Book Title: Dravya Saptatika
Author(s): Lavanyasuri
Publisher: Sanmarg Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004845/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dharmasaMsthAonI saphaLa vyavasthita kAryavAhI mATe zAstrIya sacoTa mArgadarzana ApanAra advitIya graMtha AtikA svopajJa TIkA, prAcIna avacUri ane 'gujarAtI anuvAda sAthe chaka graMthakAra zaki pUjayapAda vAcakapravara zrI lAvaNyavijayajI gaNivara ka anuvAdaka ? paMDitavaryazrI prabhudAsabhAI becaradAsa pArekha zaka saMpAdaka 982 pU. gaNivaryazrI kIrtiyaza vijayajI mahArAja Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I zrI zivarapArzvanAthAya namaH | zrImad vijaya rAmacandrasUri saMskRta-prAkRta graMthamALA-pa dharmasaMsthAonI saphaLa vyavasthita kAryavAhI mATe zAstrIya sacoTa mArgadarzana ApanAra potAnI zailIno attama advitIya graMtha zrI dravyasaptatikA svopajJa TIkA, prAcIna avasUri ane gujarAtI anuvAda sAthe : graMthakAra : pUjyapAda vAcakapravara zrI lAvaNyavijayajI gaNivara : prathama AvRttinA anuvAdaka, saMpAdaka : sAkSara ziromaNI, vidvadarya sUkSmavicAraka paMDita zrI prabhudAsabhAI becaradAsa "bApApahALo di gho" : bIjI AvRttinA saMpAdaka : pU. gaNivaryazrI kIrtiyaza vijayajI mahArAja Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ L: prakAzaka : sanmArga prakAzana che. mU. tapagaccha jaina ArAdhanA bhavana, pAchIyAnI poLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-380 001 mUlya : rUA. 100-00 prathama AvRtti-nakala 2000, vi. saM. 205ra poSa suda 13 tA. 3-1-95 budhavAra mudraka : dundubhI prinTarsa, amadAvAda-9 phona (079) 404186 : * saMparkasthAna - 7 prAptisthAna : amadAvAda , muMbaI * bAbulAla kakaladAsa zAha- TrasTI * mahetA jayaMtakumAra zAMtilAla-maMtrI c/o. kIrtilAla bAbulAla enDa kuM. C/o. zAMtilAla enDa sansa, ratanapoLa, golavADa, amadAvAda-1 2, pahele mALa, kAcavAlA bilDIMga, phonaH (o) 3pa7648, (gha)35995 da3, dhanajI sTrITa, muMbaI-3 * ke. nItIna kuM. phonaH 3444617, 344336 21,AnaMdazopIMga senTara, ratanapoLa, viravADIyA praphulakumAra zAMtilAla golavADa, amadAvAda-1, phonaH 35 380 401/sI. caMdrapurI , kedAramala roDa zAha haricaMdabhAI pratApacaMda - ceramena malADa (pUrva) muMbaI-97 phona naM.8405339-8403920 38, sahajIvana sosAyaTI, zAMtinagara, amadA.-14, phonaH 383046, R.420158 kayavanna ema. jhaverI sulasA e. vAlakezvara phonaH 310724 * Do. ramezabhAI zAMtilAla vorA- maMtrI devasAnA pADA sAme, kAlupura, amadAvAda-1 anila kumAra DI. zAha mahAjana, 510, prasAda cembarsa, phonaH 329303 (1) 442684 operA hAusa, muMbaI-4 zAha vAghajIbhAI bhudarabhAI - sahamaMtrI phonaH 3102 18-3619928 svAminArAyaNa maMdira roDa, dilIpakumAra eca. ghIvALA kAlupura, amadAvAda-1, phonaH 365346 bI-37, sonArikA, 25-sI, caMdAvADI narendrakumAra popaTalAla vorA - sahamaMtrI sI.pI. Teka roDa, jainanagara, pAlaDI, amadA.-7 phonaH 421428 muMbaI-4, phonaH 3883810, 38812 sUrata sevaMtilAla vI. jaina * zAha navInacaMdra tArAcaMda - maMtrI 20, mahAjanagala, 1le mALe, jhaverI bajAra C/o. vipula DAyamaMDa, muMbaI-2 205-206, AnaMda, bIjomALa, jadAkhADI, che navasArI mahIdharapurA, surata, . phonaH 53760 rAjubhAI bI. zAha zAha dhIrajakumAra zAMtilAla rokijha epArTamenTa, pAMcame mALe, sTezana roDa, kailAsanagara, surata, phonaH 38849 navasArI, phonaH 2138,4591 parezakumAra vADIlAla saMghavI nAsika nANAvaTa meIna roDa, surata, phonaH 35 24 caMdrakAnta cInubhAI zAha ke vaDodarA , meIna roDa, nAsika-422001 prakAzacaMdra jayaMtilAla gAMdhI phonaH 76472 C/o. sulasA TrAvelsa, lAlajI kuI, vaDhavANa - surendranagara ja majIda sAme, nAgaravADA, jayaMtabhAI bhIkhAlAla zAha vaDodarA-1, phonaH da6441, 541396 dhanajIgaphalanuM DaheluM, moTA derAsara sAme, surendranagara, phona : 22744 (o.) 2191da (pa.) samIra ke. pArekha solApura 5, gAMdhI coka, jAmanagara phonaH 78212(o), 71942(dha) prakAzacaMdra motIlAla zAha da96, cATIgalI, solApura-413 002 rAjakoTa pAlitANA , prakAzabhAI dozI somacaMda DI. zAha vardhamAnanagara jaina upAzraya, hajura pelesa roDa, rAjakoTa-1 jIvaNanivAsa sAme, taLATI roDa, pAlItANA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUri saMskRta-prAkRta graMthamALAnA anvaye pAMcamAM graMtha tarIke "vyasaptatikA' graMthanuM prakAzana karatAM amo atyaMta AnaMda anubhavIe chIe. pUjyapAda svargastha gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAe potAnA ATha dAyakAnA sudIrgha saMyamakALamAM jainazAsananA anekavidha siddhAMtonI-mArganI rakSA karI che tema devadravyAdi dharmadravyanI, zAstrIya siddhAMtonI rakSA karIne zrI jinAjJAnuM ArAdhana karavA jhaMkhatA zrIsaMgha upara agaNita upakAro karyA che. teozrInI A upakAra zreNInA RNabhArathI zrIsaMgha sadAya teozrI pratye natamastaka rahyo che ane raheze. - dharmadravya vyavasthAthI mAMDIne koIpaNa viSayamAM jyAre paNa mArgadarzana ke abhiprAya ApavAno prasaMge upasthita thato, tyAre sadAya teozrI "sAdhava: zAstracakSuSa ' vacanane anusarIne zAstrAdhAre caturvidha zrIsaMghane mArgadarzana ApatA ane caturvidha zrIsaMghe pratyeka viSayamAM dharmazAstrone anusarIne ja vartavuM joIe tema paNa jaNAvatA. AthI ja sAtakSetra vagere dharmadravya vyavasthA | dhArmika vahIvaTa karavAne jhaMkhatA zrIsaMghanA vahIvaTadAro, kAryakaro ane temane mArgadarzana ApanAra pUjya guru bhagavaMtone upakAraka bane tevA dravyasaptatikA graMtharatnanuM prakAzana karatAM amo atyaMta dhanyatA anubhavIe chIe. AjJA pratyeno apAra Adara pedA karIne unmArge jatAM aTakAvI sanmArgamAM sthApita karanAra pUjyapAda sva. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAno. che. hRdayanA AziSa ApI amArI kAryaniSThAne pravardhamAna banAvanAra tapasvI samrATa pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAjatilakasUrIzvarajI ma.sA; suvizALa gacchAdhipati pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya mahodaya sUrIzvarajI ma.sA. tathA vardhamAna taponidhi pUjyapAda gaNivarya zrI guNayazavijayajI mahArAjano... - 'dravya saptatikA' graMthanuM saMpAdana karI ApavA badala pravacana prabhAvaka pUjya gaNivaryazrI kIrtiyazavijayajI mahArAjano.... ka dravya saptatikA' graMthanuM jhINavaTabharyuM praphavAMcana karI ApavA badala pUjyapAda gacchAdhipatizrIjInI AjJAvartI viduSI sAdhvIratnA zrI candrAnanAzrIjI mahArAjanAM ziSyA pU.sA.zrI prazamitAzrIjI mahArAjano tathA pU.sA.zrI candanabAlAzrIjI mahArAjano... RNabhAra amo amArA mastake caDAvIe chIe e sau pUjyonAM caraNomAM amArI zatazaH viMdanAvalI. prastuta graMtharatnanA abhyAsa dvArA emAM darzAvela sarvajJa zAsananI maryAdAnusAra dharmadravyanI vyavasthA karI sau koI sarvajJazAsananI zreSThatama ArAdhanA-prabhAvanA-rakSA karanAra bane eja eka abhyarthanA. prastuta graMthanI zrIsaMghanA vahIvaTadArone bheTa mokalavAnI nakalo noMdhAvI amArA utsAhanI abhivRddhi karatA puNyavAnonI paNa A take anumodanA karyA vinA rahI zakatA nathI. vi. saM. 2052 mAgasara vada 10 - sanmArga prakAzana (poSadazamI) ravivAra tA. 13-12-95 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya vizvakalyANakAra zrI jainazAsana sarvajJa-vItarAga prarUpita hoI, temAM darzAvela ArAdhanAmArganAM tamAma pAsAM sugrathita, suvyavasthita, samucita ane suMdara che. jaina zAsananA dharmagraMthomAM jaina dharmanI ArAdhanA karanAra mATe temAM jarUrI pratyeka viSayanuM mArgadarzana puratuM ApavAmAM AvyuM hovAthI tenA ArAdhake anya koInA sahArAnI ke sva-kalpanAno Azraya levAnI jarUra rahetI nathI. jainadharmanI ArAdhanAmAM upayogI evA sAtakSetro, jIvadayA, anukaMpAdi ane te saMbaMdhI dravyane lagatI tamAma vyavasthAnuM jJAna paNa jhINavaTabharI vigatopUrvaka jainadharmanA graMthomAM ApavAmAM AvyuM che. vartamAna saMyogomAM dharmakSetrono vahIvaTa karavAnI ke vahIvaTa karanArane mArgadarzana ApavAnI javAbadArI jemanA zire che, te saune samucita mArgadarzana eka ja sthaLethI maLI rahe te mATe jagadguru pUjya A. zrI vijaya harasUrIzvarajI mahArAjAnI pavitra paraMparAmAM thayelA vAcakavara zrI lAvaNyavijayajI gaNivare vi.saM. 1744nI sAlamAM aneka dharmagraMthonA AdhAre svopajJa vRttisaha dravyasaptatikA' nAmanA graMthanI racanA karI. je graMtha dhArmika vahIvaTa karanAra, karAvanAra saune mATe atyaMta AdaraNIya ane upakAraka banyo. vartamAna zrIsaMghamAM sAtakSetra, jIvadayA, anukaMpA vagere saMbaMdhI dharmadravyanI vyavasthA ke dhArmika vahIvaTane lagatuM koIpaNa kArya upasthita thAya tyAre dravyasaptatikA' graMthanA AdhAre nirNaya karavAnI ane tene aMtima mAnavAnI samucita praNAlInuM sadAya sAdara anusaraNa thatuM rahyuM che. dharmakSetra, dharmadravyanI vyavasthA karanAra vyavasthApako moTebhAge kALadoSanA kAraNe saMskRtaprAkRta bhASAnA jJAnathI vaMcita rahyA hoI teo paNa prastuta graMthamAM darzAvela vyavasthA vidhithI mAhitagAra banI zake te mATe Aja sudhImAM tenA anekavidha gujarAtI anuvAdonAM prakAzano paNa thayAM che. chelle chelle zrAddhavarya paMDitazrI prabhudAsa becaradAsa pArekhe karelo anuvAda tathA temanA hAthe saMpAdita thaIne prakAzita thayeluM pustaka vizeSa upayogI banatuM rahyuM che. chellA ghaNA samayathI tenI nakalo paNa lagabhaga aprApya banatAM tenuM punaH prakAzana karavAnI agraNI zrAvakonI vAtane lakSyamAM laIne te anuvAda sAthenA pustakanuM puna-saMpAdana karyuM che. junA-navA saMpAdana vacceno taphAvata : prathama AvRttinA anuvAdamAM ame kazo pheraphAra karyo nathI. paraMtu prathama AvRttimAM saTIka mULa graMtha ane gujarAtI anuvAda AgaLa pAchaLa hatA. TIppaNIo pAchaLa alaga alaga sthaLe hatI. pAThAMtaro tathA TIppaNIonA naMbaro ghaNI jagyAe ApyA na hatA. ghaNe sthaLe eka ja pejamAM AvatA aneka pAThAMtaro, TIppaNIone eka ja sarakhI nizAnIthI darzAvAyA hatA; jene kAraNe kaI TIppaNI, paTATIppaNI pAThAMtarano saMbaMdha mULa graMthanA kayA zabda, pada sAthe che, te nakkI karatAM gUMcavaNa thatI hatI, tevuM na thAya ane vAcaka sahelAIthI badhuM meLavI zake, te mATe A bIjI AvRttimAM saMskRtanI sAme ja gujarAtI anuvAda goThavyo che. dareka TIppaNIo je je zabdo-pado sAthe saMbaMdha dharAvatI hoya tene tathA peTA TIppaNIo ane pAThAMtarone te ja pejamAM judA judA naMbaro darzAvavApUrvaka goThavela che ane teno Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuvAda paNa tenI sAmenA gujarAtI anuvAdanA pejanI TIppaNImAM mUkyo che. peja naMbaro saLaMga na ApatAM saMskRta-gujarAtI anuvAdanA eka sarakhA ja naMbaro ApyA che. jethI anukrame uparathI mULa ane anuvAda zodhavA saraLa thaI paDe. graMthanA mULa zloko tathA TIkAnA pAThonA jeTalA mULasthaLo zodhI zakAyAM te zodhIne teno tyAM () kasamAM nirdeza paNa karyo che. junA anuvAdamAM paM.zrI prabhudAsabhAIe jyAM TIppaNImAM vizeSa vivecana karyuM hatuM tene pAchaLa AThamA pariziSTamAM mUkyAM che ane tenI sUcanA te te peja uparanI TIppaNImAM tathA pariziSTamAM ApI che. vAcakane vAcanamAM saraLatA rahe te mATe goThavaNamAM jarUrI pheraphAra karavA sivAya lakhANamAM bIjo koI pheraphAra karyo nathI. bhASA vagere dRSTie saraLatAthI samajAya te mATe keTalAka pheraphAro karavA jarUrI jaNAyA hovA chatAM paNa A AvRttimAM to tema karavAnuM TALyuM ja che. Ama chatAM eTaluM to cokkasa lAge che ke, haju A anuvAdane vadhu saraLa banAvI, tenA pariziSTomAM pratyeka kSetranA AvakAvakanA mArgono vigatavAra cArTa rajU karAya to vizeSa lAbhadAyaka bane. sau koI sakala saMghamAnya graMtharatnano sahAro laI zrI jinAjJAnusAra dharmadravya vyavasthA ane dhArmikakSetrono vahIvaTa karI yAvatu tIrthaMkara nAma karmanA baMdhanA bhAgI bane ane sva-parano A duraMta bhavasAgarathI nistAra karanAra bane e ja eka zubhecchA ! vi.saM.205ra mAgasara vada 2 zanivAra tA 9-12-1996 zrI zaMkhezvara mahAtIrtha vardhamAnataponidhi pUjyapAda gaNivarya zrI guNayazavijayajI mahArAjano vinaya muni kIrtiyaza vijaya gaNI. . Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama AvRttinA prakAzaka taraphathI .... devagurukRpAe caturvidha zrI saMgha samakSa dharmadravyanI zAstrIya maryAdA pramANe surakSA karavAnI mAhitI ApanAra "zrI dravyasaptatikAgraMtha" viziSTa paddhatithI saMpAdana karela ane saraLa gujarAtI anuvAda sAthe prastuta karatAM khUba ja AnaMda thAya che. jinazAsananI ArAdhanA dvArA vItarAgabhAvanI keLavaNI dareka dharmanAM anuSThAnomAM gUMthAyelI hoya che, vizeSa karIne artha-kAmanI duniyAmAM rahenArA gRhasthone vItarAgabhAva tarapha vadhAravA mATe "kAMTo kAMTAne kADhe"nI jema dharmasthAnonA nANAmaMtranI saphaLa vyavasthA karavAnI Adarza paddhati vicAraka puNyAtmAo mATe AdaraNIya batAvI che. A paddhatinuM saphaLa rekhAcitra A graMthamAM mArmika rIte che. dharmasthAnonA vahIvaTadAro mATe A graMtha mArgadarzaka-bhomiyArUpa che. jo ke A graMthamAM jaNAvAyelI keTalIka vigato Agamika ane gahana che. gurugamanI jarUra to paDavAnI ja, chatAM ekaMdara A graMtha dharmadravyanA sAnubaMdha saMrakSaNa mATe khUba ja upayogI mArgadarzana ApanAra che. A graMtha saMskRtamAM pratAkAre prathama prasiddha thayela che tema ja gujarAtI anuvAda paNa pragaTa thayela che. paNa, AjanA visaMvAdI vAtAvaraNamAM yogya mArgadarzana ApI zake tevuM te graMthanuM saMpAdanakArya-mudraNa-kArya na hoI pU. AgamasamrA, dhyAnastha svargata AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.nA paTTadhara vAtsalya siMdha pU. gacchAdhipati A. zrI mANikayasAgasUri sAmrAjya pU. AgamoddhAraka zrInA parama vinaya zAsanaprabhAvaka A. zrI caMdrasAgarasUrIzvara ziSyaratna pU. zAsana subhaTa upAdhyAya tapasvI zrI dharmasAgarajI ma.nI hADohADa zAsanarakSAnI bhAvanA ane tamannAbharI preraNAthI vividha zAsanarakSAnAM kAryo karanArI zrI jaina saMskRtirakSaka sabhA cANasmA haste, baoNmbe pablika TrasTa ekaTanI suprima hAIkorTa dilhImAM apIla vakhate A graMthe khUba ja mahattvano sahayoga Apela. te prasaMge pU0 upAdhyAya bhagavaMtane A graMtha vyavasthita rIte chapAvIne dharmasthAnonA vahIvaTadArone suyogya jANakArI prApta thAya tevI bhAvanA thayelI te mujaba pU. upAdhyAya mahArAjazrInI preraNAthI ghaNAM kAmomAM guMthAelA ane nAdurasta tabiyata chatAM tAttvikavicAraka vidvadraratna sAkSaraziromaNi paM.prabhudAsabhAIe saMpAdanano bhAra svIkAryo. A graMtha uparanI prAcIna haO li0 avacUrivALI prata mahesANA yazovi. jaina pAThazALAnA jJAnabhaMDAramAMthI maLI AvatAM khUba ja anukULatA rahI. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakazrIe chANI, surata Adi jJAnabhaMDAronI ha0 li0 prati meLavI yathAzakya saMzodhanamAM khUba ja prayatna uThAvyo che. chevaTe khUba ja zrama uThAvIne A graMthano avacUri sAthe navesarathI saraLa gujarAtI bhASAmAM anuvAda paNa karI Apyo. A rIte A graMthane vadhu upayogI banAvavA saMpAdakazrIe avarNanIya zrama uThAvyo che te badala ame temanA RNI chIe. A graMthanA saMzodhananuM kArya banatI kALajIthI karavAmAM AvyuM chatAM dRSTidoSa AdithI rahI gayela bhUlonuM parimArjana tathA bIjI paNa graMthane vyavasthita prakAzita karavAnI aneka javAbadArIone pU0 upAzrI ma0nA nirdezAnusAra pU0 upATha bhagavaMtanA ziSya muni abhayasAgara gaNI ziSya sevAbhAvI muni zrI nirUpamasAgarajIe saharSa uThAvI che te badala ame teonI bhAvabharI vaMdanApUrvaka anumodanA karIe chIe. pUro kharca A prakAzanamAM maLela chatAM kiMmata kema ? e prazna asthAne nathI. paNa teno khulAso e che ke jJAnakhAtAmAMthI A graMtha chapAyo che, to sAdhu-sAdhvIjIne ja A graMtha kAma AvI zake. gRhasthIoe to nakaro-kiMmata ApyA vinA devadravyanI ke jJAnadravyanI cIja vAparI zakAya nahIM tethI paDatara kharcanI kiMmata rAkhI che, te rakama jJAna khAte jamA thaze, jemAMthI bIjA graMthonuM prakAzana thaI zakaze. chevaTe chaghasthatAnA kAraNe ke dRSTidoSathI rahI gayelI bhUlo mATe kSamAyAcanA sAthe caturvidha zrI saMghane namra vinaMti che ke A graMthano sadupayoga vadhu pramANamAM kare-karAve ane saMpAdakanA ane amArA prayAsane samRddha banAve. li. vIra ni. saM. 2494 vi. saM. 2025 jeTha suda 2 pIpalI bajAra Indora (sITI) naM. 2 (ma. pra.) prakAzaka zrI jaina che. saMghakI peDhI - Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama AvRttinuM saMpAdakIya jinazAsananI vyavasthA-paddhati Adarza che, game teTalA kALanA jhapATA Ave to paNa zrI tIrthaMkara bhagavaMtoe sthApela vyavasthA-taMtra atUTa che. kema ke rAgabhAvanA pAyA para maMDAyela saMsAranI jaDa DhIlI karanArA vItarAga bhAvane mukhya rAkhIne jinazAsananI saghaLI vyavasthA goThavAyela che. AvI Adarza vyavasthAnI mAhitI pUro pADato A graMtha suvyavasthitapaNe punarmudrita banI zrI saMgha samakSa upasthita karAya che. A graMthanA saMpAdanamAM mahesANAnI avasUrivALI prata tathA chANI ane suratanA jJAnabhaMDAranI hastalikhita pratonI ghaNo sahayoga maLyo che. vartamAna kALe buddhivAdano durUpayoga karavAnAM aneka sAdhano vadhI rahyAM che. jinazAsananI aMtaraMga vyavasthAmAM paNa buddhivAdanI vikRtithI nANAkIya vahIvaTane vyAvahArika kArya mAnI zAstranirapekSatA AjanA vahIvaTadAromAM kALabaLe pAMgaratI jAya che. tene aTakAvavA AvA graMthonuM vAMcana, manana, parizIlana jarUrI che. A dRSTikoNathI prastuta graMtharatnanuM saMpAdana karyuM che. zakya prayatne AmAM zuddhi paratve pUratuM dhyAna ApyuM che chatAMya chadmasthatAnA kAraNe ke dRSTidoSa AdithI rahI gayelI bhUlo mATe mithyAduSkRta mAMgavApUrvaka prastuta graMthanA paThana-pAThanAdithI puNyAtmAo jinazAsananI Adarza vyavasthA-paddhatino marma samaje, e maMgala kAmanA. 2042 je0 suda 15 li. saMpAdaka zrI dravya saptatikA avasUri (gujarAtI bhASAparyAya) avasUrinA racanArazrInuM nAma jANavAmAM AveluM nathI. ( ) mAM avacUrI saMzodhakanuM TippaNa hoya che. mAM saMpAdakanuM TippaNa hoya che. 4thI gAthA sudhI ane kyAMka kyAMka pachI paNa pRSTha, paMkti ane pratIko lIdhelAM che. sivAya AMkaDAthI avacUrI ApelI che. pratomAM barAbara na hovAthI kyAMka kyAMka sthaLonI saMgati barAbara meLavI zakAI nathI. mahesANA, chANI, AnaMda citkoSa, me0 chA0 A0 TUMkI saMjJAnI pratomAMthI avasUrino saMgraha karelo che. DahelAnA upAzrayanI AkhI avasUri lIdhI nathI, paraMtu kyAMka kyAMka temAMthI Apela che. 8 - saMpAdaka - Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A viSayanI gaMbhIratA ane marmo (1) devadravyonI vRddhi vagere AjJApUrvaka eTale ke vidhipUrvaka karavAnI bhalAmaNa AThamI gAthAmAM spaSTa zabdomAM che. e pramANe badhAya dhArmika dravyo mATe samajavAnuM che. utsarga ane apavAdarUpa AjJA vinA game teTalI vRddhi karo, paraMtu te vRddhi nahIM paNa pariNAme hAni gaNAya che. dravyo karatAM sarvotkRSTa mahattA AjJAnA pAlananI samajavAnI hoya che. te vinA hAni thAya ja. (2) mahAsAttvika guNo dharAvanAra, nilabhI devAdi dravyono vadhAro karavAnA khAsa adhikArI hoya che. te 11mI gAthAmAM sarasa rIte batAvela che. AdhyAtmika guNonI prabaLatA devAdi dravyonI vRddhi-rakSA-sArasaMbhALa vageremAM mukhya kAraNabhUta hoya che. (3) bAramI gAthAmAM - vRddhi karavAnI judI judI rItonA saMkSepamAM nirdezo karavAmAM AvelA che, ke je sUkSmatAthI samajavA jevA che. (4) vinAzadvAramAM - rAga, dveSa, lobha, durAgraha, ajJAna, saMzaya, utAvaLa, bhramaNA, upekSAbuddhi vagere bhAva doSone vinAza karavA-karAvavAmAM mULa kAraNo tarIke jaNAvyA che. uparAMta, rakSaNa karavAnI jAgRti rAkhavA mATenI AjJApradhAna sAvacetIo paNa - 17mI vagere gAthAomAM batAvelI che. vinAzanA 112 prakAro batAvIne te viSayane khUba vyavasthita rIte samajAvavAmAM Avelo che, jethI rakSA karavAnA prakAro barAbara samajAya. (5) guNadvAramAM - zrI tIrthaMkarapaNuM pAmavAnA tathA mokSa pAmavA sudhInA phAyadA spaSTa rIte batAvavAmAM AvelA che. (gAthA-23-24-25mI) vRddhi vagere karavAthI AtmAnA ratnatrayI rUpa AdhyAtmika guNonA vikAsarUpa mukhya mukhya phAyadAo batAvyA che. (6) devAdi dravyone hAni pahoMcADavA vagerethI A bhavamAM tathA bhavAMtaramAM kayAM kayAM nAnAM moTAM tathA mahApAponAM pariNAmo bhogavavAM paDe che? tenuM vistArathI varNana pAMcamAM doSa dvArAmAM (gAthA 26 thI 44 sudhI khAsa mananathI vAMcavA tathA samajavA jevuM) che. tethI kayA kayA bhAva doSo prApta thAya che ? tathA bAhya-dravya doSo paNa bodhinAza, anaMtasaMsAra, tathA daridrakuLamAM janma vagere kayA kayA doSo prApta thAya ? te ThIka rIte batAvelA che. dharmanI niMdA karavAthI pApa-rUpa doSo prApta thAya, tenAMye bhayaMkara pariNAmo prApta thAya e vagere batAvela che. (7) prAyazcittadvAra - doSo karavAnA khAsa irAdA vinA bhUla ke ajANatAM thaI gayelA doSonA nivAraNa mATe bhAvapUrvaka AlocanA prAyazcitta karavAmAM Ave to kevI - 9 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte tenuM nivAraNa thAya che ? ane tethI zA zA AdhyAtmika viziSTa phAyadA thAya che ? te 57mI gAthA sudhImAM ThIka rIte batAvela che. prAyazcitta karavAnA tathA AlocanA karavAnI vidhi vistArathI sArI rIte batAvavAmAM AvelI che, je manana karavA jevA che. te jainazAsananI vAto keTalI nirdoSa, AkarSaka ane camatkAra pamADe tevI hoya che. (8) dRSTAMtadvAramAM - upabhoga vagerethI devadravyAdikanA A bhava tathA parabhavamAM bhogavavA paDelAM duHkho, kaSTo tathA sAthe sAthe AtmAmAM prApta thatA bhAvadoSo paNa, kathAo dvArA batAvavAmAM AvelA che tathA doSonA nivAraNathI prApta thatA guNo paNa batAvavAmAM AvelA che. zrI saMkAza zrAvakanA daiSTAMtamAM devadravyamAM dhana ApavA mATe dhana meLavI, tenAthI lAgelAM khAsa pApa nivAravA mATe devAdi kSetromAM upayoga karavA khuda tIrthaMkara prabhu dhana meLavavAno upadeza Ape che, nahIM ke sAMsArika sukha meLavavA mATe. kema ke koIka jIvono te doSa e rIte nivAraNa pAme tema hovAthI e upadeza jarUrI che. e mukhya doSa gayA pachI chevaTe bhAvadoSo javAthI saMkAza zrAvaka mokSa pAme che. eTale devadravyanA upabhoganA doSano nAza bIjA guNonI prApti mATenI bhUmikA banI rahe che. A rIte, A dravyo sAthe bhAvaguNo ane bhAvadoSonA saMbaMdho batAvI tene lIdhe thanArA guNo ane doSo batAvelA che, ne A viSayanI zrI graMthakAra mahArAjazrIe pUrvAcAryonAM vacano pUrvaka sUkSma sUkSmatama hakIkato paNa A graMthamAM jaNAvI che. (9) viSayanuM gahanapaNuM - dhArmika dravyonI rakSA tathA hAni pahoMcADavAnA lAbha tathA hAnionuM zAstrIya nirUpaNa keTaluM badhuM UMDANa dharAve che ?- teno khyAla AthI AvI zake tema che. A dhArmika dravyorUpa jaina dharmano pAMcamo staMbha paNa keTalo mahattvano che ? tathA jaina-zAsana, zrI saMgha, jainazAstro, jainadharma vagere sAthe kevo kevo mahattvano saMbaMdha dharAve che ? teno paNa paddhatisarano sAro khyAla AvI zake tema che. tathA sUkSma nirUpaNa karavAnA graMthakArazrInA prayAsano paNa khyAla Avaze ke je pUrvAcAryonAM nirUpaNonA saMdarbhanA anusaMdhAna sAthe karavAmAM Avelo che. potAnI matikalpanAthI kAMI paNa na kahevAnI keTalI badhI kALajI rAkhI che, e spaSTa rIte jaNAI Avaze. prAcIna graMthakAro keTalA badhA sAvaceta ane racanAkuzaLa hatA ? teno paNa khyAla Avaze. (10) vidhi mArgo jai icchaha NivvANaM, ahavA loesuM viulaM kittiM / tA jiNavara Niddi, vihimagge AyaraM kuNaha // 68 // 10 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha:- "jo mokSa athavA vizvamAM suvistRta kIrti meLavavAnI IcchA rAkhatA ho to zrI jinezvara prabhue batAvelA vidhimArgamAM Adara rAkho." (18) vidhimArgano artha ghaNo vizALa thAya che. dharmanI ArAdhanA, AcAro. anuSThAno tenA mATenI vidhi, jaina-zAsananI vyavasthA mATenAM vidhi-vidhAna, baMdhAraNa tenA saMcAlana mATenI zrI saMgha taraphanAM vidhi-vidhAna, zista baMdhAraNIyatA pAlananA niyamo, dravyAdinI vRddhinA vidhi, tenA rakSaNanI vidhi, vahIvaTa ane sArasaMbhALanI vidhi vagereno paNa vidhimArgamAM samAveza thAya che ane vidhimArga paNa jinezvaradevoe batAvelo hovo joIe. game tenAM batAvelAM vidhi vidhAna vagere na hovAM joIe. A paNa moTAmAM moTI zarata che. 'vidhirAgo-vidhikathanaM vidhisthAnaM vidhIcchUnAm / avidhi niSedhazca, pravacanabhakti prasiddhA naH / adhyAtmasAra bhAvArtha - (1) vidhi tarapha saddabhAva (2) vidhino upadeza (3) vidhinI icchA rAkhanArAne vidhi samajAvavA ane (3) avidhino,vidhithI mizrita thaI kartavya thatuM hoya to teno niSedha karavo-avidhinI rukAvaTa karavI e jainazAsana taraphanI ApaNI sAcI bhakti sAcavavAno mukhya-prasiddha mArga-upAya che. jIvananI dareka bAbatomAM AjJA pramANe vartavuM) A sAra che. zrI tIrthakaranI AjJA pramANenA mArgathI jeTalA dUra javAya che eTaluM vyaktigata rIte ane sAmudAyika rIte nukasAna, pApa-ahita thAya ja che, ane thatuM ja hoya che. A bhAvArtha che. "vidhi" zabdathI tIrthaMkara prabhue sthApelA tIrthanAM-zAsana saMsthAnAM paNa vidhividhAna che, ema paNa samajI levuM ja joIe. (te paNa prabhunI AjJA anusAra hoya.) zrI tIrthaMkara prabhue batAvelA jIvana siddhAMto ane dhoraNone, junavANI, rUDhivAdI, vahemo vagere kahIne tene dUra rAkhI, Aje bIjI rIte ja jIvana dhoraNo vagere apanAvavAthI, dhArmika, sAmAjika tathA rAjakIya tarapha mana dorAyA vinA rahevAnuM ja nathI, pariNAme mahAvinAzanuM zaraNa avazya banI rahetuM hoya che. (11) dharma maMgaLarUpa kyAre ? jainazAsana yogyatA pramANe che-vadhate aMze sarvanA ja kalyANanuM kAraNa che. sarvadharmo, sarva mAnavo, sarva prANIonA kalyANanuM avazya kAraNa che. dharma pote vidhikathanaM vidhirAgo, vidhimArgasthApanaM vidhIcchUnAm / avidhiniSedhazceti, pravacanabhaktiH prasiddhA naH // adhyAtmasAranA adhyAtmasvarUpAdhikAramAM A zloka A mujaba che. 11 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgaLarUpa che. paraMtu temAM maMgaLapaNuM to jainazAsanane lIdhe ja AvatuM hoya che. tethI sarva dharmone jagatamAM TakI rahevAmAM te mukhya kAraNabhUta che, ne sarvanA kalyANanuM kAraNarUpa thAya che. zAsananirapekSa--zAsanaAzA rahita karo to dharma paNa maMgaLarUpa na hoya, zAsananirapekSa thatA dharmathI bahArathI dharma dekhAto hoya, paraMtu bahu to te svarUpa dharma saMbhavI zake, paraMtu sAnubaMdha dharma banI na zake, ane keTalIka vAra to adharma rUpe, virAdhanA rUpe, paNa pariName evAM paNa zAstrakAra mahArAjAonAM vacano che. A mULa bAbato khAsa samajavA jevI che. je nIcenA zlokamAM spaSTa rIte batAvela che. "sarvamAtamAMgattva, sarvasthALanArAM | pradhAnaM sarvadharmANAM, jainaM jayati zAsanam // " bhAvArtha :- "sarva maMgalomAM maMgalapaNA rUpa jainazAsana vijaya pAme che, ke je sarvanA sarva kalyANanA kAraNabhUta che, ane sarva dharmazAstromAM mukhya zAsana rUpa che." 12 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama AvRttinuM prAstAvika 1. zrI zAsana saMsthA ane zrI saMgha H suyogya AtmAone mukti ApavAmAM prabaLa sAdhanarUpa pAMca AcAra rUpa-sAmAyikamaya-mokSamArganI-eTale ke dharmanI yogya jIvone sulabhatA karI ApavA mATe mahAvizvavatsala mahAahiMsAmaya mahAkaruNAyukta zrI tIrthakara bhagavaMtoe ja tIrthanI, mahAzAsana saMsthAnI sthApanA karI che, bIjA koI karI zake nahIM, evI mahAzAsana saMsthA hoya che. eTale ke sarva prakAranAM vidhividhAnopUrvakanI vizvanI sarvotkRSTa mahAdharmazAsanasaMsthAo sthApI che. tenuM mahAsaMcAlana te dharmamArganA yathAzakti ArAdhanA karanArAomAMthI yogya adhikAro sAthenA zrI gaNadhara Adi suyogya mahAadhikArIo ane bhakta-sevaka-anuyAyIo-yukta zramaNa pradhAna caturvidha saMghanI sthApanA karIne tene prabhu ja soMpatA hoya che. te pramANe, potAnA zAsananuM saMcAlana aMtima tIrthakara bhagavaMta paramAtmA zrI mahAvIra vardhamAnasvAmIe vaizAkha sudi 11ne divase ja pote sthApelA zrI caturvidha saMghane soMpeluM che, jemAM mukhya (1) gautamagotrIya zrI IdrabhUti pahelA mahA zramaNa bhagavaMta mukhya hatA. (2) bALa brahmacAriNI mahAArya zrImatI zramaNI bhagavatI zrI caMdanabALAjI hatAM. e ja pramANe (3) mukhya zrAvaka zrI zaMkha ane (4) mukhya zrAvikA zrI revatIjI hatAM. te zrI saMgha ane zrI zAsananI mULa paraMparA Aja sudhI cAlI Ave che. 2. zrI jainazAsananI dhArmika bhaktiH e rIte - (1) zrI zAsana saMsthA, (2) zrI saMgha, (3) dharmamArga, (4) prabhunA upadeza tathA Adeza vageremaya dharmazAstro paNa paraMparAgata rIte cAlyAM Ave che. (5) te cAreyane lagatA sAdhano, upakaraNo, smaraNacihno, smaraNasthAno, ArAdhya tIrtho, bhUta ane bhaviSyanI ane vartamAna covIzIonI bAbato, ArAdhanAmAM sahAyako, pratIko, bhaktithI samarpita bheTo, vageremaya dravya ane bhAvarUpa jenazAsananI mAlikInI, ane zrI saMghanA saMcAlana nIcenI anekavidha dravya-kSetra-kALa ane bhAvarUpa dhArmika milakato sadAkALa avazya saMbhavita che, je vizvamAM tathAyogya rIte sarva kSetromAM patharAelI hoya che. 3. e milakato viSe zrI saMghanI jokhamadArIo (1) tenI vidhipUrvaka zrI saMghane prApti, (2) teno saMgraha, (3) tenuM sarvatomukhI 13 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakSaNa, (4) yathAyogya rIte vahIvaTI saMcAlana, (5) saMghavardhana, yogya viniyoga, yogya upayoga vagere vagere viSenI tamAma kAryavAhI, javAbadArI ane jokhamadArIpUrvaka saMbhALavAnI pharaja te kALanA, te te kSetranA zrI saMghanI hoya che. te anusAra vartamAnakALe vartamAna zrI saMghanI e pharaja che. 4. zrI dravyasaptatikA graMthano viSaya : te pharaja kevI rIte bajAvI zakAya ? koNa bajAvI zake ? temAM zI zI harakato UbhI thAya ? harakata karanArAM kayAM tattvo hoya ? pharaja bajAvavAthI zA phAyadA ? kevA kevA bAhya ane AMtarika phAyadA thAya ? koNa tevA phAyadA meLavI zake ? vagere vagere viSe garbhita rIte nizcayanayanI dRSTipUrvakanI vyavahAranayanI dRSTithI tathA ziSTapuruSonA loka-vyavahAranI dRSTithI ane tAttvika rIte A dravyasaptatikA graMthamAM jema bane tema suyogya rIte nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. kema ke zAsana, saMgha, dharmazAstro ane dhArmika saMpattione lagatA ati gahana viSayo che, tathA, vyavahAranayanI dRSTithI tAttvika rIte samajUtI pUrvaka A dravyasaptatikA graMthamAM-saMkSepamAM paNa sacoTa rIte ane zAstra pramANa siddha rIte nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. tethI nAno chatAM A graMtha ghaNo ja mahattvano banI rahe che. jenazAsananAM mahAtIrtho, maMdiro, upAzrayo, jJAnabhaMDAro, caturvidha saMghanI dhArmika ArAdhanAomAM upayogI upakaraNo, sAdhaka dravya, kSetra, kALa ane bhAvAtmaka sAdhano, dharmazALAo vagere vagere karoDo-abajonuM bAhya mUlya dharAve che tathA AMtarika mUlyanI apekSAe-amUlya-aciMtya mUlya dharAvatA padArthorUpa te hoya che. dhArmika saMpattinA padArthonI prApti, saMgraha, saMvardhana, bhaktibheTa, AtmasamarpaNa, vahIvaTasaMcAlana, AtmArthI jIvonA AtmAnA utkarSa mATe upayogI thAya te rIte AjJA ane vidhipUrvaka viniyoga, vagerenuM zAstrIya paddhatisaranuM mArgadarzana A graMthamAMthI maLI zake tema che. pa. mahattvano samajavA jevo prazna : A jagatamAM dhana vagereno saMcaya, vaparAza, vahIvaTa vagere bahArathI jo ke sAMsArika kAryo gaNAya che, paraMtu temAM samajavA jevuM e che ke sAMsArika kAryo ke mokSamArgamAM sahAyaka dhArmika kAryo, e banneya mana-vacana-kAyAnI bAhya pravRttiothI thaI zake che. banneyamAM tenI jarUra paDe che. koIne lAta mAravAmAM paNa kAyAthI kAma levuM paDe che ane pUjya guru mahArAjazrIne vaMdanA karavAnuM kAma paNa zarIrathI ja thAya che. eTale ke koI paNa kAma pachI te sAMsArika hoya ke dhArmika hoya, paraMtu te banneya prakAranAM kAryo mana-vacana-kAyAnI pravRtti vinA zakya nathI. 14. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI-ratnatrayI (samyagdarzana-jJAna ane cAritra)nA sAdhaka koI paNa kAryamAM lagADelI mana-vacana-kAyAnI pravRtti zubha ane zuddha pravRtti gaNAya che. tethI hiMsA, asatya vagere paNa jo paraMparAe-ratnatrayInAM sAdhaka hoya, to paNa te dharmakRtya hoya che. guruvaMdana karavA janAra bhakta page cAlIne jAya tethI hiMsA vagere doSa anivArya rIte pApa thatAM dekhAtAM hoya che paraMtu te ratnatrayInAM sAdhaka hovAthI hiMsArUpa nahIM paNa ahiMsA-dharma-rUpa banI rahe che. A rahasya samajavA jevuM che. e ja kAmo rAgadveSapUrvaka karavAmAM Ave, to bahArathI hiMsArUpa na jaNAvA chatAM, hiMsA vagere rUpe phaLa ApatAM hoya che. A viveka jo samaja pUrvaka athavA guru AjJAthI na karavAmAM Ave, to jaina zAsananI prApti saphaLa thatI nathI. A kAraNe-AjJA, vidhi, yAtanA, bhakti, vagere pUrvaka AtmavIrya phoravIne karavAmAM Ave, to azubhanA Azrava rUpa na banatAM, anAzravarUpa, zubha AzravarUpa, karmonA saMvararUpa, karmonI nirjarArUpa, karmonI mahAnirjarArUpa banI rahe che. ane e rIte e zrI tIrthaMkaranAmakarmanA baMdhanA kAraNarUpa tathA mokSanA kAraNarUpa banI rahe che. jo Ama na hoya to anumodavA lAyaka mokSanI koI kriyA maLI zakaze nahI. 6. graMthakartAnI viziSTa yogyatA : A graMthanA kartA-vAcaka zrI lAvaNyavijayajIe vi0 naM0 1744mAM A graMthanI racanA karI che. devAdikanAM dravyo vizenI samaja ApavAno vAyollAsa jaNAI Ave che, jethI "te bAbatamAM avyavasthA na pravarte, athavA aTake." A prabaLa bhAvanA jaNAI Ave che. khUbI e che, ke AmAM svaracita bahu ja thoDI gAthAo haze. moTe bhAge zrI Agamo, paMcAMgI, tathA pUrvanA suvihita AcArya-mahArAjAonA graMtho vagerenI gAthAono saMgraha karIne 71 gAthAmAM graMthanI racanA karI saptatikA nAma sArthaka rAkhyuM che. A uparathI samajI zakAze ke graMtharacanA bhale 1744mAM thaI che, paraMtu temAMno viSaya prAcIna che. gAthAonuM mULa sthAna kyAM kyAM che ? te ghaNe bhAge graMthakArazrIe ja ThAma ThAma batAvela che. tethI "A deva-dravyAdikane lagato vicAra hAlamAM 250-300-400 varSo pUrato ja jUno che" ema na samajavuM. ajJAna bhAva dharAvatA jIvo game tema samaje e judI vAta che. kharI vAta e pramANe nathI. tethI ajJAna bhAva dharAvatA sAmAnya samajanA loko game tema samaje ke bole, te aprAmANika vAto tarapha lakSya ApI zakAya nahIM. 7. viSayanI gaMbhIratA: graMthakArazrIe A viSayano abhyAsa ghaNo vakhata gALIne karelo hoya ema jaNAI Ave che ane dareke dareka bAbatonI bahu ja cokasAIthI yogya noMdha lIdhI che. A graMthano viSaya dhArmika milakatone lagato che. kathA-vArtA ke tattvacarcAne 15 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagato nathI, jethI keTaleka aMze nirasa viSaya lAgaze paNa kAyadAnA pustakanI mAphaka AmAM paNa vyavasthita rIte gUDha vAto batAvavAnuM lakSya che. vyAkhyAo, pAribhASika zabdo, bhedo, peTA bhedo, utsarga apavAda, apavAdane paNa apavAda, vidhi, niSedha, vikalpa, zAstra pramANo, yukti, upapAdAna, sAbitIo, pramANo vagere koI paNa viSayanA rItasara zAstrIya paddhatipUrvakanI racanA pramANenI racanA maLI Ave che. 8. A viSayanI vizALatA : jema zAsana-saMgha-dharma-tattvajJAna-padArtha vijJAna, zAstra, syAdvAda vagere viSayo sAthe saMbaMdha dharAvatI bAbato vizALa prasthAna dharAve che, tema A viSayanuM nirUpaNa paNa khUba vizALa prasthAna dharAve che ane tenI skUla samajanI mAphaka sUkSma samaja paNa hoya che. kema ke AmAM batAvelA dravyanA bhedomAM, bIjI rIte, jena dharmanAM bIjAM aMgo vagere syAdvAda dRSTithI samAveza pAmatA hoya che. te tathA prakAranA guru mahArAjanI sAnnidhyamAM rItasara abhyAsa karavAthI samajI zakAya tema che. dA.ta. deva-guru-dharmazAstramAM tathA cAra prakAranA saMghanA dharmapreraka dravyamAM darekanI samAveza thaI zake tema hoya che. zuM bAkI rahe tema hoya che ? tethI jainazAsananI dhArmika milakatonI vistRta samajamAM-zAsana-saMgha-dharmazAstro, tathA milakatonI rakSA vagerenA niyamo vagereno samAveza thaI zake tema hoya che. ATalI badhI vizALatA che. graMthakAre mukhyapaNe vyavahAranaya tathA vyavahArathI nirUpaNa kareluM che. chatAM nizcayanayathI samajavA jevI bAbato tarapha durlakSya rAkhela nathI. kyAMka kyAMka e dRSTithI paNa nirUpaNa kareluM che. 9. mudrita AvRttio ane A saMskaraNa : A graMtha gujarAtI bhASAMtara sAthe judI judI rIte bahAra paDelo che. chatAM. te vAMcavo ne vicAravo durlabha rahyo che. tethI jema bane tema A saMskaraNa, vAMcavA-samajavAmAM saraLatA paDe, tevI rIte viSayo chUTA pADIne chapAvavA koziza karI che. pariziSTo, anukramaNikA, prastAvanA vagere paNa saraLatAthI graMtha samajavAmAM sahAyaka thAya, tevI koziza karI che, ema vAcako barAbara joI zakaze. graMthakArazrIe pote ja lIdhelA judA judA zAstra, graMtho vagerenAM avataraNo jema bane tema nAmanirdeza sAthe judAM jaNAI Ave tema batAvavA koziza karI che. 10. hajI vadhAre viziSTa svarUpanuM saMpAdana jarUrI che : chatAM kahevuM joIe ke hajI A graMthanuM punaHsaMpAdana evuM thavuM jarUrI jaNAya che, ke graMthakAronAM dareka avataraNo, zAstra graMthAntaronA pATho vagerenA pUrAM nAma ane yogya sthaLonA nirdezo sAthe saMpAdanakArya thavuM joIe. 1da Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 tathA graMthakArazrIe jema bane tema vRttimAM paNa bIjAM zAstromAMthI ghaNA pATho lIdhelA jaNAya che. te A saMskaraNamAM badhA spaSTa rIte judA pADI batAvAyA nathI. te judA pADI batAvavA jarUrI gaNAya. uparAMta, zrI AgamothI mAMDIne, zrIpUrvAcArya mahArAjAonA aneka zAstragraMthomAM A viSayane lagatI bAbatonA pATho, samaja paDe tevI rIte pAchaLa pariziSTamAM batAvavA jarUrI gaNAya jethI A viSayanI rajUAta bahu ja sArI rIte thaI gaNAya. jo ke A saMskaraNamAM te dizAmAM thoDA prayatno dekhAya che. paraMtu te pUrAM thAya to yogya gaNAya. tema chatAM cAlu vyavahAramAM A bAbato TUMkamAM samajavA mATe graMtha ghaNo ja upayogI che, temaja sahAya karanAra che, temAM be mata nathI. graMthakArazrIe jema bane tema vRttinI racanA lagabhaga 900 zlokamAM samAvI atisaMkSepa karyo che, chatAM ghaNuM ghaNuM samajAvI dIdhuM che. 11. graMthanuM nAma : "jainazAsana - dharmadravyavyavasthA - vicArasapratikA" A nAmathI graMthano viSaya spaSTatAthI samajI zakAya tema che. paraMtu tene TuMkAvI "vyasaptatika" nAma rAkhavAmAM AvyuM che. 12. dharmakSetramAM AjanI IrAdApUrvakanI anyAyapUrNa Dakhalo (1) saMtazAhI jainazAsanane badale temAM asaiddhAMtika lokazAsananI vinAkAraNa daramyAnagIrI pravezAvAya che. paraMparAgata zrI saMghanA adhikAronA badale (2) pablika TrasTa ekaTanA kamIzanara tathA ADakatarI rIte rAjyanAM bIjAM khAtAMonI ane amaladAronI daramyAnagIrI pravezAvAya che. (3) pAMca AcAramaya dharmakAryamAM vAparavAne badale bIjAM dunyavI kAyamAM vAparavA A milakato taka maLe laI javAnA Adarzo ane dUragAmI uddezo rAkhavAmAM Ave che. (4) bahAranA dezanA amuka ja lokonA hitanA AdarzonA kAyadAne mukhya sthAna ApyA bAda zAstrAjJAone sthAna ApavAnI kAmacalAu nIti rakhAyelI che. jethI zAstrAjJAo bAdhita thatI rahe che ane (5) dhArmika milakato jaina dharmanI chatAM, tene jAhera janatAnI milakato gaNAvI. tene AdhAre rAjyataMtranI sarakAro pote potAno kabajo ane garbhita mAlikI tenA upara mAnI, vahIvaTa calAvarAvatA hoya che ne bIjI ghaNI Dakhalo pravezAvAtI hoya che. tenI vigatavAra samaja laMbANanA bhayathI ahIM ApI nathI. AthI vizeSa anyAyanA, julmanA bIjA dAkhalA maLavA saMbhavita jaNAtA nathI. AvuM kadI gatamAM banyuM nathI. rAjyataMtra nokarI karatA cokiyAtanI jema rakSaNamAM sahAyaka thaI zake che paraMtu daramyAnagIrI ke thoDI paNa mAlikI na sthApI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zake. to pachI sarvesavA tenI mAlikI sthApavAnI to vAta ja zI ? A anyAyanI nAgacUDamAMthI jainadharmanA dhArmika staMbho ane dhArmika saMpattio choDAvavA mATe peDhI dara peDhI satata jAgrata rahevuM joIe. jyAre AjanA AMtararASTrIya Tribyunalo ke AjanA AMtararASTrIya nyAyataMtranA vizva adAlatanA tAbAmAM jagatanI badhI bAbato hovAnuM manAya che, to te nyAyataMtra paNa koI paNa dUranI mahAsattAne tAbe hovuM joIe ane jo ema hoya to, evI rItanI sattA ane mAlikI cAlu karavI, e yogya nyAyanA pAyA upara zI rIte saMbhavI zake tema che ? to e rIte anyAyanA pAyA uparanA kAyadAnAM dhoraNothI savadhikAra, sattA, mAlikI vagere zI rIte sthApI zakAya ? tene yogya nyAyanA koI paNa siddhAMtano Teko nathI, ema prAcIna zodha uparathI jaNAya che. Arthika, sAmAjika, tathA rAjakIyataMtrano utpAdaka mULa to dharma ja che. te dharma ane tenAM te be aMgo upara rAjakIya sattA vagere saMbhavI zakatAM ja nathI. chatAM, videzIya sattAnI asara bhAratanA dharmo upara paNa jema tema karIne paNa game te bahAnAthI ThokI besADavAmAM Avela che. temAM nyAya zI rIte saMbhave che ! tyAre khristI dharmanA mukhya kendrarUpa vaDA dharmaguru popa, tathA tenI veTIkana rAjyadhAnI vagere upara A jAtanuM koI paNa prakAranuM niyaMtraNa rakhAyela ja nathI. to bhAratanA prAcInatama mahAna dharmo upara zA AdhAre ThokI besADAyela che ? tenAM sAcAM kAraNo koI batAvI zakatA nathI. chatAM lokonA ajJAnathI, lAlaco batAvIne, tathA gupta goThavaNothI, ApaNA thoDA vakhata pahelAMnA AgevAnone yukti-prayuktithI te jALamAM bahAravALAoe dUra dUranA prayatnothI phasAvI dIdhelA che. te eka A duniyAmAM mahA navo anyAya zarU thAya che. temAMthI sarvajJa prabhunuM zAsana chUTe, tevI haMmeza saMbhAvanAbharI bhAvanA bhAvatA rahI, te su-divasanI rAha jotA rahevuM joIe. 13. devAdi dravya viSe kutarka na karavA joIe ? keTalAka bhAIo "garIba ane bekAra jaina baMdhuone AjIvikA mATe devadravya vagere kema ApI na zakAya ! AvA prazno uThAve che. aneka rIte sAdharmika bhAIonI dayA ciMtave che, te zI rIte yogya che? sAdharmika baMdhuonI bhakti karavI, te ghaNuM yogya che, paraMtu tenI pAchaLa viveka vagere hovA joIe ke nahIM? kharI vAta e che ke e bhAIo dhArmikadaSTithI vicAra karatA nathI kema ke te bAbatano teone abhyAsa nathI hoto. tathA sAdharmika bhAIo garIba ane bekAra bane che, temAM videzIya dhaMdhA dvArA lUMTa tathA zoSaNa kAraNabhUta hoya che. te rokavA pracAra karavAne badale dhArmika dravya tarapha Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 najara doDAvavAnuM paNa bahAravALAoe ja zIkhavyuM hoya che, jethI te jAtanA kAyadA karavAmAM A jAtanA pracArathI lokamata meLavavAne nAme kAyadA karI zakAya ane bhAratIya dharmakSetramAM sattApUrvakanI daramyAnagIrI karI zakAya. ane e rIte dhArmika dravyo, sAdhano, milakato upara niyaMtraNo AvavAthI tathA teno bIjA kAme upayoga thavAthI to dharmakSetra nabaLuM paDatuM jAya, jethI bahAranA dharmanA pracArane moTA pramANamAM avakAza maLato jAya. AvA keTalAka dUragAmI hetuone dhyAnamAM rAkhIne bahAravALAoe potAnI tarapheNamAM lokamata keLavavA ghaNI bAbato phelAvela che. tene AgaLapAchaLanI kubhAvanA samajyA vinA ghaNA bhAIo upADI le che ane pachI evA ajANa baMdhuonuM jUtha racIne dhArmika dravya upara AghAta pahoMcADanArA kAyadAne AvakArI dharmanI mahA AzAtanAnA pApanA bhAgIdAra bane che. eka munimahArAjazrIne be roTalI dAnamAM vahorAvI, temAMthI eka pAchI mAgavA jevI vAta dhArmika nANAM dunyavI kAmamAM kharcavA laI javAnI vAta banI rahe che. te bhAIoe vicAravuM joIe. dharmataMtranA AgaLapAchaLanA aMga-pratyaMgo vagerenI vyavasthAne na samajanArA keTalAka bhAIono sAtha maLI jAya ane e zrImaMta ke padavIdhara hoya tethI zuM ? temanI sAthe vagara vicAre kema besI javAya ? zAMtithI koIpaNa dharmanA dharmiSThoe A vicAravA jevuM nathI ? to pachI jainazAsananA anuyAyIo tenI upekSA zI rIte karI zake ? 14. A graMthano saduupayoga H chevaTe, vivekI, sujJa, dhArmika khAtAMo (kSetro-khittAI)nA vahIvaTa karanArAone ane zAsanabhakta pUjyavarga vagerene bhArapUrvaka jaNAvyA vinA rahI zakAtuM nathI ke A graMthane mAtra kabATa ke graMthabhaMDAranI zobhArUpa na banAvI detAM dhArmika vahIvaTomAM mArgadarzaka rUpe samajI yogya adhikArIonI doravaNI taLe rahasyo samajavApUrvaka graMthano yogya rIte sadupayoga kare, kema ke AnI jarUra vAraMvAra paDe tema che. vizeSamAM e paNa rajUAta karavI asthAne nathI ke Aje vahIvaTamAM gUMcavaNo vahIvaTadArone na mUMjhave, mATe yogya rIte malIne tevI bAbatomAM AjJAsaMgata rIte yogya mArgadarzana ApanArI spaSTatAo karI levI joIe, jethI zrAvakavarga sArI rIte saraLatAthI vahIvaTa karI zake. 15. dhArmika vahIvaTa e eka jAtanI dhArmika kriyA che H jaina dhArmika milakatonAM khAtAMono vahIvaTa karavo, e paNa eka jAtanI dhArmika vidhi che, dhArmika anuSThAna che, dharmakriyA che. pAMca AcAromAM tene lagatI bAbato joDAyelI maLI Ave che, tethI tIrthaMkaranAmakarma jevuM mahA puNyakarma baMdhAya che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 tathA temAM khAmI rAkhavAmAM Ave to temAM prAyazcitta lAge che. tenA mATe prAyazcitta paNa batAvavAmAM AvelAM che. A sthiti che. AjanA kAyadAnA jANakArone satya samajAvavA ApaNe sakriya ane saphaLa koziSa karavI joIe. Ama hovAthI temAM hastakSepa e dharmAcaraNamAM hastakSepa rUpa banI rahe che. A bAbata kAyadAnA jANakAro mAraphata ApaNe tathA prakAranA niSpakSapAtI adhikArIone samajAvavAnI vyavasthita koziSa karavI joIe. sarvajJa vItarAga prabhunA zAsana ane zrI saMgha upara niyaMtraNa e "R bhUto na bhaviSyati' jevI eka AzcaryakAraka durghaTanA banI che, ema sacoTa rIte samajavAnI jarUra che. 16. bhramanirAsa : rAjyasattAnI daramyAnagIrIthI vahIvaTo vadhAre sArA rahe che." e vAhiyAta dalIla che. te vinA paNa zAsana ane saMgha zuM na rAkhI zake ? Aja sudhI lAkho varSothI zI rIte TakatuM AvyuM che ? kharI rIte A daramyAnagIrInI pAchaLa dhArmika dravyanI rakSAno zuddha uddeza kyAM che ? taka Ave bIje kheMcI javA mATe kabajo karI rAkhavAnI nema nathI e koNa sAbita karI zake tema che ? ke temAM jarUrI sevA rAjya sthApita karavAnI bAbata viSenuM duHkha jaNAvavAmAM Ave che. zrI zaMkhezvarajI mahAtIrtha saM0 2024 je. va. 2 pU0 upAdhyAya tapasvI zrI dharmasAgarajI ma. ziSya munizrI abhayasAgara gaNI caraNopAsaka nirUpamasAgara Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRttisaha mUla gAthA - 1 maGgalAcaraNa viSaya deva-guru-svarUpa saMbaMdha prayojana gAthA 2 devAdi dravya - vyAkhyA kadA na devAdi dravya ? mRga-zrAvaka-kathA na devAdi dravya dRSTAMta gAthA 3 sapta dvAra dvAra-prayojana sapta dvAra 1 bheda dvAra gAthA 4 paJca bheda bheda-vyAkhyA bheda-bhAvArtha sAdhAraNa-dharma-dravyabheda 2 vRddhi - dvAra gAthA 5-12 devAdi - dravya - cintAdhikArI gAthA 5-6 mukhyAdhikArI vizeSAdhikArI gAthA 7 puSTa - SSlambane rakSaNe.. sAdhva-'dhikAra gAthA 8 vRddhi-vinAza-mUla-bIja anukramaNikA pRSThAni 2-4 2 2 4 5-10 5 7 8 9 11-12 11 12 13-18 13 14 14 16 19-53 19 19-21 19 21 21-23 23 23-31 23 gAthA 1 maMgalAcaraNa anuvAda devagurunuM svarUpa saMbaMdha prayojana gAthA 2 devAdi dravyonI vyAkhyA devAdi dravya kyAre na gaNAya ? mRga zrAvakanI kathA devAdi dravya na thAya, tenAM dRSTAMto sAta dvAro gAthA 3 sAta dvAro dvAronuM prayojana 1. lehadvAra gAthA 5 thI 12 devAdi, dravyanI sArasaMbhALa karanAra adhikArIo gAthA - mukhya adhikArI vizeSa adhikArI gAthA 7 khAsa prasaMge sAdhuone paNa rakSaNa karavAno adhikAra gAthA 8 vRddhi ane vinAzanAM mULa bIja 21 pAnA 2-4 2 2 4 5-10 5 7 gAthA 4 13-18 dravyanA pAMca bhedo 13 bhedonI vyAkhyAo 14 bhedono bhAvArtha 14 sAdhAraNa ane dharma dravyanI judI judI samaja 16 2. vRddhidvAra 8 9 11-12 11 12 19-53 19 18-20 19 21 21-23 23 23-31 23 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 vidhi-avidhi-vyAkhyA vRddhi-svarUpa vRddhi-prazna uttara vRddhi-mukhya vidhi devAdi-dravya-vRddhi su-prakAra avidhi-vRddhi-doSa vidhi-mahattA zreSThi-putra dvaya kathA anivArya-avidhi vidhi-jAgRti gAthA 9 vRddhikaraNopAya vidhi-avidhi-vRddhi svarUpa 32-37 32 ja 9 3 jIrNoddhAra-viziSTa-lAbha cintA-vistRta viziSTa svarUpa udgrAhiNI-cintA cintAkaraNopekSA-mahendrapura-zrAvaka kathA | vidhi ane avidhinI vyAkhyA vRddhinuM svarUpa vRddhi viSenI carcA uttara vRddhi karavAno mukhya vidhi vRddhi ane sAra-saMbhALano mukhya vidhi devadravyAdinI vRddhinA uttama prakAro avidhithI vRddhi karavAnA doSo vidhinI mahattA zeThanA be putronI kathA anivArya avidhi vidhi mATe sAvaceta rahevAnuM 32-37 gAthA 9 vRddhi karavAnA upAyo temAM vidhi ane avidhithI vRddhi karavAnAM svarUpo jIrNoddhAranA viziSTa lAbho sAra-saMbhALa, rAkhavAnuM viziSTa svarUpa ugharANImAM pUratI kALajI rAkhavI sAra-saMbhALa karavAmAM upekSA rAkhavA viSe-mahendrapuranA zrAvakonI kathA devAdi dravyanuM devuM vagere turata ja ApI devuM joIe RSabhadatta zrAvakanI kathA nokaro vagerenI sArI rIte sAra saMbhALa karavAnA lAbho 38-39 gAthA 10-11 38-39 devAdi dravyanI vRddhi karavAnI prazaMsA karavAnAM kAraNo uttama adhikArInI yogyatAnuM svarUpa 39 40 adhikArIno upasaMhAra - vRddhinA dvAramAM vizeSa vicAravA jevuM - 40-53 gAthA 12 (1) (deva dravyanA) 47. bhoga ane upabhoganuM svarUpa 47. | ucita-anucita bhogopabhoga 36 reTiva-dravya-zabda-jAnA 27 37 RSabha-datta-kathA sucintA-karaNa-lAbha 38 mAthA 10, 11. devAdi-dravya-vRddhi-prazaMsA-kAraNa 38 - uttama-adhikAri-yogyatA-svarUpa adhikArI-upasaMhAra - vRdira, vizeSa-vivAra gAthA 12 (1) (2vadravya) bhoga-upabhoga-svarUpa ucita-anucitobhogopabhoga 40-53 41 41 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirmAlya vyavasthA abhiSeka - jalavandyatA padArtha-yogyopayoga asthAnopayoga doSa-nivAraNa devasena - mAtRkathA (2) jJAna dravyopayoga (3)sAdhAraNa-dravyopayona (4) gurudravya (1) gurupUnA-dravya viniyoga vyavasthA dharmadravya pRthag vyaya anya vyaktidravyopayoga-vidhi antyAvasthA-dAna viniyoga vidhi AbhaDa-zreSThikathA amArI dravya vyavasthA ucca kSetre jJAnadravyA''di vyavasthA dravyaliGgi vyaya-vyavasthA dharmopakaraNa sthAna sthApanA gAthA 13 deva-dravya 9. makSA 2. upekSA 3. prajJAparAdha 3 vinAzadvAra gAthA 14 dohana gAthA 15 AdAna-bhaGga nindA bhayajanya cintA kartuka upekSA doSa 43 44 45 46 46 46 47 47 48 chu chu ka 51 51 53 53 53 53 54 54 54 54 55-56 55 57 57 nirmAlya dravya viSe vicAra abhiSeka jaLane vaMdana padArthono yogya upayoga asthAne vA52vAthI doSo, ane tenA nivAraNa deva senanI mAtAnI kathA (2) jJAna dravyano upayoga (3) sAdhAraNa dravyano upayoga (4) gurudravya viSe (5) guru dravyanA vaparAzanI vyavasthA viSe 50 dharmadravyano judo upayoga 50 bIjAnA dravyanI vaparAza karavAnI vyavasthA chellI avasthAmAM dAna ane vaparAzano vidhi gAthA 13 daivAdi dravyanA 1. bhakSaNa 2. upekSA 3. prajJAparAdha 23 gAthA 14 dohana-dohavuM gAthA 15 Avakano bhaMga karavo nindAnA bhayathI sAra-saMbhALa karanAre, te kArya karavAnI upekSA karavAnA doSa 43 55ntnn n n n ndr n spy 44 45 46 46 46 47 47 48 AbhaDa zeThanI kathA amArI dravya vyavasthA jJAnAdi dravyano ucca sthAne ja upayoga dravya liMginA dravyano upayoga ane vyavasthA 53 dharmopakaraNa sArI rIte sAcavIne, tenA yogya sthAne mUkavA 3. vinAzadvAra 51 51 ? ? ? ? 53 54 66 2 55-56 55 57 53 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 gAyA 16 upekSAkara sAdhudoSa vinAza bheda 112 gAthA 17 vinAzapreraka Antarika doSasaGgraha vinAzaka svapakSa parapakSa svarUpa gAthA 18 sAdhu trikaraNa zuddhivicAra gAthA 19, 20 uttara, trikaraNa zuddhi vikalpa vinAza - nivAraka sAdhuprayatna AvazyakatA jinazAsanopakAra kartavya mahattA puSTAlambane pramANa darzana (1) sandeha dolAvalI vRtti ( 2 ) zrI patravaNAsUtra vRtti (3) upAsaka dazAMga (4) Avazyaka pratyAkhyAna adhyayana (5) sunakSatra sarvAnubhUti muni daSTAnta utsargA'pavAda-mArgavyavasthA 4 guNadvAra gAthA 21, 22 vRddhikAraka uttama laukika phala gAthA 23, 24 lokottara uttama phala sAgara zreSTha kathA gAthA 25 tAttvika uttama phala 5 doSadvAra 58-60 59 61 61 61 61 62 62 63-67 63 65 65 66 66 66 66 67 67 68 68 69-73 69 70 73 73 gAthA 26 74-75 devAdi dravya - vinAzaka prApta parabhavikadoSadarzana 74 gAthA 27 75-76 75 bodhidurlabhatA mahApApadarzana gayA 16 sAdhune paNa upekSA karavAno lAgato doSa vinAzanA 112 bhedo gAthA 17 61 vinAzapreraka mULa AMtarika doSono saMgraha vinAza karanArA, svapakSo ane pa2pakSonuM svarUpa 61 gAthA 18 Fa caityAdi dravyanI bAbatamAM sAdhu mahArAjanI trikaraNa zuddhi zI rIte rahe ? te vicAraNA gAthA 19, 20 uttara trikaraNanI zuddhinA vikalpo vinAza nivAravA mATenA sAdhue karavAnA prayatnonI AvazyakatA jainazAsana saMbaMdhI upakAraka kartavyonI mahattA puNAlaMbanamAM pramANo saMdeha dohAvalI vRtti zrI patravaNA sUtra vRtti upAzaka, dazAMga, pramANa Avazyaka pratyAkhyAna adhyayananuM pramANa sunakSatra, sarvAnubhUti muni dRSTAMta utsarga ane apavAda mArganI vyavasthA 4 guNadhAra gAthA 21-22 vRddhi karanArane laukika uttama phaLo gAthA 23-24 lokottara uttama phaLo sAgara zeThanI kathA gAthA 25 tAttvika uttama phaLo 5. ghoSadvAra 58-50 59 61 59 gAthA 26 vinAzakane bhavAMtaramAM prApta thanArA doSo gAthA 27 bodhidurlabhapaNAno moTo doSa 52. 3-82 93 5 65 99 4 4 55 4 m 23 99 18 58 19-93 3 3 3 3 70 93 74-75 74 75-76 75 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 gAthA 28 77-78 77 punaH samyagdarzanaprApti vilamba doSavicAra 78-83 gAthA 29,30 doSajanya duSTa vipAka 78 saGkhayAta-bhava sAnubandhatA viSaye saGkAza daSTAnta asaJAta-bhavika-sAnubandhatArudradatta kathA digambarIya-anya-darzanIya-dharmagrantha pramANa 81 iha bhava-bhavAntara doSaprApti 82 83-85 mAthA 21, 22, 23, 24, corita-devAdi-dravyopayoga doSa 83 84 gAthA 28 77-78 pharIthI samakita guNa pAmavAmAM vilaMba thavA rUpa doSanA vicAra 77 gAthA 29-30 78-83 doSa karavAthI kevAM kevAM duSTa phaLo, vipAko prApta thAya? saMkhyAtA bhavonI paraMparA cAlavAviSe saMkAza zrAvakanuM daSTAMta. asaMkhyAta bhavo sudhI paraMparA cAlavA viSe rUdradattanI kathA digaMbara saMpradAyanA tathA anya darzananA dharmagraMthonA pramANo | devadravyAdinA vinAzakane A bhavamAM tathA prApta thatA doSo gAthA 31, 32, 33, 34, 83-85 corelA. devAdi dravyano upayoga karavAmAM doSo muni paNa doSapAtra thAya. gAthA 35, 36, 37 - vizeSa doSo 1. prabhu AjJAno bhaMga 2. anavasthA 3. anAcAra 4. anAcArathI mithyAtvamAM vadhAro 5. saMyama virAdhanA 6. Atma virAdhanA 7. pravacana virAdhanA 8. jainazAsana nindA 9. satsaMga karavo, duHsaMga tajavo gAthA 38, 39,40,41, 42, 43 89-97 satsaMganuM svarUpa vyavahArazuddhi zuddha dhana, zuddha AhAra, zuddha zarIra, zuddha dharma yoga 89 vyavahArazuddhi vinA utpanna thatA doSo 0 dharmanI niMdA karAvavAthI thatA doSo ane doSitanA saMsargano tyAga karavo caMdrakumAranI kathA doSapAtra muni 84 mAthA 25, 26, 27 86-88 - - vizeSa-roSa-rarzana 1. AjJAbhaGga 2. anavasthA 3. anAcAra 4. mithyAtva-vRddhi-virAdhanA 5. saMyamavirAdhanA 6. AtmavirAdhanA 7. pravacanavirAdhanA 8. jainazAsanahelA 9. satsaGga-svarUpa tat kartavyatA duHsaGga-tyAga 88 gayA 28, 26, 40, 41, 42, 43 81-27 satsaGga-svarUpa artha-zuddhi mUla-vyavahAra zuddhi 89 86-88 10 vyavahArazuddhi rahitatA-doSa dharmanindA-phala duSTa-saMsargatyAgopadeza candrakumAra kathA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ De che ! ja che che 100 vAgaDari dravya mA saMzarfha tyAga 2 | devAdi dravyano upabhoga karanAranA saMbaMdha vagereno paNa tyAga karavo gAthA 44 gAthA 44. dharma-nindA-kAraNa tyAgopadeza dharmanaMdAnA kAraNonA, tyAgano upadeza 6 prAyazcita dvAra - kazuM prAyazcitta dvAra - gAthA 45 gAthA 45 AlocanA dAna AlocanA devI pratikramaNa pratikramaNa prAyazcattavidhi zuddhi-phala | prAyazcittanI vidhithI zuddhi karavAnuM phaLa 100 gAthA 46 100 gAthA 46 100 prAyazcitta vidhi-dvAra saGgraha prAyazcitta vidhinAM dvArono saMgraha 1OO mAthA 47, 48 101-102 gAthA 47-48 101-102 (1) Alocaka yogyatA dvAra 101 (1) AlocakanI yogyatAnuM dvAra 101 gAthA 49 103-104 gAthA 49 103-104 (2) AlocanA dAna-guru dvAra 103 (2) AlocanA karAvanAra guru 13 gAthA 50 105-110 gAthA 50 105-110 prAyazcitta-dAna-gurvAdi vistRta vicAra 105 prAyazcitta ApanAra gurunovistArathI vicAra 105 gAthA 51, 52 111. gAthA pa1-para 111 (3) AlocanA krama 999 (3) AlocanA karavAnA kramanuM dvAra 111 gAthA 53 112 gAthA-53 112 (4) samyagA-''locanA dvAra 112 (4) sArI rIte AlocanA karavAnuM dvAra 112 gAthA 54, 55 114 gAthA 54-55 114 (5) dravyAdi-zuddhi dravyAdi 994 (5) dravyAdi zuddhi vyAdi 114 gAthA 56 115-16 gAthA 56 115-11 niHzalyA''locanA kartavyatA 115 zalya rahitapaNe AlocanA karavI 115 gAthA 57 117 gAthA 57 mAnonA-zuddhi-patta-TO 117 AlocanAthI zuddhi, phAyadA ane guNonI prApti 117 gAthA 58 118 gAthA 58 118 guru-dravya-paribhoga-prAyazcita gurudravyanA upayoganuM prAyazcitta gAthA 59 119-122 gAthA 59 119-122 sAdhAraNa-deva-dravyopabhoga prAyazcitta 119 devadravya, ane sAdhAraNa dravyanA 119 upayoganuM prAyazcitta - 7 kRNAne kAra 7. daSTAMta dvAra gAthA 60, 67 123-135 gAthA 60-70 123-135 117 118 118 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 129 dRSTAnta-prayojana iha-bhavika dRSTAnta siddhapurIya zrAvaka-varga saGkAza-zrAvaka bhavAntara dRSTAnta jJAna-sAdhAraNa-dravya-vinAze karmasAra-puNyasAra-dRSTAnta deva-guru-dravya-vinAze kAlamahAkAla-Adi dRSTAnta saMGkAza-dRSTAnta vizeSa-vicAra - upasaMhAra gAthA 68 vidhi-mArga-Adara gAthA 69 granthakAra-namratA gAthA 70,71 antima maGgala granthakAra-gaccha granthakAra guru-paraparA-grantha racanA-svarUpa maGgala-bhAvanA vRttikAra prazasti dRSTAMto ApavAnuM prayojana, 123 A bhavanAM daSTAntomAM siddhapura zrAvakavarga 123 - bhavAntara dRSTAMtamAM saMkAza zrAvakanuM dRSTAMta 123 jJAna ane sAdhAraNa dravyano vinAzakaravAmAM kamasAra puNyasAranAM dRSTAnto 129 deva-guru dravya-vinAzamAM kALa, 133 mahAkALa vagerenAM dRSTAMto 133 135 saMkAza dedAMta viSe vizeSa vicAra 135 - pasaMDAra 136 gAthA 68 136 136 vidhimArgamAM Adara karo 136 gAthA 9 136 136 | granthakAranI namratA 136 136 gAthA 70-71 136 aMtima maMgaLa 136 | graMthakArano gaccha, graMthakAranI guru paraMparA, 136 136 graMtha racanAnuM svarUpa 136 137 maMgalamaya IcchA vRttikAranI prazasti 137 136 pariziSTAH pariziSTa-1 pariziSTa-2 pariziSTa-3 pariziSTa-4 pariziSTa-5 pariziSTa-6 pariziSTa-7 pariziSTa-8 138 139 140 141 141-142 143 143 144-157 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | OM zrI-ninAya namaH | vAcaka-zrI-lAvaNya-vijaya-viracitAsvopa-jJa-vRtti-yutA anya-kartRkA-'vacUrikA-sahitA ca zrI dravya-satie. (vya-sittarI) -tathA- vAcaka zrI lAvaNyavijayajI viracita svopajJa - vRtti-yukta ane anya racelI avasUri sahita zrI dravya-saptatikA (davya-sittarI)no gurjara bhASAmAM anuvAda Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakramaH zrI deva-guru maGgalaM viSayanirdezazca / zruta-paramparASSgata-zAstra sambandhaH / deva-guryoH sarvA'tizAyi mahattvaM sarvopakAritvaM ca / 1 2 1 - maGgalAdikam // OM zrI paramA-''tmane namaH // vaMdiya, dhamma-guruM tatta- bohagaM dhIraM / siri-vIra - jiNaM devA - Sss - davva-tattaM, suA - 'Nu- sAre NirUvemi // 1 // * 4 iha granthA - SSrambhe grantha- kRt ziSTa- 'samaya- paripAlanAya vighnopazAntaye zrotR-pravRttaye ca maGgalA -''dikaM pratijAnIte : " siri vIra0" tti / 1 " zrI vardhamAna - jinaM sva-dharmmA - sscAryaM ca vanditvA samyaga-mano-vAk- kAyairnatvA 1 "kena ?" "praNidhAya" itya-'rthaH, devA-''di-dravya-tattvam=devA - SS di- dravyasya 'sva-rUpam nirUpayAmi = vivicya vakSye" iti - kriyA- kAraka-saMTaGkaH / [ gAthA-9 'zrutA - 'nusAreNa = zrAddha-dina- kRtyA ''di granthA'nusAreNa / atra samaya0 AjJA / sva-rUpam [tRtIya-gAthokta-bhedAdi-dvAra - pratipAditaM sva-rUpam // ] prAkRtatvAt - tRtIyA-'rthe saptamI / "kIdRzaM vIra - jinaM guruM ca ?" tattva - bodhakam = anugraha - ghI - prayukta sadA ''gamopadezataH ? Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-1 maMgaLAcaraNa vagere "trI-paramAtmane namaH" 4 ziSTAcAranI maryAdAnuM pAlana karavA, vipnonI zAMti thavA ane (jijJAsu) zrotAone AkarSavA A graMthanI zarUAtamAM graMthakArazrI "maMgaLAcaraNa karavuM joIe." vagere pratijJAonuM pAlana kare che. siri-vIra-jiNaM vaMdiya, dhamma-guruM tatta-bohagaM dhIraM / sevA-SS-vya-tatta, sugA-Snusare hima zALA (jIvanamAM heyopAdeya) tattvano bodha karAvanArA ane (mahA) zairyazIla zrI mahAvIra svAmI jinezvara deva ane (e guNe) tevA zrI dharmaguru mahArAjane vaMdanA karIne, mAtra mArI mati kalpanAthI nahIM, paraMtu pUrvapuruSonA racelA zratone-zAstrone AdhAre devAdikanAM dravyonuM tattva vigatavAra samajAvuM chuM. 1" sira-vIraM," ri$ "zrI vardhamAna jinezvara devane ane "zrI dharmAcArya guru mahArAjane vaMdana karIne zuddha mana-vacana ane kAyAe namaskAra karIne, eTale kepraNidhAna karIne." deva vagerenA dravyanuM tattva deva vagerenA dravyanA svarUpanuM nirUpaNa karuM chuM=vivecanapUrvaka samajAvuM chuM." e pramANe kriyApada ane kArakapadono saMbaMdha che. $ "zI rIte samajAvazo?" zratane anusAre zrI zrAddhadinakRtya vagere graMthone AdhAre, ahIM-prAkRtabhASAne lIdhe trIjI vibhaktinA arthamAM sAtamI vibhakti vAparavAmAM AvI che. $ "kevA zrI vIra jinezvarane? ane gurune?" tattvano bodha karAvanArAne= sarva kalyANakara) vAtsalya bhAvathI prerAIne uttama AgamonA upadezapUrvaka 1 maryAdA (samaya) =AjJA 2 [trIjI gAthAmAM jaNAvelA bheda Adi dvArothI samajAveluM svarUpa, Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catura -'tizaya spaSTatA / 3 4 5 1 - maGgalAdikam ' tathA-bhavyAnAM yathA- S'vasthita - bodha - janakam / anena 'ubhayatra- paramparayA sAkSAcca - paropakAritvaM darzitam / | "punaH kIdRzam ?" dhIram = maraNA'nta-kaSTopanipAte'pyanutsUtra prarUpaka-sva-bhAvam / anena ubhayatra 'su-gurutvaM sUcitam / yaduktam zrI - vizeSA - S'vazyake : "ussutta -bhAsagANaM bohi - NAso aNaM - 'ta-saMsAro // pANa - Sccaye vi dhIrA ussuttaM to na bhAsaMti // 1 // " [ tattvataH- svopakArakatvama'pi bhASitam / 7 atra- "zrI - vIra - jinam, tattva - bodhakaM ca " iti-pada-dvayena sad-bhUtA'rtha-pratipAdana- pareNa cattvAro bhagavada-'tizayAH prakAzitAH / tathA - bhavyAnAM mArgAnusAriNAm / ubhayatra- [ zrI vIra - jina-dharma-guryoH ] su-gurutvam- "sAkSAd * parameSThi- gurutvam" itya 'rthaH / + bhAvitam / * parameSThi- gurutvaM sAkSAd-gurutvaM ca ( chA0 ) / tatra 1. "zrI" - zabdena - jJAnA - 'tizayaH / 2. " vIra" - itya - 'nena - pUjA - 'tizayaH / 3. "jinam" - itya- 'nena - apAyA - 'pagamA 'tizayaH / 4. "tattvabodhakam"-itya-'nena-vacanA-'tizayaH / [ gAthA-1 ] Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-1] maMgaLAcaraNa vagere jaitathA-bhavyajIvone yathA-sthita (padArthono) -sAco bodha karAvanArAne. A vizeSaNe karIne "e banneya sIdhI rIte ke ADakatarI rIte paropakAra karanArA che." ema batAvyuM che. uparAMta, ( "teo kevA che ?" dhairyazIla che=maraNAMta kaSTa AvI paDe, to paNa utsUtranI prarUpaNA ka2vAno svabhAva dharAvatA nathI. A vizeSaNe karIne- "e banneya uttama-guruo che." ema paNa sUcita kareluM che. zrI vizeSAvazyaka bhASyamAM kahyuM che, ke "utsUtra bolanArAono samyagdarzana guNa cAlyo jAya che, ane te anaMta saMsArI rahe che. mATe, dhIra puruSo prANano tyAga karavo paDe, to paNa utsUtra bolatA nathI." 1 3 tattvathI (nizcayanayathI)- teo pote potAnA AtmA upara paNa upakAra karanArA che." ema paNa sUcita karavAmAM AvyuM che. 3 4 5 | ahIM, "zrI vIra jina," ane "tattvabodha" e beya padadvArA-yathArtha vastusthiti samajAvanAra tarIke mAnIne, bhagavAnanA cAra atizayo paNa spaSTa rIte samajAvavAmAM AvelA che, temAM 1 "zrI" zabdathI jJAna-atizaya, 2 "vIra" zabdathI pUjA-atizaya. 3 "jina" zabdathI apAyApagama (kaSTo dUra karanAra) atizaya. 4 "tattva-bodhaka" zabdathI vacana-atizaya, (ghaTe che.) mArgAnusAri tathA-bhavyatA dharAvatA jIvonA [zrI mahAvIra prabhu ane dharmaguru-e banneya sthAne uttama gurupaNuM eTale sAkSAt parameSThi gurupaNuM. Jain ducation International Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gAthA-1 pAramA-'rthikaphala- garbhamaGgalarahasyaM prayojanaM ca / 1-maGgalAdikam tad "evam catura-'tizaya-pratipAdana-dvAreNa ubhayorekatva-darzanena ca 'guru-devayoH pAramA-'rthikI phalopahita-praNidhAnayogyatA'bhihitA" iti bhAvaH / grantha-prayojanA dhikAriNoH sUcanam / tathA prayojanA-5'di-nirUpaNaM ca "lokAd" bhAvyam / iti // 1 // 6 . [tad-itipadasya "tasmAt-uparokta-vyAkhyAnena, nimnoktaH bhAvaH jJAyate" itya-'rtha-dhvaneH, __ "iti-bhAvaH" itya-'nena saha sambandho vijJeyaH / ko bhAvaH ? evam-gAthA-pUrvA-'rddhana "guru-devayoH pAramArthikI phala-janaka-praNi-dhAnasya yogyatA'bhihitA bhavati" iti-bhAvaH / ] . 7 . guru-devayoH- "naya-sA'pekSatayA''sannopakAritvena guru-padasya pUrva-pada-nipAtaH" iti sambhAvyate / 8 . [Adi-padena "adhikArI" grAhyaH / ] Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-1] | tethI, bhAvArtha e che, ke "u52 jaNAvyA pramANe-cAra atizayo ghaTAvI batAvavA dvArA, ane banneyanuM (apekSAe) eka paNuM ghaTAvI batAvavA dvArA, "(evA e) zrI 'guru mahArAja ane zrI deva (ja) maMgaLAcaraNa vagere (mokSarUpa sAcuM) phaLa-(sAco) phAyado-meLavavA mATe mana-vacana-kAyAnI ekAgratA rUpa praNidhAnathI kharekharI ArAdhanA karavA yogya che. (eTale kepAramArthikI-kharA mahattvanI-ArAdhanA karavAne yogya A jagatamAM te be che, te sivAya koI nathI)." | e uparAMta, graMtha racavAnuM prayojana (saMbaMdha, adhikArI) vagerenIdeg samaja "lokathI'- bIjA graMtho vagerethI ghaTAvI levI. 1. 7 4 6 [tano saMbaMdha0(AgaLa A vAkyamAM ja AvatAM)-kRti bhAvaH-nI sAthe jANavo. bhAvArtha zo thAya che ? A pramANe-deva ane gurumAM sarakhApaNuM paNa hovAthI, "phaLa utpanna karI zakanAra banneyamAM praNidhAnanI vAstavika yogyatA che." ema samajavuM.] [guru mahArAja ane zrI deva ja -A padamAM naya-sApekSapaNe najIkanA upakArI tarIke gurupada paheluM mUkyuM hoya ema jaNAya che.] vigere-padathI "adhikArI" jANavA. 8 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ gAthA-2 devaadidrvyvyaakhyaa| devAdidravyavyAkhyA / atha- devA-''di-dravya-vAcyamA''ha : ohAraNa-buddhIe devA-''INaM pakappiaMca jayA / jaM dhaNa-dhana-ppamuhaM, taM tad-davvaM iha NeyaM // 2 // "ohAraNa" tti / avadhAraNa-buddhayA bhaktyA-''di-viziSTa-niyama-buddhayA devA-''dibhyo yata: dhana-dhAnyA-''dikam vastu yadA yat-kAlA-'vacchedena prakalpitam 3"ucitatvena-devA-''dya-'rtha evedam- arhadA-''di-parasAkSikam vyApAryam, na tu-madA-''dya -'rthe" iti- prakRSTa-dhIviSayI-kRtam - ohAraNa0- ["bhaktyA''di-viziSTa-niyama-buddhathA devA''dibhyo yad dhana-dhAnyA''dikaM vastu - yadA ucitatvena nizrIkRtam syAt, tadA tad tad-dhanA''dikaM devA-''dInAM dravyam-atra-prakaraNe "budhaiH" jJeyam / " iti-gAthA-samuccayA-'rthaH] / 2 - avacchedena = [vibhAgena] / 3 . ucitatvena= [tat-tat-kSetra yogya-padA'rthatvena, na tu ayogyapadArthatvena ] / 4 . ["idaM vyApAryam") iti sambandhaH ] / 5 . arhadA-''di0[Adi-padAt siddha-sAdhu-saGgha-devA-tmA'ntaM sAkSitvaM bodhyam / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAdi dravyonI vyAkhyA 5 gAthA-2] | "deva vagerenuM dravya" e zabda kone kone lAgu paDI zake che. ?" te have kahevAmAM Ave che, dhana, dhAnya vagere je (koIpaNa) vastu, deva vagere (mAMnA jene jene) mATe avadhAraNa buddhipUrvaka-cokkasa rIte-uddezIne jyAre prakalpita-saMkalpita-nizrAmAM karavAmAM Avela-hoya, tyAre, te vastu, tenuM tenuM dravya gaNAya che. evI (vyAkhyA) A viSayamAM (vivekIoe) samajavI. 2 "ohAra0" tti | avadhAraNa buddhie karIne=bhakti (dAna-samarpaNa-vAtsalyabhAva) vagere khAsa prakAranA niyamananI buddhipUrvaka-cokkasa rIte uddezIne- devAdikane mATe je, 'ohAraNa- buddhoe devA''INaM pakappiyaM ca jayA / khaM thaLa-patra-mu N, taM tap-vardhva kDyuM evaM rA 1 "e (vastu) arihaMta deva vagere bIjAonI sAkSIe, deva vagerene mATe je je rIte ucitapaNuM hoya, te te rIte vAparavI, paraMtu, "mArA potAne vagerene mATe na vAparavI."4 e prakAranI khAsa cokkasa buddhi, je vastu mATe jyAre karavAmAM AvelI 2 3 45 dhanadhAnya vagere vastu, jyAre=je vakhatathI ja prakalpita karavAmAM AveeTale ke [''oddAraLabhakti vagere viziSTa prakAranA niyamanI (niyata) buddhithI dhana-dhAnyAdika je vastu, jyAre ucita rIte, deva vagerenI nizrAe kAya-eTale ke-te te uddezathI (niyamapUrvaka) samarpita karAya, tyAre, te te dhanAdi (dravya) devAdikanA dravya tarIke A prakaraNamAM vivekIoe samajavA.' A pramANe (gAthAno) saLaMga artha samajavo.] [vibhAgapUrvaka] ucitattvana= [te te kSetrane yogya padArtha tarIke hoya, te. paraMtu ayogya anucita padArtha rUpe-ke anucita rIte-na hovuM joIe.] (vaM vyApArtham ema saMbaMdha joDavo.) [vagere-padathI-siddha, sAdhu, saMgha, deva ane AtmA, e darekanuM sAkSIpaNuM samajavuM] Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gAthA-2 devAdidravyavyAkhyA / 7"nizrI-kRtam' iti yAvat, 6 kRtaM atra jIrNazreSThidRSTAntaH / *jIrNazreSThivat / (A0 chA0) 7 - nizrIkRtam [yAvat svasambandha-nirAsena para-sambandhA-''pAdanaM nizrA / "'ceiyamA''hA-kamme (mma-i")tti japaMtaM itthamaggaNA esA hoi:Na AhA-kammaM ceiya-karaNaM sue bhaNiyaM " // 1 // [1773] kiM kAraNaM Na hoi ?" "AhA-kammarasa lkkhnnaa-5-bhaavaa"| kiM tassa lakkhaNaM khalu ?" "bhaNNai, iNamo nisAmehi" // 2 // jIvamahissa kayaM kammaM, so viya jaDavi sAhammI / so vA i tattia-bhaMge a-liMgi sesesu bhaMgesu // 3 // [1778] sAhammio Na satthA tassa kayaM, teNa kappai jaINaM / jaM puNa paDimANa kayaM, tassa kahA kA ? a-jIvattA // 4 // [1782] saMvaTTa-meha-pupphA sattha-nimittaM kayA jai jaINaM / Na hu labbhA paDisiddhaM, kiM puNa paDima-'TumA''raddhaM ? // 5 // [1779] tittha-yara-NAma-gottassa khaya-'TThA avi a dANi sAbhavyA / dhammaM kahei satthA pUaM vA sevai taM tu // 6 // [1780] kahamuvajIvaM arahA, taM pUaM tosaM tu No hoi ? / bhaNNai, a-bhAvao so kamma-'TThA kAraNassAu // 7 // khINa-kasAo arahA kaya-kico vi jIyaaNuittiM / paDisevaMto vi ao adosavaM hoi taM pUyaM // 8 // [1781] 1 caityama'tra maGgalA-''di-bhedAccaturdhA / 2 (1) pravacana-sAdharmikam, veSa-sAdharmikam / (2) pravacana-sAdha0, veSa-sAdharmi0 na / (3) veSa-sAdharmikam, pravacana sAdharmikaM na / (4) pravacana sA0 na, veSa-sAdharmikaM na / krameNa-1 su-vihita-muni 2 zrAddha-sAdhvA''di 3 sA0 nihyavA''di 4 sA0 paakhnnddii| 3 karmapAratantryama'nubhavan 4 sArvatrika-pUjA0 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-2) devAdi dravyonI vyAkhyA hoya, eTale ke, te vastu jenI nizrArUpa karavAmAM AvelI hoya, 6 karavAmAM Avela ahIM zrI jIrNa zeThanuM dRSTAMta che. nizrAe kareluM piotAno saMbaMdha choDAvIne bIjA sAthe saMbaMdha joDavo, tene nizrAe kareluM kahevAya che , ' (avacUrimAM-prAsaMgika-vicAraNA) catya e (tIrthaMkara prabhu mATe banAveluM hovAthI) AdhArmika che." ema koI kahe, to tene Ama samajAvavuM, ke "caityane zAstromAM AdhArmika hovAnuM jaNAvyuM nathI." "zA mATe AdhArmika nathI? to kahevuM, ke - "AdhArmikanuM lakSaNa ghaTatuM nathI, mATe." "AdhArmikanuM lakSaNa zuM che?" "te nIce pramANe kahIe chIe, sAMbhaLo, - 2 "jIvane uddezIne kareluM hoya, ane temAM paNa te sAdharmika hoya*, to AdhArmika thAya. sAdharmika paNa "trIjA bhAgAnA hovo joIe. bAkInA bhAMgAnA hovA na joIe. bAkInAM bhAMgAmAM jaina zramaNa liMga vagaranA Ave che. 3 zAstramAM zrI tIrthaMkara prabhune sAdharmika tarIke jaNAvela nathI : (tethI tene mATe karAyelA caityamAM javuM suvihita munine kalpa che. e uparAMta cetyanuM nirmANa zrI jinezvaradevanI pratimAne mATe hoya che. eTale te pachI vAta ja zI rahe, ? kema ke te to ajIva padArtharUpa hoya che.4 saMvamegha puSpo; vagere zAstA nimitte (tIrthaMkara prabhune uddezIne) karela hoya, te munione kahyuM che, teno niSedha (zAstromAM) maLato nathI. to pachI, pratimAjI mATe banAveluM caitya kema na khape?pa tIrthakara nAma gotra karmanA kSaya mATe - zrI tIrthaMkara devo dharma kahe che : ane davAdikakRta) pUjA paNa svIkAre che. 6 "tIrthakara deva zA AdhAre devonI pUjA svIkAre che ? temane saMtoSa pAmavA jevuM to hotuM nathI." "kahIe chIe" kamano kSaya karavA mATe teo te svIkAre che. 7 che ke zrI tIrthakara bhagavaMtanA kaSAyo nAza pAmyA hoya che, tathA teo kRtakRtya hoya che, chatAM paNa, (potAnA) jIta-vyavahAranA AcArane anusarIne dareka pravRtti kare che. 8 caitya-maMgaLa caitya vagere cAra prakAre hoya che : (bhAMgA A pramANe che.) 1. pravacana sAdharmika - veSa sAdharmika 2. pravacana sAdharmika - veSa sAdharmika nahIM.2 3. veSa sAdharmika - pravacana sAdharmika nahI4. pravacana sAdharmika nahIM - veSa sAdharmika nahIM.' (pravacanano artha ahIM jaina zAsana taraphanI pAkI vaphAdArI-zraddhA-dharAvavI, ane veSa eTale susAdhuno (jena) veSa, evo artha samajavo.) (upara trIjo bhAMgo AdhArmika tarIke jaNAvyo che, te ahIM pahelAM bhAMgA tarIke batAvela che.) 1. be suvihita sAdhu-sAdharmika che. paraspara sAdharmika) 2. suzrAvaka ane suvihita muni (veSathI sAdharmika nathI, pravacanathI sAdharmika che.) 3. nilava ane suvihita muni (veSathI sAdharmika che, pravacanathI sAdharmika nathI.) 4. suvihita muni ane bIjo dharma pALanAra (banneya rIte sAdharmika nathI pravacana-zAsana-dharmamayadA-judA judA che. veSa paNa judA judA che.) 3. (amuka) karmonI parataMtratAne lIdhe pUjAdika prahaNa kare che. 4. sArvatrika pUjA svIkAre che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devaadidrvyvyaakhyaa| [ gAthA-2 devA-''didravyatvaM kadA na syAt ? tadA3 tad= iha atra prakaraNe tad-dravyam-teSAM devA-''dInAM dravyam devA-''di-dravyam jJeyam "budhaiH" iti zeSaH / evaM sati "saGkalpita-mAtram arhadA-''di-dRSTi-mAtra-patitaM ca devA-''di-dravyaM na bhavati" iti tattvam / tenanaivedya-pUjA-'rthaM saGkalpitama'pi sva-nizritama'zanA ''dikaM sa-parikara-mRgA-'bhidha-dvija-zrAddhena sAdhubhyo vidhivad dattaM mahA-phalAyA'bhUt, anyathA to sAhammA-5-bhAvA, degceiyamA''hA-kammaM bhave kappaM / jaM puNa jai-NissAe kIrai, taM vANijaM tu" // 9 // iti bRhad-bhASye, patra-87 nizrIkRtatvam-Dhaukanena viziSTa-nirNayA-''tmaka-saGkalpanena, manasA vAcA kAyena vA trayeNa vA pradAnasya svIkAreNa, vahyA''dI likhanena, likhApanena ca utsarpaNA''didvArA prApta-zrIsaGghA-''dezena, zAstrA-''jJA-siddhA-''di-prakAreNa, sambodha-prakaraNA-''digrantha-nirdiSTeH Acarita-kalpita-nirmAlyA-''di-prakAraizca sambhAvyate, vizeSA ''rthibhirviziSTa- zrutavanizrayohanIya-metat tattvam / ] 8 - saGkalpitama'pi vizeSa-manoratha-rUpeNa, [na tu viziSTa-nirNaya rUpa-saGkalpena] / 9 - sva-nizritaM vyavahArataH, me0 5 yatra satkArA-''di-dhiyA caityavidhAnaM / 6 * vyAvRttya (vaiyAvRttya) dhiyA bhaktA-''dividhAnam / * zarIrA-'vaSTambha0 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-2). devAdi dravyonI vyAkhyA tyAre te vakhatathI ja te=Avastu) A prakaraNamAM-A viSayamAMteonuM dravya devAdikanuM dravya (eTale ke devadravya vagere. samajavuM="vivekIoe" jANavuM. cheA prakAre vArtha hovAthI"svatvanA visarjanapUrvaka-potAnI vastu tarIke gaNavAnuM baMdha karavApUrvaka (prakalpita-khAsa saMkalpita-na hoya, paNa mAtra sAmAnya rIte) saMkalpita jevuM hoya, ane arihaMta deva vagerenI daSTie kadAca caDI gayeluM hoya, eTalA uparathI) te devAdikanuM dravya gaNI zakAtuM nathI." A rahasya che. che ema hovAthI naivedya pUjA karavAnI dhAraNAthI potAnI nizrAe banAvelo AhAra vagere, mRganAmanA brAhmaNa zrAvake, parivArane sAthe rAkhIne munimahAtmAone vidhipUrvaka te vahorAvyo hato, te teone mahAphaLa ApanAro thayo hato. nahIMtara to, mATe - sAdharmikapaNAnA abhAvathI cetya AdhArmika nathI. tethI, 'muninI nizrA mATe je karavAmAM AveluM hoya, te varjana karavA yogya che, (bIjuM nahI) 9* bRhad-kalpa-bhASya patra 87. (*gAthAonA artha bhAvArtharUpa samajAvavAnA che. te viSenA jJAtA pUjya muni mahArAjAo vagere pAsethI barAbara zuddha artha samajI levo. jo ke graMthanA mukhya viSaya sAthe Ane khAsa bahu saMbaMdha nathI. saMpAdaka) [nizrAmAM karelApaNuM AgaLa dharavAthI, khAsa prakAranA nirNaya rU5 saMkalpa karIne manathI, vacanathI, kAyAthI athavA be ke traNeyathI, arpaNa karavAno svIkAra karavAthI, copaDAmAM lakhavA athavA lakhAvavAthI, caDAvA vagere dvArA zrI saMghanA AdezathI maLela hovAthI, zAstrakAronI AjJA mujaba prApta thayela hovAthI, saMbodhaprakaraNAdika graMthomAM batAvyA pramANe- Acarita, kalpita, nirmAlya vagere prakAre karIne saMbhave che. chatAM vizeSa jANavAnI icchAvALAoe khAsa zAstrajJa gurumahArAjAonI nizrAthI A viSe vizeSa samajUtI meLavavI.] saMkalpita karavAmAM Avela hoya-viziSTa manoratha rUpe, khAsa viziSTa nirNayarUpa, saMkalpa rUpe nahIM] 9 vyavahArathI svanizrita. me0 5. satkArAdika karavAnI buddhithI caitya karAvAya che. 6. zarIra TakAvavA mATe vaiyAvaccanI buddhithI AhArAdika hoya che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 10 11 12 13 - devAdidravyavyAkhyA | 11 gAsa 10 ubhayeSAM sphuTaM doSopapattiH syAd / yaduktam - vasu-deva- hiNDI - dvitIya khaNDe saGghA - SScAra - vRttau ca :" kosala - jaNa vae saMgaya-saNNiveze jiNa-bhatto cchAyaNa - mitta-bhoI migo - nAma- baMbhaNo parivasai / tassa - tA-risI " maira" tti piyA / suyA "vAruNi" tti / 46 hers - migeNA'NunnA bhadde ! karehi deva - kae bhattaM / " jao- cauhA''game pUA bhaNiyA / " tathAhi - "tittha-yaro arihaMto / tassa caiva bhattI kAyavvA / sAya- pUA - vaMdanA - SS IhiM bhavai / pUyaM pi- pupphA- 125s mIsa - thui - paDivatti-bheyao cau - vvihaM pi jahA - sattI kuja "tti" "6 atra yathAsambhavam a-vikalA - ''ptopadeza - paripAlanA pratipattiH / tao puppha-pUAo vija-pUA pavara" tti " maNNaMtIe tIe 13 deva - kajje sajjiyaM bhoyaNaM / sAhavo ya uvAgayA paccakkha-mukkha- maggo iva / tiNhaM pi jaNANa samavAo - " paDilAbhemu" tti / mANa-bhAvehiM tehiM sAhavo paDilAbhiyA / giti muNI va kiMci tesiM suha-bhAva-Di-'tthaM / " 64 66 64 44 [ gAthA- 2 44 [ ubhayoH = dAtR-grAhakayoH, ubhaya-doSau tu - adattA''dAna -deva- dravyopabhogarUpau - jJeyau ] / gAsa-cchAyaNa - mitta-bhoI - ( anna-vastra- mAtra - bhogI, saMtoSa-kArakaH / ) oss mIsa - thui0 = (naivedya stuti / ) AmIsa- AkarSaNe'pi puMsi syAdA (duA) SSmISaM puM- napuMsakam / yogya vastuni sambhoge'pyutkoce palale'pi ca ||31|| -medinI - koSe SA -'nta-varge pRSTha - 120 ) devakajje = mukhyatayA / gauNatayA sva-nizrA'pyasti, pitR-dhava-kanyAvat adattA''dAna-doSA''pattiH syAt / me0 A atra, mukhyatva - gauNatvayorbhedaH, gauNatve sva-nizrA'pi / mu0 anyathA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-2] devAdi dravyonI vyAkhyA (ApanAra ane lenAra) banneyane doSa (pApa) lagADanAra banI gayo hota. zrI vasudevahiMDInA bIjA khaMDamAM ane zrI saMghAcAravRttimAM kahyuM che, ke "anna, vastra mAtrano' upayoga karanAra zrI jinezvara devanA bhakta mRga nAme brAhmaNa zrAvaka kozaLa dezanA saMgata nAmanA gAmamAM rahetA hatA. tevI ja tene madirA nAme patnI hatI, ane "vAsaNI" nAme putrI hatI. eka divase mRga zrAvake (patnIne) kahI dIdhuM, ke"Aje deva nI naivedya pUjA)ne mATe rasoI banAvo. kema ke- zrI AgamomAM-pUjA cAra prakAranI kahI che tIrthakara eTale zrI arihaMta prabhu. teonI bhakti karavI ja joIe, ane te bhakti, pUjA tathA vaMdanA vagerethI thaI zake che. ane pUjA paNa-puSpapUjA, AmISI (naivedha) pUjA, stuti pUjA ane pratipatti pUjA. ema cAra prakAre yathAzakti karavI joIe." ema kahyuM. "AmAM, pratipatti pUjA eTale AH (vaDIla-deva-guru-zAstra) puruSanA upadezanuM-AjJAnuM-yathAsaMbhava pramANe pAlana karavuM." te vAre e pramANe sAMbhaLyA pachI "puSpapUjA karatAM naivedyapUjA zreSTha che." ema samajIne teNe deva nI naivedya pUjA) mATe bhojana taiyAra karyuM. tevAmAM "sAkSAt mokSanA mArgarUpa hoya tevA sAdhu mahArAjAo padhAryA. ane "huM pratilAbhu, huM pratilAbhu." evA bhAvathI traNeya ekaThA thaI gayA, ane vadhatA zubha bhAve karIne te traNeya muni mahArAjAone vahorAvyuM. muni mahAtmAo paNa "teonA zubha bhAvanI vRddhi thAya." mATe kAMIka vahore che-le. che. 1-2" 10 biyane-denAra ane lenAra banneyane. be doSo-adattAdAna ane devadravyano upabhoga, e be doSI samajavA.] 11 anna, vastra mAtrano ja upayoga karavo. alpa kharcathI saMtoSapUrvaka jIvanAra. 12 AmISa-thaI=naivedya pUjA-stuti (bhAva) pUjA AmISa-zabda 1 AkarSaNa arthamAM puliMga che, pulliMga ane napuMsaka liMge bhogavavA lAyaka vastu, saMbhoga, lAMca, ane mAMsa arthamAM paNa che. medinI koSamAM-SAtta vargamAM 13 deva mATe-mukhyapaNe gauNa paNe to-potAnI nizrA paNa che jema-kanyA pitAnI paNa gaNAya che, ane tenA patinI paNa gaNAya che. jo tema na hoya, to adattAdAnano doSa lAge che. meo A0 ahIM-mukhyapaNAno ane gauNapaNAno bheda che. gauNapaNe potAnI nizrA paNa che. mudri) Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devaadidrvyvyaakhyaa| [gAthA-2 atra- vizeSA-'rtho bRhat-kalpa-bhASyato bhAvyaH :to pUA-dANa-phaleNevaM tiNhaM pi tesiM saMjAyaM / rAya-kule bhoga-phalaMjammama (mmaM. "a) ho pUa-mAhappaM!" // 1 // tathA vidhi-niSedha- spaSTate / tava-NiyameNa ya mukkho, dANeNa ya hu~ti uttamA bhogA / deva-'caNeNa rajaM, aNasaNa-maraNeNa iMdattaM // 2 // " tataH" bhavA-'ntare ca mRga-dvijA-''dayo mukti prApuH / iti / " ata eva "pUjAtaH prAga deva-pUjA-satka-sva-candana-bhAjanAt pAtrA-'ntare hasta-tale vA gRhIta-candanena kRta-bhUSaNaH zrAddho devAna'rcayet / tathA sva-gRha-dIpo'pi- deva-darzanA-'rthameva devA-'gre AnIto deva-satko na syAt / tathA devA-'gre- DhaukitaM ___14naivedya-pAtrA-''dikama'pi deva-satkaM na syAt / tathA "ucita-navyA-'nna-pakvA-'nna-phalA-''de:devasya puro DhaukanaM sAdho-nimantraNaM ca vinA, svayama'-grahaNam / " iti yAvajIva-niyame sati tada-'-karaNe niyama-bhaGgaH 14 - naiveyapAtrA''dikam = (naivedyasya pAtra0) / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-2] devAdidravyonI vyAkhyA A viSenI vizeSa samaja bRhatkalpa-sUtranA bhASyamAMthI samajavI "tethI, e prakAre prabhu) pUjAnA tathA muni) dAnanA, ema bannayanA phaLarUpe te traNeyanA janma bhogarUpa phaLothI bharelA rAjakuLamAM thayA. "aho ! pUjAnuM keTaluM badhuM mAhAbhya che? 1" tathA tapa ane niyamo-vato-e karIne mokSa maLe che, dAna karIne uttama bhogo maLe che, devapUjAe karIne rAjya maLe che, ane anazanapUrvakanA maraNa karIne indrapaNuM maLe che." 2 tyAra pachI"keTalAka bhavo bAda te mRga brAhmaNa vagere (traNeya) mokSa pAmyA che." ja (upara jaNAvyA) te (kAraNo) thI jinapUjA karatAM pahelAM devanI pUjA karavA mATe taiyAra karelA potAnA kesara) caMdananI vATakImAMthI bIjI vATakImAM athavA potAnI hathelImAM caMdana juduM laIne, tenAthI tilaka) bhUSaNa karIne zrAvake devapUjA karavI joIe. vaLI, potAnA gharano dIvo devanA darzana karavA mATe lAvavAmAM Avelo hoya, to te dIvo devano deva dravyarUpa banI jato nathI. che tathA, devanI AgaLa dharAvavAnA naivedya lAvavA mATenA (gharanA) vAsaNo vagere devanA (dravyarUpa) banI jatA nathI. che tathA, koIe jAvajIva sudhIno evo niyama karyo hoya, ke "navA anna, pakvAnna, navAM phaLa vagere zrIdevanI AgaLa dharAvyA vinA ane muni mahArAjazrIne vahorAvyA vinA vAparIza nahIM." ane jo tenuM pAlana na kare, to niyamano bhaMga thAya. 14 jemAM naivedya va. mUkIne dharavAmAM Ave, te vAsaNo vagere (naivedhanuM pAtra) [A upalakSaNAtmaka samajavuM. tethI, ema bIjI paNa aneka cIjo samajI levAnI hoya che. vastu bhaktithI dharavAmAM Ave, tenA sahakAramAM je hoya, te vastuo devadravyAdika rUpe na bane. e bhAvArtha che. saMpAdaka). Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 devaadidrvyvyaakhyaa| [gAthA-2 - niyamA-5-bhAve tu tada-'nivedane bhakti-bhaGgA-''zAtanA syAt / "na tu deva-dRSTaM deva-satkam" tena na deva-dravya-bhakSaNa-doSa-prasaGgaH / " ityA''di-vidhi-niSedha-vAdo'pi ghaTate / iti // 2 // Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-2] devAdi dravyonI vyAkhyA 10 ane jo evo koI niyama na rAkhyo hoya, chatAM deva gurune na dhare, to bhakti na sAcavavA rUpa (teonI) AzAtanA thAya. | paraMtu "devanI sAthe e rIte saMbaMdhita thavA mAtrathI, devanuM (deva) dravya na thAya. ane tethI, devadravyanA bhakSaNano doSa lAge nahIM." | e vagere rIte-vidhi (deva-dravya vagere kyAre kahevAya ? te)nI ane niSedha (deva-dravya vagere kyAre na kahevAya ? te)nI vicAraNA (barAbara) ghaTAvI laI, samajavI. (zAstrokta vidhi ane niSedha barAbara ghaTAvIne-mApIne yogya samajapUrvaka nirNaya levo. ke "kaI vastu kyAre deva dravyAdikapaNe kahevAya ? ane kyAre na kahevAya ?") 2 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 saptadvArANi / [ gAthA-3 dvAra-sapta 1 atha kopkrmH| sapta-dvAraiH devA-''di-dravya-prarUpaNAM darzayati :bheyA-vuDDI-NAso guNa-dosA pAyacchitta-diTTha'ntA / eehiM duvArehiM, eassa parUvaNA NeyA // 3 // ___ "bhaiya0" tti tatrasapta-dvAra-svarUpam / 1. zaikSa-'zikSA-prayojakA dravya-prakArAH bhedAH / 2. samyak-cintA-pUrvA sva-dhanA-''di-prakSepa-vidhinA tadu-pacitiH vRddhiH / 3. lobhA-''dyudayodIrita-bhakSaNo-pekSaNA-''dinA tad-dhAniH vinaashH| 4. tayoH karaNa-vAraNA-''dinA puNyA-'nubandhi-puNyA-''delabhiH guNaH / 5. tad-vinAzodvelita-pApA-'nubhAvaH=doSaH / 6. 'tad-vizodhako'nuSThAna-vizeSaH prAyazcittam / 1 . upadeza-kRta-karmA-'bhyAsaH-zikSA / 2 . tadupacitiH sa-bheda-mUla-dravyasya / 3 . lobhA-''yudaya0 = jJAnA-55varaNA-'ntarAya-pramAda0 / 4 . udIrita0= pravRtta / 5 - karaNa-vAraNA-''dinA= [vRddheH karaNam, vinAzasya vAraNam // 6 - udvelita0 varddhita, chA0, puSTa, me0 7 . tad-vizodhakaH= [doSa-vizodhakaH / / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S gAthA-3]. bheda vagere sAta dhAro $ devAdika dravyano vicAra ja sAta muddAo dvArA karavAno che, te sAta dvArA) have batAvavAmAM Ave che bheyA-buddI-NAso guNa-dosA pAyacchitta-diTTha'ntA / eehiM duvArehiM eassa parUvaNA NeyA // 3 // bhedo,' vRddhi nAza guNo" doSo, prAyazcitto ane dRSTAMto, e sAta dvAroe karIne, e (devAdika dravyonI prarUpaNA-samajUtI-barAbara meLavavI.3" "meca0" tti je te (sAta dhAro)mAM 1. ziSyane zikSA-bodha-thavAmAM sahAyaka thAya te rIte dravyonA mukhya ane peTA) prakAro jemAM batAvAya, te-bheda dvAra. 2. sArI rItanI sAra-saMbhALa rAkhavApUrvaka potAnI taraphathI ane bIjA taraphathI AvatuM) dhana vagere umeravA dvArA vidhipUrvaka temAM vadhAro karavo,te vRddhidAra. 3. lobha vagere AMtarika zatruonA-kaSAyonA-udayanA baLathI jAgatI (te dravyonAM bhakSaNa-upekSA vagerenI vRttithI hAni pahoMcADavI (ghaTADo karavo-vRddhimAM rukAvaTa pahoMce tema karavuM, te vinAza dvAra. 4. te bethI-eTale ke vRddhi karavI ane hAni rokavI vagerethI puNyAnubaMdhI puNya (azubha-Azravanirodha, saMvara, tathA nirjarA) vagereno lAbha maLe, te guNakAra. 5. te dravyonA vinAzathI udbhavatAM pApono prabhAva anubhavavAno prasaMga Ave, te doSadvAra. 6. lAgelA doSonI zuddhi mATe khAsa prakAranAM je anuSThAna karavAmAM Ave, te prAyazcittadvAra. 1 upadezane anusAra AcaraNa karavAnAM kAryo karavAnI Teva pADavI te zikSA. 2 bhedopUrvakanAM mULabhUta dravyomAM. zAnAvaraNIya karma, aMtarAya karma, pramAda. 4 prerAyelI. 5 karavA ane rokvA vagerethI vRiddhi karavI, ane nAza rokavo.] ulita eTale-vadhArela. chA, puSTa. me0 tenI zuddhi karanAra [doSo dUra karI zuddhi karanAra.] 7 Jair ducation International Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prarUpaNAvaiziSTayam / 8 9 10 11 - - 7. saptadvArANi / kramAt guNa-doSayoH pravRtti - nivRtti - dADharyA 'rthaM nirUpita mudAharaNam = dRSTA 'ntaH / [ gAthA-3 ' dvAraiH etasya = devA ''di-dravyasya 7 etaiH = buddhi-sthaiH 10 prarUpaNA - yA = samyag - jJAna - viSayI - kAryA / yataH 11. "samyag - jJAnata eva samyag - " prarUpaNA pratipattizca bhavati " iti bhAvaH ||3|| pravRtti - nivRtti-dA-'rtham = [ guNa-pravRtti-dADharyA 'rtham doSa-nivRtti- dADharyA 'rtham ] / dvAraiH = [ vyAkhyA'Gga-nirUpaNa - sva-rUpaiH ] / prarUpaNA = [sva-rUpa-vyAkhyAna-rUpA ] [samyak-prarUpaNA, samyak-pratipattizca ] Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-3] bheda vagere sAta vAro 7. guNamAM pravRtti karavAnI ane doSo karatAM aTakI javAnI manovRtti majabUta thAya, tevA-guNa ane doSane lagatAM udAharaNo ApavAM, te daSTAMtadhAra. che A sAta dvArA manamAM barAbara ThasAvI laI, e devAdika dravyonI vicAraNA' bahu ja sArI rIte samajI levI joIe. ja eTale-bhAvArtha e che, ke sAcuM jJAna thAya, to ja sAcuM samajAvI zakAya che, ane to ja sAcI samaja'' Ave che." 3. (je je prakaraNamAM upara jaNAvelA sAta mukhya muddAopUrvaka devAdika dravya vicAravAmAM AvyAM che, te vicAravAno prakaraNo tenAM dvAra che.) 8 pravRttimAM ane nivRttimAM daDhatA lAvavA mATe guNomAM pravRtti karavAnI daDhatA lAvavA mATe, ane doSo dUra karavAmAM rukAvaTamAM deDhatA lAvavA mATe.J. 9 tAro eTale-vyAkhyA karavAnA vibhAgonuM-aMgonuM-nirUpaNa karavAnA sAdhanarUpa. 10 prarUpaNA-eTale svarUpanI vyAkhyA karIne samajAvaTa rU5.] 11 siAcI samaja eTale-sAcI samajAvaTa ane sAcI samaja.] Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 bheda-dvAropakramaH / 1 atha uddezA - 'nukrameNa bheda - sva-rUpam / uttara-bhedAH / 1 2 34 * - taM yaM paMca - vihaM ceiya- davvaM ca gurua-davvaM ca / NANaM sAhAraNagaM dhammaM, patteyaM taM ti - vihaM // 4 // 1 - bhedadvAram / // 1 - bheda-dvAram // mUlottarA - 'Adi-zabda - niyamitaM mUlottarA - 'nvitaM bheda - dvAramAha : "taM NeyaM 0" iti + tad = devA - ''di- dravyam jJeyam paJca-vidham = 'nizrA-viSaya- bhedAt paJca-prakAram / tad yathA 1 tathA 1. caitya-dravyam, 2. guru- dravyam, 3. jJAna- dravyam, 4. sAdhAraNa-dravyam, 5. dharma- dravyam ca / Adi0 = [ dvitIya-gAthA - nirdiSTa0 || tad = mUla-bheda - bhinnaM devA-''di- dravyam pratyekamU tri-vidham = jaghanyA-''di-bhedena tri-prakAraM bhavati / 'nvitaM = [mUla-bhedA'nvitam, uttara-bhedA'nvitam ]1 [ gAthA-4 bheda-dvAram = [bhedA-S'khyaM dvAram ] nizrA - viSaya - bhedAt = [nizrAyA viSayabhedAt ] Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-4] 1. bhedavAra 1luM bhedadvAra je pahelI tathA bIjI gAthAmAM vAparelA) Adi' zabdathI khAsa sUcita karavAmAM AvelAM dravyonA mULabhedo ane peTAbhedo batAvavA dvArA uddezanA anukramathI AveluM bheda nAmanuM paheluM dvAra samajAvavAmAM Ave che taM NeyaM paMca-vihaM ceiya-davvaM ca gurua-davvaM ca / NANaM sAhAraNagaM dhamma, patteyaM taM ti-vihaM // 4 // "te dravya) pAMca prakAre jANavuM- caitya(deva)dravya,' gurudravya, jJAnadravya, sAdhAraNadravya ane ane dharmadravya. te dareka paNa traNa traNa bheda hoya che." 4 "taM devaM." ti te devAdi dravya jANavuM pAMca prakAre nizrA karavAnA viSayabhUta pAMca nimitto eTale ke je pAMca nimittone anulakSIne-dravyonI nizrA karavAmAM Ave-jemane jemane mATe ApavAmAM samarpita karavAmAM Ave (mukhya) te dravya, pAMca prakAre che. te A rIte - 1. caityadravya, 2. gurudravya, 3. jJAnadravya, 4. sAdhAraNadravya. 5. dharma dravya. uparAMta, te=mULabheda rUpa devAdika dravyo dareka traNa prakAre che=jaghanya vagere bhede karIne traNa prakAre hoya che. [1 Adi zabda [bIjI gAthAmAM vAparelo che.] 2 mULa ane peTA bhedo mUiLa bhedoyukta, ane peTA bhedo yukta 3 [bheda nAmanuM paheluM) dvAra] 14 nizrAnA viSayanA bhedathI Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 1 - bhedadvAram / [ gAthA-4 caitya-dravyasva-rUpam / 1 ayaM bhAvaH caityasya arhad-bimbasya nizritam dravyam="deva-dravyam" itya-'rthaH / atra- 5"caityaM jinaukastad-bimbe, caityo jin-sbhaa-truH|" iti-haima-vacanAtsa-parikara-prAsAdo "vAstu-rUpatvena deva-dravye'ntarbhUtattvAt pRthag noktaH, iti / tica yathA-'haM-'mUlyA-''dya-'pekSayA tridhAH 1. jaghanyam 2. madhyamam 3. utkRSTaM ca / tatra- 1. naivedya-mRd-vaMzopakaraNA-''di jaghanyaM dravyam / 2. vastra-dhAtu-kASTha-bhAjanopakaraNa-catuSpadA''di __ madhyamaM dravyam / 3. kanaka-rUpya-mauktika-vAstu-kSetrA-''di utkRSTam / caity-drvy-bhedaaH| 5 - caityama= ["caityaM mRtaka-caitye syAccitA mRtaka-citAva'pi / caityaM jinaukastada-bimba, caityo jina-sabhA-taruH / / " zrI-haimA-nekArthaH sarga 2 zlo0 356] "caityamA-''yatane buddha-bimbe'pyuddizya pAda-pe" iti-rudra-vacanAt / [De0] 6 . vAstu= [vAstu-rUpatvena nivAsasthAna-sva-rUpatvena] / 7 . mUlyA-''dya-upekSayA parimANA-'pekSayA / 8 . naiveya0 = 'nnAdi, [me0]| Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-4] 5 678 1. bhedadvAra | "bhAvArtha e che, ke 1. caityanIarihaMta prabhunA pratimAjInI nizrAnuM dravya-te "devadravya." ema artha samajavo. A prasaMge- "caityuM binaustaGga-vimyuM, caityo bina-sabhA-taphaH / '' A pramANe kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanA anekArthakoSamAM batAvela che. tethI, parikara sAthenuM eTale ke potAnA parivArapUrvakanuM jinamaMdira paNa zrI pratimAjI mATenuM vAsturUpa sthAna hovAthI, tene lagatA dravyano paNa devadravyamAM ja samAveza thaI jato hovAthI judo bheda gaNAvyo nathI. tenA yogya kiMmata-mUlya-vagerenI apekSAe jaghanya, madhyama, ane utkRSTa, traNa bhedo batAvavAmAM AvelA che. temAM-1, naivedya, mATI tathA vAMsa vagerenAM upakaraNo, te jaghanya dravya. 2 vastra, (lokhaMDa, pittaLa, vagere) dhAtuonAM vAsaNo, lAkaDAnAM upakaraNo-sAdhano, copagAM pazuo vagere madhyama dravya. 3. sonuM. rUpuM, motI (vagere jhaverAta), ghara-makAna, khetara, vADI, vagere utkRSTa dravya. 14 caitya [maraNa pAmelAnI smRtimAM baMdhAvela sthAna te caitya kahevAya che. citA eTale mRtakanI citi-eTale mRtakane bALavA mATe saLagAvavAmAM Avela agnisthAna caitya eTale jinamaMdira, jinapratimA, ane caitya eTale jinezvaradevanI sabhAnuM (samavasaraNamAM je vRkSa hoya che, ke jenI nIcenA siMhAsana upara zrI jinezvaradeva birAjamAna thaI dharmadezanA Ape che, te] vRkSa. [zrI haimaanekArthakoSa. sarga 2. zlo0 356] caitya zabda Ayatana-maMdira arthamAM che. buddhanI pratimA arthamAM che; ane upadezanA vRkSa arthamAM paNa che." A pramANe rUdranA koSamAM che. De [pahelAnA upAzrayanI pratamAM A pramANe vizeSa che. ghaNA vaidika vidvAno bhUtakALamAM jaina dharma ane bauddha dharmano bheda samajI na zakavAthI, banneyane ekarUpe samajatA hatA.] uddizya-pAdape-zabdano artha upadeza vRkSa apekSita hoya, ema jaNAya che. ] vAsturUpa-nivAsasthAna rUpa. mUlyanI-kiMmatanI apekSAe naivedya-anna (AhA2) vagere. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 1 - bhedadvAram / [ gAthA-4 2 evam yathA-sambhavamguru-dravyA-''di- guru-dravyaM bhAvyam / sva-rUpam / 3 "bhImaH" -iti- "bhIma-senaH" nyAyAtjJAnam-jJAna-dravyam "pustaka-dravyam" itya-'rthaH / 4 tathAsAdhAraNa-dravyam="caitya-pustakA-deg''pad-gata-zrAddhA-''disamuddharaNa-yogyam / "Rddhi-maca-chAvaka-mIlitaM bhANDA-''gAra-rUpaM 11"kSetra-dravyam" itya-'rthaH / tada'pipUrvavat tridhA bhAvyam / 5. dharma-dravyam= prAyaH sAdhAraNa-dhiyAcaityA-''di-14(dvAdaza)- dharma-sthAneyathA-zakti vyaya-nimittam 15pratijJAtaM dravyam / 9 . caitya0 =jina-gRhaM pratimA ca, me0] bimbaM prAsAdazca, [A0 chA0] / 10 - Apad-gata0 =tatrA'pi sIdat-pade vyApAritama'pi vizeSa-lAbhAya iti / [saM0] / 11 - kSetra dravyam0 kSetra-padaM saptasu rUDham / [me0] kSetratvaM ca saptAnAM rUDhameva [dharma-saMgrahe] / 12 - dharma-dravyam= ["dharma-vRddhi-dhiyA dravyam= dharma-dravyam" iti smbhaavyte]| 13 - sAdhAraNa-dhiyA atra bhakti-pAtrA-'nukampA-''di-anyatarA dhIH kArya-kAle, sAdhAraNa dhInizrAkAle / [De0] / 14 . [dvAdaza] =bhakta-parijJA-'nusAreNa [nava] sthAnAni, rAja-praznIya-yoga-zAstra-'nusAreNa ___anukampA-padaM / paJcAzakA-'nusAreNa pauSadha-zAlA-'mAri-padaM / [De0] / 15 - pratijJAtaM= dharma-vRddhi-dhiyA me0] [dharma-vRddhi-rUpa-sAmAnya-dhiyA] / . pratijJAtaM sAkSAt paramparayA vA, [A0] / 16 - dravyam-nANakA-''di / [me0 chA0 De0] / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-4] 1. bhedavAra 15 2. e prakAre, saMbhave te pramANe gurudravya=viSe paNa samajI levuM. 3. jema "bhIma" zabda uparathI "bhImasena" samajI zakAya che, tema jJAna" zabda uparathI "jJAna-dravya" samajI levuM. eTale ke- "pustakonuM dravya." 4. sAdhAraNa dravya=caitya, pustaka, ApattimAM AvI paDelA zrAvako vagereno uddhAra karavA mATenuM dravya, eTale ke-zrImaMta zrAvakoe ekatra kareluM "kSetradravya - (uparanAM mukhya dravyone lagatAM judAM judAM khAtAMonuM dravya." te paNa upara pramANe traNa prakAranuM samajavuM. 5. dharmadravya= koI paNa khAsa khAtAnA nAma vinA) ghaNe bhAge sAmAnya samajathI jina caitya vagere bAra') dharmasthAnomAM potAnI zakti pramANe vAparavA mATe je dravya mAnyuM TharAvyuM, nakkI karyuM, kabUlyuM, ke juduM kADhyuM hoya, te. 9 caitya-jinamaMdira ane zrI jina pratimA meo pratimAjI ane maMdira A0 chA0. 10 temAM paNa sIdAtA kSetramAM vAparavAmAM Ave, to vizeSa lAbhane mATe thAya che. De0 A aMge prathama AvRttinA saMpAdakazrIe atre rajU karela viziSTa vicAraNA juo pariziSTa-8 peja-144 upara. 11 kSetradravya-kSetra zabda sarva (sAta) kSetramAM rUDha che. me0 kSetrapaNuM sAtamAM ja rUDha samajavuM-dharmasaMgraha. dharmadravyaH "dharmamAM vadhAro karavAnI buddhithI je dravya hoya, te dharmadravya." ema vyAkhyA saMbhave che. 13 sAdhAraNa buddhithI je dravya hoya te sAdhAraNa dravya. ahIM kArya vakhate-bhaktipAtra, ane anukaMpA vagere buddhimAMnI koI paNa buddhinA khAtAmAM je dravya vaparAya, ane nizrA karatI vakhate sAdhAraNa buddhi rAkhavAmAM AvelI hoya, te sAdhAraNa dravya (10) (bAra)-bhaktaparijJA nAmanA zrI pannA sUtrane AdhAre nava sthAno che. rAjapraznIya - yogazAstrane anusAre anukaMpAsthAna vadhAravAthI 10 sthAno che. zrI paMcAzakane anusAre pauSadhazALA ane amArI (e be) sthAno vadhAravAthI 12 sthAno thAya che. (o)(30) 15 dharmamAM vadhAro thavAnI buddhithI pratijJAta karyuM hoya (meo) [TharAvyuM hoya, nakakI karyuM hoya, kabulyuM hoya, ke juduM kADhyuM hoya vagere rIte samajavuM.), eTale ke "dharmamAM vadhAro thAya" e buddhithI TharAvyuM hoya. pratijJA be prakAre thAya che, sAkSAt pratijJA ane paraMparAe pratijJA (Ao) 16 dravya eTale nANuM vagere (meLa chADeo) Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 1 - bhedadvAram / [gAthA-4 17tada'pi 18tridhA / "evam sAdhAraNa-dravya vyAkhyA paJca-daza-bhedAH syuH" itya-'rthaH / + atraekatve sati aneka-sambandhitvam-sAdhAraNatvam / taca 19niyata-kartR-viSayA-'pekSayA / sAdhAraNadravya dharmadravyabhedaH / 20uttaraM tu a-niyatobhayA-'pekSayA ca bhedyam / 17 - tada'pi nizrA-sthAnam, [me0 chA0 De0] 18 - tridhA parimANA-'pekSayA, [me0] 19 - niyata-kartR-viSayA-'pekSayA nizrAkAle kAryakAle cA'vaSTambha-dhIreva prayojikA me0] atrabhakti-anukampA-''dya-'nyatarA dhIH kArya-kAle prayojikA, nizrA-kAle ca sAdhAraNA-dhIH prayojikA | [A0] [niyata-kartRkA-'pekSayA nizrA-sthAna-rUpa-niyata-viSayA-'pekSayA ca] / 20 - uttaraM-dharma-dravyam, 21 - ubhayA-upekSayA= [a-niyata-kattRkA-'pekSayA, a-niyata-nizrA-sthAna-rUpa-viSayA-'pekSayA ca] / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-4]. 1. bhedadvAra te paNa traNa prakAre che. che e prakAre, pAMceyanA traNa traNa bhedo gaNatAM paMdara bhedo thAya che." che emAM- (sAdhAraNa dravya ane dharmadravyamAM) bhaMDoLa eka hovA sAthe prathamanAM traNa dravyonA ja judAM judAM kSetromAM-khAtAMomAM vAparavAnI apekSA rAkhI hoya, te te kSetronuM) sAdhAraNapaNe samajavuM. temAM, sAdhAraNa dravya utpanna karanAra amuka cokkasa varga hoya che, ane teno vaparAza paNa amuka cokkasa bAbatomAM ja karI zakAto hoya che, tethI te, tenI pachInA (dharmadravya) karatAM juduM paDe che. tyAra-pachInA dharmadravyanI utpatti ane vaparAza e banneya" aniyata-amuka amuka cokkasa bAbatomAM vAparavAnuM khAsa (pahelethI) TharAvela na hovAthI-eTalA pUratuM te sAdhAraNa dravya karatAM), juduM paDe che. 17 te nizrA sthAna paNa (meLa chADe) 18 traNa prakAre H pariNAmanI apekSAe. (me0) 19 khAsa prakAre cokkasa nakkI karanAra kartA ane niyata viSayanI apekSAe, eTale ke temAM nizrA karatI vakhate ane vAparatI vakhate, je jAtanI buddhi-samaja-khAsa saMkalpa-karavAmAM Avela hoya, te khAsa prayojikA hoya che. eTale "A amuka dravya" ema nakkI karavA, samajavA ane vAparavAmAM e yogya doravaNI Ape che. (meo) ahIMbhakti, anukaMpA vageremAMthI koIpaNa prakAranI buddhi kAryakALe eTale ke vAparatI vakhate doravaNI Ape che, ane nizrA karatI vakhate sAdhAraNa buddhi nirNaya karI Ape che. (A0) khAsa sthAnomAM vAparavAnI apekSAe ane nizrAsthAna rUpa niyata khAsa viSayanI apekSAe. ema be apekSA samajI zakAya che. siAdhAraNa dravyamAM-sAdhAraNa dravya tarIke kADhatI vakhate ke ApatI vakhate-nizrA karatI vakhate-sAdhAraNa buddhi mukhya hoya che. ane te dravya vAparatI vakhate-sAdhAraNanA judA judA sAta kSetra judA judA samajIne te dravya vAparavAnuM hoya che. ApatI vakhate bhale sAdhAraNa dravya-evuM nAma rAkhyuM hoya paraMtu vAparatI vakhate sAta alaga alaga samajavAM joIe. ema bhAvArtha samajAya che. saM0] 20 tyAra pachInuM eTale dharmadravya samajavuM. 21 banneya rIte - eTale. nizrA paNa pahelethI nakkI na karAI hoya, ane vaparAza karatI vakhate paNa cokkasa karavAmAM na Ave. ema banneya rIte aniyata apekSA [dharmadravyamAM hoya.] Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 22 - 223353 24 - - 23 nizrA-kAle= "nizrA-kAle- pravartaka- dhI-bhedAd, viSaya- bhedAd vA bhedyam, kArya-kAle- pravartaka-dhI-bhedAd viSaya-bhedAd vA bhedyam, itya- 'rthaH ] / - 22 1 - bhedadvAram / 'athavA 23 nizrA - kAle kArya-kAle vA, pravarttaka- dhI-bhedAd 24 viSaya-bhedAd vA 25 sarvatrA'pi bhedaH - sva-dhiyA sphuTaM bodhyaH / athavA= ["paJca-dravya-rUpa-mUla-bheda - sapta- kSetrASStmaka-sAdhAraNa-dravya-dvAdaza-kSetrA-SStmaka-dharma-dravyANAM madhye yathA jJAna- dravyaM triSu sthAneSu samAyAti teSu ko bhedaH ? mUla-dravye - jJAnadravyam sAdhAraNe dharma-dravye cA'pi / athavA - jina-pratimA-mandiratayA deva-dravyama'pi triSveva sthAneSu punaH punaruktam / tatraH ka AzayaH ? ityA-''zaGkAyAH sarvatra nivAraNAya samAdhAnam / tena-sAdhAraNa-dharma-dravyayorbhedasya samAdhAnA-'ntaraM ca] / viSaya-bhedAdvA / ["viSaya - bhedAd vA bhedyam" itya- 'nvayaH ] | sarvatrA'pi-paJca-dravyeSu, [ gAthA-4 sapta-kSetrASStmaka-sAdhAraNa-dravye, dvAdaza-bhedA''tmaka-dharma-dravye ca] | Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-4] 1. bhedadvAra 1 7 che athavA bIjI rIte - nizrA karatI vakhate- (amuka kArya mATe vAparavAnuM TharAvatI vakhate) athavA, vAparatI vakhate vAparanAranA mananI samajanA nirNaya uparathI, athavA vAparavAnI judI judI bAbato uparathI, ema dareka ThekANe pAMceya dravyomAM judApaNuM, potAnI buddhithI spaSTa rIte samajavuM. | (sAdhAraNa dravya sAta kSetro pUratuM niyata hovAnuM samajAya che, ane dharmadravya aneka dhArmika kAryo pUratuM-sarvasAmAnya dhArmika kAryomAM vAparI zakAya, tevI rItanI samajathI ekatra thayeluM hoya che. lAgA, vepAranA naphAmAM bhAga, milkatamAM bhAga vagerethI utpanna thayeluM hoya che.) 22 athavA bIjI rIte ahIM vicAravAnuM e che ke- pAMca mULa dravyo, temAM sAta kSetrarUpa cotho bheda sAdhAraNa dravya, ane bAra kSetrarUpa pAMcamo bheda dharmadravya che. te traNeyamAM zAnadravya Ave che, to e traNeya prakAranA jJAnadravyamAM pharaka zo? e ja pramANe-devadravya mULabhedamAM gaNAvela che. jina pratimAjI ane jinamaMdira rUpa pahelA devadravyanA sAdhAraNa dravyamAM be bheda gaNAvelA che to temAM pharaka zo ? A prazno saheje uThe tema che. tethI upara kaheluM samAdhAna dareka ThekANe lAgu karI levuM. jema ke- 1 - sIdhI nizrAthI devadravya-jJAnadravya -ke gurudravya vagere pahelethI ja nakkI karavAmAM Avela hoya che, te mULa bhedanA dravyamAM gaNAya. sAdhAraNa TharAvyA pachI sAta kSetramAM vecatI vakhate devadravya tarIke vaparAya, e ja pramANe-dharmadravya tarIkenI eka sarva sAmAnya nizrA hoya che, je vAparatI vakhate, je dhArmika kAryamAM vAparavuM hoya, temAM vAparavAmAM Ave. te dharmadravya tarIkenI nizrAnuM dravya gaNAya che. pAMcanA-sAtanA-bAranA peTA bhedo ghaNA hoya che. A rIte judI judI mAnasika apekSAe naya bhedanI apekSAe judApaNuM che. A aMge prathama AvRttinA saMpAdakazrIe atre rajU karela vizeSa vicAraNA jUo pariziSTa-8 peja-147 upara. 23 nizrA karatI vakhate [nizrA karanAranI judI judI saMkalpa-samaja-ne lIdhe, athavA nizrA karavAnA judA judA viSayo-vAparavAnAM kSetro-darekane judA judA (bhedathI)-potAnI buddhithI samajavA, ane kAryakALa eTale vAparatI vakhate-prAyaH vAparavAnI judI judI samajane lIdhe, athavA vAparavAnA judA judA viSayo hovAthI, darekane potAnI buddhithI judA judA samajavA. A bhAvArtha che.] A aMge prathama AvRttinA saMpAdakazrIe atre rajU karela vicAraNA jUo pariziSTa-8 peja-15ra 24 [viSayavAra juduM juduM dravya samajavuM.] 25 sarvatra eTale pAMceya dravyomAM siAtakSetra rUpa sAdhAraNa dravyamAM ane 12 bheda rUpa dharmadravyamAM paNa viSayabhedathI samajavuM.] [12, dharmadravya 7 kSetro ke je sAdhAraNa dravyanA bhedamAM gaNAvyA che, te sAta, 8 nizrAkRta, 9 (kAya) kALa- (vAparatI vakhate) kata, ke amuka vakhate ja vAparavuM (2) 10 pauSadhazALA, 11, amArI, ane 12 anukaMpA.]. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 1 - bhedadvAram / [gAthA-4 tathA - atra - jaghanyA-''di-dravya-vistAraH vRddhi-nAza-prAyazcitta-vivaraNA-'vasare vakSyate // 4 // // iti samAptaM prathamaM bheda-dvAram // 26 - vakSyate- 12-gAthAyAm-vRddhi-dvAre 13-20-gAthAsu - nAza-dvAre 58-59-gAthayoH prAyazcitta-dvAre ] Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-4] 1. bhedadvAra jaghanya-vagere dravyonI vistArathI samaja ApavAnI ahIM jarUra che kharI, paraMtu vRddhi, nAza ane prAyazcitta dvAranI vistArathI samaja ApatI vakhate, te samajAvIzuM.264. 1 - bhedadvAra samApta 26 samajAvIzuM - [1 vRddhikAramAM- 12mI gAthAmAM, 2 nAzadvAramAM 13thI 20gAthA sudhImAM, 3 prAyazcitta dvAramAM 58-59mI gAthAmAM A aMge prathama AvRttinA saMpAdakazrInI vizeSa noMdha pariziSTa-8peja-153 upara jUo. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 - vRddhidvAram / adhikaarii| [gAthA-5-6 // 2 vRddhidvAram // atha caityA-''didravyavRddhaya'dhikArinirUpaNam "eSAM vRddhau vakSyamANaM (gAthA-21=25) sat-phalamudeti" iti vRddhi-dvAra-nirUpaNA-'rtham caitya-kAraNA-'dhikAri-guNopalakSaNena paJcAzaka-gAthAbhyAm Adau sAmAnyataH 'tada-'dhikAriNaM nirUpayati :ahigArI ya giha-ttho suha-sayaNo vittamaM juo kula-jo / a-khuddo dhii-balio, maimaM taha dhamma-rAgI ya // 5 // guru-pUA-karaNa-raI, sussUsA- ''i-guNa-saMgao ceva / NAyA'higaya-vihANassa, dhaNiyamA''NA-pahANo ya // 6 // [paJcAzaka-7 gAthA 4-5] adhikAri "ahigArI0" tti, "guru-pUa0" tti / sva-rUpama / atrautsargataHI-dRga-guNo gRha-sthaH prAyaH adhikArI devA-''di-dravya-vRddhi-kartA "jinairuktaH" 1 . [vRddhya-'dhikAriNaM] / 2 . [atya-'rtham / ] Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. vRddhidvAra - adhikArI 2 juM vRddhidvAra $ "e pAMceya dravyomAM vadhAro karavAthI (21mIthI 25mI gAthA sudhImAM) batAveluM uttama phaLa prApta thAya che." tethI prasaMga prApta vRddhi karavAnA dvAranI samaja ApatAM pahelAM gAthA-5-6 ] 1. adhikArI | derAsara karAvavAne ke zrI jinapratimAjI bharAvavAne yogya adhikArInA guNo zrI paMcAzakamAM nIcenI be gAthAothI jaNAvyA che, tene upalakSaNa (bIjI paNa evI bAbatomAM e guNone, yogya adhikArInI sUcanA) rUpa samajIne,sAmAnyathI prathama (vadhAro karanAra) 'adhikArInuM svarUpa samajAvavAnI zarUAta karavAmAM Ave che, bahirI ya nihantyo, suddaDha-sayaLo vittama, gulo, huta-kho / a-vuddo dhik vanio, mama, taha dhammu-rAgI ya ArA guru-pUJA-raLa-rarpha, dusUtA-kapha-muLa saMco ceva / bAyADadiya-vijJALasa, vaidhaLiyamALA-pahALo ya // 6 // (paMcAzaka 7. gAthA. 4-1.) "(potAne) anukULa kuTuMbakabIlo dharAvanAra, dhanavAna, sanmAna yogya-sarva lokapriya, uttama kuLamAM janma pAmela (khAnadAna) halakI-kRpaNa-tuccha manovRtti vagarano udAra), dhairya, baLayukta-dhIrajavaMta (utAvaLo ke uMchAchaLo nahIM, zAMta-gaMbhIra), buddhizALI, dharmano rAgI, gurusthAne rahelAonI pUjA-satkAra karavAmAM tatpara, zuzruSA vagere (buddhinA ATha) guNo dharAvanAra, cAlu viSaya (devadravyAdikane lagatI badhI bAju)nI samaja dharAvanAra, ane (zrI jJAnIonA AgamonI) AzAnA pAlanamAM khUba dRDha, evA sagRhastha (mukhyapaNe) (vRddhi AdikamAM) khAsa adhikArI che- yogya che." 5. 6. "ahiyArI'' 'muha-pU40' tti | ahIM (A pAMca dravyanI vRddhi vagerenAM kAryomAM),- u52 be gAthAomAM jaNAvyA pramANe lAyakAta dharAvanAra je gRhastha hoya, te prAyaH-utsarganiyamathIdevadravya vageremAM vRddhi karavA mATe yogya adhikArI che, ema zrI jinezvaradevoe kaheluM che. 19 6 1 [vadhAro karavAnA adhikArInuM] 2 [NiyaM=atyaMta] Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ gAthA-5-6 adhikAriguNA: / 2 - vRddhidvAram / adhikaarii| tadyathA"kI-dRg gRha-sthaH ? 1. sukha-sva-janaH=anukUla-kuTumbA-''di-varga-sahitaH 2. vittavAn nyAyA-'rjita-RddhimAn, 3. yuktaHrAja-satkArA-''di-yogyaH, "pratyanIkA-''dinA'-paribhUtaH" iti-yAvat, 4. kula-jaH sad-vaMzyaH, kRta-pratijJA-di-nirvAhakaH, 5. a-kSudraH dAna-zauNDaH, 6. dhRti-balikaH=citta-samAdhAna-lakSaNa-sAmarthya-yuk, tathA 7. jJAtA=vidvAn, prastuta-vidhAnasya%3 "caitya-dravyA-''di-vRddhi-vidheH" itya-'rthaH / 8. AjJA-pradhAnaH Agama-para-tantraH, dharmA-''saktaH, 10. guru-bhakti-rataH= "pUjanIya-sevA-parAyaNaH" itya-'rthaH / 11. zuzrUSA-''di-guNaiH saGgataH= "vivekI" itya'rthaH / 12. matimAn svataH prazasta-dhI-mAn / ayaM bhAvaHI-dRzaH zraddhAvataH sA-'nubandha-sat-phalAH caitya-dravyA-''di-vRddhi-vyavahArAH su-sAdhyAH syuH / 3 - atra kArya-kAraNayoH sambandhaM darzayitum- pazcA-'nupUrvyA- katicid guNAH* darzitASTIkA kRdbhiH / kArya-kAraNa sambandha-krama-darzanA-'rthaM pazcA-'nupUrvyA guNa-vyAkhyAnaM darzitam / chA0 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-5-6] 2. vRddhidvAra - adhikArI 20 te A pramANe - "kevo gRhastha yogya che?" 1. sukha-svajana dharAvanAra kuTuMbIvarga jene sagAM, saMbaMdhI-jJAti,mitra). anukULa (dareka sArA kAmamAM saMmata tathA sAtha ApanAra-protsAhaka) hoya, 2. zrImaMta nyAyathI meLavelA dhanathI samRddha hoya, 3. yukta=(pratiSThita) rAjA taraphanA mAna-sanmAna vagerene yogya hoya, jethI karIne virodhIo koI paNa kAmamAM jeno sAmano karavAnI hiMmata karI na zake, tyAM sudhInI lAyakAta dharAvanAra, 4. kuLavaMta-uttama vaMzamAM janmela hoya, jethI karIne, pratijJA-kabUlAta-vagere je pramANe kare, tenuM te pramANe barAbara pAlana karanAra, 5. azudra=(halakaTapaNuM ke kRpaNapaNuM na dharAvatA) dAna-kuzaLa (udAradila), 6. khUba dhIrajavaMta=game tevA vikaTa saMjogomAM paNa) mananuM samatolapaNuM na gumAvatAM, te TakAvI rAkhavAnuM sAmarthya dharAvanAra, e uparAMta 7. cAlu bAbatanA anubhavI-jJAtA caitya dravya vageremAM vadhAro karavAnI vidhi vagerenA sArA jANakAra, 8. AjJA-pradhAna=zrI AgamazAstronI AjJAne adhIna, 9. dharmanA rAgI sArI rIte dharmiSTha, 10. guru-bhaktimAM tatpara eTale ke gurusthAne rahelA pUjavA yogya puruSonI sevA-bhakti karavAmAM tatpara, 11. zuzruSA vagere guNoyukta viveka (zAstro sAMbhaLavAnI IcchA vagere dharma premInA ATha guNo zAstromAM jaNAvyA che, te dharAvanAra-vivekI, 12. matimAna =jAtasamajathI sArA buddhizALI suMdara-pariNAmadaza samaja dharAvanAra). che rahasya e che, ke uttama (Atma) pariNAmo rUpa phaLonI paraMparA vadhAre tevA deva-dravya vageremAM vadhAro karavAnI pravRttio vagere), upara jaNAvyA pramANenI zraddhA dharAvanArA-zrAvako sArI rIte karI zake tema hoya che. 3 ahIM-keTalAka guNo, kArya-kAraNano saMbaMdha batAvavA vRttikArazrIe pAchaLanA anukramathI paNa batAvelA che. gA. 7 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 adhikAritvasAphalyam / vizeSato'dhikArinirUpaNam / mArgA-'nusAritva vyavasthA / * 2 - vRddhidvAram / adhikArI / [ gAthA-7 tat-prati-kUlA bhakSaNa-''di-doSA api nivAryAH syuH / vi-sa-dRzastu duH- sAdhyA eva / 17 tataH - yasya yathA sAmarthyam, saH tatra tathA pravartate / iti // 5-6 // atha atraiva tada-dhikAriNo nirUpayati :maggA - 'NusArI pAyaM, samma - ddiTThI taheva aNu - viraI / higAriNo iha visesao dhamma-satthammi // 7 // vizeSataH " maggA 'Nu0 " tti 19 bhavA'bhinandi - doSa-rahitaH mitrA - 'di-dRSTi- sahitaH 'zama-saMvegA -''dyupalakSitaH tathA-vidha-manda-mithyAtva - kaSAyodaya-bhAg, bhajanayA ca jaina-kriyAvAn, tathA-bhavyaH 1 - bIjA - SStmakAH zamA - SSdayo bodhyAH * / 2 - '"tIvra-mithyAttvA-SS di-karma-kSayopazama-bhAvAt - mArgam = tattva-pathama'nusarati = anuyAti" ityevaM zIlo mArgA-'nusArI / " iti-upadezapada - vRttau lalita - vistarA - Tippane'pi / itya-'rthaH [ me0] / atra bodhyAH / chA0 / mArgAnusArI syAt / yaduktam- dharma - parIkSA - ssdau : " maggA - 'NusAri - bhAvo ANAe lakkhaNaM muNeyavvaM / kiriyA tassa Na NiyayA paDibandhe vA'vi uvayAre" // 16 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- gAthA-7] 2. vRddhidAra - adhikArI 21 ane UlaTAM pariNAmo ApanArA deva-dravyAdikanuM bhakSaNa thaI javuM vagere doSonuM nivAraNa paNa e karI zake che. je uparanA guNo na dharAvanAra hoya, tenAthI vadhAro ane hAninuM nivAraNa, e banneya na thaI zake. AthI ema nakkI thAya che ke je vyaktimAM je kAmane mATenI je zakti hoya-lAyakAta hoya, teNe te kAmamAM-te pramANe vartana karavuM joIe te pramANe vartana te karI zake che. pa-6 vRddhi karavAmAM (khAsa) vizeSa prakAranA adhikArIo paNa ahIM ja batAvI devAmAM Ave che. maggA-'NusArI pAyaM, samma-ddiTThI taheva annu-virii| ee ahigAriNo iha, visesao dhamma-sasthammi // 7 // "mArgAnusArI, samyagdaSTi tathA dezaviratidharone A kAryomAM dharmazAstromAM vizeSa prakAranA prAyaH adhikArI jaNAvyA che." 7. ke 1. bhavAbhinaMdipaNAnA doSo vagarano hoya, [mitrAdi] AThamAMnI eka ke vadhAre dRSTi dharAvanAra hoya, (mAganusArI jIvane ghaTatAM) zama, saMvega vagere (nirveda, anukaMpA, Astikya) guNothI oLakhI zakAya tevo hoya, mithyAtva ane kaSAyono tevA prakArano maMda udaya dharAvato hoya, ( pAMca AcAromaya) jaina dharmanI kriyA karato hoya, ke na paNa karato hoya, evo tathA-bhavya jIva mArgAnusArI kahevAya che. dharmaparIkSA vagere graMthamAM kahyuM che ke "mAganusArIbhAva e AjJAnuM lakSaNa che." ema samajavuM. "te jena kriyA karato ja hoya," evo niyama nathI. kAraNa ke (jena ke jainetara) kriyA temAM upakAraka ke apakAraka banI zakatI nathI" 16. 1. zama vagere guNo mAganusArI jIvane AdhyAtmika vikAsanA) bIjarUpe hoya che. 2. "tIvra mithyAtva vagere karmono kSayopazama thavAthI je jIva mArgane - tattvamArgane anusaravAnuM kare, te mAganusArIpaNuM' e vyAkhyA zrI upadezapada ane zrI lalitavistarAnI TIppaNamAM karelI che. (me) Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 2 - vRddhidvAram / adhikaarii| [gAthA-7 tat-tat-tattvA-'nukUla-pravRtti-hetu-pariNAmo __ mArgA-'nusAri-bhAvaH / saiva maargaanusaaritvkaalH| "dravyA-55jJA''pi" ucyate / tatramASatuSa-tAmalyA- ''divatanvaya- vyatirekAbhyAm dravya-kriyA na niytaa| etena- mArgA-'nusAriNAm dravyataH jaina-kriyA-niyamo nirastaH, iti / eSA mArgA-'nusAritA ca utkarSataH- 'caramA-''varte'pi pravartate / yaduktaM tatraiva"maggA-'NusAri-bhAvo puggala-pariyaTTe muNeyavyo / guNa-vuDIe, vigame bhavA-'bhinaMdINa dosANaM" // 17 // atra"carama-pada-galA-5'varta-prAka-kAla-vartinaH ana-'ntA-'nubandhi-kaSAyA-''di-vipAka-rUpAH 'kSudratvA-''dayo doSAH bhavA-'bhinandina ucyante" iti / tathA2. mithyAtvodaya-rahitattve sati ___ kevala-niHzaGkitA-''di-guNa-sahitaH bhavyaH a-virt-smyg-dRssttiH| 3. bhavodvegA-''di-guNavattve sati a-pratyA-''khyAnA-''varaNa-kSayopazama-janya-viratiH bhavyaH desh-virtiH| bhavA-'bhinanditvasvarUpam / a-virata-samyagadRSTi-sva-rUpama / dezaviratasvarUpam / 3 - granthA-'ntare arddha-pud-gala-parAvarte ca zrUyate / sA prAyikA, paJca-dhanuHzatA-'vagAhanAvanmokSe, 525-dhanuH (paJca-viMzatyuttara-paJca-zata-dhanura-'vagAhanA) kaadaacitkaa| 4 - upadeza-dAnA-5'dinA a-sAdhyAH / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-7] 2. vRddhiddhAra - adhikArI te te heyopAdeya) tattvane anukULa pravRttio karavAmAM sahAyaka thAya evo AtmAno pariNAma-te mArgAnusArIbhAva kahevAya che. "jinezvaradevanI) dravya AjJA paNa" te ja kahevAya che. temAM mASa-tuSa muni vagerenI peThe dravya jaina kriyA paNa hoya che, ane tAmalI tApasa vagerenI peThe dravya jaina kriyA hotI paNa nathI. tethI anvaya ane vyatireke karIne nakkI thAya che, ke "dravya jaina kriyA hoya ja." ema nakkI nathI. AthI- "mAganusArI jIvane dravyathI jena kriyA paNa hovI ja joIe, evo niyama che." e vAta TakI zakatI nathI. "16" utkRSTa (kALa)thI A mAganusArIpaNuM zaramAvatamAM eTale ke chellA pudgala parAvartanamAM vartatuM hoya che. e ja graMthamAM A kahyuM che, - "bhavAbhinaMdIpaNAnA doSo dUra thavAthI guNonI vRddhi thatAM mAganusArI bhAva chellA pudgala parAvartanamAM hoya che, ema jANavuM. 17 "chellA pudgalaparAvartanamAM AtmA AvyA pahelAnA vakhatamAM anaMtAnubaMdhI kaSAyo vagerenA vipAkodaya rUpe zuddhapaNuM vagere je (ATha) doSo (AtmAmAM hoya che, te doSo) bhavAbhinaMdIpaNuM kahevAya che. 17 4 2. uparAMta, mithyAdarzanamohanIya karmano udaya na hovA sAthe ja niHzaMkitAdi guNo jemAM hoya ja, te-bhavyajIva "avirata-samyagRSTi" kahevAya che. che saMsArathI vairAgya-vagere guNo hovA sAthe ja apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyonA kSayopazama vi)thI utpanna thayelo viratipariNAma jene hoya, te bhavya jIva dezavirati kahevAya che. 3. bIjA graMthomAMthI ema jANavA maLe che ke, mArgAnusArIpaNuM utkRSTapaNe ardhapudgala parAvartanamAM pravarte che, paraMtu te prAyika che, jema ke pAMcaso dhanuSyanI avagAhanA dharAvanArA mokSa pAme che. temAM, je parapa dhanuSyanI utkRSTa avagAhanAvALA (zrI marudevAmAtA vagere) paNa koIka ja mokSa pAmatA hoya che. mATe te paNa prAyika vacana che. 4. upadeza ApavA vagerethI je vyakti doSo dUra karAvI zakAya tevI nathI hotI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 2 - vRddhidvAram / adhikaarii| [ gAthA-8 1 ete= iha-tad-vRddhaya-'dhikAre viziSTAH adhikAriNaH dharma-zAstreNa paJcAzakA-''dya-'nusAreNa prAyaH "jJeyAH" iti-zeSaH / sAdhUnAM vizeSA- puSTA-''lambane tu sAdhavo'pi 'dhikAritvam ___ atra- adhikAriNaH, agre vakSyante // 7 // AjJA-sA-'pekSa- athavidheH prasaGgatazca kramAta vinAzasya 's-prtipkss-vidhy-'pekssk-krtR-dvaarennkrtR-dvaaropkrmH| phalopahitAM vRddhi darzayan prasaGgataH vinAzama'pi darzayati :jiNa-vara-ANA-rahiyaM, vahAratA vi ke vi jiNa-davvaM / buDunti bhava-samudde, mUDhA moheNa anANI // 8 // "jiNa" ti 1 atra 'tantra-nyAyenavyAkhyAnaM dvidhA kAryam / 5 - [19-20 gAthayoH / 1 - [vidhyapekSakakartA vRddhijanaka iti nirdizan granthakAraH prasaGgato'rthAdApannaM vidhipratipakSa bhUtAvidhya-pekSaka kartujanitavinAzamapi darzayati iti bhAvaH / 2 - sakRducaritaM sat anekopakArakam=tantram / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-8] 2. vRddhiAra - adhikArI 23 che eone ahiM deva-dravyAdika vadhAravAnA adhikAramAM) prAyaH viziSTa prakAranA adhikArIo tarIke zrI paMcAzaka vagere dharmazAstrone anusAre "jANavA." che "puSTAlaMbane" eTale ke-khAsa mahattvanA kAraNe munimahArAjAo paNa A viSayamAM paNa (khAsa) adhikArI che." ema AgaLa upara kahevAmAM Avaze. 7 je vidhipUrvaka ane avidhipUrvaka vRddhi karanArAonuM anukrame svarUpa batAvavA dvArA, uttama phaLa ApanArI vRddhinuM svarUpa samajAvavApUrvaka sAthe sAthe prasaMgathI vinAzanuM paNa svarUpa (A dvAramAM batAvavAmAM Ave che niba-vara-nALA-, vAjaMtA vi vi nikharva buDDanti bhava-samudde, mUDhA moheNa atrANI // 8 // (A gAthAno artha-vidhinI mukhyatAe ane avidhinI mukhyatAe, ema be rIte TIkAnI sUcanA anusAra nIce pramANe karavAmAM Avyo che.) je koI jinezvara bhagavAnanI AjJAthI rahitapaNe deva vagerenA) dravya vadhAre che, te ajJAnI ane mUDha avivekane lIdhe saMsArarUpI samudramAM DUbe che."8 (avidhi pakSano artha) deva (vagerenA) dravyamAM jinezvara prabhunI AjJApUrvaka je koI paNa vRddhi kare che, teo moharahita, vivekI ane AjJAniSTha hovAthI saMsArarUpI samudra tarI jAya che." (vidhi pakSano artha) giLa0" tti ja A gAthAnuM taMtra jAhera karIne be prakAre vyAkhyAna karavuM. 5. [19mI ane 20mI e be gAthAomAM ]. 1. "I vidhipUrvaka devAdi dravyomAM vadhAro kare, te vadhAro karanAra adhikArI kahevAya." ema samajAvavAnI sAthe sAthe, vidhinA virodhI hoya. tevA avidhipUrvakanA-devAdi dravyomAM vadhAro karanAre karelA vinAzarUpa vadhArAne paNa A prasaMge arthathI samajAve che." e bhAvArtha samajavo.]. 2. zAstramAM je eka vAra (paddhati-siddhAMta) vagere batAveluM hoya, te ghaNe ThekANe sahAyaka thAya, te tatra kahevAya. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 tantra - yuktyA vidhi-pakSIyaM vyAkhyAnam / avidhi-pakSIya vyAkhyAnAM 'tidezaH / vidhya-S-vidhyoniSkRSTa lakSaNe vidhi pUrvaka- vRddheH sva-rUpam / 3 4 5 - 2 - vRddhidvAram - vizeSataH adhikArI tatra vidhi - pakSe sarvatra prAyaH a-kAra- vizleSAt jinA -''jJayA'-rahitam = sahitam, devA - SSdi- dravyam, vardhayantaH kecid = a-nirvacanIya-guNAH, a- mUDhAH = vivekinaH, a- mohena = bheda - jJAnena, AjJAnyaH = " arhadA - ''dyA -''jJAmA''tmani nayanti" iti " arhadA ''dyA -''jJA ''rAdhakAH" / bhava-samudre a = na, nimajjanti = "taranti" itya-'rthaH / 3 a - vidhi-pakSe tuyathAzrutaM vyAkhyeyam / 1 "atra, idaM hArdam, : zrI AptA''jJA' - SnusAriNI ucitA 'rtha kriyA-vidhiH, svacchandA''nusAriNI ca - a-vidhiH / ataH, karmA - Ss dAnA - SSdi-ku-vyApAra-varjya [jina - vara- AjJA-rahitaM "ke'pi - jina- dravyaM vardhayantaH santaH mUDhAH a-jJAninaH mohAt bhava-samudre nimajjanti // 8 // ] utsargA 'pavAda-rUpA * / [ gAthA-8 utsargataH- AjJA-rahitaM dhana-vardhanaM ca evam :- yathA - zrAvaNa deva - sva-vRddhaye (1) kalpa-pAla-matsya-bandhaka- vezyA-carma-kArA-SSdInAM kalA -'ntarA - SS di-dAnam (2) tathA, deva - vittena bhATakA ''di-hetuka -deva- dravya-vRddhaye yad deva-nimittaM - sthAvarASS di-niSpAdanam (3) tathA mahA - 'rdhatA-sambhave vikrayeNa bahu-deva-draviNotpAdanAya gRhiNA yad deva- dhanena sama -'rdhya-dhAnya-saGgrahaNam (4) tathA - deva-hetave - kUpa-vATikA kSetrA ''di-vidhAnam / + nAstIdaM padaM me0 pratau / AgamA-''jJA-me0 / * Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-8] 2- vRddhikAra - adhikArI vizeSa 24 che temAM, vidhi pakSamAM, ghaNe bhAge, dareka zabdonI zarUAtamAM A kAra bahAra kADhavo, tethI nIce pramANe artha thaze, jema ke-). jinavaranI AjJAthI arahita eTale ke sahita devAdi-dravyane je vadhAre che, keTalAka=UMcA prakAranA uttama guNovALA amUDha=vivekI amohe karIne=bhedajJAne karIne-viveke karIne AjJAnIo=arihaMta prabhu vagerenI AjJAne potAnA AtmAmAM laI jAya-dhAraNa kare-arthAtu arihaMta bhagavAna vagerenI AjJAnA ArAdhako-" bhavasamudramAMka aDUbe che=Ana DUbe che, eTale ke (bhavasamudra) tare che. 8 avidhipakSamAM to je prakAre gAthA che, te prakAre sIdho (a umeya vinA) artha karavo. (je upara batAvelo che.) je khAsa rahasya ahIM e che ke "zrI Asa puruSonI AjJAne anusaratI ucita ane saphaLa pravRtti, te vidhi, ane svacchaMdapUrvakanI anucita pravRtti (anucita, niSphaLa ke kharAba phala ApanAra hoya) te avidhi. che A kAraNe-kamadAna vagere (hiMsApracura) ayogya dhaMdhAono tyAga 3. [avidhi pakSanA arthamAM gAthAnI chAyA che.] 4. utsarga ane apavAda rUpa AjJA. 5. utsargathI- AjJArahitapaNe dhanano vadhAro nIce prakAre thAya che(1) jema koI zrAvaka devadravyanI vRddhi mATe kasAI, macchImAra, vezyA, camAra vagerene vyAje dhIre. (2) tathA, bhADA vagerethI devadravya vadhAravA mATe devadravyanA dhanathI devane nimitte-sthAvara milkato vagere banAvarAve. (3) "moMghu thaze, tyAre vecavAthI devadravyamAM sArI rItano vadhAro karI zakAze." ema vicArIne devadravyanA dravyathI soMghAM dhAnya vagereno saMgraha karAve. (4) tathA, deva mATe kUvA, vADI, khetara vagere karAvarAve. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gAthA-8 2 - vRddhidvAram - vizeSataH adhikArI "sad-vyavahArA-''di-vidhinaiva tad-vRddhiH kAryA // 1 // 5 . tathA- zulka-zAlA-''diSu bhANDamuddizya rAja-grAhya-bhAgA-'dhika-karotpAdanAt utpannena draviNa-vRddhinayanam-ityA''di mahA-sA-'vadya-rahitaM vrdhniiym|' iti sssstti-shtk-vRttau|" apavAde tu- niSidvama-'pyA''caraNIyam, iti / 6 varNamUlyocita0 7 - (1) 'ata eva devA-''di-satka-gRha-draha-kSetra-vATikA-grAmA-''deH labhya-bhATakA ''dAnena dhana-vRddhiH kAryA / % utsagataH varddhanIyaM me / @ puSTAlambane tu A0 chA0 + antyasamaye svopArjita-bhujyamAna-dhanAvazeSe-1 svopArjita-dhana-kalpitAMzena - 2 prativarSAdi aindrayA anyasyA vA mAlAyAH paridhApanayA -3 pratidinAdi koze'grapUjAyAJca yathAzakti dhanamocanena - 4 x 'Adi'taH antyasamaye svopArjita-bhujyamAna-dhanAvazeSe-1 svopArjita-dhana- kalpitAM''zena-2, prativarSAdi aindrayA anyasyA vA mAlAyA paridhApanayA-3, pratidinAd koze'grapUjAyAJca yathAzakti dhanamocanena-4 pratiSThA-mahAdau svarNa-rUpyamudrAbhirjina- navAGgIpUjayA-5 utsargata evamAdi-vidhinA dhana-vRddhiH kAryA niravadyA iti zrAddhavidhi (dhau) pratiSThAkalpe ca / chA0 / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-8] 2- vRddhiAra - adhikArI vizeSa karIne uttama dhaMdhA vagerethI vidhipUrvaka ja devAdi dravyanI vRddhi karavI joIe. 1 (5) tathA, jakAta vagerenA (amuka TharelI rakamathI rAjya pAsethI ijAro rAkhelo hoya, tenI) rAjyane ApavAnI rakama karatAM vadhAre utpanna karavA mATe, jakAtanI maMDI vageremAM, te te mAlanI apekSAe vadhAre vadhAre jakAta laI, devadravyAdikamAM) dhanano vadhAro karavo. ItyAdi mahA sAvadya pravRttio te vinA vadhAro karavo*, te (vidhipUrvakano vadhAro. ema SaSTizataka graMthanI vRttimAM kahyuM che. apavAde (anivArya saMjogomAM) to- jeno niSedha karela hoya te paNa karavA yogya bane che. 6. sad vyavahAra eTale varNa-vastunA yogya raMga-rUpa tathA mUlya kiMmata, te yogya vyavahAra. (2) 7. *"eTalA mATe(1) deva vagere saMbaMdhI-ghara, kuMDa, khetara, vADI, gAma vagerethI maLatA bhADA vagere laI je dhanamAM vadhAro karavAmAM Ave. % utsargathI vadhAravuM me0 @ khAsa kAraNe - puNAlaMbane (Ao chAva) aMta samaye=pote meLavelA dhanano upabhoga karavA uparAMta je vadhyuM hoya, tenAthI thatA- 1. pote meLavelA dhanamAMthI amuka bhAga ApavAno saMkalpa karIne, tenAthI, 2. tathA dara varSe aindrI mALA ke bIjI koI (upadhAna vagerenI) mALA paheravA vagerenA caDAvA vagerethI, 3. dararoja- bhaMDAramAM athavA pahelI pUjA vageremAM yathAzakti dhana ApavAthI vadhAro karI zakAya che. 4. vagere zabdathI"aMta samayepote kamAyeluM dhana bhogavyA pachI teno vadhAro rahe, tenAthI, -1 pote kamAyelA dhanamAMthI amuka bhAgano saMkalpa karI, te ApavAthI, -2 dareka varSe aindrI mALA ke bIjI mALA paheravA nimitte dhana ApavAthI, -3 dararoja-bhaMDAramAM ke pahelI pUjA vageremAM zakti pramANe dhana ApavAnuM TharAvavAthI, -4 pratiSThA mahotsava vagere prasaMge sonA ke rUpAnA nANAMthI prabhunI nava aMge pUjA karavA dvArA, -5 utsargathI upara jaNAvelI vidhithI dhanamAM vadhAro karavo. e nirdoSa vadhAro che. "ema zrI zrAddhavidhi ane pratiSThAkalpamAM kahyuM che." (chAva) Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 - vRddhidvAram - vizeSataH adhikArI - [gAthA-8 kecittu"zrAddha-vyatiriktebhyaHsama-'dhika-grahaNakaM gRhItvA" kalA-'ntareNA'pi tad -vRddhirucitaiva ityA''huH, iti samyaktva-vRttyA-''dau saGkAza-kathAyAM tthokteH| vidhi-pUrvaka- evaM sati, paraH prAha :vRddhAvasambhavi "nanu deva-dravyA-'dhikAre katham zrAdena tvopapAdanam / __deva-dravya-vRddhiM kartuM zakyate ? (2) tathA ca vidyamAnAnAm- sva-gRha-kSetra-vATikA-''dInAm- jinA-''laye nizrayA mocanaM yuktimat / (3) tathA apavAde tad-nizrayA navya-kSetrA-''dInAm niSpAdanamapi yuktimat / devA-''di-dravya-vRddhaya-'rtham / " iti senaprazne / suzrAddhaiH prAg sarva gRhA''dikaM svaniSThitaM sat paryAyato devAdinizrayA kriyate iti sthitiH / tena zramaNopAzrayaprAtihArikAdivat kSetrAdikaM dhanAdidvAraiva tatrizrayA vyapadizyate, na tu dravyataH ityaupacArikI nizrA'taH SaSTizatakavRttau svanizrAmantareNa tannizrayA kriyate iti niSiddhaM, tathA yogavRtti-zrAddhavidhi-vasudevahiNDI-bRhadbhASyA''dau ca niravadyo- pAyA'sambhave tu evaM vidheyaM pUrvavat iti paryAyahArdam / me0 chA0 / 8 atha- vyAjA-''dividhinA dhana-vRddhiM darzayati / "vyAja savAI, doDhI kaSTa vyApAra, vidhinApi yuktA dhanavRddhiriti-samyaktvavRttau" Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 - vRddhidhAra - adhikArI vizeSa * keTalAka kahe che, ke : "kAMIka adhika kiMmatanuM ghareNuM rAkhI laIne, zrAvako sivAyanA bIjAone (dhIrIne) vyAja vagerethI paNa te (daivAdi-dravyo)no vadhAro karavo ucita che." kema ke A pramANe samyaktva vRtti vagere graMthomAM saMkAza zrAvakanI kathAmAM kahyuM che. OM e vAta samajyA pachI praznakA2 pUche che, ke "deva-dravyanA adhikAramAM vicArIe, to zrAvaka deva-dravyanI vRddhi ja kevI rIte karI zake ? gAthA-8] 8. (2) tathA-potAnA ghara, khetara, vADI vagere je vidyamAna hoya, tene zrI jinamaMdiranI nizrAmAM soMpavA-mUkavA, te paNa yuktipUrvaka (vadhAro) che. (3) tathA apavAde- devAdikanA dravyomAM vadhAro karavA mATe- te (devAdika)nI nizrAe navAM khetara vagere pedA karavA vagere paNa yogya che." ema senapraznamAM che. 26 "potAnA ghara vagere pahelAM hatAM, te paryAyathI pheravIne-devAdika nizrAnA sArA zrAvako karAvatA hoya che. A rIvAja-sthiti che. tethI-munione utaravAnA upAzrayanA-pratihAra vagarenI mAphaka, khetara vagerenA dhana vagere dvArA "(devAdinI nizrAe karAyelA hoya che.)" ema bolI zakAya che. paraMtu, te "dravyothI nizrA karI che." ema samajavuM nahIM. (eTale, khetara vagere nahIM, paraMtu "tethI upajatA mUlyanuM dhana ApyuM che," ema samajavAnuM che.) jethI-sAkSAt nizrA nathI hotI, paraMtu upacArathI nizrA ka2vAmAM AvI hoya che. A kAraNe- zrI SaSTizatakanI vRttimAM-potAnI nizrAdi vinA tenI nizrAe karAya che, teno niSedha karavAmAM Avyo che. tathA-zrI yogazAstravRtti, zrAddhavidhi, vasudevahiNDI bRhadbhASya vageremAM "nirdoSa upAya na ja hoya to, upara jaNAvyA pramANe prathamanI mAphaka karavuM." ema judA judA vikalpo batAvavAno Azaya che. (me0 chA0) vyAjAdika vidhithI dhana vadhAravAnI vidhi batAve che. "vyAjamAM savAyA thAya, ane kaSTa rUpa vepAra vagerethI doDhA thAya, e rIte dhanavRddhi ka2vI yogya che." ema samyaktva vRttimAM che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 2 - vRddhidvAram - vizeSataH adhikArI [gAthA-8 yataH"bhakkhaMto jiNa-dav aNa-'nta-saMsArio bhnnio"| iti jAnana'pi- Atma-vyatiriktAnAM yacchan ubhayeSAM saMsAra-vRddhiM prati kAraNatA bhavati, na hi- "viSaM kasyA'pi vikAra-kRnna syAt / " iti vAcyam, prAyaH sarveSAma'pAya-kRdeva syAt / granthA-'ntare- AlocanA-'dhikAre mUSakA-''dInAma'pi doSotpattiruktA'sti / mukhya-rIti tad, atra- vRddhiM prati kA rItiH ?" nirdeza-mukhena + atra ucyate, :vidhi-pUrvaka-vRddha "mukhya-vRttyA zrAddhAnAM deva-dravya-vinAzanameva doSaH / ra'-sambhavitva 10 kAlocita-vyAjA-''di-dAna-pUrvaka-grahaNe tu nirAsaH / na bhUyAn doSaH / sama-'dhika-vyAjA-''di-dAne punaH - mukhya-rIterapAla doSA-5-bhAvo'vasIyate // 2 // najanya-vinAzasya- tada-vinAze tu durlbh-bodhitaa| mahA-doSatvam / rakSA-''di-dezanA-'-dAnopekSaNA-''dau mukhyatayA dhArmika- sAdhora'pi- bhava-duHkhaM ca zAstre darzitama'sti // 3 // dravyasya kayA'pi tena, tada-'bhijJAnAM zrAddhAnAM prAyaH rItyA svopayogA-5- tasya a-vyApAraNameva zreyaH, bhAva eva zreyaH / "mA kasyacita pramAdena / dhArmika-dravyasya sva-'lpo'pyupabhogo bhavatu, iti / nidhAnavat su-samIkSya / su-sthAna-sthApanayA sArA-''di-karaNa pratya-'haM sArA-''di-karaNa-purassaram mahA-nidhAnavat maduSTam / tat-paripAlane ca teSAM na ko'pi doSaH / 9 - zrImAla-purANe'pi- "nRpa-putrI-dAsI deva-puSpA-''di-bhogAt-bhinnamAla-pure-deva-gRhe mUSikA jAtA" iti zrUyate / 10 . tadbhoga-doSa-sA''pekSatvAt / 11 - vyAjAdi vidhinA'pi yuktA dhanavRddhiH iti samyaktva-vRttau + + - vyAja savAI doDha kaSTa-vyApAra vidhinA'pi dha.vR. (dhanavRddhi) iti samyakatvavRttyA0 chA. | - Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-8]. 2- vRddhidAra - adhikArI vizeSa kema ke"deva-dravyanuM bhakSaNa karanArane anaMta saMsArI kahyo che." e jANyA pachI, potAnA sivAyanA bIjAne paNa jo deva-dravya (vadhAravAnA hetuthI) Ape, to batreyanA saMsAranI vRddhinuM kAraNa (ApanAra) pote paNa bane che. kema ke "jhera koIne paNa nukasAna karyA vinA rahe che - koIneya nukasAna karatuM nathI." ema kahI zakAya nahi. "moTe bhAge darekane nukasAna kare ja che." bIjA graMthomAM AlocanAnA adhikAramAM "uMdara vagerene paNa dava-dravyanA bhakSaNathI) doSa lAge che." ema kahyuM che. mATe, A vadhAro karavAnI nirdoSa) kaI rIta che ?" A praznano uttara- "mukhya rIte to "zrAvakone deva-dravyano nAza karavAmAM ja doSa lAge che. te vakhate cAlatA rIvAja' pramANe yogya vyAja vagere ApIne jo te le, to tene moTo doSa lAgato nathI. ane je vyAja vagere'' vadhAre Ape, to jarA paNa doSa lAgato nathI." ema samajI zakAya che. 2 che paraMtu, jo teno nAza kare, to durlabha bodhipaNuM ( sa ttvaguNa pragaTa thavAmAM ke TakavAmAM muzkelI rU5) doSa lAge che. rakSaNa karavA vagere mATeno upadeza na Ape ane upekSA vagere rAkhe to sAdhune paNa saMsArarUpa duHkha (ane durlabhabodhipaNuM) zAstramAM kahyuM che. 3 te kAraNe, "doSonA jANakAra zrAvakoe moTe bhAge e dravyano upayoga ja na karavo." (tenA prasaMgamAM ja na AvavuM, e vadhAre sAruM che.) jethI karIne, bhUlathIye, thoDo paNa upabhoga koIthIye na thaI jAya. | sArI rIte rakSaNa thAya tema sAcavI rAkhI. roja sArI rIte sAra-saMbhALa karavAthI ane mahAnidhAnanI peThe tenI barAbara sAcavaNI rAkhavAthI to (zrAvako)ne koI paNa doSa lAgI zakato nathI. 9. zrImAla purANamAM paNa- "rAjakumArInI dAsI devane caDAvavAnAM phUlo vagereno pote (potAnA bhogamAM) vaparAza karavAthI bhinnamAla zaheramAM devamaMdiramAM uMdaraDI thaI hatI" ema saMbhaLAya che. 10. teno bhoga karavAnA doSanI apekSAe 11. "vyAja vagerethI dhananI vRddhi karavI yogya che." ema samyakta vRttimAM kahyuM che.* + "vyAjathI savAI, kaSTapUrvakanA vepArathI doDhA." e pramANe dhanano vadhAro karavo. ema samyakta vRttimAM che. (70) www.jainelibrary.og Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 2 - vRddhidvAram / vRddhi - prakArAH / [ gAthA-8 dhArmika-dravyasya kintu tiirth-kRt-naam-krm-nibndhnaa-''di-vishisstt-laabhev| svopabhoge'-svIkArasya bIjam / 1 evaM sati teSAM tad-varjanam, tat niHzUkatA2 -''di-doSa-sambhava-parihArA-'rthaM jJeyam / nizzUketarebhyo vRddhaya-'rtha-dAne tena, doSA-5-bhAvaH / itarasya tad-bhoga-vipAkA-'na-'bhijJasya13 1-vRddhi-prakAraH niHzUkatA-''dya-'-sambhavAt, vRddhayA-''dya-'rtham sama-'dhika-grahaNaka-grahaNa-pUrvaka-sama-'paNe na doSaH, AgAmi nirdhanatvA-''padA-''di-sambhave'pi, sa-zUketarebhyo mUla-dhanasya vinAzA-5-bhAvAt / vRddhaya-'rtha-dAne tu sa-zUkA-''dau tu doSa eva / vRddhaya-'rtham sama'rpaNa-vyavahArA-5-bhAvAt, 2-vRddhi-prakAraH teSAm tad-bhakSaNe doSa eva / iti // 4 // tathA kadAcit ukta-prakAreNa yadA su-zrAddhA api svayaM tad vardhayituM na zaknuvanti, tadA a-kSata-pUgIphala-naivedyA-''di-devadravya-vikrayottha-dravyavat tad-dhanenaiva ucita-pRthag-vyApAra-karaNena labdhaM dhanaM sAdharmikANAmuktvA deva-dravyA-''dau prakSepyama, na tu sva-dhanA-''dau / 12 . atra sva-vyApAra-sambandha (ndhe) deva-dhana-vyApAraH kAryaH, anyo vidhiH 2-prakAravat nizzUkatA-nivAraNArtham / 13 - doSA-GgIkAreNa tadaGgIkaraNAt zrAddha-kRta-bIjA''dhAna-bhaGgo na sambhAvyate' 14 - lokA'-pekSayA apayazo-bhI-salajjatA-dhairyA''di guNavattvAt iti bhAvaH 15 - atra lekhyakAdikamapi pRthak kAryaM / + etad-doSA''pekSayA-nizzUkasyetyarthaH chA0 / % guNavattvAt sazUkasyetyarthaH chA0 / Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 gAthA-8] 2. vRddhikAra - vRddhinA prakAro paraMtu, zrI-tIrthakara nAma-karma bAMdhavAnI kAraNa-sAmagrI ekaThI thavI, vagere UMcA prakArano lAbha ja maLe che. ke Ama hovAthI, "zrAvakoe teno upayoga na karavo joIe." teno upayoga karavAnuM tyAga karavAnuM kAraNa sUga vagaranA-saMkoca vagaranA-thaI javAno saMbhava Ubho thAya, to te na thavA devAnI sAvacetI rAkhavA mATe che. (mATe jema bane tema tenAthI dUra ja rahevuM vadhAre sAruM che ema samajavuM.) tethI karIne | (zrAvaka sivAyanA) bIjA (jainetaro) ke, jene sUga (devAdi dravyano upabhoga karavAmAM doSa samajIne saMkoca-dhRNA)- anicchA vagereno saMbhava4 hoto nathI. kema ke "e dravyano upabhoga karavAthI zA zA pariNAmo Ave ?" tenAthI te ajANa hoya che. mATe deva-dravyAdikanI) vRddhi mATe, vadhAre kiMmatanAM ghareNAM vagere laIne. teone deva-dravyAdikanuM dhana (vadhAravA) ApavAmAM doSa nathI. kadAca bhaviSyamAM te nidhana banI jAya vagere Apattiono saMbhava hovA chatAM paNa, tethI mULa mUDIno nAza thAya nahIM. (mATe ghareNAM laIne ApavuM.) paraMtu jene deva-dravyAdi vAparavAnI) sUga hoya, te (jenetara)ne paNa vadhAro karavA mATe ApavAno vyavahAra nathI. kema ke teo jo tenuM bhakSaNa kare, to temane paNa doSa lAge che. 4 (1) ! vaLI, koI evA saMjogomAM-upara batAvyA pramANenA sArA zrAvako paNa jyAre potAnA prayatnothI te (dravya) vadhArI zake nahi, tyAre cokhA, sopArI, naivedya vagere deva (vagere) saMbaMdhI dravyonA vecANamAMthI maLelA dhananI mAphaka te dava-dravyAdikanA) dhanano ja ucita judo vyApAra karIne, je lAbha maLe, te sAdharmikone jaNAvIne, deva-dravyAdikamAM ja nAMkhavo, paraMtu potAnA dhana vageremAM na nAkhavo (na bheLavavo). (2) - (1) 12. ahIM-potAnA cAlu vepAranA saMbaMdhathI devadravyano vepAra karavo. e eka prakAra che. bIjo vidhi bIjA prakAre batAvyo che, te sUga rahitapaNuM rokavA mATe batAvyo che. 13 doSanA aMgIkArathI devadravyanA upayogano tyAga svIkArela hovAthI devadravyanA bhoganA vipAkothI ajANa hoya tene zrAvaka devAdinuM dhana vRddhi mATe Ape to bIjAdhAnano bhaMga saMbhavI zakato nathI." 14 lokanI apekSAe apayazano bhaya, lajjAyuktapaNuM, vaiyadi guNavALo hovAthI e pramANe bhAva jANavo * 15 ahIM copaDA vageremAM lakhANa vagere paNa juduM karavuM. + A doSanI apekSAe sUcavagaranAne...e pramANe bhAva samajavo. % guNavALo hovAthI sUgavALAne paNa.e pramANe bhAva samajavo. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 - vRddhidvAram / vRddhi - prakArAH / [ gAthA-8 3-vRddhi-prkaarH| tad-dhAnira'pi- teSAma'gre vAcyA, tat-pratikArA 'rtham iti / tathA, yadA ukta-prakAreNa itara-gRhe'pi gRhaNaka-grahaNa-pUrvaka-tad-vRddhi-sambhavo na syAt, tadA ucita-vyAjA-''dAna-pUrvakameva tad-gRhe- tad-dhanaM- yathA-kAlA-'vadhi sambhUya su-zrAvakaiH mocyam / vidhya-5-vidhyoH tataH, a-pramattAste tad-dhanaM sA-'nubandhattve / tathA-prakAreNa gRhA-'ntaraM parAvartayantaH sArA-''dikaM kurvantaH pravartayeyuH // 5 // atra dhArmika-dravyaM hi vidhi- 16utsargA-17'pavAdena bhAvanA kAryA / vRddhara-- sambhava tu / evamA-''di-vRddhi-prakArA-5-bhAvAt mahA- nidhivad rakSaNIyameva / sarvathA vinAza-sambhave tu mahA-nidhAnavad rakSaNIyameva / na tu vRddhya-'rtham kvacida'pi mocyam / " 1 iti zrAddha-vidhi-samyaktva-vRtti-praznottara-saGgraha-vRddhavAdAvidhya-'-vidhyoH 'nusAreNasA-'nubandhattve / vidhi-pUrvakaiva vRddhiH tathA-bhavyAnAM sampUrNa-phalA yazaskarI bhavati, a-vidhinA ca vihitA kAlA-'ntare sa-mUlaM caityA-''didravyaM vinAzayati / yataH "a-nyAyopArjitaM dravyaM daza-varSANi tiSThati / prApte ca SoDaze varSe sa-mUlaM ca vinazyati // " [ ] 16 . atra prathamAGkena utsargo darzitaH, dvikAdhaGkakrameNA'pavAdo darzitaH / 17 - apavAdo'pya'trA'zuddhA'zuddhatarA''diko grAhyaH, tena paJcasu padeSu tattadasambhave evaM kAryam / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-8] 2. vRddhidAra - vRddhinA prakAro 29 kadAca, te (vepAra)mAM nukasAnI AvI hoya, to te paNa teno yogya upAya maLe" mATe teone jaNAvI devI joIe. (3) vaLI, jyAre, upara jaNAvyA pramANe (ghareNAM laIne) bIjAne ghera dravya rokavAthI paNa vRddhi thavAno saMbhava na hoya, tyAre ucita vyAja levApUrvaka su-zrAvakoe maLIne, te (jenetara zrImaMta)ne ghera yogya mudata sudhI te dhana mUkavuM. pachI paNa, ema sAvadhAnIpUrvaka te dhanane eka gherathI bIje ghera badalAvatA rahevuM, jethI barAbara sacavAI rahe tema karavuM. 5 - A prasaMgamAM 6 utsarga ane apavAdanI vicAraNA (ghaNI) karavA jevI che, te dhyAnamAM levI. $ upara batAvelA prakArothI paNa jo vRddhi na thaI zake, ane ema karavA jatAM sarvathA dravyano) vinAza thavAno saMbhava lAgato hoya, to mahA nidhAnanI jema (tene) rAkhI ja mUkavuM, paraMtu vadhAravA vagere mATe koI paNa ThekANe mUkavuM nahIM. e pramANe, zrI zrAddhavidhi, samyaktavRtti, praznottarasaMgraha ane vRddhavAdane anusAre vidhipUrvaka ja vRddhi karavAmAM Ave, to te tathA-bhavya-jIvone saMpUrNa phaLa ApavA sAthe yazobhAgI banAvI zake che." ane jo avidhithI vRddhi karavAmAM Ave, to vakhata jatAM mULa mUDI sahita cetyAdi dravyano te (vRddhi) nAza kare che. jema ke "anyAyathI meLaveluM dhana daza varSa Take che. soLamuM varSa AvatAM to mULa mUDI sahita te nAza pAme che." 16 ahIM eka naMbarathI utsarga kahyo. be Adi naMbarathI apavAda kahyo che. '17 apavAda paNa ahIM azuddha azuddhatara vagere grahaNa karavo tethI pAMce sthAnomAM (prakAromAM) te te rIte vRddhino asaMbhava hoya to A pramANe karavuM. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 2 - vRddhidvAram / vidhisamarthanam / [gAthA-8 yataHloke'pi"kRSi-vANijya-sevA-bhojana-zayanA-''sana-vidyA-sAdhanagamana-vandanA-''dikaM ca dravya-kSetra-kAlA-''di-vidhinA vihitam pUrNa-phalavat, vidhi-pakSasya nA'nyathA, sAmagrI-vaikalyAt / " samarthanam / yaduktam- upadeza-padA-''dau : AsaNNa-siddhiANaM vihi-pariNAmo u hoi saya-kAlaM / vihi-cAo, a-vihi-bhattI a-bhavya-jia-dUra-bhavvANaM // // dhaNNANaM vihi-jogo vihi-pakkhA-''rAhagA sayA dhaNNA / vihi-bahu-mANI dhaNNA vihi-pakkha-a-dUsagA dhaNNA // // vihi-sAraM cia sevai, saddhAlU sattimaM aNuTThANaM / davyA ''i-dosa-Nihao vi pakkhavAyaM vahai tammi // " loke'pi zrUyate : "vidhi-pUrva kRtaM kArya sampUrNa-phala-siddhaye / viparItaM ca tucchaM syAc aiSThi-nandanayoriva // "[ ] tad - vidhya '-vidhyoH sA-'pekSatve ___ "kAJcana-puraM nagaram / dvau zreSThi-sutau dravyA-'rthinau- ekaM dRSTA-'ntau / siddha-puruSaM bhaktyA bhajataH sma / ekadA tuSTena tena samyag-vidhi-sahitAni tumbI-phalAni sa-bhAvANi arpitAni / tathAhi : " "zata-vAra-kRSTe kSetre nirA-''tapa-sthale ukta-nakSatravAra-yoge vApyAni / vallI-niSpatau ca kiyanti bIjAni saGgrahya, sa-patra-puSpa-phala-vallI kSetra-sthaiva dahyate, tad-bhasma eka-gadyA-''Naka pramitaM catuS-SaSTi-gadyA''Naka tAmra-madhye kSipyate, jAtyaM hema syAt / " 18 - icchA'nuyogaH kartuH, "jaM sakkai taM kIrai, jaMNa vi sakkai taM maNe Thavai" / yathA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uO gAthA-8] 2. vRddhikAra - vidhinI mahattA lokomAM paNa kahevAya che ke khetI, vepAra, nokarI, bhojana, zayana, Asana, vidyAnI sAdhanA, javuM, vaMdana karavuM vagere dravya-kSetra-kALAdika ne anusAra vidhipUrvaka karavAmAM AvyuM hoya, to ja pUruM phaLa ApI zake che. nahitara, (avidhi pUrvaka karavAmAM Ave, to (kAraNa) sAmagrInI khAmI rahI javAthI, pUruM phaLa maLI (kArya thaI) zakatuM nathI." zrI upadezapada vageremAM paNa A pramANe kahyuM che "(1) najIkamAM mokSe janArA Asanna bhavya jIvone sadAkALa vidhino pariNAma raheto hoya che. (2) abhavya ane dUrabhavya jIvone (sadAkALa) vidhino tyAga ane avidhinI bhakti rahetI hoya che. 1 (3) dhanyavAdane pAtra jIvone ja vidhino yoga maLato hoya che. (4) vidhinA pakSanI ArAdhanA karanArA sadA dhanyavAdane pAtra che. (5) vidhinuM bahumAna karanArA paNa dhanyavAdane pAtra che. (6) vidhinA pakSanI niMdA nahIM karanArA paNa dhanyavAdane pAtra che. 2 | (7) zaktizALI zraddhALue sArI rIte vidhipUrvaka anuSThAna karavuM joIe. (kadAca) dravya vagere (kSetra, kALa, bhAva)nI pratikULatA hoya, to paNa vidhino pakSa dhAraNa karI rAkhavo ja joIe." 3 lokamAM paNa saMbhaLAya che ke zeThanA be dIkarAonI mAphaka-vidhipUrvaka kareluM kArya saMpUrNa phaLa ApanAruM thAya che, tathA viparIta rIte karavAmAM AveluM tuccha phaLa ApanAruM thAya che." te kathA A pramANe che kAMcanapura nagara, zeThanA be dIkarA dhananI IcchAthI eka siddhapuruSanI bhaktipUrvaka sevA karatA hatA. eka vakhata saMtuSTa thayelA teNe, sAro vidhi batAvavApUrvaka tuMbaDInAM camatkArika bIjaphaLo (teone) ApyAM. te vidhi A prakAre "so vakhata kheDelA khetaramAM taDako na Avato hoya tevA sthaLamAM (me) kahelA nakSatra ane vAranA yoge (tuMbaDInAM bIja) vAvavAM. velo taiyAra thAya, tyAre keTalAMka bIjano saMgraha karI levo. ane pachI pAMdaDAM, phaLa, phUla vagere sahita te velo khetaramAM rahelo ema ja bALI devo. tenI eka gadiyANA jeTalI rAkha cosaTha gadiyANA jeTalA trAMbAmAM nAMkhavI, jethI uttama sonuM thaI jAya che." 18 icchAyogI je zakya hoya te kare che, je azakya che teno pakSapAta manamAM rAkhe che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 vidheraucityam, a-vidhera'na-'rthatvaM ca / 2 - vRdridvAram / avidhe-ranarthatvaM [ gAthA-8 " iti siddhena zikSitau tau gRhamA''yayatuH / " tata :tayormadhye ekena yathokta-vidhau kRte jAtyaM hema jajJe, " anyena vidhirISanyUnI-cakre, tasya rUpyameva / " + ataH, sarvatra smyg-vidhirevocitH| a-vidhistu niHzUkatayA vihito'na-'rthAyaiva / yata:"jaha bhoyaNama'-vihi-kayaM viNAsae, vihi-kayaM jIvAvei / taha a-vihi-kao dhammo dei bhavaM, vihi-kao mukkhaM // // hariUNa ya para-davvaM pUaM jo kuNai jiNa-variMdANaM / dahiUNa caMdaNa-taruM kuNai iMgAla-vANijjaM // " // [ ] na ca "evam sampati dharmo naiva kartavyatayA-''pannaH / " iti vAcyam / 20aparihAryA-5-vidheH su-prati-kAryatvAt / yataH'a-vihi kayA varama'-kayaM' ussUa-vayaNaM bhaNaMti svnnnnuu| pAya-cchittaM jamhA-a-kae guruaM, kae lhuaN|||| su-prati kAryA-5-vidhera'na-'pAyatvam / ata eva"sakala-puNya-kriyA-prAnte avidhyA-''zAtanA-nimittaM mithyA-duSkRtaM dAtavyameva" iti / / 19 . pramAdena / 20 - azakya-parihArasyA'vidheH utpatra mAtra-dhvaMsenai(va)vandhyatvAt eka-sAmAyaiva pota lohA''divat vidhi-sAdhako'vidhina / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-8] 2. vRddhidvAra - avidhinA geraphAyadA vizeSa 31 e prakAre siddhapuruSa pAsethI samajaNa meLavIne banneya dIkarAo ghera AvyA. bemAMthI eke kahyA pramANe barAbara vidhi karavAthI tene UMcA prakAranuM sonuM thayuM. bIjAe vidhimAM kAMIka khAmI rAkhI hatI, tethI tene rUpuM ja thayuM." che eTalA mATe dareka bAbatamAM sArI rIte vidhi jALavavo, e ja yogya che. kadAca. bedarakArIthI, athavA kaMTALAthI avidhi karavAmAM Ave, to te kAma anarthane mATe (paNa) thAya che. jema ke jema, avidhithI kareluM bhojana vinAza kare che, ane jema vidhipUrvaka kareluM bhojana jivADe che. tema avidhipUrvaka karelo dharma saMsAra Ape che, ane vidhipUrvaka karelo dharma mokSa Ape che. 1 bIjAnuM dhana harI laIne, je jinezvara bhagavAnanI pUjA kare che, te sukhaDanuM vRkSa bALIne, kolasAno vepAra kare che." 2 ke "e rIte to-"A kALe dharma na ja karavo joIe." ema TharI jAya che?" che paraMtu ema na kahevuM. je avidhi koIpaNa rIte dUra karI zakAya tevo na (anivArya hoya, te to sArI rIte dUra karelo ja samajavo. te to calAvI levA yogya gaNAya. aniSTa phaLa ApanAra nathI.) jema ke "sarvajJa bhagavAna kahe che, ke : "avidhithI karavA karatAM na karavuM vadhAre sAruM." e vAkya "usUtra (zAstraviruddha) che." kema ke na karavAthI moTuM prAyazcitta Ave che,ane karavAthI nAnuM prAyazcitta Ave che." "eTalA mATe" (dharmanI) sarva pavitra kriyA pUrI karyA pachI avidhi ane AzAtanA nimitte "micchA mi duDi" devuM ja joIe." 19 pramAdathI 20 je avidhi koI paNa rIte parihAra thaI zake tevo na hoya te utpanna thavA mAtrathI nAza pAmela hovAthI vaMdhya (niSphaLa) che. eka sAmagrIthI vhANamAM raheluM lokhaMDa DUbADatuM nathI tema je vidhisAdhaka hoya te avidhi na kahevAya. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hetuH / 32 2 - vRddhidvAram / cintA - kartA'dhikArI vizeSataH / [gAthA-9 su-pratikAryA-5- kiM ca, vidhera'na-'pAyatve "sA-'ticArAda'pya'nuSThAnAt abhyAsataH kAlena nira-'ticArama'nuSThAnaM bhavati / " iti sUrayaH / * yadA''hu : "abhyAso hi prAyaH prabhUta-janmA-'nu-go bhavati zuddhaH" iti, "saMskAra-dvArA" itya'rthaH / "bAhyo'pya'bhyAso hi- karmaNAM kauzalamA''vahati / na hi sakRn-nipAta-mAtreNa uda-bindura'pi grAvaNi nimnatAmA''dadhAti" iti tattvam // 8 // atha vidhivat zrAddha-dina-kRtyA-''ya-'nusAreNa vistarato vidhya-'-vidhI, cintAma'pi nirUpayan cintA ca tau' darzayati :samaye saDDo ciMtai ceiyamA''I, va du-tthiyaM aNNaM / uggAhiNI u sayayaM. dabubuDDINa aNNahA // 9 // "samaye" tti / samaye ekA-''dya-'ntara-divasA-''di-prastAve, "kadAcit" itya-'rthaH, tathA-vidha-zrAddhaH cintayet smAraNA-''di-vidhinA ___ paryAlocanA-pUrvaM sArayet 1 [vidhya'-vidhI] / 2 "khara-khabarI le" [iti lokabhASAyAm] / * yadA-''ha- me0 mu0| Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA9] 2. vRddhidAra - sArasaMbhALanuM svarUpa huM ane aticAra lAge evI rIte paNa anuSThAna karavAthI abhyAsa paDatAM paDatAM, vakhata gayA pachI, aticAra vagaranuM anuSThAna thavA vakhata Ave che." ema AcArya mahArAjAo' kahe che. (bIja) kahyuM che, ke "ghaNA janmathI cAlyo Avato abhyAsa ghaNe bhAge ghaNA vakhatanA "saMskAro dvArA" zuddha thAya ja che." "bAhya abhyAsathI kAryanI kuzaLatA Ave che, eka vAra paDavA mAtrathI pANInuM biMdu (kUvAnA kAMThA uparanA) paththaramAM khADA pADI zakatuM nathI." (vAraMvAra ghasAro thavo joIe.) A rahasya che. (vidhi jALavavAno Agraha rAkhI, teno abhyAsa-Tevo-cAlu rAkhI, vidhipUrvaka dareka pravRtti thAya tema karavuM. vidhinI upekSA na rAkhavI. tema karavA chatAM, paNa kadAca bhUla thAya, ke khAmI rahe, to te pastAvAthI-sAvacetIthI kSamya bane che.) 8 ke zrAddhadinakRtya vagere graMthone AdhAre "vidhipUrvaka sAra-saMbhALa kema karavI?" e rItasara samajAvavApUrvaka have te be ' (vidhi ane avidhi) batAve che samaye saTTo ciMtai ceiyamA''I, va du-tthiyaM aNNaM / uggAhiNI u sayayaM, dabbu-buTTI Na aNNahA // 9 // "zrAvaka (1) anukULa vakhate vakhatovakhata) (daherAsara vageremAM AvIne, te [daherAsara vagerenI sAra-saMbhALa kare, ane (2) bIjuM kaMI duHsthita muzkela paristhitimAM ke barAbara na hoya, tenI paNa sAra-saMbhALa rAkhe, (3) ugharANI paNa kAyama karAvatA rahe, tema karyA vinA dravyomAM vRddhi na thAya." 9 samaya" tti (1) samaye=ekAMtarA vagere divasa vagereno prasaMga laI "eTale ke "koI koI vakhate" tevA prakAranA zrAvaka sAra-saMbhALa kare=sAraNA (vAraNA, coyaNA, ane paDicoyaNA) vagere karIne AgaLapAchaLanI vicAraNA rAkhI, vidhipUrvaka saMbhALa rAkhe. 1. [ vidhi ane avidhi.] 2. "khara khabarI le." [lokabhASAmAM) Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 - vRddhidvAram / cintA - kartA'dhikArI vizeSataH / [ gAthA-9 caityA-''dIn= Adi-zabdAt-caitya-pradeza-pramArjanA- 53'di-grahaNam / athavA, + anyam= caityA-''di-paricAraka-devA-'rcaka prAharikA-'''dikam, duHsthitam sva-sva-vyApArA-5-samartham, alpA-''-jIvikayA vA duHkhitaM santam, cintayet / devA-''di-dravyodgrAhaNIM tu satatam cintayet, yataH- devA-''di-dravyasyA'tizayena vRddhiH syAt / vi-pakSe doSamA''ha :anyathA ukta-cintA-'-bhAve tu, ukta-vRddhi: naiva / iyama'tra bhAvanA : deva-gurvoH vyavahArataH arhac-chAsanasya mUlatvAt pUrvam yathA-'vasaram vivekinA sa-parikara-caitya-cintA kAryA / tatrA'pi jIrNa-caityoddhAra-viSayA viziSTa-phala-dA / yadA-''ha :appA uddhario ci a, uddhario taha ya tehiM Niya-vaMso / aNNe ya bhavva-sattA aNumoaMtAo jiNa-bhavaNaM // 1 // khaviyaM NIyA-goyaM, uccA-goyaM ca baMdhiyaM tehiM / ku-gati-paho Nivio,su-gai-paho ajio taha ya // 2 // 3 kacavarA-'sthi-tantu-jAlA-''dha-panayanena vizodhanam / 4 'Adi'-zabdataH karma-kara-lekhyaka-vaNikputra-bhaNDAri-grahaNam / 5 ["cintA" iti zeSaH / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-9] 2. vRddhidAra - sArasaMbhALanuM svarUpa 33 daherAsara deva-gRhezvara) vagerenI-Adi zabdathI daherAsara ane tenI Aju-bAju sAphasUphI vagere rAkhavAnuM samajI levuM. che athavA, (2) bIjuM=daherAsara vagerenA nokara, pUjArI, paheredAra vagere samajavA, teomAMnA jeo durasthita hoya pota-potAnuM kAma karavA azakta hoya, AthI AjIvikA vagerethI duHkhI rahetA hoya, to teonI paNa khara-khabara rAkhavI. # ugharANI-devAdi-dravyonI ughAraNI karavAnI to hamezAM-kALajI rAkhavI. jethI devAdi-dravyomAM (nukasAnI AvyA vinA) sArI rIte vRddhi thAya. ra viruddhapakSe-jo tema karavAmAM na Ave, to je nukazAna thAya, te samajAvavAmAM Ave che, anyathA upara jaNAvyA pramANenI sAra-saMbhALa rAkhavAmAM na Ave to, dravyanI vRddhi=AgaLa kahyA pramANenI dravyamAM vRddhi na=thAya nahi. che ahIM khAsa samajAvavAnuM e che ke vyavahAra nayathI arihaMta bhagavAnanA zAsananA mukhya AdhArarUpa deva ane guru che. tethI, vivekI puruSe yogyayogya vakhate parivAra sahita evA daherAsaranI sAra-saMbhALa pahelAM karavI. temAM paNa, jIrNa thayelAM daherAsaronI uddhArarUpa jIrNoddhArarUpa-sArasaMbhALa UMcA prakAranuM phaLa ApanArI che. kahyuM che, ke "teoe potAnA AtmAno uddhAra karyo che, tathA potAnA vaMzano uddhAra karyo che ke- (jemaNe baMdhAvelA) jinezvara bhagavAnanA maMdiranI bIjA bhavya jIvo anumodanA karatA hoya che. 101 (1) teoe nIcagotra karma khapAvyuM hoya che, uccagotra karma bAMdhyuM hoya che, dugatino mArga pUro karyo hoya che, ane sadgatino mArga pakaDI lIdho hoya che. 102 3. kacaro, hADakAM, (tAMtaNA) karoLiyAnI jALa vagere dUra karAvIne sAphasUphI rAkhavI. 4. vagere zabdathI-kAma karanAra nokara, nAmuM lakhanAra, munIma, bhaMDArI levA. 5. [ ciMtA,-kALajI ] Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 2 - vRddhidvAram / cintA - kartA'dhikArI vishesstH| [gAthA-9 iha logammi su-kittI, su-purisa-maggo a desio hoi / aNNesiM bhavvANaM jiNa-bhavaNaM uddharaMteNa // 3 // sijhaMti kei purisA bhaveNa, siddhattaNaM ca pAvaMti / iMda-samA kei puNo sura-sukkhaM aNuhaveUNa // 4 // [zrAddha-dina-kRtye gAthA 101 - 104] vidhayaH / ataH sudhA-''dinA caityaM saMskAryam, iti / ataH caitya-pradeza-sammArjanapUjopakaraNa-samAracanapratimA-parikarA-''di- nairmalyA-''pAdanaviziSTa-pUjA-*pradIpA-''di- zobhA-''virbhAvanaa-kSata-naivedyA-''di-vastu- stoma-satyApanacandana-kesara-dhUpa-ghRtA-''di- saJcayanadevA-''di-dravyodgrAhaNikA- karaNa* tat-prAptA-'rtha-su-sthAna- sthApanatadA-''ya-vyayA-''di-vyakta-lekhyaka-vivecanasamudgakA-''ya-vyaya-sthAnA-''di-saMrakSaNa-karma-kara-sthApanasAdharmika-guru-jJAna-dharma- zAlA-''dera'pi yathocita-cintayA- yathA-zakti yatanIyam / evam Rddhimac-DrAddhena tu vimalA-5-calA-''di-mahA- tIrtha syA'pi rakSoddhAra-kara-mocanA-''di-vidhinA sAraNA kAryA / * pradoSA-iti mudrita pu0 / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 gAthA-9] 2. vRddhidAra - sArasaMbhALanuM svarUpa jinezvara bhagavAnanA (jINa) maMdirano uddhAra karanArane A lokamAM sArI kIrti maLe che, ane bIjA bhavya jIvone) satpuruSono mArga batAvavAmAM jIrNoddhAra karanAra preraka thAya che. 103 keTalAka puruSo ekAda bhava karIne mokSamAM jAya che, ane keTalAka (indra ke) Indra jevA thaI devatAnuM sukha anubhavI mokSamAM jAya che." 104 (sAra-saMbhALa rAkhavAnI keTalIka samajUtI) che eTalA ja mATe kaLI cUnA vagerethI daherAsarano saMskAra karavo tene dhoLAvatA rahevuM. eTale kedaherAsara ane tenI AjubAjunA pradezamAM sApha-sUphI rAkhavI. pUjAnAM upakaraNo-banAvarAvavAM-racavAM-goThavavAM meLavavAM. zrI pratimAjI mahArAjanA parikara vageremAM nirmaLatA rakhAvavI. khAsa moTI pUjAmAM (sAMje) dIvA vagerethI zobhA vadhAravI. cokhA, naivedya vagere vastuonA jaththA sArI rIte sacavAya tema karavuM. kesara, sukhaDa, dUdha, ghI vagereno saMgraha karatA rahevuM. devAdika dravyanI ugharANI karavI. tethI maLeluM dhana sAre (surakSita) ThekANe mukAvavuM. tenI Avaka ane kharca vagere spaSTa vigata pUrvaka barAbara lakhavA. bhaMDAranI Avaka, kharca ane sAcavavAnA yogya sthAna vagerenuM rakSaNa karavuM. nokaro goThavavA. sAdharmiko, guru, jJAna, dharmazALA vagerenI paNa ucita rIte sAra-saMbhALa karavAmAM zakti pramANe prayatna karavo. che e prakAre RddhizALI zrAvakoe zrI vimaLAcaLa vagere mahAtIrthonuM rakSaNa karavuM, uddhAra karavo. karo dUra karAvavA, vagere vidhithI sAra-saMbhALa karavI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 cintA-kRcchrAddhasya nirdoSa-tvam / cintA-kramaH / cintAmAhAtmyam / 2 - vRddhidvAram / cintA - kartA'dhikArI vizeSataH / 1 etAvatA, udgrAhaNikAcintAyA vizeSato mahatvam / 7 "prasaGgataH - caityA - SS di- vaiyAvRtya - vidhira'pi nirNItaH " / " itya'pi siddham / 1 na hi deva - gurvA - ''dInAM zrAvakaM vinA prAyo'nyaH kazcit cintA - karttA'sti / tathA sati, jAtu caurA - 'gnyA -''dyupadravAd devA - SS di- dravyaM vinazyati, tadA'pi cintA - karttA nirdoSa eva / 1 tatrA'pi - yA caitya-cintA "avazyaM bhAvi - bhAvasyAS - pratikAryatvAd" iti / sA-sva-'lpa- samaya sAdhyA, dvitIya-naiSedhikya 'rvAg vidheyA / zeSA tu- pazcAdapi yathA vadaS - vyAkSipta- kAle / 1 etadeva gArhasthya - sAram / 1 tathA yadA - SSha : "taM NANaM, taM ca viNNANaM, taM kalAsu a kosalaM / sA buddhI, porisaM taM ca, deva- koNa jaM vae tti // 1 // " [ gAthA - 9 - eteSu - " udgrAhaNikA - cintaiva vizeSataH [ zrAddhadinakRtye gAthA- 99] devA - SS di- dravya-vRddhi-prayojikA bhavati ||" 6 [ 'dharma - zAstreSu' iti adhyAhAryam / etena caitya - cintA - SSdau tapAcAra-vIryA ''cAratvama'pi suspaSTatayA phalitam // ] atra, nizIthA- S'di-cUrNi dRSTA'ntau bhAvyau / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 gAthA-9] 2. vRddhidAra - sArasaMbhALanuM svarUpa [ A badhuM kahIne khAsa e batAvavAnuM che ke daherAsara vagerenA vaiyAvaccatapanI kriyAnI paNa vidhi prasaMga pAmIne ahIM nakkI karI batAvI che. (dhArmika bAbatonI sAra-saMbhALa, te sarvano vahIvaTa calAvavo, vagereno atyaMtara tapamAM jaNAvelA vaiyAvRtya nAmanA tapanI dhArmika kriyAmAM samAveza thAya che. ema nakkI karI batAvyuM che.) deva, guru vagerenI saMbhALa lenAra khAsa karIne zrAvaka vinA prAyaH bIjA koI nathI hotA. ema che, tethI, kadAca, cora, agni vagere upadravone lIdhe devAdika dravyono nAza thaI jAya, to paNa sAra-saMbhALa karanAra doSita Tharato nathI ja. kema ke je koI banAvo bhAvi bhAvane lIdhe avazya banI jatA hoya che, tene rokavAno koI upAya hoto nathI." temAM paNa thoDA vakhatamAM saMbhALI zakAya tevI rItanI daherAsaranI sAra-saMbhALa je karavAnI hoya che, te bIjI nisAhinI pahelAM karI levI. te sivAyanI, jyAre vakhata maLe, tyAre nirAMte-pachIthI paNa (yogya yogya avasare) karI zakAya che. A badhI pravRttio karavI, te gRhasthapaNAno sAra che. kahe che ke "te jJAna che, te vijJAna che, kaLAomAM kuzaLatA paNa te ja che. buddhi paNa te ja che, ane puruSArtha paNa te ja che, ke jeno vaparAza-upayoga-devanA kAryamAM thAya (davAdikanAM dhArmika kAryomAM thAya). t "e badhA karatAM paNa, devAdikanA dravyanI vRddhi thavAmAM khAsa vizeSa prakAre kAraNabhUta ugharANI karavAnI to kALajI khUba rAkhavI joIe." 6. ["dharmazAstromAM ema, adhyAhAra samajavo.] AthI-derAsaranI sArasaMbhALa vageremAM, tapAcAra, vicAranuM paNa pAlana thAya che, ema spaSTa rIte samajAya che. ] 7. ahIM nizIthasUtra vagerenI cUrNinAM be dRSTAMto vicAravAM. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 2 - vRddhidvAram / vizeSataH ugrAhaNikA-cintA / [gAthA-9 iti, tac-cintA-kArakaiHudgrAhaNikA tu a-bhagna-cittatayA sva-dravyavat deva-dravyA-''dAva'pi kAryA / anyathA, bahu-vilambe durbhikSa-deza-bhaGga-dauHsthyA-''pAtA-''dera'pi sambhavAt / bahUpakrame'pi tada-'-siddheH / tathA ca mahAn vinAza-doSa Apadyate, mahendra-purIya-zrAddhavat / tac-cintA tathA hi :mahattve dRSTA'ntaH / mahendra-pure-arhac-caitya-candana-bhoga-puSpA-'-kSatA-''dya-'rtham deva-dravyodgrAhaNikAyAm zrI-saGghana niyojitAzcatvAraH cintA-kartAraH zrAddhAH samyak cintAM kurvanti / anyadAmukhya-cintAkRd- ud-grAhaNikA-karaNA-''dau yat-tad-vacanazravaNA-''dinA dUnaH cintAyAM zithilI-bhUtaH / / " tataH. "mukhyA-'nuyAyino vyavahArAH / " iti anye'pi zithilI-bhUtAH / tAvatA akasmAd deza-bhaGgA-''dinA bahu-deva-dravyaM vinaSTam / " tataH pramAdena sad-bala-vIrya-gopanAt sA-'nubandha pApakarmaNA asau a-saGkhya-bhavAn bhrAntaH / iti / " udgrAhaNikAcintopasaMhAraH / nirvilambam ud-grAhaNikayA'pi devA-''di-labhyaM zrAvakA-''dibhyaH sotsAham- su-zrAvakaigrAhyam / svayaM cA'pi nirvilambam devA-''di-deyaM deyam, na tu kSaNaM sthApyam / anyasyA''pi deyasya pradAne vivekibhiH sarvathA na vilambyate, kiM punaH deva-jJAnA-''deH ? / evam Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-9] 2. vRddhidvAra - vizeSa ugharANInI kALajI 3 eTalA mATe, sAra-saMbhALa rAkhanArAoe deva-dravyAdikanI ugharANI potAnA dhananI ugharANI mAphaka jarA paNa bedarakArI rAkhyA vinA-abhagna cittathI karavI joIe. jo tema karavAmAM na Ave, ane vadhAre vakhata thaI jAya, tevAmAM dukALa paDe (laDAI vagerethI) dezanI chinna-bhinnatA thAya, duHkhI avasthA AvI paDavI, vagereno saMbhava thavAthI, game eTalI mahenata karavA chatAM paNa te nANAM pAchAM na Ave. tema thavAthI (devadravyAdino) vinAza karavAno moTo doSa lAgI jAya che. jema mahendrapuranA zrAvakomAM banyuM hatuM "mahendrapura nagaramAM arihaMta bhagavAnanA daherAsaramAM caMdana, naivedya, phUla, cokhA vagere mATe deva-dravyanI ugharANI ka2vA zrI saMghe sAra-saMbhALa karanArA cAra zrAvakone niyukta karyA hatA. teo sArI rIte sAra-saMbhALa karatA hatA. keTalAka divaso bAda ugharANI karatI vakhate jevAM tevAM vacano sAMbhaLavA vagerethI manamAM duHkhI thaI (kaMTALI jaI) mukhya sAra-saMbhALa karanAra pote ja kALajI rAkhavAmAM DhIlA thaI gayA hatA. tethI bIjA paNa DhIlA thaI gayA. kAraNa ke "pAchaLanA loko haMmezAM mukhya kAma karanArane anusaranArA hoya che." tevAmAM akasmAt dezanI chinna-bhinnatA vagere thavAthI deva-dravya ghaNuM nAza pAmyuM. te kAraNe, baLa ane zakti chatAM pramAdathI te chupAvI rAkhavAthI, pApanI paraMparA cAlavAthI te (AgevAna zrAvaka) asaMkhyAtA bhavo sudhI saMsAramAM bhamyA hatA." | A rIte devAdika mATe zrAvakAdikathI maLavAnuM dravya tarata ja ugharANI vagere karIne utsAhapUrvaka su-zrAvakoe meLavI levuM joIe. ane potAne paNa devAdika dravyanuM kaMI paNa devuM hoya, te jAte paNa tarata ja ApI devAmAM kSaNavAra paNa DhIla karavI na joIe. vivekI puruSoe bIjAne devAnuM hoya, te devAmAM paNa sarva prakAre vilaMba karavAno nathI, to devadravya, jJAnadravya vagere devAnI bAbatamAM to pUchavuM ja zuM ? (DhIla thAya ja kema ?) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 2 - vRddhidvAram / sayo'narpaNe doSAH / [gAthA-9 sadyo deyA-'rpaNe evaM sati, yadA ca yena dhyAvatA mAlA-paridhApanA-''di yuktiH / kRtam, tadA tAvatA anyada'pi devA-5'di-dravyaM jAtam, 'tacca tena kathamupabhujyate ? kathaM vA tal-lAbhA-''di gRhyate ? pUrvokta-devA-''di dravyo-pabhoga-prasaGgAt / tasmAt sadya eva tada'rpaNIyam / sadyo'rpaNA-5- 1 yastu sadyo'rpayituma'-zaktaH, tena AdAveva pakSA-'rdhazaktasya vidhiH / pakSA-5'dya-'vadhiH sphuTaM kAryaH / avadhi-madhye svayama'ryam, mArgaNA-''di vinA'pi / avadhyullaGghane ca daivAd antarA pApodayAd devA-''di-dravyopabhoga-doSaH sphuTaM syAt, vRSabha-dattavat / sadyo'na-'paNe tathA hi :dRSTAntaH / " mahA-pure mahebhyaH zreSTI RSabha-dattaH paramA-''rhataH parvaNi caitye gataH / " pArve dravyA-'bhAvAt uddhArakena paridhApanikA'rpaNaM pratipede / " sadyazca tenA'nyakAryavyagreNa sA nA'rpitA / " anyadA durdaivAt tad gRhe dhATI praviSTA, sarva-svaM luNTitam / " zreSThI ca luNTAkairhataH / mRtvA tatraiva pure nirdaya-daridrakRpaNa-mahiSa-vAhaka-gRhe mahiSo'bhUt / " tatrA'pi ca sadA nIrA-''di-bhAraM prati-gRhaM vahan uccaistara-bhU-caTanA-'ho-rAtra-bhAra-vahana-bahu-kSut-tRT-sadA nirdaya-nADI- ghAtA-''dibhiH mahA-vyathAM ciraM sehe / " saH anye-dhuH navya-niSpadyamAna-caitya-jagatI-kRte jalaM vahan caityA-'rcA-''dikaM dRSTvA jAta-jAti-smRtiH caityaM kathama'pya'-muJcan jJAni-vacasA prAg-bhava-putraiH dravyaM dattvA mahiSa-pAlakAnmocitaH / " tataH sahastra-guNitena prAg-bhavika-deva-deya-dAnena ca taiH anRNIkRto'sau ana-'zanena svargataH, kramAt mokSaM ca / " 8. deyena / 9. [tad = deyam / ] - Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-9]. 2. vRddhidAra - devu tarata na ApavAmAM doSo 37 ! e pramANe che, tethI, jeNe jyAre jeTalA dhanathI mALa paheravI vageremAM je kAMI (kabUla karyuM hoya, tene lagatuM devAdinuM dravya je kAMI ApavAnuM hoya, te tyAre ja, teTaluM pUruM ane bIjuM je kaMI paNa devAnuM kabUlyuM hoya, teno upabhoga kema karI zakAya? athavA to, tenAthI maLatA lAbha vagere paNa kema meLavI zakAya ? kema ke, -jo tema karavAmAM Ave, to prathama jaNAvyA pramANe deva-dravyAdikano upabhoga karyAno prasaMga AvI jAya che. mATe teNe te tarata ja ApI devuM joIe. che ane jenI zakti tarata ja ApI devAnI na hoya, teNe pahelethI ja pakhavADiyA. ke aDadhA pakhavADiyA vageremAM ApI devAnI mudata cokhkhI jaNAvI devI joIe. ane mAgyA vinA paNa mudatanI aMdara jAte ja ApI devuM joIe. mudata oLaMgI javAthI daivayoge kadAca vacce ja pApano udaya AvI jAya, to, 28Sabhadatta zrAvakanI jema devAdidravyanA upabhogano doSa khullI rIte lAgI jAya che. mahApura nagaramAM RSabhadatta nAmanA parama zrAvaka moTA zeTha parvane divase zrI daherAsare gayA. pAse dravya na hatuM. tethI udhArathI bhagavAnane AMgI caDAvavAno kharca ApavAnuM kabUla karyuM. paraMtu bIjA kAmamAM rokAI javAthI tarata ja (AMgIno kharca ApI zakAyo nahIM. koI eka divase durbhAgyathI tenA gharamAM dhADa paDI ane badhuM lUMTAI gayuM. ne zeThane lUMTArAoe mArI nAMkhyA. marIne te ja nagaramAM nirdaya, daridra ane kapaNa pADo hAMkanAranA gharamAM pADA tarIke janma lIdho. tyAM paNa, haMmezAM ghera ghera pANI vagereno bhAra upADIne UMcAmAM UMcA DhoLAva para caDavAnuM ane e rIte rAta-divasa bhAra vahana karavo paDato hato. uparAMta, ghaNI bhUkha, tarasa ane haMmezAM nirdaya rIte doraDInA sarapaTAnA mAra, vagerethI ghaNA vakhata sudhI mahApIDA sahana karato rahyo. eka divase te navA baMdhAtA daherAsaranA killA mATe pANI vahetAM vahetAM jinezvara devanI pUjA vagere joIne, jAtismaraNajJAna thavAthI daherAsaranI pAsethI koIpaNa rIte pADo) khasato ja nathI. tethI jJAnI puruSanA vacanathI tenA pUrvabhavanA putroe dhana ApIne pADAvALA pAsethI tene choDAvyo. pachI pahelAM to pUrvabhavanuM deva-dravyanuM deNuM hajAragaNuM ApIne, tenA dIkarAoe devAmukta karyA pachI, aNazaNa karIne svargamAM gayA. anukrame mokSamAM gayA." 8. ApavA yogya jeTalI vastu hoya, te devAthI. 9. tei devA yogya.] Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 cintAyA: dharmA''caraNasvarUpa tvena ca guNa-vRddhi-rUpa-dharma samprAptiH / duHsthAnAM su-sthiti sthApana - cintA | samyak-cintASS-S-bhAve tu mahA- doSAH syuH / -'dhikA vRddhaya-S riNAM nigamanam, prazaMsA ca / 2 - vRddhidvAram / arthisvarUpam / 4 tena ubhayatra deva-dravyA-''dervRddhiH pravartate / 17 svasmiMzca tada-'bhyAse hi sA 'vadhAnatvena tad-virodhikarma-sva' - doSa parihAra- pUrvANAM sva-niyama-nirvAhA-S-pUrva guNa- zuddhi- vizeSa - dharmA - 'rjanA - SS di-guNAnAM sthira-saMvAso bhavet / 1 tathA, arcakA - SSdInAma'pi vilambo na kAryaH / tathA sati, vizeSataH 1 atha, sva-sva-kAryotsAha-vRddhaya-'rtham tathA tathA sva-dhanA - SS dinA vRtti - sAhAyyaM tathA-vidha-zrAddhairdeyam, yathA yathA caityA - SSdeH sva-sva kArye a-pramattAH sa-pramodAH santaH pravarteran / | evam - samyak-cintA-''dya-S-bhAve tu caityA-''di-vinAzA-''di - doSA A-bhaveyuH / ataH pramAdataH pUrvoktA cintA na mocyA, sad-bhaktyullAsA-''dya 'nubandhAt / iti // 9 // [ gAthA - 10-11 etad vRddhau prazaMsA - pUrvam zrAddha-dina- kRtya-gAthAbhyAm adhikAriNaM nigamayati : No mAyA, No piyA, No bhajjA, Na sarIraM, Neva bAMdhavA / picchae tattha ThANammi, jattha atthaM tu picchae // 10 // a-giddho jo u davvammi, jiNa -'tthaM Nei vittharaM / eeNaM so mahA-satto, vuccae jiNa - sAsaNe // 11 // 10 [ udgrAhaNikA - karaNe, deya-samarpaNe ca / ] 11 AlasyodvegA SSdi0 / [zrAddhadina-kRtye 140-141] Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-10-11] 2. vRddhidAra - adhikArI svarUpa 38 che tethI ugharANI karavAmAM ane devuM ApI devAmAM) ema banneya rIte vilaMba karavo joIe nahIM. kema ke tema karavAthI devAdikanI vRddhi paNa sArI rIte thaI zake che. che te jAtano abhyAsa Teva) paDavAthI sAvadhAnapaNuM vadhI javAne lIdhe, tenAM virodhI karmono baMdha thavAnuM ane ALasa, bekALajI vagere) potAnA doSo dUra thavApUrvaka potAnA niyamanI jALavaNI, guNonI apUrva zuddhi, vizeSa prakAre dharmanI prApti vagere guNono potAne viSe sthira saMvAsa thAya che. (ugharANI viSe samApta) ke pUjArI vagerene pota-potAnAM kAmomAM utsAha vadhe, mATe tevA prakAranA zrAvakoe potAnA dhana Adike karIne AjIvikAmAM evI rIte sahAya pahoMcADavI joIe, ke teo te te prakAre pramAdarahita thaIne, AnaMdapUrvaka daherAsara vagerenA potapotAnA kAmamAM barAbara pravartamAna rahe. che upara jaNAvyA pramANe dareka bAbatomAM jo sArI rIte kALajI rAkhavAmAM na Ave, to daherAsara vagerenA vinAza vagereno doSa AvI paDe. mATe bhUla-cUke paNa, pahelAM jaNAvelI sAra-saMbhALanI kALajI choDavI nahIM. kema ke tema karavAthI bhaktimAM uttama ullAsa vagerenI paraMparA cAlu rahe che. 9 have zrAddhadinakRtya graMthanI be gAthAo dvArA devadravyAdikanI vRddhi karanAra adhikArIno viSaya pUro karavAmAM Ave che. - No mAyA, No piyA, No bhajA, Na sarIraM, Neva bAMdhavA / picchae tattha ThANammi, jattha atthaM tu picchae // 10 // a-giddho jo u davammi, jiNa-'tthaM Nei vittharaM / khe to mahA-satto, nikha-sAsane 199o [sA. vi. 140-14] je sthAnamAM mANasa dhana jue che, te sthAnamAM te mAtAne joto nathI. pitAne joto nathI, patnI, zarIra ane kuTuMbIone paNa jovA raheto nathI." 10. "(AvI mAnavI mananI paristhiti hovAthI) je puruSa dhanamAM Asakti vinA devadravyAdikamAM vadhAro kare che, te kharekhara jaina zAsanamAM e kAraNe mahA sAttvika puruSa kahevAya che." 11 10. [ ugharANI karavAmAM ane devuM samarpaNa karavAmAM ] 11. ALasa, udvega vagere. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthA-''saktasva-rUpam / 2 - vRddhidvAram / arthisvarUpam / [ gAthA-10-11 "No mAyA0" "a-giddho0" jIvaH sarvo'pi sadaiva anA-''di-durjaya-lobha-graha-grastattvAt prAyaH yatra-sthAne rakSaNIyatva-vardhanIyatvA-''dinA arthameva yathA- parama-'dhyeyatayA prekSate, tatra-sthAne tathA na mAtrA-''dIn prekSate / yataH- tada-'rtham jIvitama'pya-'na-pekSamANo'sau duritA-''yAsa-saGghAtAn sandhatte // 10 // evaM sati, yaH punaHsantoSa-sudhA-'' sAra-sambhAra-sikta-svA-'ntaH-vRttittvAt svasminna'pi dravye sarvathA a-gRddhaH san, jinA-''di-dravyam samyag rakSaNA-''dinA vistAram nayati, saH etena kAraNena- "mahA-sattvaH" ucyate / (jin-shaasne)| mahA-sAtvikA'dhikAri-svarUpam / upalakSaNAt anyena vardhApayati "anumodayatya'pi" itya-'rthaH / 1 jhaTayatA 2 lokabhASayA "lekhe che", mAtrA-''dika [mAtA-Adi]thI adhika pratibaMdha dhana upari rAkhe cha / 3 *pApa-rAziM saGgrahNAti / 4 (ativRSTi) * durita-loha-rAziM saGgrahNAti me0 / / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-10-11] 2. vRddhidAra - adhikArI svarUpa 39 jo mAyA." "a-ziddho" na jItI zakAya tevA lobharUpa grahane anAdi kALathI vaza paDelA dareka jIva ghaNe bhAge, haMmezAM je-sthAnamAM (jUnuM) sAcavavA ane (navuM) vadhAravA vagere dvArA, dhanane ja je rIte parama dhyeya tarIke juve che, te sthAnamAM te rIte- mAtA vagerene joto nathI. tethI, te (dhanane) mATe, jIvananI paNa apekSA rAkhyA vinA ghaNAM pApo ane prayAso karato hoya che. 10 che jyAre lokamAM A sthiti che, chatAM-saMtoSarUpI amRtanAye mAkhaNanA pIMDAthI lepAyela aMtaHkaraNa dharAvatA hovAthI je-puruSa potAnA dhana upara paNa sarvathA Asakti vagaranA che, uparAMta, sArI rIte sAra-saMbhALa karavA vagerethI zrI devadravya vagerene vadhArA tarapha laI jAya che, temAM vadhAro kare che, te-puruSa e kAraNe (jaina zAsanamAM) "mahA sAttvika"--tarIke kahevAya che= (vakhaNAya che) upalakSaNathI bIjA pAse paNa devadravyAdikamAM vadhAro karAvarAve che, eTale ke "anumodanA paNa karAve che." 1. priya gaNe che. 2. lokabhASAmAM "lekhe che (mAne che)" mAtA vagerethI paNa dhana upara vadhAre mamatA rAkhe che. 3. "pApanA puMja ekaThA kare che. 4. (AsAra=(ativRSTi)] * pAparUpI loDhAno Dhagalo ekaTho kare che. (me0) Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 2 - vRddhidvAram / bhogopabhogadravya-vyavasthA / [ gAthA-12 samyag-vRddhe itthaM ca, haiMta-bhUtayogyatA / "caramA-''vartA-''di-sAmagrI-vazAt mAdhya-sthyA-''di-mUla-guNAH prAdurbhavanti / tataH samyak cintodgacchati / tataH pUrvoktA vRddhirudeti' iti paramA-'rthaH // 11 // deva-dravyA-55 'evamderbhogasyaucityA'naucitye / "deva-dravyA-''di-vRddhiM kurvatA zrAddhena 'tat-phala-rUpaH deva-dravyA-''derucito bhogaH kAryaH, anucito bhogastyAjyaH" iti darzayannA''ha :duvihaM ca deva-davvaM, bhoguvabhogehiM tattha du-vihaMpi / ucieNa vaTTiavvaM, anahA-bhatti-bhaMgo ya // 12 // 5 [pUrvokta-gAthA-saptakena-sukhi-sva-janA-''di-guNa-sampanna-gRha-sthasya, mArgA-'nusAriNaH, samyaga-dRSTeH, deza-viratasya, puSTA-''lambane sAdhora'pi, jinA-55jJA-pUrvakasya deva-dravyA-5'di-vardhakasya satata tac-cintakasya dhanA-5-gRddhasya mahA-sattvasya ca adhikAritvaM spaSTIkRtam, atra nigamitaM ca ] / 1 ['evam' ityetasya 'vRddhiM kurvatA' itya'nena saha sambandhaH / / 2 ['tat' padena vRddhi yA ] / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 gAthA-12] 2. vRddhidvAra - bhogapabhogadravya vyavasthA che tethI-paramArtha samajavAno e che, ke- "ema karavAthI caramAvartimAM praveza thavA vagere AtmAnA guNonA vikAsanI) sAmagrInA baLathI madhyasthapaNuM vagere mULa guNo utpanna thAya che. tema thavAthI sAra-saMbhALa rAkhavAnI-uttama prakAranI kALajI karavAnI(evI vRtti AtmAmAM utpanna thAya che ane tema thatuM hovAthI- deva-dravyAdikanI : upara jaNAvyA pramANe vRddhi utpanna thAya che. 11 (sAta kSetrAdikamAM vadhAro karavAnI, tenuM rakSaNa karavAnI, tenI sAra-saMbhALa, yogya vyavasthA, vahIvaTa vagere karavAnI vRtti tene lAge che, kejeno AtmA, ghaNo UMco Avyo hoya. ane te dvArA te aneka jIvone devaguru-dharmanI najIka lAvavAmAM nimittabhUta bane che. ema uttarottara potAnA AtmAne UMce-vikAsa mArge-laI javAmAM saphaLatA anubhavI zake che.) $ "deva-dravyAdikanI' e prakAre vRddhi karanAra zrAvakane vRddhi karavAnA phaLarUpa- te deva-dravyAdikano ucita upayoga karavo joIe, anucita upayoga karavo na joIe, anucita upayoga (vaparAza)no tyAga karavo joIe." e nIcenI gAthAmAM samajAvAmAM Ave che - duvihaM ca deva-davaM, bhoguvabhogehiM tattha du-vihaMpi / cipaNa vuiM , mana-matti-maMgo rA "bhoga ane upabhoganI apekSAe devadravya be prakAre vaparAya che. te banneya prakAranA vaparAzamAM ucita prakAre vartavuM joIe. ucita prakAre vartavAmAM na Ave, to bhaktino bhaMga-nAza-thAya che." 12 [pAMcamI thI agiyAramI gAthA sudhInI sAta gAthAomAM-sukhI hoya. yogya svajanayukta hoya vagere je guNo pAMcamI, chaThThI gAthAmAM gaNAvyA che, te guNothI zobhatA gRhastha ke je mArthAnusArI hoya, samyagdaSTi hoya, dezaviratidhara hoya, ane khAsa mahattvane kAraNe sAdhumahArAja paNa hoya, te sarvamAMthI je jinaAjJApUrvaka deva dravyAdikamAM vRddhi karanAra, kAyama tenI kALajIpUrvaka sArasaMbhALa karanAra, dhanAdikamAM anAsakta, ane mahAsAttvika AtmA hoya, te adhikArI hoI zake che, e vAta ghaNI spaSTa karI che ane teno upasaMhAra paNa karavAmAM Avyo che.]. 1. ("vRddhi karanAra" zabda sAthe saMbaMdha che.) 2. (tatu-ne-zabdathI vRddhi samajavI.) Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 bhogopabhogalakSaNe / ucitA'nucitasthAne vyApAraNena lAbhA-'-lAbhau / ucita - varttanasva-rUpam / bhogopabhoga dravyANAma'nu cita-vyApAraNe doSAH / 2 - vRddhidvAram / bhogopabhogadravya vyavasthA / 7 "duvihaM0 " ti vyAkhyA dvi-vidhaM ca deva-dravyam, "bhavati" iti zeSaH ca-kArAt= guru-dravyA-''dikama'pi grAhyam / 4 kutaH ? bhogopabhogAbhyAm / sakRd-bhogA-'rhaM ca vastu-bhogaH, naivedya- sragA -''dikam / punaHpunarbhogA'rha vastu upabhogaH bhUSaNa gRhASS dikam / 4 tatra = dvi-vidhe'pi dravye, ucitena varttitavyam = vidhi-vyApAreNa varttitavyam / bhogopabhoga- dravyam sva-svocita-sthAne caityA - SSdau yathA-'rhadA-''jJam - prayoktavyam, pramodA-'tizayA-''di-sambhavAt / anyathA = anucita-sthAne vyApAraNena, "bhakti-bhaGgaH = Apadyeta" itya-'rthaH / atra [ gAthA - 12 idaM tattvam : 1 devA - ''di-bhoga-dravye sva-kArye vyApArite sati, nyUnI- bhavanena sphuTaM khaNDita - dravya - rUpA -''zAtanA pratIyate / " tathA sati, taducitopabhoga- vyAghAtena tajjanya-vibhUSA-bhaktyullAsA - ''di - bhaGgo'pi sambhAvyate / upabhoga-dravye tu 'ukta doSA -'-bhAve'pi, AjJA-: T-Stikrama- niHzUkatA - a - vinayA - ''di-doSa -sambhavena ubhaya-bhakti-bhaGgaH sphuTaM samujjRmbhate / 3 nANakaM tu ubhaya-hetutvAt bhogopabhoga-rUpamupacArato bodhyam, "mizritam" itya 'rthaH / 4 [sva kArye vyApArite sati ] / 5 [ nyUnI - bhavanA''di-doSA -'-bhAvena ] / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 gAthA-12]. 2. vRddhidvAra - bhogopabhogadravya vyavasthA vidaM gha0" be prakAranuM devadravya="hoya che." ema adhyAhAra samajavo. ca=zabdathI (jJAna) guru dravyAdika paNa samajI levA. je zAthI be prakAre che? bhoga ane upabhoganI apekSAe eka vakhata bhogavI zakAya evI vastu hoya, te bhoga kahevAya che. jema ke naivedya, phUlanI mALA vagere, ane je vAraMvAra bhogavI zakavAne yogya hoya, te upabhoga kahevAya che. dAgInA, ghara vagere. ke te banne prakAranAM dravyomAM ucita rIte vartana karavuM joIe=zAstrokta vidhipUrvaka vartana karavuM joIe. arihaMta bhagavAnanI AjJA pramANe daherAsara vageremAM jyAM je yogya hoya, te te ucita sthAne bhoga ane upabhoga dravyano vaparAza karavo joIe. tethI ja (bhakti vagerenA AnaMda pramodamAM vRddhi thavA vagereno saMbhava rahe che. athavA tethI pramoda vagerenI vRddhino saMbhava rahe che. jo tema karavAmAM na Ave eTale ke ayogya sthAnamAM (ayathAsthAnamAM) vAparavAmAM Ave, to bhaktino bhaMga=eTale ke-bhaktino bhaMga-nAza-AvI paDe che, e bhAvArtha che. che ahIM rahasya e che ke devAdikanA bhoga dravyano upayoga potAnA kAmamAM karavAmAM Ave, to temAM dravyane khaMDita karavArUpa ghaTADo thavAthI AzAtanA thavAnuM cokhkhuM cokhkhuM samajI zakAya tema che. ane tema thavAthI tenA ucita upabhoga (upayoga)mAM vyAghAta-hAni pahoMcatA, tethI utpanna thatI zobhA, bhakti, ullAsa vagereno bhaMga saMbhave che. ane, upabhoga dravya je vadhAre vakhata TakI zakatA hoya che,) tenA vaparAzamAM to upara kahelA doSo lAgatA nathI, to paNa AjJAnuM ullaMghana, niHzUkapaNuM (saMkoca na hovo) ane avinaya vagere doSono saMbhava thavAthI, ema banne prakAranI bhaktino bhaMga khullI rIte ja jaNAI Ave che. 3. nANuM banneyanuM kAraNabhUta che, eTale ke upacArathI bhoga ane upabhogarUpa samajavuM. eTale ke te mizrita che. 4. potAnA kAmamAM vAparavAmAM Ave to.]. 5. [ochuM karavuM vagere doSa na hovAthI.] Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 2 - vRddhidvAram / bhogopabhogadravya-vyavasthA / [ gAthA-12 ucita-vyApAra- ataH ubhayama'pi zrAddhena yathA-sambhavaM kartavyatA / sva-kAryA-''dau na vyApAryam / ucita-pade ca vyApAryameva / tathA hi:gRha-caitya sva-gRha-caitya Dhaukita-cokSa-pUgI-phalanaivedyA-''de rucitopayogaH / naivedyA-''di-vikrayottham puSpa-bhogA-''di sva-gRha-caitye na vyApAryam, nA'pi caitye svayamA''ropyam, kintu samyak sva-rUpamuktvA, arcakA-''deH pArthyAt / tad-yogA-'-bhAve sarveSAM sphuTaM sva-rUpamuktvA, svayamA''ropayet / kathanA-'-bhAve ___ anyathA, mudhA-jana-prazaMsA-5'di-doSaH / doSaH / gRha-caitya-naivedyA-''di ca gRha-caitya ArAmikasya prAgukta- mAsa-deya-sthAne nA'rNyam / naivedyA-''dermAsa sva-dhanA-'rpaNa-sAmarthyA-5-bhAve ca AdAveva deyatvenopayoge- naivedyA-'rpaNena mAsa-deyoktau tu na doSaH / utsargA-'pavAdau / mukhya-vRttyA mAsa-deyaM pRthageva kAryam, gRha-caitya-naivedya-cokSA-''dikaM tu devagRhe' mocyam / ukta-utsargA- anyathA 'pavAda-maryAdA- gRha-caitya-dravyeNaiva gRha-caityaM pUjitaM syAt, bhane doSAH / __ na tu sva-dravyeNa / tathA ca anA-''darA-5vajJA-''di-doSaH / na caivaM yuktam, sva-deha-gRha-kuTumbA-''dya-'rtham bhUyaso'pi vyayasya gRha-sthena karaNAt / sva-dravyeNa deva-gRhe deva-pUjA-'pi sva-dravyeNaiva yathA-zakti kAryA, pUjA-''di, na na tu sva-gRha-daukita-naivedyA-''di-vikrayottha-dravyeNa, tu-anyathA / deva-satka-puSpA-''dinA vA, prAgukta-doSAt / 6 'ArAmikasya' iti anya-pustake / 7 gaccha-sAdhAraNa-caitye / 8 [gRha-padam' sva-gRha-caityA-'rthakam / / 9 [mudhA-jana-prazaMsA-avajJA-5-nA-''darA-''dayaH / / - Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 gAthA-12] 2. vRddhiAra - devadravyanA vaparAzanI rIta che A kAraNe, zrAvake saMbhava pramANe banneya prakAranuM dravya potAnA kAma vageremAM to vAparavuM ja nahIM. paraMtu ucita sthAne ja vAparavuM. che (1 deva-dravyanA vaparAzanI rIto.). te A rIte potAnA ghara-daherAsaramAM dharAvelA cokhA, sopArI, naivedya, vagerenA vecANamAMthI utpanna thayelA puSpa, bhoga dravya, vagere potAnA ghara-daherAsaramAM vAparavAM nahIM tema ja (moTA) daherAsaramAM paNa potAnI meLe caDAvavuM nahIM. paraMtu sArI rIte barAbara svarUpa samajAvIne pUjArI vagere bIjanI pAse caDAvaDAvavuM. pUjArI vagereno yoga na thAya, to saunI AgaLa khulle khulluM svarUpa kahIne potAnI meLe paNa caDAvavuM. jo tema karavAmAM na Ave, to khoTI rIte lokomAM sva-prasaMzA meLavavAno doSa lAge che. je mALIne phUlanI mahine ApavAnI je rakama pahelethI TharAvelI hoya, te peTe ghara-daherAsaranAM naivedya vagere na ApavA. paraMtu, jo potAnuM dhana ApavAnI zakti na hoya to pahelethI ja mahinAnI kiMmata peTe naivedya ApavAnuM nakakI karyuM hoya, to doSa lAgato nathI. ? paraMtu mukhya rIte to, mahine ApavAnI rakama to judI ja TharAvavI joIe. ghara-daherAsaranAM naivedya daherAsaramAM ja mUkavAM joIe. jo tema karavAmAM na Ave, to potAnA dravyathI nahIM paNa ghara-daherAsaranA dravyathI ghara-daherAsaramAM pUjA karavAnuM thAya che. ane tema thavAthI anAdara, avajJA (apamAna) vagere doSo lAge che. ane te yogya paNa nathI, kema ke potAnAM zarIra, ghara, kuTuMba vagere mATe gRhastha ghaNo moTo kharca karato hoya che. tethI devamaMdiramAM devapUjA paNa yathAzakti potAnA dravyathI ja karavI joIe. paraMtu potAnA ghara-daherAsaramAM caDAvelAM naivedya vagerenA vecANamAMthI utpanna thayelA dravyathI athavA devasaMbadhI devadravyanA phUla vagerethI pUjA karavI joIe nahIM. tema karavAthI upara jaNAvelA doSo lAge che.. - (mukhya-kharI rIta-spaSTa karI che. paraMtu potAnA taraphathI kharca karI na zake, tevA gRhastha-mALI vagerene naivedya vagere laI javA de, ane mALI badalAmAM phUla ApI jAya, te phUla prabhune caDAve, to doSa nathI, nahIMtara doSa che.) 6. bIjA pustakamAM, "mALIno" che. 7. sarva gacchanA sAmAnya daherAsaramAM. 8. [ahIM "ghara" zabda potAnA ghara derAsaranA arthamAM samajavo.] 9. lioko taraphathI khoTI rIte potAnI prazaMsA prApta karavI, sAthe-AjJAnuM apamAna, avajJA, anAdara vagere.. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 [gAthA-12 deva-gRhIyanaivedyA-5'dezcintA-prakAraH / 2 - vRddhidvAram / nirmAlyavicAraH / tathA- 10 deva-gRhA-''gataM naivedyA-'kSatA-''di sva-vastuvat mUSakA-''deH samyag rakSaNIyam, samyag mUlyA-''di-yuktyA ca vikreyam / na tu yathA-tathA mocyam, deva-dravya-vinAzA-''di-doSA-''patteH / 1'tatrA'pi svatazcaitya-dravyotpattya-5-sambhave tat- pUjAyAM vyApAryam, nA'nyathA / 1 tathA sati, tad-vyAptI anA-''darA-'vajJA-''di-doSA-''patteH / deva-gRhIyanaivedyAdivikrayotyadravyasyopayoge vidhi-niSedhI / tathA, nirmAlyatvanirvacanam / "bhoga-viNaTuM dabaM "NimmallaM biMti gIya-'tthA" ___iti bRhadbhASya-vacanAt, "yatjina-bimbA-''ropitaM sat, vicchAyI-bhUtam, vigandhaM jAtam, dRzyamAnaM ca niH-zrIkam, na bhavya-jana-pramoda-hetuH, "tat nirmAlyam bruvanti bhu-shrutaaH|" iti saGkA-''cAra-vRttyuktezca, "bhoga-vinaSTameva nirmaalym"| 10 [gaccha-sAdhAraNa-caitya0] / 11 [gaccha-sAdhAraNa-caitye'pi] / 12 [sva-gRha-Dhaukita-dravyaM deva-satka-puSpA-''di] / 13 [caitya-dravyotpatti-sambhave / 14 [nirmAlyam / 15 puSpAdi / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-12] 2. vRddhikAra - nirmAlyadravya viSe vicAra 43 je deva-maMdiramAM AvelAM naivedya, cokhA vagere vastuonuM paNa potAnI vastuonI jema uMdara vagerethI thatA bagADathI sArI rIte rakSaNa karavuM joIe, ane sArI rIte kiMmata Ave tevI yojanApUrvaka vecavI joIe, ke jethI sArI kiMmata Ave, paraMtu jema tema mUkI rAkhavuM nahi. tema karavAthI "devadravyano vinAza karavo." vagere doSo lAgI jAya che. tyAM (''gacchanA ke sakala saMghanA daherAsaramAM) paNa te daherAsaramAMthI deva-dravyanI Avakano saMbhava na hoya, to potAnA ghara-daherAsaramAM caDAvelA dravya ane deva-saMbaMdhi phUla vagere tevA prakAranI Arthika zakti vagaranA gRhastha) pUjAmAM vAparavA tevA saMjogo sivAya na vAparavAM. 13ane jo, vagara kAraNe, tema vAparavAmAM (ghara-daherAsaranAM dravyothI daherAsaramAM pUjA vagere karavAmAM Ave, to anAdara, avajJA vagere doSo lAge che. (nirmAlya dravya viSe vicAra) gItArtha puruSo kahe che, ke eka vakhata ucita rIte "bhoga (upayoga) thayA pachI je nAza pAme, nakAmuM thAya, te 'nirmAlya kahevAya che." ema zrI bRhatkalpa bhASyamAM kahyuM che. je jinezvara bhagavaMtanA pratimAjI upara caDI cUkeluM hoya, jhAMkhuM paDI gayeluM hoya, mULa gaMdhathI rahita thaI judI gaMdhanuM thaI gayeluM hoya, jotAM na AkarSe tevuM zobhA vinAnuM hoya, ane bhavya jIvone AnaMda na Ape, tevA dravyane moTA jJAnIpuruSoe nirmAlya gaNyuM che." ema zrI saMghAcAra vRttimAM kahyuM che. tethI "bhogamAM upayoga thaI javAthI je potAnA svarUpamAM na rahyuM hoya, te nirmAlya kahevAya." ema upara jaNAvelAM be graMthanAM vacano uparathI samajAya che.). 10-11. [gacchanA sAdhAraNa derAsaramAM.] 12. potAnA ghara derAsaramAM caDAvelA dravya ke je devadravyanAM phUla vagere hoya.] 13. (devadravyanI utpattino saMbhava hoya, tyAre.] 14. [nirmAlyA 15. phUla vagere. Jair ducation International Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vyAkhyA-'ntara 44 2 - vRddhidvAram / nirmAlyavicAraH / [gAthA-12 nirmAlyasya na tu vicAra-sAra-prakaraNokta-prakAreNa nirAsaH / "DhaukitA-'kSatA-''dernirmAlyatvam" ucitam, zAstrA-'ntare tathA loke a-dRzyamAnattvAt, a-kSoda-kSamattvAca / matA-'ntareNa kecittu atra nirmAlya-vyAkhyA / "anyeSAM bhogA-'na-'rhattvAdeva sarvaM devA-''di-nizritaM dravyam nirmAlyam ___AhuH, iti / " tattvaM punaH "kevli-gmym"| nirmaaly-vyvsthaa| 116taca- varSA-''dau vizeSataH - kunthvA-''di-saMsakteH, pRthak pRthag janA-'nA-''kramya-zuci-sthAne tyajyate / evam AzAtanA'pi na syAt / snAtra-jalasya snAtra-jalama'pi tathaiva / nirmAlyattve'pi ataH zeSAvat zeSAvadupayoganirNayaH / zAnti-pAnIyaM mastaka eva dAtavyam / yaduktam haima-vIra-caritre :"abhiSeka-jalaM tattu surA-'sura-narora-gAH vavandire muhuH, sarvA-'GgINaM copari cikSipuH // 3-68 // " padma-caritre'pi (39)7 uddezeASADha-cAturmAsya-'STA-'hnikA-vRddha-snAtrA-'dhikAre"taM NhavaNa-saMti-salilaM Nara-vaiNA pesiaMsa-bhajANaM, taruNa-vilayAhiM geuM chUDhaM ciya uttama-uMgesu // 6 // " 16 [bhoga-vinaSTa-nirmAlya-deva-dravyam / ] / 17 [pustaka-darzanena tu-29 tamoddeze dRzyate / ] / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 gAthA-12] 2. vRddhidAra - nirmAlyadravya viSe vicAra 44 paraMtu zrI vicArasAra prakaraNamAM kahyA pramANecaDAvelA cokhA vagere nirmAlya che." ema mAnavuM e yogya nathI. kema ke bIjAM zAstromAM ane lokamAM e pramANe jovAmAM AvatuM nathI, temaja vicAra karatAM barAbara ghaTI zakatuM paNa nathI. keTalAka AcAryo to ahIM ema kahe che ke bIjAnA upayogamAM na AvI zake tevuM hovAthI devAdinI nizrAnuM sarva dravya nimalyi che." "AnuM tattva to zrI kevaLI bhagavaMtane gamya che." $ 16te nimalyamAM, khAsa karIne comAsA vageremAM kuMthavA vagere jIvo caDatA hovAthI mANasonA paga vagerethI caMpAI na jAya, tevA pavitra sthAne chUTuM-chUTuM mUkavuM joIe, jethI karIne bhagavAnanI pUjA vageremAM caDelA) padArthonI AzAtanA apamAna) paNa na thAya. | nirmAlya rU5 chatAM bhagavaMtanA snAtrajaLa paNa te rIte AzAtanA na thAya tema, lokonA paganI nIce na Ave, te rIte, chUTuM-chUTuM) padharAvavuM. ane e ja kAraNe te zAMti pANI rUpa snAtrajaLa, zeSa (laukika devone caDAvelAM naivedya vageremAMthI bAkI rahelA bhAga)nI jema mastake caDAvavuM. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya mahArAjA viracita zrI mahAvIra prabhunA caritramAM kahyuM che, je "vaimAnika devo, asukumAra (va.) bhuvanapatidevo, manuSyo ane nAgakumAra devo (vagere)e te abhiSeka jaLane vAraMvAra (mastake caDAvI) vaMdana karyuM, ane sarva aMgo upara chAMTyuM. 3-68 zrI padma caritramAM paNa (ogaNacAlIsamA13) uddezAmAM aSADhI comAsInI aDhAimAM bRhasnAtranA adhikAramAM jaNAvyuM che ke "(dazaratha rAjAe yuvAna (dAsI) strIo mAraphata te havaNanuM zAMti jaLa potAnI rANIone mokalyuM. te laIne te rANIoe potapotAnA mastake chAMTyuM. (caDAvyuM.) 6 16. [upayogamAM lIdhA pachI, je nakAmuM thAya, te nimalpi-devadravya-dravya, 17. pustaka jovAthI 29mA uddezAmAM jovAmAM Ave che.] Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 sAbANa 21piGgAnikA 2 - vRddhidvAram / svopabhoge doSAH / [gAthA-12 bRhacchAntAva'pi "zAnti-pAnIyaM mastake dAtavyamiti" puSTA-''lambane tu jarA-sa-mukta-jaropadrutaM sva-sainyam dharaNendra-datta-pArzva-bimba-snAtrA-'mbu-parikSepeNa zrIkRSNena pttuu-ckre| evam zrI-pAla-mahI-pAlA-''dInAma'pi bodhyam / iti / devA-''derupabhoga-1 tathA, yathA-sambhavam- devaa-''di-smbndhidrvysysvopbhoge-dossaaH| 20bhoga-puSpA-''dikam, sAbANahaTTa zarAvakSetracaGgerI javanikAvATikA- dhUpa-pAtra kambalapASANa kalazaiSTakA vAsa-kumpikAkASTha paTTikAvaMzacAmara kumbhacandrodaya orasikamRtjhallarI kajalasudhA-''-dikam, bheryA-''divAdya- jala19zrI-khaNDa-kesara pradIpA-''-dikam, caitya-zAlA-praNAlyA-''dyA-''gata-jalA-''dya'pi ca, sva-para-kArye kima'pi na vyApAryam, deva-bhoga-dravyavat tadupabhogasyA'pi duSTattvAt / kapATa 22zrI-karI 18kavelluka 18 [nAlikA-loka-bhASayA "naliyA"] / 19 [sukhaDa) 20 [bhoga-zabdenA'tra-svarNa-rajata-patrA-''dikaM sambhAvyate / ] 21 [ponI rUta-sUtara ["pUNI"] / 22 [sUrya-mukhI] (kinaayt-paakhr)| Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 kinAta vADI paththara gAthA-12]. 2. vRddhikAra - devadravya upabhogamAM doSo zrI bRhatkrAMti stotramAM paNa kahyuM che ke"zAMti jaLa mastaka upara devuM caDhAvavuM.)." "khAsa (puSTAlaMbana) mahattvanuM kAraNa hoya tyAre jema zrI kRSNa, dharaNendra deve ApelA (zrI zaMkhezvara) pArzvanAtha prabhunA pratimAjInuM snAtrajaLa chAMTIne jarAsaMdhe choDelI jarAnA upadravathI gherAyelA potAnA sainyane svastha (tAjuM mAjI karyuM hatuM. svastha karI tAjuM mAthuM karyuM hatuM. e prakAre zrIpALamahArAjA, mahIpALarAjA vagerene viSe paNa samajavuM." # tathA devAdi saMbaMdhI jenuM je rIte ghaTatuM hoya, te rIteghara bhoga9 sonA-rUpAnA sAbANa hATa varakha) phUla vagere zakorA khetara rUnI pUNIomAM aMgerI (). kAmaLI dhUpa-dhANuM kapATa ITa kaLaza pATa lAkaDAM attaranI zIzI pATalA-pATalI vAMsa pAkharI ghaDA cAmara orasiyA caMdravA kAjaLa cano vagere jhAlara sukhaDI Dhola vagere vAjIMtra davA vagere, ane kesara derAsaranI agAsInI nALa vagere dvArA AveluM pANI vagere paNa (ema) koI paNa vastu potAnA ke bIjAnA kAmamAM jarA paNa vAparavI nahi. kema ke devane caDelA bhogadravyanI mAphaka te dravyono paNa upabhoga karavo, te doSa lagADanAra bane che. 18. (nAlikA eTale lokabhASAmAM "naLiyAM."]. 19. (sukhaDa) 20. [bhoga zabdathI ahIMyAM, sonArUpAnA varakha vagere saMbhave che.] 21. ("ponI" eTale rU, sUtara) pUiNI] 22. sUryamUkhI)-(pAkhara=kanAta) naLiyAMka mATI pANI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 deva-satkavAditrAss dera'pya'nupabhogyatA / matA - 'ntareNa tatrA'pavAdaH / ApavAdikopayoge sati bhaGge navya samAracana karttavyatA / tatra - dRSTA 'ntaH / 23 ( mUlyam ) / 2 - vRddhidvAram / svopabhoge doSAH / camara - sAbANA - S'dInAM malInI-bhavana- truTana-pATanA-SS di-sambhave tu adhika doSo'pi / + ataH :- deva - satkaM vAditrama'pi - guroH saGghasyA'pi cA'gre na vAdyam / kecittu Ahu:"puSTA ''lambane - bahu- niSkrayA 23 - srpaNa - pUrva vyApAryate'pi" / 7 svayaM ca vyApArayatA jAtu bhaGge upakaraNasya, sva- dravyeNa navya-samAracanam iti / anyathA tu, tiryagA SSdi-durgati-duHkha-bhAg deva sena - mAtRvad bhavati / 1 sampradAye'tra dRSTA 'nto yathA yataH "mulaM viNA jiNANaM uvagaraNaM camara chatta - kalasAIM / jo vAvarai mUDho, Niya-kaje so havai duhio // " [ " vidhAya dIpaM devAnAM purastena punarna hi / " gRha-kAryANi kAryANi, tiryaGgeva bhavedyataH // [ gAthA - 12 [ 1 " indra- pure - deva - seno vyavahArI sa mAtRko vasati sma / tatraiva pArzva-vartI dhana sena auSTriko'bhUt / ] tasya gRhAnnityamekoSTrikA deva sena- gRhe sameti / kuTTayitvA dhana-senena gRhe nItA'pi punardeva sena- gRha eva yAtvA, tiSThati / 66 tataH ibhyena mUlyena gRhItvA sthApitA, ubhayora'pi snehavattvAt / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 gAthA-12] 2. vRddhidAra - devadravya upabhogamAM doSo 46 cAmara, sAbANa vagereno melAM thavAno, TuTI javAno ane phATI javA. vagereno saMbhava hovAthI, vadhAre paNa doSa lAge che. che eTalA mATe devadravyanAM vAjIMtra paNa zrI gurumahArAjA ane zrI saMghanI AgaLa paNa vagADAya nahi. keTalAka AcAryo kahe che ke "puSTAlaMbane) bahu mahattvanAM kAraNa saMjogo hoya, tyAre ghaNo nakaro ApIne vAparI paNa zakAya. kema ke je mUDha mANasa cAmara, chatra, kaLaza vagere devadravyanAM upakaraNo mUlya ApyA vinA potAnA potAnI taraphanA pUjA vagere) kAmamAM vApare che, te duHkhI thAya che." potAnA upayogamAM vAparatAM vAparatAM kadAca te upakaraNo bhAMgI jAya TUTI jAya, phATI jAya, khovAI jAya) to potAnA kharce navAM banAvarAvI devA joIe. nahitara, jema devasenanI mAtAe tiryaMca vagere durgatinAM duHkha bhogavyAM, tema bhogavavAM paDe che. ahIM saMpradAya mujaba daSTAMta nIce pramANe che - "devanI AgaLa dIvo karIne e ja dIvAthI gharanAM kAma karavA nahi. kema ke tiryaMca (pazu, pakSI, mAchalAM) vagere thavuM paDe che. kathA indrapuramAM devasena nAmano vepArI potAnI mA sAthe raheto hato ane dhanasena nAmano UMTavALo teno pADozI hato. UMTavALAne gherathI nIkaLIne haMmezAM eka UMTaDI devasenane tyAM Ave che. dhanasena mArI-kUTIne potAne ghera laI jAya che, chatAM, UMTaDI devasenane ghera jaIne ja UbhI rahe che. tethI, te zeThe batreyano parasparano sneha hovAthI, paisAthI kharIdIne tene potAne ghera rAkhI. 23. (kiMmata-mUlya-nakaro) Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jnyaan-drvysyaa'-klytaa| 47 2 - vRddhidvAram / jJAna - sAdhAraNa - dravyopabhoga - nissedhH| [gAthA-12 " ekadA tena pRSTo jJAnI sneha-kAraNaM prAha :- "eSA pUrva-bhave tava mAtA'bhUt / tayaikadA jinA-'gre pUjA-'rthaM dIpaM vidhAya, tena dIpena gRha-kAryANi kRtAni, dhUpA-'GgAreNa cullI sandhukSitA, tena karmaNA uSTrI. jAtA / ataH prAga-bhava-bhavo'yaM snehstvocitH|" " tataH ucitaM prAyazcittaM kRtvA, sA sad-gatiM yayau / " iti / 2 tathA, jJAna-dravyama'pi deva-dravyavanna kalpata eva / ataH, jJAna-satkaM kAgada-patrA-''di sAdhyA-''dya-'rpitam, zrAdvena sva-kArye na vyApAryam, sva-pustikAyAma'pi na sthApyam / sama'dhika- 24niSkayaM vinA / iti / sAdhAraNa-dravyasya 13. zrAddhAnAm sAdhAraNama'pi bhogopabhoge saGgha-dattameva kalpate vyApArayitum / vyavasthA / na tu anyathA / sAdhAraNa-dravyasya saGkenA'pi sapta-kSetrI-kArye eva vyApAryam / bhogopabhoge na mArgaNA-''dibhyo deyam / niSedhaH / sAmpratika-vyavahAreNa tu yadguru-25 nyuJchanA-''di sAdhAraNaM kRtaM syAt, tasya zrAvaka-zrAvikANAma'rpaNe yuktireva na dRzyate / 26zAlA-''di-kArye tu tad vyApAryate zrAddhaiH / iti / 24 mUlyam / 25 (gurunI sanmukha ubhA rahIne 'temanA uparathI utArI' bheTa tarIke mukelu) / 26 [pauSadha-zAlA''di0] | Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-12] 2. vRddhidvAra jJAna. sAdhAraNadvavya viSe vicAra 47 eka vakhata, te zeThe banneyanA snehanuM kAraNa jJAnI bhagavaMtane pUchyuM. jJAnI bhagavaMta kahe che ke "pUrvabhavamAM A tArI mA hatI, teNe eka divase pUjA mATe jinezvara prabhunI AgaLa dIvo karI, te dIvAthI gharanAM kAma karyAM hatAM, ane dhUpanA aMgArAthI cUlo saMghUkyo hato. te karmanA udayathI UMTaDI thaI che. mATe pUrvabhavathI utpanna thayelo tAro tenA uparano A sneha yogya che." pachI yogya prAyazcitta karIne, te UMTaDI sadgati pAmI." (2. zAnadravya) | 2. e ja prakAre jJAnadravya paNa devadravyanI mAphaka vAparavuM kalpatuM nathI-eTalA mATe jJAnadravyanA kAgaLa, pAnAM vagere muni mahArAja vagerene ApelAM hoya, te zrAvake potAnA kAmamAM vAparavA nahi, potAnA (dhArmika) pustakanI pothImAM paNa, sArI rIte vadhAre4 nakaro (dhana) ApyA vinA rAkhavA nahi. (3. sAdhAraNa dravya) | 3. zrAvakone sAdhAraNa dravya paNa zrI saMghe ApyuM hoya, to ja vAparavuM kalpe che. nahitara, vAparI zakAya nahi. zrI saMghe paNa sAte kSetranAM kAmomAM ja te vAparavAnuM hoya che, paraMtu mAMgaNa vagerene paNa te ApI zakAya nahi. mAMgaNane anukaMpA dravyamAMthI ke potAnI pAsethI ApI zake, paraMtu supAtra kSetronAM sAta dravyamAMthI na ApI zakAya, e rahasya che. 25 hAlanA vyavahAre to guru mahArAjanA pUMchaNA vagerenuM je kAMI sAdhAraNa dravya hoya, te zrAvaka-zrAvikAne ApavAmAM koI yukti dekhAtI nathI. paraMtu pauSadhazALA (upAzraya) vagere kAmamAM to te (sAdhAraNa dravya) zrAvako vAparI zake che. 26 24. mUlya. 25. (gurunI sanmukha UbhA rahIne, temanI uparathI UtarIne bheTa tarIke dhareluM.) 26. [pauSadhazALA vagere.] Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 guru-dravyasya bhogo-pabhoge niSedhaH / svarNA-''di-rUpa- guru-dravya-syopa yogaH / 2 - vRddhidvAram / gurudravya - vicAraH / [ gAthA-12 14 sAdhvA-''di-satka-mukha-vastrikA-''dera'pi vyApAraNaM na yujyate; "guru-dravyattvAt / sthApanA-''cArya-japa-mAlA-''dikaM ca dhyAnA-''di-dharma-vRddhaye prAyaH zrAddhA-'rpaNA-'rthaM gurubhirvyavahriyate, ___a-nizrita-jJAnopakaraNatvAt / (tena-) gurva-'rpita-tad-grahaNe'pi vyavahAro dRzyate / tathA, svarNA-''dikaM tu guru-dravyam jIrNoddhAre navya-caitya-karaNA-''dau ca vyApAryama, tad yathA"(1) guru-pUjA-satkaM su-varNA-''di-dravyaM guru-dravyamucyate ? na vA ?" tathA"(2) prAgevam- pUjA-vidhAnama'sti ? na vA ?" "(3) kutra ca- etadupayogi?" iti / ucyate"guru-pUjA-satkaM su-varNA-''di rajo-haraNA-''dhupakaraNavat guru-dravyaM na bhavati, sv-nishraayaam'-kRtttvaat|" tathA, _ "hemA-''cAryANAM kumAra-pAla-rAjena su-varNa-108 (aSTottara-zataH-kamalaiH pUjA kRtA'sti / tathA, "dharma-lAbha (6)" iti prokte dUrAducchrita-pANaye / sUraye siddha-senAya dadau koTi narA-'-dhipaH // 1 // iti / "idaM ca agra-pUjA-rUpaM dravyam tadAnIntanena saGghana jIrNoddhAre tadA-''jJayA vyApAritam / " 1. svarNA-''de guru-dravyatAniSedhaH / 2. guru-pUjA prAmANye (1) dRSTA-'ntaH / (2) dRSTA-'ntaH / 3. svarNA-''diguru-dravyopayoganirNayaH / 27 [sva-nizrA-kRtaM ca rajo-haraNA-''dikaM guru-dravyamucyate, iti jJAyate / ] Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 gAthA-12] 2. vRddhidAra - gurudravya viSe vicAra (4. gurudravya) muni mahArAja vagerenAM muhapatti, vastra vagere paNa guru dravya hovAthI vAparavuM yogya nathI vaparAya nahi. paraMtu sthApanAcArya bhagavAna, namukkArAvalI-nokAravALI (japamALA)vagere dhyAnAdika dharmanI vRddhi mATe ghaNe bhAge zrAvaka vagerene ApavAno vyavahAra guru mahArAjAo kare che, kema ke te anizrita (nizrA karyA vagaranAM) jJAnopakaraNo rUpa hoya che. tethI karIne guru mahArAja Ape, to teno upayoga karavAno vyavahAra dekhAya che. - paraMtu, je sonuM vagere gurudravya hoya, to teno vaparAza jinamaMdira vagerenA jIrNoddhAra ane navA daherAsara karAvavA vageremAM karavo joIe. che tenI spaSTa samaja A pramANe che - "1) gurupUjA saMbaMdhI sonuM vagere dravya gurudravya kahevAya? ke nahi?" "(2) pUrvakALamAM A prakAre gurunI pUjA karavAnuM vidhAna che? ke nathI?" "(3) ane e dravyano upayoga kyAM thAya?" javAba gurupUjAnuM sonuM vagere dravya (aupagrahika) rajoharaNAdika upakaraNa jema gurudravya thatuM nathI. kema ke (gurue tene potAnI nizrAnuM kareluM hotuM nathI." 1 zrI kumArapALa mahArAjAe zrI hemacaMdrAcArya mahArAjanI 108 sonAnA kamaLathI pUjA karI hatI. tema ja dUrathI hAtha UMco karIne "dharma-lAbha" ema AzIrvAda ApanAra zrI siddhasena divAkarajI mahArAjane vikrama) rAjAe eka karoDa ApyA hatA." $ "agrapUjA rUpa A dravya teonI AjJAthI te vakhatanA zrI saMghe jIrNoddhAramAM vAparyuM hatuM." 27. rajoharaNa vagere je potAnI nizrAe rAkheluM hoya, te gurudravya hovAnuM samajAya che.] Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 2 - vRdridvAram / gurudravya - vicAraH / [gAthA-12 guru-pUjAyAm- (3) dRSTA-'ntaH / guru-pUjAyAm(4) dRSTA-'ntaH / atrA'pi"takra-kauNDinya-nyAyena bhojya-bhojakatva-sambandhena 28audhikopadhivat, pUjA-dravyaM na bhavati / pUjya-pUjA-sambandhena tu tad guru-dravyaM bhavatyeva / anyathA- zrAddha-jIta-kalpa-vRttirvighaTate / kiM bahunA ? / iti / tathA, jIva-deva-sUrINAM pUjA-'rthama ardha-lakSa-dravyaM malla-zreSThinA dattam, tena ca- prAsAdA-''dayo'kAryanta sUribhiH / tathA, dhArAyAm- laghu-bhojena zrI-zAnti -vetAla-sUraye 12,60,000- (dvAdaza-lakSa-SaSTi-sahastrANi) dravyaM dattam / tanmadhye guruNA ca 12 (bAdaza-) lakSa-dhanena mAlavA-'ntazcaityAnya'kAryanta / 60 SaSThi-sahasra-dravyeNa ca thirA-padra-caitya-deva-kulikA''ya'pi / iti / [ ] iha vistarastu tat-prabandhA-''de-rbodhyaH / 1 tathA, "su-mati-sAdhu-sUri-vArake maNDapA-''-cala-durge 30mallika-zrI-mApharA-'bhidhAnena zrAddhA-''di saMsargAjaina-dharmA'bhimukhena su-varNa-TaGkakaiH gItA-'rthAnAM pUjA kRtA" iti vRddha-vAdo'pi zrUyate / iti / guru-pUjAyAm(5) dRSTA-'ntaH / 28 [audhikopadhiH] = sAmAnyaH, caturdaza-prakArakaH / ____ aupagrahikopadhizca jJAnA-''di-poSaNa-hetuH kAraNikopadhiH] / 29 [vAdi-vetAla-zrI zAnti-sUraye / ] 30 (mlek)| Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 gAthA-12] 2. vRddhidvAra - gurudravya viSe vicAra che ahIM vicAravA jevuM e che ke takrakauDinya nyAyathI- bhojya-bhojakapaNAnA saMbaMdhe karIne-bhogavavA yogya-vAparavA yogya ane vAparanAranA saMbaMdhe karIne-audhika upadhinI peThe (suvarNAdika pUjAdravya) gurudravya banI zakatuM nathI. muni mahAtmAonI upadhi be prakAranI hoya che. muhapatti-rajoharaNa vagere audhika upadhi kahevAya che ane bIjAM keTalAMka sAdhano kAraNe rAkhavAM paDe, te aupagrahika sahAyaka-upadhi kahevAya che. temAM audhika mukhya che. audhika upadhi bhojya bhojaka saMbaMdhe gurudravya che. tevA saMbaMdhathI suvarNAdika pUjAdravya gurudravya banI zakatuM nathI). paraMtu pUjyanI pUjAnA saMbaMdhe te suvaNadika gurudravya thAya ja che. jo tema samajavAmAM na Ave to zrAddhajitakalpanI vRtti sAthe virodha Ave che. 4 zrI jIvadevasUrijInI pUjA mATe malla zeThe aDadho lAkha dravya ApyuM hatuM, tethI zrI AcArya mahArAjAe jinamaMdira vagere karAvarAvyAM hatAM. 4 dhArA nagarImAM laghubhoja rAjAe vAdIvetALa zrI zAMtisUri mahArAja ne bAra lAkha, sATha hajAra dravya ApyuM hatuM. temAMthI guru mahArAjAe bAra lAkhanA kharce mALavA dezamAM daherAsaro karAvarAvyAM hatAM, ane sATha hajAra dravyanA kharce tharAdamAM daherAsara ane derIo vagere karAvarAvyAM hatAM. ahIMyAM A viSe vistArathI samajavA mATe te te prabaMdhomAMthI jANI levuM. tathA, vRddhapuruSonI vAta saMbhaLAya che, ke "zrI sumatisAdhu mahArAjazrInA samaye mAMDavagaDhamAM zrAvakonA paricayathI jaina dharma tarapha Adara rAkhanArA zrI mAphara nAmanA mallika bAdazAhe sonAnA TaMko (sikkA)thI gItArtha guruonI pUjA karI hatI." 28. (audhika upadhi-e sAmAnya cauda prakAre che. ane aupagrahika upadhi-jJAnAdikanA poSaNa mATe jarUrI eTale saMyamamAM sahAya mATe kAraNasara rAkhavo jarUrI hoya, tevo upadhi.] 29. [vAdIvaitAla zrI zAMtisUrijIne 30. (maleka) Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 nAma-sthApanA'vasare guru-pUjAvidhAnam / varSA-cAtumasyi-'bhigraheSu guru-pUjA / 2 - vRdridvAram / guru-pUjA-siddhiH / [gAthA-12 tathA, bAlasya nAma-sthApanA-'vasare, gRhAdA''gatya, sa-bAlaH zrAddhaH vasati-gatAn gurUn praNamya, navabhiH svarNa-rUpya-mudrAbhigurornavA-'Gga-pUjAM kRtvA, - gRhya-guru-deva-sAkSikaM dattaM nAma nivedayati / tataH ucita-mantreNa vAsama'bhimantrya, guruH OM-kArA-''di-nyAsa-pUrvam, bAlasya _sva-sAkSikAM nAma-sthApanAma'nujJApayati / iti / tathA, "dviH trirvA-aSTa-bhedA-''dikA pUjA, saMpUrNa deva-vandanaM caitye'pi, sarva-caityAnAm arcanaM vandanaM vA, snAtra-mahotsava-mahA-pUjA-prabhAvanA-''di, gurovRhad-vandanam, aGga-pUjA-prabhAvanA-svastika-racanA-''di-pUrvam vyAkhyAna-zravaNam" ityA-5'di-niyamAH varSA-cAturmAsyAm vizeSato grAhyAH / iti / " / evam praznottara-samuccaya-AcAra-pradIpa-AcAra-dinakarazrAddha-vidhyA-''dya-'nusAreNazrI-jinasyeva gurora'pi aGgA-'gra-pUjA siddhA / tad-dhanaM ca gauravA-'rha-sthAne pUjA-sambandhena prayoktavyam, na tu jinA-'Gga-pUjAyAm / iti / tathA, dharma-sthAne prati-jJAtaM ca dravyam pRthageva vyayitavyam, na tu svayaM-kriyamANa-bhojanA-''di-rUpa-vyaye kSepyam, guru-pUjA-siddhiH / guru-pUjA-dhanaviniyogavyavasthA / dharma-dravyasya vyaya-vyavasthA / 31 bahu-mAna-bhaGga-bhayAt / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-12] 2. vRddhidvAra - gurupUjAnI siddhi 50 (gRhastha guru pAse pahelAM bALakanuM nAma pADavAmAM Ave, ane pachI temAM guru mahArAjanI AjJArUpa saMmati levAmAM Ave.) OM bALakanAM nAma pADavAne vakhate bALaka sahita zrAvaka gherathI AvIne upAzrayamAM rahelA guru mahArAjane vaMdanA karIne, sonA ke rUpAnA nava sikkAthI guru mahArAjanI nava aMge pUjA karIne, gharanA (gRhastha) guru ane devanI sAkSIe je nAma pADyuM hoya, te (guru mahArAjane) nivedana kare che, pachI guru mahArAja ucita maMtra vAsakSepa maMtrIne iMkAra vagerenA nyAsa (sthApanA)pUrvaka potAnI sAkSIpUrvakanI bALakanA nAmanI sthApanA potAnI AjJApUrvakanI banAve che. | "tathA" be vAra, athavA traNa vAra, tathA ATha prakAra vagere prakAre pUjA karavI, daherAsaramAM saMpUrNa devavaMdana karavuM, sarva daherAsaromAM pUjA ka2vI ane vaMdana karavuM, snAtra mahotsava ka2vo, mahApUjA racAvavI, prabhAvanA vagere karavI guru mahArAjane moTu vaMdana, guru mahArAjAnI aMgapUjA, prabhAvanA, temanI AgaLa svastikanI racanA, temanuM vyAkhyAna sAMbhaLavuM." khAsa karIne ityAdi niyamo varSA cAturmAsamAM grahaNa karavA joIe." ema praznottarasamuccaya, AcArapradIpa, AcAradinakara, ane zrAddhavidhi, vagere graMthone anusAre zrI jinezvara bhagavAnanI aMga ane agra pUjAnI peThe, zrI gurumahArAjanI paNa aMgapUjA ane agrapUjA siddha thAya che. OM ane te (guru mahArAjanI aMga ane agrapUjA)nA dravyano upayoga pUjA' saMbaMdhe karIne gaurava yogya UMcA sthAnamAM karavo. paraMtu jinezvara bhagavaMtanI aMgapUjAmAM na karavo. (pa. devuM tarata devA viSe) | tathA dharmasthAna (nA koI paNa kArya)mAM vAparavAne kabUleluM dravya juduM ja kharcavuM-vAparavuM. bhojana vagereno je potAne mATe aMgata kharca Ave, temAM na bheLavavuM, 31. bahumAnano bhaMga thavAnA bhayathI. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 2 - vRddhidvAram / dharma-dravya-vyavasthA / [ gAthA-12 evam sphuTameva dharma-dhanopabhoga-doSAt / evaM sati, ye yAtrA-''dau bhojana-zakaTa-sampreSaNA''di- vyayaM sarvaM mAnita-vyaya-madhye gaNayanti, teSAM mUDhAnAM na jJAyate "kA gatiH ?" / udyApanA-55 dau132udyApanA-''dAva'pi zeSa-nivAraNam / prauDhA-''DambareNa sva-nAmnA maNDite, janebahu-zlAghA-''di syAt, aniSkrayaM ca stokaM muJcati, iti-vyakta eva doSaH / 2 stainya-doSa tathA, sAmAnyato vizeSato vA nivAraNam / anya-pradatta-dharma-sthAna-vyayitavya-dhana-vyaya-samaye tanAma sphuTaM grAhyam / 3 evam sAmudAyikasyA'pi, anyathA, puNya-sthAne stainya-doSA-''patteH / 4 antyA -5 + evam antyA-'vasthAyAmvasthAyAM pratijJA ___ pitrA-''dInAM yanmAnyate, tadravya-vyavasthA / tat sA-'vadhAnatve gurvA-''di-saGgha-samakSam itthaM vAcyam, yad "bhavan-nimittam iyad-dina-madhye ___ iyad vyayiSyAmi, tada-'numodanA-bhavadbhiH kAryA" / iti / tada-'pi ca- sadyaH- sarva-jJAtaM vyayitavyam, na tu sva-nAmnA, AbhaDa-zreSThi-putra-vad / 5 dharma-dravyasya tathAhi :sarva-jJAta-vyaye " aNahila-pura-pattane zrImAla-jAtIya-nAga-rAja-zreSThI koTidRSTA-'ntaH / dhvajo'bhUt / priyA ca mahilA-devI / " tasyAM sA-''dhAnAyAm zreSThI visUcikayA mRtaH / - 32 prkiiy0| 33 (nkro)| Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-12] 2. vRddhiAra - dharmadravya viSe vicAra 51 ane jo ema karavAmAM Ave, to dharma dhanano upabhoga karavAno doSa ughADo ja dekhAI Ave che. jyAre A pramANe vartana karavAnuM che, chatAM tIrthayAtrA vagere karavA javAmAM bhojana, gADA, vaLAviyA vagereno badho kharca jevo (dharmakAryamAM vAparavA) mAnelo hoya, tenA kharcamAM gaNI le che. te mUDha lokonI zI gati thaze ? e jANI zakAtuM nathI. | potAne nAme moTA ADaMbarathI pArakuM ujamaNuM? vagere mAMDelAM hoya ane tethI karIne lokomAM prazaMsA vagere thAya. paraMtu jo nakaro thoDo mUkyo hoya, to doSa lAge ja che, te spaSTa che. t tathA dharmasthAnamAM sAmAnya rIte ke vizeSa rIte vAparavA mATe bIjAe dhana ApyuM hoya, te dhana vAparatI vakhate tenuM nAma khUllI rIte cokhe cokhkhI rIte kahevuM. e prakAre samudAye maLIne vAparavA mATe dhana ApyuM hoya, to te samudAyanuM nAma paNa cokhe cokhkhuM jaNAvavuM, ane jo tema karavAmAM na Ave, to puNya karavAnA sthAnamAM corI karavAno doSa lAgI jAya che. che e prakAre, aMtakALanI avasthAmAM pitA vagerene ApavAnuM je kabUla karAya che, te jyAre sAvadhAna hoya tyAre guru vagere zrI saMgha samakSa A pramANe kahevuM ke- "ATalA divasamAM tamArA nimitte ATalo kharca karIza, Apa tenI anumodanA karajo." ane te paNa sarva jANe tema tarata ja vAparI nAkhavuM. paraMtu AbhaDazeThanA putroe jema potAnA nAme na vAparyuM tema potAnA nAme na vAparavuM. (AbhaDazeThanA putroe pitAnI pAchaLa vAparavAnuM dravya potAne nAme nahi paNa pitAne nAme vAparyuM hatuM.) AbhaDa zeThanI kathA "zrI aNahillapura pATaNamAM zrImALI jJAtinA nAgarAja nAme koTI dhvaja zeTha thayA hatA ane tene mahilAdevI nAme patnI hatAM. mahilAdevI sagabhAM hatAM te ja sthitimAM zeTha vizucikA (kolerA) rogathI maraNa pAmyA. 32. pArakuM. 33. (nakaro) Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 34 (vIza 2 - vRddhidvAram / dharma - dravya-vyavasthA / [ gAthA - 12 nRpeNa- a-putratvAt tasya sarva-svaM gRhItam / zreSThinI ca dhavalakka pure-pitR-gRhaM gatA / kramAt " a-mAri - dohade pitrA pUrite, tayA putro jajJe " AbhaDa " - iti nAmnA / "" tataH paJcavarSIyaH pAThazAlAyAM paThan " nistAtaH" iti bAlairukto'sau mAtRtaH sva-sva-rUpe jJAte, yauvanA -'bhimukhaH pattane gataH / sva-gRhe sthitvA / vANijyaM kurvan bhAvala- devIM pariNinye / 66 "L tataH puNyodayAt prAktana - nidhAna- lAbhA - SS dinA koTi-dhvajo jajJe / suta-trayaM jAtam / kramAt - duSkarmaNA nirdhanatvena sa-putrAM patnIM pitR-gRhaM preSya, maNikAra- haTTe maNikA - SSdIn gharSayan yava- mAnakaM labhate / tat svayaM piSTvA, paktvA cA'dan kAlaM niragamayat / "" anyadA, zrI- hema - sUri-pArzve icchA - parimANe bahu- saGkSipte'pi, gurubhirniSiddhena tena nava- 34 dramma - lakSAH svIkRtAH tanmAnena anyada'pi niyamitam zeSam dharma-vyaye kAryam / kramAt dramma- paJcaka-granthirjAtaH / 44 44 anyadA, indra- nIla- kaNThA - SSbharaNaM paJca drammaiH krItvA, samuddIpya, indra- nIlasya lakSa- mUlyA maNayaH kAritAH / kramAt, dhanI prAgvad jajJe / kuTumbaM militam / "" tataH, sAdhUnAM pratya-'haM ghRta-ghaTa - dAna - sAdharmika-vAtsalyasatrA - SSgAra- mahA-pUjA - prati varSa - pustaka-lekhana- caityajIrNoddhAra- bimba-sAraNA -''di- dharma-karmANi kurvan, catura'zIti-varSA - S'yuH-prA-nte dharma- vahikA - vAcane - " aSTa- navatilakSa-dramma-vyayam" zrutvA, zreSThI viSaNNaH prA- S'ha, :- "hA ! kRpaNena mayA koTya'pi na vyayitA ? " kAkiNIe = eka- paNa, ane sola " koDIe= eka paNe = eka dramma thAya / ) / [20 koDI - 1 kAMkaNI, 4 kAMkaNI - 1 paNa, 16 paNa = 1 dramma ] | kAkiNI, cAra Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-12] 2. vRddhikAra - dharmadravya viSe vicAra para zeTha putra vinAnA maraNa pAmyA hovAthI rAjAe tenuM badhuM dhana laI lIdhuM. ane zeThANI dhoLake piyara gayAM. anukrame amArI paDaha (koI paNa jIvane jema bane tema na mAro, na mAro e jAtanI ghoSaNAno Dhola) vagaDAvIne pitAe (garbhanA prabhAvathI garbhavatI mAtAnA mananI tIvra abhilASarU5) dohadapUro karyo. ane teNe AbhaDa nAmanA putrane janma Apyo. pAMca varSano pAThazALAmAM te bhaNato hato tyAre badhA tene "nabApo" "nabApo" ema kahevAthI mAtA pAsethI potAnuM svarUpa jANyuM, ne juvAna thatAM thatAM pATaNa gayo. potAnA gharamAM rahIne vepAra karatAM bhAvala devIne paraNyo. pachI puNyodayane yoge jUnA bhaMDAra maLavA vagerethI koTI dhvaja thayo. ane traNa dIkarA thayA. anukrame pApanA udayanA yoge nidhana thaI javAthI dIkarAo sAthe patnIne piyara mokalI ane pote jhaverInI dukAne maNi vagere ghasIne eka java jeTaluM sonuM pedA kare (meLave) che. ane jAte daLI, rAMdhIne bhojana kare che ne vakhata pasAra kare che. eka vakhata bahu ja TUMkAmAM zrI hemacaMdrAcArya guru mahArAja pAse IcchA parimANa rUpa vrata levAnuM rAkhatAM gurumahArAje rokavAthI nava4 lAkha drampanA parimANano niyama svIkAryo. ane te ja niyama anusAra bIjA paNa niyama karyA. tethI "je vadhe te dharmakAryamAM kharcavuM." evo niyama karyo. ema karatAM anukrame pAMca drampa gAMThe thayA. eka divase Indranila maNino hAra pAMca drammathI kharIdI tene ghasIne lAkhanI kiMmatanA te Idranila maNi banAvyA. anukrame pahelAMnI mAphaka dhanavAna thayA. kuTuMba maLyuM. pachI sAdhu mahArAjAone roja ghInA gADavA vahorAve, sAdharmika vAtsalya kare, mahApUjA racAve, dara varSe pustaka lakhAve, daherAsaronAM jIrNoddhAra karAve, pratimAjI jinapratimAdika)nI sAra-saMbhALa levarAve vagere dharmakAryo karatAM karatAM corAsI varSanuM AyuSya pUruM thavA AvyuM tyAre dharmakAmomAM kharcelA dhananA hisAbano copaDo vaMcAvatI vakhate "aThThANuM lAkha drammano kharca thayo che," ema sAMbhaLIne zeThane kheda thayo, ne bolI UThyA, ke- "are...re..re lobhiyAe eka karoDa paNa pUrA nathI khacya ?" 34. (koDI=eka kAMkaNI) 4 kAMkaNI=eka paNa., 16 paNa=1 krama. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna-dravya-vyayavyavasthA / drvy-linggi-drvyvyy-vyvsthaa| 2 - vRddhidvAram / dharma-dravya-vyavasthA / " tataH, putraistadaiva daza-lakSI vyayya, aSTottarAM koTI pUrayitvA, aSTau lakSAH punarmAnitAH / "so'na-'zanAt sva-rgataH / jina-dAsA-''di-putraizcaukta-vidhinA dharma-dhanaM vyayitam, krameNa- sad-gatirbheje / " evam, a-mAri-dravyA-''dya'pi devA-''di-bhoge a-nizritatvAt nA''yAti / tathA, jJAna-dravyaM ca sva-sthAne, deva-sthAne'pi upayujyate, na tu anyatra / tathA, dravya-liGgi-dravyaM ca "a-bhaya-dAnA-''dAveva prayoktavyam, na tu caityA-''dau, atya-'ntA-'zuddhatvAt / ittham prasaGgataH, sarvatra dharmopakaraNa-vyApAre'pi a-vidhyA-''zAtanA-vAraNAya vivekaH kAryo vivekibhiH / anyathA, prAyazcittama'pyA''padyate / yaduktam mahAnizIthe"a-vihIe- NiyaMsamuttarIyaM sya-haraNaM daMDagaM ca paribhuMje, cauttham / " iti / tena zrAddhaiH cara-valaka-mukhA -'nantakA-''deH vidhinaiva vyApAraNa-sva-sthAna-sthApanA-''dikaM kAryam / anyathA, dharmA-vijJA-''di-doSA-''patteH / 1 iti sa-prapaJcaM vRddhi-dvAraM samAptam / 2 // 12 // ucitapravRtyupasaMhAraH / vRddhi-dvArasamAptiH / 35 jJAna / 36 bhava-bhAvanA-vRttI upadeza-saptatikAyAM ca 37 SaT-triMzaj-jalpe / 38 vastram / 39 muha-pattI / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-12] 2. vRddhikAra - dharmadravya viSe vicAra pa3 "te ja vakhate tenA putroe daza lAkha kharcane eka karoDa ne ATha lAkha pUrA karyA ane bIjA ATha lAkha zeThanI pAchaLa kharcavAnuM saMbhaLAvyuM. zeTha aNasaNa karIne svargamAM gayA ane jinadAsa vagere putroe zAstramAM kahela vidhipUrvaka dharmakAmomAM dhana kharacyuM ane anukrame teo paNa sadgati pAmyA." ! e prakAre amArImAM kharcavAnuM dhana vagere paNa anizrita hovAthI devAdikanA bhogamAM vAparI zakAya nahi. che ane jJAna dravya potAnA sthAnamAM ane devadravyanA sthAnamAM vAparI zakAya che, bIjA koI paNa kAmamAM vAparI zakAya nahi. | vezadhArI sAdhunuM dravya abhayadAna vageremAM ja vAparI zakAya. daherAsara vigeremAM vAparavuM ja nahi. kema ke te atyaMta azuddha dravya che. je A pramANe badhuM samajIne prasaMge prasaMge sarva ThekANe dharmanA upakaraNono upayoga karyA pachI avidhi ane AzAtanAno doSa dUra rAkhavAno vivekI puruSoe viveka rAkhavo joIe. ema karavAmAM na Ave to prAyazcitta paNa lAgI jAya che. zrI mahAnizItha sUtramAM kahyuM che, ke "potAnA khabhA uparanuM uttarIya vastra, rajoharaNa, dAMDo vigereno avidhithI upayoga karyo hoya, to cotha bhakatanuM prAyazcita Ave che." ema samajIne zrAvakoe caravaLo muhapatti vigerene vidhipUrvaka vApaya pachI pota potAne ThekANe barAbara rIte mUkavA vigere kAma karavuM joIe. nahiMtara, dharmanuM apamAna karavA vigere doSo lAge che. 2. vistAra pUrvaka vRddhidAra samApta. 35. jJAna. 36. bhavabhAvanA vRttimAM ane upadeza satikAmAM. 37. SaTatrizatu jalpa graMthamAM 38. vastra. 39. muhapatti. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 - vinAzadvAram / vinAzaprakArAH / [gAthA-13 // 3- nAzadvAram // evamcaitya-dravyA-''di-vRddhiM kurvataH kasyacidanA-''bhogA-''dinA caitya-dravyA-''di-vipraNAzo''-pi syAd, vinAza ataH, punaH katR-dvAreNa, dvaaropkrmH| mukhya-vRttyA- gAthA-trayeNa- tad-bhedAnA''ha :bhakkhei jo, uvikkhei, jiNa-davvaM tu saavo| paNNA-hINo bhave jo ya, lippai pAva-kammuNA // 13 // [zrAddha-dina-kRtye-gAthA, 112] 'bhakkhei0" iti vyAkhyA- [sambodha prakaraNe-gAthA, 104] kaNThyA , navaram 1. bhakSaNam = deva-dravyasya tadupacArasya vA, tu-zabdAt,jJAna-dravyA-''dezca, svayamupajIvanam, 62. upekSaNam= tadeva parasya kurvataH zaktito'-nivAraNam, 13. prajJA-hInatvam aGgoddhArA-''dinA deva-dravyA-''di-dAnam, yad vA manda-matitayA sva-'lpena- bahanA vA dhanena kArya-siddhaya*-5-vedakattvAt / vinAzaprakArAH / 1-2-3 1. deva-dravya-vinAzaH- jinasya sthApanA'rhato dravyasya-pUjA-'rtha-nirmAlya-akSayanidhirUpam [dravyam, tasya vinAzaH] / [jiNa-davvaM dev-drvym| [siddhaya-'vedaka0 siddhera'vedaka0] Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-13 3. vinAzadvAra - vinAzanA prakAro 3juM vinAza dvAra (1 bhakSaNa, 2 upekSA, 3 prajJAhInapaNuM) | e (bIjA dvAramAM jaNAvyA) pramANe deva-dravya vagere dravyomAM vadhAro karanArA koI koI loko dvArA, ajANapaNA ke bekALajI-vagerene lIdhe vinAza' paNa (saMbhavita) thaI jato hoya che. tethI-koNa koNa kevI rIte vinAza karI zake -e samajAvavA dvArA vinAzanA prakAra keTalI rIte saMbhavI zake tenA (mukhya 7) bhedo traNa gAthAthI samajAvavAmAM Ave che, bhakkhei jo, uvikkhei jiNa davvaM tu sAvao / paLA-dIno mave no ya, nippad pAva-muLA // 13 // 54 [zrAddha-dina-kRtya gAthA - 112] "je zrAvaka devadravyanuM bhakSaNa kare, upekSA kare, ane je vagara samajye vahIvaTa kare, te pApakarmothI kharaDAya che. 13" ''bhamplek'' vyAvyA. OM gAthAno artha sahelo che. chatAM thoDI samaja nIce pramANe che | 1. bhakSaNa karavuM= deva-dravyanuM=athavA tenI sAthe saMbaMdha dharAvatI koI paNa vastunuM. tu=zabdathI, jJAna-dravya vagere (nA bhakSaNAdi) viSe paNa samajI levuM. bhakSaNa eTale (te dravyothI sIdhI rIte ja) potAnI AjIvikA calAvavI. upekSaNa=e rIte, bIjo koI (devadravya vagerethI) potAnI AjIvikA calAvato hoya, ane zakti chatAM tene rokavAmAM na Ave, rokavAmAM bekALajI rAkhavI. 3. prajJA-hInapaNuM=(bekhabarIpaNAthI) aMga udhAra vagerethI deva-dravyAdika dhIravA athavA maMda buddhi hovAne lIdhe"thoDo kharca karavAthI kAma barAbara thaze ke vadhAre kharca karavAthI thaze ?" tenI samajaNa na hovI, 1. devadravyano vinAza. sthApanA arihaMta bhagavaMtanAM dravyo- eTale pUjA mATenAM dravyo, nirmAlya dravyo, ane akSaya nidhibhaMDAra-saMgraharUpa dravyo samajavAM. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 - vinAzadvAram / dohanena naashH| [ gAthA-14 vinAza yathA-kathaJcid dravya-vyaya-kAritvam, kUTa-lekhya-kRtattvaM ca // 13 // ceiya-davvaM 'sAhAraNaM ca jo dUhaI mohiy-mio| dhammaM ca so na yANai, ahavA, baddhA-''uo narae // 14 // [zrAddha-dina-kRtye gAthA, 126] "ceiya0" iti, vyAkhyA- [sambodha-prakaraNe-gAthA, 107] 14. caitya-dravyam- sAdhAraNa-dravyam prakArAH / 4. caturtham / ca-kArAt-jJAna-dravyA-dikam, yaH- dogdhi= vyAjavyavahArA-''dinA, tadupayogi-dravyam "upabhuGkate", upalakSaNAt- "tad muSNAti" / atra tadupayogi-lAbhaM ucita-lAbha catuSkA-''di-vRddhayA nirNIya, nirNayaH / tad dhanaM-grAhyam, na tu adhikam, parakIyatvAt / yataH3"uciaM muttUNa kalaM davA-''i-kammA''gayaM ukkarisaM, / NivaDiyama'vi jANaMto parassa saMtaM, Na gihijA // // " 1.. [sAhAraNaM ca-jIrNaM-caityoddhArA-''di-nimittamekatra-militam, sapta-kSetropayogi vA] / 2. [ dUhai-drahyati- vinAzayati, dondhi vA ] / 3. para-dhanikA-5'dInAM prasannatA-''dyA-''pAdanA'rthaM lAbha-maryAdA kRtA / [na khakhu tIrthapravRtyA-5'di-hetu-caityA-5'di-dravya-rakSA-pratipAdakaM tad-bhakSakANAM durvipAkA 'bhidhAyakaM ca jina-vacanaM vindata evaM pravartante / " darzana-vizuddhi-granthe / x tad muSNAti [De0] Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-14 3. vinAzadvAra - dohIne lAbha uThAvavAthI nukasAna papa jema tema (vagara samaye binajarUrI paNa) kharca karI nAMkhavAmAM Ave, ane nAmuM khoTI rIte lakhavAmAM Ave. 13 ceiya-davvaM sAhAraNaM ca jo dUhai mohiy-mio|' ghaNaM ca so na thADu, aThavA, vA-SSGmo nag I14nA [zrA. di.kR.gA..126] je mUDha buddhivALo devadravya ane sAdhAraNadravyane dohe che, te dharma jANato nathI, athavA, teNe narakanuM AyuSya bAMdheluM hovuM joIe." 14 "reDya" vAyA 4. devadravya ane sAdhAraNa dravya ca zabdathI=jJAnadravya vagere paNa. je duhe che- (dove che)=eTale-te dravyonA vyAja vagere utpanna karI, pote potAnA upayogamAM le che, ane ema karIne teno upabhoga kare che, eTale ke eka rIte te eka prakAranI corI ja kare che. che ahIM, (dohavAnA artha viSe keTaluMka samajavA jevuM che, te samajAvavAmAM Ave che.). davAdika dravya ucita dhaMdhA vagere mATe upayogamAM levuM paDe, to) 4 TakA vagere (je rIvAja cAlato hoya, te pramANe vyAja ke naphA rUpe tene ApavAno lAbha TharAvIne, tethI je lAbha maLe, te levo, vadhAre na levo. kema ke te pArakuM dhana che. kAraNa e che, ke- "yogya vyAja, ane padAtho vagerenA krame sahaja vadhatA bhAva thAya, te sivAya vadhAre na levuM. paDI gayelI vastu pArakI jANIne na levI." sAdhAraNa eTale-jIrNa daherAsaronA uddhAra mATe ekaThuM kareluM hoya te, athavA sAta kSetromAM upayogI thAya te. 2. duhe che-dohe che. vinAza kare che. athavA doDe che tenAthI potAno lAbha AkarSI le che.) tenI corI kare che. "bIjA dhanavAna vagerenI prazaMsA meLavavA mATe, meLavavAnA lAbhanI maryAdA karelI hoya, jaiinazAsana pravartana vagerenA kAraNabhUta derAsara vagerenA dravyanI rakSA samajAvanArA, tathA tenA bhakSaNa karanArane bhayaMkara pariNAmo bhogavavAM paDe te samajAvanArA, jinezvara devanAM vacanone jANanArA, e prakAranI pravRtti karatA nathI." darzanavizuddhi graMthamAMthI. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gAthA-14 3 - vinAzadvAram / dohanena nAzaH / vyAkhyAucita-kalA= zataM prati catuSka-paJcaka-vRddhayA-''di-rUpA, "vyAje syAd dvi-guNaM vittaM, vyavasAye caturguNaM" [ ] ityA-''di-rUpA vA, tAm, tathA, dravyam gaNima-dharimA-''di, Adi-zabdAt tad-gatA-'neka-bheda-grahaH, teSAma-dravyA-5'dInAm krameNa dravya-kSaya-lakSaNena, 4AgataH=sampannaH yad [yaH] utkarSa=artha-vRddhi-rUpaH lAbhaH', tam muktvA, zeSam na gRhNIyAt / ko'rthaH ? yat kathaJcit pUgI-phalA-''di-dravyANAM kSayAd dvi-guNA-''di-lAbhaH syAt, tadA- tama-'duSTA-''zayatayA gRhNAti, na tvevaM cintayet- "sundaraM jAtam, yat pUgI-phalA-''dinAM kSayo'bhUt / " iti / "tathA, 'nipatitama'pi para-satkaM jAnan na gRhNIyAt / "kalA-'ntarA-''dau kraya-vikrayA-''dau ca deza-kAlA-''dya-'pekSayA 4. sampannaH-lAbhaH 5. avasthita-lAbho'na-'vasthita-lAbhazca / 6. para-dhanA''dikam / 7. hasta-prAptama'pi / Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-14] 3. vinAzadvAra - dohIne lAbha uThAvavAthI nukasAna 56 (A gAthAnI) cAvyAucita kaLA=seMkaDe cAra ke pAMca TakAnA vyAja rU5, athavA vyAjathI bamaNuM thAya, ane vyApArathI cAragaNuM thAya." e rUpa kaLA-vadhAro. (1) tene, tathA dravya gaNatarIthI ke toLIne levAtA-devAtA padArtha. Adi-zabdathI te jAtanA aneka padArtha samajI levA. te dravyAdikanA kame karIne dravyo ghaTI javA rUpa (moMghA thavAthI) Avelo--utpanna thayelo je-utkarSa vadhAro=dhanamAM vadhAro thavA rUpa-lAbha-phAyado-napho maLato hoya, tene choDIne, bAkIno na levo joIe. zo bhAvArtha thayo ? koI kAraNasara sopArI vagere padArtho ghaTI javAthI kadAca bamaNo vagere napho-phAyado-lAbha maLI jAya, tyAre, te duSTa Azaya vinA-sahaja-bhAva laI zakAya. paraMtu, ema vicAravuM nahIM, ke "sAruM thayuM ke-sopArI vagereno nAza thayo. (jethI vepAramAM ATalo badho lAbha thayo. ema manathI paNa vicAravuM na joie.)" tathA, paDI gayelI vastu pArakI (bIjAnuM dhana, jANIne na levI. (gAthAnA uttarArdhano A artha che.) (gAthAnA pUrvArdhano) bhAvArtha e che, ke- "vyAja vageremAM, ane le-vecANa vageremAM, dezakALa vagerenI apekSAe. 4. prApta karelo lAbha=sampanna 5. avasthita lAbha ane anavasthita lAbha-eTale ke- "cokakasa lAbha ane acokkasa lAbha." 6. bIjAnuM dhana vagere. 7. hAthamAM AvavA chatAM. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 3 - vinAzadvAram / vinAzaprakArAH / [gAthA-15 yaH ucitaH ziSTa-janA-'nindito lAbhaH, sa eva grAhyaH "iti-bhaavH"| iti pratikramaNa-vRtti-tRtIya-vrate-5 [paJcamA] -'ticArA-'dhikAre / evaM sati, "adhika-grahaNe sad-vyavahAra-bhaGga Apadyeta / " iti tattvam / / 14 / / AyANaM jo bhaMjai, paDivaNNa-dhaNaM Na dei devassa / garahaMtaM covikkhai, so vi hu paribhamai saMsAre // 15 // [darzanazuddhi-samyaktvaprakaraNe gAthA, 55] [sambodhaprakaraNe gAthA, 110] AyANaM0 iti vyAkhyA 5. AdAnam = tRSNA-graha-grastattvAt, devA-''di'-satkaM bhATakam vinaashprkaarH| yo bhanakti ', tathA, 6. yaH paryuSaNA-''diSu caityA-''di-sthAne deyatayA prati-jJAtam-dhanam na datte, tathA, 7. garhantam IrSyA-''di-vazAd durvAkyena dUSayantama'-vinItam yo vA upekSate, "tathA sati, kadA-cit 1. [rAjA-'mAtyA-''di-vitIrNa kSetra-haTTa-grAmA''diH / ] 2. yo bhanakti-lumpati / 3. pratipatra-dhanam priyamANa-pitrA-''dinA svayaM vA dharma nimittametad mAnyAyitam iti kalpita-dravyam / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-15]. 3. vinAzakAra - vinAzanA prakAro pa7 ucita eTale ke ziSTa loko nApasaMda na gaNe, tevo je lAbha (napho-phAyado-vyAjano vadhAro) maLato hoya, te ja levo." (A spaSTatA) zrI "pratikramaNa sUtranI vRttimAM trIjA vratanA pAMcamA aticAranA adhikAramAM karelI che. ! "ema hovAthI-devadravyAdikamAMthI vadhAre lAbha (hAthamAM Avyo hoya to paNa te) levAthI, zuddha vyavahArano bhaMga karavAno doSa lAge che." e rahasya che. 14 AyANaM jo bhaMjai, paDivaNNa-dhaNaM Na dei devassa / rahaMta ravi, vi du pAmaDu saMtare 11. di. zu...gA.-pa5] "je devadravyanI Avaka bhAMge, kabUla kareluM dhana na Ape, ane potAnI niMdA sAMbhaLIne (devadravyanI ugharANI vagerenI) upekSA kare, te paNa saMsAramAM rakhaDe che." 15 gAya" cAkyApa. Avaka-bahu lobhIyApaNAthI, devavagerenuM bhADuM-Avaka. bhAMge, che6. zrI paryuSaNA mahAparva vagere divasomAM daherAsara vagere (dharma) sthAnomAM devA mATe je dhana ApavAnuM kabUlyuM hoya, te na Ape, 4 7. tathA, niMdA karanAranI=ISya vagere kAraNothI kharAba bhASA vAparIne (ugharANI karanAranI) niMdA karanAra avinIta-tophAnI hoya, tenAthI upekSA kare che. eTale ke (tenA durvartanathI kaMTALIne tenI ke bIjA pAsethI devAdidravyanuM leNuM levAmAM) je bedarakAra rahe che, (te saMsAramAM bhame che.) 1. [rAjAamAtya vageree ApelA khetara, ghara, hATa, gAmaDAM vagere.. 2. bhAMgelope. 3. pratipanna dhana eTale maraNa pAmatAM pitA vageree athavA pote dharma nimitte vAparavA "ATaluM (dhana) vAparavuM" ema mAnyuM hoya, tenuM nAma kalpita dravya kahevAya che. * vadhu spaSTatA mATe prathama AvRttinA saMpAdakazrIe karela TIppaNI jUo pariziSTa-8 peja-153 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 3 - vinAzadvAram / saMyatA'pekSayA vinAzaH / [ gAthA-16 tad-vAkya-zravaNAt mahendra-purIya-zrAddhavat glAnIbhUya, devA-''di-dravya-rakSA-''dau zaktimAna'pyudAsIno bhavati / " itya-'rthaH / yataH "etadeva mahatpApam dhrm-sthaane'pyudaasitaa|" iti||||15|| atha, saMyatA-'pekSayA saMyatA-'pekSayA'pivinAzaH / tad-bhedAnA''ha :'ceiya-davva-viNAse, tad-davva-viNAsaNe, duviha bhee, / sAhU uvikkhamANo, aNaM-'ta-saMsArio hoi // 16 // [zrAddha-dina-kRtye gAthA- 127] [sambodhaprakaraNe gAthA, 106] + "ceiya0" iti / vyAkhyA caitya-dravyam= 'hiraNyA-''diH tasya vinAze= bhakSaNA-''ditaH nyUnatvena hAni-rUpe vidhvaMsa-rUpe ca / tathA, tena caitya-dravyeNa Aptam 4. sazaktimattva / 1. "dalaM-nANakaM ca-itya-'rthaH" / 2. nyUnatvena-a-darzanA-''di-rUpeNa / tulanAH- ceiya-davya-viNAse, isi-ghAe pavayaNasya uDDAhe / saMjai-cauttha-bhaMge mUla-'ggI bohi lAbhassa || - zrI zrAddha-dina-kRtya gAthA-127 "mAnIbhUya' iti pAThA-'ntaram / + Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-16] bhAvArtha e che ke H "evI paristhiti hoya ke jethI te avinayInAM vAkyo sAMbhaLIne mahendrapuranA zrAvakonI (pR. 28) peThe kaMTALIne (athavA svamAnI thaIne)- DhIlA thaI jaI, zaktizALI hovA chatAM, devAdika dravyanuM rakSaNa karavAmAM udAsInatA rAkhe. (A upekSA nAmano vinAza karavAno sAtamA prakArano doSa che.) kema ke "e paNa moTAmAM moTuM pApa che, ke- dharma sthAnomAM paNa udAsIna banavuM." 15.4 $ sAdhu mahAtmAonI apekSAe have vinAzanA bhedo batAvAya che, *ceDya-va-viLAse, tad-va-viLAtaLuM, yuvijJa bhe! | sAdU vivazvamALo, aLa-kanta-saMsArio hor // 16 // [zrAddha-dina kRtya gAthA-127] "muni paNa je be prakAre vinAzamAM eTale ke- devadravyanA vinAzamAM ane devadravyathI utpanna thatA dravyanA vinAzamAM upekSA rAkhe, te anaMta saMsArI thAya che." 16 4.. 1. 2. "ceDya0" vyAvyA * caitya dravya=sonuM' vagere, teno vinAza karavo=bhakSaNa vagere (sAta prakAro)thI, hAni pahoMcADIne, ane nAza karIne, ghaTADo karI nAMkhavAthI (vinAza sarjavo). + 3. vinAzadvAra - sAdhunI apekSAe vinAzanA prakAro X 6 58 huM tathA, tethI (meLaveluM)=caityanA dravye karIne meLaveluM je zakti hovA chatAM. sonuM vagere, tathA padArtha ane nANuM. ochuM karI nAMkhavuM, athavA vastu jovAmAM na Ave, te rIte te ochI karavI. (thavA devI) [devadravyano vinAza ka2vAthI, munino ghAta karavAthI, jaina zAsananI niMdA phelAvavAthI, zrI sAdhvIjInA cothA vratano bhaMga karavAthI, samakita prAptinA mULamAM ja Aga lAge che. (gA0 127) zrAddhadina nRtya.] A sthaLe prathama AvRttinA saMpAdakazrIe karelI noMdha juo. pariziSTa-8, peja-154 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ gAthA-16 3 - vinAzadvAram / caityAdidravya vinAzaprakArAH / 'dravyam= dArUpaleSTakA-''diH, 'tasya vinAzane-ca "tasmin kathambhUte ?" dvi-vidhe yogyatA-'tIta-bhAva-bhedAt tatra 1 yogyam= navyamA''nItam, caittyA-''di-dravyasya _ "caityattvena pariNasyat' itya-'rthaH / dvividhatva 2 atIta-bhAvam= 'lagnotpATitam, prakArAH "caityattvena pariNatam" itya-'rthaH / + athavA, mUlottara-bhedA=dvi-vidhe / tatra 1 mUlama stambha-kumbhA-''di, 2 uttaraM tu-chAdanA-''di / yad vA, sva-pakSa-para-pakSa-kRta-bhedA=dvividhe / evam anekadhA dvai-vidhyam / caitya-dravyA-''dhu- atra, api-zabdasyA'dhyAhArAtpekSaNA-5'dau "AstAM zrAvakaH" sarva-sAvadya-virataH sAdhura'pi, zrAvakasyeva sAdhorapi mahA- tatra audAsinyaM karvANa doSA-''pattiH / dezanA''dibhira'nivArayan anantasAMsAriko bhaNitaH 3. dravyam-caitya-dravyam, dArUpaleSTakA-''di / 4. tasya vinaashe-bhkssnnaa-5'dinaa| 5. vidhvaMsa-rUpe ca atra upacarito'bhAvo vyAkhyeyaH / 6. lagnotpATitam sambaddhaM sat pRthak kRtam / [loka-bhASayA0] ukheDI nAMkhyuM. 7. dve-vai-vidhyaM bodhyam / 8. kurvANaM-kurvANo / Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-1] 3. vinAzadvAra - caityAdidravya vinAzanA prakAro pa9 dravya =lAkaDAM, paththara, ITa vagere, "teno vinAza karavAmAM Ave. che te vinAza kevI rIte karavAmAM Avato hoya che? be prakAranA bheda=(vinAza karavAmAM Ave.) yogyatA ane atIta bhAva, evA banne prakAranA dravyano vinAza thAya che. temAM 1. yogya eTale ke navI vastuo AvI hoya, eTale ke bhaviSyamAM je vastu daherAsara (vagerene kAme) vAparavAnI hoya te. 2. atIta-bhAva eTale ke=lAgeluM hoya, te ukheDI nAMkhyuM hoya, ke je daherAsara (vageremAM) pahelAM upayogamAM levAyeluM hoya, te. athavA, mULa bheda ane uttara bhedanI apekSAe be bheda samajavA1 mULa bhedamAM thAMbhalA, kuMbhI vagereno samAveza thAya che. 2 uttara bhedamAM = chAdana = chAMdavuM-gAra-goramaTI (plAsTara vagere)no samAveza thAya che. athavA, 1 svapakSathI karAyelo vinAza, ane ra para pakSathI karAyelo vinAza. ema paNa vinAzanA be prakAra thAya che. ema aneka rIte be prakAro (samajavA). che ahIM, gara=paNa=zabdano adhyAhAra samajavo. eTale ke zrAvaka to zuM ? paraMtu sAdhu paNa te (vinAza thato rokavA)mAM upekSA rAkhe-udAsInatA rAkhe =upadeza vagere ApIne jo (vinAzanI) rukAvaTa na karAve, to tene paNa- anaMta-saMsAra-bhamanAra-tarIke=(zAstromAM) kahela che. 3. dravya eTale caityadravya-lAkaDAM, paththara,ITo vagere. 4. eno vinAza, khAI javA vagerethI. 5. nAzarUpa eTale ahIM upacArathI abhAva samajavo. 6. pahelAM lAgeluM hoya, ane pachI ukheDI lIdhuM hoya. 7. be prakAranA jANavA. 8. karatuM athavA karato. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 3 - vinAzadvAram / caityAdidravya vinAzaprakArAH / [gAthA-16 ittham "vinazyac-caitya-dravyA-''dhupekSA saMyatenA-'pi sarvathA na kAryA / " itya-'rthaH / ayaM bhAvaH, kAraNa-bhedAt caitya-dravyaM dvi-vidham, 1. upakArakam, 2. upAdAnaM ca tatra1. Ayam= dhanA-''di / 2. dvitIyam = yogya-dravyam / te api bhakSaNA-''di-bhedAt / pratyekaM sapta-vidhe staH / tAnyapi punaH sva-pakSa-para-pakSa-kartR-bhedAt dvi-vidhAni / evam caitya-dravya-vinAzaH aSTA-viMzatidhA bodhyaH / 11ittham jJAna-guru-dravye'pi bhAvanA kAryA / sAdhAraNA-''destu ucitopaSTambhakatvAt pratyekaM caturdaza-bhedA bhAvyAH / vinAza-bheda "bAla-bodhA-'rtham yantrakam / yantrakama'pi darzanIyam / " iti, // 16 // 9. upakArakam-pariNAmakaM ca dravyam / tatra-upakArake sAkSAt-paramparA-sambandha darzanA-'rthamupakArakasya vinAza-dvayaM darzitam / 10. mukhyam-nANakam, gauNam-puSpA-''diH / 11. itthaM jJAna-dravye vibhAvanA kAryA | guru-dravyA-''dau tu-upAdAnA-''di-kSetrA-5-bhAvAt [pratyekaM caturdaza] (dde0)| + svarNA-''di [De0] | * yogyA''di di-kriyA-bhedAt [De0] / Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SO gAthA-1]. 3. vinAzakAra - caityAdidravya vinAzanA prakAro tethI sAra e che, ke "cetyAdinA dravyano vinAza thato hoya, to sAdhu paNa tenI jarAye upekSA na ja karI zake." (spaSTa) bhAvArtha A che,kAraNanA bhedathI caitya dravya be prakAranuM hoya che. 1 upakAraka, ane 2 upAdAnarUpa, temAM 1 paheluM-dhana vagere. 2 bIjuM =yogya dravya (jemAMthI daherAsara va. bane) te banneyanuM bhakSaNa karavuM vagere bhedothI darekanA sAta bhede vinAza thaI zake che. (14). ane te dareka svapakSathI karAtA vinAzarUpa, ane parapalathI karAtA vinAzarUpa, ema banneya prakAre vinAza thAya che. (28) e rIte- caitya dravyano vinAza aThyAvIza prakAre samajavo. 11e ja rIte jJAnadravya, gurudravyamAM paNa ghaTAvI levuM. paraMtu sAdhAraNa (ane dharmadravya-) (devadravya vagere)mAM ucita rIrta upakAraka-sahAyaka dravya-hovAthI, teno upakAraka bheda ja rahe che. kema ke-prathamanA traNa dravyanA-upakAraka tarIke ja tenI vyavasthA che. upAdAna tarIke nathI.) tethI te darekanA 14-14 bhedo thAya che. bALa (sAmAnya samajanA) lokone samajAvavA teno koTho banAvIne paNa samajUtI ApavI. 16. 9. upakAraka eTale temAM pheraphAra karIne vAparavAmAM Ave, te dravya. temAM upakAraka dravyanA be prakAranA vinAza batAvavAmAM AvelA che. (1) sAkSAt saMbaMdha dharAvanAra, ane (2) paraMparA saMbaMdha dharAvanAra. 10. paheluM-mukhyatranANuM vagere, gauNa-phUla vagere. 11. A prakAre jJAnadravyamAM ghaTanA karI levI. guru dravya vageremAM to upAdAna vagere kSetrano abhAva hovAthI (darekanA 14 bheda) Dao) Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 1 vinAzakau sva-para pakSI / 3 - vinAzadvAram / svapakSa- parapakSAbhyAM nAzakau / caityA -''di dravya - vinAza-bheda - yantrakam dravya - nAmAni bhedA-'GkAH caitya- dravyasya 28 jJAna- dravyasya guru- dravyasya sAdhAraNa-dravyasya dharma-dravyasya 12 sarva-saMkhyA 4 atha, tada-'nurodhataH vinAzakatvena : sva-pakSa-para-pakSau nirUpayati, rAgA - SSi-dosa-duTTho, jiNehiM bhaNio viNAsago duviho / devA - Sss - davva - paNage, sa pakkha-para- pakkha - bheeNaM // 17 // " rAgA0 " iti / vyAkhyA - kaNThyA / navaram, rAgA-''di-doSa- duSTaH =rAgaH=dRSTi-rAgA-''diH / Adi zabdAt dveSa lobha anA - SSbhoga saMzaya AkuTTi - sahasAtkAravibhrama upekSAbuddhayA''digrahaNam / 'tad-yogyatA- darzanA - 'rtham / hetu-garbhita-vizeSaNamidam / 12. 14 sarvA 'greNa - 98 - vinAzasya bhedAH / (De0) 1. tad-vinAza: / 28 1228 14 14 112 [ gAthA - 17 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. vinAzakAra caityAdi dravyonA vinAzanA prakAro batAvato koTho dravyonAM nAmo gAthA-17] 1 caityadravya 2 jJAnadravya 3 gurudravya 4 sAdhAraNa dravya 5 dharmadravya 12 kula saravALo -- svapakSa- parapakSathI vinAza bhedonA AMkaDA 28 28 28 12 14 14 112 OM vinAzanA batAvelA bhedonA anusaMdhAnamAM have svapakSa ane parapakSa taraphathI vinAza kevI rIte karavAmAM Ave che ? -te samajAvavAmAM Ave che. rALA-DaDapha-posa-yuddho, nige imaLio vigato tuviddo / vaivA-DaDapha-ba-paLo, sa-pava-para-sva-meLa // 17 // "rAgAdika doSothI duSita thavAthI devAdika (pAMceya) dravyomAM svapakSa ane parapakSe karIne be prakAranA vinAzako zrI jinezvara bhagavaMtoe kahelA che." 17 ''rAmA0" kRti vyAkhyA sahelI che, to paNa kAMIka samajAvavAmAM Ave che. 61 ( rAgAdi doSothI duSTa= rAga=dRSTi rAga vagere Adi zabdathI dveSa, lobha, ATTi (Aveza), anAbhoga (aNasamaja- aNasAvacetI), saMzaya (zaMkA), sahasAtkAra (utAvaLa), vibhrama (bhAnabhUlA thavuM) ane upekSAbuddhi vagere samajI levAM. tethI karIne, tenA' vinAzakanI yogyatA (kAraNarUpa doSo) batAvavA mATe A hetu garbhita (vinAzakanuM) (rAgAdiduSTa) vizeSaNa mUkavAmAM AvyuM che. 12. 28 ne sthAne 14. e rIte badhA maLIne vinAzanA 98 bheda thAya. (3) te vinAza. 1. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 - vinAzadvAram / svapakSa-muni-saMbandhi-praznaH / [gAthA-18 "yaH 1. sva-pakSaH = sAdharmika-vargaH "zrAddhA''diH 10 / " 2. para-pakSaH = vaidharmika-lokaH, "pAkhaNDyA -''diH 17' iti // 17 // atrA''ha para' :coei "ceiyANaM, khitta-hiraNNe a gAma-govA-''i / laggaMtassa ya jaiNo, ti-garaNa-sohI kahaM Nu bhave" ? // 18 // "coei0" tti, vyAkhyA- [paMcakalpabhASyavRtti gAthA-1569] saMyatasya devA-55 di-dravya-cintAyAM . pUrvapakSaH / caityA-''di-satkasya dhanA-''di-vardhaka-kSetra-hiraNya-grAma- gRha-haTTa-gopA-''deH AdAnA-''di-vidhinA cintayati, tasya tridhA-saMyamavataH sAdhoH tri-karaNa-zuddhiH katham syAda ? api tu na syAt, yathA-pratijJAta-vrata-bhaGga-sambhavAd / " itya-'rthaH // 18 // atra uttaraM gAthA-yugmenA-''ha, :2. 4 saGgha, 5 pArzva-sthA-''dayaH, 1 nivaH- 10 / 3. 12 mizrAH, 4 varNAH, 1 ku-liGgI-17 / 1. paraH-vAdI / 2. [darzana-vizuddhiH gA0 57 vRttau ] 3. tasya-cintayataH- tridhA, [De0 ] uttr-pkssH| Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-18] 3. vinAzadvAra - spapakSa saMbaMdhi pUrvapakSa 62 4 1. svapaza=sAdharmika varga "zrAvaka vagere. 10" parapakSa=bIjA dharmanA loko "pAkhaMDI vagere 17" ? sAmo pakSakAra' zaMkA kare che vo, "reDDayA, hitta-hira na pAma-vA-Ssg tAMtasa ca naphaLo, tiraNa-sIdI haMju bhave? 1 . paMcakalpabhASyavRtti gAthA-1569] "prazna karavAmAM Ave che, ke "caityane mATe khetara, sonuM, gAma, gAyanA vADA vagere levAnI hilacAlamAM lAgelA muninI trikaraNe zuddhi kevI rIte hoI zake ?" 18 "voDha" caDyA caitya vagerene mATe-dhana vagere vadhAravA khetara, sonuM, gAma ghara, hATa gAyanA vADA vagere levA vagere vidhinI ciMtA kare che, te traNa karaNanI zuddhivALA muninI trikaraNa zuddhi kevI rIte hoI zake? eTale ke na ja hoI zake. kema ke, pote je rIte vrata grahaNa karyuM hoya che, teno e rIte bhaMga thavAno saMbhava che." e bhAvArtha che. 18 ' e praznano uttara be gAthAthI ApavAmAM Ave che. 2. saMgha 4 prakArano pAsasthA vagere 5. [(1) pAsasthA (2) osannA (zithila) (3) kuzIla (4) saMsakta (zithilanI sAthe saMga rAkhanAra) (5) yathAzcaMda (svacchedI),+ nilava 1 prakAre=10. 3. 12 mizra jAtio + 4 varNa, + 1 kuliMgI, (mokSAnukUla yathArtha sAdhunA liMga-veSa-rahita)=17. 1. para=vAdI. 2. [darzana-vizuddhi gA. 57nI TIkAmAM, Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 - vinAzadvAram / vistArataH uttaraH / [ gAthA-19-20 bhaNNai ittha vibhAsA, jo eAI sayaM vi maggijA / tassa Na hoi visohI, aha, koi harija eAiM // 19 // tattha *karei uvehaM jA, bhaNiyA u ti-grnn-visohii| sA ya Na hoi, a-bhattI tassa, tamhA-NivArijA // 20 // [paMcakalpabhASyavRtti gAthA-1570 - 1571] "bhaNNai0" tti, "tattha0" tti0 vyAkhyAatra=adhikAre bhaNyate vibhASA-vikalpaH __ "na bhavati, bhavati ca zuddhiH / " itya-'rthaH / tatra, Adau ca- vizuddhaya-'-sambhavaM darzayati, :utsargataHyathAvat- devA-''di-dhana-vRddhi-sambhave, yaH rAjA-'mAtyA-''dya-'bhyarthana-pUrvam[etAni=] ukta-sthAnAni vimArgayet-cintayet AdAnA-''di-vidhinA, "tebhyo navyaM dhanamutpAdayati / " itya-'rthaH, tadAnIm- tasya sAdhoH vizuddhiH na bhavati "a-yathA-kAlam rAjA-''dya-'bhi-yogena teSAM paritApanA-''dinA ukta-vRddhayA-''dyutsAha-bhaGga-sambhavAt, AjJollaGghanAcca sphuTam- bhavadukta-doSA-'vakAzaH / iti-bhAvaH / 1. [darzana-vizuddhiH gA0 57 vRttau ] 2. bhavadukta-tvadukta / * kaMratu [De. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-19-20]. 3. vinAzakAra - vistArathI uttara 3 bhaNNai ittha vibhAsA, jo eAI sayaM vi maggijA / tasa doDa viloNI, gada opha rijha gADuM 12 (da.gu.pra. gA. - 17] tattha karei uvehaM jA, bhaNiyA u ti-garaNa-visohI / to ya kharo, la-mI ta, tA-viArijha piMkajvamAgavRtti mAthA-1170 - 1179]. "ahIM be vikalpo kahevAmAM Ave che, je muni e padArtho jAte thaIne mAMge, tene te vizuddhi hoI zakatI nathI. paraMtu, have kadAca koI te padArtho laI jAya (ke tene nukasAna kare) ane tenI je upekSA kare, tene je traNa prakAranI vizuddhi kahI che, te na hoI zake, tethI tenI abhakti thAya che. mATe (vinAzanuM) nivAraNa karavuM joIe." 19, 20 "paNa" tti ! "tatva." ttiI thAkyA ke ahiM=A adhikAramAM vibhASA eTale vikalpa kahevAmAM Ave che. eTale ke- "zuddhi hoya, ane na paNa hoya." che temAM pahelAM vizuddhino asaMbhava batAve che. utsarga niyamathIyogya ghaTatI rIte devAdikanA dravyanI vRddhino saMbhava hoya, te je-muni rAjA-maMtrI vagerenI pAsethI mAMgaNIpUrvaka (jAte) e=(upara jaNAvelAM khetara) vagere sthAno mAMge, =eTale ke-levA vagere vidhipUrvakanI hilacAla-pravRtti-kare, eTale ke "teo pAsethI navuM (devAdi dravya) meLave." tyAre, te=munine vizuddhi nathI hotI. "vakhata be vakhata rAjAdikanA saMparkamAM AvavAnuM thAya, jethI teone agavaDa vagere UbhI thAya (kaMTALo Ave), to dhArelo vadhAro karI ApavA vageremAM (teno) utsAha bhAMgI paDavAno saMbhava hovAthI, ane (zrI jinezvara devanI) AjJAnuM ullaMghana thavAthI, Ape kahelA doSo lAgavAno avakAza khullI rIte ja jaNAI Ave che." e bhAvArtha che. have (trikaraNa) vizuddhino saMbhava batAve che, 1. darzanavizuddhi gA. pa7nI vRttimAM 2. tame kahelA doSo Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 tri-karaNa-zuddherbhaGgA- 5-bhaGga-spaSTatA / 3 - vinAzadvAram / vistArataH uttaraH / [ gAthA-19-20 atha, vizuddhi-sambhavaM darzayati :atha, ko'pi haret-vinAzayet etAni, // 19 // tatra-yaH upekSAm karoti / tasya yA tri-karaNa-vizodhiH bhaNitA, sA na bhavati, tasya sAdhoH / cAt punaH- bhaktira'pi na syAt "tathA-sati, AjJA-pramodotsAha-bhaGgAt pApA-'nubandhaH samujjRmbhate / " itya-'rthaH / tasmAt, "a-vinItaM su-sAdhuH nivArayet sarva-zaktyA / ataH, kena-cid bhadrakA-''dinA prAg-vitIrNam, anyad vA jinA-''di-mUla-dravyam vilupyamAnam, yathA-tathA rakSayato muneH abhyupeta-vrata-hAni:va, pratyuta dharma-puSTireva, jinA-''jJA-''rAdhanA-''di-lAbhAt / yaduktamnizItha-bhASye (ekAdazama-) uddeze, "iyANiM "rAyaNiya-kajaM"ti "ulloyaNa" gAhA / ceiyANaM vA tad-davva-viNAse vA saMjaI-kAraNe vA aNNammi ya kammi vA kaje rAyA-'hINe, so rAyA 3. tasya-sAdhoH / 4. devA-''di-dravya-vinAzakaM puruSam / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 gAthA-19-20] 3. vinAzakAra - vistArathI uttara have kadAca koIpaNa e-(devAdidravya) laI jAya=nAza kare, te prasaMge je upekSA kare, tene je traNa karaNanI vizuddhi kahI che, te (trikaraNanI vizuddhi) teneeta munine na hoya "dha" thI=bhakti paNa na thAya (a bhakti hoya.) eTale ke- "ema thavAthI AjJAno bhaMga thAya, AnaMdano bhaMga thAya, ane utsAhano bhaMga thAya, tethI, pApanI paraMparA vikasatI jAya che." e bhAvArtha che. tethI*-avinItane susAdhue rokavo joIe=sarva zaktithI. eTalA mATe koI dhArmika svabhAvanA gRhastha pahelAM ApeluM hoya, te athavA, bIjuM koI paNa deva vagerenuM mULa dravya nAza pAmavAnI sthitimAM hoya, nAza pAmatuM hoya, to game tema karIne rakSaNa karanAra muninA vratane jarA paNa hAni pahoMcatI nathI, paraMtu UlaTAnI dharmanI puSTi ja thAya che. kema ke zrI jinezvara bhagavaMtonI AjJAnI ArAdhanA karavAno lAbha maLe che. A vAta zrI nizIthasUtranA bhASyamAM 11mA uddezAmAM kahI che,have, "rAjyane lagatuM kAma (batAvavAmAM Ave che)" "jjoyA '' gAthA "caityanA kAme cetyadravyanA vinAzanA kAme sAdhvIjInA kAraNane kAme athavA bIjA koI paNa kAme ke je rAjAne adhIna hoya (rAjA dvArA thaI zake tema hoya), paraMtu te rAjA 3. tene te munine 4 avinIta devAdi dravyanA vinAzaka purUSane. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 3 - vinAzadvAram / vistArataH uttaraH / [ gAthA-19-20 taM kajaM Na karei sayaM, buggAhio vA, tassaAuMTaNa-NimittaMdaga-tIre AyAvijA / taM ca daga-tIraM- tassa raNNo ulloyaNe ThiaM, "Ni-gama-pahe vA / tattha ya AyAvaMto sa-sahAo AyAvei, ubhaya-daDho dhii-saMghayaNehiM tiriyANaM jo avataraNa-paho, maNuyANa ya NhANA-''iyaM ca bhoga-ThANaM, taM ceva vajeuM, AyAvei kajje / taM mahA-tava-juttaM daTuM, allaejja rAyA / AuTTo ya pucchejjA"kiM-kajjaM AyAvesi ? ahaM te kajaM karemi / bhoge payacchAmi ? varehi vA varaM, jeNa- te-'TTho / " tAhe- bhaNai sAhU, :"kajjaM Na me varehiM, imaM saMgha-kajjaM karehi / " tao- teNa paDivaNNaM- "tahA' / kayaM / ti" "puSTA-''lambane tu zarIrA-'vaSTambhAya tyakta-bhAra-bhArikavat, jina-zAsanopakArAya zruta-vyavahAre niSiddhama-'pi arhadA-''jJA-'nusAreNA''caritaM karma niyamAt mahA-nirjarA-kRd bhavati, tri-karaNa-vizuddhera'bhaGge'-dhikaspaSTatA, mahAnirjarA-rUpa-mahAphalaJca / 5. Nimagama-pahe-pura-mArge / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-19-20 3. vinAzakAra - vistArathI uttara 65 te kAma jAte na kare, athavA koIthI bharamAvela hoya, (ane tethI na kare) to tenuM AkarSaNa karavA, (tenuM lakSya kheMcavA) mATe jaLAzayane kAMThe (munie) AtApanA levAnuM zarU karavuM joIe. te jaLAzayano kinAro rAjAnI najare caDe te rIte rahelo hovo joIe, athavA moTA dezAvarI, ke dhorI rastA upara hovo joIe. tyAM AtApanA karatI vakhate sahAyaka muni sAthe rAkhIne (ekalA nahI), dhIraja ane saMyama ema banne prakAranI daDhatA dharAvanAre karavI joIe. pazuo vagerene pANI pIvA vagere mATe jaLAzayamAM pravezavAno je ghATa hoya, tathA nhAvA vagere mATe jaLAzayano upayoga karavAnuM bhogasthAna hoya, te choDIne, khAsa kAmane uddezIne AtApanA karavI. mahAtapayukta te munine joI, rAjAnuM mana pIgaLe (lakSya kheMcAya), tyAre AkarSita thaIne te pUche ke "zA mATe AtApanA karo cho ? huM tamAruM kAma karI ApIza. zuM koI bhoganI sAmagrInI jarUra che? tamane je jarUrI hoya, te vara mAMgo." tyAre muni kahe "mAre koI vara mAMgavo nathI. paraMtu zrI saMghanuM (amuka) A je hoya te) kAma karo." - tyAra pachI, rAjA te kAma karI ApavAnuM kabUla kare, ane te pramANe karI Ape." khAsa mahattvanA kAraNe to jema bhAra upADanAra majUra thAka khAI bhAra upADavA mATe tAjo mAjo thAya tema thoDI vAra cAritranA pAlanamAM niSTha munimahArAja paNa jaina zAsananuM kAma AvI paDe, ne jo jarUra jaNAya to, cAritrane (te prasaMga pUratuM ja) gauNa kirIne paNa zrata vyavahAramAM jeno niSedha karelo hoya, tevuM paNa kAma arihaMtaprabhunI AjJAne anusarIne kare, to te, tene mATe karmanI mahAnirjarAnA kAraNarUpa avazya thAya che. tenAM dRSTAMto * 1ii 5. (zaherano rasto purano rasto nigamapatha. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 - vinAzadvAram / vistArataH uttaraH / [ gAthA-19-20 *zrIkAlikasUri-zrIbhadrabAhusvAmi-zrIvajrasvAmi zrI hemasUri-mallavAdisUri-viSNukumAradharmaghoSA 'nujJA''divat" / iti / yaduktam1. sandehadolA''valIvRttau :"evam aSTA-dazasu pApa-sthAneSu ati-pravRttasya AjJA-nira-'pekSayaiva a-dharmaH,nA'nyathA, "arhac-chAsana-pratyanIka-garda-bhilla-nRpa-vaMzA-''dhucchedinI zrI-kAlikA-''cAryA-''dInAm niSkalaGka-cAritratvAt iti-bhAvaH / " ApavAdika-pravRttI pramANAntarANi / 2. prajJApanAyAM bhASA-pade'pi, :- "uvautto'cattAri bhAsa-jAyaM bhAsamANo ArAhago bhvi|" vRttiryathA, : "jina-zAsanoDDAhA-''di-nirA-''sA-'rtham a-satyAma'pi bhASAM bhASamANaH ArAdhako bhavati / " 3. tathA, upAsaka-dazA-'Gge'pi, : "guru-NiggaheNaM" tti caityA-''di-rakSA-'rtham pratyanIkanigraheNa pratipanna-niyama-bhaGgo na bhvti"| 6. AjJA-virAdhakatvenaivA'-dharmaH nA'nyathA / 7. icceiyAiM cattAri bhAsajjAyAI-6] AuttaM bhAsamANo ArAhago bhavai, 176 tathAhi / vRttiH- pravacanoDDAha-rakSaNA-''di-nimittaM guru-lAghava-paryAlocanena mRSA'pi bhASamANaH sAdhurA''rAdhaka eva / (268-1-pR0- Agamodaya-samitiH) 8. zAsana-pratyanIkaH / + zrI gautama-svAmi-zrI kAlikasUri. (De0) / __ ca vineya - sumaGgala-sAdhvA-''divad iti (De0) / I + * Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-19-20] 3. vinAzadvAra - vistArathI uttara 66 zrI kAlikAcAryamahArAja, zrI bhadrabAhusvAmI, zrI vajasvAmI, zrI hemacaMdrAcArya, zrI mallavAdIsUri, zrI viSNukumAra, zrI dharmaghoSasUrima.nI anujJA vagerenI jema (teone jaina zAsananAM kAmo jema karmonI mahAnirjarA karanArA thayAM che, tema bIjAne paNa mahAnirjarA karanArAM thAya.) 1. zrI saMdehadohAvalI graMthanI TIkAmAM paNa kahyuM che ke"e prakAre AjJAthI-dharmathI-nirapekSa thaIne ja aDhAra pApa sthAnakomAM khUba pravRtti ka2nA2ne adharma thAya che. nahIMtara (AjJA-dharma sApekSapaNe hoya) to, nahIM- (adharma na thAya). zrI arihaMta bhagavaMtanA zAsananA mahAzatru rUpa gardabhilla rAjAnA vaMzano uccheda karanAra zrI kAlikAcArya mahArAja vagerenA niSkalaMka cAritra rahyAM che." e bhAvArtha che. 2. zrI prajJApanAsUtramAM bhASApadamAM paNa kahyuM che ke, "upayogapUrvaka" cAreya prakAranI bhASA bolanAra paNa ArAdhaka hoya che." tenI vRtti A pramANe che "zrI jaina zAsanano uDDAha vagere dUra karavA mATe asatya bhASA bolanAra paNa ArAdhaka thAya che." 3. tathA, zrI upAsakadazAMga (sUtra)mAM paNa guru=moTI Apatti vakhate, athavA gurunI AjJAthI (judI jAtanuM vartana karavuM paDe, to paNa tethI paccakkhANano bhaMga thato nathI, A saMbaMdha-A rItano artha che) "caitya vagerenI rakSA mATe virodhIno nigraha karavA (vrata karatAM juduM AcaraNa karavuM paDe, to paNa) svIkArelA niyamano bhaMga thato nathI." 8. 6. AjJAnI virAdhanA karavAthI adharma thAya che. [AjJAnA pAlanamAM adharma na thAya.] [e cAra prakAranI bhASA hoya che.] upayogapUrvaka bole, te ArAdhaka gaNAya che. te A prakAre :- vRtti 7. jainazAsananI uDDAha-niMdA-halakAI vagere dUra karavA mATe pUrvaparano vicAra karIne asatya bolavA chatAM paNa sAdhu ArAdhaka hoya che. [268-1-pR0 Agamodaya samiti] pratyenIka=jaina zAsanano virodhizatru. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 utsargavada'pa vAdasyA'pi dharmA-'Ggatvam / 9. 3 - vinAzadvAram / vistArataH uttaraH / 4 Avazyake pratyAkhyAnA -'dhyayane ca :'mahattarA - SSgAreNaM" ti / 5. evamA''di - prakAreNa"sunakSatrasarvA'nubhUtivat zAsanA-''zAtanA-nivAraNA-'rtham sva- jIvitavya-mocanenA'pi zAsanopakAraH kartavya eva / iti / ,9 kiM bahunA ? etena "utsargasyaiva mArgatvam, apavAdasya tu svacchandatvam / " iti vadanto'pi nirastAH / iti gAthA - dvayA'rthaH / / 19-20 / / // samAptaM [tRtIya] - dvAram // [ savvatthAmeNa tahiM saMgheNa hoi lagiyavyaM / sa-carita -a-carittINa ya savvesiM hoi kajaM tu // 1 [ gAthA - 19-20 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S7 gAthA-1920] 3. vinAzadvAra - vistArathI uttara 4. zrI AvazyakasUtramAM pratyAkhyAnaadhyayanamAM paNa che ke "(lIdhelA pratyAkhyAnano bhaMga thAya tevuM AcaraNa karatAM paNa pratyAkhyAnano bhaMga thato nathI, tethI) mahattvanAM kAraNonA AgAra sivAya pratyAkhyAnamAM chuM." pa. e vagere prakAre sunakSatra-savanubhUti muni vagerenI peThe-zAsananI AzAtanA rokavA mATe potAnA prANano tyAga karIne paNa zAsananA hita mATe prayatna karavo ja joIe." vadhAre zuM kahevuM? A upara jaNAvelI hakIkato uparathI e nakkI thAya che ke "utsarga mArga che-ane apavAdano Azraya karavo, e svachaMda pravRttirUpa che." ema kahenArAonI paNa vAta khoTI Thare che." be gAthAno artha thayo. 19-20 3. vinAzadvAra samApta zAsananA hita mATe. tevA saMjogamAM zAsananA hita mATe rakSA mATe, sarva saMghe sarva zaktithI prayatnamAM lAgI javuM joIe. cAritra pAtra sAdhu ke te sivAyanA acAritra dhArI, ema game te hoya, kemake-e sarvanuM e kartavya hoya che.] [A nAthadvAra khUba kALajI pUrvaka samajavA jevuM che. mukhya nAza 7 rIte gaNAvyA che. [gAthA - 13-16]. 1. bhakSaNa. 2. upekSA. 3. prajJAparAdha. 4. dohana. 5. Avaka bhAMgavI. 6. ApavAnuM kabuleluM na devuM. 7. bIjAnI niMdAthI sAra saMbhALa karatAM kaMTALavuM. A. 7 nA upakAraka, ane upAdAna ema be bheda batAvyA che. ema 14, ane svapakSa kRta ane para pakSakRta, ema 28 bheda che. pahelA traNa bhedonA 28-28 ane chellA benA 14-14. ema 112 bheda thAya che. guru dravya vagere 3 nA, upAdAna bheda batAvela nathI. tethI kula 98 batAvyA che. Deo) pirapakSakRta nAzamAM- rAjaya, samAja, vagere dvArA vahIvaTa karavAmAM anyAyathI DakhalagirI vagere thAya. devadravyAdikanA dravyo vagereno vaparAza bIje karavA vigerenI pharaja paDavA-vagerenI saMbhAvanA thAya, e vagereno paNa samAveza thAya che. temAM sahayoga apAya vagereno samAveza upekSA, prajJAparAdha vagere nAzanA prakAromAM thato hoya che. nAzanA mUla kAraNomAM rAgadveSa vagere AdhyAtmika guNamAM khAmIrUpa doSo jaNAvavAmAM AvelA che. eTale jethI karmano baMdha thAya, ane pApa lAgatuM hoya che. jethI nAza rokavA sAthe rakSaNa karavAnuM kartavya karavAnuM jarUrI hoya che. saMpAdaka) Jaill fucation International Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 4 - guNa-dvAram / laukika-sat-phalam / [ gAthA-21-22 // 4 - guNadvAram // atha, 'ukta-vRddhi-kartuH - laukikaM sat-phalam- 'darzayati, :evaM NAUNa, je dava-vuddhiM Niti susAvayA / tANaM riddhI pavaDDei, kittI, sukkhaM, balaM, tahA- // 21 // puttA ya huMti bhattA, soMDIrA, buddhi-saMjuA / sava-lakSaNa-saMpuNNA, su-sIlA, jaNa-saMmayA // 22 // __[zrAddha-dina-kRtye gAthA, 137-138] "evaM0" ti, "puttA ya0" tti, vyAkhyAlaukika- + "ye suzrAvakAH evam pUrvokta-prakAreNa vRddhi-vidhim su-phalAni / jJAtvA- dravya-paJcakasya vRddhim nayanti, te ca antarA-''yA-5'deH kSayopazamA-''dinA RddhiH= puNyA-'nu-bandhi-vibhavaH, sukham mAnasikaM- zArIrikaM ca, balam= "paropakArA-''di-sama-'rtham zArIrikam, tA-dRk putrA-''di-kuTumbasampattiH, upalakSaNAt tathA-vidha-santati-vRddhiH, vAJchita-sukhA-'vAptiH, ucca-kule janma, sarvajJa- satkAra-sanmAnA-''di-pUjotkarSaH, audAryam, gAmbhIryam, vivekitvam, durgati-vicchedaH, Arogyama, sadA ''yuH-prasaraH, rUpa-sampattiH, saubhAgyam, dharma-sAdhana- labdhizca, ityA-''di bAhya-phalam- sA-'nu-bandhatayA- anubhavanti / " iti-gAthA-yugma-bhAvA-'rthaH / / 19-22 // 1. AnuSaGgikatayA / 2. [evaM jJAtvA, ye su-zrAvakAH dravya-vRddhiM nayanti, teSAm, RddhiH, kIrtiH, sukham, balaM pravardhate / putrAzca bhaktAH, zauNDIrAH, buddhi-saMyuktAH, sarva-lakSaNa-sampUrNAH, su-zIlA:, jana-sammatAzca bhavanti 21-22] 3. [yat puNyaM puNyasya paramparAmanubadhnAti-paramparAM pravAhayati, tat-puNyam, puNyA-'nubandhi-puNyam / / + tad - vRddhi. dde0| - ubhaya-bhavikaM satphalam dde0| xx paropakAri0 De0 / * nA'stIdaM padam De0 pratau / + audAryam, dhairyam, gAmbhIryam De0 / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. guNadvAra - laukika suphaLa 4. guNadvAra | (bIjA dvAramAM jaNAvyA pramANe) (deva-dravyAdikanI) vRddhi karanArane je uttama laukika su-phaLa' maLe che, te have batAve che. evaM NAUNa, je davva-buddhiM Niti susAvayA / tALa dviI pavahera, vittI, sukSNa, varjA, tA- 215 puttA ya hRti mattA, sauMDIrA, vuddhi-taMbubA / sava-tavavaLa-saMpuLA, mu-sInA, gaLa-samaya // 22 // [zrA.di.kRta-gAthA-137-138] gAthA-21-22] "e pramANe jANIne, je su-zrAvako devadravya (vagerenI) vRddhi kare che, teonI Rddhi, kIrti, sukha ane baLa vadhe che. tathA (tenA) putro bhakta, zUravIra, buddhizALI, sarva lakSaNathI saMpUrNa, suzIla ane lokapriya thAya che." 21, 22. "io" "ghuttalo" vyAvyA OM je su-zrAvako e prakAre=pUrve kahyA pramANe vRddhinI vidhine jANIne, pAMceya dravyanI vRddhi kare che, ane teo, aMtarAya vagere karmonA kSayopazama vagerethI Rddhi=puNyAnubaMdhI vaibhava 1. 2. sukha=mAnasika ane zArIrika baLa=paropakAra vagere karavAmAM samartha zArIrika baLa, ane tevA prakAranI putrAdika=kuTuMba saMpatti, upalakSaNathI tevA prakAranI saMpattinI vRddhi, icchita sukhanI prApti, ucca kuLamAM janma, sarva ThekANe-satkAra, sanmAna vagerethI uMcA prakAranI pUjAnI prApti, udAratA, gaMbhIratA, vivekIpaNuM, durgItano nAza, Arogya, uttama prakAranuM lAMbuM AyuSya, suMdara rUpa, saubhAgya, dharma karavAnAM sAdhanonI sArI prApti vagere bAhya phaLonI paraMparA anubhave che." | A pramANe be gAthAono bhAvArtha che. 21, 22 3. Fe AnuSaMgikapaNe-sahakArIpaNe [e pramANe jANIne je suzrAvako dravyanI vRddhine kare che, teonI RRddhi, kIrti, sukha, baLa vadhe che, putro bhakta, parAkramI, buddhiyukta, sarvalakSaNa saMpUrNa, sArA AcAra vALA ane janamAnya bane che. 21-22] [je puNya, puNyanI paraMparA joDe, eTale ke puNyanI paraMparAno pravAha calAve, tevA puNyanuM nAma puNyAnubaMdhi puNya kahevAya.] Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 lokottarasu-phalAni / 1. 2. 3. 4 - guNa-dvAram / lokottara - suphalAni / atha, 'lokottara - sat - phalamA''ha, :jiNa - pavayaNa - vuDDi-karaM, pabhAvagaM NANa- daMsaNa- guNANaM / vaDanto jiNa davvaM tittha - yarattaM lahai jIvo // 23 // jiNa-pavayaNa - vuDDi-karaM, pabhAvagaM NANa- daMsaNa-guNANaM / rakkhanto jiNa davvaM paritta saMsArio hoI // 24 // + [zrAddhadina- kRtye, gAthA, 143-144] [jumma] pUrva-sUri-praNIta-zAstreSu sambodha prakaraNA-''diSu ca bahuSu grnthessu| jiNa0 "tti", jiNa - pavayaNa0 "tti", vyAkhyA- sugamA / bhAvA'rthastu ayam, : [ gAthA- 23-24 7 " sati devA - ''di - dravye - pratyaham, caityA''di-samASSracana - mahA-pUjA - satkAra - * sanmAnA- SvaSTambha-sambhavAt, tatra ca prAyaH, yati-jana- sampAtaH tad - dezanA -zravaNA''dezca jina - pravacana vRddhiH, jJAnA -''di prabhAvanA ca- pratItA / ata eva tad vardhayataH arhat-pravacana - bhaktya - 'tizayAt, paramparayA jagaj 'janopakArakattvAt, a-pramattatayA samyag dharma-tIrthA''rAdhakatvAcca, sAgara-zreSThivat saMsArocchedaprayojaka- puNya - 3 kASThA - SSpanna - arhat-pada- lAbho'pi atra sulabha eva / " iti bhAvaH / [iha-bhavikaM pArabhavikaM cobhayarUpaM lokottaram sat phalaM bhavati ] / - (jina-pravacana [ jaina - zAsana-saMsthAyA guNa-yazo ] vRddhikaram - jJAna-darzana-guNAnAM prabhAvakam jina-dravyaM vardhayan jIvaH tIrtha karatvaM labhate / jina-pravacana - [jaina - zAsana- saMsthAyA guNa-yazo] karam jinadravyaM rakSan paritta (parimita ) - saMsArako bhavati ] | (dizA) [ diga'dhikam = uccatara sImAnaM prAptam |] sanmAnA- SvaSTambhA - SSdi-sambhavAt De0 / jana- vAtsalyatvAcca, a-pramattatayA De0 / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S9 gAthA-23-24]. 4. guNadvAra - lokottara suphaLa 69 je have lokottara' uttama phaLa batAve che - niba- vaya-hiM sAM, vmAvAM ba-vaMsana-pui vaDDanto jiNa-davvaM tittha-yarattaM lahai jIvo // 23 // nina-pavana-dikaraM kamAvavAM pAna-vaMtA-I rakkhaMto jiNa-dav paritta-saMsArio hoi // 24 // zrA. di. ku. - gAthA - 143-144) (A be gAthAo, pUrvAcAryoe racelA zrI saMbodhaprakaraNa vagere ghaNAM graMthomAM jovAmAM Ave che.) jaina zAsananI unnati karanAra ane jJAna, ane darzana guNano prabhAva vadhAranAra evA devadravyanI vRddhi karanAro jIva tIrthaMkarapaNuM pAme che." "jaina zAsananI unnati karanAra, ane jJAna ane darzana guNano prabhAva vadhAranAra evA deva-dravyanuM rakSaNa karanAra AtmAno saMsAra TUMko hoya che." 23, 24 " niva" "nina-pavana." vyAkhyA saraLa che. bhAvArtha A pramANe che - $ deva vagere dravya hoya, to dararoja-zrI jina pratimAjI mahArAjane AMgI vagerenI racanA, mahApUjA, satkAra, sanmAna vagere avalaMbanabhUta pravRttiono saMbhava hovAthI tyAM moTe bhAge muni mahArAjAnuM Agamana thatuM rahe che, teonA upadeza vagere sAMbhaLavAthI jainazAsananI vRddhi thAya che, ane jJAnAdikanI prabhAvanA thAya che, te jANItuM ja che. eTalA ja mATe devadravyAdikanI vRddhi karanArane, arihaMta bhagavAnanA zAsananI khUba bhakti hovAthI, paraMparAe te jagatanA janonA upakAra mATe thAya che, tethI ane apramattapaNe dharma ane zAsananA sArI rIte ArAdhaka thavAthI sAgara zeThanI peThe saMsArano uccheda karavAmAM samartha te uMcA prakAranA puNyarUpa tIrthaMkara padanI prApti paNa A kAmathI bahu ja saraLatAthI kare che. 1. A bhavanuM, ane parabhavanuM, ema banne prakAranuM lokottara uttama phaLa hoya che.] 2. (gAthAonA artha karelA mujaba jina pravacananA eTale jaina zAsana saMsthAnA guNo ane kIrti vadhAranAra tIrthaMkara thAya che, ane rakSaNa karanArano saMsAra TuMko thAya che.]. 3. [UMcAmAM UMcI sImA sudhI pahoMcelI. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 4 - guNa-dvAram / sAgarazreSThi dRSTAMtaH / [ gAthA-23-24 - tathA hi, : " sAketa-pure sAgara-zreSThI paramA-5'rhato vasati sma / tasmai su-zrAvakatvAt tatratya-zrAvakaiH sambhUya, caitya-dravyA-'dhikAro dattaH / " proktaM ca "caitya-karma-kRtAM sUtra-dhArA-''dInAm bhojanamAsa-deyA-''di-cintA'pi bhavatA kAryA / " iti / " so'pi duSkarma-vazAt lobhA-''rtaH sUtra-dhArA- ''dInAm na raupyaM dadau, kintu sama-'rdha- dhAnya- guDa- taila- ghRtavastrA-''dikam caitya-dravyeNa-saGgRhya, tebhyaH maha-'dhaiM 'dadat, zeSaM ca svayaM gRhNAti sma / " evam rUpakA-'zIti-bhAga-rUpANAm kAkiNInAm eka-sahasraH lobhena saGgRhItaH / tataH, arjitaM karma anA''locya, sa mRtaH / " sindhu-nadI-taTe sampradAga-thala-parvate jala-mAnuSIbhUya, samudrA-'ntarjala-caropadrava-nivAraka aNDa-golikA-grahaNA'rthama jAtya-ratna-grAhaka-prayukta vajra-gharaTTa-pIDana-mahA-vyathayA mRtvA tRtIya-narake nArako'jani / " narakAdud-vRttazca- mahA matsyaH paJca-dhanu-zata-mAnaH mlecchakRta-sarvA-'GgacchedA-''di-kadarthanayA mRtaH, caturtha-narake / evam eka-dvayA-''di-bhavA-'ntaritaH, naraka-saptake'pyutpede / (soMghu) (moMghu) [bhAvA-'rtha-stva-'yam- samudre antastalaM yAvad gatvA, ye jAtya-ratnAni gRhItumicchanti, "teSAm- jala-carANAmupadravo na syAd / " itya-'rtham-jala-mAnuSANAma'NDa-golakAnAmgrahaNA-'rthaM ca prayatante, te tAn jala-mAnuSAn dhRtvA, teSAma'NDa-golaka-dvaya-grahaNA-'rtham tAn vajra-maya-gharaTTakeSu pIDayanti, mahA-vyathAM cotpAdayanti, tathA-prakArako jala-mAnuSo jAtaH, iti / / datte dde0| maha-'rghatayA datte, lAbhaM ca / De. x + Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-23-24 4. guNadvAra - sAgarazreSThi dRSTAMta kathA "sAketa nagara (ayodhyA)mAM parama zrAvaka sAgara zeTha rahetA hatA. tyAMnA zrAvakoe maLIne te sArA zrAvaka hovAthI, tene caitya dravyano adhikAra (vahIvaTa) soMpyo, ane kahyuM ke- "daherAsaranuM kAma karanArA suthAra vagerene bhojana, mahinAnuM mahenatANuM, vagere kAryo paNa tamAre ja saMbhALavAnA che." paraMtu, pApanA udayathI lobhI thaIne suthAra vagerene te rokaDA paisA Ape nahIM. paraMtu anAja, goLa, tela, ghI, vastra (kapaDAM) vagere deva-dravyathI sastAM kharIdIne teone moMghA (vadhAre kiMmatathI) Ape. ane bAkIno napho pote laI le., ema karatAM eka rUpiyAnA eMzImA bhAga jeTalA pramANanI eka hajAra kAMkaNI lobhathI ekaThI karI, ane tethI upArjana karela (pApa) karmanI AlocanA karyA vinA, te marI gayo. siMdhu nadIne kinAre saMpradAga-thala parvata upara jaLamanuSya thayo. samudramAM UtaravAthI jaLacara jIvonA tathA upadravo rokavAmAM upayogI thAya evA (tenA) aMDagolaka levA mATe uttama ratno levA icchanArAoe mAMDelA vajaya ghaMTImAM palAvAnI mahApIDAthI marIne, trIjI narake nAraka tarIke utpanna thayo. (dariyAmAMthI ratno levA mATe e pradezanA loko samudramAM Utare che, paraMtu teone dariyAmAM magara-maccha vagere jaLacaronA humalAthI bacavA mATe upara jaNAvelA jala-manuSyanA aMDagolakonI jarUra paDe che. jo te moDhAmAM rAkhe, to te upadrava naDatA nathI. eTalA mATe te aMDagolako levA mATe e loko vajaya moTI-moTI ghaMTIomAM jala-manuSyane pIle che, ane tenA aMDagolako meLave che.) - narakamAMthI nIkaLIne pAMcaso dhanuSa pramANano moTo matsya thayo ane myuccha lokoe tenAM dareka aMgo kApavAthI khUba pIDAne lIdhe marIne cothI narake gayo, ema karatAM karatAM eka ke be bhavanA AMtarAthI naraka gati pAmIne sAtamI narake utpanna thayo. 4. soMghu 5. moMghu 6. [bhAvArtha e che ke samudranA TheTha aMdaranA taLIyA sudhI jaIne jeo UMcAmAM UMcA ratno meLavavAnI IcchA rAkhatA hoya, teo "potAne jaLacara prANIono upadrava na naDe" eTalA mATe eka jAtanA jaLa manuSyonA aMDagolako meLavavA mATe prayatna karatA hoya che, teo jaLa manuSyone pakaDIne teonA banne aMDagolaka levA mATe tene vajamaya ghaMTAomAM pIle che, ane mahA duHkha Ape che. tevA prakArano jaLa manuSya te thayo.] Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 7 2 7. (bhUMDa) sUara / 8. ( gIrolI) / 9. (pATalA-gho) / 10. (uSTraH) / 4 - guNa-dvAram / sAgarazreSThi dRSTAMtaH / 1 [ gAthA- 23-24 "2 9 'tataH, sahasra- vArAn krameNa gartA - zUkara' - meSa - zrRgAla mArjAramUSaka nakula- gRha-kolika- gRha-godhA - ' sarpa - vRSabhakarabha - " gajA - SS diSu, 10 "" tathA, kRmi - zaGkha- zukti- jalaukaH kITa- vRzcika- pataGgASsdiSu pRthvI - jala- anila - vanaspatiSu ca samutpadya, tatraiva vyutkrameNa lakSa-saGkhyakAn bhavAn babhrAma / " tataH, kSINa - bahu- karmA'sau vasanta-pure vasu-datta-vasumatyoH putro jAtaH / garbhastha eva praNaSTaM sarva dravyam / janma-dine janako vipannaH / paJcame varSe mAtA mRtA / lauke: "niSpuNyakaH" iti - datta - nAmA'sau raGkavad vRddhiM prApa / anyadA ca snehalena mAtulena sva- gRhaM ninye / tadA, rAtrau tasya gRhaM caurairmuSitam / evam yasya gRhe vasati, tatra caurA - 'gni-pramukhAH upadravAH syuH / 44 " tataH, tAmraliptI - purIM gatvA, vinayandhara - mahebhya-gRhe tasthau / tataH, niSkAsito'pi, samudre dhanA - ''vaha sAyantrikeNa sAkam paradvIpaM prApa / kramAd, valamAnaH pravahaNe bhagne, daivAd niSpuNyakaH phalakena kathaJcit samudra-tIraM prApya tad-grAmA-'dhimavalambati sma / " anyadA, dhATyA niSpAtitaSThakkuraH, niSpuNyakastu Thakkara-sutadhiyA pallyAM nItaH / tad - divasa eva ca anya-pallI-patinA sA pallI vinAzitA / tataH, taira'pi "nirbhAgyaH" iti niSkAsitaH / " evam ekona - sahasreSu anyA - 'nya-sthAneSu - taskara - jalaanila-sva-cakra-para-cakra -''dya 'nekopadrava-sambhavAt niSkAsanA - SSdi duHkhaM vahan, "" Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-23-24] 4. guNadvAra - sAgarazreSThi STAMta 71 pachI anukrame eka khAbociyAmAM bhUMDa thaI, pachI pADo, ziyALa, bilADo, uMdara, noLiyo, giroLI, kAkIDo sApa, baLada, 1degUMTa, hAthI vageremAM hajA2vA2 utpanna thayo. 9 tathA karamiyuM, zaMkha, chIpa, kIDA, vIMchI, pataMgiyAM vageremAM ane pRthvIkAya, akAya teukAya, vAyukAya, vanaspatikAyamAM caDa-Utara krame lAkha bhavo sudhI bhamyo. tyAra pachI, ghaNAM karmono kSaya thaI gayelo hovAthI vasaMtapuramAM vasudatta ane vasumatIno putra thayo, paraMtu garbhamAM hato tyArathI ja gharanuM badhuM ye dhana nAza pAmyuM, janmane divase bApa marI gayo, pAMcame varase mA marI gaI. lokoe "nipuNyo" evuM nAma ApyuM, ane rAMkanI mAphaka moTo thayo. eka divase hetALa mAmo ene potAne ghera laI gayo, tyAre rAtamAM tenA gharamAM coroe corI karI. e rIte, e jenA gharamAM rahe, tenA gharamAM cora, agni vagerenA upadravo thayA kare che. tyAMthI tAmralipti (tAmila) nagarImAM jaIne vinayaMdhara nAmanA zeThanA gharamAM rahyo. tyAMthI paNa kADhI mUkavAthI samudra raste dhanAvaha nAmanA vahANavaTI sAthe bahAranA koI dvIpamAM gayo. anukrame tyAMthI pAchA vaLatAM vahANa bhAMgyuM, chatAM paNa pATiyuM hAthamAM AvI javAthI, nipuNyo jema tema karIne dariyAkAMThe pahoMcyo. ane tyAMnA gAmaDAnA nAyakane Azare rahyo. tyAM koI eka divase dhADa paDI, ne ThAkorane ja mArI nAMkhyo. "ThAkorano dIkaro" samajIne nipuNyAne potAnI pallImAM laI gayA. te ja divase bIjA pallIpatie te ja pallIno vinAza karyo. tyAra pachI teoe paNa "durbhAgI che" ema samajI kADhI mUkyo. e rIte, corano upadrava, pANIno upadrava, agnino upadrava, potAnA ane sAmenA pakSano upadrava vagere aneka upadravo thavAthI kADhI mUkavA vagerethI navase navANuM vA2 jude-jude ThekANe mahAduHkha pAmyo. 7-10.A TippaNIno artha gujarAtI bhASAMtaramAM AvI gayo che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 4 - guNa-dvAram / sAgarazreSThi dRSTAMtaH / [ gAthA-23-24 " anyadA, mahA-'TavyAma- sa-pratyayam- selaka-yakSa-prAsAdaM prApya, ekA-'gratayA tamA''rAdhayAmAsa sva-duHkha-nivedanapUrvakam / tataH, eka-viMzatyopavAsaizca- tuSTo yakSaH prA''ha :" "bhadra ! sandhyAyAm- mama puraH- "su-varNa-candrA-'laGkato mahAn mayUro nRtyaM karoti,* prati-dinaM ca patitAni kanaka-picchAni tvayA grAhyANi / " " tataH, hRSTena tenA'pi kiyantya'pi gRhItAni, evaM ca pratya-'haM gRhNan, nava-zatI picchAnAM prAptA, zatamekaM zeSaM tiSThati / " tadAnIm duSkarma-preritena tena "etad grahaNAya kiyad divasaM cA'raNye sthAtavyam ? / " tad, varam eka-muSTyaiva sarvA'pi gRhNAmi / " iti vicintya, tad-dine nRtyan-mayUrasya tAni eka-muSTayaiva gRhItum yAvat pravRttaH, tAvat kekI kAka-rUpaH samuDDIya, gataH / pUrvam gRhIta-picchAnya'pi naSTAni / " tataH, "dhig, mayA mudhaivautsukyaM kRtam," iti-viSaNNaH itastato bhraman jJAninaM muniM dRSTvA, natvA ca sva- karma-sva-rUpaM papraccha / " tenA'pyuktam yathA-'nubhUtaM prAg-bhava-sva-rUpam / tataH, devadravyopajIvana-prAyazcittaM yayAce / " muninA'pyuktam, :- "sama'dhikaM tAvad devAya deyam / " " tataH, tena "sahasraguNa-deva-dravyA-'vadhim, sva-nirvAha- mAtrA'dhikaM sva-'lpama'pi vastrA-''hArA-5'di na grAhyam / " iti niyamo jagRhe / " tataH, yad yad vyavaharati, tatra bahu-dravyama'rjayati / evam sva-'lpairdinaiH prAgupajIvita-sahasra-kAkiNI-sthAne kAkiNI-lakSa-dazakaM prA'dAt / tataH, devasyA'nRNIbhUto'sau kramAt arjita-prabhUtatara-dravyaH sva-pura-prApto *mahebhyo jajJe / 11. (pAMkha) [su-varNa-maya-candraka-yukta-picchakA-'laGkRtaH / ] / - kariSyati De0 / * mahebhyaH svayaM-kAriteSu De0 / Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-23-24] 4. guNakAra - sAgarazreSThi dRSTAMta 72 eka vakhata moTA jaMgalamAM paraco dharAvatA lakathAnA maMdiramAM pahoMcyo, ane potAnAM duHkho gAtA-gAtAM tenI ekAgrapaNe ArAdhanA karI, jethI ekavIza upavAsa thayA bAda yakSa prasanna thayo, ane bolyo "are bhadra ! sAMje mArI AgaLa sonAnA'' cAMdalAnA pIMchAMthI zobhato eka moTo mora nAca kare che. ane roja tenAM pIMchAM paDI jAya che, te tAre ekaThAM karI levAM." teNe khuza thaIne keTalAMka pIMchAM ekaThAM karyA, ema roja pIMchAM levAthI, navaso pIMchAM maLyAM. so pIMchAM bAkI rahyAM, tyAre, pApanA udayathI teNe vicAra karyo, ke "A pIMchAM levA mATe keTalA divasa sudhI A jaMgalamAM rokAI rahevuM ? mATe sAruM to e che ke, eka ja mUThInA AMcakAthI badhAM laI lauM." ema vicAra karI, te divase nAcatA moranAM pIMchAM mUThInA eka ja AMcakAthI kheMcI levA jAya che, tevAmAM, mora kAgaDo thaIne UDI gayo ne pahelAMnA ekaThAM karelAM pIchAM paNa rahyAM nahIM. dhikkAra che mane ke meM khoTI utAvaLa karI." ema pastAvo karyo, ane Ama tema pharatAM pharatAM jJAnI mUni mahArAjazrIne joyA. namaskAra karI, potAnAM karmonuM svarUpa pUchyuM. jJAnI mahAtmAe paNa pUrvabhavamAM teNe je anubhavyuM hatuM, te badhuM svarUpa kahyuM. pachI teNe devadravyathI AjIvikA calAvyAnA doSanuM prAyazcitta mAMgyuM. muni mahAtmAe kahyuM ke "vAparyA karatAM vadhAre devane ApavuM." pachI teNe "devadravyamAM hajAragaNuM apAya tyAM sudhImAM potAnA nirvAhamAM mAtra jarUrI vastra, AhAra vagere karatAM thoDuM paNa vadhAre na levuM." e pramANe niyama lIdho. te vAra pachI je je vepAra kare che, temAM tene ghaNuM dhana pedA thAya che. e rIte thoDAka divasomAM pUrva bhavamAM vAparelA hajAra kAMkaNIne badale dasa lAkha kAMkaNI deva-dravyamAM ApI. e rIte deva-dravyanA devAthI mukta thaI, anukrame ghaNuM ghaNuM dhana pedA karIne potAnA dezamAM gayA ane moTA zeTha thaIne rahyA. 11. [sonerI cAMdalAvALA pIMchAothI zobhato.] Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 4 - guNa-dvAram / tAttvikaM satphalam / [ gAthA-25 " tataH, svayaM-kAriteSu anya-kAriteSu ca sarva-jina-prAsAdeSu jJAnA-''di-sthAneSu ca sarva-zaktyA pratya-'ham pUjAprabhAvanA-''di-vidhApana deva-dravya-rakSaNa-vRddhi-prApaNA''dinA- jina-nAma-karma baddhavAn / " avasare- dIkSAmA''dAya, gItA-'rthIbhUtaH, sarvA-'rtha-siddhau devatvama'nubhUya, mahAvidehe arhad-vibhUtiM bhuktvA, siddhaH / " iti / evam tad-rakSA-kartura'pi phalaM vAcyam / etena "12AnuSaGgika zubha-phalaM darzitam / ' iti-paramA-'rthaH / / 23-24 // atha, upasaJjihIrghaH - 'tAttvikaM sat-phalaM darzayati, :evaM NAUNa, je davvaM buddhiM Niti su-sAvayA / jarA-maraNa-rogANaM, aMtaM kAhiti te puNo // 25 // zrAddha-dina-kRtye gAthA, 145 ] "evaM" iti, vyAkhyAevam pravacana-prabhAvakatvA-''dikam jJAtvA, jarA-maraNa rogANAma'ntam 'Atya-'ntika-duHkha-dhvaMsam mokSam / '' itya-'rthaH // 25 // up-sNhaarH| mokSa-phala prAptizca / iti caturthaM guNa-dvAraM samAptam // 4 // 12. gauNam / 1. mukhyam / 2. [evaM ca jJAtvA, ye su-zrAvakAH dravyaM vRddhiM nayanti, te punaH, jarA-maraNa-rogANAma-'ntaM kariSyanti / "mokSa prApsyanti / " itya-'rthaH / / 25 / / ] Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-25] 4. guNadvAra - tAttvika uttamaphaLa 73 tyAM gayA pachI, pote baMdhAvelAM ane bIjAe baMdhAvelAM ema sarva zrI jinamaMdiromAM ane jJAnAdika kSetromAM sarva zaktithI hamezAM pUjA, prabhAvanA vagere, ka2vA-karAvavAthI, deva-dravyanuM rakSaNa ane vRddhi karAvavA dvArA tIrthaMkara nAmakarma bAMdhyuM, yogya avasare dIkSA laI, gItArtha thayA. tyAMthI savArthasiddha vimAnamAM devapaNuM anubhavIne, mahAvidehakSetramAM tIrthaMkarapada bhogavIne mokSamAM gayA." | e prakAre, deva-dravyAdikanI rakSA karanArane maLatuM phaLa paNa kahevuM. A rIte, "AnuSaMgika? phaLa batAvyuM." A paramArtha che. 23, 24 | have upasaMhAra karatAM karatAM graMthakAra zrI tAttvika' uttama phaLa batAve cheevN NAUNa, je davvaM buddhiM Niti su- sAvayA, / kharA-maraLa-roLa, aMta hiMti te puLo ArI [zrA.di.kR.gA0 145] "ema samajIne je su-zrAvako dravyanI vRddhi kare che, te kharekhara vRddhAvasthA, maraNa ane rogono aMta karaze." 25 "I0" -kRti / vyAdhyA | e prakAre jainazAsananuM prabhAvakapaNuM vagere jANIne jarA, maraNa ane rogano aMta eTale ke, "duHkhanA saMpUrNa nAzarUpa mokSa" e artha che. "e prakAre, jaina zAsananuM prabhAvakapaNuM vagere uttama phaLo jANIne, je suzrAvako deva-dravyAdikanI vRddhi kare che, te jarA-ma2Na ane rogono aMta eTale ke sarva duHkhonA saMpUrNa vinAza rUpa mokSa prApta karaze." gAthAno e bhAvArtha che. 25 12. gauNa 1. 2. 4. guNadvAra samApta. mukhya [ e pramANe jANIne je suzrAvako dravyanI vRddhine kare che, te vaLI, vRddhAvasthA, ma2Na ane rogono aMta ka2ze : mokSane pAmaze. e mujaba artha che. 25. ] Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 [ gAthA-26 5 - doSadvAram / doSaphalAni / // 5 - doSadvAram // devA-''di-dravya- atha vinAzakasya pArabhavikA-''di- 'ukta' -vinAzakasya dossopkrmH| pAra-bhavikaM doSodayaM darzayati, : devA-''i-davva-NAse, daMsaNa-mohaM ca baMdhae mUDho / ummagga-desago vA, jiNa-muNi-saMghA-''i-sattu bva // 26 // 1. mithyAtva- "devA0" tti, vyAkhyApramukha-pApa devA ''di-dravya-vinAzane mithyAtva-prakRtim, karma-bandhaH / cAt-anyAma'pi pApa-prakRtim, mUDhaH tad-vipAkA-'na-'-bhi-jJaH badhnAti unmArga-dezaka iva "Rddhi-gAravA-''di-vazAt, a-sadA-'bhinivezAd vA, utsUtra-prarUpaka iva, athavA jina- muni- saGghA-''di- "pratya-'nIka iva," itya-'rthaH / 1 "prAyaH* mAyA' -saMzliSTA-'dhyavasAya-vazAt caityA-''di-dravya-pratyanIko darzana-mohaM nikAcayan, tada-'nurodhAt anyA api pApa-prakRtIH vizeSato badhnAti" iti bhAvaH / yaduktam karma-granthe :1. tRtIya-nAza-dvAroktasya vinAzakasya / ] 2. RddhigArava-rasagArava-sAtagAravANi, iti gArava-trayam / ] / a-sada-'bhinivezaH . "a-sadA-''grahaH, ku-grahaH, kadA-''grahaH" itya-'rthaH / ] / pratya-'nIkaH- zatruH, aniSTa-kartA, ["virodhi-sainya-skandhAvAre-sthitaH" itya-'rthaH ] / ["mahA-saMkliSTA-'dhyavasAya-vazAd" iti syAt ] / 6. [atinibiDatayA karma-bandhaM kurvana] / + tad-vinAzakasya De0 | prAyaH saMkliSTA0 De0 / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-2] pa. doSadvAra - doSanAM vipAka 74 - pa. doSadvAra je have, AgaLa jaNAvyA pramANe dava-dravyAdikano) vinAza karanArane parabhavamAM prApta thanArA doSo batAve che, sevA-ss-raca-gAne, vaMsa-madaM ra vaMdha mUko. T-to vA, niSa-muni-saMpA-SSz-satu AradA unmArganI dezanA ApanAra ane zrI jinezvaradevanA zatru, muninA zatru ane zrI saMgha vagerenA zatrunI peThe devAdi dravyano nAza karanAra mUDha AtmA darzana (mithyAtva) mohanIya karma bAMdhe che. 26 "revA." ti . cAyAte devAdi dravyano vinAza karavAmAM mithyAtva karmaprakRti "ca"thI=ane bIjI paNa pApaprakRtio mUDha tenAM phaLothI ajANa jIva bAMdhe che. unmArgano upadeza ApanAranI peThe="ddhi?gArava vagerene adhIna thaIne, athavA durAgrahane vaza thaIne utsutra prarUpaNA karanAranI peThe athavA jinezvaradeva, muni mahArAja ane zrI saMgha vagerenA zatrunI peThe e artha samajavA. mAyA-prapaMcathI mizra adhyavasAyonA baLathI darzanamohanIya karmane nikAcita karato AtmA, tenA baLathI bIjI paNa pApaprakRtio prAyaH vizeSa prakAre bAMdhe che." karmagraMthamAM kahyuM che ke 1. triIjA nAzadvAramAM kahelA vinAza karanArane prApta thanArA doSo 2. riddhigArava, rasagArava, zAtAgArava, e traNa gAravI 3. khoTo Agraha, kugraha, kadAgraha, e artho thAya che. 4. pratyenIka=zatru, aniSTa karanAra [zatrunA lazkaranI chAvaNImAM rahelo. evo bhAva che.] 5. mahAsaMzliSTa adhyavasAyanA baLathI, e pramANe thAya.] 6. atyaMta gADha karmo bAMdhato.]. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. 5 - doSadvAram / samyakatvaguNanAzaH / [ gAthA-27 ummagga-desaNA-magga-NAsaNA-deva-dabba-haraNehiM / dasaNa-mohaM 'jiNa-muNi-ceiya-saMghA-''i-paDiNIo // 56 // [zrI devendra-sUri-viracita-karma-vipAka-karma-granthe] nizItha-cUrNau 11 (ekA-daza) uddeze'pi, :"tattha daMsaNa-mohaM arihaMta-paDiNIyayAe / evam siddhaceiya- tavassi- sua- dhamma- saMghassa ya paDiNIyattaM karato dasaNa-mohaM baMdhai / " tti / // 26 // "evaM sati tasya kA hAniH ?" ityA-''zaGkya, uktA-'nukta-pApa-prauDhimA''ha, :ceiya-davva-viNAse, isi-ghAe, pavayaNassa uDDAhe / saMjaI-cauttha-bhaMge, mUla-'ggI bohi-lAbhassa // 27 // [ sambodhaprakaraNe-gAthA, 105] "ceiya0" tti, vyAkhyA1 caitya-dravyam=hiraNya-suvarNa-nANakA-''diH, tathAkASTha- iSTakA- pASANa- lepya- tad-gata- pITha- phalakacandrodaya- bhAjana- samud-gaka- dIpA-55-dikaM upakaraNama'pi sarvaM caitya-dravyamucyate / 2 mithyAtvena tad vinAze kRte sati, smyg-drshngunn-naashH| bodhi-vRkSa-mUle'gniH dattaH / tataH, doSa "tathA sati, punarnavA'sau na bhavati," itya-'rthaH / paramparA : atra idaM hArdam :1. vivakSita pUjA-''di-lopaH / caityA-''di-dravya-vinAze- 'vivakSita-pUjA-''di-lopaH, 7. [jina-muni-caitya-saGghA-''mada-pratya-'nIkaH / [unmArga-dezanA-mArga-nAzanA-deva-dravya-haraNairdarzana-mohaM badhnAti / / 1. ["caitya-dravye sati, jina-mandira-pratimA-''di-sambhavaH, tat-sattve, vivakSita-pUjA- 5'di sambhavaH / caityA-''di-dravya-vinAze-vivakSita-pUjA-''di-lopaH / "] / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-27] pa. doSadvAra - samyakatvaguNano nAza 75 zrI jinezvaraprabhu, muni, caitya ane saMgha vagerano zatru, unmArganA upadezathI mArganA nAzathI ane deva-dravyane hAni pahoMcADavAthI (upADI javAthI), darzana mohanIya karma bAMdhe che." 56 zrI nizIthacUrNinA 11mA uddezAmAM paNa kahyuM che, ke "temAM, arihaMta bhagavAnanA virodhIpaNAe karIne darzanamohanIya karma bAMdhe che. e prakAre siddhabhagavaMto, caitya, tapasvI zrutajJAna, dharma ane zrI saMghathI virodhIpaNuM rAkhanAra darzanamohanIya karma bAMdhe che." 26 ke ema (darzanamohanIya karmano baMdha) thAya, to paNa tene tethI nukazAna zuM ?" evI zaMkA uThAvIne, kahelAM ane nahIM kahelA moTA pApo batAve che. vaiva-va-vikhANe, phara-ghA, pavINasa dAdA saMga-uttha-mo, -SjI vodittAmasAravA "caityanA dravyano vinAza karavAthI, munino ghAta karavAthI, jainazAsananI jAheramAM niMdA thAya tevuM karavAthI, ane zrI sAdhvIjInA cothA vratano bhaMga karavAthI samakita guNanI prAptinA mULamAM ja Aga lAge che." 27 "ca" tti cAkyAke devadravya hiraNya (dhana) sonuM, nANuM vagere. tathA lAkaDAM, ITo, paththara, lepya padArtha, devadravyanA pATa, pATiyAM, caMdaravA, vAsaNa, dAbhaDA (peTI), dIvo vagere tamAma upakaraNo devadravya kahevAya che. teno vinAza karavAthI samyakta guNarUpa vRkSanA mULamAM Aga lagADAya che. eTale ke "tema thavAthI baLI gayeluM vRkSa pharIthI navapallavita na thAya, tema samyakta guNa paNa (najIkanA vakhatamAM) pharIthI prApta na thAya." e bhAvArtha che. re ahIM rahasya e che, ke devAdi dravyano vinAza thavAthI dhAryA pramANenI pUjA vagere anuSThAnono lopa thAya che. 7. [ tIrthakara deva, muni, guru, jinamaMdira, zrI saMgha vagereno virodhi zatrurUpa ]. 1. [ caitya dravya hote chate jina maMdira jinapratimAdino saMbhava thAya che. te hote chate vivakSita pUjAdino saMbhava thAya che. caityAdi dravyano vinAza thaye chate vivakSita pUjAdino lopa thAya che.] Jain cation International Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. jaina-zAsanonnatohAsaH / 3. guNa-zuddhI rodhaH / 4. mokSa-mArgavyAghAtaH / 5. mokSaprAptera-5-bhAvaH / 5 - doSadvAram / doSa - paramparA / [ gAthA-27 tataH, tad-hetuka- pramoda- prabhAvanA- pravacana vRddhara-'-bhAvaH, tataH, vardhamAna-guNa-zuddharodhaH, tataH, mokSa-mArga-vyAghAtaH, tataH, mokSa-vyAdhAtaH, kAraNA-5-bhAve kAryA-'nudayAt / yaduktam- vasu-deva-hiNDau ? (prathama) khaNDe, :"jeNa- ceiya-davvaM viNAsiaM, teNa jiNa-bimba- pUA dasaNA-''NaMdita-hiyayANaM bhava-siddhiyANaM samma-daMsaNasua- ohi- maNa-pajjava- kevala-NANa- NivANa-laMbhA paDisiddhA / jA ya tappabhavA sura-mANusa-iTTI, jA ya mahimA-''gayassa sAhu-jaNAo dhammovaeso vi, tittha-'NusajaNA ya, sA vi paDisiddhA / tao dIha-kAla-ThiIyaM daMsaNa-mohaNijnaM kapa NibaMdhai, a-sAya-veyaNijaM ca" iti / * evam RSi-ghAtA-''dAva'pi bhAvyam // 27 // "nanu evaM sati a-bhavyasyeva bhavyasyA'pi punarbodhi-lAbho na bhavati ?" ityA-''zaGkaya, prasaGgataH tada-'-prAptau kartR-dvAreNa- kAlA-'vadhimA''ha, : samyaga-darzanaguNa-nAzasya prabala-kAraNA'ntarANi / punarbodhi-lAbha syotkRSTa-kAlA'vadhiH / 2. [mUla-gAthAyaM "pavayaNassa uDDAhaM" itya-'tra pravacanam-jaina zAsanam, tasya uDDAhaH apabhrAjanA,- "nindA" itya'-rthaH vasu0 hINDi-pAThe "titthassa'NusajjaNA" iti tIrtham-jaina-zAsanam, pravacanam, dharmaH, ityekA-'rthA api] / ["kathaJcit pATha-bhedaH kiGkAraNikaH ?" iti na jJAyate | "teNa ya je suriMdadattaNisiTuM ceiya-'TThAe davvaM, taM viNAsi / teNaM je jiNa-bimbapUA- daMsaNA-''NaMdita-hiyayANaM bhava-siddhiyANaM samma-daMsaNa- suya- ohi- maNa-paJjavakevala-nANa nivvANa-laMbhA, te paDisiddhA / jA ya tappa-bhavA sura-mANusa-riddhI, jA ya mahimA-samA- 5'gayassa jaNassa sAhu-jaNAo dhammovaeso titthA-'NusajjaNA ya, sA ya paDisiddhA / tato teNa dIha-kAla-ThitIyaM dasaNa-mohaNijnaM kammaM NibaddhaM, a-sAya-veyaNijz2a ca / " [mudrita-pu0 pR0 113] Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 gAthA-27] pa. doSadvAra - aneka doSaparaMparA ane tema thavAthI, tene lIdhe jAgrata thato AnaMda, prabhAvanA ane zAsananI unnatino abhAva thAya che. ane tethI, guNomAM thato vadhAro guNa-zuddhi rokAI jAya che. ane tethI, mokSanA mArgamAM vyAghAta-agavaDa UbhI thAya che. ane tethI karIne, mokSa maLavAmAM vidana paDe che, kema ke kAraNa vinA kArya utpanna thaI zakatuM nathI. zrI vasudevahiMDInA pahelAM khaMDamAM kahyuM che ke "jeNe caityadravyano vinAza karyo hoya, teNe jinezvara bhagavAnanA pratimAjInI pUjA ane darzanathI AnaMda pAmatA hRdayavALA bhavasiddhika eTale ke najIkamAM mokSamAM janArA AtmAone prApta thatAM, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryAyajJAna, kevaLajJAna ane mokSanI prAptimAM vighna nAkheluM che, ema samajavuM. ane tenAthI prApta thatI deva ane manuSyanI Rddhi tenA mahimAthI padhAratAM sAdhu mahAtmAonA dharmopadezano lAbha ane zAsananI unnatti thatI hoya che, te paNa rokI devAelI hoya che. tethI te jIva moTI sthitinuM darzanamohanIya karma ane azAtAvedanIya karma bAMdhe che.* ! e prakAre zrI munimahArAjazrIno ghAta karanAra vagere viSe paNa ghaTAvI levuM. 27 t are ! jo ema thAya, to abhavyajIvanI jema bhavyajIvane paNa pharIthI samyatvaguNa prApta na thAya ne ?" e zaMkA karIne prasaMgathI kyA doSa karanAranI apekSAe samakitaguNanI prAptimAM keTalo vakhata lAgI jAya ? te avadhi batAve che : 11. 2. privacanano uDAha eTale jaina zAsananI niMdA. vasudevahiMDImAM "tIrthanI anusajjaNA" zabda che. temAM tIrtha zabdathI jaina zAsana, pravacana, dharma, saMgha, zAstra vagere zabdo eka arthanA paNa che.] 3. kiMika pATha bhedo che, te zA kAraNe che? te samajAtuM nathI.] . zrI vasudevahiMDInA chApelA pustakamAM surendradattane uddezIne A pATha che. je mULa graMthamAM nIce Apela che. pR0 112-113 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 5 - doSadvAram / pApakarmaNAM - paramparA / [ gAthA-28 tittha-yara-pavayaNa-suaM AyariNa-gaNa-haraM mh-'ddddiaN| AsAyaMto bahuso aNaM-'ta-saMsArio hoi // 28 // utkRSTA-55zAtanayotkRSTakAlA-'vadhika phalam / pApa-karmaNa utkRSTA saa-'nubndhtaa| "tittha-yara0" tti, vyAkhyA, :kaNThyA , navaram. - + tIrthaGkaraH- arhadA-''diH ___"evam- AcAryA-''dAva'pi bhAvyam / + "devA-''di-dravya-vinAzA-''di-dvArA' etAn a-sakRt niHzUkatayA AzAtayan, utkarSataH ana-'nta-sAMsArikaH bhavati / " itya-'rthaH / 4 zrRGkhalA-nyAyena, bhitti-stara-nyAyena vA, utkarSataH adhyavasAya tAra-tamyAt, uktA-''zAtanA-pratyayA ana-'nta-bhavA-'nugatA pApa-karmaNaH sA-'nabandhatA' bodhyA / tena, "samyaktva-sat -puNyA-''dInAm ana-'nta-kAlaM yAvat vighAtaH syAt, puNya-vipAkasya ca a-saGkhya-kAlaM yAvat / jaghanya-pade ca prAyaH ubhayatra saGkhyAta-bhavAn yAvat / " iti sthitiH / praayH-pd-spsstttaa| 1. uttarottara-vRddhiH / 2. punnyaa-'nubndhi0| 3. (samyaktvA-''dInAm, puNya-vipAkasya ca) tIrthaGkaraH-arhan, tata-pratimA vA', % evam zrutA-''dAva'pi bhAvyam / De0 + dinA De0 / x numeya0 / De0 / 1. ("ca" iti sambhavati / ) Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-28] 5. doSadvAra - pApakarmonI paraMparA - nitya-vara-pavayaLa-mutra bAya-ALa-DhAM majja-TTinuM / AsAyaMto vaduto aLa-aMta-saMsArio hoD // 28 // [ 1 "zrI tIrthaMkaraprabhu, (jaina) zAsana, (jaina) zrutajJAna, AcArya bhagavaMta, gaNadhara bhagavaMta ane mahAlabdhirUpI RddhinA dhAraNa karanArA mahApuruSanI vAraMvAra AzAtanA karanAro jIva anaMta saMsArI hoya che." 28 'tirthaM-60" tti vyAkhyA sahelI che. to paNa | tIrthaMkara=arihaMtabhagavAna, vagere. e pramANe AcArya vagere viSe paNa samajavuM. te devAdi-dravyanA vinAza vagere dvArA ane upara jaNAvelAonI vAraMvAra=vaga2 saMkoce- AzAtanA karanAra utkRSTathI- anaMta saMsArI hoya che." A artha che. sAMkaLanA aMkoDAnA nyAyathI athavA bhIMtanA tharonA nyAyathI adhyavasAyonA ochA-vadhatApaNAne lIdhe upara jaNAvelI AzAtanAone lIdhe utkRSTapaNe anaMta bhavo sudhI cAle-tevI pApakarmonI paraMparA' samajI levI. * tethI karIne, 77 "samyaktva ane UMcA prakAranuM puNya vagere prApta thavAmAM anaMta kALa sudhI e vidyAta pahoMce che. puNyano udaya AvavAmAM asaMkhyakALa sudhI vidyAta thAya che. ane jaghanyathI banneya ThekANe prAyaH saMkhyAtA bhava sudhI vighAta pahoMce che." e prakAre vastusthiti hoya che. 1. uttarottara vadhAro. 2. puNyAnubandhi. 3. [samyaktva vagereno, ane puNya vipAkano] Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 5 - doSadvAram / durvipAka - kliSTaphalAni / [gAthA-29-30 + evam zruta-dvArA etAn AzAtayatAm utsUtra-bhASyA -''dInAma'pi, prAyaH ana-'nta-saMsAritvaM bodhyam yaduktam mahAnizIthe :"je NaM titthagarA-''INaM mahaI-AsAyaNaM kujA, se NaM ajjhavasAyaM paDucca, jAva- aNaM-5 ta-saMsAriyattaNaM, ti" // 28 // atha, ukta-doSasya vaizadyA-'rtham katicid durvipAkAn darzayati, :dAridda-kuloppattiM, daridda-bhA ca, kutttth-rogaa-''iN| bahu-jaNa-dhikkAraM, taha a-vaNNa-vAyaM ca, do-haggaM // 29 // taNhA-chuhA-'bhibhUI, ghAyaNa-vAhaNa-vicuNNaNattI ya / eAI a-suha-phalAiM visIai bhuMjamANo so // 30 // [jummaM ] [zrAddha-dina-kRtye-118-119] "dAridda0" tti, "taha" tti, vyAkhyAbhikSuka-dvi-jA-''di-kulotpattiH, tatrA'pi svasmin vibhava-rAhityam cAt vAJchita-rodha4. [utsUtratayA yad-bhASyam-vAcyam-vacanam, tadA-''dInAM doSANAm / ] 5. [iyaM gAthA Agama-sthA pratibhAti / atra sUtrakRtAM bhagavatAm-pravacana-zruta-padayo bhinnA-'rthakatva AzayaH pratibhAsate / tena pravacanam-jaina-zAsanam, zrutaM ca-jaina-zAstram, iti / De0 pratau-ekA-'rthatvena vyAkhyAnaM dRzyate / tathA-'pi-bahu-zrutAH pramANama'tra / / * x etena- "utsUtra-bhASiNAm- niyamA-'na-'nta-saMsAritvam / " iti, nirastam / yaduktam- mahA-nizIthe, 2. adhyayane :- "aNaM-'ta-saMsAriyattaNaM vippahijjittha me samma savvahA mehuNaM pi, iti" De0 / saMsAriyattaNaM De0 / + + Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-29-30] 5. doSakAra - duSTavipAko 78 ke e rIte upara jaNAvelAonI AzAtanA karanArA ane zrutajJAna dvArA utsutra bolanArAnuM paNa prAyaH anaMta saMsArIpaNuM samajavuM. zrI mahAnizIthasUtramAM kahyuM che ke "tIrthakara bhagavaMto vagerenI je moTI AzAtanA kare che, te adhyavasAyone AzrayIne yAvatu, anaMta saMsArIpaNuM pAme che." * (eTale ke-saMkhyAta bhava, asaMkhyAta bhava ane anaMtA bhava sudhI samyakta guNa vagerenI prAptimAM vighAta pahoMce che. paraMtu "ekAMtathI anaMta bhavo sudhI ja vighAta pahoMce che." ema na samajavuM) 28 upara jaNAvelo doSa barAbara samajAvavA mATe keTalAka duSTa vipAko batAve che, saddhi-zupatti, di-bhAvaM 2, zukra-rI-su vahu-gaNa-ghiA , tadana-va-vAya ja, ro-rapa para taNA-judA-sfmabhU, ghAyana-vAda-vivu00AtI jo eAI a-suha-phalAI visIai bhuMjamANo so // 30 // (be gAthAnA arthano saMbaMdha che) (zrA. di.. -gAthA 118-119) "daridranA kuLamAM janma, daridrapaNuM, koDha roga vagere rogo, ghaNA mANasono tiraskAra, niMdA, durbhAgya, tarasa, bhUkha, asaphaLatA, zastranA ghA, bhAra vahana karavo, cUrNanI mAphaka chinnabhinna thavuM, e azubha phaLa bhogavavAnAM duHkho anubhave che." 0i" tti"ta" tti. cAkyAke bhIkha mAMganAra brAhmaNa vagerenA kuLamAM janma. tyAM paNa potAne vaibhava na maLavo. "ca" zabdathI icchita na maLavuM, ane 4. [utsutra prarUpaNA pUrvaka je kahevAya, te usUtranuM vacana, te vigere doSono 5. Ai gAthA AgamanI hoya tema jaNAya che. A gALAmAM pravacana ane zrata e banneyanA judA judA artha samajavAmAM sUtrakAra bhagavaMtano paNa Azaya hoya, tema samajAya che. tethI karIne- pravacana=jaina zAsana ane mRta jena zAstro. paraMtu DahelAnA bhaMDAranI pratimAM banneyanuM eka arthamAM vyAkhyAna kareluM jovAmAM Ave che, tethI A bAbatamAM zAstrajJa guru mahArAjAo kahe te pramANa che.] Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 5 - doSadvAram / durvipAka - klissttphlaani| . [ gAthA-29-30 sarvA-'*pamAnA-''di-grahaNam / ghAtanam-asi-kuntA-''dibhizchedanam, vAhanam-lavaNA-''yaH-prabhRti-bhAra-karSaNam, cUrNanam'-mudgarA-''dinA kuTTanam, ca-kArAt durgati- pAra-vazya- para-tantra-vRtti mAtA-pitrA-''di-kuTumba- santAnocchedA-''di-grahaNam / - etAni prati-bhavam duSkarma-phalAni a-sakRd bhuJjamAnaH saH caitya-dravyA-''dyA-''zAtakaH viSIdati-viSAdA-''dinA vyAkulo bhavati / / " ukta-doSodayodvalita-pApa-'vipAkopajIvya-5 durdhyAna-pariNata eva sadA avatiSThate," itya-'rthaH / ataH, "dura-'nubhAga-vaicitryAt ___durvipAkA-'nubandhatA sphuTIkRtA' iti-bhAvaH / durvipAka tatra ca saGkhyAta-bhavika-sA-'nubandhatA paramparA / vakSyamANa-saGkAzA-''divad, bodhyA, saGkhyAtA a-saGkhyAta-bhavikA ca rudra-dattavada'vaseyA / 5-saGkhyAta- tathA hi, :bhavA-'nu " bharata-kSetre sUrya pura-nagare andhaka-vRSNi-rAjA rAjyaM cakAra / " anyadA, udyAne su-pratiSTha kevalI samavasarat / 1. [mUle-vicUrNanatA-'rthakaM padaM jJAyate / ] / 2. [mAtA-pitA-''di-kuTumbocchedaH, santAnocchedaH / / 3. [ukta-doSaH-deva-dravyA''di-vinAzakatA-doSaH / / 4. [ud-valita-pApa-dudhyAnam-doSodaya-sambaddha-phalA-''tmakaM pApam ] / 5. upajIvya-dudhyAnam-durvipAka-paramparayA'nuprANitaM dudhyAnam / * . pamAnA-''di-daurbhAgya-grahaNam / De0 / + durvipAko0 / De0 / bandhatA / Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 gAthA-29-30] 5. doSadvAra - duSTavipAko 79 sarva taraphathI apamAna thavuM, vagere doSo samajI levA. ghAtana=talavAra, bhAlA ityAdithI chedAvuM, vAhana=mIThuM, paththara vagereno bhAra kheMcavo, cUrNana'=mogarI vagerethI kuTAvuM, "ca" zabdathI durgati, paravazapaNuM, bIjAne Azraye AjIvikA meLavavI, mAtA-pitA vagere kuTuMbanI saMtati-paraMparAno uccheda, vagere doSo laI levA-samajI levA. je dareka bhavamAM bhamIne e pApanAM phaLo vAraMvAra bhogavato te devadravyAdikanI AzAtanA karanAro AtmA viSAda pAme che,=viSAda vagerethI gabharAto-mUMjhAyelo-rahe che, duHkhI thAya che. eTale ke upara jaNAvelA doSo-udvalita thavAthI UbharAI AvavAthI pApa karmanAM phaLo bhogavavAM paDe tyAre, tenAthI cAlu rahetA dudhdhanathI haMmezAM gherAyelo raheto hoya che, duHkhI duHkhI raheto hoya che. che ethI rahasya e samajAya che, ke "pApakarmonA- anubhAganIrasanI-vicitratAne lIdhe durvipAkanI-duSTa phaLonI paraMparA cAlavAnuM spaSTa rIte samajI zakAya tema che." che temAM paNa, saMkhyAta bhavonI paraMparA cAlavAnuM dRSTAMta jenuM AgaLa upara varNana AvavAnuM che, te saMkAza zrAvaka vagerenI jema samajavuM. ane asaMkhyAta bhava sudhI cAlanArI durvipAkonI paraMparA rUdradattanI jema samajavI. te kathA A pramANebharata kSetramAM sUryapUra (sorIpUrI) nagaramAM aMdhakavRNi rAjA rAjya kare che. eka divase su-pratiSTha nAmanA kevaLI bhagavAna udyAnamAM samosa 1. [mULamAM-taddana cUro karI nAMkhavAnA-arthano zabda dekhAya che.] 2. mAtA-pitA vagere kuTuMbano uccheda eTale saMtAnonI paraMparAno ucchedI, 3. [ukta-doSa eTale devadravyAdino vinAza karavAno doSa.. 4. [ubharAI AvelA pApathI thayeluM durbAna eTale ke doSonA udaya sAthe saMbaMdha dharAvatuM pApa rUpa phaLa.] 5. upajIvya durgAna- eTale duSTa phaLa ApanAra karmonI paraMparAthI gherAyeluM dudhyani Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 5 - doSadvAram / rudradatta-kathA / [ gAthA-29-30 " udyAna-pAlena vijJaptaH rAjA ca sa-mahaM tatra gatvA, yathAvidhi praNamya, yogya-sthAne samupAvizat / kevalI dezanAM dadau / " tada-'vasAne nRpeNa nijaM pUrva-bhava-caritraM pRSTam / " tataH, su-pratiSTha- kevalI andhaka-vRSNima'vadat, :" "bharata-kSetre, ayodhyAyAma, ana-'nta-vIrya-nRpo'bhUt / " tatra- surendra-datto vaizya-zrAddhaH sad-darzanaH, prati-dinam dazabhirdInAraiH aSTamyAm dvi-guNaiH caturdazyAm caturguNaiH, aSTA-'hnikA-''dau ca tato'dhikaiH jinA-'rSoM kurvan, dAnazIlA-''dikama'bhyasyan, sarvatra- kIrtimAn jjnye|| " ekadA, zreSThI dvA-dazA-'*bdopayogi-dravyaM pUjA-'rdham sva-vallabha-mitrasya rudra-datta-viprasya samal, jalA-'dhvanA dezA-ntaraM gatavAn / vipreNa ca dyUtA-''di-vyasanaiH tad bhakSayitvA, pallISu niviSTam / " anyadA, tataH, go-dhanaM gRhNanna'sau tala-vareNa pRSThato bANairhata mRtaH / tatkarma-prabhAvAt 'saMvedhena- saptamyA-5'diSu narakeSu matsyA-''diSu tiryakSu ca agamat / ||(bhv-) saMvedha-yantrakam // nArakI | bhavaH tiryaga-jAtiH bhavaH 7. saptamI | 2. dvitIya matsyaH3. tRtIyaH 6. SaSThI | 4. caturtha siMhaH 5. paJcamaH 5. paJcamI / 6. SaSThaH 7. saptamaH 4. caturthI 8. aSTamaH vyAghraH 9. navamaH 3. tRtIyA 10. dazamaH / 'garuDA-''diH |11. ekA-daza 2. dvitIyA | 12. dvA-dazaH | bhuja-parisarpaH 13. trayo-daza 1. prathamA / 14. caturdazaH nara-bhavaH15. paJca-daza | 6. ["matsyA-''diSu ca tiryakSu" iti-pAThaH samIcInaH pratibhAsate / / 7. ['garuDaH" iti sambhavati / / sarpaH * 0bda-nibandhanaM dravyam De0 / + De0 prato nA'stIdaM padam / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-29-30] 5. doSakAra - rUdradatta-kathA 80 udyAnapAlake e hakIkata vijJaptipUrvaka rAjAne jaNAvI. tethI mahotsavapUrvaka rAjA tyAM gayA, vidhipUrvaka vaMdanA karI, yogya sthAne beThA. zrI kevaLI bhagavaMte dharmadizanA ApI. dhamadazanA pUrI thayA pachI, rAjAe potAnA pUrvabhavanuM caritra pUchyuM. pachI, su-pratiSTha kevaLI bhagavaMte aMdhakavRSNi rAjAne kahyuM ke"bharata kSetramAM ayodhyA nagarImAM anaMtavIrya nAme rAjA hato. te nagaramAM surendradatta nAme vaNika-zrAvaka rahetA hatA. je samyatva guNa yukta hatA. roja daza dinArothI, AThamane divase bamaNI dinArothI, caudazane divase co-gaNI dInArothI ane aThThAI vageremAM tethI paNa vadhAre dInArothI jinezvara bhagavaMtonI pUjA kare che. ane dAna-zIla vagerenI uttama Tevo dharAve che. jethI, sarvatra AbarUdAra tarIke pratiSThita thayela che. eka divase zeThe pUjA mATe bAra varasa sudhI vAparI zakAya teTaluM dhana potAnA priya mitra rUdradatta nAmanA brAhmaNane ApIne, jaLamArge dezAMtara gayA. te brAhmaNe jugAra vagere vyasanothI aMgata upayogamAM te dhana vAparI nAMkhI (coronI) pallImAM dAkhala thayo. koI eka divase temAMthI nIkaLIne gAyonuM dhaNa laI jatAM koTavAle tene bANothI ghAyala karyo, ne te marI gayo. ane te karmanA prabhAvathI saMvedha karIne eTale ke sAtamI vagere narakamAM ane AMtare AMtare matsya vagere tiryaMcanA bhavomAM bhamyo. tenA bhavonA saMvedhano koTho nIce pramANe che - nArakagati tiryaMcagati | rajo bhava | 7 mI nAraka | 3o bhava | manca 4tho bhava | 6ThThI nAraka | pamo bhava | siMha ThTho bhava | pamI nAraka | 7mo bhava | sApa 8mo bhava | 4thI nAraka ! 9mo bhava | vAgha 10mo bhava 3jI nAraka | 11mo bhava garuDAdi 12mo bhava ! rajI nAraka ! 13mo bhava bhujaparisarpa 14mo 1lI nAraka | 15mo bhava manuSya 6. ("atyAdi tiryaMca bhavomAM" evA arthano pATha ThIka lAge che.) 7. ("garuDa" evo pATha saMbhave che) Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 - doSadvAram / anyeSAma'pi matam / [ gAthA-29-30 " tataH, ciraM kAlam trasa-sthAvara-yoniSva'-bhramat / / 16 / / " tataH, kurukSetre, gaja pure, kapila-'vADava-gRhe, anudarA tat-priyA-garbhe'vatIrNaH / " tadAnIm, avaziSTa-pApA-'nubhAvAt pitA mRtaH, janma-samaye jananya'pi mRtA, lokaiH "gautamaH" iti nAma dttNc| " tataH, mAtR-SvasrA kaSTAt vardhito'sau / yauvanA-'bhimukhaH AhArA-'rtham gRhe gRhe'Tan kSINa-dehaH bhojanama'pi na labdhavAn / 17 / " anyadA,- samudra-senA- ''khyaM munim azanA-''dinA satkRtam sanmAnitaM dRSTvA, bhojanA-'bhilASeNa tat-pArve sA-'nugraham saH dIkSAM jagrAha / krameNa, zruta-pAra-gAmI bhAva-sAdhurjAtaH / tad-gurustu- madhya-graiveyake ahamindro'bhUt / " so'pi sUri-padaM labdhvA, yati-zrAvakaiH pUjitaH madhya-11 graiveyake- tapo-balAt- 'suro'bhUt / 18 / " tatazcyutvA, atra andhaka-vRSNi-nAmA nRpastvaM, yadu-vaMze'bhUt / 19 / " atha, asminneva bhave saMyamaM gRhItvA, mukti-padaM lapsyase / " iti dik-paTa-kRta-hari-vaMza-purANe, vasu-deva-hiNDI- prathamakhaNDe ca / (mu0 pu0 pR0 112) evam, bAhyA api doSa-sambhavaM pracakSante / "purANA-''dau,:"deva-dravyeNa yA vRddhiguru-dravyeNa yad dhanam, tad dhanaM kula-nAzAya, mRto'pi narakaM vrajet // 1 // [zrAddha-dina-kRtye 133 8. [trasa-sthAvara-yoniSva'neka-bhavAHsajAtAH, teSAM saGgraheNaikatvena pratipAdanam / / 9. magadha-deze, sura-grAme, iti vasu-deva-hiNDau / 10. "lokaizca-"gotamaH" iti nAma dattam / " iti pAThaH samIcInaH pratibhAsate / ) 11. 1590 [sahasra] varSa kRta-zrAmaNyaH, mahA-zukre sAmAnika-suro'bhUt / " iti vasu-deva-hiNDau / + 0vADavaH / anu0 De0 / * vedA-'nte De0 / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-29-30]. 5. doSakAra - anyazAstronAM pramANa 81 tyAra pachI ghaNo kALa sudhI trasa ane sthAvara yoniomAM bhamyo. tyAra pachI kurUkSetranAM gajapura nagaramAM kapila brAhmaNane ghera tenI anuddharA nAmanI patnInA garbhamAM avataryo. te vakhate bAkI rahI gayelA pApanA prabhAvathI pitA marI gayA, ane janma samaye mAtA paNa marI gaI, ane lokoe "gautama"19 evuM tenuM nAma rAkhyuM. te pachI, mAzIe bahu ja muzkelIthI moTo karyo. juvAnImAM AvatAM AvatAM to AhAra mATe ghera ghera rakhaDatAM bhojana paNa na maLavAthI zarIre ghaNo ja dUbaLo thaI gayo. eka vakhata samudrasena nAmanA muni mahAtmAne AhAra vagerethI satkAra ane sanmAna pAmatA joI, temanI pAse temanI kRpA meLavIne, teNe dIkSA lIdhI. anukrame zAstranA pAragAmI thaI, bhAva sAdhu thayA, tenA guru madhya raiveyaka devalokamAM ahamidradeva thayA. ane te paNa AcAryapada pAmIne munio ane zrAvakothI pUjAtA ''madhya gaiveyaka devalokamAM tapanA baLathI deva thayA. 18 tyAMthI cyavIne ahIM yaduvaMzamAM aMdhakavRSNi nAme tame rAjA thayA cho. 19 have A ja bhavamAM saMyama grahaNa karIne tame mokSa pAmazo." e pramANe digaMbara-AcArya kRta harivaMza purANamAM ane vasudevahiMDInA prathama khaMDa (mu. pu. pR. 112)mAM che. ja jainetaro paNa e pramANe doSano saMbhava kahe che. purANa vageremAM "devadravyathI dhanamAM je vadhAro thAya che, ane gurudravyathI je vadhAro maLe che, te dhana kuLanA nAza mATe thAya che." [zrAddha-dina-kRtya. 133]. 8. (trasa ane sthAvara yoniomAM aneka bhavo thayA hovA chatAM paNa, te badhAno saMgraha karIne eka bhava batAvyo che.) 9. "magadha dezamAM ane sura gAmamAM e pramANe vasudevahiMDImAM che. 10. lokoe "gautama" evuM nAma ApyuM. evA arthano pATha sAco lAge che. 11. "1590 (hajAra) varSa sudhI munipaNuM pALIne mahAzukra nAmanA devalokamAM deva thayo" ema vasudeva hiMDImAM kahyuM che. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 - doSadvAram / anyeSAma'pi matam / [ gAthA-29-30 vRddhiH samRddhiH / kula-nAzAya-kula-cchedAya syAt / 1. aihikaM niSkRSTaM phalaM darzitam / sa ca- deva-dravyA-''di-bhakSakaH mahA-pApopahata-cetAHmRto'pi narakam-sA-'nubandha-durgatim vrajet / 2. idaM pArabhavikaM phalaM darzitam // 1 // 1 'punastatraiva, doSA-'tizayaM darzayati, : "prabhA-sve mA matiM kuryAt, prANaiH kaNTha-gataira'pi / agni-dagdhAH prarohanti, prabhA-dagdho na rohayet // 2 // " __[zrAddha-dina-kRtye 134] "prabhA-svam, deva-dravyam, athavA, "loka-pratItam- jana-samudAya-melitaM sAdhAraNa-dravyam- "jAti-dravyam" itya-'rthaH / agni-dagdhAH- pAdapAH jala-sekA-''dinA prarohanti- pallavayanti / param, prabhA-sva-deva-dravyA-''di-vinAzogra-pApa-pAvaka dagdhaH naraH sa-mUla-dagdha-drumavat na pallavayati / "prAyaH sadaiva duHkha-bhAktvena punarnavaH na bhavati / " itya-'rthaH // 2 // atha, uktA-'nukta-*pApa-prauDhiM darzayati, :"prabhA-svaM, brahma-hatyA ca, daridrasya ca yad dhanam / guru-patnI, deva-dravyaM, svarga-sthama'pi pAtayet // 3 // " [zrAddha-dina-kRtye-135] 12. atra- rAma-candra-vArake zunI-dRSTA-'nto yathA / 13. atra-sthale- rAma-candra-vArake gantrI-paritApita- zunika-dvija-dRSTA'nto bhAvyaH / + x atha, tatraiva sAdhAraNa-doSAn darzayati, :- De0 | % prabhA-svam-loka-pratItam / De0 / "pAdapAH" iti zeSaH / divyA-'nubhAvA-''dinA kadAcit prarohanti / De0 / atha punaH, pApa0 De0 / Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-29-30] 5. doSadvAra - anyazAstronAM pramANa vRddhisamRddhi kuLanA nAza mATe kuLanA uccheda mATe thAya che. 1 - A lokanuM tuccha phaLa batAvyuM. ane te devadravyAdikano khAnAro mahApApane lIdhe melA manavALo hovAthI, marIne naraka=durgatinI paraMparA pAme che. 2 - A rIte paralokamAM maLatuM phaLa batAvyuM. - 1 che e ja purANamAM paNa moTA doSo batAvyA che. prANo kaMThamAM Ave to paNa-eTale ke maraNa AvI paDe to paNa, deva-dravya levAmAM buddhi na rAkhavI. kema ke agnithI baLI gayelAM vRkSo navapallavita thAya che, paraMtu deva-dravyanA bhakSaNathI baLI gayelo navapallavita thato nathI.'2. [zrA.di.kR.gA.-134] prabhAsva-devadravya athavA "lokamAM prasiddha janasamudAye ekaThuM kareluM sAdhAraNa dravya, ke jene jAtIya dravya paNa kahevAmAM Ave che." agni-dadhu=agnithI baLI gayelAM vRkSo pANI sIMcavA vagerethI Uge che=navapallavita thAya che. paraMtu prabhAsva eTale deva-dravya vagereno vinAza karavAnA ugra pAparUpI agnithI baLelo manuSya mULathI baLI gayelA jhADanI peThe navapallavita thato nathI. 13 bhAvArtha e che, ke "prAyaH hamezAM duHkhI rahevAthI pharIthI navapallavita thato nathI. 2 che have, upara kahelA ane nahi kahelAM khAsa moTAM pApo batAve che prabhA-dravya, brahmahatyA, daridrInuM dhana, guru-patnI, ane deva-dravya, svargamAM hoya tene paNa nIce pADe che, eTale ke durgatimAM laI jAya che. 3." (zrA.di.kR.gA.-13pa. 12. ahiM zrI rAmacaMdrajIne vakhate baneluM kutarInuM dRSTAMta samajavuM. 13. A sthaLe, zrI rAmacaMdrajInA vakhatamAM gADA nIce caMpAI gayelA zunika brAhmaNanuM daSTAMta ghaTAvI levuM. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 [gAthA-31-32 - diga-mbara-jainasampradAya-zAstrakArANAma'pi mataM tathaiva / 5 - doSadvAram / coritadravyaniSpannaM na kalpate / + tathA, dik-paTa-granthe'pi "varaM hAlA-halA-''dInAM bhakSaNaM kSaNa-duHkha-dam, / nirmAlya-bhakSaNaM caiva duHkha-daM janma-janmani // 1 // varaM dAvA-'nale pAtaH, kSudhayA vA mRtirvaram, / mUrdhni vA patitaM vajra, na tu deva-sva-bhakSaNam // 2 // jJAtveti jina-nirgrantha-zAstrA-''dInA dhanaM na hi / gRhItavyaM mahA-pApa-kAraNaM durgatipradam // 3 // aihika-pAra- evam "aihika-pAra-bhavika-doSAH pradarzitAH" bhavika-doSopa iti bhaavH||29-30|| saMhAraH / corita-dravyeNa atha, "corita-devA-''di-dravyeNa kRtA-''hArasya svA-'rtham niSpAdito'pyA''hAraH sAdhUnAM grahaNe vicAraH / sAdhUnAma'-kalpyaH / " tat-prayojakatA-vaizadyA-'rtham prAyaH iha-bhavika-doSAn vyavahAra-bhASya-gAthA-trayeNa- Aha, :ceiya-davvaM vibhanna, karija koI a naro sy-dvaae| samaNaM vA sovahiaM vikvija saMjaya-'TThAe // 31 // eA-risammi dabe samaNANaM kiM Na kappae ghettuM ? ceiya-davveNa kayaM mulleNa va jaM su-vihiANaM // 32 // [zrAddha-dina-kRtye gA0 129-130] corita-dravyAt- "ceiya0" tti, "eA-ri0"tti bhAgena kRtA caitya-dravyam= cora-samudAyena apahatya, ''hArasya sAdhUnAM dAne vicAraH / tanmadhye ko'pi naraH AtmIya-bhAgA-5'gata-dhanena saya-TTAe Atmano'rthAya modakA-''dikam "kuryAt, tataH, tad-azanA-''dikam- saMyatAnAM dadyAt, kRtvA ca saMyatAnAM dadyAt, De0 / Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-30-31] pa. doSadvAra - cAritadravyathI banelo AhAra sAdhuthI na levAya 83 4 digaMbara saMpradAyanA graMthamAM paNa e pramANe kahyuM che ke "kSaNavAra duHkha ApanAra bhayaMkara jhera vagere khAvuM sAruM, paraMtu bhavobhava duHkha ApanAra nimalyanuM bhakSaNa karavuM sAruM nathI. 1 dAvAnaLamAM paDIne saLagI maravuM sAruM, bhUkhe marI javuM sAruM, mastaka upara vaja paDe teya sAruM, paraMtu deva-dravyanuM bhakSaNa karavuM jarA paNa sAruM nathI. 2 mATe, mahApApanuM kAraNabhUta ane durgati ApanAra jina-devadravya, nigraMtha gurunuM dravya ane zAstra vagerenuM eTale ke jJAnadravya jANyA pachI levuM nahIM." 3 che e prakAre A bhavamAM ane parabhavamAM thatA doSo batAvyA. A pramANe A be gAthAono bhAvArtha che. 29-30 deva-dravyanI corInA dhanamAMthI gRhastha potAne mATe paNa AhAra banAvelo hoya, te paNa sAdhune na kalpe. tenAM kAraNo spaSTa samajAvavA mATe prAyaH A bhavane lagato doSa vyavahAra bhASyanI traNa gAthAthI samajAve che, ceiya-davvaM vibhanna, karija koI a naro saya-dvAe / samaNaM vA sovahiaM vikvija saMjaya-'TThAe // 31 // eA-risammi davve samaNANaM kiM Na kappae ghettuM ? / ceiya-davveNa kayaM mulleNa va jaM su-vihiANaM // 32 // zrAdika.gA.-129-130] "corelA deva-dravyamAMthI je bhAga potAne maLyo hoya, temAMthI koI manuSya potAne mATe AhAra banAve, ane te AhAra, athavA upadhi sahita sAdhune vece, ane tenAM vastrAdika, sAdhune mATe Ape, 31 "AvA dravya karIne potAne mATe je banAveluM hoya, te sAdhune grahaNa karavuM kema na kahyuM ? deva-dravyathI kareluM hoya ane su-vihita sAdhunA vecANathI AvelA dhanamAMthI kareluM hoya, te (sAdhune levuM kahyuM nahI). 3ra" " 0" ri . "gA-ra." zaitya dravya cora samudAye corIne temAMthI potAnA bhAgamAM AvelA dhana vaDe karIne koI paNa mANasa potAne mATe lADu vagere kare, temAMthI te AhAra vagere sAdhune Ape. 13. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ gAthA-33 yat 84 5 - doSadvAram / ninyatA - caityA - ''di zatrutA ca / kazcit cauraH 'athavA, sopadhikaM munima' pi vikrINIyAt, yaH svA'rthAya,@ zramaNam sopadhikam "vikrINIte, tallabdha-dravya- tataH prAsukaM vastrA-''dikam saMyatA-''dibhyo dadyAt // 31 // syA''hArA-5'di grahaNavicAraH / etA-dRzena tad-dravyasyA'' hArA-5'dikaM dravyeNa vastrA''dikaM ca zramaNAnAM kalpate ? AtmA-'rthaM kRtam, na vA ? | tat, zramaNAnAm kim na grahItum kalpate ? / na kalpate / + sUrirA''ha : yat caitya-dravyeNa, yaca su-vihitAnAM mUlyena, AtmA-'rtham kRtam, tat vitIryamANam na kalpate // 32 // kathaM na kalpate ? / "tatra kiM kAraNam ?" iti cet, ucyate, : teNa-paDicchA loe vi garahiA, uttare kimaM'ga ! puNo ? / ceiya-jai-paDiNIe jo gilai, so vi hu taheva // 33 // [zrAddha-dina-kRtye gAthA, 131] "teNa" tti, 1. loke lokottara- corA-''nItasya praticchA-pratipattiH mArge ca loke'pi garhitA, nindytaa| *kiM punaH uttare-lokottare mArge ? "su-tarAM garhitA eva" 2 caityA-'di-pratya- tataH, caitya-yati-pratyanIkasya-hastAt yaH gRhNAti, so'pi 'niiktaa| tathaiva caitya-yati-pratyanIka eva / yaduktam- saGgha-kulake, : + @ yo vA0 dde0| atra svArthAya ityetasya sthAne [saMyatArthAya] iti pAThaHAvazyakaH zrAddhadinakRtya-gAthA129 vRtti madhye 'saMyatArthAya' iti pATho'sti / vikrINIte / vikrIya ca-tat prAsukaM 0 / De0 / kima'Gga ! punaH- uttare ? De. / x x * Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-33] 5. doSaddhAra - niMdanIyatA ane caityAdinA zatru athavA- je potAne mATe upadhi sahita sAdhune vece ane temAMthI prAsuka vastra vagere sAdhu vagerene Ape, (AgaLa saMbaMdha che). 31 OM evA dravye karIne- potAne mATe je kareluM hoya, te sAdhuone levAne kema na kalpe ? 6 AcAryazrI kahe che ke je devadravye karIne ane je su-sAdhunA vecANanA dhane karIne potAne mATe kareluM hoya, te ApavAmAM Ave, to te kalpe nahIM. 32 "temAM zuM kAraNa che ?" ema pUchavAmAM Ave, to javAba e che ke teNa-panicchA topu vi rahiJA, uttare vimaDaMga ! puLo ? / reDva-napha-tibIpa no zinnaDa, so vida taheva // 23 // 84 [zrA.di.kR.gA.-131] "core corI karIne lAveluM che," ema jANavAmAM Ave, to te levuM duniyAmAM paNa niMdanIya gaNAya che, to pachI, lokottara mArga (jainazAsana)mAM niMdanIya gaNAya, temAM to pUchavuM ja zuM ?' je deva ane muninA zatrunuM le, te paNa tevo ja samajavo." 33 "tena" tti / core ANeluM eTale ke, "cora corI karIne lAvelo che." evuM mAlUma paDe, to duniyAmAM paNa niMdApAtra gaNAya che. to lokottara mArgamAM to pUchavuM ja zuM ? "te vizeSa prakAre niMdanIya ja hoya che.' 66 OM tethI deva ane muninA zatrunA hAthamAMthI je le che, te paNa tevo eTale ke, deva ane munino zatru ja hoya che. zrI saMgha kulakamAM kahyuM che ke ahIM 'potAnA mATe'nI jagyAe sAdhune mATe evo pATha hovo joIe. zrAddhadinakRtyanI 129mI gAthAnI TIkAmAM "saMyathArtha-'sAdhune mATe' evo pATha che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 - doSadvAram / devadravyabhakSaNe doSaH / [ gAthA-34 duSTasya sahAye 1"jo sAhajje vaTTai, ANA-bhaMge pavaTTamANANaM / svasyA'pi duSTatA / maNa-vaya kAehiM, samANa dosaM tayaM biMti // 1 // [ ] a-nirA-''karaNena, AjJA-bhaGga-hetuttvAt / " // 33 // *atha, zrAddha-dina-kRtya-gAthayA punarenamevA'rthaM spaSTayannA''ha, :ceiya-davvaM gihnittu, bhuMjae, jo u dei sAhUNaM / so ANA-aNa-'vatthaM pAvai, liMto vi dito vi // 34 // zrAddha-dina kRtye gAthA, 132] "ceiya0" tti, dAna-grahaNe caityA-''di-dravyam gRhItvA, yaH svayam sa-doSe / bhuGkte, anyebhyaH sAdhubhyaH datte, "saH-sAdhuH gRhNanna'pi, sAdharmikANAm dadada'pi 1. AjJA-bhaGga- 1. bhagavadA-''jJA'-bhaGgam niSiddhA-''caraNA-rUpam prApnoti, doSaH / tathA, 2. ana-5va-sthA- 2. ana-'vasthAm anyeSAM zraddhA-zaithilyaM ca prApayati // 34 // doSaH / prasaGgataH, anye'pi doSAH tad-vRtti-gAthAbhiddezyante : | x 1. [AjJA-bhaGge vartamAnAnAM yaH mano-vAg-kAyena sAhAyye vartate, tama'pi samAna-doSam bruvanti / / / / | atha, punarenamevA'rtham zrAddha-dina kRtya-gAthayA spaSTayannAha, : saH sAdhuH dito'vi-dadada'pi, # bhagavadA-''jJA-bhaGgam-pravacana-niSiddhA-''caraNa-rUpam tathA, prApnoti / / 34 // " "prasaGgataH :- anye'pya-doSA darzayitavyAH santi" iti / tad-vRtti-gAthAbhiH, krameNa prasaGga-''di-doSamA''ha, : Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 gAthA-34 ] pa. doSAra - devadravyabhakSaNamAM doSa AjJA bhAMgavAmAM je loko pravartamAna hoya che, tene manathI, vacanathI ne kAyAthI je koI sahAya kare che, tene paNa sarakhA doSita gaNAvelA che. kema ke te AjJAno bhaMga karavAmAM rUkAvaTa na karanAra hovAthI, te paNa AjJAno bhaMga karanAra gaNAya che." 33 zrI zrAddhadinakRtyanI gAthAe karIne e ja vAtane vadhAre spaSTa kare che - ceiya-davvaM gihnittuM, bhUjae, jo u dei sAhUNaM / so ANA-aNa-'vatthaM pAvai, liMto vi diMto vi // 34 // zrA.di.kR.gA.-132] "devadravya laIne je pote khAya, ane sAdhune je Ape, te ApanAra ane lenAra paNa AjJAbhaMga ane anavasthA doSa pAme che." 34 "vaiya" riyA { caityAdi dravya laIne je pote upayoga kare che ane bIjA sAdhune te Ape che, te lenAra sAdhu bIjA sAdharmika sAdhune Ape to te lenAra paNa, 1 niSedha karelI AcaraNA rUpa bhagavAnanI AjJAno bhaMga kare che. 2 anavasthA doSa eTale ke bIjAonI zraddhA DhIlI karavA rUpa doSa lagADe che. 34 zrAddha-dina-kRtyanI TIkAmAM ApelI gAthAo vaDe ahIM prasaMgathI bIjA paNa doSo batAve che 1. AzApravacana =zAstra=e sarva eka arthavALA samajavA.] Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 - doSadvAram / devadravyabhakSaNe dossH| [gAthA-35-37 'ekeNa kayama-5-kajaM, puNo vi tappacayA kuNai biio| sAyA-bahula-paraMpara-vuccheo saMyama-tavANaM // 35 // [zrAddha-dina-kRtye gAthA 132 vRtti. pR0 273] "ekeNa0" tti, 4. mithyAtva- 3. anA-''cAra-darzanAt bAlA-''dInAma'piparamparA / ku-pravRtti-santati-rUpaH prsngg-dossaapdyte|" ity-'rthH||35|| 'jo jaha-vAyaM Na kuNai, miccha-ddiTThI tao (hu) vi ko aNNo ? / vaDDei a micchattaM parassa saMkaM jaNemANo // 36 // [zrAddha-dina-kRtye gAthA, 132 vRtti. pR. 273] "jo jaha0" tti0, 14. anA-''cAre AcAra-dhiyA* mithyAttva-vRddhiH syAt / " itya-'rthaH / / 36 / / saMjama-appa-pavayaNa-virAhaNA-'saMbhavo vihaM 'Neo / pavayaNa-helA vi, tao avaNeo tassa saMsaggo // 37 // "saMjama0" tti, caityA-''di-dravya-bhakSaNena tridhA virAdhanA sambhavet / tathA hi, :5. saMyama-virAdhanA saMyama-virAdhanA a-nyAyopAtta-vittod-bhUta-vastu gRhNAnasya, tat-kRtA-5-saMyamA-'numodanA-rUpA sphuTaM pratIyate / 1. [ekena a-kAryaM kRtam, punardvitIyo'pi sAtA-bahulaH tat-pratyayAt a-kArya) karoti, tena saMyama-tapasoH paramparayA vyucchedaH syAt / / 35 / / ] 1. [yo yathA-vAdaM na karoti, tasmAda'nyaH kaH mithyA dRSTirbhavet ? yataH parasya zaGkA janayan, mithyAtvaM vardhayati "tat paramparAmutpAdayati," itya-'rthaH // 36 // ] / 1. saMbhavo vihaM Neo- saMbhavo vi ihaM Neo / sambhavo'pi-iha jJeyaH / / dhiyA bAlA-''dInAm- mi0 / De0 / + Neu (?) mu. / Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. doddhAra - devadravyabhakSaNamAM doSa 'ekeNa kayama - S-kaLaM, puNo vi tappaccayA kuNai bIo / sAyA-vartuta - paraMvara-vueo saMyama-tavALuM IrU 1|| gAthA-35-37] [zrA.di.kR.gA.-132 6.pR.273] "eka mANasa apakRtya kare, to tenA uparanA vizvAsathI (dekhA-dekhIthI) bIjo mANasa paNa-apakRtya kare che. (kema ke mAnava) zAtAbahula che (eTale ke game tema karIne sukha athavA ArAma icchatA hoya che,) (tethI,) saMyama ane tapanI paraMparAno uccheda thAya che." 35 "a10' tti, | 3 "anAcAra jovAthI bALajIvo vagerene paNa kharAba pravRttinI paraMparA rUpathI prasaMgadoSa lAge che." e bhAvArtha che. 35 86 'no khaTTa-vAyuM na kuLapha, mighna-viThThI tao (4) vi jo aLo ? / vaher micchanna vasta saM naLemALo / / 36 / / [zrA.di.kR.gA.-1326.pR.273]] "je mANasa (vastusthiti) jema hoya tema-barAbara kaheto nathI, kharekhara tenA jevo bIjo koNa mithyAdaSTi hoI zake ?" (kema ke) bIjAnA paNa manamAM zaMkA utpanna karIne ya te mithyAtvane vadhAre che." 36 "no' na60' tti, OM 4 "anAcAramAM AcArabuddhi thavAthI mithyAtvanI vRddhi thAya ja." e artha che. 36 saMnama-nya -JaLa-pavayaLa-virAjJaLA-samo virda nego I vayaLa-zvettA vi, to avaLego tasta saMso 5rUgA "saMjamanI virAdhanAno saMbhava, AtmAnI-potAnI-virAdhanAno saMbhava ane zAsananI AzAtanAno saMbhava paNa ahIM jANavo ane zAsananI niMdA paNa thAya che. tethI (durAcArIno) saMsarga paNa choDI devo joIe-na rAkhavo joIe." 37 saMnama.' tti / * caitya vagerenA dravyanA bhakSaNathI traNa prakAranI virAdhanAno saMbhava thAya che.0 5 saMyama virAdhanA anyAyathI meLavelA dhanathI banAvelI vastu lenArane teNe karelA asaMyamanI anumodanA rUpa (saMyamanI) virAdhanA to cokhkhuM cokhkhI samajAya tema che. kema 1, 1, 1. TIppaNInA artha gAthArthamAM AvI jAya che. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 5 - doSadvAram / devadravyabhakSaNe doSaH / [ gAthA-37 tathA sati, yathA-pratipanna-vrata-lopa Apadyate / yaduktam- saha-kulake, :"ANA-bhaMgaM daTuM majjha-tyA Thiti je tusinniaae| a-vihi-aNumoaNAe tesi pi a hoi vaya-lovo // 1 // " Atma-virAdhanA 6. Atma-virAdhanA tu pratya-'nIka devatA-''di-chalana-lakSaNA, pratItA / yataH, zAsana arhadA-''jJA-parihAreNa *pramAdA - '-zauca- vastu-sva-bhAvataH a-pUta-duSTa-jane zAkinIdRSTivat teSAM zakti a-prati-hatA' bhavati / yaduktam vyavahAra-bhASya-dazamoddezake, :%"rAyA iva tittha-yaro" ityA-''di-gAthA-vRttau, :"ye sAdhavaH prajA-sthAnIyAH, rAja-sthAnIyasya tIrtha-kRtaH AjJAm na anupAlayanti, te prA'nta-devatayA'pi chalyante 7. jaina-zAsana aparAdhina iva daNDyante' iti // 6 // ___ viraadhnaa| 7. pravacana-virAdhanA ca2. jinA-5-datta-grahaNena / 3. [AjJA-bhaGgaM daSTvA, ye ca madhyasthAstuSNikayA tiSThanti, teSAma'pi a-vidhya-'numodanayA bhavati ca vrata-lopaH // ] / [pramAdataH-a-zaucataH vastu-sva-bhAvataH / a-pUta-jane, duSTa-jane / teSAmpratya-'nIkadevatAnAm / a-pratihatA-nira-'GkuzA / ] pramAdA-'-zuci-doSa-vastu-sva-bhAvataH De0 / prati-hatA'pi bhavati De0 / "rAyA iva tittha-garo / " iti-gAthA-cUrNI, :- hu dhosaNaM suttaM, micchA a'-sajjhAo, rayaNa-dhaNA iva nANA-55i / / / / / atra rAjA iva tIrtha-kRt, jana-padA iva sAdhavaH, ghoSaNamiva jinA-''jJA, ratna-dhanAnIva jJAnA-''dIni / Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-37] 5. doSakAra - devadravyabhakSaNamAM doSa 87 ke tema thavAthI svIkArelA vratano lopa thavAno doSa lAge che. zrI saMghakulakamAM kahyuM che ke tIrthakara bhagavaMtanI AjJAno bhaMga thato jANIne je loko cUpa rahe che, te loko avidhinI anumodanA karanArA banI rahevAthI, teonA vratano paNa lopa thAya che." 6 AtmavirAdhanA zatrurUpa devatAo vagerethI chalanA thavA rUpa (gAMDapaNa vagerethI) AtmavirAdhanA (eTale ke potAne harakata pahoMce che, tema) thavAnuM jANItuM che. kema ke arihaMta bhagavAnanI AjJA tarapha durlakSya rAkhIne pramAda, apavitratA ane vastunA svabhAvane lIdhe apavitra duSTajano upara zAkinInI najara paDe che, tevI rIte te zatru devatAonI zakti rokAtI nathI, paraMtu asarakAraka bane che. zrI vyavahAra bhASyanA 10mA uddezAmAM kahyuM che ke rAjAnI jema tIrthakara bhagavaMta che." ityAdi gAthAnI vRttimAM "prajAsthAnIya je sAdhuo rAjasthAnIya tIrthaMkara bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karatA nathI, te prAnta devatAoe karIne chaLAya che, eTale ke aparAdhInI mAphaka daMDita karAya che." 6 - 7 ane pravacana virAdhanA2. jinezvara bhagavaMte nahIM ApeluM levAthI. 3. A TippaNIno artha mULa artha pramANe samajavo 4. primAdathI vastu svabhAve karIne apavitra. apUta jana=duSTajana tarapha teono zatru devono. apratihata=niraMkuza AkramaNa thAya che.] bhAvArtha - tIrthakara bhagavAna te rAjA samAna che. e gAthAnI cUrNimAM che. sUtra e rAjAnI ghoSaNA samAna che. asvAdhyAyamAM svAdhyAya vagere mithyAprayAsa rUpa ghoSaNAno bhaMga che ane jJAnAdika ratna dhana samAna che. ahIM "rAjA samAna tIrthaMkara bhagavAna che. ane sAdhuo tenA tAbAnA dezo samAna che. zrI jinAjJA rAjAnI ghoSaNA samAna che. ane jJAnAdika ratna dhana samAna che." Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 5 - doSadvAram / devadravyabhakSaNe doSaH / [ gAthA-37 8. jaina-zAsanavirAdhanA / pravacana- mUla-yati-caityayorupadraveNa, ___ 'stenA-'rtha-pratIcchayA ca su-pratItaiva 7 / tathA, 8. pravacana-helAevam %"loka-viruddhaM saMstavaM kurvatAM sarva-jJa-putratvena lokAn vyAmohayatAM jainAnAm a-kiJcit-karaM darzanam, ataH, a-dRSTa-kalyANA ete, svapne'pi sadA-''cAra-*gandhaM na jAnanti / " ityA-''di-khiMsA'pi pravartate / / **evamA''di-aihika-doSa-prakarSa-sambhavAta, ukta-durA''cAravataH tasya saMsargaH parihartavyaH eva / 1 "sat-saGgastu upAdeyo vivekinA / " iti-bhAvaH / etAvatA, sAdhu- caityA-''di- vikraya-stainyottha-dravyA-''di- bhogena gRhiNAm anA-''cAraH sphuTa eva / + "cauryA-''nIta- tada-'rtha-bhoge tu durA-''cAra-vataH saMsarga-tyAgApadezaH / su-jana-saGgakaraNatayo-padezaH / stainya-''di bhoge gRhasthaNAma'nAcAraH / 5. (pravacanasya-jaina-zAsanasya mUlayoH yati-caityayorupadravaNe / ) / 6. (sAdhu-vikrayaH, caityA-''di-padA-'rtha-vikrayazca / sAdhu-stainyam, caityA-''di-padA 'rtha-stainyaM ca / tAbhyAmutthitena dravyA-55dInAM bhogena / ) / % ** stena-praticchayA De0 / ___x 0helA-eteSAm, De0 / "loka-viruddhA-''cAraM kurvatAm De0 + grantha0 / De / tasmAt, evamA-''di-doSa-prakarSa-sambhavAt, tasya-I-dgu-durA-''cAravataH saMsargaH / De0 / Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-37] 5. doSadvAra - devadravyabhakSaNamAM doSa 88 5 jaina zAsananA mULa AdhArabhUta muni ane caitya upara upadrava karIne corInA dhanane Teko ApavAthI, jaina zAsananI virAdhanA thatI hovAnuM spaSTa rIte ja samajI zakAya tema che. 9 | 8. jainazAsananI niMdA thAya che e pramANe 'lokaviruddha kArya karanArA hovA chatAM sarvajJanA putro tarIke potAne gaNAvIne lokone ThaganArA jainonuM darzana nakAmuM che, mATe tenI sAme na jovAmAM ja kalyANa che. kAraNa ke teo svapnamAM paNa sadAcAranI gaMdhe ya jANatA nathI." e vagere A lokanA paNa moTA-moTA doSono saMbhava hovAthI, u52 jaNAvelA durAcAravALA hoya, teno saMsarga-paricaya-choDI devo ja joIe. bhAvArtha e che ke "vivekI puruSoe satsaMga ja karavo joIe. OM e uparathI samajavAnuM e che, ke sAdhu ane caityAdinA vecANa ane corImAMthI maLelAM dravya vagerenA bhoge karIne gRhastho mATe to khullekhullo anAcAra che ja. 5. 6. [pravacananuM=jaina zAsananA mULabhUta-muni ane caitya che, tene upadrava karavAthI.] [sAdhunuM vecANa ane caityAdinA padArthonuM vecANa. sAdhunI corI, caityAdinA padArthanI corI, te bethI utpanna thayelA dravyAdikanA bhoge karIne,] Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 sAdhubhi - saGgatA AryANAM yA vyavahAra-zuddhiH, sA dharmasya mUlam / dharma-mUlasya phala paramparA / 7. 8. 1. + 5 - doSadvAram / vyavahArazuddhiH dharmamUlam / atha, * tameva vizeSa-phala-dvAreNa vizeSayati, :vavahAra - suddhI dhammassa mUlaM 'sAhUNa saMgayA xxx prastAreNa prAyazcitta-vidhiH sambhAvyate, " iti tattvam ||37|| [ gAthA - 38-40 "vavahAra - 0 " tti, 17 moha - mandatA - 'nurodhena ucita-karmA -'bhyAse vyavahAra-zuddhiH sAdhubhyaH saGgatA Arya-saGgAt pratipannA, * dharmasya 'mUlam bhavati / 1 atha - tat-prakriyAM sA 'rdha-gAthA dvayena Aha, :vavahAreNaM tu suddheNaM attha-suddhI jao bhave // 38 // * attheNaM caiva suddheNaM AhAro hoi suddhao / AhAreNaM tu suddheNaM deha- suddhI jao bhave // 39 // suddheNaM ciya deheNaM dhamma- jogo ya jAya / jaM jaM kuNai kicaM, tu, taM taM se sa- phalaM bhave // 40 // [ zrAddha-dina kRtye gAthA, 159] x % jugassa' iti zrA. di. kRtye / [prastAreNa prastAra-prakAreNa // ] 1 [prAyazcitta-vidhiH - ] AjJA 'tikrame - upavAsaH / ut0 [kRSTa ] AzAtanAyAm-Ayambilam / ut0 [kRSTa]-dhana-caurye-10 upa0 [ vAsaH '] / la0 [kSa] - sajjhAyaH bhoge-chaTTa / [ zrAddha-dina- kRtye gAthA 159-160-161] ma0 [dhyama]-vastrA-''di-cau0 []-A0 [yambilam // ] sarvA 'Gke-pakSa-kSapaNaM deyam - u0 [tkRSTam // ] ma0 [dhyama]-vastrA-''di bhoge - u0 [pavAsaH ] / ughanya bhoge-A0 [yambilam ] / atra prathamAvRtti - saMpAdakakRtA saMskRta - TIppaNI pariziSTa-8 madhye, patra- 157 upari avalokanIyA atha, pUrvam-satsaGgameva phala-dvAreNa vizadIkaroti / rDe / prAptI parigRhItA / itya'rthaH / De0 savvannUbhAsae / " iti zrA. di. kRtye / suddheNaM ceva attheNaM / " iti zrI zrI. di. kRtye / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-38-40] 5. doSakAra - vyavahAra zuddhi dharmanuM mULa 89 tattva e che, ke corI karIne lAvelA tenA dhanano bhoga karavAthI to prastAre karIne prAyazcitta vidhi saMbhave che. eTale ke prAyazcitta karavuM paDe tema hoya che." 37 che have, judI judI jAtanAM phaLo batAvavA dvArA te satsaMgane ja vizeSa rIte samajAve che - vahAra-suddhI thata-pUrva sAhUna saMyA | zrA. di. ka. gA-159] "sAdhuothI saMgata vyavahAra zuddhi dharmanuM mULa che." "vahAra" riA mohanI maMdatAne lIdhe yogya kAmonI Teva paDavAthI, sAdhuothI saMgata=eTale ke AryasaMgathI mAnya karAvelI (arthAtu- ziSTa puruSoe mAnya karelI). vyavahAranI zuddhi dharmanuM mULa che. have, tenI prakriyA-vyavasthA-aDhI gAthAo dvArA samajAvavAmAM Ave che vavahAreNaM suddheNaM attha-suddhI jao bhave // 38 // *attheNaM ceva suddheNaM AhAro hoi suddhao / AhAreNaM tu suddheNaM deha-suddhI jao bhave // 39 // suddheNaM civa deheNaM dhamma-jogo ya jAyai / jaM jaM kuNai kicaM tu, taM taM se sa-phalaM bhave // 40 // zrA.di.kR.gA.1pa9, 160, 161] kema ke zuddhavyavahAra karIne arthazuddhi thAya che. zuddhadhane karIne zuddha AhAra thAya che, ane zuddha AhAre karIne zarIrazuddhi thAya che. kema ke zuddhazarIre karIne dharmano joga maLe che. tethI, te, je je kAmo kare che, te te tenAM kAmo saphaLa thAya che." 38, 39, 40 7. prastArathI=prastAra paddhattithI 8. priAyazcittano vidhi-]. AjJAnuM ullaMghana karavAthI-upavAsa, utkRSTa AzAtanA karavAthI-AyaMbIla utkRSTa dhana coravAthI-daza upavAsa, eka lAkha sajajhAya-svAdhyAya. bhoga (upabhoga) karavAthI-chaThTha. madhyama- vastrAdikanI corI karavAthI-AyaMbIla. sarvanA AMkaDAmAM pAkSika kSapaNakanuM prAyazcitta devuM. (paMdara upavAsa) madhyama- vastrAdikanA bhoge-upavAsa. jaghanya bhoge-AyaMbIla. 1. jUo pariziSTa - 8 peja naM. 155 zrAddha dinakRtyamAM A paheluM pada "sunuM vera che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gAthA-41 5 - doSadvAram / vyavahArazuddhiM vinA viparItatA / ___ "attheNaM0" tti, "suddheNaM0" tti, vyAkhyA+ kaNThyAH / navaram dharma-mUla-vyavahAra-zu dharma-yogaH-vidhi-yogaH / ddhayA krameNa vidhi-yukta-dharma lAkika lAkAttara ca mAga vidhi-yAgana yogaH / yad yat kAryam karoti, tasya tat tat tena mokSaH / sA-'nubandha-sat-phala-kRd bhavet // 38-39-40 // atha, tat-prati-pakSa-bhUtam a-sat-saGgaM vizadayati, :aNNahA, a-phalaM hoi, jaM jaM kiccaM tu so kare // vavahAra-suddhi-rahio ya, dhammaM khisAvae sayaM // 41 // [zrAddha-dina-kRtye- gAthA-162] vyavahAra-zuddhayA ____ "aNNahA0 tti", vyAkhyA''dikaM vinA kRtyAnAM niSpha + anyathA-doSavat-saMsargeNa, latA, viparIta + vyavahAra-zuddhi-rahitaH-zrAvakA-''diH, phala-dAyakatA yad yat kRtyam, tat vivakSita-phala-rahitam, aniSTa-phala-kRd vA ca / bhavati, "a-vidhi-yogAt" itya-'rthaH / tathA ca, asau dharmam-sada-'nuSThAnama'pi svakam AtmAnaM ca, bAlenA'pi avahelayet // 41 // Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-41] pa. doSakAra - vyavahArazuddhi vinA viparIta phaLa "tyeLa0" tti, "sugaM." ri, cAkyAsahelI che. paraMtu,# dharmayoga eTale vidhino yoga. laukika ane lokottara mArgamAM vidhinA yoge karIne je je kAma kare che, te te tenAM kAma sArAM phaLonI paraMparA ApanArAM thAya che. 38, 39, 40 che tenI virodhI-kharAba sobata-viSe have spaSTIkaraNa karIne samajAve che, aNNahA, a-phalaM hoi, jaM jaM kiccaM tu so kare / vavadA-suddhi-sigo ya, ghaM visAva sa 41 (zrAdika.gA.162] "tenAthI viruddha vartana karavAthI eTale ke doSavALAno saMsarga rAkhavAthI, te je je kAma kare, te niSphaLa jAya che. mATe vyavahArazuddhithI rahita hoya, te dharmanI ane potAnI niMdA karAvarAve che." 41 "Maa" tti . vyAdhyAche anyathA eTale doSavALAnA paricayathI, je vyavahArazuddhirahita zrAvaka vagere je je kAma (kare che) te te- dhAreluM phaLa ApatuM nathI, athavA UlaTuM kharAba-phaLa ApanAruM thAya che. teno bhAvArtha e che ke temAM avidhino yoga hoya che, tethI ema bane che. (A mATe AThamI gAthAmAM ApelI upadezapadanI traNa gAthAno bhAvArtha vAMcavo.) tema karavAthI-Avo mANasa dharmanI uttama kriyAne ane potAne-bALako dvArA paNa niMdAve che. 41 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 5 - doSadvAram / dharmanindayA doSaparamparA / [gAthA-42 + "tathA sati, kA hAniH ?" ityA''ha, :*"dhamma-khiMsaM kuNaMtANaM, appaNo vA parassa vA / a-bohI paramA hoi" 'ii sutte vi bhAsi // 42 // [zrAddha-dina-kRtye-gAthA, 163] "dhammaM khisaM0" tti, vyAkhyAevam%anA-''bhogA-''dinAdhArmikIm nindAm kurvantaH kArayantaH, bhavA-'ntare yathA-sambhavam (paramA) a-bodhiH bhavati / " 4 "upalakSaNataH :- dharma-nindA-hetutvena *prAyaH- sA-'nubandhadaurbhAgya- dauHsthya- vyAdhi- durgatyA-''di-doSAH sambhaveyuH / " iti-sutte (vi)-chede-bhASyA-''dau zrute ('pi)-bhASitam // 42 // su-zrAddhA-''di atha, su-janena tyAjyAH prasaGgataH, saMsargaH / anukta- duH-saMsargama'pi darzayati, : 1. ["dharma-mUlAyA eva vyavahAra-zuddheH artha-zuddhiH evamprakArAyA eva artha-zuddheH / AhAra-zuddhiH / evamprakArAyA eva AhAra-zuddheH dehazuddhiH / evamprakArAyA eva deha-zuddheH sad-dharma yogaH / sad-dharma yogena paramparayA mokSA-''nukUlyam / anyathA dharma-khiMsA, dharma-nindA, yayA susaMskRti-mArgA-nusAritA prajA vinAzamUlA paramA abodhiH / iti chedabhASyA''di pavitra zAstradhvaniH] dhammaM khisaM, TIkAyAm / + iha0 / mudritA-''diSu / % lobha-anA-''bhogA-''dinA pratyekam doSavad-dhArmikaM [kRtya]- bAlAnAm- dharma-nindA-hetuH De0 / + prAyaH- pUvokta-doSA api sambhaveyuH" iti-bhAvaH De0 / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 gAthA-42] 5. doSadvAra - dharmanI niMdAnA kAraNe doSaparaMparA ema thAya(potAnI ane dharmanI niMdA karAvAya) to zuM nukasAna thAya?" teno javAba Ape che - "dhamma-khisaM kuNaMtANaM, appaNo vA parassa vA / -vAdI pakSa hovuM," sutta vi bhAsAM jarA zrA.di.kR.gA.163] "dharmanI niMdA karAvanArAone potAne ane bIjAne paNa mahA abodhi prApta thAya che." ema sUtrone viSe paNa kahyuM che." 42 ghama" ttiI thAyA 4 ema ajANapaNA vageremAM rahIne paNa dharmanI niMdA karatA ane karAvanArAone bhavAMtaramAM ghaTatI rIte - saMbhava pramANe- mahA abodhi prApta thAya che. - "upalakSaNathI, dharmanI niMdAnA kAraNe karIne ghaNe bhAge durbhAgya, duHkhI sthiti, vyAdhi ane durgati vagere doSonI paraMparAno saMbhava thAya che." ema sUtramAM eTale ke-cheda sUtramAM tenA bhASya vagere zAstromAM paNa kahyuM che.' 42 t upara nahIM jaNAvelA bIjA paNa duSTa saMsaga choDavAnuM prasaMgathI have jaNAve che, - 1. gA) 41-42 jeinA mULamAM dharma hoya, evI vyavahAra zuddhithI artha zuddhi thAya che. evI artha zuddhithI ja AhAra zuddhi thAya che. evA prakAranI AhAra zuddhithI ja dehanI-zarIranI-zuddhi thAya che. evA prakAranI deha zuddhi (ane evA prakAranI sarva zuddhi)thI ja uttama dharmano saMjoga maLe che. sadudharmanA yoge karIne paraMparAe mokSa meLavavAmAM anukULatAo thAya che. nahiMtara, dharmanI niMdA thAya che. jethI karIne su-saMskRtino-mAganusAri paNAno-vinAza ane prajAno vinAza tathA mahAabodhi prApta thAya che. ema zrI dasUtranA bhASyo vagere pavitra zAstrono dhvani che. e bhAvArtha che.] Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 [gAthA-43 5 - doSadvAram / duHsaMsargastyAjyaH / juAri-vesa-takkara-bhaTThA-''yArA (-''i) ku-kamma-kArINaM / pAsaMDi-NilavANaM, saMsaggaM dhammio cayai // 43 // saMsarga-tyAgayogyAH / "juAri-vesa0" tti, vyAkhyAjuvArI-vezyA-taskara-bhraSTA-''cArA-''dilaukika-lokottara-sadA-''cAra-patitAH, jJAti-bAhyAH, pArzva-sthA-''dayaH, deva-dravya-bhakSakA vA / Adi-zabdAt naTa- nartaka- dhUrta- vyAdha- zaunika' - dhI-varA''di-grahaNam, - "prAkRtatvAt-AkAraH," ku-karma-kAriNAm saMsAra-vardhakA-'neka-duSkRta-kRt-pAmara-janAnAm, pAkhaNDinaH-bauddhA''dayaH, nivAH zruta-jItoktA-'nuSThAna-kAritve sati, svA-rasikotsUtra-bhASiNaH, prAyaH, prati-gRhIta-zrI-kArA-dravya-sAdhavaH / etena "lumpAka' -stanikA-''dayo nihnavA na" iti-siddham / eSAM ca saMsargam saMvAsa- saha-bhoga- A-lApa- saM-lApa- prazaMsA-5'dirUpam saMstavam, zrI candra-kumAravad sNsrg-vyaakhyaa| 1. zaunikaH- pazvA-''dikaM hatvA mAMsa-vikretA / / 2. Agama-vyavahAreNaivam / 3. "dravyato'pi- tIrtha-bAhyAH / " itya-'rthaH / 4. [asya vAkyasya ko'rthaH ? "na nivatvam" iti ? "nihnavatvAda'pi adhikadoSa vattvam ? veSA-'ntara-kalpanA-''di-doSavattvAt," iti vA ? bahu-zrutebhyo jJeyo'syA'rthaH] Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 gAthA-43] 5. doSadvAra - tajavA yogya saMsargo gugari-resa- -mag-sSA (-siz) mArI pAsaMDi-nilavANaM, saMsaggaM dhammio cayai // 43 // "jugArI, vezyA, cora, bhraSTAcArI vagere kukarmo karanArAono tathA pAkhaMDI ane nidvavono saMsarga dhArmika puruSa karato nathI - tajI de che." 43 "gujhAri." riA cAkyA + jugArI, vezyA, cora ane bhraSTAcArI vagere laukika ane lokottara sadAcArathI bhraSTa thayelA-jJAti bahAra thayelA ane pAsatthA vagere, devadravyanuM bhakSaNa karanArA, Adi zabdathI naTo, nAcanArA, lUMTArA, zikArI, kasAI', macchImAra vagere samajI levA. "prAkRta bhASAne lIdhe AkAra thayo che. ( -5SSAra-RSati"mASSArA'') | duSkarma karanArA=saMsAra vadhAre tevAM aneka duSTa kAmo karanArA pAmara (halakI kakSAnA cora, lUMTArA vagere) lokono pAkhaMDI bauddha vagere, nibaMdha=zAstro ane jIta vyavahAramAM kahelo anuSThAno karavA chatAM, svacchaMdatApUrvaka usUtra bolanArA eTale ke sUtra viruddha bolanArA-eTale ke ghaNe bhAge bahArathI sArA dekhAtA dravya sAdhuo, eTale ke kharA sAdhupaNA vinAnA, AthI karIne, "hupAka ane svanika vagere nilavo nathI." ema nakkI thAya che (?) | e sarvano saMsarga=saMvAsa, sahabhoga, AlApa-saMtApa ane prazaMsA vagere rUpa saMstava eTale ke paricaya. zrI caMdrakumAranI jema 1. ziaunIka=pazu vagerene mArIne mAMsanuM vecANa karanAra kasAI 2. Agama vyavahArathI e prakAre, 3. "dravyathI paNa-zAsanathI bahAranA." e artha thAya che. [A vAkyano zo artha karavo ? "nilavapaNuM nahi. evo artha karavo ? athavA judI jAtanA vezanI kalpanA vigere karavAthI, doSavaMta thavAthI nilava karatAM paNa adhika doSavALo, evo artha karavo?" Ano artha bahuzruta puruSo pAsethI samajavo.]. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 [ gAthA-43 5 - doSadvAram / zrIcandrakumAra-dRSTAMtaH / dhArmikaH su-zrAddhA-''diH tyajet / tad, yathA zrI candra-kumAradRSTA-'ntaH / " kuza-sthala-pUre pratApa-siMho rAjA / sUrya-vatI rAjJI / " tayoH putraH " zrI-candra-kumAraH " mithyA-dRg bhraSTA-''cAra- nindita-kulA-''di-saGgatirahitaH, paropa-kRti-pravaNaH, su-bhagaH, zrI-arhad-bhaktaH, vizeSa-jJaH, nyAya-matiH, *dAnA-''di-dharma-parAyaNaH, " candra-kalA''dibhiH sva-strIbhiH saha vaiSayikaM bhujAno dogundaka iva, kAlama-'tivAhayati sma / " anyadA, saH sva-bhAgya-parIkSA-'rtham pitra-'nA-''jJayA dezA-'ntare bhraman, vane kRta-madana-sundarI-vivAhaH, krameNa "siddha-puraM praap| " tatra zrI-RSabha-caitya-vandanA-'rtham AgataH san,' 'asau tatratyAn nizrIka-mukhAn, kSINa-santatIn, niHzUkAn, nirdhanAn, nAgarAn vilokya, sva-pratibhayA deva-dravyavinAza-zaGkita-manAH, devalA-''dIn pura-sva-rUpaM pRSTavAn / " tataH, tairuce, :" "he su-bhaga ! pUrvamiha mahimA-'d-bhute zrI-RSabha- caturmukhaprAsAde yAtrA-'rtham sarva-digbhyaH samA-''gatairlokaiH devabhANDA-''gAro vardhitaH / tataH, saGgha gate, tatratyaiH sarva-lokaiH sambhUya, tad dravyaM vibhajya, gRhA-''dau a-vidhinA vyApArya, sarvaM nagaraM saGkrAmita-rogavad a-pAvitam, dAnA-''di-dharma kurvan, sarvatra-khyAtimAn, / De0 x siddha-purA-'bhidhAnaM puraM prApa / De0 + saH De0 / % tadAnIm, De0 / @ samIkSya, De0 / - |* x + Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-43] 5. doSadvAra - caMdrakumAranI kathA dhArmiko-zrAvako vagere choDI de, choDI de che (rAkhatA nathI). je kathA A pramANe che - kuzasthala nagaramAM pratApasiMha rAjA che. sUryavatI rANI che. mithyASTi, bhraSTAcArI ane nidita kuLavALA vagere lokonI sobata nahIM rAkhanAra, paropakAramAM tatpara, bhAgyazALI, zrI arihaMta bhagavaMtano bhakta, sAro-samajadAra, vivekI, nyAyapriya, dAnAdika dharma AcaravAmAM sadA kuzaLa evo zrI caMdrakumAra nAme teone putra hato. dogaMdaka devonI mAphaka caMdrakaLA vagere potAnI strIo sAthe viSayasukha bhogavato bhogavato vakhata pasAra karato hato. eka vakhata, te potAnA bhAgyanI parIkSA karavA pitAnI AjJA vinA ja judA judA dezomAM pharatAM pharatAM vanamAM madanasuMdarI sAthe vivAha karyA pachI anukrame siddhapura nagare pahoMcyo. te nagaramAM, zrI RSabhadeva prabhunA daherAsaramAM vaMdana karavA mATe gayo. tyAM, teNe, nisteja moDhAvALA, kSINa saMtAnovALA, sUga vagaranA (tochaDA), nidhana evA tyAMnA nAgarikone joIne, potAnI buddhithI deva-dravyanA vinAzanI zaMkA tenA manamAM thaI, ane (te uparathI) pUjArI vagerene zaheranuM svarUpa pUchyuM. tyAre teoe kahyuM, ke "he ! bhAgyavaMta puruSa ! pahelAM to A zaheramAM adbhuta mahimA dharAvatA zrI RSabhadeva prabhunA caturmukha daherAsaramAM yAtrA karavA mATe sarva dizAomAMthI AvelA lokoe deva-bhaMDAra khUba vadhAryo hato. saMgha gayA pachI ahIMnA dareka lokoe ekaThA maLIne, te dhana vaheMcI laI, ghara vageremAM avidhithI-vAparyuM. jethI karIne, cepI roganI mAphaka AkhuM zahera bagADI nAMkhyuM - apavitra karyuM. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 - doSabAram / zrIcandrakumAra-dRSTAMtaH / [gAthA-43 " tena, idam-niHzrIkatA- nirdhanatva- daubhAgya- vRtti-durlabhatAniHzUkatA-''di-doSa-duSTaM jAtam, " ataH, tavA'nubhavaH saMzayA-55-didoSa-rahitaH yathA'rthatayA prazaMsanIyo'sti / " " evaM zrutvA, anukampita-manasA zrI-candreNa purazcatuSpathe cA''gatya, sarvaM doSa-kAraNaM paura-vRddhAnAma'gre niveditam / " yataH, " prAsAdo dRzyate jIrNaH pratya-'vAya-padaM dhanam / " RNaM sarvama-5-bhavyaM prAga, deva-'rNaM tva' zubhA-5-zubham // " " uktaM ca Agame "bhakkhaNe deva-davbassa, para-tthI-gamaNeNa ya / " sattamaM NarayaM jaMti satta-cArAo goyamA !* // " " evaM sati, yuSmAbhiH nirdhanattvA-''di- doSa-vardhakadeva-RNa-nivRttau 'sotsAham udyamaH kArya eva / " iti / " "evaM zrutvA, kecit tad-vipAka-bhItAH tad-dhanA'nusAreNa pUrva-saJcita-dhanaM sarvam, sama-'dhikam caitye nizritIkRtya, zeSa-dhana-hetuka-vRttyA sad-vRttim, pUrva-'rNA'panItiM ca kurvantaH sukha-bhAjaH krameNA-5-bhuvan ihA-'mutra cA'pi / iti / " kecittu, pramAdAt evama'kurvantaH bahu-duHkha-bhAjo'pi / iti / 5. [pApa-sthAnam, kaSTa-sthAnaM vA / / 6. [deva-dravyasya bhakSaNe, para-strI-gamanena ca, gautama ! sapta-vAraM (yAvat) saptamaM narakaM yAnti !] / goyama ! / ityA-''di dde0| + sotsAhaM kAryam dde0| x iti De0 / Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-43] 5. doSadvAra - caMdrakumAranI kathA tethI karIne, A AkhuM zahera zobhArahita, nirdhana, abhAgiyApaNuM, dhaMdhArahitapaNuM ane tochaDApaNuM vagere doSothI doSita thaI gayeluM che. mATe, tamArA manamAM je anubhava thayo che, te saMzaya vagere doSo vinAno ane taddana sAco hovAthI prazaMsApAtra che." ema sAMbhaLIne hRdayamAM anukaMpA dhAraNa karI, zrI caMdrakumAra zaheranA cauTAmAM Avyo, ane zaheranA vRddha puruSonI AgaLa badhA doSonuM kAraNa samajAvyuM. "kahyuM che ke "mahela, (makAna) jUno dekhAya che, dhana ApattionuM sthAna che. jUnuM devuM badhuM kharAba che. paraMtu devanuM devuM to azubhamAM-azubha che." zrI AgamamAM paNa kahyuM che ke "devadravyanuM bhakSaNa karavAthI ane parastrI bhogavavAthI he gautama ! sAtavAra sAtamI narakamAM javAya che." # Ama hovAthI, nirdhanapaNuM vagere doSo vadhAranArA deva-dravyanA devAmAMthI chUTI javA mATe utsAhapUrvaka prayAso karavAmAM (tamAre saue) lAgI javuM joIe." e sAMbhaLIne, te pApathI bhaya pAmI, deva-dravyanA dhanathI pahelAM meLaveluM badhuMye dhana vadhArA sAthe caityane ApI dIdhuM. bAkInuM dhana ApavAnI icchAthI jUnuM devuM ApavApUrvaka sArA dhaMdhA karavA lAgyA, ane anukrame A lokamAM ane paralokamAM sukhI thayAM. ane keTalAke gaphalatamAM rahI ema na karyuM, tethI teo bahu duHkhI thayA. 5. [ pApa sthAnaka athavA kaSTa sthAnaka ]. 6. TipaNIno artha upara mULa zlokanA artha pramANe ja che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva-dravyA-''dibhakSakasya saMsargo 'pi tyAjyaH / 5 - doSadvAram / zrIcandrakumAra-dRSTAMtaH / [ gAthA-43 " tataH, sa-strIkaH zrI-candro'pi dUSitA-''hArA''di*-duSTaM tat-puraM muktvA , grAmA-'ntare gatvA, bhuktavAn / tataH, krameNa anekarAjya-suqhAni bhuktvA, muktimArgamA''rAdhya, mukti jagAma / " iti zrI-candra-kevali-caritrA-'nusAreNa / devA-''di-dravya-vinAza-zaGkayA'pi ___ tad-gRhasya indhanama'pi zrAddhA-''di-bhirna grAhyam / 1 'kiM bahunoktena ? / iti / evaM sati, kadAcit kuTumbA-''dya-'bhiyogena zrAddhena tAdRk zrAddha-gRhe bhuktam, tadA, niHzUkatA-parihArA-'rtham bhojanA-'nusAreNa caiGkhyA''dau sama-'dhiko niSkrayaH mocya eva / tathA sati, "sUkSmA-'ticAra-lezo'pi na syAt / " yadA''huH- praznottara-samuccaye- (caturtha-) prakAze zrI-hIravijaya-sUri-pAdAH, :"tathA, "deva-dravya-bhakSaka-gRhe jemanAya gantuMkalpate ? na vA?" iti| "gamane vA taj-jemana-niSkraya-dravyasya deva-gRhe moktumucitam ? na vA ?" / iti / "atra, mukhya-vRttyA tad-gRhe bhoktuM naiva kalpate / yadi, kadA-cit para-vazatayA jemanAya yAti, tathA'pi manasi sa-zUkatvaM rakSati, na tu niHzUko bhavati / jemana-niSkraya-dravyasya deva-gRhe mocane tu virodho bhavati / tataH, tadA-''zritya dakSatvaM vilokyate, :"yathA, agre ana-'rtha-vRddhirna bhavati, tathA pravartate / " / iti / tatra zrI-vijaya-hIrasUrINAM vacanam / * + di-doSa-duSTaM De0 / kiM bahunA ? iti De0 / Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-43] 5. doSadvAra - caMdrakumAranI kathA tyAra pachI, zrI caMdrakumAra paNa dUSita AhAra vagarethI duSTa te zaherane choDI daI, patnIo sAthe bIje gAma jaIne bhojana karyuM. tyAra pachI, anukrame aneka rAjyonAM sukha bhogavI mokSamArganI ArAdhanA karI mokSamAM gayA." zrI caMdra-kevali caritrane anusAra che deva vagere dravyanA vinAzanI zaMkA hoya to paNa tenA gharano devatA (IdhaNa-lAkaDAM) paNa zrAvaka vageree na levAM joIe. vadhAre to zuM kahevuM? che Ama hovA chatAM kadAca kuTuMbAdikanA dabANathI zrAvakane tene ghera jamavuM paDyuM hoya, tyAre devadravyanA bhakSaNanI Teva na paDI jAya, mATe jeTaluM bhojana karyuM hoya, te anusAre devadravya vageremAM tethI vadhAre bheLavIne nakaro mUkavo ja (ane bojArahita thavuM). ema karavAthI "aticAra doSa paNa lAge nahIM." zrIpraznottarasamuccayanA cothA prakAzamAM pUjyapAda zrIhiravijayasUrijI mahArAjAe kahyuM che ke "tathA, deva-dravyanuM bhakSaNa karanArane ghera jamavA javAnuM kahyuM? ke nahIM?" "kadAca jamavA javAya, to te jamaNanA kharcanuM dravya daherAsaramAM mUkI devuM yogya che? ke nahIM?" A prasaMgamAM mukhya rIte to tene ghera jamavuM kalpatuM ja nathI, ane kadAca bIjAnA dabANathI tenA ghera jamavA javuM paDyuM hoya, to paNa manamAM kaMTALo rAkhe, AnaMda dhAraNa na kare. ("jamavuM paDyuM che, te ghaNuM ja khoTuM karyuM che," ema manamAM mAne.) jamavAnA nakarAnuM dhana daherAsaramAM mUkavAmAM Ave, to virodha thAya, tethI A prasaMgane AzrayIne DahApaNathI kAma levuM-jethI karIne AgaLa upara anarthanI vRddhi na thAya, te rIte samajIne paristhitino vicAra karIne) vartavuM. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ gAthA-43 5 - doSadvAram / devadravyabhakSakagRhe na jemanIyaH / evam + evam- jJAna-dravyA-''dAva'pi bhAvyam / jJAna-dravyA-''di su-sAdhunA'pi svasya saMsargo'pi tyAjyaH / tad-nizritamA''hArA-''dikam na grAhyam / susAdhubhi-zcA''hArA- yataH, "chuTaka'-patre ''-dikama'pi na "jiNa-davva-riNaM jo dharai, tassa gehammi jo jimai saho / grAhyam / __pAveNaM pariliMpai, gehanto vi hu jaI bhikkhaM // // atra idaM hArdam, :deva-dravyA-''di dharmazAstrAnusAreNa loka vyavahArA-'nusAreNA'pi saMsRSTaM zrAddha- yAvad devA-''di-RNam, sa-parivAra-zrAddhA-''deH mUrdhni dhanA-5'dikama'pi avatiSThate, sarvaM devA-''di tAvad- zrAddhA-''di-satkaH sarva-dhanA-''di-parigrahaH satkatayA su devA-''di-satkatayA su-vihitaiH vyavahriyate, saMsRSTatvAt / vihitai-rvyava hiyate / yadA''huH- zrI-zatrunaya-mAhA''tmyezrI-dhanezvara-sUri-pAdAH 5 (paJcama-) sarge, :"yathA'ne viSa-saMsargo, dugdhe kAJikasaGgamaH, tathA''tmano dhanenocaiH saMsargo guru-sampadaH // (625) // "yathA- annA-''di *viSa-saMsargAt, tat-sadRzaM syAt, tathA,- anA-''bhogA-''dinA- devA-''di-dravya-saMsargAt, svakIyaM dhanam tat-sa-dRzaM bhavati / " itya-'rthaH / " ataH, tad-dravyam sa-zUkena prANA-'nte'pi naiva bhoktavyam, Agama-niSiddhatvAt / bhoktavyaM ca vakSyamANa-vidhinA vivekA-''dinA zuddhaM tad / 7. [chuTaka-vicAra-patre' nirdiSTeyaM gAthA, pUrvA-''cArya-praNItA sambhavati / ] :8. [jina-dravya-RNaM yo dhArayati, tasya gRhe yaH zrAddhaH jemati, pApane parilipyate / bhikSA gRhNan yati'pi khalu (pApena, parilipyate / 9. kAjika - amla-drava-dravyam ] chuTaka-vicAra-patre De0 / viSA-''di0 dde0| Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-43] 5. doSadvAra - devadravya bhakSakane tyAM na jamAya | e pramANe zAnadravyanI bAbatamAM paNa samajI levuM. OM e pramANe su-sAdhuoe paNa tevI nizrAnA AhAra vagere paNa na levA. chUTaka' pAnAmAM kahyuM che ke-- "devadravyano je deNadAra hoya, tene ghera je zrAvaka jame, to te pApathI lepAya che, ane bhikSA grahaNa karanAra sAdhu paNa (pApathI lepAya che.)" 6 ahIM rahasya e che ke dharmazAstrane anusAre ane loka-vyavahArane anusAre paNa "parivAra sahita zrAvakane mAthe jyAM sudhI devAdikanA dravyanuM deNuM UbhuM hoya che, tyAM sudhI, zrAvaka vagere saMbadhI dhanAdi sarva parigraha devAdi saMbaMdhI che." ema suvihita puruSo vyavahAra kare che. kema ke te (davAdidravya)nI sAthe mizraNa thayeluM hovAthI (devAdikanuM dravya che.) ema gaNAya che. 96 A vAta pUjyapAdazrI dhanezvarasUrijI mahArAjAzrIe zrI zatruMjayamAhAtmyanA pAMcamA sarcamAM kahyuM che ke "jema atramAM jhera bhaLe, dUdhamAM jema chAza (khaTAza-meLavaNa) bhaLe, e prakAre potAnA dhananI sAthe (ucca) guruonI saMpattino saMsarga samajavo." "viSanA saMsargathI jema anAja vagere tevuM thaI jAya che, te prakAre anAbhoga (ajANapaNuM) vagere kAraNothI devAdidravya sAthenA saMsargathI potAnuM dhana paNa tenA jevuM thaI jAya che." e bhAvArtha che. | A kAraNe, zrI AgamomAM niSedha karelo hovAthI sUgavALA (pApathI bhaya pAmI dUra rahevA icchanArA) e prANAMte paNa teno upabhoga nahIM ka2vo joIe. paraMtu zuddha evA teno vivekAdike karIne bhaviSyamAM kahevAno che - te vidhie karIne vaparAza karavo joIe. 8. 9. 7. [ A gAthA-judA judA vicAranA chuTaka pAnAmAM paNa jovAmAM Ave che, ane te pUrvAcAryoe racelI hoya tema lAge che. ] A TippaNIno artha upara mULanA artha pramANe ja che. kAMjI=pIvAnuM pravAhI-khATuM banAveluM pANI. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [gAthA-43 5 - doSadvAram / devadravyabhakSakagRhe na jemanIyaH / ayaM sArvatriko iti mArgA-'nusAri sArvatriko'yam vyavahAraH mArgA-'nusAritvena siddhaH / vyavahAraH / etenatad-viruddhaM prarUpa- "saMvat 1743 varSe vaizAkha-sudI 3 dine koI e yan paJcA-'GgI ima kahiyaM, je, :- "pahilA deva-dravya vApariyaM che, pachI, paramparA-viruddha tehane ghari- saMgha AhArA-''di grahe, tehane doSa nahIM, je bhASakatayA nirastaH / mATi deva-dravya vAvaravA- AMtarUM paDiyuM che / bIjaM, vartamAna-kAle devake dravye AhArA-''dika nipajyA hoya, te saMgha ne na kalpe, tethI deva-dravyanA vAvaranArane jihAM sudhI saMghe milI saMgha bahAra nathI kADhyo, tihAM sudhI, caturvidha-saMgha ne AhArA-''dika paricaya karatAM doSa nthii|" iti paJcA-'GgI-paramparA-viruddhaM vadana paNDitammanyaH kazcit nirastaH / sva-sanmAna-satkArA-5 evaM satya'pi sva-pUjA-''di-lAbhA-'rtham, 'dinA vA pArzva-sthA-''dInAM cA'nuvRtyA, yaH utsUtraM bhASate, pArzva-sthA-''dInAM tasya durlabha-bodheH udIrya darzanama'pi nocitam satAm, dAkSiNyatayA vA saMsAra-hetutvAt / utsUtra-bhASakasya darzanasyA'pi yadA''hu :- mUla-zuddhi-prakaraNe- zrI-pradyumna-sUrayaH, :tyAgopadezaH / ..1degparivAra-pUa-heU, pAsatthANaM ca aNuvittIe / jo Na kahei visuddhaM, taM dullaha-bohi jANa // " Avazyaka-bhASye'pi, :1'jo jiNa-vayaNuttiNNaM vayaNaM bhAsaMti, je u maNNaMti / samma-ddiTThINaM tad-daMsaNaM'pi saMsAra-buDDi-karaM // // // 43 / / 10. [parivAra - pUjA - hetUnA pArzvasthAnAM cA'nuvRtyA, yo vizuddhaM na kathayati, taM durlabha-bodhikaM jAnIhi / ] 11. [ye jina-vacanottIrNaM vacanaM bhASante, ye ca manyante, teSAM darzanama'pi samyagdRSTInAm saMsAra-vRddhi-karam / ] Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-43] 5. doSAra - devadravya bhakSakane tyAM na jamAya [ AthI karIne, A vyavahAra mArgAnusArI tarIke nakkI thayelo hovAthI, sarva ThekANe-saghaLIye bAbatomAM rAkhavo joIe. che ema (mAganusArIpaNAe karIne paNa siddha) hovAthI saMvat 1743nA varSe vaizAkha suda 3nA divase koIe ema kahyuM ke "pahelAM devadravya vAparyuM che, pachI tene gherathI saMgha vagere AhAra grahaNa kare, to teno doSa lAge nahIM. kema ke devadravya vAparavAmAM ghaNA vakhatanuM AtaruM paDI gayeluM hoya che. bIjuM vartamAna kALamAM devadravyathI utpanna thayelo AhAra hoya, te saMghane na kahyuM, tethI devadravyanA vAparanArane saMghe maLI saMgha bahAra na karyo hoya, tyAM sudhI catuvidha saMghane AhArAdikano paricaya (upayoga) karavAmAM doSa nathI." potAne paMDita mAnanAra paMcAMgI ane paraMparAthI viruddha A pramANe bolanAranI vAta TakI zakatI nathI. (khoTI Thare che.). che A prakAre hovAthI, potAnI pUjA vagere meLavavA mATe, ane pAsatthA vagerene rAjI rAkhavA mATe, je utsutra bole che, tevA durlabha bodhinuM darzana paNa sAme jaIne karavuM sajjana puruSone yogya nathI. kema ke te paNa saMsAranuM kAraNabhUta banI jAya che. zrI pradyumnasUri mahArAja mULazuddhiprakaraNamAM kahe che ke "potAnA parivAranA satkAra vagere mATe, ane pAsasthAone rAjI rAkhavA mATe, je zuddha dharma kaheto nathI, tene durlabha bodhi jANI levo." AvazyakabhASyamAM paNa kahyuM che ke jeo jinezvara bhagavAnanA vacanathI asaMgata vacana bole che, ane jeo te mAne che, tenuM darzana karavuM, te paNa, samyaguSTi jIvone saMsAranI vRddhinuM kAraNa thAya che" 10, 11. TIppaNIno artha upara AvI jAya che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 [ gAthA-44 5 - doSadvAram / dharmanindA-nivAraNam / dvaarop-sNhaarH| atha, upasaJjihISurA''ha, :tamhA-savva-payatteNaM- taM taM kujA viakkhaNo / jeNa-dhammassa khiMsaM tu, Na karei a-buho jaNo // 44 // [zrAddha-dina-kRtye gAthA; 164] "tamhA0 tti, vyAkhyAarhac-chAsanasya tasmAt, sarva-zaktyA vivekibhiH tathA tathA pravartitavyam, prabhAvanAM pravarta yathA yathA- arhac-chAsanasya prazaMsAm bAlo'pi tanute / / iti-gAthA-'rthaH / zAsana-prabhAvanAyAzca tIrtha-kRttvA-''di-phalattvAt / uktaM ca" 'a-pubba-NANa-gahaNe, sua-bhattI, pavaNaye pabhAvaNayA / eehiM kAraNehiM tittha-yarattaM lahai jIvo // // " yet / jaina-zAsanasya prabhAvanAyA stIrtha-karatvA-55 dika-phalam / tathA, "bhAvanA mokSa-dA tasya svA-'nyayozca prbhaavnaa|" iti "prabhAvanA ca- sva-tIrthonati-hetu-ceSTA-su pravartanA-''tmikA / " iti-yAvat // 44 // // iti samAptaM paJcamaM doSa dvAram // 1. [apUrva-jJAna-grahaNam, zruta- bhaktiH , pravacane prabhAvanA etaiH kAraNairjIvaH tIrtha-karatvaM labhate / ] 2. [tasya bhAvanAmokSa-dA, prabhAvanA ca svA-'nyayozca [mokSa-dA] / 3. ["svonnati-hetu-ceSTAsu, tIrthonnati-hetu-ceSTAsu ca pravartanA-sva-rUpA- prabhAvanA bhavati / " itya-'rthaH] ||44 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 gAthA-44]. pa. doSakAra - dharmaniMdA na thavA devI $ have, (doSadvArano) upasaMhAra kare che - 43 tamhA-savva-payatteNaM-taM taM kujA viakkhaNo / jeNa-dhammassa khiMsaM tu, Na karei a-buho jo // 44 // [zrA.di..gA.164. "mATe, vicakSaNa puruSe sarva prayatnapUrvaka te te karavuM joIe, ke jethI abudha loka jainazAsananI niMdA to na ja kare." 44 tA" tti / coLI "mATe, vivekI puruSoe sarva zaktithI te te rIte vartavuM joIe. ke jethI, arihaMta bhagavAnanA zAsananI bALa (jIvo) paNa niMdA na kare, paraMtu) te te rIte prazaMsA kare- phelAve. ema gAthAno artha che. che kema kezrI jaina zAsananI prabhAvanA karavAthI tIrthaMkarapaNuM vagere phaLo prApta thAya. kahyuM che ke "navuM navuM (samyagu) jJAna grahaNa karavuM. zrutajJAnanI bhakti karavI, ane jaina zAsananI prabhAvanA karavI. e kAraNothI jIva tIrthaMkarapaNuM prApta kare che." bhAvanA to tene mokSa ApanArI che. ane prabhAvanA tene ane bIjAne paNa mokSa apAvanArI che." (ema samajavuM) prabhAvanA eTale potAnI ane jainazAsananI unnati karavArUpa pravRttiomAM sArI rIte pravRtti karavArUpa hoya che. tyAM sudhIno artha (bhAvArtha) samajavo che. 44 5. doSadvAra samApta 1 ane 2 naMbaranI TippaNIno artha mULa artha pramANe che. 3. potAnI unnatimAM kAraNabhUta pravRttimAM ane zAsananI unnatimAM kAraNabhUta pravRtimAM prayatnazIla rahevuM, te prabhAvanA kahevAya che. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 - prAyazcitadvAram / AlocanayA doSazuddhiH / [gAthA-45 // 6 - prAyazcittadvAm // atha, AlocanayA doSa-zuddhimA''ha, :pakkhiya-cAummAsiya,* AloyaNa Niyamao ya dAyavvA / 'gahaNaM abhiggahANa ya, puvva-'gAhie NiveeuM // 45 // paJcAzaka- 15, gAthA, 10] "pakkhiya0" tti, vyAkhyAcazabdAt vArSikyA" -''dikA-''locanA kAryA / Avazyaka-niryuktya-'nusAreNapakSA-*''dya-'nte pApa-bhIruNA guroH purataH sAmAnyato'pi niyamAd AlocanA dAtavyaiva / tataH paraM prAyaH pratikramaNaM kAryam / tathA sati, prAyazcitta-vidhinA zodhyamAno bhavyaH __ Adarza ivojjvalaH syAd, anyathA, ati-kAla-vyavadhAnena rogA-''di-catuSka vad vardhamAnAH sUkSmA api guNa-ghAti -doSAH a-pratikAryA syaH, 1. [tathA grahaNaM ca upAdAnaM vidheyam abhigrahANAm niyamAnAm ca-samuccayA-'rtho yojitazca pUrva-gRhItAn prAg upAttAn nivedya gurorAkhyAya (paJcAzaka-15, gAthA0 10-vRttiH] 2. "roga-vraNa-vyAja-dhana-zatru-pApa" iti uttiSThamAnA ime nopekSyAH / 3. "roga-vyAja-RNa-zatru0 / De0 "roga-vraNa-vyAja-dhana-zatru-agni-pApa" iti uttiSTha0 A0 / * se0 / + ga0 / % vArSikI / x 'pi / # pkssaa-5'dau| @ De0 pratau nA'sti / Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-45] 6. prAyazcittadvAra - AlocanAthI doSazuddhi 99 6. prAyazcitta dvAra # AlocanAe karIne doSanI zuddhi karavAnuM have jaNAve che pakkhiya-cAummAsiya AloyaNa Niyamao ya dAyabvA / 'gahaNaM abhiggahANa ya, puva-gAhie NiveeuM // 45 // [paMcAzaka-15. gA.-20] pAkSikamAM ane comAsAmAM avazya AlocanA devI ApavI joIe. pUrve grahaNa karelA abhigrahonuM nivedana karIne abhigraho paNa grahaNa karavA joIe." 45 "vica0"| cADyA? ca zabdathI vArSika vagere AlocanA karavI. * zrI Avazyaka niryuktine anusArepakSa vagerene aMte=pApabhIru AtmAe sAmAnyathI paNa guru pAse AlocanA avazya devI ja joIe. je pratikramaNa prAyaH tyAra pachI karavuM joIe. tema karavAthI prAyazcitta vidhithI zuddha thato bhavya AtmA ArIsAnI peThe UjaLo thAya che. jo tema karavAmAM na Ave, to vacce ghaNo vakhata vItI javAthI rogAdi 3cAranI peThe guNono nAza karanArA sUkSma eTale ke nAnA nAnA doSo paNa vadhI gayA pachI dUra karavA azakya banI jAya che. 1. [grahaNa=upAdAna karavuM. svIkAra karavo, AcaraNa yogyanuM AcaraNa karavuM. abhigrahonuM niyamonuM. rasamuccaya arthamAM vAparelo che. pahelA grahaNa karelAguru mahArAjane jaNAvIne, paMcAzaka 15. zloka 10 nI vRtti "roga, gumaDuM vyAja, dhana, zatru ane pApa ene utpanna thatAM ja (dabAvavA), tene upekSita na karavA." 3. "roga, vyAja, devuM ane zatru"- Dao) roga, gumaDuM vyAja, dhana, zatru, agni ane pApa e badhAne utpanna thatAM ja [dabAvavA, tenI upekSA na karavI." A0] Jail Yucation International Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 6 - prAyazcitadvAram / Alocana-vidhiH / [ gAthA-46 yataH zrUyate bhagavatyA-''dau "anA-''locita- a-pratikrAnta-karmANaH tucchameva phalaM, labhante / " ataH, "vizeSa-doSa-sambhava-samaya eva AlocanA-pUrvam gurutaH prAyazcittaM grAhyam" iti tattvam // 45 // tad-vidhizca zrAddha-jIta-kalpa paJcAzakA-''derdaya'te, :*etthaM puNa esa vihI, :-ariho, 'su-gurummi, "dalai a, kameNa, / A-sevaNA-''iNA khalu, sammaM davA- ''i-suddhassa // 46 // ___[paJcAzaka- 15-gAthA, 8]. "etthaM puNa esa0" tti, vyAkhyA atra AlocanAyAH eSaH vakSyamANaH vidhiHbodhyaH / / tad yathA, :(1) arhaH- AlocakaH (2) su-gurau-chedokta-guNocite AlocanA-''cArye AlocanAm(3) dadAti(4) krameNa- AnupUrvyA, ___ "kiMvidhena tena ?" A-sevanA-''dinA, Adi-zabdAt-AlocanA-krama-grahaH, "A-sevanA-krameNa "AlocanA-krameNa ca" itya-'rthaH / tathA, (5) samyak- yathAvat, AkuTTikA-''di-bhAva-prakAzanataH * itthaM mu0| + arihmmi| * dalayati / # diNA / % zuddhae / @ ah-AlocanA-5'cArye De0 / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1OO gAthA-46] 6. prAyazcittadvAra - prAyazcitavidhi 100 zrI bhagavatI sUtra (vRtti) vageremAMthI sAMbhaLavAmAM Ave che, ke "jeo kamanA AlocanA ane pratikramaNa karatA nathI, teo kriyAnuM phaLa tuccha meLave che. (kriyAno barAbara lAbha meLavI zakatA nathI.) che A kAraNe "vizeSa doSono saMbhava jaNAya tyAre AlocanApUrvaka zrI gurumahArAja pAsethI prAyazcitta levuM joie." e rahasya che. 45 zrI zrAddhajItakalpa ane zrI paMcAzaka vageremAMthI te prAyazcita)no vidhi batAvavAmAM Ave che. - dhaM pukha sa vidI, -marido, sukha , , , gA-sevA-sizLA uchu, samaM havA-ss- susta 4ddA paMcAzaka-15. gA.-8). ahIM, e (nIce pramANe) vidhi batAvavAmAM Ave che, prAyazcittane yogya, (jIva) AsevanA vagerenAM anukrame, sArI rIte, dravyAdinI zuddhi pUrvaka sadagurune AlocanA Ape che." 46 "pratye pukha saM" | zALA3 nIce pramANe AlocanAno vidhi ahIM samajavo. ke te A pramANe che(1) yogya=AlocanA karanAra. (2) guru viSe cheda zAstromAM kahelA guNoyukta AlocanA karAvanAra guru AgaLa AlocanA (3) Ape che. (4) krame karIne anukramo pUrvaka "kevA anukramoe karIne ?" doSa sevavA vagerenA anukramoe karIne, Adi zabdathI AlocanAno paNa anukrama samajI levo. eTale ke"AsevanA krame karIne ane AlocanA krame karIne." (5) tathA, sArI rIte AphrikA vagere mananA bhAva barAbara sArI rIte spaSTa karavApUrvaka, Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 6 - prAyazcitadvAram / arhadvAram / [ gAthA-47-48 tathA, (6) 'dravyA-''di-zuddhau satyAm, "prazasteSu dravyA-5'diSu' itya-'rthaH // 46 / / / atha, arha-dvAram vivRNoti, :saMviggo u, a-mAI maimaM, kappa-TThio, aNA-''saMsI / paNNavaNino, saDDo, ANA-''yatto, dukkaDa-tAvI // 47 // tavihi-samussugo khalu, abhiggahA-''sevaNA-''i-liMga-juo / AloyaNA-payANe juggo, bhaNio jiNiMdehiM // 48 // (jumma) [paJcAzaka- 15 gA0- 12-13] "saMvigga0" tti, "tabihi-samussugo0" tti, vyAkhyAsaMvignaH"saMsAra-parAG-mukhatvAdeva AlocanA-pradAne yogyaH' itya-'rthaH / tasyaiva *duSkara-karaNA-'dhyavasAyitvAt, "su-karaM ca AlocanA-''dAnam, yadA''ha3"avi rAyA cae rajaM, Na ya ducariyaM khi|" [paJcAzaka-TIkA] 1 tathA, a-mAyI- a-zaThaH, mAyAvI hi yathAvad duSkRtaM vaktuM na zaknoti / 2. mitimAn-vivekI, tada-'nyo hi AlocanA*-''di-sva-rUpameva na jAnAti / 3. 1. [Adi-padena kSetra-kAla-bhAva-zuddhiz2aiyA / ] 2. duSkaram / 3. [yadyapi rAjA rAjyaM tyajet, na ca duzcaritaM kathayati / ] / * jutto| + bhaNito De0 / x duSkaraNA-5-karaNA 0 / pu0 % duSkaraM * AlocanIyA''di / Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-47-48] 6. prAyazcitadvAra - AlocanA yogya AtmA 101 (6) 'dravya vagerenI barAbara zuddhi rAkhIne, eTale ke- " vyAdika paNa uttama hovA joIe." 46 | have, (paheluM) arva eTale yogya dvAranuM vivaraNa karavAmAM Ave che - siMvidha 3, mArUM, mAM, -phigo, maNa-ssiNI paLo , so, bALa-Dayo, phuDa-tAvI jaNA tavidi samusumo kutu, mAhA-SssevA-5sz-rtiA-numo . AloyaNA-payANe juggo, bhaNio-jiNiMdehiM // 48 // (jumma) paMcAzaka-15. gA. 12-13] "saMvigna-vairAgI, mAyA kapaTa vagarano, vivekI, AcAra pALavAmAM daDhasthira, lAlaca vagarano, samajAvI zakAya evo, zraddhALu, AtmAmAM vazavartI, pApathI duHkhI rahenAro, AlocanA vidhi mATe tatpara, abhigrahanuM pAlana karavA vagerenAM cihno dharAvanAra, hoya, tene zrI jinezvara bhagavaMtoe AlocanA devAne yogya kahyo che." 47, 48. "vizo" "tazvihi'' riA cADyA 4 1. saMvigna=eTale ke "saMsArathI virakta hovAne lIdhe AlocanA devAmAM yogya hoya che." evo ja AtmA duSkara kAmo pAra pADavAnI manovRtti dharAvato hovAthI tene AlocanA levAnuM saheluM thAya che. kahyuM che ke"rAjA rAjya choDI zake che, paNa potAnuM duzaritra kahI zakAtuM nathI." 2. tathA, mAyArahita eTale ke kapaTa vagarano. kapaTI mANasa potAnuM duSkRtya, je rIte-kharekharI rIte e hoya, te rIte kahI zakato nathI. 3. buddhizALI eTale vivekI. viveka vagarano hoya, te AlocanAdikanuM svarUpa paNa jANato nathI hoto. 1. Adi zabdathI-kSetra, kALa ane bhAvanI zuddhi paNa samajI levI.] 2. muzkelI bhareluM. 3. jo ke rAjA, rAjya choDavA taiyAra thaI jAya, paraMtu potAnuM pApa prakAzavA taiyAra na thAya.] Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 6 - prAyazcitadvAram / arhadvAram / [gAthA-47-48 tathA, kalpasthitaH- sthavirA-''di-kalpA-'vasthitaH, athavA, zrAddha-samAcArI vyavasthitaH / tada-'nyasya hi aticAra-viSayA jugupsaiva na syAt / 4 1 anA-''zaMsI- AcAryA-''dyA-''rAdhanA-''zaMsA-rahitaH, sAMsArika-phalA-'na-'pekSo vA / AzaMsino hi samagrA-'ticArA-''locanA-'sambhavAt, AzaMsAyA eva aticAratvAt / 5. prajJApanIyaH- 'tyakta-haThaH, guru-pAratantryAt- sukhA-'vabodhyaH / tada-'nyo hi svA-''grahAt, a-kRtya-viSayAt na nivartate / 6. zrAddhaH-zraddhA''luH, sa hi gurUktAM zuddhiM zraddhatte / 7. AjJA-''yattaH- Aptopadeza-vartI, sa hi prAyaH a-kRtyaM na karotyeva / 8. "duSkRtena- aticArA-''-sevanena tapyate-anutApaM karoti' ityevaMzIlaH, duSkRta-tApI, *sa eva hi- yathAvat tAn AlocayituM zaknoti / 9 + tad-vidhi-samutsukaH- AlocanA-vidhi-tatpara eva, sa hi tada-5-vidhiM prayatnena pariharati / 10 tathA, abhi-grahA-''sevanA-''dibhiH dravyA-''di-niyama- vidhAna vidhApanA 'numodanA-prabhRtibhiH, liGgaiH-AlocanA-yogyatA-lakSaNaiH yutaH / 11 3. jAta-samApta-kalpA-''di-vyavasthitaH / [paJcAzaka-vRttiH) + nA'stIdaM De0 pratau / x kalpa-vyavasthitaH / * sa hi tadA''locayitum De0 / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-47-48] 6. prAyazcitadvAra - AlocanA yogya AtmA 102 | 4. kalpamAM rahelo eTale ke sthavira vagere kalpamAM rahelo. athavA zrAddha eTale zrAvakanI sAmAcArImAM vyavasthita rIte raheto hoya. je evo na hoya. tene aticArothI manamAM duHkhanI lAgaNI na hoya. (eTale ke aticArono gabharATa pa. anAzaMsI =eTale ke lAlaca vagarano. AcArya vagerenI ArAdhanAthI koI paNa jAtanI (dunyavI) lAlaca dharAvanAra na hoya. lAlaca rAkhanAra mATe sarva aticAronI AlocanA asaMbhavita hoya che. lAlaca paNa aticAra rUpa ja che. che . samajAvavA yogya=eTale ke haThAgraha vagarano hoya, gurune AdhIna raheto hovAthI te sahelAIthI samajAvI zakAya tevo hoya che. te sivAyano eTale ke haThAgrahI potAnA AgrahamAM daDha rahI, akArya karavAthI aTakato nathI. 7. zrAddha=eTale ke zraddhALu. evo ja AtmA gurue kahelI zuddhi upara zraddhA-vizvAsa rAkhe che. ? 8AjJAne AdhIna =eTale ke hitasvI puruSonA upadeza pramANe cAlanAra. evo ja AtmA ghaNe bhAge pApa karato nathI. 9. duSkRta-tApI eTale ke "aticAra sevavA rUpa duSkRtyathI, tape eTale ke pazcAttApa kare." te duSkRta-tApI. evo ja AtmA barAbara rIte aticAronI AlocanA karI zake che. 10. tenI vidhimAM samutsuka=eTale kevidhipUrvaka AlocanA karavAmAM barAbara sAvadhAna hoya. evo ja AtmA AlocanAnI avidhino sAvadhAnIpUrvaka tyAga rAkhI zake che. re 11. abhigrahanuM pAlana karavA vagere nizAnIothI yukta. 3. jAta kalpa, samApta kalpa vageremAM vyavasthita rIte vartana karanAra. picAzaka vRtti). Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 6 - prAyazcitadvAram / AlocanA-gurudvAram / [gAthA-49 *IdRg bhavyaH AlocanA pradAne yogyaH- arhaH bhaNitaH jinaiH| iti gAthAdvayArthaH // 47-48 // atha, AlocanA-guru-dvAram vivRNoti, :AyAravamohArava, vavahAru bIlae, pakuvvA ya / a- parissAvI, Nijjava, a-vAya-daMsI guru bhaNio // 49 // [paJcAzaka 15-gAthA-14] "AyAra0ti", vyAkhyA1 AcAravAn-jJAnA-''-sevAbhyAm jJAnA-''dyA-''cAra-yuktaH / ayaM hi guNitvena zraddheya-vAkyo bhavati / 1 tathA, %avadhAravAn AlocakoktA-'parAdhAnAm avadhAraNam, tadvAn / ayaM hi sarvA-'parAdhAnAm-yathAvad 'dhAraNA-samartho bhvti|2 tathA, vyavahAravAnAgamazrutaAjJAdhAraNAjIta vyavahAra-'nyatara-yuktaH, 1. zuddhi-dAna samartho bhavati / [paJcAzaka-vRttiH] * yaH, saH + rovvI0 x Nijjava, avAya-daMsI, a-parissAvI ya bodhavvo De0 / % avadhAraH De0 / Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-49] da. prAyazcitatkAra - prAyazcitadAtA gurU 103 dravyAdino niyama karavo, karAvavo ane anumodanA karavI, vagere AlocanAne yogya liMgothI eTale ke nizAnIothI yukta hoya. che Avo bhavya AtmA AlocanA devAmAM yogya eTale ahiM zrI jinezvara bhagavaMtoe kahyo che. 47, 48. je have, AlocanAnA gurudvAranuM vivaraNa kare che, gayAramo(, go)rAva, vavadA(2-)vIra, pazuvI ja ! sa-parisAvI, ziva, ga-vAya-vaMtI guru maLazo ? paMcAzaka-15. gA.-24] "AcAravALA, avadhAraNazIla eTale ke sArI yAdazaktivALA, vyavahAranA jJAtA, lAno tyAga karAvanAra, sArI rIte zuddhi karAvanAra=prakurtI, aparizrAvI, niryApaka, apAyadarzI eTale bhaviSyanI muzkelIo jANanAra, hoya, tene (AlocanA devA lAyaka) guru tarIke kahyA che." 49 "gAyaR0" riA cALA ? 1. AcAravALA=jJAnavaMta ane AsevanA eTale ke AcAranA pAlana vaDe karIne, jJAnAdi (pAMca) AcArothI yukta hoya, AvA ja guru guNI hovAthI, temanuM vAkya zraddhApAtra banI rahe che. 4 2. avadhAraNavALA= Alocaka (potAnA) kahelA aparAdhone barAbara yAda rAkhanAra. AvA ja guru dareke dareka aparAdho barAbara yAda rAkhavAmAM samartha thAya che. * 3. vyavahAravALA= eTale ke1. Agama vyavahAra, 2. zrata vyavahAra, 3. AjJA vyavahAra, 4. dhAraNA vyavahAra, 5. jIta vyavahAra, e pAMcamAMthI koIpaNa vyavahAramAM rahelA hoya. 1. zuddhi ApavAmAM samartha hoya che. [paMcAzaka vRtti] Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 6 - prAyazcitadvAram / AlocanA- gurudvAram 1 sa ca yathAvad zuddhi-karaNa-samartho bhavati / samprati paJcamo mukhyaH / 3 tathA "apa - vrIDayati = lajjayA aticArAn gopAyantam upadeza-vizeSaiH vi-gata - lajjaM karoti" iti apa - vrIDakaH / ayaM hi Alocakasya atya - 'ntamupakArako bhavati / | "AlocitA-'ticArANAm prAyazcitta-pradAnena zuddhim prakarSeNa kArayati" ityevaM zIlaH, pra-kurvI / "AcAravattvA-SS di-guNa-yukto'pi kazcit zuddhi-dAnaM nA'bhyupagacchati" iti, etad vyavacchedA-'rtham "prakurvI" ityuktam 5 1 tathA, na parizravati = AlocakoktamaS - kRtyam anyasmai ' na nivedayati" ityevaM - zIlaH, a-parizrAvI / tada - Snyo hi AlocakAnAm lAghava-kArI syAt / 6 1 nijavatti- "niryApayati- nirvAhayati" iti niryApakaH, "yaH yathA samarthaH, tasya tathA prAyazcittaM datte / " itya- 'rthaH / 7 1 tathA, " apAyAn- durbhikSa- "durbalatvA ''dikAn aihikApAyAn ana-'rthAn pazyati, athavA, durlabha - bodhikatvA''di 'kAn apAyAn sA- S'ticArANAM darzayati" ityevaM zIlaH, apAya-darzI, ata eva, ayam AlocakasyopakArI / 8 upalakSaNAt [ gAthA- 49 gItA -'rthatva paropakArodyatatvaanumApakatva' 2. [ paJcAzaka - 15, gAthA- 15] 3. bhAvAnumAnavAn (paJcAzaka- vRttiH) / * durlabha0 / + pAra-laukikAn / - Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-49] 6. prAyazcitakAra - prAyazcitadAtA gurU 104 AvA guru barAbaranI zuddhi karAvavAmAM samartha thAya che. vartamAna kALe pAMcamo (jIta) vyavahAra mukhya che. 4. lajjA dUra karAvanAra - apavrIDaka eTale ke, zaramathI potAnA doSo chupAvato hoya, tene suMdara upadeza ApIne, potAnA doSo kahevAnI zarama choDAvI denAra hoya che. AvA ja guru AlocanA karanArane ghaNA ja upakArI thAya che. pa. prakurtI=aticAra doSonI AlocanA karyA pachI, prAyazcita devApUrvaka uttama prakAranI zuddhi karAve, te guru prakurtI kahevAya. AcArazIlapaNuM vagere upara jaNAvelA) guNo dharAvavA chatAM, koI (guru mahArAja) zuddhi eTale prAyazcitta devAnuM svIkAratA nathI hotA. tenAthI judApaNuM batAvavA mATe prakurva guNa batAvavAmAM Avyo che. 6. aparizrAvI= AlocanA karanAre kahelAM (potAnAM) apakRtyo bIjA koIne na ja jaNAve. evA (daDha guru) aparizrAvI kahevAya che. A sivAyanA hoya, te (tenAM apakRtyo) bIjAne jaNAvI devAthI, tene (lokamAM) halako pADI nAMkhe che. (doSa bahAra paDavA na de, gupta rAkhe.) 27. niryApaka=barAbara nirvAha kare, eTale ke "jenI je pramANe zakti hoya, tene te pramANe prAyazcitta Ape che." e artha che. ( 8. apAyadarza=eTale ke, apAyone jonAra. apAyo eTale ke, dukALa, durlabhapaNuM vagere, A lokanA anarthone jANe, athavA aticAra doSavALA jIvone bhaviSyamAM durlabha-bodhipaNuM vagere thatAM nukasAno samajAve, te apAyadarzI. eTalA ja mATe A navA guru) AlocanA karanAranA upakArI bane che. 4 upalakSaNathIgItArthapaNuM, paropakAra karavAmAM tatparapaNuM, mApI levAnI anumAna karavAnI-kuzaLatA, 2. picAzaka - 15 gAthA - 15] 3. mananA abhiprAyanuM anumAna karI zakanAra, piMdaramAM paMcAzakanI vRtti.] Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 6 - prAyazcitadvAram / AlocanA-gurudvAram / [ gAthA-50 a-mAyitvA-''dInAm anyeSAma'pi guNAnAM grahaH / tatra adhi-gata-nizIthA-''di-zruta-dhAritvam gItA-'rthatvam, "para-cetasAm iGgitA-''dibhirnizcAyakatvam" iti / + evamA-''di-guNaiH prAyazcita-dAnA-'o gurubhaNito jinaiH / eSu AcAravattvA-''di-guNAH, AlocanA-gurorupalakSaNam, tena "zuddhi-dAyakatve sati, gItA-'rthatvaM ca tala-lakSaNaM sampannam" / tena, "pArzva-sthA-''dayo'pi *tad-gurutvena lakSyAH syuH / " ataH prAyaH "uttara-guNa-kalApa-zUnyo hi na zuddhi-karaNa-kSamaH" / itya-'rthaH / + evaM sati, "jaghanyataH evamA''di-guNaH, utkarSataH SaT-triMzadA-''di-guNo, gururbodhyaH" iti tatvam // 49 // atha, AlocanA-''cAryam utsargA-'pavAdAbhyAmA''ha, :AyariyA-''I sa-gacche, saMbhoia, iara, gIya-pAsatthe, / sA-'rUvI, pacchA-kaDa, devaya, paDimA, ariha, siddho // 50 // * + tada-5-gurutvena / mu0 sA- ruuvaa| chA0 mu0 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 gAthA-50]. 6. prAyazcitakAra - prAyazcitadAtA guru saraLatA eTale ke niSkapaTIpaNuM. vagere (gurunA) bIjA guNo paNa samajI levA. temAM gItArthapaNuM eTale abhyAsapUrvaka nizIthasUtra vagere zrutanA-zAstranA dhAraNa kiranAra. anumApakapaNuM - eTale anumAna karavAnI kuzaLatA, eTale ke Igita AkAra vagerethI bIjAnA mananI sthitino nirNaya karavAnI kuzaLatA dharAvanAra. che e vagere guNone dhAraNa karanAra gurune prAyazcitta devAne yogya guru tarIke jinezvara bhagavaMtoe kahyA che. It upara batAvelA guNomAM AcAravALApaNuM vagere guNo AlocanA karavA yogya gurunA upalakSaNa rUpe che, tethI karIne "zuddhi karAvavAnI zakti dhAraNa karavA sAthe gItArthapaNuM jenAmAM hoya, e (A prasaMgamAM) guru che. ema tenuM lakSaNa siddha thAya che." "AthI karIne, pAsatthA vagere paNa A viSayamAM) tenA guru lakSya tarIke ghaTe che. eTale ke uttara guNothI zUnya hoya tevA guru ghaNe bhAge zuddhi karAvavAmAM samartha thaI zakatA nathI." e artha nIkaLe che. # ema hovAthI"jaghanyathI e vagere guNoyukta (guru hovA joIe) utkRSTathI chatrIsa vagere guNo dharAvatA hoya, tene guru samajavA." e tattva che. 49 3 AlocanA ApavA yogya AcAryanI samaja haveutsarga ane apavAde karIne Ape che gAriyA-5s sa-o, saMbhoga, sugara, jaya-paritye . sAvI, pachA-Da, sevA, vaDavA, mArida, siddho 1LA [ ] potAnA gacchanA AcArya vagere, sAMbhogika gacchanA AcArya vagere, bIjA gacchanA AcArya vagere, gItArtha pAsatthA, sArUpika, pazcAttakRta, devatA, pratimA, arihaMta-bhagavaMta ane siddha bhagavaMto (pAse AlocanA karavI)." 50 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 6 - prAyazcitadvAram / AlocanA-gurudvAram / [gAthA-50 "AyariyA0" ti, vyAkhyAsAdhunA zrAdvena vA,- niyamataH prathamam sva-gacche AcAryasya, tada-'-yoge upA-'dhyAyasya, evam pravartinaH, sthavirasya gaNA-'vacchedino vA purataH AlocanIyam / + evam tada-5-bhAve sAmbhogike eka-sAmAcArike gacchA-'ntare AcAryA-''di-krameNa Alocyam / 1 teSAma'-bhAve itarasmin a-sAmbhogike saMvigna-gacche, sa eva krmH| 2 teSAma'pya'-bhAve gItA-'rtha-pArzva-sthasya puraH / tada-'-bhAve gItA-'rtha-sArUpikasya purataH / + tada-'-bhAve gItA-'rtha-pazcAtkRtasya pura Alocyam / atra sArUpikaH-zuklA-'mbaraH, muNDaH, a-baddha-kacchaH, rajo-haraNarahitaH, a-brahma-caryaH a-bhAryaH, bhikSA-grAhI / siddha-putrastu-sa-zikhaH, sa-bhAryaH / pazcAtkRtastu-tyakta-cAritra-veSo gRha-sthaH / tataH, pArzva-sthA-''dera'pi guruvad vandanA-''di-vidhiH kAryaH, vinaya-mUlattvAd dharmasya / + yadi tu pArzva-sthA-''diH svam hIna-puNyaM pazyan na vandanam kArayati, tadA tasya niSadyAmA''racayya, 'praNAma-mAtraM kRtvaa,aalocym| 1. phiTTA-vandanam / [gaNA-'vacchedino vA purata AlocanIyam / =] (noMdhaH ahIM A lakhANa baMdha besatuM jaNAtuM nathI) Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 gAthA-50] 6. prAyazcitakAra - prAyazcitadAtA guru "bAriyA " riA thAkyA 4 1. sAdhue ke zrAvake niyamathI pahelAM to potAnA gacchanA AcArya pAse AlocanA karavI joIe, teno yoga na hoya to, potAnA gacchanA upAdhyAyanI pAse ane e pramANe pravartaka, sthavira athavA gaNAvacchedakanI AgaLa AlocanA karavI joIe. ? 2. teno yoga na hoya to, sAMbhogika eTale eka sAmAcArI dharAvatA bIjA gacchanA AcAryAdikane krame, upara jaNAvyA pramANenI pAse e pramANe AlocanA karavI. 3. teno joga na hoya to, asAMbhogika saMvigna-bIjA gacchamAM e ja krame AlocanA karavI. je 4. teono joga na hoya to, gItArtha pAsasthAnI AgaLa. pa. teno joga na hoya to, gItArtha sArUpikanI AgaLa. je 6. teno joga na hoya to, gItArtha pazcAtuphatanI AgaLa AlocanA karavI. ( ahIM sArUpika e kahevAya ke, dhoLAM vastra pahere, muMDana karAve, kAchaDI rAkhyA vinA nIcenuM vastra chUTuM pahere, rajoharaNa na rAkhe, brahmacArI na hoya, patnIrahita hoya ane bhikSA laI AjIvikA calAvato hoya. ane siddhaputra te kahevAya ke, je zikhA dhAraNa kare ane patnI sahita hoya pazcAtakata te kahevAya, ke je cAritrano-munino veza choDIne gRhastha thaI gayela hoya. che tethI pAsatthA vagerene paNa gurunI peThe vaMdana vagere vidhi karavo. kema ke dharmanuM mULa vinaya che, mATe. che paraMtu jo pAsatkAdika potAne thoDA puNyavALA samajIne vaMdana na karAve, to tene ucita Asana upara sthApita karIne, praNAma mAtra' karIne, tenI pAse AlocanA karavI. 1. phiTTAvaMdana karavuM. aithavA gaNAvacchedaka nI pAse paNa AlocanA karavI.] (noMdhaH ahIM A lakhANa baMdha besatuM jaNAtuM nathI) Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 6 - prAyazcitadvAram / AlocanA-gurudvAram / [gAthA-50 pazcAtkRtasya ca itvara-sAmAyikA-''ropaNam, liGga-pradAnaM ca kRtvA, yathA-vidhi Alocyam / pArzva-sthA-''dInAma'pya'-bhAve yatra rAja-*gRhA-''di-satka-guNa-zIlA-''dau sthAne arhad-gaNa-dharA-''dyaiH 'bahuzo dattaM prAyazcittam yayA devatayA dRSTam, tatra tasyAH samyag-dRSTeH aSTamA-''dyA''rAdhanena pratyakSAyAH puraH Alocyam / / jAtu, sA cyutA, anyA utpannA, tadA mahA-videhA-''dau- arhantaM pRSTvA, prAyazcittaM datte / + tada-'-yoge arhat-pratimAnAm pura Alocyam, __ svayam prAyazcittaM pratipadyate / 1 tAsAma'-yoge pUrvottarA-'bhimukhaH, arhat- siddha-sama'kSa-ma'pi- Alocayet / vyavahAre'pi etada-'rtha-saMvAdI pAThaH spaSTa eva / tad yathA :- "jattheva samma-bhAviAI ceiyAiM pAsejA, kappai se tassaM'tie Aloittae, jAva- paDivajjittae vA / " iti / vidhi-a-vidhi yatra samyaga-bhAvitAni samyag-dRSTibhirbhAvitAni caitya-vandanA-5 yathA-55*gamA-''jJaM kAritAni pratiSThitAni ca vidhivandanA-''di caityAni pazyet, vicAraH / teSAM puraH Alocyam, na tu sarva-pArzva-sthA-''dinizritAnAM a-vidhi-caityAnAm, AjJA-'ti-kramA-''di-doSasambhavAt, anA-''yatanatvAcca / yaduktam haribhadra-sUri-kRta-samyaktva-kulake* rAja-gRhe / +0zaH prAyazcitta-pradAnam / % nA'stIdam-De0pratau / # yathA-''gamam me0 | x etad gAthA-dvayaM-De0-pratau nA'sti / Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-50] 6. prAyazcitadvAra - prAyazcitadAtA guru 107 * prazcAttamAM thoDA vakhatanA sAmAyikano Aropa karIne, ane liMga eTale ke sAdhuveza ApIne, vidhipUrvaka AlocanA karavI. OM 7. pAsasthA vigereno paNa joga na hoya, to rAjagRhI vagere nagaranI bAjunA guNazIla caitya vagere sthAnomAM arihaMta bhagavaMta ane gaNadhara bhagavaMto vageree ghaNI vakhata prAyazcitto ApelAM hoya, te je devatAe joyelAM hoya te sthAne jaIne te samyagdaSTi devatAne aThThama vagere tapathI ArAdhIne, pratyakSa thAya tyAre, tenI pAse AlocanA karavI. kadAca te devatA cyavI gayela hoya, ane tene ThekANe bIjA deva utpanna thayela hoya, to te, mahAvideha kSetra vageremAM birAjamAna zrI arihaMta bhagavAnane pUchIne prAyazcitta Ape. | 8. teno joga na thAya, to arihaMta bhagavAnanI pratimA AgaLa AlocanA karIne, potAnI meLe prAyazcittano svIkAra kare. | 9. teno paNa yoga na hoya to, pUrva athavA uttara dizA tarapha mukha rAkhIne arihaMta bhagavAna ane siddha bhagavAnanI samakSa paNa AlocanA karavI. | A hakIkatane maLato pATha zrI vyavahArasUtramAM spaSTa ja maLe che. te A prakAre che "jyAM samyag bhAvita caityo jovAmAM Ave, tenI AgaLa AlocanA karavAnuM tene kalpe che, ane prAyazcittano paNa svIkAra karavA sudhInuM sarva kalpe che." "jyAM samyag bhAvita eTale samyak dRSTi AtmAoe bhAvita eTale AgamanI barAbara AjJA pramANe karAvelA ane pratiSThA karAvelA vidhipUrvakanA caityo (pratimAjI) jovAmAM Ave, teonI AgaLa AlocanA karavI. paraMtu sarva-pAsasthA vagerenA adhikAramAM hoya, evA avidhi caityonI (pratimAjI) AgaLa jaI, AlocanA na karavI. kema ke tema karavAthI AjJAnuM ullaMghana vagere doSo lAge che, kAraNa ke, tevA caityo (pratimAjI) anAyatana rUpa hoya che. zrI haribhadrasUriSkRta samyaktvakulaka graMthamAM kahyuM che ke Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 6 - prAyazcitadvAram / AlocanA-gurudvAram / [ gAthA-50 "ahigAriNo a-saDDo vAvaNNa-ku-magga-ku-mai-rahio vA / teNaM kAraiyavvaM jiNa-bhavaNaM, vaMdaNijamiNaM // 14 // NipphAviUNaM evaM jiNa-bhuvaNaM, suMdaraM tahiM bimbam / vihi-kAriaM ca vihiA su- paiTThA sAhuNo maNNA // 15 // vyavahAra-bhASye'pi"Agama-vihiNA kAriya su-guruvaese su-sAvagehiM ca / NAya-'jiya-vitteNaM, taM Aya yaNaM jiNA biMti // 19 // saNNANa-caraNa-daMsaNa-pamukka-sAhUhiM jA prighiyaa| tAo jiNa-paDimAo aNA-''yayaNaM huMti juttIe // 20 // jiNa-bimbama'NA-''yayaNaM ku-sAhu-para-taMtatayA samuddiDhe / diTuM-'to jiNa-paDimA boDiya-liMgA-''iyANa iha // 21 // aNA-''yayaNaM puNa NANa-daMsaNa-caraNa-guNa-ghAyaNaM ThANaM / mukkha-'tthi-su-dhammi-jaNa-vajaNijaM vi-suddha-bhAveNa // 22 // 'puSTA-''lambane "tu- tada'pi vandanIyameva / yaduktam- bRhadbhASye 2. mantra-nyAsa-rUpA / 3. mAnyA / 4. samyaktvA-''di-poSakam / [samyaktva-poSakam De0] / 5. mithyAtva-poSakam / De0 / 6. a-vidhya-'numodanayA mithyAtva-hetuH / 7. [zraddhA-bhaGgA-''di-kAraNe / A0] / * tu-zraddhA-bhaGgA-''di-kAraNa-vazAt tada'pi vandanIyameva / / Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-50] 6. prAyazcitakAra - prAyazcitadAtA guru 108 "azaTha (nikhAlasa), avyavasthita, dharmamArga-kumArga ane ku-buddhithI rahita, evo je adhikArI hoya teNe jinamaMdira karAvavuM joie. ane te maMdira vaMdana karavA yogya hoya che. 14 ane e prakAre jina maMdira taiyAra karAvIne ane temAM vidhipUrvaka karAvelA suMdara jina pratimAjInI sAdhupuruSone mAnya sArI rIte pratiSThA karAvavI joIe." 15 zrI vyavahArabhASyamAM paNa kahyuM che ke "nyAyathI meLavelA dhanathI su-zrAvakoe sadgurunA upadezapUrvaka zrI AgamamAM kahelA vidhithI karAvela (jina maMdira) hoya, tene jinezvara bhagavaMto Ayatana" kahe che. "je pratimAo uttama jJAna, cAritra ane darzanathI rahita sAdhuonA AzrayamAM hoya, te jina pratimAjIo yuktithI samajAya che ke, anAyatana hoya che." 20 "jinezvara bhagavAnanA je pratimAjI ku-sAdhuonI parataMtratAmAM hoya, tene anAyatana kaheluM che ahIM daSTAMta tarIke-digaMbara vagerenA pratimAjIne kahI zakAya." 21 ane anAyatana, jJAnadarzana cAritra guNono ghAta karanAruM sthAna hoya che. ane te mokSArthI ane uttama dhArmika puruSoe vizuddha bhAve karIne varjana karavA yogya che." 22 'mahattvanA kAraNe to, te paNa vaMdana karavAne lAyaka hoya che. zrI bRhat bhASyamAM kahyuM che ke 2. maMtronA nyAsa rUpaka sthApanA karavI. 3. mAnya rAkhavI. 4. samyakta Adi guNone poSaNa ApanAra. simyaktane poSaNa ApanAra.] 30) 5. mithyAtvane poSaNa ApanAra 30) 6. avidhinI anumodanAe karIne mithyAtvanA kAraNa rUpa thAya. 7. zriddhAdikano bhaMga thavAno prasaMga AvI jAya, to tene kAraNe] (Ao) Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 6 - prAyazcitadvAram / AlocanA-gurudvAram / [ gAthA-50 a-sai vihi-ceiyammi, saddha-bhaMgA-''i-kAraNaM NAUM / vaccaMti tattha muNiNo, No muNiNo je a-gIya-'tthA // 'ata eva "bho ! bho piyaM-cae, jai'vi- jiNA ''lae, taha'vi- sA-5 vajamiNaM" ityA-''di mahA-nizItha paJcamA-'dhyayana-vacanAt, zilA 2.287 patre paGkti 3] su-vihitA-'graNI kuvalaya-prabha-sUriNA' caityoddhAra-vidhAnopadezaH na dattaH, "a-vidhi-rUpa-mithyAtva-vRddhayA-''patteH, iti / 8. [vidhi-siddhA-'ntokta-kramaH / A0] / "rAtrau na nandirna bali-pratiSThe, na majjanaM, na bhramaNaM rathasya / na strI-pravezo, na ca lAsya lIlA, sAdhu-pravezo na tada'tra caitye" / / 1 / / na ca yatra caitye / A0] "pAntha-zramaNa-strINAM nivAso na bhojanA-''dirna, tada'tra caitye / [?]" ityA-''di, dravyataH a-vidhi-rUpANi yatra na, tad vidhicaityam / yatra- laukika-deva-gRhavat na, tad vidhi-caityam / [*laukika devagRhavat / me0] / 9. [pArzva-sthA''di-caityavAsi-parigRhitatvAt, a-vidhi-grastatvAcca, mUlottara-guNA ''rAdhana-bAdhakam / A0] / 10. te tu abhiggahiya micchadiTThINo davva-liMgiNo / " tti mahAnizIthe tti / 11. iti dravya-bhAvataH- a-vidhi-caityaM darzitam / [caitya-vAsi-parigRhita-caityatvAt, "te tu abhiggahiya-miccha-ddiTThINo davva-liMgiNo / " ti" mahA-nizIthe / De0 / vidhi-siddhA-'ntokta-kramaH / "rAtrI na nandi na0" iti-sva-rUpaH, tad-viparIto'-vidhi tena yuktama-'-vidhi-caityam / "te tu abhiggahiya-miccha-ddiTThINo davva-liMgiNo / " tti mahA0 De0 ] [ iti- dravya-bhAvataH a-vidhi-caityaM darzitam / A0] / + ata eva- "bho ! piyevae0 De0 / * laukika-deva-gRhe tu evam- a-sammajasampravartate chA0 A0 x nizItha- vacanAt De0 / Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-50] 6. prAyazcitadvAra - prAyazcitadAtA guru 109 zraddhAno bhaMga thAya," vagere kAraNo dhyAnamAM laIne vidhipUrvakanuM caitya na hoya, to tyAM paNa (gItAtha)muni mahArAjAo jAya che, paraMtu je agItArtha munio hoya, te na jAya." eTalA ja mATe- "he priya vAdI ! jo ke e jinAlayo to che, to paNa e sAvadya che." ityAdi zrI mahAnizItha sUtranA pAMcamA adhyayananA vacanathI paNa siddha thAya che. avidhi' rUpa mithyAtvanI vRddhi thavAnuM kAraNa jANIne, suvihita munionA agresara zrI kuvalayaprabha' AcArya mahArAjazrIe caityano uddhAra karavAno upadeza Apyo nahIM. 8. vidhi=siddhAtamAM kahelo krama. (A0) rAtrimAM=daherAsaramAM-naMdI eTale stuti na karAya, balinuM-naivedhanuM-balidAna na karAya. pratiSThA na karAya. snAna na karAya. rathayAtrA na karAya, strIno praveza na karAya, nRtya na karAya, ane sAdhuno praveza na karAya. mATe A caityamAM musAphara, sAdhu ane strIno nivAsa na karAya. ane bhojana vagere paNa na karAya. e vagere rIte, dravyathI-avidhinA karyAM jyAM na karI zakAya. tenuM nAma vidhi caitya che. jemAM laukika deva maMdiranI mAphaka tevuM kAMI paNa na karI zakAya, te vidhi caitya che. 9. [pAsasthA vigerenA ane caityavAsI vagerenA tAbAmAM hoya, te vidhi caitya nathI. kema ke te avidhithI gherAyela hoya che. tethI mUla ArAdhanA ane uttara ArAdhanAmAM bAdhaka thAya tevA hoya che. Ao] 10. te dravya liMgio to AbhigrAhika mithyASTio hoya che." e pramANe zrI mahAnizItha sUtramAM kahyuM che. 11. e prakAre dravyathI ane bhAvathI avidhi caitya batAvyuM. caiityavAsInA kabajAnuM daherAsara hovAthI te avidhi caitya che. kema ke zrI mahAnizItha sUtramAM kahyuM che, ke dravya liMgiyo to Abhigrahika mithyAdeSTio hoya che. (30) vidhi-siddhAMtamAM kahelo krama. te "rAtrimAM naMdI' vagere na karAya." te zlokamAM kahyA pramANe samajavo. tethI virUddha vartavuM, tenuM nAma avidhi. tethI, "te avidhi caitya hoya che." ema kahevuM yogya che. "te dravya liMgio to Abhigrahika mithyAdeSTio hoya che." te prakAre zrI mahAnizItha sUtramAM kahyuM che. Dio) [e prakAre dravyathI ane bhAvathI avidhi caitya batAvyuM. A0]. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 6 - prAyazcitadvAram / AlocanA-gurudvAram / [ gAthA-50 sAmprataM tu- "jItena anya-tIrthIya-jyotiSkA-'dhyayanavat, "samyaktva-prakaraNa- darzana-zuddhi-prakaraNA-''ya-'nusAreNa dezato'-vidhi-caityama'pi utsargataH vandanIyatA-''ditayA a-zaTha-gItA-'rthaH pratipannam, jItasya ca paryuSaNA-caturthyA-''divat yAvat- jinA-''jJAviccheda-nirAsA-'rtham zrutA'nusAreNa nyUnA-'dhikatayA gItA'rtha-kRta-13maryAdA-rUpatvAt / atra, vizeSaH- SaTa-triMzaj14 jalpato bodhyaH / " iti-dik / kiM ca, atra pArzva-sthA-''dInAma'pi gItA-'rthAnAmeva puraH Alocyam, na tu saMvignasyA'pi a-gItA-'rthasya puraH / yataH, +"a-ggIo Navi jANai sohiM ca Narassa dei UNa-'hiyaM, / to appANaM AloagaM ca pADei saMsAre // // 12. [davvA-''I cintiUNaM, saMghayaNA-''INaM hANimA''sajja / pAyacchittaM jIaM, rUDhaM vA jaM jahiM gacche / pravacana sA0 (roddhAre) De0 mu0] / 13. a-saDhA-''iNNa-'-vajjaM0" kalpa-bhASyA-''dau [a-saDhA-''iNNa0 sA ca bhASyA-''dau De0 A0] / 14. [ayaM hi gItArthanizrayohanIyaH] / 15. [a-gIto nA'pi jAnAti zodhiM caraNasya, dadAti nyUnA'-dhikam / tasmAdA''tmAnamA''locakaM ca pAtayati saMsAre / ] + a-ggIya u / * kRta-sAmAnya-maryAdA0 De0 / Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-50] 6. prAyazcitadvAra - prAyazcitadAtA guru 110 te hAlamAM to, chatavyavahArane AdhAre bIjA darzananA jyotiSu zAstra jema bhaNAya che, tema ja sa rva prakaraNa, darzana zuddhi prakaraNa vagere graMthone AdhAre, kAMIka aMzamAM avidhi caitya hoya, te paNa (darzana karavAnA) utsarga niyamavALA dvArA "vaMdana karavA yogya che." vagere rIte azaTha gItArtha puruSoe svIkArela che. jItakalpa paNa, paryuSaNAnI cotha vagerenI peThe, jinezvara bhagavAnanI AjJAno viccheda na thAya mATe, mRta vyavahAranI apekSAe ochovatto hovA chatAM paNa, gItArtha puruSoe karelI maryAdA rUpa to che ja. (jIta vyavahAra paNa zAstrano AdhAra laIne AduM-pA karIne eTale ke ochAvattA pheraphAra sAthe gItArtha puruSoe karelI maryAdA rUpa hoya che. jema paryuSaNA mahAparvanI cotha vagere. ema karavAno hetu jinezvara bhagavAnanI AjJA tUTavAno bhaya rokavA mATe hoya che. eTale jIta vyavahAra paNa AjJAnA pAlananuM sAdhana che, ane temAM zAstrano ane tenA Azayano AdhAra levAto hoya che, ane tenI maryAdA gItArtha puruSo nakkI karI zake che.) A viSayamAM kSatrizawlpamAMthI vizeSa samajI levuM. ahIM to A dizA mAtra jaNAvela che. je ahIM vizeSa e samajavAnuM che, ke pAsatthA vagere paNa gItArthanI pAse ja AlocanA karavI. paraMtu gItArtha na hoya tevA verAgI-saMvigna-muni AgaLa paNa AlocanA na karavI. kahevAmAM AvyuM che ke- [ a-gItArtha cAritranI zuddhine samajatA nathI. tethI ochuM-vatuM (prAyazcitta) ApI de, tethI te potAne ane Alocakane saMsAramAM pADe che." 12. jIta kalpa karIne ['dravyAdikano vicAra karIne tathA saMghayaNa vigerenI hAnine dhyAnamAM laIne, jItanI. apekSAe prAyazcitta ApavuM. athavA je gacchamAM je prakAre rUDha hoya, te prakAre ApavuM." ema pravacana sArodvAramAM kahyuM che. Deo ane muo 13. azaTha vageree AcareluM hoya vagere bhASyAdikamAM kahyuM che. De. Ao] 14. uSatrizatu jalpa graMtha meLavIne temAMthI jANavuM]. 15. TippaNIno artha mULa artha pramANe ja samajavo. % ['samyakta prakaraNa' ane 'darzana zuddhi prakaraNa' A banneya nAma eka ja graMthanAM che, Ama baneya nAma judAM prayojavAnuM kAraNa bRhadravRttiyukta graMtha "samyakta prakaraNa'nA nAme oLakhAya che. ane laghutRttiyukta graMtha 'darzanazuddhi prakaraNa'nA nAme oLakhAya che, e hovuM joIe tema lAge che. saMpA.] Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 6 - prAyazcitadvAram / AlocanA-kramadvAram / [gAthA-51-52 ata eva, gItA-'rthasya durlabhatve kAlata:- dvAdaza-varSANi, kSetrataH- sapta-yojana-zatAni, tad-gaveSaNA Agame zrUyate / + evam AlocanA-pariNato'pi __ samA''rAdhako bhavati, niHzalyatvAt / yataH, 16AloyaNA-pariNao sammaM saMpaDhio guru sagAse / jai antarA'vi kAlaM karija, ArAhao taha'vi // // ataH, pratikramaNe'pi "pUrvam vi-zuddhi mUlam bhAvA-''locanaiva pravartate / " ___ itya'pi siddham // 50 // atha, AlocanA-krama-dvAraM prakAzayati, :duviheNa-'NulomeNaM, A-sevaNa-viyaDaNA-'bhihANeNaM / A-sevaNA-'NulomaM jaM jaha A-seviaM, viaDe // 51 // AloyaNA- 'NulomaM guruga-'varAhe u pacchAo viaDe / paNagA-''iNA kameNaM jaha jaha pacchitta-vuDDI u // 52 // [paJcAzaka-15, gAthA,-16-17] "duviheNa" / iti "AloyaNA0" / iti, vyAkhyA"dvi-prakAreNa Anu-lomyena krameNa AlocanAM dadAti / " itya-'rthaH / tatra tad A-sevanA-'nu-lomyaM syAd, 16. [AlocanA-pariNataH samyaka samprasthito guru-sakAze / yadi antare'pi kAlaM kuryAt, ArAdhakastathA'pi // // ] / Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 1 gAthA-51-52] 6. prAyazcitadAra - AlocanAno krama eTalA ja mATe "gItArtha maLavAmAM muzkelI hoya, ane na maLI zake, tokALathI bAra varSa ane kSetrathI sAtaso yojana sudhI, tenI eTale ke gItArthanI zodha karavI." ema AgamamAM sAMbhaLavAmAM Ave che. che Ama hovAthI AlocanA karavAnA bhAva rAkhanAra ArAdhaka banI rahe che. kema ke (bhAva rAkhanAra hovAthI te) zalyarahita hoya che. kahyuM che ke- [ ]. 16"AlocanA karavAnA pariNAmavALo AtmA guru pAse AlocanA karavA mATe jato hoya, tevAmAM kadAca vacce kALadharma paNa pAmI jAya, to paNa te ArAdhaka che." eTalA ja mATe, zrI pratikramaNa sUtramAM kahyuM che"vizuddhinA mULarUpa bhAvapUrvakanI AlocanA pahelAM zarU thAya che." ema paNa sAbita thAya che. 50 je have AlocanAnA kramanA dvAranuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che, suviM-Sytone, mA-sevaU-viDar-sfmahApo ! mA-sevA-Sytone gaM garamA-vi, vigaDe che? AloyaNA-'NulomaM guruga-'varAhe u pacchAo viaDe / paNagA-''iNA kameNaM jaha jaha pacchitta-vuTTI u // 52 // paMcAzaka-15. gA.-16-17] be prakAranA anulomano krama che. A-sevanA-vikaTanAnuM kathana karIne eTale ke je je rIte A-sevana karyuM hoya, te te rIte pragaTa karavuM, te A-sevanAnuloma." 51 "ane AlocanAnulomapaNuM-moTA aparAdhamAM pAchaLathI pragaTa karAya, jethI karIne pAMca vagerenA krame jema jema prAyazcittanI vRddhi hoya, tema pragaTa karAya." para videkha" "mAnoyA" ti | zALA $ "be prakAranA AnulomyanA krame karIne AlocanA Ape che." e artha thAya che. temAM 1. A-sevanAnulomya e thAya che ke16. TippaNIno artha mULa artha pramANe ja samajavo. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 6 - prAyazcitadvAram / samyag-dvAram / [ gAthA-53 1 yad yena krameNa A-sevitam vikaTayet-prakAzayet AlocakaH / 12 punaH, tad AlocanA-''nu-lomyam, yad pazcAt-laghva-'parAdhA-'na-'ntaram, gurukA-'parAdhAn vikaTayet-Alocayet / "katham ?" ityA''ha, : "paNagA0" iti / paJcaka-dazaka-prabhRtinA krameNa prAyazcitta-vRddhiH yathA syAt, tathA vikaTayet prakRtam / "laghAva'ticAre-paJcakaM nAma prAyazcittam, guruke tu-dazakam, gurutare tu paJca-dazam," ityevamA''dIni / gItA--'-gItA- atra, 'rthayoH krama-bhedaH / gItA-'rthaH AlocanA-'nu-lomyenaiva Alocayati, kAraNaM tu, gItA-'rtha-gamyam / itarastu A-sevanA-'nu-lomyena, AlocanA-'nu-lomyA'na'bhijJatvAt, *tasya ca evameva aticArANAm su-smaratvam, iti // 51 // 52 // samyaga-dvAram vivRNoti, :taha, 'AuTTia, dappa-ppamAya', kappA, tahAya jynnaae| "kaje, saMbhama-heuM, jaha-TThiaM savamA ''loe // 53 // [paJcAzaka-15-gAthA; 18] "taha AuTTia0" iti, vyAkhyA __ * tasya ca atra kAraNama'ticArANAm De0 1 + uTThIya De0 / x pamAyao kappao va chA0 / % kajje vA jayaNAe De0 / Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-53] 6. prAyazcitadvAra - samyak dvAra 112 je (doSa) jevA (krame) sevavAmAM Avelo hoya, tene te krame AlocanA karanAra pragaTa kare che, te A-sevanA prakaTa karavAno Anulomya krama che. 2. ane AlocanAnulomya te che ke nAnA aparAdhone pachI, ane moTA aparAdhone (pahelAM) pragaTa kare=Aloce. "zI rIte ?'' te jaNAve che- "nA" kRti paMca-zaja vagerenA krame je rIte prAyazcittanI vRddhi thAya, te rIte cAlu vastune pragaTa kare. | ahIM "nAno aticAra lAgyo hoya, to paMcaka nAmanuM prAyazcitta lAge che. ane moTo aparAdha karyo hoya, to dazaka nAmanuM prAyazcitta lAge che ane tethI moTA aparAdha hoya, to paMcadazaka (paMdara) nAmanuM prAyazcitta lAge che." e vagere samajI levA. OM ahIM samajavAnuM e che ke "gItArtha hoya te AlocanAnA Anulompe karIne AlocanA kare che. "tenuM kAraNa ?" "te [kramane] gItArtho jANatA hoya che." ane AlocanA karanArA bIjA AtmAo to A-sevanAnA AnulomyanA krame karIne AlocanA kare che. kema ke te AlocanAnA anulomanA kramane jANatA nathI hotA. ane tevA AtmAone, e ja rIte, aticAro barAbara yAda AvatA hoya che. 51, 52. have, samyak dvAranuM vivaraNa karavAmAM Ave che, tapha, AdRiga, tapa-mAya, ppA, taddAya nayaLA! | vo, saMmama-re, naha-durga satvamA nopu // 13 // [paMcAzaka-15. gA.-18] "tyAra pachI AkuTTikA, darpa, pramAda, kalpa, yatanA, kArya, gabharATano prasaMga, ane e sarva jema hoya, tema AlocanA kare." ''tanna, AdRiga' tti vyArA Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 * 6 - prAyazcitadvAram / samyag-dvAram / | tathA-zabdaH-yathA-krame / AkuTTikA- 'upetya karaNam, 17 darpaH- valganA - SS diH, 1 pramAdaH - madyA - SsdiH, smRti-bhraMzA ''dirvA, X ebhyaH / 1 tathA kalpato vA-a- zivA - SS di- puSTa - SSlambanato vA, * kalpazca yatanA-''di-viSayaH / ityata Aha :- yatanayA-yathA-zakti saMyama - rakSA-rUpa *-dhiyA, 1 kArye - saGghA - SS di-prayojane, tathA, sambhrama 1. samutkaNThya, / [utsAha-pUrvA pravRttiH ] * anumodanA- pUrvA pravRttiH / "pradIpanakA-''dau a-yatanayA ana-'pekSita- 'saMyama-rakSayA ca yad A-sevitam, "tad" iti gamyam / 1 yathA-sthitam 2. sAretara - vibhAgatayA 3. sarvamA''locayet gurubhyaH nivedayet vi-zuddhi-kAmaH, na tu lajjA - SS dinA kiJcid gopayati, niHzalyatvena ArAdhakatvAt / yataH, 'lajjA - SSS - gAraveNa bahu-ssua-maeNa vA vi dudhariyaM / jo Na kahei guruNaM, Na hu so ArAhago bhaNio // 1 // [ [ gAthA - 53 [ lajjA - SS di- gAraveNa bahu- zruta-madena vA'pi duzcaritam / yo na kathayati gurubhyaH na khalu sa ArAdhakaH bhaNitaH // ] / rakSA- rUpayA mu0 / A. prato nA'sti + anumodanA - pUrvikA pravRttiH / A0 / Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-53] 6. prAyazcitadvAra - samyagu dvAra 113 che tathA zabda dvAranA cAlu kramanI sUcanA kare che, AphrikA sAme cAlIne' (jANI joIne doSa) karavo, je darpa valgaNa, garva vagere (abhimAnathI) je pramAda-madya vagere (dArU)thI athavA bhulAI javuM, vagere, e (traNeya)thI (doSa-aticAra-sevAyo hoya). che tathA, athavA kalpathI=mahA upadrava vagere khAsa kAraNane lIdhe (doSa sevAyo hoya), kalpa=AcAra yatanA vagerene lagato hoya che. mATe, kahe che, ke yatanAe karIne-saMyamanI yathAzakti rakSA karavArUpa yatanAnI buddhie karIne, je kArya prasaMge=zrI saMghanA khAsa kAmano koI prasaMga Ubho thayo hoya, tyAre 2 saMbhramanuM kAraNa hoya=Aga vagere lAgI hoya ane te vakhate yatanA vinA ane saMyamanA rakSaNanI apekSA rAkhyA vinA, je doSa sevAI gayelA hoya, te doSa ahIM samajavA. vizuddhinI icchAvALo je prakAre banyuM hoya, te prakAre badhI AlocanA kare guru mahArAjane nivedana kare. paraMtulajjAdikathI kaMI paNa chupAve nahi. kema ke zalyarahitapaNe thaIne, ArAdhanA karavAnI icchAvALo ArAdhaka hoya che. kahyuM che ke lAdika kAraNe, (ane ?) gArave karIne ane bahu zAstronA jJAnanA made karIne, je potAnuM) duzcAritra guru mahArAjane kaheto nathI, tene ArAdhaka kahyo nathI." 1. khUba jAgRta thaIne icchApUrvaka [utsAhapUrvaka pravRtti) anumodanA pUrvakanI pravRtti Ave 2. sArA-khoTAnA vivekapUrvaka 3. TippaNIno artha mULa artha pramANe samajavo. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 6 - prAyazcitadvAram / dravyAdi-zuddhiH / [gAthA-54-55 "gAraveNa0 ti0- rasA-''di-gArava-pratibaddhatvena __ tapo'-cikIrSutayA / " itya-'rthaH // 53 // atha, dravyA-''di-zuddhi-phalamA''ha, :dabbA-''Isu' suhesu deyA AloyaNA, jao tesu / *huMti suha-bhAva-vuDDI, pAeNa su-sahAo suha-heceM // 54 // [paJcAzaka-15-gAthA;19] atha, dravyA-''di-zuddhim vivRNvannA''ha, :davve-khIra-dumA-''I, jiNa-bhavaNA-''I a huMti-khittammi, / puNNa-tihI-pabhiI-kAle, subhopayogA'-''i-bhAve su // 55 // __ [paJcAzaka-15-gAthA;-20] 1. dravya-zuddhiH / "dabe0" iti, vyAkhyA-sugamA / navaram2. kSetra-zuddhiH / kSIra-drumaH-nyagrodhA-''diH, Adi-zabdAt-a-zoka-campaka-saha-kArA-''di-grahaH, jina-bhavanA-''diH Adi-zabdAt-anyada'pi zubha-kSetram, Aha, :ucchu-vaNe sAli-vaNe ceiya-hare ceva hoi khittammi, / gaMbhIra sA-'Nu-NAe, payAhiNA-''vattae udage. // 1 // [paJcAzaka-15-20 TIkA 1. dravyA-''diSu zubheSu- deyA''locanA, yataH, teSu zubha-bhAva-vRddhiH prAyeNa bhavati / sukhAH-sukha-hetavaH / athavA, prAyeNa- zubha-bhAva-hetavaH / [paJcAzaka-15-19 vRttiH] / / hoti mu0 + 0''dI ya De0 / x bhAve u De0 | % 0 vattaU De0 / * udage ya chA0 / Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 gAthA-pa4-55] 6. prAyazcitadAra - dravyAdinI zuddhi gArava=rasAdi gAravane adhIna thaIne tapa karavAnI icchA na rAkhanAra hovAthI." e artha che. pa3 je have dravyAdinI zuddhinuM phaLa jaNAve che dabbA-''Isu' suhesu deyA AloyaNA, jao tesu / hu~ti suha-bhAva-vuTI, pAeNa su-sahAo suha-heuM // 54 // paMcAzaka-15. gA.-19] "zubha dravyAdi hoya tyAre AlocanA devI. kema ke te zubha hoya tyAre zubha bhAvanI vRddhi thAya che. ghaNuM karIne zubhanI sahAya zubhanuM kAraNa bane che." 54 je have dravyAdi zuddhinuM vivaraNa karavAmAM Ave che -vIra-Tuma-ss, niba-va-ss ma AMtithimi. puNa-tidI-mANe, sumo yo -siz-mAve11al [paMcAzaka-15. gA.-20] dravyamAM-dudhavALAM jhADa vagere. kSetramAM-jinabhavana vagere. kALamAM-zubha tithi vagere. ane bhAvamAM-zubha upayoga vagere jANavA. papa "" tti | cAkyAsugama che. paraMtu, dudhavALAM jhADa=vaDa vagere. Adi zabdathI azoka, caMpo, AMbo vagere samajI levAM. jina bhavana vagereAdi zabdathI bIjA paNa zubha kSetra samajI levAM. kahevAmAM AvyuM che ke "zeraDInuM vana, cokhAnuM vana, cetyaghara-jaina daherAsara, jenI AjubAju gaMbhIra zabdo thatA hoya, ane pANImAM jamaNI bAju Avata thatA hoya, tevA zubha kSetramAM (AlocanA devI.)" 1. A TippaNIno artha 54 mI gAthAnA artha mujaba jANavo. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 6 - prAyazcitadvAram / gurusAkSikI aalocnaa| [gAthA-56 3. kaal-shuddhiH| 1@pUrNA-prabhRti-tithiH- kAle' / "riktA-SaSThI-tithau niyamAt na AlocanA / " iti, 4. bhaav-shuddhiH| zubhopayogA-''di" iti atra Adi-zabdAt nimitta-zAstra-gata-zubha-bhAva-parigrahaH evam "tad-vidhinA guru-sAkSikayaiva zuddhiHkAryA / " iti-paramA-'rthaH // 55|| vipakSe- doSamA''ha, :AloyaNaM ca dAuM saI vi aNNe taha'ppaNo dAuM / je vi hu karaMti sohiM, te vi sa-sallA viNiddiThA // 56 // "Aloya0" iti, vyaakhyaa| AlocanA paraH * "satya'pi AlocanA-''cArya sva-buddhayA zuddhau kRtAyAma'pi, puraH kartavyA / sa-zalyatA svasminneva vartate," itya'rthaH / etena "para-sad-bhAve parasyaiva puraH tAM' yacchan zuddhayati" iti siddham / yadA''ha, :"chattIsa-guNa-saMpannA-''gaeNa teNaM avassa kAyavvA / para-sakkhiyA visohI suTu vavahAra-kusaleNa // 1 // [ ] 1 parA-5-bhAve tu Atmano'pi AlocanAM yacchan zuddhayati, kevalam "siddhAn sA-'kSI kRtya" iti / - 1. ArdrA zaniM ca muktvA, vArA grAhyAH / upalakSaNataH- AraM zani ca muktvA, vArA grAhyAH A0 / 2. "tIkSNona-mizrANi vihAya bhAni" 1. tAm AlocanAm 2. [SaT-triMzad-guNa-sampannA-''gatena tenA-'vazyaM kartavyA / para-sAkSikA vi-zodhiH suSTu vyavahAra kuzalena / / 1 / / ] / @ pUrNA-tithi-prabhUtiH De0 / Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 gAthA-56] 6. prAyazcitadAra - gurUsAkSIe AlocanA # pUrNA vagere tithinA kALamAM"kSaya tithie ane chaThTha tithie AlocanA na ja devI." zubha upayoga vagere-bhAvomAM ahIM, Adi zabdathI nimitta zAstramAM kahelA zubha bhAvo jANI levA. 4 paramArtha e che kee pramANe- "tenA vidhipUrvakanI gurunI sAkSIe ja zuddhi karavI." papa che jo tema karavAmAM na Ave, to doSa batAve che - AloyaNaM ca dAuM saI vi aNNe taha'ppaNo dAuM / je vi hu karaMti sohiM, te vi sa-sallA viNihiTThA // 56 // "(guru vagere) bIjA AlocanA ApanAra hovA chatAM, je potAne AlocanA ApIne zuddhi kare che, teone zalyasahita hovAnA jaNAvyA che." pada "mAnIyapaM." tti . vyAyA AlocanAnA AcArya hovA chatAM, potAnI buddhithI potAnI zuddhi karI levAmAM paNa "potAne viSe potAne kaMIka khaTake che, eTale ke potAnA manamAM kaMIka zalya che," ema samajAya che. tethI nakkI ema thAya che, ke "bIjAnI vidyamAnatA hoya, tyAre bIjAnI ja pAse AlocanA Ape, to ja te zuddha thAya che." kahyuM che ke "chatrIsa guNathI yukta gurumahArAja AvelA hoya, tenI AgaLa-zuddha vyavahAramAM kuzaLa AtmAe vizuddhi bIjAnI sAkSIe avazya karavI joIe." - bIjA na ja hoya, to pote potAne AlocanA Ape, to paNa zuddha thavAya che. paraMtu "te vakhate zrI siddha bhagavaMtone sAkSI karIne pote potAne AlocanA Ape)." 1. AdrA nakSatra ane zanivAra sivAya bAkInA vAra levA. upalakSaNathI- maMgaLavAra ane zanivAra choDIne bAkInA vAra levA. Ao 2. tiSNa, ugra ane mizra e nakSatra choDIne 1. tene = AlocanAne 2. TippaNIno artha mULamAM kahela mujaba jANavo. Jain Mucation International Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 6 - prAyazcitadvAram / gurusAkSikI AlocanA / [gAthA-56 na ca atra "bhAvA-''locanayeva vizuddhi-sambhave, gurvA''di-sA-'kSikA sA vyarthA / " iti vAcyam / tat sA-'kSikatve dharma-pratipattau vizeSa-guNotkarSa-lAbhAt / yadA''hu: zrAvaka-prajJaptau haribhadra-sUri-pAdAH, :saMtammi vi pariNAmi guru-pavajaNammi esa guNo / daDhayA, ANA-karaNaM, kamma-khaovasama-buDhI a|| [ ] guru-sA-'kSikatve hi AlocanA-pariNAmasya dRDhatA bhavati, __ zaGkA-'panodena viziSTa-nirNayollAsAt, "guru -sakkhio* dhammo / " iti vacanAt / jinA-''jJA-''rAdhanam utsAhA-'nukUla- gurUpadezodbhUta-zubhA-''zayAt adhikaH kSayopazamaH, tasmAca 'adhikA-''jJA-pratipattiH," ityA''-di-guNAH / guroH parama-mahattA / evaM ca anye'pi niyamAH prAyaH guru-sA-'kSikAH "svIkAryAH / yataH, zatrunaya-mAhA-''tmye- 0 dvitIya-sarge, :kriyAH sarvA pravartante gurau sA-'kSiNi, nA'nyathA / cakSuSmAna'pi no pazyed vastu, ced bhAskaro na hi // [ // 614 // 3. [satya'pi pariNAme guru-pravrAjane eva guNAH / dRDhatA, AjJA-karaNaM, karma-kSayopazama-vRddhizca // ] / 4. [guru-sAkSiko dharmaH / ] / 5. tatra- utsAha-vardhakatvAt / evam sUkSmA-'-vidhi-doSa-nivAraNAt / * sakkhio hu De0 | + adhikA pratipattiH De0 / x svIkAryA, ata eva- pratikramaNe- De0 / - Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-56 ] 6. prAyazcitadvAra -- gurusAkSIe AlocanA * ahi koI ema kahe ke "potAnA bhAvathI AlocanA karavAthI ja vizuddhino saMbhava hoya che. tethI guru vagerenI sAkSImAM te AlocanA devI nakAmI che." ema na kahevuM. teonI sAkSIpUrvaka dharmanI pratipatti eTale sevA karavAmAM-AcaraNa karavAmAM bahu ja moTA guNono lAbha thAya che. zrI zrAvakaprajJaptimAM pUjya zrI haribhadrasUri mahArAjAe kahyuM che ke- 3.. "(zubha) pariNAma hovA chatAM, paNa guru pAse jaIne AlocanA ApavAmAM nIce pramANenA A guNo thAya che deDhatA, AjJAnuM pAlana, ane karmanA kSayopakSanamAM vadhAro thAya che." gurunI sAkSImAM ja AlocanAnA pariNAmamAM dRDhatA thAya che, kema ke zaMkA dUra thavAthI viziSTa nirNaya karavAno ullAsa jAge che. kema ke zAstramAM kahyuM che ke- ''guru - savizvano dhammo '' "dharma, gurudra mahArAjanI sAkSImAM karavAno hoya che." jinezvara bhagavaMtanI AjJAnuM ArAdhana thAya che. utsAha vadhAre evA guru mahArAjanA upadezathI zubhAzaya thavAthI kSayopazamamAM vadhAro thAya che. ane tethI AjJAnuM paNa adhika pAlana thAya che." e vagere phAyadA maLe che. 116 | e prakAre-bIjA niyamo paNa ghaNe bhAge (jema bane tema) guru mahArAjanI sAkSIe ja svIkAravA joie. 5 zrI zatruMjayamAhAtmyanA bIjA sargamAM kahyuM che ke "gurunI sAkSImAM badhI kriyAo karAya che. te sivAya na karI zakAya. kema ke, jo sUrya na hoya to, dekhato mANasa paNa AMkho chatAM (aMdhArAmAM) padArtha joI zakato nathI." 3. TippaNIno artha mULamAM kahela artha mujaba jANavo. 4. gurunI sAkSie karAya, teja dharma. 5. temAM utsAha vadhato hovAthI, e prakAre sUkSma avidhi doSanuM nivAraNa karavAmAM AvatuM hovAthI. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaza 2. AlhAda-jana ktaa| 117 6 - prAyazcitadvAram / AlocanA-guNAH / [gAthA-57 ata eva- pratikramaNA-''dya-'nte'pi-kRta-kArya-nivedana-rUpA ''locanA ca samucitaiva bodhyA // 56 // atha, . _AlocanA-guNAnA''ha, :lahuA,-lhA-''di-jaNaNaM, appa-para-Nivitti, taha ajavaM sohI, dukkara-karaNaM, ANA, nissallattaM ca, sohi-guNA // 57 // "lahuA0" iti, vyAkhyA1. laghutA + yathA bhAra-vAhinaH bhAre'pahate laghutA, __ tathA zalyoddhAre AlocakasyA'pi / 1 lhAdi-jananam- pramodotpAdaH / 2 Atma-parayordoSebhyo nivRttiH,Alocane hi * svasya doSa-nivRttiH pratItA / "tad dRSTvA, anye'pi AlocanA-'bhimukhAH syuH," iti anyeSAma'pi doSebhyo nivRttiH syAt / 3 3. srltaa| + Arjavam- nirmAyatA, samyagA''locanAt / 4 4. shuddhtaa| zodhiH- zuddhatA, aticAra-malA-'pagamAt / 5 5. duSkara-kArya- duSkara-karaNam-duSkara-kAritA / kaaritaa| tataH, yad pratisevanam, tad na duSkaram, anA-''di-bhavA-'bhyastatvAt / yat punaH Alocayati, tat duSa-karama, prabala-mokSA-'nu-yAyi-vIryollAsa-vizeSeNa etasya kartuM zakyatvAt, ata eva abhya-'ntara-tapo-rUpaM samyagA-55locanama, mAsa-kSapaNA-''dibhyo'pi duSkaram / 6 6. jinA-5'jJAyAH " tathA, AjJA- tIrtha-kRtAmA''rAdhitA syAt / 7 * svayam De0 | + nA'sti De0 pratau / Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-57]. 6. prAyazcitadvAra - AlocanAthI lAbho 117 che eTalA ja mATe pratikramaNa vagere kriyAo pUrI thayA pachI, karelI kriyAnuM nivedana karavA rUpa AlocanA thAya che, te ucita ja che. ema samajavuM. 56 che have, AlocanAnA phAyadA-lAbha-guNa batAve chedugA, SStsAgaritra, ga-para-vitti, tada gAve, sodI, kura-ra, gAgA, nisaka 2, sodiguNa ghaNA "halakApaNuM, harSa jAgavo, pote ane bIjAe doSothI mukta thavuM, saraLapaNuM, zuddhi, duSkara kAryo karavAmAM sAmartha maLavuM, AjJAnuM pAlana ane zalyarahitapaNuM, e AlocanAnA guNo che." 57 "humA" ttio cIdhyA che 1. jema bhAra utArI nAMkhavAthI, bhAra upADanAro (majUra) halako thAya che, tema zalya kADhI nAMkhavAthI Alocaka paNa halako thAya che. - 2. AhAdanI utpattixharSa utpanna thAya che. | 3. potAnA ane bIjAnA doSa dUra thAya che AlocanA karavAthI potAnA doSa dUra thAya che, e vAta to jANItI ja che. paraMtu "tene joIne bIjA paNa AlocanA ApavA taiyAra thAya che. tethI bIjAnA paNa doSo dUra thAya che." 4. saraLatA kema ke sArI rIte AlocanA karavAthI manamAM mAyA kapaTa rahetuM nathI. pa. zodhi=zuddhatA thAya che, kema ke aticAra rUpa mela dUra thaI gayo hoya che. 6. duSkara kAma karavApaNuM-tethI je doSa sevAya che, te duSkara nathI, kema ke anAdi bhavano abhyAsa hovAthI tema thAya che. paraMtu, je AlocanA karavAmAM Ave che, te khUba duSkara che. kema ke mokSa tarapha dorI janAro khAsa prakArano prabaLa varSollAsa hoya to ja A rIte AlocanA karI zakAya che. mATe mA khamaNano (bAhya) tapa karavA karatAM paNa sArI rIte AlocanA karavI, te atyaMtara parUpa hovAthI, khUba duSkara kArya che. 47. AjJAnuM ArAdhana=zrI tIrthakara bhagavaMtanI AjJAnuM ArAdhana thAya che. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 6 - prAyazcitadvAram / guru-dravya-paribhoga-prAyazcittam / [gAthA-58 7. shly-rhittaa| niHzalyatvam-spaSTam, uktaM ca ekona-triMzad-uttarA-'dhyayane, :*AloyaNAe NaM mAyA-NiyANa-micchA-daMsaNa-sallANaM mukkha-magga-vigghANaM aNaM-'ta-saMsAra-vaDaNANaM udIraNaM karei, uju-bhAvaM ca NaM' jaNai, uju-bhAva-paDivaNNe ya NaM jIve a-mAI, itthI-veaM NapuMsaga-veaM ca Na bandhai, puva-baddhaM ca NaM Nijjarai, ti / " // 57 // guru-dravya-bhoge prathamam prAyazcittam / __guru-dravya-paribhoge prAyazcittamA''ha, :muha-patti A-''saNA-''Isu bhiNNa, jala-'NNA-''Isu guru-lhugaa-''i| jai-davva-bhogi iya puNa, vatthA-''isu deva-davvaM va // 58 // [zrAddhajitakalpa - gAthA, 68] "maha-patti0" iti, vyAkhyA+ guru-satkemukha-potikA-''sanA-''dau-bhukte, bhinnm-nirvikRtikm| + guru-satkejale-bhukte-1 ane-bhukte-4 vastrA-''dau-(bhukte) (adhikam-13) vikramA 'rkA-''dinA pUjA-dhiyaiva nizrA-kRte kanakA-5'dau guru-dravye bhukte 64 1. ekA-''zanam / 2. Ayambilam / 3. upavAsaH / 4 chaTThaH / * AloyaNayA su0 / + ca Ne chA0 / Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-58] . prAyazcitatAra - gurUdravyaparibhAganuM prAyazcitta 118 izalya rahitapaNuM te to spaSTa samajAya tema che. zrI ra9mA uttarAdhyayanamAM kahyuM che ke "mAyA zalya, nidAna zalya, ane mithyA darzana zalya e traNa zalya, ke je mokSamArgamAM vinarUpa che, ane anaMta saMsAra vadhAranArAM che, tenI udIraNA AlocanAthI karAya che. saraLa bhAva utpanna thAya che, saraLatA prApta thavAthI AtmA niSkapaTa banI jAya che, ane strIveda tathA napuMsaka veda baMdhAtA nathI. ane pUrve bAMdhelA hoya to, tenI nirjarA karI zakAya che." 57. che e prakAre zuddhi karavAthI, zalya kADhI lIdhA pachI ghA rujhAvavA (jema pATApiMDIrUpa) khAsa cikitsA-upacAra-karavAmAM Ave che, tema vizeSa prakAranI zuddhinA mULarUpa prAyazcittano vidhi batAve che. che sauthI pahelAM, gurudravyano paribhoga karavAmAM Avyo hoya, to tenuM prAyazcitta batAve che. muda-tti mA I-ss; pivi, khana-SM-SStu guru-tahuI-Ssg. naDuM Dhaca-mona rUca puja, tyA-SS, seva-vartha va 18 zriAddhajitakalpa - gAthA-68] "muhapatti ane Asana vagereno upayoga thayo hoya, to bhinna prAyazcitta. jaLa ane anna vagereno upayoga thayo hoya, to guru ane laghu vagere prAyazcitta. ane jo yatinA dravyano bhoga thayo hoya, to tethI vadhAre. ane vastrAdikano upayoga thayo hoya, to deva-dravya pramANe samajavuM." 58 "muda-patti" | zALA guru saMbaMdhImuha-patti ane Asana vagereno upayoga karavAmAM Avyo hoya, tobhinna prAyazcitta=1 nivI. 4 guru saMbaMdhI1. pANIno upabhoga karyo hoya, to 1 (ekAzana). 2. atrano upabhoga karyo hoya, to 4 (AyaMbila). 3. vastra vagereno upabhoga karyo hoya, to adhika3 (upavAsa). che vikrama rAjA vageree pUjA-bhaktinI buddhithI gurunI nizrAe karelA 4. sonuM vagere gurudravyano upabhoga karyo hoya, to "6 (chaThTha). 1. ekAsaNuM. 2. AyaMbila. 3. upavAsa. 4. chaThTha. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 6 - prAyazcitadvAram / deva-sAdhAraNa-dravyabhoge prAyazcittam / [gAthA-59 tathA, vastrA-5'dau iyAna vizeSaH "yatra guru-dravyaM bhuktam, tatra anyatra vA sAdhu-kArye vaidyA-'rtham bandi-grahA-''dyA-''paduddhArA-'rthaM vA, tAvanmita-vastrA-''di-pradAna-pUrvam prAyazcittaM deyam / " iti bhAvaH / / 58 // deva-sAdhAraNa-dravya- atha, bhoge prAyazcittam / sAdhAraNA ''di-viSayam prAyazcittamA''ha, :sAhAraNa-jiNa-davvaM jaM bhuttaM asnn-vtth-knngaa-''ii| tatthA'NNattha va diNNe cau-lahu cau-gurua cha-lahugA // 59 // [zrAddhajitakalpa-gAthA-69] "sAhAraNa0" iti, vyAkhyA1 "sAdhAraNa-dravyam jina-dravyaM ca yAvan mAtram, vyApAritaM sva-kArye syAt, "kiM tad ?" ityA''ha, :azanam-naivedyama, vastram-paridhApanikA-''di, kanakA-''di- kanaka- raupya- mauktikA-''di, tasmin tAvan-mAtre jina-dravye, sAdhAraNa-dravye ca tasmin anyasmiMzca vA, caityA-''dau- datte-sati, jaghanyA-''di-krameNa caturlaghu' 1. Ayambilam / Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-59] i. prAyazcitadvAra - deva-sAdhAraNa dravya saMbaMdhi prAyazcita 119 3. je vastrAdikamAM (deva-dravyanI mAphaka) nIce pramANe vizeSa samajavuM - "je ThekANe gurudravya bhogavyuM hoya tyAM, athavA to bIje koI paNa ThekANemuni mahArAjanA kAryamAM vidyane mATe, athavA kArAvAsa (jela) vagerenA duHkhomAMthI choDAvavA mATe, teTalA pramANamAM vastrAdika devApUrvaka prAyazcitta devuM." e bhAvArtha che. pa8 ja have, sAdhAraNa (dravya) vagere saMbaMdhi prAyazcitta kahe che - sAhAraNa-jiNa-davvaM jaM bhuttaM asaNa-vattha-kaNagA-''I / tatthA'NNattha va diNNe cau-lahu cau-gurua cha-lahugA // 59 // | (zrAddhajitakalpa - gAthA-69) "sAdhAraNa ane deva-dravya saMbaMdhI khorAka (naivedya), vastra, sonuM (dhana) vageremAMthI jeno upayoga karyo hoya, te tyAM athavA bIje ApavuM, ane cAra laghu, cAra guru ane cha laghu prAyazcitta devuM." 59 "sAhArakha" riA cADyA : "sAdhAraNa dravya ane devadravya potAnA kAmamAM jeTalA pramANamAM vAparyuM hoya. eTale ke "te zuM vAparyuM hoya?" te pahelAM) kahe che1. azana=naivedya, 2. vastra paheravAnAM kapaDAM- (AMgI) vagere, 3. kanaka vagere=sonuM, rUpuM, motI vagere, teTaluM devadravya ane sAdhAraNa dravya te ThekANe athavA bIje ThekANe jinamaMdira vageremAM ApavAmAM Ave, ane jaghanyAdikanA krame karIne, - 1. cAra laghu, 1. AyaMbila. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 6 [gAthA-59 - prAyazcitadvAram / deva-sAdhAraNa-dravyabhoge prAyazcittam / caturguru SaDlaghu nAnama prAyazcittaM bhavati / " iti zrAddha-jIta-kalpA-'nusAreNa __ pramAda-hetukaM prAyazcittaM darzitam / AkuTyA evam AkuTTyA ca ukta-dvi-guNam, prAya-zcittam / darpaNa tri-guNaM bodhyam / darpaNa prAyazcittam / tapasA saha tathA, dravyama'pi jaghanyataH - dhana-dAnama'pi / tAvanmAtram ucita-pade vyayitavyam, utkarSatastu- tad-vargitA-''dikaM ca, iti / devA''di dravyeNa kiM ca, sva-dhanasya samparke jAtu vyApArA-''dinA devA-''di-dravyam sva-dhanena sampRktaM jAte prAyazcitam / jAtam, tadA tad viveka-prAyazcittena zodhayitvA, siddhapurIya-zrAddhavat caityA-''dau sama'dhikaM mocyam / bhoge dhana-dAnaM bhuktaM tu tat sva-dhanenopAya', pUrva-vidhinA tapazca / tatra vyayitavyam, tapaH kAryaM ca / nirdhanatve atha ca, dAnA-5-zaktau yena tad bhuktam, nirdhanatvAt dAtuM na zakyate, prAyazcitta-vidhiH / tenA'pi sva-dhanA-'nusAreNa', itvara-kAlA-'vadhi-krameNa ca caityA-''dau-sevA-kA caityA-5'dikaM satkurvatA, rya-karaNena tapasA ca yathAvat gItA-'rtha-dattaM tapaH kAryam / prAyazcittam / 2. upavAsaH / 3. chaTThaH / anA-55bhoga-mAtram | A0 / zruta-vyavahAre jIte tu- olikA-baddha-10 (daza) upavAsAH / 6. daNDa-nimittaM caityA-''dau / De0 / 7. sva-dhanena / 8. purimA-'rdha-sahita0- / anA''bhogA''dinA anyat- pUrvavat sazUkatA-'vRddhya'rtham / * sva-dhanA-'nusAreNa caityA ''. / me0 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-59] 6. prAyazcitadvAra - deva-sAdhAraNa dravya saMbaMdhi prAyazcita 120 2. cAra guru 3. cha laghu prAyazcitta AvatuM hoya che." ema zrAddhajIta kalpane anusArepramAdathI=thayelA doSanuM prAyazcitta batAvyuM." che ane jo AkuTTithI doSa sevAyo hoya toupara jaNAvyA karatAM bamaNuM, che ane jo darpathI doSa sevAyo hoya to, traNa gaNuM samajavuM. che ane dravya paNa, jaghanyathI-eTaluM ja (jeTaluM vaparAyuM hoya teTaluM) yogya sthAne kharcavuM. ane utkRSTathI tenA varga vagere jeTaluM ApavuM. che (ahI) vizeSa e samajavAnuM che ke vyApAra vagere kAraNe devAdikanuM dravya kadAca potAnA dhana sAthe bhaLI gayuM hoya, tyAre te viveka prAyazcittathI zuddha thaIne, siddhapuranA zrAvakonI mAphaka caitya vageremAM sArI rIte vadhAre mUkavuM. che ane jo teno upabhoga thaI gayo hoya to, potAnA dhanathI dhana upArjana karI pahelAM jaNAvyA pramANe temAM kharcavuM, ane tapa paNa karavo. (pramAda, AkuTikA, darpa vagere viSe upara jaNAvyA pramANe samajavuM.) 15 che have, jeNe te bhogavyuM hoya, te nidhana hovAthI ApavAne azaktimAna hoya to, teNe paNa potAnA dhanane anusAre amuka kALanI mudata sudhImAM daherAsara vagerenuM (kAMI paNa mahenatANuM lIdhA vinA) kAmakAja karavuM ane gItArthoe ApeluM tapa barAbara karavuM. kahyuM che ke $ 2. upavAsa. che . 4. mAtra anAbhoga. A0 5. zrata vyavahAramAM e pramANe, ane jIvyavahAramAM to ekI sAthe daza upavAsa. 6. deDa nimitte caitya vageremAM. 30 7. potAnA dhanathI purimaDha sahita) vagere. anAbhoga vagerethI lAgelA doSonuM azuga na vadhavA devA mATe prathamanI jema (prAyazcitta) karavuM. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 6 - prAyazcitadvAram / vizeSaprAyazcita-vidhiH / [gAthA-59 prAyazcittasyavizeSa-jJAne kartavye sahAyaka-granthAH / munera'pi prAyazcitta-karaNe yatanA krtvyaa| yataH "guru devA-'rtha-cauro'tra vyarthayatya'rcayadhinam / vRjinaM svasya sad-dhyAna-pAtra-dAna-parAyaNaH // // (zatruJjaya-mAhAtmye paJcame sarge (patra-51) "nikAcitama'pi duSkarma sad-dhyAna-sAmarthyAt zithilIbhavati / " iti sthitiH / tathA, AjJA-bhaGga atikrama-vyatikramA-''dau prAyazcitta-vidhi-vizeSa-vistaraH vyavahAra-bhASyA-''dibhyo'vaseyaH / sAdhunA'pi tad-bhoji-gRhi datta__ deva -bhukti-dvArodbhUta-doSa-sambhavena tathaiva jItA-'nusAreNa prAyazcitta-vidhau yatanIyam / anyathA, pUrvokta-vidhinA ''kula-paramparam doSa-mAlinyaM pravartate / yaduktam zatruJjaya-mAhA-''tmye"deva-dravyaM guru-dravyaM dahedA''-saptamaM kulam / aGgAlamiva tat spaSTuM yujyate na hi dhImatAm" // 18 // devA-''di-dravyam a-vidhinA vyApAritaM sat, A-saptamaM kulama'bhivyApya, dahet-nirdhanattvA-''dinA niHsAraM karoti / "satta-'TTha- guru-paraMparA ku-sIlA0" [iti / + 0deya0 chA0 / x sAdhUnAma'pi tathaiva / evamA''di-vidhinA-pApa-bhIruNA-yathA-sattvaraM doSa-zuddhiH syAt, tathA yatanIyam, anyathA De0 / Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-59] 6. prAyazcitakAra - prAyazcittavidhi 121 "guru ane devanA dhanano cora A bhavamAM uttama dhyAna, ane pAtramAM dAnamAM tatpara rahIne jinezvara bhagavAnanI pUjA karato rahe, to te potAnA pApane nakAmAM karI nAMkhI zake che." uttama dhyAnanA baLathI nikAcita kareluM mahA-pApa paNa DhIluM thaI jAya che, evI paNa sthiti che. che tathA, AjJAbhaMga, atikrama, vyatikrama vageremAM prAyazcittanA vidhino vizeSa vistAra zrI vyavahArabhASya vageremAMthI pANI levo. 4 sAdhue paNa, te khAnArA gRhastha ApelA. deva-dravyanA upabhoga dvArA utpanna thayelA doSano saMbhava hovAthI, te ja pramANe jIta vyavahArane anusAra prAyazcitta vidhimAM prayatna karavo joIe. jo tema karavAmAM na Ave to, upara jaNAvyA pramANe kuLanI paraMparAmAM doSanI malinatA phelAya che. zrI zatruMjayamAhAbhyamAM kahyuM che ke devadravya, guru-dravya sAta peDhI sudhI bALe che. mATe, buddhimAna puruSoe saLagatA kolasAnI mAphaka tene sparza paNa karavo yogya nathI." 98. davAdi dravya avidhithI vAparyuM hoya to, sAta peDhI sudhI bALe che.) eTale ke nirdhanapaNA vageree karIne (vAparanArane) niHsAra karI mUke che. (nakAmo - kiMmata vagarano karI mUke che.) "sAta-ATha guruparaMparA sudhI ku-zIla rahe che. " Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 dUSita - saMsargiNAma'pi doSaH / 6 - prAyazcitadvAram / vizeSaprAyazcita-vidhiH / " satta - 'TTha- payAI aNugacchai / " [ ityA - Sssdivat upalakSaNataH - "yAvat tat-pratikAraudAsInyam, " tAvat doSa-zuddhirna, niHzUkatvAt / itya 'rthaH / ataH, 17 etena " yena deva - dravyA-''di vinAzitam, tasyaiva doSa-sambhavaH, nA'nyasya / " * iti vadanto nirastAH / / 59 / / ityAssespi / De0 "aGgAlavat kuTumbA''di-dhiyA'pi tayoH saMsargaH vivekinA parihArya eva / " itya-'rthaH / iti - prAyazcitta-dvAraM samAptam // 6 // [ gAthA - 59 ] Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 2 gAthA-pa9] 6. prAyazcitadvAra - prAyazcittavidhi "sAta-ATha pagalAM pAchaLa jAya che." e vagerenI peThe samajavuM. (jema mahemAnane vaLAvavA mATe gRhastha sAta-ATha pagalAM pAchaLa cAle che, tema sAdhumAM kAMI doSa thAya to, sAta-ATha paraMparA sudhI ku-zIlapaNuM thAya che. tema devAdi dravyano upabhoga karavAthI sAta peDhI sudhI pApa bhogavavuM paDe che, e bhAvArtha jaNAya che.) A uparathI, upalakSaNathI vizeSa samajavAnuM e che, ke "jyAM sudhI teno upAya karavAmAM upekSA rAkhavAmAM Ave, tyAM sudhI doSanI zuddhi thatI nathI. kema ke doSa manamAM khaTakato nathI, eTale ke tene viSe manamAM bedarakArI hoya che. eTale sAvaceta thavAtuM nathI. mATe kuTuMbAdikanI buddhithI paNa te be dravyono (paNa) saMsarga saLagatA aMgArAnA saMsarganI peThe vivekI puruSoe choDI devo joIe." e bhAvArtha che. che keTalAMka kahe che, ke "devadravyAdikano jeNe nAza karyo hoya, tene ja doSano saMbhava che. bIjAne doSa lAgato nathI." "ema kahenArA upara jaNAvelA pramANathI khoTA Thare che." pa9 6. prAyazcitta dvAra pUruM Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 7 - dRSTAMtadvAram / sAza-dRSTAMtaH / // 7 - dRSTAnta-dvAram // atha, "ukta ' vidhinA arjitaM duSkarma prAyazcitta-vidhinA bhavA - 'ntare'pi kSIyate, " iti / tat-sAmarthya-darzanena bhavyAnAmutsAha-vRddhaya-'rtham saGkAzA - ''di dRSTA'ntAnA''ha, :17 tatra, iha deva - dravya - vinAzodbhUta- duSkarma-kSayA'rtham 2 siddha- purIya-zrAddha-nidarzanam ukta-pUrvaM bodhyam, bhavA-'ntare ca tat-karma-kSayA'rtham saGkAza - dRSTA'ntaH, yathA, :mAya - mitta- doseNa jiNa - ritthA jahA duhaM / pattaM saMgAsa - saDDheNa, tahA aNNo vi pAvihI // 60 // + [ zrAddha-dina- kRtye = gAthA 115 ] 'saMkAsa, gaMdhilAvaI, sakkA - 'vayArammi ceiye, kahavi / ceiya- davbuvvayogI, pamAyao maraNaM, saMsAre // 61 // 1. [nAza-dvArokta prakAreNa ] | 2. [ tri- catvAriMzad-gAthAyAm // ] 3. [ pramAda -mAtra- doSeNa jina rikthAd yathA duHkham prAptaM saGkAza - zrAddhena, tathA'nyo'pi prApsyati ||60||] " pamAya" tti, "saMkAsa" tti, vyAkhyA1 saGkAzaH = nAma zrAvakaH, 4. [saGkAza, gandhilA-vatI, zakrA 'vatAre caitye, kathamapi / caitya- dravyopayogI pramAdato maraNaM, saMsAre ||61 // |] | asyAM gAthAyAm saGkSepeNa saGkAza- kathA prasaGgAH sUcitAH santi / ] riMtA / [ gAthA - 60-61 [ zrAddha-dina- kRtya-gAthA, 116] Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 gAthA-60-61] 7. daSTAMtadvAra - saMkAzanI kathA 7. vRSTAMta dvAra che (doSadvAramAM) kahelA vidhithI bAMdhelAM pApakarma prAyazcitta vidhithI bIjA bhavamAM paNa khape che," ema samajAvIne, te (prAyazcitta)nuM sAmarthya batAvavApUrvaka bhavya jIvono utsAha vadhAravA mATe, saMkAza vagerenAM dRSTAMto have kahevAmAM Ave che - - temAM, deva-drayanA vinAzathI utpanna thayelA pApanA A jIvanamAM ja ya mATe AgaLa kaheluM siddhapuranA zrAvakonuM daSTAMta samajI levuM. ane bIjA bhAvomAM te karmanA kSayane mATe saMkAza thAvakanuM dRSTAMta A pramANe che apamAya-mitta-doseNa jiNa-ritthA jahA duhaM / pattaM saMgAsa-saDDeNa, tahA aNNo vi yAvihI // 60 - zrAda..gA-115 saMsa", dhanAvavuM, zi-DavayA , va ! ceiya-dabubbayogI, yamAyao maraNaM, saMsAre // 61 // zrA.di. .gA-116]. "mAtra pramAdanA doSa deva-dravyathI jema saMkAza zrAvaka duHkha pAmyA hatA, tema bIjA paNa pAme." 60 saMkAza, gaMdhilAvatI, zAvatAratIrthanA daityanA koIka prakAre devadravyano upayoga thayo, pramAdathI maraNa thayuM, ane saMsAramAM bhamyA." 61 vAyava" saMta" riA cAkyA saMkAza=nAmanA zrAvaka hatA. 1. [3. nAthadvAramAM kahyA pramANe2. (43mI gAthAmAM kahyA pramANe) 3. A TippaNIno artha 60mI gAthAnA artha mujaba che. 4. (A gAthAomAM TuMkAmAM saMkaza zrAvakanI kathAnA sUcaka prasaMgo sUcita karavAmAM AvyA che.' Jasucation International Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 7- dRSTAMtadvAram / saGkAza-dRSTAMtaH / sva-bhAvAdeva bhava-vairAgyavAn yathodita zraddhA * - SScAra - nira - S - vadya - vyavahAraH X * 44 "" "" " " 5 zakrA - 'vatAra caitye= 44 " | " 66 66 % kathama'pi=gRha-vyApAra-vyAkSepA - 'ssdinA " 0 caitya- dravyopajIvako jAtaH / tato'sau yAvajjIvam anA - SSlocitA-S-pratikrAnta-karmA@ 'saMsAre = pUrvokta- duHkha-paramparA-bhAg saGkhyeyAn durbhavAn bhrAntaH ||60-61 // 'tagarAe ibbha-suo jAo, takkamma sesayAo ya / dAriddama - saMpattI, puNo puNo citta - Nivve // 62 // 2 kevali - joge pucchA, kahaNe bohI, taheva saMveo / " kiM itthamuciami"i, "ceiya - davvassa vuDDI" tti // 63 // [ zrAddha-dina- kRtye gAthA- 119-120] "" 66 gandhilAvatyAm - puri vasan anyadA, " "L prazasta - cetAH cintAM cakAra / 5. [ ayodhyA nagarI - sannidhau - zakrendreNa sthApitaM prAcInatamaM jaina - tIrtham / ] / 6. AditaH = anA -''bhoga- saMzaya viparyAsa autsukyA-''di-grahaH / 1. [tagarAyAM ibhya suto jAtaH, tat karma-zeSatayA ca / dAridrayama' - sampatti, punaH punazcitta - nirvedazca ||62||] 2. [ kevali-yoge pRcchA, kathane bodhiH, tathaiva saMvegaH / "kima'trocitamidAnIm !" "caitya- dravya-vRddhiH" iti // 63||] | 0 zrAddha- samAcAra0 / x vasati sma / % 0 vyAkSepA-''di kAraNe / + jIvakaH pramAdataH - anA- S'bhoga-saMzaya-viparyAsA''di-rUpAjjAtaH, + maraNamA''pa | yAvajjIvam / De0 / $ tataH, saMsAre De0 / " tagarAe" tti " kevali - joga" tti, vyAkhyA [ gAthA- 62-63 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-62-63] 7. dedAMtadvAra - saMkAzanI kathA 124 svabhAvathI ja saMsAra upara vairAgya dharAvatA hatA. zAstramAM kahelI zraddhA, AcAra ane niravadya eTale zuddha vyavahAra dharAvatA hatA. gaMdhilAvatI nagarImAM rahetA hatA. zakrAvatAra caitya nAmanA zrI jinamaMdiramAM uttama bhAvathI-zuddha manathI-sAra-saMbhALa karatA hatA. je koIka vakhata koIka kAraNe gharanA kAmakAjanI vyagratA vagerethI, caityadravyano upabhoga karatA thaI gayA. tyAra pachI e pramAdathI jAvajIva sudhI te karmanI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA, maraNa pAmyA, ane saMsAramAM pUrve pahelAM duHkhonI paraMparA bhogavatA saMkhyAtA durbhavomAM bhamyA. 60, 61 tArA' rUma-sumo nAgo, tama-sesathAgo yA dAriddama'-saMpattI, puNo puNo citta-Nibbeo // 62 // kevali-joge pucchA, kahaNe bohI, taheva saMveo / "vi phariganahiM", "reDaya-vyasta judI" tti drA zriA.di..gA-119-120] "tagarA nagarImAM zeThanA dIkarA tarIke janmyA, paraMtu pUrvanuM karma bAkI rahI javAthI daridrapaNuM AvyuM, saMpatti cAlI gaI ane manamAM kheda thavA lAgyo." dara zrI kevaLI bhagavaMtano yoga thayo tyAre badhuM pUchyuM, kevaLI bhagavAne kahyuM, tyAre bodhi prApta thayuM, ane vairAgya prApta thayo. "A sthitimAM have mAre zuM karavuM ucita che?" ema pUchyuM. "caityadravyanI vRddhi karavI." ema kahevAmAM AvyuM." 3 "RRIE" "tti" riA cAdhyA5. ayodhyA nagarInI pAse zaka che sthApeluM prAcIna jainatIrtha 6. Adi zabdathI-anAbhoga, saMzaya, viparyAsa ane utsukapaNuM vagere samajI levA 1-2. A TippaNInA artho 62-63 gAthAnA artha mujaba samajavA. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 7- dRSTAMtadvAram / saGkAza-dRSTAMtaH / 17 pUrvam "" 66 44 46 tad-dhana-vinAze tat- kAlopArjita - lAbhA-'ntarAyA-''dyudayAt tava atrA'pi dhanA -''di-rodhaH, " sAmpratam tad-"vRddhau, tavA'pi tathaiva / 16 " yA dRzaM copyate bIjaM, tA-dRzaM labhyate phalam / " [ 'tad-vidhimA''ha, 2" gAsa- cchAyaNa- mittaM muttuM, jaM kiMci majjhaM, taM savvaM / ceiya-davyaM NeyaM, abhiggaho jAva - jIvA // 64 // " 66 artha. ] itya- 'rthaH // 62-63 / / "gAsa-cchAyaNa0" iti, vyAkhyA""sva-gRha- nirvAhA 'tiriktatve sati= ucita - vyApAropArjitam = gAthA - 64 tad idamA''ha, : saGkAzA -''di-vat / saGkAzA - SS divadiSyate guNanidhirdharmA'mRddhaya'rjanam / zuddhA ''lambana pakSa-pAta-nirataH kurvanupetyA'pi hi // 57 // uttarA - 'rdham / zrIpratimA- zatake + 0ma'jjiyaM / chaa.| * ( da'rjitaM (syAt) ] 3. yathA caitya- dravyasya jina bhavana-bimba- yAtrA - snAtrA - 5S di-pravRttihetoH hiraNyA''dervRddhi kartumucitA / [ zrAddha-dina- kRtya - vRttiH ] [ zrAddha-dina- kRtye-gAthA, 121] 4 [tathaiva tavA'pi sampatti vRddhiH 1. [caitya-dravya-vRddhi-vidhim / ] / 2. [" grAsA - SScchAdana - mAtraM muktvA yat kiJcin * mama, tad sarvam / caitya- dravyaM jJeyam / " abhigraho yAvajjIvatayA || 64|| 3. [ " gRhasthA 'pekSayA tu sA '-vadha-pravRtti - vizeSasya kUpa- dRSTA'ntatvenA'nujJAtattvAt na kevalam tasya pUjA - 'GgIbhUta-puSpA 'vacayA ''dyA -''rambhe vANijya - SS di-sA-S - vadya pravRttira'pi kAcit kasyacitrUpatvena pApa-kSaya- guNa - bIja-lAbha hetutvAt, / pravRttiriSTA, api tu viSaya - vizeSa - pakSa-pAta Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 25 gAthA-64] 7. dAMtadvAra - saMkAzanI sthA te pahelAM, tenA eTale caityanA dravyano vinAza karavAthI, te ja vakhate bAMdhelA lAbhAMtarAya vagere karmanA udayathI ahIM paNa tene dhana vagere meLavavAmAM rUkAvaTa thaI che. have, te cityadravya)mAM vRddhi karavAthI tene paNa te prakAre (Rddhi) prApta thaze. "jevuM bIja vAvavAmAM Ave che, tevuM ja phaLa maLe che." e artha che. dara, 3 have, te (ca-dravyanI vRddhi)no vidhi kahe che. "T-jhAya-pitta purUM, baM vici paDyuM, te saghaM . veca- m" mAho nava-nIy I64mA (zrAdi.ka.gA-121] "mAtra bhojana ane vastra choDIne, je kAMI huM meLavuM, te sarva caityanuM dravya samajavuM." e prakAre jAvajIvano abhigraha dhAraNa karyo." 64 "jAta-cchAthao" rio cAkyAche "potAnA gharanA nirvAha uparAMta yogya vyApArathI je kAMI meLavAya, te bAkInuM sarva dhana devanuM ja jANavuM." 3, jema jinabhavana, jinabiMba, yAtrA, snAtra vagere pravRttionAM hetuthI sonuM vageremAM vadhAro karavo yogya che. (ema zrAddhadina-kRtyanI vRttimAM kahyuM che.) 4. te prakAre tArI saMpattimAM vRddhi thaze. 1. caityanA dravyamAM vadhAro karavAno vidhi. 2. A TippaNIno artha mULa 64mI gAthAnA artha mujaba jANavo 3 - draSTAMta dvAramAMnA - zrI saMkAza zrAvaka viSe vizeSa vicAra gRhasthanI apekSAe, koI khAsa sAvadha pravRtti paNa kuvAnA dRSTAMta karIne karavAnI batAvI che"te pravRtti mAtra prajAnA aMgabhUta phUla cUTavAM vagerenA AraMbha pUratI ja ISTa gaNelI che." ema nathI. paraMtu "vepAra vagerenI koIka sAvadha pravRtti paNa koI jIvanI apekSAe ane ghaTanA vizeSanA pakSapAta rUpe pApanA kSaya mATe, ane guNarUpa bIjano lAbha meLavavA mATe paNa iSTa che-jarUrI che." e pramANe pharamAvela che. te mATe A pramANe kahyuM che- saMkAzAdinI jema"saMkAza vagere zrAvakanI jema koI guNavAna puruSa zuddha AlaMbanano pakSapAta rAkhIne, sAme cAlIne paNa dharmane mATe Rddhi meLave, to tene (apekSAe) yogya paNa gaNela che. pa7 (zlokano A pAchaLano ardhabhAga zrI pratimA zataka graMthamAMno che.) Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 7 - dRSTAMtadvAram / saGkAza-dRSTAMtaH / [ gAthA-64 " zeSa-dhanam = deva-satkameva / " " iti yAvajIvA-'bhigrahA-''tmakaM prAyazcittaM pratipannam // 64 // saGkAza-zrAvakA-''diriva= dharmA-rtham Rddhaya-urjanam-vittopA-'rjanam, upetyA'pi aGgIkRtyA'pi-hi-nizcitam kurvan= zuddhA-''lambane yaH pakSa-pAtaH, tatra- nirataH iti-hetoHguNa-nidhiH =guNa-nidhAnam iSyate // 67 // saGkAza-zrAvako hi pramAdAt bhakSita-caitya-dravyaH nibaddha-lAbhA-'ntarAyA-''dikliSTa-karmAciram- paryaTita-dura-'nta-saMsAra-kAntAraH-ana-'nta-kAlA-llabdha-manuSya-bhAvaH durgata-naraziraHzekhara-rUpaH pAra-gatasamIpopalabdha-svakIya-pUrva-bhava-vRttA-'ntaH pAra-gatopadezataH durgatatvA-''di-nibandhana-karma-kSapaNAya "yada'ham upArjayiSyAmi dravyam, tad grAsA-''cchAdana-varjam sarvam jinA-''yatanA-''diSu niyokSye / " itya-'bhigrahavAn,tathA pravartate sma / kAlena ca nirvANama'vAptavAn / iti" | "atha, etad ittham saGkAzasyaiva yuktam, tathaiva tat-karma-kSayopapatteH, na punara'nyasya, iti Adi-grahaNama'-phalam, anyathA, "zuddha-''gamairyathA-lAbham"- ityA-''dya-'bhidhAnA'nupapatteH, iti cet ?" "na, vyutpannA-'-vyutpannA-''zaya-vizeSa-bhedena- anyasyA'pi AdinA grahaNaucityAt anyathA, "succai duggaya-nArI0" ityA-'di-vacana-vyAdhAtA-''patteH / na hi tayA yathA lAbham, nyAyopAtta-vittena vA tAni gRhItAni / tathA caitya-sambandhatayA grAmA-''di-pratipAdanA-'nupapattezca, dRzyate ca tat pratipAdanaM kalpa-bhASyA-5'dau, :coei ceiyANaM + rUppa-su-vaNNA-''i-gAma go-vANaM / laggaMtassa hu* muNiNo ti-garaNa-xsuddhI kahaM Nu bhave ? // 1569 // %bhaNNae ettha vibhAsA, jo eAI sayaM vimaggije / @Na hu tassa huja suddhI aha koi hareja eaaii.||1570 // 'savva-tthAmeNa tahiM saMgheNaM hoi lagiyacaM tu|| sa-carittA-'-carittINaM evaM sabesi kajaM tu // 1572 // "zuddha-''gamairyathA-lAbham" ityA-''di tu na svayaM puSpa-troTana-niSedhana-param, kintu "pUjA-kAlopasthite mAlike darzana-prabhAvanA-hetoH "vaNikkalA na prayoktavyA / " itya-'syA'rthasya khyApana-param / itya-'-doSaH, iti / " zrI-manto-yazovijaya-upAdhyAya-pAdAH-pratimA zatake (mudrite pR0 157-158) + khitta-hiraNNe ya / * ya jaiNo / sohI / dra0 sa0 gA0 18 / % bhaNNai ittha / @tassa na hoi visohI / dra0 sa0 gA0 19 / 1 sarva-sthAmena tatra saGghana bhavati prayatanIyaM tu | sacAritrA-5-cAritrANAmetatsarveSAM kartavyaM tu / / Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-64] 7. daSTAMtadvAra - saMkAzanI kathA 126 e prakArejAvajIvanA abhigraha rUpa prAyazcitta svIkAryuM. 64 saMkAza zrAvaka vagerenI peThe gharmane mATe, addhi meLavavI =dhana meLavavAnuM sAme jaIne te kAma karavAno svIkAra karIne (paNa) kare, hi ja. zuddha AlaMbanamAM je pakSapAta, temAM magna zuddha AlaMbananA kAraNathI- guNanidhi-guNanA bhaMDAra tarIke IcchAya che. 57 saMkAza zrAvake pramAdathI caityadravyanuM bhakSaNa karyuM hatuM. ane tethI lAbhAMtarAya vagere kliSTa karmo bAMdhI ghaNo kALa bhayaMkara saMsArarUpI jaMgalamAM rakhaDatAM rakhaDatAM anaMta kALe manuSyapaNuM pAmyo hato. chatAM paNa, duHkhI lokonA agresara jevo e hato, eTale ke mahAduHkhI hato. tIrthaMkara prabhu pAse jaIne temanI pAsethI potAnA pUrvabhavano badho vRttAMta sAMbhaLyA pachI, zrI tIrthakara bhagavAnanA upadezathI durgatinA kAraNabhUta karmo khapAvavA mATe"huM je dravya upArjana karIza, temAMthI AhAra ane vastra sivAya badhuMye jinamaMdira vageremAM vAparIza." e pramANe-abhigraha dhAraNa karyo ane te pramANe vartana karyuM. ane kALe karIne mokSa pAmyA. "A rIte Ama karavuM, e saMkAza zrAvakane ja mATe bhale yogya hoya, kema ke tenuM karma te ja rIte kSaya pAmavAnuM hatuM, paraMtu bIjA koIne mATe ema karavuM yogya nathI. mATe saMkAzAdimAM je Adi zabda vAparyo che, te nakAmo che. jo tame te zabdane nakAmo nahIM gaNo, to"julAisLavA-nA "- "lAbha maLe te rIte zuddha AgamapUrvaka" e vagere zAstronAM kathana ghaTaze nahi." evI koI zaMkA kare to ?- "te zaMkA yogya nathI. samajadAra ane aNasamajadAranA judI judI jAtanA Azayabhede karIne Adi zabdathI bIjA AtmAne paNa levA ucita che. jo tema karavAmAM na Ave, to - "ju suvAva-nArI" "durgatA nArI sAMbhaLe che." (athavA soce che.) ityAdi vAkyone sAcAM TharAvavAmAM aDacaNa UbhI thaze. te durgatA nArIe barAbara lAbha samajIne, athavA nyAyathI meLavelA dhanathI te puSpo lIdhAM na hatAM. (chatAM, tene ucca gatino lAbha maLyo che.) tathA, daherAsara saMbaMdhI gAmaDAM vagere ApavAnuM zI rIte ghaTI zake ? ane zrI kalyabhASya vageremAM te ApavAnI vAto jovAmAM Ave che."prazrakAra prazna kare che ke- "caityo mATe rU, sonuM vagere tathA gAmaDA ane gAyonA vADA meLavanArA munine traNa karaNanI vizuddhi kevI rIte rahI zake ?" uttara - "ahIM be vikalpa che-(1) je upara jaNAvelI vastuo pote mAMge, to tenI zuddhi hotI nathI. paraMtu (2) caityanI te vastuo koI paNa laI jAya, to cAritrapAtra ne acAritrapAtra e sarvanuM kartavya hovAthI zrI saMghe te pAchuM meLavavA mATe sarva zaktithI prayatna karavo ja joIe." tathA, "zuddha Agama pramANe lAbhane anusarIneo" e je kahyuM che, te "jAte phUla na toDavAM vagerenI apekSAe nathI. paraMtu, "pUjA karavAne vakhate phUla ApavAne mATe mALI Avela hoya, te vakhate tenI pAsethI phUla levAmAM zAsananI prabhAvanA eTale ke, mahattA jALavavA mATe, tenI sAthe "vaNikakaLAno prayoga na karavo joIe." e vAta barAbara samajAvavA mATe e vAkya che. mATe Adi zabdano prayoga barAbara che, ema samajavuM." pUjya upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAnA chapAela pratimAnazataka pRSTha 157, 158]. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 * % 7 - dRSTAMtadvAram / saGkAza - dRSTAMtaH / atha, tat- 'phalamA''ha, :suha - bhAva - pavittIe saMpattI, 'bhiggahammi NiccalayA / ceiya-hara-kArAvaNa, tattha, sayA -''bhoga parisuddhI // 65 // * 66 44 "" * tasyaiva mahA''tmanaH gRhIta - mahA - 'bhigrahasya 66 66 46 " 66 "" 64 16 46 66 66 suha- bhAva0" iti vyAkhyA, , " " zubha-bhAva-pravRttitaH= atIta- caitya- dravya-vivRtsA - vazAt, ullasad - viziSTA ''zayodayAcca lAbhA-'ntarAya-kSayopazamaH / sadA ''bhogaH = zAstra - para - tantro vimarzaH, tat-pUrvam bhUmyA-''deH samantAt zodhanam / yad vA " tatra = caitya vidhApane niSIdanA ''dau kriyamANe'pi * 66 (sadA) = nityam 1. [tasyA'bhigrahasya phalam / } tasmAcca sampattiH = prabhUtatara - vibhUti - samprAptiH / tasyAM satyAma'pi abhigrahe nizcalatA tatra sadA - SS - bhoga- parizuddhiH [ zrAddha-dina- kRtya-gAthA 122/ caitya-vidhApane [ gAthA-65 dRDhatA ataH, "tasya na adhika- tad- dravya-viSaye svapnA'ntare'pi AdAtu - kAmitA / " itya-'rthaH / tataH krameNa tasyAmaiva nagaryAm tena caityaM vihitam / tasyaivam De0 1 + 0 dravya-ditsA | x 0 mano me / = nA'sti / De0 pratau / @ kriyamANo'pi / mu0 = nija niyameM prabhUta prabhUtatara 0 / zrAddha- dina- kRtye / 'pyupabhoktu kAmitA me0 / Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-65] 7. dedAMtadvAra - saMkAzanI kathA 127 | $ have, tenuM phaLa batAvavAmAM Ave che - suha-bhAva-pavittIe saMpattI, 'bhiggahammi nniclyaa| cA-hA-vaLa, tA, sayA-Ssmoja-DhiI 6 ! zrAdi ka.gA-122 "zubha bhAvanI pravRttithI saMpatti thaI, abhigrahamAM nizcalatA thaI ane daherAsara karAvarAvyAM. te (kAma)mAM haMmezAM (sUkSmapaNe) vicAra (karI kAma) karavAthI (pApanI) zuddhi thaI pApa nAza pAmyuM." pa suda-bhAva " ri ! cAvyA ke mahA abhigraha grahaNa karanAra te mahAtmAne zubha bhAvanI pravRttithI=caityadravyanI khUba vRddhi karavAnI icchAthI ane uttama prakAranA ullAsAyamAna Azayo jAgavAthI lAbhAMtarAya karmano kSayopazama thayo. tethI saMpattinI-khUba khUba vibhUtinI prApti thaI. ane te prApta thavAthIabhigrahamAM nizcaLatA potAnA niyamamAM daDhatA thaI. daDhatA thaI tethI. "sapanAmAM paNa teNe potAnA paNa te dravyamAMthI) karelA niyamathI vadhAre vAparavAnI-vadhAre levAnI-icchA karI nathI." tethI, anukrame te ja nagarImAM teNe daherAsara baMdhAvyuM. temAM haMmezAM Abhoga parizuddhi eTale ke daherAsara banAvavAmAM sadA Abhoga=zAstranI AjJApUrvakano vicAra, eTale ke pahelAM bhUmi vagerenuM cAreya taraphathI saMzodhana karavuM. athavA temAM eTale daherAsara banAvavAmAM, dekharekha mATe) besavA vagerethI hiMmezAM 1. tinuM-abhigrahanuM phaLa che.] Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 7 - dRSTAMtadvAram / saGkAza-dRSTAMtaH / [gAthA-66 " bhogaH (0ga-parizuddhiH) 'AzAtanA-parihAraH," itya-'rthaH + atra, caitya-vidhApana-vidhiH AzAtanA ca ___ paJcAzaka -SoDazA-''dibhyo bodhyA // 65 / / " ata, " upasaMhAramA''ha, :iya so mahA-'NubhAvo, sabvattha 'vi a-vihi-bhAva-cAeNaM / cariUM vizuddha-dhammaM, a-kkhaliA--''rAhago jAo // 66 // [zrAddha-dina-kRtye gAthA-125] " iya so mahA0" iti, vyAkhyA" iti = evam ukta-nityA, " saH saGkAza-jIvaH, "mahA-'nubhAvaH =vardhamAna-sada-'dhyavasAya-vizeSAt samudghATita-puNya-prabhAvaH, " "ud- 'vartanA-''dinA- puNya-prakRterupacayaH, " apavartanA-''dinA" pApa-prakRtera'pacayazca / " iti-bhAvaH " sarva-dhama-kRtyeSu= " a-vidhi-bhAva-tyAgena=anucita-pravRtti-rodhena " vi-suddha-dhammaM zruta-"cAritra-lakSaNam, ArAdhya, " a-skhalitA-''rAdhakaH= nirvANa-sAdhako jAtaH, " "tad-dhitA-'nuSThAna-kArI / " itya-'rthaH // 66 // 2. [saptame paJcAzake / 3. [SaSThe SoDazake / / 1. [ud-vartanA (karaNam) adhyavasAya-vizeSaH, yena karma-sthiti-rasA-''dInAM vRddhiH / ] 2. [apavartanA (karaNam-adhyavasAya-vizeSaH, yena karmasthiti-rasA-''dInA hAniH / / x nirodhena sva-dhanama'pi vyayIkRtya, vizuddha 0 De0 / % 0 zuddha0 chA0 @ jAtaH, "a-mRtA-'nuSThAna-kArI / " itya-'rthaH / De0 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. dRSTAMtadvAra - saMkAza bhoga parizuddhi="AzAtanAno tyAga" evo ja artha (samajavo). ahiM, daherAsara bAMdhavAno vidhi ane AzAtanA dvaipacAMzaka ane SoDazaka vagere graMthomAMthI jANI levA. 65 gAthA-66 ] | have (A dRSTAMtano) upasaMhAra kare che rUpa so mahA-ghumAvo, satyavi a-vitti-mAva-cALa | vizuddha-dhamAM, a-vrutibA-DarAno nAo ddA cAra" [zrA.di.kR.gA-125] "e prakAre, sarva ThekANe, avidhipaNAno tyAga karIne, vizuddha dharmanI AcaraNA karIne te mahAnubhAva (saMkAza zrAvaka) askhalitapaNe ArAdhaka thayA.' 66 ''Dhya so mahA'' tti / vyArA | e prakAre=kahyA pramANenI nItithI-rItabhAtathI te saMkAzano AtmA mahAnubhAva=vadhatA jatA khAsa prakAranA uttama adhyavasAyone lIdhe jeno puNya prabhAva khUba khIlI rahyo che, te. eTale ke 'urtanAdi karaNone lIdhe puNyaprakRtimAM vadhAro, ane vaiapavartanAdi karaNone lIdhe pApa-prakRtimAM ghaTADo, thavAthI sarva=dharmakAryomAM 2. 3. 1. 2. 128 eTale ke "tene eTale mokSane hitakArI anuSThAna AcaranAra thayA." e bhAvArtha che. 66 avidhi bhAvano tyAga karavAthI=eTale ke, anucita pravRtti rokI daI, vi-zuddha dharmanI ArAdhanA karI, eTale ke zrutarUpa ane cAritrarUpa dharmanI ArAdhanA karI, askhalita ArAdhaka thayA=nirvANa prApta karAvanAra ArAdhanA karanAra thayA, [cha mA paMcAzakamAM] [6ThThA SoDazakamAM] [urtanAkaraNa e eka jAtanA adhyavasAya che, tenAthI karmanI sthiti ane rasa vageremAM vadhAro thAya che.] [apavartanAkaraNa e paNa eka jAtanA adhyavasAyo che. tenAthI karmonI sthiti ne 2sa vageremAM ghaTADo thAya che.] Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 7 - dRSTAMtadvAram / karmasAra-puNyasAra-dRSTAMtau / [gAthA-67 'saMkAso vi vibhittUNaM', kamma-gaThiM su-NibuDo / jAhihI so u NivvANaM mahA-satto, Na saMsao // 67 // ___ [zrAddha-dina-kRtye gAthA, 139 ." "saMkAso vi0" tti, vyAkhyA" saGkAzo'pi " kAla-krameNa " sa-mUla-moham= ucchidya= " mahA-sattvaH =santoSa-sudhA-sikta-mano-vRttiH " su-nivRttaH = saMyame ratatvena " mukti-sukhA-''svAdakatvAt "jIvan muktaH' itya-'rthaH, " yadA''huH, :""nirjita-mada-madanAnAM vAk-kAya-mano-vikAra-rahitAnAm / " vinivRtta-parA-''zAnAmihaiva mokSaH su-vihitAnAm // [zrAddha-dina-kRtye-gAthA139 TIkAyAm -prazama-ratau zloka, 276] " nirvANam= gamiSyati / evam jJAna-sAdhAraNa-vinAze'pi ukta-vidhinA duSkarma-kSaya-darzanA-'rtham karma-sAra-puNya-sArayornidarzanam / yathA"bhoga-pure-caturviMzati-kanaka-koTi-svAmI dhanA-''vaha-zreSThI! palI dhanavatI / tayoryamalajAtau karma-sAra-puNya-sArau sutau / 1. [saGkAzo'pi vibhidya karma-granthi su-nivRttaH / gamiSyati so'pi nirvANaM mahA-sattvaH, na saMzayaH || vibhettUNaM mu0|| Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-67] 7. daSTAMtadvAra - karmasAra-puNyasAra kathA 129 'saMkAso vi vibhittUNaM, kamma-gaMThiM su-NibbuDo / jAhihI so u NivvANaM mahA-satto, Na saMsao // 67 / / (zrA.di.ka.gA-139] "saMkAza zrAvaka paNa karmanI gAMTha bhedIne sArI rIte nivRtta thayA, eTale ke saMyamamAM sthira thayA ane te mahAsAttvika AtmA mokSamAM jaze, temAM zaMkA nathI." 67 saMjANo." tti cAlyAje saMkAza paNa kALakramemULa sahita mohano nAza karIne, mahAsAttvika=saMtoSa rUpI amRtathI siMcAyelI manovRttivALA sArI rIte nivRtta thayelA=muktinA sukhano svAda prApta karela hovAthI, saMyamamAM prIti rAkhIne, eTale ke "jIvana-mukta thaIne, - "mada ane madanane jItI lenArA, vANI, kAyA ane mananA vikAra vinAnA, ane pArakI AzA vagaranA su-vihita mahAtmA puruSone ahIM ja mokSa che." - nirvANa pAmaze." pharmasAra ne puNyasAranI kathA che e prakAre, zAnadravya ane sAdhAraNadravyano vinAza karavAthI thayelA pApakarmano upara jaNAvelA vidhithI nAza karavAnuM batAvavA mATe karmasAra ane puNyasAranAM dRSTAMto nIce pramANe che. - kathA bhogapuramAM covIsa karoDa sonAmahoranA mAlika dhanAvaha zeTha hatA. dhanavatI temanAM patnI hatAM. te baMneyanA joDake janmelA karmasAra ane puNyasAra nAme putro hatA. 1. A TippaNIno artha 63mI gAthA mujaba jANavo. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 7 - dRSTAMtadvAram / karmasAra-puNyasAra-dRSTAMtau / [gAthA-67 " aSTame varSe vijJopAdhyAyasya pArzve paThanAya tasthatuH / " puNya-sAraH sukhena sarva-vidyA adhItavAn / karma-sArasya tu bahUpakrameNA'pi a-kSara-mAtraM nA''*yAti, vAcana-likhanA''dau tu kiM vAcyam ? " tataH, pazu-prAyatvAt tasya pAThakenA'pi pAThanaM muktam / krameNa dvAva'pi yauvana-sthau pitRbhyAM samRddhatayA su-labhe mahebhya-kanye sotsavaM pariNAyitau / " "mA mithaH kalaheyAtAm", / iti dvAva'pi dvA-daza dvA-daza-kanaka-koTIdattvA, pRthak-kRtau / "atha, karma-sAraH sva-janA-''dibhirvAryamANo'pi-ku-buddhayA tathA vANijyaM kurute, yathA artha-hAnireva syAt / evam sva-'lpaireva dinaiH janakA-'rpita-dvA-daza-koTayo gamitAH / " puNya-sArasya tu dvA-daza-koTayaH khAtraM dattvA , taskarairgRhItAH / tena tAvubhAva'pi daridrau jAto, tyaktau ca sva-janA-''dibhiH / bhArye api pitR-gRhaM gate / " tataH, "nirbuddhI" "nirbhAgyau" iti- lokerdattA-'pamAnau lajamAnau gatvA dezA-'ntaram, sthitau ca pRthak pRthag mahemya-gRhe / " tatrA'pi anyopAyA-5-bhAvAt- bhRtya-vRttyA yasya gRhe karma-sAraH sthitaH, so'pi- kRpaNattvAt tasmai proktaM vetanama'pi na datte, muhurmuhustaM vaJcayate / " itaH, bahubhirdinaiH Ayena kima'pi nA'rjitam, " dvItayena kiyada'rjitam / param tat- prayatla- gopitama'pi dhUrtenA'pahRtam / nA-''yAti / kiM bahunA vA ? yataH, likhanA-''dyapi kartuM na zaknoti, "sarvathA pazureva" iti-pAThakenA'pi0 De0 / + kalahAyatAm" iti / 4 gatau dezA-'ntaram De0 / % so'lIka-vyavahArI kRpaNavacca, iti proktaM / De0 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-67] 7. dRSTAMtadvAra karmasAra-puNyasAra kathA 130 AThame varase vidvAna upAdhyAya pAse bhaNavA rahyA. puNyasAra sarva vidyA sukha pUrvaka bhaNyo. ghaNI mahenata karavA chatAM paNa karmasArane eka akSareya AvaDyo nahIM. to pachI vAMcavA-lakhavA vageremAM to pUchavuM ja zuM ? tethI, adhyApake paNa pazu jevA tene bhaNAvavAnuM choDI dIdhuM. banneya yauvana pAmyA, tyAre pitA zrImaMta hovAthI moTA zeThiyAonI kanyAo banneyane saraLatAthI maLI gaI, ane utsavapUrvaka paraNyA. "banneya paraspara laDI na paDe." ema vicArIne banneyane bAra-bAra karoDa sonaiyA ApI judA karyA. have, karmasAra potAnA kuTuMbIoe rokavA chatAM ku-buddhithI evI rIte vepAra kare che, ke jethI vepAramAM dhananI hAni ja thAya. ema karatAM karatAM thoDA divasomAM ja pitAe ApelI bAra karoDa sonAmahoro gumAvI dIdhI. puNyasAranA bAra karoDa sonaiyA coro khAtara pADIne laI gayA. tethI te banneya ridrI thaI gayA. kuTuMba vageree teone choDI dIdhA ane banneyanI patnIo piya2 jaIne rahI. tyAra pachI, "buddhi vagaranA ane bhAgyahIna che" ema kahI loko apamAna karatA hatA. tethI zaramAIne bIjA dezamAM jaI, judA judA zrImaMtone ghera rahyA. tyAM paNa, bIjo koI upAya na hovAthI nokara tarIke jenA gharamAM rahyo, te zeTha paNa kRpaNa hovAthI, TharAveluM mahenatANuM paNa tene Apato nathI ane vAraMvAra chetare che. AthI, ghaNA divase paNa pahelo bhAI kAMI meLavI zakyo nahIM. bIjA bhAIe kAMIka meLavyuM, ane prayatnathI sAcavyuM, paNa dhutAro dhUtI gayo. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 7 - dRSTAMtadvAram / karmasAra-puNyasAra-dRSTAMtau / [gAthA-67 " evam anyA-'nya-sthAneSu- bhRtya-vRtyA dhAtu-vAdakhanivAda- siddha-rasA-5'yana- rohaNA-'dri-gamana- yantrasAdhana- rudantyA-''dyauSadhi-grahaNA-5'dinA ca ekA-dazavArAn mahopakrama-karaNe'pi ku-buddhayA nyAya-vaiparItyavidhAnAt Adyena kvA'pi dhanaM nA'rjitam, kintu tatra* duHkhAnyeva soDhAni / " apareNa tu arjitama'pi pramAdA-''dinA ekAdaza-vArAn 'gamitam / " tataH, atyudvignau tau, potamA''ruDhI, ratna-dvIpaM gatvA, sa-pratyaya-ratna-dvIpa-devya-'gre mRtyuma'pi aGgIkRtya, nirviSTau / " tataH, aSTame upavAse "nA'sti yuvayorbhAgyam / " ityuktvA, devyA tirodadhe / " tataH, karma-sAra utthitaH / puNya-sArasya tu ekaviMzatyupavAsaiH tayA cintA-ratnaM dattam / / "karmasAraH pazcAttApaM kurvan puNyasAreNoktaH,- "he ! bandho ! mA viSIda, etacintA-ratnena tavA'pi cintitaM setsyati', tataH, dvAva'pi prItau / " kramAt potamA''rUDhI, rAtrau ca rAkA-zazA-kodaye vRddhenoktam, :" bhrAtaH ! sphuTIkuru cintA-ratnam, vilokyate tasya candrasya vA'dhikaM tejaH ? iti / " " tataH, laghunA'pi durdaiva-preritena ralaM haste nItvA, kSaNaM ratne kSaNaM ca candre dRSTiM nidadhatA % mano-rathena saha madhye-sindhu tat patitam / " tataH, dvAva'pi sama-duHkhau sva-puraM-prApya, jJAni-guruM sva-prAga-bhavama'praSTAm / tattad-duHkhA 0 1 + nirgamitam nA'stIdaM padam-De0-pratau / prItI, nivartamAnau pota0 De0 / nidadhatA pAtitaM ralam- ralA-''karA-'ntarmano-rathaiH saha De0 / @ x % Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-7] 7. dedAMtadvAra - karmasAra-puNyasAra kathA 131 e pramANe, judAM judAM sthAnomAM nokarIthI, dhAtuvAda, khANa khodavI, rasAyaNa sAdhavuM, rohaNAcaLa parvata upara javuM, maMtrasAdhanA karavI, ane rUdaMtIvelI levI. vagere vagerethI agiyAra vakhata mahA prayatna karavA chatAM paNa kubuddhine lIdhe-nyAyathI viruddha rIte badhuM karavAthI-pahelo bhAI kyAMyathI dhana meLavI zakyo nahI. paraMtu tene dareka ThekANethI dukho ja sahana karavAM paDyAM. bIjA bhAIe kAMIka meLavyuM kharuM, paraMtu gaphalata vagerethI agiyAra vakhata gumAvI dIdhuM. te banneya bhAIo kaMTALI vahANa mAraphata ratnadvIpe gayA. paraco ApanArI ratnadvIpanI devInI AgaLa maraNa sudhI besavAno nirNaya karIne beThA. tyAra pachI, AThame upavAse "tamAruM banneyanuM bhAgya nathI." ema kahIne devI adazya thaI gayAM. tethI, karmasAra UThI gayo. paraMtu puyasAre ekavIsa upavAsa karIne, te devI pAsethI cintAmaNi ratna meLavyuM. ' karmasAra pastAvo karavA lAgyo. tyAre puyasAre kahyuM ke, "he ! bhAI ! kheda kara mA. A ciMtAmaNi ratnathI tAruM paNa dhAryuM saphaLa thaze." tethI banneya khuzI thayA. anukrame vahANamAM besIne jatA hatA, tevAmAM, rAte pUrNimAno caMdra Ugyo hato. tyAre moTAbhAIe kahyuM "bhAI ! ciMtAmaNi ratna bahAra kADha. jethI ApaNe joIe, ke "tenuM ke caMdranuM? konuM teja adhika che ?" tyAre, durbhAgyathI doravAyelA nAnA bhAIe paNa ratna hAthamAM rAkhIne kSaNavAra ratna tarapha, ane kSaNa vAra caMdra tarapha, najara rAkhavA jatAM manorathanI sAthe ja te ratna samudramAM paDI gayuM. tyArathI, sarakhA duHkhI bannee potAnA zaheramAM AvIne, jJAnI guru mahArAjane potAnA pUrvabhavo viSe pUchyuM. Jaing (4 cation International Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 7 - dRSTAMtadvAram / karmasAra-puNyasAra-dRSTAMtau / [gAthA-67 " jJAnI prA''ha, :- "candra-pure- jina-datta-jina-dAsa-zreThinau, paramA-''rhatAva'bhUtAm / " anyadA, tatratya-zrAvakaiH sambhUya, jJAna-dravyaM sAdhAraNa-dravyaM ca tayoH uttamattvAt arpitaM rakSAyai / " anyeyuH, Ayena sva-pustikAyAma'tivilokyamAnalekhyakena mAsa-deyatayA drammAn nirNIya, pArzve tu aparadravyA-5-bhAvAt "idama'pi jJAna-dravyameva / " iti-vicintya, jJAna-dravyAt drA-daza-drammAH lekhakasyA'rpitAH / " dvitIyena tu "sAdhAraNa-dravyam sapta-kSetrI-yogyatvena zrAddhAnAma'pi yogyam / " iti vimRzya, sAdhAraNa-dravyAd dvA-daza-drammAH sva-gRha-gADha-prayojane anya-dravyA-'-bhAvAt vyayitAH / " tato mRtvA, duSkarmaNA prathama-narakaM gatau / " tataH, deva-dravya-bhakSaka-sAgara-zreSThivat- sarvatra- ekendriyadvi-tri-catuH-paJcendriya-tiryakSu ca dvA-daza-sahasra-vArAn bhUyastara-duHkhama'nubhUya, kSINa-duSkarmANau yuvAM jAtau / pUrva-karmaNA asmin bhave'pi dvA-daza-koTirgamitA / " " evam tad-vacaH zrutvA, dvAbhyAM zrAddha-dharmaM pratipadya, prAyazcitta-pade "sahastra-guNA dvAdaza-drammAH vyApArA-''dauyAvat utpatsyate, tAvat te jJAna-sAdhAraNa-pada eva arpaNIyAH, tataH param utpannaM dhanam sva-nizritaM kAryam / " iti niyamo jagRhe / " tataH, dvAva'pi prAk-karma-kSayAt *dhana-vRddhiM prApya, tanmadhyAta ubhaya-pade sahasraguNaM deyaM samarpya ca, kramAta dvA-daza-koTi-bhAjAva'bhUtAm / 2. [ati vilokyamAnaM lekhyakaM yena, saH tena saha.] 67 / 3. [sAgara-zreSThi-kathA'traiva 24 gAthA-vRttI / zrAddha-dina-kRtya-zrAddha-vidhi-prabhRtiSu prasiddhaiva / ] * militam / Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 gAthA-67] 7. dedAMtadvAra - karmacAra-puNyasAra kathA jJAnI mahAtmA kahe che, ke "caMdrapuramAM jinadata ane jinadAsa nAmanA parama zrAvaka be zeThiyAo rahetA hatA. eka divase tyAMnA zrAvakoe maLIne jJAnadravya ane sAdhAraNa dravya sAcavavA mATe sArA uttama gRhastho jANIne te dravya temane banneyane soMpyuM. eka divasa pahelAe (eTale ke jinadatte) potAnA copaDAmAM barAbara tapAsIne, "nAmuM lakhanAranA (te) mahinAnA mahenatANAnA ApavAnA dramma nakkI karyo, paraMtu pAse bIjuM dhana na hovAthI "A paNa jJAnanuM kAma che." ema vicArIne bAra drampa (dAma) nAmuM lakhanArane ApyA. ane bIjAe "sAdhAraNa dravya sAta kSetrane yogya hovAthI, zrAvakone paNa ApavuM yogya che." ema vicArIne potAnI pAse bIjuM dhana na hovAthI, gharanA khAsa jarUrI kAma prasaMge sAdhAraNa dravyamAMthI bAra dramma vAparyA. tyAMthI marIne, pApakarmane yoge, banne pahelI narakamAM gayA hatA. tyAMthI, narakagati, ekedriya, beIdriya, teMdriya, cauriMdriya, ane paMcendriya tiryacapaNe, devadravyanuM bhakSaNa karanArA sAgara zeThanI peThe, sarvatra bAra hajAra vakhata khUba-khUba duHkha anubhavIne, ghaNAM pApa khapI gayA pachI, tame banneya ahIM thayA cho, eTale ke, ahIM janmyA cho. pUrvakarmanA yoge A bhavamAM paNa bAra bAra karoDa gumAvI beThA cho." e prakAre jJAnI mahAtmAnuM te vacana sAMbhaLIne bannee zrAvaka dharmano svIkAra karI, nIce pramANe prAyazcitta svIkAryuM ke- "vepAra vageremAM je dravya maLaze, temAMthI hajAra hajAra gaNuM dravya jJAna-kSetramAM ane sAdhAraNa kSetramAM arpaNa karI ja devAnA. tyAra pachI je dhana maLe, te potAnuM gaNavuM." evo niyama grahaNa karyo. tethI, pUrvakarmano kSaya thavAthI, banneya khUba dhana meLavIne temAMthI banneya kSetromAM bAra dramakanuM hajAra hajAragaNuM devuM ApIne, anukrame bAra karoDa dhananA svAmI thayA. 2. jeNe lakhANa barAbara tapAsyuM hoya te, tenI sAthe. 3. [sAgara zeThanI kathA A pustakanI 24mI gAthAnI TIkAmAM che. ane te zrAddha-dina-kRtya ane zrAddhavidhi vagere graMthomAM paNa prasiddha che.]. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 * X 7 - dRSTAMtadvAram / mahAkAlAdi-dRSTAMtaH / [ gAthA - 67 tataH, mahebhyau tau su-zrAvakatayA - samyag - jJAna- sAdhAraNadravya-rakSA- tadutsarpaNA - SS dinA zrAddha - dharmamA''rAdhya, pravrajya ca, siddhau / " iti / 44 atha, "deva - guru- dravya - vinAze mahA-kAla-dRSTA-'ntaH, : 7 yathA atItotsarpaNyAsturyA - ssrake zrI - sampratya' -'rhad- bArake zrI - pure nagare zAntano nR-patI rAjyaM cakAra / tasya rAjJI su-zIlA / tayA anyadA catvAraH putrAH krameNa - nIla- mahA - nIlakAla- mahA-kAla-nAmAno'janiSata / " " tataH, krameNa 64 1. nIla- janmani gaja- sainyaM rogo* padraveNa mRtam, " 2. mahA - nIla - janmani - haya - sainyaM mRtam', 44 3. kAla-janmani- agnyA''dyupadraveNa sarvA RddhirvinaSTA, (4 4. mahA-kAlajanmani - kAlA - 'ntare - zatrubhiH sambhUya, rAjyaM gRhItam / 4 [zrI - samprati-jina :- zrI - pravacana - sAroddhAra- [ dvA-7 gA0, 192] nirdezAnusAreNa - etad-bharata- -kSetrIyA 'tIta caturvizikAyAH caturviMzatitamastIrtha-kRdAsIt / ] / 5 [ "zrI - siddhA - S-cala-mahA-tIrtham" iti prakaraNa saGgatira'numIyate'tra // ] / % tataH, rAjya-bhraSTaH sa- strI- putraH zAntanaH krameNA'Tansu-rASTrAyAm zatruJjayI - nadyA - SSsanna - parvate' sthitiM kRtvA " bahu- kAlaM nira'gamat / tadAnIm putrA api AkheTakA''di-vyasanodyatAH duSTa-kuSTA ''dyA -''mayA'rditA jAtAH / tataH, nRpatirdukhA''turaH jhampA - pAtena maraNA'rtham parvatamA''ruroha | LL rogA - SS dinA-vinaSTam me0 / + vinaSTam De0 / % kRtavAn De0 / 0 kAlo'tItaH chA0 / Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-6] 7. daSTAMtadvAra - mahAkALaAdi kathA 133 te pachI, te banneya zeThiyA sArA zrAvaka tarIke jJAnadravya ane sAdhAraNa dravyanI sArI rIte rakSA tathA tenA caDAvA vagere karavA sAthe zrAvaka dharmanI ArAdhanA karI, dIkSA laI, mokSamAM gayA." - mahAkALa vagerenI kathA : je have, devadravya ane gudravyanA vinAza viSe mahAkALanuM dRSTAMta gaI utsarpiNInA cothA ArAmAM zrI saMprati tIrthakara bhagavAnane samaye zrIpura nagaramAM zAMtanu nAme rAjA rAjya karato hato. tene suzIlA nAme rANI hatI. teNe anukrame yogya vakhate nIla, mahAnala, kALa ane mahAkALa nAmanA cAra putrone janma Apyo. anukrame nIla'nA janma vakhate hAthInuM sainya rogane lIdhe maraNa pAmyuM, mahAnalanA janma vakhate ghoDAnuM sainya maraNa pAmyuM, kALanA janma vakhate agninA upadrave karIne tamAma Rddhi nAza pAmI. mahAkALanA janma vakhate keTaloka kALa gayA pachI zatruoe maLIne rAjya laI lIdhuM. rAjyathI bhraSTa thayelA zAMtanu rAjAe strI ane putronI sAthe bhaTakatAM bhaTakatAM saurASTramAM zatruMjayI nadInI pAsenA parvata upara rahevAnuM rAkhIne ghaNo kALa pasAra karyo. e vakhate, chokarAo paNa zikAra vagere vyasanomAM lAgelA rahetA hatA. ne duSTa koDha vagere rogothI pIDAvA lAgyA, tyAre duHkhathI gabharAyI gayelA rAjA nRpApAta karIne maravA mATe parvata upara caDyA. 4. [zrI saMprati jinezvara, pravacanasAroddhAranA sAtamA dvAranI 12mI gAthAmAM karelA nirdezane anusAra, A bharata kSetranI gaI 24 zInA 24mA tIrthaMkara deva hatA.] 15. [zrI siddhAcaLa mahAtIrtha" ema ahIM prakaraNa saMgatithI anumAna karavAmAM Ave che.] Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 7 - dRSTAMtadvAram / mahAkAlAdi- dRSTAMtaH / [ gAthA - 67 'tatra - sampratya - 'rhac - caityaM dRSTvA, Agantuka - bhava-zambalA'rtham jinAn Agamokta - vidhinA apupUjat / 44 atrA'vasare tatrA''gatena tasya pUjA-vidhi - kauzalyaM dRSTvA, vismitena dharaNendreNa bahirnigataH san pRSTo nRpaH svA'bhiprAyaM kathayati sma / 44 tataH, dharaNendraH bAla-mRtyuM nivArya, tatputra-pUrva-bhava-vRttA'ntam rAjJe'cIkathat / 64 46 "" pUrva-bhave - 1 - prathama - putreNa caura - jAtIyena tIrtha-yAtrA - 'rthaM gacchan saGgho luNTitaH, sAdhuzca hataH, 66 2-dvitIya putreNa kSatriya jAtIyena sva- strI - hatyA kRtA, 66 3- tRtIyena vaNik-putreNa tattva - nindA kRtA / " 4- caturthena ca dvi-ja-putreNa deva-dravyaM guru-dravyaM ca coritam / tataH, durgatau bahUn bhavAn bhrAntvA, a-kAma-nirjarayA kiJcit kSipta-karmANaH, krameNa catvAro'pi jIvAH tvat-putrA jAtAH / avaziSTa - karmodayAcca idaM pApa - phalaM labdhavantaH, tat prasaGgataH tvayA'pi prAptaM ca / ataH, sa - putrastvam etattIrtha sevAM kuru, etaj jalena snAtvA, caityAni pratya - 'haM pUjaya, piNDa-sthA - SS di- dhyAna - parAyaNo bhava, su-sAdhUn yathA-zakti bhaktyA pratilAbhaya / "L " zrRNu bho ! narendra ! " 44 evamA''di-prakAreNa tattva-trayA -''rAdhanena duSkarma-kSayaM kRtvA, SaN--mAsa - Snte punA rAjyaM prApsyasi / tadA, sAdharmikatvAt sahAyaM dAsyAmi / " ityuktvA, sva-sthAnaM dharaNendro jagAma / 6. [ tatra - zrI siddhA-S-cala-girau // ] 7. [ pApa- yuktA ''tma-saMsargAt - tat phalaM kima'pi saMsargya'pi prApnoti // ] 8. [piNDasthaM hi dhyAnam = dharma dhyAnasya piNDa stha-pada-stha-rUpastha-rUpA'tIta rUpA bhedacatuSkA-'ntargataM hi prathamaM sama'sti / piNDe - dehe kamalA -''di sva-rUpa-cintanena tatpradezeSu dhyAna-rupeNa tiSThati, yat, tat-piNDa- stham / vizeSataH dhyAna - zataka - dhyAnacatuSpadI zrI haima yoga zAstra- jJAnA'rNavA ''diSu samIkSaNIyam / ] / Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-67] 7. dRSTAMtadvAra mahAkALaAdi kathA tyAM, saMprati arihaMta bhagavAnanuM daherAsara joIne, AvatA bhavanuM bhAtuM meLavavA mATe AgamamAM kahelI vidhie zrI jinezvara bhagavAnanI pUjA karato hato. e avasare, tyAM AvelA, tenI pUjAvidhinI kuzaLatA joIne vismaya pAmelA dharaNedradeve bahAra AvelA rAjAne badhuM pUchyuM. rAjAe potAno (jhaMpApAtathI maravAno) vicAra jaNAvyo. tethI dharaNendre tenuM bALa (asamAdhithI thavAnuM) mRtyu rokIne, tenA putronA pUrvabhavanI vAta rAjAne kahI. "pUrvabhavomAM 134 1. tArA pahelA putranA jIve cora jAtinA bhavamAM tIrthayAtrAnA saMghane lUMTyo hato, ane sAdhu mahArAjane mArI nAMkhyA hatA. 2. bIjA putranA jIve kSatriya jAtinA bhavamAM potAnI strIne mArI nAMkhI hatI. 3. trIjA putranA jIve vaNika jAtinA bhavamAM tattvanI niMdA karI hatI. 4. cothA putranA jIve brAhmaNa jAtinA bhavamAM devadravya ane gurudravyanI corI karI hatI. tyAra pachI, durgaMtamAM ghaNA bhavo sudhI bhamIne akAma nirjarAnA baLathI keTalAMka karmo to khapAvyAM hatAM. anukrame te cAreya jIvo tamArA putro thayA che. bAkI rahelA karmanA udayathI A pramANe pApanuM phaLa pAmyA che. ane tenA saMbaMdhathI tamane paNa enuM phaLa maLyuM che. AthI, putronI sAthe tame paNa A tIrthanI sevA karo. tenA jaLathI snAna karIne, roja jinapratimAonI pUjA karo ne piMDastha vagere dhyAnamAM tatpara raho. uttama sAdhuonI yathAzakti bhaktithI pratilAbha meLavo. A vagere prakArothI traNa tattva (daiva, guru ane dharma)nI ArAdhanAe karIne, duSTa karmono kSaya karIne, pharIthI rAjya meLavazo, ane te vakhate sAdharmikapaNAthI huM sahAya karIza." ema kahIne, dharazeMdra potAne sthAne gayA. 6. tyAM-zrI siddhAcaLa giri upara. 7. 8. [pApa yukta AtmAnA saMsargathI tenI sobata karanAroye tenuM kAMIka paNa phaLa pAme che.] [piMDastha dhyAna=piMDastha, padastha, rUpastha, rUpAtIta, e cAreya paNa dharma dhyAnanA bheda che. temAM piMDastha dhyAna paheluM che. piMDamAM=zarIramAM kamaLa vagere svarUpanuM ciMtana karIne te te pradezomAM khAsa dhyAnathI sthira rahevAmAM Ave, te piMDastha dhyAna. vizeSa svarUpa-dhyAna zataka, dhyAna copAI, kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya viracita yogazAstra, ane zubhacandrAcArya viracita jJAnArNava vagere graMthomAMthI samajavuM. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 - 7 - dRSTAMtadvAram / mahAkAlAdi-dRSTAMtaH / [gAthA-67 " nR-peNA'pi tathaiva rAjyaM labdhvA, krameNa saGkAzavad nirvANaM lebhe / " + atra vistAraH, zatrunaya-mAhA-''tmyato bodhyaH / + anye'pi dRSTA-'ntAH __ yathA-''gamaM bhAvyAH / 1 iti zreyaH // 67 // ( // iti-saptamaM dvAraM samAptam // 7 // ) 9 [paJcama-sarge-563-658 zlokeSu / ] / Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-67] upasaMhAra ane aMtyamaMgala 135 rAjAe paNa te ja prakAre rAjya meLavIne, anukrame saMkAza zrAvakanI peThe mokSapada meLavyuM." [ A viSayamAM vizeSa vistAra zrI zatruMjaya mAhAmyamAMthI samajI levo. che bIjAM paNa dRSTAMto zrI Agama anusAra jANavAM. ( A pramANe karavuM kalyANakAraka che. 67 7. daSTAMta dvAra pUruM 9. [pAMcamA sargamAM pa63 thI 658mA zloka sudhI.] Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ganyopasaMhArAntya-maGgale [gAthA-68-71 atha, granthA-'vasAne'pi bhavyAnutsAhayati, :jai icchaha NivyANaM, aha vA loe su-vitthaDaM kittiM / tA jiNa-vara-Nidive, vihi-magge AyaraM kuNaha // 68 // "jaha0" tti, kaNThyA / 1. [ yadIcchatha nirvANam, athavA, loke- su-vistRtAM kIrtim, tataH, jina-vara-nirdiSTe vidhi-mArge AdaraM kuruta / / 68 / / ] atha, kaviH svA-'bhinivezaM nirasyannA''ha, :taha-viha-bhavi-bohaNa-itthaM bhaNiyaM jaM ca vivarIyaM iha gaMthe / taM sohaMtu gIya-tthA, aNa-'bhinivesI a-macchariNo // 69 // "taha-viha-bhavi-boha0 tti, vyAkhyA-sugamA // 69 / / 2. [ tathA-vidha-bhavya-bodhanA-'rtham- bhaNitaM ca viparItaM yadiha granthe, tat-zodhayantu ana-'bhinivezinaH, a-matsariNazca gItA-'rthAH / / 69 / / ] atha grantha-samAptiM nigamayan ante maGgalaM darzayati, :tava-gaNa-gayaNa-divA-yara-vijayA-''i-mANa-sUri-rajjammi / bhANu-vijaya-buha-sevaga-vAyaga-lAvaNNa-vijayeNa // 70 // gaMtha-uMtara-gAhAhiM, sama-'tthiyA davva-sittarI esA / bhavia-jaNa-bohaNa-'tthaM, maMgala-mAlaM kuNau NicaM // 71 // _ "iya davva sittarI* saMpuNNA" // * ri-suttaM saMpuNNaM / Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-68-71]. upasaMhAra ane aMtyamaMgala 136 upasaMhAra | graMtha pUro karyA pachI have bhavya jIvone utsAhita karavAmAM Ave che, jaI icchaha NivvANaM, aha vA loe su-vitthaDaM kittiM / tA jiNa-vara-NiddiDhe, vihi-magge AyaraM kuNaha // 68 // jo tame mokSa icchatA ho, athavA A lokamAM bahu ja phelAyelI kIrti IcchatA ho, to zrI jinezvara prabhue upadezelA vidhimArgamAM Adara karo." 68 "nA" ri bhAvArtha samajI zakAya tevo che. 68 have graMthakAra kavizrI potAnuM nirabhimAnapaNuM batAve che, taha-vihaM-bhavi-bohaNa-'tthaM bhaNiyaM jaM ca vivariyaM iha gaMthe / taM sohaMtu gIya-tthA, aNa-'bhinivesI a-macchariNo // 69 // tevA prakAranA (yogya) bhavya jIvone samajAvavA mATe racelA A graMthamAM je kAMI viruddha kahevAyuM hoya, te, Agraha vagaranA ane IrSyA vagaranA gItArtha puruSo zuddha karajo." 69 "tada-vi-vivoro" riA vyAkhyA saraLa che. 69 che have graMthanI samAptino upasaMhAra karavAne prasaMge chelluM maMgalAcaraNa kare che."tA---La-vivA-ra-vijhayA-Ssg-mAna-sUrinanA mApu-vinaya-guda-va-vAya-tAvaNa-viyeLa 70 gaMtha-uMtara gAhAhiM, sama-'tthiyA dabba-sittarI esA / mavijha-naLa-voraNa-Dalya, saMta-mAtaM sugara ghaM kA "tapAgaccha rUpI AkAzamAM sUrya samAna zrImAnavijayasUri mahArAjAnA (dhamI rAjyamAM bhAnavijaya budha (guru) nA sevaka lAvaNya vijaya vAcake A dravya saptatikA nAmano graMtha bIjA graMthonI gAthAothI bhavya jIvonA bodha mATe vyavasthita rIte racyo che. ane te (graMtha) haMmezAM maMgaLanI mALA raco. 70-71 davasittarI graMtha pUro thayo. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 [gAthA-70-71 vRttikAraprazastiH "tava gaNa0" iti, vyAkhyA sugamA 70 // "gaMtha-'tara0" iti // 71 // 3. [ tapA-gaNa-gagana-divA-kara-mAna-vijaya-sUri-rAjyebhAnu-vijaya-budha-sevaka vAcaka-lAvaNya vijayenabhavya jana-bodhanA-'rtham- granthA-'ntara-gAthAbhiH eSA dravya-saptatikA samarthitA / maGgala-mAlAM karotu nityam / / 70 / / 71 // ] // iti-zrI-dravya-saptatikA-vRttiH samAptA // + atha, vRtti-kAra-prazastiH , :'veda4-veda4-'rSi7 -candre1 -'bde1, ISasya sita-pakSatau / vivakre tatra vRttizca lAvaNyA-''hva-vAcakaiH // 1 // yAvan-mahI-mRgA-'kSIyaM dhatte vAri-dhi-mekhalAm / vAcyamAnA budhairjIyAt sa-vRttivya-saptatikA // 2 // tarkA-''di-zAstra-nipuNairvairAgyA-'mRta-sAgaraiH / zodhiteyaM zriye zrImad-vidyA-vijaya-kovidaH // 3 // // iti-zrI-dravya-saptatikA-vRttiH samAptA // granthA-'gram- 900 // 1. [vikrama saMvat] 1744. / 2. Aso sudi / 3. vidyA-vijaya / Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 gAthA-70-71] TIkAkAranI prazasti "tavALa" riA "iAMtha-DaMtaraM" riA vyAkhyA saraLa che, "tapAgaccha rUpI AkAzamAM sUrya samAna zrImAnavijayasUri mahArAjAnA (dhama) rAjyamAM bhAnuvijaya budha (guru) nA sevaka lAvaNya vijaya vAcake A dravya saptatikA nAmano graMtha bIjA graMthonI gAthAothI bhavya jIvonA bodha mATe vyavasthita rIte racyo che. ane te (graMtha) haMmezAM maMgaLanI mALA raco. 70-71 e pramANe, dravyasaptatikAnI vRtti (TIkA) pUrI thaI. ? have, (svopa-jJa) vRttikAra potAnI prazasti kahe che "veda, veda, RSi ane caMdra (saMvata 1744) varSe Aso sudi pUnamane divase zrI lAvaNyavijaya nAmanA upAdhyAye dravyasaptatikA graMthanI vRtti vivaraNa rUpe racI che. 1 A pRthvIrUpI strI jyAM sudhI samudrarUpI kaMdoro paherI rahI che, tyAM sudhI, viddhAnothI vaMcAto vRtti sahita A dravyasaptatikA graMtha vijaya pAmo. tarka vagere zAstromAM nipuNa ane vairAgyarUpI amRtanA samudra evA zrImad vidyAvijaya nAmanA vidvAna mahAtmAe zodhelo A dravyasatatikA graMtha kalyANane mATe ho." 3 TIkA sahita dravyasamatikA graMtha saMpUrNa graMtha pramANa-900 zloka. | 1,2,3. avacUrinA artho saMskRta TippaNInAM artha mujaba ja che. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 1 zrI dravya- saptatikA-mUla-gAthAnukramaH pR. a- giddho jo aNNA aphalaM atyeNaM ceva suddheNa ahigArI ya gihattho eA-risammi davve ekeNa kayama-karja, etthaM puNa esa vihI, evaM gAuNa, je davvaM evaM NAuNa, je davvaM ohAraNa- buddhie devA kevala-jogecchA AyariyA -''I AyAravamo (m.o) hArava, AyANaM jo bhaMjai AloyaNaM ca dAuM AloyaNA'Nulo iya so mahA gAsa-cchAyaNa mittaM guru-pUA-karaNa-raI gaMtha - Mtara gAhAhi ceya-davvaM gii ceya-davvaM vibhajja ceya-davya - viNA ceya davva-viNAse ceya-davvaMsAhAraNaM a A i e 45 ka ga ca gA. 11 41 39 50 49 15 56 52 66 32 35 46 21 25 2 63 Www 5 64 6 71 38 90 89 19 105 103 57 115 111 128 83 86 100 68 73 5 124 125 19 136 34 85 31 83 16 58 27 75 14 55 coei davvaM ceiyANaM jai icchaha NivvANaM jiNa pavayaNa- buDhi jiNa vara ANA juAri jo jaha-vAyaM Na kuNai o mAyA, gopiyA tarAibha-suo tA-chuhA'bhibhUI, tattha karei uvehaM jo tamhA savva-payatteNaM tava-gaNa-gayaNa divA-yara tacvihi-samussugo khalu taha AuTTi, dappa, taM NeyaM paMca - vihaM taha - viha-bhavi-bohaNa -paDicchA loe vi tittha-yara-pavayaNa-suaM dabve-khIra- dumA-''I, davvA ''I susu deyo dAridda - kulompatti, daridda duvihaM ca deva-davvaM - S devASSs - davva NAse dhamma-khiM kuNaMtANaM pamAya- mitta- doseNa ja Na sii da gha pa gA. 18 8 43 36 10 68 23-2469 62 30 D 20 44 70 48 53 4 69 33 28 150000000000 55 54 29 12 51 26 138 pR. 60 62 136 33 92 86 38 124 78 63 98 136 o o m m 2 101 112 13 136 84 77 114 114 78 40 111 74 42 91 123 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 pakkhiya-cAummAsiya puttAya huti bhattA, bhakkhei jo, uvikkhei jiNa soMDIrA bha bhaNes ittha vibhAsA jo bhaiyA buDhI NAso guNa ma 7 maggA'NusArI pAyaM sammamuha - patti AsaNA - SSIsu bhiNNaM 58 ra rAgA-SS-dosa-duTTho lahuA - ''lhA''di-jaNaNaM granthanAma Agama AcAra dinakara AcAra pradIpa Avazyaka niryukti Avazyaka pratyAkhyAnAdhyayana Avazyaka bhASya upadeza pada upAsaka dazAGga ekatriMzaduttarAdhyayana la karmagrantha candra kevalI caritra chUTaka patra darzanazuddhi prakaraNa dikpaTa grantha digambara harivaMza purANa dharmaparIkSA gA. nizItha cUrNI 11 uddeza 75 nizIya bhASya 11 uddeza 75 45 22 13 17 b 19 63 3 57 99 68 54 333 38 11 21 118 61 117 pariziSTa-2 dravya-saptatikA-vRttisthagranthAnAmakArAdikrameNAnukramaNikA vavahAreNa suddhe samaye so ciMta saMkAso vivibhattU saMkAsa, gaMdhilAvaI, sakkA saMjama - appa - pavayaNa - virAhaNA saMviggo u, a-mAI, maimaM sAhAraNa- jiNa davvaM jaM bhutaM siri-vIra - jiNaM vaMdiya dhamma gA. granthanAma 12 45 suha-bhAva- pavittIe saMpattI suddheNa ciya deNaM dhamma 43 12 purANAdi 19-20 padmacaritra 39 uddeza paJcAzaka gAthA paJcAzakAdi paJcAzaka- SoDazakAdi 43 prati0 vR0 3 vrata aticAra 8 prajJApanA bhASApada praznottara samuccaya praznottara samuccaya 4 prakAza praznottara saGagraha bRhatkalpa bhASya 19-20 sa 19-20 57 26 43 43 50 bRhadbhASya 30 bRhacchAnti 29 bhagavatI (sUtra) Adi mahAnizItha 7 26 mahAnizItha 100-101 mahAnizItha paJcamAdhyayana bRhadbhASyavacana gA. 38 pR. 89 9. 32 67 129 61 123 37 86 47 101 59 119 1 2 65 127 40 89 gA. 12 30 5-6 7 65 14 19-20 12 43 8 2 * O * * * N & 12 50 12 45 12 28 50 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 37 0 0 0 granthanAma granthanAma mUlazuddhiprakaraNa 43 / zrAddhajIta kRtya vasudeva hiNDI |zrAddhadina kRtya 10-11 vasudeva hiNDI | zrAddha vidhi vasudeva hiNDI 1 khaNDa 29-30 | zrAddha vidhi vicArasAra prakaraNa zrAvaka prajJapti - haribhadrasUrikRta vizeSAvazyaka samyaktva kulaka vRddhavAda samyaktva prakaraNa vyavahAra bhASya samyaktva vRtti vyavahAra bhASya dazamoddeza sutte cheda-bhASyAdau vyavahAra bhASyAdi sada kulaka 31-33 SaTtrizajalpa saGgha kulaka zatrujaya mAhAsya 5 sarga saGghAcAra vRtti zatruJjaya mAhAsya 2 sarga sandeha-dolA-valI-vRtti 19-20 zatrujaya mAhAsya haimavIra caritra zatrujaya mAhAsya haima vacana zrAddhajIta kalpa zrAddha dinakRtya - paJcAzaka nAmanirdeza zrAddhajIta kalpa -paJcAzakAdi [ ] koSTake zrAddhajIta kalpa vRtti | mUla - vRttigata - nAmanirdezarahita | granthAntarasthAnake - triMzat prAyaH pariziSTa-3 avacUrikAstha-granthanAma granthanAma granthanAma anekArtha | bhakta parijJA Agama bhavabhAvanA vRtti upadezapada 7-12 | bhASyAdi kalpabhASya 50 | mahAnizIya chedabhASya 41-42 | medinI koSa jJAnA'rNava | yogazAstra (hama) darzanazuddhi 14-15 rAja-praznIya (rAyapaseNIya) dharmazAstra rudra-koSa dharmasaGgraha | lalitavistarA dhyAnazataka 67 vasudeva hiNDI dhyAnacutaSpadI 67 / vyavahArazuddhi prakAza 38-39-40 nizIthAdi vRtti 10-11 zatruJjaya-mAhAtmya 67 paJcAzaka 8-45 47-48-4954 zrAddha-dina-kRtya 16-62-64-67 pravacanasAroddhAra 50-67 / zrAddha vidhi 8-67 bRhadbhASya 2-8 | zrAddha-jItakalpa WIE 8-29 59 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 w sh zrImAla purANa SoDazaka SaT- triMzajalpa 12 samyaktva vRtti SaSTi-zataka 8] senaprazna SaSTi-zataka-vRtti 8 sambodha prakaraNa pariziSTa 4. mUla-vRtti-avacUrikA-gata-granthakAranAma nAma gAthAGka gAthA zrI devendrasUri (ava0)4 zrI dhanezvarasUri zrI haribhadrasUri 60-66 zrI pradyumnasUri zrI hIravijayasUri zrI ralazekharasUri, (ava0) 38-39-40 pariziSTa-5. vizeSa-nAma-sUci-saGagraha ['mUle vRtti-stha'] nAma gAthAGka | nAma gAthAGka aNahillapura pATaNa 12 gautama 29-30 anantavIrya 29-30 candrakalA ayodhyA 29-30 candrakumAra anuddharA 29-30 candrapura andhaka-vRSNi jarAsanya AbhaDa jinadatta 67 Agama vyavahAra jinadAsa 12-67 AjJA vyavahAra jIta-vyavahAra 49-50-51 11 tagarA RSabhadatta tAmali kapila 29-30 tAmralipti 23-24 karmasAra 67 thIrApadra (tharAda) 12 kAJcanapura digambara kAla devasena kumArapAla 12 dravya-saptatikA 29-30 dravya-saptatikA vRtti 43 dhanavatI kozala dhanAvaha 23-26-67 gajapura 29-30 dharaNendra gardabhilla 19-20 dhavaLakka (dholakA) gandhilAvatI dhAraNA-vyavahAra guNazIla 50 | dhArA 67 26 12 29-30 71 kurukSetra kuzasthala 67 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 niSpuNyaka 2 22-24 nIla 42 67 67 pattana (pATaNa) pratApasiMha puNyasAra bauddha bharatakSetra bhAvaladevI 23-24 12 bhogapura 19-20 12 70 s 19-20 o 12 maNDapadurga (mAMDavagaDha) madana-sundarI madirA madhya-praiveyaka mallazreSThi mallika mahAkAla mahAnIla mahilA-devI mahAvideha mahIpAla mahendrapura mAnasUri mAphara mASatuSa vinayandhara vimAlAcala 12 zakrAvatAra zatrujjaya 67 zAntanu zailakayakSa 29-30 zrI RSabhadeva | zrI kAlikAcArya 67] zrI kRSNa 12 / zrI kuvalayaprabhasUri 43 | zrI jinabhadragaNi 2 | zrI jIvadevasUri 29-30 zrI tapAgaccha (tapagaNa) zrI dharmaghoSasUri 12 | zrIpAla 67 | zrIpura 67 | zrI bhadrabAhusvAmI 12 | zrI bhAnuvinaya budha 23-24 zrI mallavAdI 12 zrI mahAvIra zrI mAnasUri 70 zrImAlIya 12 | zrI lAvaNyavijaya vAcaka 8 | zrI vajrasvAmi | zrI vardhamAna 29-30 | zrI viSNukumAra 67 zrI vIra zrI zatruJjaya zrI zaGkezvara pArzvanAtha 29-30 zrI zAntisUri zrI sampratijina zrI sarvAnubhUti 23-24 zrI siddhasenasUri 23-24 | zrI siddhAcala 23-24 zrI sunakSatra 2 | zrI supratiSTha 12-59 | zrI sumati-sAdhusUri 67 19-20 70 19-20 0 70 12 70 0 mRga 19-20 1-38-39-40 19-20 67 / 13 12 yaduvaMza ratla-dvIpa ralapura rAja-gRhI rudra-datta laghubhoja lumbAka vasudatta vasumatI vasantapura vAruNI vikramarAjA 19-20 19-20 19-20 26 12 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 zrI hemacandrAcArya zrutavyavahAra samudrasuri savArthasiddhi sAgara zreSThI siddhapura sindhu nadI suzIlA 43 67 29-30 60-67 23-24 43 38-39-40 12-19-20 | sUryapura 49 / sUryavatI 23-24 saurASTra 23-24 samudra-sena 23-24-60 saGkAza 43-59-60 / saMgaya (saGgA) 23-24 sampradAga-thala 67 | stanika pariziSTa-6. avacUrikA anuvAda-gata 38-39-40 | vardhamAna vAdivetAla-zAntisUri 38-39-40 vidyAvijaya zakendra / zunika dvija satya 38-39-40 sAgara zreSThi 38-39-40 siddhAcala sampratijina 38-39-40 / saGkAzazrAvaka 29 | harSasUri pariziSTa 7. kathA akArAdi amadAvAda ayodhyA Anandapresa gautama gandhIlA jIrNazreSThi nIti 12 29 38-39-40 67 bhAvanagara 67 67 magadha ralazekharasUri rAmacandra 68 38-39-40 67 29-30 bhadrazeTha karmasAra-puNyasAra candrakumAra devasenamAtA be zreSThiputro mRgazrAvaka | mahAkAla rudradatta RSabhadatta sAgarazeTha saGkAza zrAvaka 23-24-60 60-67 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 pariziSTa-8 : gAthA -4 peja -15 : [sAdhAraNa zabda sAmAnya rIte pAMca dravyomAMnA pUrvanA traNa dravyono nirdeza karI zake che. deva-jJAna ane guru. e traNeyanA khAsa khAsa spaSTa nirdezapUrvaka dhana vagere. uparAMta-sAdhAraNa spaSTa nAma nirdezapUrvaka AvelA dhana vigere traNanA sAdhAraNa gaNAya. te sivAya bIjA koInA sAdhAraNa na gaNAya. e cothA sthAna upara rahelA sAdhAraNa zabdathI samajI zakAya che. tyAre sAta kSetromAM sAdhu-sAdhavI, zrAvaka ane zrAvikA e cAra gaNAvyA che. kharI rIte, guru kSetranuM guru dravya AvavuM joIe ne? devadravyanA-maMdira ane pratimAjI e be bhAga pADIne be kSetra sUcavyAM che. jJAnadravya-to eka ja banneya ThekANe che. devakSetranA dravyane be bhAgamAM, tema guru kSetradravya cAra bhAgamAM vaheMcI batAvyuM che." ema samajI zakAya che. sAdhupaNAmAM poSaka dravya, sAdhvIpaNAmAM poSaka dravya, zrAvakapaNAmAM poSaka dravya zrAvikApaNAmAM poSaka dravya. A tenA tAtparyArtha che. koI sAdhu, ke zrAvakano putra, durAcArI ja hoya, to tenA poSaNa mATe A cAra dravyo hoI zake nahi. kema ke te supAtra nathI. koI vezadhArI patita sAdhu ke patita zrAvaka duHkhI hoya, to anukaMpA kSetramAMnuM dravya tene ugAravA kharcI zakAya. athavA anukaMpAthI potAnA gharanuM dravya zrAvaka ApI zake. paraMtu temAM A sAdhAraNa dravyano upayoga na thaI zake. paraMtu sAdhupaNA vagere cAreya guNonA poSaNa mATe sAdhAraNa dravyano upayoga thaI zake. A uparathI phalita artha e samajI zakAya che; ke gurukSetramAM cAreyane samAvavAmAM AvyA hoya. kema ke sAmAnya mAnavo karatAM-jaina mAganusArI samyagdarzanI, dezavirati vi0 guNodhAraka zrAvaka zrAvikA viziSTa pAtro che, supAtro che. mATe teone paNa gurukSetramAM gaNIno, gurukSetranA apekSA vizeSe cAra vibhAga batAvavAmAM AvyA che, ema kema na hoya ? zrAvaka-zrAvikA kSetramAM aMgata vAparavA mATe nahIM, paraMtu te guNo mATe vAparavAmAM te te - gurukSetra banI rahe tema che. A sivAya-zrAvaka zrAvikAne sAdhAraNanA sAta kSetramAM zI rIte gaNAvavAmAM AvelA haze ? jo A vAta zAstrAnukULa rIte baMdhabesatI hoya, to sAta kSetranA nAme athavA sAdhAraNane nAme arpita thayelAM dravyonuM vyaya-vaparAza-kevI rIte karAya? e prazna thAya tema che. kema ke-jyAre-sAdhAraNa zabdathI prathamanAM traNa kSetro ane tenA peTAbhedo levAthI, te dravyanA sAta sarakhA bhAga pADavAmAM Ave, to ja dareka kSetrane potapotAno bhAga maLI zake. to devadravyamAM Avelo bhAga eTale ke upara uparanA kSetranA bhAga nIce Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 nIcenAM kSetromAM to vAparI zakAtA nathI. nIcenA kSetronA bhAga uparanA kSetromAM vAparI zakAya che. to 'sIdAtAM kSetramAM vAparavAthI vizeSa lAbha che." ema je kahyuM che, te saMgata zI rIte karavuM ? sIdAtuM kSetra eTale-je kSetra mATe dhana na hoya, paraMtu temAM kharca karavAnI khAsa jarUra hoya, to sAdhAraNanA sAteya bhAganuM dravya koI paNa eka sIdAtA kSetramAM ? ke jemAM khAsa jarUra hoya temAM, tenA bhAganuM ja vAparI zakAya ? A khAsa prazna thAya che. tethI devadravyanA bhAgamAM Avela dravya, jJAnAdika bAkInA UtaratI kakSAnA koI paNa sIdAtA kSetramAM vAparI zakAya ? A prazna thAya che. tenuM sAmAnya samajathI samAdhAna ema samajAya che, ke "nIce nIcenAM kSetronuM dhana upara uparanA khape te sIdAtAkSetramAM vAparI zakAya. eTale ke devakSetramAM jJAnAdikanA dhana, jJAnamAM sAdhvAdika kSetranA dhana, ema sAdhukSetramAM pachInAnA paNa ema darekamAM samajAya. paraMtu, A samAdhAna barAbara che ? ke kema ? te jJAnI pUjya puruSoe vicArIne yogya rIte samajAvAya, to ghaNI gerasamaja dUra thAya, ane sAcI hoya te samaja prApta thAya. cAlu rIta pramANe sAta kSetrane nAme apAya che, to te sAtamAM kheMcavAmAM Ave che, ane nIce nIcenuM upara laI javAya, paraMtu upara uparanuM nIce laI javAtuM nathI. paraMtu jo sAdhAraNamAM apAya che, to game te sIdAtA kSetramAM vA52vAnuM cAle che. paraMtu "sAta kSetra" kahevAya ke "sAdhAraNa" kahevAya, kharI rIte, banneya eka ja che. zabdabheda sivAya bIjuM zuM che ? sAta kSetra zivAya-sAdhAraNa-kSetra kevI rIte che ? A praznano javAba sAmAnya rIte ApavAmAM gUMcavaNa thAya tema che. kema ke- sAtamAM sAdhAraNano ullekha nathI, to zuM te AThamuM dravya AvyuM ? A prazna manamAM UThaze. paraMtu pAMca dravyamAMnA-cothA sAdhAraNa dravya vAparavAnA upara jaNAvyAM te sAta kSetro che. tenAthI koI juduM nathI. rUpiyo kaho ke cAra pAvalI kaho ke, so paisA kaho. eka ja nANuM che. A bAbata zAstrAnukULa spaSTa Adeza thavo joIe. sAMvatsarika pAraNA, pratikramaNa karanArA, poSAtI, cothuM vratadhArI, upadhAna, tathA bIjA aneka dhArmika bAbatonA poSaNa mATe dhana kharcAya, te zrAvakapaNA-zrAvikApaNAnA guNanA poSaNamAM kharcAya, tethI guNa vagaranI bAbatamAM na kharcAya. e maryAdA paNa tarI Ave che. karmasAra-puNyasAranI kathAmAM-pote ja ApelA sAdhAraNa dravya, pote zrAvaka chatAM potAnA aMgata kAmamAM vA52vAthI doSa batAvela che. (gA. saDasaThamI) A uparathI - zrI saMvegaraMgazALAmAM jaNAvyA pramANe ema samajAya che, ke "jIrNodvArAdikamAM paNa-jyAM sudhI te gAmanA RddhimaMta zrAvako taraphathI, ke AjubAjunA ke Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 bahArathI dhana Ave, tenAthI jIrNoddhAra karavo-karAvavo. (banatAM sudhI to mukhyapaNe potAnA dhanathI karavo.) sAdhAraNamAMthI paNa kharca na karavo. eTale devadravyAdikamAMthI to kharca karavAnI vAta ja zI ? Rddhimato pAsethI dhana AvavuM zakya na hoya, to sAdhAraNamAMthI laI, karavo, tethI paNa zakya na hoya, to devadravya vageremAMthI kharca karAya. paraMtu yogya prayatna karIne jIrNoddhAra karavo-karAvavo, paraMtu tenI upekSA na karAya e sAra samajAya che. A dhoraNa - dareka ghaTatI bAbatomAM kema na ghaTAvI zakAya? eya vicAravA jevuM che. vyaktigata - pUjA - bhakti, utsava vagere karAya che, tema zrI sakaLa saMgha taraphathI paNa e karavAnA hoya che. temAM be apekSA samajI zakAya 1. zrI saMgha svabhakti nimitte Acare, te apekSA. 2. bIjI - zrI saMghane zrI jaina zAsananA vahIvaTanI javAbadArI ane jokhamadArI saMbhALavAnI hovAthI, te apekSAe, je kAMI karavuM paDe, te apekSA. eka, be ghara hoya, zakti na hoya, sAdhAraNAdika dravya na hoya, chatAM-zrI paryuSaNA mahAparva, varSagAMTha vagere divasomAM jame nahIM, paNa te divase sAcavavAnA prabhunA AMgI, pUjA, vagere devadravyamAMthI karIne paNa te divasa sAcave, pUjA mATenAM upakaraNo ApI zakavAne kharekhara azakta hoya, to devadravyAdikamAMthI vAparIne paNa te vidhi sAcavI le, to tevA saMjogomAM doSapAtra na bane ema samajAya che. paraMtu aMgata AtmalAbha levAmAM to zrI saMgha paNa devadravyAdikamAMthI kaI apekSAe vAparI zake ? dA. ta. guru padhAratAM saMghe karelA occhavamAM devadravyo vaparAya? ahIM, vicAravA jevo prazna e che ke Aje bahAranI yojanAothI eka taraphathI dhana ane dhaMdhAnuM zoSaNa thatuM hoya che, ane bIjI taraphathI kSaNika samRddhi vadhArAtI hoya che. pAchaLathI judA judA vAdone AgaLa karIne - te paNa ghaTADI nAMkhavAnI hoya che. A jAtanI prajAmAM vadhatI jatI viSama thatI Arthika paristhitinA saMjogomAM - zo rasto levo? sastu tathA zakya hovAthI AgaLa gAmaDAvALAne paNa pahoMcI zakavAnI zakyatA hatI. Aje keTaleka sthaLe e zakyatA ghaTatI jAya che. te sthitimAM jo vyaktio taraphathI jarUrI kharca mATe dhana na maLe, sAdhAraNamAM paNa na hoya, to prabhunI bhaktinAM sAdhanono kharca devadravyamAMthI, ema ja zrutajJAnanI bhakti-jJAnadravyamAMthI kema na thAya? ane jo na thAya, to te vinA vaMcita rahevuM paDe, evI paristhiti AvI jAya. A paristhitithI upasthita thatA prazno hAla khAsa vicAravA jevA to che ja. paraMtu, prarUpaNA to zuddha ja karavI jarUrI gaNAya. zuddha prarUpaNAne AdhAre thoDuMka ja thAya, topaNa thoDAthI saMtoSa mAnIne maryAdAnuM to rakSaNa thavuM ja joIe. maryAdAno bhaMga thAya, to to anavasthA doSa prApta thAya. ane bIjA AzAbhaMgAdika mahA doSo prApta thavAno mArga khullo thaI javAnA bhayo rahe ja che. tethI maryAdAno evI rIte bhaMga na thAya, ke jethI bIjA bhayo utpanna thAya, ane Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 amaryAdita rIte mArga khullo thaI jAya. tema chatAM anivArya saMjogomAM apavAdapade kema karavuM ? te vagere jJAnI gItArtha zAsana sApekSa puruSo yogya nirNIta mArga pha2mAve, tema vartavuM hitakAraka gaNAya ema samajAya che. jema dravyAnuyoga, caraNAkaraNAnuyoga gaNitAnuyoga, kathAnuyoga, e cAreya, suvyavasthita ane paddhatisara che, temAM kyAMya kalpanA cAlI zakatI nathI. temaja A pAMca dravya vicAra paNa che. jemAM samagra jaina zAsana eka yA bIjI rIte samAveza pAme che, eTalI tenIye vizALatA che. kemake deva-guru-dharma sivAya, bIjuM zuM che ? temanI ArAdhanAmAM upayogI dravyo-upakaraNo-sAdhanonI mukhyatAe A vyavasthA che. mATe pAMca dravyanI vicAraNA dravyAnuyoga ke caraNAkaraNAnuyoga jevI vizALa pAyA uparanI hovAnI samajI zakAya tema che. tenA bheda-prabhedo-dravya-kSetra-kALa-bhAvo-vagere, te darekanA nAma sthApanA-dravya-bhAva-nikSepo, temaja sAdhaka ane bAdhaka darekanA dravya-kSetra-kALa bhAvo, vagere ghaTAvatAM khUba vizALa pAyA uparanuM zAstra bhAse tema che. saMvegI gItArtha adhikArI puruSonI AjJA AvI bAbatomAM pramANabhUta che. - saMpAdaka] : gAthA - 4, peja - 17 : [eka vizeSa vicAra karavAno e paNa che, ke hAlamAM-ceriTebala- sakhAvatIdharmAdA nAmanAM dravyono navo prakA2 cAlu karavAmAM Avelo che. eTale ke briTizonA vakhatathI sarakArI kAyadAomAM rIlIjIyasa ane ceriTebala ema be jAtanI milakatonAM TrasTa thAya che. tenA gujarAtI bhASAmAM bhASAMtara "dhArmika" ane "dharmAdA" ema gujarAtI zabdo vAparavAmAM AvelA che. paraMtu, vicAra karatAM ApaNAM zAstromAM dharmAdA dravya juduM hoya, tema jaNAtuM nathI. jene dharmAdA dravya tarIke oLakhAvAya che, te paNa vAstavika rIte dhArmika dravya che. tethI tene juduM pADela hoya, tema jaNAtuM nathI, mukhya pAMca bhedomAM je dravya gaNAvyuM che, te uparathI dharmAdA dravya TharAvyuM jaNAya che. bhAratanI prajAnA jIvanamAMthI-sAMskRtika jIvanadhoraNa dUra karAvI hAlanuM bhautika prAgatika gaNAvAtuM jIvanadhoraNa dAkhala karAvavA mATe eka mahAparivartanano kAryakrama duniyAbharamAM bahAranA baLoe phelAvelo che, tene lagatAM navA navA aneka kSetro (khAtAM) nIkaLatAM jAya che. temAMnAM keTalAMka supAtrano bhAsa karAvatAM hoya che, keTalAMka anukaMpAno bhAsa karAvatAM hoya che, kharI rIte te supAtramAM ke anukaMpAmAM gaNI zakAya tema na hoya tevA khAtAM paNa divase divase vadhatAM jAya che. dA. ta. vastI vadhAro aTakAvavA oparezana karAvanAra lokone protsAhana ApavA koI sakhAvata kare, to tene cerITebalamAM levAmAM Ave, garbhapAta karAvavAmAM-sakhAvata phaMDa koI kare, to te paNa ceriTabela-dAna kahevaDAvAya vagere vagere. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 uparAMta, saMskRtimAM supAtradAna- ucitadAna-zAnadAna-abhayadAna-kIrtidAna vagerene dAnadharmamAM sthAna che. tevA ja pragatine poSaNa ApanArA paNa supAtradAna, jJAnadAna, ucitadAna, abhayadAna, kIrtidAna TharAvelAM hoya che paraMtu te vAstavika rIte dAnAbhAsa hoya che. dA. ta. svayaMsevakane aMgata kharca mATe ApavuM vagere supAtramAM gaNe, bhautikavAdanI hAlanI keLavaNImAM ApavuM, tene jJAnadAna gaNe. maraghAM, batakAne sArI rIte ucheranArane meDala (cAMda) vagere ApavAne ucitadAna gaNAvAya. katalakhAnAM calAvarAvI tethI utpanna thato mAla vecI zoSaNathI garIba thayelA loko mATe hUMDiyAmaNa kamAI, garIba dezabhAIone dhana ApavuM vagerene abhayadAnamAM gaNAvAya. krikeTa vageremAM sakhAvata karanArane mATe mAnapatra vagere-kIrtidAna gaNAvAya. sakhAvata zabdathI je vyavahAra karAya che, tene mATe dharmAdA zabda paNa zI rIte vAstavika gaNAya ? mATe, te bhAvadAna poSaka dravyadAna to nathI, paraMtu apradhAna dravyadAna kahevAya che. je upAdeya nathI. upara jaNAvelAM pAMceya mukhya dravyomAM ane sAdhAraNamAM mAtra supAtra khAtAMono ja samAveza che. mAtra pAMcamA dharmadravyamAM anukaMpA, amArI (jIvadayA) khAtAne paNa sthAna che. dA.ta. jJAnakhAtuM ane hAlanI keLavaNInuM khAtuM taddana judI judI apekSAo dharAve che. bahArathI banneya jJAnanA khAtAM jevAM dekhAya che, paraMtu jJAnakhAtuM dharmapradhAna saMskRtimAM paNa dharmane lagatA jJAnamAM paNa vaparAtuM nathI. temAM paNa jene jaina dharmamAM zrutajJAna ke samyajJAna kahevAmAM Ave che, tene poSaka je khAtuM hoya, te khAtuM jJAnakhAtuM, te jJAnakSetra kahevAya che. tyAre keLavaNI, dharmapradhAna saMskRtinuM jJAna dUra karAvI, jIvanamAM bhautika pragatine anukULa jJAna eTale bodha-anubhava-(noleja) ane te pramANe amalIkaraNanA jJAna (prekTikala noleja)ne kahevAmAM Ave che. te sarvano keLavaNImAM samAveza karavAmAM Ave che. jJAna ane keLavaNI e be vacce keTaluM badhuM aMtara che ? AkAza ane pAtALa jeTaluM, meru ane sarpapa jeTaluM aMtara che. ghaNI vakhata A jAtanI keLavaNImAM sIdhI rIte na doravatAM ADakatarI rIte temAM doravavA mATe, dhArmika svarUpanI zikSAnA nAmane AgaLa karIne pariNAme anubaMdha-hAlanI keLavaNI ta2pha doravavAnuM lakSya hoya, to te bahArathI dhArmika svarUpanuM dekhAtuM jJAna paNa jJAnAbhAsa banI jAya che. jema "eka azakta gharaDo vAgha kyAMkathI rUdrAkSanI mALA dhAraNa karIne pANInA khAbocIyAmAM besI, AvanAra musApharane-" pote bhakta" hovAnuM jaNAvI, bAjumAM paDelA sonAnA kaMkaNanuM dAna levA lalacAvI, potAnI tarapha AkarSI, kAdavamAM khUMcatAM musAphara upara tarApa mArIne, ghaNA divasanI bhUkhanuM duHkha dUra karato hoya." e rIte evuM dAna dAnAbhAsa banI rahe che. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 A uparathI dhArmika ane dharmAdA e be jAtanAM dravyo bhAratamAM ane khAsa karIne jaina zAsanamAM jaNAtA nathI. gAmaphaMDo, jJAtinAM phaMDo va. samUhamAM hoya che, paraMtu te dhArmika ke dharmAdA nathI hotA. tethI, Adhunika pragatinI poSaka saMsthAone dharmAdA zabda Apavo, e keTalo badho anucita che? te paNa ApaNe bhAratavAsIoe vicAravA jevuM che. jaina dharma sivAya vaidika vagere dharmomAM - vAva, kUvA, taLAva, paraba, sadAvrata, annakSetra va. baMdhAvavAnI AjJA che. gAmaDAM ke zaheramAM darekane mATe pANInA kUvA, tALAva, vAva vagere baMdhAvAya che. temAM gAma ke zaheranA saddagRhastha tarIke jainadharma pALanAra zrImaMta kadAca vadhAre dhana Ape, e to sAMsArika jIvananAM sAdhano meLavavAmAM bhAgIdAra tarIke Ape che. te paNa dhArmika ke dharmAdA na gaNAya. kemake gAmaDAnA ke zaheranA bIjA nAgariko dhArmika ke dharmAdA dhanano upayoga na kare, satkAra buddhithI, sahabhAgIdArI buddhithI Ape, tene mATe gAmamAM ke zaheramAM sahabhAgIdAra tarIke ochuM ke vadhatuM dhana Ape, te dhArmika ke dhamadAnI kakSAmAM na gaNAya. jene dhArmika khAtAM gaNe che, temAM saMjoga vizeSamAM aucityabuddhithI, ke kIrtibuddhithI ke anukaMpA buddhithI dAna Ape, te paristhiti vizeSamAM apekSAe dharmakSetramAM dAna kahI zakAya che, paraMtu te jaina dhArmika supAtra gaNAya nahIM, paraMtu paristhiti vizeSa na hoya to, dharmakSetramAM paNa gaNI zakAya nahi. kIrtidAna tathA ucitadAna paNa be prakAranA hoya che, dharmapoSaka ane saMsArabhAva poSaka. dharmapoSaka ucitadAna ke kIrtidAna avihita nathI. karavA yogya gaNAya che. saMsArapoSaka upAdeya nathI. paraMtu heya che. dA. ta. samyakta mULa bAra vratadhArI zrAvaka paristhiti vizeSamAM jainetara tyAgI ke gRhasthanuM ucita kharca karIne paNa sanmAna kare, jenuM pariNAma tene dharma tarapha AkarSavAmAM ke dharmakAryamAM upayogI thavAmAM. jaina dharmanI unnatinAM kAryomAM sahAyaka banAvavAmAM upayogI thAya athavA zAsanane harakata kare, tevI harakato dUra karavAmAM sahAyaka thAya, to tevuM ucita dAna zrAvako mATe upAdeya gaNAya che. paraMtu mAtra dunyavI lAbha meLavavA "vAhavAha" karAvavA, apAtra ke kSetrAbhAsamAM apAya, to te ucita dAnAbhAsa rUpa banI rahe. e ja pramANe, kIrtidAna dharmapoSaNamAM upayogI thAya, to tevI kIrti mATe zrAvaka kIrtidAna Ape, to te upAdeya hoya che. anyathA, kIrtidAna paNa heya banI rahe che. zAsananI prabhAvanA mATe jarUrI hoya, dharmanI prazaMsA mATe upayogI thAya, tevA ucitadAna ke kIrtidAna paNa upAdeya che. ane tene dAna kahevAmAM harakata nathI. bIjuM, dhArmika kSetromAM caDAvA vagere harAjI-lIlAma-nathI, paraMtu te paNa Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 bhAvollAsanI vRddhi mATenA dhArmika anuSThAna rUpa che. te vecANa ke kharIdI paNa nathI. bhale temAM dhananA caDAvI eTale utsarpaNA rUpa-kramazaH vadhArA rUpa hoya che. hamezAM, dAna-zIyaLa, tapa, ane bhAvanA, e cAramAM gRhasthane, dAna eTale ke dhanano upayoga karIne dharma karavAnuM vadhAre sulabha ane zakya hoya che. bIjA keTaleka aMze azakya ane durlabha hoya che. tethI dharmakAryamAM gRhastho dhanano upayoga kare, ke je tene mATe dAna dharmarUpa banI rahe che. tethI dhanano upayoga thavA chatAM, te kharIdI ke vecANa nathI; harAjI ke lIlAmarUpa paNa nathI hotuM. keTalAka-sAmAyika, brahmacaryavrata, vagere dhArmika anuSThAnanA paNa caDAvA bolatA hoya che. eTale zIyaLa, tapa, bhAvanAnA paNa caDAvA bolAya. jema te caDAvA harAjI ke lIlAma nathI, dhana sAthe saMbaMdha dharAvatA nathI. bhAvollAsanA vyavahAru upAya tarIke hoya che. jema dazArNabhadra-rAjAe caDAvAmAM dIkSA lIdhI hatI. jema taratanA navapariNIta eka zrImaMta gRhastha pati-patnIe girirAja zrI zatruMjaya upara jAnA ghera-pahoMcyA pahelAM ja bannee caDAvAmAM caturthavrata cAvajIva. brahmacaryavrata dhAraNa karIne pahelI AratI utAryAnI ghaTanAno itihAsa sAMbhaLavAmAM Ave che. vagere. bIjuM, pablika TrasTa eTomAM dhArmika tathA sAMskRtika dRSTithI ghaNI ghaNI viruddha bAbato che. dharma upara bIjA dhArmika taMtranI sattA ane adhikAra sthApita thAya che. tathA eka navI bAbata e che, ke dhArmika" ane "dharmAdA" eTale ke "rIlIjIyasa" ane "ceriTebala" banneyane mATe eka ja kAyado ghaDI, amalamAM mukAvavAmAM Avela che. te taddana ayogya che. kema ke - dhArmika milakatone baMdhAraNanI khAsa kalamothI paNa spaSTa ane majabUta rIte dhArmika mAnyatA anusAra rakSaNa apAyeluM che. tevuM rakSaNa, dhamAMdA mATe nathI. kema ke te dhArmika nathI. tethI tene navA baMdhAraNanI-paccIsamI, jIvIzamI, satyAvIzamI va. kalama lAgu zI rIte paDe ? eTalA mATe, bihAra rAjayamAM svataMtra dhArmika kAyado che. tenI sAthe sakhAvatI dhamadAne-pahelethI ja joDela nathI. e pramANe kendra paNa be jAtanI-judA judA bilanI judI judI pustikAo prasiddha karI che, ekamAM dhArmika ane bIjImAM dharmAdA bAbato lIdhI che. banneya bhegA rAkhavAmAM to khAmI che ja. paNa bhegAM rAkhavAnI pAchaLa je Azaya hovAnuM samajAya che, te paNa dUSita che. temAM Azaya ema samajAya che, ke "dhArmika dravyo na vaparAya ke paDyA rahelA hoya (saraplasa rakama hoya, to tene hAlanA sakhAvatI-dharmAdA khAtAmAM laI jaI zakAya. "sipre" lAgu karIne ke bIjI rIte korTanI sahAyathI bhaviSyamAM tema karI zakAya. eTale ke dhArmika rakamo AjanA keLavaNI, davAkhAnA, lokone pANI pUruM pADavuM, tathA tevA bIjA sakhAvatI ke jene dhamadiA zabdathI kAyadAmAM kahevAmAM Avela Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 che, temAM laI jaI zakAya. e AzayathI banneyano eka kAyado rAkhyo che. A keTalI UlaTI gaMgA? tyAre, kharI rIte e che, ke dhArmika sivAyanI dhamadA sakhAvatI ke evI sAmudAyika kAmanI milakato dhArmikamAM ucita rIte kharcI zakAya. paraMtu dhArmika milakato dunyavI dhamadAmAM laI ja kema zakAya ? tevI ja koI gAme ke zaheramAMnAM-dhArmika khAtAMonI vadhArAnI rakama hoya, to te dharmanAM bIjAM sthaLomAM jyAM jarUra hoya, tyAM te jAtanA khapatA ane ghaTatA yogya khAtAmAM vAparI zakAya. tema karavA upara kAyadAthI pratibaMdha Ave, ane dharmAdAmAM vAparavAno mArga khullo karAya, te zI rIte nyAyasara ke yogya gaNAya ? dhArmikamAM supAtro hoya che. supAtronI eTale ke dhArmika milakato dharmAdA vageremAM kyAMya na ja laI zakAya. ucca kSetranuM nIcenAM kSetromAM laI javA mATeno koIne ya adhikAra nathI. tema chatAM uparanA khAtAnI milakato nIcenA khAtAmAM ane te paNa dunyavI-dharmAdA gaNAyelA khAtAmAM laI javAno mArga goThavI rAkhavo, e zI. rIte yogya gaNAya? alabatta, dayAnA kAmamAM viparIta vyavasthA che. temAM uparanA dayApAtrane apAyelA dAnanI vastu nIcenA dayApAtrane apAya, ane uparanA dayApAtranI paNa temAM paraMparAe saMmati hoya che. dA. ta. dayApAtra mAnava mATenI anukaMpAdAnanA roTalAmAMthI kUtarAne ke bIjA prANIne ApavAmAM Ave, to te anucita ke doSapAtra nathI. paraMtu, kUtarAnA roTalAmAMthI mAnavIne ApavAmAM Ave, to te ApanAra ane lenAra banneyanuM ApekSika patana-na samajAya te rIte thatuM hoya che. yAMtrika udyogothI bahArathI samRddhi vadhatI dekhAvA chatAM AMtarika rIte Arthika viSamatAnI sArI keTalI badhI UMDe UtaratI jAya che ? jethI mAnavetaranuM paNa mAnavane vAparavA vakhata Avato jAya. eTale, kUtarAM, mAchalAM, kabUtara, kIDI, pazu vagere mATenAM phaMDo manuSyanA upayogamAM levAM, e sIdhI rIte ja mAnavone patana tarapha dhakelavA barAbara che. bhale, kSaNika unnati dekhAtI hoya. paraMtu te anubaMdhe bhayarUpa banI rahetuM hoya che. mAnava bIjAne Ape, tene badale mAnava bIjAnuM le, e prajAnI Arthika sthitinI keTalI badhI AMtarika viSamatA thaI gaNAya ? e paNa khulluM ja patana dekhAya che ne ? temAMye zaherI-nAgarika-sagRhastha kakSAnA mAnavA mATe to tevA dhana vagereno upayoga yogya ja kema hoI zake ? kema yogya gaNI zakAya? hA evA paNa mAnava hoya, ke je tevA dhanathI paNa potAnuM poSaNa karavAmAM doSa na mAnatA hoya, tevA pAmara jIvonI dayA khAvI, kema ke temAM temanuM paNa ajJAnatA vagerethI mAnasika patana thayeluM hoya che. tethI tenA dAkhalA na levAya. tenA abhiprAyane sthAna na apAya. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane AvA aneka prazno carcAya che. ne navA navA upasthita thatA jAya che. kema ke eka tarapha bahA2thI dhana khUba Ave che. dezamAM utpanna thatuM dhana amuka ja tarapha kheMcAI jAya che. tethI prajAnA moTA bhAganA dhananuM zoSaNa thatuM rahevAthI eka tarapha garIbI ane bekArI vadhAravAno sakaMjo videzIo goThavatA gayA che. tethI ghaNA ajANa bhAIo, tevA bhAIo mATe dhArmika dhana vaparAvA tarapha DhaLatA jAya che. tema tema zoSaNa vadhatuM jAya che. A pratyakSa patana mATe ahIM atisaMkSepamAM keTalAMka sAmAnya nirdezo karelA che. chatAM, A bAbatamAM viziSTa jJAnI mahAtmA saMta pUjya guru mahArAjAo je yogyAyogya pharamAve, tenI sAme amAre kAMI kahevAnuM nathI. paraMtu keTalAka bALajIvo vagara vicArye ekAeka potAnI matithI ADAavaLA na doravAI jAya, mATe "A vicAraNIya bAbata che, manamAM phAve tema karavAnI bAbata nathI." A mahattvano muddo khyAlamAM rahe, mATe ATaluM vicAravAmAM AveluM che. - saMpAdaka.] H gAthA 4, peja 17 : [tethI bhAvArtha e samajAya che, ke "eka bhAI pAse daza rUpiyA che. te potAnA AtmakalyANa mATe supAtrakSetramAM dhanano kharca karIne lAbha levA icche che. te pAMca rUpiyA devadravyanI bhaktimAM kharcavA icche che. be rUpiyA jJAnanI bhaktimAM, be rUpiyA gurunI bhaktimAM ane eka rUpiyo anukaMpAmAM kharcavA icche che. - 152 - tenA gajavAnI rakama to eka ja che. tyAre ekane devadravya kahevuM, bIjAne zAnadravya kahevuM, trIjAne gurudravya kahevuM, cothA bhAgane anukaMpAdravya kahevuM e zA AdhAre ? teno javAba e che ke kharcanAranI te te prakAranI judI judI pahelethI - saMkalpapUrvakanI icchA che. mATe te daza rUpiyA te te kSetranA Thare che. judA judA kSetranI nizrAnA banI rahe che. tethI zrI jaina zAsananI peDhIne copaDe te rakama judAM judAM kSetromAM jamA thAya che. judI judI nizrAnI A eka rIta. e ja pramANe vAparatI vakhate paNa te judA judA khAtAmAM vApare che, te mATe te judA judA khAtAnI 2kamo gaNAya che. dA. ta. nIcenA supAtrakSetranI 2kama upa2nA supAtrakSetramAM vAparI zakAtI hovAthI, zrI saMghanI AjJAthI jJAnadravya devadravyamAM vAparI zakAya.e ja pramANe gurudravya, sAdhAraNadravya, (anukaMpA amArI ke jIvadayA kSetranA dhana sivAyanuM dharmadravya paNa) ucca supAtromAM vAparI zakAya. eTale nizrAkALe te dravya, jJAnadravyAdi hatuM, te kArya kALe eTale vAparatI vakhate devadravya paNa banI rahe che. tethI eka ja rakama judA judA khAtAnI TharI rahe che, ane judI judI rIte AjJAnusAra te vAparI zakAya che. tethI nizrAbheda ane viSayabheda-eTale vAparavAnA bheda-ema be bheda paDe che. eTaluM samajavAnuM che ke nizrA ane vaparAza banneya ucita rItanA hovA joIe. ane aucityano AdhAra AjJA-zAstrAjJA-u52 rahe che. anucita nizrA ke anucita vaparAza na karI zakAya. tema karavAno A vizvamAM koIneya adhikAra nathI, na hoI zake. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 A rIte, eka ja vyaktinI eka ja jAtanI rakama chatAM, judA judA kSetra vAra nizrA ane vaparAza zA AdhAre ? teno siddhAMta A rIte samajAvyo hovAnuM samajavAmAM Ave che. ane A ja graMthamAMthI AgaLa jatAM A rahasya samajAze. - saMpAdaka.] .: gAthA - 4, peja - 18 : simajUtI- A 4thI gAthAmAM jaina dhArmika dravyanA mULa pAMca bheda ane tenA jaghanya, madhyama ane utkRSTa, ema traNa traNa peTA bhedo gaNAvIne paheluM bhedavAra samajAvavAmAM AvyuM che. A bheda dvAramAM e paNa samajavAnuM che, ke dareka mULabhedanA paNa judAM judAM aneka peTAkhAtAM kSetro) hoya che. dA. ta. devabhaktinA devadravyamAM - AMgIkhAtuM, dhUpakhAtuM, phUlakhAtuM, prakSAlakhAtuM, utsavakhAtuM, dIpakakhAtuM, varaghoDAkhAtuM, evAM nAnAM moTAM aneka khAtAM hoya che. ane bhakti karanAra yathAzakti judI judI rIte bhakti karavA icchA dharAvatA hoya, tethI judAM judAM khAtAM hoI zake che. ema dareka mULabhUta viSayamAM samajavuM. tenI zAstrIya sUcanA-A paMdara bhedo batAvavAmAM AvI jAya che. kyA peTA bhedo kyA mULabhedamAM samAveza pAmI zake che ? te nirNaya sUkSma samajathI karavAno rahe che. athavA A viSayanA jANakAra gurumahArAjazrI pAsethI nirNaya levAno rahe che. jethI bhUla na thAya ane doSapAtra na thavAya. - saMpAdaka.] : gAthA - 14, peja - pa7 : zrI pratikramaNa-vidhinAM sUtromAM-trIjA-bhUlathI adattAdAnaviramaNa vratanA pAMcamA aticAramAM- e spaSTatA karavAmAM AvI che, ke-ziSTajane yogya rIte TharAvela vyAja tathA-napho levAmAM adattAdAnano aticAra lAgato nathI. dezakALa anusAra-vyAjanA dara ke bhAva vadhyA hoya, ane tethI vadhAre lAbha maLI jAya, to te levAmAM paNa aticAra lAgato nathI. paraMtu te vakhate paNa je dhoraNa cAlatuM hoya, tethI vadhAre levAthI vyavahArano bhaMga thAya che, eTale ke aticAra lAge che, jyAre sAmAnya dunyavI vepAra vagere vyavahAramAM paNa A rIte aticAra na lAge, te saMbhALavAnuM hoya che, tyAre devadravyAdikanA dravyano upayoga na karatAM, temAMthI vyAja-napho vagere levAthI-dohavAnI bAbata viSe to pUchavuM ja zuM ? tema karavAthI te dravyono vinAza karavAno-e dravyane dohavArUpa-cotho doSa gaNAya che. A bhAvArtha vicAra karatAM samajI zakAya tema che. gAthAno A saMbaMdha sUkSma vicAraNA karavAthI samajavAmAM Ave tema che. - saMpAdaka). Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : gAthA 15, pe4 - 58 : [zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNajI viracita dhyAnazatakanI vRttimAM zrI haribhadrasUri mahArAjAe spaSTa karyuM che ke, "devadravyAdikanA rakSaNamAM karavA paDatA prayatnomAM ArtadhyAna nathI (paraMtu te dharmadhyAna che.) -saMpAdaka] - [dharma ane tenA aMga-pratyaMgo vagerenI rakSA sarvazaktithI karavAnI hoya che, tene badale dharmanAM hitonuM rakSaNa karavAnI bAbatamAM udAsIna rahevuM, tenI upekSA karavI, vagere kharI rIte moTAmAM paNa moTA pAparUpa banI rahe che, dharmAcAronuM pAlana ka2vA mATe dhArmika kriyAo karavAmAM Ave, ane dharmanA zAsana-saMgha-zAstrAjJA-sAta kSetrAdika, sAdharmiko vagerenI upekSA rAkhavAmAM Ave, "te sarva che ke nahIM ? te sarva viSenI mArI moTAmAM moTI pharaja bajAvavAnI javAbadArI che ke nahIM ?'' teno khyAla paNa bhUlI javAmAM Ave, to pachI tenuM pApa keTaluM badhuM lAge ? ane tenAM pariNAmo A bhavamAM tathA parabhavamAM ke, bhaviSyanA vArasadArone keTalAM badhAM bhogavavA paDe ? dharmamArga toDI pADavAmAM sahakAra ApavAnuM moTAmAM moTuM pApa lAge, e svAbhAvika ja che. -saMpAdaka] : gAthA 38, - peja - 154 89 : [vyavahAra-zuddhirdharma-mUlam - mArgA-'nu sAritvena artha-puruSA'rtha rUpA yA vyavahAra-zuddhiH sA - atra - bodhyA zrI - ratna - zekhara sUri- viracita - vyavahAra-zuddhi-prakAza-granthokta prakArA) na tu mAtrA - SS - jIvikA - prApti-rUpA'rtha-prAptiH / yau artha- kAmo dharma-niyantritau, tau- artha- puruSA'rtha-kAma- puruSA'rthatayA vAcyau, tAbhyAmanya artha-kAma-tayA vAcyau, na tu puruSA'rthatvena / prati vyavasAyena pratiniyata-nItipratibaddhaH - artha-puruSA'rthaH / mArgA 'nusAri prAthamika sadA ''cAra-yuktaH kAma- puruSA'rthaH / anyau tu artha-kAma-mAtro a-mArgA-'nusAriNau unmArgA-'nusAriNau vA, na tuartha-kAma-puruSA'rthau / nyAya-viyuktaM rAjyam - nAma- mAtraM rAjya-tantram, nyAya- yuktaM rAjyameva artha- puruSA'rthe'ntarbhavati, tadeva sA 'rthakaM rAjya -tantram, nA'nyat / etena- "dharmA'nugata-nItinyAya-prAthamika- sadA''cAra-yuktAni vyavasAya-tantra-rAjyakIya- tantra - kAma-niyantrakasAmAjika- tantrANi sadaivopAdeyAni sajjanaiH / ata eva - " dharmA -'- niyantritAni ("sekyulara" iti vikhyAtAni - Arthika-rAjyakIya-sAmAjika-tantrANi dharmA''rtha-kAma-mokSa-puruSA'rtha-virodhInyeva / " iti hetoH dhArmika- sajjanaiH tAni upekSyANi, anupAdeyAni ca / " iti sarva-dharma-zAstropadeza-tattvaM siddham / a-puruSA'rtha- rUpayo :- artha - kAmayoH na mArgA-'nusAritA, na- saMskRti-tattva - yuktatA, na sad-vyAvahArikatA, tena tatra na vyavahAra-zuddhiH na ca tau dharma-mUlI / - Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 H gAthA 38 peja - 89 : vyavahAranI zuddhi rAkhavI, e dharmanuM mULa che. mArgAnusArIpaNAnA artha puruSArthanA mULa rUpa je vyavahAra zuddhi rAkhavAnI che, te vyavahAra zuddhi ahIM samajavAnI che. A viSayano zrI ratnazekharasUrIzvarajI (zrAddhavidhinA kartA) mahArAjano 2celo-vyavahArazuddhi-prakAza nAmano grantha che. temAM vyavahAra zuddhi sarasa rIte samajAvavAmAM AvelI che. A graMtha- zrI vardhamAna-satya-nIti-harSa-sUri-jaina-granthamALA puSpa naM. 10- tarIke zA. pitAMbaradAsa maganalAla, zAmaLAnI poLa-amadAvAda vALAe bhAvanagara AnaMda presamAM chapAvyo che.] artha puruSArthanA aMgarUpe artha prAptine, vyavahAra zuddhithI artha prApti karI kahevAya che. game tema karIne- AjIvikA meLavavA mATe karelI artha prAptine vyavahAra zuddhi kahI zakAtI nathI. je artha ane kAma, dharmathI niyaMtrita-dharmapradhAna dhoraNothI vAsita-hoya, te artha ane kAmane artha puruSArtha ane kAma puruSArtha kahevAmAM Ave che. te sivAyanA artha ane kAmane mAtra artha ane kAma ja kahI zakAya che, paraMtu banneyane puruSArtha tarIke kahI zakAtA nathI.. artha puruSArthanI vyAkhyA te te prakAranA dareka dhaMdhAne lagatA-dharmane lakSyamAM rAkhIne-dharmAnukULa khAsa khAsa niyamo-dhoraNo- vigere- te te dhaMdhAnI nIti kahevAya. ane te nIti pramANe vartana rAkhIne te te dhaMdhA karavA, ane artha taMtrane lagatA bIjAM paNa kAryo karavA, te artha-puruSArtha kahevAya che. kAma-puruSArtha te kahevAya che, ke jemAM mAnusArI (paNAthI prAraMbhIne ghaTato) yogya saMyama vigere sadAcAra jALavI, indriyonA viSayono upabhoga karavAno hoya che. te sivAyanA mAtra artha ane kAmaja kahI zakAya. te paNa mArgAnusArI rahitapaNe hoya che. tathA unmArgAnusArIpaNe ya hoI zake che. (lokottara mAnusArI vyavahAranA aMga rUpa artha ane kAma hoI zake che. tathA laukika mArgAnusAra vyavahAranA aMga rUpa paNa artha ane kAma hoI zake che. uparAMta, mArgAnusArIpaNAthI rahita ane unmArgAnusArI vyavahArapaNe paNa te banneya hoI zake che.) mATe pAchalanA bene puruSArtha tarIke kahI zakAya nahi. nyAya rahita rAjyataMtra, te nAma mAtra rAjyataMtra kahI zakAya. paraMtu nyAyayukta rAjyataMtra hoya, te rAjyataMtrano ja artha puruSArthamAM samAveza thAya che. te sArthaka rAjyataMtra gaNAya che. bIjuM rAjya taMtra ja gaNI zakAya nahi. eTalA ja mATe Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 "dharmane anusaratA nIti, nyAya, prAthamika sadAcArathI yukta-anukrame dhaMdhAonuM taMtra, rAjakIyataMtra, kAmaniyaMtraka sAmAjikAdi taMtra, e ja haMmezAM, (sAMsArika) sajjanoe AdaravA yogya hoya che. "ethI ja dharmathI aniyaMtrita (adhArmika ke dharmanA saMpradAyathI nirapekSa sekyulara gaNAtA) Arthika, rAjakIya ane sAmAjika taMtro dharma-artha-kAma ane mokSa, e cAreya puruSArthanA virodhI gaNI zakAya. e kAraNe dhArmika sajjanoe tene upekSA rAkhavA yogya ane agrahaNa karavA yogya samajavA joIe." e, sarvanA dharma zAstronA upadezonuM tattva nakkI thAya che. [a-puruSArtharUpa artha ane kAmamAM1. mAganusArIpaNuM ye na hoya. 2. ahiMsaka saMskRtinA tattvathI yukta paNa na hoya, 3. te suvyavahAra rUpa-sArA vyavahArarUpa paNa na hoya, tethI, temAM vyavahAra zuddhi na hoya, ane te dharma mUlaka paNa na hoya. eTale ke te dharmanA pAyA upara nathI hotA, athavA-dharmanI vRddhimAM kAraNabhUta paNa nathI hotA, bAdhaka hoya che.] zrI ratnazekharasUri mahArAja viracita vyavahAra zuddhiprakAza nAmanA graMthamAM kahyA pramANe hoya, tene vyavahAra zuddhi ahiM samajavI. paraMtu, mAtra AjIvikAnI prApti mATe dhana meLavavA rUpa vyavahAra zuddhi samajavI nahi. (eTale ke ahiM artha puruSArtha rUpa vyavahAra zuddhi samajavI.) je artha ane kAmo dharmathI niyaMtrita hoya, tene arthapuruSArtha ane kAmapuruSArtha kahI zakAya che. te sivAyanA je hoya, eTale ke dharma puruSArthathI aniyaMtrita hoya, te mAtra artha ane kAma ja kahI zakAya. paraMtu te banneyane puruSArthapaNe kahI zakAya nahIM. artha puruSArtha te kahevAya che, ke je dareka dhaMdhAvAra nakakI thayelI nItinI sAthe joDAyela hoya. prAthamika sadAcAra yukta IdriyonA viSayo bhogavavAnA hoya, te mArthAnusArI kAma-te kAmapuruSArtha. te sivAya, je mArthAnusArIpaNAthI rahita hoya athavA unmAganusArI hoya, te mAtra artha ane kAma ja kahevAya che. paraMtu, artha ane kAma puruSArtha kahevAtA nathI. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 nyAya rahita rAjya te nAma mAtra rAjyataMtra kahevAya che. nyAya yukta rAjya ja artha puruSArthamAM samAveza pAme che. ane e ja sArthaka rAjyataMtra che. bIjuM koI rAjyataMtra artha puruSArthamAM samAveza pAme nahIM. ne sArthaka nathI. A rIte, vyavasthA hovAthI dharmane anusaratI nIti, nyAya ane prAthamika sadAcAra hoya, te dhaMdhAnI vyavasthA, rAjakIya vyavasthA ane kAma upara niyaMtraNa. rAkhanArI samAja vyavasthA ja sajjana puruSoe upAdeya che, AdaravA yogya che, tene Azraye gRhasthapaNAmAM na chUTake jIvana calAvavA yogya che. eTale ke sekyulara tarIke vikhyAta Arthika, rAjakIya ane sAmAjIka tattvo saddharma, artha, ane kAma puruSArthanA tathA mokSanA virodhI hoya che. A kAraNe-dhArmika sajjanoe tenI upekSA karavI paDe. ane teno svIkAra yogya nahIM gaNavo joIe. e pramANe sarva dharma zAstronA upadezanuM tattva sAbita thAya che. puruSArtha rUpa na hoya, evA artha ane kAmamAM mAganusArIpaNuM paNa nathI hotuM. kema ke temAM saMskRtinuM tattvayuktapaNuM hotuM nathI. temAM-sadvyAvahArikapaNuM hotuM nathI. tethI karIne, temAM vyavahAra zuddhi hotI nathI, ane te banneyanA mULamAM dharma hoto nathI. A sAra che.] Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : AdhAra sthaMbha : sanmArga prakAzananA zubhakAryamAM AtmiyabhAve atyaMta mahatvano phALo ApI AdhArasthaMbha bananArA puNyavAnonI zubha nAmAvali. surata muMbaI muMbaI muMbaI 1. bhorolatIrtha nivAsI mahetA zAMtilAla harIlAlA muMbaI 2. hasamukhalAla cunIlAla modI muMbaI 3. ramIlAbena mahendrabhAI cImanalAla zAha muMbaI mANekalAla moholAla jhaverI muMbaI bhorolatIrtha nivAsI saMghavI svarUpacaMda maganalAla ha vADIlAla 6. bhorolatIrtha nivAsI voharA jevatalAla svarUpacaMda bhorolatIrtha che. zAha premacaMdabhAI IzvaralAla muMbaI zrImatI kaMcanabahena sArAbhAI zAha ha. virendrabhAI (sAinTIphIka leba.) amadAvAda 9. jhaverI kumArapALa bAlubhAI 10. zAha joItAlAla TokaradAsa ha : zAha dinezabhAI je. 11. zAha chabIladAsa sAMkaLacaMda parivAra 12. zAha bhAIlAlabhAI vardhIlAla (rAdhanapura) C/o. zAha rAjubhAI bI. navasArI 13. bhorolatIrtha nivAsI saMghavI maNIbahena manajIbhAI haH caMpakabhAI surata 14. zAha dalapatabhAI kakalabhAI (pIlucAvALA) surata 15. saMghavI zAMtilAla vADIlAla bhAbhara 16. zAha bAbulAla maMgaLajI parivAra uMbarI 10. zrImati kaMcanabena kAntilAla maNIlAla jhaverI pATaNa hastigiri pratiSThA smRti nimitte pAlanapura nivAsI zAha zazIkAnta pUnamacaMda muMbaI 19. zAha camanalAla cunIlAla dhAnerAvALA 20. zAha maMgaLadAsa mAnacaMda liMbodrAvALA muMbaI 21. jhaverI jItubhAI jhaveracaMda muMbaI 22. zAha lAlacaMda chaganalAla parivAra piMDavADAvALA 23. dhAnerA nivAsI zAha caMdanabena kanaiyAlAla haH narezabhAI navasArI 24. suzIlAbena pratApabhAI dalAla pATaNa 25. sAlecchA ukacaMdajI jugarAjajI amadAvAda Talitut illalatlituur muMbaI muMbaI Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .: sahayogI : sanmArga prakAzananA zubhakAryane potAnuM mAnI Agavo phaLo ApI sahayogI bananArA puNyavAnonI zubha nAmAvali. muMbaI surata surata muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI bhAMDotarA muMbaI hemacaMdabhAI motIcaMdabhAI jhaverI. 2. amulakhabhAI pUnamacaMdabhAI mahetA parivAra C/o. kumArabhAI e. mahetA 3. ramaNikabhAI revacaMdabhAI zAha dhAnerAvALA C/o. araviMdabhAI Ara. zAha 4. saMghavI sohanarAjajI rUpAjI zrImatI nirmaLAbahena hiMmatalAla dozI haH zrI bharatabhAI hiMmatalAla dozI zrI kezavalAla dalapatabhAI jhaverI zrI suMdaralAla dalapatabhAI jhaverI che. sva. maNIlAla nIhAlacaMda zAha ha : ratIlAla maNIlAla zAha 8. bhAMDotarA nivAsI sva. zAha mULacaMda dharmAjI tathA temanA dharmapatnI pArUlabahena mULacaMda sahaparivAra sva. zrI bhIkhamacaMdajI sAMkaLacaMdajI C/o. zAha ratanacaMda phulacaMda 10. zAha pArUbahena mayAcaMda varadhAjI 11. zAha maNIlAla haragovanadAsa nesaDAvALA ha : praviNabhAI zrImatI jayAbahena pAnAcaMda jhaverI haH pAnAcaMda nAnubhAI jhaverI 13. zrI dIpacaMda lallubhAI tAsavALA 14. zAha bAbulAla nAgaradAsa paTosaNa(u.gu.)vALA 15. zAha amIcaMda khImacaMda parivAra ha. : yogezabhAI tathA nikuMjabhAI 16. zAha mANekalAla nAnacaMda 10. zAha macAcaMda malakacaMda parivAra 18. zAha babAlAla DAhyAbhAI rokANI (jUnADIsAvALA) 19. cunIlAla mANekalAla daDIyA 20. zAha vIracaMda pUnamacaMda dalAjI (bApalAvAlA) haH tulasIbena, subhIbena, sakhubena jesAvADA surata 12. muMbaI surata muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________