Prabuddha Jivan 1960 Year 21 Ank 17 to 24 and Year 22 Ank 01 to 16

SR No.: 525945
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1960
Total Pages: 254
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 24 MB

Page 166

પ્રબુદ્ધ જીવન
નરી નિષ્ફળતાને પામ્યો છે એવી છાપ આપણા મન ઉપર મકાન માટે એ ફાળે કરવામાં આવેલ તે સાણંદના ઋષિ સચોટપણે ઊઠયા વિના રહેતી નથી. આમ છતાં પણ મુનિશ્રી બાલમંદિરને તા, ૨૦-૩–૫૮ને રોજ એકાએક બંધ કરવાની સબાલ આ શુદ્ધિપ્રાગને સંપૂર્ણ સફળતા મળ્યાનું જ્યારે જાહેરાત કરવામાં ઘણી ગંભીર ભૂલ કરી છે અને તેમાંથી જ જાહેર કરે છે ત્યારે “સંપૂર્ણ સફળતા એ બે શબ્દોથી આપણે આ અનર્થને નવી ચાલના મળી છે તે અભિપ્રાયનું મારા એક જે કાંઈ સમજીએ છીએ તેથી મુનિશ્રી કાંઈક જુદું જ સમજે છે મિત્ર કે જેમણે આ શુદ્ધિપ્રયોગમાં અંગત રીતે ખૂબ રસ લીધો એમ આપણે નમ્રભાવે કહેવું તથા વિચારવું રહ્યું.
હતા અને તેને પતાવવા માટે પણ ખૂબ જહેમત ઊઠાવી હતી આ શુદ્ધિપ્રગનો સમગ્રપણે વિચાર કરતાં તેની પ્રકિ- તેમના મારી ઉપરના એક પત્રમાં નિરૂપણ કરાવવામાં આવ્યું છે. યામાં જ્યાં ત્યાં અસંગતિઓ માલુમ પડે છે અને એ રીતે આ નિરૂપણથી આખા પ્રકરણ ઉપર નવો પ્રકાશ પડે છે અને આખે શુદ્ધિોગ દોષમય ભાસે છે. આ શુદ્ધિપ્રયોગ દરમિ- તેથી તે અહીં ઉધૂત કરવાનું મન થાય છે. તેઓ પિતાના પત્રમાં યાન, શુદ્ધિપ્રયોગ સમિતિને અને તેના પુરોહિત મુનિશ્રી સન્ત- જણાવે છે કે – બાલજીને જુદી જુદી વ્યકિતઓ તરફથી સૂચવવામાં આવેલ સાણંદ શુદ્ધિપ્રયોગ વિષે વિચારવા જેવી બાબત એ છે કે હોવાનું જાણવામાં આવે છે કે “મનોરંજનના ફાળાની જે મણિબહેનની ભૂલ માટે જે ઉહાપોહ કરવામાં આવ્યો ને તે પછી રકમ હોય તે અમે એકઠી કરીને સંઘને પહોંચતી કરીએ અને ઉપવાસ વિગેરેની હારમાળા ચલાવી છેક આમરણ ઉપવાસ સુધી કૃપા કરીને આ શુદ્ધિપ્રયોગ પાછો ખેંચી લેશે.આના જવા- ખેંચવામાં આવ્યું તે સામાજિક સુધારણાની દષ્ટિએ કેટલું પ્રમાણ બમાં મુનિશ્રી સન્તબાલજીએ એપ્રિલ-મે માસ આસપાસમાં પ્રગટ સરનું ગણાય? કારણ કે સત્યાગ્રહ એ બેધારી તલવાર છે. એનો. થયેલી એક પત્રિકામાં જણાવ્યું હતું તેમ તેમને એકસરખો ચોગ્ય ઉપગ ન થાય તે એ હિંસા કરતાં બદતર થઈ જવાબ રહ્યો હતો કે “ આ શુદ્ધિપ્રગ એવી રીતે અમુક રકમ જવાનો સંભવ છે. કારણ કે હિંસાને લોકો હિંસા તરીકે જોતા મેળવવા માટે કરવામાં નથી આવ્યું, પણ આ હોવાથી તેની તરફ એક પ્રકારની અરુચિ સર્વવ્યાપી છે; પણ શુદ્ધિપ્રયોગ માત્ર આટલી વાત માટે છે કે સાણંદ અહિંસક દબાણમાં લેકની મનોવૃત્તિ, મોટે ભાગે અહિંસક ઋષિ બાલમંદિરની પાવતી અને નાણાં તે વખતના સચાલિકા દબાણ કરનાર આપભોગ આપતા હોવાથી, તેની તરફેણમાં મણિબહેનની જવાબદારી હાઈ, સાણંદ ષિ બાલમંદિરને મળી અને જેની પર દબાણ થતું હોય તેની વિરૂદ્ધમાં રહે છે, અને તેને જાય એવી સ્થિતિ સર્જવીસવી જોઈએ અને આ જ છતાં યે અહિંસક દબાણ સાચું જ ને વ્યાજબી જ હોય તેમ આગ્રહ શુદ્ધિપ્રયોગ બંધ કરતી વખતે એકાએક છોડી દેવામાં માની લેવાનું કારણ નથી. અહિંસક દબાણ કરનારને આ દેખીતે આવ્યું છે. વળી લોકમને વૃત્તિમાં શુદ્ધિપ્રયોગના આંદોલનથી જે લાભ હોવાથી એને વાપરનારે આવું દબાણ વધારે તટસ્થ રીતે જાગૃતિ લાવવાની અપેક્ષા હતી તે અપેક્ષા તે ૨૨૨ નાગરિકોના વાપરવાનો નિયમ રાખવો જોઈએ. નહિતર ત્રાગાં તરફ જે જુગુપ્સા સહીવાળા આગળ ઉપર જણાવેલા તા. ૧૪-૫-૬૦ના નિવેદન જનસમાજમાં છે તે જ જુગુપ્સા આવા શુદ્ધિપ્રયોગો કે સત્યાગ્રહ પૂરતા પ્રમાણમાં પૂરી પાડી હતી તે તે વખતે આ શુદ્ધિપ્રગ માટે થવાને સંપૂર્ણ સંભવ છે. દુકાન આગળ બેસી ત્રાગું કરનાર શા માટે સંકેલી લેવામાં ન આવ્યો ? અને તા. ૧-૬-૬ના બાવાને વેપારી માણસ ભાગેલી રકમ વહેલી કે મોડી આપતા, રોજ લગભગ એને મળતી ભૂમિકા ઉપર એ જ પ્રવેગ શા હોય છે, પણ ત્રાગાં અને તે કરનાર બંને તરફ અંદરથી તે માટે સંકેલી લેવામાં આવ્યો? વળી શરૂઆતથી લગભગ ઠેઠ નફરત અનુભવતા હોય છે. સાણંદના શુદ્ધિપ્રયોગમાં પણ સુધી આ પ્રશ્ન અંગે મણિબહેનને સર્વથા દોષિત તરીકે આગળ આવું પ્રમાણભાન નથી રહ્યું તે વાત તટસ્થ ભાણસને દેખાયા ધરવામાં આવ્યા અને છેવટે આ દોષનો ટોપલે ડે, શાંતિભાઈના સિવાય રહે તેવી નથી. તેના મુદ્દા જોઈએ:માથા ઉપર નાખવામાં આવ્યું. આમ આખા પ્રકરણમાં (૧) મણિબહેને પાવતી સંઘના નામની જ પાડી હતી. અમુક સમયે એક બાબત ઉપર તે બીજા સમયે બીજી | તેમને તેમના સ્નેહીઓએ બીજા નામે ફંડ કરવાની સલાહ બાબત ઉપર એમ ફરતો ફરતો જુદી જુદી બાબતે ઉપર આપી હતી, છતાં તેમણે ના પાડેલી. આ વસ્તુ બતાવે છે કે ભાર મૂકાતો રહે છે અને આમ અનેક અસંગતિઓનું જ્યાં એ ક્ષણે એમના મનમાં સંધને નાણાં ન મળે તેવું કશું નહોતું, ત્યાં દર્શન થતું રહ્યું છે.
તેઓ વર્ષોથી સાણંદમાં બીજા કામોની જોડાજોડ સંઘનું કામ આ શુદ્ધિપ્રયોગની બીજી વિચિત્રતા એ માલુમ પડે છે કે કરતા જ હતા. સંધની પ્રવૃત્તિ માટે આ અગાઉ ઠીક ઠીક નાણું જે મણિબહેનને કેન્દ્રમાં રાખીને આ પ્રોગ ચલાવવામાં આવ્યો | સરકારી, અર્ધ સરકારી, ને જાહેર સંસ્થાઓ મારફત તેમણે તેઓ ચેકસ બાબતમાં દોષિત હોવા છતાં, આ પ્રયોગ એ હદ મેળવ્યાં હતાં. સાણંદમાં સંધનું કામ ચાલ્યું તેમાં બીજા કોઈ સુધી ચલાવવામાં આવ્યો છે કે પરિણામે મણિબહેન વિષે કાર્યકર કરતાં મણિબહેનની જહેમત વધારે હતી. બહારના લોકોના દિલમાં અભાવ-અણગમે-પેદા થવાને બદલે (૨) બગડ્યું ત્યારે કે જ્યારે સ થે ત્યાંની પ્રવૃત્તિ બંધ કરએક પ્રકારની સહાનુભૂતિ પેદા થઈ છે. “આ શુદ્ધિપ્રયોગવાળા- વાને ઠરાવ કર્યો. આ ઠરાવના મૂળમાં પણ બાલમંદિરની પ્રવૃત્તિ
એ બીચારાં મણિબહેનની શું દશા કરી છે?” આવો ઉદ્દગાર વિષેના મતભેદ નહોતા, પણ સંધના કેસ અંગેના ચોકકસ અનેકના મોઢામાંથી નીકળતે જાણવામાં આવ્યો છે. શુ - વિચાર વિષેના મતભેદ હતા. ઊંડા ઉતરવામાં આવે તે મણિપ્રયોગનું જે આવું વિપરીત પરિણામ નજરે પડયું હોય તે બહેન પૂરાં સંધના કે પૂરાં કોગ્રેસના તે સાઠમારી આના આ શુદ્ધિપગના આજનામાં જ કોઈ ભૂલ-ડ્યુટી રહેલી તળિયામાં દેખાય છે. આ પરિસ્થિતિમાં સંઘે ઋષિ બાલમંદિરની હોવી જોઈએ એવું અનુમાન આપણી સામે આવીને ઊભું રહે છે.
પ્રવૃત્તિ તા. ૨૦-૩-૫૮ના રોજ બંધ કરવાને નિર્ણય કર્યો તેમાંથી આખું પ્રકરણ ચગડોળે ચડ્યું અને મણિબહેનને, તેના
સાથીદારને તથા સાણંદના બીજા નાગરિકોને ચડસ ચડ્યો કે આ શુદ્ધિગની આગળ પાછળ જે કાંઈ કરવામાં આવ્યું
સંધ જે બાલમંદિર બંધ કરતું હોય તે આ પૈસા શા સારુ છે તેમાં પ્રાયોગિક સંઘે પ્રમાણભંગ કર્યો છે, અતિરેક કર્યો છે
આપવા કે અપાવવા ? અને આ પ્રકરણમાં મનોરંજન કાર્યક્રમના ફાળાની રકમ જમે નાહ કરાવવામાં જે મણિબહેને ભૂલ કરી હતી તો આ પ્રશ્નની
“એ વસ્તુ નિઃસંશય છે કે જે સંસ્થાને નામે નાણાં ઉઘરાઅથડામણ શરૂ થઈ તે દરમિયાન પ્રાયોગિક સંઘે પણ જેના વવામાં આવ્યાં તે સંસ્થાને તે નાણાં મળવાં જોઈએ. મણિબહેને
કુરતો જુદી જુદી બાબતે જ
એ ક્ષણે એમના મનમાં અને કોની જોડાજોડ સ