________________
તા. ૧-૨૬૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૯૫
: એક માત્ર
ગુજરાત સંશોધન મંડળ
આમ વિદલાલ શાહ આ સંસ્થાન : એક જૂથ ઉભું કર્યું છે. મારી સગવડ ઉભી થઈ શકી. તેની આસપાસ કેટલી ભિન્ન ભિન્ન પ્રવૃત્તિઓને વેલ જેમાંથી ભારત ની સંસ્થાએ પુરવાર
પિયાના અંદાજ બાકી રહેતી રકમહેતા . ૩૦૦૦ સાક્ષા રાખે છે.
:
કાર ક છેtri MIN NAMA 1 . ans..'* ૧ =ાડા કે, ''દાદા' કાકા
ચાલુ છે.
.
A g. AH
': ' (આ નીચે ગુજરાત સંશોધન મંડળની વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ દર્શાવતું એક નિવેદનપત્ર પ્રગટ કરવામાં આવે છે. જાહેરાતના ઓછામાં ઓછા ઢેલનગારા સાથે પોતાના મર્યાદિત ક્ષેત્રમાં સઘન સેવા કરતી સંશાધનલક્ષી આ સંસ્થા છે. સૌજન્યતિ વિઠય '' .' ' શ્રી. પોપટલાલ ગોવિંદલાલ શાહ આ સંસ્થાના પ્રમુખ માત્ર નહિ પણ એક સતત સક્રિય અને પ્રેરક આત્માના સ્થાને છે અને *, , તેમણે પોતાની આસપાસ કેટલીક શકિતશાળી વ્યકિતઓનું એક જૂથ ઉભું કર્યું છે. આ સંસ્થાએ ખારમાં એક ભવ્ય મકાન : બંધાવ્યું છે અને એ રીતે સંસ્થાને ભિન્ન ભિન્ન પ્રવૃત્તિઓને વ્યવસ્થિત રીતે ચલાવવા માટે જરૂરી સગવડ ઉલ્ટી થઈ શકી છે. એ મકાનનાં બાંધકામને ત્રણે લાખ રૂપિયાને અંદાજ કરવામાં આવે , જેમાંથી ભારત સરકાર તરફથી રૂ. ૮૬૪૦૦ અને મુંબઈ સરકાર તરફથી રૂા. ૭૪૮૦ આ સંસ્થાને મળ્યા છે. પરિણામે બાકી રહેતી રકમ રૂ. ૧૨૮૦૦ની સંસ્થાએ પુરવણી કરવાની રહી, જેમાં આજ સુધીમાં રૂા. ૯૦૦૦૦ સંસ્થાને દાન રૂપે મળ્યા છે અને હજુ બાકી રહેતા રૂા. ૩ ૦ ૦ ૦૦ સંરથાએ એકઠા કરવાના રહે છે. આ ઉપરાંત સંસ્થાના કાર્યકર્તાઓ તેમ જ વિદ્યાર્થીઓ માટે જરૂરી બાંધકામ આશરે રૂ. ૭૦ ૦ ૦ ની અપેક્ષા રાખે છે.
કેવળ મુગુ અને પાયાનું કામ કરતી. આ સંસ્થાને શક્ય તે રીતે આર્થિક સહાય કરવા ગુજરાતી શ્રીમાનોને, આ નિવેદનના અન્ત - ભાગમાં જે પ્રાર્થના કરવામાં આવી છે તેને ધ્યાનમાં લેવા આગ્રહભરી વિનંતિ છે. તંત્રી). | ગુજરાત સંશાધન મંડળ ''
એક એરંડીમાં વસતા કુટુંબમાં ૧૯૩૬માં સ્થપાયાં. પછી સંશ- , ,
થતા રોગોને અભ્યાસ પણે ચાલુ . ધનની સાથે સમાજ સેવાનાં કાર્યો.'
છે.. તેના બે અહેવાલ પ્રસિદ્ધ કરી રહી છે. જ્ઞાનનાં બધાં જ
કરવામાં આવ્યા છે. પંચમહાલ ક્ષેત્રમાં સંશોધન કાર્ય શરૂ કરી.
જીલ્લા તથા ગોધરા શહેરની - - તેને વિકસાવી અને સમાજને ઉ૫- ,
તંદુરસ્તી સંબંધી અભ્યાસ પણ યેગી કરવા આ સંસ્થા ઊભી - કરવામાં આવી છે. મર્યાદિત ભંડોળને
ગુજરાતી પ્રાદેશિક સંપત્તિ કારણે આ મંડળે પિતાનું. કાર્યક્ષેત્ર ધણું જ મર્યાદિત રાખ્યું હોવાં છતાં ...
' સંશોધન મંડળ ગુજરાતની તેનું ધ્યેય તે, રાષ્ટ્રીય તેમ જ કરી
પ્રાદેશિક સંપત્તિને અભ્યાસ કરઆંતરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે થતાં સંશોધન, ગુજરાત સંશાધન મંડળનું નવું મકાન
વાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. તેને કાર્યોમાં અનુબંધ સાધવાનું છે. .. . . .' મહ . . - - - - - -
પરિણામે “ગુજરાતની વનરપતિ, રાજકારણથી અલગ રહી દનિક, સમાજજીવનમાં મુંઝવતા અનેક ગુજરાતનાં પક્ષીઓ, ગુજરાતની આબેહવા, ગુજરાતની જાતિઓ, પ્રશ્નોની છણાવટ કરવા માટે સંશોધન કાર્ય અને સેવા કરવામાં ગુજરાતના આદિવાસીઓ તથા મહેસાણા જિલ્લાની તપાસ વગેરે આ સંસ્થા માને છે.
સંબંધી સંશોધન કાર્ય દ્વારા મેળવેલી માહિતીના આધારે ' ' . આરોગ્ય સંશોધન વિભાગ
પુસ્તિકાઓ પ્રગટ કરવામાં આવી છે. છે " જૂન ૧૯૫૯ થી આરોગ્ય સંશોધન વિભાગ - શરૂ કરવામાં
છે. આદિવાસી સંશાધન વિભાગ !' . . આવ્યું છે. જે કુટુંબ પોતાના સમગ્ર કુટુંબનાં આરોગ્યની સંભાળ - આ વિભાગમાં ગુજરાતના સૌથી ગરીબ તેમ જે અત્યાર રાખવા ઇચ્છતા હોય તેવા કુટુંબનાં જ નામો નેધવામાં આવે સુધી અવગણના પામેલ આદિવાસીઓને સામાજિક તેમ જ છે. આ નેધેલા કુટુંબને તેમની શારીરિક અને દાકતરી તપાસ આર્થિક અભ્યાસ હાથ ધરવામાં આવેલ છે. તેમાં ૧૯૫૨ પછી, ઉપરાંત તેમનાં લેહી, પેશાબ, ઝાડ વગેરે તપાસીને તેમને આરોગ્ય 'ગુજરાતના ભીલ, દુબળા, નાયકા, નાયકડા, ગામિત વગેરેને અભ્યાસ વિષે માહિતી અને સલાહ આપવામાં આવે છે. આ કાર્યને લાભ હાથ ધરવામાં આવેલ છે. “દુબળા’ને અભ્યાસ પૂરો થયો છે. સમગ્ર જનતાને આપવામાં આવે છે. સેમવાર, મંગળવાર, ગુરૂવાર, અને તે ગુજરાતના દુબળાઓ' નામનું પુરતક-આદિમજાતિ સેવા શુક્રવાર અને શનિવારે બપોરના ૨ થી ૪ અને રવિવારે સવારના સંધ તરફથી પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવ્યું છે, તેમ જે ‘નાયકા-નાયકડા” : ૧૦ થી ૧૨ વાગ્યા સુધી આ વિભાગ ખુલ્લો રહે છે. તેને લાભ નામનું પુસ્તક મંડળે હમણાં જ પ્રસિદ્ધ કર્યું છે. ગુજરાતના લેવા માટે તેને લગતું કાર્ડ મંગાવી તેમાં માંગેલી વિગતો ભરી આદિવાસીઓની સંપૂર્ણ માહિતી આપતું એક જુદું પુસ્તક મોકલી આપવું. '
તૈયાર થઈ રહ્યું છે. '
'
' મંડળે અત્યાર સુધીમાં કરેલાં સંશોધનના આધારે ખોરાક, - ઇતિહાસ અને સંસ્કૃતિ વિભાગ તંદુરસ્તી વગેરે વિવિધ રોગો ઉપર પુસ્તિકાઓ બહાર પાડેલ - ', ' આ વિભાગના આશ્રયે આપણુ પુરાતત્વ' વિદ્યાના પ્રખર છે. આ પુસ્તિકાઓ મફત અથવા નજીવી કિંમતે લેકમાં વહેંચ- અભ્યાસી છે. ભગવાનલાલ ઇન્દ્રજી તથા વનસ્પતિશાસ્ત્રી શ્રી. જયવિામાં આવી છે. અત્યાર સુધીમાં આવી લગભગ ૭૫,૦૦૦ પ્રતિ કૃષ્ણ ઇન્દ્રજીતની શતાબ્દી ઉજવવામાં આવી હતી. સંશોધન વિહેંચવામાં આવી છે.
મંડળના ત્રિમાસિકમાં ઈતિહાસ અને સંસ્કૃતિ સંબંધી છેલ્લા મંડળે બાળકોના શારીરિક વિકાસ સંબંધી પણ અભ્યાસ વીસ વર્ષથી, દર વર્ષે એક ખાસ અંક પ્રગટ કરવામાં આવે છે. આ હાથ ધર્યો છે. મુંબઈમાં વસતાં ગુજરાતી બાળકની ઊંચાઈ, . .
. ત્રિમાસિક
' વજન અને છાતીની પહોળાઈના પ્રમાણભૂત અકો, (Standard : સને ૧૯૭૮ થી આ સંસ્થા જુદા જુદા ક્ષેત્રમાં ઊંચા Norms). શોધવાનું કામ હમણાં જ પૂરૂ કરવામાં આવ્યું છે. પ્રકારનાં સંશોધન સંબંધી વિગત આપતું એક વૈમાસિક નિયમિત અને થોડા જ વખતમાં તે પ્રસિદ્ધ થશે. 1 : ", :.. - પ્રસિદ્ધ કરે છે..આ સૈમાસિકની દેશમાંથી તેમ જ પરદેશમાંથી . આ વિભાગ દ્વારા શરૂ થયેલ મુંબઈમાં કલિંબાદેવી વિસ્તારમાં સારી એવી માંગ રહે છે.
જોતા , #, . raw
આવ્યું છે. જે
તેવા કુટુંબનશરિક અને મા
"ા માટે