________________ તા. 1-7 60 , પ્ર બુદ્ધ જીવન એવી તી . વિશવ ના વવાથી તેમની વાત મંદિર એ કયતા છે. કાન માં એ માટે તેમને અભિનન્દન આપવામાં આવે છે. આ વાંચીને આ પદ તેઓ એટલા બધા ભાવથી ગાતા હતા અને તે . કેઇને પણ પ્રશ્ન થશે કે જે પરીક્ષામાં છોકરા છોકરીઓ હજારોની સ્તવનને એકે એક શબ્દ તેઓ બરોબર સમજતા હોય એમ સંખ્યામાં ઉત્તીર્ણ થાય છે તે પરીક્ષામાં સફળતા પ્રાપ્ત કરવા માટે એવી તીવ્રત થી ગાતા હતા કે હું તેમને સાંભળીને બે ઘડિ Nભી. એક બહેનને આ અભિનન્દન શાં? ગઈ અને તેમને વિશેષ જાણી શકું એવી મનમાં સહજ ઇચ્છા . એનું કારણ એ છે કે આ બહેને છ વર્ષ ઉપર અકસ્માતથી ઉદ્દભવવાથી તેમની વાટ જોતી હું મંદિર બહાર ઉભી રહી. બને આંખોની જોવાની શક્તિ ગુમાવી હતી અને ત્યારથી તેમનો તેઓ બહાર આવ્યાં અને તેઓ કયાંનાં છે, કયાં ઉતર્યા છે વગેરે જાણી લીધું. પછી તે તેઓ જ્યાં રહેતા હતા ત્યાં હું જતી : અભ્યાસ બંધ પડ્યો હતો. આમ બે વર્ષ ચાલ્યા બાદ મુંબઈની આવતી થઈ અને તેમની સાથે મારો પરિચય વધવા લાગ્યો. મેડન સ્કૂલના પ્રીન્સીપાલ શ્રી. રમણ વકીલે આ બહેન આથી મારા જાણવામાં આવ્યું કે તેમનામાં જૈન ધર્મની ઘણી. પ્રત્યેની સહાનુભૂતિ આકર્ષાઈને જે ધોરણથી તેને અભ્યાસ ઊંડી સમજ હતી. દેવચંદ્રજીના સ્તવને તેમજ આઠ દૃષ્ટિની અધુરો રહ્યો હતો તે ધોરણથી અભ્યાસ આગળ વધારવાની સઝઝાઈને અર્થ તેમણે સમજાવ્યો અને તેમનાં જ્ઞાનથી હું ખૂબ પિતાની સ્કૂલમાં સગવડ કરી આપી. ઘરમાં પણ તેને બધી પ્રભાવિત બની. તેઓ કચ્છનાં હતાં અને વિધવા હતાં એમ મને અનુકુળતા. કરી આપવામાં આવી. માતા - પિતાએ તેને માલુમ પડ્યું. તેમનાં કપડાં અને રહેવા કરવાની રીત ઉપરથી ખૂબ પ્રોત્સાહન આપ્યું. વધારે ભણેલી બહેનેએ તેને મદદ તેઓ બહુ સામાન્ય સ્થિતિનાં હશે એમ મેં અનુમાન કર્યું. તેમને કરવા માંડી. પરિણામે આ વર્ષે તે બહેન એમ. એમ સી.માં હાલતાં ચાલતાં બહુ જ મુશ્કેલી પડતી હતી તે જોઈને મેં કહ્યું આટલા સારા માકર મેળવીને પસાર થઈ શકયા છે અને હવે કવે કે “તમે મને રજા આપે તે મારી પાસે નારાયણ તેલ છે તે કેલેજમાં સંગીતને ખાસ વિષય લઈને પિતાને અભ્યાસ આગળ વડે તમને હું થોડા દિવસ માલીસ કરું.” તેમણે મારી માગણી વધારવા ચાહે છે અને થોડાં વર્ષમાં ક યુનિવર્સિટીનાં સ્નતિકા સ્વીકારી અને ... અઠવાડિયાના માલીસના પરિણામે તેમને સારે થવાને અને એ રીતે પિતાના જીવનમાં આત્મનિર્ભર બનવાનો આરામ લાગે અને લાકડીના ટેકા વડે તેઓ ઠીક ઠીક ચાલવા મનેરથ. સેવે છે. લાગ્યાં. આથી તેઓ બહુ રાજી થયાં, , , , , , છે. આ ઘટના આપણા સમાજનાં અનેક ચક્ષુહીન બાળકે અને . . “પછી મને થયું કે માજી કઈ સારા ડાકટરની દવા કરે તો તેમનાં માબાપને પ્રેરણાદાયી બનવી ઘટે છે. અધેને લખતા કદાચ આથી પણ તેમને વધારે ફાયદો થાય....એ વખતે . વાંચતા કરવા માટે આજે અનેક નવાં સાધનો પેદા થયાં છે; ઠકકરબાપાના નાના ભાઈ ડે. કેશવલાલ ઠકકર દરબારી દવાખાનાના વળી ' સરકાર તેમ જ શિક્ષણસંસ્થાઓ આવાં બાળકે પ્રત્યે મુખ્ય ડાકટર હતા. તેઓ બહુ હુંશિયાર ગણાતા હતા. માજીને મેં સવિશેષ સહાનુભૂતિ ધરાવતી થઈ છે અને તેમને મદદરૂપ બનવા એ ડૉકટરની દવા કરાવવા આગ્રહ કર્યો અને તેમની સાધારણ માટે તત્પરતા દાખવી રહી છે. આ અનુકુળતાઓ ધ્યાનમાં લઈને સ્થિતિનો ખ્યાલ કરીને ડૉકટરને એ સંબંધે મેં સૂચના કરી. ભાજી આવાં ચક્ષુહીન બાળકેએ તેમ જ તેમનાં માબાપોએ અસહાય ડોકટરની દવા કરવાને જરા પણ આતુર નહેતા, પણ મારા પ્રેમજેવાં બનીન આંસુ સાર્યા કરવાની હવે કઈ જરૂર નથી. આવા ભર્યા દબાણને વશ થઈને ડોકટરને બોલાવવાની. તેમણે હા કહી. બાળકને ઉત્તેજન તેમ જ જરૂરી સગવડ પૂરી પાડવામાં આવે ડોકટર આવ્યા, તપાસીને દવા લખી આપી, ડોકટર ઉઠયા. એટલે તે તેઓ સમાજને બેજારૂપ બનવાને બદલે આત્મનિર્ભર તેમ જ માજીએ તેમની ફી આપવા માંડી, પણ તેમને કરવામાં આવેલી સમાજના ઉપયોગી અંગ બને એવી અનેક શકયતાઓ રહેલી સૂચનાને ખ્યાલ રાખીને તેમણે ફી લેવા ના કહી, પણ ડાકટરને છે. ભૂતકાળમાં જ્યારે આવી કોઈ સગવડે નહતી ત્યારે પણ માજીએ ભાર દઈને કહ્યું કે “હું તમારી ફી આપવાને પૂરી શકિતપુરૂષાર્થના બળે એક અંધ વ્યકિત કેટલી ઊંચે ચઢી શકે છે તે ભાન છું અને તમારે ફી લેવી જ પડશે.” એટલે પછી ડાકટરે સમજવા માટે પં. સુખલાલજીને દાખલે પૂરતું છે. આજનાં સગવડ અવશ બનીને ફી સ્વીકારી. અને પછી ડોકટરની કેટલાક દિવસ સાધનની મદદ વડે એક વ્યકિત પેતાને કેટલે ઉત્કર્ષ સાધી શકે છે દવા કરવાથી તેમને ખૂબ આરામ થઈ ગયું અને માજી સારી રીતે તેને ખ્યાલ . રાજેન્દ્ર વ્યાસ એમ. એ; એલ. એલ. બી.; પીએચ. હરતાં ફરતાં થઈ ગયાં. ડી. જેમનાં તાજેતરમાં એક ગ્રેજ્યુએટ કન્યા સાથે લગ્ન થયાં છે તેમની - “પેલી ફી લેવાની ડાકટરની આનાકાની ઉપરથી માજી ઉજજવલ કારકીદી ઉપરથી આવી શકે તેમ છે. પ્રસ્તુત જતિ- - - કળી ગયાં કે એ મારી સૂચનાનું પરિણામ હશે. એટલે એક ક બહેનના દાખલા. ઉપરથી પણ આપણને પ્રતીતિ થાય છે કે આજનાં દિવસ મને પાસે બેસાડીને તેમણે કહ્યું કે “બહેન, મને ઘણા દિવસથી થતું હતું કે મારા ચક્ષુહીને કે અપંગેનું ભાવી ભૂતકાળ માફક કેવળ એશિયાળાપણું, જીવનનું એક નિરાશા કે હતાશ થી ભરેલું રહ્યું નથી. તેમને પુરૂષાર્થ અને જરૂરી રહસ્ય તને જણાવું. મારી ચાલુ રહેણીકરણી ઉપરથી તને સગવડોને ધકકે સશકત અને સાંગોપાંગ લોકે જેટલા જ, તેમને લાગતું હશે કે હું ગરીબ હઈશ, પણ વસ્તુસ્થિતિ એમ નથી. ઉપયોગી માનવીઓ બનાવી શકે તેમ છે. મારા પતિ રૂ. ૫૦૦૦૦ની મુડી મૂકીને આ સંસારમાંથી વિદાય થયા હતા, અને એ રકમની હું જ માત્ર માલીક બની હતી. પણ આનું નામ સાચી ટ્રસ્ટી શીપ ધણાં વર્ષ પહેલાં બનેલી એક બહેનના અનુભવની આ એ રકમ મારી છે એમ મેં કદી માન્યું નહોતું. એ રકમની હું માત્ર રખેવાળ છું એમજ મેં સ્વીકારી લીધું હતું. અને તેથી તેમના કથા છે. તે તેમના જ શબ્દોમાં જણાવું. સ્વર્ગવાસ. બાદ મેં બને તેટલી કરકસર અને સાદાઇથી રહેવાને “આજથી 30 વર્ષ પહેલાં કેઈ અમુક નિમિત્તે પાલીતાણા નિશ્ચય કર્યો અને મારા નિર્વાહનો ખ્યાલ રાખીને તેમની આખી જવાનું બનેલું. હું મારાં કુટુંબીઓ સાથે મહાજનના વંડાંમાં મીકત સારા કામમાં વાપરાવાને નિરાધાર કર્યો. અને તે મુજબ ઉતરી હતી. એક દિવસ બાજુએ આવેલી નરસી નાથાની ધમ આજ સુધીમાં મેં રૂ. 350000 ખર્યા છે અને તેમાંથી એક શાળાના મંદિરમાં હું દર્શન કરવા ગઈ. ત્યાં એક દુબળ અપંગ દવાખાનું . અને માધ્યમિક શાળા મેં, ઉભી કરી છે. હવે રૂ. : જેવાં માજી શ્રીમદ્દ દેવચંદ્રજીનું બનાવેલું સ્તવન ગાતાં હતાં, તેની 15000 બાકી રહ્યા છે. તેની પણ ધીરે ધીરે વ્યવસ્થા કરતી પહેલી કડી નીચે મુજબ હતીઃ જાઊં છું. મારી આવી સ્થિતિમાં ડાકટરની ફી તને હું કેમ કયું જાણું કર્યું બની આવશે, અભિનન્દન રસ રીતિ, હો મિત્ત, આપવા દઉં?” આ તેમના ખુલાસાથી તેમની સમગ્ર પરિસ્થિતિને * પંગલ અનુભવત્યાગથી, કરવી જસુ પરતીત હે નિત.. મને પૂરે ખ્યાલ આવ્યું અને આજ સુધી તેમને હું જે આદરથી ' કર્યું જાણું કર્યું બની આવશે ?" જોતી હતી તે આદર માં અનેકગણો વધારો થશે. આટલાં બધાં