________________ - પ્રબુદ્ધ જી વન તા. 1-7-6o એલાઇવ ઓઈલને ગરીબ કુટુંબમાં રસોઈ માટે ચાલું ઉપયોગી તા. 13-5-60 ના ટાઈમ્સ ઓફ ઇન્ડિયાની એક તંત્રીકરવા માં આવે છે. નફો કરવાની વૃત્તિથી મારકનાં કેટલાક સ્થાનિક નોંધમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે “ભેળસે વાળા ખાદ્ય પદાર્થો, તેલના વ્યાપારીઓએ તે પ્રદેશમાં આવેલા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના દવાઓ, ઇજેકશન અને કેસમેટિકસ તેને ઉપયોગ કરનારના એક હવાઈ થાણી - air-base - ઉપરથી સેધું વધારાનું હાથમાં જાય તે પહેલાં તેને કબજે લેવા માટે પોલીસ ઇન્સ્પેકટરે એર - ક્રેટ - મશીન - ઓઇલ ખરીશું, અને ઉપર જણાવેલ તરફથી જે કે અવારનવાર ધાડ પાડવામાં આવે છે, એમ છતાં રસોઈમાં વપરાતા તેલમાં તે ભેળવ્યું. પછી એમ માલુમ પડ્યું કે આ પણ, ઉપલબ્ધ માહીતી ઉપરથી એમ માલુમ પડે છે કે આ એરક્રેટ ઓઇલમાં એક પ્રકારના કેફેઈટ હતા કે જે જ્ઞાનતંતુ- અનિષ્ટની હજુ કઈ પણ અંશમાં અટકાયત થઈ શકી નથી. એને પકડે છે અને લોકો પેદા કરે છે. આ ખબર પડી કે દાખલા તરીકે ઉત્તર પ્રદેશમાં બહાર પાડવામાં આવેલા આંકડાઓ તરત જ મેકકેની સરકારે બાકીનું બધું તેલ જપ્ત કર્યું અને પ્રમાણે ખાદ્ય પદાર્થોની ભેળસેળ અટકાવવાને લગતા કાયદા નીચે આ તેલને જે કઈ વેપાર કરે તેના માટે મોતની સજા ફરમાવી. ૧૯૬૦ના ફેબ્રુઆરી માસ દરમિયાન 420 વ્યકિનઓને સન પણ જેઓ આ તેલ ખાવાના પરિણામે લકવાના ભેગા થઇ પડ્યા કરવામાં આવી હતી, જયારે 18 59 માં સજાના કીસ્સાઓની તેમને સાજા કરવાને કઇ ઉપાય નહિ હેવાથી મોટા ભાગના સંખ્યા 38 હતી અને 1958 માં તે સંખ્યા 264 હતી. લેઓને અંપગ તરીકે જ પિતાની જીંદગી પૂરી કરવાની રહી. સજાના પરિણામે વસુલ કરવામાં આવેલા દંડની રકમ 1956 ના ' '' ખાદ્ય પાથે અને ઔષધે-ઇજેકશને અંગે આપણે ત્યાં ફેબ્રુઆરી મસ દરમિયાન કરવામાં આવેલા 273 મુકદમાઓ નાના પાયા ઉપર બનતી આવી અનેક ઘટનાઓ આપણા કાન અંગે રૂ. 26700 હતી, 1958 ના ફેબ્રુઆરી માસ દરમિયાન ઉપર અથડાઇ રહી છે. આવું પાપ અ ચરનાર અને ખંજર મારીને 318 મુકદમાઓ અ ગે રૂ.૨ 36 00 હતી, અનેં ગયા ફેબ્રુઆરી માસ કે પીસ્તાલ ફેડીને માનવીને જીવ લેનાર ખુનીમાં નૈતિક દષ્ટિએ . દરમિયાન 42 0 મુકદ્દમાઓને અંગે વસુલ કરવામાં આવેલા દંડની કોઈ મેટો તફાવત નથી, પણ આજને કાયદો આવી ભેળસેળ કરનાર રકમ રૂ. 326 00 હતી, દવાદારૂમાં થતી ભેળસેળ અંગે વસુલ કરવામાં પ્રત્યે હજુ આવી કડકાઈથી જોતાં થયે, નથી અને તેથી ખંજરથી આવેલા દંડની રકમ આથી પણ વધારે ઓછી હતી. આ ઉપસ્થી ખુન કરનાર ફાંસીએ ચઢે છે ત્યારે ખાદ્ય પદાર્થોમાં કે ઔષધે માલુમ પડે છે કે આ રીતે કરવામાં આવતા દંડ ભેળસેળ માં ભેળસેળ કરનાર કુશળ અને ધનવાન આદમી હોઈને જે તે અટકાવવા માટે પૂરતા નથી અને એ ઉપરથી એવી સૂચના કરવાનું લાંચ રૂશ્વતથી છુટી ન જાય તો તે હુંશિયાર વકીલ રોકીને અદા આવશ્યક લાગે છે કે આજના કાયદા નીચે થતી શિક્ષાઓ પૂરતી લતમાં મોટા ભાગે નિર્દોષ પુરવાર થાય છે અથવા તે ચાર છ છે કે નહિ અને જે પૂરતી ન હોય તો તેમાં કેવો સુધારો કરે મહીનાની કેદ કે બે પાંચ હજારના દંડની શિક્ષા તેના માટે પૂરતી જોએ એ બાબતને સરકારે ફરીથી વિચાર કરવો ધટે છે. ગણાય છે. અને તેથી જ આ ભેળસેળને વ્યવહાર છડેચોક પુર આમ હોવાથી આજની આવશ્યકતા એ મુજબની માલુમ બહારમાં આજે ચાલી રહ્યો છે અને ન કલ્પી શકાય એવી પડે છે કે લેકે આ બાબત અંગેની ઉદાસીનતાને ત્યાગ કરે અને નૈતિક તેમ જ સામાજિક અર્ધગતિનું દર્શન કરાવી રહ્યો છે. આ ભેળસેળને કોઈ પણ સંયોગેમાં અમે ચાલવા નહિ દઈએ - આ ભેળસેળ અટકાવવાને . એક જ ઉપાય છે કે તેને લગતી આવી ઉગ્ર મનવૃત્તિ ધારણ કરે, અને આવી ભેળસેળને ખુલ્લી નતિક તથા કાયદાની દૃષ્ટિમાં જે નરમ શ છે. તે કાઢી નાખવી કરવામાં અને ગુનેહગારોને પકંડાવવામાં અને સજા કરાવવામાં લાકે જોઇએ, અને કાળા બજારની અપેક્ષાએ ભેળસેળ કરનાર સરકારને પૂરો સાથ આપે કે જેથી લાંચ રૂશ્વત વડે ભેળસેળ કરે વ્યાપારી માટે શિક્ષા કરવાનું ધોરણ એકદમ કડક બનાવવું નારા વેપારીઓને ટકાવી રાખવાનું સરકારી કર્મચારીઓ માટે જોઈએ અને તેમાં પણ ખાનપાન અને તેમાં પણ દવાદારૂ સાથે અશકય બની જાય, અને બીજી બાજુએ સરકારી અદાલતે આને રમત કરનારને આત્યંતિક શિક્ષાને પાત્ર લેવો જોઇએ. આ લગતી કાનૂની શિક્ષા અને દંડનું ધેરણ વધારે કડક બનાવે. આમ બાબતમાં પાકીસ્તાને આપણને અનુકરણ કરવા લાયક ઉદાહરણ બને તે ભેળસેળનું દિન પ્રતિ દિન વધારે વ્યાપક બનતું જતું પૂરું પાડ્યું છે. બીજી બાબતમાં નહિ પણ ભેળસેળની બાબતમાં અને અનેક અનર્થો પેદા કરતું અનિષ્ટ તદ્દન નાબુદ નહિ - તે જેને summary justice કહે છે એટલે કે ટુંકામાં પતે સારા પ્રમાણમાં-હળવું બની શકે. પણ ઉભય પક્ષે આવી તૈયારી તેવી ન્યાયપદ્ધતિ અને અતિશય કડક શિક્ષાનું ધોરણ પાકીસ્તાનની અને ભેળસેળન કેઇ પણ હિસાબે નાબુદ કરવાની સાચી તીવ્રતા સરકારે અખત્યાર કર્યું છે તે ધરણુ ભારત સરકારે પણ અખ છે ખરી ?. પરમાનંદ ત્યાર કરવું ઘટે છે. “ભારત અને વિશ્વનું અધતન રાજકારણ” . આવી કાનૂની જોગવાઈ અંગે જેને આજ વિષયને એક શ્રી. ચીમનલાલ શાહનું વ્યાખ્યાન વકીલ તરીકે ખૂબ અનુભવ છે તેવા એક મિત્ર જણાવે છે કે શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના ઉપક્રમે તા. ૫-૭ભેળસેળ અંગેને કાયદે 1955 માં હિન્દભરમાં અમલમાં આવ્યા 60 મંગળવારના રોજ સાંજના 6:15 વાગ્યે સંઘના છે અને તેમાં કડક સજાઓની પૂરી જોગવાઈઓ છે, પણ તેના કાર્યાલયમાં (45/47, ધનજી ટ્રીટ) શ્રી ચીમનલાલ અમલમાં બે પ્રકારની ખામીઓ જોવા મળે છે:-(૧) ભેળસેળ- ચકુભાઈ શાહુ “ભારત અને વિશ્વનું અધતન રાજકારણ વાળા પદાર્થો શોધી કાઢી વેચનારને અદાલતમાં લઈ જવાની ઉપર જાહેર વ્યાખ્યાન આપશે. આ વિષયમાં રસ ધરાવતા જેમની દરજ છે તે પોલીસ-ઇન્સ્પેકટરોની ચશમપષી તથા (2) ભાઇ બહેનોને હાજર રહેવા વિનંતી છે. ગુનો સાબીત થતાં આકરી સજાની જોગવાઈ છતાં આપણી " મંત્રીઓ, મુંબઈ જૈન યુવક સંધ. અદાલત તરફથી કરવામાં આવતી નામના દંડની સજા. આ રીતે મુદ્રણ - શુદ્ધિ ' કડક કાયદાને અમલ બીનઅસરકારક નીવડે છે. વળી ભેળસેળ " પ્રબુદ્ધ જીવનના ગતાંકમાં "શ્રાવકપદને અધિકારી કેણુ?” વળી વસ્તુ ખરીદનાર કોઈ પણ વ્યકિત વેપારી સામે અદાલતમાં એ મથાળા નીચેના લેખમાં પહેલા પાને બીજી કોલમ ઉપર જઈ શકે છે, પણ લેકે માં તે માટે ભારે ઉદાસીનતા પ્રવર્તે છે પહેલા શ્લેકમી દુમિણે છપાયું છે તેના સ્થાને સુમિર અને તે ઉદાસીનતા જ ભેળસેળ કરનારને ઉત્તેજે છે. " એમ વાંચવું.