAhitya-mAtra mULa ja-600 pAnAnA evA 16 bhAgamAM pragaTa karavAmAM Avaze. kula daza hajAra pAnAM thavA sabhava che. A kArya pUruM karatAM lagabhaga navathI daza varSa lAgaze ane te pAchaLa kharca lagabhaga cAra lAkha rUpiyAnA thaze evI gaNatarI karavAmAM AvI che. A Agama granthamALAnA mukhya saMpAdako munizrI pUchyuMvijayajI ane paDiMta zrI dalasukhabhAi mAlavaNyAnI salAhasUcanA pramANe ane temanI dekharekha tema ja doravaNI heThaLa A kAya karavAmAM Avaze. mukhya sapAdakA petAne yAgya jaNAya tevA vidvAnAne judA judA AgamAnuM sa MpAdana kArya soMpaze, A Agama graMthomAM mULa pAThanI sAthe jarUrI pAhAntarA ApavAmAM Avaze, temaja mULa Agamono paricaya ApatI prastAvanA viziSTa prakAranI mAhitI ApatAM pariziSTo temaja zabdasaci vagere ApavAmAM Avaze. A kAryanA pacArika Aravidhi tA. 6-11-60 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 142 ravivAranA rAja amadAvAda khAte luNasAnA upAzraye munizrI puNyavijayajInA sAnnidhyamAM karavAmAM AvyeA hateA. e prasa Mge saMsthAnA maMtrI zrI caMdulAla vadhamAna zAhe prastuta yAjanAnI vigatavAra samajUtI ApI hatI ane A prasaMge upasthita thayelA paMDita sukhalAlajIe, muni jinavijayajIe temaja anya aneka vidvAnA, saMzodhako ane AgevAna jainAe A yAjanAne hArdika AvakAra ApyA hatA. AvI virATa yojanA hAtha dharavA addala zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA kAryavAhakone dhanyavAda dhaTe che. zabdanI aMtima sarakAravidhi ane Ajanu' zaherI jIvana prabuddha jIvana Aje ApaNA samAjamAM kAinuM mRtyu thAya che te tenA zabane vAMsa vaLIAnI banAvelI nanAmI upara gADhavI, DhAMkI ane bAMdhIne maranAra vyakitanA sagAvahAlAM smazAne lai jAya che ane lAkaDAnI ciMtA gADhavIte te zabdanA agnisaMskAra karavAmAM Ave che. A badhI vidhi pAchaLa svajanasamudAyane pAMca cha kalAka rokAvu paDe che. ApaNI A kALajUnI paraMparA che. Aje meTAM zahero astitvamAM AvyAM che ane zaherAmAM vasatI janatA potapotAnA vyavasAyamAM khUba rAkAyelI hoya che. zaherAnA vistAra vadhatA jatA hovAthI sagAsabaMdhInA sArAmAThA prasaMge eka sthaLethI bIje sthaLe jatAM AvatAM khUba samaya lAge che. meTA zaheramAM svajananuM mRtyu thatAM ghaNI vakhata sagAvahAlAM pUratI saMkhyAmAM ekaThA thai zakatA nathI ane tevI paristhitimAM zakhate smazAne pahAMcADavAnuM ane vidhisaranA agnisa'skAra karavAnuM kAma najIkanA kuMTubIjane mATe eka meTI AphatarUpa banI jAya che. ghaNI vakhata jyAre koi marI jAya che tyAre nanAmI mATe zuM zuM lAvavuM, mRtadehane kema bAMdhavA ane citA kema khaDakavI tenI hAjara rahelA puruSone purI khabara hAtI nathI. vaLI upara varNavI tevI zakhato nIkAla karavAnI prathAnuM svarUpa khristI lokonI tema ja musalamAna lokAnI Ane lagatI prathA sAthe sarakhAvatAM ApaNI surucine sakhata AghAta pahoMcADatuM lAge che ane dareka mRtyu prasaMge ApaNe have A prathAnAMpheraphAra karIe to sAruM evA vicAra koi pazu saMskArI vyakitane AvyA sivAya rahetA nathI; Ama chatAM paNa saikAothI cAlI AvatI prathAne tADavAnI eTale ke tene vadhAre sabhya AkAra ApavAnI hi Mmata kAi karI zakatuM nathI. AnuM eka e paNa kAraNa che ke svajananuM mRtyu e bahu nAjuka prasaMga che ane tevA prasaMge ekaThA thayelA jUnavANI samudAyanA Agraha moTA bhAge cAlatu Avyu che. ema ja cAlavuM joie e prakAranA hAya che. kAi hiMmata karIne cAra paiDAvALI sTrecara maMgAvIne te upara mRtadehane mUkIne lai javAnuM sUcave che, te AsapAsanA sarvAMvahAlAM 'zuM amArA khabhA bhAMgI gayA che?' evA javAba ApIne uparanI sUcanA karanAranu meDhuM baMdha kare che. bahu najIkanA svajano UMDI gamagInImAM DUbelA hoya che, eTale te navA vicAranA hoya te paNa tyAM sudhI A vAta pahoMcADI zakAtI nathI. paNuM have vakhata pAkI gayA che ke A prathAmAM jaddhithI pheraphAra karavAmAM Ave ane je nanAmImAM zamane bAMdhIne deDAdoDapUrvaka lai javAnI prathA che tenA sthAne cAra paiDAvALI sTrecara-eTale ke TrolI-je khaNu MkharuM moTA zaheranA AjanA dareka smazAnamAM hAya ja che te magAvIne te upara rAkhane rItasara gehavIne AdarapUrNAMka-zAMtipUrvaka smazAne pahoMcADavAmAM Ave ane sAdhanasa Mpanna kuTuMba hAya te! A zabavAhinIne phUlahArathI zaNagAravAmAM Ave. tA. 16-1167 mRta vyakita sAthenA pAchaLa rahelA svatratAnA saMbaMdha vicAratAM AvA pheraphAra vadhAre sabhyatAbharyo lAge che, suruci yukata bhAse che, eTaluM ja nahiM paNu, AjanA bhIDa ane bhIMsavALA zaherI jIvanamAM vadhAre sagavaDabharyuM lAge che. jyAre paNa kuTuMbamAM koi avasAnaTanA ane tyAre te AvA Agraha najIkanA svajano taraphathI dAkhavavAmAM Ave tA, hu dhArU' chuM ke, pracalita jUnI prathAmAM bahu jaldithI pheraphAra thai zake tema che, kAraNake navA vicAranA ghaNAkharAne A vAta kharekhara gamatI 'hAya che, paNa moTA bhAge jUnavANI mAnasa dharAvatA vRddha DilAnAM A bAbata aMgenA akkaDa valaNane lIdhe, che ema te emaja cAlyA kare che, ane A navI rIte mRtadehane smazAne pahoMcADayA bAda, mubai jevu zahera ke jyAM ilekaTrIka krameTAriyama-eTale ke ilekaTrIsITIthI khALavAnI sagavaDa--UbhI karavAmAM AvI che tyAM lAkaDAnI ciMtA gADhavIne agnisa skAra karavAmAM Ave che tene banne vIjaLIthI mRtadehane bhasmIbhUta karavAmAM Ave te vadhAre vAyAgya che. jUnI prathA pramANe mRtadehane geAThavAyelA lAkaDAnA DhagalA upara mUkavAmAM Ave che ane tenI upara khIjA lAkaDA khaDakavAmAM Ave che ane pachI bahu najIkanA sagAM Aga mUkIne citAne pragaTAve che. Ama ApaNA svajananA dehane bhaDabhaDa baLatI citAmAM bhuMjAtu jovu paDe che, jethI ApaNuM dila khUba dubhAya che ane citta eka prakAranI jugupsA anubhave che. jyAM sudhI khIjo koi upAya nahote tyAM sudhI A bAbatamAM pheraphAranI zakayatA naheAtI, paNa have jyAM zaheranA sudharAi khAtAe zabane vIjaLIthI khALavAnI geAvaNu karI che tyAM jUnI prathA cheADIne A sagavaDatA ApaNA leAkeAe vinA sakAce lAbha letA thavu joie ane jyAM evI sagavaDa na hoya tyAM evI sagavaDa pUrI pADavA mATe zaheranA nAgarikAe hIlacAla zarU karavI joie. A vidyuhana kema karavAmAM Ave che te joie. krameTAriyamamAM mRtadehane jo nanAmImAM bAMdhIne lAvavAmAM Avye hAya te| te nanAmIne eka TrAlI upara gAvavAmAM Ave che. ane ilekaTrIka cekhara pAse te TrAlIne lai javAmAM Ave ane te caMkharanuM khAraNu khAlIte nanAmIne aMdara sarakAvI devAmAM Ave che. ane pachI vIjaLInA pravAha cAlu karatAM ceMbaranI aMdara agnizikhA prajvalita thAya che. ane ekAda kalAkamAM AkhI nanAmIne bhasmibhUta karI nAkhe che ane tenI bhasma patarAnA moTA eka thALAmAM bharIne bahAra lAvavAmAM Ave che, jemAMthI mRtadehanA asthine kAi jaLAzayamAM padharAvavAnI mAnyatA dharAvatA sagAvahAlAM asthi vINI lai zake che. nanAmIne bAMdhyA sivAya zabdane gADImAM gAThavIne lAvavAmAM Avela hoya te kremeTAriyamamAM vaLI vAMsanI kAmacalAu nanAmI taiyAra hoya che te upara mRtadehane mUkIne pachI upara jaNALyu te mujaba ilekaTrIka cembaramAM mRtadehane sarakAvI devAmAM Ave che. ahIM khaMtA paNa khyAla ApavAnI jarUra lAge che. koi paNa mRtyu thayu hAya ane koi mAraphata krameTAriyamamAM kahevarAvavAmAM Ave te tyAMnA mANase sTrecara sAthenI TrAlI jevI .gADI sucavela sthaLe lai Ave che. pachI sagAMvahAlAM zakhate te sTrecara upara gADhavIne kremeTAriyamamAM lai jAya che ane tyAM tene vidyutasa MskAra thAya che. tenu kula bIla rUA. 17 Ave che. ekalI gADInuM sAdhAraNa rIte za. 3 bhADuM paDe che, paNa atara vadhAre lAMbu hoya te| te pramANe thoDu vadhAre bhADuM ApavAnuM rahe che. nanAmItA sAmAna ane lAkaDAnI ciMtAne khaca AvI Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jarUra vadhI jAya che. sAdhAraNa ane garIba mANase| mATe A sagavaDa aneka dRSTie bhAre rAhatarUpa che. tA. 16-11-0 A noMdha lakhavA huM kema prerAyA te prasaMga ahIM' ApuM te anekane mATe kadAca te mAdaka banaze, mArA banevInu theADA divasa para avasAna thayuM. khabara paDI ke tarata ja ame badhAM sagAvahAlAM temanA ghera ekaThAM thayAM. mArA manamAM vicAra te AvyA ke mArA anevIne gADImAM lai jaIe ane vIjaLIthI temanA agnisaskAra karIe te sAruM, paNa dharamAM kuTuMbamAM vaDilanA sthAne mAtra mArI bahena ane tene A vAta sUcavAya kema? koI bIjI bAbata aMge huM tenI pAse gayA, eTale tene javAba ApIne sAthe sAthe jaNAvyuM ke mAre Amane nanAmImAM bAMdhIne nathI laI javA. temane gAMDImAM ja laI jA ane tyAM paNa vIjaLIthI ja temane agnisaMskAra kara evI mArI RcchA ane Agraha che. ane A eTalA mATe kahu chuM ke ApaNe jo AvA pheraphAra karIzu te sAdhAraNa mANasA ApaNu anukaraNa karaze. jUnI rIte cAlavA jatAM sAdhAraNu mANasAne mukha jevA zaheramAM keTale trAsa ane hADamArI paDe che tenI mane khabara che." vaNapUchaye bahene pote ja A pramANe peAtAnI icchA darzAvI eTale mAreA mArga saraLa thai gayA ane te mujaba badhI vyavasthA karI ane pAra pADI ane smazAnayAtrAmAM AvelA saiA kAne A pheraphAra bahu gamyo. taratamAM ja pativihoNI khanelI khahene A khAkhatamAM ATalI jAgRti ane hiMmata dekhADI, tethI tenA viSenA mArA AdaramAM vRddhi thaI, A ghaTanAneA ahIM hu eTalA mATe ullekha karu chu ke jyAre paNa najIkanA kuTuMbamAM AvI koi dudhaTanA ane tyAre mArI bahenane dAkhale ApIne paNa lAgatAvaLagatA zabdavyavasthAne lagatI jaMgalI prathA teADIne ApaNI sabhyatA ane saMskRtine gaurava Ape evI A navI prathAne apanAve. saphaLa samudravihAra zrI muMba jaina yuvaka saMdha taraphathI tA. 4-11-60 zukravAranA rAja sejavAmAM Avela samudravidvAra dhAryA mujaba saphaLa thayA hatA. A samudravihAranA 300 upara bhAibahena tathA bALakoe lAbha lIdhA hatA. rAtrinA kharAbara ATha vAge 'zAbhanA' sTImara geiTa ve opha inDiyAnA kinArethI upADavAmAM AvI hatI. vada 1nA caMdrata thoDA samaya pahelAM pU dizAmAM udaya thayA hatA ane tenA prakAza samudranA vizALa paTa upara patharAi rahyA hatA. sTImaramAM mAika ane lAuDaspIkaranI gADhavaNu rAkhavAmAM AvI hatI. iDalI ane AisakrImanA upAhAranI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. samaya jatAM dariyA upara cAMdanI cetaraph patharAi cUkI hatI ane AMkhAne avaNu nIya AnaMdathI pallavita karatI hatI. dariye atyanta zAnta ane svastha hatA ane tethI sau kAi A naikAvihArane prasannatApUrvaka mANI zakyuM hatuM. mAika upara gAnatAnanI relamachela cAlI rahI hatI, paNa tene dhoMdhATa dariyAnI zAnti mANavA icchatA pravAsIne kardi kardi trAsarUpa khanI jatA hatA. upAhAra pUratA pramANamAM hovA chatAM keTalAka bhAi baheneAe jarUrI viveka maryAdA jALavI nahi, jenA pariNAme thoDAMka bhAibahenane e vinA calAvavuM paDayu hatuM. sTImaramAM upara nIce badhe karavA besavAnuM svAtaMtrya maLavAthI bALakA tA jyAM tyAM upara nIce ghumyA karatAM hatAM ane moTI ummaranAM bhAkhahene paNa potapotAne game tevA sthAne dariyA ane cAMdanI mANI zakatAM hatAM. ATha vAgye sTImara upaDelI te jotajotAmAM nava vAgyA, jIvana daza vAgyA ane agiyAra vAgavA AvyA. Ana kalleAlamAM samaya kema pasAra thayA tenI khabara paDI nahi ane sTImara jyAre kinArAne sparzIne UbhI rahI tyAre je duniyAthI chUTA paDIne alaikika sRSTimAM traNa kalAka vicarI rahyA hatA te duniyA viSe saiA sabhAna banyA ane sTImara cheADavI na gamatI hoya e prakAranI jarA bhAre haiye saiAe jaLanI duniyA choDIne sthaLanI duniyAmAM padapraveza karyA. melI vidyAne paDakAra tA. 23-10-60nA 'janmabhUmi'mAM nIcenA samAcAra pragaTa thayA hatA : "rAjakoTa, tA. 22: kALI caudasanI 19 mInI rAtre khAkharecI gAmanA smazAnamAM lagabhaga be hajAra mANaseAnI hAjarImAM bhutapretane AhavAna karI zakatI melI vidyAnuM pArakhuM karavAne rasaprada banAva banyA hatA. 143 lAdezanA manamAMthI melIvidyA paratve aMdhazraddhA nAbUda karavA mATe khAkharecI gAmanA sarapace bhUvA bharADI ane dvArA dhAgA karanArA tAMtrikAne khullA paDakAra karyAM hatA ane melI vidyAnI saccAi puravAra karanArane rUpiyA 51tu inAma ApavAnuM jAhera karyuM" hatuM. A paDakAra jhIlI levA mATe mAtAjInA bhUvA, vAdharInA bhuvA ane DAkalAM vagADanArA rAvaLiyA khAkharecI gAme AvyA hatA. sarapaMca pate rItasara ThAThaDImAM sui gayA hatA. temane smazAnamAM lai javAmAM AvyA hatA. bhUvAee tyAM e hajAra leAkAnI hAjarImAM muDa mArI hatI, aDadanA maMtrekSA dANA nAkhyA hatA ane talavArathI lIseATA tANyA hatA ane evu jAhera karyu hatu ke have A sarapa Mca koi kALe paNa beThA thai zakaze nahIM, sIdhA bhagavAnane tyAM pahoMcI jaze, e sAMbhaLIne turata ja sarapaMca beThA thai gayA ane kahevAtI melI vidyA kevI khATI che te temaNe siddha karI khatAvyu hatu." melI vidyAne pahelAM paNa rAjakoTa ke e bAjue Ave paDakAra karavAmAM AvyeA hatA. ApaNA leAkAnAM mana jAta jAtanA vahema ane temAMthI pedA thatA tareha tarehanA bhayAthI abhibhUta che. tene vahemamukta tema ja bhayamukta karavA mATe AvAM mathakoe khullA paDakAra pheMkAtA rahevAnI khUba jarUra che. AvI ja jarUra cabhakAranA nAme leAkAnI je cetarapha chetarapIMDI cAlI rahI che ane pavitratAnA nAme je daMbha ane pAkhaMDanAM nATako cAlI rahyA che te sAme paNa jAhera paDakAra pheMkavAnI ane jUThThANAMne khullAM pADavAnI che. Ama karyA sivAya lAkanuM bhoLapaNa ane aMdhazraddhA khIjI koi rIte dUra thai zake tema nathI. pAnada viSayasUci thoDAMka sphuraNA navA varSa tamaso mA jyotirgamaya khristI dhaguru nirmANu karavA mATenI koleja 'pAgalapremI'ne maLatA khIjA e kissAo AtmazuddhinuM satra prakIrNa noMdha : zrI mahAvIra jaina vidyAlaye hAtha dharelu AgamaprakAzanakArya, zukhanI aMtima saMskAravidhi ane Ajanu zaherI jIvana, saLa samudravihAra, melI vidyAne paDakAra... pAgalapremI pAchaLanI samasyAnuM vizleSaNa lInA maMgaLadAsa bahena bhAnu jhaverI naTavara ma. dave pRSTha 135 135 135 . . reva. phAdhara DI. pherAnDA 139 ravizaMkara mahArAja 138 babalabhAI mahetA 139 paramAnaMda 141 paramAnaMda 144 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-11-s. sthAna ne kI joDAvuM '. pAgala premI' pAchaLanI samasyAnuM vizleSaNa pAgala premI nI ghaTanAmAM mULa prazna che temAM varNavavAmAM biMbita thAya che. ramA-ramezanA kIssAo UbhI karelI carcAmAM Avela lagna saMbaMdhanuM mUlyAMkana karavAne. A mUlyAMkana saraLa vatsalAbahena A dRSTikoNanA pratinidhi che. ane sphaTa bane te mATe prabuddha jIvanamAM tatsadaza bIjI cAra paNa mAnavI haMmezAM potAnI prakRtinA svAbhAvika valaNaghaTanAo ApI che. rama ane ramezanA prasaMgamAM, jene pote ne ja anusare che ema hotuM nathI. te potAnI prakRtinA valaNathI svecchAe pasaMda karI che ane jenI sAthe vivAha saMbaMdhathI UMce uThavAne kadi kadi prayatna kare che, te kadi kadi kevaLa pite joDAyela che tenI sAthe lagna karavAno prasaMga Ave che tyAre svArthanI gaNatarI karatAM vadhAre UMcA jIvanamUlyane apanAvavA ramA sAthe lagnavidhimAMthI pariNamatA sthAyI saMbaMdhathI joDAvuM Icche che; te bhoga karatAM kadi kadi tyAga tarapha DhaLe che;, svane ke nahi e prazna rameza sAme Ubho thAya che ane e viSe pUra badhuM arpaNa karavAne badale samarpaNa tarapha tenuM mana kadi kare vicAra karIne lagnanA pakSamAM rameza nirNaya kare che. sTelA ane jhuke che. rama-ramezanA kissAmAM ramezanA nirNayamAM A tatva rAphanA kissAmAM rAphanA gAMDapaNane pUrva itihAsa jANavAmAM pratibiMbita thAya che. tene lagatI carcAmAM bahena gItA A , AvatAM sahelA tenI sAthe lagna karavAno vicAra aneka maMthana daSTi keNunI pratinidhi che. pahelA prakArane abhigama vAstavalakSI bAda Akhare mAMDI vALe che ane dazeka varSa bAda anya keI che; anya prakArane abhigama bhAvanAlakSI che. vyakita sAthe lagna kare che. ' A dhoraNe bAkInA traNa kissAone ApaNe vicAra ramA ane ramezanA kissAmAM ramAM gAMDImAMthI sAjI thAya che ane karIe. ke kenDala ane herIsananA kissAmAM herIsana ke kenDala temane lagnasaMbadha saMsArasukhamAM pariName che; bIjI ba'jue sAthe lagna kare che te pAchaLa, ke kenDalane lAgu paDela asAdhya sTelA jene paraNe che te AgaLa jatAM gAMDo thaI jAya che ane vyAdhinA kAraNe Azare traNeka varSanA gALAmAM tenA jIvanane tene saMsAra duHkha ane nirAzAmAM pariName che. vaLI jene . anta AvavAne saMbhava hatA tyAM sudhI, tene bane teTalI pahelAM te paraNavAnI hatI tene sukhapUrNa gRhasthAzrama bhagavate sukhI banAvavI ane vyAdhinI pIDA daramiyAna tene bane te nihALe che. AvI eka yA be jI ghaTanA uparathI eka lagna teTalI ' rAhata ApavI e prakArane kevaLa udAtta karavAno nirNaya yogya ane anyane lagna nahi karavAno nirNaya hetu rahele mAluma paDe che. e dekhItuM che ke kevaLa pitAnI ayogya e ekAnta abhiprAya tAravavo te yogya nathI. sukhasagavaDanI gaNatarI karavAvALA puruSa AvA lagnanI upAdhimAM vaLI pariNAma uparathI mULa kAryane yogya ke ayogya TharAvavuM paDe ja nahi. bhautika mApe mApatAM AvA lagnane kevaLa mUrkhAI e paNa ucita nathI. bharyuM varNavI zakAya, jyAre sevA ane svArpaNanA dhoraNe mApatAM * koI sAthe lagna jevA sthAyI saMbaMdhathI joDAvAno nirNaya A lagnasaMbaMdha UMcA mUlyanA adhikArI banate lAge che. karavA pAchaLa be prakAranA abhigama hoya che. potAnA bhAvi AvI ja rIte bhAdhA bhagate apaMga maNine jIvanasAthI tarIke sukha, sagavaDa ane sahisalAmatInI garNatarI gaNIne saravALe svIkArI temAM "huM nahi te enI bIju kANu sevA karaze?" pitAnA aihika sukha zreyane vadhAre piSaka ane samarthaka lAge tevI evI karuNAttinuM ja mIThuM darzana thAya che. evI ja rIte vanavyakti sAthe lagnasaMbaMdhathI joDAvAno nirNaya karavo e eka lIlA ane vanamALIne kIrase vicArIe. kevaLa sukhasagavaDane prakArano abhigama che. mAtra potAnA aMgata sukha, sagavaDa ane pratiSThAne ja je vanalIlAe vicAra karyo che te te vanaane sahIsalAmatInI gaNatarIthI prerAIne nahi paNa, e lIlA vanamALI sAthenA vivAha saMbaMdha phoka karIne pelA AI. sI. gaNatarIthI UMce uThIte, ume eka vakhata vacana ApyuM che. esa. thayelA yuvakane paraNavuM vadhAre pasaMda karata. paNa "ApaNe jenI sAthe vacanathI baMdhAyA tene ApaNAthI cheDAya kema?" evI pachI temAMthI chUTavAnI bArI hoya te paNuM mAre e vacana vacanaTekanI bhAvanA ane buddhizakitamAM ane tejasvItAmAM pALavuM ja rahyuM -evA pratijJApAlananI koI niSThAthI prerAIne mArAthI UtaratA pati sAthe paNa huM jarUra sukhI thaI zakIza, athavA to "Ane have huM nahi paraNuM te tene keTale AghAta evI AtmazraddhA vanamALIne vaLagI rahevAnI vanalIlAnI hatA lAgaze ane tene koNa paraNaze ? evI karuNAttithI prerAIne pAchaLa dekhAya che ane ApaNAmAM prasannatAnI lAgaNI prere che. pitAnI vAgdattA strI gAMDI hoya ke mAMdI hoya te paNa tenI Ama ApaNe be koTinA abhigamane upara je u9lekha karyo temAM ApaNe ekane lakSI abhigama kahIe sAthe lagna karavAno nirNaya kAyama rAkhe-A bIjA prakArano ane bIjAne paramArthalakSI abhigama kahIe te eka sAro abhigama che. sTelAne rAhune nahi paraNavAno nirNaya ane bIje kharAba, eka yogya ane bIjo agya, eka DahApaNupahelA prakAranA abhigamamAMthI phalita thAya che; ramezane ramA bharelo ane bIjo mUrkhAI bharele-AvA vivAdamAM na paDatAM, sAthe lagna karavAno nirNaya bIjA prakAranA abhigamamAMthI svalakSI abhigama je lagabhaga sarvasAdhAraNa che tene ApaNe phalita thAya che. koI khAsa mahatva na ApIe tema ja te svAbhAvika che ema - pahelA prakArane abhigama sAmAnya mAnavIo mATe taddana samajIne tene vADIe paNa nahi, paNa je abhigama sevA ane svArpaNanI bhAvanAthI prerita che. jenI pAchaLa jIvananA koI svAbhAvika che. mAnavI moTA bhAge pitAnA sukhaduHkhane, lobhA UMcA mUlyanI upAsanA che, je bhogane gANuM gaNe che ane lAbhano, sagavaDa agavaDo, tema ja pratiSThA-apratiSThAne vicAra tyAgane prAdhAnya Ape che, sukhane gauNa gaNe che ane anya karIne jemAM du:khanI apekSAe sukha vadhAre, alAbhanI apekSAe khAtaranA tapane prAdhAnya Ape che, je svAbhAvagata nathI paNa lAbha vadhAre, agavaDanI apekSAe sagavaDa vadhAre, apratiSThAnI jemAM svabhAvathI UMce uThavAne puruSArtha rahelo che, je vyApaka nathI paNa virala che, tevA paramArthalakSI abhigamane ApaNe abhinandIe, apekSAe pratiSThA vadhAre-Ama samuccaye pitAnA ahita karatAM AvakArIe, pratiSThita karIe. mAnavasaMrakRtinI dRSTie A jemAM pitAnuM hita vadhAre sacavAtuM lAge tevA vikalpane pasaMdagI vadhAre IcchavAyegya, AdaraNIya ane zreyaskara lAge che. Apato le che. sTelAnA nirNayamAM A vicArasaraNI prati paramAna, - muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kaTa, muMbaI. yo e vacana athavA to ane tenA pratinA pAlananI Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roja rajIsTara naM. 4266 vArSika lavAjama rU. 4 : "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 22: aMka ) buddha jIvana " , .. muMbaI, DIsembara 1, 1960, guruvAra zrI muMbaI, jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 chUTaka nakala: 20 nayA paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA jyAre bApu re I paDayA! ['Aja ' nA tA. 30-60 nA aMkamAM pragaTa thayela nIcenA lekhamAM AjathI 36 varSa pahelAM banelI gAMdhIjI viSenI eka romAMcaka smaraNoMdha zrI mahAvIra tyAgI pitAnI anupama zailImAM rajU kare che ] A ghaTanA sane 1924nI sAlanI che, jyAre ApaNA dAdAe vakIlAtanI parIkSA sAthe sAthe ja pasAra karI hatI, sane 1921 nA khilAphatanA AMdolananAM osaratAM pANI thayAM tethI huM emanA pitAne dAdAsAheba kahIne bolAvato hate. hatAM, ane loko potapotAnI sajAe bhegavIne jelomAMthI meM pUchyuM: "dAdAsAheba, latIphakAkA kayAM che?" emaNe pitAnA chUTA thaI rahyA hatA. keTalAka potAnI taMdurastInI te keTalAka AMgaNuM tarapha AMgaLI cIMdhIne javAba Apyo : "paMDitajInI , pitAnA kuTuMbakabilAnI ke dhaMdhArojagAranI ciMtAmAM paDyA bAbatamAM pUcho che ? haze tyAM gAMdhIAzramamAM ! ' hatA, chatAM janatAmAM saLagI uThele jeza hajI zAMta thayo AvA vAtAvaraNamAM gAMdhIjIe keMgresavALAone lakhyuM na hatA. jyAre paNuM ApaNane krodha AvI jAya che, tyAre hatuM ke jhaMjhAvAtamAM jaMgalanAM ghaNuM jhADa UkhaDI jAya che. e acUkapaNe evuM huM ja bane che ke e tamAme tamAma krodha vakhate phakata e.ja jhADa TakI rahe che, ke jenAM mULa majabUta pitAnI sAsu-naNaMda upara ke dIkarA bhatrIjA upara ja Utare? hoya che. eTalA mATe sAce keMgresI e ja che je A kemI kayAreka e dUdhanA pyAlA, cAnAM kapa-rakAbI, pocI pensIla bharatI-oTanI vacce eklo khaDo rahelo dekhAya. bhAre musIke DhoranA khIlA ke cA upara paNa UtarI paDe che! janasamU- batanA e divaso hatA! hanI sthiti vyakitao karatAM kayAMya vadhAre vicitra hoya che. vAMdhAbhareluM bhASaNa janatAmAM jAgI UThela joza vinAza veryA vagara zAMta thatu e arasAmAM ja keMgresanA pramukha mailAnA mahamadaalInuM nathI; e pyAlA ke kapa-rakAbIne badale relanA pATA, basa, eka bhASaNa chapAyuM, je emaNe musalamAnanI sAme ApyuM meTara, makAnanI bArIonA kAca ane vIjaLInA thAMbhalA hatuM. (emAM emaNe ema kahyuM hatuM ke, "eka vyabhicArI upara Utare che. koI paNa sArvajanika AMdolanane jagAvavuM ("phAjira') ane cAritrahIna ("phAsika' ) musalamAnane paNa ' : . saheluM che; ene zAMta karavuM muzkela che. mahAtmA gAMdhIthI caDiyAto mAnuM chuM!" basa, paMjAbanAM hiMdu hiMdu-muslima ekatA ane kusaMpa akhabAra khaLabhaLI UThayAM. A bhASaNa pachI majabUta pagavALA'' mahAtmA gAMdhIe ghaNI ghaNI vakhata nA kahyA chatAM keMgresIonA paga paNa UkhaDavA lAgyA. huM e vakhate eNlaApaNe aMgrejonI viruddha ghaNI vera ane ghaNunI lAgaNI pedA InDiyA keMgresa kamiTIne sabhya hato ane paMDita javAharalAla karI lIdhI hatI. jyAre pArakAnI sAthe vera baMdhAI jAya che neharu enA maMtrI hatA. keMgresa pramukhanuM A bhASaNa asahya tyAre pitAnA lokonI sAthe sumeLa thaI jAya che. khilAphatanA banI gayuM. meM emanI sAme avizvAsane TharAva mokalI Ape, divasamAM saMyukta morace racAvAne lIdhe hiMdu ane musalamAno ane zrI naradeva zAstrIe enA upara anumodaka tarIke vacce dUdha-sAkara jevI ekatA thaI gaI hatI, paraMtu e AMda- sahI karI dIdhI. ' lana DhIluM paDatAMnI sAthe aMdara aMdara pAchA kusaMpa jAgI javAharalAlajI zarUAtathI ja bhAre kAyadesara kAma kara- ' UThe. hiMduoe "zuddhi ane musalamAnoe dharmapracAra" pAchAM nArA mANasa che. emaNe mane kAgaLa lakhI pUchAvyuM ke zuM zarU karI dIdhAM. pachI te zuM pUchavuM hatuM? thavA lAgyAM (kimI) tame sAce ja A TharAvane rajU karavA iccho cho ?" javAba . . tephAne-kyAMka masjidanI sAme vAjA vagADavAne nAme - Ape ke 'meM ghaNo vicAra karIne e meka che. huM e te kayAMka zaMkha phUMkavA ke bAMga pokAravAne nAme ! jarUra rajU karIza." eTale e TharAva ejenDAmAM chapAI gayo. A tophAnothI paradezI sarakArane managamatuM maLI gayuM. 27 jUne akhila bhAratIya keMgresa mahAsamitinI beThaka amadAmuslima lIga ane hiMdu mahAsabhAne paNa manabhAvatI taka maLI vAdamAM belAvavAmAM AvI hatI. amadAvAda myunisipAliTInA gaI, paraMtu koMgresanA mANasenA bajArabhAva gagaDI gayA ! pramukha saradAra paTela svAgata samitinA pramukha hatA. emAMnA jeo hiMdu hatA emane te jhAjhI ciMtA na hatI, ame loko kamAtA-karatA to kazuM na hatA; chatAM kaeNngakAraNa ke ghaNuM bhAganA hiMduo hajI sudhI keMgresanI sAthe hatA, sane mATe je lAMbI lAMbI musApharI karatA, enuM kharca paraMtu musalamAne mAM je koMgresane mAnavAvALA hatA teo keMgresamAMthI letA na hatA. trIjA varga (varDa kalAsa)mAM ame kAphara" kahevAvA lAgyA. musApharI karatA ane keTalAya prAMtanA loko ekaja DakhAmAM A arasAmAM ja eka divasa huM mArA sAthI bijaneranA besI jatA. eka bIjAne anubhava sAMbhaLatAM, aNu-pakaDI , abdula latIphane maLavA gaye. emanA pitAe ane mArA khAtAM ane potAnI muzkelIonI mazkarI karatAM cAlyA ' Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 prabuddha jIvana jatA. amadAvAdanI A eka kaoNngresanA itihAsamAM amara raheze. mahAtmA gAMdhI jelamAMthI chUTIne pahelIvAra ja AlainDiyA koMgresa kamiTInA adhivezanamAM AvyA hatA. emanI gerahAjarI daramyAna paDiMta meAtIlAla naheru, mAlaviyAjI, zrI dezaLa dAsa, hakIma ajamalakhAna, rAmabhajadatta caiAdharI, ane viThThalabhAi paTela vagere netAoe maLIne, eka tapAsakamiTI bhArata, evI bhalAmaNa karI hatI ke kAunsIleAne (dhArAsabhAnA ) bahiSkAra cheADI daine kAgrese kAunsIleAnI aMdarathI AMdAlana calAvavu joie. ane svarAjya pATI ne nAme seMkaDo kongresI dhArAsabhAnA membarA tarIke cUMTAI cUkayA hatAM. e jo ke krAMtikArI pakSanA netAe nAgapura kaoNMgresamAM mahAtmA gAMdhIne vacana ApI cUkayA hatA ke emanA asaha kAranA AMdelanane pUrI taka ApavAmAM Avaze, ane e samaya daramyAna khAba vagerenA upayoga baMdha karavAmAM Avaze. Ama chatAM keTalAka navayuvAne evA hatA, aMgrejI saltanatanA julameAne kharadAsta na karI zakyA, ane paMjAba-bagALamAM A pakSanI hilacAla pAchI cAlu thai. kalakattAnA pe|lisa kamizanara sara cArlsa TegA bhUMDA thaine krAMtikArIonI pAchaLa paDayeA hatA. zahIda gopInAtha sAhAe ene gALAthI dAra karavAnA niya karyAM, paNa sara cArlsa'nA khale eka bIjA aMgreja misTara OMne ThAra karyAM. zrI ge|pInAthane phrAMsI maLI, eNla-IDiyA kongresa kamiTInI A beThaka zrI gepInAtha sAhAnI zahAdata pachI tarata ja maLatI hatI. avizvAsanA TharAva eTakanu kAma zarU thAya e pahelAM ja maulAnA mahamadaalIe bhArA bhAgyA (huM pramukha tarIke cAlu rahevAno chuM ke kema e bAbatane phaisale pahelAM thai javA joie,' ema kahIne mane kahyuM ke tamArA avizvAsanA TharAva rajU kare ! ' hu tyAre grevIsa varSanA ja hatA, khIlAnI jema hu vyAsapITha upara khaDe| thai gayA. meM hajI phakata " misTara, presiDenTa enDa phrenDajha '" e pramANe sakhAdhana karyuM, eTalAmAM ja gAMdhIjIe mahamadaalI pAse rajA mAgatAM kahyuM ke ' A TharAvanI pahelAM TharAva mUkanAranI sAthe e miniTa vAtacIta karavAnI rajA mane maLavI joie. mAlAnAe UMce sAde kahyuM : orDara, Ara ! pahelAM TharAvanA phaisaleA thaze; pachI khIjI vAta. ' mahAtmAjIne cupa karavAnu kAma muzkela hatu. emaNe mane kahyuM : * tamane te| mArI sAthe vAta karavAmAM vAMdhA nathIne ? meM kahyuM : nA.' eTale khApue jorathI hasatAM hasatAM kahyuM; 'jyAre hu ane e chIe rAjI teA vacamAM zA mATe khele che kAjI? AkhI sabhAmAM hAsyanuM mAjuM pharI vaLyuM, huM tarata ja gAMdhIjInI pAse jai pahoMcyA. bApune ta bApue kahyuM : ' A TharAva tA sArI nathI. maiAlAnAe emAM ( peAtAnA bhASaNamAM ) bIjA kAne mATe te kazuM kahyuM nathI; vyabhicArI ane cAritrahIna musalamAnane mahAtmA gAMdhI karatAM sArA mAnavAnI vAta che. AmAM koi gALa teA che nahIM. gALanI sAbitI to koIne e lAgu paDe tyAre kahevAya. gAMdhI te peAtAne AvI gALa lAgyAnA svIkAra nathI karatA; pachI te e khalAsa ja thai gai ! meM javAbamAM kahyuM : " Ane mahAtmA gAMdhI sAthe kazI levA devA nathI; A bhASaNa pramANe te, rASTrapati ( kaoNMgresa tA. 1-12 pramukha ) nI dRSTimAM eka badamAsa ane caritrahIna musalamAna paNa khIjA saMpradAyanI sarvazreSTha vyakita karatAM UMcA che ! AjakAla Thera Thera hiMdu-musalamAnanAM krAna thai rahyAM che; AvuM bhASaNa bhaDabhaDatI AgamAM peTrola reDavAnuM kAma karaze.' gAMdhIjI : tamane AzA che ke A TharAva pasAra thai jaze? keTalA mata maLaze ? ' me kahyuM : ' e mata tA nakakI che. e pasAra thAya ke na thAya, chatAM ochAmAM ochu eTalu tA rekarDa upara noMdhAi jaze te kaeN kaoNngresanA pramukhanA bhASaNanI sAme keTalAka lekane vAMdhA che?' mahAtmAjI : * AvI vAte noMdhAvAne lIdhe kaeNngresanuM rekarDa sAruM' thavAne badale vadhAre kalakita banaze. jo hiMdu ane musalamAneAe sAthe rahevuM haze te ekabIjAnI kamajorIne calAvI levI paDaze. mitratAne arthe ja kamajorIne calAvI levI e che; je ema nathI karatA e mitra nathI. A rAva sArA nathI. ' 'have pAche te nahIM' kheMcu, khApu ! ' meM UbhA thatAM kahyuM. bApue kAra karatAM kahyuM: "sAruM, jevI tamArI marajI. paNa tame eka savAlanA javAba Ape| : tame akkalavALA che ke mahAtmA gAMdhI alavALA che?" meM kahyuM : mahAtmA gAMdhI. bApue kahyuM : 'te te patI gayuM. eka evakUphe akkalavALAnI vAta mAnI levI paDaze. A dalIlatA tamane pasaMda paDI haze. hu te pahelethI ja jANute! hatA ke bevakUfane akakalabharI dalIla nahIM paNa evakUfInI dalIla pasada paDaze. have tA pA! kheMcI leze ne ? ' huM hasI paDayeA; have zu evu ? TharAva pAcho kheMcI lIdhe te divasathI mArI jAtane bevakUfa kahevarAvavAnu mane dhaNu game che; paNa have kAi kahenAra ja nathI ! pachI eThakamAM gAMdhIjInA cAra TharAva rajU thayA. paheleA misTara 'OM'nA rAjadvArI khUnane vakhADI kADhatA ane khIjo adAlatA, nizALA, kolejo, dhArAsabhA ane paradezI kApaDanA ahiSkArane lagatA. trIjA TharAvamAM kahevAmAM AvyuM hatuM ke prAMtika ke jillA kaoNngresaneA je koi hAdAra kongresanI nIti ane enA kArya kramathI virUddha kAma karaze ane hAphA khAlI thayele lekhavAmAM Avaze; ane enI jagyAe khIjI vyaktinI pasa dagI karI levAmAM Avaze. ceAthA TharAvamAM kahevAmAM AvyuM hatu ke koMgresanA pratyeka sabhAsade cAra khAnAne badale dareka mahinAnI 15mI tArIkha pahelAM pAte kAMteluM sUtara ApavuM joize; jeo e pramANe nahIM kare emanI sAme kAyadesara pagalAM bharavAmAM Avaze. zrI dezaLadAsa ane paDiMta meAtIlAlajI neharunA pakSe pahelA rAvamAM zahIda geApInAthanI dezabhakita ane sAhasikatAnI tArIpha karate sudhArI, ane adAlatAnA bahiSkArane lagatA bIjA TharAvamAM dIvAnI dAvAmAM hAjara thavAnI rA ApatA sudhArA rajU karyuM. khApu e banne sudhArAnI virUddha hatA. zahIda gepInAthane lagatA TharAvanA sudhArAnI sAme emanuM kahevu evu' hatuM ke kaoNMgresanuM dhyeya ahiMsA che; e hiMsAnA kAi paNa kRtyanI praza MsA na karI zake vagere vagere. dezabaMdhunA sudhArAnI tarapheNamAM 70 mata paDayA ane virezadhamAM 78, sudhArA UDI gayA. bA TharAvanA sudhArA upara mata levAmAM Ave te pahelAMja zrI dAsa ane paMDita meAtIlAlajI neharu temaja emanA pakSanA 57 sabhya ( svarAjya pATI) eTaka cheADIne bahAra cAlI gayA. mata levAmAM AvatAM gAMdhIjInA pakSanA vijaya thayA, paraMtu A leAko kheTaka choDIne cAlI gayA Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ !. " " / tA. 1-12-60 prabuddha jIva na. 147. enI gAMdhIjInA mana upara UMDI asara paDI. emaNe pitAnA kAyadesara pagalAM bharaMvA saMbaMdhI TharAvamAM sudhAro karI lIdho ke je pasAra thavAthI kAunsIlanA sabhyo paNa keMgresanA hoddedAra tarIke cAlu rahI zakayA. sAthosAtha gAMdhIjIe eka navo TharAva rajU karyo, ke jenA AdhAre adAlatene bahiSkAra karavA chatAM, motIlAlajI ane dAsabAbunI icchA pramANe, dIvAnI dAvAomAM hAjara rahevAnI chUTa ApavAmAM AvanAra hatI. * - A TharAva rajU thayo ke tarata ja DokaTara ItharAme kahyuM ke " A TharAva gerakAnUnI che; kAraNa ke e Aje ja pasAra karelA bahiSkAra saMbaMdhI TharAvathI virUddha che." gAMdhIjIe kahyuM : "e TharAva pasAra te thaI gayo che, paraMtu jeTalA vadhu matathI e TharAva pasAra thayo che tethI huM chetarAI zakuM ema nathI." mahamadaalIe mahAtmAjIne kahyuM : "Apa paNa berisTara che. kaho, huM zo pheMsalo (rUliMga) ApuM?" - mahAtmAjIe kahyuM: 'ItharAmanI vAta to sAcI che, paNa huM nathI IcchatA ke sabhyo, mArI asara paDavAne lIdhe, pitAnI marajI virUddha TharAva pasAra kare. pahelAMne TharAva emaNe pitAnI marajIthI pasAra nahoto karyo.' malAnA mahamadaalIe pitAne pheMsalo ApI dIdhuM ke A TharAva rajU na thaI zake." * A pachI samAraMbhanuM kAma pUruM thavAnuM hatuM. malAnA AjhAde mahAtmAjIne vinaMti karI: "Apa ATalA divase bAda amArI vacce AvyA che. A daramiyAna ghaNu pheraphAra thaI gayA che. eTale samAraMbha pUre thatAM pahelAM ame badhA ApanA zrImukhe be zabda sAMbhaLavA IcchIe chIe." - gAMdhIjIe zaukataalI tarapha najara karI; ane vAtamAM ne vAtamAM emanA (gAMdhIjInA) caherA upara lAgaNInI rekhAo. UpasI AvI ane gAla pharakavA lAgyA. paLavAramAM AMsuonI dhArA vahI nIkaLI, ane pitAnA vastrathI AMkho sUtAM sUtAM ane bALakanI jema DUsakAM bharatAM bharatAM bApu bAlavA lAgyAH A ceItharAma, je mArA putranI jema moTo thayo che. Aje mane poinTa-epha-eNDara' zikhavADavA nIkaLyo che. Aje te ekalo paDI gayuM chuM. Apa sahue maLIne mane phakata harAbe ja che ema nathI, paNa jaMgalamAM ekalo cheDI dIdho che !" ame badhA stabdha thaI gayA. malAnA mahamadaalI ghUMTa NIe paDIne-jANe paMcAMga praNipAta karatA hoya e rIte mUkIne- banne hAtha AgaLa karIne bolyA : " ama pApIone khudAne soMpI ho !" ane teo jora jorathI raDavA lAgyA. basa, AkhI sabhA azva-snAna karavA lAgI. e divase moTA moTA netAo paNa bALaka banI gayA. premanA pUramAM nAnA-moTA badhAya sarakhA banI jAya che. malAnA AjhAde gAMdhIjInA khabhA upara hAtha mUkIne emane zAMta karyA ane zrI puruSottamadAsa TaMDane UbhA thaIne amArI badhAnI vatI gAMdhIjIne khAtarI ApI ke ame badhA ApanI sAthe chIe; ApanA parasevAnI sAthe amArAM lehI vahAvI daIzuM, ane AMkha mIMcIne ApanA izArA pramANe cAlIzuM. gAMdhIjI zAMta thaI gayA hatA, te pharI roI paDayA. amArI yuvaka maMDaLIthI have rahyuM na gayuM. AMsu lUchI nAkhIne, avaruddha kaMThane phulAvIjhulAvIne ame "mahAtmA gAMdhInI jaya', nA nAda gajavavA zarU karyA. ' mahAtmA gAMdhIne AvI rIte AMsu sAratA eNla-inDiyA kheMgresa kamiTInA sabhya' sivAya bIjA koIe kayAreya nahIM joyA hoya. e ja AMsuethI siMcAyelI bhAratamAtAnI AzAvelI Upara Aje kUla khIlI nIkaLyAM che. AMsuothI pivAyelAM A phUla pASANa hRdayamAMthI nahi, paNa sukomaLa manamAMthI ja UgI nIkaLe che. pApane paDachAyo pachI e ja divase sAMjanA ame bApunI prArthanAmAM gayA. ' ,': tyAM je kaMI banyuM, e te Aja sudhI duniyAnA jANavAmAM AvyuM nathI. mArA lekhanuM badhuM mUlya e nAnIsarakhI ghaTanAmAM ja che. prArthanAnA maMca upara, bApunI bAjumAM ja, bIjA netAonI sAthe, paMDita motIlAla neharu pazcAttApanI mUrti samA banIne beThA hatA. pitAnAM kaThora ne Ama tema pheravatA bhAIjI (motIlAla neharu) kaMika anyamanaska jevA lAgatA hatAjANe ke koI khovAI gayelA vicArane zodhI rahyA na hoya ! AvI anyamanaska vRttine bhUlavAne mATe ane mananA UMDA AghAtane dabAvavAne mATe loko sigareTa vagere pIve che. gItAnA pAThanI vacce ja ekAeka motIlAla neharue pitAnI sigareTa saLagAvI ane lAgyA lAMbA lAMbA dama kheMcavA! bApue emanI tarapha najara karI ane AMkho mIMcI lIdhI. prArthanA pUrI thayA pachI pravacana zarU thayuM. bApue kahyuM : "Aje te mAruM mana pApanuM ghara banI gayuM! motIlAlajI te mArA sagA bhAI jevA che; emanAthI te mAre kazuM chupAvavApaNuM che ja nahIM. huM to emane badhI vAto karI zakata; mArA mananI khAnagI vAta paNa udhADI karI zakta. ema chatAM emaNe jayAre potAnI sigareTa saLagAvI tyAre meM - e joyuM kharuM, paNa joIne cUpa thaI gayAM. mArI pharaja hatI ke emane kahyuM ke prArthanAmAM sigareTa na pIze; paNa huM mArA manane dabAvIne besI gayo. paNa mana te kaMi pApane pacavI nathI zakatuM; te pachI prArthanAmAM manane parovavAnuM kevI rIte banI rahe ? jo mAruM mana nirmaLa hota te huM emane sigareTa bUjhavavAnuM jarUra kahI zakata; paNa mArA manamAM te Aje deSa pravezI gayuM che. mane ema lAgyuM ke metIlAlajI te mArAthI nArAja che; e kayAMka prArthanAne paNa tyAga karIne cAlyA na jAya evo mane bhaya lAgyo. motIlAlajI te mArA.. upara prema che e huM jANuM chuM; te pachI mane bhaya zAne? bhaya te pApanA paDachAyAnuM bIjuM nAma che. - eTalAmAM motIlAlajInuM mana bharAI AvyuM. sigareTane bujhAvyA vagara ja dUra pheMkI daIne rUmAlathI AMsu lUchatAM lUchatAM teo DUsakAM bharI bharIne revA lAgyA. ApaNAM saMtAne sAcA . dilanI vANIne kayAre zIkhaze? dila te AMsuonI vANIne samaje che. metIlAlajInA e pavitra matIonA caLakATe amArI AMkhane paNa nirmaLa banAvI dIdhI-jANe ke amArA mananA mela paNa dhovAI gayA. "Aje amane nacAvanArA, gavarAvanArA ane hasAvanArA to ghaNAya che, paNa e Atma-snAna karAvanArA nathI rahyA sukAI gayelI AMkhe have pharI AMsu vahAvavA cAhe che. pharI Avo-padhAre bApu ! - mULa hiMdIH zrI mahAvIra tyAgI nA ke anuvAdaka : zrI ratilAla dIpacaMda desAI Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana pazcimanA dezomAM jaina dharmanI jANakArInA abhAva (laMDanathI cAra varSanA gALe tAjetaramAM pAchA pharelA pAlI bhASAnA vidvAna prAdhyApaka DaoN. padmanAbha jainInu tA. 17-10-60 nA rAja muMbaI jaina yuvaka sadha taraphathI svAgata karavAmAM AveluM. te prasa Mge DI, padmanAbhe saMdhanA AbhAra mAnatAM je pravacana karyuM hatuM tenI TUMkI noMdha nIce ApavAmAM Ave che. A pravacanamAM laMDana yunivarsiTInI skUla epha oriyenTala eNnDa Arkikana sTaDIjhanI pravRttine, tathA pazcimamAM bauddha dharmanA thai rahelA vyApaka pracArano khyAla ApyA hatA ane tenA pramANamAM jaina dharma viSe tyAMnI prajAne ghaNA mATe? bhAga kevaLa ajJAta che te muddA upara saMdhanA sabhyonuM dhyAna khecyuM hatuM. temanA pravacanano sAra nIce mujaba che: taMtrI) vizALa vyAkhyAnazALA, meATuM pustakAlaya ane dhyAnaupAsanA mATe eka bhAre sundara mandira che. A seAsAyaTI edhama nA vage calAve che ane dara varSe` A seAsAyaTInA saMcAlako tarathI griSma varga yAjavAmAM Ave che, jenAM lAbha yUropabharanA vidyAthI A le che. A seAsAyaTI mAraphata aMgrejI bhASAbhASI leAkA samakSa jaina dharma upara bhASaNA ApavAnI mane to sAMpaDI hatI. mArA paripakava abhiprAya che ke pazcimanA dezamAM AvI seAsAyaTI sAthe sahakAra sAdhIne jaina dharmanA vageryAM paNa calAvI zakAya ane tene tyAMnA loko jarUra sArA pramANamAM lAbha le. 148 saiAthI prathama saMdha taraphathI Aje mArU je bahumAna karavAmAM Avyu che ane saMdhanA sabhyAne maLavAnI mane A rIte taka ApavAmAM AvI che te mATe ApatA antaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnu chuM. laMDana khAtenA bhArA cAra varSanA nivAsa daramiyAna ApanA sadhanI pravRttimAM huM satata rasa dharAvatA rahyA chu. e samaya daramiyAna * prabudhdha jIvana ' mane satata maLatu hatu ane hu te niyamita vAMcatA. zrI paramAnaMdabhAinAM emAM cAlu pragaTa thai rahelAM vicArapreraka lakhANA vaDe huM haMmezAM prabhAvita thatA rahyA chuM. sva. zrI nAthurAma premIjInA avasAnanA kAraNe temanI gerahAjarI muMbai AvatAM Aje mane khUba sAle che. te sadha mATe, mArA mATe ane mArI jevA aneka vidyAthI o mATe eka bhavyapreraka baLa hatA. paMDita sukhalAlajI je, pahelAM amadAvAdamAM huM vidyAthI hatA tyAre, tyAra bAda saiddha dharmanA abhyAsa arthe mAre sAtheAnamAM rahevAnu anya tyAre, pachI kAzImAM vyAkhyAtA tarIke hu keTalAka samaya rahyA ane tyAra bAda laMDanamAM adhyApaka tarIke rahevAnu banyuM tyAre--Ama uttarAttara thai rahelA mArA dhaDataramAM, eka aLavAna nimittarUpa banatA rahyA che, temanA paricayamAM AvavAtu mArA mATe premIjI mAraphata banyu hatu. laDananI skUla oNpha eriyenTala eNnDa Aphrikana sTaDIjha jevI saMsthAmAM mane kAma karavAnI je taka maLI che tene mAruM eka moTu' sadbhAgya lekhuM chuM. eziyA ane AphrikAnI bhASA ane saMskRtionA abhyAsa ane sa MzAdhanane arpita banelI A eka ajoDa sarathA che, ane bhArata, pAkistAna ane sIleAna, sAutha isTa (dakSiNa-pUrva) eziyA ane AsapAsanA TApuo, najIka ane madhyapUrvanAM deza-Ama aneka dezAne lagatA vibhAga, te te dezAnA phArmeTikasa ane legvejIsa (zabdazAstra ane bhASA), itihAsa, smRti ane sAMskRtika enthropeAlAjI (mAnavavaMzazAstra)--A viSayeAne lagatA aneka vibhAge athavA khAtAomAM A saMsthA vaheMcAyelI che. enA zikSakasamudAyamAM 180 sabhyA che ane laMDana yunivarsiTInA snAtaka pachInIpesTa-grejyueTa DIgrI mATe meTA bhAge saMzAdhanakAya karatA Azare 400 vidyArthI A saMsthAmAM abhyAsa kare che. IMglAMDamAM jaina dharmanA abhyAsa ane saMzodhana aMge kevI paristhiti che e jANavAmAM Apane khAsa rasa hAvA joie ema huM dhArU chu. mAre kabUla karavu joie ke pazcimanA dezAmAM jaina dhamanA koi khAsa abhyAsa karavAmAM Avate nathI. mAtra auddha dharmanA abhyAsa dvArA pArvAya skolarAvidyAne-jaina dhama ane jaina sAhityanA astitva viSe kAMika jANutA haiAya che. laMDanamAM pAlI-TeksTa se|sAyaTI che, jeNe Aja sudhImAM auddha dharmane lagatA 100 graMthA bahAra pADayA che. A sAsAyaTI jaina graMthA prasiddha karavA mATe mULamAM sthApavAmAM AvI hatI. sva. jarmana vidvAna hana yAkAkhIe saMpAdita karela AcArAMga sUtrane anuvAda e A seAsAyaTInuM sauthI paheluM prakAzana hatuM. pazcimane dharmane prathama khyAla ApanAra A graMtha hatA. A prakAzana khAda pAlI TeksTa sosAyaTI peAtAnu sadhaLu bhaDALa Ada sAhatyinA prakAzana pAchaLa kharacatI rahI che. A prakA zatA sAthe khIjI pravRttie dvArA tyAMnI prajAnA aiAddha dharma viSeno rasa eka sarakhA TakAvI rAkhavAmAM Avye che ane Aje laMDanamAM lagabhaga 2,000 pazcimI aiAdhamI onI banelI buddhisTa sAsAyaTI nAmanI eka moTI buddhisTa sasthA buddhanA pracAra karI rahela che. A buddhisTa seAsAyaTInA makAnamAM eka ** tA. 1-12-0 bhAratIya dharmInA sAmAnya rIte ane bauddha dharmAMnA khAsa karIne pAyAnA siddhAntAnI mAhitI ApyA sivAya jaina dhamanuM kharuM zikSaNa ApI zakAya ja nahi. tyAMnA lAko samakSa jaina dharmanI rajuAta khristI dharmanI paribhASA dvArA karavAnI rahe che. kAi paNa bhAratIya dharma viSe vAta karatAM ApaNe je pAribhASika zabdo vAparIe chIe tenA temanA mATe kAi atha hAtA nathI. hindanI bahAra jaina dharmanA phelAvAnA vicAra karavA pahelAM jaina dharmanA pAyAnA granthAnA vidvatApUrNa aMgrejI anuvAda hAve| atyanta jarI che. briTanamAM ghaNA jaine vase che ane keTalAka tA tyAM haMmezAne mATe sthira thayA che. ghaNA jaine avAranavAra laDana Ave che ane tyAM khAte dhadhAdArI hitA dharAve che. mane lAge che ke laMDanamAM peAtAnA makAna sAthenI eka jaina eseAsIezananI ane upAsako mATe eka nAnA sarakhA jaina maMdiranI khAsa jarUra che. AvI seAsAyaTI eka bAjue laDanamAM vasatA jaine * mATe milanasthAna banI zake ane khIjI khAjue pazcimamAM jaina dhanI jANakArI phelAvavA mATe eka kendrastha mathaka banI zake. keTalAka mahinA pahelAM prAthanAnA atha ane anubhava zuM che ? - e viSaya upara vicAravinimaya athe venisa khAte bharavAmAM AvelI eka pariSadamAM bhAga levA mATe mane nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM. iTalInI ketholika saMsthAonA Azraya nIce A pariSada lAvavAmAM AvI hatI, paNa temAM duniyAnA sarvAM mukhya dharmonA pratinidhi upasthita thayA hatA. A pariSadamAM bhAga letAM mArA mana upara evI chApa paDI ke khristI leAkeAne hiMdudharma samajA ghaNA muzkela paDe che ane te dhane eka jUnApurANA dha tarIke teo lekhatA hAya che. te aiAddha dharma pratye sArA pramANamAM AkarSAyelA che, paN aiddha dharmanA 'anAtmavAda 'ne siddhAMta temane bhAre gucavaNabharyo lAge che. teo izvaranA inkArane samajI zake che, paNu kAi paNa bhAratIya dhama Atmatatvane inakAra karI zake e temanI kalpanAmAM AvatuM nathI. jaina dharmamAM temane eka prakAranA vyavahAru prApta thAya che. vyakti vyaktinA alagapaNA upara tema ja pratyekanA vyaktitvanA-jIvanamaraNanA cakramAM ja mAtra nahi pa antima meAkSanI sthitimAM paNa-cAlu rahetA sAtatya upara jaina dhama je bhAra mUke che te bAbata temane jaina dhamamAM sAthI vadhAre AkarSaka lAge che. jaina dharmanI A bAju, mArA dhAravA mujaba, yUrApanA buddhivAdIone paNa AkarSe che ane hindu dhama ane bauddha dhamanI truTiothI jaina dharma mukata che. ema temane lAge che. saMdhanA pratinidhi tarIke Apane ApanA saMdhanI pravRttione hindanI bahAra vistAravAne huM' anurodha karuM chuM. laMDanamAM jo ApanA saMdha dvArA jaina sAsAyaTInI sthApanA thai zake tA saMghe e ghaNuM meDhu kAma bajAvyuM gaNAze. samanvaya Do. padmanAbha jainI Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 'Agama prakAzana kArya '-eka spaSTIkaraNa tenI AgaLa mAjathI 1500 varSa pahelA e zabdo mukAyA ja vIranirvANu saMvata 98 nI ja sAla hatI. ema nahAta tA na hAta. praka jotAM e bhUla sudhAravAnu rahI gayuM lAge che. sva.sAgarAna dasUrinuM AgamaprakAzana pAtAne je hastalikhita prata sArI ane potAnAM mantalpezane anukULa lAgI mAtra te prata uparathI ja karavAmAM Avela che Ave kAMIka mArA khyAla hatA ane A bAbatane meM temanI sarvasuvidita sAMpradAyika kaTTaratA sAthe joDI hatI. Ama karavAmAM temanA Agama-prakAzananA sanniSTa kAryane me anyAya karyAM che ema jyAre zrI dalasukhabhAi jaNAve tyAre mAre temanuM kahevu natamastake kabUla karavuM rahyuM ane A bAbata temaja anya hakIkatadASA mATe mAre jarUra dilagIrI darzAvavI rahI. paramAnada tA. 31-12-67 prabuddha jIvananA tA. 16-11-6nA aMkamAM mahAvIra vidyAlayanA Agama prakAzana kAne vadhAvI letI je mAMdha prakaTa thai che, temAM keTalAka hakIkatadoSa che te nivAravAnI jarUra che. aMdhA AgamA 2500 varSa jeTalA jUnA nathI. mAtra aMgenA amuka bhAga ja eTale jUtA hAi zake; bAkInA, khAsa karI agabAhya granthA te juduM judde samaye banyA che ane krame karI AgamAmAM sthAna pAmyA che. vaLI vallabhImAM AgamanuM lekhanakAya thayuM te vIra narvANu saMvata 980 che, mata tera 93 che ane nahi ke 1980 ane vukSabhImAM devadha gaNie badhA zrutadharAne ekatra karyAM hatA ane vAcanA karI hatI ema nahi; paNa vallabhImAM nAgArjunasUrie bahuzrutAne ekatra karIne vAcanA karI hatI. e ja arasAmAM mathurAmAM Arya skaMdile paNa bahuzrutAne ekatra karI vAcanA karI hatI. A banne vAcanAne lagabhaga dezaDhase| varSa vItyA pachI A devadha gaNie anya zrutadharAnI sahAyathI mAthurI vAcanAne ane vallabhI vAcanAne AdhAre pustaka lekhananI yojanA karI hatI te vIranirvANu saMvata 80 agara 993mAM thai. A pustaka lekhanamAM mAthurI vAcanAte mukhya mAnavAmAM AvI hatI ane nAgArjunI vAcanAmAM AvatA pAThAMtarIne noMdhI levAmAM AvyA hatA, je Aje paNa noMdhAyelA maLI Ave che. samagra AgamaprakAzananuM kArya sarva prathama AcArya sAgarAna sUrie kahyu emAM paNa hAkatadoSa che. te pahelAM pazu khAzu dhanapatisiMha dvArA saTIka AgameA prakAzita thai gayA hatA ane mULa tathA hindI anuvAda sAthe AcAya * amelakha RSie sthAnakavAsIne mAnya evA 32 AgamA prakAzita karyAM hatA; paNa AmAM vizeSa sa zeAdhanane avakAza hatA ane saphAipUrvaka pAinI paNa jarUra hatI. AcAyaeN sAMgarAna darie ekarUpamAM suMdara mudraNa karyuM ane prathamanA ane karatAM zuddhi paNa vadhAre jALavI e svIkAravu joie ane evuM bhagIratha kArya ekale hAthe karyuM ene paNa mahad yaza temane phALe jAya che. vaLI temaNe potAnI sAMprada.yika kaTTaratAne kAraNe AgamAnA A prakAzanamA koi paNa prakAranI dhAlamela karI heya evuM nathI. eTale evA je AkSepa temanA upara mUkavAmAM Avye che te vyAjabI nathI ane eka sanniSTha vyaktine anyAya kavA jevu che. emanA e prayatnane bhUmikA rUpe svIkArIne ja mahAvIra vidyAlayanA AgamaprakAzananuM kAma saraLa thavAnuM che e paNa svIkAratAM sAca nathI. Agama saMzodhananuM kArya dhaNu ja kaparuM che ane munirAja zrI puNyavijayajI lagabhaga 25 varSa thayAM e ekamAtra kAnI pAchaLa paDayA che, te arthe te jesalamera sudhI paNa jai AvyA che ane AgamenI je je viziSTa pratA temanA dhyAnamAM AvI che tenA pAMDAnI teAMdha satata letA ane levarAvatA AvyA che. temanA e 25 varSanA parizramanuM ane samAjanI vividha sasthA ane vyaktie karela kharcanuM suphaLa mahAvIra jaina vidyAlayanA prakAzanamAM maLavAnuM che. e ja e prakAzananI vizeSatA che. tA. 25-11-60, amadAvAda. dalasukha mAlaviyA taMtrIneAMdha: prabuddha jIvananA gatAMkamAM zrI mahAvIra jaina vidyAlaye hAtha dharelu Agama-prakAzana kAya'' e 'mathALA nIcenI mArI noMdhamAM e viSayane lagatI mArI adhUrI samajaNane aMge je thoDAka hakIkatadoSa pravezI gayelA te tarapha dhyAna kheMcatI zrI dalasukhabhAi mAlaviyAe lakhI mAkalelI noMdha upara pragaTa karavAmAM AvI che ane te mATe temanA huM AbhAra mAnu chu. mArI noMdhamAM zarUAtamAM je vIranirvANa svata 1980' ema jaNAvela che te kevaLa mudraNadeSa che. mArA manamAM 149 'huM pApa kevI rIte karI zakuM ?' eka zrImaMta jamInadAra hatA. eNe bAga banAyeM ane temAM jAtajAtanAM phaLajhADA repyAM. jyAre e rApa meATA thayAM ane tene phaLa AvavA lAgyAM tyAre enI saMbhALa rAkhavA mATe eNe e cokIdAra rAkhyA. emAM eka AMdhaLA hatA ane bIjo loMgaDA hatA. beu bAganA daravAje esI cekI karatA, jamInadAre vicAryuM" ke beu cekI te barAbara karaze paNa phaLanI cerI nahi karI zake. e vAtane divaseA vahI gayA ane zaradapUnama AvI. cAMdanI evI tA phelAi hatI ke kIDI paNu cAlatI haiAya te dekhAya. cAkI karatAM karatAM lagaDAe vRkSa para laTakatAM kLe joyAM ane tenA moMmAM pANI chUTayu. eNe AMdhaLAne kahyuM: kaLA evAM te majAnAM lAgyAM che ke khAvAnu mana thAya ! vaLI keTalAM badhAM che!' teA pachI zenI rAha jue che? cAla ApaNe khAie.' AMdhaLAe karyuM. huM te cAlI zakatA nathI. hA, jo tu mane ta rA khabhA para esADI le ane kahyuM tyAM tu mane lai jAya te phaLa teADI zakAya. AMdhaLAe hA pADI ane lagaDAne kAMdha para besADI te kahe tyAM tene lai janA te thobho ane lagaDe pAkelAM sArAM kuLa tAte, khAvA jeTalAM kuLa thayA pachI baneMke petAnI jagyA para AnaMdathI khAdhAM. bIje divase jamInadAra bhAgamAM ALyeA. ene gheADAM kaLA UtArI lIdhelAM jaNAyAM. eNe meu cokIdArane dhamakAvyA tame barAbara cAkI karatA nathI. jue A jhADa parathI koi mULa cerI gayu che. mAlika, khAmamAM te kAi Avyu nathI--manee kahyu. tyAre tame tAyAM haze, jAya kayAM ?' are, mAlika, huM teA cArlI zakate nathI te A tA AMdhaLA che ame kevI rIte phaLa teADI zakIe? '--lagaDAe bacAva karyAM. 'jo tu AMdhaLAnI kAMdha para bese te e tane tuM kahe tyAM lai jAya to tuM sahelAithI phaLa teADI zake, kharuM ne? jamInadAre laMgaDAne kahyuM. te kazA ja javAba ApI zakayA nahi. mANasanI vAta paNa AvI ja che. deha kahe che ke jaDa chuM, mATIne piMDa chuM, aMdha chuM, mATe pedA karanArI cIjane huM joi zakatA nathI. mArAthI pApa thAya e zakaya ja nathI. pApa zI rIte thAya e huM jANute ja nathI,' jIvAtmA kahe cheH ' jyAre mArI pAse pApa karavAnuM kAi sAdhana nathI tyAre huM pApa kevI rIte karI zakuM? zuM indriyA vinA thai zake kharuM ? zarIra ane AtmAnI vAta sAMbhaLI AtmA zarIranI kAMdha para bese che ane pApa thAya che.' bhagavAna kahe cheH bannenA sahakArathI TolsaToya Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 prabuddha jIvana tA. 1-12-20 ke prakIrNa noMdha - zrI hIrAbahenanI pAThaka-niSThA goThavaNu karavAmAM AvI hatI tema ja bhoLAdamAM A mahemAna 1 sva. rAmanArAyaNa pAThakane videha thayAne pAMca varSa thavA tathA gAmanA AgevAna lokone hIrAbahena taraphathI samUha AvyAM che. ema chatAM jeo eka yA anya kAraNe temanA ochA bhejana ApavAmAM AvyuM hatuM. gAmanA lokoe, jyAre vadhatA saMsargamAM AvyA che temanA cittamAM temanI smRti Aje hIrAbahena, ravizaMkara mahArAja, rasikalAla parIkha, yazavanta paNa eTalI ja tAjI che. Adhunika gujarAtI sAhitya sAthe zukala, navalabhAI zAha vagere bhAIbahene bhoLAda pahoMcyA tyAre temanuM nAma ane kArya eTaluM badhuM vaNAyeluM che ke gujarAtI temanuM atyaMta bhAvabharyuM svAgata karyuM hatuM, dabadabAbharyuM sAhityamAM rasa dharAvatA vizALa samudAyane jANe ke haju teo sAmaiyuM kADhayuM hatuM, AkhA gAmane suMdara rIte zaNagAyuM hatuM jIvata ja hoya ema lAge che. temanA jIvanasAthI hIrAbahena ane prastuta prasaMgane eka mahAna utsavanuM rUpa ApyuM hatuM. pAThaka Aje paNa gujarAtI sAhityanI cAlu upAsanA dvArA A uddaghATana samAraMbha pAchaLa hIrAbahene pitAthakI Azare sva. pAThakanI sAhityaparaMparAne zobhAvI rahyAM che. rU. 2500 thI 3000 no kharca karyo hate. - sva. rAmanArAyaNa pAThaka amadAvAdathI 58 mAIla dUra - A zubha ghaTanAnI neMdha letAM aneka rIte khUba AnaMda thAya bhAla naLakAMThA pradezamAM AvelA "bhoLAda gAmanA mULa vatanI. che. je lagna jyAre thayuM tyAre aneka dizAethI atyanta TIkApAtra bhoLAda gAmanI vasati 1,500-2,000 mANasanI. zrI pAThaka banyuM hatuM te ja lagnajIvananA daza varSane asAdhAraNa patiniSThA jIvatA hatA tyAre pitAnA A gAma mATe kAMi ne kAMI vaDe hIrAbahene saphaLa ane sArthaka banAvyAM hatAM-A hakIkata karavAnI icchA teo manamAM satata sevyA karatA hatA, paNa Aje sarvatra suvidita che.' hIrA bahenanAM cAlu paricayamAM eka yA bIjA kAraNe temanI A IcchA temanA jIvanakALa AvanAra darekane kabUla karavuM paDaze ke Aje pAThaka nathI, daramiyAna koI mUrta rUpa dhAraNa karI zakI nahotI. paNa hIrAbenanI pAThaka--niSTA eTalI ja jIvatI che. A niSThAne temaNe upara jaNAvela zubha kAryothI atyanta subhaga pAThaka gayA tyArathI hIrAbahena sva. pAThakanI upara jaNa evuM bhUta rUpa ApyuM che ane pAThakanI puNyasmRtine ciraMjIvI vela icchAne yogya amalI rUpa ApavAnI AkAMkSA sevI banAvI che. vaLI A cAre makAne sAthe nathI hIrAbahene pitAnuM rahyAM hatAM. vaLI pAThaka je milakata mUkI gayA teno koI ne nAma joDayuM, nathI sva. rAmanArAyaNanuM nAma joDayuM, kAraNa ke koI zubha kAryomAM upayoga karavAne hIrAbahene tyArathI ja temane A nahi ja game ema hIrAbahena jANatA hatA, paNa manamAM saMkalpa karelo hato. uparanI tamabhAthI prerAIne sva. rAmanArAyaNanA ati nikaTavatI svajananAM nAma joDavAnuM hIrAbahena bheLAda gAma avAranavAra jatA rahelAM ane temaNe pasaMda karyuM che. vaLI koI moTA zaheramAM "rAmanArAyaNa tyAMnA lokone zenI zenI jarUra che ane pitAthI zuM thaI zake bhavana" ke evuM kAMI UbhuM karavAne badale je gAmanA sva, tema che te bAbatanI tyAMnA loko sAthe temaNe ThIka ThIka vATA rAmanArAyaNa hatA e gAmanI prAthamika jarUriyAto pUrI pADIne ghATa karelI ane A mATe temaNe athAga parizrama lIdhe. jenA rAmanArAyaNanuM potAnA gAma pratyenuM RNuM hIrAbahene adA pariNAme gAma mATe eka davAkhAnAnuM makAna UbhuM thayuM. A karyuM che. AvI pAThaka-niSThA mATe hIrAbahenane gujarAtI prajAnA makAna pAchaLa hIrAbahena pAThakanI milkatamAMthI rUA. 8,000, aneka dhanyavAda ghaTe che. ane sarakAre rUA. 10,000 kharacyA che ane gAmanA lokoe Azare rUA. 2,000 nI majUrI maphata ApI che. A davAkhAnA sevAmUrti zrI vIracaMda pAnAcaMda zAha sAthe sva. rAmanArAyaNa pAThakanA pitAzrI sva. vizvanAtha sadArAma zrI vIracaMdabhAInA putro bhAI vinoda ane pramoda pAThaka ane temanAM patnI AdityabAInuM nAma joDavAmAM AvyuM taraphathI sva. vIracaMdabhAInuM jIvanacaritra tAjetaramAM pragaTa karavAmAM che. A uparAMta zrI hIrAbahene bahenenI udyogapravRtti cAle AvyuM che. A jIvanacaritranA zrI jagannAtha desAI saMpAdaka che. te mATe upara mujaba rUA. 4,000 kharcIne eka hela baMdhAvI temaNe vIracaMdabhAInA aneka nAnI moTI ghaTanAothI bharapUra Apyo. tene mArI maMdira nAma ApavAmAM AvyuM che ane evA dIrdhAyuSI jIvanamAMthI sundara tAravaNI karIne eka rocaka tene sva. rAmanArAyaNa pAThakanAM pahelIvAranAM patnI sva. ane preraka jIvanakathA gujarAtI samAja samakSa rajU karI che, maNibahena rAmanArAyaNa pAThakanA nAma sAthe joDavAmAM AvyuM atyaMta sAdhAraNa sthitimAMthI eka vyakita mAtra puruSArthana. che. vaLI upara mujaba bIjA rUA. 4,000 kharcIne bAlavADI baLe kevI rIte UMce Ave che, samayAntare saMga mATe eka hela baMdhAvI Ape ane tenI sAthe sva. kevI kevI anukULatA pedA kare che ane tenA jIvanamAM rAmanArAyaNanAM sva. bahena savitAbahena harSadarAyanuM nAma joDa saMpattino pravAha kema vahete thAya che ane A pravAhathI vAmAM AvyuM che. taduparAnta rUA. 2,250 kharcIne tyAMnA smazAna vikaLa ke monmatta thavAne badale 45 varSanI umare te aMge jarUrI pAkA bAMdhakAmonI jogavAI karI ApI ane tenI kevI rIte dhaMdhA vyavasAyathI chUTI thAya che ane lokasevAne sAthe zrI rAmanArAyaNanA ladhubaMdhu sva, gajAnana vizvanAtha pitAnuM avazeSa jIvana samarpe che tenuM atyanta subhaga citra pAThakanuM nAma joDavAmAM AvyuM che. A caritravAcananA pariNAme ApaNI kalpanA sAme khaDuM thAya A cAre makAnanuM athavA te saMsthAonuM gayA okaTobara che. vIracaMdabhAinA ochA vadhatA paricayamAM AvelA bhAibahenane mAsanI 31mI tArIkhe pU. ravizaMkara mahArAjanA hAthe uddaghATana kara- A pustaka vAMcatAM temanI sAthenAM smaraNo tAjA thAya che vAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge aneka sAhityakAra ane hIrAbahena ane jenI joDa jaldI jovA na maLe evI eka sahRdaya tathA sva. rAmanArAyaNanAM svajane bahu moTI saMkhyAmAM bhoLAda vibhUti Aje ApaNI vacce nathI e hakIkatanuM bhAna tAjuM thatAM gAme upasthita thayAM hatAM. A maMDaLIne amadAvAdathI bhoLAda laI ApaNuM dila UMDI khinnatAne anubhava kare che. kevaLa uparachallu javA mATe hIrAbahena taraphathI sTeTa TrAnsaporTanI be basanI jIvana jIvatI ane sevAga karatAM sukhaga tarapha DhaLatI jatI - ------------- ---- - - - - - - - - - - - - * * * * * * * * * * Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-60 prabuddha jIvana AjanI prajA mATe A jIvanakathA aneka rIte preraNAdAyI banI. zake tema che. vIracaMdabhAInuM jIvana kayA AdarzathI prerita hatuM te temanA ja zabdomAM ApaNe joIeH "mAro Adarza ajAtazatruno che. mahApuruSa gAMdhIjInA jIvanane dIvAdAMDI rU5 gaNIne te prakAzanA AdhAre mArA jIvana- paMtha kApavAne meM yathAzakti ane yathAmati prayAsa karyo che. sara vize mA vAta che mAya che kaI TI galIcIo AvI nathI-chatAM mAnavamAtranA jIvanamAM mane- maMthane hoya che, tevA manomaMthana te jarUra thayAM che. AmAMthI sauthI moTuM manomaMthana AtmadarzananuM che. gAMdhIjInA jIvanane mArI vidyArthI avasthAthI meM mArA jIvanamAM mArgadarzaka gayuM che, teoe anAsakitayoganI prastAvanAmAM lakhyuM che ke "je koine dveSa karato nathI, je karuNAne bhaMDAra che, je ahaMtA-mamatAthI mukata che, jene sukha duHkha, TADha taDake sarakhAM che, je kSamAzIla che. je sadA saMtoSI che, jenA nizcaya kadI pharatA nathI, jeNe mana ane buddhi Izvarane arpaNa karyA che, jenAthI loko trAsatA nathI, je lokone bhaya rAkhatA nathI, je je harSazekabhayAdithI mukta che, je pavitra che, je kAryadakSa che chatAM tararatha che, je zubhAzubhane tyAga karanAro che, je zatrumitra pratye samabhAvI che, jene mAna-apamAna sarakhAM che, je stutithI julAtA nathI, nindAthI glAni pAmate nathI, je mAnadhArI che. jene ekAnta priya che, je sthira buddhi che, te bhakata che. mArI draSTi sAme A Adarza che, ane tene yathAzakita pahoMcavA mArI namra bhAvanA che." - prastuta pustakAThArA sva. vIracaMdabhAInA jIvananI bhinnabhanna dhaTanAe samagrapaNe dhyAna upara Ave che ane temanA bhAvanAparAyaNa zIlasaMpanna AtmAnuM sukha darzana thAya che. te pustakamAM udhUta karavAmAM AvelA pitAnA putra, putrI, patrI, jamAI vagere upara lakhelA patra vAMcatAM vIracaMda-bhAInI sauhArdazIlatAna ane anupama vAtsalyane kaI ano anubhava thAya che. Ama vIracaMdabhAInI jIvanapratibhAnuM samagra darzana karatAM vIracaMdabhAIne ApaNe jevA jANyA, joyA ane oLakhyA e karatAM paNa ghaNuM vadhAre mahAna satvazIla temanuM vyaktitva hatuM-AvuM saMvedana ApaNA cittane sparze che, ane temanA viSenA AdaramAM vRddhi kare che. - ApaNe kayAM jaI rahyA chIe ? tA. 30-4-60 nA "phulachAba mAM bhAvanagaranA nAgarikione nIce pramANe patra pragaTa thaye che :- ' "samAcAra tarIke jemAM kAMI navInatA nathI paNuM samAjahitanI dRSTie mahatvanI evI keTalIka hakIkate ApanA dhyAna para mUkavA mAgu chuM. bhAvanagara zahera ane jillAmAM maLIne chellA mahinAmAM vANiyA, brAhmaNa jJAtinI eka Dajhana jeTalI yuvatIo ane bALAo (vidhavA, tyakatAo ane kumArikAo) sagarbhA avasthAmAM mukAI jatAM temane rAjyanI vikAsagRha jevI judI judI saMsthAomAM Azraya levo paDe che. A bahenane AvI saMsthAomAM Azraya maLe na hota te teonA -samAjamAM jAhera bhavADA thAta ane emane kUvA-aveDA pUravA paData athavA te teo kAyamanA mATe kahevAtA sabhyasamAjamAM pheMkAI jaIne harAmI-halAlIonA kAyamI paMjAmAM sapaDAI paDI hota. : "A bahena ane temane phasAvanArAonAM nAmaThAma ' bahAra Avata te kahevAtA ucca ane khAnadAna evA keTalAya gharomAM sAmAjika jhaMjhAvAta jAgI paDayA hatA. A bahene e je vyaktionAM nAmaThAma pitAne Azraya ApanAra saMsthAenA saMcAlako pAse jaNAvela ke lakhAvela che tenI vigate * bahAra Ave te paNa coMkI uThAya tevuM che. " . eka kissA sagA diyaranuM nAma devAyuM che. eka kissAmAM sagI mAzIaI bhAInuM nAma devAyuM che. eka kissAmAM zikSaka-gurunuM nAma devAyuM che. eka kissAmAM jenuM nAma devAyuM , che. eka kissAmAM banevInuM nAma devAyuM che. eka kissAmAM , sagapaNanA muratIyAe kRtya karI pachI dage dIdhAnuM lakhAvAyuM che, che. eka kissAmAM patinA mitranuM nAma devAyuM che. eka kissAmAM te pitAtya pUjya sasarAjInuM nAma devAyuM che. * "Ama badhA kissAo camakAvanArA ane vicAratA karI mUke tevA che. ApaNuM samAjanI bhItaramAM AjanA vAtAvaraNamAM kevA kevA prakAranA banAvo banI rahyA che ke banavA ' mAMDayA che tenA pratibiMba jevA che." A sthitimAM mAtra bhAvanagaramAM ja pravarte che ema nathI. dareka moTA zaheramAM AvI ghaTanAo banI rahI che. kaoNlejamAM paNa AvuM ja vAtAvaraNa pravarte che. AjanI AbohavA ja jANe ke svachaMdapracUra banI gaI che. samAjanuM naitika svAstha jALavanArI paraMparAgata maryAdAone lopa thaI rahyA che. mukata mana eTale game tema vatI zakAya-AvI madaza: AjanA yuvakamAnasana vikala banAvI rahI che ane AcArabhraSTatAnA mAge dhakelI rahI che. prajAe naitika samadhAraNu gumAvyuM che ane A ApaNuM meTAmAM moTuM bhayasthAna che. samAjanetAo, vicAra ane cintake ane sAmAjika javAbadArI dharAvatAM .. Adarza parAyaNa yuvake AjanI AbehavAne kema badalavI tene gaMbhIrapaNe vicAra kare. paramAnaMda ' ' hakIkata-dhAraNa tA. 1-11-60 nA aMkamAM "saMskAramUti zrI hIrAlAla amRtalAla zAha" zirSaka noMdhamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke - 1923 mAM gAMdhIjIne . maMgaLadAsa mArkeTamAM khAdI ane . . svadezInA pracArArthe potAnI peDhI upara temaNe (sva.- hIrAlAla zAha) belAvelA ane e vakhate rU. 25,000nI rakama temaNe , gAMdhIjIne arpaNa karelI. " A lakhANumAM jaNAvela 1823nI sAla saMbaMdhamAM gAMdhIjI aMge tArIkhavAra yAdI taiyAra karI rahelA zrI caMdulAla bhagubhAI dalAla jaNAve che ke " A sAla . daramiyAna gAMdhIjI jelamAM hatA, eTale e sAlamAM gAMdhIjInuM maMgaLadAsa mArkeTamAM javAnuM saMbhavatuM nathI. A viSe tapAsa karatAM mAluma paDe che ke tA. 30-6-21 nA roja gAMdhIjI maMgaLadAsa mArkeTamAM tilaka svarAjya phALA mATe gayAnI naidha maLI Ave che." - eTale uparanA lakhANamAM 1923 ne badale tA. 30-6-21 ema sudhArI levA prabuddha jIvananA vAcakone vinaMti che. taMtrI : prabuddha jIvana viSaya sUci jyAre bApu roI paDayA ! ... mahAvIra tyAgI 145 , pazcimanA dezamAM jaina dharmanI jANakArIne abhAva ... De. padmanAbha nI 148 Agamana prakAzanakAya' eka spaSTIkaraNa dalasukha mAlavaNiyA 14 huM pApa kevI rIte karI zakuM? TesToya 148 prakIrNa nedha: zrI hIrAbahenanI pAThaka-niSThA, sevAmUrti zrI vIracaMda pAnAcaMda zAha, ApaNe kyAM jaI rahyA chIe? ... paramAnaMda 150 mArI saMskArarUDha AcAra ane vicAranI graMthIonuM kevI rIte nirasana thayuM? nAnAbhAI bhaTTa 15ra ' miyA lekhAM'... .hIrAbahena pAThaka 154 vAla - * Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana mArI saMskArarUDha AcAra ane vicAranI graMthionuM kevI rIte nirasana thayuM? (mu. nAnAMbhAi bhaTTane keTalAeka samaya pahelAM maLavAnu manatAM meM temane vinati karelI ke " ApanA jIvananA prAraMbhamAM adhAyelI kai kai vicAra ane AcAranI graMthionu` kevI rIte nirasana ane sazodhana thatuM gayuM tene lagatA anubhava ane ciMtanane jo Apa kAMika khyAla Ape| tA te AjanI prajAne aneka rIte mArgadarzaka bane." A vina Mtine dhyAnamAM laine temaNe bichAnAmAM paDacAM paDayAM eka lAMkhA uttara lakhAvIne mAlelA, je prabuddha jIvananA vAMcakAnA lAbhAthaeN mu. nAnAbhAinI anumatipUrvaka nIce pragaTa karavAmAM Ave che--paramAnaMda ) 15ra tamArA A praznane javAba ApavA e mArA mATe mahAbhArata kAma thai paDayuM che. kAThiyAvADamAM eka vArtA cAle che : " koi eka AMdhaLA vANiyA zaMkaranI tapazcaryAM karatA hatA. ugra tapazcaryAne aMte za Mkara tenA para prasanna thayA ane khelyA beTA ! mAga, mAga, je varadAna mAgIza te ApIza.' zakarane prasanna thayelA joIne vANiyAe peAtAnA mananI samagra kuzaLatA ekaThI karIne mAgyuM: 'he kRpAnAtha! mArA dIkarAnA dIkarAnI varte sAta mALanI havelI upara seAnAnI geALImAM valANuM karatI dekhuM' e varadAna Ape. he bhALAnAtha, ApanI ATalI kRpA mArA para UtArA. zaMkare kahyuM : 'tathAstu.' tame joI zakaze ke pelA vANiyAe bhAre kuzaLatAthI peAtAnA aMdhApA dUra karavAnuM mAgavAnI sAthe vaMzanI vRddhi paNa mAgI, samRddhi paNa mAgI ane tenI sAthe anAyAse Avatu ezvaya paNa mAgI lIdhuM. A pramANe tame paNa tamArA eka ja praznamAM mArA samagra jIvanane uthalAvIne khUNe khUNe paDelAM gupta-pragaTa evAM tamAma khaLAne huM DhaDhALIne tapAsI. lauM evI tarakIkha karI. eTale tame paNa navayuganA AvA vANiyA nahI te khIjuM zuM? sAMbhaLe tyAre, mANasa jema peAtAnA adanane ukheLIne aMdarathI jhINI tapAsa kare tema . mArA samagra jIvanane ukheLAne mane je hAtha lAgyuM te tamane jaNAvu chu, Aja sudhImAM meM aneka vAra jaNAvyuM che ke sanAtana dharmanA vAtAvaraNamAM ja huM UcharyAM chuM. A sanAtana dharma eTale je dharma vedakALathI mAMDIne Aja sudhImAM aneka rUpo dhAraNa karyAM ne peAtAnI zAkhAo eTalA khA vistArAmAM phelAvI ke asala mULa kayuM te zAkhA kai te zodhavuM paNa bhAre paDe. te sanAtana dharmanA A vAtAvaraNe mArA jIvanamAM kayAM karyAM UMDA praveza karyAM hatA tenA vigatavAra vicAra Aja sudhI me A karyAM che. Aje e vicAra karuM chuM tyAre enI pakaDa keTalI saMjjaDa ane kaLI paNa na kaLAya tevI hatI te spaSTa samajAya che. sanAtana dhamanA je vAtAvaraNamAM huM ucharyAM chuM te vAtAvaraNamAM sanAtana dharmonAM sanAtana mUlyo, e mUlyeAmAM kALe kALe thayelI navI atha sa MkalanA ane e sanAtana mUlye upara caDI gayelA aneka sAcAkhoTA popaDAe e badhuM mArI AMkha AgaLa tare che. A badhAMnI sAmudAyika asara mArA manamAM nIce pramANe dekhAya cheH- aH sanAtana dharmanA cAra varNanA vicAra mArA vAtAvaraNamAM nAnapaNamAM mukhya bhAga bhajavatA hatA. A cAra varNa nA vicAramAMthI jIvataramAM brAhmaNA UMcA ane khIjA varNo nIcA evA bhAva mArA manamAM anAyAse UgyAM. brAhmaNeAnI A uccatAne bhAva bIjA vaNunA leAkeAnI sAthe na jamavAmAM ane badhA vyavahAra eka ja jJAtimAM aMdara aMdara gAThavavAmAM cAlatA hatA. varSo sudhI sanAtana dhanA varNavyavasthAnA sAmAjika khyAla upara A paDa eTaluM bahu kaThaNa thaine jAmI gayuM hatuM ke te bhedavAnA vicAra meM jyAre vyavahAramAM mUkyA tyAre mArA sadgurunuM zaraNu paNa mAre cheDavu paDayuM. A tA vadhanI eka pragaTa evI khAju. paNa A vadhanAM bIjA trIjA aneka lapharAM paNa hatAM. tene tA. 1-12 ALakhatAM ane bhedatAM mane vAra lAgI. mArA pitAe e yuganA vyavahArane anusarIne mane jateAi dIdhuM ane varSoM sudhI meM A jAte AdarabhAvathI svIkAryuM. mArA jevA khIjA janeAi dhAraNa karavAvALAe janAIne jyAre kUMcI sAcavavAnI dorI mAnatA hatA tyAre meM janeAie kUMcI bAMdhavAtuM kadI yeAgya mAnyuM nahIM. e divaseAmAM paNa kAra dhArmika kriyAne mATe :jatAine huM Avazyaka mAnatA hatA ane gAyatrI. maMtranA pavitratama arthane samajIne bhAvapUrvaka saMdhyAvaMdana karatA hatA. A jamAi dhAraNa karavAnI sAthe je keTaleAka bAhyAcAra hatA te mane te divase paNa samAye na hatA. brAhmaNI dizAe jatI vakhate jaMtAIne kAna para zA mATe caDAve che? zu kAna e jatA mATenI khIMTI. che? AvA AvA tarko hu karatA ane janoine kAne vIMTate nahIM. e ja pramANe brAhmaNa tarIke ceTalI rAkhavAnu kayeAjana mane kazuM jaNAyu' nathI. eTalI vAta sAcI che ke huM hajI Aje paNa coTalI rAkhuM chuM. paNa enA itihAsa vaLI. kaMika ora che. jatenuM rahasya samajyA pachI ane tenI pavitratA manamAM UtAryAM pachI paNa jatA Avazyaka nathI. e vAta mane moDI samajAI ane te divasathI meM janei paheravAnuM baMdha karyuM. mArA nAnapaNanA divasomAM ame brAhmaNeA khaoNva (zrAvaNa suda pUnaeNma) te divase janA khadalAvatA. mArI evI mAnyatA che ke jUnA kALamAM A baLevanA divasa e. ApaNA gurukuLAne eka jAtane padavIdAna samAraMbha haze, kAraNa ke e kriyA padavIdAna samAraMbhanI kriyA sAthe ghaNI badhakhesatI che. baLevane divase ame brAhmaNo saSitu aru MdhatI sAthe pUjana karatA, vedanA judA judA mA zuddha uccArI khelatA, vedanA AcAryanuM pUjana karatA ane A badhI kriyAnA ArbhamAM hemAdri sakalpa karIne samagra vizvanI sAthe deza ane kALathI nAnAmAM nAnA AdamI kevI rIte saMkaLAyelA che ane samagra vizvanI sAthe teneA tAMtaNA kevI rIte saMdhAyelA che tenu AdarapUrvaka smaraNa karatA. tame jANatA ja haze ke, ApaNA dezamAM A sasa ihaMmezA pUrvakALanA jIvananA aneka zeAdhAnA pratinidhi tarIke gaNAya che ane A RSinuM RSipaNu ane e RSipAnI bhAvanA pAchaLa pavitra gRhasthAzramanuM ane strIdAkSiNyanuM je tatva paDelu che tenA A badhA pratinidhione ApaNA A yuganA brAhmaNoe pUjavA e ucca jIvananI paraMparA jALavavA mATe ati Avazyaka che. te dRSTithIja A saptarSionI sthApanA sAthe ja aruMdhatInI sthApanA anivArya gaNavAmAM AvI che. tamane kadAca smaraNa paNa haze ke pAvatI mATe zaMkare potAnA taraphathI mAguM karavA mATe saptarSione himAlaya pAse melyA tyAre A AkhI kriyAnI aMdara arUMdhatInu keTaluM mUMgu chatAM anivAya sthAna hatu tenI kavi kALidAse krAMta dRSTithI suMdara evI kalpanA karI che. Aja ApaNA A pathvIdAna samAraMbhanAM moMdalAM jevAM anukaraNA thaI rahyAM che ane e samAraMbhonI pAchaLa Adhunika vitAnI sAthe parAvidhAne sUkSma evA anubaMdha paNa ApaNe joi zakatA nathI, ane e kevaLa vidbhAgya rahI gayAM che. huM pote tethI ja Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ' , ' ' 'tA1-12-60 prabuddha jIvana 153' mArA jIvanamAM dhIme dhIme A vastu kevI rIte samajate gaye gAyatrInI upAsanA karavAne mATe manoratha joI vagerethI upara hoiza tene kAlabaddha vRttAnta tamane ApI zakuM nahIM. paNa caDIne Aje bhagavAnanA smaraNamAM paryavasAna pAme che ane ApaNe sudharelA lokoe ApaNI AkhI jAtane jema bhArata- evuM bhagavatsmaraNa Aje jIvananA aneka jhaMjhAvAte vacce. varSamAMnI bhayamAMthI ukheDI nAkhI che, tema ja ApaNuM AvA- 'buddhine sthira rAkhIne mane TakAvI rahyuM che. je eka mitra tarIke tevA vidyAvyApArane paNa ApaNe kema jANe bhUtakALamAMthI tamane atizaya vizvAsathI kahevuM hoya te huM kahI zakuM ke, samULA ukheDI nAkhyA hoya tema lAge che. mArI sAdI samaja Aje jIvananuM nAnAmAM nAnuM kAma tema jIvananI moTAmAM moTI '. evI che ke jo koI paNa deza ke meTI prajA pitAnA bhUtakALa- pravRtti sudhI tamAma pravRttio prabhuprItyarthe karavAne ane pravRttine " mAMthI taddana UkhaDI jAya che te deza ke prajA AtmaghAtane mAge aMte tene bhagavAnanAM caraNamAM arpaNa karavAne mArI saMdhyAne * 'gayA vinA rahetI nathI. mULa saMkalpa tenA navA avatAramAM jIvavA huM mathI rahyaM chuM , paNa te divasathI janoi ane gAyatrI maMtra e baMnenI eTale mAre mana savAramAM dhyAna karavuM, ke saMsthAnA koThAranAM joDI mArA dilamAM ghara karIne beThI. dhIme dhIme saMdhyAnI sAthe dANa sApha karavA, ke aiphisanA tUmArAmAM sahI karavI, ke moTA bhasmanuM tripuMDra paNa AvyuM, ne zakaranA pUjananuM caMdanatilaka saMmelanamAM pravacana karavuM-A badhAM kAryonAM bhautika mUlya bhale paNuM AvyuM. gAyatrImaMtranI sAthe sAthe ja A traNeya judAM judAM hoya, paraMtu tenAM AdhyAtmika mUlyo eka sarakhAM ja vastune huM sArI peThe vaLagI rahyA. janoI melI rahe e mane che. AvuM jIvana jIvavAne huM prayatna karI aa . ane A bilakula game nahIM; bhasmanuM tripuMDra barAbara kapALa para UThavuM prayatnamAM anekavAra lathaDiyAM khAte, anekavAra pachaDAte, joIe; caMdanatilaka paNa kapALanA madhya bhAgamAM amuka rIte ja anekavAra aTavAta, anekavAra lapasato hovA chatAM paNa e vaLavuM joIe. paNa becAra varSa pachI mArA manamAM prazna mAga uparathI mAre paNa na khase evI bhagavAna pAse niraMtara . UTho haze-"patrAdhare itama vA chatAdhAre vAtram ?" e carcA prArthanA karuM chuM. 'karatAM meM thoDA kaeNlejanA mitrone sAMbhaLyA, te paNa gammatamAM. A badhuM tamane kaMTALo Ave eTalA vistArathI eTalA A carcA zarU karIne gharamAM huM paNa belavA lAgyo, janoI mATe lakhuM chuM ke mArA sanAtana dharmanI vADAbaMdhImAM ucharela AdhAre gAyatrI ?" ke "gAyatrI AdhAre jaI ?" paNa A mANasane e vADAbaMdhIne bhedIne bahAra nIkaLavuM ane chatAM e carcA tyAM ja na aTakI. ane thoDA ja vakhatamAM mane spaSTa vADAbaMdhInI pAchaLa rahelAM sanAtana mUlyone gumAvyA vinA kema samajAyuM ke gAyatrImaMtrane athavA to saMdhyopAsanAne janoI bahAra nIkaLavuM e kevuM kaparuM che tene tamane khyAla Ave. sAthe, bhasmanA tripuMDa sAthe ke caMdananA tilaka sAthe nikaTane huM samajuM chuM ke A vADAbaMdhIne chedatAM mAre eTale prayatna saMbaMdha nathI. A pramANe vicAratAM vicAratAM joI bhasmanuM karavo paDayo tenAthI ghaNu ochI prayatna paNa ApaNu ghaNu tripuMDra tema ja kapALanuM tilaka mane vadhAre ne vadhAre nirupayogI mitre tene bhedI zakayA haze. mArI A mathAmaNu keTalAya lAgyAM. paNa sAthe sAthe mArI saMkhe pAsanA vadhAre tejasvI mitrone mUrkhAI bharelI paNa lAge ema huM samajuM chuM. thatI cAlI. saMsthAne lAMba-De vidhi TUMkAvIne meM mArA mATe mArA keTalAya mitro te divase paNa saMdhyAnI mazkarI e saMdhyAnI sArabhUta be-traNa vastuone pakaDI lIdhI jevI ke - karatA te huM jANuM chuM. gujarAtanA keTalAya vidvAna (1) paramezvara prItyarthe saMdhyA karavAno saMkalpa. mitro mArI vAto para hasatA, paNa huM nikhAlasatA(2) jagatamAtrane prakAza ApatA paramatattva pAse zuddha pUrvaka besuM chuM ema vicArIne mArI TIkA karatAM gama buddhinI mAgaNI sAthe paramatatvanA caraNamAM sAdI evI jaLanI khAI jatA, kAraNa ke meM je gaDamathale anubhavI temAMnI aMjali ane paramezvara pratyarthe sa dhyAne arpaNa. eka paNa gaDamathala temaNe anubhavI na hatI. Aje vicAra pAchaLathI vicAra karatAM lAgyuM ke, paramezvara prItyarthe karatAM koI vAra lAge ke A bhAIo ApaNuM dezanAM sanAtana dhvana gALavAne mULa khyAla mane brAhmaNa dharmamAMthI Ugyo mUlyo ane paraMparAomAMthI UkhaDI to nahi gayA hoya ? mAre haze. kAraNa ke cAra varNanI jUnI vyavasthAnA hADamAM cAreya mATe je kAMI parama sattA jevI vastu hatI tene sthAne emaNe varNanA loko ane khAsa karIne A brAhmaNe potAnI vidyA, bIjI koI ochI kiMmatI vastune to parama sattA tarIke nahI -tapa, AvaData, zakita vagere badhuM bhagavAnanA samaSTirUpane gaDhavI hoya ? mAre mATe jema janoI, tripukhta ke tika sanAtana caraNe dhare ane e samAja te te lokone yogya AjIvikA mUlyone bAhyarUpa ApavAne goThavAyAM hatAM, tema A bhAIonI maLe tevo vyavahAra goThave-A vicAra cAturvaNyanA hADamAM AjanI pravRttio, temanA AjanA AcAro, temanAM AjanAM paDelo hato ema divase divase mane spaSTa dekhAvA lAgyuM, janoI-bhasma kaI UtaratI keTInI sattAne parama tatvane sthAne , ane tadanusAra jIvana jIvavAne me Agraha rAkhe. te nahIM mUkatAM hoya? paNa A to eka taka che, "vAramai. * A ja pramANe gAyatrImaMtra mAre mana ApaNA vedanA sArarUpa devAya suvisA vidhema" e mAnavImAtrane sanAtana prazna te jaNAyo, ane e maMtranA mULamAM paDela OMkAra athavA te nahIM hoya ? praNava mAre mana paramAtmAnuM sUcaka evuM nAma banyuM. paNa A sanAtana dharmanI chAyAmAM bIjA keTalAeka nAnA AgaLa upara jyAre huM A dizAmAM vadhAre AgaLa vadhyo meTA vicAro ApoApa UgI gayA hatA. mArA pitA vAratyAre mane samajAyuM ke kAra jevuM sUcaka nAma mArA manamAM tahevAre bhikSA mAgatA hatA. tenI sAme mane koI divasa prakaeNpa je vicArone AvirbhAva karAve te vicAre ApaNA samAjanA ' thayo nahi. te divase brAhmaNanI akiMcanavRttinuM mane e bAhyarUpa bIjA koDe bhAIone na karAve e svAbhAvika che. eTalA lAgyuM. Aje paNa mArI saMsthAne mATe bhIkha mAMgatAM mane mATe A karaDe bhAIone paNa sulabha ane chatAM AkarSaka kaI divasa zarama AvI nathI; paNa ghaNu varSe samajAyuM ke evuM "rAma" nAma meM A karaDe bhAIone mATe vadhAre mArA pitAnI bhIkha temanI sAdAInI ane saraLatAnI nizAnI yogya mAnyuM. mAre mana to Aja sudhI A kAra ja vadhAre hatI, paNa temAM tejasvitA na hatI. mArA pitA jadA judA AkarSaka pratIka tarIke rahyA che. A pramANe dhIre dhIre saMdhyA mAraphata zrImati taraphathI avAra-navAra ddho karavA jatA hatA. rudrASTAdhyAyI Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 154 prabuddha jIvana tA. 1-12 e hamezAM mAruM AkarSaNa rahyuM che ane A AkarSaNane mAryo mithyA lekhAM huM ghaNI vAra ghare rUkIne pATha karatA hatA tema ja zivAlayamAM jaIne paNa pATha karato hato. paNa huM je jamAnAmAM mANasa nakATAnI gaNatarI gaNe che: e beTI, duniyAna jIvyo te jamAnAmAM ane hajI Aje paNa brAhmaNoe dArInI gaNatarI che. e dRSTithI e trirAzI mAMDe che ke jevAM, skrIne senA-rUpAnI dakSiNanI sAthe joDI che e vAta te jeTalAM karma, tevAM teTalAM phala. paNa taddana ema nathI. mANasane divase paNa meM kadI mAnya karI na hatI. brAhmaNa rudrInI upAsanA pitAnAM, pUrvajIvananAM ane anya saMbaMdhonAM karmonAM phaLa paNa kare e potAnA mATe tema ja lokakalyANane mATe-te huM samajate bhogavavAM paDe che. tethI ja jema rAzI eTale ke kharAba karmo hatA, paNa rudrInA pAThathI yajamAnane puNya Ape ane te paNa chatAM e anyanAM puNyanuM suphala pAme che; tema pitAnAM ane svajanenA saMbaMdhamAMthI janmatAM anivArya ekatra aNe-daDhaATha-bAra AnAnI kiMmate Ape tenI sAme mAruM aMtara kopI UyuM. mArA pitAzrI nAgara kuTuMbamAM haMmezA savAre suprIpATha bhAjaka RNo, teNe cUkavavAM ja joIe. mANasa vinimaya eTale karavA jatA hatA ane A kuTuMbo varSane aMte amane sAruM. ke Apa-leno ne bhAgIdArI eTale ke paMtyALo evo vepArI 'evuM varSAsana paNa ApatAM hatAM. mArA pitAnA avasAna pachI che. paNa bIjAnAM khAtAMmAMthI puNyanI-lAbhanI rakama udhArI, mArA pitAne A vAraso mane ApavA mATe A kuTuMbanA pitAne khAte jame kare che. are! vaLI e anyanA puNyanuM paNa movaDIoe ghaNA prayatna karyo hato, paNa e rUpamAM e vArasa cakravatI vyAja dharAve che ! e badhI chetaravAnI-mithyA bheLa seLanI pravRtti che. A duniyAnA saMbaMdhe samAna Apa-lenA levAnI meM spaSTa nA pADI dIdhItethI amArA kuTuMbane nahi, paNa ekaMdare sarAsarInI Apa-lenA che. temAM mANase thoDo Arthika phaTako paNa lAgyo. ochuM lAbhI, jhAjhuM daI, dilacerI keLavavAnI nathI. A che kAvyane A badhAM sIdhI athavA te ADakatarI rIte cAra varNonI bhAvArtha. ane te gaNitanI paribhASAmAM-khAsa bhASAmAM rajU karyo che. * mULa kalpanAnAM nAnAM-moTAM kaccAM-baccAMo gaNAya. A uparAMta mithyA lekhAM paNa enAM aneka nAnAM-moTAM kaccAM-baccAMo haze tenI kenuM RNa caDhe, A kene? vigatamAM UtarIne huM tamane kaMTALo ApavA nathI mAgato. kenuM puNya phaLe, A kene? re! mana mithyA lekhAM meLava mA- jema mArI AsapAsanA sanAtana dharmamAM cAra varNanI tuM mithyA lekhAM meLava mA ! kalpanA majabUta thaIne paDI hatI tema e sanAtanadharmanA mukhya pravAhamAM karmakAMDane paNa pravAha dekhI zakAya tema che. mANasanA tuM karma phala trirAzI ; za la ! " maraNa pachI tenuM eTale tenA jIvananuM zuM thAya che te viSe (paNa) rAzI karma, ne pAmata suphala. kadi vicAryuM te tAruM bala? ApaNuM purANakALanA vicAranI eka evI kalpanA hatI ke ema helAM lekhAM lekhava mA-tuM mithyA jIva A deha choDIne koIpaNa eka mArge paralokamAM jAya che. A bhAgene dhumrAdimAga ane arcirAdi mArga evAM nAmo tuM RNasaMbaMdhanI ramata rame, paNa ApavAmAM AvyAM che. A vicArasaraNIne anusarIne nA RNAnubaMdhanI vAta game, bharaNa pachInI ghaNI kharI ThiyAne goThavavAmAM AvI hatI ane re tArAM, tArAMnAM RNa kema zake? maraNottara zraddhAMjali, tera divasa sudhInuM nAnuM moTuM zrAddha, zrAddhamAM re kema bane? karavAmAM AvatuM piMDadAna vagere kriyAo karmakAMDanI A phile je 69bhAjaka-RNa cUkava mAnuM mithyA sekInAM bAhya lakSaNa hatAM. karmakAMDanA jamAnAne ApaNo svarga lAkha le mAM nI huM zi yA rI, nakane khyAla, paraphekane khyAla, mekSane khyAla ghaNekhara badalAI (tyAre) Avata nA UMThAnI tArI, ga. chatAM A badhI bAhya kriyAone ApaNuM samAje hajI ' A naphATAnI gaNatarI sArI, paNa pakaDI rAkhI che ane huM paNa e vArasAmAM maLelI badhI duniyA nI rIte ke La va mAM kriyAone anusarato hate. paNuM pAchaLathI jyAre jIvana viSenI - tune avaLe khele khelava mA-tuM mithyA mArI mAnyatAne baMdhabesatI A kriyAo mane na lAgI tyAre paM tyALa vi ni ma ya vepArI, temAMthI mArI zraddhA UtarI gaI ane keTalIye maraNottara kriyA- anyanuM puNya le jame, udhArI ene AcaravI meM choDI dIdhI. karmakAMDanA hADamAM bAhya zarI- (8) vyAja pare vyAja bhegava bhArI ranI pavitratAno je khyAla paDyo haze te khyAla jate divase re amathAM ema bheLaseLava mAnuM mithyA sanAtana dharmane Avazyaka aMga tarIke ghUsI gayo haze ane sarAsarInA saMbaMdhe je aspRzyatA tenA AjanA rUpamAM janmI haze ema mane jhAMkhuM anyanuM puNya te tAruM traNa che, jhAMkhuM dekhAvA lAgyuM. ane kaMIka AvA ja kAraNathI aspRzya ladhutama lAbha, gurutama gaNI de tAne vicAra sanAtana dharmanI mArI kalpanAmAMthI UkhaDI gayo. hINa dilacerI heLava mAnuM mithyA A badhAMnI sAthe sUtakavidhi, grahaNane vidhi, putrajanma ane putrI janma vacceno taphAvata cheTAM mULa ghAlIne paDayo hato te kenuM traNa caDhe, A kene? paNa ApoApa paDI gayo ane tenA sAcA svarUpamAM vadhAre kenuM puNya phaLe, A kene? spaSTatAthI ja . re mana! mithyA lekhAM meLava mA ! apUrNa nAnAbhAI bhaTTa navembara, 1960 hIrAbahena pAThaka muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTara naM. B 466 vArSika lavAjama rUA. 4 ' prabuddha jaina 'nuM navasa karaNa varSa 22: aMka 16 prabhuna muMbai, DIsembara 16, 1960, zukravAra AphrikA mATaeN ziliMga 8 jIvana zrI subaI, jaina yuvaka saMghanu' pAkSika mukhapatra chUTaka nakala : 20 nayA paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA smazAnavairAgya ke suvAvaDIne vairAgya kahevatarUpa thai paDayA che. paLabhara mana uparanI asaranA kAraNe aMtaramAM saMsAra upara ke vAsanA upara vairAgya Upaje ane vaLI pAchu mana tyAM ja jaIne bese e A verAgyanA artha che, chellAM keTalAMka varSathI koMgresanAM jaMgI adhivezaneAnI asara paNa enA mevaDInAM mana upara kaMika AvA ja alpajIvI vairAgya jevI thAya che. gaLA sudhI dUdhapAka ArogIne akaLAi gayela 12) koMgresa-adhivezana pAchaLa thaI rahelA samaya, zakita tathA dhanane asahya apavyaya koine A lakhANa bahu nAne mATe bahu me1TI vAta karavA jevuM lAge teA teo kSamA kare. paNa koMgresanuM bhAvanagara adhivezana jema jema najIka AvI rahyuM che, ane e mATenI * jaMgI taiyArIo thai rahyAnI ane pacIseka lAkha rUpiyA jeTaluM jaMgI kharca thavAnI jAtajAtanI vAte! ane jAherAte akhakhArAmAM vAMcavAmAM Ave che tema tema mane manamAM savAla thAya che ke A badhu zA mATe ? dezanI sAme aneka aTapaTA savAlA UbhA che ane navA navA UbhA thatA jAya che ane dezanA navanirmANa mATe zAsaka vage ane prajAe niSThApUrvaka kaiDa bAMdhIne kAma karavAnI jarUra che. e mATe kuMbhameLA jevA AvA jaMgI jalasA yeAjavA jarUrI ke upayogI che kharA ? svataMtratAnI ahiMsaka laDAi vakhate, prajAne taiyAra karavAnI dRSTie ane dezamAM eka prakAranI parataMtratAvirAdhI havA UbhI karavAne mATe koMgresenAM prAMtika adhivezanA paNa meATA pAyA upara bharavAmAM AvatAM ane mukhya adhivezana te khanI zake eTaluM moTu bharavAmAM AvatuM. paNa tyAre te enI pAchaLanA Azaya sAva judA hatA. have AvAM meTAM meTAM adhivezane bharavAthI, svataMtratA prApta thayA pachI dezanI pragatimAM keTakeTalI mada thai ane ApaNA rAjakartA pakSanA (koMgresanA) AvAM jaMgI adhivezana bharavAmAM zAsaka pakSanAM ane prajAnAM paNa samaya, zakita ane saMpattine je bhAga apAye-ApavAmAM AdhyeA enu pariNAma keTaluM lAbhakAraka AvyuM, ene kayAsa kADhIne A bAbatamAM navesarathI vicAra karIne navA nice levAnI ghaDI pAkI gai hoya ema lAge che. zu deza sAme UbhA thayelA ati muzkela savAleAnI jemAM ekAgratA, svasthatA ane dIrdha dRSTipUrvaka vicAraNA karI zakAya evI kArya parAyaNa sabhA (business meeting) jevAM (dAkhalA tarIke e. Ai. sI. sI.nI sabhA jevAM) maryAdita adhivezana bharavAmAM Ave te e vadhAre lAbhakAraka ane samaya, zakti ane sapattinA nirarthaka bagADane aTakAvanArAM na thai zake? AvAM meTAM adhivezanamAM te aneka itara kAryakramane kAraNe, bAra hAthanu cIbhaDuM ne tera hAthanuM khI' e kahevatanI jema, mukhya savAlonA badale A tara kAryakrame ja vadhAre samaya lai letA hoya che. mANasane tarata te dUdhapAkanu nAma paNa sAMbhaLavu nathI gamatuM, e pramANe koMgresanAM jaMgI adhivezana bharAyA pachI, ethI dezane zuM lAbha thaye athavA te enuM pariNAma zuM AvyuM * ene vicAra AvavAthI koMgresanA AgevAna taraphathI jAhera karavAmAM Ave che ke kaoNMgresanAM have pachInAM adhivezanA nAnAM, sAdAM ane ochAM kharcALa thAya e rIte bharavAmAM Avaze. paNa - thoDAka mahinAo vIte che tyAM e vairAgya vIsarAi jAya che ane hatI evI ne evI ja sthiti cAlu thaI jAya che ane chevaTe je pradeze adhivezana bharavAnuM bIDuM jhaDapyuM hoya che, athavA je pradezane peAtAne AMgaNe adhivezana bharavAnA lahAvA maLe che te AgalA adhivezanane TapI jAya evu mADha, evu suMdara ane evu AkarSaka adhivezana bharavAnA maneAratha sevIne e rIte ja meATI mATI taiyArIomAM mahinA agAuthI lAgI jAya che; ane e mATe lAkhe lekhAM lakhAya evu je lakhalUTa kharca karavAmAM pANIne mUle je rIte paise vaparAya che te joine te kharekhara stabdha thai javAya che; ane saheje manamAMthI savAla UThI jAya che ke kAM pU. mahAtmA gAMdhIjInI rASTrIya saMpattinI pAi pAi khacAvavAnI karakasara ane kayAM Aje rASTranA paisAnI cAlI rahelI *nAgIrI? zuM dezanI sAme UbhA thayelA savAleAne hala karavAnA ke AjhAda deza AkhAda bane e rIte enuM navanirmANu karavAnA A ja tarIke che ? ApaNe kai dizA te bhUlatA nathI ne ? paNa AvA savAlAnA javAba Ape evA taTastha vicAraka netA karyAM che? trevIza varSa jeTalA lAMkhA gALA pachI, ane te paNa dezamAM svarAjya AvyA pachI, ane temAM ya vaLI gujarAtanuM svataMtra rAjya sthapAyA pachI, gujarAtamAM koMgresanuM adhivezana bharAya e eka suavasara Avye lekhAya; ane tethI gujarAtanI koMgresamAM e adhivezanane namUnedAra rIte saphaLa karI batAvavAno utsAha jAge e svAbhAvika che. paNa mArI namra samaja pramANe, A suavasarane tema ja A namUnedAra saphaLatAne a e che ke lAkhA leAkeA AvavA AkarSAya evAM vividha jAtanAM AkaSa NA UbhAM karavAnA mehamAM paDIne bhAre jaMgI taiyArIomAM puSkaLa samaya, zakti ane paisA kharcavAne badale, nAnuM paNa dezanA muzkela savAleAnI dRSTie mahattvanuM, sAduM chatAM dUradarzI ane nakkara kAmagIrIthI zAbhatuM ane enDru kharcALa chatAM dUragAmI pariNAmeA nipajAvavAne lIdhe amUlya ane ciraMjIva khanI rahe evu adhivezana gujarAtanI koMgresa bharI khatAve; ane e rIte ghaNA vakhatathI kaeNoNMgresanuM jevu sAduM ane binakharcALa adhivezana bharavAnA vicArA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F" 156 * , tA. 16-12-20 bharAvAnuM che upayoga karavAnI jAgrasanA vAtA thatA rahe che ene amalIrUpa ApIne keMgresanI sAme eka upaga na ja thai zake ane sacivAlayamAM e saMbadhI e namUne raju kare ke jene anusaravA keMgresanA adhivezananA yojanA taiyAra karavAnI pravRtti na ja karI zakAya, ema nizcita bhaviSyanA AmaMtra lalacAyA vagara na rahe, ane e rIta rUpe lAge che. kuMbhameLA jevA sArvajanika meLAnA prasaMge keMgresanA adhivezane bharavAnI jaDa ane amuka aMze sarakArI taMtre ApameLe ja kAme lAgavuM joie e samajI akAryakSama banI gayelI praNAlikAmAM kAyApalaTo Ave. zakAya evI vAta che. paNa jyAM game tevA moTA ke game tevI atyAre keMgresa mATe karavA jevuM A ja kharekharuM kAma che; moTI bahumatI dharAvavA chatAM eka pakSanuM kAma hoya tyAM te bAkI cAlu cIle cAlIne jaMgI jalasA karavAnI te kayAM emAM sarakArI taMtrane jotaravAne vicAra paNa kevI rIte thaI navAI rahI che? keMgresanA adhivezananI praNAlikAmAM Ave, zake e samajAtuM nathI. chatAM Aje te jANe A kAma kAyApalaTa karI batAvavo e ja gujarAtanI keMgresa mATe rAjyanuM pitAnuM ja hoya e rIte viveka ke bhedarekhA bhulAI sonerI taka hatI; paNa atyAre moTAmAM moTuM Adhavezana | gaI che. AthI sarakArI adhikArIo ke karmacArIonAM mana bharAya, e mATenI je jaMgI taiyArIo cAlI rahI che, ane upara kevI chApa paDavAnI, ane emanI potAnI pharajamAM kevI aneka jarUrI-binajarUrI AkarSaNa UbhAM thaI rahyAM che, e DhIlAza AvavAnI, ene te kaIne vicArasaraNe paNa jotAM ApaNe dezane eka navo ane hitakAraka namane Apa- AvatA haze khare? mAnIe ke kAle koI virodha pakSanuM vAnI eka sonerI taka gumAvI dIdhI che ema ja lAge che ! adhivezana bharAvAnuM hoya che. emAM gujarAta sarakAra pitAnA pagAradAra karmacArIone upayoga karavAnI chUTa Ape ke ApI keMgresanA bhAvanagara-adhivezana mATe gujarAtamAM je zake kharI? je tyAM nA kahI zakAya to keMgresanA pitAnA taiyArIo cAlI rahI che e pahelAMnA koI paNa adhivezana adhivezana mATe paNa ene nakAra ja bhaNu ghaTe, paNa Aje karatAM ochI hoya ema lAgatuM nathI. A adhivezana suMdara - sthiti sAva judI che. ane AkarSaka thAya e mATe pUrepUre prayatna cAlI raoN che. - chAsaTha jeTalA daravAjA ke kamAne (alabatta prajA ke vepArI - satyAgraha AzramanI Arthika vyavasthAmAM pitAnI kasoTI varga taraphathI) pramukhanA svAgata mATe UbhAM karavAmAM AvanAra pramANe zuddhi na jaLavAtI lAgI ane pUjya gAMdhIjIe che. saradAranagarane zaNagAravA mATe kaMI kaMI citro raMgarekhAmAM kasturabA jevAMne paNa cara' kahevAmAM saMkoca na rAkhe, e - UtarI rahyAM che. AvuM badhuM zA mATe ? loko vadhAre umadA dAkhale ApaNe hajI bhUlyA nathI. A sthitimAM AkarSAya ane pahelAMnA adhivezananI jema lAkhonI saMkhyAmAM gujarAtanI keMgresa pAsethI te kharI rIte evI apekSA rahetI hatI bhegA thAya eTalA mATe ja ne? AvuM badhuM cAlavA chatAM ke A adhivezana bharavAnA prayatnamAM rAjaya sarakAra ane rAjaya sAdAIpUrvaka A adhivezana bharavAnI vAta kahevAmAM Ave che; kartA pakSa e be vaccenI bhedarekhAnuM aNIzuddha pAlana karIne ' ane emAM mAnanIya zrI morArajIbhAI desAInuM nAma paNa eka taMdurasta praNAli UbhI karIne A adhivezanane dAkhalA joDavAmAM Ave che, tyAre sAce ja vicAramAM paDI javAya che. rU5 ane yAdagAra banAvavAmAM Avaze. enA badale atyAre te sAva sAdAI ane karakasara sAthe sAthe cAlatAM hoya che. jyAM juduM ja jovA maLe che. AnuM pariNAma to lAMbe gALe e bhapakAo ane AkarSaNe UbhAM karavAnI ja daSTi hoya tyAM na Ave ke bIje pakSa kayAreka sattA upara Ave te e paNa te sAdAI TakI zake che ke na to karakasara thaI zake che. eTale ' pitAnA pakSanA lAbhane mATe pitA hastakanA sarakArI taMtrane A badhI vAta samajAtI nathI, ke gaLe paNa taratI nathI. vinAsaMkoce upayoga karavA lAge. eTale atyAre je rIte manamAM te vAraMvAra e ja savAla UbhuM thAya che ke sarvodayanI gujarAtanI keMgresa vatI rahela che temAM "mAtra DozI maryAne ja sthApanA sAthe A zo saMbaMdha? athavA e mATe AnI nahi paNa jama dhara bhALI javAno paNa bhaya lAge che. zI anivAryatA ? AvuM badhuM joIne (khAsa karIne sarakArI taMtrane je rIte A badhAmAMthI eka vAta e paNa niSpanna thatI lAge che upayoga thaI rahyA che te joIne) manamAM kaMIka vAra ema thaI ke AthI prajAmAM "A zAsakavarga ane A prajA, evA bheda Ave che ke A mATe gujarAta prAMtika samitinA pramukhane pharI janme che. zAsakavarga ane prajA vacceno bheda e te pUchIne zaMkA-samAdhAna karI levAmAM Ave te kevuM? paNa ' rAjAzAhI yuganI pedAza hatI. ene dUra karIne samasta prajAmAM tarata ja manamAMthI javAba maLe che ke e pite te adhivezananA ekarUpatA sthApavA mATe te svarAjyanI jarUra hatI, ane svAgatapramukha che. vaLI kayAreka ema paNa thAya che ke gujarAtanI AvI ekarUpatA e ja lokazAhI ke prajAsattAka rAjataMtrane keMgresanA mevaDI mAnanIya zrI morArajIbhAIne pUchIe te ? te prANa che. e je jokhamAI, te chevaTe lokazAhI nAmanI ja tyAM paNa evo javAba manamAMthI maLe che ke emanA satata banI rahevAnI. mArgadarzana nIce to A badhuM cAlI rahyuM che. tyAre A mATe keMgresanA pramukhazrIne pitAne pUchavuM ? to thAya che ke tyAM ane A badhI bAbate karatAMya je savAla mArA manamAM satata paDaghamanA meTA avAjamAM tatUDInA nAnA avAjane ke UThayA kare che te e che ke A adhivezananI taiyArI mATe gujarAtane sAMbhaLaze? ane zraddhAspada zrI neharujI te deza-videzanA ugra rAjakartA pakSa eTale ke keMgresa "mosALa jamaNu ane mA savAlomAM eTalA badhA guMthAyelA che ke emane kaMI lakhavAne pirasaNa nI jema gujarAtanA sarakArI taMtrane-gujarAta rAjyanA vicAra karavAnI paNa hiMmata kema thaI zake? tyAre pUchavuM kone? pagAradAra amaladAra, adhikArIo ke karmacArIone-je rIte ane samAdhAna koNa kare ?_AvI gaDamathalamAMthI A savAla upayoga karI rahela che, te vyAjabI che kharo ? keMgresanuM jAheramAM raju karavAnuM mana thaI AvyuM che. adhivezana game teTaluM meTuM hoya ane enuM mahattva game. teTaluM vadhAre AMkavAmAM AvatuM hoya, chatAM chevaTe e eka tA. 5-12-60 ratilAla dIpacaMda desAI pakSanuM ja adhivezana che, ane tethI enAthI sarakArI taMtrane mAlapura amadAvAda-6. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-60 157 * * mArI lekhanapravRtti pAchaLa rahelAM preraka baLa : eka aMgata AlocanA eka nikaTavatI sajana je mane ghaNAM varSothI jANe che, keLavavAnuM jokhama rahe ja che. AvI keTalIka samajaNathI prerAIne, ane prabuddha jIvananA niyamita vAcaka ane prazaMsaka che, ane huM je kAMI karuM chuM tethI koInI sevA thatI hoya ke na thatI aneka AdhyAtmika temaja sAmAjika prazna aMge jemanI sAthe hoya, paNa mAro potAno vikAsa te sadhAya ja che ane A avAranavAra carcA karatA rahevAnuM banyuM che, temanA taraphathI mArA mATe ghaNo moTo lAbha che-Ama huM haMmezAM vicAratA mArI lekhanapravRtti pAchaLa kaI bhAvanA mane prerI rahI ane kaheto rahyo chuM... " che te aMge pitAnuM saMvedana rajU karate tA. 20-11-'60nA "A te mArI lekhanapravRtti pUratI meM vAta karI. bAkI roja lakhAyele eka patra maLe che. temAM teo jaNAve mArA manano jhoka jeTalo AtmavikAsa upara che teTalo ja che ke " ..tame, huM jyAM sudhI tamane samajI zako chuM janasevA-samAjasevA upara che, ane A janasevAne vicAra, tyAM sudhI, kevaLa pradhAnataH tamArA pitAnA vikAsa mATe, te AtmavikAsane pUraka che eTalA mATe nahi, paNa svataMtra AnaMda mATe, ane keLavaNI mATe A pravRtti hAtha dharI rIte Ave che. mArA vyaktitvamAM sAmAjika tatva social : * che. tenI ADapedAza rUpe sAmAjanuM hita tethI sadhAtuM hoya element raheluM che ane te janasevAdAra tRpti zAthe che. che te judI vAta che ane tethI AnaMda paNa jarUra thAya ja. vizALa samAja sAthe eka prakAranI AtmIyatAne anubhava je pravRttimAM bIjAone dekhItI rIte cheda uDI jaIne kevaLa satata rahyA kare che. ane tethI vizALa samAjanAM sukhaduHkha pitAnI sudhAraNA, pitAno jIvanavikAsa, pitAnI cittazuddhi Adi mArA antastatvane satata sparzatA rahe che, ane tethI vizALa .. hetuo rahelA hoya che tevI pravRttine sAdhAraNa janasamAja samAjanA sukhanI vRddhi karavAmAM ane duHkhanuM nivAraNa karavAmAM svAthI pravRtti kahIne uvekhe che. temanI daSTie bhale ema ane evI ja rIte tenA jJAnanI vRddhi karavAmAM ane ajJAnanuM cogya lAgatuM hoya, paNa mane to lAge che ke te ja pravRtti nivAraNa karavAmAM nimittabhUta banatAM huM sahaja AnaMda anubhavuM sAcI che. tene artha e nathI ke janasamAjathI vimukha paDI . samajuM chuM tyAM sudhI tamArA mananuM valaNa A bAbatamAM javuM uttama che. bhale ApaNI pravRttithI janasamAjanI sevA mArAthI juduM paDe che. janasevAnA nAme je pravRttio cAle che paNa thatI hoya, chatAM tene mukhya lakSya tarIke jIvanavikAsa " temAM tamane keI. rasa nathI; evI ja rIte lokonAM duHkha, dAridra, vAMchue rAkhavA jevuM nathI. pradhAnalakSya sva-vikAsa, sva-utthAna, ajJAnanivAraNamAM paNa tamane koI rasa nathI. samAjanAM du:khapitAnA AtmAne vikAsa ane pitAnI cittazuddhi hoya te te dAridra nivAraNa karanAra ApaNe koNa? e IzvaranI javAba- . mAre mana uttama che, jema pU. bApUcha (bha. gAMdhIjI) e hiMdanI dArIne viSaya che, ane tene je karavuM haze te karaze. dareka svataMtratAne sAdhana ja mAtra banAveluM, jyAre temanuM lakSya ane mANasa mAtra pitAne vikAsa sAdhavAno vicAra kare eTaluM Adarza goaldhyeya-te AtmasAkSAtkAra ja hatA." basa che-AvI kaMIka tamArI vicAraNuM che. : AnA javAbamAM tA. 27-11-10 nA roja lakhAyelA mArA patramAM meM temane jaNAveluM ke "huM kema lakhuM chuM, zA mATe "gAMdhIjIno A bAbatamAM tame je dAkhalo Apyo te lakhuM chuM te aMgenuM prerakabaLa zuM che te saMbaMdhe tame je kAMi barobara eTalA mATe nathI ke, gAMdhIjIne AtmA vizALa samaSTi lakhyuM temAM ane mArI pitAnI saMvedanAmAM thoDe pharaka che.' sAthe ekarU patA anubhavatA hatA. temanA mATe janakalyANanI A saMbaMdhamAM huM mitrone avAranavAra kaheto rahyo chuM sAdhanA AmasAkSAtkAranA je bIju rUpa hatuM. vaLI temanuM ane tamArI sAthenI vAtamAM meM tamane paNa kahyuM haze ke vizALa vyApaka saMvedana-dAkhalA tarIke janatAnA duHkhanI , A je kAMI huM lakhI rahyo chuM tethI kharekhara anya koInI baLatarA-temane AkhalInA araNyamAM laI gaI-AvuM vartana sevA karI rahyo chuM ema huM nathI vicArata, paNa te pravRtti tame jene kevaLa AtmavikAsalakSI mAne che tevI vyaktimAM self-expression mAM-AtmaabhivyakitamAM-mane madadarUpa saMbhave ja nahi. pitAnI zaktisaMpannatA ane yogyatA vadhAryo.' thAya che, ane self-experession-Atmaabhivyakita e javI ane e janatAnA caraNe dharatA javA-AvuM dimukhI AMzika self-realisation-AtmasAkSAtkAra ja che ane teno lakSya 'gAMdhIjIne sadA jherI rahyuM hatuM. tamArI cintanavicAkaI judo ja AnaMda hoya che, je A lekhanapravRtti raNAmAM AtmavikAsanI kalpanAne pUro avakAza che; A vikAsane dvArA huM anubhavuM chuM. paNa Ane arthe anyanI sevA karavAnI janatAnA caraNe dharavAnA vicAra mATe koI avakAza hoya ema vRtti mArI lekhanapravRtti calAvavAmAM kazo bhAga bhajavatI dekhAtuM nathI. nathI ema karavo na ghaTe. e vRtti pAyAmAM na hota to huM " AtmavikAsalakSI vyakitane sAdhAraNuM janasamAja "svAthI lakhavA prerAta ja nahi. mArI lekhanapravRttine preraka hetu ' kahIne uvekhe che ema tame jaNAvo che. "svAthI ' vizeSaNa anyanI sevAbhAvanA ja che; self-expressionAtmAnI ApaNe sAdhAraNa rIte je arthamAM vAparIe chIe-svAthI abhivyaktie tene avAntara hatu temaja pariNAma eTale pitAnA bhautika svArtho eTale ke dravya, sukhasagavaDa tathA che. Ama chatAM mArA manathI self-expression- sattAnI prApti-A sAdhavAmAM ja jenuM lakSya kendrita che ane '' .. AtmAnI abhivyaktine huM prAdhAnya eTalA mATe A ema karavAmAM koInuM ahita sadhAya tenI jene paravA hotI chuM ke mArA mATe te nizcita phaLa che, jyAre kAMI nathI-A arthamAM AtmavikAsalakSI vyakitane ApaNe "svAthI" paNa lakhIne ane te pragaTa karIne huM kharekhara anyanI kahI na zakIe, paNa mAtra potAne ja AdhyAtmika sevA karuM chuM ke nahi e vivAdAspada heI zake che, utkarSa e ja jenuM lakSya che-e paNa eka prakArane kAraNa ke huM mAnato houM ke sevA karuM chuM ane chatAM e sevA svArtha ja che-e arthamAM prastuta vyaktine ApaNe svAthI na paNa hoya, ane kadi kadi kusevA paNa thatI hoya. vaLI sevA kahI zakIe chIe. paNa huM tevI vyaktine varNavavA karyAne khyAla cUMTayA karavAthI e bAbatanuM manamAM abhimAna mATe "svAtha" vizeSaNane badale "lakSI vizeSaNa vAparavAnuM Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 prabuddha jIvana tA. 16-12-60 padravI hoya karatI has sanI pitAnI ja kathA - paramAnaMe. vadhAre pasaMda karuM. AvI vyaktinI eka vizeSatA e che ke te tadana nirupadravI hoya che, tevI vyakti kadi koInuM ahita kara AcAra-pratyAcAra-vicAra vAno vicArasara paNa karatI hotI nathI. A saMsAramAM zuddha eka sAMje huM mArA mitra joDe pharavA jatA hatA. rasta nirupadravI jIvana jIvavuM e paNa koI nAnIsunI sAdhanA nathI. chApAM vecanAranI dukAnethI mitre chApuM kharIdyuM ane saujanyaane AvI vyaktinI bIjI vizeSatA e hoya che ke, te pitAnI pUrvaka chApAvALAne AbhAra mAne, paNa chApAvALA dukAnadArane svalakSI adhyAtmaparAyaNa sAdhana vaDe ucca koTinuM jIvana jIvavA jANe kazAnI paDI ja na hoya tema teNe kazuM dhyAna ja na ApyuM. vaDe ADaktarI rIte anyane upakAraka ane daSTAntarUpa bane che. "bahu uddhata mANasa lAge che nahi?" TIkA karI. "A rIte tamArA patramAM karavAmAM AvelI tAtvika "are, enuM vartana haMmezAM evuM ja hoya che," mitra carcAne lakSamAM laIne mane je vicAra AvyA te kAMI asta- khulAso karyo. vyasta dazAmAM tamArI samakSa raju karavAno meM upara prayatna karyo "te pachI tAre AvA vivekI banavAnI zI jarUra?" che. temAM je seksa rekhAo derI che te, mane AzA che ke, tame yathArtha rIte grahaNa karaze, ane mArI aspaSTatA mane yathA jarUra te kharIjane? huM kaI rIte vatIza te nakkI svarUpe samajavAmAM tamArA mATe antarAyarUpa nahiM bane." karavAnuM huM enA upara kaI rIte choDI zakuM?mitre savAla karyo. " pAchaLathI A praznane meM jyAre vicAra karyo tyAre mane lAgyuM ke mArA mitramAM evuM atargata samatolapaNuM che ke vi dA ya jene ApaNAmAMthI ghaNumAM abhAva che. pote koNa che, zuM - (suprasiddha sAhityakAra zrI jatIndra ha. davenI putrI bahena icche che, pote kevuM vartana rAkhavuM joIe e badhAne ene ramAnuM zrI apUrva desAI sAthe tA. 28-11-'10nA roja muMbaI khAte ghaNo ja sAro khyAla che. lana thayuM, te prasaMge putrIne vidAya ApatA pitAnuM saMvedana sATa rIte | koI mANasa enA pratye asabhya vartAva kare te vaLato rajU karatuM zrI jatIndra davee raceluM kAvya nIce ApavAmAM Ave che.) asabhya vartAva karavAnI sApha nA pADe che. kAraNa eTaluM ja bhInAM nena thatAM tane nirakhatAM pIDA kaMI pAmatI, che ke enI potAnI mAnyatA mujaba te ja ema kare to pachI pIDAmata prasanna joI tujane bhIjAya AMkho pharI: potAnA vatonI bAbatamAM e haMmeza parAvalaMbI ja banI jAya. Aje ArTa bane pharI nayana A tuM jAya jyAM sAsare, | bAIbalamAM kahyuM che ke "apakAra upara paNa upakAra kare.' ze e bhAva ure hure, nayanathI kAM biMdu AvAM sare? A eka mahatvanuM nItisatra gaNAya che, paNa sAthe sAthe ApaNuM AMtarika svAthya mATe paNa A eka suMdara mAnasazAstrIya tArAM lagna taNI ja vAta amane ucAratAM sAMbhaLI cikitsAlekha che. zuM bhAre huM paDuM cha?" ema vadatI tuM reSathI-lAthI; haMmezA sAme varte tema vartavAnI vRtti sevanAra mAnavI ne zANuM jana teya ema vadatAM, "mAtA pitAne zire jevuM bIjuM koI duHkhI nathI. lAgaNIonA gurutvAkarSaNanuM kanyA bhAra atIva dusaha rahe, tene utArI pachI madhyabiMdu AvA mANasanI bAbatamAM enA pitAnAmAM na hatAM, haiyAM kaika naciMta, zAMta, haLavAM mAtApitAnAM bane." enAthI bhinna enI AjubAjunA jagatamAM che, potAnI AjutAro te vaLI bhAra? ne ama zire re! bhAra saMsArano bAju je jAtanuM sAmAjika vAtAvaraNa e jue ane anubhave tArA Agamane, na mAtra haLa, mITheya ke banyo! te pramANe ene AdhyAtmika mAre UMca nIce jAya che. pariAje bhAra utArI "hAza" haLave haiye zuM kahetAM ame NAme e te saMjogonA hAthamAM sAva ramakaDA jevo banI jAya che, tArAM mAtapitA? nahi, nahi; khare te bhAra Aje naDe, potAnAM vakhANa sAMbhaLatAM ene potAnA sArApaNuM kanyA e ghana pArakuM ? kavivare meM veNa evuM kahyuM, mATe e khyAla pedA thAya che, kAraNa ke Avo hA, sAcuM ghana tuM amAruM', paNa nA leze gaNyuM pArakuM; khyAla Takato nathI ane enA pitAnA khyAlane kaze ya tAro janma vadhAviye kahI ame: "lakSmI padhArI gRhe, AdhAra heta nathI, leka enI TIkA kare to e behada nirAzA ne Aje varavuM rahyuM "gRha thakI lakSmI sidhAve have ? seve che, kemake pitAnA DhIlApaNA mATe eNe je vicAra AMtatuM cheDe amane? tane paNa ame nA, nA, na evuM kazuM, ramAM sevyo hoya che te vicArane A TIkAthI poSaNa maLe che. saMbaMdhe na vilAya kiMtu vikase tArA-amArA have.. techaDAIpUrvaka vartanAra mANasa ene dukhI kare che ane pote ghArI sAthe ane vicaratI paMthe apUrve bhale, amuka sthaLe AvakArapAtra nathI evo vicAramAtra ke vahemamAtra raMge pUrva taNuM tathApi kadI zuM tethI ja jhAMkhA thaze? enAmAMnI kaDavAzane AgaLa ANe che. ApaNe jyAM sudhI ApaNAM kAryo ke ApaNuM valaNa tArAM duHkha mane maLe, muja sukhe tArAM ane sarvadA mATe ApaNI jAtanA svAmI na hoIe tyAM sudhI aMtaranuM icchayuM ema kadIka, Aja paNa e IcchA-chatAM jANata gAMbhIrya ke cittanI svasthatA ne zAMti ApaNane lAdhavAne evI vaheMcaNI duHkha ne sukha taNuM saMsAramAM zakaya nA, saMbhava nathI. ApaNe tochaDAIthI vartavuM ke salukAithI, Anate zuM vyakta karuM ahIM saphaLa je icchA thatI nA kadA? dita banavuM ke nirAza, e jo pArake mANasa nakkI karatA hoya IcchuM kevaLa eTaluM: tuja zire je sarva AvI paDe, te te ApaNe ApaNI jAta upara kAbU gumAvI dIdho che tethI dIna bane na tuM hRdayathI, nA jaiye tAruM caLe. ane e kAbU gayA pachI rahe che ya zuM ? AtmasaMyama-jAta du:khAgnithI dravaMta vA samayanA saMdharSa sAme thatuM upara kAbUTa-e ja mAnavInI sAcI mUDI che. tAruM kuMdana diptimaMta banaze nitye vadhu ne vadhu . mULa lekhaka: siDanI herisa . . jatIndra dave anuvAda: bhUpendra trivedI Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-60 prabuddha jIvana prakINa" noMdha zrI nAnAbhAi bhaTTa upara vajrapAta AjanA keLavaNIkArAmAM jemanuM agragaNya sthAna che evA zrI nAnAbhAI bhaTTane kANu oLakhatuM nathI ? zikSaNanA kSetre temaNe aneka svapna sevyAM ane mUrti manta karyAM. A rIte lAMkhI jiMdagI vyatIta karIne zarIre jarjarita banelA, khATalethI khurazIe ane khurazIthI khATale-Ama zArIrika dRSTie avaza evuM jIvana jIvatA ane ema chatAM cintananA kSetre satata jAgRti anubhavatA nAnAbhAi antima AbtAnanI rAha jotAM sAsarA khAte jIvanasadhyA mANI rahyA hatA. ummaranA AMka 80 sudhI paheAMcI cUkayA hatA, temanI apUrva ane agaNita sevAonI kadaranA pratIkarUpe thelI aNu karavAnA nimitte temanA mitrA ane prazaMsaz| e lAkhane lakSyAMka vicArIne cAtaraphathI kALA ekaThA karI rahyA hatA ane Disembara mAsanI 27 mI tArIkhe lakSyAMkane pahoMcI vaLIne saNAsarA khAte temanuM jAhera sanmAna karavAnuM vicArI rahyA hatA. evAmAM gayA navebara mAsanI 29mI tArIkhe nAnAbhAi upara vidhie kalpanAmAM na Ave evA vajraprahAra karyo che. temane 30 1.nI ummaranA dIkarA bhAi narendra je bhAvanagaranI jahAMgIra milamAM lebara ephisara tarIke kAma karatA hatA te pUrA seALa klAka paNa nahi evI TUMka samayanI akaLa ane aNudhArI mAMdagInA bhAga khatI yuvAna patnI ane be bALakAne raDatAM mUkIne ekAeka pale ka sIdhAvyeA che. A aTita ghaTanAe nAnAbhAIne jANunAra vizALa janasamudAne sakhta AdhAta pahoMcADaye che ane temanAM dila nAnAbhAi viSe UMDI ane ati tIvra sahAnubhUti anubhavI rahyAM che. A duHsahu dhaTanA manamAM aneka vicArA pedA kare che. chellAM be varSa daramiyAna na nAbhAinI tabiyata satata lathaDatI rahI che ane kAi paNa samaye tee ApaNI vaccethI vidAya laine cAlatA thayA hota teA te aMge koine Azcarya thayuM na hota. ema chatAM vidhAtAe temanI jIvAdorI lakhAvye rAkhI te zu temane A kAramI ghaTanAnA sAkSI banAvavA mATe? vidhinI A te kevI niSThuratA? ane ema chatAM paNa je vidhi temanu jIvana cAlu rahe ema icche che te avazeSa jIvanane samadhAraNapUrvaka jIvavAnuM paramazakti temane thai Ape evI ApaNu sarvanI UMDA dilanI prAthanA hA! temanuM karavA dhAreluM sanmAna AgAmI jAnyuArI mAsanI AThamI tArIkhe saIAsarA khAte sAdAthI patAvavAnuM nakkI karavAmAM Avyu che. A samaya sudhImAM tetranI sanmAna thelImAM je mitrA, praza'sako tathA zubhecchako potAnA kALA noMdhAvI zakayA nahAya. teo vinA vila'e pAtAnA kALA kAM teA leAkabhAratI, saNaiAsarA, saiArASTrae saranAme athavA te zrI. hiMmatalAla khIrA, hai. mesasa jayAnaMda khIrA enDa kaMpanI, copATI pula, senDahara roDa, muMbai 7, e saranAme pahoMcADe. padayAtrAnA AvA Agraha zA mATe? zrI nAnAbhAi bhaTTane tyAM uparanI ghaTanA banI tyAre temanA parama mitra svAmI Anada dhuLiyA hatA. jevAM temane A khabara maLyAM ke tarata ja teo dhuLiyAthI nIkaLAne mubaMI AvyA ane nAnAbhAi pAse bane teTalA vahelAM pahoMcavuM ja joie ema vicArIne, je sAdhAraNa rIte relve TrenamAM trIjA vargamAM ja ka musApharI kare che te svAmI AnaMda zrIhi'matalAla khIrAne sAthe lakhate eraplenamAM bhAvanagara pahoMcI gayA ane nAnAbhA sAthe keTalAka divasa sudhI rahyA. temanuM A rIte bhAvanagara doDI javu nAnAbhAine bhAre hukuM ApanAruM nimitta banyuM' ane ame temanA mitrae paNa AthI khUba rAhata anubhavI. AnA anusaMdhAnamAM thADA samaya pahelAM banelI eka ghaTanA yAda AvI. AsAmamAM vasatA AsAmo ane baMgALIo vacce keTalAka samaya pahelAM tumula dharSINa pedA thayeluM ane tenA pariNAme saMkhyAbaMdha bhaMgAlI kuTubene AsAma cheDIne bhAgavuM paDeluM ane te pAra vinAnI yAtanAnA bhAga thai paDelAM. Ane lIdhe AsAmamAM ane kAmeA vacce bhAre taMgadilI pedA thai, ane paraspara veravaimanasyane dAvAnaLa pragaTayeA. A paristhiti daramiyAna kA javAbadAra vyaktie pa, javAharalAla neharu pAse vicAra rajU karyAM ke 'A dAvAnaLane prazAnta karavA mATe vinobAjI AsAma jAya teA kema?' javAharalAlajIe A vicArane ekadama Ava kAryAM, ane vinebAjIne A vAta pahoMcADavAmAM AvatAM AsAma javAnI temaNe paNa tatparatA dekhADI. javAharalAlajI AthI khUba rAjI thayA ane rASTrapati rAjendra bAbue paNa A vAtane vadhAvI lIdhI ane jema bane tema jaldIthI AsAna pahoMcI javA andee vinAbAjIne sadezA pAThavyA ane te mATe je joie te vAhananuM sAdhana pUruM pADavA bhArata sarakAre taiyArI dekhADI, ane samasta bhAratanA prajAjanAe pazu A samAcArathI bhAre AzvAsana anubhavyuM. ane e divasAne yAda karyAM ke jyAre kAmI dAvAnaLe ne AkhalIne astavyasta karI nAMkhyu hatuM ane gAMdhIjI tyAM ja paheoMcyA hatA ane behAla khanelA lokeAnA AMsu luchyAM hatAM ane e jarIte vinebAjI pagu paDeoMcI jaine tyAMnI dhIkatI dharAne zAnta karaze ane sukhazAnti bharyo sahaastitvanA tyAMnA prajAjanone mAga dAkhavaze evI sA kAie AzA sevI. paNa vinAbAjIe jema bane tema jaldIthI AsAma pahoMcavAnI vAtane koi vajana ja na ApyuM. mAtra temaNe cAlu padayAtrAnI dizA badalI, pazcima keM dakSiNa tarapha javAne badale pUrva tarapha-AsAma tarapha-padayAtrAnuM mADhuM pheravyu, temane ghaNI bAjuethI zIghratApUrvaka AsAma paheAMcI javAnuM kahevAmAM AvyuM. te sa MbaMdhe khulAsA karatAM temaNe koi eka pravacanamAM nIce mujaba jaNAvyuM: "atyAre huM AsAna taraph jai rahyA cheM. page cAlIne ja tyAM pahoMcavAnu nakkI karyu che. Azare 1,500 mAilanI yAtrA thaze, ghaNA leAkeA icche che ke huM koi jhaDapI vAhananA upayeAga karIne tyAM jaladI pahoMcI jAuM. vijJAnane te huM AvakAruM chuM. vijJAna ane AtmajJAnanA sayeAga karIne ja sarve lavAze ema kahu chuM. te pachI koi adyatana vAhanane upayoga karIne tyAM kema nathI pahoMcI jatA? "huM bhautika mizana upara tyAM jai rahyA hota tA jarUra evA vAhananA upayAga karata. jema ke erissAmAM meATI rela AvI ane tyAM leAkeAne anAja pahoMcADavAnu che. huM tyAre kaMi ema na kahuM' ke ahIMthI tyAM sudhI padayAtrA karIza; mAthA para maNu-maNunA khAjo uThAvIne anAja tyAM lai jAo. evA hu kaMI khevakU nathI, paraMtu atyAre je kAma sAruM huM' AsAma jai rahyo chuM Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 prabuddha jIvana tA. 16-12-6e te bhautika kArya nathI, AdhyAtmika kArya che. mANasanA dila ane dimAgamAM ekatA lAvavAnI vAta che. samAjamAM keTalAMka boTAM mUlya rUDha thayAM che te badalavAnI vAta che ane A eka mAtra AsAmane ja prazna nathI. TheraTherane A ja savAla che. ' meM kyAre ya ema nathI mAnyuM ke huM koI samasyA ukelavAno chuM. khAsa karIne hamaNAM hamaNAM te e vicAra manamAM AvatA ja nathI. mArI ananya zraddhA paramezvara para che. te je karaze, te ja thaze. AsAmamAM te moTI samasyA che. aneka AMTIghUMTIvALA prazno temAM paDyA che. rAjakIya pakSe paNa temAM saMDevAyA che. AvI hAlatamAM huM te vaLI e ko virala puruSa chuM ke tyAM jaIne madada karI zakuM? Aje te mAtra Izvarane izAre samajIne tyAM jaI rahyo chuM. mane vizvAsa che ke tyAM jaIne huM kaMI ja karI zakava ne nathI ane kaMI na karavuM e khUba ja moTI vAta che. nahIM te mANasa bagaDI jAya che ane kaMIka bagADI te zake ja che, jayAre mane AtmavizvAsa che ke kaMI karI nahIM zakuM, paNa bagADIza te nahIM ja, eTalA AtmavizvAsane AdhAre atyanta namra bhAve huM tyAM jaI raDyo chuM." (tA. 6-11-10 nA bhUmiputra" mAMthI) vinobAjI viSe dilamAM UMDo Adara hovAthI, teo je karatA haze te barAbara ja karatA haze evI zraddhApUrvaka temanA A khulAsAne svIkArI le ema eka bAjuethI mana kahe che, paNa AsAmanI kaTokaTIne khyAla karatAM mana bIjI bAjue temanA A khulAsA aMge leza paNa samAdhAna anubhavatuM nathI. temane A khulAse jene aMgrejImAM apologetic kahe che tevA AkArane lAge che. temAM jaNAvelA bhautika ane AdhyAtmika mizanane bheda, Izvara uparanI A prakAranI zraddhA, sAthe sAthe * vedAntI tatvajJAna-A badhuM kAMI sajAtuM nathI. bhautika mirAna jeTalI ja amuka paristhitimAM AtmAtmika mizana utkaTatAnI-tvaritatAnI apekSA rAkhatuM hoya che. bihAra ke anyatra rela AvI te keie vinebAjIne tyAM madada pahoMcADavA mATe nahotuM kahyuM. AsAmamAM temanAthI je kAma thaI zake tema hatuM te anyathI thaI zake tema nathI ema samajIne ja rASTranA agragaNya puruSoe temane tyAM jaladIthI pahoMcI javA kaheNa upara kaheNa kahyuM hatuM. gAMdhIjI naiA khalI gayA, zuM pariNAma AvyuM, temanA mizanamAM keTalI saphaLatA maLI tene koIe hisAba kADhaye nathI. Aga saLagatI hatI che ane teo tarata ja pahoMcI gayA e ja hakIkatanuM mahatva hatuM. nAnAbhAI upara pahADa tUTI paDe che ane mAre tyAM ekadama pahoMcI javuM joIe ema samajIne ja eroplenano sahAro laIne svAmI AnaMda bhAvanagara doDI gayA. e paNa kevaLa AdhyAtmika - mizana ja hatuM. AvI ja rIte je Izvarane vinobAjI AgaLa dhare che te Izvara AsAmanI kaTokaTI vakhate vinobAjI pAsethI kAMi ne kAMI kAma levA mAge che ane eraplena, Trena, meTara je sAdhana maLe te pakaDIne tuM tyAM satvara pahoMca ema Izvara kaherAve che ema samajIne vinobAjIe AsAma deDI javuM joItuM hatuM. je izvaranA IzArAnI teo vAta kare che te IzArAne adhUrA saMdarbhamAM nahi samajatAM saMpUrNa saMdarbhamAM temaNe samaja ane svIkAra joItuM hatuM. bahudhA bhasmIbhUta thayA bAda Aga ThAranAre baMba AganA ThekANe pahoMce tene ' artha zuM che ? ' A rIte A sAma javA pahoMcavA saMbaMdhe vinobAjIe AvuM valaNa kema akhatyAra karyuM haze te ApaNA jevA mATe eka koyaDo bane che. kAM to AsAmanI kaTokaTIne ApaNe je mahatva ApIe chIe teTaluM mahatva vinobAjI nahi ApatA hoya athavA te padayAtrAnI temane 'have je laDhaNu lAgI che te have temanAthI choDAtI nahi hoya! AmAM je koI vikalpa sAce hoya te bhale hoya. mArA jevA anekane AsAma satvara pahoMcI javAnI jarUriyAtano InakAra karatI vinobAjInI upara jaNAvelI vicArasaraNI gaLe UtaratI nathI. vinobAjI pAsethI ApaNuM sarvanA dilamAM prastuta prasaMga upara je apekSA UbhI thaI hatI te apekSA temaNe pUrI pADI nathI-A kaI ka asaMtoSa cittane gherI vaLe che, vyathita karI mUke che. daMbha ane zreSanuM zocanIya pradarzana dezanI khAnagI kaMpanIo rAjakIya pakSone cUMTaNI laDavA mATenA phaMDamAM vadhAremAM vadhAre keTalo phALo ApI zake te saMbaMdhamAM tAjetaramAM bhArata sarakAra taraphathI lokasabhAmAM rajU karavAmAM Avelo kharaDo pasAra karavAmAM Avyo ane te dvArA rU. 25,000 athavA te kaMpanInI traNa varSanI sarerAza AvakanA pAMca TakA e bemAMthI je rakama vadhAre hoya teTalI rakama sudhI khAnagI kaMpanIo cUMTaNI phaMDamAM ApI zake evI maryAdA nakakI karavAmAM AvI. AvaDA moTA dezamAM pukhta matAdhikArano dhAraNa upara cUMTaNIo karavAnI hoya ane A aMge dezanA bhinna bhinna rAjakIya pakSo vacce spardhA thavAnI hoya tyAre cUMTaNIo aMge dareka pakSane pArAvAra kharca thAya e samajI zakAya tevuM che ane A kharcane pahoMcI vaLavA mATe dareka pakSane jyAM jenI lAgavaga pahoMce tyAMthI bane teTalI rakama ugharAvavAnuM pralobhana rahe e taddana svAbhAvika che. A bAbatamAM khAnagI kaMpanIo keTalo phALo pitAnA bhaMDoLamAMthI ApI zake te aMge upara jaNAvI tenI maryAdA hoya e paNa IcchavA gya che. paNa A kharaDA upara lokasabhAmAM carcA cAlI te daramiyAna zAsaka pakSa tema ja anya rAjakIya pakSanA AgevAne je nivedana karyA ane je valaNa dAkhavyAM tene vicAra karatAM rAjakAraNa ane saccAI vacce keTalo e che saMbaMdha che tene vadhAre spaSTa khyAla AvyA. keMgresa pakSa taraphathI jayAre ema kahevAmAM Ave ke keMgresanA cUMTaNI phaMDamAM je kaMI khAnagI vyakti ke kaMpanI phALe Ape che te svecchAe Ape che ane temane amArA zAsana upara ke taMtra upara koI prabhAva paDatA nathI ke ame zAsako upara tenI koi ze' paDatI nathI tyAre mAnavasvabhAva sAthe khUba besatI na hoya evI teo vAta karatA hoya ema lAge che. vaLI pitAnA samarthanamAM keMgresa pakSa ema jaNAve che ke ame samAjavAdI DhabanI samAjaracanA dezamAM UbhI thAya e dizAe mukta mane uttarottara kAyadAkAnUna kaye jaIe chIe-- e dekhADe che ke khAnagI mUDIvAdIone amArA upara kaze? prabhAva paDatuM nathI. jenAmAM vadhAre UMDI samaja na hoya tene pratIti karAvavA mATe ATalI hakIkata pUratuM che. paNa gresanA A bacAva sAme prazna te e thaze joIe ke je samudAya koMgresanI adhatana nItimAM mana nathI ane koMgresa pratye jene koI vizeSa mamatva nathI te samudAya taraphathI cUMTaNI laDavA mATe keMgresane lAkho rUpiyA maLe che zI rIte ane zA mATe ? AnA DANamAM UtarIe te. saheje ramApaNane sUjhI Ave che ke keMgresanI nIti bhaka Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ napharata che rada karI karI hatI to karajo tA. 16-12-20 161 samAjavAdI DhabanI samAjaracanA nirmANa karavAnI hoya, paNa tenA keMgresane sattAbhraSTa karavAne te pakSa tIvra maratha seve che, A phaMDaphALAmAM moTI meTI rakama mUDIvAdIo traNa ttithI prerAIne ja pakSanA hAtha paNa khyA che ema mAnI levAne kazuM kAraNa Ape cheH eka bhaya ane bIjI lAlaca ane trIjuM pralobhana. koMgresa nathI. kAraNa ke teNe te khAnagI sAhasa ane udyogone pakSa Aje sattAsthAne che, upagatio. ane khAnagI kaMpanI- TekavavAnuM bIDuM jhaDapyuM che. A pakSa upara udyogapatio ane ane sarakAranI nAnI moTI aneka bAbatamAM hAlatAM cAlatAM khAnagI kaMpanIonI kRpA varase emAM koI navAI nathI. garaja paDatI hoya che. sarakArI adhikArIone Agika Ama cUMTaNI phaMDomAM khAnagI kaMpanIonA phALAnI bAbatamAM aneka prakAranI discretionary powers cAlu maryAdA bAMdhatA kAnUnI kharaDA upara lokasabhAmAM cAlelI carcAe niyamamAM chUTachATa ApavAnI sattA-hoya che. sarakArI taMtra saccAInA ADaMbaranuM tathA daMbha ane zreSanuM zecanIya darzana pratikuLa hoya te kaI paNa udyogapatinA ke khAnagI kaMpanInA karAvyuM che. vastutaH A prazna lokasabhA samakSa ADakatarI rIte cAlu vyavasAyamAM aneka prakAranI agavaDe te UbhI karI zake che. rajU thayo hato. koI vyakti ke peDhI game teTalI rakama koI sarakArI taMtra anukULa hoya to udyogapatinA ke khAnagI kaMpanInA rAjakIya pakSane Ape te sAme kaI virodha ke pratibaMdha che ja cAluM vyavasAyamAM te aneka prakAranI sagavaDe ApI zake che. nahi. kaMpanIone lagatA kAyade ghaDAtuM hatuM ane kaMpanIo ane A baMne bAbata kAyadA kAnUnanI maryAdAmAM rahIne thaI pitAnA mULabhUta baMdhAraNane AdhIna rahIne ja kabhi karI zake zake che. lAMca rUzvatanI jyAM zakayatA hoya tyAM te vaLI judI ja che, mATe kaMpanIonA evA baMdhAraNamAM A mATe koI pratibaMdha anukULatA pratikULatAo pedA thAya che. hovo joIe ke nahi te rIte A prazna Ubho thayo hato. kharI rIte A uparAMta AjanI ApaNI artharacanA mizrita che. vyApaka rIte tene pahoMcI vaLavuM hoya te, koI vyakti, peDhI jAhera udyogone temAM phAlavA phulavAne jeTalo avakAza che athavA kaMpanI ke rAjakIya pakSane madada karI zake ke kema ema teTalo ja hajI khAnagI udyogane phAlavA phulavAne avakAza che. sIdhI rIte A prazna uThAvavo joIe. e mULabhUta prazna keIe sarakAranA hAthamAM anyane puSkaLa artha lAbha laI zake evI- uThAvyo nahote. eTale A AkhI carcA rAjakAraNI raMgathI lAyasansa, monepolI, sabasIDI vagere vividha prakArane prabaMdha bharelI, avAstavika ane bhrAmaka banI hatI. gAThavI ApavAnI-pAra vinAnI sattAo hoya che. sarakAra A rIte cUMTaNI phaMDa ekaThAM karavAnI pravRtti aneka pAsethI AvAM varadAna meLavavAnuM pralobhana koI nAnuM sUnuM nathI. anarthonuM mULa banI rahI che. jyAM sudhI cUMTaNIo laDavA mATe Ama bhaya, lAlaca ane pralobhana-pitAnI icchA hoya tema ja rAjakIya pakSonA taMtro calAvavA mATe puSkaLa dhananI ke na hoya-AgAmI samAjavAdI DhabanI samAjaracanA pitAne anivArya AvazyakatA rahe evuM lokazAhInuM adyatana svarUpe iSTa hoya ke na hoya te paNa-AjanA udyogapatione ane amalamAM che tyAM sudhI A anartha anta AvI zake tema khAnagI kaMpanIone zAsaka pakSane eTale ke keMgresanA kuMDa- che ja nahi, tyAM sudhI sIdhI ke ADakatarI rIte pArTI phaMDamAM phALAmAM mekaLA hAthe rakama ApavAne prere che. AmAM sarakArI - udyogapationA ane khAnagI kaMpanIonA dhanano pravAha dabANa paNa amuka kAma karatuM ja hoya che. A be ne be cAra vahevAne ja che, ane tyAM sudhI lAgavaganuM tema ja sIdhI ke jevI vAta che. te pachI keMgresanA koI AgevAna pradhAna ke ADakatarI lAMcarUzvatanuM sattAnA rAjakAraNa upara varcasa dhArAsabhya je ema kahe ke keMgresanA phALAmAM jenI pAsethI rahevAnuM ja che. moTI rakama UgharAvavAmAM Ave che tenI amArA taMtra upara paramAnaMda kaI che paDatI nathI te tene koI vAstavika artha nathI "rASTrIya temaja AtararASTrIya rAjakIya paristhiti ema ja ApaNe vicAravuM paDe. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA Azraya nIce bIjI bAjue lagabhaga anya sarva rAjakIya pakSoe 17mI DIseMbara zanIvAranA roja sAMjanA cha vAgye A bilane virodha karyo eTale ke evuM valaNa rajU karyuM ke saMghanA kAryAlayamAM (45-47, dhanajI sTrITa) zrI cImacUMTaNIo laDavA mATe rAjakIya pakSoe AvI rIte khAnagI nalAla cakubhAI zAha "rASTrIya temaja AtararASTrIya kaMpanIo ke udyogapatio pAsethI koI paNa prakArane phaMDaphALA rAjakIya paristhiti e viSaya upara jAhera vyAkhyAna UgharAvavo ja na joIe, ane kogresa upara evo AkSepa karyo Apaze. A viSayamAM rasa letA bhAI bahenone hAjara ke keMgresa zAsaka pakSa hoIne potAnI lAgavagane A bAbatamAM rahevA vinaMti che. bhAre durUpayoga karI rahela che te na karavo joIe. A pakSanA maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha A bAbatamAM hAtha cokhkhA hoya che to temanA taraphathI rajU karavAmAM Avela upara mujabanA valaNane jarUra AvakAravuM ghaTe, viSaya sUci paNa kamanasIbe A valaNa pAchaLa koI saccAIne Agraha keMgresa adhivezana pAchaLa thaI che ja nahi. vyabhicArI strI satItvane dAvo kare evo A daMbha rahelo samaya, zakita tathA dhanane ane ADaMbara che. keMgresa zAsaka pakSa hoIne upara jaNAvelA asahya apavyaya .. .. ratilAla dIpacaMda desAI 155. kAraNosara pitAnA pakSa mATe phaMDaphALA ekaThA karavAmAM tene ghaNI mArI lekhanapravRtti pAchaLa rahelAM 'preraka baLA : eka aMgata AlocanA paramAnaMda 157 vadhAre anukULatA che e vAta kharI che. paNa bIjA pakSo paNa vidAya (eka kAvya) . jatIndra dave 158 - jyAMthI bane tyAMthI cUMTaNIo mATe tema ja pakSanuM taMtra calA- AcAra-pratyAcAra-vicAra siDanI herisa 158 vavA mATe bane teTaluM dravya ekaThuM karatA ja hoya che. AmAM prakIrNa nedha: zrI nAnAbhAI bhaTTa paNa sAmyavAdI pakSane te sAmyavAdI dezo taraphathI. aDhaLaka upara vajrapAta, padayAtrAne Ave. nANuM maLatuM hoya che. A badhA pakSonA virodha pAchaLa keMgresa Agraha zA mATe? daMbha ane dveSanuM zocanIya pradarzana ... paramAnaMda viSene ja kAma karato hoya che. A bAbatamAM svataMtra pakSa mokhare mArI saMskArarUDha AcAra ane vicAranI hovAnuM mAluma paDe che, kAraNa ke te navo ugate pakSa che ane graMthIonuM kevI rIte nirasana thayuM ? nAnAbhAI bhaTTa 162 ja hoya che. A gAmamAM sarakArI jevI vAta che te pAra Azraya nIce nA kAryAlayamAM jamA rajA pRSTha . 158 ; Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - 12 prabuddha jIvana tA. 16-12-7 mArI saMskArarUMDha AcAra ane vicAranI graMthionuM kevI rIte nirasana thayuM? (gatAMkathI cAlu) - ' jevo karmakAMDane nA strota cAturvaNyanA pravAhamAM bhaLI cIvaTa paNa rAkhuM chuM. eka prasaMgamAM, agAu meM jaNAvyuM che. gAye hatuM tevo ja eka bIjo strota temAM AvyuM hatuM ane tema, mAtAnA pUjananA taMtramArgane athavA te vAmamAgane paNa te strota sanAtana dharmanI punaHsthApanA vakhate thayelo purANa mane anubhava nahoto thayo ema na kahuM; paNa e anubhava meM dhamane udaya. purANomAMthI ApaNe judA judA ISTadeva kapyA, parAkSa rIte paNa bahu najIkathI lIdhuM hatuM ane e mArgathI iSTadevanA pUjAnA vidhio uThAvyA, vedakALanA kriyAkuzaLa huM chaTakI paNa zakayo hate. brAhmaNonuM sthAna bAvAoe lIdhuM, iSTadevanAM zobhA ane A ja pramANe varNavyavasthAnA eka nAnA evA kagA: zaNagAra ThAbhAthI UgyAM ane havelIno annakuTa jevo utsava tarIke AjIvikAne prazna paNa mArA vAtAvaraNamAM dekhA detA paNa kema jANe moTe darzanane viSaya hoya tema prajAnA jIva- . hato. Aja sudhI amArI AjIvikAnAM mukhya sAdhane be namAM coMTI gaye. ApaNI gurubhaktie dharmAcAryone Izvarane hatAM-eka vaiduM, bIjuM kathApArAyaNa. mArA dAdA choTAbhaTTe sthAne besAryA. ane bhagavata-kRpA, bhagavata-samarpaNa, bhagavAnane kuzaLa vaidha tarIke tema ja kuzaLa kathAkAra tarIke nAmanA meLavI prasAda e badhAMne ApaNe A dharmAcAryo upara DhaLyAM hatI. choTAbhaTTanA mRtyu pachI e vaiduM tema ja kathA jIvatAM te eTale ochA adhikAravALA dharmAcAryo paNa pitAne prabhunA rahyAM, paNa e vaidakamAMthI tema ja kathAmAMthI adhu teja cAlyu avatAra mAnavA lAgyA ane ApaNe paNa jANe-ajANe gayuM ane thoDA varSo pachI te kathA ane vaiduM bane paravArI temane e rIte pUjavA lAgyA. pachI te dharmAcAryonAM mAna-pAna gayAM ane tene sthAne nAnI moTI nokarIo pisI gaI. mArA paNa ajaba rIte ApaNuM rAjAo tarapha paNa DhaLyAM ane nAnapaNanA divasomAM A kathA ne vaMdAnA paDakhAmAM bhIkha: e mAnapAnane pratApe ApaNuM rAjAone izvarI aMza mAnavA dAkhala thaI gaI. bhAgavata jevI pavitra kathA paNa lokone lAgyA, ane rAjAo paNa pote kema jANe izvarI aMza ja che bodha ApavAnA eka pavitra vyavasAya tarIke cAlavAne badale ema samajavA lAgyA. pitAnI tema ja samAjanI A mAnyatAne halakI koTine parAdhInatA bharelo chatAM dharmane svAMga paheryo daDha karavAne mATe dharmAcAryoe ane temanA bhakatoe meTAM moTAM hoya te kSudra vyavahAra banI gayA. samUhasaMmelane goThavyAM, meTI meTI padharAmaNIo goThavI, janmadivasanI ujavaNu gaDhavI ane hareka rIte maMdira-havelI - sanAtana dharmanI pAtaLI gherI chAyAmAM strIjIvanane prakSaka enA temaja rAja vaibhavanA ThAThamAThathI sAmAnya mANasanA paNa eka khUNe paDa hatuM. mArA vAtAvaraNamAM strIjIvanane manamAM sajajaDa sthAna goThavavA mAMDayuM. A bAhya ADaMbare prazna e prazna che ke kema tenuM mane pahelavaheluM bhAna zivabAI tenA nAma-rUpanA ane bAhya dekhAvanA AkarSaNane laine sAthenAM lagna pachI thayuM. amArA vAtAvaraNamAM samAjamAM mane ThIka ThIka kheMcyA karatA hatA. eTale te aMbikAnA strIonuM sthAna ghaNuM gaNi manAtuM hatuM. strIo pote paNa maMdiramAM mAtAjI dararoja traNa prakAranAM kapaDAM badale che pitAnA svabhAvagata samarpaNanA bhAvane yogya rIte jANatI na enI zobhA, tema ja mAtAnA havana vakhate brAhmaNo sAma hatI. eTale puruSe jema strIone pitAne adhIna mAnatA tema sAmAM goThavAIne je chaTAthI caMDIpATha elatA hatA tenI chaTA, strIo pote paNa pitAne puruSone Azare rahelI samajatI.. " athavA to mathurAmAM anAjInI AratInI chaTA e mAre mana A strIomAM pativratA dharma to ghaNI ucca kakSAe paheMcelo AkarSaNanAM kSetra banyAM hatAM. paNa meM jyAre A bAhya na hatuM, paNa puruSo pitAne bhramara jevA mAnatA ane bhramaranI: kriyAonI bhItaramAM DokiyuM karyuM tyAre ene ghaNokharo ThA mAphaka game te puSpamAMthI rasa lUMTavA pitAno adhikAra che mane kevaLa bhraSTAcAra jevo lAgyo ane nakAme to jarUra lAge. tema samajatA. A vAtAvaraNamAMthI bahAra AvatAM mane bahu zarUAtanA jIvanamAM huM dara varSe navarAtrinA divasomAM svAparInAM vakhata te na lAgyo, paNa strIonI sAcI mUlavaNI te darzane jato ane havana vakhate khAsa hAjara rahetA. mahAziva- vastuta: huM 34 varSanI uMmara pachI ja karI zako. ane tyAra rAtrinA divase zaMkaranI kamaLapUjAnuM mane bhAre AkarSaNa hatuM, pachI te uttarottara mArA manamAM strIonuM mUlya vadhatuM ja paNa thoDA vakhata pachI A badhA rUparAganI pAchaLa je jUTha, cAlyuM che. - prapaMca ane durAcAra saMtAIne beThAM hatAM tenuM mane darzana thayuM. sanAtana dharmanI mArA jIvatara upara paDelI ane Aje eTale A bAhyAcArAnuM AkarSaNa mArA manamAMthI sarI gayuM. jenuM pRththakaraNa huM karI zakuM chuM evI sanAtana dharmanI A paNa hajI Aje paNa ApaNA gharamAM tema ja zerIomAM chAyAo mane vArasAmAM maLI ane e chAyAonI ja bhItaramAM navarAtrinA divasomAM jyAre jagadaMbAne garabAo gavAya che , sanAtana dharmanuM je hAI paDeluM mane dekhAyuM tene samajIne,. ane gharanI tema ja zerIonI bahene mAthe manahara garabAone pArakhIne ane jIvanamAM utAravAno prayatna karIne e hAda laine lahekAthI rAsa letI pharatI hoya che tyAre mAruM mana upara caDI gayelAM jALAMone bhedavArane meM manoratha sevyA. e garabAonI pAchaLa rahela e jaganamAtAnI bhavya kalpanA chatAM hajI e jALAone huM pUrepUrAM bhedI zakyo chuM ke kema karyA vinA rahetuM nathI. paNa mArI mAtAnI kupanA tathA e te huM kahI zakatAM nathI. e te mArAthI dUra Ubhela ane taddana kalpanAnI pAchaLa pAchaLa cAlatI AMdhaLI mAnyatAo, vahema, taTasthatApUrvaka, vicArapUrvaka tema ja sanAtana dharmanA mUlyane vAmamArganA anAcAra e badhAMne mane bhArobhAra trAsa hato. samajanAra AdamI ja kahI zake. tame jeTale aMze brAhmaNonA ane chatAM e mAtAnI kalpanA ane tenI pAchaLa udbhavatI sanAtana dharmathI judA vAtAvaraNamAM Uryo che eTale aze. garabI, rAsa, nRtya vagerenI ramajhaTane huM Aje paNa pUjArI chuM. tame paNa mane taTasthatApUrvaka joI zake, paNa sanAtana dharmanA ' ane ApaNuM jIvanamAMthI tene nAza na thAya tene mATe pUrI hArdane paNa phagAvI daIne je loko "yAhema" karIne AjanA. | Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha navA yugamAM jhaMpalAvI rahyA che tenAM niya jevA hAya tevA paNa mane kadAca mAnya na paNa thAya. tA. 16-12-60 sanAtana dharmanI mArA upara paDelI A badhI chAyA kAM ekalI aTulI na hatI. mAnavInuM jIvana judA judA kaTakAomAM vaheMcAi gayelu hatu nathI, paNa aneka judAM judAM pAsAMo ekaThAM thaIne tenA jIvanamAM dekhAya che. temaja mArA potAnA jIvanamAM paNa sanAtana dharmanAM teja-chAyA uparAMta sAmAjika vyavahAramAM, rAjakIya vyavahAramAM, Arthika vyavahAramAM vagere kSetrAmAM paNa mArA sanAtana dharmanA vicAranI sAthe gADhavAi gayelI aneka mAnyatA paDelI hatI. mAruM sAmAjika jIvananuM citra te divase eka rIte sa Myukta kuTuMbanu citra hatuM. A sayukata kuTuMbanA aneka lAbhA ane geralAbha te divasemAM paNa hatA ane Aje paNa ApaNane dekhAya, paraMtu e jamAnAnA vyavahAramAM AvA sayukata jIvana vinA samAja chinnabhinna zAmAM AvI paDe evA bhaya paNa hatA. 'paradezI sattAnA AkramaNanI sAme ApaNA samAjane ane ApaNA dharmane Takavu' heAya te khIne ke mAga' te divase zakaya na lAgyA. ApaNA AkhA samAjanI eka duLatA A samagra itihAsamAM ApaNe joi zakIe chIe ane te e "ke jyAre jyAre sanAtana dharma upara, samAjajIvana upara, ApaNA dhaMdhA rAjagArA upara, ApaNA vidyAvyAsaMga upara, ApaNI samagra saMskRti upara bahArathI hallAo AvyA tyAre tyAre zarUAtanAM varSomAM ApaNe te hallAone sAmI chAtIe jhIlyA kharA. ApaNA AkhA dezamAM je aneka AyaanAya prajA paDI hatI te tamAma prajAnA devAte, :mAnyatAone, rItarivAjone ApaNe ekbIjAnI sAthe eTalAM ardhA Atapreta karI dIdhAM ke A kriyAne pariNAme ApaNA dezamAM ekabIjAnI sAthe nikaTatAthI joDAyelI ane chatAM peAtAnA viziSTatvane jALavI rAkhe tevI bhAratIya prajA ApaNe UbhI karI zakyA; paNa aneka judI judI mAnyatAo, aneka judA judA dharmo, aneka judA judA rItarivAje e badhAMne ekabIjA sAthe gAvIne eka vyApaka samanvaya pedA karavAnI zakti ApaNe gumAvI, eTale ApaNe ApaNA dhane, ApaNI saMskRtine, ApaNA rItarivAjone jALavI rAkhavAne mATe kema jANe khUNAmAM bharAvA icchatA hAie tema ApaNe judA judA cAkAe UbhA karavA lAgyA ane e rIte kema jANe ApaNe ApaNA vyakitatvane khUNAmAM bharAvAnI vRtti zarU thai tyArathI ApaNA samagra jIvanamAM eka prakAranI sakucitatA, khIjA tarapha Adara, mithyAbhimAna, bhAi-bhAi sAthe gusapa vagere Thera Thera UgI nIkaLyAM ane ApaNA samagra dRSTithI vinAza thaye. ApaNI saMyukata jIvananI praNAlikAthI ApaNA jIvanamAM samagra kuTuMbanI aMdara aMdara ekatA ane bhrAtRbhAva Uge evI ApaNe AzA rAkhI hatI ane jyAM sudhI samAjanA sa MjogA anukULa rahyA tyAM sudhI e TakI paNa kharI. samAjamAM pracalita thatI kAi paNa yeAjanAnA aMtaramAM jema guNo hoya che tema dASA paNa hoya che ja. AvI yeAjanA pahelavahelI astitvamAM Ave che tyAre tenA guNA ja samAjane AkarSe che maiM tethI te ceAjanA ghATa le. che. paNa AvI kAi paNa yeAjanA kAlAntare rUpAMtara pAmyA vinA rahetI nathI. jyAre AvI sAmAjika yAjanAne kALa sAthe tAla meLavavA mATe rUpAMtaranI jarUra UbhI thAya che tyAre jo samAja tene rUpAMtara ApavAmAM zaktimAna na thAya tA yeAjanA jINu thai jAya che te tene ne jIvana sAcavI rAkhanAra samAja tenI gaMdhathI gaMdhAvA lAge che. ApaNA sayuMkata kuMTuMbajIvananA hADamAM aneka kalpanAe tema ja AzA AkAMkSA paDI hatI. A jIvanamAM kuTuMbanI dareka vyakti pAtAnI zakti samagra kuTuMbanA jIvanamAM Ape ne dareka vyakita potAnI jarUriyAta pramANe temAMthI levApare. uparAMta koi paNa kuTuMkhIne akasmAta, mAMdagI, maraNu vagere ApattikALa Ave tyAre te kuTuMbIjananAM vahuAkarAMone nirAdhAra dazAmAM na rahevuM paDe paNa enAM bALakAne kuTuMbanAM bIjAM bALakAnI mAphaka ja yeAgya dhAraNapA maLe ane e rIte A sayukta kuTuMba kema jANe eka sahakArI dhoraNe cAlatuM svataMtra dhaTaka banI rahe. AvI AvI zakayatA AvA saMyukta kuTuMbanA vyavahAramAM paDI hatI. paNa AvA vyavahAranI madhyavatI cAvI e vyavahAranA aMtaramAM beThelI kuTuMbanI mAnA mamatAbharyAM kuTuMbajIvanamAM paDelI hatI. AvI kuTuMbanI DeAzImAnu mukhya kAma kuTuMbanAM tamAma kuTubIjanAne potAnI pAMkhamAM rAkhIne ucheravAnuM, temanA ADA-te khUNAone maheravAnuM, temanA satApone mUMge moDhe gaLI javAnuM, temanA aMdara aMdaranA nAnAM-moTAM ghaNAne jhIlI levAnuM ane AvI aneka rIte samagra kuTuMbanI ekatAne jALavIne badhAM kuTuMbIone sASa ApavAnuM rahetuM. paNa jyAre ApaNA samAjamAMthI aMtaranu' teja dhIme dhIme ochu thavA lAgyuM aMte samAjane koi paNa upAye sthULa rUpamAM paNa TakAvI rAkhavAnu ApaNane mamattva thayu tyAre ApaNe jIvanane niSphaLatApUrvaka TakAvI rAkhavA mATe samAjanA tejasvI AdarzomAMthI pIchehaTha karI ane AvI pIchehAthI ja kema jANe samagra jIvana TakI raheze evI bhrAMtimAM te bhrAMtimAM ApaNe AsapAsanI paristhitine oLakhI na zakyA. kahe che ke jyAre paradezI AkramaNukArAe ApaNA deza upara hallA karyo tyAre ApaNu samagra jIvana * cUMthAi gayuM ane ApaNe tejohIna khanI gayA. paNa A vastune khIjI rIte mUkIe teA ema kahI zakAya ke paradezI AkramaNA AvyAM te pahelAM ja ApaNe teja gumAvyuM hatuM ane paradezI AkramaNakArAe te ApaNI teohInatA upara mahAra mArI eTalu ja. tyAra pachI te pazcimanI prajAnA Agamana bAda ApaNI atha racanAmAM paNa jammara parivartana thayu' ne khAsa karIne meTAM zaheromAM tA AvAgIkaraNane prabhAve ApaNa sayukta kuTuMbajIvana chinnabhinna thai gayuM. 113 == chatAM paNa mane hajI AzA rahe ja che ke, ApaNu A saMyukta jIvana navA jamAnAnA game teve! bATa leze tA paNu tenA hADamAM sayukta jIvananA keTalAyeka maMgaLa saMskArA lupta thaze nahi. ApaNA kuTuMba jIvananA pAyAmAM rahetA snehasiMcanane ApaNe je dA'De jaDamULathI ukheDI nAkhazuM ane navu janmelu bALaka janma thatAMnI sAthe ja mA--ApanuM maTI jaIne samagra dezanA eka bALaka tarIke UcharAvA lAgaze ane ' mAnI chAtIe vaLagIne amI pAvAne badale adhatana zAstrIya paddhatithI ispitAleAmAM tene uchera thaze ane e ja pramANe e bALaka mAnI AMkhamAMthI temaja mAnA vahAlabharyAM khelathI keLavaNInI zarUAta karavAne khale kAi adyatana paddhatithI keLavaNI levA mAMDaro tyAre te bALaka kadAca dhaNuM mahAna thaze, bhrUNuM parAkramI thaze, dhaNuM dezadAjhavALu thaze, kadAca vizvamAnava caze teA paNa ApaNane tenA lAhImAM kASTha mAnavInI USmA jaNAze nahi evI mane bIka lAge che. sabhava che ke izvarI yeAjanAmAM AjanA mAnavI karatAM paNa kASTha navA prakArane Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja ' 3 - prabuddha jIvana tA. 16-12-60 A badhI jaNA e 1 sudhI hA ke tyAre u . AdamI utpanna thavAnuM hoya ane Aja sudhInAM badhAM sajethI rAjyanA vAtAvaraNamAM ucharelo AdamI chuM. dezI rAjAonuM atRpta rahela brahmA kAMI judI ja jAtanA sarjananI yojanA eka prakAranuM ramya citra bhAvanagara rAjyamAM mArI AMkha AgaLa, vicAratA hoya te mane khabara nathI. khaDuM thayuM hatuM. huM moTo thayo tyAre "sarasvatIcaMdramAM dezI. " ApaNA samAjamAM upara jaNAvelI saMyukta kuTuMbanI rojAnuM ane divAnanuM meM hRdayaMgama citra vAMcyuM. eTale dezI. bhAvanA kSINa thavA lAgI tenI sAthe sAthe ja ApaNe tyAM rajavADAMnI mArI chApa hatI tethI vadhAre UjaLI thaI. paraMtu vImA kaMpanIo UbhI thavA lAgI. sarakAre penzananI yojanA moTI uMmare IgleMDanA ItihAsanA abhyAsathI, amerikAnA vicArI. vRddho mATe ane vRddhAo mATe navI DhabanA vRddhAzramo tema ja krAMsanA viplavanA abhyAsathI tema ja ApaNA dezanAM UbhA thavA lAgyA. gharamAM gharaDI DozIne hAthe UcharatAM bALako nAnAM moTAM rajavADAMonA abhyAsathI bhArI chApa chedAI jatAM nekara bAInA hAthamAM AvyAM. prasUti vakhate vRddhAonI vinA jarA paNa vAra na lAgI. tyAra pachI ApaNuM dezamAM aMgrejI mUlya maLatI ' salAha-sUcanAne sthAne bahenane ispitAlo : hakUmata sAme je moTo vaMToLa UpaDaye te me najaronajara zodhavI paDI ane ApaNuM samagrajIvanamAM AvA ja bIjA nihALyo ane briTiza sattAthI ApaNe chUTA thayA tene Aje aneka nAnA-moTA pheraphAra DokiyAM karavA lAgyA. A badhI pUrAM bAra varSa thavA AvyAM. svataMtratAnAM A bAra varSo samajaNa mane e kuTuMbamAM hato tyAM sudhI UgI nahi, paNa daramyAna ApaNe kema jANe lokazAhI tarapha kUca karI rahyA. jyAre huM vadhAre samajaNo thayo ane svataMtra vicAra karato chIe ema samajIe chIe. ApaNI lokazAhI upara bhArata thayo tyAre upara jaNAvyuM tevuM sayukta kuTuMbajIvana ane varSanI koI viziSTa chApa paDaze ? ke e lokazAhI mAtra vyaSTi kuTuMbajIvana te baMnenuM tAratamya mArA khyAlamAM AvyuM. pazcimanI ekAda lokazAhInuM pAMgaLuM anukaraNa haze? e badhA te divasathI mAMDIne Aja sudhI kuTuMbajIvananA pAyArUpa prazno te AvatI kAlanA garbhamAM paDyA che ema huM samajuM niHsvArtha snehane tathA AtmavilopananI bhAvanAne jALavIne chuM. paNa eka vAta A badhA saMdharSomAMthI mArA mana 5ra tarI. AvatI kAlanuM kuTuMbajIvana kevI rIte UbhuM karavuM tenA Ave che ane te e ke AvatI kAlano rAjA ke AvatI vicArone huM judA judA svarUpe ghATa ApavA mathI rahyo chuM. kAlane lokasevaka-A sonuM baLa Akhare te lokonI svataMtra paNa mAre kabUla karavuM joIe ke hajI mArI A mathAmaNa zaktimAMthI ja AvavuM joIe. lokamAM ke nAnA samAjamAM - pUrI thaI nathI. te kayAre thaze te paNa huM nakkI karI zakato nathI. ke nAnI saMsthAmAM paNa je lokazakti UgI nahi hoya to e mAnavasamAjanA itihAsamAM Aja sudhImAM be prakAranAM rAjya ke samAja ke saMsthAne bahAra AkAra bhale lokazAhIne baLo eka jAtanI kheMcatANa karI rahyAM che. samAjanuM hita dekhAya to paNa tenA aMtaramAM te eka prakAranI parAdhInatA ja ane vyaktigata hita, kendrita samAja ane vikendrita samAja, sUtelI che ema huM samajuM chuM. eTalA mATe ja mArA jevA zikSaka mATe dakSiNAmUrti jevI saMsthAmAM paNa lokazaktine 2 Aja sudhI ApaNuM samAjamAM moTe bhAge ApaNe jAgrata rAkhIne e zakti upara saMsthAne kevI rIte nirbhara samAjahitane agrasthAna ApyuM che ane vyaktigata hitane gauNa banAvavAnI te eka koyaDe banI rahe che. mane lAge che ke meM sthAna ApyuM che. sAthe sAthe ja ApaNe Akho deza Azrama ghaNuM moTuM laMbANa karyuM-eTaluM moTuM laMbANu, ke have AmAM saMskRtipradhAna hovAthI ApaNe lokasaMsthAone prAdhAnya ApyuM che, ane kendra saMsthAone bahu vikasAvI nathI. bIjI eka paNa zabda umeruM te vAMcanAranA manamAM kaMTALe Ubhe. thayA vagara na rahe. rIte bolIe to ApaNe ekatarUpatA (yunirmiTI)ne Agraha ocho sevyo che, paNa vividhatAmAM ekatAne jevAne samApta nAnAbhAI bhaTTa svabhAva ApaNe sArI peThe keLavyuM che. paNa Aje samAjanA moTA bhAgane jheka vyaktisvAtaMtrya upara, vyaktinA adhikAro - sAmAjika vaLatara upara, vyaktivikAsa upara che. vastuta: samaSTi ane vyakti e ekabIjAthI bhinna nathI paNa ekabIjAnA pUrakamAtra A hundred times every day I remind myself che. vyaktithI taddana svataMtra evI kAMi vastu ja nathI, ane that my inner and outer life is based on the labours samAjathI taddana svataMtra evI koI vyakti ja saMbhavI zake of other men, living and dead, and that I must nahi. paNa A baMnene yathArtha samanvaya kevI rIte sAdho exert myself in order to give in the same measure e ja mAnavI mATe eka moTo kayaDe che. A koyaDAno ukela as I have received and am still receiving. ApaNo samAja AvatI kAle ke lAvaze tenI mane Albert Ienstine khabara nathI. paNa Ane saMtoSakAraka ukela lAvavA jeTalI mArI jAtane haMmezA e bAbatanI aneka vAra yAda vivekazakti, sArAsArane pArakhavAnI zakti ApaNA juvAnamAM Apate rahuM chuM ke mAruM bAhya tema ja antara jIvana vartamAna Uge evo prayatna AjanA bhArI jevA zikSakano hovo . ane bhUtakALamAM lIna thayelA evA bIjA aneka mAnavIonA joIe. A dizAne sUcavate eka zloka mane yAda Ave che. zrama upara AdhArita che ane tethI je pramANamAM meM teno lAbha .. tyajedekaM kulasyArthe, grAmasyArthe kulaM tyajet / uThAvyo che ane haju paNa huM uThAvI rahyo chuM te ja pramANamAM - aAma janapadasyArthe, AtmArthe pRthivIM tyajet // tenuM vaLatara bharapAI karavA mATe mAre satata prayatna karatA A ja pramANe mArA rAjakIya jIvana viSenA vicAromAM rahevuM joIe. paNa palaTo Avyo. tame jANe che tema huM jUnA bhAvanagara AlabarTa AInsTAIna muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnada kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. A mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI.